BG Quan Tri Hoc

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG
--------------------
KHOA QUN TR KINH DOANH 1
BI GING
ITQUN TR HC
PT
H Ni 2013
LI NI U
Qun tr l mt trong nhng hot ng tt yu khch quan khng th thiu c trong
x hi loi ngi v nht l trong qu trnh sn xut kinh doanh. C th ni rng trong kinh
doanh qun tr ng mt vai tr ht sc quan trng v khng mt d n kinh doanh hp dn
no, khng c mt c hi kinh doanh y trin vng no c th hot ng c hiu qu v bin
thnh hin thc nu nh n khng c qun tr mt cch khoa hc v sng to.
Vi nhp pht trin kinh t cng khoa hc k thut v xu th cnh tranh ngy cng
gay gt nh hin nay, cng vi l xu th ton cu ho v hi nhp ang din ra trn ton
th gii th nhu cu qun tr khoa hc trong kinh doanh ngy cng tr nn cn thit, quan
trng v cp thit hn bao gi ht. Chnh v vy mn hc qun tr hc c a vo ging
dy trong tt c cc trng i hc khi kinh t ni chung v ngnh qun tr doanh nghip,
ngnh k ton ca Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng ni ring. p ng nhu cu
hc tp v nghin cu ca hc sinh sinh vin, tc gi bin son bi ging mn qun tr hc
dnh sinh vin chuyn ngnh qun tr kinh doanh v k ton ca hc vin Cng ngh Bu
chnh Vin thng. Bi ging gm 10 chng trnh by nhng ni dung cn bn nht v qun
tr.
Bi ging c xy dng trn c s cng chng trnh c duyt ginh cho
IT
h i hc Qun tr kinh doanh, k ton ca Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin Thng.
bin son bi ging tc gi c gng nghin cu, chn lc v tng hp nhng kin thc c
bn, tuy nhin bi ging c th c nhng thiu st ngoi mun ca tc gi. Mong nhn c
s ng gp xy dng ca cc ng nghip v sinh vin. Hy vng bi ging s gip sinh vin
PT
thun li hn trong qu trnh hc tp v nghin cu cc mn qun tr ni chung v mn qun
tr hc ni ring.
Tc gi
L Th Bch ngc
1
MC LC
CHNG 1 - NHP MN QUN TR HC .................................................................... 1

1.1.KHI QUT V QUN TR .......................................................................................... 1
1.1.1. nh ngha v qun tr ............................................................................................... 1
1.1.2. S cn thit phi qun tr........................................................................................... 1
1.2. CC CHC NNG CA QUN TR ........................................................................... 3
1.2.1. Hoch nh (Planning). ............................................................................................. 3
1.2.2. T chc (Organizing). ............................................................................................... 3
1.2.3. Lnh o (Leading). .................................................................................................. 3
1.2.4. Kim tra (Controlling). .............................................................................................. 3
1.3. NH QUN TR ............................................................................................................ 3
1.3.1.Khi nim ................................................................................................................... 4
IT
1.3.2. Vai tr ca nh qun tr ............................................................................................. 6
1.3.3. Cc k nng ca nh qun tr .................................................................................... 9
1.3.4. Nng lc ca nh qun tr ....................................................................................... 10
1.4. TNH KHOA HC V TNH NGH THUT CA QUN TR .............................. 20
PT
1.4.1. Qun tr l khoa hc ................................................................................................ 20
1.4.2. Qun tr l mt ngh thut ....................................................................................... 21
1.4.3. Qun tr l mt ngh ................................................................................................ 22
CHNG 2- CC L THUYT QUN TR ................................................................... 24
2.1. CC L THUYT CA TRNG PHI QUN TR C IN. ............................ 24
2.1.1. Trng phi qun tr kiu th li. ........................................................................... 24
2.1.2. Trng phi qun tr khoa hc ................................................................................ 26
2.1.3. L thuyt qun tr hnh chnh. ................................................................................ 29
2.2. TRNG PHI QUN TR HNH VI (TRNGPHI TM L X HI
TRONG QUN TR). .......................................................................................................... 30
2.2.1. Nhng ng gp ca Follett .................................................................................... 31
2.2.2. Nhng ng gp ca Barnard ................................................................................. 31
2.3. TRNG PHI QUN TR H THNG ................................................................... 32
2.3.1. Cc khi nim h thng (System Concepts)............................................................ 32
2.3.2. Cc loi h thng ..................................................................................................... 33
2.3.3. nh gi quan im h thng.................................................................................. 34
2.4. CC L THUYT CA TRNG PHI KHC ...................................................... 34
2.4.1. Trng phi qun tr theo tnh hung .................................................................... 34
2.4.2. Qun tr qu trnh .................................................................................................... 36
2.4.3. Kho hng "qun tr sng to" .............................................................................. 36
CHNG 3. VN DNG QUY LUT V CC NGUYN TC QUN TR .............. 39
3.1 VN DNG QUY LUT TRONG QUN TR ........................................................... 39
3.1.1 . Khi nim ............................................................................................................... 39
3.1.2. c im ca cc quy lut....................................................................................... 39
3.1.3. C ch s dng cc quy lut ................................................................................... 39
3.1.4. Phn loi quy lut .................................................................................................... 40
3.2 CC NGUYN TC C BN CA QUN TR ........................................................ 46
3.2.1. Khi nim ................................................................................................................ 47
IT
3.2.2. V tr ca cc nguyn tc ......................................................................................... 47
3.2.3. Cn c hnh thnh nguyn tc ................................................................................. 47
3.2.4. Cc nguyn tc qun tr c bn ............................................................................... 49
PT
3.2.5. Vn dng cc nguyn tc trong qun tr.................................................................. 54
CHNG 4 - MI TRNG QUN TR ........................................................................ 57
4.1. KHI NIM .................................................................................................................. 57
4.1.1. Khi nim ................................................................................................................ 57
4.1.2. Phn loi mi trng ............................................................................................... 57
4.2. MI TRNG V M ................................................................................................. 57
4.2.1. Mi trng chnh tr- php lut ............................................................................... 57
4.2.2. Mi trng kinh t .................................................................................................. 58
4.2.3. Mi trng vn ho x hi ...................................................................................... 59
4.2.4. Mi trng t nhin ................................................................................................ 60
4.2.5. Mi trng cng ngh ............................................................................................. 61
4.3. MI TRNG VI M ................................................................................................. 63
4.3.1. i th tim tng ..................................................................................................... 63
4.3.2. i th cnh tranh hin ti ...................................................................................... 64
4.3.3. Khch hng.............................................................................................................. 65
4.3.4. Nh cung cp ........................................................................................................... 66
4.3.5. Sn phm thay th ................................................................................................... 66
4.4. GIM BT S BT TRC BNG CCH QUN TR MI TRUNG ................. 67
CHNG 5 THNG TIN QUN TR V QUYT NH TRONG QUN TR..............70
5.1.THNG TIN TRONG QUN TR ................................................................................ 70

5.1.1. Vai tr ca thng tin v truyn thng trong t chc ............................................... 70
5.1.2. Truyn thng trong t chc ..................................................................................... 73
5.2- QUYT NH TRONG QUN TR ........................................................................... 83
5.2.1- Khi nim quyt nh qun tr ................................................................................ 83
5.2.2. Phn loi quyt nh ................................................................................................ 84
5.2.3. Cc yu cu i vi quyt nh qun tr.................................................................. 84
5.2.4. C s khoa hc cho vic ra quyt nh ................................................................... 86
IT
5.2.5. Cc nhn t nh hng n vic ra quyt nh qun tr .......................................... 87
5.2.6. Tin trnh ra quyt nh ........................................................................................... 87
5.2.7. Cc dng iu kin ra quyt nh.............................................................................95
PT
5.2.8. M hnh, phng php v k thut ra quyt nh....................................................95
CHNG 6- CHC NNG HOCH NH ................................................................... 109
6.1. KHI NIM, VAI TR CA HOCH NH........................................................... 109
6.1.1. Khi nim hoch nh ........................................................................................... 109
6.1.2. L do phi hoch nh ........................................................................................... 109
6.1.3. Vai tr ca hoch nh .......................................................................................... 109
6.1.4. Cc loi hoch nh ............................................................................................... 110
6.1.5 .Nhng phng php hoch nh ........................................................................... 112
6.2. HOCH NH CHIN LC ................................................................................... 112
6.2.1. Chc nng ca hoch nh chin lc .................................................................. 113
6.2.2. Nhim v ca hoch nh chin lc .................................................................... 113
6.2.3. Ni dung hoch nh chin lc ........................................................................... 113
6.2.4. Tin trnh hoch nh ............................................................................................ 114
6.3. HOCH INH TC NGHIP.................................................................................... 116
6.3.1.K hoch n dng................................................................................................. 116
6.3.2. K hoch thng xuyn ........................................................................................ 117
6.4. MT S CNG C H TR HOCH NH.......................................................... 118
6.4.1. Mt s k nng d bo. ......................................................................................... 118
6.4.2. Phn tch ho vn .................................................................................................. 119
6.4.3. Phng php s mng li .............................................................................. 121
CHNG 7 CHC NNG T CHC ............................................................................ 123
7.1. KHI NIM, MC TIU CA CHC NNG T CHC ...................................... 123
7.1.1. Khi nim chc nng t chc ................................................................................ 123
7.1.2. Mc tiu ca chc nng t chc ............................................................................ 123
7.2. C CU T CHC .................................................................................................... 123
7.2.1. Khi nim .............................................................................................................. 123
7.2.2. Nhng yu t cu thnh c cu t chc. .............................................................. 124
IT
7.2.3. Mt s m hnh c cu t chc ............................................................................. 124
7.2.4. Thit k c cu t chc ......................................................................................... 132
7.3. S PHI HP TRONG T CHC ........................................................................... 135
PT
7.3.1- Khi nim .............................................................................................................. 135
7.3.2. Vai tr ca phi hp .............................................................................................. 135
7.3.3. Nguyn tc ca s phi hp .................................................................................. 136
7.3.4. Cc cng c phi hp ............................................................................................ 138
7.4.QUYN HNH ............................................................................................................ 140
7.4.1. Khi nim quyn hnh........................................................................................... 140
7.4.2. Tp trung v phn chia quyn hnh ...................................................................... 140
CHNG 8 CHC NNG LNH O..............................................................................136
8.1. KHI NIM V VAI TR CA CHC NNG LNH O....................................136
8.1.1. Khi nim chc nng lnh o.................................................................................136
8.1.2. Vai tr ca chc nng lnh o................................................................................136
8.2. NHNG NI DUNG C BN CA LNH O TRONG T CHC.....................137
8.3. CC PHNG PHP LNH O..............................................................................138
8.3.1.Phng php hnh chnh..........................................................................................138
8.3.2. Phng php kinh t................................................................................................138
8.3.3. Phng php gio dc.............................................................................................138
8.4. ng vin khuyn khch trong cc t chc.....................................................................140
8.4.1. Mt s l thuyt v nhu cu v ng c..................................................................140
8.4.2. Cc cng c v bin php thc y ng c............................................................149
CHNG 9 - CHC NNG KIM TRA..........................................................................161
9.1. KHI NIM V MC CH CA KIM TRA ....................................................... 161
9.1.1. Khi nim .............................................................................................................. 161
9.1.2. Mc ch ca kim tra qun tr.............................................................................. 161
9.2. TIN TRNH KIM TRA ........................................................................................... 162
9.2.1. Xy dng cc tiu chun v chn phng php o lng vic thc hin............. 162
9.2.2. o lng vic thc hin ........................................................................................ 162
9.2.3. iu chnh cc sai lch .......................................................................................... 162
IT
9.3. CC HNH THC KIM TRA .................................................................................. 163
9.3.1. Kim tra lng trc ............................................................................................. 163
9.3.2. Kim tra ng thi ................................................................................................ 164
PT
9.3.3. Kim tra phn hi .................................................................................................. 164
9.4 CC NGUYN TC KIM TRA ............................................................................... 165
9.4.1. Kim tra phi c thit k cn c trn k hoch hot ng ca t chc v cn c
theo cp bc ca i tng c kim tra....................................................................... 165
9.4.2. Cng vic kim tra phi c thit k theo c im c nhn cc nh qun tr ... 165
9.4.3. S kim tra phi c thc hin ti nhng im trng yu .................................. 165
9.4.4. Kim tra phi khch quan...................................................................................... 166
9.4.5. H thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca doanh nghip................. 166
9.4.6. Vic kim tra cn phi tit kim v bo m tnh hiu qu kinh t ...................... 166
9.4.7. Vic kim tra phi a n hnh ng .................................................................. 166
9.5. CC CNG C KIM TRA V H THNG KIM TRA ...................................... 166
9.5.1. Cc cng c kim tra truyn thng........................................................................ 166
9.5.2. Cc h thng kim tra, kim sot chnh ................................................................ 167
CHNG 10- NHNG VN CA QUN TR HC HIN I .......................... 171
10.1. QUN TR XUNG T ........................................................................................... 171
10.1.1.Nhng quan nim c bn v xung t ................................................................. 171
10.1.2. S xung t v vai tr ......................................................................................... 173
10.1.3. Cc phng php qun tr xung t .................................................................... 175
10.2. VN HO VI QUN TR T CHC .................................................................. 179
10.2.1. Khi nim v thnh t ca vn ha t chc. ....................................................... 179
10.2.2. Cc loi hnh vn ha ca t chc....................................................................... 180
10.3. QUN TR S THAY I ...................................................................................... 187
10.3.1. Cc kiu thay i t chc .................................................................................... 187
10.3.2. Hoch nh s thay i trong t chc ................................................................. 190
10.3.3. Phng php thc thi s thay i........................................................................ 195
10.4. QUN TR HC TRONG NN KINH T TRI THC........................................... 199
10.4.1. Khi nim nn Kinh t tri thc. ........................................................................... 199
10.4.2. Cc yu t c bn quyt nh s hnh thnh nn Kinh t Tri thc ...................... 199
IT
10.4.3. Cc c trng c bn ca nn kinh t tri thc ..................................................... 200
10.4.4.Tc ng ca kinh t tri thc i vi qun tr ...................................................... 200
TI LIU THAM KHO ......................................................................................................215
PT
Chng 1 Nhp mn qun tr hc
CHNG 1 - NHP MN QUN TR HC
1.1.KHI QUT V QUN TR

1.1.1. nh ngha v qun tr
Thut ng qun tr c gii thch bng nhiu cch khc nhau :
- Mary parker Follett cho rng: "Qun tr l mt ngh thut t c mc ch thng
qua ngi khc".
nh ngha ny ni ln rng nhng nh qun tr t c cc mc tiu ca t chc
bng cch sp xp, giao vic cho nhng ngi khc thc hin ch khng phi hon thnh
cng vic bng chnh mnh.
- Mt nh ngha gii thch tng i r nt v qun tr c James Stoner v stephen
Robbins trnh by nh sau: "Qun tr l tin trnh hoch nh, t chc, lnh o v kim sot
nhng hot ng ca cc thnh vin trong t chc v s dng tt c cc ngun lc khc ca t
chc nhm t c mc tiu ra".
- Rober Kreitner : "Qun tr l tin trnh lm vic vi v thng qua ngi khc t
IT
c cc mc tiu ca t chc trong mt mi trng thay i. Trng tm ca tin trnh ny l
kt qu v hiu qu ca vic s dng cc ngun lc gii hn"
- Mt quan im khc li cho rng: Qun tr l s tc ng c ch ch ca ch th
qun tr ln hot ng b qun tr nhm t c mc tiu chung ca t chc.
Tm li t cc quan im trn ta c th tip cn nh ngha v qun tr nh sau: thut
PT
ng qun tr c xem nh l tin trnh hon thnh cng vic mt cch c hiu qu v hu
hiu, thng qua v vi ngi khc.
Thut ng tin trnh trong nh ngha qun tr biu th nhng hot ng chnh m nh
qun tr thc hin, nhng hot ng l: hoch nh, t chc, lnh o v kim tra. Hu
hiu (kt qu) v hiu qu cp n vic chng ta ang lm g v thc hin chng nh th
no. Hu hiu ngha l thc hin ng cng vic. Hiu qu ngha l thc hin cng vic mt
cch ng n v lin quan n mi quan h gia u vo v u ra. Mc du hiu qu v
hu hiu l hai thut ng khc nhau, nhng chng li c lin quan vi nhau, c th d dng c
c hu hiu nu chng ta b qua hiu qu. Nh vy qun tr gii cp n vic t c
mc tiu (hu hiu) v thc hin cng vic vi hiu qu cao nht c th.
1.1.2. S cn thit phi qun tr
V sao qun tr l hot ng cn thit i vi mi t chc? Khng phi mi t chc
u tin rng h cn n qun tr. Trong thc tin, mt s ngi ch trch nn qun tr hin i
v h cho rng ngi ta s lm vic vi nhau tt hn v vi mt s tha mn c nhn nhiu
hn, nu khng c nhng nh qun tr. H vin dn ra nhng hot ng theo nhm l tng
nh l mt s n lc ng i. Tuy nhin h khng nhn ra l trong hnh thc s ng nht
ca tr chi ng i, cc c nhn tham gia tr chi u c nhng mc ch r rng ca nhm
1
cng nh nhng mc ch ring, h c giao ph mt v tr, h chp nhn cc qui tc/lut l

ca tr chi v tha nhn mt ngi no khi xng tr chi v tun th cc hng dn
ca ngi . iu ny c th ni ln rng qun tr l thit yu trong mi s hp tc c t
chc. Tht vy, qun tr l hot ng cn thit phi c thc hin khi con ngi kt hp vi
nhau trong cc t chc nhm t c nhng mc tiu chung. Hot ng qun tr l nhng
hot ng ch pht sinh khi con ngi kt hp vi nhau thnh tp th, nu mi c nhn t
mnh lm vic v sng mt mnh khng lin h vi ai th khng cn n hot ng qun tr.
Khng c cc hot ng qun tr, mi ngi trong tp th s khng bit phi lm g, lm lc
no, cng vic s din ra mt cch ln xn. Ging nh hai ngi cng iu khin mt khc
g, thay v cng bc v mt hng th mi ngi li bc v mt hng khc nhau. Nhng
hot ng qun tr s gip cho hai ngi cng khing khc g i v mt hng. Mt hnh nh
khc c th gip chng ta khng nh s cn thit ca qun tr qua cu ni ca C. Mc trong
b T Bn: Mt ngh s chi n th t iu khin mnh, nhng mt dn nhc th cn phi c
ngi ch huy, ngi nhc trng.
Qun tr l nhm to lp v duy tr mt mi trng ni b thun li nht, trong cc
c nhn lm vic theo nhm c th t c mt hiu sut cao nht nhm hon thnh mc
tiu chung ca t chc
IT
Khi con ngi hp tc li vi nhau trong mt tp th cng nhau lm vic, nu bit
qun tr th trin vng v kt qu s cao hn, chi ph s t hn. Trong nn kinh t th trng
cnh tranh gay gt, phi lun tm cch hn ch chi ph v gia tng hiu nng. Hot ng qun
tr l cn thit t c hai mc tiu trn, ch khi no ngi ta quan tm n hiu qu th
chng hot ng qun tr mi c quan tm ng mc. Khi nim hiu qu th hin khi
PT
chng ta so snh nhng kt qu t c vi nhng chi ph b ra. Hiu qu cao khi kt qu
t c nhiu hn so vi chi ph v ngc li, hiu qu thp khi chi ph nhiu hn so vi kt
qu t c. Khng bit cch qun tr cng c th t c kt qu cn c nhng c th chi
ph qu cao, khng chp nhn c.
Trong thc t, hot ng qun tr c hiu qu khi: Gim thiu chi ph u vo m vn
gi nguyn sn lng u ra. Hoc gi nguyn cc yu t u vo trong khi sn lng u
ra nhiu hn. Hoc va gim c cc chi ph u vo, va tng sn lng u ra. Hiu qu
t l thun vi kt qu t c nhng li t l nghch vi chi ph b ra. Cng t tn km cc
ngun lc th hiu qu sn xut kinh doanh cng cao.
Qun tr l tin trnh lm vic vi con ngi v thng qua con ngi nhm t c
mc tiu ca t chc trong mt mi trng lun thay i. Trng tm ca qu trnh ny l s
dng c hiu qu ngun lc c gii hn. Hot ng qun tr l cng lm vic vi nhau v
mc tiu chung, v cc nh qun tr lm vic trong mt khung cnh b chi phi bi cc yu
t bn trong ln bn ngoi ca t chc. Th d, mt ngi qun l cng vic bn hng trong
khi ang c gng qun tr cc nhn vin ca mnh vn phi quan tm n cc yu t bn trong
nh tnh trng my mc, tnh hnh sn xut, cng vic qung co ca cng ty, cng nh
nhng nh hng bn ngoi nh cc iu kin kinh t, th trng, tnh trng k thut, cng
ngh c nh hng ti sn phm nhng iu chnh trong chnh sch cu nh nc, cc mi
2
quan tm v p lc ca x hi.v.v. Tng t, mt ng gim c cng ty trong khi c gng

qun l tt cng ty ca mnh phi tnh n v s nhng nh hng bn trong ln bn ngoi
cng ty a ra quyt nh hoc nhng hnh ng c th.
1.2. CC CHC NNG CA QUN TR

1.2.1. Hoch nh (Planning).
Mt cch tng qut, hoch nh bao gm vic xc nh cc mc tiu ca t chc v
phc tho nhng cch thc t c chng. Cc nh qun tr tin hnh vic hoch nh
nhm:
(1) Thit lp mt nh hng tng qut cho tng lai ca t chc, chng hn gia tng
li nhun, m rng th trng hay gia tng trch nhim x hi;
(2) Xc nh v cam kt v cc ngun lc ca t chc hon thnh mc tiu;
(3) Quyt nh nhng cng vic cn thc hin t c mc tiu.
1.2.2. T chc (Organizing).
T chc l tin trnh thit lp mt cu trc v cc mi quan h gip cho mi ngi c
th thc hin cc k hoch ra v tha mn cc mc tiu ca t chc. Thc hin hiu qu
IT
chc nng t chc gip cc nh qun tr phi hp tt hn cc ngun lc ca t chc. S thnh
cng ca t chc ph thuc phn ln vo kh nng s dng cc ngun lc ny mt cch c
kt qu v hiu qu.
1.2.3. Lnh o (Leading).
PT
Sau khi hon thnh vic lp k hoch, thit k c cu t chc, sp xp i ng nhn
vin, cc nh qun tr cn thc hin chc nng lnh o i vi t chc. Lnh o bao gm
cc hot ng nhm thc y mi ngi thc hin nhng cng vic cn thit hon thnh
mc tiu ca t chc. Chc nng lnh o khng phi c thc hin sau khi cc chc nng
hoch nh v t chc c hon tt; n cn l mt yu t then cht ca cc chc nng ny.
1.2.4. Kim tra (Controlling).
Tin trnh m trong mt c nhn, nhm, hoc t chc gim st kt qu thc hin
mt cch lin tc v thc hin cc hot ng iu chnh nhng sai lch so vi mc tiu (hoc
cc hot ng khng theo k hoch) gi l kim tra.
1.3. NH QUN TR
Nh qun tr, thng qua cc hot ng ca h s nh hng n s thnh cng hay tht
bi ca t chc. Nh qun tr lm thay i kt qu ca t chc bng nhng quyt nh m h
a ra. Mt cu ni rt ng v vai tr c tnh quyt nh ca nh qun tr i vi thnh bi
ca mt t chc l "mt nh qun tr gii s bin rm thnh vng v ngc li mt nh qun
tr ti s bin vng thnh rm!".
Nh vy, nhng ai l nh qun tr? Nh qun tr ng nhng vai tr g? V nh qun
tr cn c nhng k nng g?
3
1.3.1.Khi nim
Cc nh qun tr hot ng trong mt t chc. V th, trc khi tm hiu ai l nh qun
tr, vai tr v cc k nng ca nh qun tr, chng ta cn hiu cng vic qun tr ca mt t
chc. Mi t chc c nhng mc tiu v ni dung cng vic khc nhau nhng nhn chung d
l t chc kinh doanh hay phi kinh doanh th cc cng vic qun tr ch yu vn xoay quanh
ci trc ra quyt nh trong cc lnh vc hoch nh, t chc, lnh o v kim tra kim sot
v mt s hot ng h tr khc na. Cc nh qun tr lm vic trong cc t chc, nhng
khng phi ai trong t chc u l nh qun tr. L do tht n gin l v cc cng vic qun
tr khng phi l tt c mi cng vic ca mt t chc, m n thng ch l nhng hot ng
mang tnh phi hp, nh hng, la chn, quyt nh v kt dnh cc cng vic trong mt t
chc li vi nhau t mc tiu chung ca chnh t chc . Cc thnh vin trong mi t
chc c th chia lm hai loi: ngi tha hnh v nh qun tr. Ngi tha hnh l nhng
ngi trc tip thc hin mt cng tc v khng c trch nhim hoch nh, t chc, lnh o
v gim st hot ng ca nhng ngi khc. Tri li, cc nh qun tr c trch nhim ch
huy, iu khin, gim st v.v... hot ng ca nhng ngi khc,... Nh qun tr, phn bit vi
nhng nhn vin khc l nhng ngi chu trch nhim v cng vic ca nhng ngi khc
ti mi cp trong bt k loi c s no.
IT
Nh vy nh qun tr l nhng ngi lm vic trong t chc. H lm vic vi nhiu
chc danh - lnh o nhm, gim st vin, trng phng, trng d n, trng khoa, gim
c, hiu trng, ch tch, v.v.v. H lun lm vic trc tip vi nhng ngi da vo h
c c s h tr gip cn thit trong cng vic. Peter Drucker miu t cng vic ca h
l nhm "lm cho cng vic tr nn c nng sut v ngi lm vic tr nn c hiu qu".
PT
Tm li, nh qun tr c th c nh ngha "l ngi hoch nh k hoch, t chc,
lnh o v kim sot cng vic ca nhng ngi khc t chc do h qun tr t c
mc tiu ca mnh"
Cc nh qun tr trong t chc bao gm:
Qun tr vin cp c s
Mt cch tng qut, cc nh qun tr cp c s (cp tc nghip) chu trch nhim trc
tip i vi vic sn xut sn phm v dch v. H c th c gi l cc qun tr vin bn
hng, trng b phn, trng ca ty thuc vo tng t chc.
Mc tiu chnh ca nh qun tr cp tc nghip l m bo rng sn phm hoc dch
v ca t chc c cung cp cho khch hng trn c s tng ngy.
Qun tr vin tc nghip lin kt hot ng ca mi b phn vi ton b t chc. Qun
tr vin tc nghip trong hu ht cc cng ty thng dnh t thi gian lm vic vi qun tr
cp cao hn hoc vi nhn vin ca cc t chc khc. Phn ln thi gian ca h lm vic vi
nhn vin h ph trch v vi cc qun tr vin tc nghip khc. Cc qun tr vin tc nghip
thng gii v chuyn mn (c kin thc v k nng) ch dn v gim st cc thuc vin
4
Chng 1 Nhp
p mn qun tr hc
trong cng vicc hng ngy. Cc nhn vin th

thng pht trin kin thc v k nng chuyn mn
trc khi tr thnh cc qun
n tr
tr vin.
Qun tr vin cp
c trung (Middle Managers)
Mt s nh qun tr trong cc tt chc ln phi tp trung cc n lcc ca
c h vo vic
phi hp hot ng ca mii ngi,
ng xc nh r nhng sn phm hay dch v no ccn c sn
xut, v quyt nh a cc sn phm, dch v n ngii tiu dng nh th
th no. chnh
l cng vic caa cc cc nh qun tr cp trung, nhng ngi nhn cc chin lc v chnh
sch chung t qun tr cpp cao ri
r trin khai chng thnh cc mc tiu v k hoch
ho chi tit, c
th cho cc qun tr vin tc nghi
nghip thc hin.
Nhiu ngi tr thnh qunqu tr vin cp trung sau nhiu nm l qunn tr
tr vin cp tc
nghip, cho d s thng tin n ny thng
th l rt kh khn v gian kh. S nhn mnh hn vo
vic qun tr kt qu thc hinn ca
c nhm v phn phi cc ngun lc l nhng ng khc bibit quan
trng nht gia qun tr tc nghi
nghip v qun tr cp trung.
Ngy nay, nhiu t chc vic pht trin i ng nhn vin thucc quy quyn v gip h
tin b trong t chc l vn thit yu nh gi s thnh cng ca qunn tr
tr vin cp trung.
Mc tiu chnh ca hu ht nh qun tr cp trung l phn b ngun
ngu lc mt cch
hiu qu v qun
n l cc nhm lm vi
vic t c mc tiu chung ca t ch
chc.
IT
PT
Hnh 1.1 - Cc cp bcc qu

qun tr v nhim v ch yu ca qun tr vin mi
m cp
5
Qun tr vin cp cao (Top Managers)

iu hnh chung mt t chc l trch nhim ca qun tr cp cao. Michael Dell, gim
c iu hnh ca Hng my tnh Dell, v Meg Whitman, gim c iu hnh ca trang Web
bn u gi eBay, nhng ngi to nn s thnh cng ca cc cng ty l nhng qun tr
vin cp cao. Chc danh ca cc qun tr vin cp cao ny thng l gim c hoc ph gim
c iu hnh, ch tch v ph ch tch Qun tr vin cp cao c nhim v thit lp cc
mc tiu, chnh sch v chin lc cho ton b t chc. Cc mc tiu m h thit lp s trin
khai n cc cp trong t chc, thm ch n tng nhn vin. Cc gim c v ch tch cng
ty thng i din cho t chc gii quyt cc vn vi cng ng, cc i tc kinh
doanh, v trong nhng thng lng vi chnh quyn.
Nh qun tr cp cao cn phi c k nng nhn thc vng vng. K nng nhn thc
cho php nh qun tr cp cao x l lng ln thng tin c t mi trng bn ngoi v bn
trong t chc v vn dng nhng thng tin .
Qun tr vin cp cao dnh nhiu thi gian cho chc nng hoch nh, t chc v lnh
o. H dnh nhiu thi gian cho chc nng lnh o vi cc nhn vt ch yu trong t chc
hn l cho chnh h. Qun tr vin cp cao cng c trch nhim qun l cc quan h cng
IT
chng. H phi gii quyt nhanh v m p cc cuc khng hong c th gy phng hi n
hnh nh ca t chc.
Mi cp bc qun tr trong t chc s phn b thi gian khc nhau cho cc chc nng
qun tr. Khi nh qun tr dch chuyn ln trn theo h thng cp bc, h s thc hin cng
PT
vic hoch nh cng nhiu v t kim tra trc tip hn. Tt c nh qun tr, cho du cp bc
no, u ra quyt nh lin quan n bn chc nng trong tin trnh qun tr l hoch nh, t
chc, lnh o v kim sot cc hot ng, nhng thi lng h dng cho cc hot ng
khng nht thit phi nh nhau. Hn na, ni dung ca cc hot ng qun tr cng thay i
theo cp bc qun tr.
1.3.2. Vai tr ca nh qun tr
Henry Mintzberg quan st v nghin cu cc hot ng ca nhng nh qun tr cp
v ng phn loi nhng ngy bn rn cng vic ca nhng nh qun tr thnh 10 vai tr c
th, c lin quan vi nhau. Nhng vai tr ny c th phn ra thnh ba nhm khc nhau:
Nhng vai tr lin kt gia cc c nhn, nhng vai tr thng tin v nhng vai tr ra quyt
nh.
1. Vai tr quan h vi con ngi
Sng v lm vic trong mt t chc mi c nhn thng c cc quan h cht ch v
mt thit vi nhau, nhng vi t cch l nh qun tr h thng c nhng vai tr c bn nh
vai tr i din, lnh o v lin lc. Ba vai tr ny u bt ngun t quyn lc chnh thc ca
nh qun tr. Do m nhim nhng vai tr ny m nh qun tr c kh nng xm nhp cc vai
tr thng tin ri t trc tip dn n cc vai tr ra quyt nh.
6
Vai tr ngi i din, nh qun tr l ngi i din cho n v mnh trong hot ng
c tnh cht nghi thc hoc tng trng.
Vai tr lnh o ca nh qun tr i hi phi ch o v iu phi cc hot ng ca
nhng di quyn. Vai tr ny c th i hi phi b tr nhn s (tuyn dng, hun luyn,
bt, sa thi) v n c nhng ngi di quyn. Vai tr lnh o cng i hi phi kim tra,
m bo chc chn rng mi vic u din ra theo ng d kin.
Vai tr ngi lin lc buc nhng nh qun tr phi can d vo nhng mi lin h gia
cc c nhn bn ngoi phm vi ch huy ca mnh. Vic ny c th i hi phi c nhng
cuc tip xc c trong ln ngoi t chc. bn trong t chc nhng nh qun tr phi giao
tip vi rt nhiu ngi nh qun tr v cc c nhn khc. H phi duy tr quan h tt vi
nhng nh qun tr giao vic cho n v cng nh nhng ngi nhn vic ca n v. Cui
cng, nhng nh qun tr thng hay phi quan h vi nhng nhn vt quan trng bn ngoi
t chc. C th d dng nhn thy rng vai tr lin lc thng c th chim mt kh nhiu
thi gian ca nh qun tr.
2. Nhng vai tr thng tin
Nhng vai tr ny t nh qun tr vo v tr trung tm tip nhn v pht i nhng
thng tin c bit. Thng qua ba vai tr quan h vi con ngi trnh by trn nh qun tr
IT
xy dng mt mng li cc mi quan h giao tip. Cc mi quan h giao tip h tr nh
qun tr thu thp v tip nhn thng tin trong vai tr ngi thu thp v x l thng tin v
truyn t thng tin trong vai tr ngi ph bin v vai tr ngi pht ngn.
Vai tr thu thp v x l thng tin: i hi phi kho st mi trng thu thp thng
PT
tin v nhng bin ng, nhng c hi v nhng vn c th tc ng n n v mnh.
Nhng mi quan h giao tip chnh thc v khng chnh thc c xy dng trong vai tr
mi lin lc thng l c ch trong trng hp ny. Thng tin c th cp n nhng
nc i ca i th cnh tranh c th nh hng n ton b t chc hay cho bit l cn phi
cu vin ai khi ngi cung ng mt b phn quan trng thng ngy khng th thc hin
c n hng.
Vai tr ngi ph bin i hi phi cung cp nhng thng tin quan trng hay dnh
ring cho nhng ngi di quyn m thng thng h khng th bit c hay khng th
nhn c. Qua cuc ni chuyn trong lc n tra ch tch mt cng ty c thng bo rng
mt khch hng ln ca Cng ty ang bn b vc ph sn. Sau khi tr li vn phng Cng ty
v ch tch lin h vi ph ch tch ph trch Marketing v ny ch th cho lc lng
bn hng khng c bn tr chm bt k th hng g cho Cng ty c vn rc ri .
Trong vai tr ngi pht ngn (cung cp thng tin) nh qun tr i din cho b phn
ca mnh trong quan h vi nhng ngi khc. Vic i din ny c th c tnh cht ni b
khi nh qun tr trnh cho ban lnh o ti cao h s ngh nng lng cho cc thnh vin
trong b phn ca mnh. Vic i din cng c th c tnh cht i ngoi, chng hn nh
khi mt u vin qun tr thay mt t chc trnh by vi mt t chc chnh quyn a phng
v mt vn quyn li c th ca cng chng.
7
3. Nhng vai tr ra quyt nh

Tuy vic pht trin nhng mi lin h gia cc c nhn v vic thu thp thng tin u
c ngha quan trng tuy nhin hai hot ng ny t n khng phi l mc ch quan trng.
Chng ch l u vo c bn ca qu trnh ra quyt nh. Tht s l c mt s ngi tin rng
nhng vai tr ra quyt nh - ngi ch tr (vai tr doanh nhn), ngi x l xo trn, ngi
phn b cc ngun ti nguyn v ngi thng lng - l nhng nhim v quan trng nht
ca mt nh qun tr.
Mc ch ca vai tr ngi ch tr l to ra nhng chuyn bin hn ln trong n v.
Ngi gim st vin c s nng ng, khng ngng tm kim nhng tng mi hay nhng
phng php mi nhm nng cao kt qu hot ng ca n v. Ngi ch nhim khoa nng
ng ca trng i hc khng ngng lp k hoch ci tin cng tc nhm nng cao hn na
cht lng gio dc. V ch tch qun tr nng ng s lun c gng tm kim nhng tng
mi.
Trong vai tr ngi x l xo trn nhng nh qun tr a ra cc quyt nh hay thi
hnh bin php chn chnh nhm i ph vi sc p nm ngoi tm kim sot ca mnh. Bi
v khi c nhng trng hp xo trn thng phi nhanh chng a ra cc quyt nh. iu
c ngha l vai tr ny chim v tr u tin hn so vi cc vai tr khc. Mc tiu trc mt l
IT
em li mt s n nh. Khi mt ngi gim st ca phng cu h khn cp nhanh chng i
ph vi mt tai ho a phng, mt gim st vin trong nh my i ph vi mt cuc nh
cng hay mt nh qun tr cp c s i ph vi trng hp c my ch cht b hng hc, h
u phi khc phc nhng xo trn trong mi trng. Nhng bin php i ph phi nhanh v
phi thit lp li c trt t n nh.
PT
Vai tr ngi phn b ngun ti nguyn t nh qun tr vo cng v quyt nh xem
ai c nhn nhng ngun ti nguyn no, bao gm tin bc, nhn lc, thi gian v trang thit
b. Khng bao gi c cc ngun ti nguyn cho tt c mi ngi, mi b phn cho nn nh
qun tr phi phn b cc ngun ti nguyn khan him cho rt nhiu nhng mc ch khc
nhau. V vy phn b cc ngun ti nguyn l mt trong nhng vai tr quan trng nht trong
s nhng vai tr ra quyt nh ca nh qun tr. Mt gim st vin cp c s phi quyt nh
xem c cn ln k hoch lm thm gi hay khng hoc l c cn tuyn dng cng nhn lm
vic bn thi gian hay khng. Mt ch nhim khoa ca trng i hc phi cn c vo kh
nng hin c ca khoa quyt nh s a nhng gio trnh no vo chng trnh ca hc k
ti. Tng thng v quc hi M phi quyt nh xem c nn ngh phn b ngn sch tng
thm cho quc phng v gim bt cho cc chng trnh x hi hay khng hay ngc li.
Trong vai tr ngi thng lng nh qun tr phi bn bc vi cc b phn v cc c
nhn khc ginh ly li th v cho n v ca mnh. Cc cuc thng lng c th l v
cng vic, vic trin khai, cc mc tiu, cc ngun ti nguyn hay bt k iu g c nh hng
n b phn ca mnh. Mt nh qun tr tiu th c th thng lng vi b phn sn xut v
mt n hng c bit cho mt khch hng ln, mt gim st vin cp c s c th thng
lng v nhng my nh ch mi, mt nh qun tr cp ti cao c th thng lng vi mt
i din ca cng on.
8
4. Cp qun tr v cc vai tr qun tr

Cp ca nh qun tr trong t chc c nh hng n tm quan trng ca cc vai
tr qun tr. Hin nhin l nhng nh qun tr cp ti cao phi dnh nhiu thi gian hn cho
vai tr th trng danh d so vi cc gim st vin cp c s. Cc vai tr lin lc ca nhng
nh qun tr cp ti cao v trung gian lin quan n cc c nhn v nhng nhm ngi bn
ngoi t chc, trong khi vai tr lin lc cp c s th ch l ngoi n v, nhng vn
trong t chc. Nhng nh qun tr cp ti cao theo di nhng bin ng ca mi trng c th
nh hng n ton b t chc. Nhng nh qun tr cp trung gian theo di nhng bin ng
ca mi trng c th nh hng n chc nng c th m h qun tr (v d nh marketing).
Cn cc gim st vin cp c s th quan tm n nhng g c nh hng n b phn ca
mnh. Tuy nhin, mc d qu thi gian ca cc vai tr khc nhau v nhng hot ng c
trin khai trong mi vai tr u c th khc nhau, tt c nhng nh qun tr u ng cc vai
tr quan h, thng tin v ra quyt nh.
1.3.3. Cc k nng ca nh qun tr
Cng vic ca nh qun tr l phc tp v i hi nhiu k nng. C nhiu quan im
khc nhau v cc k nng ny, nhng tu trung li th nhng k nng cn thit qun l mt
b phn hoc t chc c th c tm tt thnh 3 loi: k nng nhn thc (conceptual skills),
IT
k nng nhn s (human skills) v k nng chuyn mn (technical skills). Vic vn dng cc
k nng ny thay i theo tng cp qun tr. Mc du mc cn thit ca mi k nng l
khc nhau tng cp qun tr, nhng tt c cc nh qun tr u phi c chng thc thi
cng vic ca mnh mt cch hiu qu.
PT
1. K nng nhn thc
K nng nhn thc l kh nng da trn hiu bit nhn nhn t chc gc tng
th v mi quan h gia cc b phn. K nng nhn thc l cn thit cho tt c nh qun tr
nhng c bit quan trng cho nh qun tr cp cao. Khi nh qun tr di chuyn ln trn theo
cp qun tr i hi h phi pht trin k nng nhn thc nu khng th vic thng tin ca h
s b gii hn. Nh qun tr phn xng lu nm, ngi dnh cht vo cc vn k thut hn
l suy ngh mt cch chin lc s khng thc hin cng vic tt v tr cp cao, ng u
ca t chc. Rt nhiu trch nhim ca nh qun tr cp cao, chng hn nh ra quyt nh,
phn b ngun lc v i mi cn mt tm nhn bao qut, rng ln hn.
2. K nng nhn s
K nng nhn s l kh nng ca nh qun tr lm vic vi v thng qua ngi khc
v kh nng lm vic mt cch hiu qu nh l mt thnh vin nhm. K nng ny c minh
ha theo cch thc m nh qun tr c quan h vi ngi khc, bao gm kh nng ng vin,
to thun li, iu phi, lnh o, truyn thng v gii quyt mu thun. Nh qun tr vi k
nng lm vic vi con ngi cho php cp di pht biu kin m khng c s s hi hoc
bng a, v khuyn khch s tham gia ca h.
3. K nng chuyn mn
9
Chng 1 Nhp
p mn qun tr hc
K nng chuyn mn l khkh nng am hiu v thnh tho trong thcc hi

hin cc cng vic
c th. K nng chuyn mn bao gm g s tinh thng v cc phng php, k thut v thit b
lin quan n cc chcc nng c
c th nh marketing, sn xut hocc ti chnh. K
K nng chuyn
mn cng bao gm nhng kin thc chuyn mn, kh nng phn tch v s dng d cc cng c
v k thut gii quyt vn
n
trong mt lnh vc c th.
Cc nh qun tr cnn c 3 k
k nng trn nhng tm quan trng caa chng ty thuc
thu vo
cc cp qun tr khc nhau trong t
t chc nh c trnh by trong Hnh 1.3.
Hnh 1.3 ni vii chng ta rng
r nhng cp qun tr cng cao th cng ccn nhiu
nhng k nng v t duy. Ngc
Ng li nhng cp qun tr cng thp, p, th cng ccn nhiu k
nng v chuyn mn k thut.
t. K
K nng v nhn s th u, cp no cng
ng ccn v cng u
l quan trng.
Mc d vy, trn thcc t
t thng i hi c th v mc k nng nhn s s c th c
s khc nhau ty theo loii cn b
b qun tr, nhng xt theo quan im ca nhiu nh kinh t th
n li ng vai tr quan trng
ng nht,
nh gp phn lm cho cc nh qun tr thcc hihin thnh cng
cc loi k nng khc caa mnh v gp phn
ph vo vic t c thnh cng v mc tiu chung
ca c t chc.
IT
PT
Hnh 1.2. Cc k nng qun tr

1.3.4. Nng lc ca
a nh qun
qu tr
1. Khi nim
Nhng i hi v k nng m bo tt cng vic qun tr nh cp trn l
mt phng hng tip cn n c tnh nng truyn
truy thng, mc d rt ph binn nhng vvn khng
p ng vi nhng i hi cng
ng nh
nh nhng thay i ca qun tr hin i.i. V thnh cng,
nh tt c cc ngh nghip
p khc, bn cnh
c kin thc v k nng th qun tr vin ccng cn c
nhng phm cht c nhn nht
nh nh m nhng i hi t c th cng vicc qu qun tr t ra.
Mt hng tip cn vn mang tnh tng
t hp hn cc Susan E. Jackson, Don Hellriegel
v John W. Slocum xutt vo u nhng nm 2000 trong tc phm m "Management:
" A
Competency Based Appoach" l tip cn theo nng lc qun tr.
10
Nng lc qun tr l tp hp cc kin thc, k nng, hnh vi v thi m mt qun tr

vin cn c to ra hiu qu trong cc mt dy rng nhng hot ng qun tr, trong mi
trng khc nhau ca t chc v cc loi t chc khc nhau.
2. Cc nng lc qun tr
a) Nng lc truyn thng
Nng lc truyn thng
l kh nng truyn t v trao i mt cch hiu qu thng tin lm sao mnh v
nhng ngi khc c th hiu r. V qun tr bao gm vic thc hin cng vic thng qua
ngi khc nn nng lc truyn thng l rt thit yu i vi vic thc hin hiu qu cng
vic qun tr. N bao gm:
Truyn thng khng chnh thc,
Truyn thng chnh thc, v
Thng lng.
Nng lc truyn thng khng n thun l vic s dng mt phng tin truyn thng
c th no . iu ny c ngha, nng lc truyn thng tt c th bao gm vic giao tip trc
tip, son tho v c din vn trc hng trm thnh gi, s dng e-mail phi hp cng
IT
vic vi cc thnh vin trong nhm lm vic cc khu vc khc nhau ca quc gia, hoc trn
th gii. Truyn thng khng phi l nhng g chng ta lm cho ngi khc m l nhng g
chng ta lm cng vi h, cho c truyn thng chnh thc v khng chnh thc. Thng
thng, y l mt tin trnh nng ng (gi - nhn), bao gm vic gi cc thng ip cho
ngi khc cng nh nhn cc ip vn t ngi khc. Bn cnh k nng ni v vit, truyn
PT
thng cn bao hm c vic lng nghe, quan st ngn ng c th (cc c ch), nhn ra v hiu
bit cc biu hin tinh t v c ch m thnh thong mi ngi s dng lm bin th
ngha ca t ng.
Trong su nng lc qun tr xc nh, c l nng lc truyn thng l c bn nht.
Nu khng t mnh din t v hiu ngi khc qua vn bn, qua i thoi, hay quan st c
ch (biu hin ca ng tc c th), th nh qun tr khng th s dng cc nng lc khc mt
cch hiu qu hon thnh cng vic thng qua ngi khc. Qun tr vin cng khng th
qun tr hu hiu mt mng li cc mi quan h rng ln gip lin kt h vi mi ngi
trong v ngoi t chc. Nhng cng nhn sn xut vi tui v gii tnh khc nhau, kin
thc v kinh nghim khc nhau, nn tng vn ho v o c khc nhau, i hi cc nh qun
tr phi nng cao khng ngng nng lc truyn thng ca mnh. Hn na, qun tr hiu qu
ngha l lm sao cho mi ngi ng gp ht tng v n lc ca h trong bi cnh v mt
th trng ton cu cnh tranh khc lit. Hn th na, on chc qun tr vin c th hiu
r mi ngi th h cn phi chn thnh v d dng chp nhn nhng thng tin phn hi. Qua
giao tip phi chnh thc cc qun tr vin c th xy dng mt mng li cc giao tip x hi.
Bng vic thng xuyn giao tip khng chnh thc, cc nh qun tr chun b nhng c s
cho nhng cng tc bn trong v bn ngoi t chc.
11
Kh nng truyn thng trong cc tnh hung chnh thc cng rt quan trng i vi
hiu qu qun tr. Truyn thng chnh thc, chng hn nh mt bc th, thng c s dng
thng bo cho mi ngi cc hot ng v cc s kin lin quan gip h cp nht tnh
trng ca cc d n ang thc hin. Cc bn tuyn b trc cng chng l v d khc ca
truyn thng chnh thc. Cho d l mt nh qun tr, cc ng nghip, c ng hay mt thnh
vin ca cng on i chng na th vic trnh by gy n tng trc cng chng c th lm
cho cc thnh phn lin quan quan tm hn n t chc cng nh gia tng hnh nh ca cng
ty. Truyn thng chnh thc cng c th din ra ti mt cp cng vic, trong cc cuc tr
chuyn gia cc nh cung cp v khch hng.
Cng vic ca cc nh qun tr cng bao gm c vic thng lng. Cc nh thng
thuyt gii cn tm ra c nhng kin i lp v tm cch p ng li nhng quan im
tri ngc nhau. Xy dng s ng thun v s cam kt l rt hu ch cho cc cuc thng
lng vi cc cng s, thuc cp cng nh vi khch hng. Cc nh qun tr cng phi
thng lng v vic s dng cc ngun lc vi cc thuc cp ca mnh v gii quyt nhng
tranh chp xy ra gia cc thnh phn lin quan n t chc.
Do cc qun tr vin phi dnh nhin thi gian cho vic giao tip, truyn thng nn
nhng ngi tuyn dng cn lu tm tm kim cc qun tr vin tng lai c th truyn thng
IT
mt cch hiu qu. Trong thc t, chng ta khng th ch r s quan trng ca truyn thng
tt. Trong thi i m cc t chc ngy cng gia tng tnh ch ng cho ngi lao ng trong
cng vic cng nh gim thiu s gim st, vic th hin tt cc kh nng giao tip ch ng
trong i thoi, vit v truyn thng in t l v cng thit yu.
Cc kha cnh ca nng lc truyn thng gm
PT
Truyn thng khng chnh thc
+ Khuyn khch truyn thng 2 chiu thng qua t cu hi c c cc thng tin
phn hi, lng nghe, v thit lp nhng cuc tr chuyn thn mt.
+ Hiu c tnh cm ca ngi khc.
+ Thit lp cc mi quan h c nhn mnh m vi mi ngi.
Truyn thng chnh thc
+ Thng bo cc hot ng v cc s kin lin quan n mi ngi gip h cp nht
cc s kin, hot ng.
+ To ra kh nng thuyt phc, trnh by gy n tng trc cng chng v kim sot
vn tt.
+ Vit r rng, sc tch v hiu qu, s dng cc ngun d liu trn my tnh.
Thng lng
+ Thay mt nhm m phn mt cch hiu qu v vai tr v ngun lc.
+ Rn luyn k nng pht trin cc mi quan h v x l tt cc quan h vi cp trn.
+ Thc hin cc hnh ng quyt on v cng bng i vi thuc cp.
b. Nng lc hoch nh v iu hnh
12
Nng lc hoch nh v iu hnh

Nng lc hoch nh v iu hnh bao gm vic quyt nh nhng nhim v cn phi
thc hin, xc nh r xem chng c th c thc hin nh th no, phn b cc ngun lc
thc hin cc nhim v v gim st ton b tin trnh on chc rng chng c
thc hin tt. i vi nhiu ngi, nng lc hoch nh v iu hnh thng xut hin trong
tm tr ca h trc tin khi h ngh v cc nh qun tr v cng vic qun tr. N bao gm:
+ Thu thp, phn tch thng tin v gii quyt vn ;
+ Hoch nh v t chc thc thi d n.
+ Qun tr thi gian v
+ Hoch nh ngn sch v qun tr ti chnh.
Cc kha cnh ca nng lc hoch nh v iu hnh.
Thu thp, phn tch thng tin v gii quyt vn (Information Gathering,
Analysis, and Problem Solving).
+ Kim sot v s dng thng tin xc nh r cc triu chng, cc vn v nhng
gii php c th c.
+ a ra quyt nh kp thi.

IT
+ Tnh ton nhng ri ro v tin liu kt qu.
Hoch nh v t chc thc thi cc d n (Planning Organizing Projects)
+ Pht trim cc k hoch v tin t c cc mc tiu mt cch hiu qu.
+ Phn nh cc u tin trong thc thi nhim v v phn quyn chu trch nhim.
PT
+ Xc nh, t chc v phn b cc ngun lc cn thit hon thnh nhim v.
Qun l thi gian (Time Management)
+ Kim sot cc vn chung v cc d n theo thi gian.
+ Gim st v duy tr cng vic theo tin hoc thc hin nhng thay i v tin
nu cn.
+ Thc hin cng vic mt cch hiu qu di p lc ca thi gian.
Hoch nh ngn sch v qun tr ti chnh (Budgeting and Financial
Management)
+ Hiu r ngn sch, cc dng chu chuyn tin mt, cc bo co ti chnh v bit cch
s dng chng ra quyt nh.
+ Ghi chp y v chnh xc cc s sch ti chnh.
+ Phc tho cc nguyn tc tng qut v ngn sch v lm vic vi mi ngi trn
nhng nguyn tc ny.
c. Nng lc lm vic nhm
13
Vic hon thnh cng vic thng qua nhng nhm ngi c cng trch nhim v thc
hin cng vic mang tnh ph thc ln nhau yu cu nng lc lm vic nhm. Cc nh qun tr
c th lm cho hot ng nhm tr nn hiu qu hn bng cch.
+ Thit k nhm mt cch hp l
+ To lp mi trng h tr hot ng nhm, v
+ Qun tr s nng ng ca nhm mt cch thch hp.
Trong mt nghin cu gn y ca vin Gallup, mt t chc chuyn thc hin nhng
cuc thm d d lun, i vi hn 400 t chc v 80000 qun tr vin pht hin ra rng
nhng cng ty c qun tr tt nht thng s dng lao ng theo cch t chc theo nhm.
Vic ci thin dch v khch hng l l do chnh l gii kt qu trn, l do tip theo l s
gim thp vic vng mt v ci thin nng sut.
Thit k nhm hay t chc nhm l bc u tin i vi bt k mt d n c thc
hin theo nhm no v l trch nhim ca nh qun tr hay ngi lnh o nhm. Nhng vi
cc nhm t qun, ton b cc thnh vin tham gia vo vic thit k nhm. Vic thit k
nhm bao gm vic thit lp cc mc tiu phi hon thnh, xc nh cc cng vic cn thc
hin v thnh vin nhm cn thit hon thnh nhng cng vic . Cc thnh vin nhm s
xc nh cc mc tiu ca nhm v nhng cam kt thc hin chng. Cc thnh vin trong
IT
mt nhm c thit k tt thng hiu r nhng nhim v ny cng nh bit cch o lng
kt qu thc hin ca nhm; h khng b ln ln nhim v ca h v nhim v ca nhng
nhm khc. Mt nhm c thit k tt ch bao gm mt s lng hp l cc thnh vin. S
thnh vin trong nhm qu nhiu s kh tp trung, nhng nu nhm c qu t thnh vin th
PT
cng vic qu cng thng v kh c kh nng t thnh mc tiu ca nhm mt cch thnh
cng.
Mt nhm c thit k tt s c kh nng t c kt qu cao, nhng n cn phi c
mt mi trng h tr huy ng y cc tim nng ca n. Trong mi trng h tr,
cc thnh vin ca nhm c trao quyn hot ng da trn kh nng suy xt tt nht ca
h, khng cn phi lc no cng da vo nhng ngh ca ngi lnh o nhm hay qun
tr vin d n. Vic khuyn khch, h tr cng bao gm vic ch ra nhng ng gp ca cc
thnh vin nhm m nhng nng lc c o ca h l rt quan trng i vi nhm v cn
tha nhn, khen ngi v tng thng cho c nhng thnh tu thiu s v thnh cng a s.
Mt qun tr vin c nng lc lm vic nhm thng rt tn trng ngi khc v c ngi
khc tn trng. Cc qun tr vin thiu nng lc hp tc thng c xem l ngi th l, hp
tp, thiu thin cm, thng lm mt lng v pht ngi khc. Mt cch c bn, vic to ra
mt mi trng khuyn khch, h tr bao gm vic ch dn, t vn v tham mu cho cc
thnh vin trong nhm h ci thin kt qu cng vic hin ti v chun b cho nhng thch
thc trong tng lai. Nui dng tinh thn hp tc cng quan trng nh bn thn s hp tc.
Cc qun tr vin cn ch n vic qun l tnh nng ng ca nhm. Nu cc thnh vin
ca nhm khng quan tm n c qu trnh th iu ny cng tng t nh h t chi hp tc.
Mi ngi lun mun c quan tm.
14
V ngy cng nhiu t chc da trn vic t chc nhm ci thin cht lng, nng
sut v dch v khch hng nn tm quan trng ca vic pht trin nng lc lm vic nhm
cng gia tng cng nh tr thnh mt thnh vin ca nhm.
Cc kha cnh ca nng lc lm vic nhm
Thit k nhm
+ Thit lp cc mc tiu r rng khch l vic thc hin cng vic ca cc thnh
vin trong nhm.
+ C cu thnh vin ca nhm mt cch hp l, lu n gi tr ca cc tng a
dng v cc k nng k thut cn thit.
+ Xc nh trch nhim chung cho c nhm v n nh nhim v v trch nhim cho
tng thnh vin ca nhm mt cch thch hp.
To lp mt mi trng khch l, h tr.
+ To lp mi trng m trong s hp tc hiu qu lun c nh gi kp thi,
khch l, v khen thng.
+ H tr nhm trong vic xc nh v s dng cc ngun lc cn thit hon thnh
mc tiu.

IT
+ Hnh ng nh l mt hun luyn vin, ngi t vn, c vn i vi cc thnh vin
trong nhm.
Qun tr s nng ng ca nhm
+ Hiu r nhng im mnh v im yu ca tng thnh vin trong nhm v khai thc
PT
cc im mnh ca h hon thnh cc nhim v ca nhm.
+ Ci m i vi cc mu thun v bt ng v x l tt chng nng cao kt qu
cng vic.
+ Chia s s tin cy i vi mi ngi.
d. Nng lc hnh ng chin lc
Hiu r s mnh tng qut v cc gi tr ca t chc v on chc rng cc hot ng
ca mnh v ca nhng thuc cp c phn nh, phi hp r rng l nhng ni dung chnh
yu ca nng lc hnh ng chin lc. Nng lc hnh ng chin lc bao gm:
+ Hiu r v ngnh m t chc hot ng.
+ Thu hiu t chc v
+ Thc hin cc hnh ng chin lc.
Ngy nay, mi nhn vin tt c cc cp v trong tt c cc lnh vc chc nng ca t
chc u chu nhng p lc t duy mt cch chin lc nhm thc hin tt hn cng vic
ca mnh. H cn phi nhn thc r rng nhng s dch chuyn v nh hng chin lc ca
cng ty v cn tham d vo nhng thay i . Cc nh qun tr cng nh nhn vin nu hiu
r v ngnh hot ng s c th tham d mt cch chnh xc vo cc nh hng chin lc
15
v chun b sn sng p ng cc nhu cu tng lai ca t chc. Do vy phi t mnh

tm kim mt cng vic mi hn khi nh hng ca t chc thay i.
Nng lc ny cng bao gm c kh nng thu hiu t chc - khng ch l mt n v
c th, ni m nh qun tr ang lm vic - m l mt h thng cc b phn lin quan. N bao
gm vic hiu r mi lin h gia cc b phn, cc chc nng v cc n v trong t chc v
mt s thay i b phn ny s nh hng n cc b phn khc nh th no. Mt nh qun
tr c nng lc hnh ng chin lc c pht trin tt c th chn on v nh gi, x l
cc loi vn khc nhau c th ny sinh trong qun tr. Qun tr vin cn suy ngh v cc
iu kin u tin tng i hn l cng nhc vi cc mc tiu v tiu chun. Tt c cc nh
qun tr, c bit l cc nh qun tr vin cp cao cn phi c nng lc hnh ng chin lc.
Cc qun tr vin cp cao cn nhn thc nhng thay i ca mi trng t chc v chun b
cho vic thc thi cc hnh ng chin lc.
Cc kha cnh ca nng lc hnh ng chin lc
Hiu r v ngnh
+ Hiu r v ngnh hot ng v nhn ra mt cch nhanh chng nhng thay i trong
ngnh c th to ra nhng c hi v nhng e do g.
+ Bit c hnh ng ca cc i th cnh tranh v cc i tc chin lc.
IT
+ C th phn tch cc xu hng chung xy ra trong ngnh v cc tc ng ca chng
trong tng lai.
Thu hiu t chc
+ Hiu r nhng s quan tm ca cc gii hu quan (Stakeholders).
PT
+ Hiu r nhng im mnh v nhng gii hn ca cc chin lc ca tng n v
kinh doanh.
+ Nm vng cc nng lc khc bit trong t chc.
Thc hin cc hnh ng chin lc.
+ Phn nh cc u tin v a ra cc quyt nh s mnh ca t chc v cc mc tiu
chin lc.
+ Nhn thc r nhng thch thc qun tr ca tng phng n chin lc v khc
phc chng.
+ Thit lp cc chin thut v cc mc tiu tc nghip gip cho vic thc hin chin
lc d dng.
e. Nng lc nhn thc ton cu
Vic thc hin cng vic qun tr trong mt t chc thng qua vic phi hp s dng
cc ngun lc nhn s, ti chnh, thng tin v nguyn liu t nhiu quc gia v p ng nhu
cu th trng vi s a dng v vn ho i hi cc nh qun tr phi c nng lc nhn thc
ton cu. Khng phi tt c cc cng ty u sn xut sn phm v cung cp dch v cho th
trng ton cu. Khng phi tt c cc cng ty u cn phi thit lp cc hot ng nhng
quc gia khc t c nhng li th v thu hoc gi nhn cng r hay c o to tt
16
hn. Tuy vy, trong s nghip ca mnh cc qun tr vin c th s lm vic cho mt t chc
c phm vi hot ng mang tnh quc t. chun b cho nhng c hi nh vy, qun tr vin
tng lai nn bt u pht trin nng lc nhn thc ton cu ca mnh, c th l:
+ Nhn thc v hiu bit r v vn ho.
+ Ci m v nhy cm v vn ho.
Trong qu trnh trng thnh v hp th nn gio dc mi quc gia hay khu vc c
th, mt cch t nhin con ngi cng pht trin nn tng vn ho ca mnh cng nh nhn r
nhng lc lng chi phi cuc sng ca h v cng vic kinh doanh. Nhng lc lng ny
bao gm a l v kh hu, nh hng chnh tr, khuynh hng v h thng kinh t, lch s,
tn gio, gi tr, nim tin v cc phong tc a phng. Cho n khi chng ta tr thnh mt
qun tr vin, t thn cc gi tr vn ho tr thnh mt phn ca mnh m khng cn phi dnh
nhiu thi gian pht trin hn na kin thc v nhng hiu bit chung v n. Tuy vy, tr
phi phi i du lch thng xuyn, hoc thc hin nhng nghin cu c bit lin quan n vn
ho ca quc gia khc nh l mt phn trong chng trnh gio dc ph thng ca mnh,
chng ta cn phi c nhng hiu bit nht nh v cc quc gia khc khng k cc quc gia c
chung ng bin gii vi nc mnh. Khi hot ng kinh doanh tr nn mang tnh ton cu,
nhiu qun tr vin cn c kin thc v nhng hiu bit v vn ho ca t nht l mt s quc
xut hin.
IT
gia, chng hn cc quc gia ca cc nh cung cp hoc nhng quc gia c cc th trng mi
Hiu bit v vn ho ca cc quc gia khc l khng m cn phi c nhng phm

cht v k nng vn dng nhng hiu bit mt cch hiu qu. Mt thi ci m vi
nhng khc bit v vn ho cng nh nhy cm vi nhng khc bit c tm quan trng c
PT
bit i vi bt c ai lm vic nhiu quc gia khc nhau. S ci m v nhy cm v vn
ho, u tin v tin quyt l vic nhn thc r rng vn ho nh hng n s khc bit trong
t duy v hnh ng nh mnh, hoc mi ngi ng nhin s hiu r quan im ca mnh.
Hn na, s ci m v nhy cm cn c ngha phi xem xt mt cch tch cc cc gi tr vn
ho khc c th to nn s khc bit trong t duy nh th no, cng nh cn xem xt gi tr
vn ho tc ng nh th no n hnh vi.
Hiu bit v cc nn vn ho khc v c mt thi ci m v nhy cm v nhng
khc bit vn ho t nn mng cho cc mi quan h cng vic vi mi ngi c nhng nn
tng vn ho khc nhau. Trong nhiu nn vn ho, ngn ng, cc nghi thc x giao thch hp,
v nhng k nng thng lng s h tr rt nhiu cho vic pht trin cc mi quan h cng
vic hiu qu. Tu thuc vo cng vic ca mnh m chng ta cng cn hc v h thng lut
php, cc phng php k ton, nhng k thut thu mn cu cc quc gia chuyn bit.
V c qu nhiu nn vn ho v do vic d ton tm quan trng ca cc gi tr vn ho i
vi mi ngi trong tng lai l rt kh khn, nn pht trin nng lc nhn thc ton cu
lin quan n nhiu nn vn ho trn th gii cc nh qun tr cn phi pht trin mt nn tng
nhn thc tt v vn ho.
Do nhng khc bit v ngn ng v vn ho, cc t chc cn cn nhc n nhn hiu
cc sn phm khi kinh doanh trn th trng quc t. S chuyn ng khng ph hp c th
17
mang li kt qu tiu cc cho sn phm v cng ty. Th trng ton cu l phc tp v rt kh

hiu bit y .
Khng phi tt c cc qun tr vin u cng chia s nhng hiu bit chung v vn ho
trn phm vi ton th gii. Qun tr vin quc t cn am hiu tn ngng, ngn ng, gi tr,
lut php v o c ca cc x hi khc. Vic hiu bit nhng hnh vi ca cc nn vn ho
khc c th gip doanh nghip v qun tr vin xc nh cc hnh ng thch hp nht.
Cc kha cnh ca nng lc nhn thc ton cu
Hiu bit v c kin thc v vn ho
+ Hiu bit v cp nht cc khuynh hng v cc s kin chnh tr, x hi v kinh t
trn ton th gii.
+ Nhn thc r s tc ng ca cc s kin quc t n t chc.
+ Hiu, c v ni thng tho hn mt ngn ng khc.
Ci m v nhy cm v vn ho
+ Hiu r c trng ca nhng khc bit v quc gia, dn tc v vn ho v nn ci
m khi xem xt nhng khc bit ny mt cch khch quan v trung thc.
+ Nhy cm i vi nhng x s vn ho ring bit v c kh nng thch nghi mt
IT
cch nhanh chng vi cc tnh hung mi.
+ iu chnh hnh vi mt cch thch hhp khigiao tip vi nhng ngi c nhng nn
tng v dn tc, chng tc v vn ho khc.
f. Nng lc t qun
PT
Con ngi phi c trch nhim i vi cuc sng ca mnh bn trong cng nh bn
ngoi cng vic - iu ny m ch n nng lc t qun. Thng thng, khi mi vic tin trin
khng tt, mi ngi c khuynh hng cc kh khn ca mnh cho hon cnh. Nhng
qun tr vin thnh cng khng ri vo ci by . Nng lc t qun bao gm:
+ X l cng vic trung thc v c o c.
+ C ngh lc v n lc c nhn.
+ Cn bng gia nhng nhu cu cng vic v cuc sng, v
+ Kh nng t nhn thc v pht trin.
C l nhiu ngi ngh rng pht trin nng lc t qun thc s khng i hi nhiu
thi gian v s n lc. Nhng thc s khng phi l nh vy. Mi ngi u bit n mt
Visa card, nhng c ai bit Dee Hock l ngi thit lp nn mt th lc trn phm vi ton
th gii. T nm 1970, khi Hock thnh lp Visa, cng ty tng trng t mt tng n
mt loi dch v c s dng bi na t khch hng. N hot ng 200 quc gia, doanh s
hng nm gn 1000 t USD. Dee Hock, ngi ng ng sau cu chuyn thnh cng phi
thng ny, ngi m tn tui t c mi ngi bit n nhng s thnh cng trong cng
v mt qun tr vin l qu hin nhin. Khi tr chuyn vi cc qun tr vin khc v s thnh
cng ca mnh, ng ni vi h rng nn "u t t nht l 40% thi gian cho vic t qun -
18
o c, nhn cch, nguyn tc, mc ch, ng c v cc c x ca mnh". Khch hng lun

mong i cc cng ty hnh x mt cch o c, cc t chc lun mong mun ngi lao
ng hnh ng trung thc v c o c. Theo mt cuc thm d d lun gn y ca vin
Gallup, khi cng ty thu mn nhng lao ng tr, h thng ch trng vo tnh trung thc
v mi quan tm n cng vic ca ng vin hn l nhng k nng chuyn mn hay nng
khiu c bit c c. Ngh lc v s n lc c nhn c mt tm quan trng c bit khi mt
s ngi c th tm ra gii php cho mt vn m nhng ngi khc th khng th v khi
ngi ta phi ng u vi nhng tr lc hay nhng tht bi.
Theo mt cuc iu tra ca Catalyst Organization i vi 1.725 n qun tr vin v
mt nghin cu ca tp ch Fortune i vi 1.735 sinh vin MBA, th vic tp lp mt gia
nh l u tin hng u trong cc cu tr li nhn c. 75% cng xp th t hng u cho
vic pht trin ngh nghip. R rng, cc qun tr vin tng lai s khng thnh cng nu nh
h khng cn bng c nhng nhu cu gia cng vic v cuc sng. V nhng nhu cu ny
thng l mu thun nhau. T mnh bit r nhng u tin trong cng vic v cuc sng v tm
cch cn bng chng c l l thch thc kh khn nht m nhiu qun tr vin phi ng
u.
Mi trng lm vic nng ng i hi s t nhn thc v pht trin (cng nh kh
IT
nng khng ngng hc hi). N bao gm c vic hc v t hc. Mt mt, vic hc tp chuyn
mn c th ci thin kt qu cng vic ca mi ngi mt cch trc tip v chun b cho vic
tip nhn nhng cng vic mi. Mt khc, vic t hc c th gip chng ta c nhng la chn
thng minh hn cng vic m chng ta cm thy thch th. Cng vi vic ngy cng t c hi
hn cho vic thng tin v vn ln, th ngy nay n lc tm kim mt cng vic gy hng
PT
th cho mnh l c tm quan trng hn so vi trc y. C trch nhim i vi s pht trin
ngh nghip ca chnh mnh, qua vic hiu r loi cng vic m chng ta tm thy s tho
mn v pht trin nhng nng lc cn thit cho mnh, c l l l trnh tt nht cho s thnh
cng di hn trong tng lai.
Nhiu cng trnh nghin cu ch ra rng nhng ngi c c li th i vi cc c
hi pht trin v o to th c kh nng thng tin v pht trin ngh nghip nhanh hn
nhng ngi khng c c cc li th . Cc qun tr vin tht bi trong vic pht trin cc
nng lc ca mnh gi l b trt qu o (derailment). Mt qun tr vin b trt qu o pht
trin l ngi t n mt v tr c trch nhim qun tr nhng li c t c hi thng tin trong
tng lai hoc nhn c nhng trch nhim mi. Nhng l do chung nht cho tnh trng
chch hng ny l (1) gp phi cc vn trong cc mi quan h c nhn v khng c kh
nng lnh o mt nhm (yu v nng lc hp tc), (2) khng c kh nng hc hi, pht trin
v thch ng (yu km v nng lc t qun); (3) c cc vn v thc hin (yu trong nng
lc hoch nh v iu hnh), v (4) thiu nng lc hnh ng chin lc v nhn thc ton
cu.
Cc kha cnh ca nng lc t qun
C x trung thc v o c
19
+ C nhng chun mc c nhn r rng m bo to nn nn tng cho vic duy tr

cch c x trung thc v c o c.
+ Sn lng tha nhn nhng sai lm.
+ Chu trch nhim v cc hnh ng ca mnh.
Ngh lc v n lc c nhn
+ C trch nhim v c tham vng cng nh ng lc hon thnh mc tiu.
+ Lm vic chm ch hon thnh cng vic.
+ Bn ch ng u vi nhng tr ngi v bit cch vn ln (kh nng hi phc)
t tht bi.
Cn bng gia cng vic v cuc sng
+ Thit lp mt s cn bng hp l gia cng vic v cc kha cnh khc ca cuc
sng sao cho khng c vn no ca cuc sng b sao lng.
+ C kh nng t chm sc bn thn c v th xc ln tinh thn, bit cch gim v loi
b s cng thng.
+ Bit x l v t thit lp cc mc tiu lin quan gia cng vic v cuc sng.

