Konfliktet Gjyqesore Te Marredhenieve Te Punes Nen Kendveshtrimin Gjinor

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 154

United Nations

SWEDEN ALBANIA Empowered lives.


Resilient nations.

Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns PAR NN PERSPEKTIVN E BARAZIS GJINORE


Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Konfliktet gjyqsore
t marrdhnieve t puns
PAR NN PERSPEKTIVN
E BARAZIS GJINORE

ISBN 978-9928-169-54-9

9 789928 16954 9 Tiran, 2014


Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Konfliktet gjyqsore t
marrdhnieve t puns
par nn perspektivn e
barazis gjinore

Tiran, prill 2013


Titulli: Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par
nn perspektivn e barazis gjinore
Autore: Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Copyright: Shkolla e Magjistraturs & UNDP

ISBN ?????

Ky studim u mbshtet nga Programi i Kombeve t Bashkuara pr Zhvillimin


(UNDP) dhe Qeveria e Suedis. Mendimet e shprehura n t nuk pasqyrojn
domosdoshmrisht qndrimin e UNDP-s apo t Kombeve t Bashkuara.
Prmbajtja

Rndsia e studimit 6
Objektivat e studimit 8
Metodologjia e studimit 11

Kapitulli I Diskriminimi gjinor n marrdhniet e puns.


Koncepte dhe parime 13
1.1 Kuptimi i diskriminimit dhe i barazis 13
1.2 Llojet e mosdiskriminimit 18
1.3 Promovimi i mundsive t barabarta 20
1.4 Prgjegjsia prindrore, si pjes e kohs dhe kontributit t
puns n familje 21
1.5 Puna shtpiake 22
1.6 Asimetrit gjinore dhe kufijt e barazis formale 25

Kapitulli II Korniza ligjore q rregullon marrdhniet e puns 29


2.1 Kushtetuta e Republiks s Shqipris 29
2.2 Konventa Europiane e t Drejtave t Njeriut. Protokolli 7
dhe Protokolli 12 i saj 30
2.3 Kodi i Puns 31
2.3.1 Lindja e marrdhnies s punsimit sipas Kodit t Puns 33
2.3.2 Forma e kontrats s puns 33
2.3.3 Detyrimet e palve n kontratn e puns 34
2.3.4 Kushtet e puns 36
2.3.5. Paga 37
2.3.6 Mbrojtja e veant pr t miturit dhe grat 38
2.4 Ligji pr sigurimet shoqrore 39
2.5 Ligji nr.9136, dat 11.9.2003 Pr Mbledhjen e Kontributeve
t Detyrueshme t Sigurimeve Shoqrore dhe Shndetsore ne
Republikn e Shqipris 42
2.6 Ligjit nr. 8549, date 11.11.1999 Statusi i Npunsit Civil 42
2.7 Ligji pr barazin gjinore 44
2.8 Ligji nr. 7995, dt. 20.09.1995 Pr nxitjen e punsimit, (i ndryshuar) 45
2.9 Kodi i Procedurave Administrative, ligji nr. 8485, dat 12.5.1999 47
2.10 Kodi i Familjes 47
2.11 Ligji pr mbrojtjen nga diskriminimi 48
2.12 VKM nr.632/18.09.2003 Pr programin e nxitjes s punsimit
t punkrkuesve t papun femra 51

-3-
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Kapitulli III Praktika gjyqsore shqiptare lidhur me konfliktet e


puns n Gjykatn e Rrethit gjyqsor Tiran 53
3.1 Vendi i konflikteve t puns n volumin e prgjithshm t
shtjeve gjyqsore 53
3.2 Natyra e kontrats s puns dhe forma e saj 57
3.3 Paga dhe mnyra e llogaritjes s dmshprblimit t saj 59
3.4 Kohzgjatja e marrdhnies s puns. Afati i kontrats 60
3.4.1 Zgjidhja e kontrats s puns me afat 62
3.4.2 Zgjidhja e kontrats s puns pa afat 65
3.5 Zgjidhja e kontrats s puns n koh t paprshtatshme
n kundrshtim me nenin 147/2 t Kodit t Puns 68
3.5.1 Zgjidhja e kontrats s puns gjat lejes vjetore 68
3.5.2 Zgjidhja e kontrats s puns gjat dhe pas mbarimit t lejes
s shtatzanis 69
3.5.3 Zgjidhja e kontrats s puns gjat periudhs s paaftsis
t prkohshme shndetsore 72
3.6 Respektimi/Mosrespektimi i procedurs dhe i afatit t njoftimit
pr zgjidhjen e kontrats s puns 73
4. Shkaqet e konflikteve gjyqsore t puns 80
4.1 Shkaqet e justifikuara dhe t pajustifikuara n zgjidhjen e kontrats
s puns 80
4.2 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t nj shkelje t rnd apo
t leht 83
4.3 Shkelja e detyrimeve q burojn nga marrdhnia e puns si
shkak i zgjidhjes s kontrats 89
4.3.1 Masat disiplinore dhe mungesa e disiplins n pun si
shkak i zgjidhjes s kontrats s puns 90
4.3.2 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t shkeljes s etiks 94
4.3.3 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t konsumimit
nga punmarrsja t nj shkelje q e ka penalizuar
pundhnsin pr t dmshprblyer nj person t tret 95
4.3.4 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t konsumimit
nga punmarrsja t nj vepre penale 96
4.4 Mungesa e profesionalzimit dhe mosplotsimi i kritereve pr
vendin e puns 98
4.4.1 Mungesa e arsimit prkats, si shkak pr ndrprerjen
e marrdhnies s puns 98
4.4.2 Ndryshimi i statusit t punmarrsit si rezultat i mosplotsimit
t kritereve profesionale 101
5. Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t suprimimit ose
riorganizimit t pundhnsit 102
5.1 Pushimet kolektive nga puna 102
5.2 Pozita e gruas kryefamiljare 106
5.3 Zgjidhja e marrdhnies s puns pr shkak t suprimimit t vendit t

-4-
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

puns apo shkurtimeve n organik 108


5.4 Humbja e vendit t puns pr shkak t ristrukturimit t
pundhnsit 110
6. Konfliktet e puns q lidhen me mundsit pr karrier 110
7. Ngacmimi seksual n marrdhniet e puns 112
8. Zgjidhja e kontrats s puns n tejkalim t kompetencave
t prfaqsuesit t pundhnsit 114
9. Pamundsia e parapagimit t takss gjyqsore nga ana e t
punsuarave
10. Barra e provs n proceset gjyqsore q rrjedhin nga marrdhniet
e puns 116
11. Rikthimi n pun. Zgjidhja e marrdhnies s puns n administratn
publike 119
12. Krkimi gjyqsor q lidhet me sigurimet shoqrore 125
12.1 Krkimi gjyqsor pr vjetrsi pune si pjes e padis pr dmshprblimin
e zgjidhjes s kontrats s puns 125
12.2 Krkimi gjyqsor q lidhet me pagesn e sigurimeve shoqrore 127
12.3 Krkimi gjyqsor q lidhet me prfitimin e pensionit 127
12.4 Krkimi gjyqsor q lidhet me moshn e pensionit 130
13 Dmi i shkaktuar n marrdhniet e puns 131
13.1 Dmi q nuk sht rrjedhoj e drejtprdrejt e marrdhnieve
t puns, por lidhet me to 131
13.2 Shprblimi i dmit pas largimit nga puna 132
13.3 Shprblimi i dmit t shkaktuar nga i punsuari/a 132
14. Konfliktet gjyqsore q lidhen me aksidentet n pun 133
15. Kontributi i gruas dhe gjendja pasurore e saj n familje n
kndvshtrimin e Kodit Civil kur sht n marrdhnie pune apo
kryen pun shtpiake 136
16. Kundravajtjet administrative lidhur me veprimtarin e puns s
profesioneve t lira 138

Prfundime 140
Bibliografia 148

-5-
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Rndsia e studimit

Niveli i trajtimit dhe i mbrojtjes s marrdhnievetpuns n nj


shoqri sht vendimtar n prcaktimin e shkalls s civilizimit dhe t
demokratizimit t jets n kt shoqri. Liria e shprehjes s vullnetit n
zgjedhjen e nj profesioni, mosdiskriminimi i ksaj zgjedhjeje pr shkak t
gjinis, njohja e t drejtave dhe detyrimeve q gzon do shtetas pavarsisht
nga gjinia e tij/saj, niveli i mbrojtjes s rasteve abuzive t ndrprerjes s
marrdhnies s puns pa shkaqe t arsyeshme, si dhe larmishmria e rrugve
dhe mjeteve t ksaj mbrojtjeje, jan ndr parimet m t rndsishme,
zbatimi i t cilave rrit numrin e garancive t shtetasve, jo vetm pr t
punuar, por edhe pr t gzuar t mirat e fituara apo akumuluara prej saj.
Marrdhnia e puns sht e lidhur ngusht edhe me kornizn ligjore
q rregullon sigurimet shoqrore dhe shndetsore dhe pikrisht pr kt
arsye, n mjaft gjykime gjendet edhe prania e mbrojtjes s interesave q
lidhen me daljen n pension apo me llogaritjen e skems s pensionit, si
dhe n disa raste t tjera n gjykim jant pranishme edhe interesat q
lidhen me t drejtn e prfitimit t lejes vjetore.
Barazia gjinore mbetet nj nga shtjet qzakonisht trajtohet n
marrdhniet familjare e bashkshortore, apo n ato pronsore e
pasurore, por nuk duhet harruar q nj vend t rndsishm duhet t zer
ky trajtim edhe n marrdhniet e puns. Shqipria ende mbizotrohet
nga mentaliteti se nga pikpamja profesionale dhe nga zotsia pr t
punuar, meshkujt jan prioritar dhe m t prgatitur. M i theksuar sht
ky opinion n zonat rurale dhe ato provinciale. Tirana mbetet, nga njra
an, kryeqyteti ku mentaliteti sht m liberal, ku femrat gzojn gjithnj
e m shum t drejta dhe shanse t barabarta me burrat, dhe nga ana
tjeter, mbetet qyteti me konflikte m t shumta gjyqsore q lidhen me
marrdhniet e puns, dhe, n mnyr t veant me konfliktet ku grat
paditse jant pranishme n gjykimet civile t puns.
Barazia gjinore i referohet barazis midis grave dhe burrave n lidhje
me trajtimin e tyre, me mundsit pr pun, me t ardhurat ekonomike,
si dhe arritjet sociale. Koncepti i ndarjes gjinore sht par mshpesh i
lidhur me disa mendsi t krijuara pr llojin e profesionit dhe vendin e
puns dhe sidomos i par lidhur ngusht me karriern. Megjithat koha
po punon pozitivisht n kt drejtim, se tabut lidhur me kto ndasi po vijn
duke u ulur, ndonse ritmet e uljes jan t vogla dhe ecin ngadal.
Nisur nga sa m sipr, ky studim do t fokusohet pikrisht n analizn e
pozits juridike t gruas paditse n procesin gjyqsor n rastet e zgjidhjes s
kontrats s puns, largimit nga puna apo lirimit nga detyra pr t par m
me kujdes shkaqet e ndrprerjes s njanshme t marrdhnies s puns,

-6-
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

mnyrn e gjykimit t ktyre shtjeve n gjykat, e t tjera.


Nj vend t evidentuar n kt studim do t ket edhe analiza e rolit
dhe qndrimit dhe natyrss pundhnsit n konkflitet q kan t bjn
me marrdhniet e puns. Kshtu, do t evidentohen si marrdhniet e
puns n sektorin publik, ashtu edhe ato n sektorin privat pr t pari
se cila marrdhnie pune sht me e sigurt dhe m pak e rrezikuar nga
zgjidhjet e kontrats s puns.
N kt kuadr, do t prpiqemi t evidentojm edhe shkaqet e ktyre
largimeve nga puna. Nga studimi do t evidentohen m lehtsisht shkaqe
t tilla si shkelja e disiplins, mosrespektim i procedurave, tejkalim i
kompetencave, e t tjera, q lidhen drejtprsdrejti me t drejtat dhe
detyrimet q burojn nga kontrata e puns. Paralelisht me kto shkaqe na
rezulton, se ndonse ekzistojn realisht shkaqe t tjera, si diskriminimi pr
shkak t gjinis apo pr shkak t prkatsive politike apo fetare, prsri
rezulton se nuk sht e leht ti gjesh kto lloj shkaqesh tevidentuara n
faqet e dosjeve gjyqsore apo n tekstet e vendimeve gjyqsore. Shkaqet e
mirfillta me natyrdiskriminuese politike, apo me natyr diskriminuese
gjinore, mbeten n nnsiprfaqjen e gjykimit, dhe mund t dalin nga
komentet dhe intervistat e punmarrseve dhe nga kontaktet me subjekte
t lidhura drejtprdrejt me proceset gjyqsore me objekt marrdhniet e
puns, t tilla si shoqatat e fokusuara n mbrojtje t t drejtave t grave.
Diskriminimet m t forta t evidentuara n marrdhniet e puns lidhen
jo thjesht me gjinin, por edhe me prkatsit politike apo raportet sociale.
Mjaft interes paraqet edhe analiza prfatin e gjykimit pr t par
rastet kur padia sht pranuar n mnyr t plot apo t pjesshme, si dhe
rastet kur ajo sht rrzuar, si dhe pr t par se cila nga palt sht m
inferiore dhe m e brishtkur shkon n gjykat, pala pundhnse apo
pala punmarrse. Mnyra se si zgjidhen pasojat e nj gjykimi mbetet
interesante, se n varsi t natyrs s marrdhnies s puns, kontraktore
apo administrative, me nj status t posam apo pr punmarrs t
zakonshm, shihen edhe specifikat ligjore dhe faktike tmundsis pr
tu kthyer apo jo n pun, nse ndrprerja ka qen br pr shkaqe jo t
drejta, apo mundsia e marrjes s dmshprblimit pr kt ndrprerje.

-7-
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Objektivat e studimit

Studimi i praktiks gjyqsore dhe i kornizs ligjore q lidhet


me konfliktet q burojn nga marrdhniet e puns t para nn
kndvshtrimin e barazis gjinore ka synuar drejt evidentimit t rolit t
gruas si pjesmarrse n gjykim, n mnyr t veant si paditse.
Analiza e sasissshtjeve gjyqsore me konflikte pune ku pal
paditse jan punmarrset femra prbn nj tregues pr t par shkalln
e njohjes prej tyre t legjislacionit t puns dhe atij t barazis gjinore si
dhe t rrugve pr mbrojtjen e t drejtave t tyre, por edhe nj tregues q
dshmon sasin e marrdhnieve t puns q ndrpriten pr to, pa shkaqe
t arsyeshme apo t justifikuara, duke cnuar apo zbehur n kt mnyr
statusin e grave n familje dhe shoqri. Kjo pr faktin, se destabiliteti
ekonomik e bn gruan n familje m t varur nga bashkshortt e tyre
dhe n mjaft raste papunsia sjell nnshtrimin e tyre ndaj bashkshortve,
sepse jan totalisht n varsi ekonomike prej tyre. Ky shkak prbn n
t njjtn koh edhe nj kompromis t heshtur nga ana e femrave, pr t
duruar rast pas rasti edhe vazhdimsin e nj martese t dshtuar apo
situata t dhuns n familje.
Nj objektiv tjetr i rndsishm i studimit sht analizimi i shkaqeve
t gjykimeve dhe evidentimi i situatave me natyr diskriminuese t
hapura apo t fshehura. N kt objektiv do t zbrthehen edhe rastet
kur ndrprerja e marrdhnies s puns ka qen pr shkak t shkeljes
s disiplins n pun. Kjo pr t par nse trendi i proeseve gjyqsore
dshmon se gruaja sht korrekte dhe kompetente n kryerjen e
detyravedhe t puns, apo vihet re moskompetencose neglizhenc n
prmbushjen e detyrave.
Analiza e pozits s gruas n administratn publike n raport me
at t gruas s punsuar n biznese private mbetet nj nga synimet e
studimit pr tu par me kujdes. Studimi sunon t evidentoj nse sektori
publik sht m i stabilizuar, krahasuar me sektorin privat, apo situata
me punmarrsit publik derivon n varsi t interesave politike apo
atyre me natyr nepotike. Lidhur me kt tregues sht e rndsishme
t shikohet a ka raste kur pundhnsi diskriminohet dhe penalizohet,
pavarsisht se punmarrsi ka pasur shkelje t detyrimeve t tij, q burojn
si nga marrdhnia e puns, kontrata e puns apo statusi i npunsit civil,
prokurorit, gjyqtarit, ushtarakut, e t tjera.
Ndarja e punve sipas natyrs n pun t prshtatshme pr gra dhe
pun t prshtatshme pr burrasht ende pjes e mendsive shoqrore.
Prandaj do t shikohet mundsia nse prmes praktiks gjyqsore mund
t evidentohet ndonj e dhn lidhur me kt aspekt.

-8-
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Skemat e sigurimeve shoqrore mbeten shpesh pjes e gjykimeve


q kan t bjn me ndrprerjet e marrdhnieve t puns. Eksperienca
dhe legjislacioni shqiptar tregon se ka skema t ndryshme pensioni pr
gjini t ndryshme, t cilat diktohen n mnyr t veant nga kufiri
maksimal i ndryshm i vjetrsis pr pun dhe nga momenti i mbarimit
t marrdhnies s puns pr shkak t mbushjes s nj moshe t caktuar.
N Shqipri mosha e daljes npension pr burra sht m e lart sesa ajo
pr gra, duke u lkundur prgjithsisht n raportet 65 vje prkundrejt
60 vje qsht pr grat. Prjashtim bjn disa profesione dhe statuse
q rregullohen n mnyr t veant. Po ashtu, prjashtim bjn edhe
disa profesione apo statuse t posame ku mosha e daljes n pension
sht e barabart, si pr shembull, gjyqtart e Gjykats s Lart dhe t asaj
Kushtetuese, deputett, etj.
Zgjidhjet gjyqsore dhe dmshprblimet q parashikojn vendimet e
gjykatave pr shtjet q lidhen me konfliktet e puns mbeten nj objekt
tjetr pr tu analizuar, sepse legjislacionishqiptar lejon nj interval deri
n 12 paga mujore dmshprblim q buron nga Kodi i Puns. Po ashtu,
evidentimi dhe argumentimi i shkeljes, si dhe prcaktimi i sanksioneve
si nga palt ashtu dhe nga gjykata gjejn trajtim edhe nga ligji pr barazin
gjinore nga ligji pr mbrojtjen nga diskriminimi dhe nga dispozitat e CEDAW-t
1
. Madhsia e dmshprblimit mund t jet nj mats i llojit apo natyrs s
shkakut t konfliktit. Ve ksaj, lloji i pundhnsit mund t jet nj shkak
tjetr kur madhsia e dmshprblimit sht maksimale, sidomos n rastin
kur pundhnsi sht nga radht e biznesit dhe fuqia e tij ekonomike
e ngarkon me nj prgjegjsi t paragjykuar nga vet gjykata. Ky
diskriminim do t jet objekt i analizs s ktij studimi, po ashtu.
Nj nga pritshmrit e ktij studimi sht edhe evidentimi i
rrugve dhe mjeteve kryesore t mbrojtjes s t punsuarve. Kshtu,
jan evidentuar rastet e ndjekjes s procedimit administrativ para atij
gjyqsor, si dhe rastet e ndjekjes drejtprsdrejti t rrugs gjyqsore.
N mjetet e mbrojtjes s procedimeve gjyqsore jan vrejtur disa lloj
padish t tjera krahas atyre q lidhen drejtprsdrejti me marrdhniet
e puns. Kshtu, ka edhe padi t tjera civile, t tilla si shprblimi i dmit,
q n fakt (pavarsisht emrit apo titullit t tyre), jan padi q burojn nga
konfliktet e puns. Po ashtu, ka mjaft gjykime administrative q kan si
objekt anullimin e akteve administrative q prsri kan n themel t tyre
ndrprerjen e marrdhnies s puns, kur punmarrsi ka qen npuns
civil apo punonjs i administrats publike.
T gjitha synimet kryesore t ktij studimi, q u prmendn m sipr,
synojn n fund t fundit t nxjerrim konkluzionet lidhur me situatn
1
Pr hollsira, shihni nenin 155/3 t Kodit t Puns, miratuar me ligjin Nr.7961, dat 12.07.1995,
ndryshuar me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996, me ligjin nr.9125, dat 29.7.2003, me ligjin nr.10 053, dat
29.12.2008; nenet 6-9, 16-18 dhe 21 t ligjit nr. 9970, dat 24.7.2008 Pr barazin gjinore n shoqri,
nenet 12-16 dhe 36-38 t ligjit nr. 10221, dat 04.02.2010 Pr mbrojtjen nga diskriminimi; si dhe
nenet 11 dhe 16 t CEDAW-t.

-9-
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

ekzistuese ligjore dhe gjyqsore, ant pozitive dhe negative, me qllim q


t na ndihmojn q t bjm rekomandime dhe sugjerimet nevojshme
pr t prmirsuar raportet pundhns-punmarrs drejt standarteve
europiane dhe n unison t plot me aktet ndrkombtare, konventat
q rregullojn marrdhniet e puns dhe barazin gjinore, si dhe me
praktikn gjyqsore ndrkombtare q i trajton kto dy aspekte shum t
rndsishme n kuadrin e t drejtave t njeriut.

- 10 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Metodologjia e studimit

Pr t par trendin e praktiks gjyqsore shqiptare pr konfliktet q


burojn nga marrdhniet e puns jan analizuar 560 vendime gjyqsore
t trajtuara n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor Tiran, nga t cilat jan
prdorur pr ilustrimin e ktij botimi 64 vendime gjyqsore. Studimi ka
prfshir nj periudh kohore katrvjeare nga viti 2010 deri n vitin
2013 pr Gjykatn e Rrethit Gjyqsor Tiran. Po ashtu, jananalizuar
edhe rreth 150vendime t shqyrtuara nga Gjykatat n Rrethet kryesore
Gjyqsore t Durrsit, Shkodrs, Kors dhe Fierit, nga t cilt jan
seleksionuar 40 vendime gjyqsore t dhna pr periudhn 2007-2013,
ku paditset jan femra t punsuara. Prej tyre jan prdorur pr ilustrim
n kt material 26 vendime gjyqsore.
Pr t patur nj studim sa m afr situats reale dhe sa m t sakt
nga pikpamja statistikore sht zgjedhur si metod e par ajo me natyr
analitike, duke evidentuar vendimet gjyqsore t mbshtetur mbi bazn e
njsample-i q shkon n17-22% t numrit t vendimeve pr konfliktet e puns
t dhna n vit nga gjykata konkrete. Kjo sasi vendimesh gjyqsore sht
seleksionuar n mnyr rastsore nga arkivat elektronik,q ndodhet n
website-t e gjykatave t siprprmendura. Pr do vendim sht evidentuar
nj list t dhnash q lidhen me: palt n gjykim, numrin e paditseve femra,
llojin e t paditurit, shkaqet e konfliktit t puns, fatin e gjykimit, e t tjera.
Mbi bazn e ktyre t dhnave jan ndrtuar grafikt e nevojshm pr t
pasqyruar praktikisht statistika t reja q lidhen me kt studim.
M konkretisht, jan studiuar 140 vendime pr do vit kalendarik
t gjykuara nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran, nga t cilt jan
evidentuar, se t paktn n 221 shtje gjyqsore, njra nga palt
ndrgjyqse, (kryesisht pala paditse), kan qengra. Kto vendime
jananalizuar me kujdes pr t marr prej tyre t gjitha t dhnat e
nevojshme pr kt studim, t tilla si ndrgjyqsia, fati i gjykimit, shkaku
i konfliktit, baza ligjore e konfliktit, me qllim q t konkludohet n
trendin gjyqsor tshtjeve me objekt konfliktet e puns, t para nn
kndvshtrimin e barazis gjinore. Nga rrethet gjyqsore t Shkodrs,
Kors, Durrsit dhe Fierit, seleksionimi i vendimeve sht br n
mnyr mekanike nga arkivat e gjykatave, pr shkak se aksesi n arkivat
e tyre elektronike ka qen i mbyllur pr publikun. Ve ksaj, studimi ka
analizuar edhe t dhnat statistikore t gatshme t marra nga raportet
dhe analizat vjetore t gjykatave kryesore n vend q lidhen kryesisht me
vendin q zn konfliktet e puns n raport me ato civile.
Problematika e ofruar nga shtjet gjyqsore sht par n mnyr
t ndrthurur edhe me analizn e kornizs ligjore q rregullon

- 11 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

marrdhniet e puns, barazin gjinore dhe mosdiskriminimin n


Shqipri, si dhe me zbatimin e akteve ndrkombtare t lidhura me
kto fusha, n t cilat ka aderuar vendi yn.
Ndrkoh, gjat realizimit t ktij studimi jan shfrytzuar edhe
studime t tjera t kryera nga shoqata dhe institucione q operojn n
Shqipri n mbrojtje t t drejtave t grave, t tilla si: Qendra pr Nisma ligjore
e Qytetare, Komiteti i Helsinkit, Qendra e Aleancs Gjinore pr Zhvillim, etj
apo nga raporte dhe t dhna t marra nga institucione dhe organe publike,
t tilla si:Ministria e Puns dhe e Shanseve t Barabarta, Komisioneri pr
Mbrojtjen nga Diskriminimi, Komisioni i Npunsit Civil, etj.
Aktualisht veprojn n Shqipri rreth 68 qendra pr mbrojtjen e t
drejtave t grave, t cilat kujdesen pr t par mbrojtjen e aspekteve t
ndryshme t jets dhe puns s grave dhe vajzave dhe kan ndrmarr
her pas here studime dhe analiza t ndryshme. Bisedat dhe intervistimet
me disa nga stafet e tyre si dhe konsultimi me faqet e tyre t internetit ka
qen pjes e analizs s ktij studimi.

- 12 -
KAPITULLI I
Diskriminimi gjinor n marrdhniet
e puns. Koncepte dhe parime

1.1. Kuptimi i diskriminimit dhe i barazis


Q t japsh shpjegimin e termit dhe t konceptit t diskriminimit, do
t nisemi nga e kundrta e tij qsht barazia. Para se t fillojm analizn
e praktiks gjyqsore do t japim disa koncepte t rndsishme q
lidhen me barazin gjinore n marrdhniet e puns. Kjo pr faktin
se bashkohen s bashku dy nga t drejtat e rndsishme t njeriut: e
drejta pr pun dhe pr zgjedhjen e profesionit, nga njra an, dhe e
drejta pr t qen t barabart e pr t mos u diskriminuar pr shkak t
gjinis, racs, bindjeve fetare e politike, e t tjera.
Barazia sht nj term relativ, i cili lidhet me krijimin e nj
lidhjejemidis dy ose m shum kategorive. Nisur nga logjika, dallimet n
mes t kategorive apo objekteve q krahasohen potencialisht ekzistojn,
sepse sado t ngjashme t gjitha kategorit e sendeve, njerzve,
ngjarjeve, praktikave gjyqsore, vendimeve gjyqsore, secila prej tyre
mbart specifikat e veta, q e bjn t dallohen nga grupi i t njjtit lloj.
Megjithat,kur flasim pr vendosjen e barazis, na duhet nj karakteristik
e prbashkt potenciale q mbart thelbin e secils prej kategorive q duam
t krahasojm. Kshtu, nse do t marrim t analizojm kategorin e
grave dhe kategorin e burrave n nj shoqri t sotme bashkkohore,
pr t gjith ne sht e qart se secila prej tyre gzon t drejta specifike
q lidhen me anatomin fizike t ndryshme t tyre n disa element,
me shtatzanin, me format dhe masn trupore, me risqet q vijn nga
smundje t ndryshme, e t tjera. Nga ana tjetr, edhe kategoria e grave,
edhe kategoria e burrave s bashku gzojn t drejta t ngjashme apo
identike e ekuivalente. Kshtu, si qenie njerzore, ata gzojnnjlloj t
drejtat me natyr kushtetuese, q lidhen me punn, familjen, krijimtarin,
organizimin profesional apo t llojeve t tjera, e kshtu me radh.
Vendosja e barazis, n kt mnyr, krkon identifikimin e
kriterit t prbashkt midis objekteve q krahasohen dhe q mund t
kenprputhshmri. Vetm n kt mnyr do ta na bhet e mundur pr t
vlersuar marrdhnien e elementve q po krahasojm, pr t parnse
seciliprej tyre merr pjes aktive dhe prfiton kriterin e prbashkt n
t njjtn shkall dhe n t njjtn mnyr, me qllim q t arrijm n
konkluzionin se vetm ather, barazia ekziston.
Sa m shum rriten prpjekjet pr t patur ngjashmri midis dy

- 13 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

gjinive me qllimin q t ken barazi teorike dhe faktike n t gjitha


aspektet e jets s tyre, aq m tepr koh duhet t kaloj. Disa shoqri
t Europs Perndimore e Veriore, t Shteteve t Bashkuar t Ameriks,
Kanadas, etj, kan ecur me ritme m t shpejta n drejtim t mbrojtjes
s t drejtave t grave nga diskriminimi n fushn e puns dhe me gjer,
n familje, jet sociale, politike, etj. N disa shoqri t tjera, ky proces ka
qen m i ngadalshm. Gruaja sht br e barabart me burrin n pun,
n t drejtn pr t zgjedhur do lloj profesioni apo dhe pr t ushtruar t
drejtn e vots, etj, n nj periudh t mvonshme.
Barazia n punsim. Brenda fushss diskriminimit n punsim,
barazia evidentohet n tre drejtime kryesore:
S pari, barazia n punsim fillon q nga momenti i krijimit apo
lindjes s marrdhnies s puns, nga kriteret przgjedhse, nga procedurat
q ndiqen pr przgjedhje, nga prjashtimet e kategorive t caktuara nga
pjesmarrja n konkurrim, pr shkak t gjinis, por edhe brenda gjinis
ka raste diskriminimi pr shkak t moshs. Kshtu ka profesione q
preferohet mosha m e re e grave n raport me moshat q kalojn 20 vjet
pun, n pozicione t tilla si sekretare, asistente, etj, preferohen femrat
m shum se meshkujt n pozicione shrbimi,si sekretare, shitse, etj. dhe
preferohen meshkujt n pozicione drejtimi.
S dyti, barazia n punsim vijon me mnyrn e prmbushjes s
marrdhnieve t puns, me kushtet q krijohen, nga madhsia e pags,
nga prshkrimi i puns, detyrave dhe kompetencave, nga dhniae lejeve,
nga trajtimi i shtatznis, etj. Nj nga elementt e cnimit t t drejtave
t grave n marrdhnien e puns sht shkelja e etiks nga ana e
pundhnsit, si dhe rastet e ngacmimeve seksuale;
S treti, barazia n punsim vrehet edhe n mnyrn e mbarimit
apo ndrprerjes s marrdhnies s puns, ku vrehet se grat konsiderohen
kategori q jan m t brishta dhe shpesh e humbasin m leht vendin e
puns, krahasuar me burrat, nisur nga t njjtat shkaqe, si pr shembull n
rast t shkurtimit t vendeve t puns, t ristrukturimeve t pundhnsit,
etj. Pr grat shkelen m leht edhe rregullat e njoftimit t ndrprerjes s
marrdhnies s puns, duke u mjaftuar vetm me njoftimin e menjhershm
pr ndrprerjen e puns, pa shkaqe t ligjsuara dhe t arsyeshme.
Hapja e kufijve me vendet e Evrops Perndimore dhe lehtsimi
i procedurs s lvizjes s njerzve, prmes heqjes s vizave, ka rritur
rastet e punsimit jasht kufijve t Shqipris. Por jo gjithmon tendencat
pozitive europiane pr punsim kan hyr n Shqipri, po aq shpejt sa
kan dal forcat tona t puns jasht.
Bashkimi Europian e ka vendosur theksin n marrdhniet
industriale, n mnyr t veant pr shkak t rndsiss ksaj fushe
dhe t prfshirjes n t t nj kategorie t madhe punonjsish, sidomos
prsa i prket promovimit brenda puns pr shkak t eksperiencs
dhe t rezultateve q jan arritur n pun. Objektivi i prbashkt n

- 14 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

treg ka qen ndjekja e parimit t konkurrencs s drejt n radht e t


punsuarve nga ana e pundhnsit. N vendet e Evrops Perndim
ore,fillimishtdiskriminimi ishten fokus t vmendjes s BE-s n dy
aspekte: 1) objektivi i krijimit t nj tregu t prbashkt t puns me an
t lvizjes s lir t puntorve,duke u theksuar ndalimii diskriminimit
n baz t kombsis dhe trajtimi i ndryshm i punonjsve t cilt jan
shtetas t nj shteti antar t BE-s; dhe 2)t theksohej barazia gjinore
apo diskrimini i bazuar mbi gjinin.
Le t shohim n vijim, disa prkufizime dhe terma ligjor q lidhen
me barazin gjinore n marrdhniet e puns e m gjer, ttrajtuara
si nj lloj ndrthurjeje e prkufizimeve t Ligjit pr Mbrojtjen nga
Diskriminimi dhe t atyre t Ligjit pr Barazin Gjinore n shoqri.
N kt material nuk jan shfrytzuar prkufizimet e Kodit t Puns
lidhur me diskriminimin, pasi jan m t vjetra dhe nuk reflektojn
trsisht acqui-n dhe standardet ndrkombtare.
Pa diskutim q analiza e termave fillon nga diskriminimiku
prfshihet do dallim, prjashtim, kufizim apo preferenc, bazuar n cilindo
shkak ligjor, q ka si qllim apo pasoj pengesn apo brjen e pamundur t
ushtrimit n t njjtn mnyr me t tjert, t t drejtave e lirive themelore t
njohura me Kushtetutn e Republiks s Shqipris, me aktet ndrkombtare
t ratifikuara nga Republika e Shqipris, si dhe me ligjet n fuqi.
Nse diskriminimi vjen si nj politik e diktuar nga struktura apo
hallka heirarkike mt larta, ather ndeshemi me terminudhzim pr t
diskriminuar, qsht nj udhzim ose krkes, bazuar n marrdhnie
hierarkike, pr t diskriminuar nj ose m shum persona, n baz t
shkaqeve t prmendura ligjore.
Po ashtu, diskriminimi ndeshet edhe n formn e mohimitt nj
prshtatjeje t arsyeshme, e cila prbn atform diskriminimi q ndodh
kurdoher kur ka nj mohim ose kundrshtim pr t kryer ndryshime ose
rregullime t domosdoshme e t prshtatshme q nevojiten n nj rast t
veant dhe nuk imponojn nj barr t tepruar, me qllim q t sigurohet
gzimi dhe ushtrimi n baza t barabarta i t drejtave dhe lirive themelore
pr personat me aftsi t kufizuar, ose t ndodhur n kushtet e tjera ligjore.
Pasojat e nj diskriminimi shnojn edhe gjurm tek viktimat q psojn
prej tij.Viktimizimi sht trajtim i disfavorshm apo pasoj negative,
q vjen si reagim ndaj nj ankimimi a nj procedimi q synon zbatimin e
parimit t barazis. N praktik rastet e viktimizimit q jan evidentuar
n procedimin administrativ apo gjyqsor jan relativisht t rralla, por
nuk mungojn. Kshtu, n praktikn e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier2
2
Pr hollsira shihni vendimin nr.11232 (527), dat 04.06.2013, ku gjykata ka vendosur se ka
diskriminim t drejtprdrejt n formn e przgjedhjes dhe trajtimit t punmarrsve.Po ashtu,
gjykata konkludon se ka viktimizim n formn e trajtimit t disfavorshm, si reagim ndaj nj
procedimi q synon t zbatoj parimin e barazis gjinore. Gjykata vendos kthimin n pun n
pozicionin q kishte ose n nj pozicion t barazvlefshm, si dhe pagimin e dmit jashtkontraktor

- 15 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

nshtjen F. K. kundr Drejtoris Rajonale Shndetsore Fier, ku pal e


tret ka qen Komisioneri pr Mbrojtjen nga Diskriminimi,sht shqyrtuar
padia me objekt: Konstatimi i faktit t viktimizimit dhe diskriminimit t
paditses. N kt konflikt rezulton se paditsja ka punuar pr 28 vjet
pran pundhnsit dhe ka konkurruar pr t zn nj vend pune si
zvendsdrejtore ekonomike. Mbshtetur n nenin 10/1 t Kodit t Puns
ajo ka denoncuar emrimin n kt vend t nj punonjsi q nuk i
plotsonte kriteret e krkuara. KLSH-ja dhe strukturat Antikorruspion
n Kryeministri kan konstatuar se denoncimi i saj sht i drejt.
Ndrkoh, nga Drejtori i institucionit pundhns ndaj paditses ka
filluar nj fushat veprimesh q kan uar n trajtim t disfavorshm
dhe diskriminues. Nga kjo situat, gjendja e saj shndetsore sht
keqsuar dhe ajo sht shtruar n Spitalin Rajonal t Fierit pr tet dit
dhe m pas sht mjekuar n shtpi. Ky raport shndetsor sht vn
n diskutim nga pundhnsi, duke detyruar mjeket q e kan lshuar
raportin, q ta anullojn at ?! Ajo largohet nga puna, pr shkak se nuk
ka qen n pun me raporte t rregullta dhe n vendin e saj emrohet
punonjsi pr t cilin ajo ishte ankuar.
Ky rast sht shqyrtuar edhe nga Komisioneri pr Mbrojtjen nga
Diskriminimi, i cili me Vendimin nr. 21, dat 8.11.2012 t Komisionerit ka
vendosur: Konstatimine diskriminimit t znj. F. K nga z. A. Sh, Drejtor
i Drejtoris Rajonale Shndetsore Fier pr viktimizimin pr shkak t
denoncimeve t bra nga ana e saj dhe sht rekomanduar kthimi i saj
n pun dhe pagimi i nj gjobe prej 30.000 lek.
Diskriminimi n pun dhe ndrthurja me ngacmimin seksual.
Ngacmimi seksual (ose shqetsimi seksual si prdoret nga Kodi yn i
Puns dhe Ligji pr Barazin Gjinore n Shoqri) shihet si nj nga format
e diskriminimit gjinor. Zakonisht n kushtet e Shqipris ai ndeshet
n formn e ngacmimit nga pundhnsit apo eprort meshkuj ndajt
punsuarave apo vartseve femra, ndonse nuk prjashtohen rastet kur
ngacmime t tilla mund t ndodhin edhe mes kolegve punmarrs.
Nuk sht e leht t evidentosh raste ngacmimesh seksuale, sepse shpesh
ato fshihen pr shkak t mentalitetit, friks, turpit, etj. Megjithat edhe
shoqria shqiptare sht tronditur her pas here nga raste ngacmimesh
seksuale t npunsve t administrats publike, (madje edhe n pozicione
t larta drejtuese), ndaj vartseve. Zgjidhja dhe sanksioni q ka ardhur n
kto raste ka qen marrja e masave administrative me largimin nga puna,
por nuk ka ende raste t ndjekjes penale pr shprdorim detyre.
Shtrirja e diskriminimit t ashtuquajtur tdamkosur n punsim
ka qen e shtrir prtej seksit t zakonshm, duke prfshir edhe
presionet, dhunn psikologjike e duke shtuar e prfshir nj list t
gjer t shkaqeve t tjera. N vendet e BE-s problemi i ngacmimeve
n masn 4.507.868 lek si dm jopasuror q ka shkaktuar humbjen e aftsis pr pun n masn
25%, pr shkak se gjendja e saj shndetsore u rndua pas pushimit nga puna.

- 16 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

seksuale3sht trajtuar me shum delikates dhe n shtetet t caktuara


jan ngritur edhe organe t specializuara t barazis n Shtetin Antar
dhe t nivelit t BE-s n zbatimin e legjislacionitkundr diskriminimit4.
Nn kt shembull edhe n Shqipri sht krijuar zyra e Komisionerit
pr Mbrojtjen nga Diskriminimi, e cila shqyrton edhe nga pikpamja
administrative krkesat pr ngacmime t tilla.
Ngacmim pr shkak t prkatsis gjinore sht do form sjelljeje
e padshiruar, q lidhet me gjinin e nj personi dhe ka pr qllim dhe/
ose sjell si pasoj cenimin e dinjitetit personal ose krijimin e nj mjedisi
krcnues, armiqsor, poshtrues, prmues apo fyes.
Ligji anti-diskriminim sjell nj prkufizim t ngjashm q natyrisht
nuk e lidh vetm me gjinin por edhe me shkaqe t tjera diskriminimi.
Shqetsim sht ajo form e diskriminimit q ndodh n rastin e nj
sjelljeje t padshiruar, kur lidhet me cilindo nga shkaqet ligjore, q ka
pr qllim apo efekt cnimin e dinjitetit t personit dhe krijimin e nj mjedisi
friksues, armiqsor, prmues, poshtrues a ofendues pr at person, si dhe
n rastin e nj trajtimi m pak t favorshm, i kryer si rezultat i kundrshtimit
ose i mosnnshtrimit nga ana e personit t cnuar ndaj nj sjelljeje t till.
Diskriminimi n paga.Fillimishtparimi i mosdiskriminimit sht
aplikuar pr shkak t diskriminimit n baza gjinore n lidhje me njpag
jo t barabart pr grat dhe burrat pr pun t njjt.Konceptitt pags
s barabarti sht dhn nj prkufizim m i gjer,jo thjesht pr pagn
neto q merret do muaj, por edhe pr pagesat pr shrbimet, shprblimet,
bonuset, prfitimet nga sigurimet shoqrore, etj, e duke vijuar deri tek
pensionet.Edhe n vendet m t zhvilluara europiane5 koncepti i barazis
n pag pr pun t njjt midis burrave e grave erdhi pasi u punua fort
pr t edukuar mentalitetin se pr t promovuar pag t barabart duhet
t dshmojmse t dyja gjinit jan t njjta dhe nuk ka gjini m t zonjn
apo m t kualifikuar thjesht pr shkak t gjinis6. Ndonse Kodi i Puns
3
Situata u ekzaminua pr her t par n rastin e diskriminimit seksual, me aplikimin e Direktivs s
Kshillit 97/80/EC, e cila prmbyste barrn e provs duke e zhvendosur nga e punsuara dhe duke
e ngarkuar si nj detyrim parsor pr pundhnsit pr t provuar se ata nuk kishin diskriminuar t
punsuarn prmes nj trajtimi t dallueshm me natyr diskriminuese.
4
Direktiva e Kshillit 2000/43/EC e ndalon diskriminimin mbi baza t prejardhjes racore apo etnike
dhe Direktiva e Kshillit 2000/78/EC ndalon format e ndryshme t diskriminimit sipas fes apo
besimit, paaftsis, moshs, ricaktimit t gjinis apo orientimit seksual.
5
Parimi i barazis u zgjerua prtej pags s barabart nga nj Direktiv e vitit 1976 pr t prfshir
nj parim t gjer t trajtimit t barabart n punsim pr puntort femra dhe meshkuj, q ndalon
diskriminimin direkt apo indirekt duke iu referuar n veanti edhe statusit martesor ose familjar.
Kjo solli qasjen n punsim, duke prfshir rekrutimin, promovimin, shkarkimin, trajnimin
profesional, kushtet e puns, pensionet dhe mirqenies sociale. Direktivat specifike ku krkohet
trajtim i barabart n sigurimetshoqrorejan: Direktiva e Kshillit 79/7/EEC, Direktiva e Kshillit
86/378/EEC dhe Direktiva e Kshillit 96/97/EC, si dhe n drejtim t personave t vetpunsuar
Direktiva 86/613/EEC.
6
Parimi pag e barabart pr pun me vler t barabart u sanksionua n Direktivn e Kshillit
75/117/EEC, zbatimi n praktik i s cils oi n zhvillimin e sistemeve t tilla t vlersimit t
puns q synojn t prjashtojn hapsirat pr diskriminimit pr gjinor. Megjithat, edhe pas gati

- 17 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

nuk ka t sanskionuar t njjtin koncept pr pagn e barabart, n Shqipri


ky mentalitet ka filluar tndryshoj ndjeshm, kur kujtojm q shpesh
n t kaluarn gruaja kualifikohej si nj qnie me flok t gjata dhe me
mendje t shkurtr. Megjithat,ndeshim ende raste kur seleksionimet
dhe preferencat profesionale n aspektin e gjinis shkojn n favor t
meshkujve, t cilt preferohen n vendet e puns me profesione elitare ku
kryesisht apo ekskluzivisht pushtohen nga kjo gjini.
Sipas nj studimi7, mbi 60 pr qind e burrave rezultojn t punsuar
dhe ka nj disnivelmidis pagave, pasi burrat, pr t njjtn pun, paguhen
me nj pag mbi 35 pr qind m t lart se grat.

1.2 Llojet e diskriminimit


Kufizimet e parimeve t trajtimit t barabartdhe mosdiskriminimit
u njohn pr her t parn dispozitat eDirektivs s vitit 1976 dhe
pastaj n Nenin 141 (4) t Traktatit t KE-s, (tani Neni 157 ( 4) TFEU)
lidhur me pranimin e praktikave dhe kuotave pozitive, megjithse me
nj fushveprimi t kufizuar lidhur me t ashtuquajturin diskriminim
pozitiv, i cili duhet t veproj vetm ather kur gruaja sht e
nnprfaqsuar n nj pun apo pozicion t caktuar.
Gjykata Evropiane e Drejtsis ka qen veanrisht e ndjeshme pr
prdorimin e kuotave si nj form e veprimit t diskriminimit pozitiv. Ajo
ka vendosur q pundhnsit mund t favorizojn przgjedhjen e nj gruaje
mbi nj person t gjinis tjetr, n rastin kur t dy jan t kualifikuar n
mnyr t barabart, por vetm n rastet kur grat jan t nnprfaqsuara
brenda klass. Prmes jurisprudencss Gjykats Europiane t Drejtsis
(ECJ),parimi i trajtimit t barabart pr grat dhe burrat u deklarua t mos
jet kryesisht nj element ekonomik, por nj objektiv social iKomunitetit dhe,
pr kt arsye,ai fitoistatusin e nj parimi themelor t Komunitetit Europian.
Megjithat,ndalimi i diskriminimit n baz t gjinis u interpretua pr t
mbuluar diskriminimin n baz t gjinis apo orientimit seksual8.
Diskriminimi i drejtprdrejt dhe i trthort jan dy forma t
diskriminimit q sjellin n t dyja rastet t njjtat pasoja. Ato dallojn
nga njra-tjetra thjesht nga mnyra e arritjes s ktij diskriminimi apo
nga afrsia apo largsia shkak-pasoj. T dyja kto forma jan njlloj t
jashtligjshme. Diskriminimi i drejtprdrejtsht m i hapur, m i qart,i

dy dekadash, deri n vitin 2009 rezultonte se hendeku i pagave mes puntorve meshkuj dhe femra
n Shtetet Antare t BE-s ende qndronte n rreth 25 % (m e lart pr burrat) n sektorin privat,
dhe rreth 15 % n sektorin publik.
7
Pr hollsira, shihni studimin Prdorimi i kohs n Shqipri, realizuar nga Ministria e Puns
dhe Instituti Kombtar i Statistikave, http://www.instat.gov.al/media/169883/anketa_e_studimit_
per_perdorimin_e_kohes_2011.pdfose www.forumishqiptar.com/threads.
8
T dy gjykatat ndrkombtare, edhe Gjykata Europiane e Drejtsis (ECJ), edhe Gjykata Evropiane
pr t Drejtat e Njeriut (ECHR) n vendimet e tyre pas miratimit t Direktivs s Kshillit 2006/54/
EC, jan orientuar nga argumentimi se diskriminimi shtrihet edhe pr t mbuluar rastet e barazis
pr grupet transgjinore.

- 18 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

drejtprdrejt dhe i dukshm. Ndrsa koncepti i diskriminimit t trthort


shkon prtej ksaj dhe sht shndrruar n njelement t rndsishm
me natyrlegjislative. Diskriminimi i drejtprdrejt sht ajo form
diskriminimi q ndodh kur nj person apo grup personash trajtohen
n mnyr m pak t favorshme, sesa nj person tjetr, apo nj grup tjetr
personash n nj situat t njjt a t ngjashme, bazuar n cilindo shkak
ligjor.Diskriminimi i trthort sht ajo form diskriminimi q ndodh kur
nj dispozit, kriter apo praktik, e paanshme n dukje, do ta vinte nj person
ose grup personash n kushte jo t favorshme, n raport me nj tjetr person
ose grup personash, si dhe kur ajo mas, kriter a praktik, nuk justifikohet
objektivisht nga nj synim i ligjshm, ose kur mjetet e arritjes s ktij
synimi, ose nuk jan t prshtatshme, ose nuk jan t domosdoshme dhe
n prpjestim t drejt me gjendjen q e ka shkaktuar at.
Diskriminim pr shkak t shoqrimit sht ajo form diskriminimi
q ndodh kur ka nj dallim, kufizim ose preferenc, pr arsye t shoqrimit
me persona q u prkasin grupeve t prcaktuara nga ligji pr mbrojtjen nga
diskriminimi, si dhe pr shkak t supozimit pr nj shoqrim t till. Kjo i
lejon gjykatat jo vetm t merren me dallimet n trajtimin e diskriminim t
drejtprdrejt, por edhe t mbshtesin politika sa mneutrale, t cilat vn
nj grup m tmbrojtur n nj disavantazh t veant, pr shembull n rastet
kur ka nj tregues se ka t ngjar t prjashtohen femrat disproporcionalisht
m shum se meshkujtnga nj kontrat pune. Politika t tilla mund t
kundrshtohen n baz t efektit t tyre diskriminues dhe t paligjshmrsi
n rrug gjyqsore, n rast se evidentohen.
Mbrojtja nga diskriminimi. do veprim ose mosveprim i autoriteteve
publike ose i personave fizik a juridik q marrin pjes n jetn dhe
sektort publik ose privat, q krijojn baza pr mohimin e barazis ndaj
nj personi apo grupi personash, ose q i ekspozon ata ndaj nj trajtimi t
padrejt dhe jo t barabart, kur ata ndodhen n rrethana t njjta ose t
ngjashme, n krahasim me persona t tjer ose grupe t tjera personash,
prbn diskriminim. Eliminimi i t gjitha privilegjeve dhe i diskriminimit
t padrejt, garantohet pr cilindo, n baz t t drejtave vetjake, politike,
ekonomike, shoqrore dhe kulturore t siguruara nga Kushtetuta e
Republiks s Shqipris dhe aktet ndrkombtare t ratifikuara nga
Republika e Shqipris, si dhe nga ligjet n fuqi.
Diskriminimi dhe negociatat kolektive.shtjet e diskriminimit
gjithashtu mund t adresohen prmes negociatave kolektive. N praktikn
shqiptare negociatat kolektive jan atribut i bashkimeve sindikale, por q
nuk jan aktive dhe t forta n mbrojtje t interesave t punmarrsve, dhe
aq m tepr t t punsuarave gra. N nivel europian9, partnert social
9
Nj fush tjetr kuparimi i mosdiskriminimit sht aplikuar sht n lidhje me afatine caktuar t
puns dhe sht rregulluar me miratimin e Direktivs s Kshillit 1999/70/EC e 28 qershorit 1999,
e cila ndalon tek rregullimi i dispozitave pr orarine puns, dhe bazohet n nj marrveshje korniz
t konkluduar nga partnert social europian.

- 19 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

kan luajtur nj rol ky me an t miratimit t marrveshjeve kuadr, si


ato q rregullojn punn mekoh t pjesshme, punn me koht plot
me afat t caktuar, lejet q burojn nga marrdhniet e puns dhe kohn
elejes prindrore. Nj nga objektivat m t rndsishme t marrveshjes
kolektivesht edhe synimi pr t luftuar diskriminimin, me qllim rritjen
e pjesmarrjes s fuqis puntore femra, si edhe zgjerimin e prfitimeve t
tyre n mnyr t barabart me t punsuarit meshkuj.
Rastet e kontratave kolektive n praktikn gjyqsore shqiptare nuk
jan t prhapura dhe tipike. Ato i gjen n ato raste kur sindikatat q
lidhen me profesione t caktuara jan m aktive. Kshtu, n gjykimin
e shtjes gjyqsore Sh.K. kundr Ndrmarrjes Ujsjells-Kanalizime t
gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran10, rezultoi se prve kontrats
individuale t puns t lidhur mes palve, t drejtat dhe detyrimet e tyre
n marrdhnien e puns rregullohen edhe nga Kontrata Kolektive e puns
e dats 18/06/2007, e lidhur midis Drejtoris s Prgjithshme t Ujsjells-
Kanalizimeve (pundhns) dhe Sindikats s Pavarur t Ujsjells-
Kanalizimeve (punmarrs), n baz t neneve 159-175 t Kodit tPuns.

1.3 Promovimi i mundsive t barabarta


Promovimi i mundsive tbarabarta sht nj parim ky pr do Shtet
Antar t BE-s, por n t njjtn koh edhe njshqetsim, sidomos pas
vitit 2007. Kjo nnvizoi rndsin e ktij parimi dhe, pr kt shkak,viti
2007 u konsideruasi Viti i Mundsive t Barabarta. Komisioni Evropian
gjithashtu ka synuar t promovoj trajtimin e barabart prmes programeve
t barazis gjinore, prmes veprimtarive t ndryshme dhe nismavet tjera
pr t luftuar diskriminimin. M gjithprfshirs ka qenmiratimi i parimit t
integrimitgjinor, i cili kujdeset qparimi i mundsive t barabarta pr grat dhe
burrat t integrohet n procesin e prgatitjes, zbatimit dhe monitorimittt
gjitha politikave dhe aktivitetevet BE-sdhe Shteteve Antare, duke pasur
parasysh kompetencat prkatset tyre. Kjo krkon marrjen nanaliz
t dallimeve gjinore n mnyr sistematiken kontekstin e t gjitha
politikave, duke prfshir punsimin dhe tregun e puns11.
Vitet e fundit, disa masa t veanta jan marr edhe n Shqipri pr
realizimin e s drejts s grave pr tu prfshir n jetn publike, sidomos
n nivelet m t larta t vendimmarrjes. Masa m e rndsishme n kt

10
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, Nr. 280, dat 25.01.2011,
ku objekti i gjykimit sht: Detyrimii t paditurit t dmshprblej pr zgjidhje t menjhershme
dhe t pajustifikuar t kontrats s puns me pagn e nj viti,pr mosrespektim t procedurs s
zgjidhjes s kontrats s puns me 2 paga dhe me 3 paga pr mosrespektim t afatit t njoftimit. Kjo
padi sht rrzuar nga gjykata.
11
Komisioni ka miratuar gjithashtu nj Udhrrfyes pr barazin midis grave dhe burrave (2006-
2010) lidhur me identifikimin e fushave prioritare pr aspektet gjinore n vendet e BE-s. Disa
nga aktivitetet e prcaktuara n Udhrrfyes jan financuar prmes Programit t Komunitetit pr
punsim dhe Solidaritet Social (2007-2012).

- 20 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

drejtim sht futja e dispozitave ligjore pr ngritjen e kuotave gjinore12.


Zbatimi i dispozitave t Kodit Zgjedhor pr kuotat gjinore n zgjedhjet
parlamentare t vitit 2009 ojn nj rritje t numrit t prfaqsimit t
grave n Kuvendin e Shqipris13.
Brenda ndalimitt prgjithshm t mosdiskriminimit, ka edhe
nj numr rreptsisht t kufizuar t prjashtimeve nga rregulli q jan
t lejuara, si prshembull trajtimi i nnave me shum fmij pr efekt
pensioni. Kto prfshijn rastet ku gjinia, origjina etnike ose raciale, ose
paaftsia e pjesshme pr pun mund t prbj nj faktor prcaktues
pr marrjen n pun, ngritjen n detyr, etj., por pa diskutim, aty ku ka
nj kualifikim t mirfillt profesional q mund t prmbushet vetm
nprmjet nj procedure t drejt przgjedhjeje. Nga ana tjetr, ligjet
lidhur me mbrojtjen e grave, veanrisht prsa i prket shtatznis dhe
amsis parashikojn nj trajtim mbrojts ndaj puntoreve femra14.
Shtatznia, amsia dhe ushqyerja me gji jan t lidhura ekskluzivisht me
gruan, anatomin dhe fiziologjin e saj dhe konsiderimi i tyre si situata t
veanta sht m se i justifikueshm dhe nuk duhet par si diskriminues.

