E drejta penale e krahasuar provim final

Sistemi francez burimet e se drejtes: Parimet kryesore n Kushtetutn e

Francs, Konventa Evropiane e t Drejtave t Njeriut, ratifikuar nga Franca m
1973, Kodi i procedurs penale. Veprat penale: delikte, kundervajtje dhe krime.
Organizimi I gjykatave: Gjykata e shkalls s par (Gjykata e Policis
kundrvajtjet 1 gjyqtar i vetm, Gjykata Korrektuese deliktet 3 ose 4
gjyqtare, Gjykata e Azisit krimet 3 gjyqtar profesionist juri prej 9 antarsh,
Gjykata E Azisit pr t miturit mbi 16 vje gjykon krimet m serioze), Gjykata e
Apelit (Dhoma e Akuzs 1 gjyqtar kryetar dhe 2 zvends), Gjykata e
Kasacionit.
Sistemi gjerman - Kodi penal: Pjesa e prgjithshme parimet dhe
institucionet kryesore, rregullat e prgjithshme q duhet t zbatohen pr t
gjitha llojet e veprave penale. Pjesa e posame veprat penale dhe kushtet pr
prgjegjsi penale. Elementet e vp: rrezikshmria shoqrore, kundrligjshmria
dhe faji. Procedura penale prfshin: Procedurn paragjyqsore, Procedurn e
ndrmjetme, Senaca gjyqsore. Gjyqtart jan t pavarur dhe t paanshm.
Jurisidiksioni I gjykatave caktohet me Aktin e gjyqsorit. Gjykatat e shkalls s
par nn 3 vjet burgim. Gjykata penale pr t rinj pran Gjykats s landit
shqyrton shtjet m serioze t kryera nga t miturit dhe at t apeluara nga
Gjykatat e Zons. Gjykata e Lart e Landit vp me rrezikshmri t lart, 5
gjyqtar profesionist. Gjykatsi ka rol aktiv. Mundsia e procesit t shkurtuar.
Sistemi penal anglez sanksionet: Dnimi me burgim, Izolimi n burg,
Burgimi i prjetshm, Burgimi i t miturve, Lirimi me kusht, Pun n dobi t
prgjithsme, Gjobat. Procedura gjyqsore pr personat e mitur: Gjykatat e
t rinjve (Magjistrat t specializuar) persona prej 10-17 vje. Gjykimi
zhvillohet me dyer t mbyllura. Rastet kur nj i mitur nuk gjykohet n Gjykatn
pr t mitur: Akuzohet pr vrasje, - gjykim n Gjykatn e Kurors, Kur sht mbi
14 vje dhe akuzohet pr vp pr t ciln nj rritur do t dnohej mbi 14 vjet
burgim, Kur akuzohet s bashku me nj person tjetr mbi 18 vje.
Sistemi penal amerikan - N SHBA e drejta sht krijuar nga prfaqsuesit
poltik dhe nga gjykatat. Themeli i Common Law-s precedenti gjyqsor.
Ndryshimi i Common Law-s nga Civil Law: Bazohet n precedentin gjyqsor,
Pushteti ligjvns nuk sht nj prerogativ ekskluzive e prfaqsuesit por edhe
e pushtetit juridik. Kushtetuta e SHBA-ve dhe parimet e saj si burim kryesor.
Amandamentet kushtetuese garanci procedural. Kodet penale shtetrore. Kodi
penal federal. Klasifikimi i veprave penale: Tradhti (treasons), Kundrvajtje
(misdemenours) dhe Krime (felonies). N baz t sanksionit veprat penale
ndahen n: Ato q dnohen me burgim t prjetshm apo me vdjekje, Burgim
20 vjet, Nga 10-20 vjet, Nga 5-10 vjet, Nga 1-5 vjet. Jurisidiksionet e Gjykimit
jan:, Gjykatat shtetrore n shkall t par (gjykatat bashkiake dhe gjykatat e
rrethit), Gjykata t apelit shtetrore (gjithsej 15), Gjykata e lart e shteteve,
Gjykata Federale - Jurisdiksionet federale pr vepra penale t parahsikuara n
nivel federal, Gjykata e apelit jurisdiksion federal dhe shtetror, Gjykata
Supreme Amerikane. Sistemi i emrimit pr gjyqtar federal n SHBA:
Kshilli i lart I magjistraturs- shqyrton propozimet pr emrim dhe shkarkim,
Emrimin e bn Presidenti. Juria: Juria n SHBA mekanizm kryesor i gjykimit,
Vendos pr fajsin apo pafajsin e t akuzuarit, E drejta pr tu gjykuar nga nj
jurir e drejt kushtetuese, Tradicionalisht prbehet nga 12 persona. Sistemi
penal holandez veprat penale: Krime dhe Kundrvajtje. Kodi penal
holandez: Pjesa e prgjithshme klauzolat mbi qllimin e kodit, sanksionet dhe
masat e tij. Pjesa e posame prkufizimet ligjore t veprave penale kryesore si
pr krimet ashtu edhe pr kundrvajtjet. KPP ndahet n 5 pjes: Dispozita
mbi kompetencat e policis, prokurorit publik dhe gjyqsorit, mbi t drejatat e t
pandehurit dhe mbrojtsit ligjor (avokatit) si dhe mbi masat shtrnguese,
Dispozita ligjore mbi fazn paragjyqsore dhe gjyqsore, Dispozita t veanta
mbi t rinjt dhe bashksit kolektive, Prmbledh dispozitat dhe klauzolat mbi
zbatimin e ekzekutimin e vendimeve gjyqsore. Organizimi gjyqesor: Akti mbi
organizimin gjyqsor q hyri n fuqi m 1938. Q nga 1945 nuk ka pasur ndonj
reform t veant t ktij Akti. Gjykatat ushtarake u abroguan m 1991 dhe
funksionet e tyre i kaluan gjykatave t zakonshme. Akte t tjera kryesore pr
organizimin e drejtsis penale: Akti mbi policin, Bar Akt, Akti mbi parimet
dhe Administrimin e Burgjeve, Rregullorja mbi provn etj. Gjyqtari hetues:
Rol t rndsishm n fazn paragjyqsore. Dy funksione: Caktimi i paraburgimit
pr t dyshuarin ( deri 10 dit), Hetimi i veprs penale. Kompetenca dhe pushtet
q i mungojn policis dhe prokuroris. Kompetenca veanrsisht n zbatimin e
masave t posame hetimore.
