Qarku Tiran

Guida e Qarkut Tiran:

Kshilli i Qarkut Tiran

Prgatiti: Elton NOTI

Lorena TOTONI

Punimet Grafike: Albert HITOALIAJ

Fotograf: Albert CMETA

Gentian ZAGORANI

Kontribuan nga arkivat e tyre: Prof.Dr. Perikli QIRIAZI etj

Itineraret turistike: HighAlbania Mountain Club

GUID

TIRAN 2012
Printimi : Shtypshkronja " Mediaprint"
Adresa: Rr. "Sabaudin Gabrani", ish-fabrika Misto Mame, Tiran

Guida [shqip].pmd 2-3 5/19/2012, 10:02 PM

K
SH
IL
LI
I QA
RK
UT

Guida [shqip].pmd 4-5 5/19/2012, 10:02 PM

VVIZ
Rrethi i
Tirans

I ZION
Bashkia Tiran
Bashkia Kamz
Bashkia Vor

I OI
Komuna Baldushk
Komuna Brxull
Komuna Brzhit
Komuna Dajt

N
Komuna Fark
Komuna Kashar
V

I
Komuna Krrab
p izio
b g ni
r Komuna Ndroq
je r jeg yn
m tua Qa jsh
m irq r e rku me sht Komuna Paskuqan
d rek e pu n d q
n he t ull nies nu e Ti he t Komuna Petrel
of nj uri ues s ar, ran efik o
ro st hm k n s as fro Komuna Pez
n de ike e om f n e, jm
op st q h u un j d
or ina is nit ks ve uk sh Komuna Prez
tu ci ka to et io n e r
ni on k rik it. n d ko bi Komuna Shngjergj
te y e t t n m
te me ra , k Ne z b trib e
t t jon ult be hvi ega ua sa Komuna Vaqarr
sh v d uro so llim t r p m
um rt o re jm it p t
ta et ta s , m se dh r t r ta Komuna Zall-Bastar
p t hn jed v e
r t rhe d iso ler Komuna Zall-Herr
q rro re at
gj s jn e
ith d
. he at
q
Rrethi i
Kavajs
Bashkia Kavaj
Bashkia Rrogozhin
Komuna Golem
Komuna Gos
Komuna Helms
Komuna Kryevidh
Komuna Lekaj
Komuna Luz i Vogl
Komuna Sinaballaj
Komuna Synej

Guida [shqip].pmd 6-7 5/19/2012, 10:02 PM

 n Veri.
Ndodhet
pikrisht mes
kodrave t Kavajs
n Lindje dhe atyre t
Kryevidhit n Perndim.
Pjes e fushs s Kavajs
sht edhe ajo e Spilles.
Luginat kryesore t Qarkut Tiran
jan ajo e Erzenit n lumin e Tirans
dhe Lumit t Trkuzs. Kto e kan
fillesn nga Malsia e Tirans dhe pasi
ajn trthorazi vargmalin Kruj Dajt, ku
formohen edhe disa gryka dhe kanione
disa qindra metra t thella, prfundojn n
fushn e Tirans, ku lugina pothuajse
zhduket dhe merr pamjen e fushs.
Plazhi i Spilles Kodrat zn nj siprfaqe t madhe, mund t prmendim grykn e Skorans e
Mali i Dajtit sidomos n periferi t fushave, ku
formojn grumbuj e madje blloqe t tra
kodrinore me reliev t ult. (50m-200m).
t malit t Dajtit, nga gryka e Skorans n
Juglindje, aty ku del lumi Erzen. Fshatrat
kryesor t ksaj rrethine jan: Gurra, Brari,
Priska e Madhe, Lanabregasi, Linza, Tujani,
Zall-Herri, Priska e Vogl, Selita e Vogl etj.
N rrethin e Kavajs, kodrat kryesore jan
ato t Kryevidhit n Perndim.
Malet zn pothuajse t gjith pjesn
lindore t qarkut. N pjesn lindore t
zons fushore-kodrinore shtrihet n
drejtimin Veri-Juglindje vargmali i Bjesh-
Dajt-Mali i Prisks-Mali i Peshkasheshit.
Nj veori tjetr e malit t Dajtit jan qafat
dhe grykat lumore q ajn trthor malin
n qindra metra thellsi dhe disa
kilometra gjatsi, duke krijuar kanione
madhshtore me bukuri mahnitse. Ktu
cila ahet nga Erzeni ,gryka e lumit t
Tirans midis Zall-Dajtit dhe fshatit Brar,
gryka e lumit t Trkuzs nga Zall-Bastari

Pozita Qyteti i Tirans sht i rrethuar pothuajse i

tri nga vargjet kodrinore si ato t Ib-
Linz-Vaqarr-Sharr-Arban, Sauk-Lundr
n Zall-Herr etj. Mali me Gropa shtrihet n
Lindje t Dajtit. Karakteristike pr kt mal
jan prhapja shum e madhe e

Gjeografike
Qarku i Tirans shtrihet n pjesn
qendrore t Shqipris, duke zn nj
pjes t Ultsirs Bregdetare dhe asaj t
Kavajs, viset kodrinore prreth tyre dhe
Malsin e Tirans. Ai kufizohet nga
Qarku i Durrsit n Veri-Perndim,
(prkatsisht rrethet Kruj e Durrs), me
Qarkun e Dibrs n Veri e Verilindje
(prkatsisht rrethet Mat e Bulqiz), me
Qarkun Elbasan n Lindje e Juglindje, me
Qarkun e Fierit n Jug dhe me detin
Adriatik n Perndim (rrethi i Kavajs).
Ky Qark shtrihet n nj zon gjeografike
shum interesante dhe nj natyr ku
lehtsisht identifikohen diversiteti dhe
potencialet e shumta turistike. Gjendet
n kryqzimin e rrugve t rndsishme
toksore me rndsi kombtare dhe
rajonale, n nj fush t gjer pjellore, t
rrethuar me kodra dhe male t veshura
me pyje, me pasuri t shumta hidrike,
klim t prshtatshme pr zhvillimin
bujqsor dhe at urban, me dalje n det
dhe burime t shumta turistike.
Relievi sht i shumllojshm, si pr sa i
prket lartsive, ashtu edhe formave t
tij. Shtrihet nga niveli i detit e deri n
lartsin 1848 m (maja e Snoit t Madh,
i cili kufizohet me rrugn e Bulqizs). Pra
relieve i Qarkut Tiran prbhet nga t etj. Zona m e lart kodrinore sht ajo e proceseve dhe formave karstike
gjitha format e tij si: bregdeti, fushat, Krrabs q pjesrisht i takon rrethit t t relievit, veanrisht gropave,
luginat, kodrat dhe malet. Elbasanit. N zonn kodrinore t hinkave,
Vija bregdetare prcaktohet nga prania e Tirans bn pjes edhe ajo q
grxheve etj.
Detit Adriatik n zonn e Kavajs, me nj quhet Rrza e Dajtit, e cila
shtrirje prej 33 km dhe me nj plazh t
shtrihet n rrzn
mrekullueshm, ku ndrthuren flora dhe perndimore
fauna e pasur mesdhetare. Ajo formohet
nga rnia mjaft e pjerrt e kodrave t
Kryevidhit n Perndim t qytetit t
Kavajs. Kjo sht nj rivier e vogl, por
me vlera t pasura turistike. Nj pjes e saj
sht e ult me plazhe t gjera ranore
(plazhi i Spilles) n bregun e djatht t
gryks s Shkumbinit, plazhi i Karpenit n
Jug t Gjirit t Durrsit etj.
Fushat kryesore jan ajo e Tirans (pjes e
Fushs s Arbrit) dhe ajo e Kavajs. Fusha
e Tirans shtrihet n drejtim t veriut deri
n Kamz, n drejtim t Jugut deri n
rrjedhn e lumit Erzen, n drejtim t
perndimit deri n vijn Vor Yzberish
dhe n drejtim t Lindjes, deri n vijn
Babru-Zall Herr-Qinam, ku fillon e ngrihet
mali i Dajtit. Lartsia e fushs varion 25
30 m n Perndim, n 100-150 m n
Lindje, derisa njehsohet me kodrat
prreth. Pikrisht n skajin Lindor t
fushs s Tirans, gjendet edhe qyteti i
Tirans.
Fusha e Kavajs (ndryshe Myzeqeja e
Kavajs) shtrihet nga rrjedha e poshtme e
Shkumbinit n Jug e deri tek Mali i Robit Bovilla

Guida [shqip].pmd 8-9 5/19/2012, 10:02 PM

 r i k
r im to
h t is
s rh
v t
ur
j
N shk
i t vrtet. M 1867 u b nj
Tirana
Rrethi i Tirans, sht nj muze i hapur i
historis s vjetr dhe t re t Shqipris.
Ai mbart nj histori t lasht, e cila
prbhet kryesisht nga kultura ilire, nga
kalat e shumta q ndodhen n rrethinat
e saj dhe q kan vlera te mdha
historike.
N vitin 1583 Tirana konstatohet se sht
shnuar n defterin osman si nj fshat me
8 shtpi, nga t cilat 7 mysliman dhe nj
e krishter. Por historia e Tirans shnon
nj kthes t madhe q n vitin 1614, kur
Sulejman Pash Bargjini, nj sanxhakbej
nga fshati Bargjin (sot ndodhet n zonn
pas Medreses n kryeqytet), ndrtoi n
qendrn e sotshme t qytetit nj xhami,
nj han, nj hamam dhe nj furr (me
koh t zhdukura). Pikrisht n kt pik
t fushs kryqzoheshin edhe rrugt e
karvanve t tregtarve, gj q ndikoi n
kthimin e saj si qytet. Ajo filloi t bhej
nj destinacion trheqs pr feudalt e
viseve fqinje, si ishin feudalt e Krujs-
pinjollt e familjes Toptani. Dalngadal
Tirana u b nj nga qytetet kryesore t
Shqipris s mesme. Gjat shekullit XIX
ajo njohu nj zhvillim t dukshm
ekonomik, shoqror, kulturor dhe artistik.
Qyteti mori formn e tij urbanistike q e
Guida [shqip].pmd 10-11
ruajti deri n fund t Lufts s I Botrore.
Ngritja e objekteve kulturore po
vazhdonte me forma nga m t
ndryshmet. Biblioteka e par, edhe pse
me libra turqisht e arabisht, daton n vitin
1834, ndrsa post-telegrafi, n 1862.
M 1912 edhe qytetart e Tirans
formuan eta patriotike n prgjigje t
kryengritjeve t prgjithshme kundr
osmane. Tirana u prfaqsua me 2
delegat n kuvendin Kombtar t Vlors,
q shpalli pavarsin e Shqipris m 28
nntor 1912.
N vitin 1913, n fshatin Shngjergj, u hap
shkolla e par shqipe n t gjith Qarkun
e Tirans.
Organet e larta t shtetit shqiptar q
doln m 1920 nga Kongresi i Lushnjes u
vendosn m 11 shkurt 1920 n Tiran, q
u caktua prkohsisht si kryeqytet i
Shqipris, ndrsa prfundimisht Tirana u Pas viteve 50, si rrjedhoj edhe e zhvillimit
shpall si kryeqytet me statusin e
Republiks shqiptare n Janar 1925.
Gjat periudhs 14-vjeare t qeverisjes s
Ahmet Zogut si President i Republiks
(1925-1928) dhe si mbret i Shqipris
(1928-1939), Tirana njohu nj periudh
tjetr zhvillimi. Kshtu, n vitin 1926 u
hodhn bazat e para t nj plani
rregullues t qytetit me boshtin kryesor
Bulevardin e Madh me drejtim Veri Jug.
N vitin 1931 u ngrit ansambli i
ndrtesave t ministrive n sheshin
Sknderbe, m 1938 prfundoi ndrtimi i
Banks Kombtare t Shqipris, si dhe u
ngrit radiostacioni e filloi nga puna Radio
Tirana me emisione t kufizuara.
Pr sa i prket pushtimit fashist, n Tiran
ushtrit italiane hyn m 8 prill 1939 dhe
vazhdoi deri m shtator t vitit 1943, koh
kur hyn trupat gjermane. Gjat viteve t
lufts Tirana u shqua pr qndresat q i
bri pushtuesve, me qllim rivendosjen e
pavarsis s vendit.
N vitet 1939 1944 n Tiran u ndrtuan
shum objekte publike, kryesisht me
kapital shqiptar dhe Italian, t cilat
synonin prmirsimin e strukturs
ekonomike dhe urbanistike t qytetit, si
hotel Dajti, Kryeministria, Pallati i
Brigadave, kompleksi i sheshit t sotshm
Nn Tereza, Materniteti, etj.
ekonomiko-social, u kthye n nj qytet, i
cili po thithte shum banor t ardhur
nga qytete t tjera t vendit me shpres
pr t gjetur alternative m t mira
punsimi dhe jetese. Kjo tendenc vihet
re edhe sot ku shum qytetar nga
qytetet e tjera t vendit migrojn drejt
Tirans, duke e br nj qytet t
mbipopulluar. Gjithashtu, n Tiran sht
prqendruar edhe jeta politike e vendit
me institucionet prkatse.
5/19/2012, 10:02 PM
Kavaja
N burimet historike t
shkruara, q i prkasin shekullit
XV, ajo prmendet me emrin
Kavalje. N shek XVII-XVIII
Kavaja ishte qendr administra-
tive e Durrsit, me rreth 400
shtpi dhe kishte marr
pothuajse pamjen e nj qytetit
qendr kazaje me nj treg t
njohur pr drithrat, me
dyqane, hane, mullinj, furra, si
dhe punishte zejtarie, sidomos
t poeris dhe bulmetit.
Dshmi e ksaj periudhe sht
xhamia kubelie q sht
ndrtuar n qendr t qytetit.
Populli i Kavajs mori pjes
gjersisht n lvizjen pr
pavarsi dhe lirim kombtar.
N nntor t vitit 1912, banort
e Kavajs pritn dhe shoqruan
Ismail Qemalin n rrugn e tij
pr n Vlor dhe m 27.11.1912,
ngritn Flamurin Kombtar.
Gjithashtu disa qindra
vullnetar nga Kavaja luftuan
pr mbrojtjen e Shkodrs (1912-
1913) dhe t t gjitha territoreve
shqiptare nga veriu n jug. N
vitin 1947 Kavaja u lidh me
hekurudh dhe filloi t bhet
qendr industrialo-bujqsore. U
ndrtuan fabrika e qelqit, e
letrs, uzina e gozhdve dhe
bulonave, ndrmarrja e
prodhimit t qilimave etj. Rrethi
i Kavajs u krijua n vitin 1990,
duke u shkputur nga rrethi i
Durrsit
Gjat viteve t fundit Kavaja, ka
marr nj zhvillim t
rndsishm social-ekonomik,
duke u kthyer n nj qendr t
rndsishme urbane dhe
industriale. Kavaja dhe zonat e
ktij rrethi, sidomos ato
bregdetare po e rrisin
gjithmon e m shum
interesin e vizitorve si
destinacion me potenciale t
shumta turistike.