IT
T nhn thc v pht trin
+ C nhng mc ch ngh nghip v c nhn r rng.
+ S dng nhng im mnh to li th v tm cch ci thin hoc b p cho
nhng im yu.
+ Bit phn tch v hc hi t nhng kinh nghim trong cng vic v cuc sng.
PT
1.4. TNH KHOA HC V TNH NGH THUT CA QUN TR
1.4.1. Qun tr l khoa hc
Qun tr l khoa hc v n nghin cu, phn tch cc quan h qun tr nhm tm ra
nhng quy lut v c ch vn dng nhng quy lut trong qu trnh kinh doanh sao cho c
hiu qu. Tnh khoa hc ca qun tr xut pht t tnh quy lut ca cc quan h qun tr trong
qu trnh hot ng ca t chc bao gm nhng quy lut kinh t cng ngh, x hi... Nhng
quy lut ny nu c cc nh qun tr nhn thc v vn dng trong qu trnh qun tr t chc
s gip h t kt qu mong mun, ngc li s gnh chu nhng hu qu khn lng.Tnh
khoa hc ca qun tr t chc i hi cc nh qun tr trc ht phi nm vng nhng quy
lut lin quan n qu trnh hot ng ca t chc. khng ch l nhng quy lut kinh t m
cn l hng lot nhng quy lut khc nh quy lut tm l -x hi, quy lut cng ngh, c bit
l nhng quy lut qun trv.v.v Nm quy lut, thc cht l nm vng h thng l lun v qun
tr. Tnh khoa hc ca qun tr cn i hi cc nh qun tr phi bit vn dng cc phng
php do lng nh lng hin i, nhng thnh tu tin b ca khoa hc v k thut nh cc
phng php d on, phng php tm l x hi hc, cc cng c x l lu tr truyn
thng: my vi tnh, my fax, in thoi, mng intemet v.v . . c bit l lun tm ra cc
phng php i mi cc hot ng qun tr. Qu trnh kinh doanh lun t ra nhng
20
nhim v mi cho cc nh qun tr. Hon thin qun tr nh l mt yu cu tt yu trong qu

trnh pht trin ca t chc, ca doanh nghip.
Tnh khoa hc ca Qun tr th hin
- Th nht, qun tr phi m bo ph hp vi s vn ng ca cc qui lut t nhin,
x hi. iu i hi vic qun tr phi da trn s hiu bit su sc cc qui lut khch quan
chung v ring ca t nhin v x hi.
- Th hai, trn c s m vn dng tt nht cc thnh tu khoa hc, trc ht l trit
hc, kinh t hc, ton hc, tin hc, iu khin hc, cng ngh hc, v cc kinh nghim
trong thc t vo thc hnh qun tr.
- Th ba, qun tr phi m bo ph hp vi iu kin, hon cnh ca mi t chc
trong tng giai on c th. iu cng c ngha, ngi Qun tr va phi kin tr cc
nguyn tc va phi vn dng mt cch linh hot nhng phng php, nhng k thut Qun
tr ph hp trong tng iu kin, hon cnh nht nh.
1.4.2. Qun tr l mt ngh thut
Tnh ngh thut ca qun tr xut pht t tnh a dng phong ph, tnh mun hnh
mun v ca cc s vt v hin tng trong kinh t - x hi v trong qun tr. Khng phi mi
IT
hin tng u mang tnh quy lut v cng khng phi mi quy lut c lin quan n hot
ng ca cc t chc u c nhn thc thnh l lun. Qun tr l ngh thut v n ph
thuc kh ln vo kinh nghim v nhng thuc tnh tm l c nhn ca tng nh qun tr, vo
c may v vn ri v.v. . .Nhng mi quan h con ngi lun lun i hi nh qun tr phi x
l kho lo linh hot, "nhu' hay "cng", "cng" hay "mm" v kh c th tr li mt cch
PT
chung nht th no l tt hn. Ngh thut qun tr c th hin s nhy bn, sng to, ng
ph kp thi vi tng tnh hung c th ca nh qun tr.
Nu khoa hc l s hiu bit kin thc c h thng th ngh thut l s tinh lc kin
thc vn dng ph hp trong tng lnh vc, trong tng tnh hung.
V d:
- Trong ngh thut s dng ngi. trc ht phi hiu c im tm l, nng lc
thc t ca con ngi, t s dng h vo vic g, lnh vc g, cp bc no l ph hp
nht; c nh vy mi pht huy ht kh nng v s cng hin nhiu nht ca mi c nhn cho
tp th.
- Ngh thut gio dc con ngi. Gio dc mt con ngi c th thng qua nhiu
hnh thc: khen ch, thuyt phc, t ph bnh v ph bnh, khen thng v k lut u i
hi tnh ngh thut rt cao. p dng hnh thc, bin php gio dc khng ph hp chng
nhng gip cho ngi ta tin b hn m ngc li lm phn tc dng, tng thm tnh tiu cc
trong t tng v hnh ng.
- Ngh thut giao tip, m phn trong kinh doanh. Cng i hi tnh ngh thut
rt cao. Trong thc t khng phi ngi no cng c kh nng ny, cng mt vic nh nhau
i vi ngi ny m phn thnh cng cn ngi khc th tht bi.
21
- Ngh thut ra quyt nh qun tr. Quyt nh qun tr l mt thng ip biu hin
ch ca nh qun tr buc i tng phi thi hnh c din t bng nhiu hnh thc nh:
vn bn ch vit, li ni, hnh ng, Ngoi c im chung ca quyt nh qun tr mang
tnh mnh lnh, cng ch ra th mi hnh thc ca quyt nh li c nhng c im ring,
chng hn nh quyt nh bng li khng mang tnh bi bn, khun mu nh quyt nh bng
vn bn ch vit nhng li i hi tnh sng to, thch nghi v tnh thuyt phc hn.
-Ngh thut qung co. Trc ht l gy n tng cho ngi nghe, ngi c.
Nhng trong thc t khng phi doanh nghip no cng lm c iu . C nhng qung
co chng ta xem thy vui vui, thch th, c cm tnh sn phm ca h. Nhng cng c qung
co li thy chn ngn, gy bc bi, phin mun cho ngi nghe, ngi c, V sao nh
vy? chnh l ngh thut qung co. Ngh thut v i nht ca ngh qung co, l n
su vo u c ngi ta mt tng no nhng bng cch thc m ngi ta khng nhn
thy c iu - khuyt danh (trch trong Li vng cho cc nh doanh nghip nh
xut bn tr nm 1994)
- Ngh thut bn hng: Ngh thut bn tc l ngh thut lm cho ngi mua tin
chc rng h c li khi h mua - SHELDON (trch: Li vng cho cc nh doanh nghip
nh xut bn tr nm 1994).
IT
Tm li, ngh thut l ci g ht sc ring t ca tng ngi, khng th nhp
khu t ngi khc. N i hi ngi qun tr (m trc ht l ngi lnh o) khng
nhng bit vn dng c hiu qu cc thnh tu khoa hc hin c vo hon cnh c th ca
mnh m cn tch ly vn kinh nghim ca bn thn, ca ngi khc nng chng ln thnh
ngh thut tc bin n thnh ci ring ca mnh.
PT
1.4.3. Qun tr l mt ngh
Ngh qun tr - (The profession of management), ngh Gim c... ai cng c th i
hc ngh tham gia cc hot ng kinh doanh. Tuy nhin, thnh cng hay khng cn ph
thuc vo nhiu yu t: Kin thc - Kinh nghim - ch hc hi - Tinh thn sng to. C gii
ngh hay khng cn ph thuc vo nhiu yu t ca vic hc ngh. Hc ngh u? Ai dy
cho? Cch hc ngh ra sao? Chng trnh th no? Ngi dy c thc tm truyn ht ngh
dy hay khng? Nng khiu ngh nghip ra sao? Cc tin ti thiu v vt cht ban u cho
s hnh ngh bao nhiu?
Nh vy, mun iu hnh cc hot ng kinh doanh c kt qu mt cch chc chn,
th trc tin ch doanh nghip phi c o to v ngh nghip (kin thc, tay ngh, kinh
nghim) mt cch chu o suy ngh c h thng trc nhng tnh hung pht sinh trong
kinh doanh, c kh nng phn tch, nh gi v nhn din vn , c nhy cm v thch nghi
vi mi hon cnh, ng thi, nhn thc mt cch chun xc v y cc quy lut khch
quan xut hin trong qu trnh kinh doanh, ng thi c phng php ngh thut thch hp,
nhm tun th ng cc i hi ca cc quy lut .
22
CU HI N TP
1. Ti sao cng vic qun tr cn thit cho s tn ti v pht trin ca mt t chc.
2. Qu trnh qun tr gm c nhng hot ng tng qut (chc nng) no? Trnh by
cc hot ng mt cch ngn gn?
3. Cng vic qun tr mt c s kinh doanh c ging cng vic qun tr mt n v
sn xut khng ?
4. Tt c nhng nh qun tr u thc thi nhng chc nng chung no ? Nu mi quan
h gia cc chc nng qun tr .
5. Cng vic ca mt nh qun tr thay i nh th no theo cp bc ca ngi
trong t chc ?
6. Hy gii thch v sao kh nng nhn s l cn thit cho cc nh qun tr cc cp
khc nhau trong mt t chc?
7. Trnh by su nng lc qun tr c trnh by trong chng ny. Gii thch anh
(ch) c th s dng chng trong cuc sng hin ti ca mnh nh th no?
8. Hy bnh lun cu ghi trn bia mt mt nh t ph ngi M : ni y an ngh mt
ngi bit s dng nhng ngi gii hn mnh".
9. Nhng hnh ng ca nh qun tr quyt nh s thnh bi ca t chc ti mc
no? IT
10. Phn tch tnh ngh thut v tnh khoa hc qun tr. T s phn tch ny rt ra
nhng iu g cho Nh qun tr ?
PT
23
Chng 2 C s khoa hc ca qun tr
CHNG 2- CC L THUYT QUN TR
2.1. CC L THUYT CA TRNG PHI QUN TR C IN.

y l l thuyt gi tr lu i nht, c tha nhn rng ri Phng Ty. L thuyt
ny c phn chia thnh 3 hng chnh:
- Qun tr kiu th li
- Qun tr khoa hc
- Qun tr hnh chnh.
2.1.1. Trng phi qun tr kiu th li.
Qun tr th li l mt h thng da trn nhng nguyn tc, h thng th bc, s phn
cng lao ng r rng v nhng quy trnh hot ng ca doanh nghip. Ngi sng lp ca
trng phi ny l Nh khoa hc ngi c Max Weber. L thuyt gi tr kiu th li a ra
mt qu trnh v cch thc iu hnh t chc. Quy trnh ny c 7 c im gm:
1. H thng cc nguyn tc chnh thc.
Quy trnh ny c quy nh chnh thc i vi tt c cc thnh vin ca t chc khi h
IT
thc hin nhim v.
Trn phng din tch cc, nguyn tc c th thit lp k cng cn thit, cho php t
chc t c mc tiu ca n. S tn trng trit cc nguyn tc m bo tnh ng b ca
cc th tc quy trnh hot ng v duy tr s n nh ca t chc bt k tham vng c nhn
ca cc thnh vin.
PT
2.Tnh khch quan.
S trung thnh vi cc nguyn tc ca t chc s mang li tnh khch quan v tt c
mi thnh vin ca t chc u c nh gi theo cc nguyn tc v cc ch tiu nh
+ Doanh s bn
+ T l hon vn u t...
iu ny m bo em li s cng bng cho tt c cc thnh vin ca t chc bi n
khng cho php bt c cp trn no nhng thin kin c nhn nh hng n vic nh
gi cp di.
3. Phn cng lao ng.
Phn cng lao ng l qu trnh phn chia cc nhim v thnh nhng cng vic c th
hn, n gin hn cho php t chc c th s dng hun luyn cng vic v giao cho nhn
vin thc hin mt cch hiu qu hn.
Tuy nhin do c phn nh nn hu ht mi cng vic u c th hc mt cch
nhanh chng v ch cn nhng ng lao ng khng c k nng v vic hun luyn nhn
vin khng c coi trng.
4. C cu h thng th bc.
Hu ht mi t chc u c c cu h thng th bc hnh kim t thp. H thng ny
sp xp cc cng vic theo tm quan trng ca quyn hn v quyn lc (quyn ra quyt nh)
24
ca mi chc v v quyn lc, quyn hn tng theo mi cp bc. Nhng chc v nm di

chu s iu khin v kim sot ca cp cao hn.
Vic xc nh r rng h thng cp bc s cho php kim st hu hiu cp di cho
xc nh r rng v tr ca nh qun tr.
5. C cu quyn lc
C cu quyn lc xc nh ai l ngi c quyn a ra nhng quyt nh quan trng
ti mi cp qun tr trong t chc. Weber cho rng c 3 loi c cu quyn lc.
+ C cu quyn lc kiu truyn thng: Da trn truyn thng hoc phong tc. V d
nh Quyn hn thing ling ca cc v vua, cc tc trng.
+ C cu quyn lc da trn uy tn: L quyn lc c sinh ra bi nhng phm cht
c bit c nhng ngi khc tha nhn.
+ C cu quyn lc da vo php lut v tnh hp l ca n: Loi quyn lc ny da
trn cc to lut v nguyn tc php l c p dng i vi tt c cc thnh vin ca t chc:
6. S cam kt lm vic lu di.
Vic tuyn dng lao ng trong h thng qun tr kiu th li c coi l mt s cam
kt lm vic lu di. S cam kt ny em li s an ton cng vic cho ngi nhn vin, cho
IT
php h tch lu kinh nghim v kh nng chuyn mn. Pha t chc cng t c thun li
l khng b xo trn v nhn s.
7. Tnh hp l
Nh qun tr hiu qu l ngi c kh nng s dng hng hu hiu nht cc ngun ti
nguyn thc hin mc tiu ca t chc. Cc nh qun tr thuc h thng qun tr th li
PT
lun tun theo tnh Lgic v tnh hiu qu ca t chc trong vic ra cc quyt nh.
Theo Weber, khi tt c mi hot ng u nhm t c mc tiu, th t chc s s
dng mt cch c hiu qu cc ngun ti nguyn v nhn lc ca n.
Hn na tnh hp l cho php phn chia nhng mc tiu chung thnh nhng mc tiu
c th ca mi b phn trong t chc dn n. Nu tt c cc b phn u hon thnh mc
tiu ring th mc tiu chung ca t chc s c thc hin.
nh gi trng phi qun tr kiu th li.
- Li ch
Nhng li ch t h thng qun tr kiu th li d dng nhn thy c l tnh hiu qu
v s nht qun, v c xem l pht huy hiu lc tt nht khi thc thi cc quyt nh hay cc
nhim v theo chu trnh. Nhng ngi lao ng cp thp hn trong t chc c th thc thi
cng vic n gin l tun theo cc quy tc v th tc. Cng vic v kt qu lao ng ca h
c tiu chun ha cao v c thc hin theo nhng yu cu cn thit p ng cc mc
tiu ca t chc.
- Hn ch:
+ Nguyn tc cng nhc v quan liu
Do mun bn v quyn li ring nn tng lp quan liu trong t chc thng bm cht
vo nhng nguyn tc v th tc d rng chng t ra khong em li hiu qu cho t chc
dn n lng ph trong tin bc.
25
+ Tm cch m rng v bo v quyn lc

C cu t chc hiu th li c th l nguyn nhn thc y cc nh qun tr khng
quan tm n hiu qu m tp trung mi n lc vo vic m rng v bo v quyn lc v
quyn li ring.
+Tc ra quyt nh chm
Do t cc nguyn tc v th tc ln trn tnh hiu qu, do trong nhiu trng hp
lm tr hon qu trnh ra quyt nh.
+ Khng tng hp vi s thay i cng ngh
Cc nguyn tc ca l thuyt qun tr th li khng ph hp vi cng ngh cao cp,
vi s thay i lin tc tnh cht nhim v ca t chc vo th nghim trong t chc.
+ Khng tng hp vi nhng gi tr ngh nghip
Cng vic ch yu ca cc nh qun tr l ra quyt nh dn n trong qu trnh ny h
phi khng ngng nng cao kin thc khoa hc, tm hiu nhng gii php i mi, cao tnh
sng to v nhng gi tr ny khng ph hp vi tnh trt t v n nh ca t chc kim th
li.
Tuy nhin trong nhiu t chc phng php tip cn ny vn c p dng rng ri v
IT
t hiu qu cao khi chng tho mn iu kin sau:
- Nhng t chc c khi lng thng tin chuyn ngnh ln v tm c bin php
x l hu hiu.
- Nhu cu ca khch hng c tc thay i chm.
- Cng ngh n nh v c t thay i chm.
PT
- Quy m hot ng t chc ln, iu kin cho php tiu chun ho dch v hay sn
phm.
2.1.2. Trng phi qun tr khoa hc
Qun tr khoa hc l mt h thng l thuyt qun tr tp trung nghin cu v cc mi
quan h gia c nhn ngi cng nhn vi my mc trong cc nh my.
Mc tiu ca cc nh qun tr theo trng phi ny thng qua nhng quan st, th
nghim trc tip ti xng my nhm nng cao ngn sch lao ng, hiu qu v ct gin s
lng ph.
Nhng ngi sng lp v pht trin t tng qun tr ny l Frederick W.taylorr,
Frank v Lillian gilbrreth, Henry L gantt.
1- L thuyt qun tr khoa hc ca FW Taylor (1856 - 1915)
Ngi ta ca ngi Taylor l cha ca thuyt qun tr theo khoa hc, ngi
cng ng s v bn b m ra mt k nguyn vng trong qun tr ca M, mt phng
php qun tr c dng lm c s tri thc cho cng vic qun tr sau ny khng ch M m
cn Anh v nhiu nc khc na.
Thc ra, trc Taylor, c nhiu ngi nghin cu lnh vc ny v dng nhng
thut ng qun tr theo khoa hc nh Dela Hire (1640-1718), Ancotons (1663-1705),
Belidor (1693-1769), Peronnet (1708-1796), Dupin (1784-1873) v.v... Nhng nh c Taylor
26
m qun tr theo khoa hc c c mt ngha rt chnh xc v r rng, v theo ng n c

ngha l bit chnh xc ci bn mun ngi khc lm v sau hiu rng h lm mt
cch tt nht v tn t nht.
Khc vi qun tr kiu th li nghin cu nhng cu trc t chc v h thng cng
vic trn gic rng, qun tr khoa hc tp trung vo lao ng c nhn cng cc cng c v
my mc h s dng. Trit l ca n l thc hnh qun tr nn da trn nhng c s ca quan
st v t thc t ch khng phi l s suy on hay nghe ngi khc ni.
Taylor, l mt k s c kh ngi M, khi u s nghip ca mnh vi t cch l
mt c cng ti Midvale Steel Work Philadelphia. ng tin rng nng sut lao ng gia
tng ty thuc vo vic tm ra nhng cch thc ngi cng nhn lm vic hiu qu hn
bng cch s dng cc k thut khch quan v khoa hc.
Taylor s dng nhng nghin cu thi gian-v-ng tc phn tch cc bc
cng vic, cc k thut gim st v s mt mi ca ngi cng nhn. Mt nghin cu v thi
gian v-ng tc bao gm vic xc nh v o lng cc thao tc ca ngi cng nhn khi
thc hin cng vic v phn tch kt qu t nhng o lng . Nhng thao tc lm chm qu
trnh sn xut s b gim thiu. Mt trong nhng mc tiu ca nghin cu thi gian-v-ng
tc l thit k mt cng vic c tnh hiu qu v theo chu trnh (lp li). Vic loi b cc c
IT
ng lng ph ca c th khi lao ng v nh r kt qu chnh xc ca cc hot ng lm
gim thi gian, tin bc v cc hao ph khc to ra sn phm. ng cho rng, nhim v ca
nh qun tr l phi xc nh cho c phng php lm v tiu chun ca cng vic, ng
thi phi cung cp cho cng nhn s kch thch bng quyn li h gia tng nng sut.
iu g c th khin ngi lao ng lm vic ht kh nng ca mnh? Taylor cho rng
PT
tin l cu tr li cho cu hi ny. ng h tr h thng khon cng vic c nhn (nh
mc) lm c s tr lng. Nu cng nhn lm t nh mc, h s nhn lng theo nh
mc . Cng nhn no lm vt nh mc th s c nhn lng vi n gi cao hn cho
tt c chi tit sn phm lm ch khng ch cho phn vt nh mc.
T tng qun tr ca Taylor c th hin trong 2 tc phm Shop Management
(1903) v Principles of scientific Managemet (1911). Taylor cho rng mt t chc s hot
ng hu hiu nht khi c xc nh r nhim v, d kin trc phng php v Logic hnh
ng. Tt c cc yu t trn phi c chun ho thnh nguyn tc.
Nhng nguyn l qun tr theo khoa hc ca Taylor c th tm tt nh sau:
Phng php khoa hc cho nhng thnh t c bn trong cng vic ca cng
nhn, thay cho phng php c da vo kinh nghim
Xc nh chc nng hoch nh ca nh qun tr, thay v cho cng nhn t
chn phng php lm vic ring.
La chn v hun luyn cng nhn mt cch khoa hc v pht trin tinh thn
hp tc, thay v khuyn khch nhng n lc c nhn ring l v tr lng theo sn phm.
Phn chia cng vic gia ngi qun tr v cng nhn mi bn lm tt nht
nhng cng vic ph hp vi h, nh s gia tng hiu qu.
2. L thuyt ca Henry L Gantt
27
Trn c s l thuyt ca Taylor, Grantt d pht trin v a ra l thuyt ca mnh

trong tp trung vo m rng h thng khuyn khch nhiu lao ng vi cc bin php c
th sau.
- Khuyn khch cng nhn sau mt ngy lm vic nu h lm vic tt.
- Kh khn cho c cng, qun c da vo kt qu lm vic ca cng nhn si s
gim st trc tip ca h nhm ng vin h trong cng vic qun tr bin php ny
khuyn khch c cng qun l tt hn.
Gantt l ngi i tin phong trong vic nhn mnh tm quan trng ca nhn t con
ngi v thuyt phc cc nh qun tr cn t trng tm vo s phc v hn l ch trng vo
li nhun.
ng a ra nhiu loi biu nhm theo di tin sn xut, la chn phgn n
sn xut ti u nh s Pert v ng gng.
3. L thuyt ca Frank
c nhng cng trnh nghin cu v thi gian v thao tc ca Taylor truyn cm
hng Frank bin nhng nghin cu thao tc thnh khoa hc chnh xc. ng cng hin
tng v vic tm mt phng php tt nht thc hin mi cng vic.
IT
Trong lc Taylor tm cch lm cng vic c hon thnh nhanh hn bng cch tc
ng vo cng nhn th Frank tm cch gia tng tc c bng cch gim cc thao tc tha.
Frank cho rng thao tc c quna h n s mt mi ca cng nhn do bt s lng thao tc
th cng gim c s mt mi.
nh gi
PT
Tm li, trng phi qun tr khoa hc c nhiu ng gp c gi tr cho s pht trin
ca t tng qun tr.
- H pht trin k nng qun tr qua phn cng v chuyn mn ha qu trnh lao ng,
hnh thnh qui trnh sn xut dy chuyn.
- H l nhng ngi u tin nu ln tm quan trng ca vic tuyn chn v hun
luyn nhn vin, u tin dng i ng tng nng sut lao ng.
- H cng l nhng ngi nhn mnh vic gim gi thnh tng hiu qu, dng
nhng phng php c tnh h thng v hp l gii quyt cc vn qun tr.
- Cng chnh h coi qun tr nh l mt i tng nghin cu khoa hc.
Nhng tng ca trng phi ny vn c cng nhn v p dng trong nhiu
Cng ty. Taylor v nhng ngi khi xng qun tr khoa hc chc s hoan nghnh nhng n
lc ca cc cng ty KFC, Honda, Canon, Intel, v cc t chc khc p dng thnh cng l
thuyt ca mnh. Hng trm cng ty khc s dng cc nguyn l ca Taylor ci thin
tin trnh tuyn chn v hun luyn cng nhn v tm ra phng php tt nht thc hin
cho tng cng vic. Nhiu Cng ty lm ra sn phm nhanh hn v r hn so vi mong
mun ca Taylor vi s u t hun luyn nhng k nng thch hp cho cng nhn ca h.
Tuy vy trng phi ny cng c nhng gii hn nht nh
- Ch p dng tt trong trng hp mi trng n nh, kh p dng trong mi trng
phc tp nhiu thay i;
28
- Qu cao bn cht kinh t v duy l ca con ngi m nh gi thp nhu cu x

hi v t th hin ca con ngi, do vy nhiu nh ph bnh cho rng l thuyt qun tr khoa
hc v nht l kin ca Taylor l thiu nhn bn xem con ngi nh mt inh ng trong mt
c my.
- C p dng nhng nguyn tc qun tr ph qut cho mi hon cnh m khng nhn
thy tnh c th ca mi trng, v h cng qu ch tm n vn k thut.
2.1.3. L thuyt qun tr hnh chnh.
L thuyt qun tr hnh chnh l mt trong nhng t tng qun tr n c v ph
bin nht i vi tt c cc loi t chc d thuc khu vc cng hay t nh hay ln.
Phng php tip cn ca trng phi ny da trn hai gi thit.
- Mc d mi t chc u c nhng c trng v mc ch ring nhng u c mt
tin trnh qun tr ct li c duy tr trong tt c mi t chc dn n cc nh qun tr gii
c th hot ng ti bt c t chc no.
- Tin trnh qun tr ph bin ny c th cho php gii bt nhng chc nng rin r v
nhng nguyn l lin quan n cc chc nng .
Cc nh sng lp l thuyt ny nhn mnh n s chuyn mn ho lao ng, mng
IT
li ra mnh lnh ( ai bo co cho ai) v quyn lc.
* Cha ca l thuyt qun tr hnh chnh l Henry Fayol Henry Fayol cho rng
mt nh qun tr thnh cng ch yu da vo nhng phng php qun l m ngi vn
dng hn l nhng phm cht rin ca ngi . ng nhn mnh thnh cng cc nh
qun tr cn hiu r cc chc nng qun tr c bn nh hoch nh, t chc, lnh o, kim
PT
sot v p dng nhng nguyn tc qun tr no . ng a ra 14 nguyn tc qun tr v ch
r rng cc nh qun tr cn c hun luyn thch hp p dng nhng nguyn tc ny.
1. phn cng lao ng : S chuyn mn ho cho php ngi cng nhn t c hiu
qu cao hn trong cng vic.
2. Quyn hn v trch nhim: Cc nh qun tr c quyn a ra cc mnh lnh hon
thnh cng vic quyn hn phi gn lin vi trch nhim.
3. K lut: cc thnh vin phi tun theo v tn trng cc nguyn tc ca t chc . K
lut cho php duy tr s vn hnh thng sut ca t chc.
4. Thng nht ch huy: Mi cng nhn ch nhn mnh lnh t 1 cp trn trnh s
tri ngc gia cc mnh lnh v s ri lo trong t chc.
5. Thng nht lnh o: Nhng n lc ca tt cc nh qun tr thng nht c mi
thnh vin u phi hng ti mc tiu chung ca cc nh qun tr thng nht kin ch huy
t chc v ch huy do 1 nh qun tr phi hp v iu hnh trnh s mu thun gi cc
chnh sch v cc th tc.
6. Li ch ca c nhn ph thuc vo quyn li ca t chc: phi t li ch ca ton
th t chc ng trc li ch ca mi c nhn trong t chc.
7. Th lao: Tr lng tng xng vi cng vic s c li cho t chc v mi cng
nhn.
29
8. Tp trung vn ho: Phi c 1 mc tp trung ( quyt nh trong doanh nghip

phi tp trung pht trin u mi) hp l cc nh qun tr kim sot c mi vic m vn
m bo cp di c quyn lc hon thnh cng vic ca h.
9. nh hng lnh o: phm vi quyn lc xut pht t ban lnh o cp cao xung
ti nhng ngi cng nhn cp thp nht trong t chc.
10. Trt t: tt c mi ngi v thit b, nguyn liu cn c t ng v tr v thi
img.
11. S cng bng: Cc nh qun tr cn i x cng bng v thn thin vi cp di
ca h.
12. n nh v nhn s: tc lun chuyn nhan s cao s khng em li hiu qu.
13. Sng kin: Cp di c t do xy dng v thc hin nhng k hoch do h
ra.
14. Tinh thn ng i: thc y tinh thn ng i s em li s ho hp, thng nht
cho t chc. l cha kho thnh cng.
nh gi trng phi qun tr hnh chnh
Tm li trng phi hnh chnh m in hnh l Fayol ch trng rng, nng sut lao
IT
ng s cao trong mt t chc c sp t hp l. N ng gp rt nhiu trong l lun cng
nh thc hnh qun tr, nhiu nguyn tc qun tr ca t tng ny vn cn p dng ngy nay.
Cc hnh thc t chc, cc nguyn tc t chc, quyn lc v s y quyn... ang ng dng
ph bin hin nay chnh l s ng gp quan trng ca trng phi qun tr hnh chnh.
Hn ch ca trng phi ny l cc t tng c thit lp trong mt t chc n nh,
PT
t thay i, quan im qun tr cng rn, t ch n con ngi v x hi nn d dn ti vic
xa ri thc t. Vn quan trng l phi bit cch vn dng cc nguyn tc qun tr cho ph
hp vi cc yu cu thc t, ch khng phi l t b cc nguyn tc .
2.2. TRNG PHI QUN TR HNH VI (TRNGPHI TM L X HI

TRONG QUN TR).
Quan im hnh vi tp trung vo vic gii quyt mt cch hiu qu vn con ngi
trong t chc.
L thuyt ny cho rng hiu qu ca qun tr cng do nng sut lao ng quyt nh
v nng sut lao ng khng phi do cc yu t vt cht quyt nh m do s tho mn cc
nhu cu tm l x hi ca con ngi. Theo h cng ngh, nguyn tc v cc tiu chun ca
cng vic khng m bo cho cng vic c hon thnh tt.
Nhng ngi ch trng phng php tip cn ny trong qun tr vch ra rng: cn
phi c con ngi vo trng tm ch trong cc hot ng ca t chc. Qua nhng nghin
cu thc nghim cc nh nghin cu nhn thy rng; vic qun tr thnh cng ph thuc phn
ln vo kh nng hiu bit ca nh qun tr v tri thc, nhu cu nhn thc v nhng nguyn
vng ca cp di. Cc tc gi thuc trng phi ny gm c Follett, Flton Mayo, Barnard v
douglas Mc gregor.
30
2.2.1. Nhng ng gp ca Follett

Mary Parker Follett (18681933) c nhng ng gp quan trng vo quan im
qun tr hnh vi. B tin rng qun tr l mt qu trnh lin tc khng ngng, nu mt vn
pht sinh c gii quyt, vic gii quyt vn ny c th dn n pht sinh mt vn
mi1. B nhn mnh vo (1) mi quan h gia cc nhn vin trong vic gii quyt vn v
(2) ng lc ca qun tr, hn l nhng nguyn tc cng nhc. Nhng t tng ny khc hn
vi cc quan im ca Weber, Taylor, v Fayol.
Follett nghin cu cch thc m nhng nh qun tr thc hin cng vic bng cch
quan st h ti ni lm vic. Da trn nhng quan st ny, b kt lun rng s phi hp l
iu kin cn thit qun tr hiu qu v a ra 4 nguyn tc phi hp m nhng cc nh
qun tr cn p dng. Follett tin tng rng nhng ngi am hiu cng vic nht s l nhng
ngi c cc quyt nh tt nht. V d, b tin chc rng cc qun tr vin tc nghip l nhng
ngi ng v tr tt nht phi hp cc cng vic. Da trn vic nghin cu tm l hc
v x hi hc, Follett ngh rng nhng cc nh qun tr cn nhn thy r rng mi nhn vin
ca mnh c nhng nim tin, thi v cm xc ring.
ng gp ca Follett v nhng nghin cu tm l ca c nhn trong i sng x hi
i vi cc vn qun tr cn c nhng im ng lu :
IT
- Phng php gii quyt cc mu thun trong mt t chc - Theo Follet, thng nht
chnh l phng php tt nht v lm vng lng nht chm dt mu thun.
- Vic ra mnh lnh v chp hnh mnh lnh phi xut pht t mi quan h gia
ngi ra lnh v ngi thi hnh lnh.
PT
- Ngi qun tr phi hiu c v tr ca mi c nhn trong t chc, bn cht ca mi
quan h lm vic tt p l ngi lao ng lm vic vi ai ch khng phi di quyn ai v
nhn mnh tm quan trng ca kim tra ch khng phi b kim tra.
2.2.2. Nhng ng gp ca Barnard
Chester Barnard (18861961) nghin cu v kinh t ti H Harvard nhng khng tt
nghip c v ng khng hon thnh mt th nghim khoa hc. Lm vic ti AT&T, nm
1972, Chester tr thnh ch tch ca New Jersey Bell. ng c 2 ng gp c ngha vo
l thuyt qun tr c in trong cun sch ca ng The Functions of the Executive (Cc chc
nng ca nh qun tr) . Barnard c hai ng gp c ngha vo l thuyt qun tr. l:
- u tin, Barnard nhn nhn cc t chc nh l nhng h thng c tnh x hi, n i
hi s cng tc ca cc nhn vin hot ng mt cch hiu qu. Ni cch khc, con ngi
trong t chc phi lin tc thc hin vic tng tc vi nhng ngi khc. Theo Barnard,
nhng nguyn tc chnh ca cc nh qun tr l truyn thng vi cc nhn vin, thc y h
lm vic hng say hn t c mc tiu ca t chc. ng cho rng, vic qun tr mt
cch thnh cng cn ph thuc vo vic duy tr mi quan h tt p vi nhng ngi bn
ngoi m t chc c lin h n.
- Th hai, Barnard xut l thuyt chp nhn quyn hnh. L thuyt ny cho rng
nhn vin c th tun th mnh lnh ca cp trn trn c s t nguyn v thc chn la.
iu ny hm rng, nhn vin s tun theo cc mnh lnh nu h
31
(1) Hiu nhng i hi m cp trn yu cu.

(2) Tin tng rng mnh lnh ny ph hp vi cc mc tiu ca t chc.
(3) C c nhng li ch khi tun th theo mnh lnh ny, cng nh ph hp vi
nng lc v s c gng ca h.
3. Nhng ng gp ca Elton Mayo t cc cuc th nghim Hawthorne
ng gp quan trng nht trong quan im hnh vi l t nhng nghin cu c thc
hin vo khong nm 19241933 ti x nghip Hawthorne Chicago. Nhng kt qu th
nghim dn Mayo n khm ph quan trng u tin: khi ngi lao ng c quan tm
c bit, nng sut lao ng s thay i bt k cc iu kin lm vic c thay i hay khng.
Hin tng ny c gi l Tc ng Hawthorne.
Tuy nhin, mt cu hi quan trng vn cha c gii p: ti sao ch mt s quan
tm c bit nh v vic hnh thnh cc mi lin h nhm c tc ng tr li ln nh vy?
tm c cu tr li, Mayo tin hnh phng vn cc nhn vin. Cc cuc phng vn
mang li mt khm ph c bit c ngha: nhng nhm lm vic khng chnh thc, mi
trng x hi ca nhn vin c nh hng to ln n hiu nng lm vic.
Cng t kt qu ca cuc nghin cu, h khuyn co cc nh qun tr nn xem xt
ngi nhn vin trong cc mi quan h c nhn (v d nh tnh trng gia nh, cc mi quan
IT
h, thnh vin ca cc nhm...) c th hiu c nhng nhu cu v cch thc tho mn
cc nhu cu ny ca nhn vin. H cng ngh cc nh qun tr cn nhn bit c nhng
cm xc ca nhn vin v khuyn khch s tham gia ca cc nhn vin vo vic quyt nh
thay i nhng bt hp l trong t chc
PT
4. Nhng ng gp ca Douglas. Mc. Gregor (1906 - 1964)
Mc. Gregor cho rng cc nh qun tr trc y tin hnh cc cch thc qun tr
trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong v hnh vi ca con ngi. Nhng gi thit cho
rng, phn ng mi ngi u khng thch lm vic, thch c ch huy hn l t chu trch
nhim, v hu ht mi ngi lm vic v li ch vt cht, v nh vy cc nh qun tr xy
dng nhng b my t chc vi quyn hnh tp trung t ra nhiu quy tc th tc, ng thi
vi mt h thng kim tra gim st cht ch. Gregor gi nhng gi thit l X, v ngh
mt gi thuyt khc m ng gi l Y. Thuyt Y cho rng con ngi s thch th vi cng vic
nu c nhng thun li v h c th ng gp nhiu iu hn cho t chc. Mc Gregor cho
rng thay v nhn mnh n c ch kim tra th nh qun tr nn quan tm nhiu hn n s
phi hp hot ng
2.3. TRNG PHI QUN TR H THNG

2.3.1. Cc khi nim h thng (System Concepts)
Mt h thng l tp hp ca cc yu t c mi quan h ph thuc v lin quan vi
nhau.
Quan im h thng v qun tr a ra mt cch tip cn mi gii quyt cc vn
pht sinh trong t chc l phn tch vn theo mt th thng nht cc u vo, qu trnh
chuyn ho, u ra, s phn hi vo mi trng . H thng c th l mt c nhn, mt nhm
lm vic, mt b phn hay mt t chc.
32
u vo bao gm c s vt cht, con ngi, ti chnh, ngun thng tin a vo qu

trnh chuyn ho. Qu trnh chuyn ho bao gm cc k thut c s dng bin cc u
vo thnh u ra. u ra l nhng u vo nh con ngi, my mc, thit b, thng tin v ti
chnh... c hnh thnh t qu trnh chuyn ho. Phn hi l cc thng tin v tnh trng ca
t chc. Trong mt t chc, s phn hi c th c ghi nhn t nhng cuc kho st
marketing, nhng bo co ti chnh, nhng nh gi v hot ng ca cng ty... Vai tr ca
ngi qun tr l ch o qu trnh chuyn ho thng qua vic hoch nh, t chc, lnh o,
kim tra. Mi trng ca t chc bao gm cc yu t nh x hi, chnh tr v kinh t nh
hng n hot ng ca t chc (h thng).
2.3.2. Cc loi h thng
Cn c vo nhng tiu chun khc nhau, c th phn chia h thng thnh my loi:
1. Xt theo phng thc hnh thnh, c th phn chia cc h thng thnh h thng t
nhin v h thng nhn to.
H thng t nhin l nhng h thng do cc vt cht t nhin cu thnh. c trng
ch yu ca n l hnh thnh trong th gii t nhin. Th d, h thng sinh vt, h thng thc
vt, h thng c th con ngi.
IT
H thng nhn to l nhng h thng do con ngi lp ra nhm thc hin mc ch
no nh h thng sn xut, h thng kinh doanh, h thng bn hng, h thng giao thng,
h thng vn ti, h thng chnh quyn.
2. Xt theo quan h ca n vi mi trng bn ngoi, c th chia lm h thng khp
kn v h thng m.
PT
Mi trng bn ngoi l th gii khch quan tn ti bn ngoi h thng. Bt k h
thng no cng tn ti trong th gii khch quan nht nh. Nhng mt h thng tn ti trong
mi trng c th hoc khng th pht sinh tc dng tng h vi mi trng y.
H thng khp kn l h thng khng c tc dng tng h vi th gii bn ngoi.
ng nhin, cc h thng tuyt i khp kn l rt t. Nhng c khi ngi ta coi nhng h
thng t c quan h vi th gii bn ngoi l h thng gn nh khp kn ch l tin nghin
cu.
H thng m l h thng c quan h trao i thng tin, vt cht v nng lng vi th
gii bn ngoi. Tc dng ca nhng h thng y vi th gii bn ngoi l tc dng tng h,
hoi ng ca ni b h thng va chu s rng buc ca th gii bn ngoi, ng thi kt
qu hot ng ca n cng c th gy ra nhng thay i no cho th gii bn ngoi.
3. Xt theo trng thi c th bin i hay khng, c th chia thnh h thng tnh v h
thng ng.
H thng tnh l h thng m trng thi ca n (hoc ni ng hn l cc tham s phn
nh trng thi) khng thay i theo thi gian. Ngc li, nhng h thng m tham s trng
thi thay i theo thi gian th gi l h thng ng. Trn thc t, khng c h thng tnh
tuyt i, cng khng c h thng ng tuyt i m thng l trong pht trin (thay i) c
n nh, trong n nh c thay i hoc p thay i. Ni chung nu mt h thng, trong mt
thi k tng i di, ch pht sinh mt s thay i nh, ko di trong mt thi gian ngn th
c th coi nh h thng tnh. Ngc li, nu mt h thng, trong mt thi k tng i di,
33
xut hin nhng trng thi n nh tm thi th c coi l h thng ng. y cn vch r
rng, ci gi l h thng tnh khng c ngha l tt c cc b phn trong h thng u tnh m
ch l ni rng cc tham s trng thi ca n v c bn l khng thay i.
2.3.3. nh gi quan im h thng
C th ni theo quan im h thng tt c cc t chc u l nhng h thng v cc h
thng ny c s tc ng qua li ln nhau, chi phi hay tng tc vi nhau thuc vo mi
quan h gia chng.
Phng php tip cn h thng gip cc nh qun tr c nhng cch nhn ton din
i vi t chc m h ang lnh o. T tuy h thng m i hi cc nh qun tr phi quan
tm n ton b cc yu t bn trong cng nh bn ngoi ca t chc bao gm cc ngun lc
m t chc c sn, s pht trin ca cng ngh v khuynh hng cng ca t chc khi tin
hnh sn xut ra 1 sn phm hay dch v no . ng thi trng phi qun tr h thng cn
gip cc nh qun tr thy r mi quan h tng tc gia cc yu t thnh phn trong t chc
trn phng din chng l mt tp hp ng b c mi lin h hu c vi nhau.
2.4. CC L THUYT CA TRNG PHI KHC

2.4.1. Trng phi qun tr theo tnh hung
IT
Vo gia nhng nm 60, nhiu nh l thuyt v nh qun tr khng thnh cng khi
c gng p dng nhng quan im qun tr c in v h thng. Do mt s ngi cho rng
trong mi tnh hung qun tr c th phi c s la chn phng php qun tr ph hp. T
xut hin l thuyt qun tr theo tnh hung.
PT
Cc nh qun tr v l thuyt thuc trng phi ny cho rng trong nhng tnh hung
khc nhau th phi p dng nhng phng php qun tr khc nhau v cc l thuyt qun tr
c p dng ring r hay kt hp vi nhau ty theo tng vn cn gii quyt. Do , cc
nh qun tr phi d kin v hiu r thc trng ca vn cn gii quyt trc khi ra quyt
nh.
C s l lun ca phng php ny da trn quan nim cho rng tnh hiu qu ca
tng phong cch, k nng hay nguyn tc qun tr s thay i ty theo tng trng hp. Cc
nh qun tr theo quan im ny cn c vo tng tnh hungc th la chn v s dng
nhng nguyn tc qun tr thuc cc trng phi c in, trng phi tm l - x hi ( hnh
vi) hay qun tr h thng m h cho l hu hiu nht vi tnh hung cn gii quyt.
iu ct yu ca quan im tip cn theo tnh hung l vic thc hnh qun tr phi
m bo thch ng vi nhng yu cu thc t t mi trng bn ngoi, cng ngh c s
dng to ra sn phm hay cung cp dch v v kh nng ca con ngi trong t chc. Cc
yu t ny c coi l cc bin ngu nhin. Tm quan trng tng i trong mi bin ngu
nhin ph thuc vo loi vn qun tr ang c xem xt.
34
Chng 2 C s
khoa hc ca qun tr
Quan
im hnh
vi
Quan Quan
im
im h im c
thng in
Quan
im tnh
hung
IT Hnh 2.1 Quan im tnh hung
1. Cc bin tnh hung

ng
PT
a. Cng ngh
Cng ngh l phng php dng bin cc yu t u vo ca t chc thnh cc yu
t u ra. Cng ngh bao gmm tri thc,
th thit b, k thut v nhng hot ng
ng thch hp
h bin
nguyn liu th thnh dch v
hay sn phm hon thnh. Cng ngh c nhiu ummc , t n
gin n phc tp. Cng ngh n gin lin quan n nhng nguyn tcc ra quy
quyt nh hng
ngy nhm h tr cho ngii cng nhn trong sut
su qu trnh sn xut.t. Cn nh
nhng cng ngh
tinh vi i hi ngii cng nhn phi
ph a ra hng lot quyt nh,
nh, i khi trong ttnh trng
khng c thng tin cnn thit.
thi Do cc nh qun tr cn phi hiu r m c nh hng
ca cc loi cng ngh m doanh nghip
nghi ang s dng i vi t chc c th la chn
phng php t chcc doanh nghip
nghi hay phong cch qun tr thch hp.
b. Mi trng
ng bn ngoi
Cc yu t mi trng ng c nhng
nh tc ng rt mnh m i vi t ch
chc v s thnh
cng hay tht bi ca t chcc ph
ph thuc rt nhiu vo mc ph hp i vi mi trng ca
cc quyt nh qun tr.. Do theo
the cc nh "l thuyt tnh hung" bin s mi tr
trng l mt
yu t rt phc tp i hii nh qun
qu tr phi hiu v a ra nhng quytt nh qun tr ph
hp.
c. Nhn s
Nh qun tr cnn cn c
c vo tnh hnh nhn s ca t chc laa ch chn phong cch
lnh o thch hp. Bin s nhn ss th hin trnh nhn thc caa cng nhn, nh
nhng gi
Chng 2 C s
khoa hc ca qun tr
tr chung v vn ho, li sng

ng v cch thc
th phn ng ca h trc mii quyquyt nh qun tr.
Nh qun tr cn c trn nhng
ng tnh ch
cht ny la chn v p dng
ng phng php qu
qun tr h
ki th li v.v...
thng, hnh vi hoc qun tr kiu
2. nh gi v trng
ng phi qu
qun tr tnh hung
Quan im qun tr theo tnh hung
hu t ra rt hu hiu bi n daa trn phng php
tip cn ty theo tnh trng
ng thc
th t ca t chc hoc c nhn m la chn n gi
gii php ph hp
nht ra cc quyt nh qunn tr.
tr Nhiu ngi cho rng trng phi qun tr ny khng c g
mi bi n ch n thun s dng mt cch thch hp cc k nng qun n tr
tr ca cc trng
phi qun tr khc. Tuy nhin, quan im
i qun tr theo tnh hung rt linh hot v nguyn tc,
n lun tun th tnh hiu qu, ph hp vi cc nguyn l v cng c qun n tr
tr vi tng tnh
hung, sau khi tm hiu, iu tra k lng.
2.4.2. Qun tr qu trnh
Thc cht cch tip cn ny c cp t u th k 20 qua t ttng ca Henry
Fayol, nhng thc s ch pht trin
tri mnh t nm 1960 do cng caa Harold Koontz v cc
ng s. T tng ny cho rng qun tr l mt qu trnh lin tc caa cc ch
chc nng qun tr
l hoch nh, t chc,
c, nhn s,
s lnh o v kim tra.
IT
Cc chc nng ny c gi l nhng chc nng chung ca qun tr.. B
vc no t n gin n phcc tp,
qun tr l khng thay i,
t
i, l vic
Koontz pht trin th phng
nht, v rt nhiu cc nh qunn tr
vi thc hin y cc chc nng qunn tr
ng php qun
Bt c trong lnh
d trong lnh vc sn xut hay dch v th b
qu tr qu trnh ny tr thnh mt lnh

tr t l thuyt n thc hnh u a chung.
bn cht ca
tr. T khi c
nh vvc c ch
PT
Hnh 2.2 QUN

QU TR THEO QU TRNH
2.4.3. Kho hng

ng "qun
"qu tr sng to"
Cc nh nghin cuu Nht
Nh Bn thuc Vin nghin cu Nomura cho rng
ng "qu
"qun tr sng
to" s l phong cch qun tr ca th k 21 .
Xut pht t quan nim
m cho rng,
r cc doanh nghip Nht Bn chuy
chuyn t giai on
cnh tranh chim lnh th phn
n theo phong cch qun
qu tr c in sang giai on cnh tranh da
trn nhng tng sng too ra cc quan nim
ni mi v sn phm, dch v v cng ngh
ngh. Trn
c s hnh
nh thnh phong cch qun
qu tr mi - phong cch qun tr sng to.
Nhng c trng ch yu ca phong cch qun tr ny th hinn trn m
mt s phng
din sau :
- Chin lc kinh doanh : Doanh nghip thit lp nhng k hoch di hn t 7 - 10

nm lm chin lc qun tr trung tm, cng s thc y thc tham gia, vo cc cng vic
ca nhn vin. Mt khc, chin lc kinh doanh cn c hnh thnh da trn tng sng
to ca tt c cc thnh vin ca cng ty.
- C cu t chc ca doanh nghip c t chc theo c cu mng li ly mi thnh
vin l mt n v c s. C cu ny cho php cc thnh vin ti a ha cc c hi trao i
quan nim, tng sng to v khng c bt c tr ngi no ngn cn s truyn thng gia
cc nhn vin, cc b phn.
- Qun tr ngun nhn lc : Cc doanh nghip s lun tm cch a ra nhng cch i
x tt nht i vi nhn vin thc y tim nng sng to ca h. Cc chnh sch khen
thng v i ng s cn c vo thnh tch sng to ca mi c nhn, doanh nghip s em li
cho tt c mi ngi nhng c hi sng to ngang bng nhau.
- Qun tr thng tin : Doanh nghip s tm cch nhm gia tng nhng c hi sng to
v pht trin cc tng mi bng cch ti a ha vic chia x v truyn t thng tin n tt
c cc thnh vin ca n. Cc nh qun tr, nhn vin cng tm cch gia tng v chia x nhng
thng tin v khch hng ca cng ty, v tim nng cng ngh v to ra mt mi trng truyn
thng hon ton t do trong cng ty.
IT
Trong xu th ton cu ha kinh doanh v gia mt mi trng kinh doanh thay i ht
sc nhanh chng ngy nay, cl qun tr sng to l phong cch qun tr thch hp nht i
vi cc doanh nghip.
PT
CU HI N TP
1. Ti sao anh (ch) nn bit v s pht trin ca qun tr?
2. Hy so snh nhng im ging v khc nhau gia ba trng phi qun tr c in ?
3. C th s dng nhng tng ca trng phi qun tr th li nh th no nng
cao tnh hiu qu ca doanhnghip ?
4. Nhng vn no m cc t chc ton cu phi i mt khi s dng nhng nguyn
tc quan liu qun l nhn vin ca h?
5. Trnh by nhng nguyn tc ca qun tr theo khoa hc?
6. Theo anh (hoc ch) nhng nguyn tc no trong 14 nguyn tc qun tr ca Fayol
kh p dng trong thc tin qun tr ngy nay?
7. Nhng nhn nh qun tr ca Bamard khc vi Weber nh th no?
8. Nhng thch thc no nhn vin i mt. Ai ang c gng thc hin nhng ng
gp ca quan im hnh vi trong t chc?
9. Ti sao c th ni s ch n "nhn t con ngi" l mt bc ngot quan trng
trong lch s qun tr ? Mc Gregor nhn mnh tm quan trng ca "nhn t con ngi" nh
th no ?
37
10. Ti sao quan im h thng l quan trng i vi cc nh qun tr trong th k tip

theo? Quan im ny h tr cc t chc t c cc mc tiu cht lng ca h nh th
no?
11. ng b Gibbreths v Gantt pht trin t tng ca Taylor nh th no ?
12. B Mary P.Follett khuyn cc nh qun tr thi nhng ni dung g ? Ngy
nay n cn hu ch khng ?
13. L thuyt qun tr tnh hung c tc dng nh th no i vi cc nh qun tr ?
14. Hy nu cc c trng c bn ca cc l thuyt: Qun tr mt cch khoa hc, qun
tr theo qu trnh v qun tr sng to. Nhng g c th rt ra cho cc t chc ca Vit Nam t
cc l thuyt trn ?
IT
PT
38
Chng 3 Vn dng quy lut v cc nguyn tc qun tr
CHNG 3
VN DNG QUY LUT V CC NGUYN TC QUN TR
3.1 VN DNG QUY LUT TRONG QUN TR

3.1.1 . Khi nim
Quy lut l mi lin h bn cht, tt yu, ph bin, bn vng thng xuyn lp i lp li
ca cc s vt v hin tng trong nhng iu kin nht nh. Mi s vt hin tng u do cc
quy lut khch quan chi phi. Do vy khi xem xt quy lut iu quan trng l phi tnh n iu
kin ca n.
3.1.2. c im ca cc quy lut
1 . Con ngi khng th to ra quy lut nu iu kin ca quy lut cha c, ngc li
cng khng th xa b c quy lut nu iu kin tn ti ca n vn cn.
n hay khng.
IT
2. Cc quy lut tn li v hot ng khng l thuc vo vic con ngi c nhn bit c
3. Cc quy lut an xen vo nhau to thnh mt h thng thng nht, nhng khi x l c
th thng ch do mt hoc mt s quy lut quan trng chi phi.
PT
3.1.3. C ch s dng cc quy lut
1 . Phi nhn bit c quy lut. Qu trnh nhn thc quy lut bao gm 2 giai on: Nhn
bit qua cc hin tng thc tin v qua cc phn tch bng khoa hc, l lun. y l mt qu
trnh ty thuc vo trnh mn cm, nhy bn ca con ngi.
2. T chc cc iu kin ch quan ca t chc cho xut hin cc iu kin khch quan
m nh quy lut pht sinh tc dng.
3. T chc thu thp v x l thng tin sai phm, ch tc do vic khng tun th i hi
ca cc quy lut khch quan. Nh vy c ch qun tr hnh thnh v i mi gn lin vi qu
trnh nhn thc v vn dng cc quy lut khch quan. Nhn thc cng y v ng n h
thng quy lut khch quan th vic i mi qun tr cng c c s khoa hc. Qun tr theo quy
lut i hi phi ch mt s vn sau:
- Nhn r thc trng ca cc t chc vi t cch l i tng ca qun tr.
- Phn tch, c kt nhm nhn thc ngy cng y h thng quy lut khch quan
mang tnh lch s, c th ang tc ng v nh hng n hot ng ca cc t chc. Tm ti,
sng to ra nhng bin php, hnh thc c th, sinh ng nhm vn dng cc quy lut khch quan
trong thc tin qun tr.
39
Hot ng qun tr chu s tc ng ca nhng quy lut no? Vi trnh hiu bit hin
nay, khoa hc cha c cu tr li hon ton y , c th cho cu hi ny. Nhng khoa hc cng
c th a ra nhng ch dn ngi qun tr hot ng c bn khng tri vi cc quy lut khch
quan, hoc trnh c nhng xu hng ngc chiu vi s vn ng tt yu ca khch th qun
tr. Quan h qun tr l quan h a dng, a din, phc tp bao gm cc quan h thuc nhiu lnh
vc, nhiu ngnh...nn tr thnh i tng nghin cu ca nhiu b mn khoa hc.
V vy hot ng qun tr cng chu s tc ng ca nhiu loi quy lut t quy lut kinh t
n cc quy lut chnh tr, t cc quy lut v t chc - x hi n cc quy lut k thut - cng
ngh, t cc quy lut t nhin n cc quy lut tm sinh l con ngi, trong quy lut kinh t
c v tr quan trng hng u.
Vic nhn thc v vn dng quy lut trong qun tr l cng vic phc tp. D khoa hc
kinh t t n trnh no cng khng th ni l nhn thc c, nm c y mi quy
lut. S sai lm nu nhn thc quy lut ch da vo kin thc sch v c, m khng gn cht
gia kin thc c vi thc tin, ly thc tin lm tiu chun ca chn l. Nhn thc v vn
dng quy lut phi t thc t sn xut kinh doanh v vn dng quy lut cng phi bng nhng
IT
hnh thc, phng tin ca thc tin pht trin kinh t - x hi, do cuc sng sng to ra v kim
nghim tnh ng n ca n.
3.1.4. Phn loi quy lut
Hot ng qun tr chu s tc ng ca hng lot quy lut khch quan, ng thi bn
PT
thn qun tr cng c quy lut ring ca n. Thc hin qun tr c hiu qu l ng lc quan trng
thc y s pht trin ca cc t chc v nn kinh t quc dn, cho nn trong qun tr tt yu phi
nhn thc v vn dng cc quy lut mt cch ng n, khoa hc. C th khi qut mt s loi
quy lut sau:
1. Cc quy lut t nhin - k thut
Ngy nay qun tr bao qut trn mi lnh vc hot ng ca con ngi, trong con
ngi sng trong mi trng t nhin, khai thc t nhin, li dng cc iu kin t nhin phc
v con ngi, bin nhng kin thc v t nhin thnh cc kin thc k thut v cng ngh tin
hnh sn xut, p ng yu cu pht trin x hi. Qun tr trc ht l bit khai thc c hiu qu
v bo v cc iu kin t nhin phc v cho con ngi, trong qun tr sn xut v qun tr
mi trng sinh thi ang tr thnh nhng vn cp thit mang tnh ton cu. S pht trin
khoa hc cng ngh cho php con ngi nm su cc quy lut t nhin, pht trin k thut,
thc hin cng nghip ho, hin i ho, xy dng x hi vn minh hin i.
i vi nhng nc ang pht trin nh Vit Nam th iu cng c ngha cp thit
nhm nng cao nng sut lao ng v mc sng ca ngi dn.Tuy nhin s pht trin khoa hc
cng ngh cng li nhng hu qu nng n v ti nguyn, mi trng. Con ngi phi tr gi
t, b trng pht do coi thng cc quy lut ca t nhin. Do trong qun tr ni chung v
qun tr sn xut ni ring, ngi qun tr phi nm c cc quy lut t nhin, cc hiu bit v
40
k thut, cng ngh nhm tin hnh sn xut c hiu qu i i vi bo v ti nguyn v mi

trng sinh thi.
2. Cc quy lut kinh t - x hi
Mi hot ng ca con ngi u ly kinh t lm nn tng, lm ng lc, do qun tr
phi tun th cc quy lut kinh t khch quan trong mi quan h vi cc quy lut x hi.
a. Khi nim
Cc quy lut kinh t - x hi l cc mi lin h bn cht, tt nhin, ph bin, bn vng, lp
i lp li ca cc hin tng v cc qu trnh kinh t - x hi trong nhng iu kin nht nh.
b. c im
- Cc quy lut kinh t ch tn ti v hot ng thng qua cc hot ng ca con ngi.
- Cc quy lut kinh t c bn vng km hn cc quy lut khc.
c. Tin vn dng
- Phi nhn thc c quy lut kinh t (bng thc t v bng l lun).
IT
- Phi gii quyt ng vn s hu v vn li ch ca con ngi v x hi.
- Phi pht huy vai tr iu hnh, qun tr ca cc nh lnh o t chc.
Nh vy cc quy lut kinh t quyt nh s pht trin nn sn xut trong tt c cc hnh
PT
thi kinh t - x hi. Con ngi ta ch c th vn dng y cc quy lut kinh t trong hot
ng sn xut kinh doanh vi iu kin ch n mi quan h qua li v s tc ng ln nhau
ca chng.
Vic nhn thc cc quy lut kinh t trong s tc ng qua li vi cc quy lut t nhin v
cc quy lut ca nhng quan h kin trc thng tng cho php lm sng t c ch hot ng ca
cc quy lut kinh t - x hi. iu ny rt quan trng quy nh hnh thc vn dng chng.
d. Cc quy lut
Trong mi hnh thi kinh t - x hi u tn ti mt h thng cc quy lut khch quan bao
gm :
- Cc quy lut ph bin: l quy lut v s ph hp gia quan h sn xut vi tnh cht
v trnh ca lc lng sn xut; quy lut sn xut v nhu cu ngy cng tng...
- Cc quy lut chung: L cc quy lut tn ti v tc ng trong cc hnh thi kinh t - x
hi khc nhau trong ng ch l quy lut sn xut hng ho tn ti trong mt s hnh thi
kinh t - x hi khng ch ring ca ch ngha t bn. c lc chng ta nhm ln quy lut
chung vi quy lut c th, coi sn xut hng ha v kinh t th trng l ca ring ch ngha t
bn, ch nhn mnh mt tri ca kinh t th trng dn ti nh kin ph nhn quy lut sn xut
hng ha, kinh t th trng trong ch ngha x hi.
41
Tha nhn s tn ti khch quan ca cc quy lut i hi ngi qun tr phi hiu v vn
dng c cc quy lut ca kinh t th trng trong hot ng ca mnh. Theo C.Mc, ci m
ADam Smith ni v "bn tay v hnh" vi t cch nh mt lc lng khch quan chi phi c ch
th trng - lc lng khch quan chnh l cc quy lut kinh t vn c ca n:
+ Quy lut gi tr
L quy lut kinh t cn bn ca sn xut v trao i hng ha. Ni dung ca quy lut ny
l sn xut v trao i phi trn c s thi gian lao ng x hi cn thit sn xut v ti sn
xut ra hng ha .
Thc hin ng yu cu (ni dung) ni trn quy lut gi tr c nhng tc dng: iu tit
sn xut v lu thng, kch thch khoa hc k thut v lc lng sn xut pht trin, gim bt s
phn ha giu ngho.
+ Quy lut lu thng tin t
Cn sn xut hng ha th cn lu thng hng ha v lu thng tin t - Quy lut lu
thng tin t xut hin v tn ti l mt tt yu khch quan.
IT
Ni dung ca quy lut ny th hin mi quan h gia lng tin t pht hnh vi cc
nhn t c lin quan. C.Mc trnh by ni dung quy lut ny qua cng thc sau:
PQ
PT
M=
V
Trong :
- M l lng tin pht hnh cn thit cho lu thng
- P l mc gi c hng ha, dch v
- Q l khi lng hng ha, dch v em ra lu thng
- V l vng quay trung bnh ca ng tin cng loi
Cn thc rng quy lut lu thng tin t nh phn tch trn l quy lut lu thng
ca tin (vng). Khi vn dng quy lut ny trong iu kin tin giy, th tnh hnh c s khc i
nht nh. V tin giy khng c tc dng t iu chnh qua 2 knh lu thng v tch lu nh tin
(vng). Bi vy, quy lut ny c hiu lc trong iu kin tin giy phi rt coi trng khi iu
khin v khng ch lng tin giy pht hnh cho lu thng.
Trong nn kinh t th trng hin i lm xut hin nhiu loi tin nh: tin mt, tin ghi
s, tin in t. Vic tnh ton lng tin pht hnh s phc tp hn nhiu, nn quy lut lu
thng tin t ca C.Mc mang nhiu ngha v mt nh tnh hn l v mt nh lng. Bi vy,
khi vn dng cn lu c im ny, nht l khi nn kinh t tn ti nhiu thnh phn, h thng
42
Chng 3 Vn
n dng quy lut v
v cc nguyn tc qun tr
ngn hng, trnh chuyn mn v c s

s vt cht cha c hin ii ha; cha ph hhp vi trnh
v thng l quc t.
+ Quy lut cung cu
u hng ha, dch
d v
L lun v thc tin
n u
khng nh: ni no c nhu cu th ni ccng xut hin
lung cung ng hng ha, dch
ch v
v hnh thnh mi quan h cung cu.
Mi quan h nhn qu gia cung v cu lin tc din ra trn th tr
ng tn ti mt cch
khch quan, c lp i vii ch ca
c con ngi c gi l quy lut cung cu.
u.
S hot ng caa quy lut
lu ny th hin c ch vn ng gia gi c th trng v gi tr
hng ha thng qua cc trng
ng hp:
h Cung bng cu, cung ln hn cuu v cung nh
nh hn cu.
Quy lut cung cu giii thch r nht,
nh chnh xc nht v sao gia gi tr v gi c th trng
li khng n khp vi nhau, to iu kin cho quy lut gi tr c c ch hott ng. Tuy cung cu
khng trc tip quyt nh s hnh thnh gi tr hng ha, nhng n cng nh hng gin tip
n chu k sn xut sau ii vi
v vic hnh thnh gi tr hng ha, thng qua tc ng ca th
trng lm thay i iu kinn sn
s xut v thay i nng sut lao ng; ng; gip cc nh qu
qun tr c
kinh t.
thc lc lng
IT
nhng quyt nh nng ng,
Tm li, nghin cu
ng, linh hot
ho trong sn xutt kinh doanh v trong k kkt cc hp ng
u cc quy lut
ng khch quan chi phi
lu gi tr, lu thng tin t v cung cuu khng chch nhn
ph c ch th trng, m cn c ngha i vi vic thc hin
PT
chc nng qun tr c 2 tm:
m: qun
qu tr kinh t v m ca Nh nc v qunn tr tr kinh t vi m ca
cc doanh nghip, t chc.
Quy lut gi
tr
Quy lut Quy lut Quy lut l

u
cung cu cnh tranh thng tin t
T s trn cho thy y khng th

th lm ch nn kinh t th trng
ng v c ch
ch vn hnh ca
n nu khng nm bt v vn n dng
d mt cch tng hp cc quy lut kinh t ni trn trong kinh tt
v qun tr kinh t. Cng t s
trn cho thy cc quy lut cnh tranh, quy lu
lut lu thng tin t
43
v quy lut cung cu ch l nhng quy lut kinh t pht sinh t quy lut gi tr. N c tc dng b
sung v thng qua b sung to ra v p cho s hot ng hay to ra c ch hot ng ca quy
lut gi tr. T , cn ph phn nhng quan im khng ng, khi h cng iu qu ng, thm
ch tha nhn quy lut cung cu, m khng tha nhn quy lut gi tr vi t cch l quy lut kinh
t cn bn ca sn xut v trao i hng ha c cc nh kinh t chnh tr t sn c in v C
Mc pht hin v hon thin quy lut ny.
Cc quy lut ny lun to ra nhng p lc mnh m, lin tc i vi t chc. S tranh ua
gia cc i th trn th trng lm cho t chc phi p dng nhng chin lc nhm duy tr v
th ca t chc, tm kim c hi pht trin trong th trng m t chc ang hot ng vi nhng
hng ha v dch v hin c. Trong iu kin sn xut hng ha da trn c s ch t hu
nhng bin ng t pht ca gi c xung quanh gi tr l hp quy lut. iu gn lin vi s
cnh tranh gia nhng ngi sn xut v vi nhng s thay i thng xuyn trong quan h t l
gia cung v cu v hng ha. Nh c nhng bin ng ny, nn quy lut gi tr v cung cu tr
thnh nhn t iu tit t pht c cu gia cc ngnh v cc lnh vc, gip cho nh sn xut m
rng hoc thu hp quy m sn xut, to ra s cn i gia cung v cu ca tt c cc hng ha v
IT
dch v trong nn kinh t, gip cho nh qun tr c th i ph vi s thay i, tnh khng n
nh ca mi trng, s dng c hiu qu cc ngun lc hn ch ca t chc.
S hot ng ca cc quy lut kinh t - x hi l khch quan v v vy khng th dung
hp c vic gii thch cc quy lut mt cch ty tin vi vic coi thng ni dung ca cc
quy lut trong thc tin ca i sng kinh t. Ngay c vic sng bi cc quy lut kinh t, vic
PT
tha nhn s bt lc ca con ngi trc s hot ng ca cc quy lut cng khng th chp
nhn c. Ngy nay con ngi chng nhng c th nhn thc c mt cch su sc ni dung
ca cc quy lut kinh t m cn to ra nhng iu kin thun li ti a cho cc quy lut hot
ng, do m ra a bn rng ln chng biu hin c y hn v c hiu qu hn. Tt
c nhng iu to ra kh nng v s cn thit phi nhn thc v vn dng cc quy lut kinh t
v li ch ca x hi, t chc v mi thnh vin trong x hi. c bit trong qu trnh chuyn
sang nn kinh t th trng th c ch th trng tc ng vo mi hot ng kinh t - x hi, i
hi ngi qun tr bt k lnh vc no cng u phi nm c tnh cht hai mt ca c ch th
trng c nhn thc v thi khch quan, a ra c nhng quyt sch ph hp nhm pht
huy mt tch cc v hn ch mt tiu cc ca c ch th trng.
3. Cc quy lut tm l
Thc cht ca hot ng qun tr l nhng hot ng x l quan h gia con ngi mi
con ngi, l s tc ng vo tm l con ngi to ng lc cho h hnh ng nhm t c
mc tiu chung ca t chc.
Nh vy, cc quy lut tm l trong qun tr l cc mi lin h tt nhin ph bin, bn cht
v mt tm l ca con ngi, m ng, x hi trong hot ng qun tr.
44
Cc quy lut tm l th hin trong tnh cch, nng khiu, nhu cu, li ch, cch suy ngh,
ng x, ng c... v cui cng th hin ra hnh vi trc cc quyt nh qun tr. Kurt Lewin,
nh tm l hc v cc t chc, ngi M, khi nghin cu nhng ng x v tiu dng (consumer
behavior) c bit v vic mua sm nhng th hng lu bn ch r: "Hnh vi, hm s ca
khng gian sng, c quy nh bi s tng tc gia c nhn v mi trng. Do mua sm
khng ch ph thuc vo hon cnh kinh t, vo nhng ti sn hin c, vo kh nng ti chnh ca
ngi mua, m cn ph thuc vo nhng thin hng tm l, vo s cm nhn ca h v hon
cnh, tc l nhng thi , nhng ng c, nhng mong i, mc khao kht ca h... S cm
nhn y c mt s ng ngi tn thng v c nh hng ti nhng quyt nh mua sm (tit
kim hay u t)". X hi cng pht trin tnh cng ng, tnh x hi cng cao, do vy trong qun
tr, pht huy tnh sng to ca mi c nhn v sc mnh ca cng ng i hi ngi lnh o
phi nm vng v vn dng cc quy lut tm l nng cao trnh v hiu qu qun tr.
Socrate, mt trit gia Hy Lp c i, nhn nh: "Nhng ngi bit cch s dng con ngi s
iu khin cng vic, c nhn hoc tp th mt cch sng sut. Ai khng bit lm nh vy s mc
sai lm trong vic iu hnh. D l con ngi kinh t hay con ngi hnh chnh trc ht phi l
con ngi tm l".
IT
4. Cc quy lut t chc qun tr
y l nhng quy lut tc ng trc tip vo hot ng qun tr. T chc l mt chc
nng ca qun tr v l yu t c bn hnh thnh c cu b my qun tr cng cc mi quan h
gia chng. Ngi ta s khng qun tr c hoc qun tr km hiu qu nu h thng t chc ri
PT
lon, khng n nh. Bn thn t chc li l mt mn khoa hc rt phc tp, n c quy lut ring.
ng v phng din qun tr l vic phi hp cc hot ng cn thit t c mc tiu, l
vic giao ph mi nhm cho mi ngi qun tr vi quyn hn cn thit gim st n v l vic
to iu kin cho s lin kt ngang v dc trong c cu t chc, lin kt nhng b phn ring r
thnh mt h thng, hot ng nhp nhng nh mt c th thng nht. S pht trin ca x hi
chng minh rng t chc l mt nhu cu khng th thiu c trong mi hot ng kinh t - x
hi. Khi nhng hot ng kinh t - x hi ngy cng rng ln v phc tp th vai tr ca n ngy
cng tng. N l nguyn nhn ca mi nguyn nhn dn ti thnh cng hay tht bi trong hot
ng ca mt t chc v gi mt vai tr to ln trong qun tr, v :
- Th nht, t chc lm cho cc chc nng khc ca hot ng qun tr thc hin c hiu
qu.
- Th hai, t khi lng cng tc qun tr m xc nh bin ch, sp xp con ngi.
- Th ba. to iu kin cho vic hot ng t gic v sng to ca cc thnh vin trong t
chc to nn s phi hp n khp nhp nhng trong c quan qun tr v i tng qun tr.
- Th t, d dng cho vic kim tra, nh gi tt c nhng cng vic ca cng tc t
chc i hi nhng kin thc m ngi qun tr phi nm nh mi quan h gia cc cp qun tr
v khu qun tr, gia tp trung v phn cp v quyn hn v trch nhim trong t chc v.v...
45
c th vn dng trong hot ng qun tr ca mnh. Mc ch ca vic vn dng cc quy lut t

chc l lm cho nhng mc tiu tr nn c ngha v gp phn tng thm tnh hiu qu v mt
qun tr.
Nhn thc v vn dng quy lut trong qun tr l qu trnh kh khn phc tp, chu s chi
phi ca rt nhiu quy lut, nhng quy lut lun n giu ng sau cc hin tng v biu hin
ra bn ngoi rt khc nhau ty theo iu kin c th. Do vy, nhn thc v vn dng quy lut
trong qun tr, i hi ngi qun tr:
- Phi c trnh l lun, kin thc nht nh. C s am hiu v t nhin - x hi - t duy.
l c s gip cho con ngi hiu c quy lut, bit c xu hng vn ng v tc ng ca
quy lut.
- Phi c bn lnh vng vng c v chnh tr v khoa hc. Nu khng c bn lnh th hoc
l b ng, th ng trc s vn ng pht trin ca s vt hoc ngc li s ph nhn quy lut,
dn n nhng hu qu xu.
- Phi c phng php lun ng n, phi tnh n cc iu kin vn ng, iu kin
IT
pht sinh v pht huy tc dng ca cc quy lut l iu kin kinh t, iu kin x hi, iu
kin t nhin, iu kin dn tr, t trong cc iu kin khng gian v thi gian c th nht nh.
Do vy phi c quan im lch s c th.
Cc hin tng kinh t x hi lun lun vn ng v pht trin. Hot ng kinh t - x hi
cng nng ng th s vn ng v bin i ca i tng qun tr cng ln, ngoi ra cn chu tc
PT
ng ca mi trng, ca cc yu t khch quan v ch quan khc. Do khi xem xt cc quy
lut trong qun tr phi c quan im ng v theo xu hng pht trin.
Qun tr lun lun chu s tc ng ca hng lot quy lut c mi quan h hu c vi
nhau, khi vn dng quy lut gii quyt nhng vn thc tin qun tr i hi phi t s vt,
hin tng trong s tn ti v vn ng ca h thng nh l mt chnh th hu c v c mi quan
h tc ng ln nhau v vi mi trng. Do vy phi c quan im h thng trong qu trnh nhn
thc v vn dng.
Nm bt v vn dng cc quy lut trong qun tr l mt vic rt kh v phc tp, ngoi
yu t khoa hc cn phi c ngh thut, phi xut pht t thc tin, nm vng thc tin, ly thc
tin lm tiu chun nh gi s ng n ca l lun, khoa hc; ng thi phi vn dng quy
lut trong nhng iu kin thc tin c th.
3.2 CC NGUYN TC C BN CA QUN TR

Trong qu trnh nhn thc v vn dng quy lut vo qun tr, bc c bn nht l t s
phn tch thc trng i tng (khch th), nhn thc h thng quy lut m xc lp h thng
nguyn tc ch o xem l quan nim c bn v h thng qun tr.
46
3.2.1. Khi nim

