ETIKA POLICORE

Prof. Agron Rukiqi

 I. Etika Policore dhe t drejtat e njeriut

Etika, definohet si "standardet e sjelljes dhe gjykimit moral, filozofia

morale".

T gjith zbatuesit e ligjit duhet t sillen n mnyr shembullore si n

detyr ashtu edhe jasht saj.

Secila qenie njerzore ka nj grumbull t vlerave personale me an t s

cilave ata e gjykojn botn dhe veprimet e t tjerve.

2
 Etika Policore

T demonstroj profesionalizm dhe integritet duke iu prmbajtur

etiks profesionale.

T demonstroj nj shkall t lart integriteti n kryerjen e detyrave,

t jet e vullnetshme tu rezistoj tundimeve pr t abuzuar me
pushtetin policor dhe tu prmbahet ktyre vlerave.

Ti kryej detyrat n mnyr t ndershme, t paanshme, efektive dhe

efikase.

T qndrojn larg do veprimtarie t jashtme q mund t ndikoj n

kryerjen e detyrave t tyre policore n mnyr t paanshme.

01.04.2017 3
 Kodi i sjelljes

Kodi i Sjelljeve, sht kod etik apo prmbledhje standardesh t cilat

udhzojn zbatuesit e ligjit n sjelljet e tyre.

Pse kemi nevoj pr Kodin e sjelljeve, nse kto shtje jan tashm t
cekura n ligj? Kodi i sjelljeve ka pr qllim theksimin e veant t
shtjeve t drejtave ligjore dhe t drejtave t njeriut t prcaktuara me
ligj. Kodi i sjelljeve i shndrron kto shtje n sjellje t mirfillta t
policis.

sht e pamundur t prpilohet nj rregullore mbi sjelljet prkatse

pr t gjitha situatat e mundshme me t cilat ballafaqohen zbatuesit e
ligjit gjat aktiviteteve t prditshme.

Ky kod duhet t pasqyroj vlerat m t larta etike t shprehura n

kufizime dhe detyrime t puns s policis.

4
 Pasojat e mosprfilljes s Kodit t etiks

Njollosja pr organizatn policore, efektet e veprimeve dhe sjelljeve jo

etike paraqiten n forma t ndryshme si: prdorimi i forcs s tepruar,
diskriminimit racor, seksual ndaj moshs, diskriminimi religjioz, marrja
e ryshfetit dhe shkelja e t drejtave t njeriut. T gjitha kto ulin imazhin
e organizats.

Humbja e respektit nga shoqria pr policin, operacionet policore,

sikurse edhe gabimet e tyre, jan br gjithnj e m shum t dukshme
dhe t publikuara pr shkak t transparencs s madhe n shoqri. Rasti
i gjykimit t policit t akuzuar nxit kureshtje tek mediat.

Pasojat profesionale, sjellja jo etike mund ta shkatrroj karriern

profesionale t policit. N qoft se je mbikqyrs ather kur sht
zbuluar ajo sjellje e keqe mund t shkatrrohet edhe karriera e juaj. Kur
skandali e godet policin, mbikqyrsi mund ta humb punn e tij ose t
degradohet.
5
 shtje t korrupsionit

Nuk duhet t lejojn q interesat e tyre vetjake t ndikojn n pozicionin e tyre

publik.

Nuk duhet t shfrytzojn kurr pozicionin e tyre pr prfitime personale apo

familjare, apo pr t afrmit, miqt, dhe persona tjer.

Korrupsioni prbn nj vepr t rnd penale, e cila duhet t parashikohet n

mnyr t veant nga ligji vends.

Jo vetm q nuk duhet t kryejn, por madje duhet t kundrshtojn do akt

korrupsioni.