Hidrografia
Qarku i Tirans ka burime t shumta
ujore, jo vetm burime karstike dhe
lumenj, por edhe ujmbledhs, liqene
artificial dhe ujra nntoksore.
Lumenjt kryesor jan Erzeni, Ishmi, si
dhe disa prrenj si Lana, prroi i Darit
dhe ai i Leshniqes (ose i Kavajs), q i
prkasin rrethit Kavaj e derdhen t
veuar n Jug t gjirit t Durrsit.
Burimet kryesore karstike jan ato t
Selits (215-1070 lit/sek), Shnmris
(270-380 lit/sek), Pllumbasit (250-800 lit/
sek), Bovills (110-850 lit/sek) etj.
Duhet theksuar se fusha e Tirans sht
shum e pasur me ujra nntoksore,
madje edhe n territorin e qarkut t
Tirans kto ujra jan mjaft t cekt.
Aktualisht ato konsiderohen si rezerva
t rndsishme pr furnizimin e
popullats s kryeqytetit me uj t
freskt.
Guida [shqip].pmd 12-13
Klima
I ndodhur n zonn qendrore t
Shqipris, qarku i Tirans ka nj
klim tipike mesdhetare, me
dimr t but dhe ver t nxeht.
N Tiran dhe n pjest e tjera t
qyteteve fushore n disa raste
temperaturat mund t zbresin
nn zero, por ky fakt ndodh
zakonisht gjat orve t nats.
sht e rrall q akulli dhe bora
t zgjasin m tepr se nj dit.
Sidoqoft temperaturat negative
p.sh n Tiran, nuk zgjasin m
shum se 5-6 dit n vit. Ndrsa
bora n Tiran sht nj fenomen
i rrall. Madje kur ajo bie gjat
stins s dimrit, prbn ngjarje.
Karakteristik pr stinn e dimrit
jan shirat, t cilt n mjaft raste
jan t dendura. N shumicn e
vendit nj pjes e reshjeve ndodh
edhe gjat vjeshts s von dhe
n prag t pranvers. Kto t
fundit me prjashtim t maleve
jan mjaft t rralla gjat stins s
ver. Nj tipar i dallueshm i
klims s Qarkut Tiran sht se
aty prfshihen pothuajse t
gjitha llojet e klimave t
Shqipris, nga ajo mesdhetare
fushore, deri tek ajo mesdhetare
malore. Temperaturat mesatare
vjetore luhaten nga 5,8 0 C (Bix),
n 14,80 C (Kavaj) dhe 15,10 C
(Tiran). Temperaturat maksimale
absolute kan arritur n 41,5
(Tiran) dhe 39 (Kavaj), ndrsa
ato minimale absolute n -10,50 C
(Tiran), n -34,70 C (Bix). Bixa
konsiderohet si nj nga pikat m
t ftohta t vendit.
Sasia mesatare vjetore e reshjeve
shkon nga 1914 mm (Bix), 1273
mm (Tiran) dhe 1056 (Kavaj).
Liqenet kryesore artificial jan Bovilla,
i cili sht furnizuesi kryesor i
kryeqytetit me uj t pijshm, liqeni i
Tirans dhe disa ujmbledhs t cilt
shfrytzohen pr ujitje, kryesisht pr
tokat bujqsore, si sht ai i Farks. Liqeni artificial i Tirans
5/19/2012, 10:02 PM
 Po
Plazhi i Gjeneralit Zona Golem - Karpen
sht nj zon turistike e

t te
prshtatshme pr
Burimet e shumta turistike

Ti Q nci
zhvillimin e turizmit masiv.
q ndodhen n Qarkun e
Produkti i tret turistik
Tirans, duke paraqitur

ra ar al
sht turizmi i interesit t
nj produkt turistik t
veant, i cili prfaqsohet

n ku et
diversifikuar
kryesisht nga turizmi
dhe atraktiv, bn q kjo
kulturor, ai i aventurs etj.
pjes e territorit t

t tu
Rrethi i Tirans mbart nj
Shqipris, t jet pjes e
histori t lasht, e cila

ris
pothuajse t gjith
prbhet kryesisht nga
itinerareve turistik q
kultura ilire, nga kalat e

tik
organizohen n Shqipri.
shumta q ndodhen n
Rritja e interesit t
rrethinat e saj dhe q kan

e
turistve si t huaj, ashtu
vlera t mdha historike.
edhe vendas pr t vizituar
Mundsia pr zhvillimin e
zonat turistike
turizmit t biznesit dhe
t Qarkut t
konferencave paraqitet
Tirans,
kryesisht n qytetin e
identifikon
Tirans, pr shkak te
qart
prqendrimit ktu t
potencialin
shum institucioneve
turistik q
qeveritare, joqeveritare,
ofron ky
shoqatave ndrkombtare
territor.
etj, si dhe zinxhirve t
Nse flasim
t njohur hotelier si jan:
pr turizm n hi
az nat - Sheraton, Rogner etj, t
qarkun e siprfaqe prej 23.374 ha l
i p zo i t cilt ofrojn mundsin e
Tirans, dhe konsiderohet si nj
dhe ga olem sht zhvillimit t kongreseve,
t n t
nnkuptohet nga atraksionet m t lli et G j. re s-
mundsia e njohura turistike jo vetm die oh e te et eta rr or konferencave, seminareve
s t u i
i i ar ni gd D ran lli dhe shum aktiviteteve t
zhvillimit t 4 te Tirans, por t mbar m aq e t e e r y
ir z rf gd arp br dro azh t p nj a tjera, sipas standardeve
l
produkteve Shqipris, pr nga Tu p bre - K ns en p ihe pin an he ndrkombtare.
s zo t q nj tr ja ga d e
turistike shumllojshmria e e i h i n e l
ill e on Ka n s lat si tu na Qarku i Tirans mund t
kryesore, t pemve q ndodhen n t, Sp jes raj r. cili ci ur sh ksio konsiderohet si nj nga
p o t k a n
cilat pr nga ajri i pastr dhe Vl i t ve bu ke, fu qarqet me m shum
b i
prfaqsohen gjelbrimi i shumt dhe si m isha je t tet ajo
p am es ga interes nga pikpamja
nga turizmi i nj pik strategjike nga ku p n turistike, jo
diellit dhe mund t shikosh
vetm pr
plazhit, turizmi kryeqytetin e Shqipris,
diversitetin
malor, turizmi i Tirann.
e gjer te
biznesit dhe Turizmi i diellit dhe i
natyrs dhe
konferencave, plazhit zhvillohet n zonat
kulturs, por edhe
si dhe turizmi i bregdetare te Golemit-
sepse Tirana disponon
interesit t Spilles- Karpenit etj. sht
t vetmin aeroport n
veant. pjes e zons bregdetare
Shqipri dhe sht jo m
Turizmi malor t rajonit qendror Durrs-
shum se 40 minuta larg
gjen nj terren Vlor. Ka nj plazh ranor
nga porti i Durrsit, porti
pr tu mbi t cilin shtrihet pylli i
me i madh n Shqipri. Kjo
zhvilluar n pishave t cilat i japin nj
kampingjeve etj). Kjo zon bn q pothuajse t gjith
saj t Malit t pamje t bukur si nga ana
turistike frekuentohet turistt q vizitojn
Dajtit me estetike, ashtu edhe nga
kryesisht nga shqiptart Shqiprin, kudo qoft
parkun ajo funksionale (mundsia
etnik dhe vendasit gjat destinacioni i tyre, t
kombtar te e ndrtimit t fshatrave
Kanionet e Brarit stins se vers. marrin nj shije nga Tirana.
tij, i cili ka nj turistike, vilave te banimit,

Guida [shqip].pmd 14-15 5/19/2012, 10:02 PM

 Kalaja e Petrels

Rrethi Tiran
Kshtjella e Petrels. Kjo kala gjendet n
territorin administrativ t komuns
Petrel, 18 km larg qytetit t Tirans.
Kalaja ngrihet mbi nj kodr shkmbore
n juglindje t fushs s Tirans, sipr
fshatit me t njjtin emr. Ajo ka nj trajt
trekndore me dy kulla vrojtuese.
Ndrtimi i pare i prket periudhs s
antikitetit, ndrsa forma e sotme i daton
shekullit t XV . Kalaja e Petrels
konsiderohej si nj pik strategjike, pasi
prej andej kryqzohej rruga q vinte nga
Kruja npr fushn e Tirans dhe rruga
q vinte nga Durrsi nprmjet rrjedhs
s Erzenit, me rrugn pr n Elbasan,
nprmjet Qafs s Krrabs. Kjo kala
gjithashtu, bnte pjes n sistemin
sinjalizues dhe mbrojts t kalas s
Krujs. Kto komunikonin me njra -
tjetrn nprmjet zjarreve.
Gjat shekullit XV, kshtjella u pushtua
nga Turqit e m pas ajo u lirua nga
Gjergj Kastriot Sknderbeu. N kt
periudh kshtjella komandohej nga
motra e Sknderbeut, Mamica, e cila me
familjen dhe truprojat e saj kujdesej pr
funksionimin e kshtjells. Sot n kalan
e Petrels ekzistojn disa pika shrbimi si;
restorante, bar kafe, hotele etj dhe

Tr
shrben si nj pik turistike atraktive jo
vetm pr kryeqytetasit, por sht edhe

ku ash
pjes e itinerareve turistike pr turistt e
huaj q vizitojn Tirann. sht shpallur
monument kulture.

ltu
Kalaja e Dorsit. Kjo kala sht ndrtuar
mbi nj kodr t pjerrt me siprfaqe

ro gim
shkmbore n afrsi t Tirans, n fshatin
Trashgimia kulturore e zbulimet tek kalaja e Tirans kodrinor Dors,komuna Pez. Gati gjysma
Qarkut Tiran sht shum e etj, jan vlersuar si ndrtime t e saj (ana lindore dhe jugore) sht e

re ia
Q larmishme. Nse i referohemi rrethit shekullit 2-3 t ers son, ka do t
sh ark rrethuar me mur, kurse pjesa tjetr (ana
rre pa u i t Tirans, mjafton t prmendim thot se i prkasin mbarimit t veriore dhe perndimore) e fortifikimit
th llu Tir
in ra an zbulimet arkeologjike, pr t kuptuar periudhs romake. sht e mbrojtur nga shkmbi natyral.N
e , p s
Tir re k vlerat kulturore t ktij rrethi. Copa ensh Ndrsa rrethi i Kavajs, sht nj pjes e fakt mendohet se sht nj qytez ilire,
an j t a 1
s c 83 prej balte, eshtra njerzish, vegla pune etj, rndsishme e Ultsirs Bregdetare emri i s cils ende nuk dihet.
dh ila m
e ve, on t gjetura n shpelln e Pllumbasit, n Shqiptare. Ajo ka qen qendr e banuar Nga muret rrethuese t kshtjells
15 1 u
n 68 me rrz t malit t Dajtit, vrtetojn epokn q para ers s re, ka dshmohet nga dallohen 4 faza, ku faza e par i prket
rre nd nte prehistorike t ktij rajoni. Pr periudhn zbulimet arkeologjike. periudhs s hekurit, ndrsa faza e fundit
th od ku
in he lt kohore deri n mesjet, zbulimet e tjera, si Qarku i Tirans ka 183 monumente i prket antikitetit t von.
e n n ure
Ka t dshmi t lashta t ksaj treve, q fillojn kulture t shpallura, prej t cilave, 168 Duhet theksuar se Kalaja e Dorzit, gjat
va
j
s.
prej mozaikve t nj dyshemeje e deri ndodhen n rrethin e Tirans dhe 15 n periudhs s antikitetit t von,
tek ato t kohve t sotshme, si ishin rrethin e Kavajs. kontrollonte rrugn q t nxirrte nga

