Konstrukcijske pojedinosti zida Zidovi su dijelovi gradevine oblikovani od zidnih elemenata koji su povezani mortom. Zidni elementi trebaju biti pogodni za vrstu zida koje se zida s obzirom na njegovu lokaciju i s obzirom na zahtijevanu trajnost. Gradivo mora biti u skladu sa zahtjevima iz pogiavija 3. 6.1 VRSTE ZIDOVA, DEBLJINE | VEZE 6.1.1 Vrste zidova Zidovi mogu biti razligitih vrsta: jednoslojni, Suplji, dvoslojni, fasadni, zid s dvije uske trake morta uz vanisko i unutamje lice zida, oblozni zidovi itd. Slike nekih od tih zidova prikazane su u poglaviju 3. uz toéku 3.5.3, (slike 3.3 do 3.6) Jednosioini zid. Puni zid zidan tako da jedan zidni element preklapa drugi, lj. onaj U redu ispod njega, u smjeru debliine ili duljine zida (slika 3.4 i 6.6a ib). Suplii zid. Dve paraleina jednosiojna zida, odvojeni obiéno najmanje 4 cm, ali ne vi8e od 15 cm, uinkovito povezani zidnim sponama, kod kojih se Suplina izmedu zida ostavija praznom a moze se ispuniti toplinskom izolacijom (slika 3.3). Dvoslojni_zid (bez Supliine_izmedu_slojeva). Dva paralelna jednoslojna zida izvedena od sliénih ili jednakin zidnih elemenata, s malim vertikalnim meduprostorom izmedu njih koji ne prelazi 25 mm i koji je potpuno ispunjen mortom. Dva su sloja medusobno povezana sponama tako da to omoguéuje jedno zajedniéko djelovanje pod optereéenjem (slika 3.5). No, takav zid se ne preporuduje izvoditi osim u iznimnim sluéajevima, Zid s uskim trakama morta. To je zid kojemu su horizontalne sljubnice ispunjene mortom samo uz vanjsko i unutamje lice zida, dok na srednjem dijelu njegove debjjine nisu ispunjene mortom (slika 3.7). Zidane konstrukeije 1 2it6. Konstruktivne pojedinosti zida Z Sonié Fasadhni zid. Vanjski zid. To moge biti i nosivi vanjski zid izveden od dvije razlidite viste zidnih elemenata u kojima su fasadni zidni elementi izlozeni i vidlivi (slika 3.6) Oblozni Zid, Zid izveden taka da na fasadi pokaze uzorak zidanog zide dok stvarno nosivi zid ostaje skriven (slika 6.1). Oblozne zidove treba utinkovito povezati sponama za nosivi zid. Spone pridréavaju sloj termoizolacije, a Sirina zraénog medusloaj osigurava se ploicama. Slika 6.1 Presjek kroz obloZni zid povezan zidnim sponama s nosivim zidom Osim nabrojenih, postoje joS vrste zidova glede njihove nosivosti: nosivi zidovi, zidovi koji ukruéuju nosive zidove (ukruéujuci), nenosivi (pregradni), boéno optereéeni i sl Nosivi_zic, To Je zid koji preuzima optere¢enja gomjih dijelova gradevine, 4 stropnih konstrukcija i zidova. Ujedno preuzima horizontalne sile u svojoj ravnini. Ukruéujuéi zid. To je zid koji je smjesten okomito na drugi zid kojemu daje dodatnu nosivost na horizontaine sile, osigurava ga od izvijanja i tako zgradi povetava stabilnost. 