1.4 Prgjegjsia prindrore, si pjes e kohs dhe kontributit t


puns n familje
Prgjegjsia prindrore sht nj nga detyrat e nns dhe babait q
buron nga dispozitat e Kodit t Familjes15, si dhe pjesrisht nga dispozitat
e Kodit Civil16 (prsa i prket shprblimit t dmit t shkaktuar nga t
miturit prball personave t tret). Prgjegjsia prindrore konsiston n
dhnien dhe marrjen e t gjitha masave pr mirrritjen dhe miredukimin
e fmijve n nj familje. Si e till, ajo merr nj pjes t rndsishme t
kohs dhe krkon njharmonizim t mir t kohs s puns n treg me
kohn e puns n familje e jasht saj si pjes e prgjegjsis prindrore.
Pr rrjedhoj, ajo ndikon n mnyra t ndryshme mbi prindr me gjini t
ndryshme, por duke qen e lidhur edhe me moshn e fmijs, sepse sa m i
vogl t jet ai/ajo, aq m e madhe sht pesha e prgjegjsis prindrore17.
12
Koment: Kto dispozitajan futurkryesisht n ligjinPrbarazin gjinore n shoqri, (2008) dhe
n Kodin Zgjedhor,(2009).
13
N krahasim mezgjedhjet e vitit 2005, numri i grave deputetenKuvend n vitin 2009 u rrit
me7%.Megjithat, ky rezultatshtende larg objektivave t prcaktuaran ligj, krkesa ligjore e t
cilit prprfaqsimin gjinor t grave sht nj minimumprejjom pakse30%.
14
N t vrtet dhe Direktivat e Komunitetit Europian kan miratuar rregulla tveanta pr
puntoret shtatzna dhe nnat e reja gjat marrdhnies s puns: Direktiva e Kshillit 92/85/EEC,
ka sanksionuar pushimin gjat periudhs s lehonis dhe lejen prindrore dhe Direktiva e Kshillit
96/34/KE, sanksionoi kohn e lir pr prgjegjsit me natyr prkujdesjeje.
15
Pr hollsira, shihni nenet 215-239 t Kodit t Familjes, t miratuar me ligjin nr. Nr.9062, dat 8.5.2003.
16
Pr hollsira, shihni nenet 613-614 t Kodit Civil, t miratuar me ligjin nr.7850, dat 29.7.1994;
Ndryshuar me ligjet nr.8536, dat 18.10.1999; nr.8781, dat 3.5.2001; nr.17/2012, dat 16.2.2012
dhe nr.121/2013, dat 18.4.2013.
17
Koment i autores. Nga mosha 0-14 vje, kur fmijt nuk kan fare zotsi pr t vepruar,
prgjegjsia e prindit pr do pasoj q vjen nga veprimet, apo dmet e shkaktuara nga fmijt

- 21 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Nna sht mbajtur dhe vijon t mbahet n praktikn shqiptare si prindi


q ka m shum prgjegjsi prindrore pr fmijt nmoshn 0-14 vje,
ndrsa kur fmija sht nga mosha 14-18 vje n praktik fillon t rritet
edhe roli dhe prgjegjsia e burrit. E shohim si shum pozitive q n
familjet e reja q krijohen, por kryesisht n zonat urbane, bashkshortt e
kan shtuar ndjeshmrin ndaj prgjegjsis prindrore dhe kontributin
e tyre n familje. Megjithat, pundhnsit kan nj ndjenj diskriminimi
pr przgjedhjen e gruas si punmarrse kur ajo sht me fmij t vegjl,
kur sht nn me shum fmij, ose kur sht shtatzn. Kto raste
nuk jan n formn e konflikteve gjyqsore, por jan pjes e praktikave
diskriminuese. Madje, shpeshnga bisedat me koleget, n rrethe sociale,
vrehet sennave t reja u krijohet nj lloj presioni pr znien e vendit t
puns, nse ato do ta konsumojn deri n fund lejen e shtatzanis.
Shpesh her n literaturn juridike ky komponent njihet si balanca
pun-jet. Ndryshimet demografike, lvizjet e njerzve nga zonat rurale
drejt atyre urbane, prqendrimet e popullsis drejt kryeqytetit kan edhe
prparsi pozitive pr t prmirsuar pikrisht kt lloj balance. Nse
ato do t ndrthuren edhe me njstrategji punsimi, me qllim rritjen e
pjesmarrjes s gruas n forcat e puns,ather binomi pun-jet do t
marr gjithmon e m shum vlern e nj barazimi. Pika m e ndjeshme
e tij n zonat urbane dhe sidomos n kryeqytet sht karriera. Grat jo
rrall prpiqen t krijojn familje me nj fmij, me qllim q prgjegjsia
prindrore t jet m e vogl, me qllim q ti dedikohen puns, ngritjes
profesionale dhe karriers s tyre.

1.5 Puna shtpiake


Shpesh ngrihen diskutime dhe shtrohen pyetje lidhur me kufijt e
organizimit familjar t punve t prditshme dhe puns s mirfillt
jasht shtpis18.Teoria dhe praktika, dshmojn se n familje dhe n
martes,pavarsisht nga vala e feminizmit dhe numri i madh i grave
q lvizin n tregun e puns s paguar, punt e shtpis vijojn t
konsiderohen si pun e grave. Grat vazhdojn t marrin prgjegjsin
pr punn brenda shtpis dhe vazhdojn t bjn m shum pun
n familje.Ndrkoh,pr gratka nj komponent emocional t lidhur
rndon totalisht mbi prindin, ndrsa pr moshat nga 14-18 vje, t cilat kan zotsi t kufizuar pr
t vepruar, prgjegjsia e prindit rndon n rastet kur fmija nuk ka apo nxjerr t ardhura nga puna,
meqense brenda ktij harku kohor, ai/ajo ka t drejt sipas Kodit t Puns t hyj n marrdhnie
pune. Pr hollsira, mund t shihni nenet 6-9 t Kodit Civil.
18
Shqipria ka ratifikuarKonventne ILO-s,177 Prpunn n shtpime ligjin nr8909/6.6.2002,
por edhe n raportet eShqipris n OKB nnvizohet segrat punojn n shtpi, pornuk jan t
qartakushtet n t cilat atoushtrojn aftsit dhe kualifikimet e tyre.. Pr hollsira shihni: Shadow
report on the implementation of the CEDAW Convention in Albania, Submitted by the Gender
Alliance for development Center (GADC), the Albanian Women Empowering Network (AWEN),
the Network Against Gender-Based Violence and Trafficking, submitted to the United Nations
CEDAW Committee, prgatitur nga Prof. Arta Mandro, Prof. Aurela Anastasi, Mirela Arqimandriti
dhe Vera Lesko, qershor 2010.

- 22 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

me kt veprimtari19 n shtpi, sepse atoi bjn punt e shtpis si nj


shprehje e kujdesit pr partnert dhe fmijt20, ose pr t shmangur
konfliktin,icili mund t rrezikoj marrdhnien e tyre21. Shum prpjekje
jan br q punt e shtpis tkonceptohen nn kndvshtrimin e
teoris s kmbimit duke marr n konsiderataspektet e fuqis fizike,
energjis e vitalitetit trupor q gzon secila prej gjinive22. Mashkulli
shihet si m i fort fizikisht dhe i aft t prballoj pun m t vshtira
fizike n shtpi, prandaj shpesh pun t tilla q lidhen me ngritje
peshash konsiderohen si pun pr burra, ndrsa pjesa tjetr q prfshin
pun m delikate, fine apo cilsore, si gatimi, pastrimi, kujdesi pr
veshjen e fmijve, etj, iu lihen grave.
Feministt materialist kan argumentuar se grat dhe burrat
jan klasa sociale t cilat zn pozicione t kundrta strukturore n
regjimin e brendshm t prodhimit23. Nga kjo perspektiv si martesa,
ashtuedhe bashkjetesa jan identike prsa i prket marrdhnievet
puns n shtpi, kugruaja jep kontributin e puns s saj pr mirmbajtjen
ekonomike dhe financiare t familjes dhe shtpis.24 N kontrast me kt
argumentim, teoria e perspektivs gjinore merr nj pamje m dinamike
dhe argumenton se punt e shtpis prodhojn raporte gjinore, prmes
nj jetese t prditshme, ku evidentohet miratimi i nnshtrimitt njrs
gjini ndaj tjetrs, q shfaqet prmes sjelljeve t tjera me natyrgjinore.
N traditn shqiptare ka pasur gjithmon disa ndarje rolesh mes
gjinive. Shpesh burri sht quajtur shtylla e shtpis dhe gruaja zonja
e shtpis. Kto kan tinglluar gjithmon si nj lloj ndarje hierarkike
e punve t shtpis, ku terminologjia mbartte n fakt pozitivizm.
Zakonisht familja shqiptare ishte e madhe dhe me disa breza. Kuptohet se
si e till, dy termat u prkisnin m t vjetrve t dy gjinive. Megjithat, me
qen se aspekti financiar jasht e brenda shtpisu takonte burrave, zonja
e shtpis kishte t drejta administrimi mbi punt e prditshme brenda
shtpis, ku prfshiheshin edhe aspekte t prditshme financiare apo
administrimi dhe ndarja e punve midis grave t tjera, vajzave, djemve,
mbesave, niprve, etj. Edhe brenda ktyre roleve e termave, t jets s
prditshme ekziston e fshehur ndarja midis rolit t burrit n familje dhe
puns s papaguar femrore n shtpi.
N nj studim25 t realizuar nga dhe Ministria e Puns dhe e
Shanseve t Barabarta, tregohet se 95% e grave dhe 39% e burrave
19
Baxter et al, 1990; . Bittman 1992; Harper &Richards 1986 , Hochschild 1989 .
20
Finch & Groves 1983; Delphy & Leonard 1992.
21
Hochschild 1989.
22
(Jug dhe Spitze 1994)
23
(Delphy dhe Leonard 1992) .
24
(Delphy dhe Leonard 1992 , p265 ) .
25
Pr hollsira, shihni studimin Prdorimi i kohs n Shqipri, realizuar nga Ministria e Puns
dhe Instituti Kombtar i Statistikave (INSTAT), n website-in www.instat.gov.al/al/rreth-nesh/
legjislacioni.aspxose www.forumishqiptar.com/threads.

- 23 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

merren me pun shtpie, kujdesen pr fmijt, prgatitin ushqimin dhe


bjn pazarin. Ekspertt kan analizuar ditn e nj familjeje normale, ku
rezulton mesatarisht se rreth ors 23 t darks t paktn 40% e burrave
shkojn pr t fjetur dhe 60% e grave jan duke br pun n shtpi.Sipas
statistikave t nxjerra ngastudimi mbi menaxhimin e kohs, br nga
INSTAT-i,(Time Use Survey)26rezulton se gratshpenzojn 306 minuta n
punt e shtpis, ndrsa burrat shpenzojn 47 minuta27.
iftet s fundmi kan filluar t shikojn mundsin e aplikimit t skemave
bashkkohore pr t barazuar kontributet n punt shtpiake. Pr shembull,
familjet sot jan m t vogla, me dy breza, prindr-fmij, megjithatndihma
e personavet tret, prindrve apo kujdestareve, (babysitter), shfrytzimi i
kopshteve, erdheve, kampeve t pushimit, kurseve argtuese e msimore,
jan metoda q ndihmojn volumin e puns s papaguar t gruas n shtpi.
Karakteri dheshkalla me t ciln veprimtarit apo shrbimet
ndihmset siprprmendura, me natyrpozitive janduke u vn n
jetn favor t grave, jan t ndrlidhura drejtprdrejt dhe varen nga
qllimet e do ndrmarrjejeq prmirson klimn e marrdhnieve t
puns dhe kulturne dialogun familjar.
N raportin e paraqitur para Komitetit t CEDAW-t t Kombeve
t Bashkuara nqershor 2010 shkruhet se: Mungesa e informacionit
rrethsituatstregonse Qeverianukka marrmasat e nevojshmepr t
garantuarpr grat q punojnn shtpi, mbrojtjen e parashikuarnga
konventa. Kyshtnj shembull qpasqyronnj mangsit prgjithshme,
sa i prketkonventave ndrkombtarese edhe pseato jan brpjes
elegjislacionit t brendshmdhe jan ratifikuar nga Parlamenti, zbatimi i
tyren praktikka rezultuar i vshtir28.
Grat mbajn pjesn m t madhe, n mos t gjith barrn e
padukshme t puns s papaguar pr kujdesin pr fmijt, t smurt dhe
t moshuarit, pastrimin, gatimin dhe t tjera pun n familje.Kjo sht e
vrtet si pr grat q kan nj pun jasht shtpis, n tregun formal ose
joformal, ashtu edhe pr grat q jan trhequr nga tregu i puns. Neni 23
i Ligjit pr Barazi Gjinore merret me vlersimin e puns s papaguar. Sipas
paragrafit 2 t ktij neni, ata q kryejn pun t papaguar n familje do t
prfitojn nga shrbimet komunitare, politikat e puns dhe t punsimit,
si dhe t formimit profesional n baz t legjislacionit n fuqi29.
26
Pr hollsira, shihni studimin Prdorimi i kohs n Shqipri, realizuar nga Ministria e Puns
dhe Instituti Kombtar i Statistikave (INSTAT), n website-in www.instat.gov.al/al/rreth-nesh/
legjislacioni.aspxose www.forumishqiptar.com/threads.
27
Pr hollsira shihnihttp://www.al.undp.org dhe http://www.unece.org/pxweb/.
28
Shadow report on the implementation of the CEDAW Convention in Albania, Submitted by
the Gender Alliance for development Center (GADC) The Albanian Women Empowering Network
(AWEN), The Network Against Gender-Based Violence and Trafficking, submitted to the United
Nations Committee on the Convention on the elimination of all forms of discrimination against
women, prgatitur nga Prof. Arta Mandro, Prof. Aurela Anastasi, Mirela Arqimandriti dhe Vera
Lesko, qershor 2010.
29
Po aty.

- 24 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

1.6 Asimetrit gjinore dhe kufijt e barazis formale


N shumicn e vendeve, n fund t shekullit t njzet dhe nfillim t
shekullit njzet e nj,grat fituan me kushtetuta dhe ligje t drejtn qt
votojn dhe t zgjidhen, t kenpronn e tyre, t zgjedhin profesionin q
dshirojn, t marrin arsimin dhe trajnimin qiu duhet, t mbajn poste
publike, dhe kshtu me radh. Megjithat, pavarsisht nga kjo barazi
formale, nuk mund t thuhet ende se asimetrit gjinore jan zhdukur.
Gratn mbar botn prbjn shumicn e popullsis, por kan m shum
gjasa, sesa burrat q t zenpozicione m t dobta, t kryejn pun m t
rndomta, m t rrezikshme, t kryejnpun me pag mt ult, t vuajn
dhunn dhe ngacmimet seksuale, t mungojnn pozicione publike, tiu
mungojfuqia ekonomike dhe kulturore dhe t mos garojn nmnyr t
njjt me burrat pr vende pune n pozicione t larta.
Vazhdimsia e asimetrive gjinore gjeneron debat t vazhdueshm
energjik me natyrfeministe. Disa argumentojn ligjrimet e barazis dhe
disa t tjerreplikojn minimin esundimit apo dominancs mashkullore.
Ndonse ngjashmria sht rastsore, vet termi shtet sht n gjinin
mashkullore.Po ashtu, ndodh edhe n fakt se brenda shtetit si term
mashkullor gjen m shum t punsuar meshkuj n pozicione t larta,
sesa t punsuara femra. Barazia gjinore n punsim, thjesht do t thot
integrim igruas brenda shtetit mashkullor.
Shpesh grat krkojn t imitojn meshkujt dominues, me qllim q
t arrijn n t njjtat pozione e vlera.Meshkujt jan m lobues pr njri-
tjetrin, jan m t gatshm dhe m t fort t ndrtojn aleanca pr t
dominuar tregun e puns dhe karriern. Ata kan kohn dhe modelin
q rrotull nj tavoline pr drek a dark, t dizenjojn edhe t ardhmen
e tyre. Grat e kan m t vshtir nj gj t till. Koha e tyre sht m
e reduktuar dhe nuk i lejon q t jen edhe n shrbim t familjes, edhe
n krkim t karriers dhe t ndrtimit t aleancave pr t gjetur nj
pozit dominuese. Nga ana tjetr, grat e kan m t vshtir lobimin
pr njra-tjetrn. Mendoj q grat shpesh pr t ecur prpara n pun e
profesion krkojn m mir aleancat me burrat se sa ato brenda gjinis
s tyre. Ka raste kur ato prpiqen t imitojn burrat n sjellje e qndrime
pr t qen m t sigurta. Pavarsisht t gjitha diskutimeve e hipotezave q
mund t shtrojm, barazia sht e pamjaftueshme ose e paprshtatshme
pr t prmbysur marrdhnie t tilla sociale.
Shpesh shtrohet pyetja: Pabarazi apoDominim?M tepr se nj
reflektim i diferencs biologjike seksuale, ndarja gjinore sht e ndrtuar
nga shoqriaose vjensi nj efekt i pushtetitmashkullor. Raporti mashkull-
femr sht krijuar pr t siguruardominimin mashkullor. Pra, jan t
gjitha aspektet e tjera t ekzistencs njerzore: puna, kultura, familja,
politika, njohurit, seksualiteti, dhe subjektiviteti q sjellin diferencimet
n jetn e prditshme profesionale apo sociale.Vet puna replikon dhe
riprodhon nj ndarje t gjinizuar,t vizatuar prmes raportitpublik-privat

- 25 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dhe ndarjes gjinore t puns. Pr shkak t kapaciteteve t tyre riprodhuese


dhe prirjeve ekzistuese gjinore, grat jan n disavantazh brenda ktyre
strukturave. Barazia formale nuk mund t zgjidh apo edhe t njohnj
disavantazh t till sistemik, sepse ajo merr kuptim vetm kur grat jan
t vendosura tashm n mnyr t barabart n krahasim me burrat.
Barazia prcakton pag t barabart-pr pun t barabart, por kjo nuk
do t transformoj vendin e puns n mnyr t barabart pr t marr
parasysh krkesat e shumta t puns dhe pagave.
Tri fushat e rrezikut pr gruan n marrdhniet e puns ku ato ndihen
tshqetsuara n mnyr t veant jan: riprodhimi,ndarja seksuale e
puns, dhe dhuna seksuale. Grat nuk jan t pozicionuaran mnyr t
ngjashme me burrat n asnj nga kto fusha. Aktualisht vetm grat mund
t jet shtatzna, aq sa politikat publike apo ligjvnse n lidhje me shtje
t tilla si: aborti, sterilizimi i detyruar, leja e lindjes, prjashtimi nga pun
t caktuara pr arsye shndetsoredomosdoshmrisht do t ndikojn
ndryshe te grat krahasuar me burrat. Grat kan shum m shum gjasa
t vuajn dhunn seksuale dhe ngacmimet n marrdhnien e puns,
se sa burrat. Fuqia e normave kulturore dhe presionet e socializimit,
formimii identitetit, t mbshtetur nnormat stereotipe gjinore e zakonet
q edukojnkujdesin ndaj fmijve, kujdesin pr tmoshuarit, kujdesin
pr atmosfern familjare, kujdesin pr higjienn e gatimin, dhe kshtu me
radh, vazhdon t bjer mbi grat.
Insistimi q grat jan si burrat apo se ka nj norm neutrale gjinore
n fusha t tilla, ka t ngjar qt mbshtes m tepr disavantazhet
aktuale t grave dhe nj politik tpabarazis. Pr kt arsye, nuk sht
koha pr fjal e leksione, pr ligje q mbetetn n letr dhe amendamente
q nuk zbatohen, sht koha pr t par nga afr n praktik dhe pr tiu
drejtuar fakteve m tepr se sa fjalve. Le t kalojm nga faza grat kan
t drejt t jen n pozicione t larta publike n fazn grat emrohen
apo caktohen n pozicione t larta publike.
Riorganizmi i s drejts faktike pr gruan q t punoj njlloj me
burrin, t ec n karrier njlloj me burrin, t garoj njlloj me burrin, t
paguhet dhevlersohet njlloj me burrin fillon nga nevoja pr riorganizuar
ndarjengjinore e seksualet puns brenda familjes, sepse ajo q bjn apo
nuk bjnmeshkujt dhe femrat njsoj, pa forcn shtrnguese t shtetit
e t ligjit, ndodhet pikrisht atje. Atje forcohet e rritet mentaliteti dhe
personaliteti i t dy gjinive, aty prthyhet dallimi, ndryshimi, ngjashmria
apo dallimi i tyre.
Nj drejtim tjetr praktik q ndihmon n zhdukjen e dallimit midis
dy gjinive sht ai q lidhet me prkujdesjen ndaj fmijve, e cila duhet
par gjithmon e m tepr e trajtuar si nj shtje publike dheprgjegjsi
qytetare dhe jo thjesht si nj detyr private e familjare q i faturohet gruas.
Cilsia e t qnit i kujdesshm, i vmendshm edhe pr detajet duhet ti
edukohet do qytetari pavarsisht nga gjinia dhe ky edukim fillon q nga

- 26 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

prindi, i cili duhet ti edukoj njlloj t dyja gjinit q ka lindur. Rndom


ndodh q kt rol ta luaj nna. Mirpo edhe modeli mashkullor n familje
luan nj rol t konsiderueshm n ngulitjen e stereotipave gjinore, edhe
kur babai sht pasiv e nuk jep kontribut nprkujdesjen ndaj fmijve.
Edhe shkolla duhet t luaj n kt aspekt rolin e saj q n programet e
edukimit fillor, madje q n fazn parashkollore, ku individi bashkohet
pr her t par me grupmoshat sociale n kopshte e erdhe.
Duke respektuar arritjet n luftn kundr diskriminimit gjinor, e
rndsishme sht t kuptohen edhe rezervat dhe replikat q vijn nga
lufta e gjinis vet femrore. E themi kt, sepse shpesh sht femra q
zgjedh t jet n nj pozit t varur dhe e vendos burrin n pozitn e
dominuesit, nga dashuria, nga frika, nga presioni, nga prkushtimi, nga
kujdesi e t tjer. Pavarsisht se cilat jan motivet n fakt vetflijimi n ift
pr t zgjedhur pozitn e shrbyesit t dikujt tjetr shnon betejn m t
vshtir pr tu fituar n luftn pr t vendosur realisht barazin gjinore.
Komuniteti Europian ka vendosur prej kohsh barazin gjinore mes
grave dhe burrave n ball t politiks sociale. Pr shembull, prkufizimet
tani shtrihen prtej diskriminimit t drejtprdrejt dhe t qllimshm,duke
prfshir edhe diskriminimin e trthortdhe duke nxitur ndrmarrjen
e veprimeve pozitive. Aspekte problematike tashm konsiderohen:
shqyrtimi kritik i legjislacionit mbrojts pr grat shtatzna dhe nnat
e reja, kujdesi pr fmijt dhe ngacmimi seksual, si dhe zhvillimet e
mtejshme t legjislacionitpr barazin gjinore n lidhje me qasjen n
punsim, pag t barabart, kushtet e puns, kualifikimin profesional,
pensionet dhe mirqenien sociale.
Vendimi i Komisionit 2001/51/EC ka miratuarnj strategji pr barazin
gjinore. Objektivat e programit30 prfshijn promovimine vlerave dhe
praktikaveq kan n themel barazin gjinore; prmirsimin e t kuptuarit t
shtjeve q lidhen me barazin gjinore dhe mbshtetjen e veprimeve q do
t kontribuojn n arritjen e ktyre objektivave, t tilla si: analizat, studimet
dhe aktivitetet monitoruese e ato t bashkpunimit ndrkombtar.
N prputhje me qllimet e msiprme,Komisioni Evropian miratoi
nj plan pr barazin midis grave dhe burrave, (2006-2010), i cili prcaktoi
gjasht fusha prioritare pr barazin gjinore n veprimet e BE:
Pavarsia e barabart ekonomike pr grat dhe burrat;
harmonizimi i jets private dhe profesionale;
prfaqsimi i barabart n vendim-marrje;
rrnjosja e t gjitha formave t dhuns me baz gjinore dhe t
trafikimit;
30
Koment: M 22 mars 2005, nj kuadr masash e veprimesh pr barazin gjinore u konstatua nga
partnert social evropian: Konfederata e Sindikatave Evropiane (ETUC), BUSINESSEUROPE
(dikur UNICE), Shoqata Evropiane e Artizanatit, Qendra Evropiane e Ndrmarrjeve me pjesmarrjen
e publikut dhe t ndrmarrjeve me interes t prgjithshm ekonomik (CEEP). Teksti i prbashkt
theksoi katr prioritete ndrsektoriale t nivelit evropian: pr t adresuar rolet gjinore, promovimin
e grave n vendim-marrje, mbshtetje e bilancit pun-pun shtpiake.

- 27 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

eleminimi i stereotipave gjinore n arsim,trajnim dhe kultur; dhe


promovimi i barazis gjinore jasht BE-s31.

N dhjetor t vitit 2006,Parlamenti Evropian dheKshilli i Bashkimit


Europian miratuan Rregulloren pr themelimin e nj Instituti Evropian
pr Barazi Gjinore32. Instituti u konceptua si nj mbshtetje teknike
pr t siguruar dhe monitoruar zbatimin e politikave evropiane n
aspektin e barazis gjinore.
Po ashtu, Strategjia e re (2010-2015)33 vendos pes fusha prioritare, nga
te cilat tri kan t bjn pikrisht me marrdhniet e puns, konkretisht
me ekonomin dhe tregun e puns, pagn e barabart dhe pjesmarrjen
e barabart t gruas n vendimmarrje, prfshi ktu vendimmarrjen n
ndrmarrjet ekonomike dhe shoqrit tregtare.

31
Disa nga aktivitetet e prcaktuara n Udhrrfyesin e msiprm jan financuar prmes Programit
t Komunitetit pr punsim dhe Solidaritet Social, (Prparimi ( 83Kb PDF) 2007-2012), buxheti
t cilit sht fokusuar n inkurajimin e rrjeteve t ekspertve, anketave dhe analizave, fushata t
ndrgjegjsimit dhe n grumbullimin e informacionit n fushn e barazis gjinore.
32
Instituti sht i vendosur n Vilnius n Lituanin juglindore. Objektivat e tij kryesore jan pr t
kontribuar n forcimin dhe promovimin e barazis gjinore, duke prfshir edhe barazin gjinore n
t gjitha politikat e Komunitetit Evropian dhe pr t rritur ndrgjegjsimin e qytetarve t BE lidhur
me barazin gjinore. Detyrat kryesore jan: t mbledh, analizoj dhe shprndaj informacion mbi
barazin gjinore, t kryej vzhgime dhe organizojn veprimtaripan-evropiane pr t promovuar
nj dialog mes Shteteve Antaren lidhje me dimensionin gjinor.
33
Shih: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=89&furtherNews=yes&langId=en&newsId=890,
vizituar s fundi m dt. 19 mars 2014

- 28 -
KAPITULLI II
Korniza ligjore q rregullon marrdhniet e puns

N hyrje t ktij kapitulli evidentojm faktin se trajtimi i ligjeve dhe


akteve nnligjore q lidhen me barazin gjinore dhe marrdhniet e puns
nuk ka si qllim analizmin dhe interpretimin e hollsishm tdispozitave
ttyre, por dhnien e nj tabloje informuese, t aft pr tevidentuar
dallimet gjinore n teksin e ligjeve, ose t aft pr t dhn respektimin e
parimit t barazis gjinore,nrastet kur kjo gj sht sanksionuar. Ve ksaj,
n faqet e ktij kapitulli, mund t shohim edhe larmin e legjislacionit q
ndrthuret n marrdhniet e puns dhe q sht baza ligjore e padive t
paraqitura n gjykat, rast pas rasti.

2.1 Kushtetuta e Republiks s Shqipris


Kushtetuta e Republiks s Shqipris, e miratuar me ligjin nr 8417,
dat21.10.1998, ndryshuar me ligjin nr.9675, dat 13.1.2007 dhe me ligjin
nr.9904, dat 21.4.2008, parashikon se t gjith shtetasit jan t barabart
prpara ligjit34 dhe askush nuk mund t diskriminohet padrejtsisht pr
shkaqe t tilla si gjinia, raca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike, fetare a
filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose prkatsia prindrore.
Askush nuk mund t diskriminohet pr shkaqet e msiprme, nse nuk
ekziston nj prligjje e arsyeshme dhe objektive.
Po ashtu, Kushtetuta jep ndalimin pr t detyruar nj shtetas pr t
kryer pun t detyrueshme35 jasht vullnetit dhe dshirs s tij/saj.M
konkretisht, Kushtetuta parashikon se, askujt nuk mund ti krkohet t
kryej nj pun t detyruar, prvese n rastet e ekzekutimit t nj vendimi
gjyqsor, t kryerjes s shrbimit ushtarak, t nj shrbimi q rrjedh nga
nj gjendje lufte, nga nj gjendje e jashtzakonshme ose nga nj fatkeqsi
natyrore, q krcnon jetn ose shndetin e njerzve.
Lidhur me marrdhniet e puns si dhe marrdhnie t tjera q lidhen
me to, Kushtetuta ka nj grup dispozitash36 q sanksionojn parimet m t
rndsishme q lidhen me t drejtat e njeriut me natyr ekonomike, sociale
dhe kulturore. Sipas saj, do shtetas ka t drejt t fitoj mjetet e jetess s
tij me pun t ligjshme, q e ka zgjedhur ose pranuar vet. Ai sht i lir
t zgjedh profesionin,vendin e puns, si dhe sistemin e kualifikimit t vet
profesional. T punsuarit kan t drejtn e mbrojtjes shoqrore t puns. Po
ashtu, t gjith t punsuarit kan t drejt t bashkohen lirisht n organizata
34
Pr hollsira, shihni nenin 18 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris.
35
Pr hollsira, shihni nenin 26 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris.
36
Pr hollsira, shihni nenet 49-54 dhe 59 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris.

- 29 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

sindikale pr mbrojtjen e interesave t tyre t puns. E drejta e t punsuarit


pr grev q ka t bj me marrdhniet e puns, sht e garantuar. Kushdo
ka t drejtn e sigurimeve shoqrore n pleqri ose kur sht i paaft pr
pun, sipas nj sistemi t caktuar me ligj. Kushdo, kur mbetet pa pun pr
shkaqe t pavarura nga vullneti i tij dhe kur nuk ka mjete t tjera jetese, ka t
drejtn e ndihms n kushtet e parashikuara me ligj.
Gjithashtu, sipas Kushtetuts, kushdo ka t drejt t martohet dhe t
ket familje. Martesa dhe familja gzojn mbrojtjen e veant t shtetit.
Fmijt, t rinjt, grat shtatzna dhe nnat e reja kan t drejtn e nj
mbrojtjeje t veant nga shteti. do fmij ka t drejt t jet i mbrojtur
nga shfrytzimi dhe prdorimi pr pun, e veanrisht nn moshn
minimale pr punn e fmijve, q mund t dmtoj shndetin, moralin
ose t rrezikoj jetn a zhvillimin e tij normal.
Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve q disponon,
si dhe n plotsim t nisms dhe t prgjegjsis private, synon:
punsimin n kushte t prshtatshme t t gjith personave t aft
pr pun; plotsimin e nevojave t shtetasve pr strehim; standardin
m t lart shndetsor, fizik e mendor, t mundshm; arsimimin
dhe kualifikimin sipas aftsive t fmijve dhe t t rinjve, si dhe
t personave t pazn me pun; prkujdesjen dhe ndihmn pr t
moshuarit, riaftsimin shndetsor, edukimin e specializuar dhe
integrimin n shoqri t t paaftve, si dhe prmirsimin n vazhdimsi
t kushteve t tyre t jetess, etj. Prmbushja e objektivave social nuk
mund tkrkohet drejtprdrejt n gjykat. Ligji prcakton kushtet dhe
masn n t cilat mund t krkohet realizimi i ktyre objektivave.
Kushtetuta parashikon edhe mundsin e dmshprblimit dhe
rehabilitimit t do shtetasi q sht dmtuar si rezultat i nj akti apo
veprimi t organeve publike. Ajo parashikon se do shtetas ka t drejt t
rehabilitohet dhe/ose tzhdmtohet n prputhje me ligjin, n rast se sht
dmtuar pr shkak t nj akti, veprimi ose mosveprimi t paligjshm t
organeve shtetrore. Kjo do t thot, se ndrprerja e marrdhnies s puns
pa shkaqe t arsyeshme, pr punonjsit q kan pasur nj marrdhnie
pune n administratn publike, kan t drejt t prfitojn nga ky parim
pr t krkuar shprblimin e dmit n gjykat.

2.2 Konventa Europiane e t Drejtave t Njeriut. Protokolli 7 dhe


Protokolli 12 i saj
Konventa Europiane e t Drejtave t njeriut parashikon37 se sht e
ndaluar si skllavria, ashtu edhe puna e detyruar. Askush nuk do t mbahet
n skllavri ose n robri dhe askush nuk do t shtrngohet t kryej nj
pun me dhun ose t detyruar. Termi pun e kryer me dhun ose e
detyruar, nuk prfshin:do lloj pune q i krkohet t kryej zakonisht

37
Pr hollsira, shihni nenin 4 t KEDNJ-s.

- 30 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

nj personi t ndaluar n kushtet e parashikuara pr nevoja publike38ose


gjat lirimit t tij me kusht;do lloj shrbimi i karakterit ushtarak ose,
n rastin e kundrshtarve t ndrgjegjes n vendet ku kundrshtimi i
ndrgjegjes sht i njohur me ligj, shrbimi q kryhet n vend t shrbimit
ushtarak t detyrueshm;do lloj shrbimi q krkohet n rast krizash ose
fatkeqsish, q krcnojn jetn ose mirqenien e bashksis;do lloj pune
ose shrbimi q sht pjes e detyrimeve normale qytetare.
KEDNJ sanksionon edhe parimin t ndalimitt diskriminimit39, duke
parashikuar se: Gzimi i t drejtave dhe i lirive t prcaktuara n kt
Konvent duhet t sigurohet, pa asnj dallim t bazuar n shkaqe t tillasi
seksi, raca, ngjyra, gjuha, feja, mendimet politike ose do mendim tjetr,
origjina kombtare ose shoqrore, prkatsia n nj minoritet kombtar,
pasuria, lindja ose do status tjetr.
Protokolli Nr. 7 i Konvents pr mbrojtjen e t Drejtave t Njeriut
dhe t Lirive Themelore, Strasburg, 22.XI.1984, parashikon parimin e
barazis gjinore midis bashkshortve n familje40, qoft prball njri-
tjetrit, qoft prball fmijve, qoft prball shoqris, kur sanksionon
se: Bashkshortt gzojn barazin e t drejtave dhe t prgjegjsive me
karakter civil midis tyre, si dhe n marrdhniet me fmijt e tyre, n
lidhje me martesn, gjat martess dhe gjat zgjidhjes s saj.
Protokolli Nr.12 i Konvents pr mbrojtjen e t Drejtave t
Njeriut dhe t Lirive Themelore,Rom, 4.XI.2000, sanksionon parimin
e ndalimitt prgjithshm t diskriminimit41, sipas t cilit: Askush nuk
duhet t diskriminohet nga nj autoritet publik pr ndonj nga arsyet
eparashikuara nga ky akt.

2.3 Kodi i Puns


Kodi i Puns sht ligji themeltar q rregullon marrdhniet e puns
n Shqipri. Ai, ashtu si edhe Kushtetuta e Republiks s Shqipris,
sanksionon parimin e ndalimit t diskriminimit42. M konkretisht,
Kodi i Puns parashikon se ndalohet do lloj diskriminimi n fushn e
marrjes n pun dhe t profesionit.
Mosdiskrimini dhe e drejta pr punsim jan boshtet kryesore t
parashikuara nga Kodi i Puns. Me punsim dhe profesion kuptohet
orientimi dhe formimi profesional, znia me pun dhe n profesione
t ndryshme, si dhe kushtet e punsimit q lidhen me shprndarjen e
puns, kryerjen e saj, shprblimin, ndihmn shoqrore, disipilinn ose
prfundimin e kontrats s puns.
38
Pr hollsira, shihni nenin 5 t KEDNJ-s.
39
Pr hollsira, shihni nenin 14 t KEDNJ-s. Mund ta gjeni n adresn elektronike: www.echr.coe.
int/Documents/Convention_SQI.pdf.
40
Pr hollsira, shihni nenin 5 tProtokollit 7 t KEDNJ-s.
41
Pr hollsira, shihni nenin 1 tProtokollit 12 t KEDNJ-s.
42
Pr hollsira, shihni nenin 9 t Kodit t Puns s Republiks s Shqipris, neni n fjal ka psuar
nj amendim me ligjin nr. 8085, dat 13.3.1996

- 31 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Sipas ktij Kodi mediskriminim kuptohet do dallim, prjashtim ose


paraplqim q bazohet n rac, ngjyr, seks, mosh, fe, bindje politike, origjin
kombtare, origjin shoqrore, lidhje familjare, t meta fizike ose mendore q
cenon t drejtn e individit pr t qen i barabart n punsim dhe trajtim.
Dallimet, prjashtimet ose paraplqimet q krkohen pr nj vend pune t
caktuar nuk konsiderohen si diskriminime. Masat e veanta mbrojtse pr
punmarrsit t parashikuara nga ky Kod me vendim t Kshillit t
Ministrave ose me kontrata kolektive nuk quhen si diskriminime.
Burimet kryesore43 t t drejtave dhe detyrimeve lidhur me
marrdhnien e puns jan:
a. Kushtetuta e Republiks s Shqipris;
b. Konventat ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris;
c. Kodi i Puns dhe aktet e tij nnligjore;
d. Kontrata kolektive e puns;
e. Kontrata individuale e puns;
f. Rregullorja e brendshme e pundhnsit;
g. Zakonet lokale dhe profesionale. Zakonet profesionale zbatohen
vetm kur mungojn dispozitat ligjore, parashikimet n marrveshje,
kontrat, si dhe kur dispozitat ligjore i referohen shprehimisht zakoneve
profesionale.
Punmarrsi nuk mund t heq dor nga t drejtat, q rrjedhin nga
dispozitat urdhruese t ktij Kodi ose t kontratave kolektive t puns.
Jan t vlefshme marrveshjet e bra n prani t inspektorit t puns ose
n formn e parashikuar n kontratn kolektive t puns, q kan si qllim
t mnjanojn me pajtim nj konflikt, duke br lshime t dyanshme, t
pranuara me vullnet t lir nga t dyja palt.
Marrdhnia e puns sht nj marrdhnie q rregullohet
juridikisht prmes kontrats s puns. Kontrata e puns44 sht nj
marrveshje ndrmjet punmarrsit dhe pundhnsit, q rregullon
marrdhniet e puns dhe prmban t drejtat dhe detyrimet e palve.
N kontratn e puns punmarrsi merr prsipr t ofroj punn ose
shrbimin e vet pr nj periudh t caktuar ose t pacaktuar kohe, n
kuadr t organizimit dhe t urdhrave t nj personi tjetr, t quajtur
pundhns, i cili merr prsipr t paguaj nj shprblim.
Kodi i Puns parashikon edhe kontratn e grupit45, kontratn e
puns me koh t pjesshme46, punn n shtpi47, mnyrn e lindjes s
marrdhnies s puns, e t tjera.
43
Pr hollsira, shihni nenin 11 t Kodit t Puns s Republiks s Shqipris, neni n fjal ka
psuar nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996dhe me ligjin nr.9125, dat 29.7.2003.
44
Pr hollsira, shihni nenin 12 t Kodit t Puns s Republiks s Shqipris, neni n fjal ka
psuar nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996dhe meme ligjin nr.9125, date 29.7.2003.
45
Pr hollsira, shihni nenin 13 t Kodit tPuns q parashikon kontratn e grupit.
46
Pr hollsira, shihni nenin 14 t Kodit t Puns q parashikon kontratn e puns me koh t
pjesshme.
47
Pr hollsira, shihni nenin 15 t Kodit t Puns q parashikon kontratn e puns n shtpi.

- 32 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

2.3.1. Lindja e marrdhnies s punsimit sipas Kodit t Puns


Kodi i Puns parashikon se marrdhnia e puns lind t mnyr t
drejtprdrejt si nj raport midis pundhnsit dhe punmarrsit, q
mbshtetet n rregullin ofert-krkes n tregun e puns. Pundhnsi
e punson n mnyr t drejtprdrejt punmarrsin. Pr tu vn n
kontakt me njri-tjetrin pundhnsi mund t prdor shrbimet e
zyrave shtetrore t punsimit ose t agjencive private t punsimit pr t
seleksionuar punmarrsin.
Kushtet pr t qen i punsuar jan nj kombinim i dispozitave t
Kodit t Puns dhe atyre t Kodit Civil, sepse vet Kodi i Puns t referon
tek Kodi Civil duke pranuar q t punsuarit duhet t ken zotsi t plot
pr t vepruar, ose edhe personat me zotsi t kufizuar, por t autorizuar
shprehimisht ose n heshtje pr t kryer pun nga prfaqsuesi i tyre ligjor.
Kjo kategori shtetasish kan t drejt t lidhin kontrat pune. Personat
me zotsi t kufizuar pr t vepruar jan nga mosha 14-18 vje dhe mund
tushtrojn t drejtat dhe prmbushin detyrimet q rrjedhin nga kontrata si
gjith punmarrsit e tjer dhe kan t drejt ta zgjidhin kontratn e puns.

2.3.2 Forma e kontrats s puns


Kontrata e puns48 mund t lidhet dhe ndryshohet me goj ose me
shkrim. Ajo mund t ndryshohet vetm n marrveshje midis palve.
do ndryshim i kontrats s shkruar, n dm t punmarrsit, duhet t
prfundohet me shkrim. Kontrata e puns quhet e lidhur kur pundhnsi
pranon kryerjen e puns pr nj koh t caktuar ose t pacaktuar, n
kuadrin e organizimit dhe nn urdhrat e tij dhe q n baz t ktyre
rrethanave kryhet vetm kundrejt pagess.
Kontrata e puns e lidhur me shkrim duhet t prmbaj sidomos:
identitetin e palve; vendin e puns;prshkrimin e prgjithshm t
puns; datn e fillimit t puns; kohzgjatjen kur palt lidhin kontrat
me afat t caktuar; kohzgjatjen e pushimeve t paguara; afatin e
njoftimit pr zgjidhjen e kontrats; elementet prbrse t pags dhe
datn e dhnies s saj; kohn normale javore t puns; kontrata e puns
duhet t prmbaj dhe kontratn kolektive n fuqi.
Kur kontrata e puns lidhet me goj, pundhnsi sht i detyruar
q, brenda 30 ditve nga data e lidhjes s kontrats, t hartoj me shkrim
dokumentin prkats, t nnshkruar prej tij dhe punmarrsit, ku t
prfshihen sidomos elementet e parashikuara pr kontratn me shkrim.
Moshartimi i ktij dokumenti me shkrim nuk cnon vlefshmrin e
kontrats, por sjell vetm prgjegjsin e pundhnsit. N praktikn
gjyqsore jan m t rralla rastet e kontrats s puns t lidhur jo n form
shkresore. Kshtu, nshtjen A. V kundr ValvetUngjillit sh.p.k49
48
Pr hollsira, shihni nenin 21 t Kodit t Puns, s Republiks s Shqipris, neni n fjal ka
psuar nj amendim meligjin nr.8085, dat 13.3.1996dhe meme ligjin nr.9125, date 29.7.2003.
49
Pr hollsira, shihni, Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 7601, dat 04.10.2011,

- 33 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

rezulton se: Sipas shkreses nr. 537 prot., dt. 24.06.2009 te Drejtoris
Rajonale t Inspektoriatit Shtetror t Puns dhe Ekstraktit t lshuar
nga Banka Intesa San Paolo rezulton se paditsja ka punuar pran t
paditurit nga data 01.01.2009 deri 31.05.2009. Nga kto prova rezulton
se mes palve nuk ka pasur nj kontrate t shkruar, por kto jan t
mjaftueshme pr t provuar marrdhnien e puns dhe faktin q kjo
marrdhnie ka vazhuar si nj marrdhnie pune pa afat t caktuar.

2.3.3 Detyrimet e palve n kontratn e puns


Detyrimet e punmarrsit n kontratn e puns50 prcaktohen n Kodin
e Puns dhe sipas tyre: Punmarrsi kryen personalisht punn e ngarkuar,
me prjashtim t rasteve kur me marrveshje parashikohet e kundrta.
Punmarrsi zvendsohet ose ndihmohet nga nj i tret, vetm me plqimin
e shprehur ose n heshtje t pundhnsit. N kt rast zvendsuesi ose
ndihmsi quhet punmarrs i pundhnsit, sepse n t kundrt, marrveshja
sht e pavlefshme. Punmarrsi respekton urdhrat dhe udhzimet e
prgjithshme dhe t veanta t pundhnsit. Punmarrsi nuk sht i
detyruar t zbatoj urdhrat dhe udhzimet e prgjithshme dhe t veanta
t pundhnsit, q ndryshojn kushtet e kontrats s puns. Punmarrsi
nuk sht i detyruar t zbatoj urdhrat dhe udhzimet e prgjithshme dhe t
veanta t pundhnsit, q rrezikojn jetn dhe shndetin e tij. Punmarrsi
kryen me kujdes punn q i ngarkohet.Punmarrsi pr kryerjen e puns
duhet t prdor sipas rregullave t caktuara mjetet e puns, aparaturat,
mjetet e pundhnsit dhe pajisjet e vna n dispozicion t tij.
Punmarrsi i jep llogari pundhnsit pr gjithka t prfituar
n emr t pundhnsit gjat ushtrimit t veprimtaris s tij brenda
kontrats, veanrisht pr shumat n para.Punmarrsi i kthen menjher
pundhnsit gjithka t marr, me prjashtim t bakshisheve dhe
dhuratave vetjake pr t.Punmarrsi i kthen pundhnsit menjher
edhe gjithka t prodhuar nga veprimtaria e tij n baz t kontrats.
Punmarrsi ruan me besnikri interesat e ligjshm t pundhnsit.
Punmarrsi ndihmon brenda mundsive t tij punmarrsit e tjer
ose pundhnsin n rast fatkeqsie ose rreziku. Gjat vlefshmris s
kontrats, punmarrsi nuk duhet t kryej asnj pun t paguar nga
t trett, e cila dmton pundhnsin ose i bn konkurrenc atij.Gjat
vlefshmris s kontrats dhe pas mbarimit t saj, punmarrsi duhet t ruaj

me objekt: Detyrimin e pals s paditur ti paguaj paditse: 1.Dmshprblim, me 12 paga mujore


pr shkak t ndrprerjes s marrdhnieve t puns n mnyr t menjhershme t pajustifikuar;
2. Dmshprblimin me 1 pag mujore pr moszbatim t aktit t njoftimit. 3.Dmshprblimin
me dy paga mujore pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes s marrdhnies s puns.
4.Dmshprblim, me 12 paga mujore pr shkak t zgjidhjes s marrdhnies s puns pr shkaqe t
paarsyeshme, e cila sht rrzuar nga gjykata.
50
Pr hollsira shihni nenet 22-27 t Kodit t Puns, s Republiks s Shqipris, ku nenet 22 dhe
24 kan psuar nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996., ndrsa nenet 23 dhe 27 kanpsuar
nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996dhe meligjin nr.9125, date 29.7.2003.

- 34 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

faktet e destinuara t mbeten sekret si: sekreti i fabrikimit dhe i veprimtaris,


q ai ka pasur dijeni kur ka qen n shrbim t pundhnsit. Punmarrsi
ka t drejt t denoncoj n organet kompetente veprat penale, shkeljet e
legjislacionit t puns ose t kontrats pr t cilat ai ka dijeni.
Punmarrsi prgjigjet ndaj pundhnsit pr dmin q i shkakton
kur shkel detyrimet kontraktuale me dashje ose nga pakujdesia. Shkalla
e kujdesit, q duhet t tregoj punmarrsi n pun, varet nga njohurit
teknike, t nevojshme pr t kryer punn e caktuar, duke pasur parasysh
aftsit dhe cilsit e punmarrsit, q pundhnsi i njihte ose duhet
ti kishte njohur. Dmi, q lidhet n mnyr t qensishme me kryerjen
e puns, prballohet nga pundhnsi. Dmi prfshin dmin real dhe
fitimin e munguar. Gjykata mund t shkarkoj plotsisht ose pjesrisht
punmarrsin nga detyrimi pr shprblimin e dmit kur:
punmarrsi ka vepruar me pakujdesi t leht;
pundhnsi, n organizimin dhe kontrollin e puns, bn t njjtin
gabim q lidhet me shkaktimin e dmit;
detyrimi pr t zhdmtuar plotsisht dmin ssht i prballueshm
duke pasur parasysh burimet e t ardhurave t punmarrsit.
Detyrimet e pundhnsit51. Pundhnsi duhet t respektoj
dhe mbroj personalitetin e punmarrsit. Ai duhet t parandaloj do
qndrim q cnon dinjitetin e punmarrsit. Pundhnsi ndalohet t
kryej do veprim q prbn shqetsim seksual karshi punmarrsit
dhe nuk lejon kryerjen e veprimeve t tilla nga punmarrsit e tjer.
Me shqetsim seksual kuptohet do shqetsim q dmton n mnyr t
dukshme gjendjen psikologjike t punmarrsit pr shkak t seksit.
Pundhnsi, gjat marrdhnieve t puns, nuk duhet t mbledh
informata lidhur me punmarrsit, prve rasteve, kur kto informata
lidhen me aftsit profesionale t punmarrsve ose jan t nevojshme
pr zbatimin e kontrats.
Pundhnsi pr t parandaluar aksidentet dhe smundjet profesionale
duhet t prcaktoj qart rregullat e sigurimit teknik. Pundhnsi, duhet
t paguaj diferencn midis dmit dhe shprblimit q merr punmarrsi
nga sigurimet shoqrore, kur aksidenti ose smundja profesionale sht
pasoj e fajsis s rnd t pundhnsit. Kur pundhnsi nuk ka
regjistruar punmarrsin n sigurimet shoqrore, ai duhet t prballoj
t gjitha shpenzimet q ka br punmarrsi si rezultat i aksidentit ose
smundjes profesionale, si dhe t gjitha dmet si pasoj e mosregjistrimit.
Pundhnsi detyrohet t kujdeset pr higjienn e vendeve t puns.
Pundhnsi pasi konsultohet me punmarrsit, duhet t marr masat e
nevojshme mbrojtse kundr rreziqeve t veanta q paraqesin substancat
dhe agjentt helmues, makinat, transporti i peshave t rnda, ndotja e
51
Pr hollsira, shihni nenet 32-33, 39-40, t Kodit t Puns, s Republiks s Shqipris, ku nenet
22 dhe 24 kan psuar nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996., ndrsa nenet 23 dhe 27
kanpsuar nj amendim me ligjin nr.8085, dat 13.3.1996dhe meligjin nr.9125, date 29.7.2003.

- 35 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

ajrit, zhurmat dhe dridhjet, si dhe rreziqeve n disa deg t ekonomis, si


ndrtim, xhenio civile, miniera dhe industri kimike.Pundhnsi duhet t
vendos sinjale t dallueshme qart n do vend pune, q paraqet rrezik
pr jetn dhe shndetin e punmarrsve. Kur punimet paraqesin rreziqe
t veanta, pundhnsi duhet t organizoj vizita mjeksore pr marrjen
n pun dhe gjat saj, n mnyr periodike me shpenzimet e tij.

2.3.4 Kushtet e puns


Kodi i Puns nga nenet 54-55 e n vijim trajton kushtet e puns q lidhen
me mnyrn dhe pozicionet e puns pr tu konsideruar t prshtatshme52.
Ky Kod parashikon njtrajtim t veant prgrat shtatzna, koha e pushimit
ditor pr t cilat duhet q periodikisht t jet do 3 or.
Pundhnsi duhet t krijoj n pun kushtet e nevojshme sanitare53.
Pundhnsi duhet t vr n dispozicion t punmarrsve mjetet e
nevojshme pr t siguruar higjienn vetjake, uj n sasi t mjaftueshme,
sapun, mjete pastrimi dhe fshirje. Ai duhet t instaloj dushet t cilat
duhet duhet t vendosen n ato ndrmarrje apo veprimtari ku kryhen
pun q shkaktojnndotje e t bjn pis. WC-t duhet t jen n numr
t mjaftueshm dhe t vendosen n do lokal dhe t sigurohet ajrosja e
tyre. Pr grat, Kodi parashikon q pavarsisht nga lloji i puns,n do
ndrmarrje duhet t ndrtohen dhoma higjienike.
Pr punt q konsistojn n ngritje peshash Kodi i Puns parashikon
kufijt maksimal t ngritjes s peshave nga punmarrsit54. Lidhur me
grat e punsuara prsri Kodi parashikon nj favorizim pozitiv kur
parashikon se: Pr grat pesha sht deri n 20 kg, krahasuar me 55 kg
qsht parashikuar pr burrat. Po ashtu, Kodi parashikon se pr grat
shtatzna dhe nnat me fmij n gji ndalohet transportimi i ngarkesave
q vn n rrezik shndetin e nns dhe t fmijs.
Kohzgjatje ditore e puns55shtkoha e prditshme efektive
e puns nga ora 0 deri n orn 24.00 t s njjts dit, pa prfshir
pushimet. Kohzgjatja ditore normale e puns sht jo m shum
se 8 or. Ajo prcaktohet me vendim t Kshillit t Ministrave, n
kontratn kolektive, ose n kontratn individuale t puns, brenda
52
Neni 54 iKodit t Puns parashikon: Kur punmarrsi punon ulur n mnyr t vazhdueshme
ose me ndrprerje n vendin e puns, n dispozicion t tij vihet nj karrige e prshtatshme pune.
N qoft se kryerja e puns krkon nj qndrim m kmb dhe t prkulur pr nj koh t gjat,
duhet t parashikohen pushime t pagura, t shkurtra, jo m pak se 20 minuta pr do 4 or pune
t vazhdueshme.
53
Pr hollsira, shihni nenin 72 t Kodit t Puns.
54
N nenin 55 t tij Kodi i Puns parashikon limitet e peshave q mund t ngrihen nga punmarrsit
burra: Esht e ndaluar q nj person i vetm t mbaj nj ngarkes, pesh m t madhe se 55 kg.
Drguesi ose n munges t tij transportuesi i kolive ose sendeve me pesh mbi 55 kg duhet t
shnoj dukshm dhe n mnyr t qndrueshme peshn n pjesn e jashtme t ambalazhimit ose t
vet kolis. Pundhnsi duhet t vr n dispozicion t punmarrsve t gjitha mjetet e nevojshme
manuale ose mekanike, q lehtsojn peshat q ata duhet t mbajn.
55
Pr hollsira, shihni nenin 78 dhe 79 t Kodit t Puns.

- 36 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

limiteve t kohs javore maksimale t puns.Pr punmarrsit nn 18


vje kohzgjatja ditore e puns sht jo m shum se 6 or n dit.
Pushimi ditor sht t paktn 11 or pa ndrprerje brenda dits ose
n rast nevoje pr dy dit rresht.Ort e fillimit dhe t mbarimit t
puns prcaktohen nga rregullorja e brendshme, brenda kufijve t
parashikura nga ligji dhe me vendim t Kshillit t Ministrave.
Me kohzgjatje javore t puns kuptohet koha e puns e kryer nga
e hna n mngjes ora 0 deri t dieln e ardhshme ora 24.00.Kohzgjatja
normale e javs s puns sht jo m shum se 40 or. Ajo prcaktohet
me vendim t Kshillit t Ministrave, n kontratn kolektive ose n
kontratn individuale t puns.Pushimi javor sht jo m pak se 36
or, prej t cilave 24 or pa ndrprerje.Pushimi javor prfshin ditn e
diel. Pushimi javor nuk sht i pagueshm.
Kohzgjatja e pushimeve vjetore t paguara prcaktohet me
kontratn kolektive ose me kontratn individuale t puns.Kohzgjatja
e pushimeve vjetore sht jom pak se 4 jav kalendarike gjat vitit t
puns n vazhdim.Kur punmarrsi nuk ka kryer nj vit pune t plot,
kohzgjatja e pushimeve vjetore t paguara prcaktohet n raport
me kohzgjatjen e marrdhnieve t puns. Periudhat e paaftsis s
prkohshme n pun, konsiderohen si koh pune.
Kodi i Puns parashikon edhe kriteret e pagess56 s kohs s pushimit
vjetor. Paga q paguhet pr lejen vjetore, sht ajo q punmarrsi do t
prfitonte sikur t mos kryente lejen. Ksaj page i shtohet nj shprblim
i drejt q i prgjigjet pjess s pags s prfituar n natyr; Kshilli i
Ministrave prcakton kriteret e prllogaritjes s ksaj page.Paga q jepet
pr pushimet vjetore t paguara sht ajo q ekziston n momentin
e marrjes s tyre.Nse paga sht e ndryshueshme, paga q jepet pr
pushimet vjetore t paguara prllogaritet mbi mesataren mujore t vitit
paraardhs: sht e indeksueshme. Paga pr pushimet vjetore i paguhet
punmarrsit n momentin e marrjes s tyre. Kur marrdhnia e puns
ka prfunduar dhe punmarrsit nuk i jan dhn pushimet vjetore q i
takojn, ai ka t drejt pr nj shprblim t barabart me pagn e ktyre
pushimeve. Nse gjat pushimeve vjetore t paguara punmarrsi kryen
nj pun t pagueshme nga t trett, n kundrshtim t interesave legjitime
t pundhnsit, ky i fundit mund t mos i jap pagn pr pushimet e
paguara ose mund t krkoj rikthimin e pags s parapaguar.

2.3.5. Paga
Me pag57 kuptohet paga baz, si dhe shtesat me karakter t
prhershm. Nuk konsiderohen si pjes prbrse t pags shprblimet
q merr punmarrsi pr shpenzimet e kryera pr shkak t veprimtaris
t tij profesionale. Pundhnsi i paguan punmarrsit pagn sipas
56
Pr hollsira, shihni nenet 89 t Kodit t Puns.
57
Pr hollsira, shihni nenet 109-110 t Kodit t Puns.

- 37 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dispozitave t kontrats kolektive ose kontrats individuale, dhe n


munges t tyre, pundhnsi detyrohet t paguaj pagn e zakonshme
pr at lloj pune t caktuar.
Paga mund t prllogaritet n koh, sipas puns s kryer, (pag n
njsi, n detyr, ose me komision); paga mund t llogaritet gjithashtu n
funksion t rezultateve t ndrmarrjes, (me pjesmarrje n fitim ose n
xhiron e t ardhurave). Pagesa e puns jo n baz t kriterit koh, duhet t
llogaritet n mnyr q ti jap mundsi punmarrsit me aftsi mesatare
dhe q punon normalisht t prfitoj t paktn t njjtn pag me at t
punmarrsit q paguhet me koh dhe q kryen t njjtn pun.
Sipas nj studimi t realizuar nga INSTAT-i(Time Use Survey) 58,
pr menaxhimin e kohs rezulton se t ardhurat e grave jan sa 82
% e t ardhurave t burrave. Ndrkoh kur 60.3 % e grave punojn
n koh t pjesshme.

2.3.6 Mbrojtja e veant pr t miturit dhe grat


Nga nenet 98 deri n nenin 108, Kodi i Puns ka parashikuar nj
paket t veant pr mbrojtjen e grave dhe ttmiturve. Kshtu, Kodi
parashikon sendalohet marrja n pun e t miturve nn moshn 16
vje. Bjn prjashtim rastet kur t miturit nga mosha 14 deri n 16 vje
punsohen gjat pushimeve shkollore vetm n pun t lehta, q nuk
dmtojn shndetin dhe formimin e tyre.T miturit nga mosha 14 vje
deri n moshn 16 vje mund t jen subjekt i kshillimit dhe i formimit
profesional, sipas rregullave t prcaktuara me vendim t Kshillit t
Ministrave.T miturit nga mosha 16 deri n 18 vje mund t punsohen
n pun t lehta, q nuk dmtojn shndetin dhe formimin e tyre.
Vetm personat madhor, mbi 18 vje, mund t punsohen n pun t
vshtira ose q paraqesin rrezik pr shndetin ose personalitetin e tyre.Punt
e vshtira ose t rrezikshme dhe rregullat e veanta pr kohzgjatjen dhe
kushtet e kryerjes s tyre prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave.
Ndalohet t punojn n punn e nats punmarrsit nn moshn 18 vje
dhe ata t deklaruar invalid mbi bazn e raportit mjeksor, sipas ligjit pr
sigurimet shoqrore. Po ashtu, ndalohet puna e nats pr grat shtatzna.
Ndalohet puna pr grat shtatzna 35 dit para lindjes dhe 42 dit pas
lindjes. Kur gruaja shtatzn ka n barr m shum se nj fmij, periudha
e par bhet 60 dit.Grat shtatzna ose me fmij n gji nuk mund t
punsohen n pun t rnda ose t rrezikshme, q dmtojn shndetin e
nns dhe t fmijs. Kshilli i Ministrave prcakton punt e rnda ose t
rrezikshme, q dmtojn shndetin e nns dhe t fmijs, si dhe rregulla t
veanta pr kushtet e puns pr grat shtatzna dhe ato me fmij n gji.
Leja e lindjes. T ardhurat, q prfitohen n rast lejelindjeje,
58
Pr hollsira, shihni studimin Prdorimi i kohs n Shqipri, realizuar nga Ministria e Puns dhe
Instituti Kombtar i Statistikave (INSTAT), n website-in www..gov.al/al/rreth-nesh/legjislacioni.
aspxose www.forumishqiptar.com/threads.