Guida [shqip].pmd 16-17 5/19/2012, 10:02 PM


Lugina e
Pezs n
Peqin, duke u
shndrruar n nj
pik t rndsishme
t mbrojtjes s Durrsit.
Gjithashtu, kto lloj
vendbanimesh t fortifikuara
shrbenin pr mbrojtjen e t
gjith banorve t zons, n rast
sulmi nga fise t tjera. sht shpallur
monument kulture.
Kalaja e Prezs. Kjo kala ndodhet mbi
pjesn m t lart t vargut kodrinor q
kufizon fushn e Tirans n pjesn
veriperndimore. Ajo sht nj kshtjell
e vogl, e cila ka nisur t rindrtohet n
shek e XIV mbi themelet e kalas antike
qyteza e Parthinve dhe ka prfunduar
n fillim t shek e XV, nga ana e familjes
feudale t zons, Topiajve. Prej aty
kontrollohej edhe rruga strategjike, me
rndsi ekonomike dhe ushtarake q
lidhte Durrsin me Krujn dhe me
Shkodrn. Njkohsisht, ajo shrbente
Guida [shqip].pmd 18-19
Kalaja e Prezs rrugor, nprmjet t cilit kalonte rruga pr
n Dibr. N ann lindore, ku ndodhet
edhe pika m e lart, gjendet nj brez
shkmbor, i cili krijon nga kjo an nj
mbrojtje natyrore.
Fortifikimi ka formn e nj drejtkndshi,
i cili ndahet n 3 pjes prej muresh. Nga
fragmentet e gjetura dhe teknika e
ndrtimit t mureve, kalaja i takon
shek.IV-VI t e.s. sht shpallur
monument kulture dhe
VI. sht ndodhet n fshatin Tujan, i
shpallur cili bn pjes n territorin
monument
kulture dhe bn
pjes n territorin
edhe si nj pik e komuns Dajt.
komunikimi mes Kalaja e Vils.
kalave t Durrsit, Ndodhet n
Krujs dhe Petrels. malin me t
Kalaja ngrihej n nj zon t njjtin emr. Mbi
pasur ekonomike, pasi zona malin e Vils,
lindore e saj ku shtrihej fusha e prve mureve
Tirans, shquhej pr zhvillimin e rrethuese t nj
produkteve bujqsore, ndrsa kodrat qyteti antik
q shtriheshin n pjesn veriore dhe Kalaja e
perndimore njiheshin pr mbjelljen e Persqopit,
ullishtave, vreshtave dhe blegtoris. ruhen edhe
Burimi m i vjetr historik q prmendet gjurmt e nj
kjo kala sht vepra e Marin Barletit fortifikimi t
Historia e Sknderbeut. von antik. Ky
Nga ndrtimet brenda kalas, mund t fortifikim daton
prmendim nj xhami mbi port, nj stere jo m von se
uji n oborrin e kalas, si dhe kulln e shekulli IV, pasi ky
sahatit. Sot n Kalan e Prezs jan fakt dshmohet edhe
ngritur njsi shrbimi si restorant dhe bar nga mungesa e materialit e komuns
kafe, t cilat frekuentohen m s shumti arkeologjik pas ksaj periudhe n kalan Petrel.
nga turist dhe qytetar shqiptar. e Persqopit dhe sidomos e monedhave. Xhamia e
Gjithashtu ajo sht edhe shum pran Prej tyre, m t vonat i prkasin shek II-IV Tirans. Ndodhet
aeroportit Nn Tereza n Rinas, gj q t ers son. Fortifikimi duhet t ket n sheshin Sknderbej
prbn nj avantazh pr kt destinacion. shrbyer si vendstrehim pr banort e dhe njihet ndryshe edhe
sht shpallur monument kulture. zonave prreth Petrels. Gjurmt e jets me emrin e ndrtuesit t saj,
Kalaja e Dajtit. Kalaja e Dajtit, gjendet n n kt zon, dshmohen edhe nga nj si xhamia e Ethem Beut. Sipas
pjesn perndimore t malit t Dajtit me ujsjells q e sillte ujin nga burimet e mbishkrimeve n ambientet e
nj lartsi prej 1200m mbi nivelin e detit Malit t Vils. sht shpallur monument brendshme, xhamia ka nisur t
nga mund t vrojtohet nj territor shum kulture dhe bn pjes n territorin e ndrtohet nga i ati, Molla Beu n vitin
i gjer q prfshin fushn e Tirans, komuns Petrel. 1794 dhe prfundoi n vitin 1823 me t
vargjet kodrinore rreth saj e deri n Kshtjella e Tujanit. Ajo ndodhet pran gjith pikturat. Ky objekt i hershm,
bregdet. Pr shkak t relievit kodrinor ku fshatit Tujan, mbi nj kodr me shpate t paraqet nj rast tipik t tradits shqiptare
shtrihet kalaja, ajo konsiderohet si nj pjerrta q mbyllin luginn e lumit t n arkitekturn e xhamive. Ajo sht
pik shum e favorshme pr nj Tirans. Prej andej mund t shihet gjithashtu nj dshmi e zhvillimit
ndrtim mbrojts. mjaft mir Shkalla e Tujanit, ekonomiko shoqror q e
Nga teknika e ndrtimit dhe ngushtica q ndan malin e Dajtit karakterizuan Tirann gjat shek XVIII
ndarja e Akropolit, mendohet nga ai i Brarit, nj nga dhe pjess s par t shek XIX. Bukurit e
q kjo kala t jet e shek korridoret e rndsishm saj ndikuan n zhvillimet e mtejshme t
5/19/2012, 10:02 PM
ktyre lloj monumentesh, si
ishin m pas xhamia e Kavajs
dhe ajo e Peqinit. Gjat lufts pr
lirimin e Tirans, pjesa e siprme
e minares u shemb, por u
rindrtua shum shpejt me t
njjtin material. Sot, krahas
besimtarve q e frekuentojn
rregullisht, xhamia vizitohet dhe
fotografohet pothuajse nga t
gjith turistt e huaj q vizitojn
Tirann. sht shpallur monu-
ment kulture.
Kulla e sahatit. Pas ndrtimit t
xhamis, fal edhe kontributit t
qytetarve, shum pran saj u
ndrtua edhe kulla e sahatit, nj
objekt tashm i njohur n
kryeqytet. Kulla, e cila kishte nj
lartsi prej 30 m, thuajse tashm
dyshekullore, nuk mund t ishte e
rastsishme. Prania e saj shpreh
dukshm nivelin ekonomik e
kulturor t qytetit, rrnjt e t cilit
vinin nga traditat e hershme t tij.
T dy kto objekte t bukura e t
rralla pr kohn, pr t cilt u
prdorn gur t nxjerr n afrsi
t urs s Brarit, e t gdhendur me
mjaft mjeshtri, u bn simbol i
qytetit. Pr tju prshtatur tekniks
bashkkohore t mekanizmave t
sahatit, n vitin 1928, kulla u ri-
konstruktua n pjesn e siprme
t saj, duke u lartsuar deri n
35m. sht shpallur monument
kulture.
Tyrbja e Kapllan Pashs. Ndodhet
n afrsi t qendrs s qytetit, aty
ku takohen rruga e Sahatit me at
t Elbasanit. Dikur feudalt e
mdhenj e kishin si zakon t
ndrtonin nj tyrbe. Nj ndr to
sht edhe tyrbja (varri monu-
mental) i Kapllan Pash Toptanit.
Mbi bazamentin n form
trekndshe
ngrihet nj
arkad me kolona
guri, ndrsa muratura
mbi harkad prfundon
me nj korniz t rrafsht.
Tyrbja sht ndrtuar me gur
t gdhendur, n fillim t shek XIX.
sht shpallur monument kulture.
Guida [shqip].pmd
Tyrbja e Nuses
Tyrbja e Nuses. Gjendet n
fshatin Mullet, pran kishs
s Maxhars. Pr kt monu-
ment nuk sht br ndonj
studim i veant, por duke u nisur
nga teknika e ndrtimit, mendimi i par
sht se daton n shek XIV. Por duke e
par n nj tjetr kndvshtrim, si dhe
nisur nga funksioni i ngjashm me varret
monumentale t periudhs osmane,
mendohet se ajo daton n fund t shek
XV dhe fillim i shek XVI. sht shpallur
monument kulture.
Kisha paleokristiane e Tirans. sht nj
ndr monumentet m t vjetr n Tiran, Tirans. Pjesa e grmuar e monumentit u
rrnojat e s cils jan zbuluar pas
punimeve q po kryheshin pr ngritjen e
20-21
Mozaiku i Tirans
banesave n Lagjen Nr. 9 t kryeqytetit.
sht nj monument i rrall q
prfaqson nj etap t hershme t kultit
kristian. Dyshemet jan shtruar me
mozaik, ku mbizotrojn motivet
gjeometrike, zoomorfe, si dhe simbole t
kultit t krishter. Grmimet e para
evidentuan pjes muresh, si dhe
fragmente tjegullash. Gjithashtu, nga
grmimet jan gjetur copza t ndryshme
ensh qeramike, tjegulla e tulla t cilat
specialistt mendojn se i prkasin shek. I
pas Krishtit. Siti arkeologjik emrtohet
ndryshe edhe me emrin Mozaiku i
Secila nga rrugt e vjetra, para se t
rrethua dhe u vu n mbrojtje nga Instituti
i Monumenteve t Kulturs (IMK).
5/19/2012, 10:02 PM
Pra, kisha mund t datohet si e gjysms s
par t shek. IV. sht shpallur monument
kulture.
Kisha e Maxhars n Mullet. Kjo kish e
rrnuar pothuajse plotsisht ndodhet
pran fshatit Mullet. Rrnojat e saj njihen
nga vndasit me emrin kisha e Maxhars.
Teknika e mureve me tulla dhe fakti q
kjo kish sht ngritur n nj vnd t
dukshm prball kalas s Petrels, gj
q nuk do t lejonte ndrtimin e saj n
shekujt e par t pushtimit turk, i ka
shtyr specialistt t mendojn se kisha e
Maxhars sht ndrtuar gjat shekujve
XIII-XIV kur pushtimi turk n Shqipri nuk
ishte konsoliduar ende.
Ura e Tabakve. sht nj ur e ndrtuar
prej guri mbi lumin e Lans n gjysmn e
par t shekullit XVIII nga esnafi i
Tabakve (lkurregjs). Ajo lidhte
qendrn e qytetit me lagjen e Tabakve, e
cila ishte ngritur n krahun e majt t
Lans, me Xhamin e Tabakve, e cila
ndodhet shum pran saj dhe m tej me
Malsin e Tirans. sht shpallur
monument kulture.
Kalaja e Tirans. Ishte nj stacion rrugor i
vijs Egnatia i tipit Mansio-Mutatio. Ajo
prbnte qendrn e nj vendbanimi, t
emrtuar me nj variacion emrash q n
shekujt e par t ers son, si: Tirkan
(shek
IV e.s),
Tergiana
(1297) kur
n t ishte
vendosur
kancelaria e
sundimtarit t saj Karli i Anzhu,
dhe n formn e sotme Tyranna (1505)
sipas Barletit. Ky toponim akoma nuk
sht saktsuar plotsisht.
Por kalaja, dshmia m e lasht e ktij
qyteti, ndodhet pikrisht n vendin ku
derdheshin e kryqzoheshin rrugt e
vjetra e t reja q e lidhnin kryeqytetin
dhe pastaj krejt Shqiprin veriun me
jugun si dhe lindjen me perndimin.
hynin n Tiran dominoheshin nga nj
kshtjell apo kala.

Rrethi Kavaj
Kshtjella e Bashtovs. Kjo kshtjell
ndodhet n nj terren fushor dhe
ndodhet rreth 400 m n veri t lumit
Shkumbin. Ajo q t bie n sy n kt
kshtjell sht se ajo ruhet n nj
gjendje shum t mir.
Pr her t par si kshtjell Bashtovn e
ndeshim n nj hart t prpiluar n vitin
1521 nga Piri Reiz, si pjes prbrse e nj
manuali, i cili u shrbente detarve pr
nevoja praktike. Lidhur me historikun e
ksaj kshtjelle ka disa thnie, por pohimi
i par i prket udhtarit turk Evlia Celebiu.
Ai thot se kshtjella u themelua nga
venedikasit dhe u pushtua nga turqit n
kohn kur Sulltan Fatihu ju drejtua
Sknderis Shqiptare (Shkodrs).
Ndryshe nga fortifikimet e tjera veneciane,
Guida [shqip].pmd 22-23
t ndrtuara gjat fundit t shekullit XIV
dhe fillimit t shek XV, si kullat e
rrumbullakta n Durrs, kshtjella e
Butrintit dhe fortifikimet n Shkodr, ktu
nuk sht marr parasysh estetika, por
gjithka i shrbente vetm mbrojtjes. sht
shpallur monument kulture.
Kisha e ets. Ndodhet pran fshatit t Zig-
Xhafajt n veri t Kavajs. Kisha quhet
ndryshe e Shn e Premtes dhe i prket
arkitekturs romaniko-gotike, fakt i cili flet
pr ndikime rrymash t ndryshme. Koha e
ndrtimit t saj, duke u nisur nga rrethanat
historike, mendohet t jet gjysma e dyt e
shekullit XIII, kur pas pushtimit
Anzhuint vendosn n Durrs,
peshkopatn e tyre. Ky monument
kulti q mbrohet nga shteti ka
nj rndsi tjetr t veant,
pasi pjesa e brendshme e
tij ka nj ikonostas n
miniatur, t
pikturuar nga
piktori i njohur
mesjetar
Konstantin
Kalaja e Bashtovs
Shpataraku n vitin 1768. sht shpallur
monument kulture.
Kalaja e Turrrs. Ndodhet pran liqejve
t Kepit t Lagjit, q gjendet midis
Durrsit dhe gryks s lumit Shkumbin.
Tek Kepi i Lagjit (Kalaja e Turrs) jan
gjetur objekte arkeologjike t dala
kryesisht nga varre t shkatrruara gjat
punimeve ushtarake. Nga krkimet e
ekspeditave sht vrtetuar se kodra e
Kalas s Turrs kishte gjurm q
tregonim pr nj banim t lasht.
Aty u gjetn fragmente qeramike
t ndryshme nga materiale
ndrtimore, si tulla dhe
tjegulla, nga nj numr plotsues tipike pr
varresh t pasura me
objekte qeramike
t ndryshme, q
datojn pr
analogji
5/19/2012, 10:02 PM
me fundin e shek. V para Krishtit. Nga kjo
port bregdetare, sot jan t ruajtura e t
dallueshme shum mir, katr blloqe t
mdhenj, t vendosur me radh pran
njeri tjetrit n drejtim horizontal. sht
shpallur monument kulture.
Xhamia Kubelie dhe Kulla e Sahatit. Ky
objekt i kultit mysliman s bashku me
Kulln e Sahatit gjenden n qendr t
qytetit t Kavajs. sht ndrtuar rreth
viteve 1835-1839 dhe njihet me
emrin xhamia kubelie. N
brendsi t objektit ndodhet
salla kryesore e lutjeve dhe
element t tjer
xhamit e asaj
periudhe,
si ishin pikturat murale, nga
minarja dhe hajatet etj. Kulla e sahatit t
qytetit t Kavajs njihet si kulla m e lart
e sahatit n Shqipri. Edhe ky objekt
dallohet pr moshn e vjetr t tij
rreth 200 vjet m par. Gjendet
pran xhamis Kubelie. sht
shpallur monument kulture.
Kisha e ets
 TE
0
80
th

EN
rre
Rrethi it ke ra n t
rs j m n nj

M
ka , n 100 leri e
Tiran ll rje h ga n e

NU
hpe hy rret n rm atin it t ,
s y i n fo tr m re it i
ht Ka d pus do n i sh e lu nco kter erar

O
s . j fun ra b ke ra tin .
tit. gjat e n pr tjet m m deg sh ka et i kut

M
de e n q he 30 ut, lera e t diq esh
m rm , e d th hk a v tik r n i P

EO
fo ell sor rre Pes a k uris ua roi
th ye re, t ell e t izit r
kr av oit hp dh a v p