Korrupsioni prfshin nj ofert t drejtprdrejt ose t trthort, apo krkes

ose pranim, "n mnyr t drejtprdrejt ose t trthort, nga nj punonjs
policie pr para, send me vler, premtim, dhurat, nder, shprblim apo
prfitim, pr vete ose pr nj person tjetr, apo grup, n kmbim t nj veprimi
apo mosveprimi tashm t kryer apo t pakryer, ose q do t kryhet ose
moskryhet n t ardhmen".
01.04.2017 6
 shtje t korrupsionit

Nj zgjidhje efektive duhet t ket pr synim jo vetm zgjidhjen e

problemit rrnjsor t t ardhurave t ulta, por duhet t prforcoj
gjithashtu efikasitetin e sistemeve t disiplins dhe sanksioneve.

Masa t mtejshme administrative mund t prfshijn shmangien e

hapsirave pr korrupsion, ose duke i qarkulluar punonjsit e policis
rregullisht.

Pr nj mekanizm efektiv q do t mbikqyr dhe zbatoj standardet

e larta anti-korrupsion dhe do t garantoj hetime t drejta dhe t
plota.

Strukturat e policis duhet t marrin masat e duhura pr t siguruar

mbrojtje nga hakmarrje ose friksime t mundshme pr dshmitart
dhe ekspertt q dshmojn pr aktet e korrupsionit.

01.04.2017 7
 T Drejtat e Njeriut

Policia ka kompetenca t posame pr tu hequr prkohsisht njerzve lirit e tyre:

pr t ndaluar,
marr n pyetje,
mbajtur dhe arrestuar,
pr t konfiskuar pronn,
pr t marr shenjat e gishtave dhe fotografi
pr t kryer kontrolle trupore dhe
n rrethana t skajshme, t prdor edhe forcn vdekjeprurse.

Ajo duhet t veproj gjithnj n prputhje me zbatimin e ligjit, sipas standardeve

m t mira ndrkombtare dhe procedurave t prcaktuara n ligjet vendore.

01.04.2017 8
 shtje t diskriminimit

Policia ka si detyr t mbroj n mnyr t barabart t gjith

qytetart, pa diskriminim dhe dallim race, ngjyre, gjuhe, feje, opinioni,
social, origjine kombtare ose etnike, prone, lindjeje ose statusi tjetr.

Shtetet jan t detyruara t garantojn t drejtn e siguris s personit

dhe mbrojtjen nga shteti kundr dhuns apo dmtimeve fizike, qoft t
shkaktuara nga zyrtart e qeveris apo nga cilido grup ose
institucion.

"Policimi diskriminues sjell si pasoj kriminalizimin e bashksive t

tra dhe u mohon atyre drejtsin".

01.04.2017 9
 Hetimet policore

Hetimet policore duhet t bazohen mbi dyshimin e arsyeshm t nj

krimi apo vepre penale t kryer.

N punn e tyre hetimore, oficert e policis duhet ti prmbahen

parimit t prezumimit t pafajsis derisa nj i dyshuar t shpallet
fajtor nga gjykata.

Marrja n pyetje prej policis (e dshmitarve, viktimave dhe t

dyshuarve) duhet t kryhet n nj gjuh t kuptueshme pr personin
q merret n pyetje.

01.04.2017 10
 Hetimet policore

Policia duhet ti informoj personat q merren n pyetje n lidhje me

arsyet e marrjes n pyetje, t drejtat e tyre dhe procedurat q kan t
bjn me hetimin .

M tej, hetimet policore duhet t jen t ndjeshme dhe t prshtatura

me nevojat e posame t personave, si fmijt, t miturit, grat t
moshuarit, personat me nevoja te veanta etj.

Grat kan veanrisht nevoj pr mbshtetje t paanshme, t

menjhershme n rastet e dhuns n familje dhe krimeve seksuale, si
edhe n rastet e trafikimit dhe shfrytzimit seksual.

01.04.2017 11
 Prkrahja pr viktimat dhe dshmitart e krimit

Policia duhet tu ofroj viktimave prkrahjen e duhur, pa diskriminim

dhe me ndjeshmri e respekt pr dinjitetin e tyre.