Cc nguyn tc qun tr l cc quy tc ch o nhng tiu chun hnh vi m cc c quan
qun tr v cc nh qun tr phi tun th trong qu trnh qun tr.
3.2.2. V tr ca cc nguyn tc
Hot ng qun tr c lin quan n mt lot quy lut v kinh t, t chc, chnh tr, x hi.
t nhin, k thut, tm l... tc ng trong h thng trong chnh th. Ngi nghin cu c th
xem xt tng quy lut, tng nhm quy lut, song ch l bc phn tch nhm nhn thc bn
cht tng mt trong s tru tng ha cc mt khc ca s vt. Nghin cu vn dung li phi ti
to s vt trong chnh th lm cho s vt sng ng hn, lm ni bt vai tr ca tng quy lut
trong mi tc ng qua li vi cc quy lut khc. S xc lp v s dng c ch vn dng quy lut
trong hot ng qun tr l ph hp vi i hi nhn thc v vn dng quy lut trong chnh th
nhm m hnh ha s nhn thc v vn dng . cng chnh l c s khoa hc xc lp h
thng nguyn tc, m hnh nguyn tc, cng tc l quan nim xy dng v i mi h thng qun
tr. Nh vy nguyn tc ng vai tr kim ch nam i vi l lun v chnh sch tm ra nhng
hnh thc, phng php c th v c th ca qun tr.
IT
3.2.3. Cn c hnh thnh nguyn tc
Cc nguyn tc qun tr do con ngi t ra nhng khng phi do s suy ngh ch quan
m phi tun th i hi ca quy lut khch quan v hnh thnh trn c s cc rng buc sau:
PT
1. Mc tiu ca t chc
Mc tiu ca t chc l trng thi tng lai, l ch phi t ti, n nh hng v chi
phi s vn ng ca ton b t chc.
Mi c nhn cng nh cc t chc thng thnh cng hn khi cc hot ng ca h lun
trong tnh trng c gng vt qua s th thch do cc mc tiu t ra mang li. Cc mc tiu
c nhn c thc hin trong phm vi n lc c nhn, cn cc mc tiu ca t chc di hi phi
c nhng n lc chung, nhng hot ng tp th v s phi hp hnh ng gia cc c nhn
trong t chc khi thc hin chng. ng thi s phi hp ny ch pht huy tc dng khi c s
qun tr mt cch c h thng. Nh vy cc mc tiu ca t chc to ra s h tr v nh hng
i vi tin trnh qun tr v chng cng l c s o lng mc hon thnh cng vic. Nu
mt t chc khng c mc tiu hot ng th tin trnh qun tr ca n s ging nh mt chuyn
i khng c ni n, khng c mc ch c th v hon ton v ngha.
2. i hi ca cc quy lut khch quan lin quan n s tn ti v pht trin ca t
chc
H thng quy lut l c s l lun trc tip hnh thnh cc nguyn tc qun tr. C th nh
iu kin t nhin l mt trong nhng ngun lc quan trng pht trin kinh t, ng thi nhn
loi cng tng phi tr gi v chu s trng pht ca t nhin do hnh ng tri vi quy lut
vn c ca n. V th phi tit kim trong vic khai thc ti nguyn thin nhin i lin vi bo v,
47
ti to ti nguyn mi trng, coi l nguyn tc quan trng chi phi cc hot ng qun tr. V
thc cht, qun tr l qu trnh x l mi quan h gia ngi vi ngi trong cc hot ng qun
tr. Ni cch khc ch th qun tr phi tc ng vo tm l ngi lao ng qua khi dy lng
nhit tnh hng say v s sng to ca h. Mun vy phi nm bt quy lut tm l con ngi
ra nguyn tc qun tr. Tuy nhin cc c nhn bao gi cng hot ng trong mt cng ng
nht nh, cho nn ngoi vic nghin cu tnh cch nhu cu, s trng ca tng ngi cn phi
nhn thc v vn dng quy lut tm l tp th, tm l cng ng. Cng vic t chc v thc cht
l xc nh cu trc ca cc b phn v mi lin h gia cc b phn . Trong hot ng qun
tr i hi phi nhn thc y cc quy lut v tnh quy lut v t chc, l mi quan h gia
cp qun tr v khu qun tr, gia tp trung v phn cp, gia quyn hn v trch nhim ca c
nhn v tp th... trong mi t chc, trn c s vn dng chng vo vic ra cc nguyn tc
qun tr.
Cc quy lut kinh t - x hi tc ng trc tip n s hnh thnh v pht trin t chc.
Trong nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc
Vit Nam, cc quy lut nh Quy lut s ph hp gia quan h sn xut vi tnh cht v trnh
IT
ca lc lng sn xut; Quy lut phn phi theo lao ng; Cc quy lut kinh t hng ha: Quy
lut gi tr, quy lut cung cu, cnh tranh v.v. . .l c s trc tip hnh thnh h thng nguyn tc
qun tr
3. Cc rng buc ca mi trng
PT
c trng ni bt ca th gii m ta ang sng ngy nay l tc thay i ca n din ra
ngy cng nhanh hn. Cc nh qun tr phi i mt vi mt nhim v ht sc kh khn l phi
chun b cho s thay i, ng thi cng phi thch nghi vi s thay i thay v tr nn th
ng tun theo.
Do vy nhn thc c cc khuynh hng v d kin ca s thay i mi trng bn
ngoi t chc s cho php cc nh qun tr c nhng nh hng chin lc ng n, a ra
c cc quyt nh c hiu qu trong qu trnh qun tr.
4. Thc trng v xu th pht trin ca t chc
Nhn thc quy lut mi ch l bc th nht ca qu trnh thit lp cc nguyn tc qun
tr. Bc quan trng tip theo l phi nghin cu v nm bt thc tin : tim lc v ti nguyn,
lao ng, tin vn, khoa hc - cng ngh, kh nng khai thc ngun lc pht trin, nng lc
iu hnh ca i ng cc nhqun tr... thng qua iu hnh t chc hot ng c hiu
qu. Thuc v c s thc tin hnh thnh nguyn tc cn bao gm yu t vn ha kinh t -
l s thng nht bin chng gia tri thc, nim tin; s sng to ca tp th v ngi lao ng
trong qu trnh hot ng. Vn ha kinh t biu hin tnh c th v truyn thng, o c, phong
tc, tp qun ca mt dn tc c tc dng thc y s tn ti v pht trin ca t chc.
Ngoi ra kinh nghim ca nhn loi v pht trin kinh t, s thnh dt ca cc t chc v
kinh nghim qun tr sn xut kinh doanh ca cc quc gia trn th gii cng l mt nn tng
48
khng km phn quan trng thit lp nn cc nguyn tc qun tr trong mi t chc v trong
nn kinh t quc dn.
3.2.4. Cc nguyn tc qun tr c bn
Nhn thc v vn dng cc quy lut trong qun tr l mt qu trnh i t ci chung n ci
ring, t tru tng n c th ra cc nguyn tc ca qun tr. Cc nguyn tc va phn nh
cc quy lut khch quan nhng cng mang du n ch quan ca con ngi. Trong lch s hot
ng thc tin qun tr, ngi ta a ra nhiu nguyn tc v mi lnh vc hot ng li c
nhng nguyn tc qun tr c th. Tuy nhin qun tr thnh cng cc t chc, cc ch th
qun tr cn phi tun th cc nguyn tc c bn sau:
1. Nhm cc nguyn tc qun tr chung
a. Nguyn tc mi lin h ngc (feedback)
Nguyn tc mi lin h ngc l nguyn tc i hi ch th trong qu trnh qun tr phi
nm chc c hnh vi ca i tng thng qua thng tin phn hi v cc hnh vi (thng tin
ngc - feedback). Mi lin h ngc c trng cho kh nng ca t chc duy tr trng thi ni
IT
cn bng ca mnh. Mi lin h ngc c hai loi. Mi lin h ngc dng, biu th ch phn
ng u ra lm tng tc ng n u vo, v n lt mnh, u vo li tng thm tc ng i
ti u ra hn na v.v. . . Mi lin h ngc dng bao gi cng dn n s thay i cn bn
trong t chc, ph hu trng thi ni cn bng c thit lp trng thi ni cn bng mi. y l
ch "tn" trong qun tr, l s n nh tng i ca chnh sch. Mi lin h m th tri li, u ra
PT
tng s tc ng tr li km hm u vo, t chc c mi lin h ngc m l t chc n nh.
b. Nguyn tc b sung ngoi
i vi nhng t chc phc tp khng th m t y c ngay t ln u bng mt
ngn ng no , cho d ngn ng c phong ph n u, m t y t chc (thng qua
thng tin phn nh cc tnh cht c trng ca t chc), phi b sung vic m t t chc bng cc
ngn ng khc ly t ngoi t chc. Trong qun tr, nguyn tc b sung ngoi rt hay c s
dng (di tn nguyn l th - sai - sa). iu i hi ch th qun tr mun nm c i
tng qun tr th phi c thi gian v phi thng qua nhiu ln, nhiu cch tc ng khc
nhau, trnh ch quan duy ch.
c. Nguyn tc a dng cn thit
Nguyn tc ny i hi khi hnh vi ca i tng rt a dng v ngu nhin, iu
khin phi c mt h thng cc tc ng iu khin vi a dng tng ng hn ch bt
nh trong hnh vi ca i tng iu khin.
d. Nguyn tc phn cp
Mt t chc phc tp, ch th nu c quyn qun tr, t mnh ra cc quyt nh, th
thng phi lm vic mt khi lng thng tin rt ln, v s gp phi hai kt qu:
49
- Khng c kh nng x l ht thng tin v quyt nh s km chnh xc

- X l c thng tin c th li ny sinh thm cc thng tin mi - tc l cc quyt nh
ra do cn phi c nhiu thi gian x l thng tin nn tr thnh lc hu.
Do mun qun tr c, ch th phi phn cp vic qun tr cho cc phn h, mi phn
h li cn phi c mt ch th qun tr vi nhng quyn hn, nhim v nht nh. Vic phn chia
quyn hn, nhim v x l thng tin v ra quyt nh tt yu to thm cp bc trong t chc, to
ra s "bt bnh ng" gia cc cp v quyn hn, nhim v v li ch.
e. Nguyn tc khu xung yu
Trong qu trnh qun tr t chc thng xut hin s t bin mt vi i tng no
- nhng khu xung yu, vi nhng mi lin h ngc dng hoc m dn n s hon thin hoc
ph v c cu ca i tng . S ph v hoc hon thin ny ko theo, lan truyn sang cc i
tng khc v c h thng. V ngun lc ca t chc lun b hn ch nn ch th phi bit tp
trung ngun lc vo nhng khu xung yu tng cng hon thin v hn ch kh nng
v cho t chc.
f. IT
Nguyn tc thch nghi vi mi trng
y l nguyn tc qun tr i hi t chc phi bit tn dng tim nng ca mi trng
bin thnh ni lc ca mnh.
2. Nhm cc nguyn tc qun tr cc t chc kinh t
PT
a. Tun th lut php v thng l x hi
H thng php lut c xy dng da trn nn tng ca cc nh hng chnh tr, nhm
quy nh nhng iu m cc thnh vin trong x hi khng c lm v l c s p dng ch
ti i vi nhng hnh ng vi phm cc mi quan h x hi m php lut bo v. Php lut
to ra khung php l cho t chc v hot ng sn xut - kinh doanh, to mi trng cho pht
trin kinh t, cng c v bo v cc nguyn tc ca nn kinh t th trng; thu, ti chnh, tn
dng v to ra mt c ch qun tr c hiu qu. Qua c th thy rng gia cc lnh vc chnh
tr - php lut - hot ng qun tr, kinh doanh c mi lin h hu c, trong d th ch chnh tr
gi vai tr nh hng chi phi ton b cc hot ng trong x hi - trong hot ng kinh
doanh. Trong xu th ton cu ho hin nay, hot ng ca cc t chc ngy cng gn b cht ch
vi nhau v tr thnh mt mt xch trong h thng chnh tr - x hi. S n nh chnh tr- php
lut s to ra mi trng thun li i vi hot ng kinh doanh, hp dn cc nh u t trong v
ngoi nc, cho php tn dng c nhng li th so snh ca nn kinh t, thu ht vn, cng
ngh, k nng qun tr ca bn ngoi v thm nhp vo th trng th gii. Chnh v vy trong
nn kinh t, vai tr ca Nh nc cc k quan trng, mang tnh quyt nh i vi tin kinh t
ca mt t nc. Vic la chn ng n nh hng pht trin, ra cc chnh sch kinh t
thch hp s m ra trin vng, c hi cho cc t chc, doanh nghip c th tham gia vo s pht
trin ca t nc.
50
Trong c ch th trng, Nh nc khng can thip vo cc hot ng mang tnh cht tc

nghip hng ngy ca t chc. Vic sn xut ci g, bao nhiu, bng cng ngh no, gi c bao
nhiu, bn u... l cng vic ca tng n v c s v do i hi ca th trng. Vi chc nng
qun tr v m ca mnh, Nh nc ng vai tr l ngi to mi trng v nh hng cho cc
thnh phn kinh t t do hot ng. Mt khc mi t chc kinh doanh u hot ng trong mt
mi trng x hi nht nh, gia chng c nhng mi lin h cht ch tc ng qua li ln nhau.
X hi cung cp nhng ngun lc m t chc cn v tiu th nhng hng ha, dch v c sn
xut ra. Cc gi tr chung, thng l ca x hi, cc tp tc truyn thng, li sng ca dn c, cc
h t tng tn gio v c cu dn s, thu nhp ca dn chng u c nhng tc ng nhiu mt
trc tip n hot ng ca cc t chc kinh doanh. Do vy trong qu trnh hot ng i hi cc
nh qun tr phi c s sng to trong mi quyt nh, x l linh hot cc yu t ca qu trnh sn
xut kinh doanh, m bo cho t chc tn ti v pht trin vng chc.
b. Tp trung dn ch
L nguyn tc c bn ca qun tr, nguyn tc tp trung dn ch phn nh mi quan h
gia ch th v i tng qun tr cng nh yu cu v mc tiu ca qun tr.
IT
Tp trung v dn ch l hai mt ca mt th thng nht. Kha cnh tp trung trong nguyn
tc th hin s thng nht qun tr t mt trung tm. y l ni hi t tr tu, ch, nguyn vng
v c s vt cht ca t chc nhm t hiu qu tng th cao nht trnh s phn tn, ri lon v
trit tiu sc mnh chung. Kha cnh dn ch th hin s tn trng quyn ch ng sng to ca
PT
tp th v c nhn ngi lao ng trong hot ng sn xut kinh doanh.
Ni dung ca nguyn tc: phi m bo mi quan h cht ch v ti u gia tp trung v
dn ch; dn ch phi c thc hin trong khun kh tp trung. y l mt nguyn tc rt quan
trng, n c tnh khch quan ph bin song thc hin khng n gin, ph thuc vo bn lnh,
phm cht o c v phong cch ca ngi qun tr. Bo m quyn t ch ca cc n v, cc
cp l mt tt yu khch quan khi lc lng sn xut cn dc x hi ho, tim nng ca cc
thnh phn kinh t phi c khai thc trit . Mt khc c ch th trng i hi nh qun tr
phi tip cn v x l linh hot cc thng tin c lin quan n hot ng sn xut kinh doanh. V
vy qun tr tp trung thng nht phi i lin vi bo m quyn ch ng sng to, x l tt mi
quan h v trch nhim, quyn hn v li ch gia cc thnh vin trong t chc.
c. Kt hp hi ha cc li ch.
Qun tr suy cho n cng l qun tr con ngi nhm pht huy tnh tch cc v sng to
ca ngi lao ng. Song ng lc ca qun tr l li ch, do nguyn tc quan trng ca qun
tr l phi ch n li ch ca con ngi, m bo s kt hp hi ha cc li ch, trong li
ch ca ngi lao ng l ng lc trc tip, ng thi ch n li ch ca t chc v ca x
hi. Ni dung ca nguyn tc: phi kt hp hi ha cc li ch c lin quan n t chc trn c s
nhng i hi ca quy lut khch quan.
51
Trong nn kinh t nhiu thnh phn, c nhiu li ch cn c tha mn. Do vy vic kt

hp hi ha cc li ch phi c xem xt v ra ngay t khi xy dng cc chin lc, quy
hoch, k hoch kinh t - x hi, qu trnh hot ng qun tr n khu phn phi v tiu dng.
Cc k hoch v mc tiu ca t chc phi phn nh c li ch c bn lu di ca mi thnh
vin, phi quy t c quyn li ca c h thng v phi c tnh hin thc cao. S ng n hay
lch lc trong vn li ch kinh t khng ch thuc phm vi cng c, ng lc m trc ht l
s ng n hay lch lc v mc tiu sn xut - kinh doanh. Quan im li ch kinh t l quan
im v mc tiu, l quan im nh hng c bn, quan im xut pht ca vic xy dng c
ch qun tr. Chnh v vy gii quyt tt mi quan h li ch trong qun tr s bo m cho t
chc vn hnh thun li v c hiu qu, ngc li nu quan h li ch b ri lon s l nguyn
nhn ca ri lon t chc, ph v h thng qun tr. Thc hin tt nguyn tc ny cn ch mt
s vn sau:
Th nht, cc quyt nh qun tr phi quan tm trc ht n li ch ngi lao ng.
Ngi lao ng l lc lng to ra sn phm hng ha dch v trc tip cho x hi, hn na li l
nhn t c kh nng sng to. Bi vy h thng phng php cng c, c ch, chnh sch qun tr
IT
phi nhm vo vic em li li ch, m quan trng nht l li ch vt cht cho ngi lao ng.
l nhng khon tin lng, tin thng, phc li tp th v phc li x hi m h c hng
th. ng thi ngi lao ng ngy cng c nhu cu cao v hc tp, cha bnh, i li v trng
thnh trong cng vic. V th mi chnh sch kinh t lun lun c gn lin vi chnh sch x
hi nhm tha mn s i hi ca con ngi.
PT
- Th hai, phi to ra nhng li ch chung nhm kt hp cc li ch kinh t. Nu ch quan
tm n li ch ngi lao ng m sao nhng li ch tp th v li ch x hi th ch ngha c
nhn s pht trin, thm ch dn n tham nhng c quyn, c li mt s ngi c chc, c
quyn. Hn na li ch c nhn khng th bn vng v ngy cng c tha mn cao hn nu
khng ng thi chm lo n li ch tp th v li ch x hi. V th cc quyt nh qun tr phi
c tc dng huy ng s ng gp v tr tu, sc lc v c s vt cht xy dng t chc v
ngi lao ng c c hi tha mn li ch, ng thi c hng th cc khon phc li tp
th.
- Th ba, phi coi trng li ch vt cht ln li ch tinh thn ca tp th v ngi lao ng.
Trong khi lao ng cn l mt hot ng bt buc i vi con ngi th vn khuyn khch li
ch vt cht i vi ngi lao ng phi t ln v tr u tin tha ng. Song khng phi v th
m coi nh hoc ph nhn khuyn khch li ch tinh thn thng qua cc phng php ng vin,
gio dc chnh tr t tng, thng pht, ct nhc, bt vo cc chc v cng tc thch hp.
Khuyn khch li ch tinh thn v thc cht l s nh gi ca tp th v x hi i vi s cng
hin ca mi ngi, l s khng nh thang bc v gi tr ca h trong cng ng. Cng thng
qua cc hnh thc khuyn khch ngi lao ng nhn bit c kt qu, ngha ca cng vic
mnh lm. V th n rt cn thit i vi bt k ai v vo thi gian no.
d. Chuyn mn ha
52
Nguyn tc chuyn mn ho i hi vic qun tr phi c thc hin bi nhng ngi c

chuyn mn, c o to, c kinh nghim v kh nng iu hnh thc hin cc mc tiu ca
t chc mt cch c hiu nng v hiu qu. c c nhng phm cht v nng lc ny i hi
cc nh qun tr cn phi n lc khng ngng. Nhng kin thc l thuyt gip cho vic t duy c
h thng, cn nhng kinh nghim thc t c th t tch lu bng kinh nghim ca bn thn, y l
c s ca vic nng cao hiu qu hot ng ca cc t chc. Bi vy mt mt nhng ngi hot
ng trong gung my h thng phi nm vng chuyn mn ngh nghip v tr cng tc ca
mnh, mt khc h phi thc c mi quan h ca h vi nhng ngi khc v b phn khc
thuc gung my chung ca c t chc. Mi quan h ph thuc ca mi b phn v nhn vin
tha hnh nht thit phi c xc nh r rng, cn phi phn cp v phn b hp l cc chc
nng qun tr, bo m s cn xng gia cc chc nng, nhim v, quyn hn, li ch ca cc b
phn qun tr. iu cho php nh qun tr c th c lp gii quyt cng vic thuc phm vi
chc nng ca mnh.
e. Bit mo him
Mo him khng phi l liu lnh m l s "phiu lu c tnh ton". Nguyn tc ny i
IT
hi cc nh lnh o t chc phi bit tm ra cc gii php c o (nht l cc gii php cng
ngh) tng sc cnh tranh cho t chc. Gi tr ca tnh mo him l ch, n a ti s ra i
ca mt sn phm mi, mt ci tin mi trong cng ngh, a ra mt pht minh mi v t chc
qun tr, nhm tng nng sut lao ng hoc pht hin ra mt th trng mi cho doanh nghip.
Tuy nhin dm mo him phi i i vi dm chu trch nhim v hu qu do n i hi nh
PT
qun tr phi t tin trn c s tnh to xem xt cn nhc. Lng t tin gip nh lnh o c c
cc quyt nh to bo gy ra mt s o ln hp l, c hiu qu nhm bin i tnh th.
f. Hon thin khng ngng
Ngy nay chng ta ang sng trong mt k nguyn m nhng thay i trn tt c mi
phng din ca i sng x hi din ra vi mt tc v bo. Peter F. Drucker gi thi i
chng ta l "thi i bo tp". Trong thi i ny nn kinh t th gii ang c ton cu ho mt
cch ht sc mnh m v trong tng lai gn s khng cn cng ngh hay sn phm quc gia,
cng ty quc gia hay cc ngnh kinh doanh . . . Ti sn quan trng nht ca mi quc gia, mi t
chc l cc k nng qun tr v sng kin ca cc thnh vin ca n. . . Cc t chc, cc cng ty,
doanh nghip s tr thnh nhng mng li ton cu, hot ng trong mt mi trng cnh tranh
ton cu . . . Trong bi cnh , cc t chc v cc nh qun tr cn hoch nh chin lc, u
quyn ti a, i mi lin tc v nhn thc, hnh ng thch nghi v pht trin bn vng trong
mt th gii lun thay i.
Trong hot ng nu i cho mt phng sch t c s hon m th s l khng tng
hoc l chm tr. Nu chn ch, do d s b l c hi. Bi vy phi hnh ng khi tin cy ca
cc phng n mi chim mt t l kh quan.
53
Ngi qun tr phi bit khai thc cc thng tin c li t mi ngun kp thi c i
sch tn dng thi c. c bit l cc thng tin v cung, cu, cng ngh mi, v chnh sch ca
Nh nc c lin quan v v s bin ng trong cch thc qun tr ca cc t chc khc c nh
hng ti t chc mnh. y l mi quan h gia th v lc ca h thng. Lc l tim nng ca
h thng cn th l mi qua h ca h thng vi mi trng.
V vy c th ni rng qun tr l mt qu trnh rt nng ng v i mi khng ngng.
S thnh cng ca cc nh qun tr, s sng cn ca t chc ph thuc phn ln vo nhng chin
lc i mi hu hiu. Bi vy nhiu t chc kinh doanh ln c ting tm ang tin hnh vic
hon thin v i mi ti tt c cc cp v trong hu ht ton b cc chc nng ca t chc.
Mun m rng v nng cao nng lc sng to ca nhn vin cn phi thng cho tt c nhng ai
c sng kin, nu khng s lm thui cht nim say m ca h, trn c s thc y t chc pht
trin, ph hp v thch nghi vi s thay i ca mi trng.
g. Tit kim v hiu qu
L nguyn tc quy nh mc tiu ca qun tr, bao gm c hiu qu kinh t v hiu qu x
hi, nguyn tc tit kim v hiu qu i hi ngi qun tr phi c quan im hiu qu ng
IT
n, bit phn tch hiu qu trong tng tnh hung khc nhau, t ra cc quyt nh ti u nhm
to c cc thnh qu c li nht cho nhu cu pht trin ca t chc.
Tit kim v hiu qu l vn mang tnh quy lut ca cc t chc kinh t - x hi. Tit
kim khng ng ngha vi hn ch tiu dng. Vn l tiu dng hp l trn kh nng v iu
PT
kin cho php. Trong nhiu trng hp cn phi kch thch tiu dng khc phc tnh trng
thiu pht, thc y sn xut pht trin. Tit kim cng khng phi l chi t tin m l chi tiu v
s dng ng tin sao cho c th sn xut ra nhiu sn phm hng ho c cht lng cao, gi
thnh h, tho mn nhu cu ca ca th trng. Khi cn thit phi tng chi ph bng cch u t
nhm to vic lm v tng khi lng hng ho v dch v cho x hi.. Hiu qu c xc nh
bng cch u t nhm to vic lm v tng khi lng hng ho dch v cho x hi. Hiu qu
c xc nh bng kt qu so vi chi ph. T mun tng hiu qu phi bng cch tng kt qu
v gim chi ph. Tng kt qu bng cch tng nng sut lao ng. Gim chi ph bng cch tit
kim cc yu t u vo v tit kim thi gian. Cng c th tng hiu qu bng cch tng chi ph
sn xut tng kt qu vi tc nhanh hn v quy m ln hn. Nh vy gia tit kim v hiu
qu c mi quan h hu c vi nhau. Hiu qu chnh l tit kim theo ngha rng v y nht.
Hot ng qun tr ch cn thit v c ngha khi ch th qun tr bit ly vn tit kim v
hiu qu lm nguyn tc hot ng ca mnh. Nguyn tc ny i hi nh qun tr phi a ra cc
quyt nh qun tr sao cho vi mt lng chi ph nht nh c th to ra nhiu gi tr s dng v
li ch nht phc v cho con ngi.
3.2.5. Vn dng cc nguyn tc trong qun tr
Trong qu trnh vn dng nguyn tc qun tr cc nh qun tr cn phi ch mt s vn
sau :
54
1 . Coi trng vic hon thin h thng nguyn tc qun tr

Nguyn tc qun tr va mang tnh ch quan, va mang tnh khch quan. Nhn thc ca
nh qun tr lun c gii hn trong khi cc qu trnh kinh t, mi trng qun tr din ra rt a
dng v thay i thng xuyn. V vy phi khng ngng nghin cu l lun nng cao kh
nng nhn thc quy lut, ng thi tng kt thc tin nhm hon thin ni dung cc nguyn tc
ph hp vi s vn hnh ca c ch qun tr.
Vic hon thin h thng nguyn tc qun tr cn i hi mt mt phi t gic, tn trng
v kin tr tun th cc nguyn tc, mt khc cn pht hin nhng nguyn tc khng cn ph hp,
b sung nhng nguyn tc mi ph hp vi quy lut khch quan v do s i hi ca thc tin
qun tr.
2. Vn dng tng hp cc nguyn tc qun tr
Mi nguyn tc u c mc ch, ni dung v yu cu ring i vi qu trnh qun tr.
Bi vy khi ra quyt nh qun tr, khi phn tch thc trng ca t chc phi lm r u l quan
im nguyn tc c bn bc quy lut, tc l thuc bn cht, cn u l nguyn tc thuc th ch
IT
c th. Cn thy rng quy lut, nguyn tc nm trong h thng, v trong h thng , quy lut,
nguyn tc cng c h thng th bc ca n. C cc quy lut, nguyn tc c bn so vi quy lut
nguyn tc khc. T phi vn dng tng hp cc nguyn tc qun tr trong vic xy dng c
ch, chnh sch, cng c, phng php, c cu t chc b my... nhm pht huy u th ca tng
nguyn tc, ng thi bo m cc nhn t cn thit cho qu trnh qun tr - l: Mc tiu, ng
PT
lc, phng tin, iu kin v phng php qun tr.
3. La chn hnh thc v phng php vn dng nguyn tc
H thng nguyn tc chi phi vic hnh thnh cc quyt nh qun tr c tm v m v vi
m. Tuy nhin phi ty thuc vo i tng qun tr cp qun tr v nhng iu kin kinh t - x
hi c th la chn v quyt nh hnh thc, phng php vn dng cc nguyn tc qun tr.
y chnh l c s nng cao cht lng v hiu qu thc hin cc chc nng qun tr, lm cho
cc hot ng qun tr khng ch l nhng tc ng mang tnh tc nghip n thun m cn mang
tnh x hi su sc.
Mun vy, nh qun tr phi nm vng chin lc pht trin kinh t - x hi ca t nc,
chin lc sn xut - kinh doanh ca t chc, hiu r ni dung, yu cu ca cc nguyn tc, thc
trng kinh t - x hi ca quc gia, nng lc sn xut kinh doanh ca t chc. Ngoi ra cn cn
phi tip cn kinh nghim v nhng thnh tu mi, tin b ca nhn loi v qun tr, vn dng
c hiu qu cc nguyn tc trong vic ra cc quyt nh qun tr.
4. Cn c quan im ton din v h thng trong vic vn dng cc nguyn tc qun tr.
Trong qu trnh qun tr, h thng nguyn tc gi vai tr nh hng cho vic hnh thnh
cc quyt nh qun tr, bao gm phng php, c ch, cng c, t chc b my qun tr ...Chnh
55
vai tr nh hng quy nh tnh ton din v tnh h thng ca nguyn tc qun tr, to nn
tng cho vic khai thc ti a tim nng ca t chc tng trng v pht trin.
CU HI N TP
1 Quy lut l g ? V sao ni qun tr thnh cng phi nhn thc v vn dng ng yu
cu ca cc quy lut khch quan ?
2. c im hot ng ca cc quy lut kinh t ? Vai tr ca quy lut kinh t v tm l
trong qun tr ?
3. iu kin vn dng cc quy lut khch quan trong qun tr?
4. Phn tch c s khoa hc ca cc nguyn tc qun tr ?
5. Trnh by s vn dng cc nguyn tc trong qun tr.
6. Ti sao trong hot ng qun tr phai vn dng tng hp cc nguyn tc qun tr?
7. V sao tit kim v hiu qu l mt trong nhng nguyn tc quan trng ca qun tr?
IT
PT
56
Chng 4 Mi trng qun tr
CHNG 4 - MI TRNG QUN TR
4.1. KHI NIM

4.1.1. Khi nim
Mi trng bn ngoi t chc bao gm tt c cc yu t tn ti bn ngoi ranh gii ca t
chc c nh hng tim tng n hot ng ca t chc.
4.1.2. Phn loi mi trng
Mi trng bn ngoi ca t chc c phn thnh hai lp: mi trng v m v mi
trng vi m . Mi trng v m l cc yu t c nh hng rng v khng trc tip n t chc.
Chng bao gm cc yu t vn ho x hi, chnh tr, php lut, kinh t... nh hng mt cch
khch quan ln mi t chc. Mi trng vi m gn vi t chc hn v bao gm nhng nhn t c
quan h n cc hot ng hng ngy ca t chc v chng nh hng trc tip n kt qu hot
ng ca t chc. Mt cch tng qut, chng bao gm cc yu t nh nhng ngi cnh tranh,
cc nh cung cp v khch hng...
IT
4.2. MI TRNG V M
4.2.1. Mi trng chnh tr- php lut
- Chnh tr
Chnh tr l yu t u tin m cc nh u t, nh qun tr cc doanh nghip quan tm
PT
phn tch d bo mc an ton trong cc hot ng ti cc quc gia, cc khu vc ni m
doanh nghip ang c mi quan h mua bn hay u t. Cc yu t nh th ch chnh tr, s n
nh hay bin ng v chnh tr ti quc gia hay mt khu vc l nhng tn hiu ban u gip cc
nh qun tr nhn din u l c hi hoc u l nguy c ca doanh nghip ra cc quyt
nh u t, sn xut kinh doanh trn cc khu vc th trng thuc phm vi quc gia hay quc t.
Yu t chnh tr l yu t rt phc tp, tu theo iu kin c th yu t ny s tc ng n s
pht trin kinh t trong phm vi quc gia hay quc t. Cc nh qun tr mun pht trin th trng
cn phi nhy cm vi tnh hnh chnh tr mi khu vc a l, d bo din bin chnh tr trn
phm vi quc gia, khu vc, th gii c cc quyt nh chin lc thch hp v kp thi.
- Lut php
Vic to ra mi trng kinh doanh lnh mnh hay khng lnh mnh hon ton ph thuc
vo yu t php lut v qun l nh nc v kinh t. Vic ban hnh h thng lut php c cht
lng l iu kin u tin m bo mi trng kinh doanh bnh ng cho cc doanh nghip
buc cc doanh nghip phi kinh doanh chn chnh, c trch nhim. Tuy nhin nu h thng php
lut khng hon thin cng s c nh hng khng nh ti mi trng kinh doanh gy kh khn
trong hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip.
Php lut a ra nhng quy nh cho php, khng cho php hoc nhng i hi buc cc
doanh nghip phi tun th. Ch cn mt s thay i nh trong h thng lut php nh thu, u
57
t ... s nh hng n hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. V d nh Php lnh
Bu chnh Vin thng ra i cho php mi thnh phn kinh t c tham gia cung cp cc dch
v chuyn pht th to c hi cho cc doanh nghip xm nhp vo lnh vc cung cp cc dch
v Bu chnh nhng li to nguy c cho VNPT khi phi i mt vi ngy cng nhiu i th
cnh tranh, mi trng cnh tranh ngy cng khc lit.
Vn t ra i vi cc doanh nghip l phi hiu r tinh thn ca lut php v chp
hnh tt nhng quy nh ca php lut, nghin cu tn dng c cc c hi t cc iu
khon ca php l mang li v c nhng i sch kp thi trc nhng nguy c c th n t
nhng quy nh php lut trnh c cc thit hi do s thiu hiu bit v php l trong kinh
doanh.
- Chnh ph
Chnh ph c vai tr to ln trong vic iu tit v m nn kinh t thng qua cc chnh sch
kinh t, ti chnh, tin t v cc chng trnh chi tiu ca mnh. Trong mi quan h vi cc doanh
nghip chnh ph va ng vai tr l ngi kim sot, khuyn khch, ti tr, quy nh, ngn cm,
hn ch va ng vai tr khch hng quan trng i vi doanh nghip (trong chng trnh chi
IT
tiu ca chnh ph) v sau cng chnh ph ng vai tr l nh cung cp cc dch v cho doanh
nghip nh cung cp thng tin v m, cc dch v cng cng khc. tn dng c c hi,
gim thiu nguy c cc doanh nghip phi nm bt cho c nhng quan im, nhng quy nh,
u tin nhng chng trnh chi tiu ca chnh ph v cng phi thit lp mt quan h tt p,
PT
thm ch c th thc hin s vn ng hnh lang khi cn thit nhm to ra 1 mi trng thun li
cho hot ng ca doanh nghip.
4.2.2. Mi trng kinh t
y l mt yu t rt quan trng thu ht s quan tm ca tt c cc nh qun tr . S tc
ng ca cc yu t ca mi trng ny c tnh cht trc tip v nng ng hn so vi mt s cc
yu t khc ca mi trng tng qut . Nhng din bin ca mi trng kinh t bao gi cng
cha ng nhng c hi v e do khc nhau i vi tng doanh nghip trong cc ngnh khc
nhau v c nh hng tim tng n cc chin lc ca doanh nghip. C rt nhiu cc yu t
ca mi trng v m nhng c th ni cc yu t sau c nh hng ln n hot ng kinh
doanh ca cc doanh nghip
- Tc tng trng ca nn kinh t
Nn kinh t giai on c tc tng trng cao s to nhiu c hi cho u t m rng
hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, ngc li khi nn kinh t sa st s dn n
gim chi ph tiu dng ng thi lm tng lc lng cnh tranh. Thng thng s gy nn chin
tranh gi c trong ngnh.
- Li sut v xu hng ca li xut trong nn kinh t
58
Li sut v xu hng ca li xut trong nn kinh t c nh hng n xu th ca tit kim,

tiu dng v u t v do vy nh hng ti hot ng ca cc doanh nghip. Li xut tng s
hn ch nhu cu vay vn u t m rng hot ng sn xut kinh doanh, nh hng ti mc
li ca cc doanh nghip. ng thi khi li xut tng cng s khuyn khch ngi dn gi tin
vo ngn hng nhiu hn v do vy lm cho nhu cu tiu dng gim xung.
- Chnh sch tin t v t gi hi oi
Chnh sch tin t v t gi hi oi cng c th to vn hi tt cho doanh nghip nhng
cng c th l nguy c cho s pht trin ca doanh nghip c bit n tc ng iu chnh quan
h xut nhp khu. Thng thng chnh ph s dng cng c ny iu chnh quan h xut
nhp khu theo hng c li cho nn kinh t.
- Lm pht
Lm pht cng l 1 nhn t quan trng cn phi xem xt v phn tch. Lm pht cao hay
thp c nh hng n tc u t vo nn kinh t. Khi lm pht qu cao s khng khuyn
khch tit kim v to ra nhng ri ro ln cho s u t cu cc doanh nghip, sc mua ca x
IT
hi cng b gim st v lm cho nn kinh t b nh tr. Tri li thiu pht cng lm cho nn kinh
t b tr tr. Vic duy tr mt t l lm pht va phi c tc dng khuyn khch u t vo nn
kinh t , kch thch th trng tng trng .
- H thng thu v mc thu
PT
Cc u tin hay hn ch ca chnh ph vi cc ngnh c c th ho thng qua lut thu.
S thay i ca h thng thu hoc mc thu c th to ra nhng c hi hoc nguy c i vi cc
doanh nghip v n lm cho mc chi ph hoc thu nhp ca doanh nghip thay i.
4.2.3. Mi trng vn ho x hi
Bao gm nhng chun mc v gi tr m nhng chun mc v gi tr ny c chp nhn
v tn trng, bi mt x hi hoc mt nn vn ho c th. S thay i ca cc yu t vn ho x
hi mt phn l h qu ca s tc ng lu i ca cc yu t v m khc, do vy n thng xy
ra chm hn so vi cc yu t khc. Mt s nhng c im m cc nh qun tr cn ch l s
tc ng ca cc yu t vn ho x hi thng c tnh di hn v tinh t hn so vi cc yu t
khc, thm ch nhiu lc kh m nhn bit c. Mt khc, phm vi tc ng ca cc yu t vn
ho x hi thng rt rng: "n xc nh cch thc ngi ta sng lm vic, sn xut, v tiu th
cc sn phm v dch v". Nh vy nhng hiu bit v mt vn ho - x hi s l nhng c s rt
quan trng cho cc nh qun tr trong qu trnh qun tr chin lc cc doanh nghip. Cc kha
cnh hnh thnh mi trng vn ho x hi c nh hng mnh m ti cc hot ng kinh doanh
nh: (l) Nhng quan nim v o c, thm m, v li sng, v ngh nghip; (2) Nhng phong
tc, tp qun, truyn thng (3) Nhng quan tm v u tin ca x hi; Trnh nhn thc, hc
vn chung ca x hi...
59
Bn cnh Dn s cng l mt yu t rt quan trng nh hng n cc yu t khc ca

mi trng v m, c bit l yu t x hi v yu t kinh t. Nhng thay i trong mi trng
dn s s tc ng trc tip n s thay i ca mi trng kinh t v x hi v nh hng n
chin lc kinh doanh ca doanh nghip.
Nhng thng tin ca mi trng dn s cung cp nhng d liu quan trng cho cc nh
qun tr trong vic hoch nh chin lc sn phm, chin lc th trng, chin lc tip th,
phn phi v qung co. Nhng kha cnh cn quan tm ca mi trng dn s bao gm: (l)
Tng s dn ca x hi, t l tng ca dn s, (2) Kt cu v xu hng thay i ca dn s v
tui tc, gii tnh, dn tc ngh nghip, v phn phi thu nhp; (3) Tui th v t l sinh t nhin;
(4) Cc xu hng dch chuyn dn s gia cc vng...
4.2.4. Mi trng t nhin
iu kin t nhin bao gm v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin; t ai, sng
bin, cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t, ti nguyn rng bin, s trong sch ca
mi trng, nc v khng kh,... C th ni cc iu kin t nhin lun lun l mt yu t quan
trng trong cuc sng ca con ngi (c bit l cc yu t ca mi trng sinh thi), mt khc
IT
n cng l mt yu t u vo ht sc quan trng ca nhiu ngnh kinh t nh: nng nghip,
cng nghip khai khong, du lch, vn ti. Trong rt nhiu trng hp, chnh cc iu kin t
nhin tr thnh mt yu t rt quan trng hnh thnh li th cnh tranh ca cc sn phm v
dch v
PT
Tuy nhin, trong nhng thp nin gn y, nhn loi ang chng kin s xung cp
nghim trng ca cc iu kin t nhin, c bit l: S nhim mi trng t nhin ngy cng
tng; S cn kit v khan him ca cc ngun ti nguyn v nng lng; S mt cn bng v mi
trng sinh thi...Nhng ci gi m con ngi phi tr do s xung cp ca mi trng t nhin
l v cng to ln, kh m tnh ht c. nhiu thnh ph trn th gii tnh trng nhim khng
kh v nc t ti mc nguy him. Mt mi lo rt ln l cc ha cht cng nghip to
ra l thng trn tng ozone gy nn hiu ng nh knh, tc l lm cho tri t nng ln n mc
nguy him. Ty u, cc ng "xanh" gy sc p rt mnh i phi c nhng hnh ng
chung lm gim nhim trong cng nghip.
Cc nh qun tr cn nhy bn vi nhng mi e da v c hi gn lin vi xu hng
trong mi trng t nhin. l:
- Thiu ht nguyn liu
Vt cht ca tri t c loi v hn, loi hu hn, c th ti to c v loi hu hn
khng ti to c. Ngun ti nguyn v hn, nh khng kh, khng t ra vn cp bch, mc
d c mt s nhm thy c mi nguy him lu di. Cc nhm bo v mi trng vn ng
cm s dng mt s cht y nht nh trong cc bnh xt, v chng c kh nng ph hu tng
ozone ca kh quyn. mt s khu vc trn th gii, nc l mt vn ln.
60
- Chi ph nng lng tng

Mt ngun ti nguyn hu hn khng th ti to - du m - ra nhng vn nghim
trong cho nn kinh t th gii. Gi du m tng vt thc y vic tm kim ro rit nhng dng
nng lng khc. Than li tr nn ph bin v cc cng ty tm kim nhng phng tin c
ngha thc tin khai thc nng lng mt tri, ht nhn, gi v cc dng nng lng khc.
Ch ring trong lnh vc nng lng mt tri c hng trm cng ty tung ra nhng sn phm th
h u tin khai thc nng lng mt tri phc v si m nh v cc mc ch khc. Mt
s cng ty tm cch ch to t in c gi tr thc tin v treo gii thng hng t bc cho
ngi ot gii.
- Mc nhim tng
Mt s hot ng cng nghip chc chn s hu hoi cht lng ca mi trng t nhin.
Vic loi b cc cht thi ha hc v ht nhn, mc nhim thu ngn gy nguy him ca nc
bin, cc ha cht gy nhim khc trong t v thc phm v vic vt ba bi trong mi trng
nhng chai l, cc vt liu bao b bng nha v cht khc khng b phn hu sinh hc.
IT
Mi lo lng ca cng chng to ra mt c hi cho nhng cng ty nhy bn. N to
ra mt th trng ln cho cc gii php kim sot nhim, nh thp lc kh, cc trung tm ti
sinh v h thng bi thi. N dn n ch tm kim nhng phng n sn xut v bao gi hng
ha khng hu hoi mi trng. Nhng cng ty khn ngoan thay v b chm chn, ch
ng c nhng chuyn bin theo hng bo v mi trng t ra l mnh c quan tm n
PT
tng lai ca mi trng th gii.
Trc d lun ca cng ng cng nh s ln ting ca cc t chc quc t v bo v mi
trng ang i hi lut php ca cc nc phi kht khe hn, nhm ti to v duy tr cc iu
kin ca mi trng t nhin.
4.2.5. Mi trng cng ngh
Cng ngh l mt qu trnh chuyn ha lm bin i u vo ca t chc thnh u ra. V
vy, cng ngh l nhng tri thc, cng c, k thut v hot ng c s dng chuyn i
nhng tng, thng tin v nguyn liu thnh hnh ha v dch v cui cng. Cng ngh c th
ch n gin nh cch pha mt tch c ph trong nh hng hay phc tp nh vic ch to chic tu
V tr trn Sao Ha.
Kha cnh cng ngh ca vic nghin cu mi trng bao gm nhng thnh tu v khoa
hc v cng ngh trong ngnh c th cng nh phm vi x hi rng hn. S thay i nhanh
chng ca cng ngh ng vai tr quan trng trong mi trng t chc, t nn tng cho hin ti v
to ra s bt ph trong tng lai. Cng ngh mi l iu kin c bn to nn s pht trin cho t
chc, c bit l cc ngnh cng nghip k thut cao ng thi to c hi cho t chc xem xt li
mc ch v phng thc hot ng ca mnh.
61
y l mt trong nhng yu t rt nng ng cha ng nhiu c hi v e do i vi

cc t chc c bit l cc t chc kinh t.
* Nhng p lc v e do t mi trng cng ngh c th l:
(l) S ra i ca cng ngh mi lm xut hin v tng cng u th cnh tranh ca cc
sn phm thay th, e do cc sn phm truyn thng ca ngnh hin hu.
(2) S bng n ca cng ngh mi lm cho cng ngh hin hu b li thi v to ra p lc
i hi cc doanh nghip phi i mi cng ngh tng cng kh nng cnh tranh.
(3) S ra i ca cng ngh mi cng to iu kin thun li cho nhng ngi xm nhp
mi v lm tng thm p lc e da cc doanh nghip hin hu trong ngnh.
(4) S bng n ca cng ngh mi cng lm cho vng i cng ngh c xu hng rt
ngn li, iu ny cng lm tng thm p lc phi rt ngn thi gian khu hao so vi trc.
Bn cnh nhng e do ny th nhng c hi c th n t mi trng cng ngh i vi
cc doanh nghip c th l:
IT
(l) Cng ngh mi c th to iu kin sn xut sn phm r hn vi cht lng cao
hn, lm cho sn phm c kh nng cnh tranh tt hn. Thng th cc doanh nghip n sau c
nhiu u th tn dng c c hi ny hn l cc doanh nghip hin hu trong ngnh.
(2) S ra i ca cng ngh mi c th lm cho sn phm c nhiu tnh nng hn v qua
PT
c th to ra nhng th trng mi hn cho cc sn phm v dch v ca cng ty.
Ngoi nhng kha cnh trn y, mt s im m cc nh qun tr cn lu thm khi
cp n mi trng cng ngh l:
(l) p lc tc ng ca s pht trin cng ngh v mc chi tiu cho s pht trin cng
ngh khc nhau theo ngnh. Cc ngnh truyn thng, in t, hng khng v dc phm lun c
tc i mi cng ngh cao, do mc chi tiu cho s pht trin cng ngh thng cao hn so
vi ngnh dt, lm nghip v cng nghip kim loi. i vi nhng nh qun tr trong nhng
ngnh b nh hng bi s thay i k thut nhanh th qu trnh nh gi nhng c hi v e da
mang tnh cng ngh tr thnh mt vn c bit quan trng ca vic kim sot cc yu t bn
ngoi.
(2) Mt s ngnh nht nh c th nhn c s khuyn khch v ti tr ca chnh ph
cho vic nghin cu pht trin khi c s ph hp vi cc phng hng v u tin ca chnh ph.
Nu cc doanh nghip bit tranh th nhng c hi t s tr gip ny s cp c nhng thun li
trong qu trnh hot ng
62
4.3. MI TRNG VI M
4.3.1. i th tim tng
i th tim tng bao gm cc cng ty hin nay khng ra mt cnh tranh nhng vn c
kh nng cnh tranh trong tng lai. S xut hin ca i th tim n cng lm tng cnh tranh
i vi cc doanh nghip trong ngnh. Kh nng cnh tranh ca i th tim tng c nh gi
qua nim " ro cn ngn chn ca s ra nhp vo ngnh kinh doanh. Ro cn ny bao hm
ngha mt doanh nghip cn phi tn km rt nhiu c th tham gia vo mt ngnh ngh kinh
doanh no . Ph tn ny cng cao th ro cn cng cao v ngc li.
Cc ro cn chnh ngn chn s gia nhp
- S khc bit ca sn phm khin cho khch hng trung thnh vi nhn hiu sn phm
ca cc cng ty c v th uy tn vng vng hoc ng vng.
Thng thng cc cng ty ny c u th cnh tranh v cht lng sn phm, v dch v
hu mi hoc v kh nng chuyn bit ho sn phm. S trung thnh vi nhn hiu l ngun ro
cn khin cho cc doanh nghip mi tham gia kh lng ginh git th phn trn thng trng.
IT
Cc doanh nghip c tim nng phi tn km rt nhiu c th b gy lng u i c cng
c ca khch hng i vi nhn hiu c uy tn trc .
- Li th tuyt i v gi thnh: C th pht sinh t
+cng ngh sn xut cao cp
PT
+ do qu trnh kinh nghim lu nm
+ do bng sng ch hoc b quyt cng ngh
+ do chi ph lao ng, nguyn vt liu thp;
+ Hoc do nhng k so trong qun l.
Vi nhng li th trn, mt cng ty c v th vng vng khng phi qu bn tm vi
nhng nguy c t pha cc i th tim tng gy ra trong tng lai.
- Tc dng gim chi ph theo quy m
Bao gm hiu qu gim ph
+ do sn xut i tr nhng sn phm c tiu chun ho
+ do gi chit khu vi s lng ln vt t nguyn vt liu u vo sn xut
+ Hoc do qung co i tr (gip h thp chi ph qung co trn tng sn phm).
Nu tng gp nhng thun li gim ph ny l ng k th cc cng ty vng mnh c
nhiu li th trong vic cn tr cc i th tim nng mun tham gia cnh tranh cng khai. Trong
trng hp ny, cc cng ty mi nhp ngnh s phi lm vo tnh th hoc chp nhn sn xut
nh v khi s phi chu bt li ln v gi thnh cao ko theo li nhun t hoc chp nhn mo
63
him trn quy m ln vi vn u t khng l m nhng ri ro khc cha th no lng trc

c ht. Tuy nhin hin nay trn th gii s lng sn phm tiu chun ho v c sn xut
i tr ch chim khong 5% tng sn lng hng ho. Thay v sn xut hng lot theo nh
hng sn phm nh trc y, cc nn kinh t pht trin ang c xu hng quay v nn sn xut
nh tho nh hng khch hng iu ny khin cho tc dng gim chi ph theo qui m khng
cn l ro cn qu ln i vi cc i th tim nng.
- Ngoi ra cn mt s ro cn kh quan trong i vi cc doanh nghip mi xm nhp
ngnh l chnh sch qun l v m, vn u t
4.3.2. i th cnh tranh hin ti
Tc lc th 2 trong 5 tc lc cnh tranh theo m hnh ca Michael Porter l cc cng ty
cnh tranh vn c v th vmg vng trn th trng trong cng mt ngnh ngh kinh doanh. S
lng, quy m v sc mnh ca tng i th cnh tranh u c nh hng n hot ng kinh
doanh cng nh chin lc ca doanh nghip. Mc cnh tranh cng cao, gi cnh tranh cng
gim ko theo li nhun gim. Do yu t cnh tranh v gi l mt nguy c i vi li nhun
ca cng ty.
IT
C 3 yu t quan trng to thnh mc cnh tranh gia cc cng ty hot ng cng mt
lnh vc kinh doanh nh nhau, l:
- C cu cnh tranh
PT
-Tc tng trng ca ngnh
- Cc ro cn ngn chn vic ra khi ngnh ca doanh nghip.
* C cu cnh tranh
C cu cnh tranh l s phn b s lng v tm c cc cng ty cnh tranh trong cng
ngnh kinh doanh.
*Tc tng trng ca ngnh
Nu ngnh c tc tng trng cao th mc cnh tranh s khng cng thng v chic
bnh th trng ln ch cho cc i th. Ngc li tc tng trng ca ngnh chm li s
bin cuc cnh tranh ca doanh nghip thnh cuc chim gi, ginh git v m rng th phn.
* Ro cn ngn chn doanh nghip ra khi ngnh
Khi cc hot ng kinh doanh trong ngnh khng cn thun li na, doanh thu gim
mnh, hng ho ng m khng c hng gii quyt tho ng s cnh tranh v gi ngy cng
gay cn (do phi tranh th bn gim gi gii phng gp hng tn ng), cc cng ty mun rt
lui ra khi ngnh. Tuy nhin iu khng phi l n gin v phi chu mt mt kh nhiu. S
mt mt cng cao th ro cn cng cao hay ngc li.
Nhng ro cn in hnh ngn chn s rt lui khi ngnh gm:
64
- Gi tr ti sn thu hi thp do thit b qu chuyn mn ho hoc li thi kh bn c gi.

- Nhng rng buc vi nh nc nht l nhng doanh nghip nh nc
- Ngha v o l v php l i vi khch hng vi nhn vin, vi ch n
- Cc tr lc tnh cm do gn b vi ngnh lu nay.
- Khng c nhiu c hi chn la khc nhau
...
4.3.3. Khch hng
Khch hng l nhng c nhn t chc c nhu cu v sn phm hay dch v m doanh
nghip cung cp. Mi quan h gia doanh nghip vi khch hng l mi quan h gia ngi mua
v ngi bn l mi quan h tng quan th lc. Khch hng l i tng c nh hng rt
mnh, quyt nh s tn ti v pht trin lu di ca cc doanh nghip. Trong nn kinh t th
trng, khch hng l mi quan tm hng u ca cc Doanh nghip, mi n lc ca doanh
nghip u hng vo khch hng nhm thu ht s ch , kch thch s quan tm, thc y khch
IT
hng n vi sn phm hoc dch v ca doanh nghip. Khi nghin cu mi trng kinh doanh,
thng tin v khch hng c cc nh qun tr thu thp, phn tch v nh gi u tin. Qua ,
nh qun tr c c s la chn khch hng mc tiu, pht trin cc chnh sch v chng trnh
hnh ng nhm p ng tt cc nhu cu, mong mun ca khch hng trong tng thi k. Mt
khc, hiu bit khch hng cn gip Doanh nghip khng ngng hon thin ti cc hot ng
PT
marketing, xy dng mi quan h lu di vi khch hng hin ti pht trin c khch hng
mi.
Khch hng c th c xem nh l 1 s e do cnh tranh khi h buc cc doanh nghip
gim gi hoc c nhu cu cht lng cao v dch v hon ho. iu ny khin cho chi ph hot
ng tng thm to nguy c v gi cnh tranh.
Khch hng c kh nng gy p lc i vi nh cung cp trong cc iu kin sau:
- Nhiu nh cung ng c quy m va v nh trong ngnh cung cp trong khi ngi
mua l 1 s t v c qui m ln.
- Khch hng mua 1 khi lng ln. Trong hon cnh ny ngi mua c th s dng u
th mua ca h nh 1 u th mc c cho s gim gi khng hp l.
- Khi khch hng c nhiu kh nng chn la khc nhau i vi sn phm thay th a
dng.
- Khi tt c cc khch hng ca doanh nghip lin kt vi nhau i hi doanh nghip
nhng b. y l nguy c ln i vi doanh nghip.
- Khi khch hng c li th trong chin lc hi nhp dc ngc chiu ngha l c th lo
liu t cung ng vt t cho mnh vi ph tn thp hn l phi mua ngoi.
65
Trong nhng trng hp ny s tn ti ca ngi bn hon ton ph thuc vo ngi

mua v v vy ngi mua c th thao tng v p gi ngi bn.
4.3.4. Nh cung cp
Cc nh cung cp l nhng Doanh nghip , nhng c nhn c kh nng sn xut v cung
cp cc yu t u t vo nh: My mc thit b nh xng, nguyn vt liu cc loi ph tng
thay th, vn cc loi dch v lao ng, thng tin nng lng; phng tin vn chuynv..v. cho
doanh nghip. S lng, cht lng, chng loi, gi c, cc iu kin cung cp v..v ca cc yu
t u vo nh hng trc tip n nhim v v mc tiu kinh doanh, tin trnh hot ng ca
cc b phn, chi ph sn xut, hiu qu hot ng ca doanh nghip trong tng k V..v.
C th xem nh cung cp nh mt nguy c khi h i nng gi hoc gim cht lng sn
phm cung cp. Bng cch h lm cho li nhun ca cng ty st gim.
Cc nh cung cp c kh nng gy p lc cho doanh nghip trong cc trng hp sau:
- S lng nh cung cp t
- Tnh cht thay th cc yu t u vo l kh
IT
- Ngnh kinh doanh ca cng ty khng quan trng i vi nh cung cp hoc s lng
mua chim t trng nh trong sn lng ca nh cung cp .
- Khi ngi mua phi gnh chu mt chi ph cao do thay i nh cung cp
PT
- Khi cc nh cung ng e do hi nhp v pha trc
Hiu bit tng nh cung cp v c nhng thng tin y , kp thi v h s gip cho
doanh nghip chn nh cung cp ng tin cy, tn dng cc c hi v c bin php thch nghi
ngn chn ri ro.
4.3.5. Sn phm thay th
Xt trn din rng, cc doanh nghip trong mt ngnh phi cnh tranh vi cc doanh
nghip cc ngnh khc c sn phm c th thay th cc sn phm ca ngnh. Cc sn phm
thay th hn ch mc li nhun tim nng ca mt ngnh bng cch t mt ngng ti a cho
mc gi m cc cng ty trong ngnh c th kinh doanh c li. iu ny th hin qua co gin
ca cu theo gi cho. Do cc loi hng c tnh thay th cho nhau nn s dn n s cnh tranh
trn th trng. Khi gi ca sn phm chnh tng th s khuyn khch xu hng s dng sn phm
thay th v ngc li. Kh nng la chn gi c ca sn phm thay th cng hp dn th ngng
chn trn i vi li nhun ca ngnh cng vng chc hn.
nh hng ca sn phm thay th i vi doanh nghip:
- Sn phm thay th c u th hn v cht lng
- Sn phm thay th c u th hn v gi
66
4.4. GIM BT S BT TRC BNG CCH QUN TR MI TRUNG

Nh qun tr khng th ng trong vic i ph mi trng. Mt khi h nhn ra s l
thuc ca t chc vo mt hay nhiu yu t ca mi trng, th h c th th hin mt chin lc
lm gim bt s l thuc . chnh l qun tr mi trng, v cc nh qun tr thng dng
cc phng php cch sau qun tr s bt trc ca mi trng.
a. Dng m : "Dng m" l nhm gim bt hay thu ht nhng c sc do nhng nh
hng ca mi trng gy ra. Nh qun tr c th dng m cho t chc chng vi nhng nh
hng mi trng t pha u vo hoc u ra. pha u vo, l tn tr vt t, thc hin vic
bo tr phng nga, hay tuyn v hun luyn nhng nhn vin mi. Lm nh vy l nhm bo v
t chc khi bt trc. V d nh , nh qun tr cng c th trnh c bt ng v nhn vin bng
cch tuyn m v hun luyn trc...
Cch dng m u ra th khng c phong ph nh u vo. Trng hp ng k
nht l dng nhng bn kim k. Nu mt t chc c th to ra c nhng sn phm em kim
k m khng b h hng, th cng ty c hng nhng hiu sut cao, sn xut hng ha l mt
tc bt bin d rng c nhng giao ng ca nhu cu. Chng hn nh nh sn xut tr chi ch
IT
phn phi hng cho nhng ca hng bn l vo ma thu bn vo dp rm thng tm. Tt nhin
nhng chi c sn xut quanh nm, nhng ch c tn kho v phn phi vo ma thu.
b. San bng : Tc l san u nh hng ca mi trng. Th d, cc cng ty in thoi c
gi cao im t 7 gi sng n 11 gi m ca ngy lm vic v nhng gii kinh doanh s dng,
PT
v cng ty in thoi phi c thit b p ng nhu cu , nhng vo nhng gi khc th
thit b li khng c dng ti. H gii quyt bng cch tnh gi cao nht vo nhng gi cao
im v gi r vo nhng gi khc. Mt th d khc v nhng ca hiu bn l qun o, m nhng
thng chm nht l thng ging v thng su (thi k nghi h). gii quyt, h d thc hin hai
t bn h gi vo nhng thi im bn chm.
c. Tin on : Tin on l kh nng ni trc nhng bin chuyn ca mi trng v
nhng nh hng ca chng i vi t chc. Ty theo kh nng tin on c nhng giao ng
ca mi trng m qun tr c th gim bt nhng bt trc. Th d mt ngi kinh doanh v xy
ct nh, phi tin on nhng bin i v nhu cu c th t thi gian biu hon tt gim chi
ph m vn p ng nhu cu.
d. Cp hn ch : C khi qun tr cng phi s dng cp hn ch nhng sn phm hay dch
v ca t chc, nh vy tc l cp pht chng trn mt cn c u tin, khi nhu cu vt qu s
cung cp. V d trong trng hp cu tr nhng ni b thin tai khng th t chc phi dng
ti li cp hn ch, nh u tin trng hp gia nh c ngi gi, tr em... Hoc trong nhng dp
nhu cu tng t bin, Bu in cng phi s dng bin php ny. Nhng th tn hng nht c
u tin, v nhng th tn dng km hn th c x l trn cn bn "ty theo kh nng sn c".
Cp hn ch biu th mt c gng gim thiu s bt trc ca mi trng bng cch kim sot
nhng nhu cu qu cao.
67
e. Hp ng : Qun tr c th dng hp ng gim bt bt trc v pha u vo cng

nh u ra. Chng hn nh h c th k nhng hp ng mua bn vt t v nguyn liu di hn.
l trng hp ca nhng cng ty hng khng hp ng vi nhng cng ty xng du, hoc
nhng nh ch bin thc phm hp ng vi nhng nh cung cp ng cc. Lm nh vy nhng
hng trn trnh bt nhng bt trc do bin dng ca gi xng, gi ng cc, hoc do c c mt
ngun tiu th ln v n nh.
g. Kt np : Qun tr c th dng ti cch kt np nhng bt trc, tc l thu ht nhng c
nhn hay nhng t chc c th l nhng mi de da t mi trng cho t chc ca h. Chng hn
c mt doanh nghip b nhng nhm hot ng tiu th cng kch. Nhng doanh nghip
mi mt vi nhn vt tri nht ca nhm vo hi ng qun tr ca h. V d nhin nhng ngi
c mi vo tham d s khng th no cng kch nhng quyt nh m chnh h tham gia lm
ra. Nhng nh qun tr nhng cng ty c kh khn v ti chnh cng thng mi nhng nh ngn
hng vo trong hi ng qun tr ca h, h d tip cn vi th trng tin t.
h. Lin kt : y l trng hp nhng t chc hp li trong mt hnh ng chung. Cch
gii quyt ny bao gm nhng chin thut nh tha thun phn chia th trng, nh gi, phn
IT
chia lnh th a l, hp nht, hot ng chung v iu khin chung.
Nhng tha thun c i c li, khng vit ra, i khi bt hp php, v nhng gii quyt
nhn nhng c th n nh mt mi trng bt trc, nht l khi c rt t t chc cnh tranh.
i. Qua trung gian : Qun tr c th s dng c nhn hay t chc khc gip h hon
PT
thnh nhng kt qu thun li. Cch thng dng l vn ng hnh lang. Chng hn M,
Vin thuc l v Hi sng trng quc gia vn ng mnh Washington lm gim bt
nhng bt trc c phng hi cho quyn li ca thuc l v sng.
k. Qung co : Qung co c l l phng tin quen thuc nht m cc t chc s dng
qun tr mi trng. Nhng nh qun tr no to c nhng khc bit gia sn phm hy dch
v ca h vi nhng hng khc trong thc ca nhng khch hng kh d, th c th n nh
nhng th trng ca h v gim bt s bt trc.
CU HI N TP
1 Mi trng ca mt t chc l g ?
3 . Theo anh (ch) nhng lc lng no l quan trng nht trong mi trng bn ngoi to
ra s khng chc chn cho nhng t chc ngy nay? Nhng lc lng anh (ch) nhn thc pht
sinh trong mi trng v m hay mi trng vi m?
4. Nhng quyn sch qun tr bn hng tt nht hin ny thng cho rng khch hng l
yu t quan trng nht trong mi trng bn ngoi. Anh (ch) c ng khng? C cng ty no
khng ng nh th khng?
68
5. Ti sao cng v qun l mi trng tr nn l mi quan tm ca cc nh kinh doanh?

5. Qun tr c th dng nhng gii php no qun tr s l thuc ca n vo nhng nh
cung cp ? Nhng t chc cnh tranh ? khch hng ?
IT
PT
69
Chng 5 Thng tin v quyt nh trong qun tr
CHNG 5
THNG TIN V QUYT NH TRONG QUN TR
5.1.THNG TIN TRONG QUN TR

5.1.1. Vai tr ca thng tin v truyn thng trong t chc
1. Khi nim, vai tr ca thng tin, yu cu ca thng tin trong t chc
a. Khi nim thng tin
Trong qun tr t chc, thng tin c s dng cho mc ch ban hnh nhng quyt nh
v t chc thc hin quyt nh. V vy, thng tin c inh ngha l nhng d liu mi c
thu nhn, c hiu v c nh gi l c ch cho vic ra quyt nh v t chc thc hin cc
nh qun tr t chc.
Cc d liu phn nh thc t cc giao dch hng ngy trong t chc v nhng thay i t
mi trng bn ngoi. Trong khi nhiu d liu bn ngoi c th s dng lun cho vic ra quyt
IT
nh nh bo co ca cc ngn hng thng mi, cc d liu v bin ng kinh t, th hu ht cc
d liu bn trong ch c ch khi chng c thu thp v x l ph hp vi nhu cu s dng thng
tin.
Nhng d liu v cc s vic hay hin tng ca mt h thng no ch c th tr
PT
thnh thng tin cho vic ra quyt nh qun tr khi bo nhng iu kin sau:
c hiu v c gii thch. y l iu kin cn p ng nht nu mt d liu no
mun tr thnh thng tin. Chng ta khng th nh gi d liu c ch hay khng nu chng ta
khng th hiu chng.
C ch i vi vic ra quyt nh hoc gii quyt mt nhim v no trong qun tr t
chc. Theo iu kin ny, mc d nhiu c th c hiu v gii thch, c phn tch v x
l th vn khng c gi l thng tin nu chng khng c nh gi l c ch cho vic ra quyt
nh.
Vy, nh ngha thng tin theo quan im trn gip cc nh qun tr trnh c nhiu sai
lm trong vic thu thp cc d liu cho vic ra quyt nh ca h nh hin tng nhiu, thu thp
v x l nhng tin tc khng c ch lng ph thi gian, cng sc v chi ph thu thp v x l.
b. Vai tr ca thng tin trong qun tr
Thng tin c mt vai tr ht sc to ln trong qun tr. Nhiu cng trnh nghin cu ch
ra rng trong mi t chc mun cc hot ng qun tr c hiu qu th iu khng th thiu c
l phi xy dng mt h thng thng tin tt. Hn th na hiu qu kinh doanh ca vic u t
vo h thng thng tin thng l rt cao. Chnh v th m ngy nay hu nh mi cng ty u
khng tic tin ca u t mua sm nhng phng tin k thut in t hin i nht nhm nng
70
cao hiu qu v cht lng h thng thng tin trong qun tr ca mnh. Vai tr ht sc quan trng
ca thng tin trong qun tr th hin rt r nhng phng din sau:
Thng tin l phng tin gn kt t chc vi mi trng bn ngoi
Thng qua vic trao i thng tin m cc nh qun tr hiu r hn nhu cu ca khch
hng, mong mun ca cc bn lin quan, kh nng sn sng ca nhng ngi cung cp, cc yu
cu ca cc nh u t, cc quy nh ca chnh ph, cc mi quan tm ca cng ng. Chnh
thng qua thng tin lin lc m bt c mt t chc no cng tr thnh mt h thng tc ng
tng h vi mi trng ca n.
Vai tr l nguyn liu u vo ra cc quyt nh qun tr
Sn phm ca qun tr l cc quyt nh qun tr di nhiu hnh thc khc nhau nh
chin lc, chnh sch, k hoch, chng trnh, d n, ...Nguyn liu sn xut ra cc sn phm
quyt nh l thng tin.
ra quyt nh v hnh thc phn phi cc sn phm m nhc ca mt doanh nghip
hot ng trong ngnh cng nghip m nhc, cc qun tr marketing cn c nhng nguyn liu l
IT
thng tin u vo nh thng tin v cc phn on th trng theo la tui, thi quen s dng,
phng tin nghe nhc ca h, v d nhng ngi tr tui thng mua cc sn phm m nhc qua
Intemet, trong khi nhng ngi ln hn thng c thi quen vo cc ca hng bng a hnh.
V thng tin l nguyn liu cho qu trnh ra quyt nh qun tr nn nu cht lng cng
PT
nh dung lng thng tin khng m bo, cc nh qun tr khng th ban hnh c mt quyt
nh ti u. iu ny tng t nh trong qu trnh sn xut vt cht, cht lng nguyn liu l
mt trong nhng yu t quyt nh cht lng ca sn phm.
Vi vai tr l nguyn liu, thng tin gip cc nh qun tr gim ri ro cho t chc do
thiu kin thc trong vic thc hin cc chc qun tr c bit trong hoch nh v ra quyt nh.
ng thi h tr cc hot ng kim sot bng vic cung cp thng tin v cc hot ngv tng
cng hiu bit v cc vn trong t chc v lm cho chng d qun l hn.
Vai tr l cng c, phng tin t chc thc thi cc quyt nh qun tr
Vai tr cng c qun tr ca thng tin c th hin ch yu qu trnh t chc thc hin
quyt nh qun tr. T vic xy dng c cu v mt t chc, cho n ch o thc hin v cui
cng l kim sot vic hin quyt nh u cn c cng c thng tin.
Trong xy dng c cu trin khai quyt nh, thng tin v mc tiu v cc gii php quyt
nh l c s xy dng c cu t chc nhm thc hin quyt nh. Thng tin ng vai tr l
phng tin m bo thng nht gia quyt nh vi c cu t chc thc hin n.
Trong ch o thc hin quyt nh, thng tin l phng tin ph bin cc mc tiu quyt
nh ti nhng i tng thc hin chng. Mt khc, thng tin cn l phng tin truyn thng,
lin lc v phi hp gia cc c nhn v b phn nhm thc hin quyt nh mt cch hiu lc v
71
hiu qu nht. Thng tin cng l phng tin thay i cch thc y nhn vin v cch thc
gii quyt xung t trong thc hin quyt nh.
Trong kim sot thc hin quyt nh, thng tin l cng c phn nh v nhng sai lch
xy ra v cc nguyn nhn sai lch trc, trong v sau khi trin khai quyt nh. Thng tin cng
l cng c nh gi vic thc hin quyt nh v cha ng nhng bi hc cho vic ra quyt
nh tip theo.
Vai tr l ngun lc ca mi t chc kinh t - x hi
Thng tin l mt ngun lc c bn ca bt k mt t chc no. ng gp ca yu t
thng tin vo s thnh cng ca t chc ngy cng c khng nh bn cnh cc ngun lc khc
nh nhn lc, ti lc v vt lc. Tuy nhin, thng tin chi thc s tr thnh ngun lc khi chng
c gi tr i vi ngi nh qun tr. Mi nh qun tr cc cp khc nhau, nhng lnh vc
khc nhau th c nhng nhu cu thng tin khc nhau v v vy c nhng s nh gi v ngun lc
thng tin khng ging nhau.
Vi xu hng pht trin mnh ca kinh t tri thc v cng ngh thng tin, thng tin tr
IT
thnh mt trong nhng li th so snh ca cc t chc trong cnh tranh v hp tc. C th ni
thng tin l cha kho ca thnh cng v l quyn lc trn tt c cc quyn lc. Ai nm c
thng tin ngi s thnh cng.
2. Khi nim, vai tr ca truyn thng trong t chc
PT
Cho du hnh thc t chc l g i chng na, l hng hng khng, trng hc, ngn hng,
h thng vn ti hoc cc nh my sn xut th truyn thng hiu qu vn l yu t then cht.
Truyn thng i vi t chc nh l huyt mch i vi con ngi. Mt ngi c th b x cng
ng mch v lm suy yu kh nng ca c th, cng nh vy cc knh thng tin ca t chc c
th b chn v v th lm gim hiu qu ca t chc. Nu truyn thng khng hiu qu nh qun
tr hon thnh t cng vic v iu ny l gii ti sao truyn thng l mt trong su nng lc qun
tr chnh. Ttruyn thng l vic truyn i thng tin v nhn thc c ngha cc biu tng
c truyn t ngi ny sang ngi khc. l tin trnh gi. nhn v chia s cc tng.
quan im, gi tr, kin v cc s kin. Truyn thng cn n ngi gi, ngi bt du ca tin
trnh v ngi nhn, ngi cui cng trong vic truyn thng. Khi ngi nhn phn hi thng tin
nhn nh mong i chu trnh truyn thng hon tt. Truyn thng c th chnh thc hoc phi
chnh thc. bng li hoc c ch v c nhiu hnh thc. bao gm tng tc mt di ,mt, gi in
thoi, fax, video. . .Trong cc t chc. cc nh qun tr s dng tin trnh truyn thng thc
hin cc chc nng ca h (hoch nh, t chc. lnh o v kim tra). Truyn thng km dng
nh l vn c th v hin nhin trong trng hp t chc thu hp quy m, khi m c nh qun
tr v nhn vin u gp phi s cng thng. nhng tnh hung nan gii. Truyn thng km cho
php cc tin n thay th s tht, gia tng s hiu nhm v xung t gia cc phng ban v
nhm, gy cn tr s thay i t chc thnh cng. Trong nhng trng hp nh vy, truyn
thng ti dng nh l l do quan trng nht khin cho vic thc thi chin lc km.
72
5.1.2. Truyn thng trong t chc

a s cc nh qun tr dnh phn ln thi gian giao tip, truyn thng vi cp trn,
ng nghip, khch hng, v vi ngi khc; vit cc bn ghi nh, th t v bo co; v ni
chuyn vi ngi khc qua in thoi. thc hin iu ny, h tham gia vo tin trnh truyn
thng bao gm cc thnh t: Ngi gi, Thng ip, M ha, Knh, Ngi nhn, Gii m, nhn
thc v Phn hi. Thm vo ton b qu trnh thng t s b tc ng bi nhiu, nhng nhn
t gy tr ngi, lm lch lc cc thng tin v d nh ting n, t ng ti ngha, thit b truyn dn
km cht lng...
IT
PT
Hnh 5.1- Qu trnh truyn thng
1. Nhng thnh t ca qu trnh truyn thng

a. Ngi gi
Qu trnh Truyn thng bt u t Ngi gi (ngi m ha). Ngi gi l ngun thng
tin v l ngi khi xng tin trnh truyn thng. Ngi gi tm cch la chn loi thng ip
v knh truyn thng hiu qu nht. Ngi gi m ha thng ip, tc l chuyn dch t duy
hoc cm gic sang phng tin c vit, nhn thy c hoc c ni nhm chuyn ti
ngha nh hng.
b. Thng ip
Thng ip bao gm nhng biu tng bng li (ni v vit) v cc hm khng bng li
i din cho thng tin m ngi gi mun chuyn ti n cho ngi nhn. Ging nh ng xu,
mt thng ip c hai mt, thng ip gi v thng ip nhn khng nht thit phi ging nhau.
Ti sao vy? Trc tin, m ha v gii m thng ip c th khc nhau bi v s khc bit v
quan nim v chuyn mn lai lch ca c ngi gi v ngi nhn. Th hai l ngi gi c th
gi nhiu hn mt thng ip.
73
Thng ip khng bng li.