E drejta e sheriatit burimet themelore: Kurani, Sunneti, Ixhma-ja, Kijas-i.
Burimet plotesuese: El istihsan rezonimi n baz t parimit t prioritetit, El
istislah rezonimi n baz t interesit t prgjithshm, El urf e drejta zakonore,
Ixhtihadi. Shkollat juridike mez hebet: Fikh-u islamik, Muxhtehidt njohsit e
fikh-ut, Sharia rruga jetsore, Shkollat sunnite dhe Shiite. Shkollat Sunnite:
Shkolla Hanefi, Shkolla Maliki, Shkolla Shafi, Shkolla Hanbeli. Shkollat Shiite:
Shkolla e 12 imamve, Shkolla Xhafari, Shkolla Alevi, Shkolla Ismaili, etj.
Gjyqesia: E drejta e procedurs penale n fillim mjaft e varfr n aspektin
normative. Plotsimi prmes sijaseve dhe kanunameve. Kadiu si personazh
kryesor gjyqsor, i emruar nga pushteti qendror. Kadiu realizonte pjesn
religjioze t gjykimeve. Pushteti politik realizonte pjesn laike, shtetrore t
gjykimeve. Procesi gjyqesor: Nuk bhet dallim mes procedurs civile dhe
penale, Precizimi i detyrueshm i procedurs s marrjes s provave, Procedura
fillon ex officio ose me krkes t t dmtuarit, Barra e provave bie mbi
patidsin, Parimi gojor, i drejtprdrejt, kontradiktor dhe i publicitetit. Mjetet e
te provuarit: Mjetet racionale t t provuarit, Pohimi i t pandehurit, Dshmia e
dshmitarit, Betimi, Shkresat (n procedurn civile), Provat direkte dhe t
trthorta (indicijet). Kerkesat per deshmitarin: T jet i lire, Musliman,
Madhor, Mentalisht i shndosh, I drejt, N gjendje t dshmoj gojarisht. Nuk
mund te deshmojne: T verbrit, Fmijt, Personat e dnuar pr shpifje dhe
zina, Personat n gjini n vij t drejt me palt, Bashkshortt, Konsumuesit e
alkoolit, fajdexhinjt, ryshfetdhnsit, Personat me konflikt interesash. Gruaja si
deshmintare: Pr shtje t caktuara (lindje, gjidhnie, etj.) gruaja ka mundur
t dshmoj, Pr raste t tjera dshia e gruas ka vler t prgjysmuar n
krahasim me dshmin e burrit, Pr krimet had nuk pranohet dshmia e gruas.
Deshmia e deshmitarit: Dshmia t jepet n baz t perceptimit personal e jo
sipas hamendjes, Obligimi pr t dshmuar, Dshmitart e thirur paraprakisht
pr dshmi n lidhje me nj pun juridike (kontrata t ndryshme), Tezkije
procesi i vrtetimit t besueshmris s dshmitarit nga kadiu, Hulumtim haptaz
dhe fshehtaz. Numri I deshmitareve: Zakonisht krkohen dy dshmitar meshkuj
ose nj mashkull dhe dy femra. Testis unus, testis nullus. Dshmia e veant
pr krimin hadd Zina: Katr dshmitar t ndershm q e kan par me sy aktin
seksual, Pohim i katrfisht i personave t akuzuar, Nse nuk plotsohen kto
kushte, dshmitart parcial rrezikojn t dnohen pr shpifje (gjithashtu krim
hadd). Deshmija e rejshme: Natyra morale dhe materiale e pasojave. Kompenzim
i dmit t shkaktuar ne proporcion , , etj. Dshmia e rrejshme pr zina dhe
dnimi hadd 80 kamxhik. Personi n fjal nuk mund t paraqitet m n cilsi t
dshmitarit. Ekspozimi n shesh i dshmitarit t rrejshm.