GJ
zg rr t. S ke r t al
p ati kti . P -V
M i d a or Biz
d nd -
ve iran
T

Monumentet
e Natyrs Shpella e Zez

n Qarkun Tiran
Shpella e Zez. Shpella e Zez, ose si quhet ndryshe
shpella e Pllumbasit (ndodhet pran fshatit
Pllumbas), 25 km n juglindje t Tirans, pikrisht n
Parkun Kombtar t Dajtit, n grykn e Skorans q
prshkohet nga lumi Erzen. Nga eksplorimet e kryera
nga Prof. Dr. Perikli Qiriazi, n bashkpunim me
grupin speleologjik t Faences (Itali) u evidentuan
vlera t shumta shkencore dhe turistike me rndsi
ndrkombtare. Nj ndr zbulimet m interesante
ishte fakti q aty u gjendn skelete t arinjve t
shpellave (Ursus speleaus), q kan jetuar nga 10.000
deri n 400.000 vjet m par. N t gjith Evropn
jan vetm pes shpella t tilla. Ndryshe nga shpellat
e tjera t ktij lloji, Shpella e Zez ka edhe mbetje t
kulturs humane, t cilat, sipas konfirmimit t
Institutit t Arkeologjis t ASh, u prkasin periudhs pr Qar
ej ku
nga Paleoliti n Mesjetn e Hershme. Ajo sht nj t i T
ci ir
shpell karstike, e mbushur me stalaktite dhe la a
dh ve ns
stalagmite dhe prbn nj objekt me vlera pr t e 1 13 ka
studiuar evolucionin e gjith zons, si dhe 0 n gje 23
qarkullimin e ujrave nntoksore t saj. Pr t r nd m
re en on
shkuar tek Shpella e Zez ndiqet rruga Tiran th n um
in r e
Elbasan deri n Ib. M pas ndiqet ajo q t on n e K re nt
fshatin Pllumbas. Prej ktij t fundit, pr t arritur av thin e n
aj e at
deri n shpell, rruga sht kmbsore. s T yr
ira e
Shpella e Shutres. Kjo shpell ndodhet n afrsi t n ,
s
fshatit Val (Martanesh), n skajin lindor t Malit me
Gropa, n nj lartsi prej afro 900 m mbi nivelin e

Guida [shqip].pmd 24-25 5/19/2012, 10:02 PM

Shpella e Valit. Edhe kjo shpell ndodhet
n afrsi t fshatit Val (Martanesh), rreth
1000 m mbi nivelin e detit. sht shpell
karstike e formuar n kryqzimin e
thyerjeve tektonike n glqerort. sht e
gjat 250 metra, e gjer deri n 35 m dhe
e lart 25 m. Hyrja e shpells ndodhet n
rrzn e shpatit dhe n t humbet prroi i
Bizs. Shpella ka vlera shkencore,
didaktike, ekologjike dhe kulturore t
karakterit vendor. Pr ta vizituar at duhet
ndjekur rruga automobilistike Tiran
Dajt Mali me Gropa Biz - Val, ku t
jepet mundsia q t shikosh edhe
monumentin tjetr t natyrs, peizazhin
karstik t Malit me Gropa.
Taraca detare e Dajtit. Ndodhet n
lartsin 1000 m mbi nivelin e detit, n
shpatin perndimor t Parkut Kombtar
t Dajtit. Ajo prfaqson nj fragment t
nivelit t tarracs detare t formuar
miliona vjet m par , nga
veprimtaria e valve t detit. sht e
gjat rreth 2 km dhe e gjer rreth 800
m. Tarraca sht nj fush me
livadhe, prreth s cils ka pyje
ahu. Kjo tarrac ka vlera
shkencore didaktike, ekologjike
dhe turistike, t karakterit
vendor.Pr t vizituar kt
monument merret rruga
automobilistike 26 km Tiran
Linx Dajt.
Gryka e Skorans. Ndodhet
prgjat rrjedhjes s lumit t
Erzenit, n afrsi t shpells s
Zez dhe fshatit Pllumbas. sht
nj kanion i formuar nga veprimtaria
erozive e lumit me t njjtin emr n
shkmbinjt glqeror q ndrtojn
malin e Pashkasheshit n veriperndim
dhe Pashtreshit n juglindje. N t njjtn
koh gryka prbn edhe nj ekosistem
interesant karstik. Kjo gryk ka vlera
shkencore, didaktike, kulturore,
ekologjike, estetike dhe turistike t
karakterit vendor. Ajo mund t vizitohet,
duke ndjekur rrugn automobilistike
Tiran Ib Pllumbas.
Gryka e Murdharit. Ndodhet pran
zons s Krrabs. Prshkohet nga prroi
i Murdharit , q sht deg e lumit
Erzen. Gryka ka trajtn e nj kanioni
mjaft interesant. Gjithashtu ajo shquhet
pr shpatet e thepisura, me guva e
Guida [shqip].pmd 26-27
shpella karstike t vogla. Prbn nj
ekosistem karstik me vlera turistike t
karakterit vendor. Tek ky monument
shkohet duke ndjekur rrugn Tiran -
Ib - Kllojk.
Shkalla e Tujanit. Ndodhet n luginn e
lumit t Tirans. Ka formn e nj kanioni
interesant. N shpatet e thepisura t tij ka
guva e shpella karstike, q e bjn edhe
nj ekosistem karstik. Prgjat shkalls, q
n periudhn e antikitetit, ka kaluar rruga
me rndsi t madhe pr t gjith
Shqiprin Qendrore, q lidhte Durrsin e
Tirann me Dibrn e Madhe dhe m tej
me brendsin e Ballkanit. Ky monu-
ment sht i prshtatshm pr
itineraret ditore turistike q
prfshijn rrethinat e Tirans.
N shpatet e pjerrt ka
kushte pr t msuar
ngjitjet alpiniste,
eksplorimin e
shpellave etj. Pr
t vizituar
kt
monu-
ment
duhet
ndjekur
pr rreth 50
minuta rruga
automobilistike: Taraca detare e Dajtit
Tiran Brar Zall
Dajt.
Karsti i Malit me Gropa. Ky
monument shtrihet n
lartsit e malit tepr interesant,
emri i t cilit lidhet me gropat e
shumta, sa t len prshtypjen e
hojeve t bletve. Kto gropa me pamje
t uditshme jan formuar nga procesi
karstik, ose i tretjes n uj t shkmbinjve
glqeror, prej t cilve sht ndrtuar ky
mal. Peizazhi i larmishm, mjaft i veant
dhe shum atraktiv, qetsia dhe ajri
shum i pastr, bimsia etj, trheqin
vizitor t moshave e profesioneve t
ndryshme. Rruga automobilistike Tiran
Dajt Biz t on tek ky monument
prreth 2 or.
Bokrimat e Mnerit. Ndodhen n afrsi
t fshatit Mner, rreth 400 m mbi nivelin e
detit. sht nj peizazh i veant, kryesisht
i zhveshur, n t cilin mungon trrsisht
mbulesa bimore dhe toksore. Mund t
vizitohet duke ndjekur rrugn Kodr
Kamz-Bovill-Mner.
Bokrimat e Mustafa Kocajt.
Ndodhen n afrsi t fshatit
homonim, n kodrat e
Krrabs, komuna
Baldushk. Prbjn
nj peizazh t
veant, t
formuar
nga
5/19/2012, 10:02 PM
erozioni i fuqishm n shkmbinjt me
prmbajtje t madhe argjili. Ato jan
pasoj e veprimit t faktorve natyror
dhe t ndrhyrjes pa kriter t njeriut n
mjedis. Mund t thuhet se ato kan vlera
sidomos edukuese mjedisore t karakterit
vendor. Pr t vizituar kt monument
duhet ndjekur rruga automobilistike
Tiran Baldushk Mustafa Koaj.
Biomonumente
Rrapi i Ndroqit. Ndodhet n qendr t
fshatit me t njjtin emr. E veanta e ktij
rrapi sht historia e tij, pasi vite m par
aty organizohej dita e pazarit, dhe kshtu
u quajt ndryshe edhe Rrapi i Pazarit.
Mosha e ktij rrapi sht shum e vjetr,
rreth 400-vjeare, lartsia e tij 15-17m,
diametri i trungut rreth 2.2 m. Ka vlera
historike, shkencore dhe didaktike.
Vizitohet duke ndjekur rrugn Tiran-
Ndroq-Durrs.
Rrapi i Prisks. Ndodhet pran fshatit
Prisk e Madhe. Ai konsiderohet si druri
m i vjetr (mbi 500 vjear) dhe m i lart
(14,5 m) n t gjith fshatin. Prej ktij rrapi
mund t vrojtosh t gjith fshatin e
Prisks, shpatin perndimor t
Parkut Kombtar t Dajtit,
kryeqytetin, si dhe fushn e
kodrat prreth tij. Bukuria e
peizazhit, q shpaloset nga lartsit
e ktij monumenti i jep atij vlera
turistike dhe historike t veanta. Ai
mund t vizitohet duke ndjekur pr rreth
20 minuta rrugn automobilistike Tiran-
Linz-Prisk e Madhe.
Rrapi i Krans. Ndodhet pran fshatit
Prisk e Madhe, n afrsi t Honit t
Gjyshit dhe burimit me t njjtin emr. Ai
ka nj mosh 300 vjeare, nj lartsi prej 18
m. Ai ndodhet n rrugn e lasht t Arbrit
q lidhte pjesn perndimore t vendit me
Dibrn. Thuhet se nn hijen e tij
lodheshin udhtart e lodhur. N ujrat e
tij, jan ngritur ambientet e rritjes artificiale
t trofts. Prej ktu mund t sodissh
gjith fushn e Tirans, kodrat prreth saj,
kryeqytetin etj. Mund t vizitohet, duke
ndjekur rrugn automobilistike Tiran -
Linz - Qafa e Prisks.
 t e Rr Plazhi i Carins. Ndodhet n afrsi t
Ka ethi
e n fshatit Bago, n gjirin e Carins, midis
kodrs s Karpenit n verilindje dhe atij t
m vaj Lagjit n jugperndim. Emri i tij lidhet me
n u
pushtimet sllave n vitet 650 1350.
Carin do t thot dogan, ka tregon
o pranin e nj skele detare t dikurshme
m
n kt gji detar t mbrojtur. sht nj karstike me diametr mesatar 10-30m dhe
o
plazh interesant dhe i virgjr. sht i gjat
e 1 km, i gjer 10 - 40 m. Ajri, uji dhe rra e
Gj
pastr, peizazhi i bukur dhe qetsia
absolute trheqin shum vizitor. Pr ta
Shpellat karstike n gjips vizituar kt monument merret rruga
automobilistike Kavaj - Bago - Bardhor -
12 km e gjat dhe pastaj vazhdohet rruga
kmbsore rreth 15 minuta.
Faleza e Bardhorit. Ky Monument natyre
ndodhet n jugperndim t fshatit me t
njjtin emr, n Riviern e Kavajs. Ajo
sht 15 20 m e lart dhe mbi 130 m e
gjat. Formimi i saj lidhet me grryerjen e
valve detare, q godasin me forc brigjet
e larta. Ktu shfaqen edhe disa plazhe t
vegjl zallor. Falezat vertikale dhe blloqet
konglomerat n rrz t tyre, i japin
bregut t detit nj pamje t egr, por me
bukuri mahnitse. Ksaj pamje i shtohet
bukuria e ujit t kristalt t detit,
leshterikt mbi valt detare, ngjyra e
blert dhe aroma e kndshme e bimsis
mesdhetare e brigjeve etj. Pr t vizituar
kt monument ndiqet rruga Kavaj
Bardhor.
Shpellat karstike n gjips. Nj ndr
gjeomonumentet m interesante t
rrethit t Kavajs jan 7 shpellat
e zbuluara nga nj grup
speleologsh
Gurt n rrjesht italian. Shpella
m e madhe
sht ajo e
kriminelve
(280 m gjatsi).
Ato jan t
gjera disa
metra dhe t
Plazhi i Carins
Guida [shqip].pmd 28-29 5/19/2012, 10:02 PM
larta rreth 2-3 m. Disa kan edhe pellgje
uji. Ka vlera speleologjike, biologjike e
turistike. Ndodhet prgjat rrugs Kavaj
Mngaj.
Karsti n gjipsin e Mngajve. Edhe ky
monument gjendet n afrsi t fshatit
Mngaj. Aty ndodhen nj sr hinkash
thellsi 20-30m. Ka vlera
gjeomorfologjike, didaktike dhe turistike.
Mund t vizitohet duke ndjekur rrugn
Kavaj-Mngaj.
Fosilet detare t thartorit. Ato gjenden n
afrsi t fshatit Thartor n faqen e pjerrt
t kodrs. Ato prbhen nga guaska
detare Ostrea q kan jetuar miliona vjet
m par . Ato mbetn aty kur toka u ngrit
dhe deti u trhoq m n perndim. Pr
mnyrn e shfaqjes dhe pasurin e
madhe, kto fosile kan vlera
paleontologjike, sepse hedhin drit mbi
evolucionin e truallit t s gjith zons.
Pr t vizituar kt monument duhet t
ndiqet rruga Rrogozhin - Memollaj
Thartor.
Gurt n rrjesht. Ky monument ndodhet
afr fshatit ikallesh, t rrethit t Kavajs.
Relievi sht kodrinor, rreth 300 m mbi
nivelin e detit. M trheqse e bjn
pamjen shkmbinjt ranor t ndar n
blloqe kuadrat, t cilt duket sikur njeriu i
ka vn n rresht, si i quajn banort
vendas. Ato t japin imazhin e mureve
gjigant, q t kujtojn mburojat e
kshtjellave apo qyteteve tona t lashta.
Gurt n rresht kan vlera t karakterit
vendor shkencor, turistike dhe pr
peizazhin. Ky monument mund t
vizitohet sipas itinerarit: Rruga nacionale
Durrs Kavaj degzimi Kryeluz
Grmenj ikallesh.
Shkmbi i Kavajs. Ndodhet n afrsi t
fshatit Shkallnur, deri n 105 m mbi
nivelin e detit. Ka vlera shkencore
(gjeologjike, gjeomorfologjike), didaktike,
ekologjike dhe kulturore. sht nj
shkmb i zhveshur nga bimsia. N vitin
48 p. e. r aty u b beteja e njohur e Cezarit
dhe Pompeit, pas s cils ky i fundit u
mbyll brenda mureve t Dyrrahut
(Durrsit). Me kt emr njihet edhe pjesa
e plazhit q shtrihet posht Shkmbit t
Kavajs. Ndodhet prgjat, rrugs
automobilistike Durrs Plepa Shkmbi
i Kavajs.
 Plazhi i Gjeneralit
t i
d s k e zons s Tirans sht frgesa e
g re t
e
Br i k t o thit s
p rre j
i va
Ka
Plazhi i Golemit, i dyti pr nga madhsia
pas atij t Durrsit, nis nga Shkmbi i
Kavajs dhe prfundon tek derdhja e
prroit t Leshniqes, me nj gjatsi prej
rreth 5 km. Ai shquhet pr rrn e imt e
t bardh, e cila s bashku me
gjelbrimin e prhershm t pishave
dhe kaltrsine e detit, krijojn nj
mikroklim mjaft interesante. Brezi
mbrojts i pyllit me pisha dhe gjersia e
siprfaqes ranore, i rrit shum vlerat
ktij plazhi.
Plazhi i Karpenit ndodhet n jug t
Golemit. Ai nis nga derdhja e prroit t
Drait dhe arrin deri n skajin verior t
kodrave t Kryevidhit. Ka nj gjatsi prej
rreth 1,5 km. Duke qen rreth 6 km nga
rruga kryesore, sht m pak i
frekuentuar sesa ai i Golemit, ndrkoh
q preferohet pr qetsin dhe
pastrtin e tij.
Plazhi i Gjeneralit ndodhet n zonn e
Bardhorit dhe ka nj gjatsi prej rreth
400m, gjersi 50m dhe nj siprfaqe prej
Guida [shqip].pmd 30-31
rreth 20000m2. sht nj plazh i virgjr
me bukuri mahnitse, i cili ndrthuret
edhe me blloqet e shkmbinjve
konglomerat. Qetsia dhe rra e pastr
kan br q aty t shfaqet breshka e
detit (Caretta caretta), gj e cila e rrit
akoma m shum interesin e vizitorve
q e frekuentojn kt plazh.
Plazhi i Spilles. sht nj plazh ranor, i
cili shtrihet nga gryka e Shkumbinit n
Jug e deri tek kodra e Gurit t Lmuar n
Veri. Ka nj gjatsi rreth 10 km, gjersi
30-40m dhe siprfaqe rreth 35 ha.
Rndsi t veant pr Plazhin e Spilles
ka grykderdhja e Shkumbinit, e cila
sht shum e pasur me bim
mesdhetare si marina, shelgu, vidhi, rrapi,
mlleza etj. N kt plazh ka disa njsi
shrbimesh si: hotele, bare, restorante etj.
Kryesisht pushuesit q e frekuentojn
at jan nga rrethi i Kavajs, por koht e
fundit po vihet re edhe nj fluks nga
Tirana. Lidhet me rrug t asfaltuar me
rrjetin kombtar t rrugve.
aktivitetet kryesor i banorve t
Kuzhina
tradicionale
dokush q viziton zona t
ndryshme t Qarkut t
Tirans, prve knaqsis shumti nga turistt e huaj, t cilt
q ofrojn bukurit natyrore
dhe vlerat historiko-
kulturore, mund t shijoj
5/19/2012, 10:02 PM
edhe kuzhinn e larmishme q kjo
zon e Shqipris s Mesme ofron.
Nj shumllojshmri specialitetesh
autentike shqiptare mund t
provohen n tryezat e shtpive
tiranase dhe kavajase, t cilat
njihen pr shijen e tyre. Nj ndr
specialitetet m karakteristike t
Tirans ose si quhet ndryshe tava
e dheut, e cila prmban gjiz,
speca, mish ose mli, duke i sjell
nj shije mjaft t kndshme atyre
q e provojn. Ajo mund t
prgatitet edhe me produkte t
tjera si jan vezt dhe domatet.
Nj specialitet tjetr i Tirans sht
edhe mishi me nerden (ose me
lng). Po kshtu, edhe
tasqebapi sht nj tjetr
specialitet, i cili
prgatitet me mish
vici ose dashi, me
nj salc
aromatike s
cils i hidhet
edhe pak ver. Gjithashtu, nj
ndr gjellt karakteristike sht
edhe brijami me qumsht dhe oriz,
byreku me qumsht etj. Vet pozita
gjeografike e Qarkut, me rrethin e
Kavajs q laget nga deti Adriatik,
bn q peshkimi t jet nj ndr
asaj zone. N restorantet e shumta
prgjat bregdetit, duke filluar nga
m luksozt e deri tek m t
thjeshtit, mund t shijohen nj sr
prodhimesh deti, si jan merluci,
ngjala, barbuni, qefulli, levreku etj,
t shoqruara me sallata t stins
dhe ver ose raki vendi dhe me
mime tepr t arsyeshme.
Natyrisht q rrethi i Kavajs nuk
njihet vetm pr gatimet e peshkut,
por edhe pr disa specialitete t
tjera karakteristike si jan: Byreku
me qumsht, Kima me vez, Gjeli i
detit me prshesh etj. Specialitetet
e vendit konsumohen m s
zakonisht krkojn t provojn
kuzhinn tradicionale t vendeve
q vizitojn.
 e
a er
e r i k
i n i s t
It r
Tu
Vizit n Qytetin e Tirans
Zonat turistike t rrethit t Tirans
mund t prfshihen n itinerare turistike
ditore, fal distancave jo shum t largta
nga njra tjetra. Itinerari n qytetin e
Tirans mund t filloj me nj vizit n
Muzeun Historik Kombtar, i cili ndodhet
n sheshin Sknderbej, ose si quhet
ndryshe qendra e Tirans. Pikrisht n
kt shesh ndodhen Xhamia e Ethem
Beut, e cila sht ndrtuar midis viteve
1798 1812 dhe Kulla e Sahatit, e cila
ndodhet fare pran saj . Q prej vitit 1996
kulla e sahatit sht e hapur pr turistt.
Ura e Tabakve, e ndodhur n Bul. Zhan
dArk , shum pran ndrtess s pikturash. Gjat vizits n kto objekte,
Parlamentit t Shqipris sht nj tjetr turistt gjat kohs s pushimit mund t
monument kulture, i cili i prket gjysms
s par t shek XIX. Por nuk duhet ln
pa vizituar edhe monumenti m i vjetr i
qytetit, Mozaiku Tirans, i cili ndodhet
Guida [shqip].pmd 32-33
n pjesn perndimore t qytetit, n
rrugn Naim Frashri. N afrsi t sheshit
Sknderbej, tek rruga e re pedonale e
qytetit, ndodhen muret e kalas s
Tirans. Shum pran kalas, ndodhet
Tyrbja monumentale e Kapllan Pashs,
njrit prej sundimtarve t qytetit, e cila
ndodhet n Rrugn 28 Nntori pran
Partizanit t panjohur. Ve t tjerash
qyteti i Tirans ofron mundsi edhe pr
vizita n muze t tjer si jan: Muzeu
Arkeologjik, ai i Shkencave t Natyrs,
Muzeun Privat Mezuraj, n t cilin ruhen
nj sr koleksionesh arkeologjike dhe
pellgut ujmbledhs t lumit t Tirans
ulen n kafenet apo restorantet e
shumta t qytetit, t prshtatshme pr t
gjitha shijet e njerzve, sidomos n zonn
e Parkut Rinia, zonn e ish-bllokut dhe
Kanionet e Brarit
Tirans s re ku sht prqendruar pjesa
llogaritet n 3-4 or.
m e madhe e tyre.
Ngjitje pr tek Shpella e Mir Ngjitje n Malin me Gropa
(mbrapa Malit t Brarit)
(Maja e Mencekut t Shnmris, 1827 m)
Ecja fillon n fund t kanionit t lumit t
E gjith ecja do t shkoj rreth 5 or, duke
Tirans mbrapa gryks s lumit t Tirans
marr parasysh q pothuajse i gjith
(pran Malit t Brarit). Ecja vijon npr nj
itinerari do t jet n bor.
shteg t vjetr q vendasit e kan
Rekomandohet veshje shum e trash,
prdorur pr t shkuar tek shpella pr
mbrojtse ndaj t ftohtit, si dhe ushqim
pelegrinazh. Nj dit n vit, gjat muajit
dhe uj i mjaftueshm pasi distanca sht
Gusht ata shkojn tek shpella q n
relativisht e largt.
mngjes hert, n mnyr q agimi t
zr n hyrjen e shpells. Shpella sht e
gjat rreth 60m dhe n disa pjes me Ngjitje n malin e Brarit (1212 m)
stalaktite dhe stalagmite. Pamja e gjith Ecja fillon npr nj shteg shum t vjetr,
t cilin fshatart q jetonin mbrapa malit
duket e mrekullueshme nga hyrja e e prdornin pr t ardhur n Tiran.
shpells. Pas vizits brenda n shpell dhe Vizitort do t ken mundsin t
nj pushimi t shkurtr fillon zbritja tek shikojn nj pjes t ktij shtegu n
fillimi i kanionit. Kohzgjatja e ecjes gjendje shum t mir, t shtruar me
5/19/2012, 10:02 PM
kalldrm, q nuk sht prishur ende, n
nj gryk nga ku pamja e Tirans sht
shum e bukur. E gjith ecja zgjat rreth 3
or.