Tt c thng ip khng c ni hoc vit to thnh nhng thng ip khng li. Cc
thng ip khng li lin quan n vic s dng nhng din t ca khun mt, giao tip bng
mt, c ng c th, cc c ch v ngn ng c th truyn ti tng. Khi con ngi giao
tip, khong 60% ni dung ca cc thng ip c truyn ti thng qua cc biu hin khun
mt v cc phng php truyn thng khng li khc.
Vi ngn ng c th v s chuyn ng, c bit s chuyn ng ca khun mt v mt
ni nhiu cho chng ta v mt ngi. 50% ni dung thng ip c th c truyn thng qua
biu hin ca khun mt v t th, iu b ca c th v 30% l qua ng iu v ging pht m.
Bn thn ngn t c th din t v gii thch 20% ni dung ca mt thng ip. ngha ca
truyn thng khng li khc bit theo vn ha. V d, n ci trn gng mt ca mt ng vin
khi tham gia tuyn dng vo mt cng ty c th th hin nim hnh phc hoc hi lng M, nhng
i vi ngi chu , n cng c th l tn hiu ca s bi ri hoc khng thoi mi.
Cc thng ip bng li
IT
Truyn thng ni xy ra mt i mt, qua in thoi, hoc qua thit b in t khc. a s
mi ngi thch giao tip mt i mt hn bi v cc thng ip khng bng li l mt phn quan
trng.
Giao tip bng li hiu qu i hi ngi gi phi (1) m ha thng ip theo ngn t la
PT
chn chuyn ti mt cch chnh xc ngha n cho ngi nhn, (2) truyn t thng ip
theo phng thc c t chc cht ch, v (3) c gng loi b s sao nhng, bi ri.
Thng ip vit
Mc du truyn thng ni l nhanh hn giao tip vit v cho php ngi gi v ngi nhn
tng tc ln nhau, Nhng mt vi ngi li thch giao tip qua vit hn bi v n cho php h
la chn v cn nhc t ng s dng mt cch cn thn trc khi gi thng ip. Cc t chc
cng thng s dng nhiu hnh thc ca thng ip vit (v d cc bn bo co, ghi nh, th tn,
th in t v bn tin). Nhng thng ip l thch hp nht khi thng tin phi c thu thp v
phn pht cho nhiu ngi cc v tr phn tn v vic lu tr nhng thng tin c gi l cn
thit. chun b mt cch hu hiu nhng thng ip vit ny, ngi gi cn lu : (1) thng
ip nn c phc tho gip ngi nhn d hiu; (2) suy ngh cn thn v ni dung ca thng
ip; (3) thng ip nn gn gn nu c th th khng s dng cc thut ng hoc tng xa l
hoc khng lin quan n vn cp v (4) thng ip nn c kt cu, t chc cn thn.
c. M ha
Qu trnh chuyn nhng thng ip d nh thnh nhng biu tng m n c s dng
truyn i c gi l qu trnh m ha. Vic m ha c th rt n gin nhng cng c nhiu
trng hp vic m ha l rt kh khn, v d nh tm ng t ng gii thch ti sao vic thc
hin nhim v ca thuc cp ca nh qun tr l khng ph hp. C bn iu kin nh hng n
74
vic m ha l k nng, quan im, kin thc v yu t vn ha x hi. V d nh tc gi mt

quyn sch khng th thng t cho sinh vin hiu tt nu k nng vit km. Quan im v yu
t vn ha x hi s chi phi hnh vi ca chng ta v t s nh hng n s thng t. V d
nh gio vin mong mun sinh vin nm bt c qu nhiu ch , v c th sinh vin khng
th theo kp. Cui cng, mi ngi ch c kin thc trong mt phm vi nht nh, v tt nhin
chng ta khng th thng t nhng g chng ta khng c hiu bit v n.
d. Knh
Knh l phng tin m qua thng ip di chuyn t ngi gi n ngi nhn. N l
ng dn thng tin qua thng ip c truyn mt cch vt l. Knh ch yu cho vic
thng t gia cc c nhn l giao tip trc tip gia hai ngi. Mt s knh truyn thng i
chng bao gm radio, tivi, bo v tp ch, fax, internet... Nhng thng ip c vit ra giy l
cch ph bin, nhng nhiu t chc hin nay ang hng n vic s dng rng ri nhng
phng tin thng tin hin i nh th in t thng qua h thng internet. Mn hnh my vi tnh
c cho l knh ch yu cho nhng thng ip c vit ra.
S phong ph thng tin ph thuc vo kh nng truyn ti thng tin ca knh. Khng
IT
phi tt c knh c th truyn ti lng thng tin nh nhau. Giao tip vit l thp v mc phong
ph v y . Cc knh thp v mc phong ph v y thng tin c nhn nhn l yu, km
bi v chng ch hiu qu cho vic gi nhng d liu hoc s kin c th. S tng tc mt i mt
l knh truyn thng phong ph. Tng tc mt i mt cng cung cp thng tin phn hi ngay tc
PT
khc c th kim tra s lnh hi v hiu chnh nhng sai lnh trong vic hiu hoc bin dch.
Knh thng tin S phong ph ca thng tin
Tho lun mt i mt Cao nht

Chuyn tr qua in thoi Cao
Th tn, bn ghi nh Trung bnh
Cc vn bn vit chnh thng Thp
Cc ti liu s hc chnh Thp nht
thng (D liu in t my tnh,
cc bo co ngn sch)
Hnh 5.2. Mc phong ph thng tin ca cc knh

la chn mc phong ph thng tin, cc c nhn phi la chn knh truyn thng ph
hp. Chng bao gm t trn xung, t di ln v knh ngang, k c chnh thc v phi chnh
thc, chng hn nh h thng thng tin mt v cc nhm mng li.
Knh t trn xung
Knh hng xung lin quan n tt c cch thc gi thng ip t gii qun tr xung nhn
75
vin. Cc nh qun tr thng s dng truyn thng hng xung mt cch hiu qu nh mt knh,
nhng n c th l knh b lm dng nhiu nht bi v n t to c hi cho nhn vin tng tc li
hay phn hi. Thc ra, vn nn tng vi truyn thng hng xung l cch thc qu quen
thuc v thng thng. l knh km v khng khuyn khch thng tin phn hi t ngi nhn.
khc phc iu ny, nh qun tr nn thuyt phc nhn vin s dng knh hng ln.
Knh t di ln.
Knh hng ln trn l tt c phng tin m nhn vin s dng gi thng ip n cho
gii qun tr. Giao tip hay truyn thng hng ln trn bao gm vic cung cp thng tin phn
hi mc am hiu thng ip m nhn vin nhn c thng qua knh t trn xung. Hn na, n
cho php nhn vin by t quan im v tng ca mnh, v truyn thng t di ln c th cung
cp nhng thng tin v cm xc ca nhn vin cng nh cho h c hi, cm gic h ang c
lng nghe, v cao gi tr c nhn. Quan trng nht, nhn vin thng c nhng tng tuyt
diu ci thin tnh hu hiu v hiu qu.
Cc knh t di ln mang li nhiu li ch, nhng nh qun tr cn nhn thc cc vn
c th gy tr ngi i vi hnh thc ny. Trc tin, hu ht nhn vin khng mun ngi gim
IT
st bit bt c iu g tiu cc v h, v vy h c th kim tra cc tin xu. Th hai, lo lng, kht
vng v quan im c nhn ca nhn vin lun lm xuyn tc, bp mo nhng g c truyn
thng. Cui cng, nhn vin c th cnh tranh cho v tr qun tr v v vy s im lng vi hy vng
rng s c tin c vo v tr khi nh qun tr c bt ln chc v cao hn hoc chuyn
PT
sang v tr khc.
Knh ngang.
Knh ngang l tt c phng tin c s dng gi v nhn thng tin gia cc phng
ban trong t chc vi nh cung cp, hoc vi khch hng. Cc thng ip c truyn thng theo
chiu ngang thng lin quan n vic phi hp cc hot ng, chia s thng tin v gii quyt vn .
Cc knh ngang l cc k quan trng cho cc t chc trn nn tng nhm hin nay, ni nhn vin
phi thng xuyn giao tip gii quyt vn ca khch hng hoc cc vn v quy trnh sn
xut.
Knh phi chnh thc
Knh phi chnh thc l tt c cc phng thc phi chnh thc cho ngi gi v ngi nhn
truyn thng t trn xung, t di ln v ngang. H thng thng tin mt l mt h thng
truyn thng phi chnh thc ca t chc, thng tin c th di chuyn theo bt k hng no.
Knh truyn thng phi chnh thc c nhn nhn nhiu t chc v tm quan trng m
n mang li nhm khuyn khch v h tr cho cc n lc ca nhn vin. Cc nhm mng nhn
vin l nhm phi chnh thc t chc cc hot ng x hi khuyn khch vic truyn thng phi
chnh thc gia cc nhn vin, nhng ngi chia s cng quan tm.
Mng li bn ngoi
76
Nh qun tr v nhn vin cng dnh nhiu thi gian gp g ng nghip v nhng
ngi khc bn ngoi t chc. H tham gia cuc hp ca cc hip hi chuyn mn, cc trin lm
thng mi v cc cuc hp khc. Kt qu l h xy dng v pht trin cc quan h phi chnh
thc, thn mt vi nhng ngi ti nng bn ngoi t chc. Cc qun tr vin s dng mng li
ny gip ngi khc, trao i cc quan tm v yu cu ngun lc cho pht trin ngh
nghip hoc cc loi thng tin khc.
e. Gii m
Ngi nhn thng tin s nhn c thng ip t ngi gi v v vy cn phi gii m
thng ip. Gii m l qu trnh trong cc biu tng c din dch bi ngi nhn. Vic
gii m cng chu nh hng bi nhng iu kin nh qu trnh m ha, ngha l nhng iu kin
v k nng, quan im, kin thc v yu t vn ha x hi.
e. Nhn thc v phn hi
Nhn thc l ngha m thng ip mun truyn ti bi ngi gi hay ngi nhn. Nhn
thc b nh hng bi nhng g con ngi nhn thy, bi cch thc h sp xp nhng thnh t
IT
ny trong b nh. v bi ngha gn cho chng. Kh nng nhn thc ca con ngi l khc
nhau. Mt vi ngi i vo trong phng ch mt ln nhng sau c th m t chng mt cch
chi tit. ngc li mt s khc khng th nh iu g. V vy kh nng tr tu ghi ch v nh l
quan trng. Kh nng bin dch nhng iu nhn nhn c b tc ng bi nhng g xy ra
trc y. Mt qu m nm cht gi ln cao ca mt nhn vin trong cuc nh cng v i li
PT
trc hng ngi cn li khng cho nh cng c th c bin dch hoc l s tc gin i vi
t chc hoc th hin s on kt ca cng on. Thi con ngi th hin tnh hung din
t nhn thc ca h.
Mt vi vn trong truyn thng c th c phn thnh hai vn nhn thc: nhn
thc chn lc v s rp khun. Nhn thc chn lc l tin trnh r sot thng tin m mt ngi
mun hoc cn trnh. a s mi ngi b chi phi bi kin thc hay kinh nghim m h c khi
nhn thc mt vn d hoc ch lng nghe nhng iu h mun nghe. S rp khun l qu trnh
t ra cc gi nh v cc c nhn ch da trn c s v gii tnh, tui. chng tc v loi khc.
S rp khun bp mo s tht do gi rng tt c mi ngi trong mt loi c c im ging
nhau nhng thc t khng phi nh vy.
Trong sut thp nin 1990, cc t chc tr nn nhy cm hn vi nhng hu qu tiu cc
tim tng ca vic rp khun theo gii tnh, chng tc, tnh cch, sc tc hay tui. Khi chng
ta tm cch qun tr ngun nhn lc a dng mt cch hiu qu hn trong nhiu t chc. th cn
phi xy dng nhiu chng trnh o to v p dng nhiu sng kin gim thiu nhng tc
ng tiu cc i vi t chc v c nhn trong vic rp khun ca nhn thc. Tm li. mt khi
thng ip c gi theo mt knh truyn thng nht nh th kh nng phn ng l l thuc
vo nhn thc ca c nhn. K nng m ha v gii m da trn kh nng ca c nhn trong vic
77
nhn nhn thng ip v tnh hung mt cch chnh xc. Pht trin kh nng nhn v gi thng
ip mt cch chnh xc l tm im tr hnh mt nh qun tr hu hiu.
Phn hi l s phn ng ca ngi nhn i vi thng ip ca ngi gi. y l cch tt
nht th hin rng thng ip c tip nhn v n cng ch ra mc thu hiu thng
ip. Nh s phn hi m Gordon Bethune v nhn vin ca ng pht hin ra rng
Continental Airlines, nhiu thng tin c sng lc v c s mt thng tin gia gii qun tr cp
cao v nhng nhn vin tc nghip hng ngy vi khch hng ca Continental.
Trong truyn thng, khng nn gi nh rng mi vic c ni hoc vit ra s c hiu
chnh xc nh nh ca chng ta. Nu khng khuyn khch phn hi, chng ta c kh nng
nh gi sai mc ngi khc hiu v mnh. V vy, chng ta s truyn thng km hiu qu
hn so vi nhng ngi khuyn khch vic phn hi.
Khi c yu cu xp hng k nng truyn thng, cc nh qun tr nhn thy rng k
nng phn hi l then cht cho thnh cng trong cng vic v h ng lot t n ln v tr u
ca danh sch. Hn mt na thi gian ca cc nh qun tr l lng nghe ngi khc. V vy
phn hi l cn thit m bo rng thng dip c gi c nhn mt cch chnh xc.
IT
Bt k khi no gi mt thng ip, hnh ng ca ngi gi s tc ng n phn ng
ca ngi nhn. Ngc li, phn ng ca ngi nhn s nh hng n hnh ng sau ny ca
ngi gi. Nu ngi nhn khng c phn ng th thng ip hoc l cha bao gi c nhn
hoc ngi nhn la chn gii php khng phn ng. Trong c hai trng hp ny u bo hiu
PT
cho ngi gi s cn thit phi tm hiu ti sao ngi nhn khng phn ng. Khi nhn c phn
hi tt, ngi gi s tip tc gi cng loi thng ip cho nhng ln sau. Khi phn hi khng
c hng ng, ngi gi s thay i loi thng ip. Phn ng ca ngi nhn cng bo hiu
cho ngi gi bit mc t mc tiu hoc hon thnh cng vic. Tuy nhin, trong trng hp
ny, ngi nhn s kim tra loi thng tin phn hi cung cp cho ngi gi. Ngi gi l thuc
vo vic ngi nhn c nhn c thng ip v c hiu n hay khng. Cc thng tin phn hi
nh th m bo cho ngi gi rng mi vic ang din ra theo k hoch v nhng vn nh
pht sinh c gii quyt.
Rt nhiu cng ty thnh t c nhng hng dn cho vic cung cp thng tin phn hi
hiu qu. Theo nhng hng dn ny. thng tin phn hi nn c nhng c tnh sau:
Thng tin phn hi phi hu ch. Nu ngi nhn thng ip phn hi thng tin thm
cho ngi gi, thng tin phn hi c xem nh l c tnh cch xy dng.
Thng ip nn mang tnh m l hn l nh gi. Nu ngi nhn phn ng li thng
ip theo cch m t, phn hi c kh nng hu hiu. Nu ngi nhn ch trch nng (hoc nh
gi), phn hi khng hu hiu hoc thm ch l nguyn nhn lm ph v vic truyn thng.
Phn hi nn c th hn l tng qut. Ngi nhn nn phn ng c th vi nhng im
pht sinh hoc cc cu hi trong thng ip. Nu ngi nhn phn ng mc chung chung phn
hi c th ch ra s lng trnh hoc thiu s am hiu.
78
Phn hi nn ng lc, kp thi. S nhn nhn, nhn thc. v v vy tnh hiu qu ca

phn hi b tc ng bi phm vi xy ra. Mi trng phi chnh thc thng c trng cho mc
ch x hi, tri ngc vi phn hi da trn thnh tch
Khng nn phn hi dn dp, qu nhiu. Giao tip ni l thuc nhiu vo kh nng
nh. Khi truyn thng lin quan n lng ln thng tin phn hi ni l t hiu qu hn phn hi
vit.
Trong thc tin qun tr vic thng t l phc tp hn nhng g ta thng ngh v qu
trnh ny bao gm nhiu thnh t v khng t tc nhn gy nhiu. Hn na, c th thng tin i t
ngi ny sang ngi khc s b b bt i hay c gi l lc. V vy, nh qun tr cn phi
chn la phng php thng tin hu hiu thng t.
2. Thc y truyn thng hiu qu trong t chc
Mt trong nhng bc u tin gip truyn thng hu hiu l phi xc nh nhng ro cn
i vi tin trnh truyn thng. Nhng ro cn ny gy tr ngi cho vic gi v nhn thng tin
bng cch bp mo hoc thi thong ngn chn hon ton nhng ngha nh hng.
IT
a. Nhng ro cn truyn thng
Nhng ro cn i vi t chc
- Cp bc quyn hn v v th.
Mt ngi gi v tr chnh thng cao hn trong t chc so vi ngi khc th c cp bc
PT
quyn hn cao hn. Mt ngi c s knh trng cao hn ngi khc, khng k n a v ca h
trong t chc, c v th cao hn. Cp bc quyn hnh v v th thng i km vi nhau nhng
khng phi bao gi cng vy. V th l th hng v mt x hi ca ngi trong mt nhm,
thng c xc nh bi c tnh ca ngi , thm vo v tr chnh thng ca ngi . Khi
cp bc quyn hn v v th khc nhau, nhng vn truyn thng chc chn xy ra.
ti thiu ha vn ny, cc nh qun tr cp cao ang gia tng s dng hnh thc trnh
by qua truyn hnh trc tip hoc cc bng video gi cng thng ip n nhn vin khp
ni trong t chc.
Thm ch khi giao tip vi ngi khc cng mt cp bc quyn hnh, v th c th gy tr
ngi cho tin trnh truyn thng. Trong cc cuc tho lun nhm, cc thnh vin c v th cao hn
pht biu nhiu hn v nh hng n nhng thnh vin c v th thp hn. Hin tng ny l
kh vt qua, v iu ny c nhn thy trong c tho lun nhm mt i mt ln tho lun
nhm qua my tnh (s trao i cc thng ip th in t).
- Chuyn mn ha
Khi kin thc tr nn qu chuyn su, cc chuyn gia trong nhiu lnh vc pht trin cc bit
ng ring ca h, hoc tc k n gin ha vic giao tip gia h. iu ny thng khin cho
vic truyn thng vi nhng ngi bn ngoi lnh vc c th gp kh khn. V d, mt nhn
79
vin k ton thu v mt gim c nghin cu marketing c th kh khn khi giao tip vi nhau.
- Cc mc tiu khc bit
Nu mi b phn c mc tiu ring ca n th nhng mc tiu ny c th cn tr hiu qu
chung ca t chc. Nhng xung t nh vy c th l h qu trc tip ca vic ua tranh v s
thch, mi quan tm, hoc chng c th n gin pht sinh t vic hiu nhm nhng quan im
khc nhau c to ra bi nhng ngi lin quan.
Tuy nhin, giao tip m gia nhng ngi khc bit v mc tiu y nhanh tc gii
quyt kh khn v ci thin cht lng ca cc gii php.
Nhng ro cn c nhn
- Ng ngha hc.
Nghin cu cch thc ngn t c s dng v ngha m n truyn ti c gi l ng
ngha hc. Vic bin dch sai ngha ca ngn t c th l nguyn nhn chnh khin vic truyn
thng b tht bi.
IT
trnh nhng cn tr ny, cc cng ty nn bin dch cc thng ip sang ngn ng gc
m bo mc chnh xc ca vic bin dch nguyn vn- mt tin trnh c gi l bin dch li.
Nu thng ip gc v phin bn dch li ging nhau, th phin bn bin dch s khng c nhng
ngha ngoi mong i.
PT
- Cm xc
Cm xc l mt phn ng khch quan hoc cm gic. Mt c nhn hi tng khng ch s
kin m cn cm xc i km vi n. V vy khi con ngi giao tip vi nhau, h chuyn ti cm
xc cng nh cc chnh kin v s kin. Cm xc ca ngi gi tc ng n vic m ha thng
ip v bn cht ca s phn hi.
Vic hiu nhm nhng khc bit n cha qua nhng biu hin v cm xc ca con ngi
thng lin quan n vic truyn thng gia cc nn vn ha khc nhau.
Mc du c rt nhiu s khc bit vn ha trong cch mi ngi tri qua v by t cm xc,
th cng c nhiu im tng ng. Nhng tng ng ny h tr cho vic truyn thng. C th,
tin l ca nhng cm xc, gm gin d, hnh phc, phn n, s hi, bun ru, v ngc nhin,
dng nh l ging nhau hu ht cc nn vn ha, th hin qua s biu hin trn khun mt.
Nhng tng ng ny hm ngha nhng c ch khng li t b hiu nhm khi i km vi cm
xc.
- S khc bit v cch hiu
Ngi gi tin thng on chc rng ngi nhn s gii thch thng ip theo cch hiu
ca ngi gi tin. Nhng trong thc t th i khi ngi nhn c th hiu theo mt cch khc hn
so vi cch hiu ca ngi gi tin.
80
- K nng truyn thng

Kh nng truyn thng ca mi ngi rt khc nhau. S khc bit ny c th xut pht t
c trng vn ha, trnh hc vn, o to hoc nhng c im c nhn ca mi ngi.
Chng hn, so vi cc nh kinh doanh ngi M th cc nh knh doanh ngi Nht kn c, t
ni hn v h thch ch i v lng nghe pha i tc a ra kin trc. a v ca h cng cao
th h cng nghe nhiu hn.
Mt ngi cng c li pht m r rng, thuyt phc v t tin th truyn thng cng c hiu
qu cao. Nhiu ngi vn c bn tnh hoc t luyn tp thnh ngi nghe nhiu hn ni v h
thng thnh cng hn ngi khc trong truyn thng.
Tnh hiu qu ca truyn thng cn ph thuc vo thi im gi v nhn thng ip.
Nhng tin tc quan trng c truyn t vo chiu th su khng phi l thi im thch hp
nht. Hoc mt ngi ang trong trng thi cng thng hay trm ut m nhn mt thng ip s
khng c hiu qu bng khi nhn n trong trng thi bnh thng...
b. Loi b cc tr ngi
IT
Nu khng ch n lng thng tin cn thit c th gy nn cm gic b qu ti trong cc
c nhn, th mi t chc c kh nng to ra lng thng tin nh vy hoc nhiu hn. V vy cc t
chc cn thit phi thit lp mt h thng xc nh th t u tin ca cc thng ip cho nhng hnh
ng tc thi. Mt cch thc hin iu ny l phi yu cu ngi khc cung cp thng tin ch
khi c s khc bit ln so vi mc tiu v k hoch xy ra (cng c bit nh l bo co ngoi l).
PT
- Quy nh dng thng tin.
Nu nhn qu nhiu thng tin, ta c th s b qu ti thng tin. Mc qu ti thng tin l
tu thuc vo mi c nhn, v thm ch khc bit i vi cc th h. S khc bit ny cng gia
tng trong mt mi trng trn ngp nhng qung co trn truyn hnh chnh thng t 10-30 giy v
sinh vin lm bi tp trong lc vn nghe Walkman.
- Khuyn khch phn hi.
Qun tr vin cn gim st xc nh nhng thng ip quan trng c hiu cha.
Phn hi cho php ngi gi bit mt ngi c hiu thng ip m mnh gi mt cch chnh xc
hay khng. Phn hi khng nht thit phi bng li.
- n gin ha ngn ng
Bi v ngn ng c th l tr ngi nn chng ta cn la chn nhng t m ngi khc s
hiu. Cc cu nn nht qun, v nn trnh s dng cc bit ng khin ngi khc khng hiu
hoc c th hiu nhm. Tm ti, c th ci thin vic hiu ng thng ip bng cch s dng
ngn ng n gin, d nhin l phi nht qun vi ngi nghe.
- Lng nghe mt cch tch cc.
Qun tr vin cn tr thnh mt ngi lng nghe gii cng nh l ngi gi thng ip gii.
81
Gn y, nhiu t chc pht trin cc chng trnh o to nhm ci thin s lng nghe ca nhn
vin. Nhng chng trnh nh vy thng nhn mnh rng vic lng nghe l mt tin trnh tch
cc m qua ngi nghe v ngi ni chia s trch nhim nh nhau i vi truyn thng thnh
cng. Nhng iu sau l mt vi c tnh ca mt ngi bit lng nghe tch cc:
Bit thng thc: lng nghe theo cch thoi mi, tm kim s thch th, kin thc hoc
ngun cm hng.
Bit ng cm: lng nghe khng nh gi, h tr ngi ni, v hc hi t kinh nghim
ca ngi khc.
Nhn thc r, sng sut: lng nghe y thng tin, hiu c ni dung chnh v nh
r nhng chi tit quan trng.
nh gi: lng nghe ra quyt nh da trn thng tin cung cp.
- Kim ch nhng cm xc tiu cc.
Ging nh mi ngi, chng ta truyn ti cm xc khi giao tip, nhng cm xc tiu cc c
th bp mo ni dung thng ip. Khi cm xc bun chn, ta c kh nng din t thng ip mt
IT
cch chn chng hn so vi nhng ln khc. Cu tr li n gin nht cho tnh hung nh vy l
dng li cho n khi c th kim ch cm xc, tc l cho n khi tt c chng ta truyn thng theo
cch m t hn l nh gi.
- S dng nhng hm khng bng li.
PT
Nn s dng nhng biu hin, m ch khng bng li nhn mnh nhng v biu l cm
xc. Hy cn nhc nhng phng php truyn thng khng bng li. Cn chc chn rng hnh
ng ca chng ta cng c ngn t ca chng ta chng khng gi i nhng thng ip phc
hp.
- S dng h thng thng tin mt.
Nh qun tr hay bt k ai khng th gi sch h thng thng tin mt trong mt t chc,
thm ch ngay c khi c gng, v th nn s dng chng gi thng tin mt cch nhanh
chng, th nghim cc hnh ng trc khi cng b quyt nh cui cng v thu c thng tin
phn hi gi tr. Cng vy, h thng thng tin mt thng cha ng nhng li n tiu cc, gim i
tinh thn, nhu kh ca nhn vin v hiu qu ca t chc. Bng cch thm nhp vo h thng thng
tin mt, nh qun tr c th gim phn no tc ng tiu cc ny bng cch m bo bng nhng
thng tin lin quan, chnh xc, c ngha v ng lc vi ngi khc.
c. Thc y truyn thng hu hiu
tr thnh mt ngi truyn thng gii,chng ta khng ch phi hiu tin trnh truyn
thng m cn hng dn c v cho truyn thng hu hiu. Nhng hng dn sau y c th s
dng ci thin k nng truyn thng.
82
Lm r tng trc khi truyn thng. Phn tch ch hoc vn nhm lm sng t
n trc khi gi mt thng ip.
Nghin cu mc ch chnh ca truyn thng. Trc khi gi mt thng ip, hy t hi
xem mnh thc s mun t c iu g.
Xem xt s b tr ni truyn thng xy ra.
Bn bc vi ngi khc mt cch thch hp khi cn trong hoch nh truyn thng.
Khuyn khch s tham gia ca nhng ngi b thng ip tc ng. H c th trnh by nhng
quan im m mnh c th cha xem xt.
Quan tm n nhng thng ip khng bng li. Ng iu, s biu hin ca gng mt,
giao tip bng mt, trang phc, cc yu t vt l xung quanh tt c u tc ng n tin trnh
truyn thng.
Truyn t nhng g hu ch cho ngi nhn khi c th. Vic cn nhc n s thch, quan
tm v nhu cu ca ngi khc thng mang li nhiu c hi cho ngi gi thng ip. Nh
truyn thng gii thc s mun hiu thng ip t quan im ca ngi nghe.
IT
Theo st truyn thng. Nn theo st v yu cu thng tin phn hi bit c qu trnh
truyn thng c thnh cng hay khng.
5.2- QUYT NH TRONG QUN TR

PT
5.2.1- Khi nim quyt nh qun tr
Trong thc tin, nh qun tr lun gp phi nhng vn cn gii quyt v gii quyt
cc vn cn phi c cc quyt nh. Quyt nh l sn phm ca qu trnh xc nh, la chn
v thc hin nhng phng thc hnh ng nhm gii quyt mt hoc mt s vn . C th ni
Quyt nh qun tr l hnh vi sng to ca nh qun tr nhm nh ra chng trnh v tnh cht
hot ng ca t chc gii quyt mt vn chn mui, trn c s s hiu bit cc quy lut
vn ng khch quan ca h thng b qun tr v vic phn tch cc thng tin ca h thng .
Ra quyt nh l nhim v quan trng nht ca nh qun tr. Trong mt t chc nhng
nh qun tr tt c cc cp u ra quyt nh. nh hng cui cng ca nhng quyt nh ny
c th tc ng n mt vn quan trng nh s sng cn ca bn thn t chc hay mt vn
g c v th yu nh tin lng khi im ca mt ngi mi tp s. Mi quyt nh qun tr
u c nh hng, d ln hay nh, n kt qu hot ng ca t chc. Cht lng cc quyt nh
ca nhng nh qun tr l thc o tnh hiu qu ca h v gi tr ca h i vi t chc .
Mun hay khng nhng nh qun tr u c nh gi v khen thng cn c vo thc quan
trng, s lng v nhng kt qu ca cc quyt nh ca h. Nhng kt qu ca mt cng trnh
nghin cu mi y nhm xc nh nhng phm cht gp phn to nn mt nh qun tr c hiu
qu ca chu u cho thy rng nng lc ra quyt nh l k nng mong mong mun nht ca mt
nh qun tr. Tht vy, nh Lee Lacocca - gim c hng xe hi Chrysler ni: Nu phi tng
83
hp thnh mt t ni ln phm cht ca mt gim c gii, ti s ni rng l Tnh quyt

nh. Bn c th s dng nhng my tnh tuyt vi nht th gii, bn c th thu thp mi s liu
v biu , nhng sau cng phi kt hp mi thng tin li vi nhau, vch ra mt thi kha biu
chung v hnh ng.
5.2.2. Phn loi quyt nh
1. Theo loi Vn v theo gii php p dng
* Quyt nh hng ngy l nhng la chn c tnh chun ho, c a ra vi nhng
vn v gii php bit r (hay ch th xc nh c).
* Quyt nh thch nghi l s la chn a ra nhm p ng, tp hp nhng vn v
gii php thuc loi c mc khc thng, va phi v ch bit r mt phn. V d nh Quyt
nh nhm hp l ho qu trnh sn xut.
* Quyt nh i mi l quyt nh da trn s khm ph, pht hin v chun on v
nhng vn m h, khc thng v a ra nhng gii php sng to c o.
2. Theo thi gian
IT
- Quyt nh ngn hn
- Quyt nh di hn.
3. Theo cch thc phn ng ca ngi ra quyt nh
PT
- Quyt nh trc gic l nhng quyt nh xut pht t trc gic ca ngi ra quyt nh
m khng cn ti s can thip ca l tr hay s phn tch (d phm sai lm).
- Quyt nh da trn c s l gii vn l quyt nh da trn s nghin cu v phn
tch c h thng mt vn , cc s vic c nu ra cc gii php khc nhau c em so snh
i n quyt nh hon ho nht.
5.2.3. Cc yu cu i vi quyt nh qun tr
1- Yu cu v tnh hp php
Tnh hp php ca quyt nh qun tr c th hin trn cc kha cnh sau:
- Quyt nh c a ra trong phm vi thm quyn ca t chc hoc c nhn.
- Quyt nh khng c tri vi ni dung m php lut quy nh
- Quyt nh c ban hnh ng th tc v th thc.
Mi quyt nh khng m bo tnh php l u b nh ch hoc hu b. Ngi hoc t
chc a ra quyt nh phi chu trch nhim trc php lut
2- Yu cu v tnh khoa hc
84
Tnh khoa hc ca cc quyt nh th hin l nhng c s cn c, thng tin, nhn thc,

kinh nghim ca nh qun tr v vic x l, gii quyt nhng tnh hung c th, i hi c s can
thip bng cc quyt nh ca nh qun tr.
Tnh khoa hc th hin trn cc kha cnh
- Quyt nh ph hp vi nh hng v mc tiu ca t chc
- Quyt nh ph hp vi quy lut v cc xu th khch quan, cc nguyn tc v nguyn l
khoa hc.
- Quyt nh a ra trn c s vn dng cc phng php khoa hc
- Quyt nh ph hp vi iu kin c th, vi tnh hung cn a ra quyt nh, k c th
v lc.
3- Yu cu v tnh thng nht
Cc quyt nh c ban hng bi cc cp v b phn chc nng phi thng nht.
Cc quyt nh ban hnh ti cc thi im khc nhau khng c mu thun, tri ngc
v ph nh nhau IT
4. Yu cu v tnh ti u
Yu cu ny i hi phng n m nh qun tr la chn phi l phng n tt nht khi
thc hin.
PT
Theo ngha tng qut phng n ti u l phng n tho mn cao nht cc mc tiu
ng thi ph hp vi nhng rng buc nht nh, c s ng h ca cc thnh vin v cc cp
trong t chc.
5. Yu cu v tnh linh hot
Yu cu ny i hi cc quyt nh phi phn nh c mi nhn t mi trong la chn
quyt nh, phn nh c tnh thi i, mi trng m quyt nh ra i v thc hin. Tnh linh
hot cng i hi vic x l tnh hung phi linh hot, kho lo trnh dp khun, my mc, gio
iu
6. Yu cu v tnh c th v thi gian, ngi thc hin v ch th chu trch nhim
Tnh c th v thi gian thc hin i hi trong quyt nh phi m bo v mt thi gian
trin khai, thc hin v hon thnh. iu ny s khin cho cc cp thc hin khng b tr tr,
ng thi gian.
Mt khc mt quyt nh mt quyt nh mun c hiu lc v hiu qu cn xc nh r
cc ch th qun l iu hnh v cc i tng thc hin quyt nh
7. Yu cu v tnh c ng, d hiu
85
D c th hin di hnh thc no, cc quyt nh u phi ngn gn, d hiu, n

ngha. iu mt mt trnh cho ngi thc hin hiu sai v quyt nh, mt khc tip cn v
dung lng thng tin, tin li cho vic lu tr v s dng thng tin v quyt nh.
5.2.4. C s khoa hc cho vic ra quyt nh
Mt trong nhng cng vic quan trng nht ca cc nh qun tr l ra cc quyt nh.
Khng phi ch c cc gim c mi ra cc quyt nh m mi nh qun tr t qun tr cp cao
n qun tr vin cp c s u phi ra cc quyt nh. C s khoa hc ca vic ra cc quyt nh
cc nh qun tr l g?
1. Nhu cu
Quyt nh ch thc s cn thit khi cc hot ng v qun tr c nhu cu. Nhu cu ra
quyt nh thng l gii quyt mt vn quan trng no . Phi thng xuyn nm vng
nhu cu v hiu r cc nhu cu. Khng nm vng nhu cu th ra quyt nh khng ng hoc
khng kp thi.
2. Mi trng
IT
nh hng trc tip v gin tip ti vic ra quyt nh, thc hin cc quyt nh, v kt
qu ca cc quyt nh ny mang li.
3. Kh nng ca n v
PT
Cc ngun tim nng (con ngi, ti chnh, vn, cng ngh, quan h) v kh nng s
dng cc ngun tim nng chnh l kh nng v sc mnh ca vic ra quyt nh mt doanh
nghip.
4. Mc tiu v chin lc kinh doanh
Trong kinh doanh vic xc nh mc tiu cho tng thi k, bn thn n vn l nhng
quyt nh quan trng. Khi mc tiu c quyt nh th n s l c s cho mi quyt nh
kinh doanh ni chung v trong lnh vc qun tr ni ring. Chin lc kinh doanh l phng thc
c th ha cch thc hin mc tiu kinh doanh, v cng l nhng c s quan trng trong lnh vc
ra quyt nh.
5. Thi c v ri ro
Cc quyt nh qun tr mun c hiu qu phi cn c vo thi im v thi c trong kinh
doanh. Cc tnh hung trong kinh doanh thng l khng chc chn. Mc thnh cng hay tht
bi cng nh kh nng ri ro nhiu hay t ph thuc rt nhiu vo ci cch m ngi ta mo him
trong kinh doanh. Thng thng u li sut cng nhiu, th ri ro cng cng ln. Vn
l cng mt quyt nh nh nhau nhng i vi cng ty ny th gi l mo him v i vi cng
ty kia l khng. Bit cch mo him v phng trnh ri ro khoa hc l mt yu cu tt yu khch
quan trong vic ra cc quyt nh qun tr.
86
6. Tnh quy lut v ngh thut sng to

Theo cc nh kinh in ca ch ngha Mc th mi quyt nh thng ch ri vo ba kh
nng sau:
(1) Ph hp vi qui lut vn ng khch quan
(2) i ngc li s vn ng ca cc qui lut
(3) Khng ph hp cng chng i ngc li s vn ng ca qui lut. Ring trng hp
th ba khng sm th mun s vic li din ra nh mt trong hai trng hp u. Hn na chng
ta bit rng, i ngc li s vn ng ca cc qui lut khch quan th tht bi l iu chc chn v
thnh cng ch n vi cc quyt nh ph hp vi i hi ca cc qui lut khch quan. Nh vy
vic nhn thc ng n cc qui lut khch quan v s dng chng khoa hc l c s quyt nh
s thnh bi ca vic ra quyt nh.
Vic vn dng cc qui lut khng c ngha l khng cn n s sng to ca nhng ngi
ra quyt nh. Bn thn cc hot ng trong qu trnh qun tr b s chi phi ca nhiu qui lut.
Ngh thut sng to cho php nh qun tr kho lo vn dng s vn ng ca tng qui lut v
IT
tng hp chng trong mt th thng nht, c nh hng, c li nht cho cng vic ca mnh,
l ti ngh ca tng ngi. Nng lc sng to ph thuc vo s hiu bit. Tuy nhin khng phi
ai cng c kh nng sng to nh nhau. C ngi rt gii thc hin, c ngi c c nhn xa trng
rng, c ngi nng ng sng to ... Ni mt cch khc, mun c c nhng quyt nh ng
n v khoa hc th cc nh qun tr khng nhng cn phi gii v vic nhn thc v s dng cc
PT
qui lut khch quan m cn cn phi c ngh thut v sng to trong vic p dng chng vo
tng trng hp c th.
5.2.5. Cc nhn t nh hng n vic ra quyt nh qun tr
- Mc n nh ca mi trng ra quyt nh.
- Thi gian.
- S hn ch v thng tin.
- Quyn hn, trch nhim.
- Cc th lc trong t chc
- Cc yu t thuc c nhn nh qun tr: Nh qun tr c nng lc, c nhanh nhy hay
khng?
5.2.6. Tin trnh ra quyt nh
Mt quyt inh l mt phng n c la chn trong s cc phng n hin c. Ra
quyt nh l tin trnh xc nh cc vn hay c hi v gii quyt chng. V vy ra quyt nh
bao gm c trc v sau khi la chn phng n gii quyt vn d. Ni mt cch c th, ra
quyt nh l mt tin trnh bt u vi vic nhn din v chn on vn , sau la chn mt
87
gii php gii quyt vn v kt thc vi vic theo di, kim sot nh gi vic thc thi
quyt nh.
1. Xc nh vn
Vic tm ra vn l mt bc quan trng trong tin trnh ra quyt nh, v khng th sa
sai khi khng bit ci sai l g. Xc nh ci sai v m t ci sai chnh l cng vic lin tc tm v
x l thng tin, do phi c h thng thu thp thng tin hiu qu. y l bc u tin ca tin
trnh ra quyt nh nhng li rt quan trng nh mt nh qun tr ni ting ni: Xc nh
ng vn l thnh cng c mt na cng vic. Nu vn c nhn dng hay xc nh
sai, th mi quyt nh a ra u nhm gii quyt vn sai .
Vn trong thc tin qun tr thng khng xut hin r rng, cn phi chn on
tm ra nguyn nhn, ging nh trng hp cc bc s phi chn on xc nh bnh chnh xc
vy. V d nh vic gim doanh s bn c phi l vn ? Hay n ch l hin tng v nguyn
nhn hay vn l do cht lng sn phm km.
Nhng tn hiu cnh bo cc vn cn nhn din.
khc nhau:
IT
xc nh v tr ca cc vn nhng nh qun tr phi da vo mt s du hiu ch bo
S sai lch so vi thnh tch c. Mt s thay i t ngt cch thc thc hin c
chnh thc ha thng bo cho bit c mt vn ny sinh. Khi s cng nhn vin ri cng ty
PT
tng ln, doanh s bn gim, s hc sinh nhp hc gim, chi ph bn hng tng, hay t l ph
phm tng, th thng thng l c vn . V d, nu t trc n gi t l sai st ca cc nhn
vin qu ngn hng lun lun thp hn nh mc, th hin tng khc vi l thng trc c
th bo hiu l c vn .
S sai lch so vi k hoch. Khi cc kt qu khng p ng nhng mc tiu d kin,
mt sn phm mi khng p ng c mc tiu th phn ca n, mc li nhun thp hn d
kin, b phn sn xut chi vt ngn sch ca mnh hay t l sai st ca th qu vt qu mc
tiu thc hin. Nhng s c ny bo hiu rng k hoch ang b chch hng.
S ph phn t bn ngoi. Nhng hnh ng ca ngi ngoi c th ch bo cc vn
nh Khch hng c th khng hi lng vi sn phm mi hay vi tin giao hng; Cc cng ty
u t c th khng xem t chc l mt c hi u t tt..
Nhng ngun gc kh khn trong vic nhn dng vn .
Ta c th d dng nhn thy rng c mt s vn tn ti khi xut hin khong cch gia
nhng kt qu mong mun v nhng kt qu thc t. Tuy nhin, vic nhn dng chnh xc vn
thng tr nn kh khn hn do mt hay nhiu yu t gy nn:
Nhng vn nhn thc. Nhng nhn thc c nhn ca chng ta c th che ch hay bo
v chng ta khi nhng thc ti kh chu. V vy thng tin xu c th c tip nhn c chn lc
88
lm sai lc ngha ch thc ca n. N cng c th b b qua hon ton. Kt qu nghin mi

y cho thy rng nhng nh qun tr xng cc d n v chu trch nhim v s thnh
cng hay tht bi c xu hng mun tip tc cc d n ngay c khi chng khng c kh nng
sinh li. Trong trng hp ny nh qun tr pht l quyn li ca t chc khi ra quyt nh c
tip tc.
Vic xc nh vn bng cc gii php. y thc s l mt hnh thc kt lun vi vng.
V d, mt nh qun tr bn hng c th ni, " li nhun gim l do cht lng sn phm ca ta
km". Vic xc nh vn ca nh qun tr bn hng dn n mt gii php c th: nng cao
cht lng sn phm. Trong khi chc chn l c th c nhng cch xc nh vn khc v
nhng gii php khc. V c th trong trng hp ny l lc lng bn hng khng c tuyn
chn hay hun luyn tt. Hay c th l cc i th cnh tranh lm ra sn phm r hn v khch
hng chuyn sang dng sn phm ca h...
Vic nhn dng nhng triu chng thnh nhng vn . "Vn ca ta l s n hng
gim 32%. Tuy qu thc l s n hng c gim, song s gim st thc t ch l mt triu
chng ca vn thc t
IT
Cc loi vn
Cc vn thng c ba loi: c hi, khng hong hay thng l. Nhng vn khng
hong v thng l t n bc l ra v nhng nh qun tr phi ch tm n. Ngc li, cc c
hi th phi c pht hin ra. Chng ch i c pht hin ra. Thng thng chng i qua
PT
mt cch thm lng ri cui cng bin mt trc mt nh qun tr khng lu tm. iu ny l do
chnh bn cht ca chng to nn, nhng vn khng hong v thng l i hi s ch ngay
tc th, mt nh qun tr c th mt rt nhiu thi gian x l nhng khng hong nho nh v
gii quyt nhng vn thng l v c th khng c thi gian theo ui nhng c hi quan
trng mi. Nhiu t chc qun tr tt c gng b qua nhng vn khng hong v thng l
hng n nhng vn lu di thng qua nhng hot ng lp k hoch.
2. Xc nh cc tiu chun ca quyt nh
Mt khi vn c xc nh hng s n lc ca nh qun tr vo vic gii quyt
n, xc nh cc tiu chun ca quyt nh l bc tip theo cn phi lm. Tiu chun ca quyt
nh ngha l nhng cn c c xem xt i n s chn la quyt nh. Trong bc ny,
ngi ra quyt nh phi xc nh mc tiu cn t c v c th ho chng thng qua cc tiu
chun o lng.
Mc tiu chnh l kt qu cn t c v n nh hng cho quyt nh v hnh
ng. Cc mc tiu chung cung cp hng dn tng qut cho vic ra quyt nh di gc nh
tnh. Mc tiu tc nghip hay cn gi l mc tiu c th pht biu nhng iu cn t c di
gc nh lng, cho ai v trong thi gian no. Trn c s mc tiu thit lp, ngi ra quyt
inh phi xc nh nhng tiu chun nh gi. Tiu chun nh gi c th l nh tnh hoc nh
lng v s lng cc tiu chun l thuc vo bn thn vn v cc mc tiu cn t c.
89
V d mua xe hi, nh qun tr phi nh gi nhng nhn t lin quan trong quyt nh
Nhng nhn t ny c th bao gm cc tiu chun chng hn nh gi, mu m (hai ca hay bn
ca), kch c, nh sn xut (Php,.c, M), cc thit b ph thm (s t ng, h thng chng
va p, ni tht ca xe) v s liu sa cha. Nhng tiu chun ny Phn nh nhng iu nh qun
tri ngh l lin quan trong quyt inh ca h. Mi ngi ra quyt nh u c tiu chun, hoc
c pht biu r rng dt khot hoc l khng, v chng s nh hng quyt nh. Trong bc
ny ca tin trnh ra quyt nh, nhng iu khng c xc nh l quan trng th s khng tc
ng n vic ra quyt nh. V d nh nu nh qun tr khng xem xt n s tit kim nhin
liu nh l mt tiu chun th s khng nh hng n s la chn xe hi ca ng ta.
Tuy nhin trong bc ny, vic xc nh khng y nhng tiu chun (c bit nhng
tiu chun nh hng nhiu n quyt nh) cng s c th dn n tnh km hiu qu ca quyt
nh.
3. Lng ha cc tiu chun
Cc tiu chun c lit k bc 2 thng c mc quan trng khc nhau i vi
quyt nh, v vy chng ta cn phi o lng mc quan trng ca cc tiu chun ny c
IT
th t u tin chnh xc khi chn la quyt nh. Tu thuc vo mc tiu cn t c m n
nh trng s cho tng tiu chun nh gi. Vy Lng ha cc tiu chun nh th no? Cch
thc n gin l cho tiu chun quan trng nht trng s 10 v sau ln lt cho cc tiu chun
khc da trn tiu chun trn. V vy i vi tiu chun m cho im trng s 5 th n c tm
PT
quan trng ch mt na so vi tiu chun quan trng nht.
4. Xy dng cc phng n
Mt khi vn c xc nh, th cn phi xem xt nhng phng n kh thi (thc t
l nhng gii php tim n) cho vn v hu qu tim n ca tng phng n. Bc ny i
hi nh qun tr phi a ra c cc phng n m nhng phng n ny c th gii quyt c
vn . Qu trnh tm kim ny bao gm vic kho st cc mi trng bn trong v bn ngoi ca
t chc cung cp thng tin c th pht trin ln thnh nhng phng n kh d. Hin nhin l
vic tm kim gii php ny c thc hin trong nhng gii hn nht nh v thi gian v chi
ph, bi v t chc c th s phi dnh qu nhiu cng sc cho vic pht trin cc phng n .
Tuy nhin, t chc cng cn phi c s n lc thch ng xy dng nhiu loi phng n. Mt
quyt nh qun tr ch c th c hiu qu cao khi nh qun tr dnh nhiu n lc tm kim
nhiu phng n khc nhau. Tri ngc vi nhng g ngi ta c th ngh, c mt mi lin kt
thc s gia s phng n c xem xt v tc tin n cc quyt nh. Vic khng xy dng
c nhng phng n chi tit v khc nhau trong thc t c th dn n phi tr gi bng c
thi gian ln cc ti nguyn.
5. nh gi cc phng n
Mt khi xy dng xong cc phng n th cn phi nh gi v so snh chng. Nhng
phng n c xut bc trn cn c phn tch thn trng. Nhng im mnh v
90
nhng hn ch im yu ca tng phng n s c nh gi da trn cc tiu chun c

xy dng bc 2. Trong mi tnh hung quyt nh, mc tiu khi ra mt quyt nh l la chn
phng n to ra c nhng kt qu thun li nht v trnh c nhng kt qu bt li nht. V
d, trong nhiu quyt nh kinh doanh kt qu thun li nht l kt qu tng ti a ca ci ca c
ng. Mt tiu ch khc ca quyt nh c th s dng nh gi l gim n mc ti thiu cc
chi ph, nng cao mc hi lng ca khch hng, ... Vic nh gi cc phng n cng cn phi
cn nhc n cc kha cnh o c, x hi, php l... bn cnh tnh kinh t, cng cn xem xt
cc kh nng v ngun lc cn thit cho vic thc hin chin lc. Vic nh gi cc phng n
c th c quy li thnh vic nh gi cc kt qu thng qua vic s dng thng tin. Khi c y
nhng thng tin c gi tr th c may nhng ngi hoch nh chn phng n phn nh
nhng thc t xc ng s ln hn. Khi khng c thng tin c gi tr th c may nhng
ngi hoch nh chn phng n nh nhng yu t c nhn v nhn cch s ln hn.
6. La chn phng n ti u
Bc ny i hi nh qun tr phi thc hin hnh ng c tnh then cht l quyt nh
phng n no c chp nhn gia cc gii php c phn tch, nh gi. Mc ch ca
IT
vic la chn mt phng n l nhm t c mc tiu nh trc bng cch gii quyt vn .
y l mt im quan trng. N c ngha l quyt nh khng phi l mc ch cui cng, m ch
l phng tin t n mc ch cui cng . Tuy nhin, trong thc tin qun tr, vic chn
la gii php ti u l kh kh khn v khng phi mi phng n u c th nh lng c.
Bn cnh rt him c nhng tnh hung m mt phng n t c mc tiu mong mun m
PT
khng nh hng tt hay xu n mc tiu khc. Thng hay xy ra nhng tnh hung trong
hai mc tiu khng th c ng thi ti u ha. Nu mc tiu ny c ti u ha th mc tiu
kia li khng. V d, trong mt t chc kinh doanh nu vic sn xut c ti u ha th tinh thn
cng nhn li khng, hay ngc li. C th ni th tnh trng a mc tiu ca t chc lm
phc tp thm th gii thc ti ca ngi ra quyt nh.V vy trong vic ra quyt nh qun tr
thng khng th c c gii php ti u. l bi v ngi ra quyt nh khng th bit ht
c mi phng n c th c, nhng hu qu ca tng phng n v xc sut xy ra nhng hu
qu . V vy ngi ra quyt nh l ngi lm tho mn cc tiu chun rng buc mc c
th chp nhn c ch khng phi l ngi ti u ho.
7. T chc thc hin quyt nh
Mt quyt nh ng c chn la bc trn vn c th khng t c kt qu tt
nu vic t chc thc hin quyt nh km. Hay ni mt cch khc Mt quyt nh ch hn mt
tng ho huyn mt cht, nu nh n khng c thc hin. Mt quyt nh tt hon ton c
th b lm hng do thc hin. Theo ngha ny vic thc hin c th quan trng hn vic la chn
phng n . Bi v vic thc hin cc quyt nh trong phn ln cc tnh hung u lin quan
n nhiu ngi, nn vic kim nghim tnh ng n ca mt quyt nh l cch ng x ca
nhng ngi chu tc ng ca quyt nh . Mc d mt quyt nh c th ng n v mt k
thut nhng c th d dng b lm tn hi bi nhng ngi di quyn hay cc i tc c cch
91
nhn s vt hon ton khc. Chnh v vy mt quyt nh phi c thc hin mt cch c hiu
qu t cho c mc tiu m v n c a ra. thc hin quyt nh ng cn phi
lp k hoch c th trong cn nu r:
- Ai thc hin?
- Bao gi bt u? Bao gi kt thc? Tin thc hin nh th no?
- Thc hin bng phng tin no?
8. nh gi tnh hiu qu ca quyt nh
Vic qun tr c hiu qu i hi nh k phi lng nh cc kt qu. Nu c s sai lch
gia cc kt qu thc t so vi cc kt qu d kin (mc tiu), th phi c s thay i. y li
mt ln na ta thy c ngha quan trng ca vic ra nhng mc tiu c th o lng. Nu
khng c nhng mc tiu nh vy, th khng c cch no nh gi thnh tch. Nu nhng kt
qu thc t khng khp vi nhng kt qu d kin th phi c s thay i gii php c
chn, cch thc hin n hay mc tiu ban u nu thy rng khng th t c. Nu cn phi
xem xt li mc tiu ban u th ton b qu trnh ra quyt nh phi lp li. Mt khi quyt nh
IT
c thc hin th nh qun tr khng th t cho rng kt qu s p ng c mc tiu ban
u. Cn phi c h thng kim tra v nh gi m bo chc chn cc kt qu khp vi
nhng kt qu d kin khi quyt nh c a ra.
Tm li khi nh gi kt qu thc hin quyt nh cn phi cn thn v cc mt nh:
PT
- Kt qu thc hin mc tiu ca quyt nh.
- Cc sai lch v nguyn nhn ca cc sai lch.
- Cc tim nng cha c s dng trong qu trnh thc hin quyt nh.
- Cc kinh nghim v bi hc thu c.
Vic ra quyt nh thng thng c tri qua mt qu trnh nh trn. Tuy nhin vic ra
quyt nh khng phi l mt th tc c nh, m chnh l mt qu trnh ni tip. Trong phn ln
cc tnh hung ra quyt nh nhng nh qun tr phi tri qua mt s giai on gip h suy ngh
thu o vn v xy dng cc phng n chin lc. Cc giai on khng cn thit phi
c vn dng cng nhc; gi tr ca chng l ch chng c kh nng buc ngi ra quyt nh
phi cu trc vn mt cch c ngha.
Qu trnh trn thng c p dng nhiu hn cho cc quyt nh cha chng trnh ha
so vi cc quyt nh chng trnh ha. Nhng vn pht sinh khng thng xuyn v dn
n hu qua rt bt thng i hi nh qun tr phi s dng ton b qu trnh. Ngc li nhng
vn pht sinh thng xuyn thng c x l theo cc chnh sch hay quy tc, thnh th
khng cn thit phi xy dng v nh gi cc phng n mi khi cc vn pht sinh.
92
5.2.7. Cc dng iu kin ra quyt nh

1. Ra quyt nh trong iu kin chc chn
L trng hp ra quyt nh m trong nhng ngi ra quyt nh c y thng tin
v vn cn gii quyt , hay cc gii php v bit r hu qu ca cc gii php . Trong tnh
trng ny, ngi ra quyt nh c th kim sot mc hp l nhng bin c v kt qu ca
quyt nh. Do , mt khi nhn din c cc gii php v kt qu d kin th ra quyt nh
l mt cng vic kh d dng. Qu trnh ra quyt nh trong iu kin chc chn rt him xy ra
i vi cc nh qun tr cp cao v cp trung m nhng quyt nh trong iu kin ny thng
c u quyn cho cc nh qun tr cp c s .
2. Ra quyt nh trong iu kin c ri ro
L trng hp ra quyt nh m trong ngi ra quyt nh c th xc nh c vn
cn gii quyt, nh gi c t l xc xut m cc bin c c th xy ra, nhn din cc gii php
khc nhau v t l xc sut v kt qu ca mi gii php. Trong iu kin c ri ro c ngha l
vn v gii php ri vo mt im no gia hai thi cc bit r v m h.
IT
3. Ra quyt nh trong iu kin khng chc chn
L trng hp ra quyt nh m trong ngi ra quyt nh khng c y thng tin
n nh t l xc xut m i vi kt qu ca tng gii php thm ch khng nhn din c
gii php v t l xc sut v kt qu ca mi gii php. iu kin khng chc chn c ngha l
PT
c vn v gii php u m h v khng xc nh c. Khc phc tnh trng khng chc chn
l mt kha cnh rt quan trng trong cng vic ca nh qun tr. Khi phi ra quyt nh trong
iu kin khng chc chn, ngi ra quyt nh ch c th da vo nhn thc ca h v s tin
tng s t c kt qu nh mong mun.
5.2.8. M hnh, phng php v k thut ra quyt nh
1. M hnh ra quyt nh
a. M hnh ra quyt nh hp l
M hnh ra quyt nh hp l t trn cc gi nh hp l m qua nh qun tr a ra
nhng la chn thch hp, ti a ho li nhun trong khun kh nhng rng buc nht nh.
Nhng gi nh ca s hp l gm:
- Vn l r rng
- Mc tiu n gin v rnh mch
- Tt c cc gii php v kt qu c bit
- S u tin l r rng
- S u tin l bt bin v n nh
- Khng c rng buc v thi gian v chi ph
93
- La chn cui cng s ti a ho li ch kinh t

Ngi ra quyt nh hp l s xc nh vn mt cch cn thn v c mc tiu r rng
v c th. Hn na, nhng bc trong tin trnh ra quyt nh s dn n vic la chn cc gii
php m bo ti a ho vic t c mc tiu.
C th thy rng m hnh ra quyt nh hp l l mt m hnh l tng trong vic dn dt
c nhn hoc cc nhm hng ti tnh hp l trong tin trnh ra quyt nh. Trn thc t cc gi
nh ca s hp l thng khng ng bi v mc ca s chc chn m m hnh hp l yu
cu him khi tn ti, cc iu kin ra quyt nh thng c nhiu ri ro v khng chc chn.
Chnh v vy cc nh qun tr khng th ng dng m hnh ra quyt nh hp l thay vo , h
p dng m hnh hp l gii hn v m hnh ra quyt nh mang tnh chnh tr.
b. M hnh ra quyt nh hp l gii hn
M hnh ny do Herbert Simon, nh l thuyt qun tr hoa k a ra vo nhng thp nin
1950 v c tng gii thng Nobel kinh t vo nm 1978.
M hnh ra quyt nh hp l l m hnh ra quyt nh nhn mnh nhng hn ch v tnh
IT
hp l ca c nhn ngi ra quyt nh. M hnh ny gii thch nguyn nhn ti sao cc nh qun
tr thng a ra cc quyt nh rt khc nhau khi cng tip cn mt tnh hung.
Theo nh ngha v s hp l gii hn, ngi ra quyt nh c th c x thn trng (m
hnh ra quyt nh hp l) trong gii hn ca s n gin ho hay cn gi l m hnh hp l gii
PT
hn. V kt qu l thay v ti a ho mt la chn, ngi ra quyt nh la chn nhng gii php
c th tho mn cc rng buc ca vn .
M hnh ny gii thiu cc khuynh hng m cc nhn ra quyt nh thng s dng v
cp n hnh vi ca nh qun tr trong tin trnh ra quyt nh.
Mt s khuynh hng thng gp trong tin trnh ra quyt nh l
- Chn khng ng mc tiu hay gii php ti u
Trong mt s trng hp ngi ra quyt nh d dng chp nhn mt mc tiu hay gii
php , d cha phi l gii php tt nht. Trong trng hp ny, s la chn c th c
nhn din v t c d dng, ng thi t gy tranh ci hn so vi mc tiu hay gii php ti
u
- Phm vi tm kim gii php hay mc tiu l c gii hn.
Cc c nhn thng khng xem xt mi kha cnh cho cc mc tiu c th hoc cc gii
php cho mt quyt vn . H c khuynh hng xem xt cc gii php cho n khi h tm c
mt gii php c v l tng xng. Mt khc trong qu trnh tm kim gii php ti u tiu tn rt
nhiu thi gian, tin bc v nng lc. Do , m hnh ra quyt nh hp l c gii hn cho rng,
ngi ra quyt nh cng sm chm dt vic tm ra nhiu gii php khc nhau th cng sm tm
ra mt gii php c th chp nhn c.
94
- Cc gii hn thng tin

Trong qu trnh ra quyt nh, ngi ra quyt nh thng khng c thng tin cn thit
ng tin cy v nhng vn cn gii quyt hoc gii thch khng chnh xc thng tin sn c.
Khng ging nh m hnh ra quyt nh hp l, m hnh ra quyt nh hp l gii hn
tha nhn nhng hn ch ca con ngi, nhng hn ch khin cho cc quyt nh theo kiu hp
l l kh thc hin c. M hnh ra quyt nh ny cho rng kh nng nhn thc thng tin ca
con ngi l c gii hn. Ni cch khc, mt ngi ch c th nm bt mt lng thng tin nht
nh. Tuy nhin ngay c khi c lng thng tin y ra quyt nh th nhng gii hn v
nhn thc cng c kh nng ngn cn vic ra quyt nh. Vi lp lun , m hnh ra quyt nh
ny gi rng nhng nh qun tr thng c gng t duy trong gii hn kh nng nhn thc ca
h v tnh hung. V nhiu tnh hung qu phc tp nn h thng c gng pht trin nhng cch
thc n gin khc phc kh nng b gii hn ca mnh i ph vi nhu cu thng tin ca
nhng tnh hung phc tp .
c- M hnh ra quyt nh mang tnh chnh tr
IT
M hnh ra quyt nh mang tnh chnh tr gii thiu tin trnh ra quyt nh trong gii
hn cc li ch ca bn thn v ca cc gii hu quan c quyn lc.
Quyn lc l nng lc nh hng hoc kim sot cc quyt nh v mc tiu ca cc c
nhn, ca nhm, ca b phn hoc ca t chc. Quyn lc mnh s nh hng v kim sot
cc hot ng sau:
PT
- nh dng vn
- Chn la cc mc tiu
- Cn nhc cc phng n
- Chn la cc phng n thc thi
- Cc hot ng v s thnh cng ca t chc
Tin trnh ra quyt nh mang tnh chnh tr rt thch hp khi quyt nh lin quan n
gii hu quan y quyn lc. Gia cc gii hu quan y quyn lc thng dn n s bt ng
trong vic nhn dng vn v bt ng v mc tiu, cng nh gii php.
S bt ng trong vic nhn dng vn
Trong m hnh ra quyt nh chnh tr, cc gii hu quan bn ngoi v bn trong c gng
nh dng cc vn theo li th ring ca mnh. iu ny c th gy nn s bt ng trong nhn
dng vn gia cc gii hu quan.
Nhng bt ng v mc tiu
M hnh quyt nh chnh tr nhn thc r nhng mu thun v mc tiu gia cc gii
hu quan v vic la chn cc mc tiu s b nh hng mnh m bi quyn lc tng i ca
95
cc gii hu quan. Tng t nh vy, vy hnh thnh cc gii php hay ni dung cc gii php
cng c s khc bit hay bt ng gia cc gii hu quan - bt ng v gii php- do s khc bit
v mc tiu v nh hng v quyn lc tng i ca tng gii.
Nh vy m hnh ra quyt nh mang tnh chnh tr th hin s tho hip v vic ra quyt
nh khi cn nhc nh hng v quyn lc ca cc gii hu quan trong qu trnh ra quyt nh.
2. Phng php ra quyt nh
a. Phng php ra quyt nh c nhn
Ngi ra quyt nh thng chu nh hng v chi phi ca cc c im c nhn ring
bit trong n lc gii quyt vn ca h, hay ni cch khc l phng php ra quyt nh ca
tng ngi chu nh hng bi cc c im c nhn ca ngi . V d, mt nh qun tr sng
to v chp nhn s khng chc chn c kh nng pht trin v nh gi cc phng n quyt
nh mt cch khc bit so vi nhmg ngi bo th v t kh nng chp nhn ri ro.
Da trn c s ca lp lun , cc nh nghin cu qun tr c gng xc nh cc loi ra
quyt nh khc nhau trn phng din quyt nh c nhn.
IT
Gi thuyt c bn cho m hnh ra quyt nh ny l s nhn thc r rng cc c nhn khc
nhau theo hai tiu thc. Trc ht l cch h ngh. Mt vi ngi ra quyt nh l logic v theo l
tr. Nh vy h s x l thng tin theo mt cch thc lin tip. Ngc li, mt vi c nhn suy
ngh sng to v s dng trc gic ca h. Nhng ngi ra quyt nh ny c khuynh hng nhn
PT
nhn vn theo cch nhn bao qut, mt bc tranh tng th hn. Tiu thc th hai tp trung vo
kh nng chu ng ca c nhn v s m h, nhp nhng. Mt vi c nhn c nhu cu cao i
vi s nht qun, ng b v th t trong ra quyt nh ti thiu s m h, khng chc chn.
Tuy nhin, s khc c kh nng chp nhn mc cao s khng chc chn v c th x l nhiu
ngh trong cng lc. Khi kt hp hai tiu thc ny, 4 loi phng php ra quyt nh c hnh
thnh. Cc loi ny l ch huy, phn tch, khi nim v hnh vi.
96
Cao
Phn tch Khi nim
Ch huy Hnh vi
Thp
L tr Trc gic
Hnh 5.2- Cc kiu ra quyt nh c nhn

Kiu ch huy i din cho mt phng php ra quyt nh c c im mc thp v
IT
tnh khng chc chn v cch thc suy ngh theo l tr. Nhng c nhn ny suy ngh theo logic v
hiu qu v thng ra cc quyt nh nhanh chng m tp trung vo ngn hn. Kiu ra quyt nh
phn tch c c im l mc khng chc chn cao kt hp vi cch suy ngh l tr. Nhng c
nhn ny thch c y thng tin trc khi ra quyt nh. Kt qu l h cn nhc k lng tt c
PT
cc gii php, phng n. Loi ra quyt nh khi nim i din cho nhng ngi c khuynh
hng nhn nhn bao qut vn v nhiu phng n. Nhng ngi ra quyt nh loi ny
hng tp trung vo di hn v thng tm kim cc gii php sng to. Phng php ra quyt
nh hnh vi phn nh cch thc mt c nhn suy ngh mt cch trc gic nhng mc khng
chc chn thp. Nhng ngi ra quyt nh dng ny lm vic vi ngi khc rt gii, ci m vi
nhng ngh, gi v thng quan tm n cc c nhn lm vic vi h. Mc du bn phng
php ra quyt nh c nhn xut hin mt cch c lp nhng hu ht nh qun tr c nhng c
im nhiu hn mt loi. l, h thng c mt loi ni tri, thng tr. Cc loi khc c th l
phng n thay th v c s dng khi n c th x l tnh hung tt nht.
b.Phng php ra quyt nh nhm
u im ca ra quyt nh nhm
Cc nhm, y ban hay u ban c bit thng c giao cho vic nhn din v c cc
phng n la chn, trong nhiu trng hp c th ra nhng quyt nh quan trng. Nhm l
cng c tp trung kinh nghim v kh nng chuyn mn ca nhiu c nhn nhm gii quyt
vn . Hn na, nhm c li th l c kin thc ln. Nhm tp hp c nhiu thng tin v kin
thc hn l mt c nhn, v thng xem xt nhiu phng n la chn hn. Mi c nhn ca
nhm c th hc hi c nhng kinh nghim, k nng v thu ht c nhng ngun lc ca
ngi khc cho nhm. Nhng kin thc, trnh v kinh nghim khc nhau gip nhm tng kh
97
nng nhn nhn vn , do nhm c th xem xt vn trn nhiu phng din v bng nhiu
cch. Bn cnh vic ra quyt nh nhm lm cho cc thnh vin hi lng hn. Con ngi
thng chp nhn quyt nh d dng v hi lng vi quyt nh hn khi h c tham gia vo
vic ra quyt nh Hn na, mi ngi d thng hiu v cam kt hn i vi quyt nh m h c
tham gia vo vic ra quyt nh hn l nhng p lc i vi h.
Nhc im
Mt trong nhng nhc im ca vic ra quyt nh nhm l yu cu v thi gian. Thi
gian cn thit nhm tho lun, tha hip v la chn phng n cn phi c xem xt Thi
gian c tnh bng tin do d s lng ph v thi gian l mt nhc im nu quyt nh ca
nhm khng th mang li hiu qu bng quyt nh ca c nhn.
Vic tho lun nhm c th b mt c nhn hay mt nhm cu thnh chi phi. Hiu qu s
gim khi mt c nhn, chng hn nh trng nhm, chi phi tho lun bng cch ni qu nhiu
hay ngn chn ngi khc trnh by quan im. Mt vi ngi lnh o c gng kim sot nhm
v cung cp nhng kin chnh. Vic chi phi nh vy c th lm gim s tham gia ca cc
thnh vin khc trong nhm v l nguyn nhn dn ti cc phng n b pht l hay b coi nh.
IT
Bi vy, cc thnh vin trong nhm cn phi c khuyn khch tham gia.
Nhc im khc ca ra quyt nh nhm l do cc thnh vin ca nhm quan tm n
mc tiu ca chnh bn thn h hn l mc tiu ca nhm. H c gng gi kin ca mnh m
qun i hiu qu cng vic ca nhm. Ni cch khc, nu mt nhm qu quan tm n vic tha
PT
hip th khi d n s khng c c nhng quyt nh tt. i khi n xut pht t mun duy
tr tnh bn, trnh xung t. Thng cc nhm s dng nhng sc p x hi mnh m cc c
nhn khc phi tun th nh mong mun ca mnh. Khi nhm c lin kt cao, nh lnh o
nhm c chi phi ln, cc thnh vin b cch ly nn khng c cch thc c th c c cc
thng tin mong mun, do h b thiu thng tin bn ngoi v t c hy vng c c gii php
tt hn cc gii php do ngi lnh o hay nhng thnh vin ca nhm c nh hng tm ra.
Nhng nghin cu trn cho thy rng t duy nhm c th c kt qu khi cc thnh vin
ca nhm nhn thc c vn cn gii quyt. Trong trng hp , nhm c th lp ra y
cc phng n la chn, h c th tho lun chn thnh vi nhau v cch thc thc hin v trnh
nhng thng tin e da n s la chn ca nhm. Irving Janis, ngi a ra t duy nhm, tp
trung nhng nghin cu ca mnh vo nhng nhm cp cao, nhng nhm i din vi nhng vn
kh khn, phc tp trong mt mi trng bin ng. Hin tng t duy nhm c dng
gii thch s lng cc quyt nh ca nhm b tht bi, v d quyt nh thm nhp vnh Pigs,
quyt nh phng tu con thoi Challenger... D nhin, ra quyt nh nhm nhanh chng c ph
bin trong cc cng ty, v t duy nhm cng tn ti trong cc cng ty t nhn cng nh trong cc
doanh nghip nh nc. T duy nhm thng lin kt cht ch vi c th mi nhm, trong cc
nhm nh: nhng ngi kim tra vic mn sch ti th vin, nhm m mi trng ca n em
98
li cho cc thnh vin trong nhm nhng gi tr no , nhm ca cc thnh vin Chnh ph,
nhng ngi cho rng h bit nhm mong mun ca Chnh ph hn cc cng dn khc.
3. Mt s k thut h tr vic ra quyt nh
a. S dng bng ra quyt nh
Trng hp ra quyt nh trong iu kin chc chn l trng hp n gin nht, v vy
y ta ch xem xt trng hp ra quyt nh trong iu kin c ri ro v ra quyt nh trong iu
kin khng chc chn.
Trng hp ra quyt nh trong iu kin c ri ro.
Trong trng hp ny ta s dng hai ch tiu so snh cc phng n:
- Max(min) EMV
Trong EMV l gi tr tin t mong i (Expected Monetary Value) hay cn gi l gi
tr k vng. Ta dng ch tiu Max EMV nu hm mc tiu l li nhun, Min EMV nu hm mc
tiu l chi ph.
IT
- Minimax-cc tiu chi ph b l c hi
EMV ca mi phng n c tnh nh sau:

PT
=
V d - Mt doanh nghip ang cn nhc la chn cc phng n nh sau:

VT: Triu ng
Li rng ca cc phng n
Phng n
Th trng tt (E1) Th trng xu (E2)
Xy dng nh my ln 200 -180
Xy dng nh my nh 100 -20
Khng xy dng g 0 0
Gi s doanh nghip c c thng tin v th trng vi xc sut nh sau: P(E1) = 0,6;

P(E2) = 0,4.
99
T cng thc tnh EMV ta c bng sau :

VT: Triu ng
Cc phng n E1 E2 EMV
Xy dng nh my ln 200 -180 48
Xy dng nh my nh 100 -20 52
Khng xy dng g 0 0 0
Xc sut 0,6 0,4
Trong :
EMV1 = (200 0,6) + (-180 0,4) = 48 triu
EMV2 = (100 0,6) + (- 20 0,4) = 52 triu
EMV3 = 0 IT
Nh vy, Max EMV = EMV2 = 52 triu
Theo ch tiu ny, ta chn phng n 2 l: Xy dng nh my nh.
PT
Ch tiu minimax - cc tiu chi ph b l c hi c xc nh nh sau:
Chi ph b l c hi c coi l chi ph tn tht khi ta u t cho c hi ny th s phi t
chi u t cho c hi cn li. Chng hn nu th trng tt m ta li u t xy dng nh my
nh th ta s b thit mt khon do b l c hi ny (Opporturnity Loss) = 200 - 100 = 100, nu
khng lm g s b thit 200. Tc l: 200 - 0 = 200 .
Cch ch tiu ny tnh nh sau: Khi tnh ton ta tnh cho tng trng thi t nhin v ly
phng n c c hi tt nht tr cc c hi khc trong tng ct sau tm gi tr Max theo dng.
tm cc tiu chi ph b l c hi ta chn gi tr min trong cc gi tr max theo dng . V vy
ch tiu ny c gi l minnimax
T v d trn ta c bng sau:
Cc phng n Th trng tt Th trng xu Max theo dng

Xy dng nh my ln 200 - 200 = 0 0 - (-180) =180 180
Xy dng nh my nh 200 - 100 = 100 0 - (-20) = 20 100
Khng xy dng g 200 - 0 = 200 0-0= 0 200
Minimax = 100
100
Theo bng trn ta c Minimax = 100. Nh vy, phng n 2 t b thua thit nht nn c
la chn.
Kt lun c hai ch tiu u cho thy ta chn phng n 2 l tt nht.
* Trng hp ra quyt nh trong iu kin khng chc chn
Vic la chn phng n thuc kinh nghim ch quan ca ngi ra quyt nh cc tiu
chun gm:
+ Maximax: (l tiu chun lc quan): Nh qun tr la chn theo tiu chun ny l nhng
ngi ch ch n nhng trng thi t nhin tt nht c th xy ra b qua trng thi t nhin
xu. Cc tnh: ly gi tr max theo dng chn phng n c gi tr max nht trong cc gi tr max
theo dng , cch ny th hin r tnh cht lc quan.
+ Maximin: (l tiu chun bi quan): Nh qun tr la chn theo tiu chun ny l nhng
ngi ch ch nhng trng thi t nhin xu nht c th xy ra b qua trng thi t nhin tt
Cch tnh: Ly gi tr min theo dng, chn cc gi tr max trong cc gi tr min theo dng b
qua trng thi tt (cn gi l tiu chun bi quan).
IT
+ Tnh cht may ri ngang nhau: Nh qun tr la chn tiu chun ny l ngi dung ha.
H nhn nhn xc sut xy ra cc trng thi t nhin l bng nhau. Cch tnh: Ly gi tr trung
bnh theo dng ri chn phng n c gi tr max trong cc gi tr trung bnh .
+ Max gi tr thc t: Tiu chun ny dung ho gia lc quan bi quan nhng khng xt
PT
trung bnh cng m xt thm mt s (0< < 1).
Gi tr hin thc = x gi tr max theo dng + (1-) x gi tr min theo dng
Sau khi tnh c gi tr hin thc th phng n c la chn l phng n c gi tr
max ca cc dng .
Vn v d trn ta p dng vo trng hp ny
VT: Triu ng
Li rng ca cc phng n
Phng n
Th trng tt (E1) Th trng xu (E2)
Xy dng nh my ln 200 -180
Xy dng nh my nh 100 -20
Khng xy dng g 0 0
101
+ Theo tiu chun Maximax th la chn phng n 1 (Xy dng nh my ln) v c