Oficert e policis duhet ta njoftojn viktimn n lidhje me mundsit

pr prfitim ndihme, kshillimi praktik e ligjor, pr dmshprblim prej
atij q ka kryer veprn penale dhe prej shtetit.

N do raport drguar autoriteteve t prokuroris, policia duhet t

jap n mnyrn m t qart dhe t plot t mundshme nj prshkrim
t dmtimeve dhe humbjeve t psuara nga viktima.

01.04.2017 12
 Prkrahja pr viktimat dhe dshmitart e krimit

Me qllim mbrojtjen e nj viktime nga aktet e krcnimit apo

hakmarrjes, duhet t prcaktohen masat e duhura ligjore dhe
programe specifike pr mbrojtjen e dshmitarve.

Programet e mbrojtjes s dshmitarve duhet t ofrojn metoda t

ndryshme mbrojtjeje: kto mund t prfshijn dhnien e nj identiteti
tjetr dshmitarve, familjarve t tyre dhe personave t tjer t afrt,
zhvendosjen e tyre, asistenc pr gjetjen e vendeve t tjera t puns,
sigurimi i truprojave dhe mbrojtje tjetr fizike.

01.04.2017 13
 Arrestimi dhe ndalimi

Heqja e lirive personale t individit duhet t kufizohet sa m shum t jet e mundur.

Policia duhet ti informoj menjher personat t cilve u sht hequr liria, n nj gjuh
t kuptueshme.

Gjithashtu, policia duhet ti informoj t ndaluarit n lidhje me t drejtat e tyre, pa

vones dhe prpara marrjes n pyetje.

Policia kan t drejtn pr te njoftuar heqjen e liris nj pale t tret sipas zgjedhjes s
tyre, pr t marr ndihm ligjore dhe pr t kryer kontroll mjeksor nga nj mjek q e
zgjedhin ata, kurdo t jet e mundur.

Prftimi i nj rrfimi apo do lloj deklarate

nprmjet prdorimit t forcs, tortur ose
prmes krcnimit apo duke prdorur
droga duhet t ndalohet dhe t ndshkohet.

01.04.2017 14
 Arrestimi dhe ndalimi

Nj procesverbal sistematik duhet t mbahet pr do t ndaluar, prfshir

dokumentacionin mbi arsyen, datn dhe kohn e kaluar brenda, informacion
t sakt pr vendin e mbajtjes, identitetin e oficerve t prfshir, inventarin e
prons dhe vaktet e ofruara.

Qelit e policis duhet t ken nj madhsi t pranueshme, ndriim dhe ajrim

t mjaftueshm dhe t jen t pajisura me mjete t prshtatshme pushimi.

Si rregull, duhet t ket ndarje mes burrave dhe grave, si edhe mes t rriturve
dhe t miturve.

T ndaluarit kan t drejtn t nxirren pa vones prpara gjykats apo

zyrtarve t tjer t autorizuar nga ligji, pr t vendosur ligjshmrin e
ndalimit t tyre.
01.04.2017 15
 Ruajtja e rendit publik dhe garantimi i lirive demokratike

Roli i policis n nj shoqri demokratike prfshin garantimin e ushtrimit t

veprimtarive demokratike.

N rastin e grumbullimeve t paligjshme por jo t dhunshme, punonjsit e

policis duhet t shmangin prdorimin e forcs ose, kur kjo nuk sht e
mundur, ta prdorin at n minimum.

N shprndarjen e grumbullimeve t dhunshme, armt e zjarrit mund t

prdoren vetm kur mjetet e tjera m pak t dmshme rezultojn joefektive
dhe kur ka nj krcnim t dukshm vdekjeje apo lndimi t rnd.

Hapja e zjarrit pa dallim kundr nj turme t dhunshme nuk sht asnjher

nj metod e ligjshme apo e pranueshme pr ta shprndar at.