- 38 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

prcaktohen nga ligji mbi sigurimet shoqrore. Pas periudhs 42-ditore


t paslindjes, gruaja vendos vet nse dshiron t punoj ose t prfitoj
nga sigurimet shoqrore.
N rastet e zgjidhjes s kontrats s puns nga pundhnsi, kur
gruaja sht n pun gjat periudhs s shtatzanis ose sht kthyer n
pun pas lindjes s fmijs, i takon pundhnsit t vrtetoj se shkaku i
pushimit nga puna nuk ka qen shtatznia ose lindja e fmijs. Po ashtu,
n rast birsimi t nj fmije t porsalindur, gruaja ka t drejtn e lejes
s parashikuar nga ligji mbi sigurimet shoqrore. Gjat ksaj periudhe
pundhnsi nuk mund ta detyroj t punoj gruan q ka birsuar fmij.
Ndalohen testet e shtatznis para punsimit, kur krkohen nga
pundhnsi, prve rasteve kur vendi i puns krkon t punohet n
kushte q mund t ndikojn negativisht n shtatznin ose q mund t
dmtojn jetn apo shndetin e nns ose t fmijs. Esht e pavlefshme
zgjidhja e kontrats s puns e njoftuar nga pundhnsi n periudhn gjat
s cils gruaja pretendon pr t prfituar t ardhura nga sigurimet shoqrore
n rast lindjeje ose birsimi. Kur zgjidhja e kontrats s puns sht njoftuar
para fillimit t periudhs s mbrojtjes, t parashikuar n nenin 104 dhe
afati i njoftimit nuk ka prfunduar, ky afat pezullohet gjat periudhs s
mbrojtjes. Afati i njoftimit rifillon t ec vetm pas prfundimit t periudhs
s mbrojtjes.Praktika gjyqsore sjell raste t shkeljes s ktij rregulli. (Pr
m tepr, shihni pikn 3.5.2 t Kapitullit III t ktij libri).

2.4 Ligji pr sigurimet shoqrore


Ligji nr. 7703, dat 11.05.1993 Pr sigurimet shoqrore n Republikn
e Shqipris, ndryshuar me ligjet nr. 7932,dat 17.05.1995, nr. 286, dat
16.02.1998, nr. 8392, dat 02.09.1998, nr. 8575, dat 03.02.2000, nr. 8776,
dat 26.04.2001, nr. 8852, dat 27.12.2001, nr. 8889, dat 25.04.2002,
nr. 9058, dat 20.03.2003, nr. 9114 , dat 24.07.2003, nr. 9377, dat
21.04.2005. nr. 9498, dat 03.04.2006 nr. 9600, dat 27.07.2006, rregullon
nj sr aspektesh q lidhen me barazin gjinore dhe me disa trajtime
pozitive t statusit t gruas n marrdhniet e puns.
Ligji pr sigurimet shoqrore rregullon statusin e gruas, si e punsuar
pr efekt t sigurimeve shoqrore pr shkak tbarrlindjes59. Ai parashikon
se n degn e sigurimit pr barrlindje paguhen: t ardhurat pr barrlindje,
t ardhurat pr kompensimin pr barrlindje, si dhe shprblimi pr lindjen
e fmijs. E ardhura pr barrlindjei paguhet gruas s siguruar pr barrn
dhe lindjen e fmijs,kur ajo ka 12 muaj periudh sigurimi60.Periudha e
59
Pr hollsira, shihni nenet 26-29 t ligjit Ligji nr. 7703, dat 11.05.1993 Pr sigurimet shoqrore
n Republikn e Shqipris, ndryshuar me ligjet nr. 7932,dat 17.05.1995, nr. 286, dat 16.02.1998,
nr. 8392, dat 02.09.1998, nr. 8575, dat 03.02.2000, nr. 8776, dat 26.04.2001, nr. 8852, dat
27.12.2001, nr. 8889, dat 25.04.2002, nr. 9058, dat 20.03.2003, nr. 9114 , dat 24.07.2003, nr.
9377, dat 21.04.2005. nr. 9498, dat 03.04.2006 nr. 9600, dat 27.07.2006,
60
Ky ligj parashikon se prjashtohet nga ky rregull rasti kur gjat periudhs s perfitimit t
barrlindjes, gruaja ka kushte pr nj prfitim t ri barrlindje.

- 39 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

prfitimit e parashikuar me ligj sht 365 dit kalendarike, duke prfshir


nj minimum prej 35 ditsh para dhe 42 ditsh pas lindjes s fmijs. E
ardhura pr barrlindje pr gruan e siguruar sht 80 prqind e mesatares
ditore t bazs s vlersueshme t vitit t fundit kalendarik per periudhn
e paralindjes dhe, pr 150 dit kalendarike pas lindjes dhe 50 prqind e
mesatares ditore t bazs s vlersueshme t vitit t fundit kalendarik pr
periudhn tjetr n vazhdim. Ky legjislacion barazon me nnat natyrore
edhe nnat birsuese prsa i prket aspektit t shprblimit dhe t lejes.
Po ashtu, n t gjejn rregullim edhe rastet e kompensimin pr
shtatznikur gruaja ndrron vendin e puns pr shkak t shtatzanis dhe
paguhet m pak n vendin e ri.
Shprblimi pr lindje fmije i paguhet nj personi t siguruar, i cili
sht nna ose babaii nj fmije q lind, me kusht q njri prej tyre t ket
kontribuar pr nj vit para lindjes s fmijs. Shprblimi do t bhet i
pagueshm vetm nj her dhe nna do t ket prparsi n prfitimin e
pagess, n rast se ajo sht e siguruar. Shprblimi pr do fmij t lindur
do t jet nj shum e barabart me 50 prqind t pags minimale mujore.
Lidhur me pensionet ligji pr sigurimet shoqrore parashikon dallime
gjinore n trajtimin e burrave dhe t grave, prsa i prket moshs pr
pension dhe vjetrsis pr pun.
Kshtu, lidhur me pensionineplot tpleqris61,parashikohet se:
pensionete plota t pleqris pr personat e siguruar, q i gzojn
burrat q arrijnmoshen 65 vje dhegrat q arrijn moshn 60 vje, pasi t
ken plotsuar 35 vjet sigurim. Nnat q kan lindur 6 a m shum fmij,
t cilt jan rritur m shum se 8 vje, kan t drejt te dalin n pension
kur mbushin moshn 50 vje dhe kan 30 vjet sigurim dhe,
pensione t reduktuara t pleqris62,q i prfitojn personat e
siguruar q kan plotsuar jo m pak se 35 vjet sigurim, dhe kanmbushur
moshn 62 vje pr burrat e 57 vje pr grat, kur mosha e daljes n
pension t plot pleqriesht m e madhe se kto mosha, kur nuk kryejn
veprimtari ekonomike si t punsuar, pundhns ose tvetpunsuar.
sht e qart q ligji yn mban nj qndrim diskriminues lidhur me
moshn e daljes n pension. Kto dispozita jan rudiment i nj kohe kur
shteti prpiqej t luante nj rol mbrojts ndaj gruas, duke e par at si m
t brisht dhe t cnueshme, t rrgjuar m shum sesa burri nga ngarkesa
e puns s paguar dhe pr t kompensuar lodhjen e saj nga puna e
papaguar n shtpi q jo vetm ushtrohej de facto nga grat (m tepr se
nga burrat), por edhe se paramendohej dhe pritej nga mbar shoqria q
ky rol t kryhej prej saj. Mirpo sot, shtetet gjithnj e me tepr, po heqin
61
Pr hollsira shihni nenet 31-34 t ligjit pr sigurimet shoqrore t siprprmendur.
62
Koment: Pensioni i reduktuar sht pjes e pensionit t plot dhe mbetet i reduktuar gjat gjith
kohss prfitimit. Ky pension llogaritet duke zbritur nga pensioni i plot shumn q del nga
shumzimi i numrit t muajve t prfitimit t pensionit, para mbushjes s moshs s prcaktuar, me
koeficientin mujor t reduktimit. Koeficienti i reduktimit t pensionit t plot t pleqris sht 0.6
prqind n muaj.

- 40 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

dor nga legjislacionet q jan m mbrojtse dhe tutelare se sa duhet


ndaj gruas, duke br kshtu q gruas ti hapen m shum mundsira
pr prparimin n karrier, q pashmangshmrisht sht e lidhur me
vjetrsin dhe prvojn n pun. Barazimi i moshs s daljes n pension
pr burrat dhe pr grat ka nisur t shihet si nj largim nga stereotipat
gjinor dhe paraqet nj prpjekje dhe vetdije nga ana e shteteve q t
mos ligjrojn ndarjen e pabarabart t puns s papaguar prkujdesse
n shtpi mes burrave dhe grave, e cila, n stadin e sotm t zhvillimit
shoqror, rndon padrejtsisht m tepr mbi grat. Nga ana tjetr revokimi
i dispozitave me karakter proteksionist mund t mbroj grat e moshuara
nga rnia n varfri, sidomos n vende si Shqipria ku masa e pensionit sht
ekstremisht e ult. Ndonse ligji pr sigurimet shoqrore i parashikon masat
e pensionit pa dallime gjinore midis burrave dhe grave, fakti q grat (n
praktik) detyrohen q t dalin n pension disa vite para kolegve t tyre dhe
zakonisht kan jetgjatsi mesatare m t lart se sa burrat, pr to do t
thot nj pjes m e gjat jete e kaluar n pragun e varfris63.
Pensioni i pjesshm i pleqris i jepet personitt siguruar pr nj
koh m pak se 35 vjet dhe m shum se 15 vjet sigurimi, kur arrinnj
mosh t caktuar q pr burratsht mosha 65 vje dhe pr gruatsht
mosha 60 vje. Pensioni i pjesshm caktohet si pjes e pensionit t plot.
Ky pension llogaritet duke shumzuar pensionin e plot me vitet e
sigurimit dhe duke br pjestimin me 35. Ligji parashikon edhe kushtet
e prfitimit t tij.
Ligji trajton edhe pensionet familjare pr personat q jan n ngarkim
t personit q vdes, i cili kishte kushte pr prfitimin e njrit nga llojet
e pensioneve ose merrte pension. Ka t drejt t marrpension familjar
eveja, kur provohet se ajo sht mbajtse e nj fmije q ishte n ngarkim
t t vdekurit, deri n moshn 8 vje, kur sht e paaft pr pun ose kur
ka mbushur moshn 50 vje.
N pjesn m t madhe ligji pr sigurimet shoqrore sht pjes e
bazs ligjore t padive t ngritura n gjykata lidhur me krkimet pr
pagimin e lejeve vjetore dhe t shumave pr prfitimin e sigurimit
shoqror, krahas krkesave pr pagimin e pagave si dmshprblim pr
zgjidhjen e kontrats pa shkaqe t arsyeshme.
Rastet e konflikteve q lidhen me mbarimin e marrdhnies s
puns pr shkak t arritjes s moshs s pensionit n praktikn gjyqsore
jan m t rralla, krahasuar me ato q kan t bjn me ndrprerjen e
marrdhnies s puns pa shkaqe t arsyeshme. Kshtu, nshtjen
H.H kundr Drejtoris Arsimore Rajonale t Qarkut Tiran, rezulton
se n datn 26.01.2010 paditsja t ket mbushur moshn e pensionit t
pleqris dhe njkohsisht edhe vjetrsin prkatse n pun si arsimtare,
63
Pr m shum shih: Drafting Gender-Aware Legislation, nj botim i UNDP-s. Mund t gjendet
n: http://iknowpolitics.org/sites/default/files/drafting20gender-aware20legislation.pdf , vizituar s
fundi m 19 mars 2014

- 41 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

konform nenit 92 t Ligjit nr 7703,dt. 11.05.1993 Pr Sigurimet


Shoqrore n RSH. M konkretisht, n vshtrim t ligjit t siprcituar
rezulton q ajo n cilsin e arsimtares t ket mbushur moshn pr
pension pleqrie prej 58 vjec dhe vjetrsin prkatse n pun. N
kto rrethana, konstatohet nga ana e Gjykats se pala e paditur me t
drejt n kt koh n muajin janar ka njoftuar paditsen pr t plotsuar
dokuentacionin prkats t daljes n pension64.

2.5 Ligji nr.9136, dat 11.9.2003 Pr Mbledhjen e Kontributeve t


Detyrueshme t Sigurimeve Shoqrore dhe Shndetsore n
Republikn e Shqipris
Ligji nr.9136, dat 11.9.2003 Pr Mbledhjen e Kontributeve t Detyrueshme
t Sigurimeve Shoqrore dhe Shndetsore n Republikn e Shqipris,nnenin
6, pika 2 ttij, parashikon se pundhnsi sht prgjegjs pr mbajtjen
e kontributeve t punmarrsit dhe pr pagesn n organet tatimore, s
bashku me kontributet e pundhnsit. M tej, n nenin 8 prcaktohet edhe
mnyra e prllogaritjes s kontributit t pundhnsit dhe punmarrsit
n favor t Institutit t Sigurimeve Shoqrore. Kontributet e pundhnsit
pr punmarrsin dhe kontributet e vet punmarrsit llogariten sipas
nivelit t prcaktuar mbi pagn bruto t punmarrsit dhe shtesat e tjera
me karakter t prhershm q lindin nga marrdhniet e puns, brenda
nj page bruto minimale q prcaktohet nga Kshilli i Ministrave dhe
nivelit maksimal q sht sa pesfishi i pags minimale.

2.6 Ligji nr. 8549, dat 11.11.1999 Statusi i Npunsit Civil


Statusi i shrbimit civil dhe n prgjithsi shrbimi civil rregullohet
me ligjin nr.8549, dat 11.11.1999 Statusi i npunsit civil.65Ky ligj
shrben si nj ndr ligjet n baz t t cilave rregullohen marrdhniet e
puns pr nj kategori t punonjsve t administrats son publike, pr
kategorin q cilsohet si npuns civil. Shrbimi civil n vendin ton
prfshin nj numr t kufizuar t npunsve n administratn publike.
Ligji parashikon nj sistem t przier, t hapur dhe karriere pr plotsimin
e vendeve t puns q kategorizohen si pjes e shrbimit civil.Ai ofron
rregullime t marrdhnieve prgjat puns si dhe rregullim material e
64
Pr hollsira, shihni, Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 295, dat 25.01.2011,
me objekt: Detyrimin e t paditurit pr ti paguar pals paditse pagn e nj viti pune si rrjedhoj
e zgjidhjes s menjhershme e t pajustifikuar t marrdhnieve t saj t puns; 3 muaj pag pr
mosrespektim t afatit t njoftimit t largimit nga puna; 2 muaj pag pr mosrespektim t procedurs
s largimit nga puna; masn e pags s nj 15 ditshi pr do vit vjetrsie pune; pagn e muajit
shkurt 2010, (pasi pretendohet se ka punuar dhe nuk sht paguar pr kt muaj); pagesn e lejes
s zakonshme t vitit 2010 si dhe detyrimin e pals s paditur pr t plotsuar librezn e saj t puns
duke pasqyruar vjetrsin n pun n arsim pr periudhn nga dt 17.01.2007 deri n dt 26.02.2010.
Kjo padi sht rrzuar nga gjykata.
65
Shrbimi civil u rregullua pr her t par n vendin ton me ligjin nr. 8095, dat 21.3.1996, Pr
shrbimin civil n Republikn e Shqipris. Ky ligj nuk arriti t gjente zbatim dhe pas tre vitesh
nga miratimi u zvendsua me nj ligj tjetr objekti i t cilit ishte i njjt.

- 42 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

procedural t prfundimit t marrdhnieve t puns.


Pra, shrbimi civil shtrihet vetm pr nj pjes t punonjsve.Ligji
synon t ofroj rregullime t njjta si pr burrat edhe pr grat, duke iu
referuar parimeve q synohen t zbatohen njsoj, apo edhe parimeve
t prgjithshme t Kodit t Puns, ndr t cilat prshihet edhe parimi i
barazis mes burrave e grave.
Ligji parashikon ekzistencn e organeve t tilla, si p.sh.: Komisioni i
Shrbimit Civil i cili jo vetm monitoron, por shrben edhe si institucion,
i cili zgjidh konfliktet mes npunsve civil dhe institucioneve, ku ato/ata
punojn pr shtje q lidhen me shrbimin civil. Komisioni i Shrbimit
Civil sht i prbr nga disa antar, ndrkoh q ligji nuk parashikon
asnj rregullim t prfaqsimit gjinor.Ky komision ka kompetenca t
ushtroj juridiksion administrative pr rastet e pushimeve nga puna kur
i/e punsuara/I sht npuns I shrbimit civil
Ligji pr statusin e npunsit civil prcakton edhe rregullat ligjoret
rekrutimit, si dhe procedurn prkatse e cila prfshin: prcaktimin
e kritereve pr vendet e lira t puns.Ky prcaktim bhet nga vet
institucioni n bashkpunim me DAP-in ose Departamentin e Personelit
t vet institucionit n varsi t shpalljes s vendeve t lira t puns pr
jo m pak se 30 dit n dy gazetat me qarkullimin m t madh n vend.
Ai bn: przgjedhjen paraprake t dosjeve; testimin me shkrim dhe me
goj nga nj komitet ad-hoc n prbrjen e t cilit ka prfaqsues nga
institucioni apo DAP-i (pr institucionet qendrore) dhe nga ekspert t
pavarur, (q ndikon n objektivitetin e vendimmarrjes); przgjedhjen
nga eprori direkt nn varsi: ky ka t drejt t zgjedh nj nga tre m t
mirt rezultuar nga konkurrimi; emrimin nga DAP-i pr institucionet
qendrore dhe Departamenti i Personelit pr institucionet e pavarura.66
Ky proces, duke prfshir element t transparencs ose t s
drejts pr tu informuar apo pr tu ankuar, ligjrishtgarantohet si i
barabart mes gjinive.
Ligji parashikon mundsin e transferimit t detyrueshm,67 e cila
kufizohet me largsin dhe kohzgjatjen: pr nj koh jom t gjat se 6
muaj dhe jo m larg se 30 km nga vendi aktual i puns. T dy kto kritere
aplikohen njsoj si pr grat, ashtu edhe pr burrat. Nuk ka parashikime
t detajuara n ligj pr grat shtatzna apo nnat me shum fmij, apo
ndonj kategori tjetr t grave, apo edhe kategori t burrave. Kjo do t thot
q mbrojtja sociale n lidhje me transferimet sht, n rastin m t keq, e
pa rregulluar, ose n rastin m t mir, e rregulluar sipas parashikimeve
t caktuara t Kodit t Puns, t cilat edhe ato nuk ofrojn rregullime t
posame pr kt aspekt.
Karriera n shrbimin civil mundsohet nga ligji aktual pr shrbimin
civil.Ky ligj parashikon lvizjen paralele apo ngritjen n detyr pr
66
Neni 13 i ligjit pr statusin e npunsit civil.
67
Neni 17 i ligjit,

- 43 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

punonjsit pjes t shrbimit civil sa her q ka vende t lira pune n


shrbimin civil. Edhe pr kt aspekt nuk ka asnj diferencim gjinor.
Mirpo ligji parashikon edhe largimin nga shrbimi civil68 dhe masat
disiplinore69.Ndonse prgjithsisht ndr to nuk vrehen dallime gjinore,
fakti q ky ligj e bn t detyrueshm largimin nga shrbimi civil, me
mbushjen e moshs s pensionit, n praktik prkthehet se shrbimi civil
largon grat disa vite m par sesa burrat, duke u br qartazi penges
pr prparimin e tyre n karrier. Po t marrim parasysh se shrbimi
civil sht ndr pundhnsit kryesor q sigurojn punsimin e gruas70,
prmasat e diskriminimit gjinor n kt sektor bhen t konsiderueshme.
Ndrkaq, masat disiplinore jepen nga eprori direkt dhe nuk jan t
lidhura me ndonj trajtim t ndryshm pr shkak t gjinis. Ato gjithsesi
jepen duke respektuar elementt e procesit t rregullt ligjor, sipas nj
procedure administrative e cila garanton t drejtn pr tu informuar,
pr tu dgjuar, pr tu mbrojtur dhe pr tu ankuar, dhe duke respektuar
parimin e proporcionalitetit.

2.7 Ligji pr barazin gjinore n shoqri


Ligji pr barazin gjinore n shoqri71sanksionon detyrimet e
pundhnsit pr zbatimin e t drejtave t barabarta pr grat dhe burrat
n pun, lidhur me rekrutimin, krijimin e kushteve t barabarta t puns,
dhnies spagss barabart pr pun me vler t barabart, si dhe
dhnies s mundsive t njjta. Pundhnsi duhet t kujdeset t marr
masa pr ndalimin e ngacmimeve seksuale ndaj punmarrsit72, si dhe t
marr masa pr ndalimin e persekutimit t punmarrsit, i cili ka drejtuar
nj ankes pr diskriminimin nga pundhnsi;
Sipas ktij ligji, do t konsiderohen veprime diskriminuese
t pundhnsit ato ku ai prdor standarde t diferencuara ndaj
punmarrsve lidhur me kushtet e puns, kohzgjatjen e puns apo
pagesn pr pun me vler t njjt, kur cnon punmarrsin pr shkak t
68
Koment: Npunsit civil largohen nga shrbimi civil kur: japin dorheqjen; mbushin moshn
e pensionit; bhen t paaft prgjithmon pr t kryer detyrat e tyre zyrtare pr shkak t kushteve
shndetsore; dnohen me vendim t forms s prer t gjykats me heqje lirie; konkludohet
paaftsia pr t kryer detyrat e tyre te paktn pas dy vlersimeve negative te njpasnjshme n
pun; ka raste t mbylljes dhe ristrukturimit t institucionit; konstatohet paprshtatshmria me
vendin e puns; merret ndaj tyre masa disiplinore e largimit nga shrbimi civil
69
Ligji parashikon disa masa disiplinore pr npunsit civil gjat ushtrimit t detyrave t tyre pr
mosplotsimin e detyrave pr thyerjen e disiplins n pun dhe t rregullave t etiks, si dhe n
rastet e tjera t parashikuara nga ligji. Llojet e masave disiplinore jan: vrejtje me shkrim; vrejtje
me paralajmrim; pezullimi nga ngritja n detyre pr nj periudh prej dy vjetsh; kalimi n nj
detyr t nj niveli apo t nj klase m t ult pr nj periudh nga 30 dit deri n nj vit; largimi
nga shrbimi civil.
70
43.9% e punonjsve n sektorin shtetror jan femra. Ky shte sektori i dyt pr nga shkalla e
punsimit te grave, pas sektorit privat bujqsor ku femrat zn 54.5% t t punsuarve. (INSTAT)
Femra dhe meshkuj n Shqipri 2013
71
Pr hollsira shihni Ligjin pr barazin gjinore n shoqri, Nr.9198, dat 1.7.2004.
72
Pr hollsira shihni nenin 4 t ligjit t siprprmendur 9198/2004

- 44 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

nj ankese ndaj veprimeve t msiprme t pundhnsit.


N mnyr t veant n kt ligj gjem detyrimin e pundhnsit,
pr t mbrojtur punmarrsit nga ngacmimi seksual. Ai duhet t marr
masa t menjhershme pr t ndaluar kt ngacmim sapo ti paraqitet
ankesa. Pas shqyrtimit t ankess prkatse, punmarrsi duhet t marr
masat e duhura organizative dhe disiplinore.
I punsuari, ndaj t cilit sht ushtruar diskriminim pr shkak t gjinis,
mund t bj ankim n gjykat dhe, kjo e fundit ka t drejt t vendos
nj gjobderi n 50-fishin e pags s punmarrsit.73
Ligji pr barazin gjinore parashikon q n t gjitha institucionet t
sigurohet pjesmarrja e barabartme t pakn 30% t secils prej gjinive.
Do t ishte m e leht pr tu zbatuar kjo krkes ligjore, nse edhe ligji
mbi statusin e npunsit civil do t ishte n prputhje me kt krkes.Po
ashtu, kjo do t reflektonte edhe jurisprudencn e zhvilluar n t drejtn
e BE-s, konkretisht t Gjykats Evropiane t Drejtsis, sigurisht pa
interpretuar kt rregullim me efekt diskriminues pr gjinit.74

2.8 Ligji nr. 7995, dat 20. 09. 1995 Pr nxitjen e punsimit, (i ndryshuar)
Ndrmarrja e politikave ligjore pr nxitjen e punsimit t kategorive
t caktuara t punmarrsve paraqet nj rndsi t veant. Ligji synon
t ofroj rregullime t njjta si pr burrat, edhe pr grat, duke iu
referuar parimeve q synohen t zbatohen njsoj, apo edhe parimeve
t prgjithshme t Kodit t Puns, ndr t cilat prshihet edhe parimi i
barazis mes burrave e grave.
Niveli i papunsis n vend nnvizon faktin se grat jan kategoria
me nivelin m t lart t papunsis. Sipas statistikave t marra nga studimi
i INSTAT-it pr menaxhimin e kohs(Time Use Survey),75rezulton se grat
prfaqsojn 41.6 % t forcave t puns. Ato zotrojn 27 % t shoqrive
tregtare dhe vetm 8 % e pronave zotrohen prej tyre. Shkalla e papunsis
pr periudhn sipas statistikave rezulton t jet n vitin 2012, 73289 pr
femrat e regjistruara si t papuna dhe 69240 pr meshkujt e regjistruar si t
papun, ose 14.8% pr femrat n raport me 11.5% pr meshkujt76
N kt drejtim ligji nr.7995, dt. 20.09.1995 Pr nxitjen e punsimit,
(i ndryshuar), sht ligji baz n t cilin prcaktohen politika shtetrore
73
Pr hollsira shihni nenin 202 t Kodit t Puns dhe nenin 16 t ligjit pr barazin gjinore n
shoqri 9198/2004.
74
N Rastin Kalanke, Gjykata Evropiane e Drejtsis mbshteti zbatimin e masave pozitive,
por gjithsesi theksoi se rregullat kombtare q i japin prioritet absolut dhe t pakushtzuar grave
q kan t njjtat kualifikime si homologt e tyre meshkuj do t onin n diskriminim pr shkak t
seksit {Rasti C-450/93}. Po kshtu, n nj rast tjetr, Gjykata ka mbajtur qndrimin se nj kandidat
q i prket nj gjinie t nn-prfaqsuar mund t ket preferenc ndaj nj konkurrenti t gjinis
tjetr, me kusht q kandidatt t ken merita t njjta apo thellsisht t njjta, {Rasti C-407/98}.
75
Pr hollsira, shihni studimin Prdorimi i kohs n Shqipri, realizuar nga Ministria e Puns
dhe Instituti Kombtar i Statistikave (INSTAT), n website-in www.instat.gov.al/al/rreth-nesh/
legjislacioni.aspxose www.forumishqiptar.com/threads.
76
Shihni http://www.instat.gov.al/al.

- 45 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

pr punsimin. Qllimi i ligjit n lidhje me punsimin, formimin e


kualifikimin profesional, sht ndjekja e politikave aktive t prgjithshme
pr t mbshtetur punsimin e plot, produktiv dhe t zgjedhur lirisht.
Sipas ktij ligji shteti nprmjet zyrave t punsimit, ka pr qllim t
prmbush t drejtn e gjith shtetasve rezident n Shqipri (prfshir
edhe grat), pr punsim fitimprurs, pr t marr kshillimin dhe
kualifikimin profesional, si dhe pr t marr mbshtetje n t ardhura.
N t gjith prmbajtjen e dispozitave t ligjit gjejm shprehje apo
premra t till si: do person, i njjti trajtim, t njjtat t drejta,
etj., t cilat tregojn tendencn antidiskriminuese n trsi e jo vetm n
spektrin gjinor.
Ndrkoh n shpjegimet e termave t prdorura gjejm t tilla si:
Punsim i prshtatshm, qsht punsimi i paguar i nj personi, n
prputhje me moshn, gjinin, kushtet shndetsore, ....ndikimin e puns
n fjal n gjendjen personale dhe familjare ...77
Ligji prfshin n kategorin e prfituesve, jo vetm n prgjithsi
punkrkuesit pa dallime gjinore, t cilt krkojn pun ose nj pun
t re t prshtatshme pr ta, por edhe grupe t veanta78. N kto
grupe t veanta prfshihen ndr t tjera edhe: nnat me shum fmij;
punmarrsit me mosh mbi 50 vje; t papunt afatgjat, personat nga
familje nn nivelin e varfris, viktimat e trafikut, personat q prfitojn
nga programet e mbshtetjes me t ardhura, personat q dalin t papun
nga ndrmarrjet dhe institucionet n proces reformimi, ristrukturimi dhe
privatizimi, vajzat-nna t papuna, femrat e divorcuara me probleme
sociale, etj.Sipas ligjit, politikat shtetrore t punsimit pr grupet e
veanta dhe pr kategorit e tjera t punkrkuesve, prfshijn edhe masa
pr nxitjen e punsimit edhe sigurimin e mbshtetjes me t ardhura.79
Pr t realizuar synimet e msiprme, shteti ka krijuar dhe mbshtetur
me legjislacionin n fuqi organizma t posam, q ofrojn pa pages
shrbime punsimi n tr territorin e vendit ndr t tjera edhe pr grupet
e veanta.Shrbimet e punsimit ofrohen jo vetm nga strukturat publike,
si jan zyrat kompetente t punsimit, por edhe nga operator privat
t cilt jan t licencuar nga Ministria e Puns, shtjeve Sociale dhe
Shanseve t Barabarta. T dy kto operator t shrbimeve t punsimit,
bashkpunojn n drejtim t arritjes s synimit t vendosur ndokumentet
politike dhe legjislacionin n fuqi, pr punsimin e plot dhe produktiv
t t gjith punkrkuesve, prfshir ktu edhe ata t grupeve t veanta.
77
Pr hollsira, shihni nenin 2/8 t ligjit 7995/1995 Pr nxitjen e punsimit.
78
Pr hollsira, shihni nenin 2/20 t ligjit t msiprm.
79
Pr hollsira shihni nenin 4 t ligjit 7995/1995 Pr nxitjen e punsimit, i cili parashikon se:
Politikat aktive shtetrore t punsimit synojn t mbshtesin punsimin e plot, produktiv dhe t
zgjedhur lirisht, me qllim q: T ket pun pr t gjith ata q krkojn pun; Nj pun e till t
jet sa m produktive q t jet e mundur; T ket liri n zgjedhjen e puns dhe mundsit m t
plota t mundshme pr do person t punsuar q t kualifikohet dhe t prdor aftsit dhe dhuntit
e veta n nj pun ku sht prshtatur si duhet.

- 46 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Ligji prcakton se zyrat e punsimit80, pr plotsimin e vendeve t


lira t puns, bjn nj przgjedhje duke ndjekur ket radhe prioriteti:a.
punkrkuesit nga grupe te veanta;b. punkrkuesit e papun afatgjat;
c. punkrkuesit e tjer.N ligj garantohet dhe prcaktohen mnyrat e
mbshtetjes nga shtetit pr punkrkuesit e papun81, (prfshir ktu
edhe grupet e veanta).

2.9 Kodi i Procedurave Administrative


Kodi i Procedurave Administrative82 sht ligji baz q trajton aktin
administrativ. Meqense pjesa m e madhe e marrdhnieve t puns n
administratn publike lindin dhe shuhen me an t akteve administrative,
ky ligj shpesh ndrthuret me Ligjin pr statusin e npunsit civil apo me
Kodin e Puns, n varsi t statusit q ka i/e punsuari/a.Kodi i Procedurave
Administrative prcakton disa rregulla pr zbatimin e juridiksionit
administrativ, n rast t ankesave pr kundrshtimin apo anullimin e
nj akti administrativ q lidhet me fillimin e marrdhnies s puns n
administratn publike apo mbarimin e saj, me shkarkimin/largimin nga
detyra, transferimin n nj pozicion tjetr pune, etj. Gjithashtu, n kapitullin
mbi procesin hetimor parashikohet q barra e procesit t t provuarit sht sa
e subjekteve pjesmarrse, aq edhe e organit administrativ, duke trajtuar
po njsoj nga kndvshtrimi gjinor palt83.

2.10 Kodi i Familjes


Kodi i Familjes sht i lidhur me marrdhniet e puns n dy aspekte:
1. Aspekti i par i drejtpdrejt,q lidhet me vlersimin e kontributit t
gruas, bashkshortes, nns n rastin kur ajo kryen punt shtpiake dhe
nuk sht n marrdhnie t mirfillt pune dhe,
2. aspekti i dyt indirekt, q lidhet me ndarjen e pjesve t bashkpronsis
bashkshortore. Kjo e fundit vjen si pasoj e gjith t ardhurave t krijuara
nga martesa nga burime t ligjshme t t dy bashkshortve pr t prcaktuar
raportet n kontributet e tyre pasurore. Meqnse burimi kryesor i t ardhurave
t familjeve n shoqrin shqiptare jan t ardhurat e nxjerra nga puna, shpesh
puna mbetet n themel t ndarjes pasurore t t mirave materiale t krijuara
gjat nj martese.

80
Pr hollsira, shihni nenin 7 t ligjit 7995/1995 Pr nxitjen e punsimit.
81
Koment: Kto grupe,q jan regjistruar pr pun pran zyrs kompetente t punsimit dhe kan
pranuar t marrin pjes n formimin profesional t ofruar nga programet e punsimit, marrin nj
pages pjesmarrjeje n kurs q prcaktohet nga ministria, me kusht q ata t mos prfitojn gjate
ksaj periudhe ndihmn ekonomike ose pagesn e papunsis. Ky prcaktim ligjor synon jo vetm
aftsimin apo riaftsimin profesional te ksaj kategorie punkrkuesish, por edhe mbshtetjen me
te ardhura te tyre, nse ata nuk jan subjekte prfituese nga programet e tjera te mbrojtjes sociale,
ndihma ekonomike dhe sigurimet shoqrore.
82
Kodi i Procedurave Administrative sht miratuar me ligjin Nr. 8485, dat 12.5.1999.
83
Pr hollsira, shihni nenin 82 tKPA-s, miratuar me ligjin 8485/1999.

- 47 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

T drejtat dhe detyrimet q lindin nga martesa84jan t prcaktuara


n Kodin e Familjes. Po ashtu, gjejn rregullim t drejta t rndsishme si:
liria pr secilin prej bashkshortveq tushtrojn lirisht profesionin85; q
tadministrojn dhe tjetrsojn lirisht sendet vetjake86, q t disponojn
lirisht t ardhurat, e ttjera.Lidhur me aspektin e dyt n Kodin e
Familjes trajtohen regjimet pasurore martesore.Dy jan regjimet kryesore
pasurore: regjimi q quhet me ligj dhe regjimi me marrveshje
(kontrat). T gjitha regjimet udhhiqen nga drejtsia dhe barazia gjinore
e t dy bashkshortve n t drejta dhe detyrime. do pasuri e fituar gjat
martesss bashku apo ve e ve nga bashkshortt bhet e t dyve n
regjimin e bashksis ligjore. Kshtu, Regjimi i bashksis ligjore siguron
pjesmarrjen e barabart mbi pasurit e fituara gjat martess. Ka disa
kontribute q jan t dukshme disa t padukshme.
Kodi i Familjes parashikon87 se n rastin e prcaktimit t kontributeve
pasurore n Familje, si rezultat i zgjidhjes s martess gjykata duhet
t marr n konsiderat nj element t rndsishm n kontrutin e
bashkshortes/nns ku asaj do ti llogaritet edhe kontributiq lidhet
me kohn e shpenzuar dhe at q i duhet t shpenzojn pr edukimin e
fmijve dhe mbajtjen e administrimin e punve shtpiake.

2.11 Ligji pr mbrojtjen nga diskriminimi88


Ligji Nr.10 221, dat 04.02.2010, Pr mbrojtjen nga diskriminimi
parashikon si nnndarje t tij edhe trajtimin e mbrojtjes s diskriminimit
n punsim. Sipas ktij ligji ndalohet diskriminimi i personit n lidhje me
t drejtn e tij pr punsim. Diskriminimi prfshin do dallim, kufizim ose
prjashtim q bazohet n shkaqet e prmendura ligjore dhe q ka lidhje
me: shpalljen e vendeve t lira t puns;rekrutimin dhe przgjedhjen
e punmarrsve; trajtimin e punmarrsve n vendin e puns, duke
prfshir trajtimin e tyre gjat vendosjes ose ndryshimit t kushteve t
puns, shprblimin, prfitimet dhe mjedisin e puns, trajtimin lidhur me
84
N nenin 50 t Kodit t Familjes prcaktohet: Me martes, burri dhe gruaja prfitojn t njjtat
t drejta dhe marrin prsipr t njjtat detyrime. N t gjitha dispozitat ligjore t ktij Kodi,
q trajtojn t drejtat dhe detyrimet bashkshortore, vrejm se ato jan trajtuar si t drejta dhe
detyrime pr secilin bashkshort, pa br dallim midis burrit dhe gruas.
85
Pr hollsira, shihni nenin 63/1 t Kodit t Familjes.
86
Pr hollsira, shihni nenin 64 t Kodit t Familjes.
87
Pr hollsira, shihni nenin 149 t Kodit t Familjes.
88
1.Prafruar plotsisht me: (1) 32000L0043, Direktivn e Kshillit 2004/43/KE t 29
Qershorit 2000 pr Zbatimin e parimit t trajtimit t barabart ndrmjet personave pavarsisht
prejardhjes racore apo etnike; (2) 32000L0078, Direktivn e Kshillit 2000/78/KE t 27
Nntorit 2000 pr Prcaktimin e nj kuadri t prgjithshm pr trajtimin e barabart n
punsim dhe marrdhniet gjat puns; (3) 32004L0113; Direktivn e Kshillit 2004/113/
KE t 13 Dhjetorit 2004 pr Zbatimin e parimit t trajtimit t barabart ndrmjet burrave
dhe grave n mundsin pr t pasur dhe pr tu furnizuar me mallra dhe shrbime.
(4) 32006L0054, Direktivn e Parlamentit Evropian dhe t Kshillit 2006/54/KE t 5 Korrikut 2006
pr Zbatimin e parimit t mundsive t barabarta dhe t trajtimit t barabart t burrave dhe grave
n shtjet e punsimit dhe marrdhniet gjat puns.

- 48 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

trajnimet profesionale ose gjat procesit disiplinor apo lidhur me pushimin


nga puna ose zgjidhjen e kontrats s puns;apo antarsin n sindikata
dhe mundsin pr t prfituar nga lehtsit q siguron kjo antarsi. Po
ashtu, ndalohet do lloj shqetsimi, prfshir edhe shqetsimin seksual,
nga pundhnsi prkundrejt nj punmarrsi ose nj krkuesi pr pun
ose midis punmarrsve.
do pundhns detyrohet t zbatoj, t mbroj e t nxis parimin
e barazis dhe t ndalimit t do lloj diskriminimi; t marr masat e
nevojshme, prfshir dhe masa disiplinore, pr mbrojtjen e punmarrsve
nga diskriminimi dhe viktimizimi, brenda nj muaji nga marrja e dijenis;
tu prgjigjet efektivisht dhe n prputhje me kt ligj ankimeve t marra
pr shkak t diskriminimit t kryer nga punmarrsit e tij, brenda nj
muaji nga marrja e tyre. Pundhnsi detyrohet t rris ndrgjegjsimin
pr kt ligj edhe duke e afishuar at n mjediset publike t vendit t
puns, si dhe t mundsoj kuptimin e plot t tij me mjetet e veta ose me
ndihmn e subjekteve t specializuara.
do punmarrs ka t drejt t ankohet te pundhnsi, te Komisioneri
pr Mbrojtjen nga Diskriminimi, ose n gjykat, nse beson se ka psuar
diskriminim. Kjo dispozit nuk e kufizon t drejtn e ankimit n institucione
t veanta, t ngritura pran sektorve t ndryshm t punsimit.Gjat
periudhs s shqyrtimit t ankess, punmarrsi ka t drejt t vazhdoj
punn sipas kushteve t kontrats. Punmarrsi ka t drejt t marr
informacion n do koh n lidhje me trajtimin e ankess, si dhe t marr
shpjegime pr vendimet e marra nga pundhnsi, n prgjigje t ankess
s tij, menjher pas shqyrtimit. N rast se pundhnsi nuk merr masa
pr t hetuar dhe pr t zgjidhur ankesn pr diskriminim, punmarrsi
q ka br ankesn ka t drejt ta ndrpres punn, pa humbur t drejtn e
pags, pr aq koh sa sht e nevojshme pr tu mbrojtur nga diskriminimi.
Punmarrsi kthen pagn e marr, n rast se diskriminimi i pretenduar
nuk rezulton i vrtetuar me vendim t forms s prer.
N mnyr t veant, kostot q jan t lidhura me shtatznin dhe
amsin nuk mund t rezultojn shkak pr dallime n shprblimet dhe
prfitimet e individit.
Ligji parashikon edhe procedurat dhe rrugt e mbrojtjes sdo
individi n rast n rast diskriminimi89. Kshtu, nse nj person pretendon
se sht diskriminuar, mund t paraqes ankes s bashku me provat e
disponueshme para Komisionerit, me shkrim ose, n raste prjashtimore,
gojarisht, n mnyr q t mund t mbahet procesverbal. T njjtn t
drejt pr t iniciuar procedurat me karakter admisnitrativ n mbrojtje
nga diskriminimi e kan edhe organizatat me interesa t ligjsuara kur
prfaqsojn interesat e individve me prokur.
Komisioneri shprehet me vendim, i cili u njoftohet palve brenda 90
89
Pr hollsira, shihni nenet 34-38 t Ligjit Nr.10 221, dat 04.02.2010, Pr mbrojtjen nga
diskriminimi.

- 49 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

ditve nga dita e marrjes s ankess ose nse sht zhvilluar nj seanc
dgjimore publike, brenda 90 ditve nga dita e seancs. Vendimi prmban
rregullimet dhe masat e duhura, duke caktuar edhe nj afat pr kryerjen e
tyre. Nse Komisioneri urdhron rregullime ose masa, personi kundr t
cilit sht paraqitur ankesa, raporton brenda 30 ditve para komisionarit
n lidhje me veprimet e ndrmarra pr zbatimin e vendimit. N rast se
personi, kundr t cilit sht paraqitur ankesa nuk e informon Komisionerin
ose nuk e zbaton vendimin, komisionari vendos mas pr ndshkimin
me gjob pr personin kundr t cilit sht paraqitur ankesa. Sanksioni
me gjob shfuqizohet nse personi kundr t cilit sht paraqitur ankesa,
e zbaton vendimin brenda shtat ditve pasi sht vendosur sanksioni.
Kur vendos masn, Komisioneri siguron q ajo t jet: e efektshme dhe
parandaluese; dhe n prpjestim me gjendjen q e shkaktoi vendosjen
e mass. Nse vendoset gjob, Komisioneri prcakton shumn e gjobs
duke marr parasysh: natyrn dhe fushn e veprimit t shkeljes dhe
ndikimin mbi viktimn; dhe rrethanat personale e financiare t shkelsit,
veanrisht duke marr n konsiderat t gjitha burimet e t ardhurave
dhe nse shkelja kryhet nga nj person juridik privat, merren parasysh
aktivet e bilancit dhe fitimi, si dhe pagat totale t paguara punonjsve.
Ligji prcakton edhe masat e gjobave. Si mjet t fundit, veanrisht kur
subjekti fizik ose juridik nuk i prmbahet vendimit t Komisionerit ose nuk
e paguan gjobn brenda tre muajve pas afatit t caktuar nga Komisioneri
dhe sanksioni nuk sht kundrshtuar n gjykat, Komisioneri mund
tu krkoj autoriteteve kompetente heqjen apo pezullimin e lejes ose
autorizimit t subjektit fizik ose juridik pr ta ushtruar veprimtarin e tij.
Krahas procedimit admisnistrativ ligji njeh edhe rrugn e procedimit
gjyqsor. Kan t drejt t ngren padi n gjykatpersonat q pretendojn
se ndaj tyre sht ushtruar diskriminim. Objekti i padissht
dmshprblim sipas Kodit Civil ose mund t kryejn kallzimin prpara
organeve kompetente pr ndjekje penale. Procedimi administrativ
prpara komisionarit nuk sht kusht pr t paraqitur nj krkespadi
dhe nuk prbn penges pr personin e dmtuar ti drejtohet gjykats
ose organeve t ndjekjes penale. do person mban prgjegjsi n baz t
dispozitave t ktij ligji, kur, me veprimet ose mosveprimet e tij, ka kryer
nj akt diskriminues n kuptimin e ktij ligji. Prgjegjsia individuale nuk
e prjashton prgjegjsin e shtetit ose t personit juridik privat.
Padia i paraqitet gjykats kompetente jo m von se 5 vjet nga dita q ka
ndodhur sjellja e pretenduar diskriminuese dhe jo m von se 3 vjet nga dita
q i dmtuari merr dijeni pr kt sjellje. I dmtuari nuk ka detyrim t njoftoj
komisionarin para se t paraqes nj padi pr diskriminim n gjykat. Gjykata
e njofton komisionarin pr paraqitjen e do padie pr diskriminim. Gjykata
mund ti krkoj komisionarit, n do faz t procedimit, q t paraqes nj
mendim me shkrim, rezultatet e hetimit t tij, n qoft se sht br hetimi,
ose do informacion tjetr q ka rndsi pr shtjen.

- 50 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Paditsi ka detyrim t sjell prova n mbshtetje t padis, duke prdorur


do lloj prove t ligjshme q mund t provoj sjelljen diskriminuese. Pasi
paditsi paraqet prova, mbi t cilat bazon pretendimin e tij dhe n baz
t t cilave gjykata mund t prezumoj sjelljen diskriminuese, i padituri
detyrohet t provoj se faktet nuk prbjn diskriminim.
Vendimi i gjykats cakton dmshprblim nse gjykata vendos q
ka shkelje t ktij ligji, duke prfshir edhe nj afat kohor pr kryerjen
e zhdmtimit. Vendimi i gjykats u komunikohet t gjitha palve t
interesuara, prfshir komisionarin. Dmshprblimi prfshin, ndr t
tjera, ndreqjen e shkeljeve ligjore dhe t pasojave t tyre prmes kthimit
n gjendjen emparshme, kompensimin e duhur pr dmet pasurore si
dhe jopasurore, ose prmes masave t tjera t prshtatshme.

2.12 VKM nr. 632/18. 09. 2003 Pr programin e nxitjes se punsimit


t punkrkuesve t papun femra
Sipas VKM-s nr. 632/2003, pundhnsi q punson me kontrat
t rregullt me kohzgjatje t paktn nj vjeare, persona punkrkues
t papun femra, nga lista e zyrs s punsimit, mund t prfitoj nj
financim mujor t barabart me 70% t shpenzimeve pr sigurime t
detyrueshme, (kontributi i pundhnsit), pr gjith vitin e zbatimit
t kontrats. Nse kontrata e lidhur nga pundhnsi, sht me nj
kohzgjatje t paktn dy vjeare, pundhnsi prfiton financimin
mujor pr vitin e par t saj me 70% t shpenzimeve pr sigurime
t detyrueshme (kontributi i pundhnsit), si dhe nj financim mujor
t barabart me 85 pr qind t shums s shpenzimeve pr sigurimet e
detyrueshme (kontributi i pundhnsit), financim i cili fillon n vitin e
dyt t zbatimit t kontrats s puns dhe zgjat gjat gjith vitit.
Kur kontrata e puns e lidhur nga pundhnsi me nj punkrkuese
femr, sht me nj kohzgjatje t paktn tre vjeare, pundhnsi
prfiton financim mujor pr vitin e par t saj me 70% t shpenzimeve pr
sigurime t detyrueshme (kontributi i pundhnsit), si dhe nj financim
mujor pr vitin e dyte t t saj me 85 pr qind t shums s shpenzimeve
pr sigurimet e detyrueshme (kontributi i pundhnsit), si dhe nj
financim barabart me 100% t shums s shpenzimeve pr sigurime t
detyrueshme (kontributi i pundhnsit), financim i cili fillon n vitin e
tret t zbatimit t kontrats s puns dhe zgjat gjat gjith vitit.
Sipas prcaktimeve t msiprme, vrehet se mbshtetja financiare
e buxhetit t shtetit pr pundhnsit, rritet n varsi t kohzgjatjes s
marrdhnies juridike t puns me femrat q prfshihen n program,
pra n marrdhnie juridike pune me kohzgjatje m t madhe, edhe
subvencioni i buxhetit t shtetit sht m i lart. Ky prcaktim sht br
me qllim q t nxitet punsimi afatgjat i femrave dhe prfshirja sa m
produktive e tyre n tregun e puns.
N VKM jan parashikuar edhe sanksione lidhur me pundhnsit

- 51 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

q shkelin legjislacionin e puns. Kshtu, financimi i parashikuar n


programin e punsimit pr femrat punkrkuese, ndrpritet n rastin
kur pundhnsi, pas prfitimit t financimit sipas ktij vendimi, bn
pushime, pa shkaqe t arsyeshme t punmarrsve t tjer. Nprmjet
ktij prcaktimi synohet q ligjshmria n marrdhniet juridike t
puns t lidhura pran ktij pundhnsi t jet efektive jo vetm pr
punmarrset femra t punsuara nprmjet ktij programi, por edhe
pr punmarrsit e tjer. Nj mjedis pune n respekt t dispozitave t
puns pr punmarrsit n trsi t ktij pundhnsi, garanton dhe
siguron nj mjedis korrekt edhe pr punmarrset femra t punsuara
nga programet e punsimit.
Legjislacioni i punsimit dhe formimit profesional parashikon edhe
dispozita favorizuese pr punkrkueset femra, t cilat prfshihen
n kurset e formimit profesional pran qendrave publike t formimit
profesional. Urdhri nr. 394, dat, 23.02.2004 i Ministrit t Puns dhe
shtjeve Sociale, Pr tarifat e Sistemit t Formimit Profesional,
prcakton se tarifat e regjistrimit pr kategori t tilla si: komuniteti rom,
vajzat dhe grat e trafikuara, etj jan falas pr kurset e profesioneve t
ofruara nga Qendrat Publike t Formimit Profesional.

- 52 -
KAPITULLI III
Praktika gjyqsore shqiptare
lidhur me konfliktet e puns

3.1 Vendi i konflikteve t puns n volumin e prgjithshm t shtjeve


gjyqsore
Analiza e praktiks gjyqsore sht br e mbshtetur n bazn e
njsample q z 140 raste t praktiks gjyqsore pr do vit. Pra n total jan
analizuar 700 vendime gjyqsore pr periudhn 2010-201390 t gjykuara
nga Gjykata e rrethit Gjyqsor Tiran.
N grafikun e mposhtm, mund t shihet qart volumi i shtjeve
gjyqsore q lidhen me konfliktet e puns t gjykuara n kt gjykat dhe
volumi i shtjeve me paditse gra, q dalin n pozitn e t punsuarave.

a. Natyra e padive
Pas nj studimi t kujdesshm t praktiks gjyqsore, u vrejt se
konfliktet e puns midis t punsuarave/ve dhe pundhnsve t tyre i
gjejm n disa lloje padish, si m posht:
Padit q rrjedhin nga konfliktet e puns, t cilat kan edhe nj z
t veant n arkivin e shtjeve gjyqsore t gjykatave;
Padit q rrjedhin nga konfliktet administrative, nn emrtimet:
shfuqizim dhe anullim urdhri administrativ apo refuzim
90
Koment i autores: Numri i shtjeve t analizuara pr vitin 2013 nga kystudim ka qen 687
deri n fillim t dhjetorit 2013. Para botimit t materialit, kur statistika e gjykats Tirans arriti
prpunimin final tregon se numri i shtjeve me objekt nj konflikt pune arriti n 814.

- 53 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

miratimi i aktit administrativ dhe,


Padit q kan n objekt shprblimin e dmit.
Kuptohet q peshn kryesore e z padia e par e cila evidentohet
leht edhe pr efekte studimore. Ndrsa padit q rrjedhin nga konfliktet
administrative jan kryesisht t lidhura me ato marrdhnie pune t cilat
burojn nga emrimet dhe marrdhniet e puns n administratn publike.
Kjo marrdhnie pune ka lindur pr shkak t emrimit t br me akt
administrativ dhe prfundon n gjykat pr shkak t shkarkimit t br
po me akt administrativ. Kshtu, nga 2204 padi t gjykuara nga Gjykata e
Rrethit Gjyqsor Tiran n vitin 2013, me objekt konflikt administrativ 63
jan padi me objekt shfuqizim dhe anullim urdhri administrativ, por q
burojn nga marrdhniet e puns, ndrsa 34 jan padi me objekt refuzim
miratimi i aktit administrativ, q prsri kan t bjn me marrdhniet
e puns, por n rastet kur pr emrimin krkohet edhe miratimi nga nj
hallk tjetr apo nga nj organ kolegjial, kryesisht pr efekt karriere.
Pr t patur t qart volumin q z secila prej tyre n raport me njra-
tjetrn dhe n raport me numrin e konflikteve t puns n prgjithsi, po
japim paraqitjen e mposhtme grafike:

Konfliktet q kan si objekt padie shprblimin e dmit jan t pakta,


si mund ta shihni edhe nga grafiku i mposhtm, por gjithsesi jant
pranishme n praktikn gjyqsore. Ngritja e padis pr shprblimin
e dmit pr konflikte q burojn nga marrdhniet e puns, nuk
ka vend, sepse padia e shprblimit t dmit sht nj padi civile
q iu referohet rasteve t shkaktimit t dmit jashtkontraktor.
Vrtet q n marrdhniet e puns mund t shkaktohet dm, por
ky dm sht i nj natyre t veant. N rast se ai shkaktohet nga
pundhnsi apo punmarrsi, ai sjell pr rrjedhoj at q n gjuhn
juridike quhet prgjegjsi materiale dhe ka dallim nga prgjegjsia
civile. Prgjegjsia materiale dallon nga ajo civile, sepse nuk e ka
fitimin e munguar si nj element t pranishm n skemn e shprblimit

- 54 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

t dmit. Megjithat,duke qen se marrdhnia e puns m shpesh


del n formn e njmarrdhnieje kontraktore, sesa administrative,
prgjegjsia q buron nga marrdhniet e puns barazohet me at
civile n kufij dhe prmasa.
Rasti i vetm q Kodi Civil91 parashikon prgjegjsin e
pundhnsit pr shprblimin e dmit t shkaktuar nga punmarrsi
i tij sht rasti kur padia ngrihet nga nj person i tret i dmtuar nga
veprimet e punmarrsit. Kjo prgjegjsi q sht parashikuar si nj
prgjegjsi e kushtzuar, i ngarkohet pundhnsit, sepse ai sht
prgjegjs pr przgjedhjen e stafit sipas kritereve t nevojshme
profesionale q i prgjigjen vendit dhe profilit t puns.
N rast se pundhnsi provon se i ka marr t gjitha masat, por
prsri dmi i sht shkaktuar personit t tret, si pasoj e veprimeve t
fajshme t t punsuarit, ather pundhnsi ka t drejt t krkoj nga i
punsuari me padi regresi, at q ka paguar pr veprimet e tij, (por vetm
pasi t ket dmshprblyer paraprakisht personin e tret t dmtuar).

b. Natyra e pundhnsit
Duke studiuar rastet e analizuara nga praktika gjyqsore e
Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran, shohim se pundhnsit e llojit
autoritete, organe apo institucione publike jan m tepr t pranishm
si pal e paditur n procese, krahasuar me pundhnsit privat. Nga
pundhnsit privat q zgjidhin kontratat e puns n mnyr t
menjhershme, pa respektuar afatet e njoftimit dhe para mbarimit t
afatit, kryesisht jan m tepr t pranishme shoqrit tregtare se sa
llojet e tjer t personave juridik privat.
M konkretisht, shohim se nga vendimet e analizuara na rezulton se
n 148 procese gjyqsore, pala e paditur q ka ndrprer marrdhnien
e puns sht institucion apo organ publik, ndrsa n 73 procese
gjyqsore pundhnsi i paditur ka qen nj subjekt juridik privat. Kjo
91
Pr hollsira, shihni nenin 618 t Kodit Civil t Republiks s Shqipris.

- 55 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dshmon se marrdhnia juridike n administratn publike sht m pak


e stabilizuar dhe m pak e sigurt, se sa ajo pran privatve, ndrkoh,
kur n eksperiencn ndrkombtare rezulton e kundrta. N disa raste
ka edhe situata kur pundhnsi sht shoqri aksionere me prqindje
t shtetit n aksione. Konflikti tipik pr kto raste lidhet jo vetm me
pushimet individuale nga puna, por edhe me pushimet kolektive. N
kto t fundit grat jan m t pambrojtura sesa burrat dhe shpesh her
listat e personave q pushohen t part jan femrat me justifikimin se
burrat jan kryefamiljare92.
N grafikun e mposhtm mund t shihen qart raportet midis
pundhnsve publikdheatyre privat. N rastet e analizuara n
grafikun vijues, shohim se 65% jan konflikte pune q vijn nga sektori
publik dhe 35% nga sektori privat, (148 largime nga puna pr sektorin
publik dhe 78 pr at privat).

Natyra e pundhnsit n konfliktet gjyqsore me paditse gra


(Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran 2010-2013)

50 49
40
40 31
28
26
30 20 Publik
15
20 12 Privat
10

0
2010 2011 2012 2013

c. Fati i gjykimeve;
Nj e dhn me interes q ka dal nga ky studim i referohet fatit t
gjykimeve nshtjet q lidhen me marrdhniet e puns. Pjesa m e
madhe e padive pranohen pjesrisht. Kjo kategori z41% t proceseve
t analizuara. Gjykata gjen se zgjidhja e marrdhnies s puns
shtbr trsisht n mnyr t njanshme dhe arbitrare ose pjesrisht
n shkelje t ligjit n 74% t proceseve gjyqsore, ndrsa vetm 15% e
padive jan rrzuar, duke u konstatuar nga gjykata se t punsuarat
gra kan pasur raste t shkeljes s kontrats s puns.