Maximax = 200.
+ Theo tiu chun Maximin th la chn phng n 3 (khng xy dng g c) v c
Maximin = 0.
+ Tiu chun may ri ngang nhau.
200 180
Phng n 1: 10
2
Phng n 2: 100 20 40
2
Theo tiu chun ny ta chn phng n 2(xy dng Nh my nh).
+ Max gi tr hin thc
P. n 1 = 0,8 x 200 + (1-0,8) x (-180) = 124
P. n 2 = 0,8 x 100 + (1-0,8) x (-20) = 76
IT
P. n 3 = 0
Theo tiu chun ny s la chn phn n xy dng Nh my ln.
b. S dng s cy ra quyt nh
PT
* Khi nim v k hiu
- Cc phng n hay cc kh nng la chn gi l cc chin lc (k hiu l S). Chin
lc l bin m ngi ra quyt nh c th kim sot c
- Cc trng thi T nhin gi l bin c ( k hiu l E). Bin c l nhng iu kin, din
bin khch quan, tc l cc bin m ngi ra quyt nh khng th kim sot c hoc ch kim
sot c rt t.
- v s cy ta s dng nhng k hiu sau:
+ Nt quyt nh k hiu l t nt quyt nh to ra cc Chin lc.
+ Nt bin c k hiu l O t nt bin c to ra cc bin c.
* c im ca phng php s dng S cy
- Ch yu c s dng cho cc bi ton ra quyt nh trong iu kin c ri ro.
- Ch tiu c s dng l Max EMV, vi bi ton m hm mc tiu ca n l Li nhun,
hoc Min EMV vi hm mc tiu l chi ph.
- Khng s dng S cy cho bi ton ra quyt nh trong iu kin khng chc chn.
* Trnh t dng cy quyt nh
102
- Xc nh c ni dung bi ton.
- Lit k c cc bin c, cc chin lc.
- V cy quyt nh.
- Tnh ton cc Xc sut ca mi bin c nu cn v ghi ln cy.
- Tnh ton gi tr thu hoc chi (Payoff) v ghi ln cy
- Tnh gi tr EMV cho mi nt bin c.
- Cc chin lc c chn theo max EMV, nu hm mc tiu l Li nhun & Min EMV
nu hm mc tiu l chi ph.
* Ch : Tnh EMV c tnh t phi qua tri.
V d vn vi bi ton nh trn nu tnh theo k thut dng cy ra quyt nh ta c nh
sau:
Gi S1 l phng n xy dng nh my ln
IT
S2 l phng n xy dng nh my nh
S3 l phng n khng lm g c
8
E1 (0,6)
200
S1
PT
Max EMV = 52 2 E2 (0,4)
180
E1 (0,6)
1 S2 100
2
3
S3 E2 (0,4)
20
0
* Cch tnh gi tr thu (chi) v tnh xc sut

Vi v d trn ta bit li l, xc sut do cc b phn khc ca doanh nghip cung cp.
Gi s ta cn phi tnh th cn phi lm nh sau:
- Gi tr thu (chi) tnh nh tnh ti chnh bnh thng tc l d kin sn lng (hoc sn
lng hng bn ra), gi bn, doanh thu, chi ph, thu...t tnh ra li l cho mt n v thi gian
thng l mt nm hoc mt qu.
- Xc sut: xc nh xc sut ta phi iu tra th trng, x l thng tin ri tnh ra di
dng xc sut c lp cho tng xc sut i ra khi s kin phi bng 1. Nu thu iu tra th
phi yu cu h cp cho xc sut c lp ngay c th dng trc tip trong tnh ton.
103
c/ K thut cho im c trng s

Trong thc t vic ra quyt nh nhiu khi kh khn hn, v phi xem xt ng thi nhiu
yu t nh hng. Hn na ch c mt s yu t c th nh hng c bng con s (s liu).
Nhng yu t cn li ch c th nh gi bng mc tt xu ch khng cn o ong m c
bng con s. ra c quyt nh trong trng hp ny cn s dng phng php cho im c
trng s.
so snh phng n, k thut cho im c trng s s dng cc cch tnh tng i, so
snh tng i, ai mnh hn, ai yu hn. Trn c s chn ly phng n tt nht, so vi
nhng phng n cn li ra quyt nh thc hin. Nhiu khi ngi ta cng mun so snh tuyt
i. Lc cn phi a ra thm cc iu kin ph, rng buc ph
K thut ny c ng dng trong cc trng hp la chn a im cho doanh nghip,
chn nhp thit b ng b, chn nh thu...
Cch thc thc hin
1. Lit k cc phng n kh nng
IT
2. Lit k cc yu t nh hng n vic ra quyt nh
3. Lp hi ng t vn (hoc t t vn) v Hi ng t vn nh gi cc phng n
(bng s liu hoc mc )
PT
4. Xc nh trng s ca cc yu t. Tng trng s bng 1.
5. Chn thang im. Thng dng thang 1; 10 hoc 100
6. Xc nh khung im
7. Da vo khung im, da vo phn tch nh gi cho im.
8. Tnh im bnh qun s hc ca tt c cc u vin hi ng (Nu n v thnh lp hi
dng)
9. Ly im bnh qun nhn vi trng s.
10. Tnh tng s im xt trng s ca tng phng n.
Phng n c chn l phng n c tng s im xt trng s cao nht.
V d: Mt doanh nghip ang lp phng n ra quyt nh u t thm mt dy

chuyn cng ngh. C 3 Hng A, B,C cho bn dy chuyn cng ngh vi cng tnh nng k
thut. Cc yu t nh hng v nh gi ca doanh nghip c cho nh sau
104
Stt Yu t nh hng Vit tt VT A B C
1 Gi mua GM $1000 300 250 380
2 Chi ph vn hnh/nm CP $1000 20 30 18
3 Din tch lp t S M2 100 120 80
4 Cht lng sn phm CLSP Mc Rt tt Tt Tuyt
5 bn ca my B Mc Tt Trung bnh Tt
6 Kiu dng cng KD Mc Rt tt Tt Rt tt

nghip
Hy cho bit doanh nghip nn chn mua ca Hng no? Theo kin ca ch u t:
CLSP>S>GM>B>CP>KD.
IT
Gii bi ton:
Bc 1. Xc nh trng s:
Theo bi ra ta c:
PT
CLSP> S > GM > B > CP > KD
6 21
Ta c: 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 5 4 3 2 1
Vy trng s ca cc yu t l:
CLSP = 6/21 GM = 4/21 CPVH = 2/21
S = 5/21 B = 3/21 KD = 1/21
Bc 2. Xc nh khung im:
Dng thang im 1
a/ i vi cc mc
Tuyt Rt tt Tt Trung bnh

4 3 2 1
4 1 3 1 2
Khung im s l: Tuyt: 1 Rt tt:
3 3 3
2 1 1 1 1
Tt: Trung bnh: 0
3 3 3
105
b/ i vi cc s liu:
Din tch lp t:
Din tch lp t : max min = 120 - 80 = 40
120 100 20 1
A: ;
40 40 2
120 120 120 80
B: 0 C: 1
40 40
Gi mua: max min = 380 250 = 130
380 300 8 380 250
A: ; B: 1
130 13 130
380 380
C: 0
130
A:
12
IT
Chi ph vn hnh: max min = 30 18 12
30 20 5
30 18
;
6
B:
30 30
12
0
B: 1
PT
12
Lp bng tnh
Khung im Khung im x trng im

Yu t nh hng Trng s
A B C A B C
GM 4/2 8/13 1 0 32/273 4/21 0
CFVH 2/21 5/6 0 1 10/126 0 2/21
S 5/21 0 1 5/42 0 5/21
CLSF 6/21 2/3 1/3 1 12/63 6/63 6/21
B 3/21 1/3 0 1/3 3/63 0 3/63
KD 1/21 2/3 1/3 2/3 2/63 1/63 2/63
(+) 0.5854 0.2857 0.6983
106
Kt qu phng n C c tng s im cao nht. Vy nn chn dy chuyn cng ngh ca

hng C
d. K thut nhm danh ngha
K thut nhm danh ngha l tin trnh ra quyt nh trn c s mt nhm cc nh qun
tr c trch nhim ra quyt nh hp li tm ra gii php trn c s nh gi cc phng n ca
mi c nhn. Phng php ny c nhng bc sau :
(1) Nhng thnh vin hp li, trc khi tho lun mi ngi t ghi nhng kin ca
mnh.
(2) Sau mi ngi ln lt trnh by nhng kin ca mnh, v c tip tc nh vy
cho ti khi khng cn kin ca ai na, tt c nhng kin u c ghi li y .
(3) Tp th tho lun nhng kin cho r rng v nh gi cc kin v nh gi chung.
(4) Mi thnh vin cho im nhng kin, quyt nh sau cng l kin c nhiu
im nht.
IT
K thut nhm danh ngha c l l hiu qu nht khi quyt nh phc tp hoc khi nhm
c vn . K thut nhm danh ngha thng c hiu qu khi tp trung c s lng sng kin
ln v nm bt c s hi lng ca nhm.
e. K thut Delphi
PT
K thut Delphi do Rand Corporation pht trin nhm kch thch nhm tham kho kinh
nghim v cung cp nhng s bo v tng lai.
K thut ny c thc hin bng cch ngh cc chuyn gia a ra kin ca h v
qua nhiu ln cho n khi h t c s nht tr. Cc bc ca k thut Delphi gm:
Bc 1: Chun b bng cu hi v gi ti mt s chuyn gia bng cu hi yu cu h cho
im nh gi v mt cng ngh c th no hay mt kh nng c th xy ra, i hi h a ra
nhng k hn d kin v phn b xc sut i vi mi c hi th trng.
Bc 2: Tp hp kin ca cc chuyn gia thnh mt bn bo co tm tt, bo co ny
trnh by s im Trung bnh v mc khc bit gia cc cu tr li. Cng vi bng cu hi
c iu chnh di dng cu hi mi, bo co ny tip tc gi ti cc chuyn gia tham gia
ln th nht. Trong ln 2 ny cc chuyn gia c th iu chnh nh gi ban u ca h nu cn
thit hoc gi nguyn kin ban u.
Bc 3: Tng hp cc kin nh gi ln 2. Bng tng hp cho thy mc nht tr
pht trin ln, lc ny cc chuyn gia c yu cu tr li bng cu hi ln 3 chng t rng h
c ng h s nht tr trong vng trc v c a ra nhng kin no khc khng?
Ging nh k thut nhm danh ngha k thut delphi c th s dng nhn din vn ,
xem xt v la chn phng n. k thut delphi cng tt cho cc tnh hung c bit. S khc
107
bit gia k thut nhm danh ngha v k thut delphi l trong k thut delphi nhng ngi tham
gia khng gp nhau trc tip. u im ca k thut delphi l n trnh c quan h tng tc
trong nhm. Vi k thut ny nhng ngi tham gia c th cch nhau hng trm dm.
g- K thut ng no (kch no)
K thut ng no c s dng trong trng hp t chc mun a ra c nhng gii
php sng to hay giu tng cho vn ca t chc. K thut ng no phi tun th mt lot
cc quy tc nghim ngt. Mc ch ca nhng quy tc ny nhm kch thch s hnh thnh cc
tng, ng thi trnh c ch cc thnh vin cng tham gia tho lun. Cc quy tc l:
- Cn khuyn khch cc thnh vin ni ln tng ca mnh, cng nhiu tng cng tt.
- Cc thnh vin khng b ch trch khi h ang a ra tng
- Cc thnh vin c th s dng v da vo tng ca ngi khc pht trin tng
ca mnh.
- Cc tng s c ghi li v khng c tng no c th b ph phn
IT
K thut ng no c s dng rng ri trong nhiu lnh vc, c bit l trong lnh vc
qung co. Tuy nhin k thut ny c s dng ch yu ra cc tng ch khng phi l
la chn tng.
CU HI N TP V THO LUN
PT
1. Nu nhng thnh t ca qu trnh truyn thng
2. Nhng knh truyn thng c s dng ph bin nht trong t chc l g? Khi no th
hiu qu ca mi knh l tt nht?
3. Nhng ro cn ch yu trong truyn thng l g?
4. Ti sao nhng kh khn v truyn thng gia tng trong cc t chc?
5. Lm g to ra mt s truyn thng hu hiu?
6. Trnh by tin trnh ra quyt nh. Khi a ra bt k mt quyt nh no cng phi
theo tin trnh ny phi khng? Ti sao?
7. Quyt nh ca anh (ch) tr thnh sinh vin ca Hc vin lin quan n s hp l
c gii hn phi khng? Gii thch cu tr li ca anh (ch)?
8. Trnh by vic ra quyt nh trong nhng iu kin khc nhau nh th no?
9. Trnh by cc loi m hnh ra quyt nh?
10. Phn tch u nhc im ca phng php ra quyt nh c nhn v phng php ra
quyt nh tp th.
108
Chng 6 Chc nng hoch nh
CHNG 6- CHC NNG HOCH NH
6.1. KHI NIM, VAI TR CA HOCH NH

6.1.1. Khi nim hoch nh
L qu trnh chun b i ph vi s pht trin v tnh khng chc chn bng vic
tr liu nhng cch thc hnh ng trong tng lai. Hoch nh c bt u bng vic xc
nh ng li mt cch c thc v a ra cc quyt nh trn c s mc tiu, s hiu bit
v nhng nh gi nhn nh.
Hoch nh l tin trnh trong nh qun tr xc nh v la chn mc tiu ca t
chc v vch ra cc hnh ng cn thit nhm t c mc tiu.
6.1.2. L do phi hoch nh
- S hn ch ca cc ngun Ti nguyn.
- Tnh khng chc chn ca mi trng: th hin di 3 kha cnh.
+ Tnh trng khng chc chn: ton b hoc mt phn ca mi trng khng th tin
on c. IT
+ Hu qu khng chc chn: Mc d rt c gng nhng cc nh qun tr vn khng
tin on c kt qu nh th no.
+ S phn ng khng chc chn: cc nh qun tr khi a ra quyt nh ca mnh cng
PT
khng chc chn rng l ng; khng th tin on c mt quyt nh c th hay s
phn ng ca t chc i vi nhng bin ng ca mi trng.
6.1.3. Vai tr ca hoch nh
Bt k mt t chc no trong tng lai cng c s thay i nht nh, v trong
trng hp , hoch nh l chic cu ni cn thit gia hin ti v tng lai. T cc s kin
trong qu kh v hin ti, hoch nh s suy ra c tng lai. N s lm tng kh nng t
c cc kt qu mong mun ca t chc.
Hoch nh l nn tng ca qu trnh hnh thnh mt chin lc c hiu qu.
Hoch nh c th c nh hng nht nh n hiu qu ca c nhn v t chc. Nh hoch
nh trc, mt t chc c th nhn ra v tn dng c hi ca mi trng v gip cc nh
qun tr ng ph vi s bt nh v thay i ca cc yu t mi trng. Cc t chc thnh
cng thng c gng kim sot tng lai ca h hn l ch phn ng vi nhng nh hng v
bin c bn ngoi khi chng xy ra. Thng thng t chc no khng thch nghi c vi s
thay i ca mi trng th s b tan v. Ngy nay, s thch nghi nhanh chng l cn thit hn
bao gi ht do nhng thay i trong mi trng kinh doanh th gii ang xy ra nhanh hn.
Ngoi ra n cn ra cc nhim v, d on cc bin c v xu hng trong tng lai, thit
lp cc mc tiu v la chn cc chin lc theo ui cc mc tiu ny.
109
Hng dn cc nh qun tr cch thc t mc tiu v kt qu mong i

cui cng. Mt khc, nh c hoch nh, cc nh qun tr c th bit tp trung ch vo vic
thc hin cc mc tiu trng im trong nhng thi im khc nhau.
Hoch nh l nn tng cn thit cho s phi hp cc hot ng ca doanh
nghip, phi hp gia cc b phn v gia cc thnh vin vi nhau. Nh c hoch nh mt t
chc c th pht trin tinh thn lm vic tp th. Khi mi ngi trong tp th cng nhau hnh
ng v u bit rng mnh mun t ci g, th kt qu t c s cao hn.
Hoch nh gip cc nh qun tr kim tra tnh hnh thc hin cc mc tiu
thun li v d dng.
6.1.4. Cc loi hoch nh
Hoch nh thng c phn loi theo nhiu cch khc nhau nh da vo thi gian
(hoch nh ngn hn, hoch nh trung hn v hoch nh di hn), cp (hoch nh v
m, hoch nh vi m), mc (hoch nh chin lc, hoch nh tc nghip), phm vi
(hoch nh ton din, hoch nh tng phn), v lnh vc kinh doanh (dch v, ti chnh,
nhn s v.v...).
Theo J. Stoner, h thng hoch nh ca mt t chc bao gm hoch nh mc tiu,
IT
hoch nh chin lc, hoch nh tc nghip. Cc k hoch tc nghip c phn thnh 2
nhm: (1) k hoch n dng (cho nhng hot ng khng lp li) gm c ngn sch, chng
trnh v d n; v (2) k hoch thng xuyn (cho nhng hot ng lp li) bao gm chnh
sch, th tc v qui nh. H thng hoch nh theo cch phn loi ca J. Stoner c trnh
by trong Hnh 6.1 di y
PT
Nhim v v mc ch
Nhim v hay mc ch gii thch l do m mt t chc tn ti v pht trin. Tt nhin
bt k t chc no tn ti cng nhm p ng cho x hi nhu cu no . V d nh nhim v
ca doanh nghip l cung cp sn phm hay dch v cho khch hng v nhim v ca trng
i hc l ging dy v nghin cu.
Mc tiu
Mc tiu l cc kt qu mong i m mt t chc nhm n trong tng lai. Trong
mt t chc h thng mc tiu bao gm mc tiu ca t chc v mc tiu b phn. Cc mc
tiu ny cn phi ph hp vi nhau.
Cc chin lc
Chin lc c dng ch ra cc chnh sch v chng trnh hnh ng tng qut
v s trin khai cc ngun lc quan trng t c cc mc tiu ton din.
Cc chnh sch
Cc chnh sch l nhng k hoch bao gm cc iu khon v nhng qui nh chung
hng dn hoc khai thng nhng suy ngh v hnh ng khi quyt nh. Cc chnh sch
m bo cho cc quyt nh ph hp vi mc tiu. V d nh chnh sch ti chnh, chnh sch
tuyn dng...
110
IT
PT
Hnh 6.1 - H thng hoch nh ca t chc
Cc th tc
Cc th tc l nhng s hng dn v hnh ng phi tun theo thc hin mt cng
vic no . Chng ch ra mt cch chi tit cng vic phi lm nh th no. V d nh th
tc ng k kinh doanh, th tc xut nhp kho, th tc thanh ton ...
Cc qui tc gii thch r hnh ng no c php v khng c php lm. Ni cch
khc qui tc l nhng qui nh cn c tun th m khng c s la chn. V d nh khng
c ht thuc trong lp hc, phi kim li tin khi nhn ...
Cc chng trnh
Cc chng trnh l s c th ha cc chnh sch, chin lc, cc nhim v c giao,
cc bc phi tin hnh, cc ngun lc cn c s dng ... t c kt qu no . V d
nh chng trnh o to, chng trnh qung co sn phm mi.
Ngn qu
Ngn qu l mt bn tng trnh v cc kt qu mong mun c biu th bng cc
con s. Ngn qu cn l mt phng tin kim tra
6.1.5 .Nhng phng php hoch nh

Theo phng thc tip cn truyn thng, vic hoch nh c thc hin hon ton
bi cc nh qun tr cp cao - nhng ngi thng c h tr bi phng k hoch chnh
thc, ni tp trung mt nhm cc chuyn gia hoch nh c trch nhim h tr thit lp nhng
k hoch khc nhau ca t chc. Theo phng thc tip cn ny, cc k hoch c trin khai
bi cc nh qun tr cao cp s chuyn xung nhng cp t chc thp hn, ging nh cch
tip cn truyn thng trong vic xc lp mc tiu. Khi nhng k hoch chuyn xung cc b
phn trong t chc, chng s c iu chnh ph hp vi nhu cu c th ca tng b
phn. Mc du phng thc tip cn ny gip hoch nh mt cch ton din, c h thng v
lin mch, nhng ch yu ch l tp trung trin khai k hoch. Trong thc t, khi thc hin
mt cuc kho st vi cc nh qun tr v tin trnh hoch nh theo kiu t trn xung trong
t chc, trn 75% s ngi cho rng phng thc tip cn trong vic hoch nh ca Cng ty
l cha c tho ng. Mc du phng thc tip cn truyn thng theo kiu t trn xung
trong vic hoch nh ny vn cn c nhiu t chc s dng, song n ch t hiu qu khi
cc nh qun tr hiu c tm quan trng ca vic to ra loi ti liu hu dng, kh thi cc
thnh vin trong t chc thc s thy c hng i v li ch dn.
Mt phng thc tip cn khc l nhiu thnh vin trong t chc cng tham gia hoch
IT
nh. Theo phng thc tip cn ny, nhng k hoch khng c chuyn t cp cao n
cp thp, thay vo , n c thit lp v trin khai bi cc thnh vin nhng cp
khc nhau, nhng n v cng vic khc nhau ca t chc p ng c nhng nhu cu c
th. Tin trnh hoch nh c s tham vn m bo s kt ni trc tip gia k hoch chin
lc, cc k hoch k hoch, vic nh gi hot ng v cc chng t v ngn sch s c
PT
cc nhn vin s dng trit t c nhng mc tiu ti chnh v chin lc ca phng ban
. Vic hoch nh c nhn cng c em ra kim nghim. Nhng bi hc kinh nghim t
cc th nghim trong cc phng ban trc y c s dng ti thit k cc tho thun
hot ng iu hnh v tin trnh tho thun hot ng c nhn. Tin trnh mi ny c thc
hin bi c nhn da tn nn tng tp th.
Mt khi cc thnh vin trong t chc tham gia tch cc vo vic hoch nh, h s
nhn ra rng k hoch khng n thun ch l nhng g c vit ra trn giy. H c th hiu
c rng k hoch cn c dng cho ch o v iu phi cng vic.
6.2. HOCH NH CHIN LC

Trong xu hng ton cu v quc t ha cc hot ng kinh doanh th cnh tranh ngy
cng tr nn gay gt. Chnh yu t quan trng ny cng lm cho cc nh doanh nghip cng
cn hoch nh chin lc ginh th ch ng, tn dng mi c hi trong kinh doanh. Cc
cng ty thnh t khp mi ni trn th gii ang chng t rng kinh doanh phi c tm
nhn xa trng rng, phi c tnh ton lu di. Con ng n xi th khng gip ch g
nhiu, nu khng mun ni l tai hi cho qu trnh lm n bn vng lu di mi cng ty.
Khng c g tai hi bng s sai lm v mt ch trng chin lc trong kinh doanh ni chung
v hoch nh ni ring c th dn ti thm ha cho mt cng ty du rt hng mnh. Ngc
li nu bit xc nh chin lc kinh doanh ng n, hoch nh chin lc tng bc i
khn ngoan nhiu cng ty v danh tiu tt lc u, chng my chc tr thnh nhng tp
112
on kinh doanh hng mnh. D nhin vic thnh t mi cng ty cn ph thuc vo nhiu
yu t khc nhng vai tr cc k quan trng ca hoch nh chin lc trong qu trnh hnh
thnh pht trin mi t chc l iu khng th khng ph nhn c.
Hoch nh chin lc l mt loi hoch nh c nhim v vch ra v thc hin cc k
hoch hot ng chin lc v qun tr.
Hoch nh chin lc gi vai tr ch o v nh hng trong tin trnh hoch nh,
l chic cu ni gia tng lai v hin ti, lin kt mi ngun lc thc hin nhiu hot
ng ht sc quan trng mi doanh nghip. Hoch nh chin lc nhm mc tiu xy dng
l trnh v trin khai t chc thc hin nhng mc tiu, ch trng phng chm chin
lc c la chn.
6.2.1. Chc nng ca hoch nh chin lc
- nh hng chin lc cho hot ng ca t chc
- m bo th ch ng chin lc khi tin cng cng nh phng th trong kinh
doanh
- Huy ng, khai thc v tp trung s dng nhng th mnh chin lc trong t chc
IT
- m bo tnh thch nghi chin lc vi mi iu kin v thay i ca th trng ni
ring v mi trng ni chung trong tng lai di hn
- Phng nga mi ri ro v nguy c nu n c kh nng xut hin v tn dng mi c
hi trong tng lai
PT
- Xy dng v pht trin th v lc mi ngun ti nguyn trong t chc
6.2.2. Nhim v ca hoch nh chin lc
- Xy dng cc k hoch di hn, hoc mang tnh quan trng v quyt nh lm nn
tng trin khai cc hot ng thng xuyn lu di mt t chc.
- Vch k hoch v t chc thc hin cc loi chin lc v sch lc nh chin lc
kinh doanh, u t, marketing, nhn s.v.v. .
- Phi hp hot ng chin lc gia cc b phn vi nhau.
6.2.3. Ni dung hoch nh chin lc
Ni dung c th ca hoch nh chin lc ph thuc vo mc tiu v ni dung ca
cc quyt nh, cc chin lc v sch lc m t chc phi thc hin. Tuy nhin, ni dung
ca hoch nh khng qu tp trung vo vic gii quyt nhng vn nh nht, th yu
khng c ngha quyt nh sng cn vi t chc. Ni dung hoch nh chin lc tuy khng
cn t mc tuyt i chnh xc, nhng iu quan trng nht l n phi mang tnh logic,
tnh khoa hc cao, phi tp trung gii quyt nhng mt xch chin lc ch yu.
Ni dung hoch nh chin lc c mt vai tr ht sc to ln i vi thnh bi ca
mi t chc, cho nn hn ch n mc ti a nhng lm ln, sai st v ni dung l mt i hi
nghim ngt v ht sc khch quan. iu ny khng c ngha l ni dung ca hoch nh
chin lc lc no cng phi ng hay chnh xc, m vn l ch ni dung hoch nh
113
chin lc cn phi linh hot, phi c tr liu iu chnh kp thi khi tnh hung chin
lc thay i. thch ng vi hon cnh khch quan bn ngoi v bn trong t chc mt
cch lu di, i hi ni dung ca hoch nh chin lc phi tht s khoa hc, phi tnh ti
tc ng v nh hng ca nhng qui lut khch quan.
Hoch nh chin lc thng c thc hin bng nhng hnh thc c bn sau:
- K hoch di hn 10 - 15 nm
- K hoch thc hin mt chin lc hay sch lc no trong t chc
- Cc loi chng trnh hot ng chin lc trong mt doanh nghip
Hoch nh chin lc gi mt vai tr cc k quan trng trong cc hot ng lu di
v qun tr. Cht lng v hiu qu ca hoch nh chin lc ph thuc rt nhiu vo cch
thc t chc thc hin cng vic quan trng ny. Nhng vic ch yu cn phi gii quyt
y l cp no phi chu trch nhim v t chc hoch nh. Phn cp t chc hoch nh cc
loi hnh chin lc ra sao. Loi hnh hot ng no cn phi hoch nh chin lc. Qu
trnh t chc gia cc b phn trong vic t chc hoch nh chin lc no l hp l.v.v.
gii quyt nhng vn ny v nguyn tc chng ta cn nghin cu khoa hc v ngh thut t
chc trong qun tr, vn dng sng to cho ph hp vi hon cnh thc t ca hoch nh
IT
chin lc mi doanh nghip th n mi c hiu qu.
6.2.4. Tin trnh hoch nh
Tin trnh hoch nh bao gm 8 giai on k tip nhau, c minh ha hnh sau:
PT
Tuy nhin, cc giai on ny khng nht thit phi duy tr theo mt trt t c tnh bt
buc, n c th c iu chnh m bo hoch nh thnh cng.
Bc1: Xc nh s mnh v cc mc tiu ca t chc
S mnh v cc mc tiu ca t chc c xc nh da trn vic tr li cc cu hi
sau y: chng ta nn kinh doanh nhng lnh vc no? Chng ta cam kt ci g? v kt qu
no chng ta cn t c? Mc tiu chung cung cp nh hng cho vic ra quyt nh v n
c th khng thay i theo tng nm. Cc s mnh v mc tiu khng c xy dng mt
cch tch ri nhau. Chng c xc nh da trn c s nh gi cc c hi v e do ca
mi trng ( bc 2) v cc im mnh v im yu ( bc 3)
Bc 2: Phn tch cc c hi v nguy c (e da)
Trong tin trnh hoch nh chin lc, cc nh qun tr cn xc nh cc c hi v e
do t mi trng, nm vng chng trong mi quan h vi vic xc nh cc s mnh, cc
mc tiu, cc k hoch v cc chin lc ca t chc. Tm hiu c hi l im bt u thc s
ca hoch nh. C hi c th c trong hin ti v tng lai. Khi xem xt chng, i hi phi
c cch nhn ton din, chnh xc v th trng cnh tranh, v nhu cu khch hng, v cc
im mnh v im yu ca mnh, v v mc ch phi t dc trong tng lai. Vic hoch
nh i hi phi thc hin d on v kh nng xut hin c hi cng nh nguy c. C hi
v nhng nguy c c th ln hoc nh, c th nh hng ln n doanh nghip ny m khng
nh hng g hoc t nh hng vi doanh nghip kia. Vn quan trng l phi sm d on
114
v pht hin c c hi ln v quan trng cng nh nhng e da nghim trng i vi t

chc hay vi doanh nghip mnh.
B1: Xc nh
sa mng v
mc tiu ca
t chc
B2: Phn tch B3: nh gi

cc e da v im mnh
c hi im yu
B4: Xy dng cc chin lc la chn
IT B5: Chun b k hoch chin lc
B6: Chun b cc k hoch chin thut

PT
B7: Kim tra v nh gi kt qu
Tip tc vic hoch nh
Hnh 6.2- Cc giai on ca tin trnh hoch nh

Bc 3: Xc nh cc im mnh v im yu ca t chc
Vic chn on cc im mnh v im yu ca t chc gip cc nh qun tr c kh
nng nhn thc cc nng lc ct li v xc nh nhng hot ng cn thit ci tin.
Bc 4: Xy dng cc chin lc la chn
xy dng cc chin lc cn nh gi cc vn (1) cc c hi v e da bn
ngoi (2) cc im mnh v im yu bn trong, trn c s xem xt la chn cc chin
lc no c kh nng nht gip cho t chc t c s mnh v cc mc tiu.
Bc 6: Chun b k hoch chin lc
115
Sau khi pht trin cc phng n chin lc v chn la mt phng n thch hp,
nh qun tr cn phi chun b cho vic vit ra k hoch chin lc. K hoch vit ra cn bo
m cha ng cc ni dung sau:
S mnh v cc mc tiu ca t chc
Cc sn phm v dch cung cp, bao gm c cc th trng m t chc hng
ti
Cc phn tch v th trng, bao gm nhng c hi v e da v cc k hoch
d phng cho nhng s kin xy ra ngoi d tnh.
Cc chin lc tip nhn v s dng cc ngun lc cng ngh, sn xut,
marketing, v ngun nhn lc nhm t c cc mc tiu xc nh, bao gm vic tn
dng cc im mnh v khc phc cc im yu cng nh thit lp k hoch d phng.
Cc chin lc pht trin v s dng cc nng lc ca t chc v i ng
nhn vin.
Cc bo co ti chnh bao gm bo co li l, bo co ngn qu (dng tin t)
v im ha vn.
IT
Bc th 6: Chun b cc k hoch chin thut.
Cc k hoch chin thut c pht trin nhm thc thi cc k hoch chin lc.
Bc 7: Kim tra v nh gi kt qu
PT
Vic kim tra l cn thit bo m chc chn rng vic thc thi cc k hoch l nh
mong i v nh gi kt qu t c cc k hoch ny.
Bc 8: Tip tc vic hoch nh
Cc yu t mi trng bn ngoi v cc yu t thuc mi trng bn trong l khng
ngng bin i. V th cn thc thi vic hoch nh mt cch lin tc v thng xuyn ng
ph vi nhng thay i
6.3. HOCH INH TC NGHIP

Hoch nh tc nghip l nhng hoch nh lin quan n vic trin khai cc chin
lc trong nhng tnh hung c th v trong thi gian ngn (thng l hng thng hay hng
nm). Ni dung ch yu ca hoch nh tc nghip l nh ra chng trnh hot ng ngn
hn, s dng cc ngun lc c phn b hon thnh cc nhim v c ra.
Hoch nh tc nghip c th m t bng qu trnh xc nh cc k hoch cho nhng
hot ng khng lp li (chng trnh, d n, ngn sch) v k hoch thng xuyn, chnh
sch, th tc, qui nh.
6.3.1.K hoch n dng
Nhm vo nhng hot ng khng c kh nng c lp li trong tng lai hay ni
cch khc l n ch s dng mt ln (v d nh m rng mt phn xng ca x nghip).
1. Chng trnh
116
Chng trnh c th c qui m ln nh a chng trnh ngi ln mt trng chng

trnh xo i gim ngho hoc n gin nh chng trnh nng cao trnh ngoi ng ca b
phn tip tn ca mt khch sn. Cc bc xy dng v thc hin chng trnh gm:
- Xc nh nhng bc chnh cn thit t mc tiu.
- Cc b phn hoc thnh vin chu trch nhim cho mi bc.
- Th t v thi gian dnh cho mi bc.
2. D n
Qui m nh hn v c th l mt b phn ca chng trnh, c gii hn nghim
ngt v cc ngun lc s dng v thi gian hon thnh.
3.Ngn sch
L mt biu mu v cc ngun ti chnh c phn b cho nhng hot ng nh,
trong mt khong thi gian d kin. Ngn sch l thnh t quan trng ca chng trnh v d
n l cng c kim sot hiu qu hot ng ca n v.
6.3.2. K hoch thng xuyn
IT
Hng vo nhng hot ng ca n v c nh gi c kh nng hoc chc chn
c lp li tng lai. Vi nhng hot ng ny, nh qun tr khng cn thit phi mt thi
gian tm kim mt quyt nh v mt tnh th tng t s xy ra v c mt i sch ph
hp gii quyt.
1. Chnh sch
PT
L nhng ng li ch o tng qut lm quyt nh. N thit lp nhng gii hn,
k c nhng iu c th lm hoc khng th lm ca nhng quyt nh. Mt vi chnh sch c
lin quan n nhng vn ht sc quan trng nh chnh sch i ng tr thc, chnh sch
khuyn khch u t nc ngoi, chnh sch v an ton v sinh thc phm, dc phm v.v...
trong khi mt s chnh sch khc ch lin quan n nhng vn th yu nh y phc ca
nhn vin, chnh sch tng lng cho nhn vin c thm bng cp ngoi ng hoc chuyn
mn ...
Chnh sch c thit lp chnh thc v cn nhc cn thn bi nhng nh qun tr cp
cao v:
- H cm nhn c n s ci thin hiu qu hot ng ca n v.
- H mun vi gc , n v s mang du n phn nh nhng gi tr c nhn ca h.
- H cn xo nhng xung t hay lm sng t nhng iu cn tn ti m h cp
di
Chnh sch cng c th coi nh l mc nhin khi mt vi s kin c lp i lp li
m nh qun tr cp cao khng ph nhn chng. Chnh sch cng c th tr thnh i sch
khi b p lc t bn ngoi.
2. Th tc
117
L nhng hng dn chi tit thc hin chnh sch trong mt hon cnh c th
3. Quy nh
L nhng tuyn b v mt s vic c php hay khng c php lm. K hoch
thng xuyn di khi gp kh khn v d mang n sai lm cho nh qun tr, v mt i sch
c th khng cn chnh xc na. V th k hoch thng xuyn phi c din gii v s
dng ht sc linh hot.
6.4. MT S CNG C H TR HOCH NH

6.4.1. Mt s k nng d bo.
1. D bo theo kch bn
D bo theo kch bn l s m t bng vn bn mt tng lai c th xy ra. K thut
d bo ny do Herman Kalrn v Anthony Weiner xng vo nm 1967.
Kch bn phc tp m t tng lai tri ngc nhau, cc nh hoch nh s dng cc
kch bn nhm vch ra nhng cu hi nh:
- Mi trng hot ng ca doanh nghip v tng lai bin i nh th no?
IT
- Nhng gi thit c th xy ra i vi doanh nghip nh th no?
- Doanh nghip c th p dng nhng chn la no ngn nga, nh hng, thc
y, gii quyt nhng trng thi tng lai .
Mt kch bn c ch ch phc v cho 4 mc tiu sau:
PT
- To ra hng lot nhng kh nng rng ln nh gi v chn la nhng Chin lc
thch hp.
- Cung cp d liu trn s tng tng v tng lai.
- H tr trong vic nhn din cc d kin m bo cho s pht trin ca cc KH
phng bt chc.
- H tr cho cc c nhn trong vic nhn bit cc m hnh tng qut, s khi qut ho
v nhng tc ng qua li gia cc kch bn.
Cc kch bn rt hu ch khi p dng vo hoch nh nh gi nhng k hoch c
bn d phng cho nhng kh nng c th xy ra trong tng lai
2. K thut d bo Delphi
K thut d bo Delphi (phng php chuyn gia) l mt cng c h tr d bo trn c
s nht tr ca tp th cc chuyn gia. Phng php d bo ny c thc hin bng cch
ngh cc chuyn gia a ra kin ca h v qua nhiu ln ly kin cho ti khi h t c
s nht tr. Ngy nay, k thut Delphi c cng nhn nh mt cng c quan trng h tr
cho hoch nh chin lc. Cc bc c bn ca k thut Delphi c trnh by trong phn
cc k thut ra quyt nh
3. Cc phng php d bo nh lng
118
D bo nh lng l vic dng cc loi m hnh ton hc trong vic s dng cc d

liu qua v cc bin s nhn qu tnh kt qu d bo v nhu cu. C nhiu phng php
d bo nh lng nh: Bnh qun n gin, bnh qun di ng, san bng s m, nh hng
theo xu hng... Ngoi ra, cn s dng phng php hi quy tuyn tnh, gi l mi lin h
gia cc bin s hoc cc yu t no m c th nh hng n khi lng c d bo vo
trong mt m hnh.
6.4.2. Phn tch ho vn
qun l tt cc hot ng kinh doanh, cc nh qun tr cn d kin trc li nhun
v chi ph ca cc d n sn xut...Mt cng c kh hu hiu thng c s dng trong
hoch nh l phn tch ho vn.
Phn tch ho vn l s phn tch tm im ho vn bng phng php th hoc
phng php i s.
im ho vn l im m ti mc doanh thu khng to ra thua l, cng nh khng
em li li nhun cho doanh nghip.
Nu doanh thu thp hn im ho vn, doanh nghip s b thua l. Ngc li, nu
doanh thu cao hn im ho vn doanh nghip s c li nhun.
1.
IT
Chi ph n nh v chi ph bin i
Chi ph n nh l chi ph m doanh nghip phi tr khng thay i theo xut lng
hay doanh thu ca n. Mt s chi ph in hnh thuc loi ny nh chi ph thu nh xng,
cc chi ph qun tr chung, ph bo him, thu mn bi, chi ph tr lng cc nh qun
PT
tr.v...v.
Tuy nhin, s n nh ny ch mang tnh tng i bi khi doanh nghip thay i quy
m sn xut, th chng s thay i theo.
Chi ph bin i l chi ph bin ng mt cch trc tip theo doanh s v xut lng
sn xut ca doanh nghip
Nhng chi ph ny bao gm cc chi ph sn xut nh chi ph tr lng cng nhn,
nguyn liu, tr nh cung cp, hoa hng bn hng v chi ph giao nhn sn phm.
Khi xc nh c hai loi chi ph ny, ta c th tm c im ho vn.
2. Tm im ho vn
VC : L chi ph bin i cho mt n v sn phm (variable cost)
FC : L nh ph (Fix cost).
P (Price): Gi bn mt n v sn phm
Q: Khi lng sn xut ;
TR (Turnover)/Total revenue): L hm doanh thu (tng doanh thu).
Ta c: TR = Q P
TC (Total cost) l hm chi ph (Tng chi ph).
119
Ta c: TC = FC + QVC
Ti im ha vn ta c: Tng thu bng tng chi hay TR = TC:
FC
Q P = FC + QVC => Q (P- VC) = FC => QBEP = P - VC
V mt gi tr ta c:
TRBEP = QBEP P = =
1
3. ng dng
- S dng phn tch ho vn hoch nh gi bn
Cc nh hoch nh c th dng phn tch ho vn nh gi mc nh hng ca
thay i v gi bn i vi li nhun.
V d: Mt doanh nghip c tng chi ph n nh l 30.000USD gi bn/1 n v sn
IT
phm l 7USD chi ph bin i chim 57 % gi bn. im ho vn l mc sn lng:
=
30.000
74
= 10.000 n v
PT
Nu doanh nghip trn phi bn sn phm vi gi l 6USD cnh tranh ginh th
phn vi cc i th ca n th im ho vn s l
30.000
= = 15.000 n v
64
Nh vy trong trng hp ny khi gi bn gim 1 USD th doanh nghip phi sn xut

v bn c 15000 sn phm th mi bt u c li.
- S dng phn tch ho vn hoch nh li nhun.
Trong thc t doanh nghip thng t mc tiu v li nhun v s dng chng xc
nh mc sn lng cn thit . Cng thc hoch nh li nhun l :
FC + li nhun d kin
=
P VC
4. Nhn xt
Phng php phn tch ho vn c u nhc im sau:
120
- Phn tch ho vn buc cc nh hoch nh phi xem xt chi ph, li nhun v sn

lng sn xut hoc bn ra trong mi lin h qua li. S thay i ca mi bin s u tc
ng n hai bin s cn li.
- Phn tch ho vn cho php cc nh hoch nh nh gi mc nh hng ca gi
bn i vi li nhun mc tiu, cng nh nh gi mc sn lng hp l
- Tuy nhin khi phn tch ho vn rt kh xc nh chnh xc cc loi doanh thu, chi
ph, doanh s bn...Bn cnh phn tch ho vn cn b qua yu t thi gi ca tin t trong
qu trnh tnh ton.
6.4.3. Phng php s mng li
Mt trong nhng phng php s mng li hu dng v thng hay s dng nht
l s PERT (the program evaluation and review technique). N l mt k thut c bit
c trnh by bng biu v s phi hp cc hot ng v cc s kin cn thit t c
mc tiu chung ca mt d n. PERT thng c s dng phn tch v nhn nhng chi
tit cn phi thc hin t c nhng mc tiu v thi gian.
1. Mng li PERT
Mng li PERT l mt biu biu din tnh lin tc v cc mi lin h ca nhng
IT
cng vic v s kin cn thit hon thnh mt d n hay k hoch tng th. Cc s kin
(c biu din thnh nhng vng trn) l nhng im m cc quyt nh c a ra hay
nhng cng vic cn c tin hnh. Cc hot ng (c biu th bng nhng mi tn) l
nhng cng vic cn c hon thnh di chuyn t s kin ny n s kin khc. thit
lp mt s PERT, cc nh qun tr cn nhn din nhng hot ng ch yu ca d n, xc
PT
nh tnh lin tc ca chng, quyt nh ngi chu trnh nhim v mi cng vic v tnh ton
khong thi gian cn thit hon thnh chng. S mng li ch r mi lin h gia cc
cng vic v s kin, n i hi cc nh qun tr v cc nhm hot ng thuc mi d n phi
hp tc cht ch vi nhau.
2. ng gng (Critial Path)
Mi d n u tun theo nhiu con ng v mi con ng l s lin tc ca cc s
kin v cng vic ni lin t im bt u cho ti im kt thc ca d n. Nhng d n phc
tp c th bao gm hng ngn cng vic c tin hnh ng thi theo nhng con ng
ring r.Tuy nhin, mi d n nh vy thng c mt mng li PERT chnh, l ng gng.
ng gng l con ng c thi gian di nht xc nh di thi gian ca ton d n.
Do , rt ngn thi gian hon thnh cc d n cc nh hoch nh phi tp chung ch
ti nhng cng vic dc theo ng gng.
Bt c s chm ch no trong vic hon thnh cc cng vic dc theo ng gng s
lm tr hon thi gian hon thnh d n.
3. Phn b cc ngun lc
thc hin nhng cng vic cn thit, cc nh qun tr cn n nhiu ngun lc khc
nhau. S sn sng ca cc ngun lc c nhng nh hng rt ln n di thi gian thc
hin nhng cng vic gia cc s kin, cng nh chi ph lin quan n mi cng vic. Cc
121
nh qun tr phi c tnh v chng loi v khi lng nguyn liu, thit b, cng c, cng
nh ngun nhn lc cn thit cng chnh xc cng tt.
4. Chi ph v thi gian
Gi tr ca phng php s mng li PERT i vi qun tr l kh nng n c th
cho php lm gim chi ph v thi gian thc hin cc d n.
Trc ht, cc nh qun tr cn c tnh thi gian v chi ph cho mi cng vic. C 4
loi thi gian c tnh ca mi cng vic;
Thi gian c tnh theo kh nng hin thc l khong thi gian cn thit c tnh
hon thnh mt cng vic, c c tnh vi nhng kh khn v gin on thng thng.
Thi gian lc quan nht l khong thi gian cn thit c tnh hon thnh mt
cng vic nu khng c kh khn g xy ra v mi th u hon ho.
Thi gian bi quan nht l khong thi gian cn thit c tnh hon thnh mt
cng vic trong trng hp c nhng kh khn v gin on xy ra khng thng xuyn.
Thi gian k vng l gi tr trung bnh trng ca ba loi thi gian trn.
Nu k hiu thi gian theo kh nng hin thc l Tm: thi gian lc quan nht l T0 v
IT
thi gian bi quan nht l Tp, th thi gian k vng Te ca mt cng vic c tnh nh sau:
= +4 +
6
Bng cch a ra nhng c tnh thi gian khc nhau, cc nh qun tr c th thy
PT
trc v p ng nhanh chng cc c hi v kh khn. Cn c vo lch trnh thc hin d n
theo s PERT, cc nh qun tr c th tp trung nhng ngun lc cn thit hon thnh
nhng cng vic trng yu, nhm hon thnh d n ng thi hn. Nh vy, s PERT tr
thnh mt cng c cho php nh qun tr kim sot tin ca cc d n.
5. Nhn xt s PERT
S PERT thng pht huy cao nht khi cc d n l nhng d n phc tp v i
hi phi c s phi hp cht ch. N cho php lm gim thi gian v chi ph ca d n trong
nhng iu kin sau:
D n bao gm mt tp hp nhng cng vic c xc nh r rng.
Cng vic c th c bt u v kt thc mt cch c lp so vi mt cng
vic khc.
Cc cng vic c tin hnh theo mt trnh t nht nh.
1. Mt t chc c th vn hnh mt cch c hiu qu m khng cn lp k hoch khng?
Ti sao?
2. Khi nim v vai tr ca hoch nh
3. Hy cho nhn xt v kin: "Vic hoch nh l nhn v pha trc, cn kim tra l
nhn v pha sau"?
4. Phn bit gia hoch nh v d bo
122
Chng 7 Chc nng t chc
CHNG 7 CHC NNG T CHC
7.1. KHI NIM, MC TIU CA CHC NNG T CHC

7.1.1. Khi nim chc nng t chc
Chc nng t chc l hot ng qun tr nhm thit lp mt h thng cc v tr
trong mi c nhn v b phn, sao cho cc c nhn, b phn c th phi hp vi nhau mt
cch tt nht nhm thc hin mc tiu ca t chc.
Bn cht ca chc nng t chc l thit k mt cu trc t chc hiu qu nhm m
bo cho cc hot ng qun tr t c mc tiu ca n. Ni cch khc, chc nng t
chc bao gm cc cng vic lin quan n xc nh v phn chia cng vic phi lm,
nhng ngi hoc nhm ngi no s lm vic g, ai chu trch nhim v nhng kt qu
no, cc cng vic s c phi hp vi nhau nh th no, ai s bo co cho ai v nhng
quyt nh c lm ra cp no hay b phn no.
7.1.2. Mc tiu ca chc nng t chc
IT
Mc tiu tng qut nht ca cng tc t chc l thit k c mt cu trc t chc
vn hnh mt cch hiu qu nhm t c nhng mc tiu m t chc xc nh. Cu
trc t chc ph hp ngha l hnh thnh nn c cu qun tr cho php s phi hp cc hot
ng v cc n lc gia cc b phn v cc cp tt nht.
Nhng mc tiu c th i vi cng vic t chc m cc t chc thng hay nhm
PT
ti l: (1) Xy dng mt b my qun tr gn nh v c hiu lc; (2) Xy dng np vn
ha ca t chc lnh mnh; (3) T chc cng vic khoa hc; (4) Pht hin, un nn v iu
chnh kp thi mi hot ng yu km trong t chc; (5) Pht huy ht sc mnh ca cc
ngun ti nguyn vn c; (7) To th v lc cho t chc thch ng vi mi hon cnh
thun li cng nh kh khn bn trong v bn ngoi n v.
Cng nh mi loi mc tiu qun tr khc, mc tiu ca cng tc t chc phi khoa
hc, kh thi, phi ph hp vi hon cnh thc tin. Khc vi yu cu v cc loi mc tiu
qun tr khc, yu cu i vi cc mc tiu v t chc l phi tun th nhng qui lut
khch quan c th ca cng tc t chc. V d nh qui lut v tm hn qun tr, qui lut
v cu trc t chc, qui lut v phn chia quyn hn, b nhim, c, bt, thng chc
v.v...
7.2. C CU T CHC
7.2.1. Khi nim
L tng hp cc b phn cc n v, c nhn c mi lin h v quan h ph thuc
ln nhau c chuyn mn ho, c nhng nhim v, quyn hn v trch nhim nht nh,
c b tr theo nhng cp, nhng khu khc nhau nhm thc hin cc hot ng ca t
chc v tin ti nhng mc tiu xc nh.
123
C cu t chc qun tr cng hon ho cng tc ng mt cch hiu qu n sn

xut, kinh doanh, dch v lm gia tng li nhun. Ngc li, nu c cu t chc cng knh,
nhiu cp, nhiu khu, thit k cng vic khng tng quan quyn hnh, xp t nhn vin
khng ng s tr thnh nhn t km hm sn xut, kinh doanh, dch v v gim li nhun.
Ch trng pht trin v hon thin c cu t chc qun tr s bo m cho doanh nghip
phn ng nhanh chng trc nhng bin ng trong sn xut kinh doanh, to iu kin
nng cao hiu qu s dng cc ngun lc khc nhau trong doanh nghip.
7.2.2. Nhng yu t cu thnh c cu t chc.
1. Chuyn mn ho.
Chuyn mn ho l qu trnh nhn din c th v phn cng c nhn hay nhm lm
vic c hun luyn thch hp m nhn chng.
2. Tiu chun ho
L qu trnh pht trin cc th tc ca t chc m theo cc c nhn c th hon
thnh cng vic ca h theo 1 cch thng nht thch hp. Quy trnh ny tc ng vo mi
nhn vin nh mt c ch, n cho php cc nh qun tr o lng thnh tch ca nhn vin
IT
ng thi cng vi bn m t cng vic, cc t chc cng vic l c s tuyn chn nhn
vin ca doanh nghip.
3. S phi hp
l nhng th tc chnh thc v phi chnh thc lin kt nhng hot ng do cc
PT
nhm ring r trong t chc m nhn.
4. Quyn lc
L quyn ra quyt nh v iu khin ngi khc, mi t chc thng c cch phn
b quyn lc khc nhau .
7.2.3. Mt s m hnh c cu t chc
C cu t chc th hin hnh thc cu to ca t chc, bao gm cc b phn mang
tnh c lp tng i thc hin nhng hot ng nht nh. Vic hnh thnh cc b phn
ca c cu phn nh qu trnh chuyn mn ho v hp nhm cc cng vic, nhim v v
chc nng hot ng ca t chc theo chiu ngang giao cho nhng nh qun tr ph
trch. Nu khng bit cch phn chia t chc thnh cc b phn th s hn ch v s thuc
cp c th qun tr trc tip s lm hn ch quy m ca t chc.
Vic hp nhm cc hot ng v con ngi to nn cc b phn to iu kin
m rng t chc n mc khng hn ch. Cc b phn trong t chc c th c hnh
thnh da trn nhng tiu ch no? Trong thc t, cc b phn c th c hnh thnh theo
nhng tiu ch khc nhau, lm xut hin cc m hnh t chc khc nhau
1- C cu t chc trc tuyn
124
Chng 7 Chc
c nng t chc
Hnh 7.1 C cu t chc kiu trc tuyn

C cu t chc trcc tuyn
tuy (ng thng) l c cu n gin nht,t, trong c mmt
cp trn v mt s cp d
i. Ton b vn c gii quyt theo mtt knh lin llc ng
thng.
C cu theo trcc tuyn
tuy c c im l ngi ng u t chc th
c hin tt c cc
IT
chc nng qun tr. Mii quan h
ng thng.
Ngi thaa hnh ch
h gia cc thnh vin trong t chc
c thc hin theo
ch nhn mnh lnh qua mt cp trc tipp v ch

lnh ca ngii m thi.
ch thi hnh mnh
PT
C cu trc tuyn n ch
ch yu p dng nhng doanh nghip nh,, ssn phm khng
phc tp, tnh cht sn xutt lin ttc.
u im:
C cu ny l to
o iu
i kin thun li cho vic thc hin ch mt th trng.
Ngi lnh o nm cc trc
tr tip hot ng ca ngi di quyn v chu trch nhim v
kt qu hot ng .
Nhc im:
Khi p dng c cu u ny, i
hi ngi lnh o cn phi c kinn ththc ton din,
tng hp, hiu bit v ttt c
c cc mt ca sn xut nh ti chnh, k ton, nhn ss... Cc
chuyn gia c trnh chuyn mn su v v tng lnh vc qun tr khng
c s dng trit
. Vic phi hp cng vic gia hai c nhn khc nhau kh thc hinn v phi
ph i vng theo
tuyn quy nh. ng
ng thi
th d dn n cch qun l gia trng.
2- C cu chcc nng
T chc theo chcc nng l hnhh thc to nn b phn trong cc c nhn th thc
hin cc hot ngng mang tnh cht
ch tng ng (nh marketing, nghin c u v pht trin,
sn xut, ti chnh, qun tr ngun nhn lc . . .), c hpp nhm trong cng m
mt n v c
cu
Chng 7 Chc
c nng t chc
Hnh 7.2- C cu t chc kiu chc nng

Cc b phn chcc nng c
phn chia theo tnh cht t chc.
c. Ch
Chng hn cc b
phn chc nng ca mt bnh vin c phn chia khc hn so vi cc b phn trong mt
IT
cng ty sn xut giy hocc cng ty thng mi.
c im c cu u chc
phc tp. Ngi thaa hnh nhim
m
ch nng l mi lin h giaa cc nhn vin trong tt chc rt
nhi v phi nhn mnh lnh t ngi ng
t nhng chuyn gia chcc nng khc nhau. Cc chuyn gia lnh
l
ng u
t chc v c
oo nhn vin theo llnh
vc chuyn mn m h ph trch.
PT
Thun li
- Thc y s chuyn mn ho k k nng, tay ngh. Cc nh qun tr chc nng c c
hi nng cao k nng, tay ngh
ngh trong lnh vc chuyn mn ca h.
- Cc nh qun tr c th
th gia tng hiu qu hot ng thng qua s phi hp vi cc
ng nghip trong cng b phn.
- Ti thiu ho s trng lp
l v nhn s v thit b do gim cc ss lng ph cc
ngun lc v gia tng s hp
h tc trong cng b phn. Thc y gii quytt vvn k thut
cht lng cao
Hn ch
- Nh qun tr ch lo theo ui
u mc tiu ca b phn m h ang lm hn l m mc
tiu chung ca t chc.
c. Do , c th
th to ra s xung t v th t u tin gi
gia cc b phn.
- Rtt kh khn trong vic
vi phi hp gia cc b phn.
n. Khi khng c ss thng nht
gia cc chuyn gia cc b
b phn khc nhau,vic phi hp, hp tc vii cc bb phn khc
s kh khn.
- Ngi ng u t chc mt nhiu thi gian phi hp hot ng ca cc thnh
vin thuc nhng b phnn khc nhau. Mt
M khc, ngi tha hnh mnh lnh cng mt lc
phi nhn nhiu mnh lnh.
nh. Thm
Th ch c nhng mnh lnh tri ngcc nhau.
Chng 7 Chc
c nng t chc
3- C cu trc tuyn chc nng

khc phc nh c im ca cc c cu trc tuyn chcc nng, hi
hin nay kiu c
cu trc tuyn - chcc nng c
p dng rng ri ph binn cho cc doanh nghip.
nghi Theo c
cu ny, ngi lnh o o cao nht
nh ca t chc c s gip ca nhngng ng
ngi lnh o
chc nng chun b cc quyt
quy nh, hng dn, v kim tra vic thcc hi
hin quyt nh.
M hnh c cu trc tuyn n - chc nng nh sau:
IT
Hnh 7.3-
7.3 M hnh c cu t chc trc tuyn chcc nng
PT
c im: Ngii lnh o ca t chc vn chu trch nhim v m
mi mt cng vic
v ton quyn quyt nh
nh trong phm
ph vi doanh nghip.Vic truyn mnh
nh llnh vn theo
tuyn quy nh. Ngii lnh o cc b phn chc nng khng ra lnh trc tip cho
nhng ngi tha hnh cc bb phn sn xut theo tuyn.
u nhc im
C cu trc tuyn - chc nng li dng c u im caa c ccu trc tuyn v
c cu chcc nng. Tuy nhin li
l xut hin nhc im mi.
- Ngi lnh oo phi
ph thng xuyn gii quyt mi quan h giaa cc bb phn trc
tuyn v cc b phn chcc nng.
- Nhng ngii lnh o chc nng li c nhiu kinn khc nhau, ng
ngi lnh o
phi hp bn, tranh lun
n cng thng,
th ra quyt nh khng kp thi, hiuu qu
qu quyt nh
thp.
khc phc nh
c im ny, mt s cc doanh nghip p dng
ng c ccu qun l, s
dng
ng ban tham mu gip vic
vi c th l mt nhm chuyn gia hoc ch m mt ngi tr l
no .
4- C cu t chcc theo a
l, theo sn phm v theo khch hng
a- Theo a l
Chng 7 Chc
c nng t chc
GIM C
Min Bc Min trung Min Nam
Hnh 7.4-
7.4 M hnh c cu t chc theo khu vc a
a l
C cu t chcc theo khu vc
v a l nhm gp tt c cc chcc nng trong m mt khu
vc a l di s gim st ca
c mt nh qun tr ch khng phii l phn chia cc bb phn
chc nng giaa cc nh qun
qu tr khc nhau hoc nhm gp tt c cc nhinhim v vo mt
phng trung tm. Nhn chung n thng
th c s dng trong nhng t ch chc hot ng
nhng khu vc aa l khc nhau. Nhiu
Nhi cng ty ln, n, nh Procter & Gamble, Arthur
Andersen, Metropolitan Life Insurance c nhiu
nhi vn phng nhiu u khu vvc a l khc
nhau. Nhngng cng ty a quc
qu gia thng s dng hnh thc ny thun l i hn trong vic
IT
thu hiu nhng khc bitt v
v vn ho v lut php, cng nh
th trng nhng qucc gia khc nhau.
u im:
tnh khng ng nht ca cc
Nhng li ch caa c cu t chc theo khu vc a l ch yuu l nh

nhng li ch v
PT
khch hng, sn xut, ...
- Nu mi n v tng i
nh v lin h trc tip vii khch hng, n c th
th p
ng mt cch d dng hn nhng
nh nhu cu ca th trng.
- i vi hot ng
ng sn
s xut, vic chuyn mn ho theo khu vcc a l c ngha l
cc chi nhnh c nh v vi vng gn ngun nguyn vt liu th hoc cc nh cung ccp.
- Vic tp
p trung cc b
b phn theo khu vc cho php nh qun tr ss dng nng lc
ca mnh nhm khuyn n khch ccp di gia tng n lc tha mn nhu cuu khch hng.
Nhc im
- T chc theo aa l r rng lm tng
t thm cc vn kim
m sot v phphi hp i
vi cc nh qun tr cp
p cao. Hn na,
n hu ht nhng b phnn chuyn mn ch
chc nng ca
mt t chc cc hnh thnh trong mi
m khu vc a l s lm tng chi ph cho tt chc.
- Kh m bo s phiph hp v thng nht gia cc b phnn khu v vc. m bo
s ng nht trong phi h p, cc t chc s dngng chuyn mn ho theo a l thng s
dng rng ri cc quy tcc cho tt
t c cc v tr. Mt l do l bo m mtt m
mc cht lng
tiu chun bt k v tr aa l no, iu ny rt kh khn nu mi n v trong nh
nhng v tr
khc nhau li thc hinn theo nhng
nh cch ring ca mnh.
Chng 7 Chc
c nng t chc
- Cc nhn vin c th
th nhn mnh vo mc ch ca n v mnh ho
hoc ch tp trung
vo nhng vn xut hin trong khu vc a l ca chnh h m khng v ton bb t
chc.
b- Theo sn phm
L cch thc
c t chc trong doanh nghip sn xut hoc kinh doanh nhiu sn
phm, dch v, thnh lp p nn
n nhng n v chuyn doanh theo tngng loi sn phm hoc
dch v. Cch thc ny
y thng
th c p dng khi cc sn phm c qui trnh
nh cng ngh
ngh sn
xut v chin lc
c tip th khc nhau. V d, cc cng ty xe hi
h M thng
ng th
thnh lp cc
nh my theo tng
ng loi xe hhi.
GIM
C
IT B phn qun
l dch v in
thoi di ng
B phn qun
l dch v in
thoi c nh
B phn qun
l dch v
Internet
PT
Hnh 7.5-
7.5 M hnh c cu t chc theo sn phm
m
u im
- C cu t chcc ny c th
th gip doanh nghipp kinh doanh a ngnh nh
nhm gim bt
ri ro trn th trng,
ng, nng cao tnh n nh trong kinh doanh. Bn cnh
nh n cho php
cc nh qun tr v nhn vin trong cc b
b phn tp trung vo tuyn sn
n ph
phm hay dch v
m h ang m nhn
Cho php xc nh
nh kh chnh xc hiu
hi ch v gi thnh sn phm,m, d
dch v, d kho
st v so snh s ng gp ca
c mi loi sn phm i vi doanh nghip.p. Do gip doanh
nghip kp thi hn ch,, thm
th ch o thi hoc m rng vic pht trinn kinh doanh mmt
chng loi sn phm, dch
ch v
v no khin cho kt cu sn phm caa ton b
b doanh nghip
hp l hn.
- Cho php mi b phn c th pht huy ti a kh nng cnh nh tranh hay lli th
chin lc ca mi sn phm. ng thi c li cho vic thc y cnh
nh tranh trong nni b
doanh nghip. S ng gp cac cc b phn i vi doanh nghip cc phn bi bit r hn
nn c th dn n s cnh
nh tranh gi
gia cc b phn. S cnh tranh nu
u khng c
x l
tho ng, c th nh hng
ng n
s iu ho li ch tng th, nhng nuu
c hng dn
Chng 7 Chc
c nng t chc
ng, c th thc yy cc b
b phn sn phm khc nhau ci tin cng vicc cca n v dn
n c li cho vic thc y
y s
s pht trin ca doanh nghip.
- Pht trin cc k nng t duy qun
qu tr trong phm vi tuyn sn phm. dch v
Nhc im
- S dng
ng khng hiu
hi qu cc ngun lc ca t chc, b my cng
ng kknh v thng
phi t chc ra tt c cc b
phn chc nng cho mi tuyn sn phm.
- Rt kh c cc s
s phi hp gia cc b phn bii nhn vin th
thng ch trng
vo tuyn sn phm ca h hn l cc mc tiu ca ton doanh nghip.
p. Tnh tr
trng ny s
lm gim kh nng cnhnh tranh chung ca
c doanh nghip bi s rtt kh khn khi i
iu ng
cc ngun lc t sn phm
m mnh
m chi vin cho sn phm yu.
- C cu t chcc ny lm gim
gi s iu ng ni b v nhn s.
c) Theo khch hng
Gim c
IT B phn qun
B phn qun
B phn qun
l KH l c l KH l h
PT
quan HCSN l KH l DN
gia nh
Hnh 7.6-
7.6 M hnh c cu t chcc theo khch hng
C cu t chcc theo khch hng lin quan n
vic nhm gp p cc bb phn theo
khch hng c phc v.. Hnh thc ny c s dng khi cc nh qun n tr
tr mun bo m
tp trung vo cc nhu cuu ca
c khch hng hn l vo cc k nng ca t chchc hoc vo cc
nhn hiuu m n kinh doanh. Hnh thc
th chuyn mn ho cc b phn n theo khch hng
ngy cng tr nn ph bin.n. Nhn chung chuyn mn ho cc bb phnn theo khch hng ss
to nn s khc bit v snn phm
ph v a ra nhiu im khc bit nn nh
nhng khch hng
khc bit. Hnh thcc chuyn mn ho ny cng
c cho thy cc nh qun tr d b nh hng
theo nhu cu ca mi on n th
th trng v thng tp trung vo cc nhu cuu cca cc on th
trng c tim
m nng doanh ss ln.
u nhc im
Nhng thun li ch
ch yu ca hnh thc ny l t chc c th tpp trung vo nhu ccu
ca khch hng. Nhng ng khch hng khc nhau c nhngnh nhu cuu khc bi bit nhau v hnh
thcc phn chia ny cho php t t chc tp trung vo nhmg loi nhu cu u . Tuy nhin ss
chuyn mn ho cc b phn theo khch hng c th dn n p lc cho t chc do phi c
gng tho mn qu nhiu nhu cu khc bit nhau ca khch hng. Nhng ng n
n lc ny c
th gy ra nhiu rc ri ii vi
v tin trnh sn xut v kt qu l chi ph snn xut
xu s gia tng.
Chng 7 Chc
c nng t chc
5- C cu t chcc kiu
ki ma trn
Cu trc chcc nng mang li
l nhiu thun li t vic tn dng
ng chuyn mn ho. CCu
trc b phn tp trung nhiu hn vo kt qu nhng phi chp nhn s trng llp cc hot
ng v ngun lc. Th c cuc trc no kt hp chuyn mn ho chcc nng vvi vic tp
trung vo b phn ho sn
n phm
ph khng? c gi l cu trc ma trn.
V tr nh caa hnh l cc ch
chc nng thng thng nh k thut,
t, kk ton, ngun
nhn lc, sn xut.
t. Tuy nhin, dc
d theo chiu thng ng l cc d n khc nhau m doanh
nghip ang thc hin.
Mi chng trnh c
qun l bi mt nh qun tr m nhn vin lm cho d n l
ngi ca b phn chcc nng. Vic
Vi thm tiu thc chiu dc ny vo b phn chc nng
theo chiu ngang truyn thng, thc ra l an kt yu t b phn
n ho theo ch
chc nng v sn
phm li vi nhau - v vy
y c thut
thu ng ma trn.
IT
PT
Hnh 7.7-
7.7 M hnh c cu t chc kiu ma trn
c im ni btt ca
c ma trn l nhn vin trong cuu trc ny c t nhnht hai
ngi ch huy l nh qunn tr
tr b phn chc nng v nh qun tr sn phm
m hay dd n. Nh
qun tr d n c quyn n i
vi nhng nhn vin theo chc nng, h l m mt thnh vin
trong nhm d n, v th quyn
quy hnh c chia s gia hai nh qun tr.. Tuy nhin, nh
qun tr d n ch c quyn
n i
vi cc nhn vin d n lin quan n mc tiu d n, cn
cc quyt nh nh bt,t, tng lng v nh gi
g hng nm thuc v nh qu qun tr chc
nng. lm vic mtt cch hiu
hi qu, nh qun tr chc nng v nh qun tr d n phi
trao i thng
ng xuyn v iu
i phi nhu cu da trn nhn vin, v giii quy
quyt mu thun
cng vi nhau.
Thun li chnh ca cu trc ma trn l n to iu kin thunn lli cho s iu
phi mt lot cc d n phc
ph tp v c lp trong khi vn n duy tr tnh kinh tt nh vic
nhm gp
p cc chuyn gia chc
ch nng li vi nhau.
Bt li chnh ca ma trn l s ln xn m n to ra v khuynh hng thc y

tranh ginh quyn lc. Khi ta xm phm nguyn tc chui mnh lnh l ta ang gia tng
ng k s nhp nhng. S ln xn c th xut pht t ai s bo co cho ai. Ln lt s ln
xn v nhp nhng l nhng iu to ra mm mng ca tranh ginh quyn lc.
7.2.4. Thit k c cu t chc
Thit k t chc lin quan n vic xc nh c cu v nhng mi quan h quyn
hnh trong ton b t chc thc hin chin lc v cc k hoch nhm p ng mc
tiu ca tchc. Nh vy, thit k t chc l mt tin trnh xc lp mt c cu t chc cho
cng ty. C cu hp l nht c s dng s ty thuc vo cc bin s ngu nhin. Cc
bin s ngu nhin nh hng n c cu t chc c th k n nh: chin lc, quy m,
cng ngh v mi trng.
1. T chc c gii v t chc hu c
T chc c gii l kt qu t nhin ca vic kt hp cc thnh t ca cu trc gn
kt vi nguyn tc chui mnh lnh m bo s hin hu ca h thng cp bc quyn hnh
chnh thng, vi mi mt ngi chu kim sot v gim st bi mt cp trn. T chc kiu
ny duy tr tm hn kim sot nh khi chuyn dch ln v tr cao trong t chc, t quan tm
IT
n tng c nhn. Khi khong cch gia v tr nh v y ca t chc cng m rng, gii
qun tr cp cao s p t nhiu quy tc v iu l, v khi nh qun tr cp cao khng th
kim tra hot ng ca cp thp hn thng qua quan st trc tip v m bo vic s dng
cc hot ng chun. Cc hc gi qun tr trc y t nim tin v mc cao ca
PT
chuyn mn ho cng vic s to ra cc cng vic n gin, thng l v chun ho. S
chuyn mn ho su hn thng qua vic s dng b phn ho s lm tng vic khng quan
tm n con ngi v nhu cu a tng qun tr nhm hp tc, phi hp cc b phn chuyn
mn ho.
T chc hu c l hnh thc thch nghi cao, c tnh mm do v linh hot trong khi
t chc c gii th cng nhc v n nh. Cu trc mm do ca t chc hu c cho php
n thay i nhanh chng khi cn. N cng t chc lao ng theo b phn nhng nhng
cng vic m nhn vin thc hin khng tiu chun ho. Nhn vin c khuynh hng tr
thnh nhng chuyn gia, nhng ngi c kh nng k thut v c o to gii quyt
nhng vn a dng, phc tp. H cn rt t cc quy tc chnh thng, thng l v t s
gim st trc tip bi v vic o to ca h truyn dn cho h cc chun mc v o
c chuyn nghip. Ngi k s c th x l hu ht cc vn mt mnh hoc sau khi hi
vi ng nghip. Cc tiu chun chuyn nghip hng dn hnh vi ca h. T chc hu
c c mc tp trung ho thp nhng chuyn gia c th phn ng nhanh chng vi
vn v bi v gii qun tr cp cao khng c k vng l c chuyn mn ra cc
quyt nh cn thit.
132
C Hu c
gii
Mi quan h cp bc cng nhc S cng tc (c chiu dc v chiu

ngang)
Nhim v c nh
Nhim v thch ng
Nhiu quy tc
Mt vi quy tc
Knh truyn thng chnh thc
Truyn thng phi chnh thc
Quyn hnh quyt nh tp trung
Quyn hnh quyt nh phi tp trung
C cu t chc cao hn
C cu t chc phng hn
IT Hnh 7.8 T chc c gii so vi t chc hu c