Ngjitje n Majn e Tujanit (1534 m)

Ngjitja n kt Mal fillon me ecjen nga
stacioni i poshtm i teleferikut dhe m
pas npr fshatin Shrmi (Shn Mhilli) e
m tej, tek stacioni i siprm i teleferikut.
Aty do t jet vendi i pushimit pr ata q
nuk do t duan t vazhdojn m, ndrsa
pr t tjert q mund t vazhdojn, do t
shkohet deri n majn e Tujanit. Kthimi
nga maja, deri tek Qafa e Qershis do t
bhet nga kurrizorja e malit dhe m pas
zbritet posht drejt stacionit t teleferikut,
ku vijon zbritja pr n qytet. Pr grupin e
par ecja do t zgjas rreth 4 or, ndrsa
pr grupin tjetr do t shkoj rreth 6 or.

Ngjitje n Malin e Gamtit (1268m)

Mali i Gamtit ndodhet n mes t malit t

m
Krujs dhe Malit t Brarit (maja e Prisks s
Vogl). Fillimisht, shkohet me makin deri

2
tek liqeni i Bovills dhe prej andej fillon

1
ecja. E gjith ecja do t shkoj rreth 5 or

DA
(ngjitje zbritje) me rreth 900 m.

Ngjitje dhe ecje prgjat

kurrizores s Malit t Dajtit
Udhtimi fillon me makin, e cila shkon
deri tek Qafa e Prisks. M pas fillon ecja
me kmb nga qafa e Prisks, deri tek JT 1 6
qafa e Qershis dhe prfundon posht
tek tarraca e Dajtit.

Ngjitje n kalan ilire t Persqopit i lart dhe m i gjer. (58 m i gjat, 9 m i

(Mali i Vils n Petrel)
Shtegu q do t prdoret gjat ecjes
ndodhet pothuajse rreth Malit t Vils ku
vizitort do t ken rastin t shohin nj
varr ilir, si dhe nj pjes t mureve
rrethuese t kalas q ndodhen n pjesn
lindore t saj. M pas vijon ngjitja n
majn e Malit t Vils nga ku mund t
shijohet nj panoram fantastike e t
gjith zons prreth. N vijim zbritet tek
disa rrnoja t disa prej pallateve antike,
si dhe m posht tek muri kryesor i kalas
Ilire t Persqopit. Nga t gjith muret
antike n Shqipri, ky sht m i gjat, m
lart, 6 m i gjer). Pas nj pushimi t
shkurtr vijon zbritja n Petrel ku do t
bhet edhe nj vizit tek kalaja e Petrels.
Ngjitje n Malin e Dajtit (1612m)
Pas udhtimit t mrekullueshm me
teleferik deri tek tarraca e Dajtit, do t
filloj ngjitja pr n majn e Dajtit. N
qafn e Qershis bhet nj pushim i
shkurtr, e m pas, vazhdohet pr n
maj. Pas nj pushimi n maj zbritet
posht tek tarracat piktoreske. Kthimi do
t kryhet prsri me teleferik pr rreth 15
minuta. Lillicum Albanicum ose Zambaku Shqiptar