92
Lidhur me kt shtje mund t shihni rastet gjyqsore t trajtuara n pikn 5.1 t Kapitullit t 3-t
q lidhen me pushimin kolektiv nga puna pr shkak t riorganizimit t pundhnsit.

- 56 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Ka raste mjaft t rralla kur palt pasi fillojn zgjidhjen gjyqsore t


konflikteve t puns, preferojn t zgjedhin alternativn e ndrmjetsimit
pr zgjidhjen e konflikeve t puns jashtgjyqsisht. Kshtu, nshtjen
M. M kundr Shoqris Kristal sh.p.k93, pasi paditsja ka paraqitur
padi pr zgjidhjen gjyqsore tshtjes, palt kan negociuar dhe e kan
zgjidhur konfliktin e puns jashtgjyqsisht n mnyr miqsore. N kt
rast, palt kan ushtruar nj nga t drejtat q burojn nga Kodi i Puns94
dhe ligji pr zgjidhjen e konflikteve jashtgjyqsisht.95

3.2 Natyra e kontrats s puns dhe forma e saj


N konfliktet e puns qjan shqyrtuar n gjykat vrehen raste t
marrdhnieve t puns t krijuara kryesisht mbi bazn e nj kontrate
me shkrim, gj q evidentohet e para nga ana e gjykats. Nj problem i
diskutueshm ka qen ai q i referohet statusit t nj kontrate t shkruar
me afat, kur ky i fundit ka skaduar.
Lind Pyetja:N rastin e skadimit t afatit t kontrats s puns me afat,
marrdhnia e puns do t konsiderohet se ka mbaruar,sht shndrruar n nj
marrdhnie pune me afat t pacaktuar aposht shndrruar n nj marrdhnie
pune me afat t prhershm?
N shtjen gjyqsore M. A kundr Spitalit Ushtarak Qendror

93
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 1113, dat 10.02.2012,
me objekt: Detyrimin e pals s paditur pr t dmshprblyer paln paditse me pagn e nj
viti pune pr zgjidhjen e menjhershme e pa shkaqe t justifikuara t kontrats s puns si dhe
dmshprblimin me tre muaj pag pr mosrespektimin e afatit dhe procedurs s njoftimit pr
largimin nga puna, ku gjykata e ka legalizuar zgjidhjen me pajtim tshtjes.
94
Pr hollsira, shihni nenin 192, (ndryshuar me ligjin nr.9125, dat 29.7.2003), t Kodit t Puns s
Republiks s Shqipris, n t cilin ka nj kre t veant (XVII) Ndrmjetsimi, Pajtimi, Arbitrimi,
nga neni 188-198.
95
Pr hollsira, shihni ligjin nr. 9090, dat 26.06.2003 Pr ndrmjetsimin n zgjidhjen e
mosmarrveshjve.

- 57 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Universitar, (Reparti Ushtarak Nr. 6630)96, Gjykata eRrethit Gjyqsor


Tiranvren se:...ndonse de jure prcaktohej se marrdhnia juridike e
puns do t ishte me afat gjashtmujor, de facto nga analiza e provave
shkresore dhe pohimet e palve, rezulton se me veprime konkludente
palt n heshtje e kan zgjatur kontratn; ka do t thot q n kuptim
t nenit 149/2 t KodittPuns97...marrdhnia juridike e puns sht
shndrruar n nj marrdhnie juridike pa afat. N prforcim t ktij
konkluzioni sht dhe fakti se vet palt n kontrat kan prcaktuar se
n rast zgjidhje (t kontrats) ishin detyruar pr njoftim pes dit para...
Si rregull marrdhniet e puns fillojn t mbshtetura mbi bazn
e nj kontrate t nnshkruar nga t dyja palt, ose n formn e ndonj
akti emrimi, n varsi t llojit t pundhnsit. Megjithat ka raste kur
i punsuari ka nj marrdhnie pune t krijuar jo n form shkresore, por
thjesht me vullnetin e shfaqur me goj apo me veprime konkludente. Kshtu,
i punsuari kryen nj pun apo shrbim dhe pundhnsi e paguan pr
kt. Pavarsisht nga forma e marrdhnies s puns, praktika gjyqsore e
ka njohur n t dyja rastet detyrimin e pundhnsit pr t respektuar
t drejtat e punmarrsit. Rastet kur marrdhnia e puns fillon me nj
marrveshje me goj jan t konsiderueshme. Ato ndeshen si praktik
pune, si pr t punsuarat femra, ashtu edhe pr t punsuarit meshkuj.
Kshtu, nshtjen M. B kundr Inspektoriatit Shtetror t Puns,
Drejtoris Qndrore98 rezulton se paditsja ka filluar marrdhnien e
puns pran pundhnsit m dat 31.07.2000 deri 19.09.2011 me detyrn
specialiste finance. Nga hetimi gjyqsor, gjykata konstaton se pala paditse
nuk ka kontrat pune t lidhur dhe,n kuptim t nenit 140 t Kodit tPuns,
kjo marrdhnie pune konsiderohet si marrdhnie pune pa afat t prcaktuar
pasi nuk ka kontrat dhe nuk ka afate fillimi apo mbarimi t marrdhnieve
t puns. N kt rast, gjykata shprehet se: Marrdhnia e puns sht e
lidhur mbi bazn e nj raporti varsie. Sipas saj, punmarrsi detyrn do
ta ushtroj n baz t detyrave dhe urdhrimeve q do ti caktohen nga
pundhnsi, n prputhje me pozicionin q ka. Pra,raporti i varsis
barazohet juridikisht prsa i prket pasojave, me nj gjendje faktike t
vazhdueshme dhe t provueshme t marrdhnies s puns.
Kontrata e puns mund t bhet edhe me goj, dhe kjo form nuk

96
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, dat 21.06.2010 me objekt:
Detyrimin e ans s paditur t dmshprblej: me pagn e nj vit pune pr pushim t padrejt
dhe n mnyr t menjhershme; me pagn e nj muaji pr afatin e njoftimit; me pagn e nj
pesmbdhjet ditshi pune si dmshprblim pr vjetrsi n pun; pagn e papaguar pr muajin
korrik 2009, si dhe rikthimin n pozicionin e mparshm t puns, ku gjykata ka vendosur pranimin
e pjesshm t padis.
97
Pr hollsira, shihni nenin 149, paragrafi i dyt i Kodit t Puns q parashikon se: Kur, mbas
prfundimit t afatit t caktuar, kontrata zgjatet n heshtje tej ktij afati, ajo konsiderohet si kontrat
me afat t pacaktuar.
98
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2557, dat12.03.2013,ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 23.5 pagave mujore.

- 58 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

e cnon vlefshmrin e saj. Nshtjen S. D kundr Bashkis, Koplik99,


tgjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr, rezulton se kontrata
e puns sht zgjidhur nga ana e pundhnsit pr arsye se n dosjen e
paditses mungojn kontrata e puns, libreza e puns dhe vendimi pr
emrimin n detyrn e arkivistes.
N kndvshtrimin e nenit 155 t Kodit tPuns, gjykata mon se nga
ana e paditses nuk ka pasur ndonje shkelje t kontrats s puns, nuk ka
pasur shkelje t disiplins n pun, qoft me faj t rnd apo t prsritura me
faj t leht. Prandaj, nuk jemi para rasteve t zgjidhjes s kontrats s puns
n mnyr t menjhershme. Pretendimi se n dosjen e paditses mungon
kontrata e puns sht i pabazuar. Si u argumentua me lart, kontrata e
puns mund t lidhet edhe me goj. Sipas nenit 21/4 t K. Puns, kur kontrata
e puns lidhet me goj, pundhnesi, (n rastin konkret Bashkia Koplik)
shti detyruar q brenda 30 ditve nga data e lidhjes s kontrats t hartoj
me shkrim dokumentin prkats, t nnshkruar prej tij dhe punmarrsit.
Moshartimi i ktij dokumenti me shkrim nuk cnon vlefshmrin e kontrats,
por sjell vetm prgjegjsin e pundhnsit, sipas nenit 202/2 t K.Puns,
deri n tridhjetfishin e pags mujore. Vendimi pr emrimin n detyrn e
arkivistes nuk sht vendim q merret nga paditsja, por nga pundhnsi.
N kto kushte, nuk ka qen detyr e paditses q t hartonte kontratn
e puns apo vendimin pr emrimin e saj si arkiviste. Mungesa e ktyre
dokumenteve n dosjen e paditses ka ardhur si rrjedhoj e mosprmbushjes
s detyrimeve nga ana e pundhnsit dhe jo nga ana e punmarrsit.

3.3 Paga dhe mnyra e llogaritjes s dmshprblimit t saj


Shpesh ndodh qt punsuarat jan larguar nga puna n administratn
publike, kur gzojn statusin e npunsit civil dhe kan pasur nj rrog, e
cila ndrkoh q vijon gjykimi, pson rritje.
Lind pyetja: Cila rrog do t merret si baz pr t llogaritur dmshprblimin?
N kto raste gjykata e ka llogaritur dmshprblimin mbi bazn e
rrogs s shtuar. Kshtu nshtjen L. M kundr AMF-s100 rezulton se
Urdhrimi i Komisionit t Shrbimit Civil ka prcaktuar qart detyrimin
e Institucionit Publik:Ti paguhet paga ankueses pr t gjith kohn e
qndrimit pa pun padrejtsisht deri n zbatim t vendimit. N vshtrim t
nenit 110 t Kodit t Puns, Pundhnsi/i paditur do t paguaj punmarrsit
pagn sipas dispozitave t kontrats kolektive ose kontrats individuale, dhe
n munges t tyre, pundhnsi detyrohet t paguaj pagn e zakonshme
pr at lloj pune t caktuar. N kushtet kur paga e paditses ka psuar rritje, i
padituri sht i detyruar ta pasqyroj at. Gjykata shprehet se: Pretendimi i t
paditurit se prmbushja e detyrimit sht realizuar plotsisht n prputhje
me pagn n t ciln ka pasur paditsja n momentin e largimit sht e
99
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1507, dat
26.06.2013,ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 14 pagave mujore.
100
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4113, dat 18.05.2011.

- 59 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

pabazuar n ligj e n prova. ... paditsja duhej t prfitonte kto paga (s


bashku me rritjen e psuar nga VKM) nse vendimi do t ekzekutohej n
prputhje me ligjin nga i padituri dhe jo nj ekzekutim i till t kryhej pas
4 vitesh e konkretisht me 01.03.2010.
Shprblimet mbi pag. N nenin 114 t Kodit t Puns, parashikohet
se nse palt bien dakort, pundhnsi i jep punmarrsit nj shprblim
t veant mbi pag, n fund t vitit, duke marr parasysh cilsin e
puns s tij ose mbarvajtjen e ndrmarrjes. M tej, parashikohet se
nse marrdhniet e puns prfundojn prpara momentit t prfitimit
t shprblimit, ky jepet prpjestimisht me kohn e puns s kryer me
prjashtim t rezervave t shprehura nga ana e pundhnsit.
Nshtjen Z. L kundr Armo Sh.A Tiran, t gjykuar nga Gjykata e
Rrethit Gjyqsor Fier101, rezulton se paditsja sht pushuar n kuadrin
e riorganizimit t ndrmarrjes dhe krkon ve t tjerave edhe nj rrog
shprblim q nuk isht dhn. Nga hetimi gjyqsor del se n fund t vitit
2008 i padituri pundhns u ka dhn punmarrsve t tij nj shprblim
t barabart me nj pag mujore. Kshilli Mbikqyrs i shoqris, mbi bazn
e propozimit t br nga Drejtori i Prgjithshm i saj, ka miratuar dhnien
e shprblimit pr punonjsit e shoqris nmasn e nj page mujore, duke
patur parasysh treguesit pozitiv t saj n gjashtmujorin e par t vitit 2008.
Ulja nga paga. Dukuria e uljes nga paga ndeshet rrall n praktikn
gjyqsore, jo si nj mas disiplinore, por si mas q vjen si rezultat i
kategorizimeve t punonjsve t administrats publike nga nj kategori
m e lart n nj kategori m t ult. Kshtu, nshtjen R. T kundr
Shtpis e Foshnjes Lulet e Vogla, Kor102, rezulton se e punsuara ka
psuar nj rillogaritje t pags drejt uljes s saj, pas auditimit t br nga
Shrbimi Social Shtetror n zbatim t VKM-s nr. 622, dat 08.07.2010,
pr miratimin e strukturs dhe t nivelit t pagave t npunsve t
institucioneve q varen nga ministrit e linjs. Pr sa m sipr, paga e
saj ulet nga 43.000 lek n 33.000 lek, pr shkak se shkalla e arsimimit
t saj i prgjigjet kategoris IV-b. Gjykata konstaton se diploma e marr
nga e punsuara master e nivelit t dytsht marr para hyrjes n fuqi t
ndryshimeve ligjore dhe pr rrjedhoj paga e saj nuk duhej ulur.

3.4 Kohzgjatja e marrdhnies s puns. Afati i kontrats


Marrdhnia e puns si pjes e marrdhnieve t detyrimit t
parashikuar nga neni 419 i Kodit Civil krkon ndr t tjera nga palt
kontraktuese korrektsi n prmbushjen e detyrimit, (neni 422 i Kodit
Civil), dhe n kushtet kur zgjidhja e kontrates kryhet n mnyr t
njanshme ante tempus nga pundhnsi, legjitimon paditsin n
101
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 726, dat21.04.2010ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 21 pagave mujore.
102
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 726, dat21.04.2010ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 21 pagave mujore.

- 60 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

krkimin e tij.Zgjidhja e kontrats s puns sht shprehje e vullnetit


t njrs pal n mnyr t njanshme dhe e detyrueshme pr njoftim
pals tjetr duke respektuar afate t caktuara juridike, nprmjet s cils
zgjidhet marrdhnia e puns n t ardhmen.
N kt kuadr, ligji ka prcaktuar dy mnyra t zgjidhjes s
marrdhnies se puns dhe konkretisht:zgjidhjen normale, (q respekton
detyrimet e prcaktuara nga neni 143 t Kodit t Puns dhe zgjidhjen e
jashtzakonshme, q prfaqson zgjidhjen me efekt t menjhershm t
kontrats s puns pa respektuar afatet e njoftimit (ultimo ratio), (neni 153
i Kodit t Puns), ku ndo rast duhet t ekzistojn shkaqet e arsyeshme
pr t krkuar zgjidhjen e kontrats (shkaqet duhet t jen t tilla q nuk
do t lejonin vazhdimin normal t marrdhnieve t puns).
M tej, nenet 141-149 t Kodit t Puns prmbajn rregulla pr zgjidhjen
e kontrats s puns me kohzgjatje t pacaktuar dhe t caktuar. Kjo lloj
kontrate sht, si do kontrat tjetr e s drejts private, e mbshtetur
n parimet e prgjithshme t Kodit Civil, por e rregulluar n mnyr t
veant nga Kodi i Puns. Zgjidhja e kontrats s puns bazohet n radh
t par n parimin e liris kontraktore t palve, (pra, palt jan t lira t
zgjidhin kontratn sipas vullnetit t tyre). N parim, palt mund t zgjidhin
kontratn pr do lloj shkaku. Zgjidhja e kontrats individuale t puns
pr nj shkak fardo, q respekton procedurn (neni 144), afatin e njoftimit
ligjor dhe kontraktor(neni 143, 149) dhe nuk kryhet gjat nj periudhe t
paprshtatshme (nenet 107, 147) konsiderohet e drejt dhe ligjore; n rast
t kundrt pundhnsi duhet t dmshprblej paln paditse.
Si do marrdhnie kontraktore edhe marrdhnia e puns ka si
nj nga kushtet e saj afatin. N praktikn gjyqsore ka mjaft raste ku
evidentohet se kontrata e puns mund t lidhet me ose pa afat. Fillimisht
palt mund t vendosin nj periudh prove tre mujore dhe pastaj lidhjen
e kontrats me afat nj vjear. Pas ksaj, kontratat kan klauzola q e
riprtrijn automatikisht kontratn dhe mbasi kalojn tre vjet vazhdimsi
ajo shndrrohet n nj kontrat pune pa afat. Pr efekt t zgjidhjes s
kontrats shohim se ka pasoja t ndryshme kur kontrata sht me afat
nga rastet e zgjidhjes s kontrats pa afat.
N Kodin e Puns jan parashikuar disa dispozita q mbrojn
kontraktuesin m tdobt103, nga interpretimi i t cilave rezulton qart se disa
kontrata me afate t caktuar, (minimalisht 3 vjet, Dies ad quem,) konvertohen
n kontrata me afate t pacaktuara, pikrisht pr t ruajtur punmarrsin nga
lidhjet abuzive t kontratave me afate t caktuara me qllim shmangien e
detyrimit t pundhnsit pr t respektuar afatet e njoftimit dhe procedurn.
N praktikn gjyqsore, gjykata analizon edhe periudhn e provs104
103
Nj nga dispozitat sht edhe neni 151 i Kodit t Puns i cili prcakton se: kur ndrmjet palve kan
qn lidhur disa kontrata t njpasnjshme me afate t caktuar, pr jo m pak se tre vjet, mosprtritja e
kontrats s fundit nga pundhnsi vlersohet si zgjidhje e kontrats me afate t pacaktuar.
104
N vshtrim t nenit 143 t Kodit t Puns n t ciln prcaktohet se Pas kohs s marrjes

- 61 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dhe rolin e kohzgjatjen e saj, duke konkluduar se prova nuk mund t jet
e tejzgjatur, sepse e humbet funksionin e saj n mbrojtje t pundhnsit,
pr t krijuar tek ai bindjen q punmarrsi sht profesionalisht
personi i duhur pr t kryer detyrn e ngarkuar dhe tparashikuar nga
kontrata e puns. Gjykata shprehet: Pr m tepr n kontratn de qua
pundhnsi pavarsisht se marrdhniet e puns kan filluar q nga data
..., ka parashikuar n nenin 5 t saj periudhe prov (tre muaj) dispozit
q vjen n kundrshtim jo vetm me eksperiencn e gjat n pun, por
edhe me nenet 150/1 (pr kontratat me afate t caktuar ) apo 140/1 (pr
kontratat pa afate t caktuar) t Kodit t Puns. N kto kushte, nuk mund
t pretendosh q nj kontrat me afate t pacaktuar ta konvertosh n
kontrat me afate t caktuar. Pr rrjedhim, Gjykata konkludon se kontrata
e msiprme sht nj kontrat me afate t pacaktuar.105

3.4.1 Zgjidhja e kontrats s puns me afat


Nga analiza shohim se predominojn kontratat e puns me shkrim
dhe pa afat. Nga analiza e vendimeve gjyqsore me t paditura femra nuk
shohim ndonj diskriminim q lidhet me gjinin prsa i prket forms s
kontrats. Nga ky studim rezulton grafiku i mposhtm, sipas t cilit afati
sht moment i rndsishm n marrdhniet e puns dhe kontratat me
afat zen 31% t rasteve.

n prov, pr t zgjidhur kontratn me periudh t pacaktuar, palt duhet t respektojn nj afat


njoftimi prej nj muaji, gjat vitit t par t puns, prej dy muajsh pr dy deri n pes vjet pune, prej
tre muajsh pr m shum se pes vjet pune... N rast t kundrt, kur zgjidhja e kontrats kryhet pa
respektuar afatin e siprcituar paragrafi 4 i nenit 143 parashikon se zgjidhja trajtohet si zgjidhje e
kontrats me efekt t menjhershm dhe pasojat e saj rregullohen nga neni 155 i Kodit t Puns.
105
Pr hollsira, shihni vendimin nr. 414, dat 25.01 2012 t Gjykat s Rrethit Gjyqsor Tiran, n
shtjen A. L kundr Shoqris Kristal sh.p.k, ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.

- 62 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Neni 141 i Kodit t Puns prcakton se:Kontrata me kohzgjatje


t pacaktuar prfundon kur zgjidhet nga njra pal dhe ka prfunduar afati i
njoftimit. Nga prmbajtja e ksaj dispozite kontrata prfundon edhe n
rastet hipotetike t zgjidhjes n mnyr t pa arsyeshme t kontrats s
puns nga cilado pal. Elementt kryesor pr zgjidhjen e kontrats s
puns janvullneti i shprehur i njrs pal pr zgjidhjen e kontrats dhe
nga ana tjetr, detyrimi i ksaj pale pr t respektuar afatin e njoftimit.
Marrdhnia e puns dhe kontrata q formalizon at mund t jet me
ose pa afat. Referuar n Kodin e Puns, neni 149 parashikon se: Kontrata
me afat t prcaktuar prfundon n fund t kohs s prcaktuar, pa
zgjidhje paraprake. Gjithashtu referuar nenit 690 t Kodit Civil kjo
dispozit parashikon se: Kontrata e lidhur rregullisht ka forcn e ligjit.
N shtjen Shoqria Infosoft System Sh.a kundr L.S106, Gjykata e
Rrethit Gjyqsor Tiran ka shqyrtuar rastin e padis s nj pundhnsi
ndaj punmarrsit t tij, pr shkak t largimit nga puna para afatit. Kjo padi
ndeshet shum rrall n praktikn gjyqsore, sepse zakonisht evidentohet
e kundrta. N kt shtje pundhnsi pretendon se i punsuari nuk
i ka respektuar detyrimet e puns dhe ka shkelur nenin 6 t kontrats s
puns s lidhur ndrmjet palve, prandaj pala paditse ka krkuar detyrimin
e punmarrses ti paguaj pagesn prej 740 000 lek t prcaktuar n nenin
6 t kontrats.Pala paditse pundhnse pretendoi n gjykim se duke qn
se posti i puns spunmarrses ka qn nj post mjaft i rndsishm si
specialiste importi, shkputja e menjhershme e marrdhnieve t puns
nga ana e saj u ka shkaktuar mjaft probleme t cilat jan: fshiu historikun
e komunikimit me furnitort dhe klientt e kompanis dhe nuk rakordoi
dhe mbylli bilancet me furnitort e kompanis.
Gjykata mon se:... pala paditse nuk ka provuar me fakte dhe prova
pretendimet e saj. Konkretisht, n datn 22 gusht 2008, dat n t ciln
e paditura ka krkuar ndrprerjen e marrdhnieve t puns, i sht
komunikuar m par nga Zj.E. S, punonjse pran paditsit, kalimi n
nj pozicion t ri e konkretisht n pozicionin menaxhere produkti. Pra,
pundhnsi ka krkuar transferimin n nj detyr tjetr t s paditurs,
duke mos e konsideruar punn dhe pozicionin e s paditurs t
pazvendsueshme, si edhe ai pretendon n krkes padi.Pala e paditur
me largimin e saj nuk i ka shkaktuar asnj dm pals s paditur n lidhje
me vazhdueshmrin e kryerjes s detyrave, pasi vet paditsi ka krkuar
transferimin n nj pozicion tjetr.
N rastin e kontrats s puns me afat, gjykata i qndron argumentit
se nse nj kontrat me afat nuk ka mbaruar ende dhe zgjidhet brenda
kohzgjatjes s afatit t saj, ather ajo sht pa shkaqe t arsyeshme. N
106
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 4627, dat07.06.2010
me objekt:Plotsimine detyrimeve q rrjedhin nga kontrata individuale e puns, detyrimin e t
paditurs t prgjigjet financiarisht ndaj paditsit pr dmin e shkaktuar n vlern 740.000 lek, ku
gjykata ka vendosur rrzimin e padis.

- 63 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

rastin e msiprm, gjykata shprehet: N kontratn e dats 11.06.2009,


neni 9 i saj sht prcaktuar se kjo kontrat zgjat pr tre vjet, pra n kto
kushte jemi prpara nj kontrate q nuk i ka mbaruar afati, e cila n vetvete
prbn rregullin e prgjithshm sipas nenit 140 t Kodit t Puns. Po ashtu,
n t njjtin vendim, gjykata vijon: ... N rastin konkret, kontrata e puns pr
paditsen nuk kishte prfunduar.107 Pra, n rastet kur afati i kontrats nuk
ka skaduar ende dhe marrdhnia e puns zgjidhet, gjykata e konsideron
si zgjidhje pa shkaqe t arsyeshme dhe mbron pozitat e punmarrsve.
Nshtjen N. L kundr Spitalit Rajonal Durrs108 rezulton se paditsja,
ka qen punonjse pikologe pran pals s paditur. Ka filluar pun n kt
institucion n baz t kontrats individuale t puns tlidhur me nj afat
njvjear pr zvendsimin e lejes s lindjes s psikologes s mparshme.
Pas gjasht muajve,paditsja njoftohet gojarisht nga i padituri pr
ndrprerjen t menjhershme t ktyre marrdhnieve t puns me
kt institucion para prfundimit t afatit t prcaktuar n kontrat
duke e larguar nga ky institucion, pa asnj shkak t arsyeshm. Pala
e paditur pretendoi se kontrata e puns sht zgjidhur pr nj shkak
t ligjshm, pasi punonjsja e mparshme sht paraqitur n pun pas
gjasht muajve t lejes s lindjes dhe n kto rrethana kjo pal ka zgjidhur
kontratn e puns me paditsen.
Gjykata nga provat e paraqitura gjat shqyrtimit gjyqsor konstaton
se n rastin konkret ndodhemi para marrdhnieve t puns t
rregulluara me an t Kontrats me afat t caktuar. Kshtu, neni 149 i
K.Puns parashikon: Kontrata me afat t caktuar prfundon n fund t kohs
sparashikuar, pa zgjidhje paraprake.Nisur nga ky prcaktim i ligjvnsit
lidhur me kontratn me afat t caktuar t puns, rezulton qart se pr
zgjidhjen e saj pundhnsi n prfundim t afatit t prcaktuar n
kontrat e konsideron t prfunduar at pa zgjidhje paraprake. Pr kt
arsye, n kto raste gjykata vendos pagimin e pagave deri n mbarimin e
afatit t kontrats s puns me afat.
Duhet theksuar se kontrata me afat mund t zgjidhet para skadimit t
afatit dhe t konsiderohet q bhet pr shkaqe t arsyeshme, ather kur
vet punmarrsi shkel detyrimet e tij. N rastet e tjera, ajo konsiderohet
se sht zgjidhur pa shkaqe t arsyeshme.
Ktu shtrohet njpyetje:far ndodh nse afati i mbetur pas zgjidhjes s
nj kontrate pune me afat sht shum/disa her m i gjat se 12 muaj?
Mendoj se n kto raste gjykata duhet t ket n vmendje faktin
se ligji ka sanksionuar n mnyr urdhruese se dmshprblimi pr
zgjidhjen e kontrats s puns pr shkaqe t pajustifikuara shkon deri n
pagimin e pagave t nj viti pune. Kuptohet q kjo e mbron t punsuarin
107
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8778, dat 19.11.2010,
q vendosi pranimin e padis.
108
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 5037, dat 25.10.2013,
q vendosi pranimin e pjeshm t padis.

- 64 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

sa t ristabilizoj marrdhniet vijuese t puns me nj pundhns t ri.


Pr kt arsye, marrja e pagave t nj viti punesht mse e mjaftueshme.
Ka raste kur marrdhnia e puns ka filluar si nj marrdhnie me
afat dhe pas mbarimit t tij sht shndrruar n nj kontrat pune pa
nj afat t caktuar. Kshtu, nshtjen P. H kundr Drejtoris Ujsjells
Kanalizime sh.a Durrs109, t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor
Durrs, rezulton se marrdhnia e puns mes paditses dhe t paditurit
ka qen fillimisht nj kontrat puneme afat t caktuar pr periudhn
28.10.200928.05.2010.Me prfundimin e afatit t msiprm, megjithse
palt nuk kan formalizuar marrdhnien e puns n nj kontrat t re n
form t shkruar, prsa koh paditsja ka ofruar punn e saj dhe i padituri
e ka pranuar kt pun, duke e paguar at, kontrata e puns sht kthyer
n nj kontrat me afat t pacaktuar. Marrdhnia e puns vrtetohet
edhe nga fakti se palt ndrgjyqse kan nnshkruar Kontratn Kolektive
t puns n datn 20.04.2010.Pr rrjedhoj, palt ndrgjyqse kan qen t
lidhura n marrdhnie pune n kuptim t nenit 12 t Kodit t Puns110.
Gjykata vren se duke qen se Kontrata Kolektive nuk prcakton
ndonj afat, marrdhnia e puns q ka ekzistuar mes paditses me
cilsin e punmarrses dhe t paditurit me cilsin e pundhnsit ka
qen nj kontrat pune me periudh t pacaktuar n kuptim t nenit
140/2 t Kodit t Puns.

3.4.2 Zgjidhja e kontrats s puns pa afat


Pjesa m e madhe e shtjeve q jan analizuar nga praktika gjyqsore
rezultojn t ken n themel t tyre nj marrdhnie pune me kontrat dhe
pa afat. Zgjidhja e ktyre kontratave pa afat mund t bhet vetm duke
respektuar procedurn e njoftimit111. N doktrin dhe n praktikn gjyqsore
gjen shpesh terminzgjidhja normale e kontrats s puns, q nnkupton
prfundimin e marrdhnies s puns duke respektuar afatin e njoftimit nga
pundhnsi, pas zbatimit t procedurs s zgjidhjes s kontrats sipas nenit
141 t Kodit t Puns, i cili parashikon: Kontrata me kohzjatje t pacaktuar
prfundon kur zgjidhet nga njra pal dhe ka prfunduar afati i njoftimit.
109
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 3280, dat 19.06.2013,
q vendosi pranimin e pjesshm t padis: pagimin e 15 pagave mujore dhe kthimin e shums s
mbajtur pa t drejt nga paga e saj. Pr rrjedhoj, i padituri DAR Durrs duhet ti paguaj paditses
edhe vlern prej 37.500 lek si ndales e mbajtur padrejtsisht nga paga e paditses pr muajt
Dhjetor 2012, Janar 2013 dhe Shkurt 2013.
110
Neni 12 i Kodit t Puns parashikon: N kontratn e puns punmarrsi merr prsipr t
ofroj punn ose shrbimin e vet pr nj periudh t caktuar ose t pacaktuar kohe, n kuadrin e
organizimit dhe t urdhrave t nj personi tjetr, i cili merr prsipr t paguaj nj shprblim.
111
Afatet e njoftimit pr zgjidhjen e kontrats s puns sanksionohen n nenin 143 t Kodit t
Puns, ndrsa procedura pr zgjidhjen e kontrats s puns n rastet e pushimeve kolektive nga
puna sht ajo e sanksionuar n nenin 148 t tij.Pas zbatimit t procedurs s pushimit kolektiv,
pundhnsi i njofton punmarrsit vendimin pr zgjidhjen e kontrats s puns duke respektuar
afatin ligjor t njoftimit t sanksionuar n nenin 143 t KP, i cili determinohet nga kohzjatja e
marrdhnies s puns mes palve.

- 65 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Ndrsa termizgjidhja e jashtzakonshme e kontrats s puns


konsiderohet n rastin e mosrespektimit t afatit t njoftimit nga
pundhnsi, ka e konsideron zgjidhjen me efekt t menjhershm n
baz t nenit 143/4 t Kodit t Puns.
N shtjen V.Gj kundr Agjencis pr Mbrojtjen e Konsumatorit112,
rezulton se marrdhnia e puns e lidhur mes paditses si specialiste
pr nj periudh 7-vjeare pran Sektorit t Kontrollit Veterinar Zooteknik
dhe AMK, i prgjigjet nga vet specifikat e saj, kontrats s puns me afat t
pacaktuar. Ky rregullim sht shprehimisht i parashikuar n nenin 11.5 t
Kontrats s Puns.N ktshtje pundhnsi sht prpjekur t justifikoj
ndrprerjen e puns me paraqitjen si shkak t rnies s efiiencs n pun t
t punsuars, gj q nuk vrtetohet nga hetimi gjyqsor. N kto rrethana,
me t drejt gjykata e konsideron zgjidhje pa shkaqe t arsyeshme dhe n
kushtet e mosrespektimit t procedurave t njoftimit paraprak.
N nj kontrat pune me afat t pacaktuar pundhnsi mund t zgjidh
kontratn e puns me punmarrsin pa ndonj shkak t prcaktuar, por
vetm duke respektuar paraprakisht procedurn e zgjidhjes s kontrats
dhe afatin e njoftimit113.
Neni 141 i Kodit t Puns jep n parim mnyrn e zgjidhjes s
kontrats s puns. Ligji e l n vullnetin e njanshm t pals q t
zgjidh kontratn duke respektuar afate t caktuara taksative njoftimi.
Nga formulimi i dispozits kuptohet se mjafton q njra pal t krkoj
zgjidhjen dhe kontrata prfundon kur mbaron afati i njoftimit.
Pra, ka dy kushte q duhet t plotsohen pr ta patur zgjidhjen e
kontrats:
shprehja e vullnetit t njrs paldhe
respektimi i afatit t njoftimit.
Neni 141 nuk e krkon patjetr motivimin e zgjidhjes s kontrats
me ndonj shkak formal.Palt nse respektojn procedurn dhe afatin e
njoftimit mund ta zgjidhin kontratn pa dhn ndonj arsye.Si prfundim,
kur pundhnsi referuar dhe n zbatim t nenit 141 t KP zgjidh n mnyr
t njanshme kontratn e puns, punmarrsi jo domosdoshmrisht ka t
drejt t prfitoj dhe dmshprblimin deri n nj vit pag. N vijim t
ktij konkluzioni respektimi i krkesave t neneve 141,143,144, 145 nga
pundhnsi sjell prfundimin n mnyr t natyrshme t kontrats s
puns dhe respektimin e t gjitha t drejtave t punmarrsit.
Neni 153 i Kodit t Puns parashikon rastin kur marrdhniet e

112
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9013, dat 11.09.2013,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis dhe pagimin e 10 pagave mujore pr zgjidhje
t menjhershme t pajustifikuart kontrats s puns, t tre pagave mujore prmosrespektim t
afatit t njoftimit pr zgjidhjen e kontrats, pagimin e dy pagave mujore si dmshprblim, pr
mosrespektimin e procedurs s zgjidhjes s kontrats s puns dhe pagimin pr vjetrsin n pun
me tre paga mujore dhe gjysm page.
113
Ky interpretim ligjor unifikohet dhe n vendimin nr 19, dt. 15.11.2007 t Gjykats s Lart.

- 66 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

puns nuk jan zgjidhur pr shkaqe t justifikuara114. Nga interpretimi


i ksaj dispozite rezulton se pr t patur nj shkak t justifikueshm n
rastet e ndrprerjes n mnyr t njanshme t kontrats se puns duhet
q t analizohen: prgjegjsia e punmarrsit n mosprmbushjen e nj
detyrimi kontraktual, (nenet 22-31, detyrimet e tjera q rrjedhin nga
legjislacioni, kontrata kolektive, kontrata individuale);korrektsia, (neni
422 te Kodit Civil) dhe kujdesi n prmbushjen e detyrimeve, besimi dhe
besnikria ndaj njri-tjetrit, si parime t rndsishme t marrdhnies s
detyrimit n prgjithsi dhe n mnyr t veant t marrdhnieve t
puns si dhe mosrespektimi i tyre n kuptim t neneve 698, 704 t Kodit
Civil;mosprmbushja e detyrimit kontraktual t puns; (mosprmbushja
duhet t jet kryer me faj t rndose t prsritur dhe me paralajmrime
me shkrim ose me goj t pundhnsit); ekzistenca e lidhjes shkaksore
midis mosprmbushjes se detyrimit me faj nga punmarrsi dhe pushimit
t menjhershm nga puna. Kjo mosprmbushje duhet t ket krijuar nj
situat t rnd q,sipas parimit t mirbesimit, nuk lejon ti krkohet
pundhnsit vazhdimi i marrdhnieve t puns.
Kur nuk kan ekzistuar shkaqe t justifikuara n kuptim t nenit 153
t Kodit t Puns, atherpundhnsi duhet t prmbush n mnyr
t plot detyrimin pr pagimin e plot t afatit t njoftimit n zgjidhjen
e kontrats s puns.Pundhnsisht i detyruar t respektoj
procedurat e parashikuara nga Kodi i Puns dhe konkretisht normat
juridike q lidhen me bisedimet dhe dijenin mbi arsyet e pushimit nga
puna d.m.th ndrprerjen e menjhershme t marrdhnies s puns
parashikuar nga neni 144 i Kodit t Puns. N vshtrim t nenit 12 te
Kodit t Procedurs Civile, n t ciln prcaktohet se Pala q pretendon
nj t drejt, ka detyrimin q, n prputhje me ligjin, t provoj faktet mbi
t ciln bazon pretendimin e saj,konkludojm sepala pundhnse ka
detyrimin qt provoj kryerjen e procedurs s njoftimit.
N kushtet kur zgjidhjae kontrats s puns sht kryer pa shkaqe t
justifikuara dhe, pr m tepr, kur rezulton e provuar se paditsi nuk ka
kryer asnj veprim q do t kompromentonte prmbushjen e detyrimeve
kontraktuale, Gjykata n baz t parimit compesatio lucri cum damno dhe
n vshtrim t nenit 155 t Kodit t Puns, ka t drejt t vlersoj masn
e dmshprblimit t krkuar nga punmarrsi, mas kjo q prkon me
pagn e dymbdhjet muajve pun duke prfituar n t njjtn koh edhe
t drejtat e akorduara nga neni 145 i Kodit t Puns pr vjetrsin n pun.

114
Ky nen prcakton se Pundhnsi e punmarrsi n do koh mund t zgjidhin menjher
kontratn pr shkaqe t arsyeshme. Konsiderohen si shkaqe t arsyeshme t gjitha rrethanat, q
objektivisht nuk lejojn ti krkohet atij q ka zgjidhur kontratn vazhdimi i marrdhnieve t
puns. Gjykata vendos vet nse kan ekzistuar shkaqe t arsyeshme pr zgjidhjen e kontrats.
Konsiderohen si shkaqe t arsyeshme n ngarkim t punmarrsit vetm ato raste kur ai vepron me
faj t rnd, sidomos thyen n mnyr t prsritur disiplinn n pun megjith paralajmrimet e
pundhnsit.

- 67 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

3.5 Zgjidhja e kontrats s puns n koh t paprshtatshme


n kundrshtim me nenin 147/2 t Kodit t Puns
Zgjidhja e kontrats s puns, pavarsisht respektimit t rregullave
t nenit 153, njeh nj kufizim t fort q lidhet me ndalimin pr ta br
zgjidhjen e kontrats n periudha apo momente kohore q konsiderohen
nga ligjvnsi si t paprshtatshme. Kshtu, n nenin 147/2 t Kodit t
Puns thuhet: Pundhnsi nuk mund t zgjidh kontratn n kohn kur
sipas legjislacionit n fuqi, punmarrsi kryen shrbimin ushtarak, prfiton
pages paaftsie t prkohshme n pun nga pundhnsi ose sigurimet
shoqrore, pr nj periudh deri n nj vit, si dhe kur punmarrsi sht
me pushime tdhna nga pundhnsi. N vijim, do t shohim disa raste
t praktiks gjyqsore q lidhen me kto momente t paprshtatshme pr
zgjidhjen e nj marrdhnieje pune.

3.5.1 Zgjidhja e kontrats s puns gjat lejes vjetore


Periudha e lejes vjetore sht parashikuar si nj periudh pushimi
pr do punmarrs, me qllim q t shlodhet dhe t rikuperoj energjit
fizike dhe mendore pr vitin e ardhshm. Kjo sht arsyeja, q kjo
periudh pushimi nuk duhet t ndrpritet dhe t cnohet emocionalisht
dhe psikologjikisht me zgjidhjen. Ka edhe raste kur pala e punsuar
heq dor me veprimet e saj nga kjo e drejt, sidomos kur leja merret pas
njoftimit t ndrprerjes s marrdhnies s puns dhe sipas nenit 144 t
Kodit t Puns, procedura e zgjidhjes duhet t pezullohet.
N shtjen gjyqsore E. K kundr Shoqris Belle Air sh.p.k115.
Paditses i sht drguar si fillim shkresa nr. 0220 prot. dat 2 Prill 2013 me
njoftimin pr organizim takimi. Takimi sht organizuar me 5 prill 2013,
ku sht mbajtur dhe proces-verbali prkats. M dat 8 prill 2013 me
shkresn nr. 0274 t dguar me post paditsja sht njoftuar pr zgjidhjen
e kontrats s puns. Megjithat gjykata nuk e pranon pretendimin se
kontrata sht zgjidhur n koh t paprshtatshme, sepse sipas saj: ...
procedura e zgjidhjes s kontrats ka filluar m dat 2 prill 2013 dhe paditsja
ka br krkes pr konsumin e lejes vjetore m dat 3 prill 2013, krkes e
cila u miratua nga pundhnsi dhe t nesrmen me 4 prill ajo filloi lejen
vjetore. Pas fillimit t lejes vjetore nga ana e pundhnsit u pezullua do
veprim i mtejshm lidhur me procedurn e nisur,(sipas nenit 144 t Kodit
t Puns). M 5 prill 2013, n datn e caktuar pr takim pala paditse sht
paraqitur vullnetarisht pran zyrave t pundhnsit pr takim duke hequr
kshtu dor nga e drejta e konsumit n qetsi t lejes vjetore. N rrethanat
e msiprme pundhnsi ka br njoftimin e radhs m dat 08 prill 2013
duke i komunikuar zgjidhjen e kontrats m dat 3 Qershor 2013.

Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9937, dat 07.10.2013,
115

me objekt: Dmshprblim pr shkak t zgjidhjes s marrdhnies s puns n mnyr t


menjhershme, t pajustifikuar nga pundhnsi dhe pa respektuar njoftimin dhe proedurn e
caktuar, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 68 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Pra, n kt gjykim konkurron procedura e pezulluar e largimit nga


puna, meq punmarrsja ka filluar lejen e zakonshme vjetore, si dhe
paraqitja e punmarrses n datn e caktuar pr takim para pezullimit.
Kjo e fundit hap nj diskutim nse sht vullnetare apo jo, sepse n
vendim nuk del i qart momenti i njoftimit t pezullimit t procedurs
dhe i anulimit t takimit t planifikuar.

3.5.2 Zgjidhja e kontrats s puns gjat dhe pas mbarimit t lejes


s shtatzanis
Ligji pr sigurimet shoqrore rregullon statusin e gruas, si e punsuar
pr efekt t sigurimeve shoqrore pr shkak t barrlindjes116. E ardhura
pr barrlindje i paguhet gruas s siguruar pr barrn dhe lindjen e fmijs,
kur ajo ka 12 muaj periudh sigurimi117.Legjislacioni i puns parashikon
q nuk mund t zgjidhet kontrata e puns kur punmarrsja sht me leje
lindje ose pas mbarimit t saj. Megjithat, n praktikn gjyqsore ndeshen
edhe raste t tilla.
N shtjen A. K kundr Spitalit Rajonal Shkodr, t gjykuar nga
Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr118, rezulton se e paditura ka qen
Drejtore e Spitalit dhe marrdhnia e puns sht ndrprer kur ajo
ka qen shtatzan. Lidhur me pretendimin e paditses pr tu paguar
pr periudhn e paaftsis s prkohshme n pun, pr shkak se n
momentin e ndrprerjes s marrdhnieve t puns paditsja ka qen n
muajin e pest t shtatzanis, gjykata vlerson se sht i pambshtetur
n ligj dhe, si i till, duhet rrzuar. Zgjidhja e kontrats s puns me
paditsen sht br n kohn q paditsja ka qen efektivisht n pun
dhe jo gjat kohs q ajo ka qen n periudh paaftsie pr pun. T
drejtn pr tu paguar pr periudhn e paaftsis s prkohshme n pun
e gzojn personat q jan n marrdhnie pune dhe jo ata, t cilve kjo
marrdhnie u sht ndrprer.
Ka dy element q ndikojn n shndetin e gruas shtatzn dhe n
shndetin e nns dhe fmijs. Njri lidhet me faktin se ligji parashikon si
koh t paprshtatshme zgjidhjen e kontrats gjat kohs q personi sht me
paaftsi t prkohshme apo me leje q mbulohet nga sigurimet shoqrore,
duke prfshir edhe periudhn e vijueshmris s lejes s shtatznis apo kur
punmarrsja sht e paaft pr pun. Gjat shtatzanis, gruaja q vijon
punn, nuk mund t konsiderohet e paaft pr pun.
116
Pr hollsira, shihni nenet 26-29 t ligjit Ligji nr. 7703, dat 11.05.1993 Pr sigurimet shoqrore
n Republikn e Shqipris, ndryshuar me ligjet nr. 7932,dat 17.05.1995, nr. 286, dat 16.02.1998,
nr. 8392, dat 02.09.1998, nr. 8575, dat 03.02.2000, nr. 8776, dat 26.04.2001, nr. 8852, dat
27.12.2001, nr. 8889, dat 25.04.2002, nr. 9058, dat 20.03.2003, nr. 9114 , dat 24.07.2003, nr.
9377, dat 21.04.2005. nr. 9498, dat 03.04.2006 nr. 9600, dat 27.07.2006,
117
Periudha e prfitimit e parashikuar me ligj sht 365 dit kalendarike, duke prfshir nj
minimum prej 35 ditsh para dhe 42 ditsh pas lindjes s fmijs.
118
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr.326, dat 09,02.2009
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 69 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Nga ana tjetr, elementi i dyt lidhet me faktin se zgjidhja e kontrats


s puns ka efekte jopozitive tek do i punsuar dhe aq m tepr tek
gruaja shtatzn.
Lind pyetja: Po zgjidhja e kontrats gjat shtatznis a ndikon n
shndetin e nns dhe fmijs dhe, si e till, t barazohet me zgjidhjen n koh t
paprshtatshme?
Edhe zgjidhja e kontrats s puns apo largimi nga puna pr nj
grua shtatzn duhet t konsiderohet si i br n koh t paprshtatshme
dhe si i till duhet t ndalohet. E bjm kt koment, sepse n praktikn
gjyqsore t analizuar me qllimin e prgatitjes s ktij materiali sht
vrejtur nj tendenc pr zgjidhjen e kontrats s puns pak koh pasi
mbaron leja e shtatzanis. Pr kt arsye ndoshta nj periudh sigurie pr
nnn e re dhe n mnyr t veant pr fmijn mund t rekomandohet
pr tu shtuar n legjislacion.
Nshtjen L. D kundr Drejtoria e Shrbimit Pyjor Malsi e Madhe,
t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr119, rezulton se gjat
periudhs q paditsja ka qen me raport leje barrlindje, nga ana e
pundhnsit Ministri i Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave
Tiran, me urdhrin e tij nr. 850 dat 28.10.2010 sht vendosur lirimi
nga detyra e punmarrses, me detyr inspektore zone e Lugins s
Rrjodhit, n drejtorin e Shrbimit Pyjor, Malsi e Madhe, pr shkaqe
t justifikuara: shkurtim i vendit t puns. Ky vendim q prkon n
koh me periudhn q paditsa ka qen me leje barrlindjeje, nuk i sht
komunikuar fare paditses.
Po ashtu, nshtjen A. Z kundr Ministris s Ekonomis Tregtis
dhe Energjetiks120,rezulton se paditsja ka punuar pran pals s paditur
n detyrn e arkivistes dhe marrdhnia juridike e puns ka qen me afat,
e prtrir n disa raste. Marrdhnia juridike e puns sht ndrprer
n mnyr t njanshme dhe pa shkaqe t justifikuara nga ana e pals
s paditur, me arsyetimin se ka prfunduar raporti i barrlindjes. Pala
paditse pretendon se marrdhnia juridike e puns sht ndrprer
verbalisht nga ana e pundhnsit n datn e msiprme pa i dhn asnj
119
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr . 1924, dat 16.07.2012,
ku gjykata ka vendosur: Deklarimin e pavlefshmris absolute t aktit administrativ urdhr nr. 850
dt. 28.10.2010 t Ministris s Mjedisit Pyjeve dhe Administrimit t Ujrave, Tiran, pr zgjidhjen
e kontrats s puns nga pundhnsi, gjat s cils pala paditse ka prfituar t ardhura nga
sigurimet shoqrore me raport barrlindje dhe kthimin e palve n gjendjen e mparshme,vazhdimin
e marrdhnieve t puns.
120
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 6443, dat 10.06.2013,
me objekt: Kthimin n pun. Detyrimin e t paditurit t paguaj dmshprblimin prej 12 paga mujore
pr zgjidhjen e kontrats se puns pa shkaqe te arsyeshme e te pajustifikuara. Dmshprblimin me
dy paga mujore pr mosrespektim te procedurs pr zgjidhjen e kontrats. T drejtn e pags pr tre
paga mujore, nse marrdhnia e puns do t kishte prfunduar n fundin e afatit t njoftimit sipas
ligjit. Shprblimin pr vjetrsi konform parashikimit ligjor ne masn 1,5 paga si dhe dmshprblimin
pr pushime vjetore t pamarra, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis, pa pranuar
kthimin n pun.

- 70 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

shkak pals paditse. Gjykata shprehet se: ... kjo mnyr e zgjidhjes s
marrdhnies juridike t puns sht e njanshme, arbitrare, pa shkaqe
t justifikuara dhe vjen ndesh me nenet 105/a, 107 dhe 147 t Kodit t
Puns. Zgjidhja e kontrats s puns sht br sapo punmarrsja sht
kthyer nga leja e lindjes.
Si e shohim, ka raste kur pundhnsi pret formalisht q t mbaroj
leja e lindjes dhe pas kthimit n pun lejon t kalojn disa dit dhe e
njofton t punsuarn pr largimin nga puna. Ndonse periudha e
konsideruar nga Kodi i Puns si e paprshtatshme ka kaluar, prsri
zgjidhja e kontrats s puns n kto kushte nuk sht e drejt.
Kshtu nshtjen J. C kundr Banks Kombtare Tregtare121,rezulton
se zgjidhja e marrdhnies s puns sht brvetm 7 dit pasi e punsuara
sht kthyer nga leja e lindjes. Pundhnsi sht treguar i kujdeshm
q t kryej procedurat e njoftimit dhe takimet e krkuara nga ligji n
raste t tilla, sht kujdesur t siguroj provat shkresore dhe t mbaj
procesverbalet e takimeve. Megjithat aspekti njerzor i kujdesit pr nj
nn t re, q vjen pas lejes s lindjes, pas nj periudhe ku ka kaluar nj
eksperienc midis paaftsis shndetsore t saj dhe raportit dhe kujdesit
pr nj fmij t mitur t varur totalisht prej saj duhet t merret m tepr
n konsiderat. Koha mund t mos konsiderohet m e paprshtatshme
nga ligji se leja ka mbaruar, por largimi dshmon se pundhnsit nuk e
dshirojn as lejen e lindjes aq t gjat, se u bjn presion t punsuarave
q vendi i puns nuk mund ti pres ato aq gjat. Pr kt arsye, nj pjes e
madhe e nnave t reja nuk e konsumojn deri n fund lejen e lindjes, dhe
kur kjo ndodh ato rrezikojn t humbasin vendin e puns.
Lidhur me kt problem, ka edhe nj vendim t Gjykats Evropiane
t Drejtsis pr shtjen Nadine Paquet kundr Hoet&Minne122 pr
komunikimin e pushimit nga puna pas periudhs s mbrojtjes, (pas
prfundimit t lejes s lindjes), por q veprimet konkludente t pundhnsit
i lan gjykats t kuptonte se, n t vrtet, pundhnsi e kishte ndar mendjen
ta pushonte gruan q kur ajo kishte qen me leje lindjeje.N kt rast,rezulton
se nj e punsuar shtshkarkuarnjmbdhjetjav paskthimit t saj npun
nga leja e lindjes.Gjykata Evropiane e Drejtsis kavendosur seDirektivaEC
Directive 1992/85,eshtrinmbrojtjenjo vetmpr puntoretq janpushuar nga
punan t vrtetgjat lejess tyret lindjes, poredhepr ata q janpushuar
pas ksaj periudhe, kurpundhnsika marr masaprgatitore prnj
vendim t tillpara prfundimitt periudhs slejes s lindjes.
N kt drejtim, edhe Gjykata e Lart shqiptare mund t bj
unifikimin e praktiks gjyqsore pr rastet e ndrprerjes s puns pr
nnn e re pak koh pasi kthehet nga leja e shtatzanis, ku t evidentohet
121
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5137, dat 14.06.2011,
ku gjykata ka vendosur rrzimin e padis, sepse jan respektuar procedurat e njoftimit t zgjidhjes
s marrdhnies s puns.
122
Pr hollsira, shihni ECJ Case 460/06 Nadine Paquay versus Socit darchitectes Hoet +
Minne SPRL.

- 71 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

se kur gjykata ka t drejt ta konsideroj zgjidhje t kontrats s puns


pr nj periudh t paprshtatshme edhe ather kur krijon bindjen se
pundhnsi e ka paramarr vendimin e largimit nga puna, q gjat
periudhs s shtatzanis dhe pret vetm justifikimin e ligjshmris s
vendimit t tij, me kthimin n pun dhe kalimin e nj afati t shkurtr pr
t dal jasht kohs s paprshtatshme. Kt mendim e hedh pr shkak se
gjat ktij studimi u vrejt se pothuasje t gjitha rastet e nnave t reja q
kan prfunduar n gjykat pr shkak t zgjidhjes s kontrats s puns
pasi ka mbaruar leja e shtatzanis, dshmojn se mendimi i zgjidhjes s
kontrats ka filluar q n momentin e fillimit t lejes s shtatzanis.
Praktika q lejen e lindjes mund ta marr edhe babai, ende nuk gjen
nj zbatim n legjislacionin shqiptar dhe rrjedhimisht as n praktikn
shqiptare. Kshtu nenet 26 deri n 29 t ligjit pr sigurimet shoqrore
i referohen vetm gruas apo nns, duke filluar q nga shprblimi pr
barrlindje, leja e barrlindjes, e t tjera. Pr kt arsye, nga pikpamja
gjinore babai i fmijs vlen t trajtohet n mnyr ekuivalente si nna,
edhe nga pikpamja legjislative, n mnyr q kjo gj, t ndikoj n
ndryshimet n mentalitetin shoqror.

3.5.3 Zgjidhja e kontrats s puns gjat periudhs s paaftsis s prkohshme


shndetsore
NshtjenE. J kundr CEZ Shprndarje Sh. A123rezulton sevendimi
pr largimin nga puna t paditses sht marr pr thyerje t
disiplins n pun, duke mos u paraqitur n vendin e puns, provuar
kjo n Kohshnuesin e punonjsve t Divizionit t Shitjes,t muajit
dhjetor 2010, duke paraqitur si shkak t arsyeshm t mosprezencs
n pun raportin e paaftsis s prkohshme n pun pr smundje
t prgjithshme q paguhen nga pundhnsi, raport, i cili, pas
verifikimeve dhe konkluzionit bashklidhur t paraqitur nga mjekja e
ndrmarrjes pr Tirann, sht dhn n kundrshtim me rregulloren
e lshimit t raporteve t prcaktuar n Rregulloret e miratuaranga
Instituti i Sigurimeve Shoqrore.Kjo pr faktin se, pagesa e prfitimit
t raportit shndetsor mbi masn 14 dit realizohet nprmjet Institutit
t Sigurimeve Shoqrore, (I.S.SH). Pr kt arsye, ky raport nuk sht
marr n konsiderat nga pundhnsi, dhe n kto kushte, paditsja
konsiderohet me mungesa t paarsyeshme n pun.
Gjykata mon se, nuk sht prgjegjsi e paditses parregullshmria
e raporteve pr paaftsi t prkohshme n pun. Paditsja nuk kishte si t
dinte rregulloren pr lshimin e raporteve pr paaftsi t prkohshme n
pun.Kjosht prgjegjsia e mjekut prkats q n lshimin e raporteve
nuk ka respektuar rregulloren. Pala e paditur ka larguar nga puna
paditsen n nj koh t paprshtatshme, kur ajo nuk ka qen n pun,
123
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4504, dat 7.05.2012,
ku gjykata ka vendosur dmshprblimin e t punsuars me 15 paga mujore.

- 72 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

por ka paraqitur nj raport paaftsie n pune.


N shtjen M. V kundr Bashkis Tiran124 rezulton se e punsuara
sht prjashtuar nga shrbimi civil pr shkak se ka munguar n pun dhe
nuk ka respektuar orarin e puns. Nga hetimi gjyqsor konstatohet se e
punsuara, duke mos qen e sigurt, nse gjendja e saj shndetsore do
t paraqitej e rnduar aq sa pr tu pajisur me raport, nuk ka njoftuar q
n ort e para t mngjesit, se nuk do t paraqitej n pun. Pas vizitave
mjeksore, q konstatuan gjendjen e saj shndetsore ka njoftuar
menjher norn 10.00 se ka qensmur dhe pr kt sht pajisur
me raportin mjeksor prkats. Raporti mjeksor prkon me datn, n
t ciln pundhnsi ka filluar procedurn disiplinore. Kjo dukuri n
praktik mund t afektoj t dyja gjinit dhe nuk sht karakteristik
vetm pr femrat e punsuara.
Nshtjen F. B kundr Ndrmarrjes s Trajtimit t Studentve
Shkodr sh.a,125 t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr, ku
rezulton se pala e paditur i ka ndrprer marrdhniet e puns, pr shkak
t mosparaqitjes s paditses n pun, pa shkaqe t arsyeshme. Gjykata
mon se ky shkak nuk qndron, sepse pr periudhn e pretenduar nga
pundhnsi, paditsja ka qen e shtruar n spital dhe ky fakt vrtetohet
nga raporti mjeksor dhe flet-dalja nga spitali. Gjykata konstaton se
shtrimi i paditses n spital tregon pr nj gjendje t rnduar shndetsore
t saj, ka prbn nj shkak mse t arsyeshm pr mosparaqitje npun.
N kto kushte, pala e paditur nuk mund t pretendoj se mungesa e
paditses n pun ka qen pa shkaqe t arsyeshme.