2. Cc nhn t nh hng n c cu t chc
a. Chin lc
Cu trc t chc l mt phng tin gip gii qun tr t c mc tiu t
PT
chc. Mt iu hp lgic rng chin lc v cu trc nn c kt hp cht ch. V d,
nu mt t chc tp trung vo vic cung cp dch v chnh yu, chng hn nh s bo v
ca cnh st cho cng ng - cu trc ca n s l mt c cu m n khuyn khch, khuch
trng cc dch v hiu qu v chun ho. Tng t nu mt t chc ang c gng thc thi
mt chin lc pht trin bng cch tham gia vo th trng ton cu, n s cn mt cu
trc linh hot v sn sng thch nghi vi mi trng. V vy cu trc t chc nn theo ui
chin lc. V nu gii qun tr to ra nhng thay i then cht trong chin lc t chc,
n s cn phi hiu chnh li c cu thch ng v h tr s thay i.
Nghin cu quan trng u tin v mi quan h chin lc - cu trc c Alfred
Chandler thc hin ti 100 Cng ty ln ca M. Sau khi thu thp, phn tch s pht trin
ca nhng t chc ny trong vng 50 nm v nghin cu cc trng hp c bit trong lch
s cc Cng ty nh Dupont, General Motors, Standard Oil of New Jersy v Sears,
Chandler kt lun rng nhng thay i trong chin lc ca cng ty i trc v dn dt
nhng thay i trong cu trc t chc. c bit, ng nhn thy rng cc t chc lun bt
u vi mt sn phm hoc tuyn sn phm n l. S n gin ca chin lc i hi mt
hnh thc gin n vn hnh v qun l n. Cc quyt nh c th c tp trung vo
tay mt nh qun tr cp cao v mc phc tp cng nh s chnh thng s thp. Khi t
chc tng trng, chin lc t chc tr nn nhiu tham vng v c chun b cng phu,
k lng hn. V d, t chc theo ui chin lc khc bit ho phi nng ng, i mi
sng cn tr phi chng c th duy tr s c quyn duy nht, nu chng khng mun
133
nh mt li th cnh tranh. Mt t chc hu c p ng tt nht chin lc ny bi v n

linh hot v ti a ho s thch nghi. Ngc li chin lc dn o chi ph tm kim s n
nh v hiu qu. n nh v hiu qu h tr vic to ra sn phm v dch v vi chi ph
thp.
b. Quy m ca t chc
C nhng bng chng lch s minh chng rng quy m ca t chc nh hng
ng k n cu trc ca n. V d, nhng t chc ln, in hnh s dng 2000 nhn vin
hoc hn c khuynh hng chuyn mn ho cng vic nhiu hn, s khc bit theo chiu
ngang v chiu dc ca c cu l nhiu hn, cc quy nh v ni quy l nhiu hn so vi
cc t chc nh. Tuy nhin, mi quan h ny khng tuyn tnh. Kch c c tc ng rt t
n cu trc khi m t chc m rng. Ti sao? Mt cch cn bn, mt khi t chc c
khong 2000 nhn vin, n r rng l t chc c gii. Thm 500 nhn vin na s tc ng
khng nhiu. Mt khc, thm 500 nhn vin i vi mt t chc ch c 300 nhn vin
dng nh a n kt qu l s chuyn dch mt c cu c gii hn. Mt cch d hiu,
khi t chc c quy m nh nh qun tr c th gim st mt cch cht ch, nhng khi quy
m c m rng s c nhiu b phn hn i hi quyn hnh phi tp trung, truyn thng
IT
phi chnh thc v c nhiu mi quan h theo chiu ngang v dc. V th, c cu thch hp
khi s l c cu hu c.
c. Cng ngh
Trong nhiu nm qua, mt vi nghin cu v tc ng ca cng ngh c thc
PT
hin. Trong mt cng trnh nghin cu ca mnh, hc gi ngi Anh Joan Woodward nhn
thy rng mi quan h r rng tn ti gia quy m ca hot ng sn xut v cu trc cng
ty. B cng khm ph ra rng tnh hu hiu ca t chc lin quan n s tng thch gia
cng ngh v cu trc. Hu ht cc nghin cu ny, ging nh nghin cu ca Wooward
tp trung vo tin trnh hoc phng php chuyn i u vo thnh u ra v chng khc
bit bi mc phc tp xy ra so vi thng l. Cng ngh phc tp hn th cc nh
qun tr s kh khn hn sp xp t chc. Cng ngh c th c o lng bi: Nhim
v a dng phc tp xy ra tc l c nhiu vn mi ngu nhin xut hin m nh qun
tr phi i ph, v kh nng phn tch trc cc nhim v n bin n thnh thng l tc
l cc tnh hung c chng trnh ho cc nh qun tr gii quyt vn . Nhim v
a dng phc tp cao v kh nng phn tch trc cc vn thp th hin nhiu vn
khc thng i vi nh qun tr, v th c cu hu c l thch hp nht cho iu kin ny.
Nhim v a dng phc tp thp v kh nng phn tch trc cc vn cao cho php nh
qun tr da vo nhng chng trnh, th tc thit k gii quyt vn , v th c cu
thch hp l c cu c gii. C ba loi hnh sn xut i din cho 3 loi cng ngh phn
bit theo hng gia tng mc phc tp v cc vn mang tnh thng l (kh nng phn
tch trc cc vn ). Loi u tin, sn xut n chic, m t vic sn xut mang tnh
n chic hoc l nh, loi hnh ny da trn k nng ca ngi cng nhn nn c cu
thch hp l c cu hu c. Loi th hai, sn xut khi lng ln, my mc c t
ng ho sn xut mt khi lng ln cc sn phm tiu chun, v cng nhn thc hin
cc nhim v lp li, v th c cu thch hp l c cu c gii. Cui cng, loi th ba v
134
nhm phc tp v k thut nht, sn xut ch bin, bao gm vic sn xut theo mt tin
trnh lin tc, ton b qu trnh sn xut c t ng, ngi cng nhn phi theo di
v cc vn bt trc v tc ng nhanh chng n n, v vy mt c cu hu c l hp l.
Nhn chung, k thut cng thng thng th cu trc cng chun ho v cng c gii.
Ngc li, cc t chc vi cng ngh khc bit th cng c kh nng l c cu trc hu c.
d. Mi trng
Mi trng c xem nh l mt rng buc cho vic cn nhc cc quyt nh qun
tr. N cng tc ng ln n cu trc t chc. V c bn, cc t chc c gii l hu hiu
nht trong mi trng n nh. Cc t chc hu c l p ng tt nht vi mi trng bin
ng v khng chc chn.
Mi quan h mi trng - cu trc gii thch ti sao nhiu nh qun tr ti cu trc
t chc ca h theo hng mm do v linh hot. S cnh tranh ton cu, s thc p i
mi sn phm t tt c i th cnh tranh, qun tr tri thc, v nhu cu gia tng ca khch
hng v cht lng cao hn v phn phi nhanh hn... i hi c cu t chc phi m bo
tnh nng ng, linh hot. Cc t chc c gii c khuynh hng km c trang b phn
ng vi s thay i nhanh chng ca mi trng. Kt qu l nhiu nh qun tr, nh ti
IT
Samsung Electrics, ang ti thit k t chc lm cho chng mm do hn v mang c
tnh ca t chc hu c v Sam sung t c s gia tng ng k v doanh s v li
nhun rng.
7.3. S PHI HP TRONG T CHC

PT
7.3.1- Khi nim
Phi hp l qu trnh lin kt tt c cc b phn hp thnh mt tng th hon
thnh nhng mc tiu chung.
7.3.2. Vai tr ca phi hp
Phi hp l qu trnh lin kt hot ng ca nhng con ngi, b phn, phn h v
h thng ring r nhm thc hin c kt qu v hiu qu cc mc tiu chung ca t chc.
Khng c phi hp, con ngi khng th nhn thc c vai tr ca mnh trong tng th
v c xu hng theo ui nhng li ch ring thay v hng ti nhng mc tiu chung.
Mc tiu ca phi hp l t c s thng nht hot ng ca cc b phn bn
trong v c vi bn ngoi t chc. Phm vi cn thit ca phi hp ph thuc vo thuc tnh
ca cc nhim v v mc c lp ca con ngi trong cc b phn thc hin nhim v.
Khi cc nhim v i hi s tng tc gia cc n v, s l tt nu t c mc phi
hp cao. Khi s trao i thng tin l t quan trng, cng vic s c th hon thnh vi hiu
qu cao hn vi mi lin h hn ch gia cc n v. Mc phi hp cao s c li i
vi nhng cng vic khng thng nht v d gp phi cc tnh hung kh d on, phi
thc hin trong mi trng lun thay i, v nhng cng vic ph thuc ln nhau. Thm
vo , mt t chc t ra cho mnh h thng mc tiu cng ln, cng i hi mc cao
ca s phi hp. Lawrence v Lorsch cn s dng thut ng ho nhp ch mc phi
hp, khi cc b phn ca t chc lm vic cng nhau theo mt cch thc thng nht. Ho
135
nhp l cn thit khi cc b phn phi hp tc mc cao do i hi ca cng vic m

khng lm gim nhng s khc bit lnh mnh thc y vic hon thnh nhim v. S c
li khi b phn bn hng c th a ra nhng li khuyn cho cc nh qung co. Tuy
nhin, nu nhng ngi bn hng c khng khng cho rng h l s b xung khng th
thiu ca b phn qung co th s vn hnh ca c hai b phn bn hng v qung co u
b suy yu i.
Nhiu nh qun tr cho rng s t c s phi hp nu lm c nhng iu sau
y:
- Xy dng c cc knh thng tin ngang dc, ln xung thng sut gia cc b
phn v cc cp qun tr.
- Duy tr c mi lin h cng vic gia cc b phn v trong mi b phn ring
l.
- Duy tr c mi lin h gia t chc vi mi trng trc tip v gin tip. V d,
mi lin h ca t chc vi khch hng, nhng nh cung cp, nhng nh phn phi, cc c
quan qun l Nh nc v.v.
IT
Nhng iu cn t c trn chng t rng truyn thng l cha kho ca phi
hp c hiu qu. Kh nng phi hp ph thuc vo nng lc thu thp thng tin, x l thng
tin v trao i thng tin gia con ngi v cc n v. Mc bt nh ca cc nhim v
cn phi hp cng cao, tm quan trng ca trao i thng tin cng ln.
7.3.3. Nguyn tc ca s phi hp
PT
Chuyn mn ho cc b phn trong t chcthc hin phn cng cng vic trong t
chc v cho php chuyn mn ho v tiu chun ho cc hot ng. V vy, t c
cc mc tiu ca t chc th con ngi, cc k hoch v cc nhim v phi phi hp vi
nhau. Nu khng thc hin tt iu ny, nhng n lc ca t chc s b tr ngi, lng ph
v c ththt bi. V th, s phi hp l mt trong nhng nhn t c bn ca thit k t
chc. Tuy nhin s phi hp phi tun th ba nguyn tc cn bn l nguyn tc thng nht
mnh lnh, nguyn tc chui mnh lnh, nguyn tc tm hn kim sot. y l nhng
nguyn tc c quan h trc tip n hoch nh v quyn hnh trong qun l.
1. Nguyn tc thng nht mnh lnh
Nguyn tc thng nht mnh lnh cho rng cp di ch c mt cp trn duy nht.
Nguyn tc ny i hi cc nh qun tr phi ti thiu ho bt c s m h no v ngi
a ra cc quyt nh v ngi thc hin chng. Tuy nhin t c hiu qu cao i
hi cc nh qun tr phi lun ng h s thng t gia cc nhn vin cng cp thuc
nhng b phn khc nhau. Bi s tn trng trit nguyn tc ny c th dn ti s lng
ph v thi gian, tin bc v khng hiu qu
2. Nguyn tc chui mnh lnh
136
Nguyn tc ny xc nh mt chui mnh lnh r rng i t cp cao nht n cp

thp nht trong t chc. Nhng nhim v v quyn hnh c phn cng mt cch r
rng khng c s trng lp v ct t.
3. Nguyn tc tm hn qun tr
Nguyn tc tm hn qun tr gii hn s lng nhn vin c mi quan h bo co
trc tip vi mt nh qun tr, bi v mt nh qun tr khng th gim st mt cch hiu
qu mt s lng ln cp di.
Tm hn qun tr, hay cn gi l tm hn kim sot, l khi nim dng ch s
lng nhn vin cp di m mt nh qun tr c th iu khin mt cch tt p nht,
ngha l qun tr, giao vic, kim tra hng dn, lnh o nhn vin di quyn mt cch
tha ng, c kt qu.
Tm hn qun tr nhn c s quan tm rt ln i vi nhng nh nghin cu
qun tr. Mc d khng th a ra con s tm hn qun tr bao nhiu l l tng nht
nhng theo kinh nghim qun tr, tm hn qun tr tt nht cho mt nh qun tr trung bnh
trong khong 4 - 8 nhn vin thuc cp. Tuy nhin, con s ny c th tng ln n 12 hay
16 trong trng hp nhn vin di quyn ch lm nhng vic n gin, v rt xung cn
IT
2 - 3 ngi khi cng vic m cp di trc tip ca nh qun tr phi thc hin l phc tp.
V sao m khi nim tm hn qun tr li quan trng khi thit k cu trc t chc?
Cu tr li l tm hn qun tr c lin quan mt thit n s tng nc trung gian v s
lng nh qun tr trong mt t chc. Chng hn, theo tc gi Stephen P. Robbins, nu mt
PT
doanh nghip c 4.096 nhn vin tha hnh v tm hn qun tr ca ton doanh nghip l 4
th s cp qun tr l 6 v s lng nh qun tr l 1.365 ngi nh c th hin trong
Hnh 7.9 Ngc li, vi tm hn qun tr l 8 th s cp qun tr gim xung ch cn 4 cp
v s nh qun tr l 585 ngi. Nh vy, vi tm hn qun tr rng, t chc s c t tng
nc trung gian v tit kim c s qun tr vin (1.365 - 585 = 780 ngi). T v d trn,
hn nhin chng ta c th thy c l chi ph tin lng phi tr cho nhng nh qun tr
c th tit kim c l rt ng k.
137
Chng 7 Chc
c nng t chc
Hnh 7.9 Tm
m hn qun tr v
v s cp qun tr
Thng thng, ngii ta khng thch nhng b my t chc c nhiu tng nc trung
b
IT
gian, v nh vy n s lm
m chm
ch tr v lch lc s thng t cng nh tin
cng vic trong t chc.. Ai cng
c
my t chc gn nh. Tuy nhin,
lin quan n
mun b bt cc tng
n tr
trnh gii quyt
ng nc trung gian c
nhi nh cp trn, vn
c nhng
n cc tng nc trung gian
n tm hn qun tr. Nu tm hn qun tr rng, s c t tng nc, ng
ngc li nu
tm
m hn qun tr hp, s c nhiu tng
t nc.
c. Do , mun gii quyt vn cc tng nc
PT
trung gian trong mt
t b my t chc, cn phi xc nh tm hn qun tr nnn rng hay nn
hp. Nhng cn lu rng,
ng, s xc nh ny
n khng th ch quan m chng ta ccn phi xem
xt n cc yu t nh hng
ng n tm hn qun tr nh
(1) Trnh v nng lc
l ca nh qun tr.
(2) Kh nng v thc
th ca cp di.
(4) Tnh cht
t phc tp v
v mc n nh ca cng vic.
(3) Phm vi r
rng ca
c cc tiu chun v cc quy tc
(5) K
thut thng tin.
7.3.4. Cc cng c
phi hp
Trong thc t, phii hp
h l qu trnh nng ng v lin tc, cc th
thc hin nh cc
cng c chnh thcc v phi chnh th
thc sau:
1. Cc k hoch.
Vi cc k hoch ch nh chin
chi lc, chnh sch, chng trnh, d n, ngn sch, quy
ch, quy tc; th tc, hott ng
ca cc b phn v con ngi s n khp
pvvi nhau nh tnh
thng nht ca cc mcc tiu v cc phng thc
th hnh ng.
2. H thng
ng tiu chu
chun kinh t - k thut,
H thng tiu chun kinh t k thut m bo phi hp nh:

+ Chun ho cc kt qu: ch ra phi t c g?
+ Chun ho cc quy trnh: ch ra phi lm th no?
+ Chun ho cc k nng: ch ra ngi thc hin cc qu trnh phi tho mn
nhng yu cu no?
3. Cc cng c c cu.
C nhng hnh thi c cu to iu kin d dng cho giao tip theo chiu dc (c
cu gim thiu s cp qun tr) v theo chiu ngang( c cu ma trn, nhm d n, nhm
cht lng, hi ng thng trc, nhng nh mi gii. . ). Vic s dng c ch hot ng
ca cc tuyn ch huy cng c th tng cng phi hp. Thng qua mi quan h ra quyt
nh v bo co, cc tuyn ch huy thc y cc lung thng tin gia nhng con ngi v
n v.
Khi yu cu i vi phi hp tr nn qu ln, n mc lm cho mi phng
php u tr nn thiu hiu qu th tt nht l m bo ph hp bng cch gim thiu nhu
cu phi hp.Jay Galbraith xc nh hai cch lm iu . Th nht,thit lp mi
IT
quan h th trng gia cc b phn. V th hai, to nn nhng n v c lp, c th t
thc hin nhim v ca mnh m khng cn n s tr gip ca cc b phn khc.
4. Gim st trc tip.
Phi hp c thc hin bi ngi qun l thng qua vic trc tip gim st cng
PT
vic ca cp di v khun kh thng nht.
5. Cc cng c ca h thng thng tin, truyn thng v tham gia qun tr vi
nhng phng din c bn:
+ Phng din k thut: cc h thng thng tin qun l (MIS), h thng thng tin
iu hnh (EIS), h thng thng tin h tr ra quyt nh (DSS) c xy dng cc nh
qun tr phi hp v kim tra s vn hnh ca cc n v trc thuc. Ngy nay, trong tay
cc nh qun tr l mng li in ton lin kt tt c cc c nhn trong t chc. Cc h
thng truyn thng phi tp trung vi s tr gip bi in thoi, fax, th in t, intemet
lm tng kh nng phi hp khng nhng gia cc n v bn trong m c vi cc t chc
bn ngoi mi trng trong nc v quc t
+ Phng din chc nng ngn ng: vi cc phng tin giao tip bng ming nh
bo co tm tt, hp hnh, hi ngh, cc cuc tip xc gia cc thnh vin, s dng tin
n..., v cc phng tin vit (bn tin nhanh, nht k t chc, bn tin chuyn ngnh, im
bo, iu tra d lun...).
+ Phng din hnh vi: cc nh qun tr do quanh khu vc mnh ph trch xem
xt cc hot ng v trao i mt cch phi chnh thc vi nhn vin, cho nhn vin i thm
cc b phn hoc t chc khc, t chc cc cuc lin hoan ton cn b nhn vin, thc
hin c ch ra quyt nh tp th, tin hnh o to (thc tin giao tip, hng dn hi hp,
139
qun l tranh chp, thc hnh m phn..), cc mi quan h c nhn bn trong v vi bn

ngoi t chc.
7. Vn ho t chc.
H thng nhn thc, nhng gi tr, nhng chun mc, nhng l nghi hng ngy,
nhng iu cm k l nhng yu t gn kt cc b phn v con ngi ca t chc thnh
mt khi thng nht, lm tng cng kh nng phi hp t mc ch chung.
7.4.QUYN HNH
7.4.1. Khi nim quyn hnh
1. Quyn hnh: L quyn a ra cc quyt nh v hnh ng. Quyn hnh c
s dng khi ban gim cgiao cho cp di nhim v gn lin vi trch nhim gia tng
nng lc thc hin cng vic ca h. Quyn hnh l cht keo gn kt c cu t chc
Tuy nhin khi nim quyn hnh v quyn lc khng phi l mt. Quyn hnh gn
lin vi mt chc v hp php trong t chc, gn lin vi cng vic. Trong khi , quyn
lc lin quan n kh nng ca mt c nhn nh hng n cc quyt nh. Quyn hnh l
mt phn ca khi nim ln hn: quyn lc. l quyn chnh thng i i vi v tr c
IT
nhn trong t chc v l phng tin m qua mt c nhn c th nh hng n tin
trnh quyt nh.
2. Trch nhim
Trch nhim l iu bt buc nhn vin thc hin nhng nhim v c phn
PT
cng. Nhn vin sau khi chp nhn nhng cng vic c phn cng c th, th chu
trch nhim trc cp trn tuyt i v phn vic ny. V mt nh qun tr khng ch c
trch nhin i vi vic ch chu trch nhim mt vi cng vic m cn chu trch nhim
v nhng hot ng ca cp di.
3. Trch nhim gii trnh
Trch nhim gii trnh l iu k vng nhn vin s chp nhn trch nhim v
nhng kt qu hot ng ca mnh (c nhng thnh cng v tht bi). Trch nhim gii
trnh l im m ti quyn hnh v trch nhim ph hp v n l nn tng thc hin
hiu qu
7.4.2. Tp trung v phn chia quyn hnh
1. Khi qut v tp trung v phn chia quyn hnh
Mt trong nhng nhn t nh hng n cu trc t chc chnh l mc tp
quyn hay mc quyn hn c phn chia, y thc nhiu hay t cho cc cp qun tr
thp hn. Phn quyn l xu hng phn tn cc quyn ra quyt nh trong mt c cu t
chc. Trong trng hp ngc li, xu hng quyn lc tp trung vo tay nhng nh qun
tr cp cao m khng hoc rt t c giao ph cho cp thp hn, chng ta c s tp quyn.
Ni r rng hn, mc phn quyn cng ln khi:
(1) S lng cc quyt nh c ra cp thp hn ngy cng nhiu.
140
(2) Cc quyt nh c ra cp thp hn ngy cng quan trng. V d nh

khon chi tiu c cp thp hn duyt chi cng ln.
(3) Cng c nhiu chc nng chu tc ng bi cc quyt nh c ra cp
thp hn trong t chc. Th d nh cc cng ty ch cho php cc quyt nh v sn xut
ring tng n v chi nhnh, s c s phn quyn t hn cc cng ty cho php c thm cc
quyt nh v ti chnh v nhn s cc n v .
(4) Mt nh qun tr cng t phi kim tra mt quyt nh cng vi nhng ngi
khc. S phn quyn cng ln khi khng c bt k s kim tra no phi thc hin v cng
nh khi phi thng bo v quyt nh vi cp trn sau khi c ban ra v cng nh
hn na nu trc khi ra quyt nh cn phi tham kho kin ca cp trn.
Mc ch ca vic phn quyn qun tr ch yu l nhm to iu kin cho cc t
chc p ng kp thi, nhanh chng v ph hp vi nhng yu cu ca tnh hnh.
Li ch ca vic phn quyn
Cho php nh qun tr cp cao c nhiu thi gian hn cho cc cng vic quan trng
nh pht trin chin lc v cc k hoch ca t chc. Cc nh qun tr cp thp hn s
IT
gii quyt cc cng vic s v hng ngy, v nhng vn thng xuyn, quen thuc .
Nu khng phn quyn, mi vic u phi a cho nh qun tr cp cao nht quyt nh th
s chm tr v c th khng p ng ng vi i hi ca thc t. Bi v cp di thng
gn cc hot ng tc nghip c th hn nhng nh qun tr cp cao nn h c th nm bt
tt hn tt c cc s vic. S hiu bit ny lm cho h c kh nng a ra cc quyt nh
PT
nhanh chng. Khon thi gian ng gi c th b mt khi cp di b kim sot mi th bi
cp trn.
Vic phn quyn rt cn thit khi doanh nghip c nhiu n v ri rc khp ni,
mi n v sn xut kinh doanh ring bit theo yu cu ca a bn.
Pht trin kh nng lc qun l ca nhng nh qun tr cp di. Theo Jack Welch
- ch tch ca GE, th phn chia quyn hnh s gip chun b cc nh qun tr cho cc v tr
cao hn, cn cc k nng phn quyt tt hn v gia tng trch nhim.
Phn tn quyn lc nui dng mt bu khng kh nh hng mc tiu. lnh mnh
trong nhn vin.
Khng c mt s tp trung hay phn quyn tuyt i trong t chc. Khng mt nh
qun tr no c th a ra tt c cc quyt nh, thm ch trong mt ni m s tp trung ho
rt cao. S phn quyn tuyt i trong t chc s khng cn nhng nh qun tr cp c s
v cp trung gian. V th, lun tn ti trong t chc mt mc no ca tp trung v
phn chia quyn hnh. Trong hu ht cc t chc mt vi nhim v c tp trung (nh h
thng tin lng, mua sm, cc chnh sch ngun nhn lc) v nhng nhim v khc th
phn tn (nh marketing v sn phm).
2. Nhng nhn t nh hng n tp trung v phn tn quyn hnh
141
Mc phn quyn nhiu hn hay tp trung quyn lc nhiu hn l mt trong

nhng nhn t c bn ca h thng qun tr v n c nh hng n tt c cc chnh sch
qun tr. Trong thc tin qun tr, b my qun tr vn hnh mt cch hiu qu mc
tp trung hay phn quyn cn c xc nh ng. Mt vi nhn t c th nh hng n
quyt nh phn tn hay tp trung quyn ra cc quyt nh. l :
a. Gi tr ca quyt nh.
Gi tr c l l nhn t quan trng nht trong vic xc nh phm vi tp trung ho.
Mt quy tc chung l nhng quyt nh c gi tr quan trng hn ca t chc thng c
a ra bi nhng nh qun tr cp cao hn. Quyt nh ca cng ty Pepsi bn cc nh hng
cho Trico c a ra bi nhng nh cng ty qun tr cp cao ca cng ty. Gi tr ca
quyt nh c th c th hin bng ti chnh hoc ti sn v hnh, nh danh ting ca
cng ty trong cng ng dn c a phng, trch nhim x hi hoc tinh thn ca nhn
vin.
b. S ng nht ca cc chnh sch.
Nhng nh qun tr coi trng s tp trung quyn hnh trong t chc. H mun
m bo cho tng khch hng phi c i x mt cch cng bng v cht lng, gi c,
IT
tn dng, giao hng v dch v.
S ng nht ca cc chnh sch c nhng li ch r rng v chi ph, sn xut v ti
chnh. Chng cng cho php cc nh qun tr so snh mi quan h hiu qu gia cc b
phn trong t chc.
PT
c. Vn ho t chc.
Vn ho t chc s l mt phn rt quan trng trong vic la chn quyn hnh nn
tp trung hay phn tn. Vn ho t chc bao gm nhng chun mc, gi tr v thi quen
tiu biu cho mt t chc ring bit. Chm sc nhn vin v phc v khch hng l nhng
gi tr c nh hng ln n vn ho t chc ca cng ty Penney. Mi ngi trong cng ty
c i x nh mt c nhn. Nhn vin c khuyn khch tham gia trong cc quyt
nh m nhng quyt nh ny s nh hng n h, v vic gin th c trnh bng mi
gi. S trung thnh ca cc nhn vin trong mt thi gian l gi tr c bit nht. Penney
phn tn quyn lc trong vic mua bn hng ho nhng tp trung ho quyn lc v ti
chnh. Cng ty Pepsi c vn ho rt khc bit, phn nh nhng k vng ca cng ty bt
kp Coca-cola trong vic chia s th trng nc gii kht nh. Nhng nhn vin no
khng thnh cng s b cho thi vic. Thm ch nhng bui d ngoi ca cng ty cng th
hin nhng tr chi vi s cnh tranh rt mnh lit, m mi i phi c gng chin thng
bng mi gi. Mi ngi bit vn ha ca t chc l la chn s cng thng to dng
nhng iu mi m hoc l phi ri b cng ty. cng ty Pepsi, mi nh qun tr nhn
hiu chu trch nhim v nhng quyt nh ca mnh. Vic phn tn quyn ra quyt nh
to cho nhng quyt nh ny gn gi vi khch hng, v thit lp trch nhim gii trnh
trong cng ty.
d. Nng lc ca cc nh qun tr.
142
Nhiu t chc lm vic vt v bo m mt s cung cp tng xng ca nhng

nh qun tr nng lc v nhn vin- mt s cn thit tuyt i cho s phn quyn. Nhiu t
chc tin rng nhng kinh nghim thc t l hnh thc o to tt nht pht trin nng
lc qun tr. Nhng nh qun tr sn lng cho nhn vin mc sai lm, m nhng sai lm
ny ng nhin l chi ph thp, v xem y nh l chi ph o to cc nh qun tr.
e. C ch kim sot.
Thm ch trong hu ht nhng cng ty c tng v s phn quyn nh Dupont,
GE, v Maniott cng i hi mt s kim sot v tin trnh xc nh nhng yu t thc t
ph hp vi nhng mong mun. Mi khch sn trong chui khch sn Marriott thu
thp mt t d liu ch yu bao gm s phng ang c ngi , doanh thu, s lng ba n
phc v, v s lng khch trung bnh n v ung. Phn tch nhng d liu ny gip
cc nh qun tr kim sot c nhng nhn t nh hng n hot ng ca khch sn v
so snh n vi hot ng ca nhng khch sn khc trong chui khch sn ca cng ty.
Nu hot ng ca khch sn khng trong nhng ng hng ch o, th nhng nh
qun tr cp cao phi chn on tnh hung.
f. nh hng ca mi trng.
IT
Nhng nhn t bn ngoi s nh hng n mc tp trung quyn hnh trong t
chc. V d mt s quc gia nhng quy nh ca chnh ph v lut php v tin lng,
thi gian lm vic v thu mn to ra s kh khn v phn chia quyn hnh trong thu
mn nhn vin. Cng on quy nh p dng hp ng lao ng di hn nh hng
PT
ln n s tp trung quyn hnh trong nhiu t chc. Khi cng on i din cho nhn
vin trong tho c lao ng, nhng nh qun tr cp cao khng th mo him phn tn
nhng thng lng v lao ng. Nhng khi cng on vng-hoc cng on a phng
i din cho ngi lao ng trong tng b phn khc nhau, nhng nh qun tr cp cao c
th phn tn quyn thng lng tng khon mc trong hp ng lao ng i vi nhng
nh qun tr b phn. Mt khc trong mi trng qun tr thng xuyn bin i th cc
nh qun tr cn phi phn quyn nhiu hn v ngc li cc nh qun tr c th p dng
hnh thc tp quyn trong mi trng t bin i
143
Bng7.2 Nhng nhn t nh hng n mc tp quyn v phn quyn
Tp quyn Phn Quyn
Mi trng n nh Mi trng phc tp v bin ng

Nhng nh qun tr cp thp hn thiu Nhng nh qun tr cp thp hn c
kh nng v kinh nghim ra quyt nh kh nng v kinh nghim ra quyt nh
Nhng nh qun tr cp thp hn Nhng nh qun tr cp thp hn mun
khng sn lng tham gia lm quyt nh tham gia lm quyt nh
Quyt nh rt quan trng Quyt nh km quan trng
T chc ang i mt vi nguy c Cng ty phn tn rng theo lnh th
khng hong/ph sn
3. Mt s nhn t gy cn tr n vic phn quyn

Cn tr tm l ln nht v phn quyn l s s hi. Mt nh qun tr c th lo lng
IT
rng nu thuc cp khng lm vic mt cch ng n th cc nh qun tr s gp kh
khn. V th h c th gii thch: ti c th lm iu tt hn hoc thuc cp ca ti
khng c nng lc, hoc mt qu nhiu thi gian gii thch iu ti mun h lm.
Ngoi ra, mt vi nh qun tr c th l khng sn lng phn quyn bi h s rng cp
di s lm cc cng vic theo cch ca h v c th l qu tt, v s lm lu m nh
PT
qun tr.
Cn tr thuc v ngi c phn quyn. Mt s nhn vin khng sn sng nhn
s phn quyn. iu c th l do h s h khng c nng lc, s trch nhim hoc
h qu bn rn khng c thi gian...
Mt s ro cn ca t chc c th cn tr s y quyn l thiu kh nng xc nh
quyn hnh v trch nhim mt cch r rng. Nu cc nh qun tr, bn thn h khng th
bit mc ch mong mun ca mnh v nhng iu phi c lm, th h khng th phn
quyn mt cch ng n cho nhng ngi khc.
4. Ci thin s phn quyn
Thit lp mc tiu v tiu chun. Cp di nn tham gia vo vic pht trin mc
tiu ca mnh m cp trn mong mun. H s tham gia thng nht v nhng tiu chun s
c s dng o lng thnh tch ca mnh.Xc nh quyn hnh v trch nhim. Cp
di nn hiu mt cch r rng cng vic c phn cng cho mnh, nhn thc phm vi
quyn hnh v chp nhn trch nhim gii trnh ca mnh v cc kt qu.
Quan tm n cp di. Thch thc ca cng vic, bn thn n khng phi lun
lun khuyn khch cp di chp nhn v thc hin nhng.nhim v c phn cng mt
cch tt nht Cc nh qun tr c th nn ng vin cp di bng cch thu ht h tham gia
vo vic ra quyt nh, bo v h mt cch khng chnh thc, v gip ci thin k nng v
nng lc ca h.
144
Yu cu mt cng vic ton din. Nn yu cu cp di hon thnh ton b mt

nhim v. Cng vic ca nh qun tr l cung cp s hng dn, h tr v thng tin m
khng lm thay h cc cng vic.
Cung cp s hun luyn. Phn quyn ch c th c hiu qu khi cp di t thc
hin cng vic v a ra nhng quyt nh cn thit. Cc nh qun tr nn nh gi mt
cch lin tc nhng trch nhim c giao ph v cung cp s hun luyn nhm xy
dng nhng sc mnh v khc phc nhng thiu st.
Thit lp s kim sot tng xng. Nhng thng tin phn hi chnh xc nn
c cung cp mt cch kp thi cho cp di h c th so snh s thc hin vi cc
tiu chun, iu chnh nhng thiu st ca mnh.
1. Trong nhng iu kin no c cu sn phm c s dng l ph hp nht?
2. Phn quyn ra quyt nh c nhng li ch v kh khn g?
3. Nhng nhn t no nh hng n s phn tn quyn lc trong t chc?
4. Trong nhng nm ti xu hng phn tn hoc tp trung quyn lc s ng tr
5.
6.
ITtrong t chc? Ti sao?
S khc nhau gia cc v tr trc tuyn hoc chc nng l g? S khc nhau bao
gi cng l r rng trong cc t chc? Gii thch?
C s ging nhau v khc nhau no gia chuyn mn ha chc nng v chuyn
mn ha theo a l.
PT
7. C s ging nhau v khc nhau gia chuyn mn ha sn phm v chuyn mn
ha theo khch hng?
8. Th no l thit k t chc?
9. Trnh by nhng nhn t nh hng n thit k t chc?
10. Khi nim s phi hp trong t chc? Phn tch cc nguyn tc ca s phi
hp?
145
Chng 8- Chc nng lnh o
CHNG 8 - CHC NNG LNH O
8.1. KHI NIM V VAI TR CA CHC NNG LNH O

8.1.1. Khi nim
Lnh o l mt chc nng quan trng ca qun tr. Kh nng lnh o c hiu qu
l mt trong nhng cha kha quan trng tr thnh mt qun tr vin gii. Mt cch khi
qut, lnh o c xc nh nh l s tc ng mang tnh ngh thut, hay mt qu trnh
gy nh hng n ngi khc sao cho h s t nguyn v nhit tnh phn u t c
cc mc tiu ca t chc. Khng nhng th, lnh o cn l to ra s thay i. Lnh o l
s iu khin, ch dn v ngi lnh o phi l ngi i trc cp di noi theo. Cc
nh lnh o hnh ng gip cho nhm t c mc tiu, vi s tn dng cc kh
nng ti a ca nhm. H khng ng ng sau ca nhm thc y v thc gic, h
phi t mnh trc nhm , to iu kin cho s tin b v ng vin nhm, hon thnh
cc mc tiu ca t chc.
Lnh o v qun tr c mi quan h vi nhau, n va c ci chung li va c ci
IT
ring, va rng v li va hp, v vy cn phi phn bit r c mi quan h ny trong
lnh vc qun tr
Khi ni n nhng ngi lnh o khng ch c vai tr trong h thng th bc ca
t chc chnh thc, m cn th hin c trong nhng nhm cng vic ca mt t chc
khng chnh thc. Nh vy, v lnh vc hot ng th lnh o l rng hn qun tr, v n
PT
c th hin trong t chc chnh thc v t chc khng chnh thc. Nhng nu xem xt
v phm vi hot ng trong mt t chc chnh thc, th qun tr rng hn lnh o. V
qun tr bao gm hot ng ca bn chc nng l hoch nh, t chc, lnh o v kim
tra. Nh vy, lnh o ch l mt trong bn chc nng ca qun tr. Phn bit s khc nhau
gia lnh o v qun tr c Keith Davis trnh by nh sau: "Lnh o l mt phn
ca qun tr; nhng khng phi l ton b cng vic qun tr. Lnh o l nng lc thuyt
phc nhng ngi khc hng hi phn u cho nhng mc tiu c xc nh. Chnh
yu t con ngi mi gn kt mt nhm li vi nhau v thc y n hng n mc tiu.
Cc hot ng qun tr nh hoch nh, t chc v ra quyt nh ch l nhng ci kn nm
im cho n khi ngi lnh o khi dy mt ng lc trong con ngi v dn dt h
hng n cc mc tiu.
8.1.2. Vai tr ca chc nng lnh o
Thc cht ca chc nng lnh o l tc ng ln con ngi. Tt c cc chc nng
khc ca qun tr nh hoch nh, t chc v kim tra s khng hon thnh tt nu nh
qun tr khng hiu c v khng pht huy c yu t con ngi, v suy cho cng con
ngi vi t cch va l ch th va l i tng ca qun tr kinh doanh l nhn t bn
trong quyt nh s thnh bi ca mt t chc.
146
Vi h thng cc bin php khc nhau tc ng ln nhng ng c v hnh vi con

ngi, vi phong cch lnh o (cng,mm) cng tc lnh o iu hnh gip cho ngi
lao ng pht huy nng lc v nhit tnh ng gp vo mc tiu chung.
Chc nng lnh o to iu kin cc b phn ca b my lin kt li vi nhau, tp
th on kt, hot ng ca cc b phn n khp nhau, nh thc hin c nhim v,
mc tiu chung
Chc nng lnh o c lin quan n vic ra quyt nh, t chc truyn t v thc
hin cc quyt nh bng cch giao vic, ra lnh, ng vin, khen thng cp di, tch cc
ho thi v tinh thn lm vic ca ngi lao ng, l nhng yu t lin quan trc tip
n nng sut v hiu qu sn xut kinh doanh.
8.2. CC NI DUNG C BN CA LNH O TRONG T CHC

lnh o, ngi lnh o thng phi thc hin cc ni dung sau:
8.2.1. Hiu r con ngi trong t chc
y l ni dung u tin ht sc quan trng m nh qun tr (ngi lnh o) phi
nm vng c th a ra cc quyt nh v la chn ng cc phng php lnh o.
IT
Hiu r con ngi l mt iu kh nhng p ng nhng i hi ca h li cng kh
khn hn. iu ny trc ht l do tnh a dng v cc nhu cu ca con ngi. Th hai l
kh nng c hn ca nh qun tr trong t chc. Th ba l vic p ng cc nhu cu ca
tng ngi li b rng buc bi cc chi phi ca nhu cu chung ca c h thng v ca cc
h thng bn ngoi c lin quan. Th t cc con ngi trong t chc li b phn tch theo
PT
nhng nhm c tnh c lp tng i trong h thng. Chnh s tc ng trong nhm cng
lm cho nhu cu v ng c ca mi ngi b tc ng nht nh, rt kh lng ht x
l c hiu qu.
8.2.2. a ra cc quyt nh lnh o thch hp
Sn phm ca ngi nh qun tr suy ti cng l cc quyt nh. Hay ni cch khc
th quyt nh l hnh vi sng to ca ngi lnh o nhm nh ra chng trnh, tnh cht
hot ng ca cc b phn v c nhn trong h thng nhm t ti mc tiu nh. Vn
t ra vi cc nh qun tr l lm th no a ra nhng quyt nh ng n trong
mi iu kin hon cnh c th. Nhng quyt nh ca nh qun tr c th em li s pht
trin cho t chc nhng cng c th y t chc n ch ht sc kh khn khng th tn
ti c.
8.2.3. Xy dng nhm lm vic
y cng l mt ni dung quan trng ca hot ng lnh o. Trong iu kin hot
ng vi quy m ng ngi, vic phn cp v phn cng qun tr l mt tt yu khch
quan, y l nguyn tc chuyn mn ha trong qun tr. Trong mi t chc thng thng
u c phn chia thnh nhng phn h v nhm nh, mi phn h v nhm ny gm
mt s ngi hot ng theo cng mt nhm chc nng nghip v. Mi nhm, mi phn
h ny nu khng c t chc tt v khng c hnh thnh mi dy lin h cht ch vi
147
cc nhm v phn h khc th kh c th em li kt qu hot ng chung tt p cho c

h thng. c cc nhm, cc phn h tt l trch nhim khng nh ca ngi lnh o.
8.2.4. D kin cc tnh hung v tm cch ng x tt
Qu trnh lnh o t chc hot ng l qu trnh hng ti mc tiu, vin cnh
trong tng lai (k c tng lai gn v xa). M tng lai th ngi lnh o kh c th t
khng nh c v n cn tu thuc vo din bin xy ra trong ni b t chc cng nh
mi trng y bin ng bn ngoi. Cho nn iu c th thc hin l ngi lnh o
phi tnh to vch ra mi hung c th xy ra, chiu vi mc ch v mc tiu mong
mun cn c vo thc t kh nng, c hi v ngun lc c th c c i ph vi mi
tnh hung hn ch hoc loi b tnh hung xu, tn dng khai thc cc tnh hung tt.
8.2.5. Giao tip v m phn
y cng l mt ni dung quan trng ca ngi lnh o khi thc hin chc nng
lnh o. Qu trnh lnh o l qu trnh tip xc v lm vic vi con ngi thng qua hot
ng giao tip v m phn cho nn ngi lnh o khng thc hin tt ni dung ny th
kh c th a t chc ginh ly cc mc tiu mong mun
8.3. CC PHNG PHP LNH O
IT
8.3.1. Khi nim
Phng php lnh o con ngi trong h thng l tng th cc cch thc tc ng
c th c v c ch ch ca ngi lnh o (nh qun tr) ln con ngi cng vi cc
ngun lc khc ca t chc t c cc mc tiu qun tr ra.
PT
8.3.2. c im ca cc phng php lnh o
- Cc phng php lnh o ht sc bin ng, s bin ng ny c th hin
cc hnh thc biu hin ca mi phng php ti mi thi im, mi i tng khc nhau
l khng ging hn nhau.
- Cc phng php lnh o lun lun an kt vo nhau. iu ny l cch x l
nhc im ca mi phng php lnh o ring l, ch c kt hp chng li ngi ta mi
c th pht huy c u im ca mi phng php lnh o v hn ch phn nhc im
ca chng.
- Cc phng php lnh o chu tc ng to ln ca nhu cu va ng c lm vic
ca ngi b tc ng xt theo thi gian v khng gian din ra s lnh o.
8.3.3. Cc phng php lnh o
1. Phng php hnh chnh
Cc phng php hnh chnh l cc phng php tc ng da vo cc mi quan
h t chc ca h thng qun tr v k lut ca doanh nghip.
Cc phng php hnh chnh trong qun tr kinh doanh chnh l nhng cch tc
ng trc tip ca ch doanh nghip ln tp th nhng ngi lao ng di quyn bng
148
cc quyt nh dt khot, mang tnh bt buc i hi ngi lao ng phi chp hnh
nghim ngt nu vi phm s b b x l kp thi, thch ng.
Vai tr ca cc phng php hnh chnh trong qun tr kinh doanh rt to ln. Cc
phng php hnh chnh xc lp trt t k cng lm vic trong doanh nghip, n l khu
ni cc phng php qun tr khc li. Bn cnh thng qua phng php ny, doanh
nghip c c nhng quy nh bt buc du c b mt kinh doanh v gii quyt
cc vn t ra trong doanh nghip rt nhanh chng.
Cc phng php hnh chnh tc ng vo i tng qun tr theo hai hng: Tc
ng v mt t chc v tc ng iu chnh hnh ng ca i tng qun tr.
S dng cc phng php hnh chnh i hi cc cp qun tr phi nm vng
nhng yu cu cht ch sau y:
- Mt l, quyt nh hnh chnh ch c hiu qu cao khi quyt nh c cn c
khoa hc, c lun chng y v mi mt. Khi a ra mt quyt nh hnh chnh phi
cn nhc, tnh ton n cc li ch kinh t..
- Hai l, khi s dng cc phng php hnh chnh phi gn cht quyn hn ca
ngi ra quyt nh. Mi b phn, mi cn b quan tr khi s dng quyn hn ca mnh
IT
phi c trch nhim v vic s dng cc quyn hn . cp cng cao, phm vi tc ng
ca quyt nh cng rng, nu cng sai th tn tht cng ln. Ngi ra quyt nh phi chu
trch nhim y v quyt nh ca mnh.
2. Cc phng php kinh t
PT
Cc phng php kinh t tc ng vo i tng b qun tr thng qua cc li ch
kinh t, cho i tng b qun tr t la chn phng n hot ng c hiu qu nht
trong phm vi hot ng (mi trng lm vic) ca h m khng cn thng xuyn tc
ng v mt kinh t.
Tc ng thng qua li ch kinh t chnh l to ra ng lc thc y con ngi tch
cc lao ng. ng lc s cng ln nu nhn thc y v kt hp ng n cc li
ch tn ti khch quan trong doanh nghip. Mt mnh ca phng php kinh t chnh l
ch n tc ng vo li ch kinh t ca i tng qun tr (l c nhn hoc tp th lao
ng), xut pht t m h la chn phng n hot ng, m bo cho li ch chung
cng c thc hin.
V vy, thc cht ca cc phng php kinh t l t mi ngi lao ng, mi tp
th lao ng vo nhng iu kin kinh t h c kh nng kt hp ng n li ch ca
mnh vi li ch ca doanh nghip. iu cho php ngi lao ng la chn con ng
hiu qu nht thc hin nhim v ca mnh.
Cc phng php kinh t to ra s quan tm vt cht thit thn ca i tng qun
tr cha ng nhiu yu t kch thch kinh t cho nn tc ng nhy bn, linh hot, pht
huy c tnh ch ng ca c nhn v tp th ngi lao ng.
149
Cc phng php kinh t m rng quyn hnh ng cho cc c nhn v cp di,

ng thi cng tng trch nhim kinh t ca h.
Doanh nghip s dng cc phng php kinh t theo nhng hng sau:
- nh hng pht trin doanh nghip bng cc mc tiu, nhim v ph hp vi
iu kin thc t ca doanh nghip, bng nhng ch tiu c th cho tng thi gian, tng
phn h ca doanh nghip.
- S dng cc nh mc kinh t; cc bin php n by, kch thch kinh t li
qun, thu ht, khuyn khch cc c nhn phn u hon thnh tt nhim v c giao.
- Bng ch thng pht vt cht, trch nhim kinh t cht ch iu chnh hot
ng ca cc b phn, cc c nhn, xc lp trt t k cng, xc lp ch trch nhim
cho mi b phn, mi phn h cho n tng ngi lao ng trong doanh nghip.
3. Cc phng php gio dc
Cc phng php gio dc l cc cch tc ng vo nhn thc v tnh cm ca
ngi lao ng nhm nng cao tnh t gic v nhit tnh lao ng ca h trong cng vic
thc hin nhim v.
IT
Cc phng php gio dc c ngha to ln trong qun tr kinh doanh v i tng
ca qun tr l con ngi - mt thc th nng ng, tng ho nhiu mi quan h. Tc ng
vo con ngi khng ch c hnh chnh, kinh t, m cn tc ng tinh thn, tm l - x hi
v.v...
PT
Cc phng php gio dc da trn c s vn dng cc quy lut tm l. c trng
cc phng php ny l tnh thuyt phc, tc l lm cho ngi lao ng phn bit: Phi - tri,
ng - sai, li - hi, p - xu, thin - c, t nng cao tnh t gic lm vic v s gn b
vi doanh nghip.
Cc phng php gio dc thng c s dng kt hp vi cc phng php khc
mt cch uyn chuyn, linh hot, va nh nhng va su st n tng ngi lao ng, c
tc ng gio dc rng ri trong doanh nghip, y l mt trong nhng b quyt thnh cng
ca cc doanh nghip t Nht Bn hin nay.
8.4. NG VIN KHUYN KHCH TRONG CC T CHC
8.4.1. Mt s l thuyt v nhu cu v ng c
1- Khi nim Nhu cu, ng c
Nhu cu l trng thi tm l m con ngi cm thy thiu thn khng tho mn v
mt ci g v mong c p ng n.
Vic tho mn nhu cu c th c p ng qua nhiu phng thc khc nhau:
Cng ng, tp th, c nhn, x hi t hnh thnh nn cc li ch ca con ngi
Li ch c vai tr to ln trong qun tr, n to ra ng lc mnh m cho cc hot
ng nht nh ca con ngi, n buc con ngi phi ng no, cn nhc, tm ti cc
phng thc thc hin c hiu qu nht cc mc tiu tho mn nhu cu ca mnh
150
ng c l mc ch ch quan ca hot ng ca con ngi nhm p ng nhng

nhu cu t ra ca con ngi. Thut ng ng c dng ch cc xu hng cc c m,
nhu cu nguyn vng ca con ngi thc y con ngi hnh ng.
ng c xut pht t nhu cu nhng c nhu cu th phi m bo nhu cu c
tnh hin thc v chu nh hng ca mi trng xung quanh. ng c l nhng yu t
thc y con ngi hnh ng nhm thc hin nhu cu,c m.
2. Cc cch tip cn v ng c thc y
a. Cch tip cn truyn thng.
Nghin cu v ng c thc y nhn vin thc s c bt u bi nghin cu
ca Frederick Winslow Taylor trong qun tr theo khoa hc. S nhn mnh n vic tr
lng quan nim con ngi l thun l kinh t - c ngha l s n lc ca h ch
nhm c tr lng cao hn. Cch tip cn ny dn n s pht trin h thng tr
lng theo sn phm, theo nhn vin c tr lng da theo s lng v cht lng
cng vic hon thnh.
b. Cch tip cn da trn cc mi quan h vi con ngi.
IT
Bt u c ghi nhn bi nhng nghin cu ti nh my Hawthorne thuc min
ty Hoa K, nhng phn thng khng thuc v kinh t, chng hn c lm vic trong
nhng nhm c cng chung nhu cu x hi dng nh quan trng hn vn tin bc, v
l mt yu t chnh yu to nn ng lc ca hnh vi trong cng vic. Ln u tin cng
nhn c nhn nhn vi t cch l con ngi, v khi nim con ngi x hi ra i t .
PT
c. Cch tip cn ngun nhn lc.
Cch tip cn ngun nhn lc pht trin khi nim con ngi kinh t v con
ngi x hi trnh cao hn nhm a ra cch nhn ton din v con ngi. Thuyt v
ngun nhn lc ch ra rng con ngi l mt thc th phc tp v c thc y bi
nhiu yu t.
d. Cch tip cn hin i v ng c thc y.
Cch tip cn hin i i vi ng c thc y c th hin qua ba hc thuyt.
Th nht l hc thuyt v ni dung ca ng c thc y, th hai l hc thuyt tin trnh v
ng c thc y v th ba l hc thuyt tng cng v ng c thc y.
3. Mt s l thuyt v nhu cu v ng c thc y.
a. Thuyt cp bc nhu cu ca Maslow
Trong h thng l thuyt v qun tr v ng vin, thuyt cp bc nhu cu ca
Abraham Maslow l thuyt c c mt s hiu bit rng ln.
Maslow cho rng hnh vi ca con ngi bt ngun t nhu cu v nhng nhu cu
ca con ngi c sp xp theo mt th t u tin t thp ti cao. Theo tm quan trng,
cp bc nhu cu c sp xp thnh nm bc sau:
151
Nhng nhu cu c bn hay nhu cu sinh hc: l nhng nhu cu m bo cho con
ngi tn ti nh: n, ung, mc, tn ti v pht trin ni ging v cc nhu cu ca c th
khc.
Nhng nhu cu v an ninh v an ton: l cc nhu cu nh n , sinh sng an
ton, khng b de a, an ninh, chun mc, lut l...
Nhng nhu cu x hi hay nhu cu lin kt v chp nhn: l cc nhu cu v tnh
yu c chp nhn, bn b, x hi...
Nhng nhu cu c tn trng: l cc nhu cu v t trng, tn trng ngi khc,
c ngi khc tn trng, a v ...
Nhng nhu cu t th hin hay t thn vn ng: l cc nhu cu nh chn, thin,
m, t ch, sng to, hi hc...
Maslow chia cc nhu cu thnh hai cp: cp cao v cp thp. Nhu cu cp thp
l cc nhu cu sinh hc v nhu cu an ninh,an ton. Nhu cu cp cao bao gm cc nhu cu
x hi, tn trng, v t th hin. S khc bit gia hai loi ny l cc nhu cu cp thp
c tha mn ch yu t bn ngoi trong khi cc nhu cu cp cao li c tha mn
ch yu l t ni ti ca con ngi.
IT
Maslow cho rng lm tha mn cc nhu cu cp thp l d lm hn so vi vic
lm tha mn nhng nhu cu cp cao v nhu cu cp thp l c gii hn v c th c
tha mn t bn ngoi. ng cn cho rng u tin cc nhu cu cp thp nht hot ng,
n i hi c tha mn v nh vy n l ng lc thc y con ngi - n l nhn t
PT
ng c. Khi cc nhu cu ny c tha mn th n khng cn l yu t ng c na, lc
cc nhu cu cp cao hn s xut hin.
Thuyt cp bc nhu cu ca Maslow c mt n quan trng i vi cc nh
qun tr l mun lnh o nhn vin th iu quan trng l h phi hiu ngi lao ng
ca mnh ang cp nhu cu no. T s hiu bit cho php nh qun tr a ra cc
gii php ph hp cho vic tha mn nhu cu ca ngi lao ng ng thi bo m t
n cc mc tiu t chc.
152
Chng 8- Chc
c nng llnh o
IT
b. Thuyt
Hnh 8.1 Thuy
Thuyt cp bc nhu cu ca Maslow
t ca David Mc. Clelland
David Mc. Clelland cho rng
r con ngi c ba nhu cu c bn:
n: nhu cu th
thnh tu,
PT
nhu cu lin
n minh, v nhu ccu quyn lc.
(1) Nhu cu thnh
nh tu
t
Ngi
i c nhu cu thnh
th tu cao l ngi
i lun theo ui vic gii quyt cng vic
tt hn. H mun vtt qua cc kh khn, tr ngi. H mun cm thy rng th thnh cng hay
tht bi ca h l do kt
t qu ca nhng h hnh ng ca h. iu nyy c ngh
ngha l h thch
cc cng vic
c mang tnh thch thc. Nhng ngi
ng c nhu cu thnh tu
u cao c ng
vin lm vic tt hn. c
c tnh chung ca nhng ngi
ng c nhu cu thnh tu
u cao :
- Lng mong mun
n thc hin cc trch nhim c nhn.
- Xu hng
ng t ra cc mc tiu
ti cao cho chnh h.
- Nhu cu
u cao v s phn hi c th, ngay lp tc.
- Nhanh chng, sm
m lm
l ch cng vic ca h.
(2) Nhu cu lin
n minh
Cng ging nh nhu ccu x hi Maslow, l c chp nhn tnh
nh yu, bbn b ...
Ngi
i lao ng c nhu cu ny
n mnh s lm vic
c tt nhng loi cng vic to ra s thn
thin v cc quan h x hi.
i.
(3) Nhu cu
u quyn lc
153
Chng 8- Chc
c nng llnh o
L nhu cu
u kim sot v
v nh hng n ngi khc v mi trngng llm vic ca h.
Cc nh nghin cuu ch ra rng ngi
ng c nhu cu quyn lc mnh v nhu ccu thnh tu c
xu hng tr thnh
nh cc nh qu
qun tr. Mt s ngi cn cho rng nh qun
n tr th
thnh cng l
ngi
i c nhu cu quyn lc mnh nht, k n ll nhu cu thnh tu v sau cng l nhu ccu
cn lin minh.
c. Thuyt
t hai nhn t ca Herzberg
Herzberg phtt trin
tri thuyt ng vin ca a ng ta bng cch ngh cc chuy chuyn
gia lm vicc trong cc x nghip cng nghip lit k k cc nhn t lm h tha m mn v cc
nhn t lm cho h c c ng vi vin cao . ng thi yu cu h lit k cc trng hp
(nhn t) m h khng c c ng vin
vi v bt mn. Pht hin n ca Herzberg to ra mt
s ngc nhin ln v n lm o ln nhn thc thng thng ng ca chng ta. Chng ta
thng cho rng i ngc c vi tha mnm l bt mn v ngc c li. Tc ll ch c hai tnh
trng hoc l tha mn hoc c ll bt mn. Herzberg cho rng
ng c mt s nhn t li lin quan ti
s tha mn i i vi cng tc, cn
c c gi l cc nhn t ng vin n v cc nhn tt ny l
khc bit vi cc yu t lin n quan tti s bt mn - cn c gi l cc nhn tt duy tr hay
lng
ng tnh. i vi cc nhn t ng vinvi nu u gii quyt tt s to ra s tha mmn v t
s ng vin ngi i lao ng lm
l vic tch cc v chm ch hn. n. Nhng nnu gii quyt
IT
khng tt th to ra tnh trng
vi cc nhn t duy tr, nu
tt th to ra tnh trng
ng khng tha mn
ng khng bt m
m ch cha chc bt mn.
u gii quyt khng tt s to ra s bt m
mn ch cha chc c tnh trng
h thng phn phi thu nhp mt t chc nu c xy dng khng tt
n. Trong khi i
mn, nhng
ng nu
ng tha m
n gii quyt
mn. V d nh
t s to cho ngi
lao ng s bt mn, n, song nnu n c xy dng ng th cha chc c to ra cho ngi lao
PT
ng s tha mn.
Hnh 8.2 So snh thuy

thuyt cp bc nhu cu caa Maslow v
Thuyt hai nhn t ca Herzberg
154
Thuyt hai nhn t ca Herzberg c ngha rt quan trng i vi cc nh qun tr

trn cc phng din sau:
1. Nhng nhn t lm tha mn ngi lao ng l khc vi cc nhn t to ra s
bt mn. V vy, nh qun tr khng th mong i s tha mn ca ngi lao ng bng
cch n gin l xa b cc nguyn nhn gy ra s bt mn.
2. Vic ng vin nhn vin i hi phi gii quyt tha ng, ng thi c hai
nhm nhn t duy tr v ng vin, khng th ch ch trng mt nhm no c.
d. Thuyt E.R.G
Clayton Alderfer gio s i hc Yale tin hnh sp xp li nghin cu ca
Maslow v a ra kt lun ca mnh. ng cho rng: hnh ng ca con ngi bt ngun t
nhu cu - cng ging nh cc nh nghin cu khc - song ng cho rng con ngi cng
mt lc theo ui vic tha mn ba nhu cu c bn: nhu cu tn ti, nhu cu quan h v
nhu cu pht trin.
(1) Nhu cu tn ti (Existence needs) bao gm nhng i hi vt cht ti cn thit
cho s tn ti ca con ngi, nhm nhu cu ny c ni dung ging nh nhu cu sinh l v
nhu cu an ton ca Maslow.
IT
(2) Nhu cu quan h (Relatedness needs) l nhng i hi v quan h v tng tc
qua li gia cc c nhn. Nhu cu quan h bao gm nhu cu x hi v mt phn nhu cu t
trng (c tn trng).
(3) Nhu cu pht trin (Growth needs) l i hi bn trong mi con ngi cho s
PT
pht trin c nhn, n bao gm nhu cu t th hin v mt phn nhu cu t trng (t trng
v tn trng ngi khc).
iu khc bit thuyt ny l Alderfer cho rng con ngi cng mt lc theo ui
vic tha mn tt c cc nhu cu ch khng phi ch mt nhu cu nh quan im Maslow.
Hn na, thuyt ny cn cho rng trong khi mt nhu cu no b cn tr v khng c
tha mn th con ngi c xu hng dn n lc ca mnh sang tha mn cc nhu cu khc.
Tc l nu nhu cu tn ti b cn tr, con ngi s dn n lc ca mnh sang vic theo ui
nhu cu quan h v nhu cu pht trin. iu ny gii thch khi cuc sng kh khn con
ngi c xu hng gn b vi nhau hn, quan h gia h tt hn v h dn n lc u t
cho tng lai nhiu hn.
e. Thuyt hy vng ca Vroom
Nh tm l hc Victor H. Vroom cho rng con ngi s c thc y trong vic
thc hin nhng cng vic t ti mc tiu nu h tin vo gi tr ca mc tiu , v h
c th thy c rng nhng cng vic h lm s gip h t c mc tiu. L thuyt ca
Vroom khng nh rng ng c thc y con ngi lm vic s c xc nh bi gi tr
m h t vo kt qu c gng ca h, c nhn thm bi nim tin m h c. Ni cch
khc, Vroom ch ra rng ng c thc y l sn phm ca gi tr mong i m con ngi
155
t vo mc tiu v nhng c hi m h thy s hon thnh c nhng mc tiu .

Thuyt ca Vroom c th c pht biu nh sau :
ng c thc y = Mc ham m x Nim hy vng
Khi mt ngi th vi vic t mc tiu th mc ham m coi nh bng khng (0);
v mc ham m s c du m (-) khi con ngi phn i vic t ti mc tiu . Kt qu
ca c hai trng hp u khng c ng c thc y. Tng t, mt ngi c th khng
c ng c thc y no t ti mc tiu nu hy vng l s khng (0) hoc s m (-).
Mt trong nhng nt hp dn ca l thuyt Vroom l n tha nhn tm quan trng
ca cc nhu cu v ng c thc y khc nhau ca con ngi v cng hon ton ph hp
vi h thng qun tr theo mc tiu (MBO).
f. Thuyt v s cng bng
Ngi lao ng trong t chc mun c i x mt cch cng bng, h c xu
hng so snh nhng ng gp v phn thng ca h vi nhng ngi khc. Khi so snh
nh gi c th c ba trng hp xy ra:
(1) Nu ngi lao ng cho rng h c i x khng tt, phn thng l khng
IT
xng ng vi cng sc h b ra th h s bt mn v t h s lm vic khng ht
kh nng v thm ch h s b vic.
(2) Nu ngi lao ng tin rng h c i x ng, phn thng v i ng l
tng xng vi cng sc ca h b ra th h s duy tr mc nng sut nh c.
PT
(3) Nu ngi lao ng nhn thc rng phn thng v i ng l cao hn so vi
iu m h mong mun h s lm vic tch cc hn, chm ch hn. Song trong trng hp
ny, h c xu hng gim gi tr ca phn thng.
Mt iu kh khn l ngi lao ng thng c xu hng nh gi cao cng hin
ca mnh v nh gi cao phn thng m ngi khc nhn c. Khi i mt vi s
khng cng bng ngi lao ng thng c xu hng chp nhn, chu ng. Song nu h
phi i mt vi s khng cng bng lu di th h s bt mn, phn ng li v thm ch h
s b vic. Do c im ny nh qun tr phi lun lun quan tm ti nhn thc ca ngi
lao ng v s cng bng, khng th ngi ch hoc yn tm khi ngi lao ng khng c
kin. Cn phi hiu rng s khng c s cng bng tuyt i. Cng bng y khng phi
l ngi lao ng nhn c bao nhiu m l cng bng c nhn thc. Thuyt v s
cng bng i hi cc nh qun tr phi quan tm ti cc nhn t chi phi n nhn thc
ca ngi lao ng v s cng bng v t tc ng to cho ngi lao ng c c
mt nhn thc v s cng bng.
g. Thuyt ng lc thc y trong qun tr ca Patton
Vn ng c thc y rt phc tp. Trong thc t, nhng yu t thc y con
ngi thay i theo nhm ngi, cc c nhn v tnh hung c th. Arch Patton xc
nh c nhng ng lc thc y rt quan trng trong hot ng qun tr.
156
S th thch trong cng vic. Mt ngi, trc khi c mt v tr chnh thc,

thng phi tri qua thi k th thch. Nhng khi s th thch t ti mc ti a th con
ngi cn phi bit c mc ch v phm vi trch nhim, quyn hn ca h l g. Ci g
ch i h, v h cn phi tin tng vo gi tr ca nhng cng vic m h ang thc hin.
Ngi ang trong thi k th thch thng c ng lc thc y rt mnh, chng t vi
mi ngi l h hon ton xng ng nhn c v tr chnh thc.
a v. Mt ngi ang mt a v lnh o thng t ra gng mu trc tp
th. S gng mu ny gip h chng t rng h lun l hnh mu cho thuc cp noi theo.
Ngoi ra, a v cn l ng lc thc y ngi lnh o mong mun c c cc chc v
v s thng tin mc cao hn.
S thi thc t c a v lnh o. Con ngi lun mong mun c c s tin
b, c lm ngi lnh o. S thi thc t c a v lnh o l chng t s tin
b ca h i vi bn b, gia nh v tp th. y l iu mong mun chnh ng, ph hp
vi s tin b trong x hi.
S kch thch ganh ua. Trong qun tr cn xy dng c ch kch thch ganh ua
nhm to ra ng lc thc y hon thnh nhim v. Mi ngi trong t chc lun
hi.
IT
mong mun hon thnh nhim v, vi chi ph thp nht, nh xut hin phong tro thi
ua. y chnh l cc yu t thc y c th hin nhiu trong cc lnh vc hot ng x
S s hi. Ngi b mc sai lm b x l, ty theo mc nng hay nh khc

nhau; Nu mc nh h thng c nhc nh, cn nu mc nng s phi chu mt
PT
hnh thc k lut. p dng cc hnh thc x l vic mc sai lm l mang tnh cht rn
e, nhm cnh bo gip h sa cha sai lm. C nhiu ni s hi nh s mc sai lm,
s mt vic, s gim tin lng, tin thng, khin h lm tt hn cng vic ca mnh v
nh vy l to ra ng lc thc y.
Tin. Tin tuy t v tr cui cng, nhng li l ng lc thc y hiu qu nht;
tin khng ch c gi tr thun ty m cn th hin mi quan h vi cc ng lc khc.
Chnh v vy, cc nh qun tr s dng tin to ra ng lc thc y thng qua c
ch c bit linh hot.
h. M hnh ng c thc y ca Porter v Lawler
L.W.Porter v E.F. Lawler i ti mt m hnh ng c thc y hon ho hn
m phn ln c xy dng trn l thuyt v nim hy vng.
Nh m hnh cho thy, ton b s c gng hay sc mnh ca ng c thc y tu
thuc vo gi tr ca phn thng m con ngi cho l s nhn c v xc sut hay kh
nng nhn c phn thng . Nng lc thc hin nhim v, cng vi nhng nhn thc
v vai tr ca nhim v v sc mnh ca ng c s t c kt qu thc t nhim v.
Nu con ngi bit h c th lm c mt vic hoc nu h lm xong vic , th h
s c cch nh gi tt hn v s c gng cn thit v bit r hn v kh nng t c
phn thng ca mnh.
157
Chng 8- Chc
c nng llnh o
Vic thc hin thcc t

t mt cng vic, hay cc nhim v, hocc cc m mc tiu, c
xc nh bng s mong mu mun v phn thng nhn c. Nhng ktt qu qu thc hin cn
chu nh hng t kh nng nhn
n thc ca h v nhim v v nhng hott ng cn thit
t c cc mcc tiu a ra. KKt qu thc hin nhim v s dn n nh ng phn thng
ni ti v phn thng
ng bn ngoi. Nhng
Nh phn thng ni ti v phnn th
thng bn ngoi l
ngha ca vic hon thnh cng vivic, hoc l th hin s t thn vn ng. Phn thng
bn ngoi l nhng iu u kin
ki lm vic v a v. Nhng phn thng ng nni ti v phn
thng bn ngoi ha nhp p theo cch m con ng
ngi cho l hp l nht, s dn n s tha
mn. Nhng vic thc hin n nhim
nhi v cng tc ng n nhn thc v phn thng hp l
theo nhn thc. Nuu con ngi
ng coi phn thng nhn c xng ng vii nn lc h b ra,
iu s dn n s thaa mn. Gi tr
tr thc t ca phn thng s nh
nh h
hng n s tha
mn mc khc nhau.
M hnh ny nhcc nh
nh cc nh qun tr nn nh gi mt cch cnn th thn c cu phn
thng, thng qua vic hoch nh mt cch cn thn, v vic qun tr'' theo m
mc tiu. Vic
xc nh r ngha v v trch nhim
nhi trong c cu t chc th h thng
ng vv s n lc thc
hin phn thng v s th
a mn c th tr thnh mt h thng trn vn n trong qu
qun tr.
IT
PT
Hnh 8.4 M Hnh ng C Thc y ca Porter v

Lawler
8.4.2. Cc cng c v bin php thc y ng c
Sau khi xem xt cc l thuyt
thuy v ng c thc y, chng ta c th thy c n c
ngha ln i vi nh qun tr trong chc nng lnh o. Tuy rng ng
ng c thc
y tp,
li va c bit, khng th c mu s chung cho tt c cc tnh hung,
ng, nhng chng ta c
th nh ra c mt s bin php thc y ch yu.
1. Tin
Tin khng bao gi c xem nh, v tin l mt ng lcc thc y c bit. D
tn ti di hnh thc tin
n lng, tin
ti tr theo cng vic, theo sn phm,
m, ti
tin thng, hay
158
bt k khon tin no khc m ngi lnh o tr cho ngi hon thnh cng vic, th tin
vn l phng tin quan trng nht. Tin khng ch n thun l tin m cn phn nh
c cc ng lc thc y khc, cho nn cc nh qun tr phi thy c mt s c im
sau ca tin:
Th nht, tin l phng tin cn thit t mc sng ti thiu, mc sng ti
thiu ny ty thuc vo iu kin x hi v hon cnh c th mi nc.
Th hai, tin l mt phng tin duy tr mt t chc vi mt bin ch thch hp,
ch n cha bt u l mt ng c thc y Mt t chc n nh mt qu lng, v t
n duy tr mt bin ch n nh. Cc doanh nghip nh ra mc tin lng, tin cng ty
theo tng quan ni b thu ht v gi chn mi ngi .
Th ba, tin, vi t cch l mt ng lc thc y, c xu hng b m nht nu
nhng ngi lm qun tr trong cng ty duy tr mt mc lng khng c s chnh lch.
Nu nhng cp qun tr nh nhau c mc lng ging nhau, tc l nh gi s cng hin
ca h l nh nhau, tin s mt i ng lc thc y.
Th t, tin l mt ng c thc y c hiu qu th nhng ngi nhng chc v
ging nhau v khc nhau cn phi c tr lng v tin thng sao cho phn nh c
IT
kt qu hon thnh nhim v ca tng c nhn h. Nu tin thng cho cc nh qun tr
khng ch yu da trn kt qu cng vic thc hin ca mi ngi, th doanh nghip
khng th to ra c ng lc thc y mnh m c. Phi bo m c rng, tin c
ngha nh l mt phn thng cho vic hon thnh cng vic, l cch lm cho mi ngi
phn khi do s hon thnh cng vic, l b p ch yu da trn vic hon thnh nhim
PT
v ca mi ngi.
2. Ci bin hnh vi
Con ngi c th c thc y bi s thit k ng n. Mi trng lm vic cho
h, tuyn dng thnh tch ca h, ng thi x pht vic khng hon thnh nhim v dn
ti kt qu xu.
Trong thc t, c ngi lm vic trong mt t chc t tm ra cng vic cho h,
hnh ng theo ca h, l do ngi lnh o xc nh cng vic khng ph hp vi
kh nng, lm cn tr vic hon thnh nhim v ca h. V vy, ngi lnh o cn phi
ra nhng mc tiu c th c s tham gia ca cng nhn. Thc hin s phn hi thng tin
nhanh chng v u n kt qu ci tin hot ng, v c s ghi nhn thnh tch, tng
thng v tuyn dng nhng ngi hon thnh tt nhim v. Ngay c khi kt qu cha
tng xng vi mc tiu th phi tm ra bin php gip mi ngi, v tuyn dng
h v nhng kt qu m h t c. Cch ci bin hnh vi ch trng n vic loi b
nhng tr ngi cho vic thc hin nhim v, v xy dng t chc cn thn, kim tra thng
qua thng tin phn hi, m rng thng tin lin lc.
3.S tham gia.
S tham gia ng n s thc y s hiu bit, dn n s thnh cng. S tham gia
c ngha l s tha nhn, n a n yu cu v s lin kt, s chp nhn v hon thnh
159
cng vic. Cn coi trng vic tham gia theo nhm cng vic trong cc t chc chnh thc
v phi chnh thc khai thc kh nng ng gp cho tp th ca ngi lao ng. Cc nh
lnh o nn khuyn khch cp di tham gia vo cc vn trong phm vi cho php, theo
di cn thn cc hot ng ca h v hng dn cp di h hon thnh nhim v.
1 Hy s dng nhng l thuyt phn cp nhu cu ca Maslow v m hnh cc nhu
cu c Nghin cu ca Mc clelland, gii thch nhng nhu cu ang c ca anh
(ch). Nhng nhu cu no dng nh l quan trng nht i vi anh (ch). Cng vic v t
chc ca anh (ch) p ng nhng nhu cu ny nh th no?
2. Anh (ch) c th gii thch vic s dng m hnh cng bng xc nh mc
tha mn ca mnh vi im s trong mn hc ny nh th no?
4. Hy suy ngh v mt cng vic c th m anh (ch) c. S dng thuyt ng
c thc y ca Poter v Lawer (thuyt k vng) gii thch ng c thc y v s thc
hin ca anh (ch). Nhng kha cnh no ca tnh hung thc y anh (ch)? Nhng kha
cnh no ca tnh hung gy tr ngi cho s thc hin ca anh (ch)? Mt nh qun tr nn
IT
ng dng l thuyt ny nh th no ci thin ng c thc y ca nhn vin hoc s
thc hin cng vic ca nhn vin?
6. Khi t chc gim quy m v sa thi nhn vin, nhng ngi cn li sau khi gim
quy m c nhng cng vic nng nhc. Theo l thuyt cng bng, nhng phn ng tch
PT
cc no ca nhng ngi cn li m nh qun tr nn k vng? Cc nh qun tr nn lm g
ngn chn nhng phn ng tiu cc m nhn vin c th c nu h cm thy rng h
ang b i x khng cng bng?
7. Ti sao nh qun tr li cn phi bit ng c v ni dung ca nhng l thuyt
ch yu v ng c ca con ngi nh th no?
8. Theo anh (ch) tin c phi l ng lc mnh nht trong mi ng lc khng?
9. Hy chn hai c nhn m anh (ch) bit r. H c khc nhau v mc ca
nhng nhu cu khng? Nu c hy trnh by s khc nhau ny v iu c nh hng
hnh vi ca h khng?
10. Anh (ch) c ng hay khng ng vi cc tin c bn ca thuyt hai yu
t ca Herzberg? Ti sao c hay ti sao khng?
160
Chng 9 Chc nng kim tra
CHNG 9 - CHC NNG KIM TRA
9.1. KHI NIM V MC CH CA KIM TRA

9.1.1. Khi nim
Kim tra l mt tin trnh o lng kt qu thc hin so snh vi nhng iu c
hoch nh, ng thi sa cha nhng sai lm m bo vic t c mc tiu theo nh k
hoch hoc cc quyt nh c ra.
Khi trin khai mt k hoch, cn phi kim tra d on nhng tin pht hin s
chch hng khi k hoch v ra bin php khc phc. Trong nhiu trng hp, kim tra va
to iu kin ra mc tiu mi hnh thnh k hoch mi, ci thin c cu t chc nhn s v
thay i k thut iu khin.
Nhng cng c kim tra trong qun tr l nhng t l, tiu chun, con s thng k v cc
s kin c bn khc, c th c biu din bng cc loi hnh th, biu bng nhm lm ni bt
IT
nhng d kin m cc nh qun tr quan tm.
Nhng bin php kim tra hiu qu phi n gin (cng t u mi kim tra cng tt) cn
to s t do v c hi ti a cho ngi di quyn ch ng s dng kinh nghim, kh nng v
ti qun tr ca mnh t kt qu cui cng mong mun v nhng cng vic c giao.
PT
Kim tra l chc nng ca mi nh qun tr, t nh qun tr cao cp n cc nh qun tr
cp c s trong mt n v. Mc d qui m ca i tng kim tra v tm quan trng ca s
kim tra thay i ty theo cp bc ca cc nh qun tr, tt c mi nh qun tr u c trch nhim
thc hin cc mc tiu ra, do chc nng kim tra l mt chc nng c bn i vi mi
cp qun tr.
9.1.2. Mc ch ca kim tra qun tr.
- Bo m kt qu t c ph hp vi mc tiu ca t chc. Bo m cc ngun lc
ca t chc c s dng mt cch hu hiu.
- Lm sng t v ra nhng kt qu mong mun chnh xc hn theo th t quan trng.
- Xc nh v d on nhng chiu hng chnh v nhng thay i cn thit trong cc vn
nh : th trng, sn phm, ti nguyn, tin nghi, c s vt cht...
- Pht hin kp thi nhng vn sai st cn c vo m xc nh trch nhim, quyn
hn, chc nng c s iu chnh kp thi. Lm n gin ha cc vn y quyn, ch huy,
quyn hnh v trch nhim.
- Phc tho cc tiu chun tng trnh bo co loi bt nhng g t quan trng hay
khng cn thit.
161
- Ph bin nhng ch dn cn thit mt cch lin tc ci tin s hon tt cng tc tit

kim thi gian, cng sc ca mi ngi gia tng nng sut v em li li nhun cao.
9.2. TIN TRNH KIM TRA