01.04.2017 16
 Prdorimi i forcs
Prdorimi i forcs sht i domosdoshm
q policia t kryej detyrn n mnyrn e
duhur - n parandalimin e nj krimi ose n
kryerjen apo ndihmn pr nj arrestim.

Prdorimi i forcs nuk duhet t ekzekutohet arbitrarisht, dhe duhet t prdoret

vetm deri n pikn e arritjes s objektivit t ligjshm.

Punonjsit e policis mund t prdorin arm zjarri apo forc vdekjeprurse kundr
personave, si n vijim:
pr vetmbrojtje t ligjshme apo mbrojtjen e t tjerve kundr nj rreziku t
menjhershm pr vdekje apo lndim t rnd;
pr t parandaluar kryerjen e nj krimi t rnd q prbn krcnim serioz pr jetn;
n do rast, prdorimi me qllim vdekjeprurs i armve t zjarrit mund t bhet vetm
ather kur sht krejtsisht i pashmangshm, me qllim mbrojtjen e jets.

01.04.2017 17
 Prdorimi i forcs

Nse jan t detyruar t prdorin armt e zjarrit, punonjsit e policis duhet ta

identifikojn veten si t till dhe t bjn nj paralajmrim t qart t qllimit t tyre
pr prdorimin e armve t zjarrit.

Punonjsit e policis duhet t sigurohen q do personi t plagosur apo t dmtuar

ti ofrohet ndihm dhe asistenc mjeksore n momentin m t par, t afrmit e
personave t plagosur t njoftohen.

Punonjsit e policis duhet t trajnohen pr standardet e nevojshme t prdorimit t

forcs.

N do moment kur prdoret nj arm zjarri, nj raport i menjhershm, duhet tu

drgohet autoriteteve kompetente.

Prdorimi i shprpjestuar i forcs duhet t cilsohet si vepr penale.

01.04.2017 18
 Tortura, zhdukja dhe trajtime t tjera mizore dhe degraduese

Tortura apo trajtime t tjera njerzore dhe degraduese nuk mund t praktikohen apo
lejohen, as n rastet e rrethanave t jashtzakonshme si gjendja e lufts apo do
krcnim ndaj siguris kombtare.

Tortura nnkupton do veprim nprmjet t cilit i shkaktohet dhimbje e fort ose

vuajtje, fizike apo mendore, nj personi n mnyr t qllimshme, me synim
prftimin e informacionit.

M tej, ekzekutimet jashtgjyqsore, arbitrare apo pa gjyq, si dhe zhdukjet e

detyruara jan rreptsisht t ndaluara.

01.04.2017 19
II. Llogaridhnia dhe transparenca policore

Policimi demokratik krkon q policia t jet dhe ta konsideroj veten e

prgjegjshme prpara:
qytetarve;
eprorve;
shtetit dhe
ligjit.

Parakushte pr t fituar mbshtetjen e publikut jan:

transparenca n operacionet policore; dhe
kultivimi i komunikimit dhe i mirkuptimit t ndrsjellt me publikun t cilit policia i
shrben dhe mbron.

01.04.2017 20
 Llogaridhnia dhe Kontrolli

Pa mekanizmat e mbikqyrjes, drejtuesit e policis do t ishin t lir t mos i

hetonin dhe dnonin shkeljet, q mund t onin n nj kontroll t brendshm
jo t efektshm.

Mekanizmat e jashtm t kontrollit mund t arrijn edhe nj paansi m t

madhe (t paktn nga kndvshtrimi i publikut) n hetimin e akuzave t rnda
kundr efektivave t policis, sidomos kundr eprorve.

Megjithat, mekanizmat e jashtm t mbikqyrjes duhen plotsuar me nj

kontroll dhe mbikqyrje t brendshme.

Besimi publik te policia mund t shkatrrohet leht nga veprimet e gabuara t

policis, veanrisht kur veprimet pasuese n hetime ose veprimet
administrative nuk jan t shpejta, t plota dhe t prshtatshme.