3.6 Respektimi/Mosrespektimi i procedurs dhe i afatit t njoftimit


pr zgjidhjen e kontrats s puns
N kreun XIV t Kodit t Puns jan sanksionuar rregullimet ligjore
t prfundimit t marrdhnieve t puns, t cilat t para n aspektin e
ratio legis, prbjn garanci proceduriale q kan pr qllim parandalimin
e qndrimeve arbitrare n largimet nga puna t punmarrsve, nga ana e
pundhnsve, por edhe sanksionet ndajt tilla qndrimeve.
Neni 144 i Kodit t Puns krkon q procedura e zgjidhjes se
kontrats t jet e rregullt dhe t respektohet zbatimi i saj, jo vetm n
prmbajtje, por dhe n form. Prova ligjore q prcakton respektimin e
ksaj procedure jan njoftimet me shkrim pr zhvillimin e takimit dhe
njoftimit t zgjidhjes.
Fillimi i procedurs pr prfundimin e nj marrdhnieje pune nga
pundhnsi krkon respektimin e nj procedure formale paraprake q

Pr hollsira, shihni vendimin nr. 6229, dat 04.06.2013, t Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran.
124

125
Pr hollsira, shihni vendimin, nr. 2817, dat 16.11.2012, t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Shkodr, ky sht vendosur pranimi i pjeshm i padis dhe pagimi i 18 pagave mujore nga ana e
pundhnsit.

- 73 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

parashikohet nga neni 144 i Kodit tPuns126, q starton me njoftimin me


shkrim t punmarrsit pr prfundimin e kontrats s puns dhe vijon me
veprime t tjera pasuese, t cilat kan pr qllim t qartsojn pozitat e palve
n kt faz t rndsishme t marrdhnies s puns, nisur kjo edhe nga
fakti se nj marrdhnie e till ka t bj me element t rndsishm t nj
marrdhnieje juridike, si sht mirbesimi, sjellja n mnyr korrekte dhe
n prputhje me standardet profesionale. Mosrespektimi i ksaj procedure
nuk sjell pavlefshmrin e zgjidhjes, por ngarkon pundhnsin me nj
sanksion prej dy muajsh pag n favor t punmarrsit.
Sipas nenit 144/5/1 t Kodit t Puns, barra e provs pr t vrtetuar
se procedura e zgjidhjes s kontrats s puns sht respektuar, i
takon pundhnsit127. Prova ligjore q prcakton respektimin e
ksaj procedure jan njoftimet me shkrim pr zhvillimin e takimit
dhe njoftimit t zgjidhjes. Vlera e ktyre njoftimeve, si do deklarat
e njanshme e br pr nj destinacion t caktuar, pr t sjell efekte
juridike duhet t mbrrij tek destinatari (punmarrsi). Njoftimi
konsiderohet se mbrrin tek destinatari dhe zgjidhja quhet e njoftuar,
ditn kur ai (punmarrsi) merr dijeni pr t ose kur, sipas rregullave t
mirbesimit (bona fides),ai sht n gjendje t marr dijeni, por pr shkak
neglizhence apo refuzimi, nuk e ka br nj gj t till.
Neni 143 i Kodit t Puns parashikon nj afat njoftimi paraprak q
pundhnsi ka pr detyr t`i bj punmarrsit. Parashikimi i nj afati
t till njoftimi l mundsin q punmarrsit t`i shmangin vendimet
surpriz t pundhnsit pr pushimin nga puna, si dhe t`u krijoj
kushtet ligjore t marrin masat pr zgjidhjen e pasojave q sjell nj
vendim i till i punmarrsit. Pra, n thelb njoftimi paraprak prbn
nj parashikim mbrojts pr punmarrsin, prkundrejt detyrimit
ligjor t pundhnsit, dhe afati gjat t cilit pundhnsi e gzon kt
lloj mbrojtjeje varet nga zgjatja n koh e marrdhnies s puns. Gjat
afatit t njoftimit kontrata e puns sht n fuqi, dhe pavarsisht faktit
q palt kan shpallur qllimin pr mosvazhdimin apo zgjidhjen e saj,
kontrata prfundon me prfundimin e afatit t njoftimit. Gjat afatit t
njoftimit, meqense kontrata e puns sht n fuqi, palt ruajn t gjitha
t drejtat dhe detyrimet e saj sipas parashikimeve kontraktore dhe ligjore.
Mosrespektimi i ktij afati bn q prfundimi i marrdhnies s puns t
jet me pasoja t menjhershme pr punmarrsin, dhe pr rrjedhoj, n
kt rast zgjidhja trajtohet si me efekt t menjhershm.
Lidhur me krkimin e dmshprblimit pr mosrespektim t afatit
126
M konkretisht, neni 144 i Kodit t Puns parashikon se:Pas kohs s marrjes n prov, kur
pundhnsi mendon t zgjidh kontratn e puns, ai duhet t njoftoj me shkrim punmarrsin
t paktn 72 or para takimit dhe t bisedoj me t; ndrkoh, n nenin 144/3 t Kodit t Puns
prcaktohet se: Zgjidhja njoftohet me shkrim, brenda nj afati nga 48 or deri n nj jav pas
takimit.
127
Koment: Fryma (ratio legis) e zbatimit t ksaj proedure sht dhe n prputhje me Konventn
Nr. 158 t ONP Pr ndalimin e punsimit me iniciativn e pundhnsit, nenet 8, 9 t tij.

- 74 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

t njoftimit, Kodi i Puns parashikon128 se, punmarrsit i lind e drejta


t prfitoj pagn prgjat periudhs s afatit t njoftimit. Zgjidhja e
marrdhnies s puns pr t ardhmen nuk cnon marrdhnien q
sht ende n fuqi. Kjo pr vet faktin se marrdhnia e puns vazhdon
t prodhoj efektet e saj. Kshtu, punmarrsi sht i detyruar t ofroj
punn e tij ndaj pundhnsit dhe ky i fundit sht i detyruar t paguaj
punmarrsin pr kt pun. Krahas ksaj, palt kan t drejta dhe
detyrime kundrejt njri-tjetrit, t cilat jan t detyruara ti respektojn n
vijimsi, deri n prfundim t afatit t njoftimit t zgjidhjes.
Pundhnsit, rast pas rasti, e kan respektuar procedurn e
njoftimit pr zgjidhjen e marrdhnies s puns.
Kshtu, nshtjen Xh. T kundr Banks Procredit Sh.A, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor t Kors129, rezulton se paditsja ka qen
e punsuar me detyrn e specialistes sshrbimit tklientit, zgjidhja
e kontrats sht njoftuar dhe do t bhej efektive vetm tre muaj pas
njoftimit, n prputhje me nenin 143 t Kodit t Puns. Megjithat, nga
shkresa e njoftimit deri tek realizimi i tij vrehet se de facto t punsuars
i sht br nj pages 18 dit m pak se ajo e parashikuar nga ligji
dhe gjykata ka vendosur dmshprblimin e pundhnsit pr kt
mosprmbushje. Nga ana tjetr, meq shkaku i zgjidhjes s marrdhnies
s puns sht shkurtimi n organik, gjykata e ka dmshprblyer t
punsuarn me vlern e tre muajve pag mujore.
E kundrta ka ndodhur n shtjen N. S kundr QendrssStudimeve
Albanologjike130, ku Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran, ka konstatuar
se pundhnsi nuk i ka respektuar afatet e njoftimit t ndrprerjes s
marrdhnies s puns. N nenet 144/1,2,3 t Kodit t Puns parashikohet
se, kur pundhnsi mendon t zgjidh kontratn e puns ai duhet t
njoftoj me shkrim punmarrsin t paktn 72 or para takimit dhe t
bisedoj me t.Pundhnsi, gjat ksaj bisede, i parashtron punmarrsit
arsyet e vendimit t parashikuar pr tu marr dhe i jep atij mundsi pr
tu shprehur. Gjithashtu, zgjidhja i njoftohet me shkrim brenda nj afati
prej 48 orsh deri n nj jav pas takimit. Gjat hetimit gjyqsor pala e
paditur nuk provoi q ta kishte njoftuar paraparakisht me shkrim, apo ti
kishte dhn mundsin paditses pr tu dgjuar e pr tu shprehur pas
128
Neni 155 i Kodit t Puns n paragrafin e par t tij prcakton se: Punmarrsi ka t drejtn
e pags q do t kish fituar, nse marrdhniet e puns do t kishin prfunduar n fund t afatit t
njoftimit t parashikuar n ligj (Neni 143 parag 2 dhe 3.
129
Pr hollsira, mund t shihni Vendimin e Gjykats s rrethit jyqsor Kor, nr. 1012, dat
05.03.2013.
130
Pr hollsira, shihni, vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran nr. 5118, dat 21.06.2010
n shtjen me objekt: dmshprblimin pr tre muaj koh n baz t nenit 143/1 t K.Puns.
Dmshprblim pr dy muaj pag q i shtohet dmshprblimeve t tjera t mundshme, n baz t
nenit 144/5 t K.Puns. Ju krkoj gjithashtu dhe shprblimin pr vjetrsi n pun q nga muaji Maj
1996 deri kur jan ndrprer marrdhniet financiare n 01 Mars 2008, n baz t nenit 145, pika 1,
2, 3, t K.Puns. Dmshprblimin pr nj vit pag pr zgjidhjen e kontrats s puns pa arsye, n
baz t nenit 146/3 t K.Puns, ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.

- 75 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

njoftimit pr zgjidhjen e marrdhnieve t puns.


N shtjen E. L kundr Prisma & Co sh.p.k131 largimi nga puna
i paditses sht br, me an t nj mesazhi telefonik, por sipas saj,
paditses i sht dhn nga pala e paditur vrejtje me paralajmrim,
pasigjat ushtrimit t puns jan vn re shkelje t rnda me
moszbatimin e disiplins dhe thyerjes s Kodit t Puns, mungese
etiks s komunikimit me klientt dhe pundhnsin, gabime teknike
t prsritura, paprgjegjshmri me porosit e klientve. Ndrkoh
administratorja e t paditurit,ka marr vendimin pr t mbajtur
nga paga e paditses shumn prej 17.000 lek, pasi ajo me punn e
sajka shkaktuar dme financiare n trajtn e mosarktimit, dhe t
mosimpenjimit suplementar pr t riparuar gabimet e bra.
Forma e ktij njoftimi pr ndrprerjen e marrdhnies s puns
dshmon pr nnvlersimin q pundhnsi i ka brt punsuars, duke
mos marr mundimin as t njoftoj me shkrim mbarimin e marrdhnies
s puns. Ndonse nuk del n raste t tjera, n praktik, ndrprerja
e marrdhnies s puns pr nj burr nuk ndodh q t bhet duke
anashkaluar njoftimin me shkrim. Pr kt arsye sht evidentuar ky rast
q sht m tipik pr femrat.
Nshtjen E. K kundr Shoqris Primo Comunications shpk132
rezulton se midis pals paditse dhe pals s paditur sht vendosur nj
marrdhnie juridike pune q nga data 02.02.2011, e cila nuk rezultoi q
t jet materializuar n nj kontrat me shkrim q n fillimet e saj,por
m pas n dat 09.11.2011 gjejm kontratn e puns lidhur mes palve
ndrgjygjse.Paditsja ka kryer detyrn e Menaxherit t Projektit deri m
datn 07.11.2011, pas s cils sht ngarkuar me detyrn e Drejtorit Teknik,
deri m datn 25.07.2012, koh n t ciln sht ndrprer marrdhnia e
puns mes palve kontraktore.
Pundhnsi prpiqet t sjell argumenta q zgjidhja e kontrats ka
qen pr shkaqe t arsyeshme. Sipas dshmise sish-administratores s
pundhnsit, paditsja/punmarrse dy muajt e fundit t puns prpara
largimit t saj ka qen joefektive,me performanc t ult dhe me energji
t pakt n pun dhe n lidhje me kt fakt vet administratorja ka marr
opinione negative dhe nga punonjs t shoqris, si: drejtori i burimeve
njerzore apo bashkpuntor t tjer,(kur ishte nj moment delikat pr
shoqrin pasi po prgatitej plani i ri, i cili prfshinte dhe ristrukturimin
e saj). N kto kushte,punmarrsja duhej t prgatiste dokumentacion
t rregullt,planin e projekteve dhe duhet t bashkpunonte me koleg t
shoqriss telekomit slloven.Dokumentacioni pr projektet nuk ishte
131
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2502, dat 01.04.2011,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.
132
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9714, dat 01.10.2013,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe detyrimin e pundhnsit q ta dmshprblej
punmarrsen me nnt paga mujore.

- 76 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

dorzuar prej saj dhe pse ish-administratorja ia kishte krkuar disa her,
duke vn n rrezik zhvillimin e mtejshm t shoqris.Ve ksaj, u
referuan edhe disa raste t tjera:ku prgjegjse pr komunikimin dhe
shkmbimin e informacioneve ishte punmarrsja, e cila nuk e prmbushi
n afat detyrn e saj;shtjen e kodit ISPC, sipas t cilit shoqris i
duhej nj kod pr t proceduar me prfundimin e thirrjes-terminimin
e telefonatave ndrkombtare dhe ku paditsja nuk e kishte realizuar
detyrn e saj;ankime t punonjsve apo personave tndryshm n terren
n lidhje me punn e paditses gjat dy muajve t fundit.
Ndrkoh, n kt gjykim doli n pah edhe nj problem tjetr. Kontrata
e puns kishte nj klauzol,(neni 16.3),q tregon kur mbaron marrdhnia
e puns me vullnetin e njanshm t pundhnsit,q referon n nenin 17
t ksaj kontrate,i cili liston rastet e verifikimit t shkaqeve t zgjidhjes,pa
pasur nevoj pr nj njoftim paraprak dhe pa respektuar afatin e njoftimit
pr zgjidhjen e kontrats s puns.
Lind pyetja: far ndodh nse nj nen i kontrats s puns prcakton nj
procedur dhe rregulla t ndryshme t zgjidhjes s marrdhnies s puns? Po kur
ai shmang prgjegjsin dhe detyrimet ligjore t pundhnsit dhe sanksionon
heqjen dor t punmarrsit nga t drejtat e tij?
Fakti qneni 144 i Kodit t Puns nuk ndalon shprehimisht palt t heqin
dor nga nj e drejt e till, nuk do t thot se, n t kundrt, nj e drejt e till
e palve sht e lejuar, pra, q ato me marrveshje mes tyre mund t heqin
dor nga respektimi i procedurs dhe n pasoj dhe nga e drejta q buron nga
mosrespektimi i saj pr paln punmarrse q passjell dmshprblimin. Pr
kt arsye klauzola q shmang respektimin e procedurs ligjore t zgjidhjes
s kontrats s puns duhet tkonsiderohet e pavlefshme, sepse shkel nj
dispozit urdhruese nKodin e Puns. Klauzolat e rastit n kontratn
e puns do t pranohen si t vlefshme vetm nse prmirsojn pozitn e
punmarrsit, (pra,e kundrta e rastit n fjal). Po t vijojm analizn m
tej, me nenin 11,pika 4,vm re se punmarrsi nuk mund t heq dor nga
t drejtat q rrjedhin nga dispozitat urdhruese t Kodit. Kjo do t thot
se punmarrsi nuk mund t heq dor nga e drejta e dmshprblimit pr
procedurn si nj detyrim ligjor. Kjo dispozit sht urdhruese dhe detyrim
pr pundhnsin, si dhe e drejt pr punmarrsin.
Edhe gjykata nnvizon kt qndrim kur shprehet se: ...respektimi i
procedurs nga pala pundhnse nuk shtshtje e vullnetit t saj. Pra,
ligjvnsi nuk e ka ln n vullnet t lir t palve pr t kontraktuar nse
duhet t zbatohet apo jo kjo procedur, por urdhron zbatimin e saj: ...
pundhnsi...ai duhet t njoftoj me shkrim ... dhe Kjo procedur zbatohet
dhe n rastet e zgjidhjes s menjhershme t kontrats .
N shtjen H. V kundr Ndrmarrjess Ujsjells Kanalizimeve pran
Bashkis Kamz rezulton se midis paditses dhe pals s paditur, Bashkis
Kamz jan zhvilluar marrdhnie juridike t puns, duke filluar nga data
20.11.2003 e n vijim deri n datn 12.11.2010, kur prmes shkress Urdhr

- 77 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Nr. 370 Prot, dat 12.11.2010, sht ndrprer marrdhnia juridike e puns
me urdhr t pundhnsit (pala e paditur). Gjykata vren se procedura e
zgjidhjes s kontrats s puns nga pikpamja formale dhe substanciale nuk
sht respektuar, pasi nuk jan prmbushur krkesat ligjore. Kshtu, nga
aktet n dosje, nuk rezulton q pala e paditur, (n cilsin e pundhnsit)
t ket njoftuar paditsin (punmarrsin) pr takimin dhe t bisedonte me t
n lidhje me zgjidhjen e kontrats. Prkundrazi, pala e paditur n kt proes
(pundhnsi), prmes shkress Urdhr Nr. 370 Prot, dat 12.11.2010, ka
zgjidhur n mnyr t njanshme dhe t menjhershme kontratn e puns me
paln paditse, dhe e ka konsideruar t ezauruar procedurn e parashikuar
nga neni 144 i Kodit t Puns.
Gjykata arsyeton se rezultoi e provuar q pala e paditur ka redaktuar
akte procedurale nga ato t parashikuara n nenin 144 t Kodit t Puns, por
nga pala e paditur, n zbatim t piks 5/1 t nenit 144 t Kodit t Puns, nuk
u provua q kto akte i jan komunikuar punmarrsit si destinatar i ktyre
akteve administrative; t cilat, pr nga natyra e tyre, jan akte administrative
individuale q cnojn, kufizojn dhe/ose heqin t drejta me karakter
individual dhe pr rrjedhoj, ato sjellin efekt nga asti i marrjes s tyre dijeni
nga personi destinatar. Prandaj, n kto kushte, sipas gjykats, pala paditse
legjitimohet n krkimin e saj pr dmshprblim me dy paga mujore pr
mosrespektim t proedurs s zgjidhjes s kontrats.
N shtjen L. L kundr Komuns Qendr Fier, t gjykuar nga Gjykata e
Rrethit Gjyqsor Fier133, rezulton se i padituri pundhns nuk ka respektuar
afatin e njoftimit pr zgjidhjen e kontrats s puns. Paditsja ka filluar pun
pran t paditurit n dt.31.01.2005, dhe i sht zgjidhur kontrata e puns n
dt.31.01.2009, duke qen n kt moment n vitin e katrt t puns, dhe sipas
nenit 143/1 t K.Puns, afati i njoftimit pr zgjidhjen e kontrats s puns
ndaj tij sht dy muaj. Zgjidhja e kontrats s puns paditses i sht njoftuar
me njshkresn t ciln urdhrohet q ndrprerja e marrdhnies s puns
dhe atyre financiare t bhet menjher. N kto kushte, gjykata bazuar n
nenin 155/1 t Kodit tPuns, mon se i padituri Komuna Qendr Fier duhet
ti paguaj paditses pagn e dy muajve q ajo do t kishte fituar n rast se
marrdhnia e puns do t kishte prfunduar n fund t afatit t njoftimit.
I padituri nuk ka respektuar procedurn e zgjidhjes s kontrats s
puns, sipas s cils i padituri, kur ka menduar t zgjidh kontratn e
puns me paditsen, duhet ta njoftonte me shkrim at t paktn 72 or
para takimit dhe t bisedonte me t. N rast se gjat biseds palt nuk
do t realizonin marrveshje pr vazhdimin e marrdhnies s puns,
i padituri duhet t njoftonte zgjidhjen e kontrats s puns me shkrim
brenda nj afati 48 or deri nj jav pas takimit134.
133
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1691, dat 27.10.2009,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe detyrimin e pundhnsit q ta dmshprblej
punmarrsen ve t tjerave, me dy paga mujore pr mosrespektimin e procedurs.
134
Sipas nenit 144/5/1 te K.Punes, barra e proves pr t provuar se sht respektuar procedura e

- 78 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

3.7 Transferimi nga nj vend ekzistues n nj vend pune t ri


Transferimi sht nj mnyr e lvizjes s punmarrsit nga nj
pozicion pune n tjetrin. Transferimi lidhet ngusht me zhvendosjen
fizike nga nj vend pune, n nj vend pune t ri, tjetr t t njjtit lloj, ose nga
nj vend pune q lidhet me nj pozicion t caktuar, n nj pozicion t ri, q
jo detyrimisht krkon zhvendosje gjeografike nga pozicioni i par. Marrja e
plqimit pr transferimin konsiderohet si nj e drejt q i takon punmarrsit,
dhe ka raste kur ajo merr formn e nj t drejte me natyr kushtetuese.
Prmendim ktu rastin e transferimit t gjyqtarve e prokurorve.
Ka raste kur transferimi bhet nga pundhnsi, edhe si mas disiplinore
pr rastet e shkeljes s disiplins n pun dhe mund t shoqrohet me kalimin
n nj pun t re me pages m t vogl. Zakonisht, ky lloj transferimi bhet
pa marr plqimin e t punsuarit dhe pr nj afat t caktuar.
N shtjen gjyqsore L. kundr Drejtoris Rajonale t Shrbimit
Social Shtetror Durrsdhe Shrbimit Social Shtetror (Drejtoria e
Prgjithshme), Tiran135 t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor
Durrs, rezulton se i padituri pundhns ka vendosur pr transferimin
e paditses136,si fizioterapiste n Qendrn e Zhvillimit Durrs, pa
marrplqimin paraprak t paditses, e cila sht specialliste mjeke dhe jo
infermiere fizioterapiste. Prandaj ky transferim,nuk duhet t ishte kryer.
Paditsja sht ankuar n rrug administrative n Ministrin e
Puns,shtjeve Sociale dhe Shanseve t Barabarta dhe pas shqyrtimit t
shtjes,Ministri me Urdhrin Nr.44 dat 26.02.2013, ka vendosur shfuqizimin
e urdhrave t nxjerra nga pala e paditur,Shrbimi Social Shtetror (Drejtoria
e Prgjithshme) Tiran,duke urdhruar dhe kthimin e paditses n pun,me
detyrn q kishte para transferimit. Ky urdhr nuk sht zbatuar nga palt e
paditura, nga Drejtuesja e Shrbimit Social Shtetror (Drejtoria e Prgjithshme
Tiran) dhe, n kto rrethana, paditsja ka paraqitur n gjykat krkesn
me objekt: Detyrimin e palve t paditura, t zbatojn Urdhrin Nr.44
dat 26.02.2013 t Ministrit t Puns137.
N marrdhniet e puns dhe konfliktet gjyqsore q lidhen me to
hasim edhe transferimin nga nj detyr ekzistuese n nj detyr t re nga
ana e pundhnsit, por q realizohet n praktik me zgjidhjen nga ana
zgjidhjes s kontrats s puns i bie pundhnsit, i cili nprmjet prfaqsueses s saj n gjykim
nuk solli ndonj prov q t provonte se e ka respektuar kt procedur.
135
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs, nr. 2341, dat 06.05.2013,
me objekt: Detyrimine Drejtoris Rajonale t Shrbimit Social Shtetror Durrs dhe Drejtoriss
Shrbimit Social Shteteror Tiran t zbatoj urdhrin e Ministris s Puns eshtjeve Socilale dhe
shanseve te barabarta, ku gjykata ka vendosur kthimin n pun t paditses.
136
Koment:Ky veprim sht n kundrshtim me nenin 138 t Ligjit Nr.7961 dat 12.07.1995
Kodi i Puns i ndryshuar q ka t bj me mbrojtjen e t drejtave t punmarrsit,t paktn deri
n prfundimin e afatit ligjor t njoftimit pr transferim,duke u shkelur parimi i dgjimit dhe i
mbrojtjes paraprake, mara marrjes s nj vendimi administrativ.
137
Koment: Vrtetohet se Ministri i Puns,shtjeve Sociale dhe Shanseve t Barabrta, ka respektuar
nenin 23 pikat 3 dhe 4 t Ligjit Nr.90/2012 Pr Organizimin dhe Funksionimin e Administrats
Shtetror,n nxjerrjen e urdhrit Nr.44 dat26.02.2013 t tij.

- 79 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

e pundhnsit t detyrs s par dhe t marrdhnies s par t puns.


Kshtu n shtjen M. T kundr Ministris s Punve t Jashtme138, t
gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran, rezulton se marrdhnia e
puns rezulton t ket filluar me urdhrin nr. 455 prot.,dt. 21.07.2008 t Ministrit
ku paditsja sht ngarkuar me detyrn e financieres pran nj Ambasade. Me
urdhrin e dats. 02.11.2009 rezulton se paditsja sht liruar nga detyra dhe
sht urdhruar ndrprerja e menjhershme e marrdhnies financiare.
Me urdhrin nr. 302, dt. 10.06.2009 e ka ngarkuar paditsen edhe me
detyrn e re t sekretares teknike n kt ambasad ku ajo punonte.
Gjykata duke pasur parasysh prmbajtjen e ktij urdhri dhe natyrn
e puns s mparshme si financiere e konsideron punn e sekretares
teknike si marrdhnie t re pune dhe t pavarur nga marrdhnia e puns
si financiere. N kt gjykim, kalimi nga nj detyr n nj detyr t re nuk
konsiderohet si transferim, sepse lvizja sht brenda s njjts qendr
pune dhe pa zhvendosje gjeografike. N rastin konkret marrdhnia
e puns nuk ka natyr t mirfillt kontraktore, sepse ka lindur me
emrimin e punmarrses prmes urdhrave t titullarit t institucionit.
Gjykata nuk e vlerson t drejt dhnien e dmshprblimit pr shkak t
dhnies s detyrs s re dhe pr shkak t eksperiencs s shkurtr t saj n
pun pran pundhnsit dhe argumenton se: ... paditsja nuk arriti t
provoj para gjykats se prse duhet dmshprblyer pikerisht me 12 paga
mujore, pra me maksimumin dmshprblimit t parashikuar nga neni
155 i K.Puns. Gjykata duke pasur parasysh periudhn prej rreth nje vit e
tre muaj t eksperiencs n pun t paditses pran pals s paditur dhe
faktin se pala e paditur e ka zn paditsen me nj pun tjeter n vazhdim
pas zgjidhjes s marrdhnies s par t puns, mon se dmshprblimi
q duhet t paguhet pr ndrprerjen e marrdhnieve t puns n mnyr
t menjhershme t pajustifikuar duhet t jet n masn e 2 (dy)pagave
mujore. Lidhur me pjesn tjetr t dmshprblimit pra pr 10 muaj m
shum pr shkak t ndrprerjes s marrdhnieve t puns n mnyr t
menjhershme t pajustifikuar, Gjykata mon se kjo pjes e krkimit n
padi duhet t rrzohet si e pambshtetur n prova.

4. Shkaqet e konflikteve gjyqsore t puns

4.1 Shkaqet e justifikuaradhe tpajustifikuara n zgjidhjen e kontrats


s puns
Kur konfliktet gjyqsore konstatojn se ka nj zgjidhje t kontrats
s puns, gjja e par q marrin n analizsht shkaku i zgjidhjes s
138
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rethit Gjyqsor Tiran Nr. 8261, dat 20.10.2010 me
objekt: Detyrimin e pals s paditur pr dmshprblim, pr shkak t ndrprerjes s mardhnieve t puns
n menyr t menjhershme t pajustifikuar; deshprblimin me nj page mujore pr moszbatim t
afatit t njoftimit dhe dmshprblimin me dy paga mujore pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes
s marrdhnies s puns, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 80 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

kontrats s puns. N kt kndvshtrim, vendimet gjyqsore ecin n


trend-in e prcaktimeve tnenit 153 t Kodit t Puns, sipas t cilit:
1) Pundhnsi e punmarrsi n do koh mund t zgjidhin menjher
kontratn pr shkaqe t justifikuara.
2) Konsiderohen si shkaqe t justifikuara t gjitha rrethanat, q nuk lejojn
sipas parimit t mirbesimit, ti krkohet atij q ka zgjidhur kontratn vazhdimi i
marrdhnieve t puns.
3) Gjykata vendos vet nse kan ekzistuar shkaqe t justifikuara pr zgjidhjen
e kontrats. Konsiderohen si shkaqe t justifikuara rastet kur punmarrsi shkel
detyrimet kontraktore me faj t rnd, si dhe rastet kur punmarrsi shkel detyrimet
kontraktore me faj t leht, n mnyr t prsritur, megjith paralajmrimet me
shkrim t pundhnsit.
Nse gjykata vlerson se ndrprerja e marrdhnies s puns sht
br pa shkaqe t justifikuara ligjore, ather e pranon padin dhe
anasjelltas, kur shkaqet ekzistojn, e rrzon at.
Nshtjen M. H kundr Posta Shqiptare sha139, gjykata prpiqet t bj
ndarjen midis shkaqeve t justifikuara dhe shkaqeve t pajustifikuara. Nga
gjykimi rezulton se: paditsja ka qen e punsuar n detyrn specialiste
shitjeje n Drejtorin e Marketing-Shitjeve, q prej dats 5 Maj 2006. Me
Vendimin nr. 410, dat 04.11.2008, paditsja lirohet nga kjo detyr dhe
transferohet specialiste shrbimesh, n Degn e Shrbimeve pran
Filialit t Tranzitit dhe Shprndarjes. Marrdheniet financiare n kt
detyre i jan ndrprer n datn 09.11.2008. N datn 10.11.2008, paditsja
sht pranuar n detyrn e re, por megjithse ka marr njoftim, ajo nuk
sht paraqitur n detyrn e saj pr 3 dit rresht. N kto kushte, asaj i
sht ndrprer marrdhenia e puns, duke e konsideruar kt shkelje t
saj si thyerje t rnd t displins n pun. Paditsja, pr mosrespektim
t detyrave t ngarkuara nga Drejtoria e Posts Shqiptare sh.a, ka marr
dhe mas disiplinore dhe administrative n datn 12.01.2007. Gjykata
shprehet se: Gjat gjykimit, paditsja nuk provoi q mungesa n pun ka
ardhur pr ndonj shkak t justifikuar dhe as pr faktin e vnies n dijeni
t pundhnsit n lidhje me shkakun e mosparaqitjes. Pr m tepr, me
provat e paraqitura prej pals s paditur, sisht listprezenca e puns,
u vrtetua mungesa e paditses n pun. N kto kushte, zgjidhja e
kontrats s puns s lidhur mes pals paditse dhe asaj t paditur, sht
e justifikuar dhe e bazuar, si n dispozitat e Kodit t Puns, ashtu dhe n
kontratn individuale t lidhur mes palve.
N shtjen Sh. Z kundr CEZ Shprndarje Sh. A, rezulton se paditses i
sht ngarkuar nga pundhnsi detyra q t vendos mats n abonentt
139
N gjykimin e ksaj shtje me objekt: Detyriminet paditurit pr t dmshprblyer me pagn e 1
viti pun pr zgjidhje t njanshme, t menjhershme dhe t pajustifikuar t marrdhnies s puns,
me pagn e 2 muajve mosrespektim t afatit t njoftimit, me pagn e 2 muajve pr mosrespektim t
procedurs s zgjidhjes s marrdhnies s puns, me Vendimin Nr. 3799, dat 10.05.2010, Gjykata
e Rrethit Gjyqsor Tiran ka vendosur rrzimin e padis.

- 81 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

q faturohen aforfe. Marrja e ksaj detyre sht refuzuar prej saj se nuk
prputhet me pozicionin e saj t puns. Ajo nuk ka qen n gjendje q ta
kryej kt detyr pr shkak t mospasjes s aftsive prkatse dhe arsimit
prkats140. N kto kushte, gjykata mon se refuzimi i paditses pr t kryer
nj pun tjetr nga ajo pr t ciln sht konstituar marrdhenia juridike, kur
asaj i kan munguar aftsit prkatse sht i drejt. Pr rrjedhoj, zgjidhja e
marrdhnies s puns s paditses sht br pa shkaqe t justifikuara.
Kshtu q paditsja duhet t dmshprblehet me 10 paga mujore pr
shkak t zgjidhjes s pajustifikuar t marrdhnies s saj t puns141.
Praktika gjyqsore dshmon edhe pr raste kur gjykata ka konstatuar
shkelje t rnda nga ana e pundhnses, t tilla q e kan br zgjidhjen e
kontrats t justifikuar. Kshtu, n shtjen V. Q kundr Agjencis Kombtare
t Turizmit142, ku rezulton sezgjidhja e menjhershme e marrdhnieve t
puns sht br pr shkak t shkeljeve t konstatuara n raportin e auditit te
MTKRS mbajtur nga Drejtoria e Auditit t Brendshm t MTKRS dhe raportit
t Drejtoris s Kontrollit t Brendshm Administrativ dhe Antikorrupsionit
pran Kryeministrit mbajtur n AKT, q i referohen blerjeve t vogla, shkelje
n procedurat e tenderave, etj. Pr sa m sipr, Gjykata e Rrethit Gjyqsor
Tiran mon se, n kto kushte, shkaqet e pretenduara nga pala e paditur pr
zgjidhjen e marrdhnies s puns jan t justifikuara dhe pr kt arsye
zgjidhja e kontrates s puns sht e drejt.
Nshtjen O. Gj kundr Agjenciss Mbrojtjes s Konsumatorit,
Bashkia Tiran (AMK), Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran143 kur analizon
nse shkaqet e zgjidhjes s kontrats s puns jant justifikuara apo
tpajustifikuara, shprehet se: N analiz t ksaj dispozite, sht m se e
qart se ligji ngarkon pundhnsin me barrn e provs pr t vrtetuar
shkaqet e justifikuara t zgjidhjes s kontrats s puns. Gjat gjykimit,
megjithse n vendimin e pals s paditur pr ndrprerjen e marrdhnieve
t puns, sht prcaktuar motivacioni i zgjidhjes s kontrats s puns,
nga kjo pal nuk u paraqitn prova pr ta vrtetuar at.
N shtjen I. H kundr Shoqris Euromax sh.p.k pran Gjykats

140
Vlen t theksohet se dhnia e ksaj detyre paditses n kushte kur ajo nuk ka pasur arsimin
prkats dhe njohurit vjen n kundrshtim me nenet 5/a, 6/1 dhe 9/1/a dhe b t ligjit Nr. 8734, dat
01.02.2001 Pr garantimin e siguris s Puns te Pajisjeve dhe Instalimeve Elektrike.
141
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1504, dat 21.02.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.
142
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 5642, dat 27.06.2011,
me objekt: Demshperblim page, ku gjykata ka vendosur vetem demshperblimin me pagat e dy
muajve pr shkak t mosrespektimit t procedurs s zgjidhjes s marrdhnies s puns.
143
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8236, dat 15.7.2013 me
objekt: Konstatimin e pavlefshmris s vendimit Nr. 68 dat 26.01.2012 t Agjensis s Mbrojtjes
s Konsumatorit pr zgjidhje t kontrats individuale t puns ndaj paditses si t pambshtetur
n ligj, detyrimin e t paditurs t dmshprblej paditsen pr zgjidhje t menjhershme t
pajustifikuar t marrdhnieve t puns me 12 paga mujore, dmshprblimin me pagn e 12 muajve
pr zgjidhje t kontarts pa shkaqe t arsyeshme, si dhe pagesn e shrblimit pr vjetrsin n pun
(3.5 paga mujore), ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.

- 82 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

s Rrethit Gjyqsor Tiran,144shtkonstatuar se arsyeja e zgjidhjes s


marrdhnies s puns shtpr shkak t performancs s ult n pun,
me ndikim prishjen e imazhit t dyqanit, munges bashkpunimi n grup,
dhe mosndryshim sjelljejepas vrejtjeve t menaxherit.
Gjykata bazuar n nenin 143 t Kodit tPuns konstaton se marrdhnia
e puns mes palve sht ndrprer n mnyr t menjhershme, pasi
nuk jan respektuar afatet e njoftimit q parashikon ky nen. Duke pasur
parasysh se marrdhnia e puns ka zgjatur pr nj vit e 11 muaj afati i
njoftimit sht nj muaj.
Lidhur me arsyen e zgjidhjes s menjhershme t marrdhnies s
puns nga i padituri nuk u paraqit asnj prov q ttregonte se paditsja
i kishte shkelur detyrimet kontraktore me faj t rnd apo n mnyr t
prsritur, me faj t leht. I padituri, megjithse i takonte barra e provs
pr t provuar shkaqet e zgjidhjes s marrdhnies s puns nuk paraqiti
ndonj prov pr kt prapsim. N kuptim t nenit 153 t Kodit tPuns,
gjykata arritin konkluzionin se zgjidhja e marrdhnies s puns nga
i padituri me paditsen sht br n mnyr t menjhershme dhe pa
shkaqe t justifikuara.

4.2 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t nj shkelje t


rnd apo t leht
Sipas nenit 153 t Kodit t Puns, gjykata vendos nse ekzistojn
shkaqe t justifikuara pr zgjidhjen e kontrats s puns. Konsiderohen
si shkaqe t justifikuara rastet kur: a) punmarrsi shkel detyrimet
kontraktuale me faj t rnd, dhe b) me faj t leht, n mnyr t prsritur,
megjith paralajmrimet me shkrim t pundhnsit.
Nga nj interpretim logjik i dispozits prcaktohet parimisht se dy
jan kushtet kryesore pr tu plotsuar q zgjidhja e kontrats t jet e
rregullt dhe e justifikuar: kushtet subjektive dhe kushtet objektive.
Kushtet subjektive, lidhen me qndrimin subjektiv, shkeljen e raportit t
mirbesimit ndaj pundhnsit, i cili n do koh, pr fardolloj rrethane,
mjafton q t mos jet abuzive, mund t zgjidh kontratn e puns me
punmarrsin n mnyr t menjhershme. Kushti subjektiv nuk mund
t qndroj i vetm, por duhet t jet bashkrisht me kushtin objektiv
q gjen mishrim n pikn 3 t ktij neni. Q zgjidhja e kontrats t jet
e justifikuar duhet q elementt e nenit 153 t prmbushen njherazi.
Mosprmbushja e njrit prej ktyre kushteve nuk cnon vlefshmrin e
zgjidhjes s kontrats, por e cilson at si t pajustifikuar:
a) punmarrsi t ket shkelur nj detyrim kontraktor,
144
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 7735, dat 20.10.2010 me
objekt: Detyrimin e pals s paditur ti paguaj paditses; 1.Dmshprblim, pr shkak t ndrprerjes
s marrdhnieve t puns n mnyr t menjhershme t pajustifikuar; 2. Dmshprblimin
me 1 pag mujore pr moszbatim t aktit t njoftimit. 3. Dmshprblimin me dy paga mujore
pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes s marrdhnies s puns, ku gjykata ka vendosur
pranimin e pjesshm t padis.

- 83 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

b) shkelja t jet kryer me faj t rnd ose t leht n mnyr t


prsritur dhe pas nj paralajmrimi.
c) ekzistenca e lidhjes shkaksore midis shkeljes dhe zgjidhjes s
menjhershme t kontrats;
d) shkelja t ket cnuar raportin e besimit midis palve kontraktuese.
N praktikn gjyqsore145 hidhet edhe pikpamja q parashikon se shkelja
e rnd apo e leht lidhet me llojin e fajit t rnd apo t leht: Konceptin e
fajit t rnd apo t leht, ligjrisht nuk e gjejm t shpjeguar n ktKod dhe
nuk sht koncept, as i s drejts penale, nga e cila mund t huazohet.
N fakt, koncepti faj i leht apo i rnd nuk huazohet nga e drejta
penale, por nga e drejta civile. E drejta penale i referohet formave t fajit:
neglizhenc dhe pakujdesi, ndrsa e drejta civile i referohet fajit t rnd
apo t leht n dispozitat q lidhen me shkaktimin e dmit kontraktor dhe
jashtkontraktor. Ndarja n pakujdesi t rnd dhe t leht n t drejtn
civile nuk lidhet me ann subjektive, por lidhet me pasojn, masn e
dmit, shkalln e mosprmbushjes s detyrimit, etj. Kjo do t thot se,
mund t ndodh q t kesh sjell nj pasoj nga pakujdesia, por dmi t
jet i madh. N kt rast, n t drejtn civile, faji konsiderohet i rnd. Po
ashtu, mund t ndodh q t kesh vepruar n keqbesim apo me dashje,
por ndrkoh dmi i ardhur sht i vogl dhe, faji t konsiderohet i leht.
Madje e drejta civile shkon m tej, kur parashikon se n pjesn drrmuese
t situatave pr faj t leht nuk mbahet prgjegjsi civile.
Pr analogji, edhe e drejta e puns ka nj ndarje n shkelje t rnd
dhe t leht q i korrespondon analizs nseshtkonsumuar ose jo nj
veprim apo mosveprim me faj t rnd apo faj t leht. Analiza e shkeljes
s rnd apo t leht dhe e fajit t rnd apo t leht n t drejtn e puns
do t niset nga natyra e veprimit/mosveprimit t kryer nga punmarrsi
dhe nga lloji i pasojs dhe dmi i sht shkaktuar pudhnsit.
N shtjen M. B kundr Inspektoriatit Shtetror tPuns, Drejtoria
Qendrore t Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran146, trajtohet analiza e
145
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 603, dat 30.01.2012
me objekt: Detyrimin e pals s paditur: t dmshprblej me nj vit pag pr shkak t zgjidhjes
s menjhershme n koh t paprshtatshme e t pajustifikuar t kontrats s puns, me pagn e dy
muajve pr mosrespektimt procedurs s zgjidhjes s kontrats s puns, me pagn e dy muajve
pr mosrespektim t afatit t njoftimit; pr mosdhnien e lejes vjetore t vitit 2008 dhe gjysmn
e lejes vjetore t vitit 2009 dhe pr gjith ditt e shtuna dhe t djela e dit festash zyrtare. T
konstatohet pavlefshm pushimi. T detyrohet t dmshprblej pr shpifje pr fyerje publike dhe
dmtime t tjera me dashje nprmjet veprimeve n masn 840 000 lek, ku gjykata ka vendosur
pranimin e pjesshm t padis.
146
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 2557, dat 12.03.2013,
me objekt: Detyrimin e pals s paditur pr t m dmshprblyer -me pagn e nj viti si pasoj e
zgjidhjes s menjhershme e pajustifikuar t kontrats s puns.Dmshprblimin pr ndrprerjen
e kontrats pa zbatuar afatet proceduriale pr njoftimin parashikuar me 3 paga mujore;
Dmshprblimin pr moszbatim t procedurave t zgjidhjes s kontrats s puns t detyrohet pala
e paditur t dmshprblej paditsin me 2 paga mujore.- Shprblimin pr vjetrsin n pun. Kjo
padi sht pranuar nga gjykata.

- 84 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

konceptit faj i rnd apo faj i leht. Gjykata shprehet se: ... ligjrisht
nuk e gjejm t shpjeguar n ktKod dhe nuk sht koncept as i s
drejts penale nga e cila mund t huazohet. Praktika pr vlersimin e tij
i referohet m tepr pasojs s rnd q vjen nga shkelja e detyrimit. Si
t tilla, praktika ka vlersuar : llojin e marrdhnies s puns, kohzgjatjen
e raporteve kontraktuale, llojin, natyr dhe rndsin e detyrimit kontraktor
t shkelur, forms s fajit, dashje apo pakujdesi, prsritjet e shkeljeve, lidhjes
shkaksore si dhe llojit t dmit t ardhur si pasoj e shkeljes, etj. Gjykata nga
ana e saj, duke marr n analiz pretendimet e palve, mon se nuk
ka shkelje t rnd apo t leht t kryer nga paditsja. N gjykim nuk
u paraqit asnj prov shkresore,dokument, apo akt-inspektimi ku t
tregohet moszbatimi i detyrave funksionale nga ana paditses. Sa m
sipr, pr gjykatn ky largim i paditses nga puna nuk u provua ligjrisht,
rrjedhimisht punmarrsi nuk ka kryer shkelje me faj t rnd t asnj
detyrimi kontraktual, apo nga ato t parashikuara nga Kodi i Puns.
N shtjen A. P kundr Zyrs Shqiptare pr t Drejtat e Autorit147,
rezulton se e punsuara ka punuarn pozicionin e puns prgjegjse e
Sektorit t Inspektimit dhe Regjistrim-Certifikimit, dhe largohet nga
detyra, sepse ka tejkaluar kompetencat e saj n ushtrimin e detyrs.
Fillimisht pundhnsi ka vendosur uljen n detyr t punmarrses, po
meqense ajo nuk ka pranuar148, m pas, me an t Urdhrit t Brendshm
147
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 7034, dat 21.06.2013,
me objekt:Shpalljen e aktit administrativ absolutisht t pavlefshm pr rrjedhje t tij kundrshtimin
e zgjidhjes me efekt t menjhershm e pa shkaqe t justifikuara t kontrats individuale t puns,
si dhe shpalljen nul t veprimeve q vijn si pasoj e ktij urdhri, t shkress nr 1034 prot dat
08 10 2012 me objekt njoftimin pr bisedime pr zgjidhjen e kontrats s puns dhe detyrimin
e t paditurit t dmshprblej me pagn e nj viti pr zgjidhje t kontrats s puns me efekt t
menjhershm pa shkaqe t justifikuara, t dmshprblej pr mosrespektim t procedurs pr
zgjidhjen e kontrats s puns dhe pr pagimin e pags s tre muajve pr mosrespektim t afatit t
njoftimit, pr t paguar shprblimin pr vjetrsi n pun rivendosjen e t gjitha t drejtave t cnuara
rikthimin n pun e detyrn e mparshme. Gjykata vendos pranimin e pjesshm t padis:Pranimin
pjesrisht t krkes padis: detyrimin e t paditurit t dmshprblej paditsen me pagn e 10
muajve pune pr ndrprerjen e marrdhnies s puns n mnyr t menjhershme dhe pa shkaqe
t justifikuara; me pagn e 2 muajve pune si rezultat i mosrespektimit t procedurs pr zgjidhjen
e marrdhnies s puns; me pagen e 3 muajve pun, si rezultat i mosrespektimit t afateve t
njoftimit; me pagn e 2 (dy) muaj e 15 dit pag pr vjetrsin n pun. Gjykata vlerson se: N
lidhje me pjesn tjetr t krkimeve t pals paditse pr rikthimin n pun. Gjykata nuk i gjen t
bazuara pr faktin se jan krkime q lidhen me marrdhniet kontraktuale t thjeshta ku nuk sht
parashikuar nga ligji i vecant shprehimisht rikthimi n pun. Ndaj pr kto krkime t paditses,
gjykata vendos ti rrzoj si t pambshtetura n ligj.
148
Koment:Gjykata kushtetuese n jurisprudencn e saj, e ka trajtuar lirin e veprimtaris
ekonomike, t garantuar nga neni 11 i Kushtetuts, si t drejtn pr t lidhur kontrata, individualisht
ose kolektivisht, lirisht dhe mbi bazn e vullnetit personal, t drejtn pr t zgjedhur aktivitetin q
dshiron t ushtroj individi, t drejtn pr t zgjedhur nj pun sipas preferencs etj. Individi ka
t drejt t punoj, t prodhoj, t konsumoj dhe t investoj n do mnyr q zgjedh dhe kjo
liri duhet t mbrohet nga shteti. Gjykata ka vlersuar se siguria juridike, mbrojtja e t drejtave t
fituara, si dhe e pritshmrive t ligjshme, si standarde kushtetuese t trajtuara vazhdimisht nga
jurisprudenca kushtetuese, prbjn elemente t parimit t shtetit t s drejts, t sanksionuar

- 85 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

nr.65, dat 17.10.2012 sht proceduar pr ndrprerjen e marrdhnieve


t puns. Motivacioni i largimit nga detyra sht: ...pas evidentimit t
parregullsis ligjore n nxjerrjen e urdhrave n kundrshtim me ligjin,
si dhe jasht kompetencave t detyrs funksionale. Shkelja e par e rnd
sipas pundhnsit sht se ajo ka lshuar urdhra inspektimi n emrin e saj,
n nj letr t thjesht, pa logon e ZSHDA-s, pa numr protokolli dhe pa
elementt e tjer t parashikuar shprehimisht n ligj, ndrkoh kur nxjerrja
e nj urdhri pr inspektim sht kompetenc vetm e drejtorit t ktij
institucioni dhe askush tjetr nuk mund t inicioj nisma per inspektim.
Prve ksaj, sht shkelur haptazi parimi i barazis s administrats
publike i parashikuar n nenin 11 t K.P.A, pasi sht listuar n mnyr
selektive kontrollimi i disa subjekteve specifik dhe jan eliminuar disa t
tjer, me pasoj direkte mosrealizimin e interesave t ligjshme publike t
parashikuar n ligjin pr organizimin dhe funksionimin e administrats
shtetrore. Me gjith masn administrative t marr, pala paditse ka
sjell probleme t tjera n kt institucion, pasi ajo nuk kishte marrdhnie
korrekte dhe t stabilizuara me kolegt e tjer t inspektimit duke sjell
munges bashkrendimi t puns n sektor. Po ashtu, pretendohet nga
pundhnsi se dy prej kolegve t sektorit, (nga tre punonjs gjithsej q
ka sektori), jan ankuar pran drejtorit per sjelljen e saj. Neni 3 i Ligjit
mbi rregullat e etiks n administratn publike prcakton detyrimin
q punonjsi duhet t jet i sjellshm n marrdhnie me eprort, kolegt e
vartsit e tij. Kjo sjellje ka pasur pasoja t konsiderueshme n punn e
institucionit, duke br kshtu t pamundur mbarvajtjen e qllimit t
insitucionit. Paditsja, me sjelljen e saj, krijoi sipas pundhnsit, nj
bllokim t menjhershm t puns brenda sektorit t inspektimit, n
nj koh kur kontrata e saj si inspektore ka si qllim dhe objekt kryesor
punn e inspektimit. Agravimi i marrdhnieve midis paditses dhe
gjith pjess tjetr t sektorit, ndonjher t shoqruara me dhun
verbale, u b aq i madh sa vazhdimi i puns. (n sektorin e inspektimit)
u b i pamundur. Gjykata nuk e ka gjetur t vrtetuar justifikimin e
pundhnsit pr zgjidhjen e marrdhnies s puns, prandaj e ka
konsideruar si zgjidhje pa shkaqe t arsyeshme.
Kshtu, n shtjen D. P kundr Ndrmarrjes s Shrbimit Funeral t
Bashkis Tiran149 rezulton se paditsja ka filluar marrdhnien e puns
pran t paditurit m dat 16.07.2007 deri 10.08.2009pran Ndrmarrjess
Shrbimit Funeral t Bashkis Tiran, me detyrn prgjegjse e sektorit t

n nenin 4 t Kushtetuts. Parimi i siguris juridike prfshin, krahas qartsis, kuptueshmris


dhe qndrueshmris s sistemit normativ, edhe besimin tek sistemi juridik, pa marr prsipr
garantimin e do pritshmrie pr mosndryshim t nj situate t favorshme ligjore. Besueshmria
ka t bj me bindjen e individit se nuk duhet t shqetsohet vazhdimisht ose t jetoj me frik pr
ndryshueshmrin dhe pasojat negative t akteve juridike, t cilat mund t cnojn jetn e tij private
ose profesionale dhe t prkeqsojn nj gjendje t vendosur me akte t mparshme.
149
Pr hollsira shihni, Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran nr. 603, dat 30.01.2012,
ku sht vendosur pranimi i pjesshm i padis.

- 86 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Varrezave Sharr.Pas mbarimit t afatit t kontrats s puns tremujore,


nuk ka kontrat pune t lidhur midis saj dhe pals s paditur. N
kuptim t nenit 140 t Kodit tPuns, kjo marrdhnie pune konsiderohet
si marrdhnie pune pa afat t prcaktuar, pasi nuk ka kontrat dhe nuk
ka afate mbarimi t marrdhnieve t puns. Marrdhnia e puns sht
e lidhur mbi bazn e nj raporti varsie.
Punmarrsja merr njoftimin pr ndrprerjen e marrdhnieve t
puns n mnyr t menjhershme dhe t njanshme me motivacionin:
moszbatim i urdhrit t eprorit, si dhe munges t etiks kundrejt
tij, ka krijuar konflikte t shpeshta me qytetart, duke prdorur
fjalor t paprshtatshm, pr t ciln sht kshilluar disa her, etj.
Punmarrsjaka krkuar edhe dmshprblim pr shpifje dhe fyerje
publike dhe dmtime me dashje prmes urdhrit administrativ. Pr
kt, ajo ka br edhe kallzim penal, por nga organi i prokuroris sht
marr vendimi i pushimit, prandaj gjykata e konsideron t paprovuar
qllimin pr shpifje e fyerje publike.
Gjykata n kt shtje ka vendosur pranimin e pjesshm t padis:
detyrimin e t paditurit ti paguaj paditses dmshprblim pr zgjidhjen
e menjhershme dhe t pajustifikuar t marrdhnies s puns n masn
e 12 pagave mujore; detyrimin ti paguaj paditses si dmshprblim pr
mosrespektim t afatit t njoftimit 2 paga mujore, dmshprblimin pr
mosrespektimin e procedurs s largimit nga puna me 2 paga mujore, si
dhe shprblimin pr pjesn e lejes s zakonshmet pakryer t vitit 2009.
Gjykata ka vendosur rrzimin e padis pr pjest e tjera krkimit.
Gjykata n praktikn e saj ka analizuar edhe raste shkeljesh nga ana e
punmarrsit, kur kto jan konsideruar t lehta.
Shkeljet e lehta. Si do t shohim n rastin n vijim, gjykata i
konsideron shkelje t lehta ato pr t cilat mund t jepen masa m t
lehta disiplinore, t tilla si vrejtje apo paralajmrim pr pushim nga
puna, sidomos n rastin kur personi ka punuar pr nj koh t gjat dhe
nuk ka marr asnj mas disiplinore. Madje, vet pundhnsi,n rastin
e prezantuar m posht nshtjen vijuese, n shkresn pr zgjidhjen e
marrdhnies s puns shprehet: Duke iu falenderuar pr bashkpunimin
dhe kontributin tuaj, ju njoftojm se n baz t nenit 144 dhe 153 t Kodit
t Puns do t prfundojm kontratn e nnshkruar midis nesh.
N shtjen K. R kundr CEZ Shrndarjes Sh. A150, rezulton se
pundhnsi e ka pushuar nga puna paditsen me motivacionin e
moskryerjes s detyrs funksionale, e cila ka rezultuar n mospranimin
e klientve me faturat prkatse pran Arks, ku ajo ishte pozicionuar, t
kryenin pagesat prkatse t energjis elektrike, dhe duke i orientuar kta
t fundit, q kto pagesa ti bnin pran pran sportelit t Posts Shqiptare,
n kundrshtim me rregullat e prcaktuara nga Kompania. Gjykata mon
150
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 318, dat 23.01.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.

- 87 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

se: ... n kuptim t nenit 153 t Kodit t Puns, shkeljet e paditses jan
me faj t leht dhe jo n mnyr t prsritur. Paditsja ka 35 vite pun n
kt Kompani dhe nuk ka marr asnjher asnj vrejtje. N kt kuptim
pr nj shkelje me faj t leht t saj, Kompania mund ti jepte nj vrejtje
dhe jo ti ndrpriste n mnyr t menjhershme marrdhniet e puns.
N shtjen Gj. F kundr Drejtoris Rajonale Rrugore Shkodr, t
gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr151 rezulton se n kohn
kur i jan ndrprer marrdhniet e puns paditses, ka qen periudha
kur pjesa e nn Shkodrs ka qen e prmbytur. Paditsja ka pasur si
detyr q t mblidhte informacion lidhur me gjendjen e rrugve nga
ana e operatorve t kontraktuar pr mirmbajtjen e rrugve. M dat
25/02/2010, paditsja ka informuar drejtorin se ura e Gon Lulit, n rrugn
Shkodr Velipojsht e kalueshme nga mjetet, por kur ekipi i Ministris
s Punve Publike dhe Transportit ka tentuar t kaloj kt rrug ka
konstatuar se ajo ishte e pakalueshme pr shkak t nivelit t ujit.
Gjykata e konsideron shkeljen t leht dhe shprehet se: N kt
kndvshtrim, duke pasur parasysh faktin q paditsja ka nj eksperience
pune mbi 30 vjet, kjo gjykat vlerson se, fakti q ajo ka transmetuar
nj informacion t marr nga prfaqsuesi i shoqris s ngarkuar
me mirmbajtjen e rrugs, informacion i cili, pr shkak t gjendjes s
emergjencs dhe evoluimit t situats nga ora n or, nuk provohet
q n kohn kur sht marr dhe prcjell, t ket qen i gabuar, nuk
prbn nj shkak q nuk lejon, sipas parimit t mirbesimit, vazhdimin e
marrdhnieve t puns.
N shtjen V. S kundr Institutit t Sigurimeve Shoqrore Tiran
dhe Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore Shkodr, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr152, rezulton se pundhnsi
ka vendosur q ndaj paditses t merret masa disiplinore Largim nga
puna.Gjykata shprehet: T gjitha kto rrethana tek gjykata krijojn
bindjen se, n rastin konkret, nuk ndodhemi para nj shkelje t rnd t
disiplins n pun, por para nj gabimi normal njerzor, t shkaktuar nga
ngarkesa n pun. Kjo gjykatmon se konfirmimi gabim i nj shifre nga
3 n 8, kur nuk sht br me dashje, nuk ka sjell pasoja, por bhet
fjal vetm pr hedhjen e disa t dhnave n nj sistem pr qllime
informimi, i br nga nj punonjs q nuk ka pasur ndonjher ndonj
vrejtje n pun, sht brenda marzheve t nj gabimi normal njerzor,
ndo koh t riparueshm.
Rastet e gabimeve njerzore t shkaktuara nga punmarrsit jan
ndeshur si pr grat, ashtu edhe pr burrat e punsuar. Pr kt arsye, nuk
mund t themi se femrat e punsuara jan penalizuar m shum pr kt
151
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1115, dat 27.04.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.
152
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 2919, dat 27.11.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 88 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

aspekt, por meqense n kuadrin e ktij materiali po trajtohen problematikat


e konflikteve t puns, n gjersin e tyre, po e evidentojm q shpesh her
pr paditset shohim tendencat e pundhnsve pr t hiperbolizuar
gabimin njerzor si shkak pr zgjidhjen e kontrats s puns.