9.2.1. Xy dng cc tiu chun v chn phng php o lng vic thc hin
Tiu chun l nhng ch tiu ca nhim v cn c thc hin. Trong hot ng ca mt
t chc, c th c nhiu loi tiu chun. Do tt nht cho vic kim tra, cc tiu chun ra
phi hp l v c kh nng thc hin c trn thc t. Xy dng mt h thng tiu chun vt
qu kh nng thc hin ri sau phi iu chnh h thp bt cc tiu chun ny l mt iu nn
trnh ngay t u. Cc phng php o lng vic thc hin cn phi chnh xc, d l tng i.
Mt t chc t t ra mc tiu phi l hng u nhng khng h chn mt phng php o
lng vic thc hin no c, th ch l xy dng tiu chun sung m thi.
Nu nh qun tr bit xc nh tiu chun mt cch thch hp, ng thi nm vng k
thut nhn nh xem thc s cp di ang lm g, ang ng ch no th s vic nh gi kt
qu thc hin cng vic tng i d dng. Tuy nhin trong iu kin hi nhp kinh t th gii,
IT
cng vi s pht trin cng ngh khng ngng, s a dng ha cc mu loi sn phm l nhng
vn thch thc kim tra.
9.2.2. o lng vic thc hin
Nu cc tiu chun c vch ra mt cch thch hp v nu c cc phng tin xc
PT
nh mt cch chnh xc rng cp di ang lm g, cc nh qun tr c th nh gi thnh qu
thc t ca nhng nhn vin di quyn ca h. Tuy nhin, s nh gi khng phi bao gi
cng thc hin c. C nhiu hot ng kh c th nu ra cc tiu chun chnh xc, v c nhiu
hot ng kh cho s o lng. V d, nu ngi ta c th o lng s sn phm ca mt phn
xng sn xut mt cch tng i d dng, th ngc li rt kh kim tra cng vic ca
Phng Marketing hoc phng PR. Gp trng hp ny, cc nh qun tr thng dng nhng tiu
chun gin tip, v d thi ca bo ch v cng chng i vi t chc, hay uy tn ca t chc
trong x hi.
9.2.3. iu chnh cc sai lch
Nu nhng tiu chun t ra phn nh c c cu t chc v hot ng ca doanh
nghip th hiu qu cng vic cng c kim nh trn c s nhng tiu chun . Khi khm
ph ra s sai lch, ngi qun tr cn phi tp trung phn tch s kin tm nguyn nhn sai lch.
Nu bit r nguyn nhn th ng ta khng kh khn g thc hin cc bin php thch hp
iu chnh.
S khc phc nhng sai lm trong cng vic c th l iu chnh sai lch bng cch t
chc li b my trong t chc, phn cng li cc b phn, o to li nhn vin, tuyn thm lao
162
ng mi, thay i tc phong lnh o ca chnh h, hoc thm ch c th phi iu chnh mc

tiu.
cc trung tm thng mi, cc siu th, nh hot ng kim tra thng xuyn ngi ta
c th bit ngay s tn kho, s lng bn c, doanh s, li nhun, cc sai lch ngay khi chng
mi xut hin.
cc x nghip sn xut thng c h thng kim tra hu hiu c th bo co bt k
thi im no v mc sn xut t, s gi lao ng c thc hin nh ngi ta bit
c k hoch ng hn hay b chm tr trong qu trnh sn xut c nhng iu chnh kp
thi, nu cn thit.
9.3. CC HNH THC KIM TRA

Kim tra c vai tr quan trng, bao trm ton b qu trnh qun tr v c tin hnh khi
v sau khi thc hin cc cng vic c ln k hoch.
9.3.1. Kim tra lng trc
IT
Kim tra lng trc l loi kim tra c tin hnh trc khi hot ng thc s. Kim
tra lng trc theo tn gi ca n l tin liu cc vn c th pht sinh tm cch ngn nga
trc. Chng hn, phng bnh hn cha bnh l mt cch kim tra lng trc.
Cc nh qun tr hc hin i rt ch trng n loi hnh kim tra ny. Harold Koontz
phn tch rng thi gian tr ni trong qu trnh kim tra qun tr ch ra rng cng vic kim tra
PT
cn phi hng v pha tng lai nu nh n cn c hiu qu.
Cc nh qun tr cn h thng kim tra lng trc c th nm chc nhng vn ny
sinh nu khng tc ng kp thi. Nhiu nh qun tr thng qua nhng d on cn thn v c
lp li khi c nhng thng tin mi tin hnh i chiu vi k hoch ng thi thc hin nhng
thay i v chng trnh c th d on tt hn.
Sau y l mt s cc k thut kim tra hng ti tng lai:
D bo mi v kt hp vi k hoch xc tin bn hng (sales promotion) nhm
tng cng doanh s k vng ca cng ty i vi mt sn phm hay mt n v kinh doanh chin
lc (SBU: Strategic Business Unit) no .
Phng php s mng li cn gi l k thut duyt xt v nh gi chng
trnh (PERT: Program Evaluation and Review Technique), gip nh qun tr lng trc cc vn
pht sinh trong cc lnh vc chi ph hoc phn b thi gian, v c bin php ngn chn ngay
t u cc hao ph v ti chnh hoc v thi gian.
H thng cc u vo kim tra lng trc v tin mt hoc v mc d tr
hng ha.
163
Kim tra lng trc trong k thut cng trnh. Th d kim tra nhit trc khi
lung nc chy ra vi.
Kim tra lng trc trong cc h thng phn ng ca con ngi.Th d ngi th
sn s lun lun ngm on trc ng bay ca ch vt tri iu chnh thi gian gia lc bn
v lc vin n trng ch. Hoc mt ngi i xe my, mun gi tc khng i th thng
khng i cho ng h bo tc gim mi gia tng tc khi ang ln dc. Thay vo , khi
bit rng i dc chnh l mt i lng gy nn s gim tc , ngi li xe iu chnh tc
bng cch tng ga tng tc trc khi tc gim xung.
9.3.2. Kim tra ng thi
Kim tra ng thi l loi kim tra c tin hnh trong khi hot ng ang din ra. Loi
hnh kim tra ny cn c nhng danh xng khc: Kim tra t/khng t (Yes/no control). Hnh
thc kim tra ng thi thng dng nht l gim st trc tip (direct supervision). Khi mt qun
tr vin xem xt trc tip cc hot ng ca thuc vin, th ng ta c th nh gi (hoc thm
nh) vic lm ca thuc vin, ng thi iu chnh ngay cc sai st (nu c) ca thuc vin .
Nu c tr hon ca din tin hot ng do tc ng iu chnh (corrective action), th mc tr
IT
hon hoc chm tr thng chim thi gian t nht.
Cc thit b k thut thng c thit k theo phng thc kim tra ng thi. Th d:
Hu ht cc my vi tnh u c th bo cho ta bit ngay khi mt php tnh hay mt thut ton
vt ngoi kh nng thc hin hoc cho ta bit nhp liu l sai. My tnh s t chi thc hin
PT
lnh ca ta v bo cho ta bit ti sao lnh sai.
9.3.3. Kim tra phn hi
Kim tra phn hi l loi kim tra c thc hin sau khi hot ng xy ra. Nhc
im chnh ca loi kim tra ny l tr v thi gian thng kh ln t lc s c tht s xy ra
v n lc pht hin sai st hoc sai lch ca kt qu o lng cn c vo tiu chun hay k
hoch ra. V d nh kt qu kim ton pht hin vo thng 12 cng ty thua l vo thng
10 do nhng hnh ng sai lm t thng 7 ca cp qun tr cng ty . Tuy nhin, kim tra phn
hi c hai u th hn hn kim tra lng trc ln kim tra ng thi.
Th nht, n cung cp cho nh qun tr nhng thng tin cn thit phi lm th no lp
k hoch hu hiu trong giai on hoch nh ca qu trnh qun tr. Nu kim tra phn hi ch ra
rng khng c nhiu sai lch gia kt qu thc hin v tiu chun (hoc mc tiu) cn t
c th iu ny chng t cng tc hoch nh hu hiu. Ngc li, s pht hin c nhiu sai
lch s gip nh qun tr rt kinh nghim a ra nhng k hoch mi tt hn
Th hai, kim tra phn hi c th gip ci tin ng c thc y nhn vin (employee
motivation) lm vic tt hn. N cung cp cho mi ngi trong cng ty nhng thng tin cn thit
phi lm th no nng cao cht lng cc hot ng ca mnh trong tng lai.
164
9.4 CC NGUYN TC KIM TRA

Tt c cc nh qun tr u mun c mt c ch kim tra thch hp v hu hiu gip h
trong vic duy tr cc hot ng trong t chc din ra theo ng k honh v t c mc tiu
ra. V mi t chc u c nhng mc tiu hot ng, nhng cng vic, v nhng con ngi
c th ring bit, cho nn cc bin php v cng c kim tra ca mi t chc u phi c xy
dng theo nhng yu cu ring.
Gio s Koontz v O'Donnell lit k 7 nguyn tc m cc nh qun tr phi tun theo
khi xy dng c ch kim tra. l cc nguyn tc:
9.4.1. Kim tra phi c thit k cn c trn k hoch hot ng ca t chc v cn
c theo cp bc ca i tng c kim tra
C s tin hnh kim tra thng l da vo k hoch. Do vy, n phi c thit k
theo k hoch hot ng t chc. Mt khc, kim tra cn cn c thit k cn c theo cp bc
ca i tng c kim tra.
V d nh cng tc kim tra cc hot ng v ni dung hot ng ca ph gim c ti
IT
chnh s khc vi cng tc kim tra thnh qu ca mt ca hng trng. S kim tra hot ng
bn hng cng s khc vi s kim tra b phn ti chnh. Mt doanh nghip nh i hi cch
thc kim tra khc vi s kim tra cc t chc ln.
9.4.2. Cng vic kim tra phi c thit k theo c im c nhn cc nh qun tr
PT
iu ny s gip nh qun tr nm c nhng g ang xy ra, cho nn vic quan trng l
nhng thng tin thu thp c trong qu trnh kim tra phi c nh qun tr thng hiu. Nhng
thng tin hay nhng cch din t thng tin kim tra m nh qun tr khng hiu c, th h s
khng th s dng, v do s kim tra s khng cn ngha.
9.4.3. S kim tra phi c thc hin ti nhng im trng yu
hiu. Nhng thng tin hay nhng cch din t thng tin kim tra m nh qun tr khng
hiu c, th h s khng th s dng, v do s kim tra s khng cn ngha.
Khi xc nh r c mc ch ca s kim tra, chng ta cn phi xc nh nn kim tra
u? Trn thc t cc nh qun tr phi la chn v xc nh phm vi cn kim tra. Nu khng
xc nh c chnh xc khu vc trng im, nh kim tra trn mt khu vc qu rng, s lm tn
km thi gian, lng ph v vt cht vic kim tra khng t c hiu qu cao.
Tuy nhin, nu ch n thun da vo nhng ch khc bit th cha . Mt s sai lch so
vi tiu chun c ngha tng i nh, v mt s khc c tm quan trng ln hn. Chng hn,
nh qun tr cn phi lu tm nu chi ph v lao ng trong doanh nghip tng 5% so vi k
hoch nhng s khng ng quan tm lm nu chi ph v tin in thoi tng 20% so vi mc d
tr. Hu qu l trong vic kim tra, nh qun tr nn quan tm n nhng yu t c ngha quan
165
trng i vi hot ng ca doanh nghip, v nhng yu t c gi l cc im trng yu

trong doanh nghip.
9.4.4. Kim tra phi khch quan
Qu trnh qun tr d nhin l bao gm nhiu yu t ch quan ca nh qun tr, nhng vic
xem xt cc b phn cp di c ang lm tt cng vic hay khng, th khng phi l s phn
on ch quan.
Nu nh thc hin kim tra vi nhng nh kin c sn s khng cho chng ta c
nhng nhn xt v nh gi ng mc v i tng c kim tra, kt qu kim tra s b sai lch
v s lm cho t chc gp phi nhng tn tht ln.
V vy, kim tra cn phi c thc hin vi thi khch quan trong qu trnh thc hin
n. y l mt yu cu rt cn thit m bo kt qu v cc kt lun kim tra c chnh xc.
9.4.5. H thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca doanh nghip
cho vic kim tra c hiu qu cao cn xy dng mt qui trnh v cc nguyn tc kim
tra ph hp vi nt vn ha ca doanh nghip. Nu doanh nghip phong cch lnh o dn ch,
IT
nhn vin c c lp trong cng vic, c pht huy s sng to ca mnh th vic kim tra
khng nn thit lp mt cch trc tip v qu cht ch. Ngc li, nu cc nhn vin cp di
quen lm vic vi cc nh qun tr c phong cch c on, thng xuyn ch o cht ch, chi
tit v nhn vin cp di c tnh li, khng c kh nng linh hot th khng th p dng cch
PT
kim tra, trong nhn mnh n s t gic hay t iu chnh ca mi ngi.
9.4.6. Vic kim tra cn phi tit kim v bo m tnh hiu qu kinh t
Mc d nguyn tc ny l n gin nhng thng kh trong thc hnh. Thng thng cc
nh qun tr tn km rt nhiu cho cng tc kim tra, nhng kt qu thu hoch c do vic kim
tra li khng tng xng.
9.4.7. Vic kim tra phi a n hnh ng
Vic kim tra ch c coi l ng n nu nhng sai lch so vi k hoch c tin hnh
iu chnh, thng qua vic lm li k hoch, sp xp li t chc; iu ng v o to li nhn
vin, hoc thay i phong cch lnh o. Nu tin hnh kim tra, nhn ra ci sai lch m khng
thc hin vic iu chnh, th vic kim tra l hon ton v ch.
9.5. CC CNG C KIM TRA V H THNG KIM TRA

9.5.1. Cc cng c kim tra truyn thng
1. Cc d liu thng k
Cc d liu thng k rt quan trng i vi cng tc kim tra. Chng phn nh r rng kt
qu thc hin k hoch trong tng lnh vc hay ton b hot ng ca doanh nghip (l, li,
166
doanh s, gi c, chi ph, kh nng thu hi vn u t, nng sut, tnh hnh sn xut sn phm ...).
Cc d liu thng k c th c th hin di nhiu dng nh biu, bng. Mun cho cc d liu
tr nn c ngha, ngay c khi chng c th hin trn cc biu cng cn so snh vi tiu
chun c th c. Chng hn vic tng hoc gim 3% hay 5% chi ph hoc doanh s vi k hoch
c ngha g? S sai lnh nghim trng ti mc no? iu g c th xy ra trong thi gian
ti? Ai chu trch nhim?... Trong doanh nghip c rt nhiu loi d liu thng k nhng mt
trong nhng d liu quan trng nht l cc bo co k ton ti chnh.
2. Cc bng bo co k ton ti chnh
Bo co k ton ti chnh l nhng bng phn tch tng hp nht v tnh hnh ti sn, vn,
cng n cng nh tnh hnh ti chnh, kt qu kinh doanh trong k ca doanh nghip.
Cc bo co ti chnh c s dng theo di gi tr tin t ca cc sn phm v dch v
vo v ra khi doanh nghip. Chng l cng c gim st ba iu kin ti chnh ch yu ca
doanh nghip nh kh nng thanh ton ca doanh nghip; iu kin ti chnh chung ca doanh
nghip (cn bng di hn gia cc khon n v c); kh nng sinh li ca doanh nghip.
IT
Cc bng bo co ti chnh c cc nh qun tr, cc c ng, cc c quan ti chnh, cc
nh phn tch u t... s dng rng ri nh gi hot ng ca doanh nghip.
3. Ngn qu
Ngn qu l mt trong nhng cng c kim tra lu i nht v c s dng rng ri
PT
nht. Ngn qu biu th s phn b cc ngun theo d nh. Ngn qu thit lp nn phng
hng, l phng tin thc hin, sau tr thnh tiu chun o lng vic thc hin trong
thc t.
4. Cc bo co v phn tch chuyn mn
Cc bn bo co v phn tch chuyn mn thng c s dng trong phm vi cc vn
ring l c tm quan trng c bit i vi doanh nghip. V d ng Tng Gim c mt cng ty
ln thu mt nhm chuyn gia ti chnh phn tch, nh gi li sc mnh ti chnh ca cng ty.
Nh cc bn bo co v phn tch chuyn mn, cc nh qun tr c th pht hin c
nguyn nhn su xa ca nhng sai lch m khng mt bn bo co thng k no c th phn nh
y v d bo c nhng vn cn gii quyt, nhng c hi cn phi tn dng.
9.5.2. Cc h thng kim tra, kim sot chnh
C nm lnh vc trng tm tng ng vi 5 h thng kim tra, kim sot chnh: Nhn s,
ti chnh, iu hnh (tc nghip), thng tin v thnh tch ca ton b t chc.
1. H thng kim tra, kim sot nhn s
167
Qun tr l qu trnh hon thnh cc cng vic thng qua nhn s. Nhng lm th no
kim sot nhn s hu hiu?
Hng ngy, cc qun tr vin gim st trc tip cc thuc cp ca mnh v sa sai kp thi.
Qun tr vin cn nh gi vic lm ca cc thuc vin ng thi c ch khen thng hoc x
pht tng ng.
2. H thng kim tra, kim sot ti chnh
t c mc tiu li nhun, nh qun tr cn phi kim tra, kim sot ti chnh bng
cch xem xt cng ty c tin mt trang tri cc chi ph ang pht sinh, cc khon n o
hn, gnh nng n nn c qu sc chng?
Cc ti sn tn dng vo sn xut kinh doanh cha?
Cn phi gim ph cc khon mc chi tiu no? Phn b ti nguyn v s dng ti
nguyn tt nht cha?
C rt nhiu cch tnh ton cc t s ti chnh (Financial Ratios) ch ra cc iu cn bit
trn y gm bn loi chnh:
IT
Cc t s thanh ton lu hot (Liquidity Ratios): o lng kh nng tr n ngn hn ca
doanh nghip. Cc t s n cn n (Leverage Ratios): o lng kh nng sinh li v kh nng
tr n di hn ca doanh nghip
PT
Cc t s iu hnh hot ng (Operation ratios): o lng hiu nng s dng ti nguyn
ca doanh nghip. Cc t s doanh li (Profitability ratios): o lng hiu nng qun tr tng
qut ca doanh nghip qua mc li nhun t c.
3. H thng kim tra, kim sot tc nghip
Kim sot tc nghip cn gi l qun l tc nghip (OM - Operation Management) phn
kim sot cc hot ng iu hnh ca doanh nghip. C nhiu k thut hin i v lnh vc
kim sot tc nghip hoc iu hnh cng ty sao cho vic sn xut kinh doanh t c kt qu
v hiu qu tt nht. Sau y l mt s k thut chnh:
K thut MRP II (Manufacture Resource Planning) gip nh qun tr hoch nh ngun
lc sn xut, phn b v s dng cc ti nguyn u vo ca qu trnh sn xut kinh doanh
K thut duyt xt v lng gi chng trnh (PERT - Program Evaluation and Review
Technique). K thut duyt xt v lng gi chng trnh cn gi l phng php s mng.
K thut gip nh qun tr c tnh cc chi ph hoc d tr thi gian thc hin cc cng on
ca mt qu trnh sn xut kinh doanh. PERT l mt pht sinh v qun tr, thu tm cc nguyn
tc v kin thc c bn thng qua vic thit k t c hiu qu mong mun.
168
K thut gim thiu tn tr (JIT - Just-In-Time Tecchnique), k thut ny ca ngi Nht

cn gi l k thut Kanban (thut ng Nht). N mang ngha cc ngun lc ca cng ty cn
a vo qu trnh sn xut kinh doanh ngay khi cn thit thay v tn kho d tr mt thi gian v
tn km v ch.
4. H thng kim tra, kim sot thng tin
S tin b khoa hc k thut v nht l ca ngnh tin hc buc cc nh qun tr phi bit
thch ng vi nhng bin i ca bi cnh th gii ngy nay.
cng ty c th pht trin ngy cng hu hiu v tn ti trong mt nn kinh t th
trng ngy cng din ra s cnh tranh gay gt trong kinh doanh, nh qun tr cn bit cch bin
i v nhn s, v cu trc, v nht l v k thut cng ngh ca cng ty. Tt c nhng yu cu
u ph thuc vo s cp nht thng tin.
Tm quan trng ca h thng thng tin qun tr (MIS - Management Information System)
gip phn loi, tp hp, phn tch cc thng tin qun tr thng xuyn ton b hot ng kinh
doanh thng qua vic s dng my vi tnh. MIS cn c th gip phn tch h thng quyt nh,
IT
phn tch cc yu cu thng tin, tp hp cc quyt nh v trin khai vic x l thng tin hin hu
mt cch hiu qu nht.
H thng kim tra, kim sot thng tin bao gm vic tin hnh kim tra, kim sot bn
phn h chnh ca MIS nh phn h thng tin thng mi, phn h thng tin sn xut, phn h ti
chnh, phn h thng tin nhn s. Ngoi ra, gip cho nh qun tr nhanh chng v nhy bn
PT
trong kinh doanh nht l to c u th cnh tranh cho cng ty, hin nay ngnh tin hc
a vo ng dng hai h thng sau y:
- H thng thng tin h tr vic ra quyt nh (DSS - Decision Support System);
- H thng thng tin chin lc (SIS - Strategic Information System).
5. H thng kim tra, kim sot thnh tch ca ton b t chc qun tr
Mc tiu ca trng tm kim tra, kim sot ny l xem xt ton b thnh tch hot ng
ca t chc qun tr v cc mt nh nng sut, hiu qu, li nhun, phong cch lm vic, cht
lng sn phm, tnh linh hot, tnh n nh... ca t chc. Vic nh gi thnh tch c cn c
vo mt trong ba phng thc kim tra, kim sot sau:
Cch tip cn mc tiu t chc (Organizational Goals Approach) cn c vo nhng mc
tiu vch sn ca t chc nh gi; Cch tip cn h thng (System Approach) cn c vo
phng tin ln mc tiu thc hin ca t chc nh gi; Cch tip cn khch hng chin lc
(Strategic Constituencies Approach) cn c vo kh nng ca cng ty p ng c cc nhu cu
ca khch hng n mc no nh gi.
169
1. Khi nim v ngha ca chc nng kim tra
2. Trnh by qu trnh kim tra
3. Chng minh kim tra l mt qu trnh phn hi
4. Th no l kim tra lng trc, kim tra ng thi
5. Th no l kim tra thch hp
6. Trnh by cc h thng kim tra, kim sot chnh
IT
PT
170
Chng 10 Nhng vn ca qun tr hc hin i
CHNG 10- NHNG VN CA QUN TR HC HIN I
10.1. QUN TR XUNG T

10.1.1.Nhng quan nim c bn v xung t
1. Xung t
l s i u pht sinh t s khng nht tr do cc bn c nhng mc tiu, t tng, hay
tnh cm tri ngc nhau. Khi nim ny hm c ba loi xung t c bn nh sau:
- Xung t v mc tiu l tnh trng xy ra s xung khc gia cc c nhn, cc nhm, cc
b phn hay cc doanh nghip do s khc bit gia mc tiu nh v kt qu t c.
- Xung t v nhn thc l tnh trng m cc tng hay t tng c lnh hi mt cch
tri ngc nhau .
- Xung t v tnh cm l tnh trng m ngi ta xung khc vi nhau v tnh cm, tc l
ngi ta tr nn gin d i vi ngi khc.
IT
2. Qun tr xung t
L s dng nhngbin php can thip lm gim s xung t qu mc, hoc gia tng s
i lp trong tnh trng mu thun qu yu. C kh nhiu phng php cc c nhn hay t
PT
chc c th p dng qun tr xung t. Tuy nhin, vic la chn mt phng php ca mt c
nhn ty thuc vo quan im c bn v xung t ca ngi .
Quan im v xung t gm c 3 hnh thc: quan im tiu cc, quan im tch cc v
quan im cn bng.
Quan im tiu cc
i vi nhiu ngi, t xung t c hiu l nhng tnh trng tiu cc nh chin tranh,
s xm lc, hu dit, tnh trng bo lc hay th ch.quan im cua qun tr truyn thng cho
rng, xung t l iu khng mong mun. Ngi ta cho rng c th lm gim hay ngn nga
xung t thng qua s tuyn chn hun luyn nhn vin mt cch cn thn, m t cng vic mt
cch chi tit, ra nhng nguyn tc c th v h thng khen thng thch hp. Nhng tp qun
ny hin vn c p dng lm gim v ngn nga nhng xung t khng mong mun.
S xung t bn trong doanh nghip c th tr nn c bit nguy him khi ban lnh o
cng khai hoc ngm trng i cc nhm hay c nhn trong t chc tranh ua vi nhau. Trong
nhng trng hp ny, s thnh cng ca mt c nhn hay nhm c th l do s thit hi ca
nhm hay c nhn khc. Nhng nhn vin thng phi i mt vi tnh trng ny s lun trong
trng thi cng thng cao v phi tm cch thot ra khi nhng trng thi .
171
S bc bi ca nhn vin c th c bc l qua nhng hin tng tm l nh s th ,

lnh m hay nhng hin tng c th nh i lm tr gi vng mt hoc b vic. Trong nhng
tnh hung cng thng hn, h c th phn ng bng nhng hnh ng chng i hay khng thn
thin nh n cp hoc ph hng ti sn .
Nhng xung t vi cng mnh thng dn ti nhng thnh kin hay s xuyn tc
thc t. Tnh trng ny c th lm cho ngi ta a ra nhng quyt nh m s lm gia tng hn
l lm gim hay gii quyt xung t. Trong bu khng khi cng thng, ngi ta thng tp trung
vo vic c gng a ra quan im ring ca mnh m b qua nhng nhu cu v quan im ca
ngi khc. Do vic tm kim chin thng tr nn quan trng hn l tm ra nhng gii php c
li cho c hai bn. Bi vy, nhng tnh cm tiu cc c th xen vo nhng c gng nhm tm ra
cch gii quyt thch hp loi b nhng nguyn nhn ca s xung t.
Cc thnh vin thuc tt c cc cp ca doanh nghip thng khng mun c s xung t
ni b, bi h cho rng xung t s lm phng hi n nng sut v hiu qu v c th lm ri
lon hot ng ca t chc
Quan im tch cc.
IT
Trong nhiu trng hp , cng vic ca cc nh qun tr v cc nhm l cn hnh
thnh mt nhn thc tch cc v xung t. Cc nhn vin v nhm c thi tch cc i vi
xung t c th coi tnh trng xung t nh l mt s kch thch, hp dn v thch thc i vi t
chc. S xung t c th em li nhiu c hi chn la tt nu n khng c tin hnh vi mc
PT
ch ginh u th ca mt s ngi chng li nhng ngi khc. Thc vy, xung t c th
khuyn khch s tm kim nhng nguyn nhn dn ti s khc bit v quan im v a ra nhng
gii php hu hiu gii quyt chng.V vy, phng php tip cn tch cc ny c th em li
tnh sng to, i mi v s tin b trong t chc. Bng cch cung cp y nhng thng tin v
tnh hnh hot ng ca doanh nghip cho nhn vin, cc nh qun tr c th thc y nhn vin
a ra kin tranh lun ca h i vi cc mc tiu ca t chc.
Quan im cn bng.
Thi ca s ng mi ngi i vi s xung t l khng ph nhn, song cng khng
tuyt i ha n. S xung t trong ni b t chc l khng th trnh c v c th xy ra vo
nhng thi im cn thit. a s cc xung t cn oc ngn chn, nhng c mt s cn c
chp nhn v qun l. Nhng xung t cn phi c qun l cht ch bao gm nhng mu thun
gia cc cng nhn, gia cc nh qun tr vi cp di, gia cc nhm, phng ban v gia doanh
nghip vi cc nhm bn ngoi nh cc nhm khch hng quan trng, cc nh cung ng v cc
c quan chnh ph. a s nhng nhn vin tch cc u c quan im cn bng v xung t.
Thng qua s qun l thch hp, doanh nghip c th ti thiu ha nhng tc ng tiu cc v ti
a ha nhng tc ng tch cc ca xung t.
172
10.1.2. S xung t v vai tr

a s nhng xung t m cc thnh vin ca t chc gp phi u thuc hnh thc xung
t v vai tr hay s m h v vai tr. Xung t v vai tr c th xy ra khi mt ngi phi chu
nhng p lc mnh m v tri ngc nhau.
Vai tr l mt tp hp nhng nhim v v cng vic m mt c nhn c t chc hay
nhng ngi khc k vng s hon thnh tt p. Mt Ngi thng gi kh nhiu vai tr c
bn trong v bn ngoi doanh nghip, ti ni lm vic trong x hi v ti nh. Chng hn,vai tr
ca mt ngi cng nhn trong cng ty l vn hnh thit b, hp tc v gip cc ng nghip...
i vi x hi anh ta gi vai tr l mt cng dn, mt ngi bn...,cn vi gia nh anh ta gi vai
tr lm chng, lm cha v.v ...
Trong trng hp nhng kh khn gp phi khi c gng thc hin vai tr vt qu kh
nng ca mt ngi th c th dn n s xung t v vai tr. i vi mt s ngi, s khng
hiu r vai tr ca h c th gy ra nhng cng thng v lo lng nghim trng hn nhiu so vi
nhng xung t vai tr tim tng. S m h v vai tr bao gm mt hay mt s trong nhng
trng thi sau:

IT
Khng hiu r mc thnh tch k vng cn phi t ti.
Khng hiu r hay b nhm ln v nhng hot ng cn tin hnh hon thnh.
Khng tin chc vo nhng h qu gn lin vi cng vic nh tng lng, thng
chc.
PT
1- Nhng k vng i vi vai tr
Nhng k vng i vi vai tr l nhng suy hy vng ca nhng ngi khc v nhng g
m mt c nhn nn hay khng nn lm. Khi nhng k vng v vai tr khng r rng th c nhn
c th b lm vo tnh trng m h v vai tr. Cc thnh vin thuc mt vai tr tp th c th chu
s tc ng bi nhng hnh ng ca ngi khc v ngc li hnh ng ca h cng tc ng
n nhng ngi khc. Mt c nhn c th phi han thnh nhim v trc khi c th gi vai tr
ca ring h.
Cc thnh vin khc cng c th gy p i vi ngi ang m nhim mt vai tr p
ng nhng k vng ca h. p lc c th c to ra thng qua mt s hnh thc nh khen
thng, k lut, bt buc, trc tip hay gin tip. Trong thc t mt c nhn c th va l ngi
chu p lc t s k vng ca ngi khc, ng thi va l ngi gy p lc vi nhng ngi
khc.
2- M hnh phn on vai tr
Vai tr bao gm hai giai on:
Nhng n lc ca mt hay nhiu ngi tc ng n hnh ng ca ngi ang
gi mt vai tr.
173
Nhng phn ng ca ngi gi vai tr nhm tc ng n nhng k vng tng

lai ca cc thnh vin khc i vi anh ta
Chng hn, nhng k vng ca nh qun tr c bin thnh p lc v chuyn n ngi
nhn vin.Trong nhng bi cnh c th, ngi nhn vin c th biu l bng nhng phn ng
tnh cm mnh m, hay phn ng vt cht nh tng huyt p hoc phn ng v nhn thc nh t
chi khng tun theo.
Phn ng tnh cm l s cm nhn i vi p lc nh s gin di, vui mng, s tht vng,
chn nn, s thc y tch cc v.v...Phn ng nhn thc l nhng suy ngh v p lc. Nhng tnh
cm v suy ngh ny tc ng n cch thc m ngi nhn vin phn ng i vi p lc ca nh
qun tr. Phn ng to ra s phn hi ti nh qun tr v tc ng n nhng k vng tng lai
ca ng ta i vi ngi nhn vin .
3- Cc hnh thc xung t v vai tr.
Mc gay gt ca s xung t v vai tr tu thuc phn ln vo quyn thng pht
ca nhng ngi a ra cc k vng (yu cu) v s mong mun p ng nhng k vng ca
IT
ngi gi vai tr. Nhng xung t thng em li tm trng cng thng cho tt c cc bn.
Cc mu thun v vai tr c th chia thnh 4 loi c bn: s t mu thun ca chnh ngi a ra
cc k vng, mu thun gia nhng ngi a ra cc k vng, mu thun gia cc vai tr v mu
thun v vai tr ca c nhn.
PT
a. S t mu thun ca chnh ngi a ra cc k vng.
Mu thun ny xy ra khi chnh ngi c quyn yu cu a ra nhng thng ip tri
ngc nhau cho ngi nhn. Chng hn,mt nh qun tr yu cu mt nhn vin phi hon thnh
mt nhim v c th no trong ngy.Nu thi gian cn thit hon thnh mi cng vic u
chim ht ton b thi gian ca ngy lm vic, th nh qun tr t mu thun v tnh trng cng
thng s xy ra.
b. Mu thun gia nhng ngi a ra cc k vng.
Mu thun loi ny c th xy ra khi nhng p lc gia ngi a ra cc k vng khng
tng hp vi nhau.Th d, cc nh qun tr v nhn vin ca mt doanh nghip phi p ng
nhiu k vng vi nhng yu cu tri ngc nhau ca cc nhm quyn li trong doanh nghip
nh cc c ng, khch hng, cc nh cung ng, cc c quan chnh quyn ...Thc t ny em li
s cng thng. Mt kt qu nghin cu v s cng thng ca cc gim c doanh nghip ch ra
rng, h phi chu nhng p lc tri ngc nhau t ba nhm c quyn li trong cng ty l i ng
nhn vin di quyn, cc nh lnh o chnh quyn a phng v cc c quan nh noc qun l
v gim st hot ng ca doanh nghip
c. Mu thun gia cc vai tr
174
Mu thun gia cc vai tr c th xy ra khi p lc ca vai tr gn lin vi t cch thnh

vin trong mt nhm mu thun vi nhng vai tr pht sinh t t cch thnh vin trong cc nhm
khc. Chng hn, p lc bi cng vicchnh thc v lm thm gi ti cng ty hay cng vic ti
nh c th mu thun vi nhng p lc i hi phi dnh nhiu thi gian hn cho ngh ngi hay
quan tm n gia nh. Khi hnh thc xung t ny bc pht mnh m, th mt c nhn c th b
lm vo tnh trng cc k cng thng bi phi t b mt vai tr no .
d. Mu thun gia vai tr v nhu cu c nhn
Mu thun gia vai tr v nhu cu c nhn c th xy ra khi c s khc bit xut hin
gia p lc i hi phi c gng hon thnh vai tr c nhn vi nhng nhu cu, thi , gi tr
hoc kh nng ca chnh ngi .
10.1.3. Cc phng php qun tr xung t
S xung gia cc c nhn vi nhau l s khng nht tr hay i lp vi nhau v quyn li
trong vic thc hin cc mc tiu, chnh sch, nguyn tc v cc quyt nh. ng thi, s xung
t cng l nhng hnh ng xung khc to ra s gin d, ng vc, lo s, on gin, hay khng
IT
chp nhn ngi khc.
Hu nh tt c chng ta u phi i ph vi nhng xung t c nhn v c th p
dng mt trong nm phong qun tr xung t sau c th t c thnh cng.
1 - Phong cch n trnh mu thun
PT
N trnh mu thun l khuynh hng tm cch rt ra khi tnh hung xung t hay gi
tnh trung lp. Cc nhn vin trong doanh nghip thng tm cch trnh tr li thng cc vn ,
hoc tm cch khng bn thn can d vo xung t bng cch trnh xa chng. Mt trong
nhng cch n gin trnh xung t l gi vai tr nh mt mt xch trong tin trnh truyn
thng, chuyn tip cc thng tin gia mi ngi. Khi c hi v mt ch ang gy tranh ci,
mt c nhn p dng phong cch ny c th tr li Ti khng c thi gian nghin cu vn
ny mt cch k lng, hoc Ti cn c thm d kin trc khi a ra kin...
Khi cc xung t khng c gii quyt nh hng n vic hon thnh mc tiu, phong
cch trnh khi mu thun s dn ti nhng hu qu tiu cc i vi cng ty. Tuy nhin, trong
mt s trng hp phong cch ny t ra rt hu ch. Chng hn, trong nhng tnh hung sau:
Vn tranh lun l th yu, t quan trng, nn n khng ng mt thi gian,
hay sc lc.
Trong trng hp khng c thng tin gii quyt xung t mt cch hiu qu
ti thi im .
Quyn hn ca c nhn thp hn so vi quyn hn ca ngi c quan im i
lp, bi vy ngi c rt t c hi em li s thay i.
Nhng ngi khc c th gii quyt xung t hiu qu hn.
175
2 Phong cch dn xp n tha

Phong cch dn xp n tha l khuynh hng gii quyt cc tnh hung xung t bng
cch ti thiu ha hay ch ng nhng khc bit v nhn thc hay hnh ng thng qua s ch
trng vo nhng li ch chung.
Nhng ngi thin v phong cch ny thng cho rng ti sn sng khng tranh lun v
quan im ca mi ngi nu iu em li cho h s hi lng, hay khi tho lun v mt vn
, ti khng mun ni bt k iu g m chng c th lm tn thng tnh cm ca ngi khc,
hoc chng ta ng lo lng qu nhiu v vn m nh hng xu n tnh cm bn b, mi
vic ri s n tha.
Nhng ngi theo phong cch ny thng hnh ng da trn suy ngh cho rng, mi
mu thun s mt i cng vi thi gian. H ch trng ti s hp tc trong nhm v c gng lm
gim nhng mu thun v cng thng bng cch a ra nhng ng h v khng nh li s bo
m. Phong cch ny cho thy s ch trng n phng din tnh cm v quan tm rt t n
nguyn nhn ca s xung t. Do , phong cch ny s khng em li hiu qu khi p dng
ring r. Tuy nhin, n c th em li hiu qu tc th trong nhng trng hp sau:

IT
Gip mi ngi km hm s bc pht nhng xung t tnh cm tim tng v c th
s dng lm gim cng xung t.
Duy tr bu khng kh ha thun v trnh s chia r ni b..
Nguyn nhn ca xung t l do c tnh ca cc c nhn.
PT
3. Phong cch i u
Phong cch i u l s dng quyn lc p buc ngi khc v yu cu ngi
ng vi quan im ca mnh. Phong cch ny em li nhng h qu l ch lm hi lng mt
trong nhiu bn xung t.
Cc nh qun tr theo phong cch ny c th p dng i x nhn vin nh: nu anh
khng chp nhn nhng iu th hy ri khi cng ty, hay nu anh khng bit cch phi hp
vi mi ngi, cng ty s phi tm ngi thay th. Khi c ai khng nht tr vi quan m ca
h, th cc nh qun tr ny thng tm cch gy p lc i vi ngi .
Phong cch i u thng em li hiu qu trong nhng tnh hung xung t mang tnh
thng- thua. Khi gii quyt nhng xung t ny, cc nh qun tr theo phong cch dng sc mnh
thng s dng cc bin php rn e, p dng hnh pht, nh gi thnh tch xu v nhiu hnh
pht khc t c s chin thng. iu th hin s c gng gy p lc ca cp trn i vi
nhng kin i lp ca cp di. Phong cch ny thng gn lin vi nhng tnh hung c mc
cng thng gia cc c nhn mc cao.
176
Phong cch ny thng lm trit tiu ng lc lm vic ca nhn vin bi nguyn ca

h khng c quan tm, nhng thng tin cn thit v nhiu gii php b b qua. Tuy
nhin, trong mt s tnh hung, phong cch ny tr nn rt cn thit nh:
Nhng tnh hung khn cp i hi phi hnh ng nhanh chng.
Nhng tnh hung khng mong mun, nhng phi tin hnh m bo tnh hiu
qu lu di v s tn ti ca doanh nghip nh ct gim cc chi ph khng hp l, pht nhng
nhn vin vi phm k lut...
C nhn cn hnh ng t bo v v ngn chn nhng hnh vi th li c nhn
ca ngi khc.
4. Phong cch tha hip
Phong cch tha hip th hin khuynh hng m cc c nhn chp nhn s hy sinh mt s
quyn li ca h bng cch a ra nhng nhng b nhm t c s tha thun. Thi thin
v s tha hip ca c nhn c th c th hin nh Ti chp nhn ngi khc t c thnh
cng khi m h cng chp nhn ti t c s thnh cng no . Hoc Ti c gng p
ng hi ha quyn li ca tt c cc bn. Tha hip l t ti mt s cn bng gia nhng hnh
IT
vi quyt on v khng quyt on, cng nh s cn bng gia nhng hnh vi hp tc v khng
hp tc. Tuy nhin, nhiu kt qu nghin cu cho thy rng nhiu ngi coi phong cch tha hip
l mt hnh thc hp tc rt mnh m m ngi ta c th tha mn nhng mi quan tm ca
khc.
PT
Phong cch tha hip thng t ra thch hp khi:
S tha thun c th em li cho mi bn kt qu tt hn so vi tnh trng khng t
c tha thun.
Trong trng hp khng t c mt tho thun c th mang li s thnh cng cho
mi bn.
Trong trng hp c s mu thun v mc tiu hay quyn li, do ngn cn cc bn
i ti s tho thun.
Tuy nhin trong nhiu tnh hung xung t, nu cc gii php tha hip c a ra qu
sm c th gy ra nhiu rc ri.
Th nht, cc c nhn c khuyn khch tho hip da trn nhng tnh hung d
liu trc hn l da trn nhng vn thc t.
Th hai, ngi ta d dng chp nhn tnh trng tha hip nh d kin hn l tm kim
nhng gii php c th c tt c cc bn d dng chp nhn.
5. Phong cch hp tc
177
c trng ni bt ca phong cch hp tc l s sn sng nhn din nhng nguyn nhn

ch thc ca xung t, s chia s thng tin rng ri trong ni b v tm kim nhng gii php c
li cho tt c cc bn.
Phong cch hp tc trong qun tr c bit thch hp khi:
Cc bn lin quan c mt hay nhiu mc tiu chung v khng tho thun c vi
nhau v phng tin t c mc tiu .
S thng nht s em li mt gii php chung tt nht gii quyt xung t.
Cn phi a ra nhng quyt nh c cht lng cao da trn c s nhng nh gi v
mt chuyn mn v nhng thng tin hin c.
Nhng tr ngi khi p dng phong cch hp tc
Mc d c coi l phong cch qun tr xung t hu hiu nht, song phong cch hp tc
cng c nhng hn ch trong mt s tnh hung c th:
Nhng hn ch v thi gian thng ngn cn s chia s trc tip nhng tnh cm lin
IT
quan n xung t .
Nhng gi tr chung ca tp th c th ngn cn cc nhn vin ca n bc l nhng
tnh cm tiu cc i vi ngi khc.
Nhng nh kin v gi tr ca t chc i khi c th to ra nhng kh khn i vi
vic p dng phong cch hp tc ca nh qun tr.
PT
Vic p dng phong cch hp tc cn ty thuc vo phong cch lnh o v nhng c
trng vn ha ca t chc. Cc nh qun tr c phong cch lnh o h tr v tham gia s thun
li hn so vi cc nh qun tr c phong cch lnh o c on. ng thi, phong cch ny
cng ph hp hn trong trong nhng t chc c nhng c trng vn ha m v h tr so vi
nhng t chc c nhng c trng vn ha khp kn v chuyn quyn.
6. Thng lng v cc phong cch qun tr xung t
Thng lng l qu trnh m cc c nhn hay cc nhm a ra nhng ngh (da trn
nhng mc tiu ca c nhn hay nhm) tho lun nhm t ti s tha thun. i vi cc
phong cch qun tr xung t, phong cch i u i khi c p dng trong qu trnh thng
lng, cn phong cch tha hip ch l phng sch cui cng. Tri li, phong cch hp tc l
phn quan trng trong cc cuc thng lng thnh cng.
Tuy nhin, ngi ta thng kt hp c 5 phong cch qun tr xung t trong qu trnh
thng lng. S kt hp ny t ra rt hiu qu khi cc cuc thng lng lin quan n nhng
vn gay cn v phc tp nh cc cuc thng lng gia nh cung cp v khch hng, gia
ban lnh o cng ty v cng on v.v... Nh vy, yu t quyt nh thng lng thnh cng
178
thng ph thuc vo cc phong cch qun tr xung t chim u th trong qu trnh thng
lng.
Nu cc phong cch hp tc v tha hip chim u th trong thng lng th cc bn
thng lng t c nhng kt qu tch cc v hiu qu. ng thi, nu phong cch dn xp
n tha chim u th th qu trnh thng lng cng c th din ra thun li. Tri li, nu trong
cc cuc thng lng m phong cch i u v phong cch n trnh chim u th th qu trnh
thng lng thng em li hiu qu rt thp. Khi bn c quyn lc p t nhng gii php m
h u i i vi bn i tc, th phong cch tho hip c th c s dng nh mt bc li. Cn
phong cch n trnh c th ph hp khi cc bn u trnh cp n nhng vn chnh ca
cuc thng lng bi h cho rng cha th tm ra c gii php hu hiu cho chng. Nhng
vn ny thng c xem xt vo mt thi im khc.
Trc khi quyt nh s dng mt phong cch qun tr xung t, chng ta cn d on
tnh hung xung t s dn ti s cn thit phi thng lng. Chng ta cn phn tch nguyn
nhn ca xung t bng cch tr li nhng cu hi sau v trn c s , c th tp trung vo
nhng vn chnh trong qu trnh thng lng.
IT
iu m chng ta mun t c qua cuc thng lng l g?.
Pha i tc trong cuc thng lng mun iu g?
Gia chng ta v pha i tc c quan im khc nhau v vn g? Mc tiu? Phng
php? Vai tr?
PT
Chng ta c th b thit hi g, nu xung t tin tc leo thang?
Mc tiu chung ca chng ta v bn i tc trong cuc thng lng l g?
Nu chng ta quyt nh hp tc loi b xung t th nhng bc trc tin cn tin
hnh l g?
Mt khc, c th t c thnh cng khi p dng cc phong cch qun tr trong
thng lng cng cn phi ch n c trng vn ha dn tc ca pha i tc.
10.2. VN HO VI QUN TR T CHC

10.2.1. Khi nim v thnh t ca vn ha t chc.
C nhiu nh ngha v vn ha ca t chc khc nhau xut pht t nhng kha cnh tip
cn khc nhau. Theo Edgar Schein, vn ha t chc l mt m thc v nhng gi thit nn tng
c sng to, c pht hin, hay c pht trin bi mt nhm ngi nht nh khi h hot
ng ng u vi nhng vn kh khn trong vic thch nghi vi mi trng bn ngoi v
hi nhp vi mi trng bn trong ca nhm, m m hnh ny vn hnh tt c xem l c
gi tr v v th c s dng gio dc nhng thnh vin mi nh l mt phng cch ng
n nhn thc, suy ngh v cm nhn lin quan ti nhng vn kh khn . Theo
Hellriegel v Slogum, vn ha t chc l tnh cch, cch thc suy ngh v hnh ng trong t
179
chc v c chia s bi hu ht cc thnh vin v c cc thnh vin mi hc tp nu h

mun tn ti v tin b trong t chc . Cn theo Deal v Kenpedy th vn ha l cch m
nhng cng vic c thc hin trong t chc.
Ni chung, khi ni n vn ha ca t chc l ni n mt nhn thc ch tn ti trong mt
tp th ch khng phi trong mt c nhn. Do vy cc c nhn nhng cng v khc nhau, thc
hin nhng qu trnh khc nhau trong t chc u c khuynh hng din t vn ha ca t chc
cng mt cch. Chnh v th vn ha ca t chc gip cho ngi ta phn bit c t chc ny
vi t chc khc.
Chc nng m vn ha t chc thc hin l lm cho cc thnh vin thch ng vi mi
trng bn ngoi v hi nhp vi ni b ca t chc: gip cho t chc thch nghi vi mi trng
hot ng ca mnh. Ngoi ra, vn ha cn c chc nng iu chnh hnh vi ca cc thnh vin
ph hp vi hnh vi c chp nhn trong t chc.
Vn ha t chc bao gm :
(l) Nhng gi tr ct li (core values) : l nhng gi tr trung tm ca vn ha t chc
IT
phn nh nhng gi tr lin quan n cng vic ca mt x hi, mt cng ng m trong t
chc ang hot ng.
(2) Nhng chun mc (norms) : l nhng quy tc khng chnh thc v nhng hnh vi ng
x c cc thnh vin trong nhm chia s v b rng buc phi tun th.
PT
(3) Nhng nim tin (beliefs) : nhng iu m ngi ta tin l ng, trung thc... v thng
thng n n t bn ngoi ca t chc nh t tn gio, v n c tc dng n nhng gi tr
chung.
(4) Nhng huyn thoi (legends/myths): l thng cu chuyn lin quan n cc s kin
mang tnh tiu biu cho cc thnh vin v thng thng n c h cu t nhng cu chuyn c
tht to thnh nhng hnh nh l tng.
(5) Nhng nghi thc tp th (collective rites) : l nhng hot ng tinh thn ca tp th
nh l hi... c lp i lp li to nn s ng tm hip lc gia cc thnh vin v to cho
cc thnh vin cm thy h l mt b phn ca t chc
(6) Nhng iu cm k (taboos) : l nhng tp qun vn ha ca t chc ngn cm cc
thnh vin trong t chc khngc php lm, hay ni v iu g ; th d cm ht thuc ni
lm vic, cm mc qun jean trong cng s.
10.2.2. Cc loi hnh vn ha ca t chc.
Mun nhn bit c vn ha ca t chc, phi tri qua mt qu trnh quan st tch cc,
tho lun, m do, phn tch mt cch ci m, v ch c nh th mi c th pht hin, lm r v
hiu v nhng gi thit m cc thnh vin c c mt cch v thc.
180
Da vo yu t hnh thnh, vn ha t chc c th nhn bit di ba dng.

Th nht, vn ha t chc hng vo c tnh ca nh lnh o hoc tp th nhng nh
lnh o m nhng ngi ny bit lm cho mnh ni bt ln v tt c hot ng ca t chc hnh
nh c thc hin qua vai tr mt ngi lnh o ; th d nh Cng ty Microsoft v biu
tng ca Bill Gate, Cng ty Matsushita v bn lnh ca Matsushita, Cng ty Honda v ngh lc
ca Solchino Honda...
Th hai, loi vn ha t chc hng vo mt hot ng hay mt ngh nghip; th d cc
hng hng khng s dng hnh nh tn cao v hot ng ca h nh hnh nh ca nhng chic
my bay.
Cui cng, loi vn ha tp trung vo cung cch ng x v cch c x mang tnh cht
cng ng mang tnh gia nh. Loi hnh vn ha ny da trn c s mt s x hi ha su rng
nhng gi tr, chun mc c chia s rng ri; th d : vn ha ph bin cc cng ty Nht Bn,
vn ha ca cc cng ty tuyt ho nh IBM, P&G...
Da vo c s xc lp cc mi quan h v hn h trong h thng vn ha t chc ngi
IT
cn c th chia vn ha ca cc t chc thnh hai loi hnh l vn ha cng ng (clan culture) v
vn ha th trng (market culture).
Vi loi hnh vn ha cng ng, cc thnh vin nh l mt nhm c tnh cm anh em,
mi ngi nhn bit trch nhim khng phi v mt s trao i n gin v lao ng v lng
bng v nhng i hi ng gp cho t chc vt ra khi nhng tha thun c xc lp thnh
PT
hp ng; cc thnh vin v t chc c s cam kt ln nhau lu di v da vo nhng quyn li
h tng; nhng thnh vin lu nm s l nhng ngi gip tinh thn v ng vai tr mu
mc cho cc thnh vin mi, thng qua cc mi quan h trn, nhng gi tr v chun mc ca t
chc c duy tr qua cc th h khc nhau, cc thnh vin ca loi hnh vn ha i gia dnh bit
c vn ha thun nht ca mnh v thng ghi nhn li nhng ngun gc v thng t chc
nhng l hi truyn thng ca n; tt c cc thnh vin v cc nhm c chung mt hnh nh v
kiu cch ca t chc, cch ng x v chia s mm t ho v mnh l thnh vin ca t chc; m
hnh thng chc l t di ln trn v c thc hin trong mi lin kt rng ri vi cc ng
nghip l nhng ngi cng tri qua v cng nhau chia s nhng kinh nghim. Loi hnh vn
ha ny c th tm thy cc cng ty Nht Bn, hoc nhiu nc khc chu , v trong cc
cng ty tuyt ho ca M nh Hewlett-packard, IBM, Johnson & Johnson, 3M, Procter &
Gamble, ...
Ngc li, loi hnh vn ha th trng - mang tnh trao i v quyn li v ngha v,
quan h gia cc thnh vin v t chc c xc lp thnh hp ng v trch nhim cng quyn
li ca cc bn c tha thun trc, khng bn no c quyn yu cu cao hn ci c xc
nh ban u. Ngi lao ng khng cam kt trung thnh v t chc cng khng ha hn m
bo i vi cng n vic lm thay v thc y tinh thn thnh vin trong h thng x hi. Loi
181
vn ha ny khuyn khch s c lp, khng ph thuc v ch ngha c nhn, thc y mi ngi

theo ui li ch ca chnh mnh. Cc thnh vin khng b sc p, p lc v cc chun mc, gi
tr ca t chc cng nh cc p lc t pha ng nghip lin quan n nhng thi v hnh vi
c th; cc thnh vin khng chia s nhng k vng chung lin quan n cch qun l v cc trit
l; ngi lnh o t c nhng vai tr tch cc v kiu mu hoc lnh o tinh thn; cc mi quan
h gia ng nghip thng cch bit, t c s phi hp gia cc thnh vin; v cc nh qun tr
t c nhng mi quan h thng xuyn vi cc thnh vin khc trong b phn ca mnh v khng
pht trin cc mi quan h rng ri gia cc ng nghip trong t chc. Loi hnh vn ha ny
thong thy trong cc cng ty Ty u v Bc M; th d ITT, General Electric... Trong cc t
chc thuc loi hnh vn ha ny, khng c s cam kt lu di gia cc thnh vin v t chc nn
qu trnh x hi ho trong t chc thng b suy yu vn ha khng c thit lp trn c s
trung thnh, hp tc v s ph thuc ln nhau trong h thng x hi v cng ng. Tuy nhin,
loi hnh vn ha ny thc y s sng to v tinh thn trch nhim cao i vi cc quyt nh v
hnh ng; thc y quan im tip cn qun tr theo tinh thn doanh nhn; cc c nhn c t
do theo ui nhng mc tiu vi nhng hn ch ti thiu t t chc.
IT
3. Vn ha ca t chc tc ng n hot ng qun tr.
Vn ha t chc tc ng mt cch su sc n hot ng qun tr ca t chc t cng tc
hoch nh, ra quyt nh, n cng tc t chc, lnh o v cng tc kim tra.
a. Vn ha v hoch nh.
PT
Tng loi hnh vn ha c nh hng n cng tc hoch nh, c bit l khi xc nh
chin lc v nh hng n qu trnh ra quyt nh ca mt t chc. Trc nht, cc loi hnh
vn ha s c nh hng khc nhau n chin lc m t chc s la chn. Th d nu t chc c
loi hnh vn ha tp trung vo c tnh nh qun tr, khi thc hin mt chin lc a dng ha th
kt qu ca chin lc trc tin ph thuc vo kh nng a dng ha ca chnh nh qun tr.
Hoc khi mt t chc la chn chin lc dn u chi ph thp (cost leadership) th phi xem vn
ha t chc ny c thch nghi vi s kim sot cht ch khng ? V nh qun tr l ngi c kh
nng thc hin vic tit kim khng ? Bi l cc gi tr ca tt c thnh vin chia s u thng
qua nh qun tr. Nu vn ha ca t chc thuc loi hnh tp trung vo mt hot ng, bn sc
vn ha c hnh thnh t nhiu thnh vin xut pht t ngh nghip ca h, th khi t chc
thc hin chin lc a dng ha s gp tr ngi v khi a dng ha s c kh nng dn n vic
thay i ngh nghip nn cc thnh vin ca t chc s phn khng. Loi hnh vn ha th ba -
vn ha dng cng ng gia nh, thng c c tnh "ng cng" do n to ra nhiu qui tc. Nn
khi chn mt chin lc khc bit vi chin lc hin hu, t chc cn phi c nhng hot ng
cn thit thay i bn sc cng ty cho ph hp. Cc loi hnh vn ha nng nghip, do b nh
hng bi yu t t nhin, kh hu, nn ngi ta lun coi trng yu t kinh nghim hn l t duy
sng to v to bo. T , trong cng tc lp k hoch, cc t chc thng da ch yu vo kinh
nghim trong qu kh xy dng k hoch cho tng lai v cc k hoch phn ln thin v ci
182
tin, t c nhng d on liu lnh mang tnh i mi vt bc. Ngoi ra, kinh t nng nghip l
thuc rt nhiu vo iu kin thin nhin, thng b mt ma, hn hn nn vn ha nng nghip
c thi quen "tch cc phng c". Thi quen ny dn n vic lp k hoch thng tnh n di
hn v hng v phng chng ri ro hn l i tm s mo him. Do trch nhim tp th mang
tnh tri, trong cng tc lp k hoch cc t chc thuc loi hnh vn ha nng nghip t xc nh
trch nhim c nhn v cng vic c nhn mt cch c th, m thng c ngm nh v cc c
nhn cng t xc nh c trch nhim ca mnh. Trong qu trnh lp k hoch, thng c s
tham gia ca cc thnh vin c trch nhim lin quan. Ngc li, vi loi hnh vn ha du mc,
cc c nhn cng nh t chc thng phn tch nhng vin cnh, cc c hi mt cch khoa hc
ra mt chin lc thch ng. Cng tc k hoch thng hng n vic to lp nhng bc
i mi to bo v mang nhiu ri ro. Do nh hng ca tnh cch du mc l nay y, mai v
t b ri ro do thi tit, nn ngi dn thuc loi hnh vn ha ny khng hay phng xa. T ,
trong cng tc lp k hoch, cc t chc thuc loi hnh vn ha ny c thin hng lp nhng
ngn hn hn v c th hn. Do nh hng ca ch ngha c nhn, trong cc k hoch thng nu
mt cch chi tit trch nhim tng thnh vin vi nhng cng vic phi thc hin. Vic lp k
hoch, s tham gia ca nhng ngi c trch nhim lin quan l rt hn ch, nht l cc t chc
IT
thuc mt s nc phng Ty nh Php, ...
Trong cng tc ra quyt nh, yu t vn ha cng c th hin r nt. Vi loi hnh vn
ha gc nng nghip, cc quyt nh thin v tp th hn l cc quyt nh c nhn v mi ngi
trong t chc c xem nh thnh vin trong mt "gia nh" v c trch nhim "chung phn".
PT
Hn na, do thi quen n o cn nhc k, thiu tnh quyt on xut pht t li sng trng tnh
v li t duy coi trng cc mi quan h. iu quan trng hn l s hi ha v thng nht "theo
trit l m dng" l phng cch gii quyt cc mu thun v to c s nht tr cao, nn
thng thng i n cc quyt nh trong cc t chc ca Nht v mt s nc chu , cc
thnh vin phi tri qua mt qu trnh bn bc, tho lun t thp n cao mt nhiu thi gian
i n nht tr (h thng thng ringi trong cc t chc ca Nht Bn). Cch t c quyt nh
nh th mt nhiu thi gian v chi ph, nhng khi ra quyt nh th vic thc hin s thun li
hn do d c c s nht tr, cc thnh vin c lin quan thu hiu c nhng trch nhim
phi thc hin lin quan n cc quyt nh c ra, do c s thng t trong qu trnh ra
quyt nh. Ngc li, vi loi hnh vn ha gc du mc, vi ch ngha c nhn l tnh tri, cc
quyt nh c a ra ch yu l bi c nhn ca nhng ngi c quyn hnh. Do khng coi
trng tnh hi ha v thng nht, cc quyt nh c ra khng nht thit phi c s nht tr ca
nhng ngi c lin quan, m theo quan im cp di phi phc tng cp trn. Vi phng
cch ny, cc quyt nh c th a ra nhanh chng v cc c nhn c th s chu trch nhim v
nhng quyt nh ca mnh. Tuy nhin, vic thc thi quyt nh s mt nhiu thi gian do cc
thnh vin c lin quan cha tht thu sut quyt nh c ra v thiu s thng dt. Hn na,
mi khi quyt nh c a ra, thng pht sinh nhng mu thun m gii quyt i hi
nhiu thi gian nhng kh to nn s hi ha v nht tr.
183
b.. Vn ha v cng tc t chc.

Cch t chc cc phng ban v cc b phn trong mt t chc ph thuc nhiu vo vn
ha ca t chc. Vi loi hnh vn ha gc nng nghip, do c tnh cng ng cao trong cc mi
quan h, tn trng s hi ha v tnh thng nht, nn vic t chc cng vic mang tnh tp th
nh : t, i, ban... s rt thun li v t pht sinh nhng mu thun ngoi chc nng
(dysfunctional conflict). Cng do nhng tnh cht trn ca loi hnh vn ha gc nng nghip,
cc thnh vin d xc lp cc mi quan h ngang v cc quan h cho. V cng t nhng c tnh
ny, vic p dng m hnh t chc theo dng ma trn thng gp thun li hn so vi loi hnh
vn ha khc. Ngoi ra, do li t duy tng hp, cc thnh vin ca t chc c loi hnh vn ha
gc nng nghip khng thch phn chia cng vic gia cc b phn theo s chuyn mn ha qu
su m h thch a dng ha cng vic, mt ngi lm nhiu vic nhiu ngh. Mt nhc im
ca tnh cng ng cao ca loi hnh vn ha gc nng nghip l c th pht sinh tnh cc b v
a phng ch ngha v nhng nhn thc lch lc. gii quyt vn ny, cc cng ty Nht
Bn thng p dng ch lun phin cng vic (job rotation) trong ni b v trong cng ty (tt
nhin y khng phi l mc tiu duy nht ca ch lun phin cng vic).
IT
Ngc li, vi loi hnh vn ha gc du mc, do ch ngha c nhn v t duy phn tch l
tnh tri, nn trong cng tc t chc, vic phn chia cc b phn thng thc hin theo chc nng
mt cch rch ri. Tuyn quan h quyn hnh ph hp vi m hnh trc tuyn. Cc thnh vin
trong t chc c thin hng pht trin ngh nghip mt cch chuyn su. Cng vic yu cu
thc hin mt cch c lp nn vic to lp mt c cu t chc trong yu cu c nhiu mi
PT
quan h ngang v cho nh c cu nhm cng tc (team work) hay c cu ma trn th thng gp
nhng mu thun trong v ngoi chc nng. Vn ha theo loi hnh ny thng ph hp vi m
hnh t chc gin n (simple structure), theo chc nng (functional structure), theo th trng
hoc sn phm (divisional structure); t ph hp hn vi c cu ma trn (matrix structure).
c. Vn ha v lnh o.
Trong cc chc nng qun l, chc nng lnh o l chu s nh hng ca vn ha nhiu
nht v n lin quan n yu t con ngi.
Vn tuyn dng : Vn ha ca cc t chc phng ng - vn ha gc nng nghip,
thng tuyn dng ngi vi thi gian di hn, c th l sut i. Vic tuyn ngi khng thin
v chuyn mn su m thng tuyn ngi mt la tui v trnh hc vn nht nh l lp
vo mt ch trng chung. Tm c ca cng ty thng tng quan vi cht lng ca lao ng -
cng ty ln hn th yu cu cht lng lao ng cao hn. Ngc li, phn ln cc t chc thuc
cc nc Ty u - Bc M c ch tuyn dng ngi mang tnh cht ngn hn v khng c g
m bo s cam kt lu di. Vic nhn ngi l phc v cho mt cng vic chuyn mn c
th. Cht lng lao ng khng ph thuc nhiu vo qui m ca t chc.
184
H thng ng vin : i vi cc t chc thuc vn ha phng ng, phn ln h thng

lng bng da vo thm nin cng tc l chnh, phn b sung cho nng sut lao ng hay sng
kin ch mang tnh tng trng v ch yu l khch l tinh thn. Trong nh gi thnh tch ngi
ta s dng bin php t kim im l chnh, kt hp vi p lc ca nhm u tranh cho nhng
gi tr o c hn l s dng mt h thng tiu chun nh gi rch ri theo li t duy chnh xc
nh vn ha "du mc". Trong vic bt, thm nin cng tc c tha nhn l mt tiu chun
quan trng, tr nhng ngoi l v ti nng. Quyn li ca nhng ngi trong "gia nh" c gii
quyt trong mi hi ha, quan tm n quyn li ton cc v lu di, chm lo n cuc sng
ngoi cng vic nh nhng phc li tp th, nh , ni gii tr v ngh ngi, trng hc cho con
em... Ngc li, trong cc t chc thuc h thng vn ha c gc du mc, lng bng da vo
nng sut, thnh tch c nhn l chnh, t phn bit tui tc, gii tnh... Vic nh gi thnh tch
c da vo h thng nh gi bng cch s dng nhng cng c nh lng "chnh xc" theo
li t duy phn tch. Vic bt ph thuc chnh vo thnh tch c nhn; kinh nghim thm nin
cng tc l tiu chun th yu. T chc t khi chm lo n cuc sng bn ngoi cng vic, cc
phc li x hi cho thnh vin t c t chc quan tm.
IT
Vn o to v pht trin ngh nghip : Do h thng tuyn dng ca cc t chc thuc
vn ha gc nng nghip l tuyn dng cho "mt ch trng , ch tuyn dng l di hn v coi
trng kinh nghim cng thm nin cng tc, nn vn gio dc v o to trong cc t chc
thuc loi hnh vn ha phng ng gc nng nghip rt uc coi trng. c bit, Nht ngi
ta coi t chc ni h lm vic l trng hc ln, , cc thnh vin c hng dn mt cch
PT
cn thn trong cng vic, trong giao tip, trong sinh hot... Ngoi ra, cc t chc cn chm lo n
vic o to cc thnh vin m rng ngh nghip hn l chuyn mn ha qu su, gip mi
ngi pht trin ngh nghip v nhn cch mt cch ton din. Tri li, i vi hu ht cc t
chc thuc Ty u - Bc M, ngi lao ng c dng cho mt cng vic i hi c chuyn
mn v kinh nghim nht nh, vic s dng lao ng ch mang tnh ngn hn - khi xut hin mt
nhu cu lao ng chuyn mn khc th sa thi ngi c v nhn ngi mi... nn cc t chc
thuc h thng ny t quan tm n vic o to cho cc thnh vin, k c nhm mc ch chuyn
i c cu, m cc c nhn phi t o to v vn ln c th cnh tranh ln nhau v thnh
tch. Ni lm vic c xem l ni thi th ti nng ch khng phi l trng hc v ni tu dng.
Vn thng t v quan h trong t chc : Trong cc t chc thuc loi hnh vn ha
phng ng, vi trit l t chc l mt cng ng, mt gia nh. T , cc mi quan h "trng
tnh" thng da vo tui tc, thm nin, tn ti trt t theo th bc gia nh - (trng lo lng).
Nhng ngi thm nin cao c xem l lnh o tinh thn v l tm gng cho cc th h
sau noi theo. Quan h gia nhng ng nghip, gia gii qun tr v ngi lao ng l quan h
thn tnh, gip ln nhau. Cc quan h khng chnh thc c coi trng. T chc lun ng
vin thc v tinh thn tp th vi nhng mi ng cm, chia s tm t tnh cm v cm xc.
Thng t chnh thc v khng chnh thc trong t chc c thc hin theo a chiu, chiu dc
185
trn xung, di ln, chiu ngang v cho... Ngc li, trong cc t chc thuc loi hnh vn ha
gc du mc thuc Ty u - Bc M, cc mi quan h " trng l" da vo cc mi quan h chnh
thc, da vo cp bc; quyn hn v trch nhim v c th hin qua mt "tha c". Tn ti trt
t trong t chc l da vo a v trong x hi. Quan h gia gii ch, gii qun l v nhn vin
c mt khong cch ln, c bit Php, Mexico v . Cc tuyn thng t trong t chc thng
l chnh thc v theo tuyn quyn hnh.
Vn gii quyt cc mi bt ng : Trong qun tr, ng x ca t chc thuc loi hnh
vn ha phng ng, cc mi bt ng gii quyt mt cch t nh; s dng l phn tch
ng sai, nhng s dng tnh x l theo cch "c l, c tnh" ca t duy lng hp v trit l
m dng hi ha v thng nht. c bit gii quyt cc mi bt ng th t chc v cc thnh
vin thng s dng cc mi quan h phi chnh thc v nhng ngi cao nin thng l trung
gian cho cc cuc ha gii. Phng chm ca vic ha gii l t c s hi ha, nhn nhng
ln nhau hn l xc nh trch nhim thuc v ai, ai li... Ngc li, cc t chc Ty u - Bc M
trong gii quyt cc mi bt ng trong t chc nh th tc "ta n" tc dng l phn tch v
gii quyt theo li t duy chnh xc. Khi gii quyt cc mi bt ng trong t chc ngi ta
ai nu "theo lut"
IT
thng da vo h thng chnh thc. Kt qu ca ha gii l xc nh ai phi "bi thng" cho
4. Vn ha v cng tc kim tra.