Guida [shqip].pmd 34-35 5/19/2012, 10:02 PM


Plazhi i Spilles
Vizit n Kanionin e lumit t
Erzenit dhe Grykn e Skorans
Ecja fillon n fillim t kanionit, buz kanalit
vadits q merr ujin nga liqeni i formuar
nga diga e ndrtuar n grykn e Skorans.
Gjat ecjes prgjat kanalit, turistt do t
ken mundsi t zbresin n nj nga pjest
m t bukura t kanionit, si dhe n fund t
tij, ku sht edhe gryka e Skorans, n t
ciln mund t shihet nj ujvar rreth 30-
40 m e krijuar nga diga e liqenit.
Pushime verore n Plazhin
e Carins
Itinerari, fillon nga Tirana drejt Kavajs
nprmjet rrugs Nacionale Tiran
Durrs Kavaj. Nga Kavaja me makin
vijon udhtimi drejt fshatit Bago e m tej
drejt zons s Bardhorit. Prej Bardhorit
udhtimi sugjerohet t bhet me ecje
pasi nga kodra mund t shijohet nj
peizazh i mrekullueshm i plazhit t
Carins. Ecja zgjat rreth 20 minuta. Plazhi i
bukur i Carins sht krejtsisht i virgjr.
Sugjerohet t merren me vete ushqime
dhe uj pasi nuk ka njsi shrbimesh
Vajtje tek Plazhi i Gjeneralit
Nisja fillon nga Tirana me automjet duke
ndjekur rrugn Tiran Durrs-Kavaj.
Guida [shqip].pmd 36-37
Vetm pak km larg Kavajs , n nj zon
turistike t gjirit t Durrsit, ndodhet
plazhi i Gjeneralit. Ai ndodhet pikrisht
n fshatin Bardhor rreth 12 km nga qyteti
i Kavajs. Mendohet se emrin e ka marr
nga nj ushtarak i lart fashist q
pushonte n kt plazh, gjat kohs s
pushtimit Italian. Pothuajse n hyrje t
plazhit ndodhet nj min detare mjaft t
madhe, e cila mendohet t jet e lufts s
II botrore dhe mund t shihet edhe nga
afr prej vizitorve. Edhe ktu
rekomandohet t merren me vete
ushqime dhe uj. Pushuesit mund t
kalojn kohn n plazhin e qet dhe rr
t imt, por edhe me nj ndr plazhet m
t pastr t Adriatikut.
Vajtje tek Plazhi i Spilles
Kanionet e Brarit
Nisja fillon nga Tirana nprmjet rrugs
Tiran Kavaj e m vijon rruga pr
Spille, e cila gjendet afro 20 kilometra
larg qytetit t Kavajs. Plazhi i Spilles
gjendet afro 20 km larg nga Kavaja. sht
nj plazh pothuajse i izoluar, larg
zhurmave, me pak njsi shrbimesh, dhe
shum i prshtatshm pr pushuesit
familjar apo ifte q krkojn qetsi. Uji
i detit tejet i pastr, rra e trash dhe e
errt, ndr rrat m kurative t bregdetit
t Shqipris s Mesme - dhe qetsia
prbjn elementet kryesore q vizitort
do t shijojn n Spille. N kt plazh
mund t hahet peshk i freskt n
restorantet q jan ngritur buz detit.
Vizit n Kalan e Bashtovs
Nisja fillon nga Tirana drejt Kavajs. Nga
superstrada Kavaj Rrogozhin, vijon
rruga prej rreth 15 km drejt fshatit Ballaj
n afrsi t t cilit ndodhet edhe Kalaja
Mesjetare e Bashtovs. Ky monument
sht nj ndr asetet m t muara t
trashgimis kulturore t rrethit t
Kalaja e Prsqops Kavajs. Ai sht nj destinacion q
duhet vizituar si gjat pushimeve
verore n bregdetin e pastr t asaj
zone, por edhe gjat stinve t
tjera t vitit. Infrastruktura
rrugore q t on drejt Vil
Bashtovs sht e ri-
konstruktuar gj q e bn m t
leht vizitueshmrin e kalas nga
turistt.
5/19/2012, 10:02 PM
Muzika popullore qytetare e qarkut t
Tirans. Ajo shfaq t njjtat tipare
strukturore dhe organizimi ashtu si pjesa
m e madhe e kngve qytetare t
qyteteve t Shqipris qendrore dhe
veriore si t Shkodrs, Elbasanit etj.
Kngt popullore qytetare t Tirans
klasifikohen si nj zrshe me shoqrim
veglash muzikore. Orkestrina
karakteristike e muziks popullore
qytetare prbhet nga vegla muzikore si:
klarineta, yri, violina, llauta, fizarmonika,
darabuku, dajre etj. Kngt, vallet dhe
melodit instrumentale, pjes e repertorit
muzikor popullor, jan pasuri shpirtrore
Trashgimia
Shpirtrore
e Qarkut
Tiran
e pazvendsueshme e tiranasve, t
praktikuara dendur n gzime dhe n
festa familjare. Ato shquhen pr
frymmarrjen e gjer poetike, pr ndjesit
thellsisht njerzore, pr
shumanshmrin e gjendjeve shpirtrore
e emocionale si dhe pr nj pasuri e
begati t madhe mjetesh shprehse
melodike, ritmike, harmonike, timbrike e
ornamentike.
Ndr muzikantt e shquar t kngs
popullore t qytetit t Tirans
prmendim: Bet Shyrben, Dull Drhemin,
Hysen Zaltn, Muharrem Gurn, Fitnete
Rexhn, etj si dhe ato m t rejat si:
Artjola Toska, Merita Halili etj. Ndrsa nga
kngtaret kavajase prmendim
kngtaren Parashqevi Simaku.
Gjithashtu, muzika popullore e qytetit t
Tirans sht pjes e lists kombtare t
Kryeveprave t trashgimis kulturore
shpirtrore.
Guida [shqip].pmd 38-39
1. Festivali Folklorik, Krrab. Ky
aktivitet organizohet me pjesmarrjen e
9 grupeve folklorike nga: Himara,
Gramshi, Librazhdi, Kosova, Maqedonia,
Ndroqi, Kamza dhe individ e shoqata
kulturore. Krahas festivalit organizohet
dhe Panairi i Kulinaris, dhe
kostumografis. Periudha e organizimit t
aktivitetit: Mars.
Aktivitetet
tradicionale t vitit
n Qarkun e Tirans
2. Knga Qytetare, Kavaj. N
qytetin e Kavajs organizohen koncerte
nga Qendra Kulturore n prag t
organizimit t Kngs qytetare nga
Qendra Kombtare pr veprimtari
Merita Halili
edhe t ardhurve nga Tirana. Fituesit i
Artjola Toska
5/19/2012, 10:02 PM
folklorike. Periudha e organizimit t
aktivitetit: Prill
3. Festivali i Valleve, Lushnje. Grupi
me i mir i valleve t qarkut Tiran, do t
konkurroj n Festivalin e Valleve n
qytetin e Lushnjes. Periudha e organizimit t
aktivitetit: Maj
4. elja e sezonit turistik, Golem. N
kuadr t eljes s sezonit veror turistik,
grupe t ndryshme t qarkut Tiran do t
performojn me shfaqje t ndryshme
artistike n zonn turistike t Golemit.
Periudha e organizimit t aktivitetit: Qershor
5. Jehona folklorike, Ndroq.
Qllimi i tij sht njohja dhe promovimi i
vlerave t Monumenteve t kulturs dhe
Natyrs n kt komun. Periudha e
organizimit t aktivitetit: Qershor.
6. Koncerte t ndryshme, Gos.Vil
Bashtov. N kalan e Vil Bashtovs
organizohen koncerte t ndryshme nga
Ansambli i Kngve dhe valleve
popullore, Teatri i Operas dhe Baletit etj.
Periudha e organizimit t aktivitetit: Korrik
7. Panairi i kulinaris dhe
prodhimeve te zons, Petrel. Organizimi i
nj panairi Kulinarie dhe i prodhimeve t
zons n komunn e Petrels me
pjesmarrjen edhe t 5 komunave,
prkatsisht: Berzhit, Fark, Krrab, Dajt
dhe Baldushk. Periudha e organizimit t
aktivitetit: Shtator.
8. Dita e gjelave, Baldushk. Ky
aktivitet sht tradicional n komunn e
Baldushkut. Komuniteti i ksaj komune
dallohet pr rritjen e tyre. Organizohet
lufta midis gjelave n prani t shum
shikuesve jo vetm nga komuniteti, por
jepet nj shprblim simbolik. Periudha e
organizimit t aktivitetit: Dhjetor.
 Rrethi i Tirans
Edhe n rrethin e Tirans veshjet
karakterizoheshin nga nj larmi llojesh,
t ndara kryesisht sipas pozicionimit
gjeografik n t cilin ndodhen fshatrat
e ktij rrethi.
Tirann mund ta ndajm n 2 zona,
pjesa e malsis dhe pjesa kodrinore
fushore.
Duke qen se aktivitetet kryesore me t
cilat merreshin banort e zonave
malore, kodrinore fushore t rrethit t
Tirans, ishin bujqsia, blegtoria dhe
pemtaria, punimi i shajakut ishte
shum i prhapur dhe zakonisht
prdorej pr veshjet e dimrit.
N kt rreth mbizotronte veshja
Veshjet
karakteristike
popullore
t Qarkut
Tiran
Rrethi i Kavajs
Veshjet e grave n rrethin e Kavajs ishin
kryesisht me itjane me ngjyra t
mbyllura dhe shallvaret karakteristike t
Shqipris s Mesme. sht e
rndsishme t theksohet se veshjet n
qytete, si Durrsi dhe Kavaja dallonin nga
ato t fshatrave. Zakonisht gjat
ceremonive t ndryshme, tek grat binte
n sy veshja karakteristike me dimi
mermeri, ashtu si n t gjith qytetet e
Shqipris s Mesme. Nj veshje tjetr
qytetare ishte ajo me fund ose fustan
mndafshi, pjesa e siprme e s cils
Guida [shqip].pmd 40-41 5/19/2012, 10:02 PM
tipike e Shqipris s Mesme me
brekushe, kmish, jelek ose mitan dhe
xhok leshi. Gjithashtu ata mbanin
orape leshi t zeza, t bardha ose me
ngjyra, sipas moshs, opingat i bnin
vet me lkur lope. Nj ndr veorit
unike t veshjes s burrave t rrethit t
Tirans ishin qeleshet e larta, t cilat
konsideroheshin si m t lartat n
Shqipri.
N disa zona t Tirans, si ishin
Brzhita dhe Shngjergji, n veshjet e
burrave prdorej shajaku i bardh i
zbukuruar me gajtan t zi. Nj ndr
elementt e tjer interesant t
veshjeve t qytetit t Tirans, ishte
edhe fustanella. Prgjithsisht, ajo
prdorej n ceremoni martesore dhe jo
si veshje e zakonshme.
mbulohej me nj sak t qndisur rnd,
ose nj jeleku, si ai q prdorej n
veshjen me dimi mermeri.
Ndrsa veshja karakteristike e burrave
ishte ajo me xhok e shallvare. Studiuesja
Andromaqi Gjergji sht e mendimit se ky
tip sht autokton dhe nuk ka huazime.
N stinn e ftoht t vitit dy jan veshjet
m themelore : xhoka me gjysm mng
dhe shallvaret, prej zhguni leshi n ngjyr
t zez, ndrsa n kok vihej nj qeleshe.
Madje ka t dhna q aty nga fillimi i
shek t kaluar n vend t shallvareve
sht mbajtur fustanella, pra kombinimi i
veshjes n kt periudh ka qen me
xhok e fustanell.
 Il Gusto. Rr. Donika Kastrioti, pas kullave Binjake, Tel: dhe turistt, pasi ofron shum mundsi pr argtim.
042278075 Natn qyteti shndrrohet n nj metropol t ndriuar

Informacione
Serendipity Caf-The Mexican. Rr. Dshmort e 4
shkurtit, Nr.26, Tel:042259377
Iluminatum. Rr. Elbasanit, Ura e Peshkatarit,
Mullet, Tel: 069208822/0692088827
nga dritat e shumta. Klubet kryesore, kazinot, baret,
pub-et, diskot etj, jan alternativat q qytetart
zgjedhin t argtohen.