4.3 Shkelja e detyrimeve q burojn nga marrdhnia e puns si shkak i


zgjidhjes s kontrats
Shkeljet e evidentuara nga t punsuarit nrespektim t kontrats s
puns duhet t ken nj karakter real dhe serioz, t cnojn rregullat e etiks
dhe komunikimit n pun me kolegt, eprort, vartsit apo klientt dhe
publikun, n varsi t llojit t puns. Shkelje t rnda do t konsiderohen edhe
tejkalimi i kompetencave, ushtrimi i s drejts sfirms s nj personi tjetr,
shkelja e kufijve t prfaqsimit t pundhnsit, si dhe shkelja e parimeve
t rndsishme tmosdiskriminimit t personave, t respektimit tparimitt
barazis t administrats publike, t parashikuar n nenin 11 t K.P.A, dhe
trajtimi i publikut dhe i personave t interesuar nmnyr selektive.
N mosprmbushjen e detyrimeve kontraktore q burojn nga
marrdhnia e puns futet edhe moskryerja e detyrs n nivelin e krkuar
pr shkak tnj paaftsie profesionale t konsiderueshme, objektive dhe
t verifikueshme me an t provave. Q shkelja t quhet e rnd nga ana
objektive duhet qpunmarrsi/ja t jet prgjegjs/e, qme sjelljenetij/saj
t ketdmtuar funksionimin e institucionit.
N shtjen P. H kundr Drejtoris Ujsjells Kanalizime sh.a
Durrs153, t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Durrs, rezulton se
i padituri pretendoi se paditsja ka shkelur detyrimet kontraktore, pasi
nuk ka deklaruar sipas urdhrave t brendshm pr azhurnimin e zons
dhe deklarimin e kontratave dyshe. Pr kt arsye, ndaj paditses sht
marr edhe masa paralajmrim me shkrim pr zgjidhje t kontrats, ku
si motivacion pr vrejtjen prcaktohen: pengesat n leximin e matsve
t konsumatorve privat. Gjykata thekson se pavarsisht pretendimeve
t msiprme t t paditurit, nga prmbajtja e shkress Nr.701 Prot., dat
05/03/2013 rezulton se kontrata e puns nuk sht zgjidhur pr shkaqet e
msiprme, por pr faktin se paditsja nuk ka shlyer detyrimin e pretenduar si
dm ekonomik. Pr rrjedhoj, pretendimi i t paditurit se paditsja ka shkelur
n mnyr t vazhdueshme detyrimet kontraktore nuk sht i bazuar. Nga
hetimi gjyqsor rezultoi se paditses nuk i sht njoftuar n asnj moment
shkresa me Nr.512 Prot., dat 14/02/2013 pr Paralajmrimin pr pushim
nga puna, ka do t thot se edhe nse zgjidhja e kontrats s puns do t
ishte kryer pr t njjtin shkak, pretendimi i t paditurit se ndaj paditses
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 3280, dat 19.06.2013,
153

q vendosi pranimin e pjesshm t padis pagimin e 15 pagave mujore dhe kthimin e shums s
mbajtur pa t drejt nga paga e saj. Pr rrjedhoj, i padituri DAR Durrs duhet ti paguaj paditses
edhe vlern prej 37.500 lek si ndales e mbajtur padrejtsisht nga paga e paditses pr muajt
Dhjetor 2012, Janar 2013 dhe Shkurt 2013.

- 89 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

jan marr masa t vazhdueshme nuk sht i bazuar n prova.


Duke iu referuar motivacionit t prdorur nga i padituri pr
ndrprerjen e marrdhnies s puns me paditsen mosprmbushje
e detyrimeve t caktuara Gjykata vlerson se n kontratn e puns s
paditses nuk sht prcaktuar si prshkrim pune pagimi i shumave t
konsideruara si dm ekonomik apo fardolloj tjetr dmi. Nj fakt i till
nuk mundet kurrsesi t prbj mosprmbushje t detyrimeve kontraktore t
parashikuara nga kontrata e puns, pasi detyrimet q paditsja ka pasur nga
kjo kontrat kan qen kryerja e puns sipas prshkrimit prkats.
Gjykata mon se sht barra e t paditurit t vrtetoj n gjykim se
shkeljet e pretenduara prbjn shkelje t detyrimeve kontraktore me faj
t rnd apo shkelje t detyrimeve kontraktore me faj t leht n mnyr
t prsritur, duke vrtetuar n kt rast t dyt edhe paralajmrimet
e vazhdueshme me shkrim t pundhnsit.N rastin n shqyrtim,
motivacioni pr t cilin paditsja sht larguar nga puna nuk plotson
kushtet e nj shkeljeje t detyrimeve kontraktore, e pr pasoj, pr kt
gjykim sht irrelevante do shkelje tjetr e pretenduar se sht kryer nga
paditsja, edhe sikur nj fakt i till t merret i mirqen, prsa koh nuk
ka shrbyer si shkak pr ndrprerjen e marrdhnies s puns.N kushtet
e msiprme, pr sa koh i padituri n gjykim nuk arriti t provonte
ekzistencn e shkaqeve t justifikuara pr ndrprerjen e marrdhnieve
t puns, Gjykata arrin n prfundimin se marrdhnia e puns q
ka ekzistuar mes palve ndrgjyqse sht ndrprer n mnyr t
menjhershme e t pajustifikuarnga i padituri Ujsjells-Kanalizime SH.A.
Durrs, me cilsin e pundhnsit.Duke u bazuar n kt prfundim t
saj, Gjykata mon se pretendimi i paditses pr tu dmshprblyer sipas
ligjit pr ndrprerjen e marrdhnies s puns n mnyr t menjhershme
e t pajustifikuar, sht i bazuar n ligj e n prova.

4.3.1 Masat disiplinore dhe mungesa e disiplins n pun, si


shkak i zgjidhjes s kontrats s puns
Dhnia e masave disiplinore sht pjes e mjeteve ligjore pr
mbrojtjen e pundhnsit, n rastet kur punmarrsi nuk i respekton
rregullat dhe normat kontraktore dhe ligjore. Masa disiplinore jepet pr
t prmirsuar performancn e punmarrsit dhe pr t parandaluar
dmet ndaj pundhnsit dhe ndaj t tretve, q mund t prfitojn
shrbimin apo mallrat e pundhnsit.
Masat disiplinore duhet t jepen duke respektuar parimin e
proporcionalitetit, q parashikon se pr nj shkelje t leht, duhet
t jepet mas disiplinore e leht e m tej duke u prshkallzuar. Masa
disiplinore duhet t dokumentohet, t materializohet dhe ti bhet me dije
t punsuars/it n kohn kur jepet, sepse ajo ka t drejtn e ankimit ndaj
mass, si dhe pr faktin se masat disiplonore m t lehta parashkruhen
me kalimin e afateve t caktuara ligjore.

- 90 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

N shtjen F. S kundr Drejtoris Rajonale t Kulturs Kombtar,


Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran konstatoi se kur masa disiplinore nuk
sht komunikuar dhe sht parashkruar, do t konsiderohet e padhn.
Gjykata shprehet se: Paditsja rezulton t ket mas disiplinore gjat
periudhs q ka punuar pran t paditurit sipas shkress 309. prot. dat
08.03.2008, por q nuk rezulton ti jete komunikuar paditses dhe pr m
tepr kjo massht e parashkruar154.
Ka raste kur shkak i zgjidhjes s kontrats s puns jan vonesat n
pun, mosrespektimi i orarit t puns dhe pr kt jepen masa disiplinore
m t lehta si vrejtje apo vrejtje me paralajmrimin pr largim nga puna.
Prsritja e tyre e on pundhnsin n zgjidhjen e kontrats s puns.
Nse procedura e njoftimit apo e mass disiplinore do t respektohet,
ather pa diskutim q pundhnsi ka t drejt ta prshkallzoj dhnien
e mass deri n ekstremin e saj. N t kundrt, nse pundhnsi nuk e
provon kt gj, ather ai mund t abuzoj me preteksin e shkeljes s
disiplins pr t pushuar nga puna do punmarrs.
Megjithat, ka raste kur gjat gjykimit konstatohet se masa disiplinore
sht dhn n mnyr jo t drejt. Kshtu, n shtjen R. K kundr
Shrbimit Social Shtetror t Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran155
trajtohet nj situat ku e punsuara punon si kujdestare pran Shtpis
s t Moshuarve, e cila e ka ndrprer marrdhnien e puns, sepse i ka
konsideruar shkeljet e kryera nga e punsuara si t rnda dhe flagrante. Pr
kt, e punsuara ka marr disa masadisiplinore n t kaluarn. Por Gjykata
shprehet se: Masat disiplinore me nr. 72 prot., dt. 04.10.2012 vrejtje
me shkrim, me nr. 78 prot., dt. 10.10.2012 vrejtje me paralajmrim pr
pushim nga puna, i jan komunikuar punmarrses pr her t par n
seancn gjyqsore, pasi sht ndrprer marrdhnia e puns. Gjykata
vijon se: Masat disiplinore dhn paditses, parashtrojn vetm fakte
t pashoqruara me prova. N zbatim t nenit 12 t K. Pr.Civile, pala e
paditur kishte detyrimin q t vrtetonte me prova pr do rast shkeljet e
paditses t referuara si t tilla gjat gjykimit.
N kto lloj gjykimesh, nj nga pikat m t vshtira sht barra e
provs pr t provuar shkeljen nga ana e pundhnsit. Duke qen se
pozita e punmarrses/it n marrdhnien e puns sht m e brisht dhe
154
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 3807, dat 10.05.2010,
me objekt: detyrimi i ans s paditur DRK Kombtare Tirant dmshprblej me 21 paga mujore
pr shkak se ka shkelur dispozitat e Kodit t Puns pr zgjidhjen e menjhershme t marrdhnieve
t puns dhe nuk ka respektuar procedurat e parashikuara. Detyrimin e t paditurit t kthej paditsen
n detyrn e mparshme, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.
155
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr nr 9534, dat, me
objekt: detyrimin e t paditurit t paguaj tre paga mujore pr mosrespektim t afatit t njoftimit
n baz t nenit 143 t kodit t puns. Detyrimin e pals paditse t paguaj me 2 paga mujore pr
mosrespektimin e procedurave t njoftimit n baz t nenit 144 tKodit tPuns. Detyrimin e t
paditurit t paguaj shprblimin pr vjetrsi n baz t nenit 145 tKodit tPuns. Detyrimin e pals
s paditur t dmshprblej me 12 paga mujore pr zgjidhjen e menjjershme dhe t pajustifikuar t
kontrats s puns. Kjo padi sht pranuar nga gjykata.

- 91 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

m e disfavorshme, barra e provs bie mbi pundhnsin pr t provuar se


masa disiplinore sht dhn pr nj shkelje t caktuar. N munges t nj
proesverbali pr shkeljen, t nj ankimi nga personi i tret i dmtuar, e t
tjera t ngjashme me to, ather edhe gjykata nuk e ka t leht t konstatoj
nse ka shkelje t rnd apo t leht t detyrimeve t pundhnsit. Kjo
sht arsyeja q gjykata n kt shtje shprehet: N kt mnyr, duke
qen se nga ana e pals s paditur nuk u provuan shkeljet e tjera me
faj t leht n mnyr t prsritur, apo me faj t rndnga ana e pals
paditse, zgjidhja e kontrats s puns me paditsen sht br n mnyr
t menjhershme dhe t pajustifikuar, pr shkak se nuk u arrit t provohet
nga ana e pals s paditur pretendimi pr shkelje t prsritura t kontrates
s puns, prandaj vendoset pranimi i krkes padis, duke u konsideruar
zgjidhja e kontrats e br pa shkaqe t arsyeshme.
N shtjen O. Gj kundr Agjencis s Mbrojtjes s Konsumatorit,
Bashkia Tiran (AMK)156, rezulton se me shkresn Nr. 8 prot. dat
12.01.2012, paditses i sht komunikuar vendimi i Drejtorit t
Prgjithshm, pr dhnien e mass disiplinore vrejtje me paralajmrim
pr zgjidhje t kontrats s puns. N dhnien e ksaj mase pala e paditur
sht bazuar n konstatimin se paditsja ka munguar n pun pa shkaqe
t arsyeshme duke iu referuar shkresave nr. 4 prot., dat 06.01.2012
dhe nr. 6 prot., dat 10.01.2012. M tej, m datn 26.01.2012, paditses i
sht komunikuar vendimi sipas t cilit, kontrata e puns nr. 20 prot.,
dat 03.01.2012 me paditsen sht zgjidhur me motivacionin: pr
shkak t mungess s prsritur n pun pa shkaqe t arsyeshme.
Gjykata gjat hetimit gjyqsor konstaton se: N gjykim, nuk provohet
q, nga momenti i dhnies s mass disiplinore t vrejtjes e deri n
ndrprerjen e marrdhnies s puns, pra, largimit nga detyra, t jet
ushtruar ndonj kontroll pr t verifikuar prezencn ose jo n pun
t paditses. N gjykim nuk u paraqit ndonj akt zyrtar apo kontabl
pr t vrtetuar faktin q n ditt q paditsja nuk ka qen n pun
pa shkak t arsyeshm t mos i jet paguar paga. Paditsja pretendoi se
sht paraqitur n pun do dit dhe ky pretendim i saj, prve t tjerash,
u provua edhe nga thniet e dshmitarve t pyetur nga gjykata.
N shtjen Sh. R kundr Shoqris Albanian Mobile Communications
sh.a. (AMC)157, rezultoi se, paditsja ka qen n marrdhnie pune me t
156
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 8236, dat 15.07.2013,
me objekt: Konstatimin e pavlefshmris s vendimit Nr. 68 dat 26.01.2012 t Agjensis s
Mbrojtjes s Konsumatorit pr zgjidhje t kontrats individuale t puns ndaj paditses si t
pambshtetur n ligj, detyrimin e t paditurs t dmshprblej pr zgjidhje t menjhershme t
pajustifikuar t marrdhnieve t puns me 12 paga mujore, dmshprblimin me pagn e 12 muajve
pr zgjidhje t kontarts pa shkaqe t arsyeshme, si dhe pagesn e shrblimit pr vjetrsin n pun
(3.5 paga mujore), ky Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran ka vendosur pranimin e padis.
157
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 709, dat 01.02.2012, ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe dmshprblimin me 16 paga mujore, sepse pala e paditur me
an t menaxherve t saj, edhe pas largimit t paditses nga detyra, i ka lshuar asaj nj letr reference,
ku i bn me dije t gjith personave t tret q mund t ishin pundhns potencial, pr aftsit e mdha

- 92 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

paditurin q nga viti 2006. N vitin 2010, i sht komunikur largimi nga
puna pr shkeljen e rnd q kishte kryer: n dt. 29.06.2010, n kohn
kur kjo punonjse duhej t telefononte nj list me abonent pr t
prezantuar shrbimet e reja, ajo ka kryer telefonata personale n orarin e
puns, prgjat nj intervali prej 2 or e 30 min.Sipas regjistrimeve audio
t kqyrura nga gjykata n seanc gjyqsore n prani t t dy palve
ndrgjyqse, ka rezultuar se paditsja ka kryer disa telefonata personale,
por n asnj rast nuk u provua q kryerja e ktyre telefonatave ka sjell
dmtime t rnda t interesave t klientve t t paditurit.
N shtjen S. B kundr Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore
Durrs158, rezulton se paditsja ka kryer detyrn e specialistes n degn e
prfitimeve (pensioneve), t revisores n zyrn e financs, prgjegjses s
zyrs s pensioneve dhe t Kryetares s Degs s Financs n Drejtorin
Rajonale t Sigurimeve Shoqrore Durrs. Ajo sht urdhruar
pr largimin nga puna, i cili pretendohet se sht br n zbatim t
rregullores 3/2, dat 26.02.2008 Pr personelin e ISSH, kapitulli V, pika
1, paragrafi c.Sipas ktij urdhri, motivacioni (shkaku) i ndrprerjes s
marrdhnieve t puns sht: Mosplotsimi, kontrolli dhe shkarkimi
i dokumentacionit.Pala e paditur n marrjen e mass disiplinore pr
largimin nga puna, nuk ka zbatuar n mnyr korrekte Vendimin Nr.3/2
dat 26.02.2008 Per Miratimin e RregulloresPr Personelin e Institutit t
Sigurimeve Shoqrore, kreu i 2-t.
Masat disiplinore t parashikuara n pikn 1.1 t ktij akti nnligjor
jan prcaktuar llojet dhe radha e masave disiplinore t cilat jan:
a. Trheqje vemendjeje;
b. Vrejtje me shkrim;
c. Vrejtje me paralajmrim;
d. Pezullim nga e drejta e ngritjes n detyr, pr nj periudh deri n 2 vjet;
e. Kalimi n nj detyr t nj kategorie apo klas m t ult, pr nj
periudh nga 30 dit deri n 1 vit.
f. Largimi nga puna.
Ndrkoh nuk provohet q masat t jen marr t prshkallzuara n
varsi t llojit t shkeljes dhe nuk provohet q i jan komunikuar paditses.
Aktet e paraqitura nga pala e paditur n seancn gjyqsore, si jan: Akt-
Konstatimi i kryer nga Drejtoria e Auditit t Brendshm t ISSH sht br
m dat 20.11.2012, pra rreth 2.5 muaj pas largimit t paditses nga puna dhe
Proces-Verbali nr.1, dat 08.01.2013 sht prsri dukshm pas Urdhrit.
Largimi nga puna pa motivacion. Vrehet shpesh n praktikn
gjyqsore q largimi nga puna ka raste q bhet pa asnjmotivacion
n pun t paditses n kt gjykim. Gjithashtu, nga prmbajtja e ekstrakteve t lshuara nga banka ku
paditsja prfitonte t ardhurat nga paga, rezultoi e provuar se paditsja ka prfituar do vit bonuese page
shtes si vlersim i pundhnesit pr prkushtimin e saj n kryerjen e detyrs..
158
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 2475, dat 13.05.2013,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 23.5 pagave nga pundhnsi si
dmshprblim pr zgjidhjen e kontrats s puns pa shkaqe t justifikuara.

- 93 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dhe, shkaqet q lidhen me shkeljet e disiplins n pun paraqiten vetm


n seanc gjyqsore. Prandaj gjykata, n kto raste, me t drejt mbron
pozitn e s punsuars, sepse ajo nuk ka dijeni as pr motivet e largimet
nga puna dhe as pr masat e dhna n t kaluarn.
Kshtu, nshtjen L. R kundrKomuns Kuman, Fier159, rezulton se
paditsja ka qn punmarrse n Komunn e Kumanit. Me shkresn
nr. 9 prot, dt.13.03.2007, kryetari i Komuns Kuman, Fier e liron nga
detyra si punonjse e ujit t pijshm n fshatin Marinz, duke i ndrprer
marrdhniet financiare n mnyr t menjhershme. N urdhrin e
msiprm nuk jan dhn arsyet e ktij vendimi. N hetimin gjyqsor
pundhnsi pretendon se gjat kontrollit t br m dt. 12.03.2007,
paditsja nuk sht gjetur n vendin e puns dhe pr kt i sht dhn
vrejtje verbale me paralajmrim pr pushim nga puna. M dt. 13.03.2007,
paditsja prsri ka ardhur me vones n pun dhe kryetari i komuns
kt fakt e ka konsideruar si shkelje t prsritur t disiplins n pun dhe
i ka zgjidhur n mnyr t menjhereshme kontratn e puns paditses.
Shkarkimi nga detyra sht masa m ekstreme disiplinore dhe ndeshet
kryesisht e formuluar si e till n rastet e punonjsve t administrats publike.
Kshtu nshtjen E. X kundr Ministris s Drejtsis, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Kor, rezulton se e punsuara ka qen
kancelare e Gjykats s Apelit Kordhe sht shkarkuar nga Ministri i
Drejtsis pr shkak t shkeljeve t rregullores Pr administrimin dhe
funksionimin e administrats gjyqsore, t miratuar me urdhrin e
Ministrit nr. 1830, dat 03.04.2001. Shkeljet e msiprme jan konstatuar
gjat nj akt-kontrolli t Drejtoris s Inspektimit t kryer n vitin 2008.
Sipas ktij relacioni, e punsuara, pr nj periudh mbi katrmujore sht
larguar pr jasht shtetit, duke paraqitur raporte mjeksore fiktive shqiptare,
ndrkoh kur provohet se nuk ka qen fizikisht n Shqipri. Gjat ksaj
periudhe kan vijuar edhe pagesat e saj me raport nga sigurimet shoqrore.
Kjo shkelje sht konsideruar si shkelje e rnd, dhe pr kt arsye sht
marr masa disiplinore m ekstreme pr shkarkimin nga detyra. Gjykata
n fakt argumenton se e punsuara kishte shkuar jasht shtetit pr kurim
t mtejshm dhe e dmshprblen at me 6 paga mujore.160

4.3.2 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t shkeljes s etiks.


NshtjenS. B kundr Drejtoris Rajonale t Kulturs Kombtare,
Tiran,161 rezulton se paditsja ka filluar marrdhniet e puns n vitin
2009,me detyrn e Specialistes Restauratore Arti dhe ka vazhduar t punoj
159
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 14.02.2012, ku
gjykata ka vendosur rrzimin e padis.
160
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Kor, nr. 1412, dat 06.04.2010,
ku u vendos pranimi i padis.
161
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1255, dat 06.11.2007,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis duke i njohur pundhnsit detyrimit t dmshprblej
punmarrsen me 8 paga mujore.

- 94 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

pran saj deri n 2010, ku sht pushuar nga puna me motivacionin Pr


thyerje t disiplins dhe etiks n pun. Madje, provohet n gjykim se
paditsja edhe m prpara ka qen punonjse n kt detyr pran pals
s paditur dhe konkretisht pr periudhn 2004-2009, ku rezulton prsri
q t jet larguar nga puna me motivacionin Pr thyerje t etiks. Ky
fakt provohet gjithashtu me shpjegimet e palve ndrgjyqse, por edhe
me shnimet prkatse t bra n librezn e puns.
Si n largimin e fundit nga puna, ashtu edhe n largimin e mparshm
nga puna, rezulton q paditses ti jen dhn m par tre masa
disiplinore radhazi pr munges t respektimit t disiplins dhe etiks,
pr moszbatim t urdhrave t eprorit dhe mungesa n pun. Pra, si
shihet, ka patur shkelje n mnyr t prsritur t disiplins n pun. N
kto rrethana, Gjykata shprehet se: Gjykata krijon bindjen e brendshme
juridike se pala e paditur me t drejt ka zgjidhur marrdhnien e puns
me paln paditse, duke qn kshtu n kushtet e nenit 153 t Kodit
t Puns; nen ky, i cili si dihet, i jep t drejt pundhnsit q n do
koh mund t zgjidh menjher marrdhniet e puns pr shkaqe t
justifikuara, q konsiderohen rrethana t rnda q nuk lejojn, sipas
parimit t mirbesimit, t vazhdojn m tej marrdhniet e puns.

4.3.3 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t konsumimit nga punmarrsja


t njshkeljeje q e ka penalizuar pundhnsin pr t dmshprblyer nj
person t tret
N raste m t rralla marrdhnia e puns sht zgjidhur pr
shkak se nga veprimet e s punsuars sht shkaktuar nj dm ndaj
personave t tret.
Kshtu, nshtjenI. B kundr Raiffeisen Bank Sh.A162rezulton
sepaditsja ka ekzekutuar dy urdhr transferta t Armo Sh.A. n favor
t Banks Petroleum, duke kryer nj shkmbim t paautorizuar nga
klienti nga monedha Lek n monedhn USD, duke i shkaktuar n kt
mnyr klientit nj humbje nga kursi i kmbimit n vlern 3 438 448 lek.
Kjo shum sht dmshprblyer nga i padituri Raiffeisen Bank Sh.A. N
kto kushte sht vendosur largimi i paditses nga puna. N marrjen e
ksaj mase i paditur Banka Raiffeisen Sh.A. ka pasur n konsiderat edhe
faktin q paditsja ka qen me mas disiplinore t mparshme, dhn me
shkresn nr. 825, dat 23.03.2006. Kjo mas disiplinore sht dhn pr
shkelje t disiplins s puns dhe ka konsistuar n uljen 10 % t pags pr
periudhn 1.01.2006 31.12.2006
Paditsja me padin n gjykim pretendon se zgjidhja e marrdhnies
162
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2168, dat 23.03.2011,
me objekt: Pezullim dhe pavlefshmri e aktit me Nr. 3398 Prot, dat 26.11.2007 pr largimin nga
puna, rikthimin n punn e mparshme, vazhdimin e pagess me pagn e mparshme deri n
rikthimin n pun, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjeshsm t padis pr shkak t ndrprerjes
s marrdhnies s puns n koh t paprshtatshme.

- 95 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

s puns sht br n kundrshtim me ligjin, pasi paditsja n momentin


e zgjidhjes s marrdhnies s puns ka qen me raport paaftsie pr
pun. Prandaj gjykata shprehet: Gjykata, pavarsisht shkakut t ligjshm
t zgjidhjes s marrdhnies s puns, q sht thyerja e disiplins s
puns nga paditsja, konkludon se zgjidhja e marrdhnies s puns
s paditse sht br nga i padituri Raiffeisen Bank Sh.A. n mnyr t
kundrligjshme dhe t pajustifikuar, n kundrshtim me nenin 147/1 t
Kodit t Puns, n nj koh t paprshtatshme, kur paditsja ka qen me
raport paaftsie n pun. Si e shohim, ka raste kur gjykata vendos n
balanc shkeljen e rnd t disiplins dhe momentin e paprshtatshm,
ndrkoh kur pundhnsi e ka anuluar vendimin e tij n datat e raportit
mjeksor dhe e ka dhn n nj dat t mvonshme. N proceset gjyqsore
konstatohet se ka raste q edhe pundhnsi sht i diskriminuar dhe
i penalizuar nga vendimet gjyqsore, mjafton q t jet nj subjekt i
fuqishm n treg. Kshtu mund t shihni rastet kur pundhnsi sht
bank, shoqri tregtare, apo edhe institucion publik. Pr kt, mund t
shihni edhe rastet n vijim, n pikn 4.3.4.

4.3.4 Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t konsumimit nga punmarrsja


t nj vepre penale
Nga praktika gjyqsore vrehet se nuk sht e leht t provohet
kryerja e nj vepre penale brenda kuadrit t nj marrdhnieje pune, ndaj
prokuroria n kto raste e pushon hetimin. Nga ana tjetr, edhe gjykata
n gjykimin e ktyre shtjeve fshihet pas mungess s provave. Vlen t
theksohet, se duhet t shtohen trajnimet pr t rritur shkalln e hetimit e
t gjykimit t ktyre shtjeve q shfaqen si konflikte pune, por q kan n
themel njshtje penale q lidhet me shprdorimin e detyrs.
N shtjen O. S kundr Shoqria SHEKULLI MEDIA GROUP
Sh.p.k163, rezulton se marrdhnia juridike e puns midis paditses me paln
e paditur ka zgjatur nga dt.08/02/2009 deri n datn 31/07/2011, ku ka punuar
n detyrn e financieres s shoqris, e cila sht disiplinuar me kontratn
individuale t puns t s njjts dat, t lidhur me paln e paditur. Shkak
pr zgjidhjen e marrdhnies s punssht br sipas pundhnsit kryerja
e veprimeve t jashtligjshme, q konsistojn n prvetsimin e shumave t
ndryshme, si dhe falsifikimin e dokumenteve kontabl, q prbjn vepr
penale n kuptim t dispozitave t Kodit Penal. N ktshtje gjykata
shprehet se: Vlersohen si shkaqe t justifikuara t gjitha rrethanat e rnda q
nuk lejojn, sipas parimit t mirbesimit ti krkohet pundhnsit vazhdimi
163
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 5327, dat 15.05.2013,
me objekt: Detyrimin e pals se paditur Shekulli Media Groupsh.p.k., te dmshprblej paditsen
me pagn e 1 (nj viti) pune per zgjidhjen e kontrats s puns pa shkaqe t arsyeshme; Detyrimin
e pals s paditur te dmshprblej paditsen me 2 (dy) paga mujore pr mosrespektim t afatit te
njoftimit; Detyrimin e pals paditur te dmshprblej paditsen me 2 (dy) paga mujore pr mosrespektim
t largimit nga puna; Detyrimin e pals paditur te dmshprblej paditsen me nj muaj e pesmbdhjete
dite page pr vjetrsi n pun, ku Gjykata ka vendosur pranimin e pjeshm t padis.

- 96 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

i marrdhnies s puns me punmarrsin apo e kundrta.


Pala e paditur pretendon se e ka ndrprer marrdhnien e puns me
afat 3 vjear, para mbarimit t ktij afati, sepse: ... Paditsja ka dmtuar
pundhnsin me veprime t jashtligjshme t saj q konsistojn
n prvetsimin e shumave t ndryshme, si dhe falsifikimin e
dokumenteve kontabl,se veprimet e kryera nga ana e paditses n
dm t pals s paditur prbjn vepr penale n kuptim t dispozitave
t Kodit Penal,se pala e paditur, shoqria SHEKULLI MEDIA GROUP
Sh.p.k, ka respektuar t gjith detyrimet q burojn nga ligji material pr
zgjidhjen e kontrats s puns164.
Gjykimi i ksaj shtjeje, u pezullua me vendim t motivuar, mbi
krkesn e pals s paditur, me referenc ligjore nenin 297/a t K.Pr.
Civile, pasi gjat gjykimit u vrtetua litis pendenc, pasi Prokuroria e
Rrethit Gjyqsor Tiran, pr faktet e pretenduara nga pala e paditur ndaj
paditse kishte filluar nj procedim penal. Pala paditse paraqiti si prov
pr t vrtetuar kt fakt aktin, vendimine Prokuroris s Rrethit Gjyqsor
Tiran dt.18/07/2012, Pr pezullimin e hetimeve t procedimit penal
Nr.2180 t vitit 2012. N analiz t tekstit integral t ktij akti, Gjykata
vlerson se, nuk provohet q pala paditse e ktij procesi t ket kryer
ndonj veprim shoqrisht t rrezikshm e t kundraligjshme, n dm t
pals s paditur. Hetimi paraprak nga ana e autoritetit t Prokuroris s
Rrethit Gjyqsor Tiran, i iniciuar mbi kallzimin e pals s paditur t
ktij procesi, nuk provoi sa pretendoi pala e paditur n lidhje me faktet
e atribuara paditses prej pals s paditur.
N shtje t ktij lloji kur i padituri, pundhns pretendon se ndrprerjen
e puns e ka br, sepse punmarrsi ka shkelur detyrimet ligjore, shohim se
barra e provs sht shum e vshtir apo gjykata nuk operon pr t hetuar
n kt drejtim. N shtjen n fjal gjykata shprehet se Gjykata mon
se, motivet e cituara nga pala e paditur pr ndrprerjen e marrdhnieve
t puns nuk e zhveshin kt subjekt nga detyrimi pr t dmshprblyer
paditsin pr pasojat q sjell ky veprim unilateral.
N shtjen P. K kundr Drejtoriss Prgjithshme t Doganave,
rezulton se paditsja ka filluar punpranpundhnsit me detyrn e
inspektores, e m von tdoganieres n degn e Dogans Rinas. Ajo sht
larguar nga puna pr thyerje t dispozitave zbatuese t Kodit Doganor,
dhe pr shkelje t rregullave t etiks. Largimi i paditses sht br pr
shkak t provave t paraqitura n Drejtorin e Pergjithshme t Doganave
(video filmike e regjistruar nga emisioni Fiks Fare). Materiali filmik i
164
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5327, dat 15.05.2013,
me objekt: Detyrimin e pals se paditur Shekulli Media Groupsh.p.k., te dmshprblej paditsen
me pagn e 1 (nj viti) pun pr zgjidhjen e kontrats s puns pa shkaqe t arsyeshme. Detyrimin
e pals s paditur t dmshprblej paditsen me 2 (dy) paga mujore pr mosrespektim t afatit te
njoftimit. Detyrimin e pals paditur te dmshprblej paditsen me 2 (dy) paga mujore pr mosrespektim
t largimit nga puna. Detyrimin e pals paditur te dmshprblej paditsen me nj muaj e pesmbdhjete
dite page pr vjetrsi n pun. Gjykata ka vendosur Pranimin pjesrisht t krkes padis.

- 97 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

sht vn n dispozicion Komitetit Disiplinor t D. P Doganave. Sipas


provave t paraqitura, paditsja rezulton se ka pranuar ryshfet/mit
gjat ushtrimit t detyrs, duke mos zhdoganuar nj sasi malli.Nisur nga
ky fakt, Komiteti Disiplinor i propozoi Drejtorit tPrgjithshm masn
disiplinore t largimit nga puna pr paditsen,dhe ky i fundit, vendosi
largimin nga puna t saj. Gjykata i quajti shkaqe t paarsyeshme kto
pretendime t pundhnsit me justifikimin se punonjsja pr 9 vjet ka
qen korrekte dhe e dmshprbleu at me 19.5 paga mujore165?!!
Nshtjen R. B kundr Drejtoris s Prgjithshme tPolicis s
Shtetit166 rezulton se paditses i sht dhn masa disiplinore Prjashtim
nga Policia, me motivacionin Fshehja, ndryshimi ose asgjsimi i
dokumentave zyrtar, n form shkresore ose elektronike, shkelje ose
mosushtrim t kompetencave t policis. Operatori i policis n Stacionin
Policor te Kufirit Vlor, duke kryer detyrn e tij t operatorit, ka konstatuar
se shtetasi deportiv A. B, figuronte person n krkim, me kartel t kuqe.
Pr kt fakt ai, ka vn n dijeni prgjegjsen e turnit, paditsen. Pasi
ka mbaruar intervistimin me shkrim, i ka raportuar prgjegjses, por
ajo ka urdhruar q personi i deportuar, t lihet i lir, se kishte br
verifikimet dhe shtetasi nuk rezultonte t kishte probleme. Prokuroria
e Rrethit Gjyqesor Vlor, ka fillluar procedimin penal, duke e akuzuar
punonjsen e policis, pr veprn penale t Shprdorimit t detyrs,
parashikuar nga neni 248 i Kodit Penal. N vendimin e organit t akuzs,
rezulton se nuk ekzistojn elementt e veprs penale t shprdorimit
t detyrs, nuk jemi para konsumimit t ksaj vepre penale, veprimet
e kryera nga e pandehura nuk prbjn vepr penale,se nga ana e saj jan
kryer t gjitha procedurat pr verifikimin e personit t kthyer, me cilesin
e personit deportiv, sht br intervistimi i tij, sht krkuar konfirmim
pr t, n salln operative n Tiran, n vendbanimin e ktij shtetasi dhe
vetm pasi ka ardhur konfirmimi nga kjo sall, se pr kt shtetas, nuk ka
probleme, e ka liruar at.

4.4 Mungesa e profesionalizmit dhe mosplotsimi i kritereve pr vendin


e puns
4.4.1 Mungesa e arsimit prkats, si shkak pr ndrprerjen e marrdhnies
s puns
Pr t realizuar nj pun, do pundhns prcakton edhe pozicionet
dhe prshkrimet e puns. Nj nga kriteret e do vendi pune sht edhe

Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 9327, dat 10.10.2012.
165

Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 9738, dat 17.10.2012
166

me objekt: Konstatimin e pavlefshmris absolute t aktit administrativ, vendimit nr. 55, dt.
26.09.2009, t Drejtorit t Prgjithshm t Policis s Shtetit dhe konstatimin e pavlefshmris
absolute t aktit administrativ, vendimit nr. 74, dt. 30.10.2009, t Komisionit t Apelimit n
Drejtorin e Prgjithshme t Policis s Shtetit, si dhe rregullimin e pasojave juridike t krijuara
nga aktet administrative, pr t cilat krkohet konstatim i pavlefshmeris absolute, ku gjykata ka
vendosur pranimin e pjesshm t padis dhe pagimin e dmshpblimit pr 13.5 paga mujore.

- 98 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

profesioni dhe lloji apo shkalla e arsimimit. Shpesh pundhnsi e


konstaton mungesn e arsimit prkats t punmarrsve t vet pasi
ka filluar marrdhnia e puns, madje n ndonj rast edhe pas nj
eksperience t gjat n pun. N rastin e mposhtm, shihet se qndrimi
i gjykats sht n favor t pikpamjes se mungesa e arsimit nuk duhet t
prbjshkak pr ndrprerjen e puns.
Kshtu, n shtjen F. S kundr Drejtoris Rajonale t Kulturs
Kombtare167, Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran konstatoi se mungesa
e arsimit prkats nuk sht shkak pr ndrprerjen e marrdhnieve t
puns. Gjykata shprehet se: Zgjidhja e marrdhnies s puns midis t
paditurit dhe paditses sht br pa shkaqe t arsyeshme, pasi mospasja
e arsimit prkats nuk sht shkak pr ndrprerjen e marrdhnieve t
puns, por mund t shrbente pr lvizjen e paditses n nj vend tjetr
pune, aq mtepr kur paditsja ka punuar n at vend pune mbi 5 vjet.
Po ashtu, nshtjen V. N kundr Komands s Repartit Ushtarak
Nr. 4300168, gjykata e pranon padin. N kt shtjerezulton sepala
paditse ka qen punonjse pran pals s paditur n pozicionin e puns
Teknologe Kimiste, dhe pas 34 vjet pune i jepet Urdhri pr largimin
nga puna, ndrkoh q ajo sht afr moshs s daljes n pension. Forcat
e armatosura, pas aderimit t Republiks s Shqipris n NATO, u
ristrukturuan dhe u miratua struktura e re. Me miratimin e strukturs s
re, sipas Urdhrit Nr. 353/2, dat 07.06.2010 Pr organizimin e LQFA, pr
kt pozicion pune krkohej arsimi i lart Kimi Industriale C-3 dhe niveli
i njohurive t gjuhs angleze sipas nivelit 2 t krkesave t NATO-s. Gjykata
shprehet se: Arsyeja e zgjidhjes s njanshme t kontrats s puns ishte
Mosprputhja e arsimit me vendin e puns. Veprimi i pals s paditur
(vijon pala paditse) n kushtet kur ajo kishte mbi 34 vjet eksperienc
pune n t njjtin pozicion pune, si dhe n kushtet kur ajo sht n prag t
daljes n pension pleqrie, sht arbitrar, i paligjshm dhe i palogjikshm.
N shtjen V. G kundr Drejtoris Arsimore Rajonale t Qytetit
Tiran,169 rezulton se e punsuara sht larguar nga detyra se nuk plotsonte
167
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 3807, dat 10.05.2010,
me objekt: detyrimine ans s paditur DRK Kombtare Tiran t dmshprblej me 21 paga
mujore pr shkak se ka shkel dispozitat t Kodit t Puns pr zgjidhjen e menjhershme t
marrdhnive t puns dhe nuk ka respektuar procedurat e parashikuara. Detyrimin e t paditurit
t kthej paditsen n detyrn e mparshme, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.
168
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1570, dat 22.02.2012,
me objekt: Detyrimin e pals s paditur ti paguaj paditsit: Dmshprblim n masn e 3 (tre) muajve
pag pr mosrespektim t afateve t njoftimit pr zgjidhjen e kontrats s puns; Dmshprblim
n masn e 2 (dy) muajve pag pr mosrespektimin e proedurave pr zgjidhjen e kontrats s
puns; Dmshprblim n masn e 17 (shtatmbdhjet) muajve pag pr vjetrsi shrbimi n pun;
Dmshprblim n masn e 12 (dymbdhjet) muajve pag pr zgjidhjen e kontrats s puns n
mnyr t menjhershme e t pajustifikuar; Shpenzimet gjyqsore pals s paditur, ku gjykata ka
vendosur pranimin e padis.
169
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1196, dat 21.02.2011,
ku gjykata e ka pranuar padin n mnyr t pjesshme.

- 99 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

kriterin e arsimit prkats n raport me pozicionin dhe detyrn konkrete.


N shtjen D. K kundr Spitalit Ushtarak Qendror Universitar
Tiran170rezulton sepaditsja ka qen n marrdhnie pune pran t
paditurit SUQU n detyrn e infermieres n kardiologji, reanimacion,
pneumonologji, infektiv. Ndrkaq, me shkresn, (urdhrkomunikimi)
nr.1080/1 prot., i sht njoftuar me shkrim largimi i saj nga puna me
motivacionin Pr shkak se me strukturn e re t SUQU-s Tiran, t
miratuar me urdhr t Ministrit t Mbrojtjes nr.1791, dat 01.10.2010, ajo
nuk plotson kriteret ligjore n fuqi, q jan si vijon: 1) arsim i lart, 2)
mosha nn 30 vje dhe 3) gjuha e huaj.Paditsja, ndonse ka nj vjetrsi
pune si infermiere pran pals s paditur prej 19 vjetsh, ajo nuk i plotson
aktualisht kriteret e reja ligjore. Pra, ajo nuk ka arsim t lart, sht 56 vje
dhe nuk zotron ndonj gjuh t huaj.
Kriteri i kufirit t moshs nn 30 vje, n vetvete, sht nj kriter me
natyr diskriminuese pr grupmoshat e femrave t punsuara q jan
mbi kt kufi. Megjithat, gjykata nuk e ka analizuar kt fakt, dhe, po
ashtu, edhe paditsja apo avokati i saj nuk e kan prdorur kt element
t rndsishm n argumentimin e tyre. Vendosja e nj kufiri moshe me
kalimin e t cilave t punsuarat penalizohen, sht m tipike tek femrat
se sa tek meshkujt. Kjo ul dhe trajton n mnyr negativisht penalizuese
femrat q kan prafrsisht mbi dhjet vjet pun, duke preferuar ato q
jan m t reja, por n t njjtn koh me m pak eksperienc profesionale.
Gjykata shprehet se: ... prsa i prket motivacionit t parashtruar n
kt gjykim nga pala e paditur pr largimin nga puna t paditses shpreh
bindjen e brendshme juridike se ky motivacion absolutisht nuk mund
t shrbej si shkak i ligjshm pr largimin nga puna t pals paditse -
prsa koh - q provohet plotsisht se n rastin n fjal pala e paditur nuk
ka respektuar as afatin dhe as procedurn e largimit nga puna sikurse
krkon pr t tilla raste Legjislacioni i puns n fuqi.
N shtjenA. LL kundr Institutit t Monumenteve t Kulturs,
Gani Strazimiri171, rezulton se: Paditsja ka filluar pun m
datn08.03.1999 pran Institutit t Monumenteve t Kulturs me detyr
sekretare. Nga shkurti 2001 dhe deri n mars 2010 e punsuara ka
ushtruar detyrn e prgjegjses s sektorit. Gjat periudhs 2006 -2007
170
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr .2806, dat 23.03.2012,
ku gjykata e ka pranuar padin.
171
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8778, dat 19.11.2010
me objekt: Detyrimin e pals s paditur t paguaj dmshprblimin n nj shum t barabart
me at t nj viti pune pr zgjidhjen e kontrats s puns pa shkaqe t arsyeshme dhe n mnyr
t menjhershme. Detyrimin e pals s padituri pr t paguar dmshprblimin n nj shum t
barabart me at t dy muajve pun pr zgjidhje te kontrates pa respektuar proeduren e zgjidhjes
se saj. Detyrimin pr t paguar dmshprblimin n nj shum t barabart me at t tre muajve
pun pr zgjidhje t kontrats s puns pa respektuar afatin e njoftimit. Detyrimin pr t paguar
shprblimin pr vjetrsin n pun prej 11 vjet, 2 muaj, e 12 dit, n t cilin Gjykata e Rrethit
Gjyqsor Tiran, ka vendosur pranimin e padis.

- 100 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

paditsja ka qen me leje lindje. Pas mbarimit t lejes s lindjes me


urdhrin Nr. 693, dat 03.08.2007 paditsja sht rikthyer n vendin e
puns si prgjegjse. Pas gati tre vitesh, me urdhrin Nr. 457/1 Prot, dat
20.5.2010 ka vendosur: Zgjidhjen e kontrats s puns, (n mbshtetje
t nenit 153 dhe 143/4 t ligjit Nr. 7961 dat 12.07.1995 Kodi i Puns,
i ndryshuar, si dhe t shkress Nr. 457 dat 17.05.2010), pr arsye se
pozicioni i paditses si prgjegjse sektori duhet t ishte i Diplomuar
me Arsim t Lart sipas piks 6 t VKM-s nr. 407, dat 21.06.2006
Pr miratimin e strukturs dhe t nivelit t pagave t npunsve t disa
institucioneve n varsi t ministrive t linjs.
N proceset gjyqsore q kan n themel t tyre konfliktin e
puns t shkaktuar si rezultat i riorganizimit apo i ristrulturimit t
tij, asnjher nuk sht br analiza e pasojave t ktyre proceseve
nn kndvshtrimin e nenit 17, pika 3 t ligjit pr barazin gjinore
n shoqri, i cili parashikon se; Gjat proceseve t riorganizimit dhe
reformimit t vendeve t puns, pundhnsi respekton rregullat e
prfaqsimit t barabart gjinor n prfundimin e marrdhnieve
t puns. Pr sa m sipr, sht shum e vshtir t kuptohet nse
femrat penalizohen m shum se sa meshkujt n rastet e pushimeve
kolektive nga puna, pr shkak t riorganizimit t pundhnsit. Mund
t jet rasti q te kryhen analiza ose monitorime m t hollsishme pr
t evidentuar efekte diskriminuese n praktik.

4.4.2 Ndryshimi i statusit tpunmarrsit si rezultat i mosplotsimit t


kritereve profesionale
Nshtjen D. D kundr Zyrs Arsimore Malsi e Madhe172, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr173 rezulton se me urdhrin
nr.18, dt.10/10/2007, Zyra Arsimore Malsi e Madhe, me motivacionin se
paditsja nuk ka arsimin prkats, ka urdhruar ndryshimin e statusit t
paditses nga edukatore definitive n edukatore provizore. Gjykata mon
se me ndryshimin e statusit t paditses, pavarsisht termave t prdorur
nga ana e pundhnsit, jemi para zgjidhjes s kontrats s puns n
mnyr t menjhershme.
N rastin konkret kontrata e puns, si edukatore definitive sht
zgjidhur nga ana e pundhnsit mbshtetur n Udhzimin nr.29,
dt.18/09/2006 t Ministrit t Arsimit Pr emrimet dhe lvizjet e personelit
msimor dhe drejtues n arsimin parauniversitar me motivacionin pr
mosprputhje t nivelit arsimor me vendin e puns.
N pikn 4.4 t kontrats kolektive t puns t vitit 2007, parashikohet
172
E ngjashme me kt praktik gjyqsore sht edhe shtja A. I kundr Drejtoris Rajonale
Arsimore Shkodr, e gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr me vendimin nr. 1994,
dat 22.07.2010, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis dhe pagimin e 6.5 pagave
mujore nga ana e pundhnsit.
173
Pr hollsira, mund t shihni Vendimin Nr. 847, dat 21.03.2008 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Shkodr, ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 101 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

si kriter q pr tu punsuar n arsimin parashkollor, punmarrsi duhet


q t kett paktn diplomn e shkolls s mesme pedagogjike ose t
nj shkolle tjetr t profilizuar pr msuesit, si jan shkollat e mesme t
muziks, artistike, t gjuhve t huaja dhe t fizkulturs.
N rastin konkret, paditsja ka punuar si edukatore n Shkolln e
Kamics. N vitin 2003, ajo ka mbaruar Shkolln e mesme pedagogjike
Elbasan, prandaj gjykata mon se paditsja e ka arsimin e duhur pr t
qen edukatore. Arsimimi i saj n Shkolln e mesme pedagogjike Elbasan
sht i mjaftueshem pr t qen edukatore.

5. Zgjidhja e kontrats s puns pr shkak t suprimimitose


riorganizimit t pundhnsit

Tregu i sotm, ndryshimi i organogramave t personave juridik,


evoluimi dhe zhvillimi i tyre, shkurtimi i organikave. Suprimimi i
vendeve t puns, shtimi i vendeve t reja t puns sht pjes e zhvillimit
t shoqris, shtetit, administrats publike, subjekteve tregtare, e t tjera.
Pr kt arsye, kto fenomene pranohen dhe rregullohen nga Kodi i Puns
dhe legjislacioni q lidhet me t.

5.1 Pushimet kolektive nga puna


Pushimet kolektive ndodhin kur pundhnsi sht i detyruar t
ndryshoj strukturn e tij organike pr shkak t vshtirsive financiare.
Neni 148 i Kodit t Puns parashikon: Vlersohet pushim kolektiv nga
puna prfundimi i marrdhnieve t puns nga pundhnsi pr arsye
q nuk kan t bjn me punmarrsin, kur numri i pushimeve nga
puna, brenda 90 ditve, sht t paktn 10 pr ndrmarrjet me deri n
100 punonjs, 15 pr ndrmarrjet me mbi 100 deri n 200 punonjs, 20 pr
ndrmarrjet me mbi 200 deri n 300 punonjs dhe 30 pr ndrmarrjet me
mbi 300 punonjs.
Kur t punsuarat pretendojn q jan larguar nga puna pr shkaqe t
pajustifikuara, ather para gjykats174 shtrohen dy probleme pr zgjidhje:
A mund t jet zgjidhja e kontrats s puns nga pundhnsi
njkohsisht edhe pa shkaqe t arsyeshme edhe pjes e nj pushimi
kolektiv nga puna? dhe,
A mund t prfitojn punmarrsit shprblimin pr vjetrsi n
pun n rastin e pushimit kolektiv nga puna?
Prsa i prket problemit t par t shtruar pr zgjidhje, gjykata, duke
iu referuar prmbajtjes s neneve 146 dhe 148 t Kodit tPuns, t cilat
parashikojn respektivisht zgjidhjen e kontrats s puns pa shkaqe t
arsyeshme dhe pushimin kolektiv nga puna, mon se ato nuk mund t
konkurrojn, por e prjashtojn njra-tjetrn nga zbatimi.
174
Pr hollsira, mund t shihni Vendimin Nr. 126, dat 19.01.2011 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Fier, ku gjykata ka vendosur rrzimin e padis.

- 102 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Zgjidhja e kontrats s puns nga pundhnsi nuk mund t jet


njkohsisht edhe pa shkaqe t arsyeshme, edhe pjes e nj pushimi
kolektiv nga puna.
Neni 146 i K.Puns parashikon zgjidhjen e kontrats s puns nga
pundhnsi, duke listuar disa shkaqe, t cilat e shndrrojn kt
zgjidhje n abuzive, ose si shprehet vet neni, pa shkaqe t arsyeshme.
Ndrkoh, neni 148 i Kodit tPuns parashikon pushimin kolektiv
nga puna, i cili konsiderohet i till n momentin q konstatohet nj
raport i caktuar midis numrit t punmarrsve t larguar, me numrin
e prgjithshm t tyre. Sipas ktij neni, do t vlersohet si pushim
kolektiv nga puna do rast kur prfundimi i marrdhnieve t puns
nuk ka t bj me punmarrsin dhe prek nj numr t caktuar prej tyre
n raport me numrin e prgjithshm t punmarrsve.
N kt kontekst, gjykata mon si kontradiktor qndrimin e paditses
se zgjidhja e kontrats s saj tpuns sht br, jo vetm pa shkaqe t
arsyeshme, por nga ana tjetr, sht edhe pjes e nj pushimi kolektiv nga puna,
pasi shkaqet e parashikuara nga kto dy nene nuk mund t mbivendosen n
mnyr kumulative me njra-tjetrn. Neni 148 i Kodit tPuns sht i qart
n kt drejtim dhe nuk l vend pr interpretime t tjera, duke e vlersuar si
pushim kolektiv nga puna prfundimin e marrdhnieve t puns me nj
numr t caktuar punmarrsish n raport me numrin e prgjithshm t
tyre dhe q ndodh pr shkaqe q nuk kan t bjn me ta.
Lidhur me pyetjen e dyt, pundhnsi nuk detyrohet q ti jap
punmarrsit shprblimin pr vjetrsi n pun n rastin e pushimit
kolektiv nga puna, ndrsa kur ai vendos q ta bj nj gj t till, kjo
sht njshtje e marrdhnieve t tij me punmarrsin dhe gjykata
nuk mund t ndrhyj n kt raport. Gjykata nuk mund t detyroj
pundhnsin q ti paguaj punmarrsit shprblimin pr vjetrsi n
pun n rastin e pushimit kolektiv nga puna, pr faktin e vetm se n nj
rast t mparshm, ai e ka br nj gj t till. Ky prfundim i gjykats
mbshtetet edhe nga fakti se n rastin konkret, i padituri Albpetrol
sh.a, Patos, i ka dhn t drejt punmarrsve q pas prfundimit t
procedurs s pushimit kolektiv nga puna t prfitojn pagn e nj viti,
ndrkoh q neni 148/5 i Kodit tPuns e detyron at si pundhns q
tu paguaj punmarrsve pas prfundimit t procedurs vetm pagn
gjat afatit t njoftimit. (neni 143 t K.P.), e cila maksimalisht sht tre
paga mujore pr punmarrsit me mbi tre vjet pun.
Dhnia e pags s nj viti n rastin e ktij pushimi kolektiv nga puna
nuk do t thot se n nj proces tjetr t mvonshm pushimi kolektiv,
pundhnsi Albpetrol sha, Patos t detyrohet nga gjykata ta bj nj gj t
till, kur ai vete nuk do ta monte t arsyeshme. Detyrimet e pundhnsit
ndaj punmarrsit mund t lindin vetm nga ligji ose nga marrveshjet mes
tyre dhe n asnj rast nga praktikat e mparshme n marrdhniet e tyre.
N disa raste t pushimeve kolektive del se pundhnsi preferon t

- 103 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

largoj nga puna grat, m shum se sa burrat, me pretendimin q burrat


jan kryefamiljar, ndrsa grat jo. Pr kt arsye, n pikn 5.2 n vijim
sht trajtuar n mnyr m t specifikuar ky problem.
N shtjen S. R kundr Institutit t Studimeve dhe Projektimeve t
Mbrojtjes, t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran175, rezulton se
trajtohet nj rast relativisht jo i zakonshm q lidhet me pushimin kolektiv
nga puna t punonjsve pr shkak t ristrukturimit t institucionit.
Gjykata konstaton se: ...n rastin konkret, n baz t shkress extra
Prot dt.17.07.2013 rezultoi e provuar se nInstitutine Studimeve dhe
Projektimeve t Mbrojtjes kan qen t punsuar 54 punonjs dhe kan
mbetur n pun 18 punonjs, duke u pushuar nga puna 36 punonjs176.
Nga ana tjetr, n prpjekje q pundhnsi t ndjek procedurat e
krkuara ligjore pr njoftimet dhe kshillimet me punonjsit e vet sht
hartuar shkresa nr. 414/2 prot. Procesverbal n kuadr t kshillimeve me
punonjsit, por gjykata mon se: ...ky akt n formn e nj procesverbali t
njanshm t br nga pala e paditur, ku nuk sht pasqyruar pjesmarrja
e punonjsve t cilve u suprimohet vendi i puns apo nj prfaqsi e
tyre, nuk mund t konsiderohet si nj procedur kshillimesh, pasi nuk
sht n prputhje me qllimin i jep ligji, pasi punonjsit nuk kan pasur
mundsi pr t dhn kundrshtimet apo propozimet e tyre me qllim
qt arrihet nj marrveshje pr marrjen e masave pr t shmangur ose
paksuar pushimet kolektive nga puna dhe pr t zbutur pasojat e tyre.
Jo n t gjitha rastet gjyqsore q lidhen me kt grup padish t
paraqitur n Gjykatn e Rrethit Gjyqsor kundr Institutit t Studimeve
dhe Projektimeve t Mbrojtjes sht ndjekur e njjta procedur. Po t
analizojm rreth 8 padi t paraqitura n gjykat, shohim jan ndjekur
dy standarde nga ana e pundhnsit: pr nj pjes t punonjseve sht
zbatuar procedura e njoftimit t ndrprerjes individuale t puns, krahas
procedurs s pushimit kolektiv, ndrsa pr disa t tjera jo. Prandaj
shohim se dy nga kto padi jan rrzuar nga gjykata, ndrkoh q t
tjera jan pranuar plotsisht apo pjesrisht. Ve ksaj, shohim se nga 54
punonjs q ka pasur Instituti pundhns, jan larguar nga puna 37
persona. N gjykat jan paraqitur 8 padi nga kta punonjs, nga t cilat 5
kan paditse punonjse femra dhe 3 kan padits burra.
N disa raste ristrukturimi i pundhnsit shkakton pushime nga
puna t punonjsve, ku punonjset gra jan m t riskuarat, pr shkak
175
Pr hollsira, mund t shihni Vendimin Nr. 9979, dat 07.10 .2013 t Gjykats s rrethit Gjyqsor
Tiran, i cili vendosi pranimin e pjesshm t padis, duke pranuar mosrespektimin e procedurave t
pushimitkolektiv nga puna dhe duke rrzuar pjesn pr mosrespektimin e procedurave t njoftimit
q lidhen me kontratn individuale t puns s paditses.
176
Neni 148 i Kodit t Punes parashikon: Vlersohet pushim kolektiv nga puna prfundimi i
marrdhnieve t puns nga pundhnsi pr arsye q nuk kan t bjn me punmarrsin, kur
numri i pushimeve nga puna, brenda 90 ditve, sht t paktn 10 pr ndrmarrjet me deri n 100
punonjs, 15 pr ndrmarrjet me mbi 100 deri n 200 punonjs, 20 pr ndrrmarrjet me mbi 200
deri n 300 punonjs dhe 30 pr ndrmarrjet me mbi 300 punonjs.