01.04.2017 21
 Partneriteti polici-publik

Nj karakteristik qendrore e policimit demokratik sht nocioni i policimit

me plqimin e popullit.

Nj parakusht pr t fituar mbshtetjen e publikut sht sigurimi i

transparencs pr operacionet policore dhe kultivimi i komunikimit dhe
mirkuptimit reciprok midis publikut dhe policis.

Pa u konsultuar me publikun, policia do ti

impononte shrbimet e saj dhe nuk do t
shrbente n prgjigje t nevojave t tyre.

01.04.2017 22
 Partneriteti Polici-Publik

Policia duhet t ket nj nivel t caktuar gatishmrie dhe burimesh t

mjaftueshme pr tiu prgjigjur si duhet nevojave t publikut n rast
aksidentesh, krimesh dhe emergjencash t tjera.

Mjeti m i drejtprdrejt i komunikimit pr

sigurimin e mbrojtjes s jets dhe prons jan
linjat telefonike pr raste emergjencash q
mund t prdorin qytetart pr t krkuar
ndihm.

01.04.2017 23
 Marrdhniet polici-media

Mnyra m e efektshme dhe m e dobishme pr prmbushjen e

krkess pr transparenc sht ajo e informimit t publikut prmes
mediave.

Informacionet q nuk duhet t publikohen prfshijn ato informacione

q mund t komprometojn hetimet policore dhe informacionet
konfidenciale n lidhje me ruajtjen e siguris publike apo t
prezumimit t pafajsis.

Nj bashkpunim i shndosh me mediat krkon disa direktiva pr

kontaktet me mediat, pr role t prcaktuara qart pr zdhnsit e
policis dhe trajnim t oficerve t policis pr komunikimin me
mediat.
01.04.2017 24
III. shtje t organizimit dhe menaxhimit t policis

Policia t zbatoj n mnyr efikase dhe efektive

dispozitat e shtetit ligjor, t s drejts vendse

dispozitat ndrkombtare dhe
standardet e pranuara t t drejtave t njeriut.

Ktu prfshihen shtje si:

hierarkia;
rregulloret dhe mbikqyrja;
prbrja e policis;
t drejtat e personelit t policis dhe
sigurimi i burimeve dhe trajnimeve t prshtatshme

01.04.2017 25
 Hierarkia dhe autonomia operative

Organizimi i policis duhet t siguroj nj hierarki t qart dhe ndarje

t kompetencave brenda policis.

Gjithmon duhet t jet e mundur t prcaktohet se kush sht

prgjegjs n fund t fundit pr nj veprim ose mosveprim t
personelit t policis.

Oficerve t lart t policis duhet tu jepen prgjegjsi t mjaftueshme

operative pr t qen t aft t marrin vendime operative n mnyr t
pavarur.

01.04.2017 26
 Mbikqyrja

Meq oficert e lart duhet t jen shembull pr oficert e rinj, ata duhet t
demonstrojn se respektojn kodet e etiks dhe standardet e policimit n
punn e tyre t prditshme.

Agjencit e policis duhet t ken sisteme mbikqyrjeje pr vlersimin e puns

s oficerve t policis.

Eprort duhet t prgjigjen pr punn e oficerve dhe duhet t verifikojn

respektimin e kodeve t sjelljes dhe standardeve t t drejtave t njeriut
nprmjet inspektimeve t rregullta t paparalajmruara dhe t pavarura.

Drejtuesit e policis duhet t japin llogari gjithashtu n rast se e din, ose

duhet ta kishin ditur, q oficert e policis nn urdhrat e tyre shkelin t drejtat
e njeriut dhe/ose rregullore ose rregulla t veanta q normojn kryerjen e
detyrave t policis.

01.04.2017 27
 Rekrutimi

Politikat e rekrutimit, punsimit, emrimit dhe ngritjes n detyr n strukturat

e policis duhet t jen t liruara nga do lloj diskriminimi i paligjshm.