t Dobishme
TRANSPORTI
Tirana konsiderohet nj qytet metropol, n t cilin
vihen re shum qart ritmet e jets sociale,
ekonomike dhe shoqrore. Ajo lidhet me t gjith
rajonet e vendit, duke qen nyja kryesore e
transportit rrugor, hekurudhor, ajror.
Transporti ajror. Aeroporti Ndrkombtar Nn
Tereza i Tirans sht i vetmi n Shqipri dhe
luan nj rol shum t rndsishm pr vendin. Ai autobusit. Nga Tirana pr n Kavaj mund t
ndodhet 17 km nga qyteti i Tirans, 32 km nga
Porti i Durrsit, 67 km nga qyteti i Kavajs dhe
shkohet duke ndjekur superstradn Tiran -
Durrs. Aktualisht, nprmjet ktij aeroporti
fluturojn 13 kompani ajrore, n 35 destinacione.
Konsiderohet ndryshe edhe si porta e Shqipris
me botn. Ekziston nj linj autobusi urban, i cili
operon 12 or n dit (06:00-18:00), i cili niset n
fillim t rrugs s Durrsit, pran sheshit
Sknderbej n qendr t Tirans. mimi i bilets Tirans mund t udhtosh drejt shume vendeve
sht 250 lek. Udhtimi nga Tirana n aeroport
me taxi zgjat rreth 20-25 minuta, n varsi t
trafikut, dhe kushton rreth 2.000 lek (17 euro)
(vetm vajtje/ardhje).
Transporti detar. Transporti detar realizohet
nprmjet portit t Durrsit, i cili ndodhet vetm
39 km larg Tirans dhe rreth 18 km larg Kavajs.
Itineraret kryesore t trageteve pr udhtar dhe
automjete jan kryesisht me Italin dhe prfshijn
linjat: Durrs-Bari -Ankona-Trieste, si dhe Durrs-
Koper me Sllovenin.
Transporti toksor. Tirana dhe Kavaja lidhen me
t gjitha pikat kufitare t Shqipris me vendet
fqinj. Nga porti i Durrsit nprmjet rrugs Durrs-
Vor-Tiran ose Durrs-Ndroq-Tiran. Nga pika
kufitare e Kakavijs nprmjet rrugs Kakavij-
Gjirokastr-Tepelen-Fier-Rrogozhin-Kavaj-
Durrs-Tiran, ndrsa nga pika kufitare e
Kapshtics nprmjet rrugs Kapshtic Kor lek pr person (vajtje - ardhje). Ndrsa nj bilet
Pogradec Librazhd Elbasan Rrogozhin
Kavaj Durrs Tiran. Me pikn kufitare t Qaf
Thans (Maqedoni) nprmjet rrugs Qaf Than
Librazhd Elbasan Rrogozhin Kavaj
Durrs - Tiran dhe me pikat e Hanit t Hotit dhe
Murriqanit ( Mal i Zi) nprmjet rrugs Shkodr
Lezh - Fush Kruj - Tiran.
Transporti hekurudhor. N Shqipri ka 3 linja t
transportit hekurudhor, t cilat nisen nga Tirana
dhe lidhen me zonn Veriore, Jugore dhe at
Lindore t Shqipris. Konkretisht: Me Durrsin,
Vlorn, Elbasanin, Pogradecin dhe Shkodrn.
Transporti i brendshm. Transporti urban kryhet
nprmjet linjave t autobusve t vendosura n
dispozicion nga bashkia e qytetit. mimi i bilets
Panorama. Adresa: Dajt, km .22 nga Tirana, Tel/
Fax: 042363124 PUBE & CLUBE
Reka. Rr. Elbasanit, Brzhit, km.15, Tel:
0682064700 Metropolitan Bar. Rr. Dshmort e 4 Shkurtit, ish-
Ballkoni i Dajtit. Stacioni i siprm i teleferikut, Dajt, Blloku, Tel: 0692328884
Tel: 0674011021 Folie. Rr. Murat Toptani, pran kinema Millenium,
Carlsberg. Rr. Dshmort e 4 shkurtit, Tel: Tel: 0682014554
sht 30 lek. Ato kryejn kryesisht itinerare t cilat
042259574/5, Fax: 042246852 Biss Club. Rr. Sami Frashri, pran shkolls 11
lidhin qendrn e qytetit me zonat periferike dhe
Era. Rr. Ismail Qemali, ish-blloku, Tel: 042243845 Janari, Tel: 0693513250
lagjet e kryeqytetit.
Xibraku. Rr. Elbasanit, prball rezidencs Davidoff Lounge Bar. Rr. Dshmort e 4 shkurtit,
Ndrsa linjat interurbane prbhen nga autobus
presidenciale, Tel: 042354637 Tel: 0694311844
dhe mikrobus q shkojn pothuajse n t gjith
Ashik. Tek varri i Ashikut, km.20, Ndroq, Tel: 12 Clocks. Rr. Dshmort e 4 shkurtit, pas Banks
rrethet e Shqipris dhe q nisen nga Tirana.
0682035745 s Shqipris, Tel: 042250215
Pr ata q duan t udhtojn m shpejt drejt
Berlini. Rr. Pjetr Bogdani, Tel: 042260737 Austria. Sheshi Austria, prball Taian, Tel:
destinacionit respektiv, rekomandohet udhtimi me
Dreri. Rr. Elbasanit, pran fakultetit Gjeologji - 042259769
mikrobus, ndonse kostoja sht pak m e lart se e
Miniera, Tel: 042374745 Buda Bar. Rr. Ismail Qemali, ish-blloku, Tel:
Fiore. Rr. Dervish Hima, prball ish-TV Klan, Tel: 0692075111
udhtohet si me linj direkte me autobus ose
042236394 Bulevard Club. Pallatet shallvare, kati i
mikrobus, por edhe transit nprmjet linjave t
Floga. Rr. Budi, Nr.6, pran pallatit Classic nndheshm, Tel: 0692508300
shumta q udhtojn kryesisht drejt qyteteve
Construction, Tel: 0682063755 Capriio. Rr. Brigada VIII, tek ish-blloku,
jugore t vendit. Stacioni i autobusve interurban
Gloria. Rr. Qemal Stafa, pran shkolls Fan S 042268190
ndodhet n zonn e Ish-NSHRAKUT n Tiran,
Noli, Vila Nr.40, Tel: 042247731/2222698 Caramel. Blv. Dshmort e Kombit, tek Tin Toer,
ndrsa mikrobust nisen n disa zona qndrore t
Grand House Pirro Mani. Rr. Ali Demi, Vila 132, Kati II, Tel: 0672022303
qytetit si tek zona e 21-dhjetorit, zona e Zogut t Zi,
Tel: 042377567 Chandels. Rr. Elbasanit, pran shkolls s gjuhve
stacioni i trenit, mbikalimi i Kamzs etj.
Green House. Rr. Jul Variboba, Nr.6, Tel: 042251015 t huaja. Tel: 0682573342
Transporti ndrkombtar toksor. Nga qyteti i
Gjeli. Rr. Don Bosko, Nr.7, Tel: 042256747 CharlsBistro. Rr. Pjetr Bogdani, ish-blloku, Cel:
Kaon Beerhouse. Rr. Kavajs, pran ish- 0692022901
fqinje dhe jo vetm. Kshtu linjat kryesore
kombinatit Misto Mame, Tel: 042239158 Jazz Club Take 5. Prball stadiumit Dinamo. Tel:
ndrkombtare t transportit me autobus jan ato
Lion Park. Rr. Elbasanit, pran Fakultetit 0684069306
me Kosovn, Maqedonin, Turqin, Greqin,
Ekonomik, Tel: 042375299 Living Room. Rr. George .Bush, prball
Bullgarin, etj dhe ofrohen nga nj numr i shumt
Lulishte 1 Maji. Prball parlamentit, tek Ura e parlamentit
agjencish udhtimi.
Tabakve, Tel: 042230151 Lollipop. Rr. Pjetr Bogdani, Vila 32, ish-blloku, Tel:
Transporti me teleferik. Nj knaqsi t veant t
Palma Nova. Rruga Nacionale Tiran-Elbasan, 0682270835
jep udhtimi drejt Malit t Dajtit ose si quhet
komuna Fark, Tel: 0695302636 Malibu. Rr. Budi, tek sheshi Demokracia, Tel:
ndryshe "ballkonit t Tirans", me teleferikun e
Petrela e Qet. Rruga Tiran Elbasan, km.15, 0693569147
kompanis "Dajti Ekspres", nj investim austriak, i
Petrel, Tel: 0692426165 Meduza. Rr. Mustafa Matohiti, pallati i birilave,
pari i ktij lloji n Shqipri dhe me standarde tepr t
Piazza. Rr. Ded Gjo Luli, pas Muzeut Kombtar, Tel: pran rr. Elbasanit. Tel: 0692020315
larta. Udhtimi me teleferik, i cili zgjat rreth 15 minuta,
042230706 Mumja. Tek kinema Millenium 2, Tel: 0692094985
konsiderohet si nj mnyr shum atraktive pr t
Prince Park. Rr. Elbasanit, Pran Pallatit t Brigadave, New Irish. Rr. Pjetr Bogdani, Tel: 0682744182
udhtuar drejt Dajtit. Prej kabinave t teleferikut
Tel: 0692083910 Sharm Club. Pran hotel Sheraton, sheshi Italia,
mund t shijohet peizazhi natyror i kodrave rrz
Taiwan. Rr. Dshmort e 4 shkurtit, parku rinia, Tel: Tel: 042249026
Dajtit. Sapo mbrrin n stacionin e siprm, shpaloset
042251175/2251179 The Code. Rr. Abdyl Frashri, pran librit
nj lndin e prshtatshme pr piknik, ish-kampi i
Viking. Rr. Asim Zeneli, Nr.7, Tel: 042271298 universitar, Tel: 0682092475
pionierve, si dhe nj sr restorantesh dhe hotelesh
Vila Ambasador Chocolate. Rr. Asim Zeneli, Tel/Fax: Tiffany Lounge Bar. Rr. Dshmort e 4 shkurtit, ish
pr akomodimin e turistve. mimi i bilets sht 700
042250446 -blloku Tel: 0694033309
Vila Logoreci. Rr. Gjon Pali, pas piramids, Tel: Univers. Lagjia Nr. 3, Kavaj
vetm vajtje ose ardhje kushton 400 lek.
042247190 Bonita. Golem, Kavaj
RESTORANTE
Kavaj NJSI AKOMODUESE
Lokal Peshku. Lagjia Nr.4
Tiran
Peza. Ura e Drait Kavaj
Kavaja. Lagjia Nr.3
Sofra e Ariut. Rr. Elbasanit, Nr. 54, Nj bashkiake Nr.1,
Fiore. Lagjia Nr.1 Hotel Alb. Adresa: Plazh, Golem, Tel: +355 57 862
Tel: 042372904
Kashta. Lagjia Nr.1 281 , Fax: +355 57 862 108, E-mail:
Juvenilja. Rr. Skerdilajd Llagani, prapa stadiumit
Egnatia. Lagjia Nr.2 albgolem@yahoo.com
Qemal Stafa, Tel:042266666
Klajdi. Mali i Robit Hotel Lux. Adresa: Prroi i Agait, Golem, Tel/Fax:
Natyra e Qet. Rruga Nacionale Tiran Elbasan, km
+355 57 922 212, E-mail:
.5, Tel: 048810211, Cel: 0682057876
JETA E NATS hotel_lux_golem@yahoo.com
Bujtina e Kuqe. Rr. Kavajs, Pez e Vogl, Tel:
Hotel Grand Hotel Golem. Adresa: Golem, Tel:
0692096517
Tirana sht nj qytet trheqs veanrisht pr rinin +355 579 220 80, Fax: +355 579 220 81

Guida [shqip].pmd 42-43 5/19/2012, 10:02 PM


Hotel Rogner
Hotel Ramses. Adresa: Golem, Tel:
00355682088390
Hotel Oliveri. Adresa: Golem, Tel:
00355682180315
Hotel Kosmira. Plazhi i Golemit, Tel/Fax: +355 57
922 162 / 68 21 31 560 , E-mail: kosmira@i-al.org
Hotel Miraxhi. Adresa: Plazhi i Golemit, Tel:
0035557862247
Hotel Kleart. Adresa: Plazhi i Golemit, Tel:
0035557862135
Hotel An Deti. Adresa: Plazhi i Golemit, Tel:
00355682037195
Hotel Grint.Adresa: Pishat e Buta, Golem, Tel:
0035552224493, E-mail: hotelgrint@yahoo.com
Hotel Hna. Adresa: Golem, Tel: 0035557862288
Hotel Elesio. Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
00355682076748, E-mail: info@hotelelesio.al
Hotel Argjendi. Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
0035542225361
Hotel Enera. Adresa: Pishat e Buta, Golem, Tel:
0035542225361
Hotel Klajdi.Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
00355692036155, E-mail: reception@hotelklajdi.com
Hotel Natyra-Al. Adresa: Golem, Tel:
00355672010634
Hotel Pameba. Adresa: Golem, Tel:
00355695578303, E-mail:
pameba.pameba@yahoo.com
Hotel Classic. Adresa: Rr. Nacionale Tiran-Kavaj,
dalje, Tel: 0035542225361
Hotel Kastrati.Adresa:Mali i Robit, Golem, Tel:
0035542225361, E-mail: hotelkastrati@yahoo.com
HotelFamily.Adresa:Mali i Robit, Golem, Tel:
0035557862249, E-mail: hotel.family@hotmail.com
Hotel Mali i Robit. Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
00355692139151
HotelCalifornia.Adresa:Mali i Robit, Golem, Tel:
00355682017006, E-mail:
reception.californiaresort@hotelcalifornia-al.com
HotelMakAlbania.Adresa:Mali i Robit,Golem, Tel:
00355692024734, E-mail:
hossamnasr2002@gmail.com
Hotel Natyra.Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
00355692789900
Hotel Presidenti. Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
00355682038325
Hotel Pisha e Buta. Adresa: Golem, Tel/Fax: +355
Guida [shqip].pmd 44-45
Hotel Sheraton
579 22208
Hotel Skampa. Adresa: Plazhi Golem, Tel: +355
579 222 067, Fax: +355 579 222028
Resort Kla&Xhu. Adresa: Mali i Robit, Golem, Tel:
+355 4 2280701, Fax: +355 4 2280 750, E-mail:
info@kla-xhu.com , Web: www.kla-xhu.com
Hotel Belinda. Adresa: Plazhi i Golemit, Tel: +355
57 2863 119, Fax: +355 57 2863 197
Fshati Turistik Mali i Robit. Adresa: Mali i Robit,
Golem, Tel/Fax: +355 579 221 17, E-mail:
reservations@malirobitresort.com/ , web:
www.malirobitresort.com
Hotel Oaz. Adresa: Rruga kombtare Durrs-
Kavaje, Km. 11, Golem, Tel: +35552263000, Fax:
+35552263001, E-mail: reservation@hotel-oaz.com,
web: www.hotel-oaz.com
TIRANA
Hotel Grand. Adresa:Rr. Ismail Qemali, Nr.5, Tel:
0035542253219, Fax: 042247996 E-mail;
info@grandhoteltirana.com, Web:
www.grandhoteltirana.com
Hotel Rogner Europapark. Adresa:Blv.
Deshmort e Kombit, Tel: 0035542235035, Fax
+355 (4) 2235050, E-mail; info@tirana.rogner.com,
Web: www.tirana.rogner.com
Hotel Sheraton. Adresa: Sheshi Italia, Tel: Gjollesha, Tel: +355 4 2233151, Fax: +355 4
0035542274707, Fax: 042274711, E-mail;
reservations.tirana@sheraton.com, Web:
starwoodhotels.com
Hotel Mondial. Adresa:Rr. Muhamet Gjollesha,
1023, Tel: 0035542232372, Fax: 042222265, E-mail;
info@hotelmondial.com.al
Hotel Tirana International. Adresa: Sheshi
Skenderbej, Tel: +35542234 185, Fax: +355 4 2234
188, E-mail: hotel@hoteltirana.com.al, Web:
www.hoteltirana.com.al
Hotel Xheko Imperial. Adresa:Rr. Dshmort e 4 Hotel Arber.Adresa: Rr. Bardhok Biba, Nr.59, Tel/
Shkurtit, Tel: 355 042259 574, Fax: 355 042246 852,
E-mail: contact@xhekoimperial.com, Web:
www.xheko-imeperial.com
HotelAmbasador.Adresa:Tirane,Tel/
Fax:+35542258629, E-mail:
therepeti@albaniaonline.net
Hotel Firence. Adresa:Blv.Zogu I, Nr 72, Tel:
HotelTirana
+355 4 2272 077, Fax: +355 4 2249 099, E-mail:
firenzehotel@albaniaonline.net
Hotel California. Adresa: Rr. Kont Urani, Tel:
+355 4 2253 191 , Fax: +355 4 2253 192, E-mail:
california@albmail.com
Hotel Europa. Adresa: Rr. Myslym Shyri, Tel:
+355 4 2223 876, Fax: +355 4 2274741, E-mail: info@
hotel-europa.al, Web: www.hotel-europa.al
Hotel Lugano.Adresa: Rr. Mihal Duri, Nr.7, Tel/
Fax: +355 4 2222 023, E-mail:
luganohotel@yahoo.com , Web: www.lugano-
hotel.tk
Hotel Vila Tafaj. Adresa: Rr. Mine Peza, Tel: +355
4 2227 581, Fax: +355 4 2235 956, E-mail:
info@tafaj.com, Web: www.tafaj.com
Hotel Kruja. Adresa:Rr.Mine Peza,Tel: +355 4
2238106 , Fax: +355 4 2238108, E-mail:
reservations@hotelkruja.com, Web:
www.hotelkruja.com
HotelNirvana.Adresa:Rr.Kavajs,
Tel:+35542235270,Fax: +35542235271, E-mail:
hotelnirvanatirane@hotmail.com
HotelDiplomat Fashion. Adresa:
Blv.BajramCurri,Tel:+35542233151,
Fax:+35542230457,E-mail:
reservation@diplomatfashion.com, Web:
www.diplomatfashion.com
Hotel Diplomat. Adresa: Rruga Muhamet
2230457, E-mail: diplomat@i-al.org, Web:
www.hoteldiplomathy.com
Hotel Grand. Adresa: Rr. Ismail Qemali, Nr.11, Tel:
+355 4 2253219, Fax: +355 4 2247996, E-mail:
info@grandhoteltirana.com, web:
www.grandhoteltirana.com
Hotel Miniri. Adresa:Sheshi Sknderbej, n
krah t Pallatit t Kulturs, Tel/Fax: +355 4 2230930,
E-mail: hotel-miniri@yahoo.com, web:
www.miniri.com
Fax: +355 4 2273813, E-mail:
reservation@hotelarber.com, Web:
www.hotelarber.com
Hotel Iliria. Adresa: Rruga nacionale Tiran
Elbasan, Tel: +355 4 2371 700, Fax: +355 4 2374920,
E-mail: info@iliriahotel.com , Web:
www.iliriahotel.com
5/19/2012, 10:02 PM
Hotel Elysee. Rr. Themistokli Germenji, Tel: +355
4 2222880, Fax: +355 4 2248692, E-mail:
info@hotelelysee_ al.com , Web: www.hotelelysee_
al.com
Hotel Victoria. Adresa:Tirane, Tel/Fax: +355 4
2361591, E-mail: info@hotelvictoria.al, Web:
www.geocites.com/ hoetlvictori_/main.html
Hotel Ferrari.Adresa: Rr. Don Bosko, Tel/Fax:
+355 4 2336402, E-mail: info@hotelferari.com
Hotel Doro. Adresa: Rr. Muhamet Gjollesha, Tel:
+355 4 2232206, Fax: +355 4 2247070, E-mail:
expressdoro@albmail.com, Web:
www.dorohotel.com
Hotel Palma. Adresa:Rr. Sami Frashri Nr. 2, Tel:
+355 4 2235631, Fax: +355 4 2234560, E-mail:
info@hotelpalma.com, Web: www.hotel-palma.com
Hotel Chateu Linza. Adresa: Qesareke, Linz, Tel:
+355 48201985/6/7, Fax: +355 48201985, E-mail:
chlinza@interalb.net, Web:
www.chateaulinzahotel.com
Hotel Lubjana. Adresa: Autostrada Tirane-
Durrs, Km1, Kashar, Tel/Fax: +355 48 202607, E-
mail: gjemishta@yahoo.com
Hotel Eiffel.Adresa: Autostrada Tiran-Durrs,
Km 7, Tel: +355 48 200 387, E-mail: info@hoteleiffel.it
, Web: www.hoteleiffel.it
Hotel Eklips. Adresa:Rruga Nacionale Tiran
Elbasan, Tel: +355 48 302264, Fax: +355 48 302266,
E-mail: info@eklips.com, Web: www.eklipsb.com
Hotel Artur Europark, Mullet, Tel: +355 4
2374618, Fax: +355 4 2375264, E-mail:
europarkartur@albaniaonline.net/
Hotel Dajti Park. Adresa: Dajt km 8, Tel: +355 48
302233 / 68 20 29 118, Fax: +355 48 302234, E-mail:
info@dajtipark.com, Web: www.dajtipark.com
Hotel King Park. Adresa:Parku Kombtar Dajt,
Tel: +355 4 2272 385, Fax: +355 4 2251569, Web:
www.kingparkalbania.com
Hotel Paradise.Adresa: Parku Kombetar Dajt, Tel:
+355 4 2225 219, Fax: +355 4 2236 393, E-mail:
paradise95_al@yahoo.com
Hotel Panorama.Adresa: Parku Kombtar Dajt,
Tel/Fax: +355 4 2363 124, E-mail:
info@panoramadajt.com, Web:
www.panoramadajt.com
Hotel Nov Hotel.Adresa: Rruga Gjin Bue
Shpata, Tel: +355 4 2274902, Fax: +355 4 2258891,
E-mail: info@novhoteltirana.com, web:
www.novhoteltirana.com
Hotel Continental. Adresa:Autostrada Tirane -
Durres, Vore, Tel: +355 47 600 220, Fax: +355 47 600
238, E-mail: info@continentalvora.com, web:
www.continentalvora.com
Hotel Villa Verde.Adresa: Rr Kongresi i
Manastirit, Tel/ Fax: +355 4 2363 001, E-mail:
info@vilaverdetirana.com , Web:
www.vilaverdetirana.com
Hotel City Tirana. Adresa: Rr Ismail Qemali, Nr
8/1, Tel/ Fax: +355 4 2247 799, E-mail:
reservations@hotelcitytirana.com, Web:
www.hotelcitytirana.com
Hotel Mai Tai. Adresa:Rr. Nacionale Tiran
Elbasan, Tel: +355 48 303 900, Fax: +355 48 303 901,
E-mail: info@maitairesort.com, Web:
www.maitairesort.com