Sistemi penal spanjol burimet: Kushtetuta e Spanjs (e miratuar nga Cortes
n sesion plenar, n Kongres dhe Senat m 1978 dhe sht ratifikuar me
referendum popullor, Kushtetuta prmban parimet themelore kushtetuese q
kan t bjn edhe me PP), Kodi penal spanjoll, Kodi i procedurs penale, Ligji
pr organizimin e pushtetit gjyqsor, Ligji mbi jurin, Statutet e prziera. Veprat
penale: KPS parasheh dy kategori t veprave penale: Krime (delitos),
Kundrvajtje (faltas). Dallimi krime serioze dhe krime m t lehta. Krimet serioze
burgim mbi 6 vjet, Krime m t lehta burgim deri n 6 vjet ose gjob. Kodi I
procedures penale: sht miratuar me nj dekret mbretror m 1982, Don
Manuel Alonso Martinez, Prmban vlera e parime t shoqris demokratike
bashkkohore bazuar n shtetin e s drejts dhe parimet e rndsishme
kushtetuese, sht reformuar disa here. Ndarja e policis spanjolle: Policia
kombtare dhe Rojet Civile. FAZAT E PROCEDURS PENALE: Faza
paragjyqsore, Faza e ndrmjetme, Faza gjyqsore. Krimi hetohet nga GJYQTARI
HETUES I rajonit ku sht kryer krimi. Pr krimet ku kompetente sht Gjykata
Kombtare e Drejtsis Gjyqtari qndror hetues. Kundrvajtjet gjykohen prej
gjykatsit hetues apo nga gjyqtart e paqes t vendit. Krimet m pak serioze
nga gjykatsi hetues, Krimet serioze gjykatsi I rrethit. Autoritetet e
ndjekjes penale: PROKURORI PUBLIK DHE PADITSI (NDJEKSI) PRIVAT.
Funksioni i Prokurorit publik sht i prcaktuar nga Kushtetuta. Detyr e PP-
mbrojtja e shtetit t s drejts, t drejtat e qytetarve. Ndjekjen e kryen ex
officio apo me krkes t pals. Krimet mund t ndiqen edhe nga ndjeksi
privat. Palet ne procedure penale: akuzuesi, ndjekesi privat, I akuzuari, viktima.
Masat shtrenguese: arresti, paraburgimi, E DREJTA E KOMPENSIMIT, Kontrolli
dhe sekuestrimi i ambienteve. Hetimi: HETIMI PARAPRAK (Fillon pas denoncimit
t vp nga I dmtuari/viktima, E fillon prokurori public). Format e hetimit paraprak:
HETIMI I SHKURTR kryhet nga prokurori dhe policia gjyqsore, HETIMI
GJYQSOR PARAPRAK kryhet nga gjyqtari hetues dhe juez de instrucction.
Gjykimi: PROCEDURA GJYQSORE ZHVILLOHET GOJARISHT. Parimet:gojarisht, i
publicitetit, barazis, mnyrs s drejtprdrejt dhe kontradiktore t marrjes n
pyetje. Gjykimi bhet vetm n prezenc t t akuzuarit, Gjykata aktive n
grumbullimin e dshmive nse sht e nevojshme, Deklarimi i t akuzuarit, nuk
sht i obliguar t tregoj t vrtetn. Format e vecanta te procedures:
PROCEDURA NDAJ ANTARVE T PARLAMENTIT, GJYKIMI N MUNGES,
ANKIMIMI, ANULIMI, AMPARO, ANULIMI PR T RISHIKUAR NJ VENDIM
PRFUNDIMTAr.
Sistemi penal japonez - Burimet e s drejt s procedurs penale: Kodi I
procedurs penale I v. 1948 dhe Rregullat e procedurs penale t vitit 1949,
Precedenti gjyqsor burim i dors s dyt. Veprat penale trajtohen nga: 50
gjykata rajonale, 8 gjykata t larta dhe 1 Gjykat Supreme. Ka gjithashtu 50
gjykata familjare. Subjektet hetimore: Policia dhe Prokurori publik. Arrestimi
vetm dhe fletarrest nga gjyqtari, prjashtim rastet e flagrancs. Procedura pas
arrestit njoftimi me arsyet e arrestimit, njoftimi me t drejtat, e drejta n
mbrojts, afat 48 orsh pr ta nxjerr para prokurorit publik. Gjykatat: Gjykatat
e skalls s par(themelore), Gjykatat e shkalls s dyt(apelit), Gjykata e
shkalls s tret(supreme). Gjykimi : Konkluzioni prfundimtar, Gjykimi dhe
vendimi i trupit gjykues, Kompensimi pr burgim t padrejt.