Theo Koontz v O'donnell, mt trong nhng nguyn tc m cng tc kim tra phi m
PT
bo l h thng kim tra phi ph hp vi bu khng kh ca t chc. iu ny Koontz v
O'Donnel hm rng vn ha ca t chc c nh hng n hot ng kim tra. cc t chc
thuc nn vn ha phng ng, h thng kim tra c s dng l h thng mc nhin. Cc t
chc cao hnh thc t kim tra, t sa cha nhng sai st hn l s dng nhng hnh thc
kim tra mang tnh "trng pht" t bn ngoi. Cng tc kim tra thin v gip hon thnh tt
cng vic ca tp th hn l nhm mc ch nh gi thnh tch c nhn. C th, Vit Nam,
ngi coi trng yu t t ph bnh, t gic t mt chng trnh sa cha khuyt im l mc
tiu quan trng trong cng tc kim tra, v vic ph bnh l gip nhau sa cha khuyt im
cng tin b. Mt khc, do trong cng tc lp k hoch khng thng nu nhim v ca tng
c nhn c th, trch nhim tp th, lng bng t nng vo thm nin, nn trong cng tc kim
tra cc t chc thuc loi hnh vn ha phng ng thng hng vo cng vic hn l con
ngi c th. Vit Nam, Ch tch H Ch Minh cng ch ra phng chm trong ph bnh v
t ph bnh l ph bnh vic ch khng ph bnh ngi. Ngc li, trong cc t chc thuc vn
ha Ty u - Bc M, vic kim tra c thc hin theo c ch hin nhin - b phn ny lm c
b phn khc kim tra theo l thuyt X . Trong cng tc kim tra, ngoi mc ch m bo c
kt qu cng vic ph hp vi mc tiu ca t chc, n cn nhm mc tiu rt quan trng l
nh gi thnh tch c nhn. Do t duy chnh xc, cc t chc thng thit lp mt h thng kim
tra khoa hc v thng s dng cc cng c ton hc lng ha.
186
10.3. QUN TR S THAY I

10.3.1. Cc kiu thay i t chc
Thay i t chc cp n nhng s chuyn i trong thit k hoc vn hnh mt t
chc. Cc nh qun tr cn phi nhn thc r khi no th t chc cn thay i v h cng phi c
kh nng khng nh hng t chc trong sut tin trnh thay i. Khi mt phng php sn
xut tt hn v kh mi l xut hin, vic tip nhn phng php mi ny s i hi nhng thay
i quan trng trong t chc. S pht trin ca Internet trong nhng nm gn y thc y cc
nh qun tr trong hu ht cc ngnh cng nghip phi t duy li v thay i mt cch hp l
cch thc vn hnh t chc ca h. Khng ch nhng thay i v cng ngh m nhng bin i
ca cc yu t mi trng kinh t, x hi, t nhin cng thc y cc t chc cn thay i
thch ng. Thch thc i vi cc nh qun tr vin khng ch l nhn thc s cn thit phi thay
i t chc thch ng vi nhng thay i ca mi trng m chnh l kh nng qun tr nhng
s thay i . Kh nng u tin qun tr s thay i l nhn din c c trng v bn cht
ca nhng thay i trong t chc. C nhiu cch phn loi s thay i, tuy nhin theo cch
phn loi ca S.Jackson th vic xc nh kiu thay i da trn hai tiu ch chnh: l mc thay
IT
i v cch thc thc hin thay i.
Mc thay i
Nhng thay i trong t chc xt theo mc c th chia thnh hai loi nhng thay i
cn bn trit v nhng thay i c tnh ci tin tin trin dn dn. Thng th nhng thay i
PT
ln, trit tc ng n cch thc vn hnh ca t chc thnh thong mi din ra. Trong khi
nhng thay i nh, din ra dn dn th rt thng gp hn. Nhu cu ci thin thnh tch mt
cch lin tc nhm vt qua i th cnh tranh l mt trong nhng l do chung nht cho nhng
thay i nh hoc nhng ci tin trong t chc. Khi P&G to ra mt loi nc c sn mi, h ch
cn thc hin mt s thay i nh trong sn xut v hot ng bn hng, v nh lm tng kh
nng chp nhn ca khch hng i vi sn phm. Nhng t chc thnh cng thng kt hp s
dng nhng mc thay i ny, t thay i dn dn n thay i tn gc, trit .
Thay i trit
Din ra khi mt t chc thc hin nhng iu chnh cn bn, chnh yu trong cch thc
kinh doanh. Vic ng dng mt c cu t chc mi, hp nht vi mt t chc khc hoc thay i
t mt Cng ty dch v t nhn sang Cng ty phc v cng ng l nhng v d cho thay i tn
gc hay trit . Thay i trit din ra khng thng xuyn v thng yu cu rt nhiu thi
gian di hon thnh. Cc t chc thc hin nhng thay i ny c th do xut pht t cc hot
ng ca nhng thay i mi trng, hoc t nhng gim st v kt qu hot ng ko di. Hoc
t nhng thay i quan trng v nhn s hoc s kt hp ca c ba yu t trn.
c pht trin bi nh khoa hc x hi Kurt Lewin, tin trnh thay i c phn chia
mt cch khi qut thnh ba giai on.
187
Trong giai on 1, ph v hin trng, cc nh qun tr s tin hnh lp k hoch v chun

b cho cc thnh vin ca t chc thc thi s chuyn i c bn t chc. Mc tiu hng u trong
giai on ny l thuyt phc cc thnh vin ca t chc v nhu cu ca s thay i v gim xu
hng chng i li s thay i.
Trong giai on 2, chuyn i hu ht nhng thay i thc s din ra trong giai on ny.
Giai on ny thng c m t nh mt tin trnh thc hin.
Cui cng, trong giai on 3, xy dng li l giai on m s thay i c cng c. Mt
cch l tng th mt khi nhng thay i c thc hin nn duy tr v cng c nhng kt qu
t c. Nhng con ngi li c xu hng hnh x theo thi quen v thi quen th rt kh
thay i. Do vy, trong giai on xy dng li, vic kim tra nhng kt qu theo d kin v cung
cp nhng s h tr cho nhng hnh vi mi l vn c bn nhm gim thiu s ti pht nhng
cch thc lm vic c.
Thay i dn dn
Nh trnh by, thay i trit thc hin da trn lp lun cho rng mt "v n ln"
IT
(big bang) c th lm chuyn i mt t chc thnh mt ci g mi m. Ngc li, thay i
dn dn l mt tin trnh lin tc din tin theo thi gian m trong nhiu s thay i nh xut
hin u n. Sau mt thi gian di, nhng hiu qu tch lu ca nhng thay i ny c th s
lm chuyn i t chc mt cch tng qut. Trong khi ang din ra th nhng thay i ny c th
s lm chuyn i t chc mt cch tng qut. Trong khi ang din ra th nhng thay i ny
PT
dng nh ch l s xem xt li mt s kha cnh v ci thin cch lm vic trc y.
Cch thc thc hin thay i
Ngoi s khc nhau v mc thay i nh trnh by l s khc bit v cch thc thc
hin thay i: phn ng li hay chn trc. C th l cc t chc c th thc hin nhng thay i
trit nhm i ph li vi mt cuc khng hong hoc do nhng ngi lnh o c mt tm
nhn mi v vin cnh tng lai nn cn phi thay i n u. Tng t nh vy, t chc c
th thc hin nhng s thay i dn dn nh mt s phn ng li nhng s kin hoc chn trc
nhng xu hng va mi chm hnh thnh.
S kt hp gia cc mc thay i v cch thc phn ng vi thay i hnh
thnh nn cc kiu thay i khc nhau.
188
Chng 10 Nhng
ng vn ca qun tr hc hin i
IT Hnh 10.1 Cc kiu thay i

PT
1. Thay i phn ng
ng li
l
Thay i ny dinn ra khi mt
m t chc b buc phi thay i nhm m p ng li mt vi s
kin din ra trong mi trng
ng bn trong v bn ngoi. Nhng
Nh thay i chinn l
lc ca cc i th
cnh tranh hay nhng
ng khm ph cng ngh
ngh v khoa hc mi l cc v d v cc tc ng ca mi
trng khin t chc thc hinn nhng
nh thay i phn ng li.
Thay i phn ng lii c thth c thc hin dn dn hoc l trit . Nu t chc thch
ng vi s thay i caa mi trng
tr m khng phi thc hin nhng nh nh h
hng li mang tnh
quan trng trong chin lcc v cc gi tr,
tr th thay i s dinn ra theo cch ph
phn ng li v dn
dn. Chng hn,n, khi Citibank ln
l u tin a vo thc hin chin lc mii l ss dng cc my
ATM thnh ph New York, n tr tr thnh mt s kin quan trng i vii nh
nhng ngn hng cnh
tranh. Cc my ATM sn n sng a vo ss dng bi nhng ngn hng khc, nhng hhu ht cc
ngn hng ch c mt my tt trc
tr tr s ca h. Citibank thit lp mtt vi my ATM v ro
khu vc xung quanh khu tin snh nhm cung cp cho khch hng s an ton v ring t hn.
Khi giii kinh doanh ngn hng nhnnh thc r rng rng my ATM gip gim m chi ph v tng ss
tho mn caa khch hng, th h h thc hin nhng ng thi phn ng lii bbng cch s dng
thm cc my ATM v tt chng nhng ni t ph trng, nhng cho d vy th iu ny cng
t nhiu lm thay i cch thcc kinh doanh nn
n tng ca h.
189
i khi, nhng s thay i phn ng li to nn mt thit k t chc mi. p ng li

mt cuc khng hong, nhng nh lnh o cp cao c th nh gi li cch tip cn ca h v
quyt nh nhng thay i c bn. Khi Durk Jager tr thnh Tng gim c ca P&G, ng c
gng sng to li nhm gip Cng ty ci thin s st gim nng lc. Vai tr ca ng l lm thc
tnh vn ho l vo bo th ca Cng ty v chuyn di n thnh mt Cng ty c tinh thn kinh
doanh hn. Jager thay i nhng tin trnh c bn ca Cng ty nh pht trin sn phm mi,
thc hin nhng nghin cu th trng v ra quyt nh nn khuyn mi sn phm no. ng
ng ca mt s nh xng v ct gim hng ngn cng vic. Nhiu qun tr vin, nhng ngi
tn ti c qua cuc chuyn i, c thuyn chuyn n nhng cng vic mi. Nhng
thc o ti chnh mi c s dng nhm nh gi s tin b ca Cng ty. Khng may l nhng
phn ng ca Jager nhm thc hin mt s thay i trit khng thnh cng. Mt nm sau
khi ng bt u nhng thay i, gi chng khon ca Cng ty rt mnh, 50% trong vng 6
thng v Jager b thay th. Cc nh qun tr ca P&G tin rng mt trong nhng sai lm ln
nht ca Jager l c gng thay i mi th cng mt lc. C v nh ng khng hiu c l
t chc cn thi gian bao lu vch k hoch v cn phi cn thn nh th no khi thc hin
nhng s chuyn i trit nh vy.
IT
2. Thay i n u
Thay i ny xut hin khi cc nh qun tr thc hin nhng thay i t chc nhm n
trc nhng s kin sp xy ra hoc khi t chc bc vo chu k u ca mt xu hng mi.
Cc t chc vn hnh tt lun tm kim cch tt hn thc hin cng vic nhm lun gi v tr
PT
dn u trong cnh tranh. H thng thc hin nhng ci thin v cng ngh, v thit lp nhng
tiu chun mi gia tng s hi lng ca khch hng. Thng thng, s thay i n u din
ra dn dn v hng n kt qu t nhng s iu chnh v nhng ci thin thng xuyn. i
khi s thay i n u l khng lin tc. Nhng nh qun tr c tm nhn xa trng rng trong t
chc lun thc hin nhng thay i c bn theo cch n u ngay c khi nhng cuc khng
hong khng xut hin. V khi khng c khng hong th s thay i cng nn c hoch nh
cn thn v thc hin dn dn.
10.3.2. Hoch nh s thay i trong t chc

Thay i t chc c th khng c nh trc v i khi ln xn, hn lon hoc c th
c hoch nh. Nhng thay i t chc trn phm vi rng thng him khi xy ra m khng c
nhng bin ng ln. Do vy hn ch s hn lon, bin ng ln , cc t chc thng n
lc hoch nh s thay i bng cch p t mt s trt t cho qu trnh thay i. S thay i
thng c trt t khi n c hoch nh. Bn thn tin trnh hoch nh thay i gip thuyt
phc cc thnh vin trong t chc v nhu cu ca s thay i v li ko h vo cc quyt nh v
vic lm th no thay i.
1. nh gi nhng thay i ca mi trng
190
Mc v tc thay i ca mi trng c lin quan n t chc. Bn yu t mi

trng quan trng nht quyt nh s thay i t chc l khch hng, cng ngh, i th cnh
tranh v i ng nhn vin. Nhng yu t khc c th gy p lc lm t chc thay i c th k
n l s ton cu ho, s pht trin ca cng ngh v nhng hnh ng ca nhng nhn t quan
trng nh c ng, cc nh lp php, cc t chc hip hi v nhng nhm t chc chnh tr. Cc
hot ng chn on v nh gi mi trng m bo cho t chc lun nhn thc c nhng
thay i t . Nhng thay i ny cn c d on v nh gi mc nh hng n t chc
nhn dng v phn tch mc thay i cn thc hin ca t chc ng ph.
2. Xc nh khong cch gia kt qu v mc tiu
Thc cht l xc nh s khc bit gia nhng g t chc mong mun thc hin v nhng
g n thc s lm c. Bng vic xc nh s chnh lch ny, cc nh qun tr c th a ra
nhng cu tr li c th cho cu hi: iu g ang xy ra?
3. Chn on cc vn ca t chc
Mc ch ca vic chun on t chc l nhm xc nh bn cht v phm vi ca vn
IT
trc khi hnh ng. Thng qua vic chn on, cc nh qun tr pht trin mt s hiu bit v
cc l do ng sau nhng s chnh lch v thnh tch. H s tr li c cu hi: ti sao chng ta
li gp phi s chnh lch v thnh tch? Nhng nh qun tr nh hng theo thnh tch cng rt
hay bt u mt cch vi v qu trnh thay i v thc y cc gii php trc khi xc nh mt
cch r rng bn cht ca vn .
PT
Cc k thut thu thp d liu nh thm d kin, t chc hi tho, phng vn khng
chnh thc thng c s dng chn on vn . iu quan trng trong qu trnh chn
on l trnh nhng nh kin ch quan ca nhng ngi c trch nhim trong t chc. Cc t
chc cng c th thu cc nh t vn bn ngoi nhm h tr cho vic chn on vn . V d
nhng vn v quan h c nhn thng yu cu phi thu thp nhng thng tin kh nhy cm t
cc nhn vin. Cc nh t vn bn ngoi thng c kh nng hn trong vic hng dn cc cuc
phng vn v thuet minh cc d liu mt cch t nhiu hn cc nh t vn bn trong Cng ty.
Thm vo , cc nh t vn ny thng c kinh nghim m t chc thiu trong vic hng dn
v phn tch cc cuc nghin cu thi mt cch ng n.
4. Phi hp v truyn thng tm nhn (quan im) v tng lai
Nhng n lc thay i thnh cng cn c hng dn bi mt tm nhn r rng v tng
lai. Mt khi cc nh qun tr cha hnh thnh quan im r rng v thuyt phc nhng ngi
khc phi hp vi h trong vic n lc thc hin quan im th h khng th to ra s nhit
tnh v ngun nhn lc cn thit cho s thay i trn phm vi rng.
5. Pht trin v thc hin k hoch chin lc cho s thay i
191
i vi nhiu n lc thay i quan trng, k hoch chin lc ca t chc c th kh

phc tp v khng d hiu i vi i ng nhn vin v n bao gm nhng kin ngh cho tt c
cc cp v tt c cc n v c lin quan n cc n lc thay i. Trong mt t chc c cu
trc bi cc phng ban chc nng, mi phng ban phi pht trin mt k hoch chuyn su hn
da trn k hoch chin lc chung, v trong cc t chc cu trc theo vng, k hoch c th hn
cho mi vng phi c pht trin v K hoch chin lc nn c tip nhn ch sau khi
xem xt hng lot cc phng php khc nhau nhm d on s thay i. Mt k hoch chin
lc cho s thay i iu phi cc mc tiu ca vic thay i v m t nhng thc o c th
c s dng nhm gim st v nh gi s tin trin ca cc mc tiu ny. Cui cng, k hoch
chin lc cung cp mt lch trnh cho vic thc hin v nh gi.
a. Thit lp mc tiu
vic thay i t hiu qu, cc mc tiu phi c thit lp trc khi cc n lc thay
i bt u. Nu c th, cc mc tiu phi (1) c th t ti mt cch thit thc, (2) c pht
biu mt cch r rng v c th o lng c, (3) hi ho vi cc chnh sch v mc tiu chung
ca t chc v (4) c th t c. V d, khi vic kinh doanh bnh pizza mang v Virginia i
IT
hi cn phi ci thin tnh an ton ca cc li xe, ngi ta bt u thu thp cc thng tin h thng
v hnh vi (v d nh phm vi trong ngi li xe hon tt vic dng xe cc nt giao thng).
Ban qun tr chia s thng tin vi cc nhn vin v hi h thit lp cc mc tiu c th ci
thin. Trong vi thng tip sau , hnh vi li xe c kim tra v cc biu c s
dng thng tin cho nhn vin v s tin trin ca h dt cung cp mc tiu. Cc nhn vin
PT
tham gia v vic thit lp mc tiu ch ra nhng s ci thin trong mt vi lnh vc, bao gm
ngay c mt s vn m h khng thit lp cc mc tiu c th.
b. nh gi cc phng n
Khi pht trin mt k hoch chin lc cho s thay i, nh qun tr phi xem xt tt c
phng n kh thi, cng vi nhng u im v nhc im ca chng. Nhng vn phc tp
thng i hi nhng gii php theo nhiu hng. Tt c cc gii php ny thng khng th
thc hin cng mt thi im, do vy phi thit lp trt t u tin v tnh n c nhng nhu cu
ngn hn v di hn. cho mt k hoch t hiu qu, nhng i tng chu tc ng phi cam
kt vi n. Cch tt nht m bo k hoch c thc thi, tc gia tng s cam kt trong qu
trnh thc hin l thng qua s tham gia. Vic cc nhn vin phi c tham gia vo vic hoch
nh s thay i c coi nh l vic hin nhin bi v h cng l nhng ngi thc thi s thay
i.
T chc lc lng c nhim, nhm tp trung, cc hot ng thm d, thit lp ng
dy nng v cc bui trao i khng chnh thc l nhng cch thc m c nh qun tr c th
dng kch thch s tham gia ca cc nhn vin v nhng i tng c lin quan khc trong
vic nh gi cc phng n cho s thay i.
192
6. D on s chng i v hnh ng hn ch n
Rt t cc n lc thay i t chc c hoch nh vn hnh sun s nh cc nh qun tr
mong mun. Hu ht u c thc hin vi mt s s chng i. Mt s ngi chng i s
thay i bi lo s rng bn thn h s khng th p ng c cc yu cu v k nng v nng
lc cn thit do s thay i ca t chc t ra. Mt khc, mt s qun tr vin khng c kh nng
thay i v nhn thc v hnh ng theo kp tc thay i ca t chc. V vy, vt qua
v gii quyt thnh cng s chng i, cc nh qun tr phi hc d phng chng v sau
chn trnh chng, nu c th.
Cc nh qun tr cn nhn thc c cc hnh thc khc nhau ca s chng i: s ph
phn ngay lp tc, s ph hoi, s ng gi di, s im lng, v s khng c ra mt l mt s
v d v s chng i. Mt s nh qun tr thm ch khng dm khi ng s thay i bi v h
cm thy khng c kh nng ch ng cc s chng i c th xy ra. Cc nh qun tr thnh cng
phi nhn thc rng ti sao ngi ta phn i s thay i v cn phn lm g ch ng nhng s
phn i .
Trong thc t cng c mt s phn i li s thay i c th c ch. Nhng s chng i
IT
ng n s lm cho ban qun tr suy ngh v nhng thay i m h xut mt cch thn trng
hn, s gip cc quyt nh thu c kt qu tt hn.
Nhn chung, cc c nhn v i khi thm ch c t chc, u c khuynh hng chng i
li s thay i v bn nguyn nhn sau: s hi, li ch ang c hng, hiu sai v tnh hoi
PT
nghi.
a. S s hi
gim s chng i li cc thay i, cc nh qun tr trc ht phi khng s hi s
chng i, v sau gip cc nhn vin khng s s thay i hoc cc hu qu ca n. Mt s
ngi chng i li s thay di v h s rng h s khng th pht trin nng lc theo yu cu
tr nn hiu qu trong mi trng mi. Cn tr thng gp trong thay i t chc l s min
cng ca cc nh qun tr v nhn vin khi thay i thi ca h v hc hi nhng hnh vi
mi m t chc yu cu. Thm ch ngay khi cc nhn vin hiu v chp nhn l h cn phi
thay i, th vic thc hin n cng rt kh khn do h s nhng hu qu. Khi tp on Mercedes
- Benz Credit bt u c cu li cc hot ng ca n ti Hoa K, Tng Gim c Georg Bauer
bit rng s s hi c th l mt vn v vic c cu li thng ng ngha vi gim quy m.
Theo ng: "Rt cn thit phi thit lp nhng yu t khng s hi trong ton b tin trnh thay i
ny". Thay v chng i li s thay i, ng mun cc nhn vin phi gip to ra mt t
chc hiu qu hn v mi hn bng cch din t kin ca h v nhng ch phi ct b v lm
th no lm vic khc hn.
b. Lo ngi v li ch ang c hng
193
S s hi thng i lin vi lo ngi v cc li ch ang c hng. Nhng ai ang c

hng li vi nhng th ang tn ti th h thng phn i li s thay i. Hnh vi ny dng
nh xut hin ngay c khi nhng ngi ny nhn thc c nhu cu ca s thay i. Theo mt
nghin cu, cc nh nghin cu tm ra c rng rt him khi vic thuyt phc mi ngi v
nhu cu thay i t chc tt hn gip lm gim s chng i ca h vi s thay i. Con
ngi vn tip tc chng i li s thay i nu h tin rng n mu thun vi li ch ca bn thn
h.
Mt s nh qun tr khi u s thay i tin rng mi ngi vi mt lng thng tin nh
nhau phi ra quyt nh nh nhau. Gi thuyt ny khng phi lun lun ng. Nhng nh qun tr
cp cao thng nhn s thay i nh l mt cch thc ci tin t chc. H cng tin rng s
thay i s a n cho h nhng c hi mi pht trin nng lc c nhn cng nh khc phc
nhng thch thc mi. Ngc li, cc nhn vin c th xem nhng thay i c a ra s ph
v tho thun gia h v nhng ngi ch. c bit, h c th ngh rng khi lng cng vic
tng ln v gi lm vic nhiu hn l kt qu ca vic thc hin nhng thay i quan trng ca t
chc.
IT
Georg Bauer ca Mercedes - Benz tn cng nhng vn kt hp gia s s hi v li
ch ang c hng bng hai cch. Trao quyn cho cngnhn v giao cho h mt s quyn kim
sot trong qu trnh thay i l mt cch hiu qu gim cng thng m ngi lao ng c th
gp phi trong n lc thay i. Lm cho li ch ca ngi lao ng gn lin vi li ch ca Cng
ty, ng a ra s m bo mt cng vic mi v c th tt hn cho bt k ai can m loi b
PT
v tr hin ti ca h. Trong n lc thay i thnh cng ny, bn cp qun tr bin mt theo s
ngh ca chnh nhng nh qun tr.
c. S hiu lm
Ngi ta chng i li s thay i khi h khng hiu r tc dng ca n. Nu khng c
quan tm nhanh chng, vic hiu lm v thiu tin tng s hnh thnh s chng i. Cc nh
qun tr cp cao phi hin din trong qu trnh thay i gii thch r rng nh hng mi ca
t chc v n c ngha nh th no i vi nhng ngi c lin quan. Tp hp mi ngi li
tho lun vn ca h mt cch ci m l nn tng ch ng s chng i li s thay i.
Khi hoch nh nhng s thay i trn din rng trong t chc, cc nh qun tr phi d
on rng s hiu lm s pht trin v tin lng cc bin php hn ch chng. Ti Cng ty
bo him Prudential, cc tr chi c thit k mt cch c bit c s dng gip nhn vin
hiu nhng ng dng ca s thay i sp xy ra ca Cng ty. Nhng nhm nh cc nhn vin
tt c cc cp v tt c cc loi cng vic trong khp Cng ty u c triu tp li tham gia
tr chi. N va cung cp thng tin va gip gii tr vui v. Cch tip cn ny t ra rt hu dng
v qua thng tin cho i ng nhn vin v nhng ng dng ca s thay i m h s tri
nghim, nh vy gip tin trnh thay i c thun li v thc hin c.
194
d. S nghi ng
Trong mt s t chc, vic bt u cc n lc thay i dng nh cng n gin nh vic
mt nh qun tr mi n lc th hin danh ting ca h. Qua thi gian, cc nhn vin nhn thy
cc n lc thay i n v i ging nh cc ma trong nm. Cui cng, s nghi ng xut hin v
cc nhn vin t chi h tr nhng chng trnh thay i khc. Khng c s h tr ca nhn vin
th nhng n lc thay i s tht bi v n li gp phn cho s nghi ng.
Cc t chc c th gim s nghi vn bng cch li ko nhn vic tham gia vo ton b
tin trnh thay i. Cc nghin cu ch ra rng s tham gia, c bit l khi t nguyn, thng dn
n s tn tm. Ti Cng ty IBM, ni tri qua s bin i quan trng trong vi nm va qua
di thi Tng Gim c Lou Gerstner, s tham gia y ca nhn vin to nim tin v s
phc hng ca Cng ty.
Tuy nhin, s tham gia c th c mt hn ch ca n. i khi cc nhn vin min cng
tham gia, ngay c khi c mi tham gia. H c th cm thy rng h khng c kinh nghim cn
thit tham gia mt cch hiu qu. Nu nh s nghi ng xut hin, h c th cho rng tht l
ph thi gian khi a ra kin.
IT
7. Lp k hoch gim st v thc thi s thay i
Trong qu trnh thc thi s thay i, cc nh qun tr cn phi gim st phn ng ca nhn
vin cng nh kt qu ca h. Vic o lng s hi lng ca nhn vin v khch hng ca vic
pht trin sn phm mi, th phn, li nhun v nhng kt qu khc phi c kt ni vi nhau
PT
nhm nh gi nhng hu qu di hn ln ngn hn. Tc , mc v di ca cc ci tin
phi c gim st. L tng nht, vic o lng s dng gim st v theo di phi c kt
ni cht ch vi cc mc tiu v lch trnh c thit lp trong k hoch chin lc cho s thay
i.
Thm na, cc kt qu ca qu trnh thay i phi c gim st mt cch lin tc. Tuy
nhin, v n thng tn km v mt thi gian, vic nh gi mu s c thc hin vo thi im
tm gin on c xc nh trc. Vic nh gi u tin phi c thc hin ngay sau khi s
thay i c tin hnh. Nhm trnh vi i ti nhng kt lun khng chn chn, ban lnh o
phi thc hin nh gi khc sau . i khi vic nh gi sau khm ph ra nhng hiu qu tch
cc ca s thay i. Ni mt cch khc, vic nh gi ln th hai c th pht hin ra nhng hiu
qu cc c th xy ra mun hn.
10.3.3. Phng php thc thi s thay i
Sau khi quyt nh rng thay i l cn thit, cc nh qun tr cn p dng mt s phng
php thc hin n. Nhng cc n lc thay i t chc ln nht cn s dng nhng kt hp ca
cc phng php .
195
1. Phng php da trn cng ngh

Khi mt t chc la chn phng php da trn cng ngh to ra thay i, th n s
tp trung s ch vo lu lng cng vic, phng php sn xut, nguyn vt liu v h thng
thng tin. Trong nm 1908, Henry Ford thay i ni lm vic bng cch chng minh cng
ngh lp rp dy truyn c th hiu qu nh th no khi ng a vo sn xut hng lot t.
Trong thi i mi ca tiu dng hng lot, cuc cch mng cng ngh lp rp dy truyn l rt
l tng sn xut hng ho khi lng ln.
Ngy nay cc t chc hin i s dng cng ngh thng tin t c nhng s thay i
ngon mc tng t. Cng ngh thng tin (IT) bao gm mng li phc tp cc my tnh, h
thng vin thng v my mc iu khin t ng. V cng ngh thng tin vn tip tc tin trin
v ngy cng d dng hn cho cc t chc trong vic xy dng s lin kt gia cc nh cung ng,
nh sn xut, nh phn phi v khch hng. Ti Wal - Mart, my tnh tin in t gim st hng
ho bn, gi c ca chng v s lng cn trong kho. Nu h thng nhn bit c rng mc
tn kho gim thp iv i mt hng bt git Tide chng hn, mt n t hng s c gi n
trung tm phn phi gn nht h gi thm bt git Tide cho kho hng . Khi ngun cung ng
IT
bt git Tide ca trung tm phn phi cng cn, h thng s t ng t hng li vi Cng ty
P&G. Vi cc t chc c web sites, cng ngh thng tin cng cung cp phng php hiu qu
thng tin vi khch hng. Ngoi vic cung cp nhng nhn xt v phn hi cho Cng ty, cc
website cn c th c s dng thng tin cho khch hng v s thay i v sn phm dch v
ca t chc. Trong website ca Yahoo!, cc nhn vin v khch hng c th theo di thng
PT
xuyn cc trao i in t c v s thay i m khch hng yu cu ln nhng hnh ng m
Yahoo! Thc hin tho mn chng. Cng ngh thng tin cng hu dng trong vic d b cc
ro cn gia cc phng ban, ci thin vic kim tra cht lng, gim thiu chi ph v tng tnh
hiu nng. Tm li, cng ngh thng tin ngy nay c s dng nh mt cng c hu hiu gip
cc t chc ti thit k hoc h tr cc qu trnh hot ng mi v c s dng trong hu ht
cc lnh vc chc nng nh vn chuyn, mua sm nguyn liu, marketing, sn xut qun tr
ngun nhn lc
2. Phng php thit k li t chc
Phng php ny tp trung vo nhng thay i v c cu bn trong: t chc li cc phng
ban, thay i ngi ph trch v hp nht hoc t chc cc b phn bn hng ca t chc.
Phng php thit k li t chc cho s thay i n gin ch c ngha l di chuyn t mt hnh
thc ca t chc ny sang mt hnh thc khc. i khi nhu cu ca vic thit k li ny sinh tip
theo sau vic thc hin mt cng ngh mi. V cc khch hng ca ngn hng Mellon tr nn
tin nghi hn trong vic s dng th ATM, cc ngn hng nhn thy rng n cn t i 30% cc
chi nhnh. Nhng chi nhnh cn gi li s phi c thit k li tp trung hn vo vic bn
cc sn phm mi v cung ng nhng dch v mi thay v kim tra vic thu ngn.
196
Hai cch tip cn c bn cho vic thit k li t chc l thay i c cu ca t chc v

thay i quy trnh ca t chc. Vi bt k kiu thit k li th t chc nn tn dng kh nng to
s khc bit cho t chc so vi cc i th cnh tranh. Vic kinh doanh, sn phm hoc dch v
khng cng hin chomc tiu ny s l i tng loi b hoc bn i.
a. Thit k li c cu
C cu li c ngha l nh dng li s phn phi quyn lc, trch nhim v s kim sot
trong t chc. Quyn lc, trch nhim v s kim sot thay i mt cch su sc khi ton b b
phn hoc n v kinh doanh thay i theo chiu hng kt hp li hoc tch ra pht trin hay
loi b v sp xp li do chng cho nhim v
Gim quy m l mt cch tip cn quen thuc trong cc phng php thit k li c cu.
Vic gim quy m thng l s phn ng p ng p li vi kt qu hot ng km ci ca t
chc. Mc d vic gim quy m c th ci thin nng lc ti chnh trong ngn hn, nhng mt
vi nghin cu ch ra rng cc doanh nghip b gim quy m thowngf s ri vo tnh trng ti
chnh ti t hn sau . Tuy nhin, khng ai bit c doanh nghip c tn ti c khng
nu khng thc hin s thay i chn. Khng tnh n tnh hiu qu ca n trong di hn,
IT
phng php gim quy m l mt kinh nghim kh khn cho c nhng thnh vin ra i v c
nhng ngi cn tn ti. Nhng ngi tn ti thng cm thy lm vic g sai tri v c v
nh h c tha th, nhng h cng cm thy lo lng khng bit s phi nh th no trong thi
gian n. Nhng ngi cn li thng kh khn trong vic duy tr s tn tm i vi t chc khi
PT
m h phi chu mt p lc ln cho n khi chu k mi ca s ct gim c tuyn b.
b. Thit k li quy trnh
Phng php ny cn c gi l ti lp t chc (reengineering), tp trung vo vic to ra
cch thc mi lm vic. N thng bao gm vic thit k li tin trnh lin quan n cc t
chc cung ng, sn xut v phn phi. Mc tiu l thit k li quy trnh hiu qu nht sn xut
v phn phi sn phm. Quy trnh hiu qu l quy trnh m chi ph thp nht vi thi gian sn
xut hng ho v cung ng dch v nhanh vi cht lng tuyt ho. Nh vy, im xut pht l
nh gi quy trnh hin ti t quan im ca khch hng.
Thng thng vic thit k li c lin quan vi nhng hot ng ch cht khc. Nn nh
rng nhiu t chc c c cu theo chc nng v rng s phn ng ca cc nhn vin i vi s
thay i c bit da trn tc ng ca n i vi b phn ca h. Tuynhin, vic thit k li i
hi cc nhn vin phi suy ngh cho cc chc nng khc nhau. Vic thit k li c th lm gim
s lng "cng vic khng c can thip" gia cc b phn bng cch tng cng s lng cc
ngun lc c nhm gp li cng mt lc p ng nhu cu ca khch hng. Cc li ch c
th bao gm thi gian cung ng nhanh hn, s qung co chnh xc hn v t sn phm cht thp
b tr li hn.
197
mt s Cng ty, vic c cu li quy trnh lin quan n vic ci thin lu lng cng
vic ct gim qua nhiu n v kinh doanh ch khng ch mt vi b phn. S thay i trong
ngnh cng nghip chm sc sc kho d khin cho SmithKline Beecham nh gi li cch thc
m cc n v kinh doanh ca h c c cu. Trc khi c cu li, Cng ty c 4 SBU ring r -
dc, chm sc sc kho bnh nhn, sc kho th y v vin nghin cu lm sng, mi SBU vn
hnh mt cch c lp. Tuy nhin, khi Ban qun tr nh gi nhu cu ca khch hng, h kt
lun rng Cng ty phi c c cu li theo ba quy trnh r rng, cung ng dch v chm sc,
qun tr vic chm sc v vic a thng tin chm sc.
3. Phng php da trn cng vic
Phng php ny tp trung vo vic thay i trch nhim v cng vic c th ca nhn
vin. Bt c khi no cng vic thay i, d l do cn ngh mi hay n lc thit k li, cng vic
cng thay i. Hai cch thc thay i cng vic hon ton khc nhau l n gin ho cng vic
v lm phong ph cng vic.
a. n gin ho cng vic
IT
Cch tip cn cng vic c xa nht thay i l n gin ho cng vic. n gin ho
cng vic lin quan n vic phn tch mt cch khoa hc cc cng vic c thc hin bi cc
nhn vin nhm khm ph ra tin trnh sn xut ti u u ra vi u vo t nht. Vic n gin
ho hng n gim s n lc ca nhn vin v tng thu nhp. Hu ht nhng thch thc cnh
tranh hin ti i hi mt i ng nhn vin nhit tnh v tn tm c th ra quyt nh v th
PT
nghim cch thc mi trong thc hin cng vic. Nhiu ngi tm kim cng vic em li s t
do nhiu hn v nhiu thch thc hn. Do vy, vic thit k cng vic m bo cn nhc n nhu
cu ca nhn vin i hi mt cch tip cn khc hn.
b. Lm phong ph cng vic
Vic lm tng ngha ca cng vic v lm cho cng vic thm thch thc nhm tng
nng sut c gi l lm phong ph cng vic. C bn phng din ca lm phong ph cng
vic cn ch . Trc ht, n thay i mi quan h c bn gia nhn vin v cng vic ca h.
Vic lm phong ph cng vic da trn gi thuyt cho rng nhng cng vic th v v thch thc
c th l ngun gc ca s hi lng v nhit tnh ca nhn vin.
Th hai, vic lm phong ph cng vic thay i mt cch trc tip hnh vi ca nhn vin
theo cch dn dn hng n nhng thi tch cc hn v t chc v mt hnh nh ca bn than
tt p hn. Bi v cng vic c lm phong ph lm tng cm nhn v s t ch v t do c
nhn, do vy nhn vin s n lc khi thc hin cng vic.
Th ba, vic lm phong ph cng vic cung cp nhiu c hi cho vic bt u nhng loi
thay i t chc khc. Cc vn v k thut dng nh cng pht trin khi cc cng vic thay
i, iu li cho nh qun tr mt c hi tinh lc, ci tin cng ngh s dng.
198
Cui cng, vic lm phong ph cng vic c th gip t chc mang tnh nhn vn hn.
Cc c nhn c th tri nghim cm gic phn chn v mt tm l c em li t vic pht trin
nhng nng lc mi v lm vic tt hn. Cc c nhn cng c khuyn khch pht trin v t
thc y hn nh cng vic mang tnh th thch v nhiu ngha hn.
4. Phng php nh hng vo con ngi
Phng php nh hng vo con ngi bao gm mt lot cc hot ng nhm ci thin
cc nng lc c nhn, thi v mc thnh tch. Phng php cng ngh, thit k t chc v
cng vic c s dng ci thin thnh tch ca t chc bng cch thay i cch thc lm
vic. Gi thuyt ca cc phng php ny cho rng cc nhn vin s thay i theo nh i hi
ca s thay i ni lm vic. Ngc li cch tip cn nh hng vo con ngi c s dng
to s thay i t chc bng cch tp trung vo vic thay i nhn thc ca nhn vin, thi ,
nng lc ca h cng nh s k vng ca h. V nhng yu t ny thay i, cc nhn vin sau
c th tm kim nhng s thay i trong cng ngh ,thit k t chc v cng vic ca cng ty.
Theo quan m ny, cc nhn vin l nhng ngi dn u s thay i, ch khng ch l ngi
thc hin s thay i.
IT
5. Kt hp cc phng php thay i
S thay i ca t chc l mt nhim v phc tp. Thng thng, nhng n lc thay i
trn phm vi rng lin quan n vic s dng kt hp nhiu phng php.
PT
10.4. QUN TR HC TRONG NN KINH T TRI THC
10.4.1. Khi nim nn Kinh t tri thc.
C nhiu cch hiu khc nhau v kinh t tri thc. Song c th hiu nn kinh t tri thc l
"nn kinh t trong s sn sinh ra, ph cp v s dng tri thc gi vai tr quyt nh nht i
vi s pht trin kinh t, to ra ca ci, nng cao cht lng cuc sng". D cho tn gi th no
i na, trong nn kinh t ny, tr thc va l ni dung va l ng lc ca sn xut.
10.4.2. Cc yu t c bn quyt nh s hnh thnh nn Kinh t Tri thc
1. S bng n thng tin, tri thc, cng ngh; c bit l cc cng ngh cao nh : thng tin
(nht l siu xa l thng tin, internet, thc t o...) sinh hc ( gen, cng ngh t bo), vt liu mi,
cng ngh nng lng... to s nhy vt v cht trong lc lng sn xut, m trong tri thc,
thng tin tr thnh yu t hng u ca sn xut, khoa hc v cng ngh tr thnh lc lng sn
xut trc tip.
2. S xut hin v pht trin nhanh chng ca mt i ng cng nhn tri thc (nhng
ngi lao ng c o to c kin thc v trnh ngh nghip cao) tt c cc lnh vc kinh
t vn ho, x hi.
199
3. C cu kinh t chuyn dch theo xu hng pht trin nhanh ca cc ngnh cng nghip
dch v da trn tri thc nh thng tin, ti chnh, bo him, dch v, x hi, chm sc sc kho
v.v... v cc ngnh ny ng gp trn 40% GDP.
4. Nh nc thay i chc nng qun l v m nhm to ti a mi trng thng thong
cho cc doanh nghip t ch, y nhanh hi nhp, .v.v...
5. Quan h sn xut mang tnh x hi ho cao, s hu vt ra khi phm vi t nhn, tr
thnh s hu tp th, s hu a quc gia, s hu x hi. Phn phi theo lao ng da trn s
cng hin ch thc ca ngi lao ng.
6. Nn kinh t tri thc l nn kinh t ton cu ha. Th trng v sn phm mang tnh ton
cu, mt sn phm sn xut bt k ni no cng c th nhanh chng c mt khp ni trn th
gii.
10.4.3. Cc c trng c bn ca nn kinh t tri thc
- Kinh t tri thc l nn kinh t pht trin trnh cao m tr ct ca n l cc ngnh
mi nhn trong tin b ca khoa hc k thut thi i.
IT
- Sn xut cng ngh tr thnh loi hnh sn xut quan trng nht, tin lin nht, ca nn
sn xut tng lai v chuyn giao cng ngh chim th phn ch yu trn thng trng.
- X hi tri thc l mt x hi thng tin - nhn t tch cc cho s pht trin con ngi
ton din. Nn kinh t tri thc - nhn t quyt nh vic hnh thnh mt x hi hc vn v hc tp
PT
l nhu cu ni ti ca mi thnh vin v s pht trin x hi.
- Sn phm tr tu ( pht minh, sng ch ...) t khi pht minh n ng dng vo thc tin
i sng kinh t - x hi bng con ng ngn nht.
- Tri thc l ngun vn c bn ca qu trnh ti sn xut x hi. Trong nn kinh t tri thc
do vn ho c mi trng pht trin rng ln v to ng lc thc y s pht trin kinh t -x
hi.
- Kt cu kinh t - k thut thay i theo xu hng tri thc ho .
- Kinh t tri thc ng lc thc y tin trnh x hi ho quan h sn xut
10.4.4.Tc ng ca kinh t tri thc i vi qun tr
- y nhanh qun tr theo qu trnh ton cu ho
- Phn cng Lao ng x hi trong qun tr tr nn su sc v rng khp ton cu.
- Qun tr doanh nghip th gii thay i su sc theo xu hng: Mt l, nhng hng ho,
dch v c hm lng tr tu cao ngy cng chim v tr ch cht trong thng mi quc t. Hai
l, thng mi in t l lnh vc pht trin nhanh nht v s ng vai tr hng u trong thng
mi quc t. Ba l, qu trnh chuyn t kinh t cng ghip sang kinh t tri thc v xu th ton cu
200
ho v ang lm thay i cc li th so snh ca cc quc gia trong thng mi quc t theo

hng gim dn cc li th truyn thng nh t ai, ti nguyn, nhn cng r; v tr a l.. v
tng vai tr, gi tr ca cc yu t tri thc trong tin trnh qun tr .
1. Khi no t chc cn c s thay i?
2. Trnh by cc kiu thay i trong t chc v cch thc thc hin s thay i
3. Trnh by cc phng php thc thi s thay i
4. Trnh by cc bc tin hnh hoch nh thay i trong t chc
5. Trong mt t chc thng c nhng khuynh hng chng li s thay i, l nhng
nguyn nhn no? Bng cch no gii quyt
6. Trnh by s nh hng ca vn ha doanh nghip n cng tc qun tr ca t chc
7. Th no l nn kinh t tri thc? c trng ca nn kinh t tri thc?
8. Cc yu t c bn quyt nh n s hnh thnh nn kinh t tri thc
9. S nh hng ca nn kinh t tri thc n hot ng qun tr?
IT
PT
201
Cc bi tp tnh hung
CC BI TP TNH HUNG
TNH HUNG 1
RA QUYT NH
Mc du c mt dn s ng sng trong mt khu vc a l nh hp, nc B, mt trong
ba Quc gia Benelux tr thnh mt Quc gia chu u kiu mu vi mt nn kinh t vng chc.
Tr s chnh ca NATO v EEC c t ti th Brusselo ca B. Nm trn b bin pha ty
bc l cng Antwerp mt thnh ph k ngh quan trng th hai ca B v mt trong nhng trung
tm thng mi chnh ca u chu. Antwerp ta c th thy c vn th Quc gia, vin bo
tng bin nm trong mt lu i c xa v Vin bo tng Ngh thut Quc gia. Ngh s ni
ting Rubeno c sinh ra Antweng, thnh ph ny l s pha trn tuyt vi gia lch s ngh
thut v thin nhin, v n gi mt vai tr rt quan trng trn th trng ti chnh th gii.
Ti k cho bn nghe tt c nhng iu ny v Antwerp, bt u vo nm 1984, khi ngi
IT
ta ng li chuyn cho ti mt nh my lc du ca Cng ty nm trong thnh ph. iu qu l
t ngt, ti khng ng ti. V vy, trc tin ti ra lnh gim c vn phng chi nhnh Daewoo
ti Lun n iu tra Cng ty ny qua th trng ti chnh lun n, ti cng mt trng
phng v th trng du Quc t iu tra cng ty ny Antwerp. t lu sau ti nhn c bo
PT
co ca hai ngi ny bit c l cng ty c nhiu s kin tng v ang b thua l do bun bn
m. Ch tch Cng ty ng li ti nhng Cng ty ni ting ca Nht, c, M xin chuyn giao
nhng h u t chi. Bn nghin cu ti chnh c nhn t Lun n cng kt lun rng tnh
hnh ti chnh ca Cng ty khng ly g lm sng sa cho lm.
Sau , ti hi kin ca ngi trng phng c c ti iu tra Cng ty . Anh ta
ni rng tuy thit b c k nhng nh my nu c sa i li cht t vn c th hot ng c.
Kt qu gp g gia anh ta vi cng nhn cho bit cng nhn cm thy ng Ch tch hu nh
quan tm ti vic ng ca hn l c gng cu cha nh my. V vy quyt nh cui cng ty
thuc vo ti. V ti quyt nh da theo kt qu iu tra chnh xc hai mt sau y:
Trc ht, thit b c k nhng vn c th sn xut c 65.000 thng du mi ngy,
v ci gi 15 triu USD cho c nh my th thp hn nhiu so vi chi ph phi xy li thit b
mi.
iu th hai l nhn cng. Ti phn tch thy rng nhn cng thiu nhit tm v xung
tinh thn ch v thi h hng ca ng Ch tch v s chnh mng ca ban lnh o. Ti quyt
nh l d n ny kh thi nu chng ti c mt nhm lnh o c nng lc iu hnh mt cch
c hiu qu v mang li s thay i hon ton v thi lm vic. Ti ngh rng nhn cng do
202
Cc bi tp tnh hung
chn nn v cch iu hnh c v h hng trc y, v h u tranh trong nhiu nm th s

thay i thi khi c ban lnh o hon ton mi.
Vn th ba l vic bn hng. V y chnh l iu ti t tin tng nhiu nht. Chnh
ph libia ha vi ti nhn mt s lng du th. Khi Libia c trc trc v vic trao i ngoi
hi chng ti vch ra c mt tha c trao i du th cho d n s v xy dng nh
my. V vy s hu mt nh my lc du s l mt cch u t khn ngoan v lm du lc th li
hn nhiu so vi du th. D nhin l cng c th v th trng tiu th xng, du la v nhng
loi du lc khc s khng ln nh vy. Nu trong trng hp th trc tin chng ti s bn
mt s du th ri bn tinh du lc khi c li th trng. Da theo nhng suy xt ny, ti ch
th phi xc tin vic chuyn nhng ngay lp tc. Nm sau khi chuyn nhng xong, chng
ti tuyn chn v c mt ban lnh o dy dn ti Antwerp. Chng ti i tn thnh "V tr"
hp vi tn Daewoo vn c ngha l "i v". Mi th u c tin hnh to nn mt bu
khng kh hon ton mi. Cha y mt nm kt qu nhng n lc ca chng ti khng nhng
rt r m cn gy ngc nhin, nhn cng c sc mnh v nng lc mi hon ton hp tc vi ban
lnh o - V ti ngh l h cng hc c i iu t tm gng ca nhng nhn vin
IT
Daewoo. Trong vng mt nm cng ty hon ton chuyn hng v to ra li nhun. V sau
doanh s bn tng ln nhanh ti ni ng Ch tch c xin mua li cng ty vi gi gp nm ln khi
chng ti mua. Vi kt qu ca s thnh cng ny ti c thm ting tm trn th gii l
"chuyn gia o ngc tnh th".
Nhng l do ti sao ti rt trn trng d n Antwerp khng v danh ting m cng
PT
khng phi v li nhun m v bi hc v s quan trng khi quyt nh.
Nhng hng ni ting M, Nht, c v Anh u tip cn v iu tra nghin cu
nhng iu kin kh thi nhng sau cng h bi b da theo nhng thng tin b mt. C l h b
d n ny ngay sau khi iu nghin kha cnh ti chnh ca Cng ty. Du sao i na th h cng
nh gi hi vi v v v th nh mt c hi kim c rt nhiu li nhun. Ti cng
tri qua mt d n tng t nh vy Hn Quc. Cng ty hu hn c kh Hn Quc c thnh
lp nhm ng tu ngm trong thi k Nht xm chim. Khi chng ti m nhn cng ty ny th
trong hn 40 nm hot ng cha c nm no c li c v trong tnh trng bi dt. Trc khi ng
li vi chng ti th chnh ph tip cn vi hai tp on ln khc l Sam sung v Huyndai, c
hai tp on ny cng tin hnh iu nghin rt k. Da theo kt qu iu tra ca cng ty, h
t chi d n ny. Sau ti lt ti cng d iu nghin y nh h v cng da trn nhng
kt qu tng t v ti quyt nh m trch cng ty ny. Chng ti i tn n thnh "Cng ty
Cng nghip nng hu hn Daewoo" v by gi n l Cng ty hng u trong nn k ngh my
mc ca Hn Quc.
Khi lm kinh doanh bn c rt nhiu tnh hung v phi a ra quyt nh. i khi nhng
quyt nh ny cng khng quan trng nhng i khi chng c th nh hng n c gia ti ca
Cng ty.
203
Cc bi tp tnh hung
Nhng d tnh hung c th no i chng na th kt qu cng ty thuc vo ngi iu

hnh ra quyt inh cui cng trong nhiu nm ti lm vic vi v s bn ng nghip nhng
giy pht n c nht l khi ti phi ra quyt nh. D nhin bn ng nghip v nhng nhn
vin cung cp cho ti cc loi thng lin v tr lc. Nhng ni v mt trch nhim th khng th v
quyt nh cui cng thuc v ti. Cng v ti khng th bt ngi khc chu trch nhim cho
mnh nn li khng bt h chu trch nhim v quyt nh ca ti. Vic ra quyt nh khng ch
quan trng trong kinh doanh m cn quan trng trong sut cuc i. i ch l mt chui nhng
quyt nh v quyt nh sai tri c th lm tiu tan c cuc i. i khi ti t hi "Khng bit c
phi chng ta sng ch bit dng c hi ra quyt nh ng n dn ti thnh cng.
thnh cng bn phi c nhiu s la chn c sn cng tt. Nu s la chn cng hn
ch th c hi ra quyt nh dn ti thnh cng s cng hn ch. K na bn phi c nng lc
ra quyt nh ng lc. Trong qu trnh hc tp bn phi pht trin kh nng ra quyt nh,
mi l mc ch ca gio dc. Quyt nh gia ci sai v ci ng, tt v xu/ hu ch v c hi.
Kh nng ra nhng quyt nh nh vy ch c th c c nh s gio dc. Khng ai khc c th
quyt nh cho bn; chnh bn phi t quyt nh.
IT
V ti hy vng l bn s lun c rt nhiu c vn gip bn trong vic ra quyt nh.
Khng phi kim c vn u xa, c vn cho bn phi l nhng ngi chia s cuc i vi bn,
yu thng bn v quan tm ti bn - Cha m, thy c anh em, bn b, nhng ngi i trc u
c th c vn cho bn. V nu m rng tri tim ni chuyn vi nhng ngi gn gi vi bn nht,
th chc chn bn s c mi th bn cn a ra nhng quyt nh ng n.
PT
CU HI THO LUN
1.Theo tc gi bi vit, vic ra quyt nh c tm quan trng v trch nhim th no?
2. Quyt nh g dn n thnh cng bt ng cho tc gi bi vit?
TNH HUNG 2
TIN HAY LI
Ngoi cng c Feedback, doanh nghip (DN) hin nay cn hng n cng c mi
Feedforward cn bng cc lung thng tin phn hi nhiu chiu.
Chng ta vn thng ni n mt cng c "Feedback" kh ph bin v cn thit cho cc
DN. Feedback c th c hiu l "cung cp thng tin phn hi" hay "gp ". Quy trnh ny
thng c bt u bng vic ch ra cho nhn vin thy nhng iu h lm cha tt, v sau
gp h lm tt hn hay t ra l khng lp li sai st na...
Trc kia, c ni n Feedback l chng ta thng ngh l cng vic ca cc lnh o,
v sau khi giao vic, lnh o phi theo di nhn vin lm vic th no kp thi gp .
204
Cc bi tp tnh hung
Tuy nhin sau ny, mt s cc cng ty, Feedback c din ra theo hai chiu, ngha l
nhn vin cng cn gp vi cc lnh o gip cho cc lnh o c nhng iu chnh ph hp v
hiu qu hn. Chng ta cng nghe n Feedback 360 , ngha l ngoi gp hai chiu (lnh o
gp cho nhn vin, nhn vin gp cho lnh o), cn chiu gp ngang din ra gia cc nhn
vin cng cp hay ng nghip...
Tuy nhin, d l gp gia nhng i tng no th cng c mt s mt hn ch nht
nh. V d: gp thng tp trung vo qu kh vo nhng vic xy ra, m chng ta li khng
th thay i qu kh hay thay i nhng vic xy ra... Mc d chng ta lun c gng gp
xy dng", nhng i tng vn rt d cm thy mc cm, b chm t i v khng d tip thu.
Nhng iu ny cng chnh l xut pht im Tin s Marshall Goldsmith to ra mt
cng c mi l "Feedforward". Nu nh Feedback tp trung vo qu kh th Feedforward li
hng n tng lai. Thay v tp trung vo sai lm xy ra, i tng tham gia vo qu trnh
Feedforward s c nhn nhng tng gip h thnh cng hn trong tng lai v h s cm
thy thoi mi hn, t tin hn v d dng n nhn hn.
Mt cu hi c t ra l Feedforward c th thay th Feedback khng? Bi v, nu nh
IT
nhn vin phm li v chng ta b qua vic nhc nh li, th h c bit m sa li khng ?
Th ly mt v d: nhn vin A va c mt bui bo co trc ban gim c v nhn vin ny
trnh by rt t. Bn cng c mt chng kin tt c li ca anh y.
By gi bn c hai la chn: Mt l gp xy dng (d nhin s phi nhc li nhng iu
PT
anh y cha lm tt v sau gip anh ta lm tt hn cho nhng ln sau). Cch th hai l dng
Feedforward, thay v nhc li nhng iu cha lm tt, bn tp trung vo vic gip anh ta chun
b nhng bi trnh by trong tng lai hiu qu hn.
CU HI THO LUN
Cu l: Bn cho bit cc im tng ng v khc bit ca "Feedbach" v "Feedforward"
v mc tiu, phng thc tin hnh, tc ng trn tm l v thnh qu ca nhn vin. Cho bit
cch la chn ca bn trong v d trn v sao?Vy Feedforward c th thay th Feedback khng?
Cu 2: Cng ty cn c cc yu t g v qun l v vn ha p dng Feedforward thun
li.
TNH HUNG 3
CC NH QUN TR TRONG THI K KHNG HONG
205
Cc bi tp tnh hung
Mckinsey Quarterly tin hnh cuc diu tra ny t thng 7 - 2009 v nhn c phn
hi ca 1.653 nh qun tr trn khp th gii. Kt qu iu tra cho thy, hu ht cc nh qun tr
ang p ng tt nhng i hi ca nn kinh t trong cuc khng hong hin nay.
Trong cuc iu tra ny, cc nh qun tr - t gim c v cc CEO ti cc qun tr vin
trung gian c hi liu cuc khng hong c em ti s thay i no trng vai tr ngh nghip
ca h v nu c th nh hng nh th no, cng nh cch h s dng thi gian cho cng vic.
H cng dc hi v mc d p lc, c tm l v th cht m h phi gnh chu v nguyn nhn
ca n; yu cu nh gi hiu qu cng vic bn thn cng nh thng cp, v ch ra nhng nng
lc c th gip gii quyt nhng vn ny sinh trong iu kin mi ca nnkinh t.
Trong s , gn 40% chu nhiu trch nhim hn m khng c thm khon phc li no.
Nhng d p lc gia tng, hu ht u ni h vn c th m nhim c, ng thi cho rng
cng vic ca h th v, c ngha hn thi im trc khng hong v t ra hi lng vi thnh
qu bn thn t nht mt mc no . Tuy vy, kh t ngi c n tng tt vi cng vic
ca cp trn trc tip. Cc qun tr vin trung gian li t ra t mong mun li vi cng ty hin
ti, t nhit tnh vi cng vic, t hi lng vi thnh qu cng vic ca mnh v cng t hi lng
IT
vi nhng g cp trn lm.
Khi lng v cht lng cng vic
Hn 80% trong s h ni rng tnh hnh li chnh ca cng ty mnh tr nn ti t hn l
kt qu tt yu ca cuc khng hong. Cng khng c g ngc nhin khi rt nhiu ngi cho bit
PT
cng ty mnh ang gim chi ph hot ng, hoc ln k hoch lm rt nhiu vic trong nm 2009,
v mt na s l nhng n lc gim vn u t v tng hiu sut cng vic. Cc nh qun
tr ang lm vic vt v hn - 55 gi/tun so vi mc 45 gi trc khng hong. Hai phn ba
dnh nhiu thi gian hn gim st v ch o trc tip. Hn mt na s nh qun tr cm thy
hi lng vi cng vic ni h dnh thi gian lm thm ng vin nhn vin - so vi 30 % ca
s nh qun tr khng hi lng vi cng vic. Bn phn mi dnh thm thi gian ng ph vi
cc vn ny sinh bt ng v tip cn khch hng, nh cung cp hay cc c ng.
Ngay c nhng nh qun tr dnh thm thi gian ng vin nhn vin cng khng lun
lm theo ng cch hiu qu nht. H thng ch ni v nhng gi tr v phng hng pht
trin ca cng ty v tnh hnh ti chnh, mt s t nhc ti quyn li ca nhn vin hoc c gng
thit lp nhng mi quan h c nhn vi thuc cp. C th thy nh th l khng ng vin
cc qun tr vin trung gian khi h phi i mt vi nhng trch nhim mi, cc chng trnh
gim bin ch... trong mt mi trng khng c g l chc chn.
Cn trang b k nng sng
Ch s t (44% nh lnh o, 39% nh qun tr cp cao v 30% nh qun tr cp trung) cho
rng h c chun b tt i ph vi khng hong. c bit, kh nhiu ngi ngh h khng
h c chun b i u vi tnh hnh ny. Vy liu c mi lin h no gia mc hi lng
206
Cc bi tp tnh hung
v cc nng lc m cc nh qun tr cho l cn thit? Kh nng i ph vi nhng bt trc, ci

nhn thc t v kh nng ra nhng quyt nh quyt on c la chn bi a phn qun tr vin
khng hi lng vi cng vic ca mnh hay thm ch l khng quan tm ti vn . Bn cnh ,
nhng ngi c chun b tt li cho rng mi quan h tt vi thuc cp, ng s, khch hng
cng nh kh nng truyn cm hng v lm vic nhm mi l cha kha gii quyt vn .
Lm tt hn thng cp?
Hu nh tt c cc nh lnh o cp cao u hi lng vi cng vic ca h trong vic
ra chin lc. Tuy vy, kh t ngi hi lng vi kt qu t c trong vic pht trin, duy tr v
thu ht ti nng hay pht trin lp lnh o k cn - yu t quan trng gip cc cng ty pht trin
sau cuc khng hong.
Mc hi lng thp r rt khi cc nh qun tr t nh gi ton din cng vic bn thn.
Ch 26% cc nh qun tr cp cao v 17% qun tr vin trung gian hon ton hi lng v nhng g
lm. Nhn chung, a s ch hi lng i cht vi cng vic.
Hn na mc hi lng vi cng vic ca thng cp li gim mt cch t ngt. 20% cc
IT
nh qun tr cp cao v 30% qun tr vin trung gian khng va vi cng vic ca cp trn -
iu ny ch ra s thiu lin kt gia h vi cng ty. . .
Middle managers get hit
N lc gim chi ph bao gm c vic ct gim nhn s tng gnh nng trch nhim ln
PT
i ng qun tr vin, nhng li khng t l thun vi c hi thng tin. Thay i ny cng vi
mc quan tm t i m hu ht cc cng ty dnh cho vic ng vin c nhn, v mt vi khc bit
khc na gia qun tr vin trung gian vi cc cp lnh o cao hn, c th l gii ti sao li c
s chia cch ln n vy trong cc t chc.
Tht vy, 27% qun tr vin trung gian (so vi 18% ca tng th) ni h thy v tr hin
ti km th v v ngha hn thi im trc khng hong. V cng ch 36% qun tr vin trung
gian (so vi 52% tng th) cho bit h mun li nhim hin nay thm hai nm na. iu ny
hon ton ph hp vi mc nhit tnh ca h vi v tr v vai tr hin ti cng nh nhng p
lc h phi gnh chu. D vy ng ch l gn 80% cc nh qun tr cm thy vai tr ca h l
hp l hay c ngha hn trc khng hong, v t nht c mt cht thin cm vi cc ng ch
cng ty.
Cng thng - p lc n t u?
Hu ht u i ph kh tt vi kh nng gy ra cng thng ca cuc khng hong. Gn
20% ni hu nh chng c thay i g trong p lc cng vic ca h. Hn 50% cho rng p lc
c tng, nhng h c th sng chung vi n trong thi gian di. Tuy nhin, mt phn nm ni
rng h thc s lo lng v vn ny. .Hn mt phn t cc qun tr vin trung gian lo lng v
207
Cc bi tp tnh hung
plc. C s khc bit gia h v cc ng s cp cao hn trong vic ch ra cc nguyn nhn gy

ra p lc. Nhng xt v tng th, tt c u bn tm v tnh trng ca cng ty hn l ca bn thn.
Hn 20% ch ra rng: H nhn thy nguy c i vi s nghip bn thn, v cm thy kh
khn ln ting trong cc quyt nh quan trng khi quan im ca h khc vi quan im
thng cp.
Thm vo , mt vi nguyn nhn c th quan trng hn i vi nhng ngi khng hi
lng v cng vic: s thiu linh hot trong hot ng ca t chc, vic ct gim chi ph xoay
vng, khng yn tm v cng vic...
CU HI THO LUN
1 Theo bn, trong thi k khng hong hin nay, ti sao cc qun tr vin cp trung t hi
lng vi cng vic bn thn, v cng t hi lng vi cng vic ca cp trn.
2. Cc qun tr vin tri nghim cc iu g trong thi k khng hong?
3. Theo bn, cc qun tr vin cn c chun b thm cc k nng g i ph
IT
tt hn vi khng hong?
TNH HUNG 4
PT
Bn vi cng v l gim c mt cng ty, nhng cng vic c cp di y, bn s
trc tip gii quyt nhng cng vic no? Nhng cng vic no bn giao cho thuc cp ca bn?
Hy gii thch?
1. Cng vi mt cng s, n thm ngi ph trch b phn qung co cho anh ta
thy rng ban lnh o c quan tm n anh ta ?
2. Quyt nh c to nn mt chc v mi hay khng ?
3. Duyt mt khong chi thng thng ca mt ngi cng s ?
4. Xem nhng bo co hng thng bit trong lnh vc m mnh ph trch cng vic
ti u ?
5. Quyt nh cc khong chi trong lnh vc m mnh ph trch ?
6. Cht vn mt ngi n xin vic ( do cp trn gii thiu )
7. D mt cuc hp nm nhng pht trin mi nht v k thut
8. Gp mt chuyn gia bn ngoi tho thun v mt phng n chia li nhun.
9. Gii thch cho mt cn b bit v sao anh ta c tng lng
10. Hi mt cn b xem anh ta ngh g v kin ca bn v cng tc ca anh ta ph trch
11. i cm ngi i din mt doanh nghip cung cp hng quan trng m bn ang
giao dch.
12. Ni chuyn vi phng thng mi v k hoch mc tiu ca cng ty.
208
Cc bi tp tnh hung
TNH HUNG 5
Sau mt thi gian nm gi v tr gn nh c quyn trn th trng my photocopy, cng
ty Xerox thc hin nhiu thay i ln nhm cng c v tr l nh cung cp my photo chnh
trn th trng. David T Keams, tng gim c iu hnh cng ty nhn mnh n vic ct
gim chi ph, ci tin phng thc phc v khch hng, v m bo cht lng 100% trong tin
trnh sn xut. Thm vo cng ty cng n lc ng k a ra cc my photo vi tnh nng
mnh hn v tung ra cc sn phm mi.
Sng lp cng ty Xerox l doanh nhn Joseph C.Wilson. ng m rng cng ty ca ng
bng cch mua bng sng ch phng php photo ca Carlson vo nm 1947 v nm gi c
quyn. Cng ty tung ra th trng my photocopy u tin nm 1959 v n trc nm 1972
doanh s ca cng ty t c 2,4 t la.
Nm 1968.C. Peter Mc.Colough ni nghip Wilson vi chc v tng gim c iu hnh
Xerox. i ph vi vic tng trng nhanh ca cng ty, Mc.Clough bt u thit lp mt h
IT
thng kim sot v cc qui nh ca cng ty, tng gp i s cp qun tr cng ty. Lc by gi,
nhng n lc trn b ch trch l tn km chi ph v a cng ty n ch quan liu tr tr v vic
pht trin sn phm th b tr hon qu lu. Tuy vy cng ty vn tip tc pht trin v doanh s
ca n vn cn nm trong s nhng cng ty c doanh s cao nht.
Di quyn qun tr ca Mc.Colough, cng ty c quyt nh l khng nhp my
PT
photocopy tc chm t Fuji-xerox (chi nhnh ca mt cng ty Nht Bn). Thay vo ,
Mc.Colough pht trin kiu my tng t nh vy ti M & nm sau , sau mt s tht bi
trong nghin cu pht trin, cui cng Xerox cng phi nhp my t chi nhnh Fuji. Trong lc
nhng i th cnh tranh Nht nh Canon c ch ng vng chc trong th trng thu nhp
thp. Mc.Colough nhn mnh n pht trin nhng th h my photo c tc va v nhanh, tp
trung vo nhng mi e da tim n t IBM v Kodak. Nhng n lc gip cho Xerox gi
c th phn gn 40% trong th trng my tc trung bnh v cao.
Khi Mc.Colough cng bt u thu tm cc cng ty k thut cao, c bit trong lnh
vc cng nghip my tnh in t, nhng hu nh khng t c thnh cng c bit no. Trung
tm nghin cu ca cng ty Xerox c mt s ci tin sn phm v pht trin c nhiu k
thut cn bn s dng cho sn xut my tnh in t c nhn, tuy nhin Xerox khng u t
vn vo nhng cng ngh mi ny. Thay vo nhng ngi ng u cng ty hnh thnh hai b
phi v cuc "chin tranh lnh" n ra gia h. Mt nhm gm nhng nh qun tr cp cao ca
Xerox ti Rochester, v phe khc l nhm cc chuyn gia my tnh ti West Coast. Cung cch
qun tr ca hai nhm ny rt khc bit, bi v nhm nhng nh qun tr cp cao c cch lm vic
hnh chnh - quan liu, mnh lnh v nhm chuyn gia thch "phn quyn qun tr" hn. Theo
209
Cc bi tp tnh hung
nhng nh iu hnh tin nhim ca Xerox, s khc bit ny tt dn n "xung t v t lit t

chc".
Khi Keams ln v tr ch cht iu hnh cng ty, ng khm ph ra rng cc i th cnh
tranh Nht c mc chi ph sn xut ch bng 40 - 50% so vi Xerox v vy h d dng t gi
thp di gi Xerox. Hn th na, thu nhp rng ca Xerox gim gn 50% sau khi cng ty b
chim mt th phn v do gim gi cnh tranh vi cc i th khc. Keams khi phc li
phong cch qun tr t do hn v phn quyn qun tr nh tng tn ti trc y. Thc thi
chng trnh "cht lng l sng cn", bt u t nm 1980 hn 100.000 cng nhn quan tm
n cht lng sn phm v hiu phi lun lm tha mn khch hng. S sn phm hng trong
tin trnh sn xut ti cc nh my chnh gim xung hn 50%, cht lng sn phm ca Xerox
t c gn nh sn phm ca cc i th Nht. S lng nhng nh cung ng cho Xerox
gim xung t 5.000 cn li 350 nh cung ng, v bng cch xy dng mi quan h tt vi
nhng nh cung ng cn li ny, Xerx gim thiu ng k s hng cht lng km. S cp
qun tr ca cng ty t hn, quyn hn c giao nhiu hn cho cp thp hn v cng nhn c
tham gia nhiu hn vo tin trnh lm quyt nh quan trng v cc hot ng, cng vic ca
IT
cng ty. Vi nhng c gng nng cao cht lng, Xerox nhn c huy chng vng v cht
lng sn phm vo nm 1989 v cng ty thc s tr thnh ngi dn u v cht lng. Hn
th na th phn ca Xerox v ang tng ln. Cng ty cng quyt nh hng sang lnh vc
phi sn xut, m lnh vc ny khng i hi nhiu n lc ca cc chuyn gia sn xut v cc
ngun lc c lin quan cng nh t c i th cnh tranh hn. Cng ty cho ra i cng ty dch
PT
v ti chnh Xerox. Cng ty dch v ny hot ng thnh cng v n chnh l ngun cung cp vn
cho vic nghin cu v pht trin. Nh iu ny, Xerox sn sng i mt vi s cnh tranh khc
lit ca cc my photo Nht trn th trng my tc trung bnh v cao. Thm vo n cng
mt n Kodak, cng ty mua phn kinh doanh my photo ca IBM v n ang c gng
chim gi th phn to ln trn th trng my photo tc cao.
CU HI THO LUN
1 C nhng nhn t mi trng v m v vi m no nh hng n cng ty Xerox?
Hy phn tch nhn t no nh hng thun li v nhn t no l bt li.
2. Xerox a ra bin php g qun tr nhng nh hng do mi trng v m v vi
m.
3. So snh v i chiu hai phong cch qun tr ca hai nhm: cc nh qun tr cp cao v
cc chuyn gia trong thi Mc.Colough v Keams.
TNH HUNG 6
CNG TY LNG THC THNH CNG
210
Cc bi tp tnh hung
Sau 20 nm pht trin, t mt c s kinh doanh lng thc nh ban u, n nay cng ty
Thnh Cng ang pht trin theo hng a dng ho sn phm. ng Bnh, ch tch cng ty Thnh
Cng cm thy qu kh khn qun tr cng ty nu ng l ngi duy nht trong cng ty phi
chu trch nhim v li nhun nh hin nay. Trong khi c nhng ph ch tch tho vic ph
trch ti chnh, bn hng, qung co, sn xut, mua sm v nghin cu sn phm, ng nhn ra
rng ng chng nh ai c trong s h chu trch nhim v li nhun ca cng ty nh ng
mong mun. ng cng thng nhn thy rng thm ch kh c th bt h phi chu trch nhim
v vic ng gp cho li nhun ca cng ty trong cc lnh vc hot ng khc nhau ca h.
Chng hn, v ph ch tch ph trch bn hng phn nn kh chnh ng rng ng ta khng th
hon ton chu trch nhim v vic bn hng khi vic qung co khng c hiu qu, hay khi cc
sn phm m cc ca hiu phc v khch hng cn c li khng c sn xut cung ng y ,
hay khi ng ta khng c c nhng sn phm mi m ng mong mun p ng nhu cu cnh
tranh. Tng t nh vy, ph ch tch ph trch sn xut cng c nhng li bin h nht nh khi
ng khng th gim chi ph sn xut hn na v ch cn c th sn xut trong thi gian ngn nn
ch c th p ng cc n t hng theo thi hn ngn, hn na s kim tra ti chnh s khng
cho php cng ty d tr mt s ln cc nguyn liu v bt k sn phm no.
IT
ng Bnh xem xt vic chia nh cng ty ca ng thnh 6 khu vc kinh doanh. Mi khu
vc kinh doanh ny s c t di quyn qun l ca mt ph ch tch cng ty v h phi chu
trch nhim v li nhun trong phm vi qun l ca h. Nhng ng nhn ra rng s thay i nh
vy s khng kh thi v km hiu qu v mt kinh t v nhiu sn phm thuc cc khu vc khc
PT
nhau li c sn xut ra t cng phng tin sn xut, s dng nhng nguyn liu nh nhau v
mt nhn vin cho hng quan h v mt ca hiu hay siu th c th s tit kim nhiu khi c
php gii quyt mt s ln sn phm lin quan ch khng phi ch mt hoc mt vi sn phm.
Do ng Bnh i n kt lun rng tt nht l t ra 6 ngi qun ly sn phm phi
bo co cho mt ngi qun l Marketing sn phm. Mi ngi qun l sn phm u phi chu
trch nhim v mt hay mt vi sn phm v phi bao qut mi kha cnh ca tng sn phm t
nghin cu sn xut, qung co n bn hng, do h tr thnh ngi phi chu trch nhim v
thc hin li nhun ca sn phm.
ng Bnh cng nhn ra rng ng khng th giao cho nhng ngi qun l sn phm ny
nhng quyn hn trc tuyn i vi cc b phn chc nng trong cng ty (ti chnh, bn hng,
marketing, mua sm...) v nh vy mi ph ch tch ph trch chc nng s phi bo co cho 6
ngi ph trch sn phm v cho ch tch. ng rt bn khon v vn ny, nhng ng bit rng
mt s cng ty ln thnh cng nht trn th gii s dng h thng ngi qun l sn phm
kiu ny. Mt khc, mt trong s nhng ngi bn ca ng khoa qun tr ca mt trng i
hc ni vi ng rng tt yu phi t chc li b my qun tr ca cng ty v qui m qu ln
khng th duy tr c cu qun tr hin nay c. Tt nhin cn phi thay i theo hng mi
ngi phi cng tc vi nhau thnh mt tp th thng nht.
211
Cc bi tp tnh hung
ng Bnh gii quyt bng cch s dng h thng cc qun tr vin qun tr theo nhm
sn phm vi hy vng rng c cu ny s hiu qu hn. Nhng ng cha bit s phi sp xp li
nh th no, cc mi quan h trong h thng c ci t ny s ra sao.
CU HI THO LUN
1 Hy trnh by v phn tch c cu qun tr c ca cng ty c nhng nhc im g.
Nguyn nhn ti sao? (Trnh by c cu qun tr bng s )
2. Gi s bn c mi lm t vn cho cng ty Thnh cng, bn s t chc li b my
qun tr cho cng ty theo cch no? Phn tch u nhc im thuyt phc c ng Bnh c
cu qun tr m bn xut l hiu qu. (Trnh by bng s c cu qun tr m bn xut)
IT
PT
212
Ti liu tham kho
TI LIU THAM KHO
1. PGS.TS L Th Gii (ch bin), Qun tr hc, Nh xut bn ti chnh 2007.

2. Nguyn Hi Sn, Qun tr hc, Nh xut bn thng k, H Ni 1998.
3. PGS.TS. Nguyn th Lin Dip, Qun tr hc, Nh xut bn thng k, H Ni
2006.
4. TS. Nguyn Thanh Hi, Phan Thng, Qun tr hc, Nh xut bn thng k, H
Ni 2005.
5. TS. H Vn Hi, Qun tr hc, Nhng vn c bn tp1 v tp 2, Nh xut
bn Bu in, H Ni thng 1.2007.
6. PGS.TS. o Duy Hun (ch bin), Qun tr hc trong xu th hi nhp, Nh
xut bn thng k, H Ni 2006.
7. Phm Th Tri, Qun tr hc, Nh xut bn HQG TPHCM, nm 2007
IT
8. Vin nghin cu v o to v qun l VIM, Nguyn l qun l, Nh xut bn
lao ng
9. JAMES.H.DONNELLY;JR , JAMES.L.GIBSON, JOHN.M.IVANCEVICH,
qun tr hc cn bn, Nh xut bn thng k.
PT
213

BG Quan Tri Hoc

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BG Quan Tri Hoc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

KHOA QUN TR KINH DOANH 1

CHNG 1 - NHP MN QUN TR HC .................................................................... 1

5.1.THNG TIN TRONG QUN TR ................................................................................ 70

CHNG 1 - NHP MN QUN TR HC

1.1.KHI QUT V QUN TR

cng nh nhng mc ch ring, h c giao ph mt v tr, h chp nhn cc qui tc/lut l

quan tm v p lc ca x hi.v.v. Tng t, mt ng gim c cng ty trong khi c gng

1.2. CC CHC NNG CA QUN TR

trong cng vicc hng ngy. Cc nhn vin th

Hnh 1.1 - Cc cp bcc qu

Qun tr vin cp cao (Top Managers)

3. Nhng vai tr ra quyt nh

4. Cp qun tr v cc vai tr qun tr

K nng chuyn mn l khkh nng am hiu v thnh tho trong thcc hi

Hnh 1.2. Cc k nng qun tr

Nng lc qun tr l tp hp cc kin thc, k nng, hnh vi v thi m mt qun tr

Nng lc hoch nh v iu hnh

v chun b sn sng p ng cc nhu cu tng lai ca t chc. Do vy phi t mnh

Hiu bit v vn ho ca cc quc gia khc l khng m cn phi c nhng phm

mang li kt qu tiu cc cho sn phm v cng ty. Th trng ton cu l phc tp v rt kh

o c, nhn cch, nguyn tc, mc ch, ng c v cc c x ca mnh". Khch hng lun

+ C nhng chun mc c nhn r rng m bo to nn nn tng cho vic duy tr

nhim v mi cho cc nh qun tr. Hon thin qun tr nh l mt yu cu tt yu trong qu

CHNG 2- CC L THUYT QUN TR

2.1. CC L THUYT CA TRNG PHI QUN TR C IN.

ca mi chc v v quyn lc, quyn hn tng theo mi cp bc. Nhng chc v nm di

+ Tm cch m rng v bo v quyn lc

m qun tr theo khoa hc c c mt ngha rt chnh xc v r rng, v theo ng n c

Trn c s l thuyt ca Taylor, Grantt d pht trin v a ra l thuyt ca mnh

- Qu cao bn cht kinh t v duy l ca con ngi m nh gi thp nhu cu x

8. Tp trung vn ho: Phi c 1 mc tp trung ( quyt nh trong doanh nghip

2.2. TRNG PHI QUN TR HNH VI (TRNGPHI TM L X HI

2.2.1. Nhng ng gp ca Follett

(1) Hiu nhng i hi m cp trn yu cu.

2.3. TRNG PHI QUN TR H THNG

u vo bao gm c s vt cht, con ngi, ti chnh, ngun thng tin a vo qu

2.4. CC L THUYT CA TRNG PHI KHC

1. Cc bin tnh hung

tr chung v vn ho, li sng

qu tr qu trnh ny tr thnh mt lnh

Hnh 2.2 QUN

2.4.3. Kho hng

- Chin lc kinh doanh : Doanh nghip thit lp nhng k hoch di hn t 7 - 10

10. Ti sao quan im h thng l quan trng i vi cc nh qun tr trong th k tip

3.1 VN DNG QUY LUT TRONG QUN TR

k thut, cng ngh nhm tin hnh sn xut c hiu qu i i vi bo v ti nguyn v mi

ngn hng, trnh chuyn mn v c s

Quy lut Quy lut Quy lut l

T s trn cho thy y khng th

c th vn dng trong hot ng qun tr ca mnh. Mc ch ca vic vn dng cc quy lut t

3.2 CC NGUYN TC C BN CA QUN TR

3.2.1. Khi nim

- Khng c kh nng x l ht thng tin v quyt nh s km chnh xc

Trong c ch th trng, Nh nc khng can thip vo cc hot ng mang tnh cht tc

Trong nn kinh t nhiu thnh phn, c nhiu li ch cn c tha mn. Do vy vic kt

Nguyn tc chuyn mn ho i hi vic qun tr phi c thc hin bi nhng ngi c

1 . Coi trng vic hon thin h thng nguyn tc qun tr

CHNG 4 - MI TRNG QUN TR

4.1. KHI NIM

Li sut v xu hng ca li xut trong nn kinh t c nh hng n xu th ca tit kim,

Bn cnh Dn s cng l mt yu t rt quan trng nh hng n cc yu t khc ca

- Chi ph nng lng tng