212 Zidane konstrukcije I Z. Sorié 6. Konstruktivne pojedinasti zida Nenosivi_zid ili prearada. To je zid koji je opterecen pretezno samo svojom Viastitom teZinom | Koji se ne koristi ni kao zid koji ukrucuje niti kao onaj koji prenosi neko opterecenje (osim viastite tezine) na nosivi element konstrukcije On jednostavno sludi kao pregrada izmedu dvije prostorije u zaradi. Boéno optereceni zidani paneli. To su Zidovi koji Stite nosivi zid od harizontalnog opteredenja, jer na sebe preuzimaju botna optere¢enja i predaju ih preko svojih rubova na stropnu konstrukciju ili na stupove lj. popreéne zidove 6.1.2 Minimaina debljina zidova Prema EC6 najmanja debijina nosivih zidova treba biti 10,0 om. Debljina obloznih zidova ne bi trebala biti manja od 7,0 cm. Ovdje valja naglasiti da u slugaju minimalnih debljina zida treba rabiti pune zidne elemente, fj. one bez Supljina, U Hrvatskoj je uvrijegena praksa da debljina nosivih zidova ne bude manja od 19 cm. Manja debljina esto ne zadovoljava zahtjeve za toplinskom i zvuénom izolacijom, a vanjski zidovi, zbog toplinske izolacije, treball bi biti i deblji od 19 cm, jer time pridonose stednji energije za zagrijavanje zarade. Omedeni | armirani nosivi zidovi u seizmi¢kim podrudjima gdje se oéekuje vréno ubrzanje tla veée od 0,1g [6.E3] trebaju imati debljinu (224 cm, dok nearmirano zide treba imati debljinu 230 cm, a kameno t240 cm (vidjeti i to¢ku 8.3). Takoder treba uzeti u obzir proraéunsku vitkost zida, {j. omjer visine i debljine zida, koja prema tocki 4.3.5 ne bi smijela iznositi vise od 27. 6.1.3 Povezivanje zida mortom Zidne elemente treba valjano povezati mortom u skladu s dokazanom praksom. U zidu, zidne elemente treba preklopit! u alternativnim slojevima tako da nema vertikainih sijubnica u istoj ravnini kroz dva ili viSe siojeva. Da bi se osigurala dobra povezanost zidnih elemenata, prijeklopi ne bi smjeli biti manji od 40% visine zidnog elementa ili 4,6 cm, a mjerodavna je veca od tih dviju vrijednosti (vidjeti slike 6.2 i 9.1). Na uglovima i spojevima s popreénim zidam ne smije prijeklop zidnih elemenata biti manji od debljine zidnog elementa, Da bi osigurali praviino prekloplien zicni vez, na rubovima zida treba rabil i presjecene zidne elements. pe CLC Prijeklop 04 V,qili 40 mm (uzima se veés vrijednost) j—__ Sllka 6.2 Prijeklop zidnih elemenata [6.E1] Zidane konstrukcije | 2136. Konstruktivne pojedinosti zida Z. Sorié Primjeri oblika zidnog veza prikazani su na slikama 6.3, 6.4, 6.5 i 6.6. Drugaéiji zidni vezovi, koji ne udovoljavaju zahtjevima minimalnih prijeklopa, mogu se prema EC6 [6.E1] rabiti samo tamo gdje iskustvo ili eksperimentalni podaci to opravdavaju. Grupe zidnih elemenata prikazanih na slikama 6.3, 6.4, i 6.5 odredene su u tocki 3.1.1 u tablici 3.1. Zidni elementi ugradeni u zide trebaju se postaviti tako da su im Supliine u vertikalnom polozaju jer im je évrstoéa najveéa u tom smjeru. Velike Supliine (ameriéki tip zida, slika 5.1) nepovoljne su i toplinsko-izolacijski i zbog utroka morta koji upada u njih (slika 6.4). Metalne sponte Kontinuirana uzduina sijubnica Slika 6.3 Primjeri zidnih vezova u zidu od zidnih elemenata Grupe 1 [6.1] 214 Zidane konstrukcije I 6. Konstruktivne pojedinosti zida Slika 6.4 Primjeri zidnih vezova u zidu od zidnih elemenata Grupa 2a, 2b i 3 [6.E1] EC6 [6.1] navodi i zidni vez u zidu od zidnih elemenata Grupe 3 prikazane na slici 6.5, jj. sa zidnim elementima koji imaju horizontalne Supijine. Takvo zide nije predvideno da bude nosivo jer je évrsto¢a zidnih elemenata okomito na smjer Supljina uglavnom znatno manja od one u smjeru Supijina. Zidane konstrukeije I 215