Muzeu Arkeologjik, Tiran
Pamje nga Ministrit
Muzeu Historik Kombtar. Muzeu Historik
Kombtar u prurua m 28 Tetor 1981. Ai sht
institucioni m i madh muzeor shqiptar. N
mjediset e muzeut ndodhen 4750 objekte
muzeore.
Spikasin n kto mjedise pavijone si: Pavijoni i
Lashtsis, Pavijoni i Mesjets, ai i Rilindjes
Kombtare si edhe ai i Pavarsis e i krijimit t
Shtetit Shqiptar, Pavioni i Genocidit, Pavijoni i
Ikonografis, Pavijoni i Antifashizmit dhe Pavijoni
i Etnokulturs shqiptare.
Adresa: Sheshi Sknderbej,Tel: 355 4 223446/
228389, Orari : 10.00 17.00 t dielave 10.00
15.00, i mbyllur t hnave
Teatri Kombtar. Ktu lindi brthama e t parit
teatr profesionist shqiptar me emrtesn Teatri
Popullor, trashgimtar direkt i t cilit sht sot Teatri
Kombtar.
Ndr krijuesit e ktij institucioni jan t mirnjohurit
Andon Pano, Besim Levonja, Lazr Filipi, ndrsa
aktort e par q hipn n sken jan Naim Frashri,
Lazr Filipi, Kadri Roshi, Prokop Mima etj.
Ne repertorin e Teatrit Kombtar jan mbi 280
vepra t ndryshme mes autorve vendas si Besim
Levonja, Kol Jakova, Dhimitr Xhuvani, Mihal
Luarasi dhe autorve t huaj si Shekspir, Lorka,
Breht, etj.
Adresa: Rr Seremedin Toptani, Tel: 042223022,
Biletaria: 042224753
Teatri i Operas dhe Baletit (Pallati i Kulturs).
Ndodhet n qendr t sheshit Sknderbej. Ai
konsiderohet edhe si podiumi i talentit dhe artistit
shqiptar. Orkestra, kori, baleti, solistt t gjith s
bashku, formojn Teatrin Kombtar t Opers dhe
Baletit, institucionit m t rndsishm pr jetn
kulturore-artistike t Shqipris. Ky institucion ka
thithur ndr vite talente t njohura.
Adresa: Sheshi Sknderbej, Salla e shfaqjeve dhe Holli
i Muziks s Dhoms, Tel: 042227471, Biletaria;
042224753
Galeria Kombtare e Arteve n Tiran (GKA). GKA
i ka fillimet e saj me prpjekjet e nj grupi artistsh
shqiptar dhe t Komitetit t Arteve t vitit 1946.
Guida [shqip].pmd 46-47
Akademia e Arteve
Galeria e Arteve
Institucione
t rndsishme
kulturore
dhe
sportive
Pinakoteka ishte institucioni i pare i arteve figurative
ne Shqipri. Pas nj pune t mirfillt dhe
prpjekjesh t shumta n 11 janar 1954 u hap
zyrtarisht pr publikun Galeria e Arteve n Tiran.
Ajo sht qendra m e madhe e promovimit t artit
bashkkohor shqiptar e t huaj, nprmjet
ekspozitave t prkohshme dhe veprimtarive t
tjera.
Adresa: Blv. Dshmort e Kombit, Tel: 042226033,
Orari : 09.00 13.00 dhe 17.00 20.00. I mbyllur t
hnave, E-mail: info@gka.al, www.gka.al
Stadiumi Qemal Stafa. Stadiumi Kombtar Qemal
Stafa dhe njkohsisht stadiumi m i madh i
futbollit n Shqipri, mban emrin e heroit shqiptar t
Lufts s II Botrore, Qemal Stafa. Fillimisht, ai u ideua
nga arkitekti italian Gerardo Bozio. Ndrtimi i tij filloi
n 1939 dhe u prurua n vitin 1946 me rastin e
Kups Ballkanike. Stadiumi sht prdorur pr
ndeshjet e futbollit t kampionatit shqiptar dhe
ekipit kombtar, ngjarjet sportive, si dhe gjasht
spartakiadat shqiptare. Kapacitetit i ktij stadiumi
sht rreth 17.000 vende. Mund t thuhet se
stadiumi Qemal Stafa ka edhe vlera turistike, pasi
ndeshjet e ndryshme ndrkombtare q jan
zhvilluar n kt stadium, ndr vite, kan ndikuar n
njohjen dhe promovimin e Shqipris nga
sportdashsit e shteteve respektive.
Universiteti i Tirans
Muzeu Historik
Muzet
Muzeu Arkeologjik. Sheshi Nn Tereza, Tel : 04
240711, Orari : 10.30 - 14.00. I mbyllur t shtunave
dhe t dielave
Muzeu i Shkencave t Natyrs . Rruga eKavajs,
Tel: 04 229028, orari 08.00-15.00, I mbyllur t
shtunave dhe t dielave
Muzeu i Pulls Shqiptare. Rruga Reshit Collaku,
Tel: 04 229696, I mbyllur t shtunave dhe t dielave
Mozaiku i Tirans. Rruga Naim Frashri ,Tel: 04
266207/ 226005
Muzeu Etnografik, Kavaj. Rruga Zgurraj, Telefon:
0554 2710, Orari 09 14.00. I mbyllur t hnave
SHRBIME PUBLIKE
T NEVOJSHME
TIRAN
Urgjenca Qendrore (QSUT). Tel: 042349456
Shrbimi zjarrfiks. Tel:128/ 042223333 Demneri I. dhe Rreli Sh.(2009), Tirana dhe Tiranasit kan
Policia, Ndrhyrja e shpejt. Tel; 129/042226801
Policia rrugore. Tel: 126/042348756
Radio taxi: 042244444/ 042377777
Stacioni i trenit: 042251094
Prefekti i Qarkut Tiran. Adresa: Rr. Muhamet
Gjollesha, kryqzimi i 21 dhjetorit, Tel: 042240867/
Fax: 042240866
Kshilli i Qarkut Tiran. Adresa: Sheshi Qemal
Ataturk, Tel: 042225141, Fax: 042223890, E-mail:
qarkutiran@yahoo.com
Zyra Rajonale e Shrbimit Turistik. Adresa: Rr.
Abdi Toptani ,Nr.4, Tel: 04 2225361
Drejtoria e Turizmit dhe Promovimit t Qytetit.
Adresa: Rr. Ded Gjo Luli, Nd. 2, H. 4, Kodi postar Gura M. (2000), Kur dy zemra dashurohen, Tiran
1016, Tel :+ 355 4 2 223 313, E-mail :
infotourism@tirana.gov.al
KAVAJ
Urgjenca Qndrore: Tel:055242823
Shrbimi Zjarrfiks: Tel:055242222
Policia, Ndrhyrja e shpejt: Tel:0552437234 www.albaniantourism.com
Policia Rrugore: Tel: 129,126
Nn-Prefekti i Qarkut: Tel:055242201
5/19/2012, 10:03 PM
Bibliografia
Qiriazi P. dhe Sala S. (2005), Projekti Krijimi i
monumentoteks t informatizuar t monumenteve t
natyrs n Shqipri nprmjet GIS (Sistemit t
Informacionit Gjeografik), Shoqata Didaktike Shkencore
Speleologjike Shqiptare, Botim elektronik (CD).
Qiriazi P. dhe Sala S. (2006). Qarku i Tirans,
Monumentet e Natyrs s Shqipris, Ministria e
Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave, fq 123-
127.
Fjalor Enciklopedik Shqiptar. (2008), Vol.1, 2, 3,
Akademia e Shkencave e Shqipris, Tiran .
Qiriazi P, Sala S, Cara G. (2002). Plazhi i Gjeneralit, Nyja
Ekoturistike Pylli i Bedenit - Plazhi i Gjeneralit Vlerat
dhe Rreziqet, UNDP GEF-SGP, fq 74-76
Fondacioni Frym Dashurie, Universiteti i Athins
(2004), Zona Tiran-Kruj, Shqipria Turistike-Natyra
dhe Trashgimia Kulturore.
Karaiskaj Gj. dhe Bae A. (1975), Kalaja e Durrsit dhe
sistemi i fortifikimit prreth n antikitetin e von,
Monumentet IX, fq. 15-20.
Meksi A., Bae A., Riza E., Karaiskaj Gj., Thomo P. (1979),
Historia e Arkitekturs Shqiptare, fq. 202
Bae A. dhe Karaiskaj Gj. (1973) , Kshtjella e Petrels,
Monumentet V-VI.
Karaiskaj Gj. (1973), Kshtjella e Bashtovs,
Monumentet V-VI
Anamali S. dhe Meksi A., Kisha Paleokristiane n Tiran,
Raport i grmimeve, Arkivi Q.K.A
Kosta S. (1976), Restaurimi i Mozaikve t Tirans,
Monumentet XI, fq. 87
Papajani L. (1974), Kalaja e Prezs Monumentet 7-8,
Ministria e Arsimit dhe e Kulturs, Instituti i
Monumenteve t kulturs, fq 167 - 177.
Shkurti S., (2004) Veshjet popullore ne rrethin e Durrsit,
Veshje Popullore Shqiptare, Vellimi. 3", Akademia e
Shkencave, Instituti i Kulturs Popullore, fq. 48
Gjergji A. (2004) , Veshjet popullore ne rrethin e Tiranes,
Veshje popullore shqiptare, Vellimi 3 , Akademia e
Shkencave, Instituti i Kultures Popullore, fq 80 83
vlera t pamohueshme, fq 5- 8
Demneri I., Rreli Sh., Tafaj A. (2009) Tirana-
Personalitete- Intelektual t Hershm, Shoqata Tirana
Harizi E. (2004), Si t gatuajm, Tiran
Tole V.(2010) Sprov pr nj fjals t muziks popullore
homofonike t Shqipris s Veriut, Tiran
Lundra H. (1955), Nga festivali folklorik pr qarkun e
Tirans, Gaz. Zri i Popullit
Prifti V. (1958) Festivali lokal dhe lvizja artistike e
diletante n Tiran, Gaz. Puna
Filja H. (1986), Vzhgime rreth folklorit muzikor t
Shqipris s mesme, Kultura Popullore
Basha M.(1986), Kng q jan br masive/ kngt e
Muharrem R.Gurrs, Drita
Loro S. (2000), Kel Sata, Tiran
Tirana 2011-Udhrrfyesi praktik i kryeqytetit. elsi
Sh.p.k
Faqe interneti
www.bashkia.gov.al
www.akt.gov.al
 Kshilli i Qarkut Tiran
Adresa: Sheshi Qemal Ataturk, Tiran, Nostalgji pr ata q e njohin
Tel: 042225141,
Fax: 042223890, dhe motivim pr ata q
E-mail: qarkutiran@yahoo.com
nuk e njohin ende

Gu shilli
K
ida i Q
e Q arku
ark t Ti
ut ran
Tir
an

Guida [shqip].pmd 48-49 5/19/2012, 10:03 PM