- 104 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

se burrat konsiderohen nga pundhnsi si kryefamiljar177 dhe si m


t rndsishm n mbajtjen e familjes. Ky sht nj nga rastet m tipike
t diskriminimit n pun t grave, sepse n rastet e ristrukturimeve ato
jan nj kategori m e brisht, pavarsisht nga eksperienca n pun q
kan pasur pran pundhnsit.
Kshtu, nshtjen S. O kundr Shoqris ARMO sh.a, (TEC
Ballsh)178,rezulton se n kuadr t ristrukturimit t TEC Ballsh paditsja
ka dal e papun sipas VKM 261, dat 27.02.2008179, pas nj eksperience
t gjat prej 31 vitesh pune. Gjykata gjat hetimit gjyqsor konkludon
se pala paditse ka qen punonjse e pals s paditur dhe ndrprerja e
marrdhnies s punsimit sht br n kuadr t ristrukturimit t
Armo sh.a, (n librezn e puns shkruhet shkaku i ndrprerjes: Dal e
papun sipas vendimit t Kshillit t Ministrave nr.261, dat 27.2.2008)
ajo prfiton t gjitha t drejtat e parashikuara n aktet e siprcituara
si dhe n Kodin e Puns n fuqi n R.Sh. N zbatim t VKM-s 261,
dat 27.02.2008 dhe udhzimit nr.250 dat 08.04.2008 pala paditse ka
prfituar vetm nj pjes t trajtimit, i cili fillon nga data kur punonjsit
dalin t papun dhe realizohet nga zyra prkatse e punsimit. Pala
paditse nuk ka prfituar t tr shprblimin deri n nj vit pag,pr
ndrprerje t marrdhnieve t puns,si dhe shprblimin pr vjetrsi
n pun. N lidhje me shprblimin deri n nj vit pag,pala paditse n
mbshtetje t provave t paraqitura dhe t akteve t siprcituara, rezulton
t mos ket prfituar periudhn prej dats 31.01.2009 deri m dat
16.07.2009 dhe n kto kushte prligjet plotsisht krkimi i saj.
N shtjen H. F kundr Albpetrol sh.a, Patos, rezultoi se paditsja ka
177
Shadow report on the implementation of the CEDAW Convention in Albania, pika 56.
Submitted by the Gender Alliance for development Center (GADC) The Albanian Women
Empowering Network (AWEN), The Network Against Gender-Based Violence and Trafficking,
submitted to the United Nations Committee on the Convention on the elimination of all forms of
discrimination against women, prgatitur nga Prof. Arta Mandro, Prof. Aurela Anastasi, Zj Mirela
Arqimandriti dhe Zj. Vera Lesko, qershor 2010.
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs, nr. 2633, dat 10.05.2013, ku
gjykata vendosi pranimin e pjeshm t padis.
178
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr nr. 3140, dat, 19.4.2010,
me objekt: detyrimin e pals s paditur t vazhdoj pagesn e shprblimit pr ndrprerjen
e marrdhnies s puns pr periudhn e mbetur nga muaji shkurt 2009 e n vazhdim,deri n
plotsimin e shprblimit prej nj viti page dhe detyrimin e pals s paditur ti paguaj pals padits
shprblimin pr vjetrsi n pun sa paga e nj pesmbdhjetditshi pr 31 vite pune t plota pran
pals s paditur. N kt vendim gjykata ka vendosur pranimin e padis.
179
Koment: Kshilli i Ministrave ka nxjerr nr. 261, dat 27.02.2008, Pr trajtimin e punonjsve
q dalin t papun nga procesi i ristrukturimit t ARMOsh.a, Tiran dhe ALBPETROL sh.a,
Patos. N kt VKM gjejm t rregulluar situatn kur Armo sh.a. Tiran dhe Albpetrol sh.a.
Patos, nxjerrin punonjsit e tyre si t papun, si pasoj e ristrukturimit. Sipas ktij akti nnligjor
prve trajtimeve, q parashikohen nga Kodi i Puns, punonjsit q dalin si t papun prfitojn, pr
nj periudh njvjeare, pages sipas pags bruto mesatare mujore individuale (pag baz+vjetrsi),
t vitit t fundit t puns. N prfundim t ksaj periudhe, punonjsit kan t drejt t aplikojn pr
t ardhurn nga papunsia.

- 105 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

qen punmarrse e t paditurit Albpetrol sha, Patos, me detyrn pompiste


pran Qendrs s Prodhimit t Nafts dhe Gazit Ballsh. N baz t VKM-se
nr.275, dat26.04.2010 Pr ristrukturimin e shoqrive tregtare me kapital
shtetror Albpetrol sha, Patos, Uzina Mekanike e Nafts Kuov sh.p.k dhe
Uzina Mekanike Patos sh.p.k, i sht komunikuar vendimi pr zgjidhjen
e kontrats s puns. Ristrukturimi i shoqris ka ndodhur pr shkak t
zbatimit t Marrveshjeve-Hidrokarbure me kompanit koncesionare q
lidhen drejtprdrejt me dorzimin e puseve dhe vendburimeve t nafts.
Dorzimi i vendburimeve t nafts ka sjell reduktimin e aktivitetit t
shoqris me pasoja t drejtprdrejta n treguesit ekonomiko-financiar
t saj, ka ka sjell si domosdoshmri reduktimin e numrit t punonjsve,
pr shkak t pamundsis s prballimit t shpenzimeve pr pagat e tyre.
Nga vendimi i gjykats marrim edhe disa t dhna me natyr
statistikore: Shoqria Albpetrol sh.a, Patos ka patur para ristrukturimit
4467 punonjs dhe pas ktij procesi ky numr do t reduktohej n 3173
punonjs, duke u zgjidhur kontrata e puns pr 1294 punonjs.Gjykata,
duke iu referuar numrit t punonjsve t larguar, si dhe prmbajtjes s
nenit 148/1 t Kodit tPuns, mon se zgjidhja e kontrats s puns s
paditses sht pjes e nj pushimi kolektiv nga puna.
Ktu mund t themi se gjykata prve analizs statistikore duhet t vijoj
analizn e saj pak m thell, duke hedhur drit mbi pushime masive nga
puna t graveose riorganizime ndrmarrjesh q mund t ken prekur grat
n mnyr disproporcionale. Kur themi se nbaz t nenit 17/3 t ligjit Pr
barazin gjinore n shoqri pundhnsi respekton rregullat e prfaqsimit
t barabart gjinor n prfundimin e marrdhnieve t puns, gjat proceseve
t riorganizimit dhe reformimit t ndrmarrjeve duhet t nnkuptojm se
asnjra gjini nuk duhet t prbj m shum se 70% t t pushuarve, ose
se numri i t pushuarve duhet t reflektoj pak a shumprbrjen e forcs
puntore q kishte ndrmarrja prpara riorganizimit.

5.2 Pozita e gruas kryefamiljare ose jo n pushimet kolektive


Legjislacioni shqiptar nuk e ka t evidentuar rolin e kryefamiljarit
n familje. Gjithsesi praktika dhe normat zakonore e kan pranuar rolin
e burrit si kryefamiljar. Kjo ndihet leht edhe kur shohim ligjin Pr
gjendjen civile180, n momente t tilla kur ka kontradikta pr vendosjen
e mbiemrit t fmijs, vihet ai i babait, etj.Megjithat, legjislacioni q
rregullon konfiguracionin e familjes dhe regjistrimin e saj e t antarve t
saj sht i ri dhe, si i till, sht hartuar duke mbajtur parasysh rregullimin
e marrdhnieve mbi bazn e barazis gjinore. Ai ka respektuar barazin
e t drejtave n kt kuadr t antarve madhor t familjes dhe nuk
parashikon ndonj pjestar me t drejta superiore ndaj antarve t tjer.
P.sh., nuk parashikohet ndonj koncept i kryefamiljarit dhe sht br
kujdes q gjuha e ligjit t njoh barazi ndrmjet bashkshortve.
180
Pr hollsira, shihni Ligjin Nr. 10129, dat 11.5. 2009 Pr gjendjen civile.

- 106 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Vese n konfliktet e puns q vijn nga shkurtimet e vendeve t puns


si rezultat i riorganizimit t pundhnsit, vrehet se gratjan t paratq
prekenngareformat dhe strukturimi,si nadministratn publikedhen
sektorin privat. Pr shembull, mediat shqiptarekandhnmbulimt
gjernhistorin eprotestave t organizuara ngapuntortfemra,t
punsuara n objektete prpunimitt naftsnKuov. Gratnuk gjenin
dot arsye pr t ruajtur punn e tyre kur drejtuesit e pundhnsit, nn
pretekstin ereforms, vendosn t mbajnnpun vetmata puntor
meshkuj qishin kryefamiljar. Nprotestate tyregratme t drejtvun
n dukje semnyra e vetmepr ato, pr tmbajtur vendet e tyre t puns,
ishte pr t marrnj divorc, i cili, ndr t tjera, sht me t vrtetduke
uinkurajuar ngae ashtuquajtura reform181.
Nshtjen gjyqsore V.K kundr A.K.U Tiran dhe Degs Rajonale
Durrs182, rezulton se paditsja sht larguar nga puna me mas disiplinore
pr parregullsit e konstatuara gjat kryerjes s praktikave t ngarkesave
dhe pr mosprdorim tertifikatave t reja. Ajo sht pjes e largimit t
disa punonjsve pr t njjtin shkak.
Gjykata e ka evidentura se paditsja rezulton t jet kryefamiljare
me fmij t mitur dhe n nj gjendje t rnd morale dhe sociale dhe
vazhdon t qndroj pa pun. Kt gjykata e ka marr n konsiderat
krahas fakteve t tjera n gjykim, duke vendosur dmshprblimin prej
pundhnsit n masn e 12 pagave mujore.
Gjykata konstaton se Urdhri Nr. 328, dat 22/11/2011 q vendosndr t
tjera edhe prdorimin e modeleve t reja t ertifikatave, pr moszbatimin
e t cilit sht larguar nga puna e punsuara, nuk ka gjetur zbatim jo
vetm n Drejtorin Rajonale Durrs, por n t gjitha Drejtorit e AKU-s
npr qarqe. Megjithat nuk jemi prpara nj refuzimi kolektiv nga ana
e inspektorve tAKU-s pr moszbatimin e urdhrit, por ai n vetvete
ka mbarturpaqartsi dhe pamundsi pr tu zbatuar n kto pika. Disa nga
pengesat kan t bjn me pamundsin e subjekteve pr tu informuar n
koh, lidhur me modelin e ri t certifikatave t krkuara, modele t cilat kan
qen t pa notifikuara nga Organizata Botrore e Tregtis, si detyrim i shtetit
shqiptar pjesmarrs n kto organizma. Paqartsi tjetr ka qen konfuzioni
q ka shkaktuar ky urdhr pr hyrjen n fuqi t tij, si dhe publikimet me
ndryshime pr vendet e importit, n Fletoren Zyrtare. Si prfundim,
shfuqizimi i pjess 2, aneksit 2 t Urdhrit nr. 328, dat 22/11/2011 lidhur me
modelet e ertifikatave tregon se kan ekzistuar shkaqe objektive reale q
181
Shadow report on the implementation of the CEDAW Convention in Albania, pika 56.
Submitted by the Gender Alliance for development Center (GADC) The Albanian Women
Empowering Network (AWEN), The Network Against Gender-Based Violence and Trafficking,
submitted to the United Nations Committee on the Convention on the elimination of all forms of
discrimination against women, prgatitur nga Prof. Arta Mandro, Prof. Aurela Anastasi, Zj Mirela
Arqimandriti dhe Zj. Vera Lesko, Qershor 2010.
182
Pr hollsira shihni Vendimin e Gjykats s rrethit gjyqsor Durrs, nr. 2633, dat 10.05.2013,
ku gjykata vendosi pranimin e pjeshm t padis.

- 107 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

kan uar n pamundsin e zbatimit t ktij urdhri.


Grupit i auditit t MBUMK-s pr dhnien e masave disiplinore Largim
nga detyra pr punonjsit t ciln nuk kan zbatuar apo ndjekur zbatimin
e nj pjese t Urdhrit nr. 328 konstaton se sht nj propozim ekstrem dhe
ndshkim kolektiv. Raporti i tyre i referuar n VKM nr. 94 dat 15/02/2006
Pr miratimin rregullores pr funksionet dhe procedurat e Kontrollit t
Brendshm Administrativ dhe Antikorrupsion t Kshillit t Ministrave,
rekomandon ndr t tjera q drejtori i Prgjithshm i Autoritetit Kombtar
t Ushqimit trishikoj masat disiplinore t dhna pr punonjsit e AKU-s,
referuar konstatimeve dhe konkluzioneve t siprcituara dhe Autoriteti
Kombtar i Ushqimit n bashkpunim me Drejtorin e Politikave dhe
Drejtorin Veterinare n Ministrin e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit, t koordinojn veprimtarin e tyre n t ardhmen n rastet e
ndryshimit t praktikave apo rregulloreve q dalin pr zbatim.
Megjithat, pavarsisht ktij rekomandimi AKU nuk e ka kthyer
n pun paditsen dhe personat e tjer duke mbajtur qndrim t
kundrligjshm. Madje, Ministria e Bujqsis, Ushqimit dhe Mbrojtjes s
Konsumatorit me shkresn Nr. 2832 prot. dat 25/06/2012 me urdhrin Nr.
223 dat 25/06/2012 duke par se urdhri Nr. 328 dat 22/11/2011 nuk u
zbatua n asnj rast, nga asnj person, ka shfuqizuar pikrisht at pjes t
urdhrit pr t cilin paditsja u largua nga detyra.

5.3 Zgjidhja e marrdhnies s puns pr shkak t suprimimit t vendit


t puns apo shkurtimeve n organik
Ka raste kur pundhnsi bn riorganizimin e tij dhe e suprimon nj
vend apo pozicion pune apo e shkurton organikn e tij. Nshtjen A. D
kundr Banka Pro Credit sha183 rezultoi se paditsja ka qen punonjse
pran pals s paditur Banka Pro Credit sh.a. Dega Fier, n detyrn
Arktare dhe ka punuar katr vjet n kt detyr. Shkaku i zgjidhjes
s kontrats s saj t puns ka ardhur si rezultat i ndryshimeve dhe
prmirsimit t sistemit online t banks, i cili tashm lejon kryerjen e m
shum veprimeve njhersh dhe se pr nevoja operacionale krkohet nj
ndryshim n planin e punsimit t pasqyruar n strukturn organizative
t Banks. Si rrjedhim, i ktyre ndryshimeve vendi i puns i punmarrsit
Arktar nuk sht m pjes e planit t punsimit t Banks. Gjykata ka
vlersuar se Banka duhet t paguaj si dmshprblim 12 paga mujore.
N shtjen R. H.Z. Q ... etj. kundr Drejtoris s Shndetit
Publik Shkodr, t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr184,
rezulton se Ministria e Shndetsis ka miratuar strukturn analitike t
Drejtoris s Shndetsis Shkodr, pr vitin 2010, n t ciln rezulton
q nuk ekziston m pozicioni i ndihms-stomatologut dhe si rezultat

Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4274, dat 30.04.2012.
183

Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 220, dat 01.02.2011,
184

ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 108 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

i shkurtimit n organik t ktij pozicioni gjasht paditsve, (nga t


cilt 5 femra), iu sht ndrprer marrdhnia e puns. Gjykata ka
vendosur dmshprblimin pr do paditse n masn e nnt pagave
mujore, duke e konsideruar se kontrata shtzgjidhur pa shkaqe t
justifikuara dhe n mnyr t menjhershme.
Tipikisht, pozicionet e stomatologve, ndihms-farmacistve,
ndihms-mjekve dhe mamive mbahen kryesisht nga grat, (ndoshta
kjo reflekton edhe stereotipi gjinore n kulturn vetjake dhe familjare
t kohs kur kto pozicione u krijuan dhe integruan n strukturat e
kujdesit shndetsor, ndoshta dikur edhe sistemi arsimor, apo ai i
formimit profesional inkurajonte pikrisht femrat pr tu prfshir n
kto profesione). Pr kt arsye, Ministriae Shndetsis duhet t ndrtoj
nj strategji pr t prcaktuar disa periudha tranzitore pr kt brez t
vjetr, me qllim qt mos penalizohen apo viktimizohen grat n mnyr
disproporcionale, derisa kto t arrijn moshn e pensionit. Nj mas
tjetr mund t jet q tMinistria/t prkatse ti shoqrojn proceset e
ristrukturimeve t institucioneve me programe shtes pr trajnime, t
cilat t prmirsojn aftsit e tyre profesionale dhe t rrisin shanset e
ktyre grupeve profesionistesh q t qndrojnende n treg. Nuk duhet
harruar se shteti duhet t kujdesetpr t mos humbur prvojn e tyre
shumvjeare dhe aftsit q kan fituar gjat ksaj periudhe t gjat pune.
N shtjen D. H kundr Bashkis Koplik185, t gjykuar nga Gjykata
e rrethit Gjyqsor Shkodr, rezulton se me vendim t Kshillit Bashkiak
sht miratuar struktura e re organizative e Bashkis Koplik dhe, sipas ktij
riorganizimi, sht shkurtuar vendi i puns i paditses, e cila ka punuar
prej vitit 2006 deri n vitin 2008 n detyra t ndryshme si prgjegjse e
Ndihms Ekonomike, prgjegjse e Zyrs s Taksave, inspektore finance,
etj. Kryetari i Bashkis Koplik ka vendosur largimin nga puna t paditses
me motivacionin e shkurtimit t vendit t saj t puns. Gjykata shprehet186:
Prsa i prket motivacionit t largimit nga puna, q ka t bj me faktin
q me vendim t Kshillit Bashkiak sht suprimuar vendi i puns pr
paditsen, gjykata mon se, konform nenit 153 tKodit tPuns, nuk
prbn shkak t arsyeshm pr largim t menjhershm nga puna.
Gjat periudhs s tranzicionit, shum gra dhe vajza kan humbur
punn e tyre si rezultat i ndryshimeve n sistemin politik, mbylljes s disa
sektorve t ekonomis, privatizimit t disa ndrmarrjeve, etj. Shum prej
tyre u detyruan t shikonin pr t mundsi t reja pr pun n Shqipri dhe
jasht vendit, dhe n shumicn e rasteve, kto mundsi t reja punsimi
nuk ereflektuan nivelin e arsimimit dhe kualifikimeve q kishin fituar n
185
Nj shtje t ngjashme mund t shihni edhe n Vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Kor,
nr. 299, dat 07.02.2011, n shtjen A. L kundr Brigads s Mbshtetjes Rajonale, Reparti
Ushtarak 1320, ku paditsja rezulton t jet larguar nga puna pr shkak t shkurtimit t organiks,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis dhe pagimin e 13 pagave nga pundhnsi.
186
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1606, dat 04.06.2008,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis.

- 109 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

sistemin e mparshm, pr shembull, grat inxhinieretekstili,fizikane,


grat dikur t punsuara nindustrin e rnd, etj. Edhe pse sistemi e njeh
teorikisht mundsit e pagess s kontributeve vullnetare t sigurimeve
shoqrore, pr shkak t mungess s informacionit dhe mjeteve t
pamjaftueshme financiare, kto gra nuk kan kontribuar n kto fonde
pr nj periudh prej 10 deri 15 vjetsh, gj q do t ndikoj n mnyr t
pashmangshme n statusin e tyre t ardhshm187.

5.4 Humbja e vendit t puns pr shkak t ristrukturimit t pundhnsit


Zgjidhja e kontrats s puns nga pundhnsi pr shkak t
ristrukturimit t tij sht nj rast i veant dhe parashikohet nga neni
138/3 i K. t Puns. N kt paragraf parashikohet se pushimet nga
puna t punmarrsve q ndodhin pr arsye ekonomike, teknologjike
ose strukturore, q krkojn ndryshime n planin e punsimit jan t
vlefshme, por duhet t respektojn rregullat e prcaktuara ligjore. Nga
interpretimi i ketij neni rezulton se pushimi nga puna i punmarrsit,
pr shkaqet e prmendura m sipr, duhet t bhet duke u respektuar,
prpara s gjithash, afati i njoftimit dhe procedura e zgjidhjes s
kontrats s puns, t parashikuara nga nenet 143 dhe 144 t Kodit t
Puns, q prfshihen n kreun XIV t tij.
N shtjen gjyqsore Xh. Gj kundr Bordit t Kullimit, Fier e
gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Fier188, rezulton se shkaku i zgjidhjes
s kontrats s puns me paditsen ka qen shkurtimi i vendit t saj t
puns n kuadr t ristrukturimit t t gjith Bordit t Kullimit. Gjykata
ka vendosur t rrzohet padia n pjesn ku sht krkuar detyrimi i t
paditurit pr t dmshprblyer paditsen me 12 paga mujore, pr shkak
t zgjidhjes s menjhershme dhe t justifikuar t kontrats s puns.

6. Konfliktet e puns q lidhen me mundsit pr karrier

Mundsit e fitimit t nj profesioni kundrejt nj konkurrimi t drejt


dhe objektiv, prmes provimeve, testeve, etj.,nxjerrin m tepr n pah
aftsit e grave dhe vajzave.. Kshtu p.sh. n Shkolln e Magjistraturs
prgatiten gjyqtart dhe prokurort e rinj t seleksionuar prmes
konkurrimit, numri i t cilve dshmon pr rreth 70 % femra m shum
se meshkuj. E njjta gjndodh edhe n Fakultetet e Drejtsis, ku numri i
studenteve vajza sht m i lart se sa djem. Po t vijojm m tej, shohim
187
Shadow Report on the implementation of the CEDAW Convention in Albania, pika 236,
Submitted by the Gender Alliance for development Center (GADC) The Albanian Women
Empowering Network (AWEN), The Network Against Gender-Based Violence and Trafficking,
submitted to the United Nations Committee on the Convention on the elimination of all forms of
discrimination against women, prgatitur nga Prof. Arta Mandro, Prof. Aurela Anastasi, Zj Mirela
Arqimandriti dhe Zj. Vera Lesko, Qershor 2010.
188
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 22.06.2007, ku
gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 110 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

q edhe n gjyqsor ndodh e njjta gj n shkallt e para t gjyqsorit.


Ndrsa kur ngjitemi n Apel apo n Gjykatn e Lart dhe Prokurorin e
prgjithshme numri i grave, me ngjitjen e shkallve t karriers, ulet.
Megjithat rastet gjyqsore kur grat pretendojn respektimin e
karriers s tyre, ndonse i vogl, prsri shti pranishm n praktikn
gjyqsore. Kshtu nshtjen A. O kundr Drejtoris s Prgjithshme t
Policis s Shtetit189, rezulton se paditsja krkon anullimin e Urdhrit
Nr.240/1,dt.17.01.2009 t Drejtorit t Prgjithshm t Policis s Shtetit,
prsa i prket dhnies s grads Inspektor, detyrimin e pals s
paditur ti njoh paditses si vjetrsi shrbimi, arsimin e lart sipas
diploms Nr.451-A n Akademin e Rendit Publik dhe kohn e pritjes
pr tu emruar n detyr, detyrimin e pals s paditur pr ti dhn
paditses gradn policore Nnkomisar dhe pranimin e t gjitha
t drejtave q rrjedhin nga kjo grad q nga momenti i ripranimit.
Pundhnsi prapsoi se n kohn e prfundimit t studimeve t larta
policore, nuk sht emruar n strukturat e Policis s Shtetit, pr
shkak t mungess s funksioneve t lira nstrukturat e saj.
Gjykata mon se periudha 10-vjeare n t ciln ajo qndroi n pritje t
emrimit duhet prfshir gjithashtu n periudhn e vjetrsis n shrbim,
duke plotsuar n kt kontekst, periudhn 8-mujore, t paplotsuar nga
vitet e shkolls n funksion t grads N/Komisar. Ky qndrim i gjykats
mbshtetet n faktin se strukturat drejtuese t Policis s Shtetit, kan qen
t detyruara ti caktonin paditses nj funksion q prputhej me nivelin e
saj arsimor duke i njohur rrjedhimisht edhe gradn korresponduese. Injorimi
pr 10 vite i ksaj rrethane, me argumentin e mungess s vendeve t lira,
do t prligjej vetm n rast se pas diplomimit t paditses do t provohej se
n strukturat e Policis s Shtetit, prgjat ksaj periudhe nuk ka qen kryer
asnj emrim. N kt kontekst, gjykata mon se n rastin konkret, pala e
paditur ka manifestuar munges vullneti pr t angazhuar n strukturat e
saj nj person pr t cilin shteti shqiptar, kishte investuar 3 vite shkollimi.
Pikrisht pr shkak t ksaj munges vullneti, gjykata mon se paditsja
sht penguar t zhvilloj karriern e saj, e cila n rrethanat e parashtruara,
nuk mund t lejohet kurresesi t nis me nj grad q prjashton nivelin
arsimor rrespektiv, duke e barazuar at me me do person tjetr q
prfshihet n strukturat e Policis s Shtetit pa pasur arsimin e lart.
Gjykata shprehet se: Gjykata mon se pala e paditur, n momentin
e pranimit t paditses n strukturat e Policis s Shtetit duhej t kish
pasur n vmendje periudhn 10-vjeare t mosemrimit t saj dhe
mbi bazn e ksaj t dhneduhej ta caktonte n nj funksion q do
t prligjte dhnien e grads q i korrespondonte 13-viteve t saj t
vjetrsis, (periudh shkollimi dhe mosemrimi).
Duke krijuar kt standard, ka n thelb prbn qllimin kryesor t
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4918, dat 06.05.2013,
189

ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.

- 111 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

veprimtaris gjyqsore, gjykata krijon premisat e nevojshme per disiplinimin


e veprimtaris s organeve shtetrore, pr t mos iu shmangur detyrimit t
zbatimit me korrektsi t legjislacionit mbi bazn e t cilit ajo funksionon.

7. Ngacmimi seksual n marrdhniet e puns

N gjith praktikn gjyqsore q analizuam pr interes t ktij


materiali n pes gjykata t rndsishme n shkall vendi nuk na rezultoi
i shprehur si shkak i ndrprerjes s marrdhnies s puns ngacmimi
seksual. Megjithat, prtej ans s dokumentacionit n form padie,
prapsimi, procesverbali, relacioni, vendimi apo urdhri, n bisedat
jasht sallave gjyqsore diskutohen edhe rastet e ngacmimeve seksuale
kryesisht nga pundhns meshkuj ndaj t punsuarave femra. Kjo sht
m e evidentuar n marrdhniet e puns n administratn publike.
Kshtu, n nj shtje gjyqsore q nuk ka si objekt padie marrdhniet
e puns, por lidhet me shprblimin e dmit ndaj emrit dhe personalitetit
t nj titullari t administrats publike ndaj nj kanali televiziv pr shkak
t transmetimit t nj videoje,shohim q evidentohet ngacmimi seksual
ndaj nj vajze q i premtohej pr t filluar nj marrdhnie pune.
M konkretisht, n shtjen Y. P kundr Top Channel Sh. A rezulton
se n datn 4 mars 2009 n emisionin FIKS FARE t ors 20:15 t pals
s paditur sht prezantuar nj video e marr nga kamera e fsheht. N
nj sekuenc televizive sht paraqitur vajza q krkonte t punsohej e
ndodhur ne banesn e titullarit t administrats publike duke diskutuar
me tn lidhje me mundsin e pjesmarrjes s saj n panaire t ndryshme,
duke shfrytzuar pr kt paraqitjen e saj t jashtme. N shtpin e tij,
sipas videokasetes, titullarii krkonte vajzs pr tu zhveshur prpara tij
me argumentin se duhej shikuar, pasi do e punsonte at n Agjencin e
Turizmit, ku do merrte pjes n panaire.
Ndrkoh pr kt rast ka filluar edhe shtje penale. Organi i
Prokuroris Tiran, m dt. 14/10/2009 ka regjistruar procedimin penal
me nr. 3724 pr veprn penale t Korrupsionit pasiv t funksionarve t
lart shtetror ose i t zgjedhurve vendor t parashikuar nga neni 260 i
Kodit Penal. Organi i Prokuroriska arritur n konkluzioninse regjistrimi,
si m sipri kryer nga i padituri Top Channel SH.A, pa autorizimin e
autoriteteve shtetrore nuk prbn prov n kuptimin procedurial,pasi
ky regjistrim sht marr n mnyr t fsheht dhe jo sipas burimeve t
parashikuara nga Ligji Procedurial Penal n fuqi190;
Po kshtu, Organi i Prokuroris s Rrethit Gjyqsor Tiran ka arritur n
190
Sipas vendimit Nr. 5046, dat 18.06.2010 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, gjykata
argumenton se regjistrimi me kamera t fsheht ne kuptim te neneve 149, 151/4,221,222 dhe 226
t Kodit t Procedurs Penale, por edhe n baz t nenit 32/2 t Kushtetuts s Republiks s
Shqipris sht i paprdorshm si prov n procesin penal dhe e ka dmshprblyer paditsin me
400 mij Euro.

- 112 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

konkluzionin tjetr se nuk rezulton e provuar qtjet shfrytzuar n mnyr


abuzive funksioni shtetror pr t krkuar n mnyr t drejtprdrejt apo
trthorazi prfitime t parregullta, veprime seksuale n kmbim t kryerjes t
veprimeve q lidheshin me detyrn apo funksionin e tij191.
Ve ksaj,n nj rast tjetr praktik, nga raportimet dhe ankimet e
bra prpara Zyrs s Komisionerit pr Mbrojtjen nga Diskriminimi,
rezulton se e punsuara mbshtetur n nenin 33 t ligjit nr. 10221, dat
4.02.2010, Pr mbrojtjen nga diskriminimi ka paraqitur ankes pr
ngacmimet seksuale t eprorit t saj. Ky rast evidentohet edhe n
praktikn gjyqsore ku nshtjen N. .kundr Kryetarit t Bashkis
Kamz, Tiran, t gjykuar nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran192,
rezulton se e punsuara ka punuar si ekonomiste nga 07.12.2009 deri
n datn 26.08.2011, dat kur sht ndrprer marrdhnia e puns,
duke mos u respektuar as procedura e krkuar ligjore, e cila sht edhe
n prputhje me Konventn nr. 158, t ONP-s pr ndalimin e punsimit
me iniciativn e pundhnsit, nenet 8 dhe t saj.
N vendimin gjyqsor nuk del asnj element i ngacmimit seksual.
Ndrsa n ankimin e paraqitur nga Zyrs s Komisionerit pr Mbrojtjen
nga Diskriminimi eprori e ka ngacmuar duke i drguar mesazhe
telefonike t tilla si: gzuar shpirt, pu-pu, t kam xhan, t dua
shum zemr, Ok shamikuqe q po e humb lirin si gjith t tjerat, e
t tjera. Mesazhi i fundit dshmon edhe se ky veprim sht me prsritje
pr titullarin e administrats publike lokale. Ai fillimisht e ka kaluar n
nj detyr me 50% pag m t ult dhe pastaj e ka hequr fare.
E punsuara ka njoftuar Kryetaren e Kuvendit, Kryeministrin, e ka br
prezent n media por, halli i saj nuk sht zgjidhur. Sipas prfaqsueseve
ligjore t paditses ky diskriminim sht br pr shkak t gjinis.193
191
Koment: Madje, gjykata v n dukje se: ... sipas nenit 8 t Konvents Europiane pr t Drejtat e
Njeriut sht sanksionuar se: dokush ka t drejtn e respektimit t jets s tij private dhe familjare,
baness dhe korrespondencs s tij. Ndrsa nnenin 15 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris sht
sanksionuar se: T Drejtat dhe Lirit Themelore t Njeriut jan... t padhunueshme dhe qndrojn n
themel t t gjith rendit juridik. Kurse nnenin 17 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris sht
sanksionuar se: Kufizime t t drejtave dhe lirive t parashikuara n kt Kushtetut mund t vendosen
vetm me ligj... dhe se kto kufizime nuk mund t cnojne thelbin e lirive dhe t drejtave dhe n asnj
rast nuk mund t kalojn kufizimet e parashikuara n Konventn Europiane pr t Drejtat e Njeriut. Po
kshtu nnenin 36 t Kushtetuts s RSH sht sanksionuar se: Liria dhe fshehtsia e korrespondencs
ose e cdo mjeti tjetr t komunikimit jan t garantuara.Gjithashtu, nnenin 37 t ksaj Kushtetute sht
sanksionuar shprehimisht se: Paprekshmria e baness sht e garantuar. Vec sa sipr ,vihet n dukje
se nnenin 41 t Kushtetuts s R.SH sht sanksionuar se: E drejta e prons private sht e garantuar.
Prfundimisht, Gjykata duke analizuar cshtjen e respektimit t ktyre parimeve, t t drejtave dhe lirive
themelore t njeriut si m lart, konstaton se n rastin n gjykim i padituri Top Channel SH.A ka shkelur
n mnyr t hapur t drejtat dhe lirit themelore t njeriut.
192
Pr hollsira shihni Vendimin Nr. 7064, dat 06.07.2010 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Tiranku gjykata ka vendosur detyrimin e pundhnsit t dmshprblej t punsuarn me 17
paga mujore. Ku vendim sht ln n fuqi edhe nga vendimi i Gjykat s Apelit Tiran, nr. 522,
dat 05.03.2013.
193
Ky rast sht raportuar nga Qendra pr Nisma Ligjore, e cila ka qen mjaft aktive n mbrojtje e

- 113 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

8. Zgjidhja e kontrats s punsn tejkalim t kompetencave t


prfaqsuesit t pundhnsit

Nshtjen M. M kundr Drejtoris t Shrbimit t Trupit Diplomatik,


pran Ministris s Jashtme194, rezulton se urdhri pr zgjidhjen e
marrdhnies s puns s paditses sht marr n kundrshtim me
legjislacionin n fuqi dhe n tejkalim t kompetencave nga pundhnsi.
Paditsja prve detyrs s saj si Shefe e Sektorit t Zbatimit t Projekteve
dhe Riparim-Mirmbajtjes pran pals s paditur, me urdhrin me
nr.465, dat 17.10.2007 t Ministrit t Punve t Jashtme, sht emruar
edhe antare e Kshillit Drejtues t D.SH.T.D. Bazuar n Rregulloren e
Brendshme t Funksionimit t D.SH.T.D., sht parashikuar seKshilli
Drejtues prbhet nga 5 antar, t cilt emrohen pr nj periudh
kohore katrvjeare nga Ministri i Punve t Jashtme, i cili ka t
drejtn e shkarkimit t tyre me nj vendim t motivuar.Po kshtu, pr
kompetencat e Drejtorit, sht parashikuar se ai shkarkon nga detyra ose
pushon nga puna, me vendim t motivuar do punonjs, prve antarve
t Kshillit Drejtues. Gjykata vendosi pranimin e pjesshm t padis dhe
dmshprblimin e s punsuars me 17.5 rroga mujore.

9.Pamundsia e parapagimit t takss gjyqsore nga ana e t


punsuarave

Padit q rrjedhin nga marrdhniet e puns jan padi q rrjedhin nga


nj marrdhnie kontraktore e lidhur midis punmarrsit dhe pundhnsit
dhe e rregulluar nga dispozitat urdhruese t Kodit t Puns. Duke qen
se pala pundhnse sht pala me pambrojtur, Kodi ka parashikuar dhe
dmshprblimet prkatse n rast t zgjidhjes s kontrats pa shkaqe t
arsyeshme ose pr shkaqe abuzive dhe tpajustifikuara.
Kodi i Procedurs Civile n nenet 156, paragrafi i dyt195 dhe 158/a196
parashikon edhe rregullat e procedurat q duhet t ndiqen pr paraqitjen
e padis n gjykat, prfshir edhe skemn e vlersimit dhe mnyrn e

t drejtave t grave nga diskriminimi, dhe n rastin n fjal ka dhn asistencn e saj juridike pr
paraqitjen e ksaj shtjeje n t gjitha hallkat e nevojshme.
194
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4959, dat 16.05.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjesshm t padis.
195
Neni 156 paragrafi i dyt i Kodit te Procedures Civile, i titulluar Aktet q i bashkngjiten padis,
prfshir n Kreu I Hartimi, paraqitja n Gjykat, njoftimi i padis dhe veprimet prgatitore
parashikohet se Me paraqitjen e krkespadis paguhet taksa mbi aktet, si dhe shpenzimet e
nevojshme pr njoftimet ose shrbimet e tjera gjyqsore
196
N nenin 158/a t Kodit t Procedurs Civile parashikohet se Gjyqtari cakton, pr do shtje,
seancn prgatitore, ku thirren palt ose personi i tret, pr t prcaktuar natyrn e mosmarrveshjes
dhe krkon prej tyre shpjegimet e nevojshme, si dhe prcaktimin e provave pr vrtetimin e
pretendimeve e t prapsimeve t tyre. Gjyqtari me vendim, kryen kto veprime: Krkon nga
paditsi q krkespadia t plotsohet me t gjitha elementt e nevojshm t prcaktuar n nenet
154 dhe 156 t ktij Kodi ...

- 114 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

pagimit t shpenzimeve gjyqsore197.


Punmarrsi detyrohet t parapaguaj taksn gjyqsore t parashikuar
me ligj, n masn 3% t shums s dmshprblimit q ai krkon nga
pundhnsi prmes procesit gjyqsor198. Ndrsa lidhur me mundsin
q punmarrsi t krkoj n procesin gjyqsor thjesht rikthimin n pun,
mund t themi se ai nga pikpamja e s drejts materiale, nuk ka t drejt
ta krkoj kthimin n pun, por nga pikpamja proceduriale kjo e drejt
nuk mund t kufizohet. N kto raste, kur kemi kt objekt (kthim n
pun), tarifa do t vlersohej nga Gjykata 0 lek. Kuptohet q kthimi
n pun mund t krkohet vetm n ato raste kur vet ligji i posam
parashikon t drejtn e pals pr kthimin n pun, pas prfundimit t saj
n kundrshtim me ligjin. Por n do rast dmshprblimet, si krkime t
veanta, i nnshtrohen parapagimit t takss gjyqsore.
Sipas ligjit Nr.9975, dat 28.07.2008 Pr Taksat Kombtare, dhe tabels
A, t Shtojcs Nr.1, t udhzimit Nr.13, dat 12.02.2009 Pr prcaktimin e
tarifs s shrbimit pr veprime dhe shrbime t administrats gjyqsore,
Ministriss Drejtsis, prokuroris, noteris dhe Zyrs s Regjistrimit
t Pasurive t Paluajtshme (i ndryshuar me udhzimin Nr. 991/3, dat
02.03.2010), parashikohet shprehimisht se:
Tarifa
1. Krkes q paraqitet n gjykat:
a) pr pension ushqimor 0
b) pr vrtetim fakti 800
2. Krkespadi q paraqiten n gjykat:
a) padi pr zgjidhje martese 9 000
b) padi pr pavlefshmri t veprimeve juridike 12 000
c) padi t rrjedhura nga marrdhnie kontraktore, si dhe pr
shkaktim dmi:
i) me vleft deri n 100 000 lek 12 000
ii) me vleft mbi 100 000 lek 3%
) padi pr pjestim pasurie 12 000
d) padi pr kthim n pun 0
Pra, mungesa e parapagimit t plot t takss gjyqsore e bn kt
padi n trsin e saj t konstatohet me t meta dhe t kthehet n rast t
mosplotsimit ts mets brenda afatit t caktuar nga Gjykata. N kushtet
kur nga ana e pals paditse dhe prfaqsuesit t saj, nuk rezulton q
197
N nenin 102 dhe 104/1 t Kodit t Procedurs Civile, parashikohet se Shpenzimet gjyqsore
prbhen nga taksa mbi aktet, shpenzimet pr aktet q kryhen, si dhe nga shpenzimet e tjera t
nevojshme t gjykimit. Pr ngritjen e padis paguhet taksa mbi aktet n rastet dhe n masn e
caktuar sipas ligjit dhe Taksa mbi aktet paguhet n baz t vlers s padis.
198
N baz t udhzimin Nr.13, dat 12.02.2009 Pr prcaktimin e tarifs s shrbimit pr veprime
dhe shrbime t administrats gjyqsore, Ministris s Drejtsis, prokuroris, noteris dhe Zyrs
s Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme (i ndryshuar me udhzimin Nr. 991/3, dat 02.03.2010), del
e qart se pr padit t rrjedhura nga marrdhnie kontraktore, si dhe pr shkaktim dmi, kur kalojn
vlern 100.000 lek t objektit t padis nuk jan 12.000 lek, por 3% t vlers s objektit t padis.

- 115 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

t jet plotsuar e meta, (pagimi i takss gjyqsore n afatin e caktuar)


dhe kundrshtohet parapagimi i saj, nga ana e Gjykats, arrihet n
prfundimin se padia e paraqitur duhet t kthehet me t meta, bazuar kjo
n nenin 154/a paragrafii katrti Kodit t Procedurs Civile199.
Kshtu, n shtjen E. A kundr Shoqeris TVAlsat Sh.a200
rezulton se paditsja krkon nga pundhnsi 25 paga mujore
dmshprblim dhe nuk ka parapaguar taksn gjyqsore. Gjykata
vendos me vendimin e ndrmjetm t dats 21.10.2013, q pals
paditse ti caktohet nj afat pr plotsimin e t metave t padis ndr t
tjera dhe e meta prsa i prket pagimit t takss gjyqsore t llogaritur
3% mbi vlern, meq vlera e objektit t padis i kalonte 100.000 lek.
Kjo e met e padis duhej t plotsohej nga pala paditse deri n
seancn prgatitore. Meqnse pala paditse refuzon t paguaj taksn
gjyqsore pr pamundsi t saj financiare, ather gjykata vendos
kthimin e krkespadis dhe t akteve t tjera pals paditse.
Situata e mospagimit t takss gjyqsore nuk sht tipike, megjithat
ndeshet n proceset gjyqsore. Paaftsia paguese godet m tepr grat q
jan pa mjete jetese, t divorcuara, grat e veja, etj. Pr kt arsye, sht
mir q proceset gjyqsore q lidhen me konfliktet e puns, (dhe pr
pjesn m t madhe t qytetarve shqiptar t ardhurat sigurohen vetm
nga puna), legjislacioni t parashikoj mundsin q taksa gjyqsore t
paguhet n fund t procesit nga pala humbse, q n rastin e zgjidhjes pa
shkaqe t arsyeshme t kontrats sht pundhnsi.

10. Barra e provs n proceset gjyqsore q rrjedhin nga


marrdhniet e puns

Sipas nenit 144/5/1 t Kodit t Puns, barra e provs pr t vrtetuar


se proedura e zgjidhjes s kontrats s puns sht respektuar, i takon
pundhnsit. Fryma (ratio legis) e zbatimit t ksaj proedure sht dhe
199
Neni 154/a paragrafi i katrt i Kodit te Procedures Civile parashikohet shprehimisht se: Kur
krkespadia nuk i plotson kushtet e prmendura n kt kre, Gjyqtari i vetm ia kthen paditsit n
kohn e paraqitjes s saj ose ai njofton me shkrim pr plotsimin e t metave, pasi t jet shnuar n
padi data e paraqitjes, caktohet nj afat pr plotsimin e t metave. Deri n kt dat padia mbetet
pa veprime. Kur paditsi nuk plotson t metat brenda afatit t caktuar krkes padia quhet se nuk
sht paraqitur dhe i kthehet paditsit s bashku me aktet e tjera. ...N kt mnyr veprohet edhe
kur t metat konstatohen gjat gjykimit t shtjes .
200
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, Nr 11052, dat 06.11.2013
me objekt: Detyrimin e pals s paditur pr t dmshprblyer paln paditse me 25 paga: 1.Pagn
e nj viti pune pr zgjidhje t menjhershme dhe pajustifikuar t marrdhnies s puns; 2.Pagn
e afatit t njoftimit; 3.Shprblimin pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes s kontrats.
4.Pagimin e pushimeve vjetore t vitit 2013. 5.Detyrimin e pals s paditur t paguaj n favor t
paditsit: pagn e papaguar pr muajt Mars, Prill, Maj, Qershor, Gusht, Korrik, Shtator. Detyrimin
e pals s paditur t kryej n favor t paditsit, pagesn e t gjitha kontributeve shoqrore dhe
shndetsore q nuk jan kryer gjat periudhs s punsimit t tij, pran Shoqris TV-Alsat sha.
Sigurimin e padis, duke u bllokuar asetet, pronat ose llogarit bankare t Shoqris TV-ALSAT
sh.a, deri n zgjidhjen prfundimtare t shtjes. Ekzekutimi i prkohshm i vendimit t Gjykats.

- 116 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

n prputhje me Konventn Nr. 158 t ONP Pr ndalimin e punsimit


me iniciativn e pundhnsit, nenet 8, 9 t tij.Prova ligjore q prcakton
respektimin e ksaj proedure jan njoftimet me shkrim pr zhvillimin e
takimit dhe njoftimit t zgjidhjes.
Nshtjen gjyqsore E. L kundr Prisma & Co sh.p.k, Gjykata e Rrethit
Gjyqsor Tiran201 shprehet se: ... pretendimet se paditsja ka shkelur
disiplinn n pun ngelen n kuadrin e thnieve t t paditurit dhe nuk u
provuan me asnj prov shkresore nga prfaqsuesi i saj edhe pse gjykata
i dha koh dhe mundsi pr nj gj t till. I takonte barra e provs t
paditurit, n baz t nenit 12 t K.Pr.Civile, pr t provuar pretendimet e
saja n lidhje me largimin nga puna t paditses.T paprovuara mbeten
edhe vrejtjet e dhna paditses nga e paditura pasi, n asnj prov
shkresore nuk rezultoi e nuk u provua q paditsja t ishte vn n dijeni
t masave disiplinore dhn asaj.
Lidhur me sa m sipr mendojm se forma shkresore e njoftimit ka
vlern e vet t padiskututeshme. Megjithat, ndoshta ka ardhur koha
q shkresat dhe njoftimet e ardhura nga e-maili zyrtar i kompanis
dhe punmarrsit t mund t konsiderohen zvendsues t shkresave,
meqense nga pikpamja e procedurale civile e praktiks gjyqsore email-
et jan prova shkresore. Kjo mund t ket nevoj edhe pr nj amendim
ligjor n Kodin e Puns pr rastin e njoftimeve, ku t parashikohet edhe
posta elektronike, sepse nj gj e till vjen edhe si nevoj praktike n
kushtet e jetes moderne e dinamike.
N shtjen E. K kundr Shoqeris Primo Comunications shpk202
rezulton se n procesin gjyqsor u paraqitn me cilsin e provs prve
urdhrit t largimit nga puna edhe dshmia e M. Zish-administratore e
prgjithshme e pals s paditur, si dhe email-et e periudhs prill 2012
korrik 2012.
Lidhur me email-et, gjykata vendosi q t mos i pranonte apo
administronte si prova:...pasi ato nuk jan t parashikuar shprehimisht si
t tilla nga Kodi i Procedurs Civile dhe nuk u konfirmuan gjat gjykimit
nga pala paditse pr shkak tkarakterit t njanshme dhe selektiv t tyre.
Nga ana tjetr, gjykata vijon se: ... pala e paditur e cila i paraqiti me cilsin
201
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, Nr 11052, dat 06.11.2013
me objekt: Detyrimin e pals s paditur pr t dmshprblyer paln paditse me 25 paga: 1.Pagn
e nj viti pune pr zgjidhje t menjhershme dhe pajustifikuar t marrdhnies s puns; 2.Pagn
e afatit t njoftimit; 3.Shprblimin pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes s kontrats.
4.Pagimin e pushimeve vjetore t vitit 2013. 5.Detyrimin e pals s paditur t paguaj n favor t
paditsit: pagn e papaguar pr muajt Mars, Prill, Maj, Qershor, Gusht, Korrik, Shtator. Detyrimin e pals
s paditur t kryej n favor t paditsit, pagesn e t gjitha kontributeve shoqrore dhe shndetsore q
nuk jan kryer gjat periudhs s punsimit t tij, pran Shoqris TV-Alsat sha. Sigurimin e padis,
duke u bllokuar asetet, pronat ose llogarit bankare t Shoqris TV-ALSAT sh.a, deri n zgjidhjen
prfundimtare t shtjes. Ekzekutimi i prkohshm i vendimit t Gjykats.
202
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9714, dat 01.10.2013,
ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe detyrimin e pundhnsit q ta dmshprblej
punmarrsen me nnt paga mujore.

- 117 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

e provs nuk arriti t provonte para gjykats karakterin e tyre jo przgjedhs-


selektiv, por q ato prbnin trsin e plot t email-eve t shkmbyera mes
palve pjesmarrse dhe n pasoj gjykata nuk mund t krijoj bindjen e
plot pr vrtetsin e tyre,zhveshur nga karakteri selektiv/i njanshem i
pretenduar nga pala paditse;(pala e paditur kishte mundsin t vrtetonte
sa m lart n kushtet e aksesit t plot n sistemin e saj kompjuterik).
N lidhje me dshmin e shtetases M.Z q ka qn me detyrn e
Administratores s shoqris dhe ka qen ajo n kt cilsi q ka marr
vendimin pr largimin nga puna tpunmarrses, gjykata thekson se: ...
nuk u paraqit ndonj prov konkrete n mbshtetje t dshmis s saj,t
thnieve t saj duke br q ato t ken karakter t njashm n kushtet
kur sht po kjo ish-administratore e vetmja vendimmarrse pr largimin
nga puna t pals paditse/punmarrse.
Prova pr thniet e pundhnsit do t kishin qenvrejtje me
shkrim t dhna pals paditse pr mosprmbushje detyrash kontraktore
apo qoft edhe pr ndonj vrejtje verbale n adres t pals paditse
punmarrse. Gjykata shprehet se: ... dhe pse flitet pr performance t
dobt pr nj periudh mbi dymujore pune;nuk ka asnj prov(shkresore
apo me dshmitar), q t vrtetoj opinionet negative t kolegve t
paditses n lidhje me moskryerjen e detyrave nga ana e saj;nuk rezultoi
q kto opinione negative t kolegve apo t ish-administratores ti jen
br me dije paditses
N lidhje me krkimin mbi dmshprblim pr mosrespektim t
procedurs n zgjidhjen e kontrats s puns i takon pals s paditur
pundhnse tvrtetoj q procedura e prcaktuar nga ky nen sht
respektuar(neni 144/5/1).
Lidhur me pohimin gjyqsor, nshtjen L. R kundrKomuns Kuman,
Fier , gjykata shprehet: Pohimi gjyqsor si prov, i pashoqruar nga
203

prova t tjera, ka vler provuese vetm athere kur faktet e prmendura


n t pranohen edhe nga pala tjetr, gj e cila n kt gjykim nuk ka
ndodhur, pasi paditsja pohoi t kundrtn, duke pretenduar se ka qen
korrekte n prmbushjen e detyrimeve t saj kontraktuale.
E drejta e punmarrsit pr tu dgjuar n procesin adminsitrativ dhe
gjyqsor prbn nj nga elementet baz t procesit t rregullt ligjor.N
thelbin e nj gjykimi t drejt qndrojn t gjitha garancit procedurale
pr individin, nga respektimi i t cilave arrihet t prfitohet e drejta pr
pasur nj seanc t drejt dhe t ndershme ligjore204.Ajo q bie n sy nga
shumica e vendimeve gjyqsore sht se punmarrsi prgjithsisht
203
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 14.02.2012, ku
gjykata ka vendosur rrzimin e padis.
204
Dr. Sokol Sadushi, Albanian Helsinki Commettee & Civil Rights Defenders, Raport-Studim i
Komitetit t Helsinkit me titull: Nj studim mbi mnyrn e zbatimit t Kodit t Puns nga organet
e administrats publike dhe gjykatat, n shtjet gjyqsore me objekt zgjidhjen e mosmarrveshjeve
t puns, botuar n Tiran n dhjetor, 2011 nn titullin, Raport Situata e diskriminimit n procesin
e largimit nga puna n Shqipri.

- 118 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

nuk dgjohet n procesin administrativ. Cnimi i nenit 144 t Kodit t


Puns, q parashikon n mnyr t hollsishme procedurn e njoftimit
q duhet ndjekur nga pundhnsi n rastin e zgjidhjes s kontrats s
puns, sht dispozita baz, s cils i referohen punmarrsit n do padi
t ngritur para gjykats. Dhe gjykatat kan konstatuar kryesisht shkelje
t dispozitave t Kodit t Puns q lidhen pikrisht me procedurat e
zgjidhjes s kontrats s puns dhe t mosrespektimit t afatit t njoftimit.
Pavarsisht nga qndrimi q mbahet n prfundim t gjykimit, shkelja e
ksaj dispozite citohet pothuajse n t gjitha vendimet gjyqsore. Qndrimi
i gabuar q mbajn organet e administrats publike n rastet e zgjidhjes s
kontrats s puns, gj e cila ka sjell ndshkimin financiar t tyre n mas t
konsiderueshme, prbn nj ndr aspektet m problematike.N shum prej
vendimeve gjyqsore, pavarsisht ekzistencs s shkaqeve t arsyeshme apo
t justifikuara q mund t ken shrbyer pr zgjidhjen e kontrats s puns,
organet e administrats publike detyrohen me t drejt nga gjykata pr t
dmshprblyer punmarrsit pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes
s kontrats s puns, n kuptim t nenit 144 t Kodit t Puns.
Lidhur me barrn e provs n rastin e ngacmimit seksual,situata sht
m e vshtir, se sa n rastet e tjera pr shkak t natyrs s marrdhnies
dhe ndrthurjes s aspektit t ngacmimit seksual me marrdhnien
e puns. N dy rastet e prmendura n pikn 7 t ktij kapitulli, shihen
argumentimet e organeve t drejtsis se: Regjistrimi, (me video)... i kryer
nga i padituri Top Channel SH.A, paautorizimin e autoriteteve shtetrore
nuk prbn prov n kuptimin procedurial,pasi ky regjistrim sht marr
n mnyr t fsheht dhe jo sipas burimeve t parashikuara nga Ligji205. Po
ashtu, n rastin N. .kundr Kryetarit t Bashkis Kamz, Tiran, rezulton
se ndonse e punsuara v n dispozicion mesazhe telefonike me ngarkesa
erotike nga eprori, prsri, kto nukkonsiderohen t mjaftueshme pr tu
konsideruar ngacmim seksual dhe ajo prfiton thjesht dmshprblimin
nga zgjidhja e kontrats s puns pa shkaqe t arsyeshme.
N rastin e ngacmimeve seksuale, legjislacioni i Bashkimit Evropianka
prcaktuar barrne prmbysur t provs si lehtsim t pozits s viktims.
Po qe se edhe Shqipria do t kishte prqafuar kt filozofi,ndonse
gjykata jon mund t mos i prdorte dot materiale t tilla filmike apo
elektronike si prov n kuptimin e mirfillt, ato mund t shrbenin si
fillesa t cilat t diktonin prmbysjen e barrs s provs mbi t paditurin.

11. Rikthimi n pun. Zgjidhja e marrdhnies s puns n


administratn publike

Prcaktimi q neni 49 i Kushtetuts i bn t drejts pr pun prbn,


nga njra an, nj t drejt sociale dhe nj detyrim pozitiv q krkon
angazhimin shtetror pr t krijuar kushte t prshtatshme pr realizimin
205
Pr hollsira, shihni shtjen Y. P kundr Top Chanel Sh. A t parashtruar n Kapitullin 3, pika 7.

- 119 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

e saj, por edhe nj detyrim negativ, i cili krkon mosndrhyrjen e shtetit


n gzimin e ksaj t drejte. Garancia q Kushtetuta i ka dhn individit
lidhur me t drejtn pr pun dhe lirin e profesionit ka si qllim mbrojtjen
e ktyre nga kufizimet e paprligjura t shtetit. Pra, veprimi i organeve
shtetrore q sjell pasoja t drejtprdrejta n pengimin e veprimtaris
profesionale prbn cnim t ksaj lirie veprimi.206
Nj nga pasojat e zgjidhjes s kontrats s puns dhe nj nga krkesat
e padive sht rikthimi n pun, por kjo krkes nuk mund t zbatohet n
pozicione t zakonshme pune, por n ato ku punmarrsi ka njstatus t
specifikuar me nj ligj t veant,si pr shembull, statusi i npunsit civil.
Megjithat, duhet theksuar se kthimi n pun pothuajse nuk ndodh n
praktik, jo vetm se gjykatat e rrzojn padin pr kt pjes, por edhe se
pundhnsi nuk e rikthen de facto t punsuarn n pun.
Kthimi n pun mund t ndodh realisht vetm n rastet kur personi
q ka gzuar statusin e npunsit civil largohet nga puna me nj akt
administrativ q i anulon atij edhe pasjen e ktij statusi. N gjykimin e
ktyre shtjeve duhet t trajtohen kto pyetje:
(1) A ekzistojn apo jo kushtet pr anulimin e aktit administrativ pr
dhnien e mass disiplinore Largim nga shrbimi civil?
(2) A ekzistojn kushtet pr pr kthimin e paditseve n vendin e
mparshm t puns?
Lidhur me pyetjen e parbaza ligjore q duhet t analizohet i referohet
ligjit Pr statusin e npunsit civil207, si dhe VKM-s nr. 306, dat
13.06.2000, i cili parashikon listimin e shkaqeve ligjore q paraqiten n
form shkeljesh disiplinore208, kryerja e t cilave passjell lshimin e nj akti
206
Po aty. Pr hollsira, shihni Vendimin nr. 20, dat 11.07.2006 t Gjykats Kushtetuese t
Republiks s Shqipris, i cili parashikon shprehimisht: E drejta pr pun dhe liria e profesionit
nnkuptojn t drejtn e individit pr t ushtruar do veprimtari t ligjshme q i sjell t ardhura
dhe q nuk ka afat t prcaktuar, me prjashtim t rregullimeve t veanta ligjore. N kt
kuptim, veprimi i organeve shtetrore q sjell pasoja t drejtprdrejta n pengimin e veprimtaris
profesionale prbn cenim t ksaj lirie veprimi.
207
M hollsisht, mund t shihni nenin 8, pika 2 t ligjit nr. 8549, dat 11.11.1999 Statusi i Npunsit
Civil, dispozit kjo e emrtuar: Kompetencat e Komisionit t Shrbimit Civil parashikohet
shprehimisht se:Komisioni i Shrbimit Civil zgjidh ankesat e parashikuara n pikn 1
shkronja a t ktij neni brenda 30 ditve nga regjistrimi i ankess. N qoft se ankesa nuk
zgjidhet brenda ktij afati, personi i interesuar mund t ankohet n gjykat brenda 30 ditve nga
mbarimi i afatit pr zgjidhjen e ankess nga Komisioni i Shrbimit Civil. Sekretariati Teknik
publikon vendimet e Komisionit t Shrbimit Civil dhe njofton t interesuarit. Vendimet e
Komisionit t Shrbimit Civil mund t kundrshtohen n gjykat brenda 30 ditve pune nga
njoftimi i vendimit. Po ashtu, nnenin 25 pika 1 t ligjit nr. 8549, dat 11.11.1999 Statusi
i Npunsit Civil, dispozit kjo e cila bn pjes n Kreun VIII t ligjit t siprcituar, kre ky
i emrtuar : Masat Disiplinore parashikohet shprehimisht se: Npunsit civil i jepen masa
disiplinore pr mosplotsimin e detyrave, pr thyerjen e disiplins n pun dhe t rregullave t
etiks, si dhe n raste t tjera t parashikuara nga ky ligj.
208
Pr hollsira, shihni pikn 1 t Vendimit t Kshillit t Ministrave nr. 306, dat 13.06.2000
Pr disiplinn n shrbimin civil parashikohet shprehimisht se: 1. Jan shkelje disiplinore: a)

- 120 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

administrativ pr largimin e justifikuar dhe t arsyeshm t punmarrsit


nga shrbimi civil. Nse pr shkakun e largimit nuk ka prova, ather
ekzistojn t gjitha kushtet e anulimit t aktit administrativ pr largimin e
punnjsve nga shrbimi civil.
Pr pyetjen e dyt, prsri mbetet si baz ligjore VKM nr. 306,
dat 13.06.2000209Pr disiplinn n shrbimin civil q parashikon
procedurn dhe hapat q duhet t ndjek i punsuari qsht larguar
nga shrbimi civil, sipas t cilit fillimisht konflikti duhet t bhet pjes
e shqyrtimit administrativ dhe pas ksaj, konflikt gjyqsor. Komisioni
i Shrbimit Civil ka t drejt t vendos shfuqizimin apo ndryshimin e
vendimit t eprorit t drejtprdrejt.
Lidhur me rikthimin n pun sht shprehur edhe Gjykata e Lart
e Republiks s Shqipris. Gjykata e Lart n Vendimin e Kolegjeve t
Bashkuara t saj nr 31, dt 14.04.2003 arsyeton se: Pr sa koh pundhnsi
nuk ka vullnet pr ta rimarr n pun, kontrata e shrbimit publik nuk
mund t rilidhet. Kontrata e shrbimit publik duke qen veprim juridik
duhet t jet rezultat i shprehjes s vullnetit t lir t palve .
Gjykata arsyeton se lirimi nga detyra i paditses sht kryer pa
respektuar afatin e njoftimit t parashikuar nga neni 143/1 i K.Puns e n
kt kontekst zgjidhja e kontrats pa respektuar afatin e njoftimit referuar
nenit 143, pika 4 sht zgjidhje e kontrats me efekt t menjhershm.
Edhe n studime t ngjashme t bra n Shqipri, si sht rasti i
nj raport-studimi t Komitetit Shqiptar t Helsinkit, konkludohet se:
Prgjithsisht n shumicn e vendimeve gjyqsore gjendet i konsoliduar
qndrimi pr mosrikthim t paditsit n vendin e mparshm t puns.
Megjithse provohet nga rastet n shqyrtim se ekzistojn kushtet e
zgjidhjes s kontrats pa shkaqe t arsyeshme (neni 146 i Kodit t Puns)
apo pa shkaqe t justifikuara (neni 155), rikthimi n vendin e puns nuk

Mosrespektimi i prsritur i kohs dhe i orarit t puns. b) Moskryerja e detyrave, apo mosrespektimi i
prsritur i afateve t caktuara pr kryerjen e detyrave. c)Sjellja e parregullt, gjat kohs s puns, me
eprort, me kolegt, me varsit dhe me publikun. )Dmtimi i prons shtetrore, prdorimi i saj jasht
prcaktimit zyrtar, krijimi pa shkaqe t pranueshme i mundsis pr dmtim apo keqprdorimi i prons
shtetrore. d) Kryerja, brenda apo jasht kohs s puns, t veprimeve, q ulin ose cnojn figurn e
npunsit civil, institucionin apo shrbimin civil n trsi. dh) Kryerja e punve apo veprimtarive, t cilat
cnojne interesat e detyrs zyrtare ose q pengojn prmbushjen e saj e) Shkelja e rregullave t etiks s
shrbimit civil. ) Moszbatimi i dispozitave ligjore n prmbushjen e detyrave funksionale. f) Shkelja
e rregullave t percaktuara pr ruajtjen e sekretit shtetror apo t mirbesimit pr t dhnat t renditura
si t tilla. g) Shprehja e mendimeve apo kryerja e veprimtarive publike me karakter partiak n rolin e
npunsit civil ose gjat orarit t puns. gj) Mosrespektimi i detyrave t tjera, t parashikuara n nenin
19, t ligjit nr. 8549, dat 11.11.1999, Pr statusin e npunsit civil.
209
Npikat13dhe14tVendimit t Kshillit t Ministrave nr.306, dat 13.06.2000 Pr disiplinn n shrbimin
civil parashikohet shprehimisht se: 13. Pas shqyrtimit t ankess, Komisioni i Shrbimit Civil vendos:
a) rrzimin e ankess; b) shfuqizimin e vendimit t eprorit t drejtprdrejt; c) ndryshimin e mass
displinore, n nj mas m t leht apo m t rnd;dhe 14. N rastin kur ndaj npunsit sht
marr masa disiplinore e largimit nga shrbimi civil dhe komisioni vendos shfuqizimin apo
ndryshimin e vendimit t eprorit t drejtprdrejt, npunesi merr pagn e pIot q nga asti kur jan
ndrprer marrdhniet e puns

- 121 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

pranohet si nj mundsi zgjidhjeje nga gjykatat210.