Politikat e rekrutimit duhet t parashikojn prfshirjen e duhur t grave dhe t

pakicave kombtare n polici.

Megjithse do fushat rekrutimi duhet ti drejtohet shoqris n trsi,

zakonisht nevojiten masa t veanta me qllim q t rritet prqindja e grave
dhe pakicave n polici.

01.04.2017 28
 Rekrutimi

Przgjedhja dhe ngritja n detyr e oficerve t policis duhet t jen

transparente dhe t bazuara n njohurit, aftsit, sjelljet e tyre dhe n
karakterin e mir.

Personeli ekzistues si dhe oficert e rinj duhen sensibilizuar pr

standardet e pranueshme t sjelljes n nj shrbim t barabart nga
ana gjinore dhe shum-kulturor.

01.04.2017 29
 Mbajtja e personelit

Pas rekrutimit dhe trajnimit, oficert duhen inkurajuar q t qndrojn n

polici.
shtje t rndsishme q ndikojn n vendimin e tyre pr t qndruar do t
jen mjedisi i puns, emrimet dhe mundsit e ardhshme pr karrier.
Lidhur me mjediset e trajnimit, mjedisi i puns duhet t jet neutral nga ana
kulturore dhe t gjith oficert duhen trajtuar njsoj.

Ngritja n detyr dhe zhvillimi i karriers

Vet procesi i ngritjes n detyr duhet t jet transparent dhe t bazohet vetm
n prvojn dhe meritat e zyrtarve.
Lidhur me ngritjen n detyr, oficeret meshkuj femra dhe oficert q i prkasin
minoriteteve duhet t ken t njjtat mundsi pr arsimim shtes q ti bj t
aft pr pozicione t nj grade m t lart.

01.04.2017 30
 T drejtat e personelit t policis

Personeli policor si rregull gzon t njjtat t drejta civile dhe politike si dhe
qytetart e tjer.

Ata kan t drejt t organizohen ose t marrin pjes n organizata

prfaqsuese.

Ata duhet t ken t drejt pr shprblim t prshtatshm pr t inkurajuar

nivelin e lart t standardeve profesionale q priten prej tyre.

Ata duhet t ken sigurime shoqrore dhe tu sigurohen masa t veanta

shndetsore dhe sigurie, prfshir pajisje dhe trajnim, dhe procedura
operative, duke pasur parasysh natyrn e veant t puns s policis.

Faktori njerzor sht themelor pr arritjen dhe mbajtjen e nj policie

demokratike.

01.04.2017 31
 Pajisjet

Qeverit duhet tu sigurojn shrbimeve policore pajisjet e duhura dhe

t prshtatshme, t nevojshme pr kryerjen efektive t puns s
policis.

Strukturave t policis u duhen siguruar alternativa jo-vdekjeprurse

dhe mbrojtse prve armve t zjarrit, si

mjete paralizuese jo-vdekjeprurse

pajisje mbrojtse pasive si mburoja,
helmeta,
jelek anti-plumb,
mjete t blinduara transporti etj.

01.04.2017 32
 Trajnimi

Trajnimi synon t zgjeroj njohurit e t trajnuarve dhe t prmirsoj

aftsit e tyre.

Trajnimi dhe arsimimi fillestar dhe i vazhdueshm gjat shrbimit

duhet t vihet n dispozicion n t gjitha fushat e aktiviteteve t
policis n intervale t rregullta dhe pr t gjitha nivelet e policis.

Trajnimi duhet t pasqyroj parimet e policimit demokratik.

Nevojat e trajnimit duhen identifikuar nga personeli operativ. Pr t

gjitha llojet e trajnimit, duhet t ekzistojn procedura rishikimi.

N kontekstin operativ kjo do t thot q policia duhet trajnuar pr

zbatimin e ligjit, etiks s policis (prfshir at q lidhet me
korrupsionin), kodit t sjelljes dhe standardeve pr t drejtat e njeriut.

01.04.2017 33
 FALEMINDERIT

01.04.2017 34