Studimi vijon m tej analizn e tij: Kto qndrime duket se marrin
shkas edhe nga vendimi unifikues i Gjykats s Lart nr. 31 dt 26.03.2003
(pavarsisht se ai i prket nj tjetr situate ligjore), n t cilin sht
konkluduar se e drejta e rikthimit n pun nuk gzon mbrojtje gjyqsore, n dallim
nga e drejta e dmshprblimit e cila sht nj e drejt q e gzon kt mbrojtje.N
drejtim t mundsis s rikthimit n pun vihen re, si p.sh., nga Gjykata e
Rrethit Gjyqsor Tiran,qndrime kontradiktore n mnyrn se si zgjidhen
shtjet mbi t njjtn dispozit t Kodit t Puns, konkretisht neni 155/3.
Kshtu, n vendimin nr. 5290, dat 28.06.2010 Gjykata e rrethit Gjyqsor
Tiran e ka interpretuar si t mundshm anulimin e aktit administrativ
dhe rikthimin e nj funksionari publik n vendin e mparshm, kur
konkludon mbi zgjidhjen e menjhershme t pajustifikuar t kontrats
s puns, ndrkoh q n vendimin nr. 1740, dat 05.03.2010 shprehet
pr t kundrtn, se Kodi i Puns nuk parashikon n asnj rast detyrimin e
pundhnsit pr t rimarr n pun punmarrsin.
N shtjen M. M kundr Ministris s Puns, shtjeve Sociale dhe
Shanseve t Barabarta dhe Shrbimit Kombtar t Punsimit211, rezulton
se e punsuara krkon shfuqizimin e urdhrit administrativ nr.895 dat
16.04.2010. Gjykata vlerson se ky objekt i padis nukgjen mbshtetje
ligjore pasi, si marrdhnia e puns s paditses, ashtu edhe aktet q e
rregullojn at jan t natyrs dhe sfers s t drejts s puns dhe jo t t
drejtave administrative, si pretendon paditsja. Nj marrdhnie juridike
pune nuk mund t jet njkohsisht edhe administrative n thelbin e saj.
N kto rrethana, urdhri i msiprm nuk prbn akt administrativ. Ky
urdhr nuk sht vetm se nj akt i njanshm pr ndrprerjen e marrdhnies
s puns dhe nuk prmban element t ushtrimit t pushtetit publik q sht
i nevojshm pr ekzistencn e aktit administrativ. Pr rrjedhoj, krkimi pr
shfuqizimin e tij sht i pabazuar n ligj dhe duhet t rrzohet.Edhe krkimi
i paditsit pr kthimin n vendin e puns nuk gjen mbshtetje n asnj nga
dispozitat e ligjit t zbatueshm n kt rast Kodi i Puns dhe n provat e
paraqitura, prandaj duhet t rrzohet si i pabazuar n prova dhe n ligj.
N shtjen V. S kundr Institutit t Sigurimeve Shoqrore Tiran
dhe Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore Shkodr, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Shkodr212, rezulton se pundhnsi ka
210
Dr. Sokol Sadushi, Albanian Helsinki Commettee & Civil Rights Defenders, Raport-Studim i
Komitetit t Helsinkit me titull: Nj studim mbi mnyrn e zbatimit t Kodit t Puns nga organet
e administrats publike dhe gjykatat, n shtjet gjyqsore me objekt zgjidhjen e mosmarrveshjeve
t puns, botuar n Tiran n dhjetor, 2011 nn titullin, Raport Situata e diskriminimit n procesin
e largimit nga puna n Shqipri.
211
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 71, dat 17.01.2011,
me objekt: Shfuqizimi i aktit administrativ, urdhr nr.895 dat 16.04.2010, ku gjykata ka vendosur
pranimin e pjeshm t padis..
212
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 2919, dat 27.11.2012,
ku gjykata ka vendosur pranimin e pjeshm t padis.

- 122 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

vendosur q ndaj paditses t merret masa disiplinore Largim nga


puna me arsyetimin se, gjat procesit t informatizimit t plot t
pensioneve, ka hedhur gabim vitlindjen e nj prfitueseje pensioni nga
1943 n 1948. Komisioni Disiplinor, duke vlersuar punn e paditses
ndr vite dhe ngarkesn n pun, ka arritur n konkluzionin se masa
disiplinore n ngarkim t paditses duhet t rishikohet. Gjykata
vlerson se kontributi 12-vjecar i paditses, eksperienca e saj n pun
nuk mund t zhvlersohen dhe t barazohen me nj rast t vetm.
Po ashtu, gjykata mban parasysh faktin q konfirmimi, n mnyr t
gabuar, i ksaj datlindjeje nuk ka pasur ndonj pasoj n lidhje me
pensionin. Pensioni pr shtetasen Z. B ka qen i lidhur q m par dhe
paditsja ka pasur si detyr vetm q t hidhte t dhnat n sistem. Ky
fakt prjashton mundsin q gabimi nga ana e paditses t jet br me
dashje, n mnyr q shtetasja t prfitonte pension pa t drejt.
N shtjen E. D kundr Agjensis s Trajtimit t Koncesioneve,213
rezulton se paditsja prej gati dy vjetsh ka qen n marrdhnie
pune, pran pals s paditur si specialiste. Me vendimin Nr.151/3 dat
23.10.2009 sht vendosur largimi nga puna i paditses me motivacionin
se sht shkelur etika e puns n rrethana absolutisht t rnda duke
cnuar integritetin dhe moralin e titullarit t Agjensis, por edhe imazhin
e institucionit. Veprimet e saj ... dshmojn qart pr shkeljen flagrante t
parimeve baz t etiks n administratn publike prcaktuar n Ligjin nr.9131
dat 8.09.2003 si dhe shkelje t detyrimeve t sanksionuara n Kodin e Puns.
Gjykata vlerson se: ... nuk u provua q punmarrsi ka shkelur detyrimet
kontraktuale me faj t rnd, apo me faj t leht n mnyr t prsritur, me
gjith paralajmrimin me shkrim t pundhnsit. Nga aktet e ndodhura
n dosje rezulton se kjo situat midis palve sht krijuar pr shkak t
problemeve t puns dhe fakti q jan marr disa masa disiplinore n nj
afat kohor t shkurtr, vrteton pretendimet e paditses.
Prsa i prket kthimit n pun gjykata ndonse e konstaton
largimin nga puna si t padrejt, vlerson se nuk mund t pranohet
nse pundhnsi nuk e dshiron at, sepse: N trsin e vet, Kodi i
Puns trajton marrdhnien e puns si nj marrdhnie t vullnetshme
kontraktore midis pundhnsit dhe punmarrsit, e cila n momentin q
zgjidhet prej njrs prej palve pjesmarrse n t, nuk ka se si t rivihet
n gjendjen e saj fillestare, jasht vullnetit t ksaj pale.
N shtjen Dh. LL kundr Ministris s Drejtsis dhe Gjykats
s Apelit Vlor214, rezulton se pundhnsi n vendimin pr t zgjidhur
213
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5519, dat 19.04.2010,
ku paditsja e nxjerr si e papun pr shkak t ristrukturimit t pundhnsit, ka krkuar njohjen
e vjetrsis pr pun pr nj periudh shtat mujore q nuk i sht paguar dmshprblimi ligjor i
parashikuar nga VKM nr. 261 date 27.02.2008 dhe udhezimi nr.250 date 08.04.2008.
214
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 8649, dat 23.07.2013,
me objekt: Shfuqizim i Urdhrit nr.8275 dat 04.10.2010 dhe nr.8275/1 dat 04.10.2010. Rikthimin
n vendin e mparshm t puns. Detyrimi i t paditurit t paguaj dmshprblim n masn e

- 123 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

kontratn e puns me paditsen ka vepruar jo vetm n kundrshtim me


nenet 143/1,146/3,155/3 t Kodit t Puns, por ka shkelur njkohsisht
dhe parimin e njohur t proporcionalitetit q buron nga Kushtetuta,
sipas t cilit pr arritjen e nj qllimi t ligjshm autoriteti administrativ
duhet t prdor mjetet m t prshtatshme, m pak t dmshme dhe
n prpjestim me gjendjen e krijuar. Gjykata mon se: ... urdhri i t
paditurit sht nxjerr n kundrshtim me Kodin e Puns dhe, si i till,
sht nj akt relativisht i pavlefshm.Pr kt shkak, ai duhet anuluar
n baz t nenit 118 t Kodit t Procedurave Administrative215. Nga ana
tjetr, edhe n nenin 44 t Kushtetuts sht sanksionuar se: Kushdo
ka t drejt t rehabilitohet dhe/ose t zhdmtohet n prputhje me ligjin
n rast se sht dmtuar pr shkak t nj akti, veprimi ose mosveprimi t
paligjshm t organeve shtetrore.
Do t evidentonim si nj arsyetim pozitiv argumentimin e gjykats
se gruaja e punsuar duhet t konsiderohet si partnere familjare q
kontribuon n administrimin e familjes nga pikpamja ekonomike
dhe rritjen e edukimin e fmijve. Pr kt arsye, ky kriter duhet t
merren n konsiderat n masn e dmshprblimit. Jo gjithmon e
gjejm kt argumentim n vendimet gjyqsore. Prandaj n vendimin
e siprprmendur e kemi evidentuar dhe po e citojm argumentimin
e gjykats se: Gjykata n vlersimin e mass s dmshperblimit ka
parasysh prvojn e paditses n pun dhe faktin q sht familjare dhe
n kto kushte mon q masa e dmshprblimit duhet t jet n masn e
12 pagave mujore plus afatin e njoftimit parashikuar nga neni 143/1 i K.P.
plus 2,5 paga pr vjetrsin n pun n baz t nenit 145 t K.P.
N shtjen M. V kundr Bashkis Tiran216, rezulton se paditsja
ka qen n marrdhnie pune pran pals s paditur n kt gjykim
Bashkis Tiran, n pozicionin e specialistes n Sektorin e Vlersimit
dhe Trainimeve pran Drejtoris s Burimeve Njerzore t Bashkis
pags s nj viti pr zgjidhje t menjhershm dhe t pajustifikuar t kontrats s puns, t paguaj
pagn e tre muajve pr mos respektim t afatit t njoftimit t zgjidhjes s kontrats, t m paguaj
pagn e dy muajve si dmshprblim pr mosrespektim t proedurs s zgjidhjes s kontratsdhe t
shprblej me pagn e 5 pesmbdhjet ditshave si shprblim pr vjetrsi n pun, ku gjykata e ka
pranuar padin pr t gjitha krkimet, me prjashti m t rikthimit n pun pr t cilin e ka rrzuar.
215
Ky nen sanksionon se: Aktet administrative do te quhen relativisht t pavlefshme n kuptim
t ktij Kodi kur ato jane nxjerr n kundrshtim me ligjin, por megjithat nuk jan absolutisht t
pavlefshme.
216
Pr hollsira shihni vendimin e Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran, Nr. 6229, dat 04.06.2013 me
objekt: Shfuqizimin e vendimit nr. 1058/1, dat 31.08.2011 t eprorit direkt, drejtorit t Drejtoris
s Burimeve Njerzore t Bashkis Tiran, pr marrjen e mass disiplinore Largim nga shrbimi
civil, si e pabazuar n prova dhe n ligj dhe shfuqizimi i vendimit nr. 1051, dat 01.09.2011 t
Kryetarit t Bashkis Tiran pr lirimin nga shrbimi civil, si i paligjshm pasi bazohet n nj
vendim t kundrligjshm; Kthimin n detyrn e mparshme si specialiste n Sektorin e Vlersimit
dhe Trajnimeve n Drejtorin e Burimeve Njerzore t Bashkis Tiran; dhe detyrimin e Bashkis
Tiran pr t kryer pagesn ndaj paditses q dita e ndrprerjes s marrdhnieve financiare, ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis, anullimin e aktit administrativ dhe kthimin e paditses n
vendin e mparshm t puns.

- 124 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Tiran. Ndaj saj, n zbatim t ligjit,217 ka filluar procedura disiplinoresi


rezultat i mosrespektimit t prsritur t orarit t puns, specifikisht
datat 15.08.2011, 22.08.2011 dhe 23.08.2011 duke cnuar vijueshmrin e
saj. Gjat gjykimit provohet se shkeljet e pretenduara nga pundhnsi
nukqndrojn dhe gjykata vendos kthimin n pun t punmarrses.

12. Krkimi gjyqsor q lidhet me sigurimet shoqrore

Ligji nr.7703, dat 11.05.1993 Pr Sigurimet Shoqrore n Republikn


e Shqipris, i ndryshuar, rregullon marrdhniet n fushn e sigurimeve
shoqrore, pjes e s cils sht edhe skema e sigurimit t detyrueshm.
N kt skem, pundhnsi sht i detyruar, (neni 10 dhe 13/2 t ligjit
t siprcituar), q n kuadr t marrdhnies s puns tkontribuoj n
fondet e sigurimeve shoqrore pr llogari t punmarrsit t tij duke
mbajtur gjithashtu nga paga e ktij t fundit edhe kontributin prkats.

12.1 Krkimi gjyqsor pr vjetrsi pune si pjes e padis pr


dmshprblimin e zgjidhjes s kontrats s puns
Gjykata n mjaft konkflikte pune prballet edhe me krkesn e
paditseve q krahas dmshprblimit pr ndrprerjen e marrdhnies s
puns pa shkaqe t justifikuara, t krkohet edhe njohja e vjetrsis pr pun
pr periudhn e pretenduar rast pas rasti. N nj vendim gjyqsor gjykata
shprehet se: N lidhje me shprblimin pr vjetrsi n pun,t cilin gjithashtu
nuk rezultoi e provuar q ta ket prfituar, pala paditse prligjet n kt
krkim, si n baz t VKM nr. 261, dat 27.02.2008 dhe udhzimit nr.250, dat
08.04.2008, ashtu dhe n baz t nenit 145 t Kodit tPuns n fuqi218
Pr shkak t zgjidhjes s kontrats s puns n mnyr t menjhershme
dhe t pajustifikuar, bazuar n nenin 152 dhe 145 t Kodit t Puns, ai duhet
t dmshprblehet pr vjetrsi n pun. Nga interpretimi i dispozits s
msiprme, Gjykata mon se dy kushtet ligjore pr t legjitimuar paln
paditse n kto lloj krkimesh duhet t jen t plotsuara n mnyr
kumulative. Konkretisht: marrdhnia e puns duhet t jet zgjidhur
nga ana e pundhnsit dhe; kjo marrdhnie duhet t ket zgjatur pr
m tepr se tre vjet. Dita e fillimit t puns pr efekt t vjetrsis do t
llogaritet q nga data kur paditsi ka filluar pun dhe ajo e mbarimit me
datn kur sht marr vendimi i largimit nga puna.
Prjashtim nga rregulli i prfitimit t shprblimit pr vjetrsi lidhet
me paragrafin e par t dispozits sipas t cilit: punmarrsi humb t
drejtn e shprblimit pr vjetrsi, nse sht pushuar nga puna me efekt
217
Koment: Kjo procedur parashikohet n ligjin nr. 8549, dat 11.11.1999 Statusi i npunsit
civil, neni 25, pika 3/b dhe VKMs nr. 306, dat 13.06.2000 Pr disiplinn n shrbimin civil,
pika 1/a q ka parashikuar se prbn shkelje disiplinore mosrespektimi i prsritur i kohs dhe
orarit t puns.
218
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 3140, dat 02.07.2010,
ku gjykata e pranoi kt pjes t padis q lidhet me vjetrsisn n pun.

- 125 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

t menjhershm, pr shkaqe t justifikuara. Dy kushtet ligjore q duhet t


plotsohen, (edhe kto n mnyr kumulative), me qllim q punmarrsi
t mos e prfitoj t drejtn e shprblimit pr vjetrsi n pun jan:
kontrata sht zgjidhur menjher dhe
kontrata sht zgjidhur pr shkaqe t justifikuara.
N shtjen Z. L kundr Armo Sh.A Tiran, t gjykuar nga Gjykata
e Rrethit Gjyqsor Fier219, rezulton se n objektin e kesaj padie, paditsja
ka krkuar q t detyrohet i padituri q ti paguaj asaj pagn e katr
muajve t mbetur papaguar nga periudha njvjeare, sipas VKM nr.261,
dt.27.02.2008220. Gjykata, duke iu referuar nenit 145/2 t Kodit tPuns,
si dhe VKM-s nr.261, dt.27.02.2008, mon se shprblimi pr vjetrsi n
pun q i padituri duhet ti paguaj paditses sht 16 paga mujore, pr
shkak se marrdhnia e tyre e puns ka zgjatur 32 vite t plota.
Paditsja i plotson t gjitha kushtet pr t prfituar shprblimin
pr vjetrsi n pun pasi, kontrata e puns sht zgjidhur nga i padituri,
marrdhniet e saj t puns kan zgjatur m shum se tre vjet dhe,
zgjidhja e ksaj kontrate sht br pr shkak t ristrukturimit t shoqris
dhe nuk lidhet me plotsimin e detyrimeve kontraktuale t paditses
punmarrse. N kt kontekst, nuk jemi prpara zgjidhjes s kontrats
s puns me efekt t menjhershm dhe pr shkaqe t arsyeshme n
kuptim t nenit 145 dhe 153 t Kodit tPuns, q do ti hiqte paditses t
drejtn pr prfitimin e ktij shprblimi. Nga ana tjetr, edhe neni 138/3 i
K.P. q bn fjal pr zgjidhjen e kontrats s puns prve t tjerave, edhe
pr arsye strukturore, parashikon se ato duhet t respektojn rregullat e
prcaktuara n kreun XIV, ku prfshihet edhe neni 145 i K.P.
Pretendimi i paditses pr prfitimin e shprblimit pr vjetrsi n
pun gjen mbshtetje edhe n dy akte nnligjore q jan V.K.M nr.261,
dt.27.02.2008, Pr trajtimin e punonjsve q dalin pa pun nga procesi
i ristrukturimit t Armo sh.a Tirane dhe Albpetrol sh.a Patos, si dhe t
Udhzimit t Ministrit t Ekonomis, Tregtis dhe Energjetiks me nr.250,
dt.08.04.2008, q ka dal n baz dhe pr zbatim t V.K.M-s s siprcituar.
T dyja kto akte nnligjore i kan njohur n mnyr t detajuar paditses
t drejtn pr t prfituar shprblimin pr vjetrsi n pun sipas nenit 145
t Kodit t Puns.
N shtjen K. T kundr CEZ Shprndarje sh.a, Tiran221, t gjykuar
nga Gjykata e Rrethit Gjyqsor Kor, rezulton se paditsja ka krkuar
nga pundhnsi dmshprblimin pr vjetrsi n pun me pagn e nj 15
219
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 726, dat21.04.2010ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 21 pagave mujore.
220
N nenin 1 t VKM nr. 261, dt. 27. 02. 2008, parashikohet se punonjsit e Armo sh.a, Tiran
q dalin t papun si pasoj e ristrukturimit, perve trajtimeve q parashikohen nga Kodi i Puns,
prfitojn pr nj periudh njvjeare, pages sipas pags bruto mesatare individuale mujore t vitit
t fundit t puns.
221
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Kor,nr. 924, dat27.02.2012ku
gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe pagimin e 6.5 pagave mujore.

- 126 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

ditsh-i pr do vit t plot pune. E punsuara ka qen n marrdhnie


pune nga viti 1997 deri n vitin 2011, ku isht ndrprer marrdhnia e
puns, duke respektuar procedurat ligjore t njoftimit. Ky pushim ka qen
pjes e pushimit kolektiv nga ana e pundhnsit, prandaj e punsuara ka
krkuar n padi vetm pagesn pr vjetrsi n pun. Gjykata mon se
pushimi kolektiv nga puna nuk e shmang pundhnsin nga prgjegjsia
pr t paguar detyrimin e tij pr vjetrsin n pun t t punsuarve.

12.2 Krkimi gjyqsor q lidhet me pagesn e sigurimeve


shoqrore
N kushtet kur Ligji numr 8549, dat 11.11.1999 Pr Statusine
Npunsit Civil, lex specialis, nuk ka rregulluar problemet q lidhen me
t drejtn e pags, prekjen e saj nga pundhnsi pr zgjidhjen e konfliktit
de qua, praktika gjyqsore shpesh i referohet edhe Ligjit numr 7961,
dat 12.07.1995 dhe ndryshimeve t tij Kodi i Puns s Republikss
Shqipris, konform nenit 4 t ktij t fundit, i cili parashikon se dispozita
t veanta t ktij Kodi zbatohen edhe ndaj personave, punsimi i t cilve
rregullohet me ligj t veant, nse ligji i veant nuk parashikon zgjidhje
pr probleme t lidhura me marrdhniet e puns.
Neni 6, pika 2 te Ligjit nr.9136, dat 11.9.2003 Pr Mbledhjen e
Kontributeve t Detyrueshme t Sigurimeve Shoqrore dhe Shndetsore n
Republikn e Shqipris,pundhnsi sht prgjegjs pr mbajtjen e
kontributeve t punmarrsit dhe pr pagesn n organet tatimore, s
bashku me kontributet e pundhnsit.
M tej, n nenin 8 t ligjit t siprcituar prcaktohet edhe mnyra e
prllogaritjes s kontributit t pundhnsit dhe punmarrsit n favor
t Institutit t Sigurimeve Shoqrore: Kontributet e pundhnsit pr
punmarrsin dhe kontributet e vet punmarrsit llogariten sipas nivelit
t prcaktuar mbi pagn bruto t punmarrsit dhe shtesat e tjera me
karakter t prhershm q lindin nga marrdhniet e puns, brenda nj
page bruto minimale q prcaktohet nga Kshilli i Ministrave dhe nivelit
maksimal q sht sa pesfishi i pags minimale.

12.3 Krkimi gjyqsor q lidhet me prfitimin e pensionit
N shtjen M. P-P kundr Drejtoris Rajonale t Sigurimeve
Shoqrore, Tiran dhe Institutit t Sigurimeve Shoqrore222, rezulton
se paditsja, nn me shum fmije kur ka mbushur moshn 50 vje ka
paraqitur krkes pr t prfituar pension pleqrie n Drejtoris Rajonale
t Sigurimeve Shoqrore (DRSSH) Tiran, por sht njoftuar se nuk e
prfiton kt pension, pasi ajo nuk ka prmbushur kushtin e 30 viteve
vjetrsi n pun, pasi ka t verifikuara vetm 17 vite e 11 muaj dhe nuk i
merret n konsiderat vjetrsia n pun n Ndrmarrjen Bujqsore (N.B.)
222
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 6875, dat 18.06.2013, ku
gjykata e pranoi kt pjes t padis q lidhet me vjetrisn n pun pr periudhn e puns n NB.

- 127 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Mamurras. Ndaj ksaj prgjigjeje paditsja sht ankuar n Komisionin


Rajonal t Ankimit (KRA) t DRSSH Tiran q me vendimin e tij ka
vendosur t refuzoj krkesn e paditses. Edhe Komisioni Qendror
iAnkimit n Institutin e Sigurimeve Shoqrore (ISSH)ka vendosur lnien
n fuqi t vendimit t DRSSH, Tiran.Arsyetimi n t dy vendimet sht
i njjt:pr shkak t mungess s dokumentacionit t vjetrsis n
pun, krkuesja nuk mund t provoj periudhn e sigurimit pr t
prfituar pension pleqrie si nn me shum fmij, kjo sepse nga
verifikimi i dokumentacionit qndodhetn arkivn e DRSSHt NB emri
i paditses figuron s bashku me emrin Kristina, t cilit i sht vn
viz dhe shnuar Mereme.Ndrkoh, n kto lloj gjykimesh, libreza e
puns vlersohet nga gjykata si akt zyrtar dhe prov e plot223, prsa koh
nuk kundrshtohet pr falsifikim.
Nga provat e tjera shkresore u vrtetua si e sakt si data e fillimit
ashtu edhe ajo e prfundimit t marrdhnieve t puns n N. B
Mamurras sektori pemtore, ashtu si sht e shnuar n librezn e
puns.Ky fakt mbshtetet n shnimet q jan br n Zyrn e Puns
Kruj dhe nga shnimi i mposhtm n librezn e puns ku del data e
prfitimit t pagess s papunsis. Prandaj gjykata mon se paditsja
nuk duhet t penalizohet pr faktin se aktualisht mungojn listpagesat e
N.B. Mamurras.Me t drejt, gjykata vlerson se nuk sht faji i paditses
nse plotsimi i regjistrave t ndrmarrjes ku ka punuar paditsja dhe
q ka shrbyer pr t verifikuar vjetrsin n pun sht i mangt, sht
plotsuar n mnyr t parregullt apo mungon.
N shtjen L. M kundr Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore,
Tiran dhe Institutit t Sigurimeve Shoqrore224rezulton se paditsja, n
zbatim t Ligjit nr 7703, dat 11.05.1993 Pr Sigurimet Shoqrore n
Republikn e Shqipris, rezulton t ket paraqitur krkes pran pals
s paditur, Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore Tiran, pr t
prfituar pension pleqrie si nn me shum fmij.
Rezulton t jet refuzuar krkesa e paditses pr ta trajtuar me pension
pleqrie si nn me shum fmij, pr arsye se nuk plotsonte vjetrsin
n pun prej 30 vitesh. Pala e paditur kishte refuzuar lidhjene pensionit t
pleqris si nn me shum fmij pr paditsen me argumentimin: Keni
paraqitur dy vrtetime t ndryshme t vjetrsis n pun n cooperative,
223
Koment: N kuptim t nenit 253 t K Pr C akti zyrtar sht akti i prpiluar nga npunsi i shtetit,
npunsi i kuadrit brenda kufijve t kompetencave t tij dhe ka formen e caktuar nga ligji i kohs
pr plotsimin e saj. N kt kuptim libreza e puns ka vlern e provs s plot pr t vrtetuar
vjetrsin n pun t paditses.
224
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 3988, dat 15.04.2013,
ku gjykata e pranoi padin me objekt: Shfuqizimin e vendimit nr. 209, dat 31.03.2010 t Drejtoris
Rajonale t Sigurimeve Shoqrore Tirandhe vendimit nr. 364, dat 11.06.2010 t Komisionit
Qendror t Ankimit pran Insitutit t Sigurimeve Shoqrore Tiran, si dhe detyrimin e pals s
paditur pr njohjen e vjetrsis s shrbimit n pun dhe lidhjen e pensionit t pleqris si nn
me shum fmij.

- 128 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

por ditt dhe vitet q pasqyrohen n kto vrtetime jan t ndryshme, ai


i nxjerr nga regjistri me nr. 49, Fierz pasqyron vitet e puns nga 1976-
1988 ndrsa ai i nxjerr nga regjistri nr. 97/3, vitet nga 1975 1991 dhe
sipas shnimeve kjo faqe sht me shkrim dhe boj t ndryshme nga gjith
regjistri prandaj vjetrsia sipas ksaj faqeje nuk sht e vlefshme. Vjetrsia
sipas regjistrit 49/Fierz sht 7 vjet e 2 muaj dhe s bashku me vjetrsin
tjetr nuk plotsohen 30 vjet.
Paditsja rezulton t ket paraqitur ankim administrativ para
Komisionit Qendror t Ankimit pran Insitutit t Sigurimeve Shoqrore
Tiran si organi m i lart dhe, meqense e drejta e saj nuk sht
realizuar, ajo isht drejtuar me krkespadi Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Tiran, pr tu trajtuar me pension pleqrie si nn me shum fmij,
duke parashtruar shkaqet e msiprme. Nga ana e gjykats n vijim t
shqyrtimit gjyqsor t shtjes u vendos realizimi i nj akti ekspertimi n
fushn e kriminalistiks me qllim: T ekzaminimit t fletve t regjistrit
themeltar t punonjsve t ish-kooperativs bujqsore Fierz, fshati Fierz
ku ishte e regjistruar shtetasja dhe t krahasimit t tyre me njra tjetrn
(grafikisht e teknikisht) dhe me flett e tjera t ktij regjistri me qllim pr
t prcaktuar autenticitetin e tyre mbshtetur n metodat prkatse225.
Eksperti kriminalist rezulton q ky i fundit t ket arritur n kto
prfundime:
a) Shkrimi i faqes me numr 97 ku ndodhet emri i shtetases n
dokumentin Regjistri i vjetrsis n pun pr antart e kooperativs
bujqsore nr. 3, Fierz, Puk, objekt i ktij ekspertimi rezulton t jet
shkruar nga i njjti person q ka shkruar edhe faqet 98,99 dhe 100 t ktij
regjistri;
b) nga verifikimi i regjistrit objekt ekspertimi nuk konstatohet se
shtetasja sht e regjistruar n ndonj faqe tjetr t ktij regjistri prve
asaj me numr 97 ;
c) flett me nr. 97, 98, 99 dhe 100 t regjistrit objekt ekspertimi kan t
njjtn tipografi me flett e tjera t ktij regjistri.
Rezulton se shkaku i vetm pr t cilin nga ana e tyre t jet refuzuar
lidhja e pensionit t pleqris si nn me shum fmij pr paditsen t
jet i pabazuar n ligj.
N shtjen A. B kundr Drejtoris Rajonale t Sigurimeve Shoqrore,
Tiran dhe Institutit t Sigurimeve Shoqrore226 rezulton se paditsja i sht
225
N nenet 246 dhe 253 t K.Pr.Civile parashikohet shprehimisht se:Shkresat kan fuqi t plot
provuese kur jan hartuar n formn e caktuar, kan elementt e nevojshme pr vlern e tyre, nuk
jan t coptuara, t grisura ose t shuara, nuk kan grvishtje, ose shtesa midis rreshtave ose
rregullime t tjera me shuarje dhe mund t lexohen. Aktet zyrtare q prpilohen nga npunsi
i shtetit ose personi q urshtron veprimtari publike, brenda kufijve t kompetencs s tyre dhe n
formn e caktuar, prbjn prov t plot t deklarimeve q jan br prpara tyre pr faktet q kn
ngjar n prani t tyre ose pr veprimet e kryera prej tyre. Lejohet t provohet e kundrta vetm kur
pretendohet se shkresa sht e falsifikuar.
226
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5014, dat 07.05.2013,

- 129 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

drejtuar me krkes dat 03.11.2009 DRSSH-s Tiran pr t prfituar


pension si nn me shum fmij. Dega e Prfitimeve pas shqyrtimit
t dokumentacionit t drguar i ka kthyer prgjigje negative paditses
me shkresn dat 20.07.2010, me arsyetimin se nuk plotsonte kushtin e
nevojshm t vjetrsis n pun, si nn me shum fmij, i cili n baz
t nenit 93 t ligjit 7703 sht 28 vite pune. Kundr prgjigjes negative t
Degs s Prfitimeve t DRSSH Tiran, paditsja sht ankuar n K.R.A.
pran DRSSH Tiran, si dhe pran KQA q e refuzuan krkesn e saj.
N kt rast, nuk sht marr n konsiderat pr efekt llogaritjeje
marrdhnia e puns n ish Kooperativn Bujqsore Selisht, pr
periudhn nga vitet 1966 - 1991 sipas ditve t puns t pasqyruara n
vrtetimin dat 13.04.1992, t lshuar nga fondekrijuesi i dokumentacionit t
vjetrsis n pun t ksaj kooperative bujqsore. Por n llogaritjen e vjetrsis
n pun,pr kt periudh,Dega e Prfitimeve sht bazuar n vrtetimin
arkivor nr. 1073 prot., dat 21.05.2007, t lshuar nga DRSSH Dibr, e cila
sht mbshtetur n t dhnat e pjesshme q disponon nga dokumentacioni
i fondekrijuesit. Ndrkoh q, midis t dhnave q prmban regjistri
nr.2, fleta 223, fshati Lukan dhe regjistri nr. 3, fleta 541, fshati Qaf-
MurriKooperativs Selisht, krahasuar me vrtetimin dat 3.04.1992,
lshuar nga Koperativa Bujqsore (likuidatort e saj) ka mosprputhje n
lidhje me ditt e puns, te realizuara pr vitet 1969, 1970, 1974, 1975, 1976,
1977, 1980, 1981, 1982, 1983, 1984, 1987,1988,1990,dhe 1991.
Paditsja krkesn pr pension si nn me shum fmij e ka paraqitur
m dat 03.11.2009, pavarsisht faktit se ajo duhej ta paraqiste kt krkes
n dat 18.11.2003. N momentin q ka mbushur moshn pr pension
paditsja ka pasur gjithsej 10 vjet e 6 muaj vite pune dhe nuk plotsonte
kriterin e vjetrsis n pun qsht 28 vjet. Gjykata u shpreh se paditsja
nuk plotson kushtin e vjetrsis n pun dhe pr kt shkak ajo nuk
mund t prfitoj pension si nn me shum fmij n baz t nenit 93 t
ligjit nr. 7703, dat 11.05.1993 Pr Sigurimet Shoqrore
Periudha e prgjithshme e sigurimit t paditses prfshir at n ish-
kooperativn bujqsore Lukan, Dibr dhe periudha e sigurimit vullnetar
rezultonte 24 vjet e 7 muaj.

12.4 Krkimi gjyqsor q lidhet me moshn e pensionit


N shtjen F. M kundr Drejtoris Rajonale Arsimore Shkodr t
gjykuar nga Gjykata e rrethit Gjyqsor Shkodr227 rezulton se kontrata e puns
sht zgjidhur nga ana e pundhnsit pr arsye se paditsja ka mbushur
moshn pr pension. Me vendimin nr.28/01/2009, D.R.S.SH.Shkodr ka
refuzuar krkesn pr pension t paditses me arsyetimin se lloji i puns s
kryer nga paditsja nuk kategorizohet si pun e kategoris s dyt dhe, n

ku gjykata e rrzoi padin.


227
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr 2067, dat 20.07.2009,
ku gjykata e pranoi pjesrisht padin.

- 130 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

kto kushte, paditsja nuk ka mbushur moshn pr pension.


Gjykata mon se pensioni sht e drejt e subjektit prfitues dhe jo
nj detyrim i tij. Asgj nuk e pengon subjektin q t vazhdoj punn dhe
t mos dal n pension. N kt kuptim, gjykata mon se pundhnsi
nuk mund t detyroj punmarrsin q t dal n pension dhe as t
zgjidh marrdhniet e puns me arsyetimin se punmarrsi ka mbushur
moshn pr pension. Pundhnsi mund t zgjidh kontratn e puns
kur punmarrsi nuk sht n gjendje t prmbush detyrimet e tij
kontraktuale, por jo kur ai ka mbushur moshn pr pension.
Ndrkoh vrejm se shum gra q punojn n arsim, shndetsi,
etj,detyrohen t dalin n pension edhe kur nuk duan,ndonse ndihen
plotsisht t afta pr t vijuar punn. E theksojm kt dukuri, pr m tepr
edhe pr shkakun se ka diferenc moshe pensioni t grave me kolegt e
tyre burra, pr t njjtn lloj pune. Dalja m hert n pension e dobson
pozitn ekonomike t gruas, krahasuar me kolegt e saj meshkuj, si sht
argumentuar edhe m lart n kt studim. Pr kt arsye, sugjerojm q
pjes e prmirsimeve ligjore t jet edhe barazimi i moshs pr pension,
si pr burrat ashtu edhe pr grat q kryejn lloje t njjta pune.

13. Dmi i shkaktuar n marrdhniet e puns

13.1 Dmi qnuk sht rrjedhoj e drejtprdrejt e marrdhnieve t


puns, por lidhet me to
Kshtu, nshtjen S. D kundr R. O, Drejtore e Degs Rajonale
Tirana 2, pran fondit Besa228 rezulton se ka nj konflikt civil q buron nga
marrdhniet e puns midis vartses dhe ish-eprores. Vartsja pretendon
shprblimin e dmit t ardhur pr shkak t nj letre q ish-eprorja e
saj, e paditura, i kadrejtuar prgjegjsit t zyrs ku punon aktualisht
e paditura n Raiffeissen Bank. Kjo letr konfidenciale kishte si qllim
ndrmjetsimin e pundhnsit t ri pr disa mospagesa n afat t ksteve
t kontrats s huasnga ana e klientve t pundhnsit. Kjo pr shkak se
e paditura kur ka punuar pran fondit Besa me detyr Drejtore e Degs
Rajonale, Tirana 2, ka pranuar t jet pal dorzanse n nj kontrat huaje
t lidhur midis fondit Besa dhe nj personi privat pr shumn 200 000
lek.Pra paditsja ka qen edhe e punsuar, edhe kliente e pundhnsit
t saj dhe ngacilsia e saj sidorzanse e ksaj huaje, buron edhe detyrimi
i paditses prpara Fondit Besa.
Nga ana e saj, paditsja pretendoi se nga letra e drguar pran
pundhnsit t saj t ri,i sht shkaktuar nj dm jopasuror moral, duke
prekur personalitetin e saj dhe dm shndetsor q ka sjell pasoja n
ekulibrimin e sistemit nervor duke krkuar si dm shumn 1000 000 lek
q prfaqson dmin biologjik moral dhe ekzistencial, bazuar n nenin 608
228
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 1586, dat 02.03.2010,
ku gjykata e rrzoi padin.

- 131 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Kodit Civil. Lidhur me dmin ndaj shndetit, gjykata konstatoi se raporti


mjeksor i paraqitur n gjykim tregon se paditsja ka qen e smur me
diagnoz bronshit difuziv ka tregon se smundjanuk ka lidhje me letrn
e drguar nga e paditura.Gjykata argumenton se: ...marrdhniet midis
paditses dhe tpaditurs kan qen korrekte gjat kohs q ato kan
punuar bashk,ka tregon se nuk ka qen qllim i s paditurs pr t ulur
personalitetin e paditses apo pr ti br keq asaj.

13.2 Shprblimi i dmit pas largimit nga puna


Nshtjen Garda e Republiks s Shqipris kundr L. S-s229, rezulton
se pala e paditur, pr nj periudh t gjat kohe, ka qen n marrdhnie
pune si magaziniere karburanti me paln paditse, Gardn e Republiks
s Shqipris. N periudhn korrik-gusht t vitit 2008, pasi e paditura
po lirohej nga detyra pr shkak t reforms s ushtris shqiptare, n
depon e karburantit t Gards s Republiks, filloi puna dorzimin
e detyrs smagazinieres s karburantit pals paditse, pra,Gardss
Republiks. Nga verifikimi i materialeve t shrbimit t karburantit n
Gardn e Republiks, gjat dorzimit t detyrs s t paditurs, kan
rezultuar diferenca e mangsi ndisa artikuj. Gjykata, konkludon se
vlera e firove t pallogaritura dhe vlera e tollonave t pashprndara, jan
n shumn 466,529 lek, prandaj e detyron ish-t punsuarn t shlyej
detyrimet ndaj pundhnsit.

13.3 Shprblimi i dmit tshkaktuar nga i punsuari/a.


Ka raste kur gjat marrdhnies s puns, t punsuarit shkaktojn
dme me karakter material, pr t cilat duhet t mbajn prgjegjsi.
Pyetja q shtrohet n kto raste sht: A mundet q pundhnsi ta
mbaj shumn e detyruar me iniciativn e vet drejtprdrejt nga paga e t
punsuarve apo jo?
N shtjen P. H kundr Drejtoris Ujsjells-Kanalizime sh.a
Durrs230, nga e punsuara sht ngritur midis t tjerave edhe pretendimi
pr kthimin e shums prej 37.500 lek, si shum e mbajtur padrejtsisht
nga paga e saj. Nga provat n ktshtje rezultoi e provuar se paditses
i sht mbajtur nga pagat mujore pr muajt dhjetor 2012, janar 2013 dhe
shkurt 2013 shuma totale prej 37.500 lek.Gjykata thekson se, pavarsisht
arsyeve pr t cilat i padituri ka vendosur ndalimin nga paga t paditses,
229
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 8341, dat 26.10.2012,
me objekt: Detyrimin e pals s paditur per te paguar demin e shkaktuar Gardes se Republikes, si
rezultat i diferences qe ekziston ne artikujt Nafte, Benzol, Benzine etj, ne shumen 1,029,633 leke,
ku gjykata e pranoi pjesrisht padin.
230
Pr hollsira, shihni vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 3280, dat 19.06.2013,
q vendosi pranimin e pjesshm t padis pagimin e 15 pagave mujore dhe kthimin e shums s
mbajtur pa t drejt nga paga e saj. Pr rrjedhoj, i padituri DAR Durrs duhet ti paguaj paditses
edhe vlern prej 37.500 lek si ndales e mbajtur padrejtsisht nga paga e paditses pr muajt
Dhjetor 2012, Janar 2013 dhe Shkurt 2013.

- 132 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

legjislacioni aktual i puns nuk parashikon ndalime nga paga pr dme


t shkaktuara. Kjo do t thot se, nse i padituri vlersonte se paditsja
i ka shkaktuar dm ekonomik shoqris, ai mund t krkonte kthimin
e shums vullnetarisht nga paditsja, apo gjyqsisht, duke provuar n
gjykim dmin e pretenduar se i sht shkaktuar nga paditsja, por nuk
mund t kryente kryesisht ndalesa nga paga e saj231.

14. Konfliktet gjyqsore q lidhen me aksidentet n pun

N shtjen R. B kundr CEZ Shprndarjes Sh. A232, rezulton se


paditsja ka qen n marrdhnie pune si punmarrse me detyrn
ndihms-elektriciste. M dat 10.08.2009, n Nnstacionin Nr. 2 t Repartit
FEE pran Kombinatit Metalurgjik Elbasan, ka ndodhur nj avari e rnd,
si pasoj e s cils jan aksidentuar rnd dy t punsuara.
Esht konstatuar se nj mi ka qen i ngordhur tek elsi-thik n vaj
dhe sht krkuar t shkputej pajisja nga tensioni dhe t rregullohej. Pasi
u sinjalizuan edhe punonjsit e tjer n turn pr riparimin e defektit q
u shkaktua, u ngarkua edhe brigada e defekteve pr riparimin. Si shkak
pr kt avari ka qen komutimi nn ngarkes i thiks s fuqis 10Kv t
reaktorit K-6 t nnstacionit elektrik. Si pasoj e nj mase t shkaktuar
nga vnia n pun e skems me ngarkes (energji) dhe tokzimit portativ
t improvizuar nga brigada e personelit operativ, sepse izolatort nuk u
pastruan mir dhe nuk u b matja e izolacionit t izolatorve, paditsja
sht aksidentuar shum rnd me djegie t grads s dyt dhe t tret
231
M konkretisht, Kodi i Puns n nenin 117 t tij ka parashikuar vetm 2 raste pr zbritjen nga paga:
(1) Pundhnsi zbret nga paga e punmarrsit tatimin mbi t ardhurat dhe kontributin e sigurimeve
shoqrore shndetsore t parashikuara me ligj, me akte nnligjore, me kontrata kolektive ose me
kontrata individuale; dhe (2) Pundhnsi vetm me autorizim me shkrim nga punmarrsi mund t
zbres nga paga kuotizacionet sindikale. Ky autorizim mund t shfuqizohet n do koh.
232
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 2356, dat 12.03.2012,
me objekt: Detyrimin e pals s paditur CEZ Shprndarje SHA t dmshprblej paditsen, pr
dmin pasuror dhe jo pasuror t shkaktuara nga aksidentimi n pun, i ndodhur n Repartin FEE,
N/stacioni Nr 2, pran Kombinatit Metalurgjik Elbasan, me pasoj plagosje t rnd t paditses
dhe konkretisht: Pagimin e dmit t plot pasuror q lidhet me shpenzimet e plota t mjekimit n
klinika dhe spitale; shpenzimet farmaceutike pr sigurimin e mjekimit t nevojshm; shpenzimet
e transportit dhe t qndrimit t paditses dhe familjarve t saj brenda/jasht shtetit; shpenzimet e
prkujdesjes; Pagimin e dmit pr humbjen ose paksimin e t ardhurave pr shkak t aksidentit, dhe do
fitim t munguar; Pagimin e dmit jopasuror n t gjitha figurat e tij, q lidhet me cenimin e integritetit
fiziko-psikik (dmi biologjik), pr shkak t dhimbjeve e vuajtjeve shpirtrore t shkaktuara nga fakti i
paligjshm (dmin moral), pr shkak t cnimit t t drejtave t personalitetit (dmi ekzistencial), si dhe
t do lloj dmi tjetr jopasuror; Pagimin e Interesave t lindura (kamatvonesat) pr shkak t mos
ekzekutimit n koh t detyrimit, t llogaritura nga koha e lindjes s detyrimit deri n shlyerjen e plot
t pagess s dmit; Pagimin e vlers monetare t Indeksimit pr shkak t zhvlersimit t vlers reale
t dmshprblimit nga inflacioni, i llogaritur nga koha e lindjes s detyrimit deri n shlyerjen e plot
t pagess s totalit t dmeve, ku gjykata ka vendosur pranimin e padis dhe detyrimin e pals
s paditur t shprblej dmin pasuror dhe jopasuror shkaktuar paditses, si rezultat i aksidentit
t ndodhur n dat 10.08.2009 n masn 19.677.687 (nntmbdhjet milion e gjashtqind e
shtatdhjet e shtat mij e gjashtqind e tetdhjet e shtat) lek.

- 133 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dhe n gjendje t rnd233 pr jetn, sht drguar pr ndihm mjeksore


urgjente n spital. Paditsja dhe familja e saj kan prballuar t gjitha
shpenzimet pr trajtimin e saj mjeksor n shtetin italian. Pavarsisht
mjekimit t specializuar n Itali, paditsja nuk ka mundur t rehabilitohet,
duke ngelur e paaft pr pun dhe me dmtime shum t rnda t
prhershme t shndetit. Pr pasoj, ajo aktualisht sht invalide dhe
trajtohet nga skema e sigurimeve shoqrore. Pala paditse i ka krkuar
pals s paditur rimbursimin e shpenzimeve pr trajtimin mjeksor.
Pundhnsi sht i detyruar ta dmshprblej at pr dmin q i
sht shkaktuar nga aksidenti n pun, pr fajin e shtetasit V. S, punonjs
n shrbim t pals s paditur234. Gjithashtu, ditn e aksidentit, pala e paditur
nuk e kishte pajisur paditsen me veshje dhe mjete t posame mbrojtjeje dhe
nuk i kishte dhn instruksione t qarta pr veprimet q ajo duhej t kryente
n kushtet e avaris q kishte ndodhur. Nga ana e tij, pundhnsi prapson
se paditsja, pr shkak t aksidentit n pun, prfiton nga sigurimet
shoqrore pension invaliditeti t plot n masn 29.823 lek dhe pr
pasoj nuk ka t drejt t krkoj dmshprblim nga pala e paditur.
Dmi pasuror235 sjell si pasoj cnimin e pasuris s t dmtuars
n kuptimin e ngusht ekonomik, pra humbjen e pasuris (deminutio
patrimonii) n mnyr t paligjshme. Prandaj edhe shprblimi i dmit
pasuror ka pr qllim t rikthej pasurin e s dmtuars n gjendjen e
mparshme, duke mbushur diferencn e krijuar ndrmjet gjendjes
ekonomike aktuale t saj, me at n t ciln do t ndodhej nse nuk
vrtetohej fakti i paligjshm (quanti ea res erit, tantam pecuniam condemnato).
Lidhur me dmin jopasuror236 t pretenduar n padi dmtimi i shndetit
vjen si pasoj e cnimit t integritetit fizik dhe/ose psikik t njeriut237.
233
Nga epikriza prcjellse me nr. 8073 regjistrimi, dat 12.08.2009, konstatohet se stafi mjeksor
i Shrbimit t Djegies dhe Kirurgjis Plastike n QSUT, ka konkluduar se gjendja e pacientes Roza
Bezhani ka qen shum e rnd dhe me prognoz t rezervuar pr jetn n momentin e paraqitjes
n spital. N epikriz sipas rekomandimit t mjekve specialist, paditsja duhej t kurohej dhe
trajtohej jasht vendit, pasi nevojat e posame pr trajtim mjeksor nuk mund t plotsoheshin n
vend. sht hartuar dhe nnshkruar nga shefi i shrbimit, Drejtoresha e QSUT Nn Tereza dhe
sht konfirmuar nga Ministria e Shndetsis.
234
Koment: Detyrimi i pals s paditur lind nga neni 618 i K.Civil. Ky nen nuk krkon ekzistencn
n t njjtn koh t veprimeve ose mosveprimeve me faj t pundhnsit nga njra an dhe
t punonjsit t tij nga ana tjetr, por parashikon se n do rast, pavarsisht nga veprimet ose
mosveprimet e pundhnsit, ai konsiderohet prgjegjs pr dmet e shkaktuara t tretve, pr fajin
e punonjsve q jan n shrbim t tij, gjat ushtrimit t detyrave q i jan besuar prej tij.
235
Lidhur me dmin pasuror, n nenin 640 i K.Civil dallojm humbjen e psuar nga paksimi i
pasuris, q njihet si dmi aktual apo dmi emergjent (damnum emergens) dhe fitimin e munguar
(lucrum cessans). N rastin objekt gjykimi pala paditse krkoi dmin e psuar, pra paksimin,
humbjen e interesit pasuror aktual, i cili sipas llogaritjeve t bra nga eksperti n aktin e ekspertimit
rezulton t jet n masn 12.640.651 (dymbdhjet milion e gjashtqind e dyzet mij e gjashtqind
e pesdhjet e nj) lek.
236
N Kodin Civil, posarisht n shkronjn a t nenit 625, parashikohet se: Personi q pson
nj dm, t ndryshm nga ai pasuror, ka t drejt t krkoj t dmshprblehet kur a) ka psuar
nj dmtim t shndetit .
237
Koment: T drejtat e njeriut pr jetn dhe shndetin jan t drejta objektive q lindin dhe jan t

- 134 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Dmtimi i shndetit, i njohur nga jurisprudenca edhe si dmi biologjik


apo dmi mbi shndetin, sht figur e posame e dmit jopasuror dhe si
i till, objekt krkimi i pavarur i dmshprblimit prkats. N dallim nga
dmet pasurore, dmi biologjik nuk ka vler ekonomike n tregun e lir,
cnimi i tij nuk kompensohet n natyr dhe as nuk ka mim n t holla.
Por, pr efekt t mbrojtjes s shndetit, lehtsimit dhe rehabilitimit fizik e
social t t dmtuarit n t ardhmen, personi prgjegjs pr shkaktimin e
dmit biologjik detyrohet ti paguaj atij nj dmshprblim n t holla, n
mnyr t pavarur nga dme t tjera pasurore e jopasurore q eventualisht
i dmtuari ka psuar pr shkak t t njjtit fakt t paligjshm.
Dmi moral, (pretium doloris ose pecunia doloris) sht shfaqje e
brendshme, e prkohshme, e turbullimit t padrejt, (non iureperturbatio)
t gjendjes shpirtrore t njeriut, dhimbje e vuajtje shpirtrore apo gjendje
ankthi e mundimi shpirtror q rrjedh si pasoj e faktit t paligjshm.
Cilido q pson cnime n sfern e shndetit dhe t personalitetit t tij
nga veprimet a mosveprimet e paligjshme dhe me faj t nj t treti ka t
drejtn t krkoj edhe shprblimin e dmit moral t psuar.
Dmtimi i shndetit (dmi biologjik) prbn, n thelb, cnimin e s
mirs s shndetit, t integritetit fizik dhe/ose psikik t njeriut. Ky dm
jopasuror, i parashikuar nga shkronja a e nenit 625 t Kodit Civil,
sht objekt krkimi dhe dmshprblimi, i pavarur nga dme t tjera
pasurore e jopasurore t psuara nga i dmtuari pr shkak t t njjtit fakt
t paligjshm238. Dmi biologjik, duke qen cnim n integritetin fizik
dhe/ose psikik t njeriut, sht objektivisht i vrtetueshm. Prandaj, n
zbatim t rregullave parimore t neneve 2, 6, 29 e vijues te K.Pr.Civile
(da mihi factum, dabo tibi ius), i dmtuari q krkon dmshprblimin ka
barrn e provs t vrtetoj se dmi ka ndodhur, si dhe lidhjen shkaksore
t tij me faktin e paligjshm.
Prve ksaj, gjykata krkon mendimin e specializuar t ekspertve
vlersues t dmeve shndetsore n shrbim t arritjes s prfundimeve
prkatse sipas bindjes s saj t brendshme pr vrtetimin ose jo t
shkaktimit t dmit biologjik, lidhjes shkaksore juridike t tij me faktin
e paligjshm, si dhe pr prcaktimin e llojit dhe shkalls prkatse t
dmtimit, n prqindje pr dmtimet e prhershme dhe n dit pr ato t
prkohshme.N funksion t garantimit t siguris, qndrueshmris dhe
padhunueshme e t pandashme me vete ekzistencn e tij. Prandaj te tilla ato mbrohen e garantohen
si t drejta themelore t njeriut nga Kushtetuta (neni 3, 15/1 dhe 21). Mbrojtja e shndetit t njeriut
mshirohet jo vetm n detyrimin e shtetit pr kujdesin shndetsor (neni 15/2 dhe 56), por edhe n
t drejtn pr t realizuar kt mbrojtje n gjykat (neni 42/2), ndrmjet t tjerave, duke detyruar
cilindo q cenon integritetin e tij fizik e psikik t shprblej dmin e shkaktuar.
238
Koment: Jeta dhe shndeti i njeriut nuk ka mim, n respektim t parimit themeltar kushtetues t
barazis prpara ligjit dhe ndalimit t diskriminimit sipas nenit 18 t Kushtetuts, gjykata duhet t
garantoj nj gjykim uniform dhe vlersim t njjt t prqindjes e t mass s shprblimit t dmit
biologjik, pr do form e shkall konkrete t cenimit t prhershm a prkohshm te integritetit
fizik ose psikik t t dmtuarit. (Vendimi unifikues Nr. 12, dt. 14.09.2007 i Kolegjeve t Bashkuara
t Gjykats s Lart.)

- 135 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

uniformitetit t gjykimit, pr caktimin e shkalls s dmtimit t shndetit


dhe mass respektive t dmshprblimit, n parim, gjykatat dhe ekspertt
i referohen kritereve teknike tabelare t parashikuara pr kt qllim, apo
pr situata t ngjashme n akte normative.
Gjykata vlerson se: ...edhe dinjiteti e paprekshmria e njeriut n
qnien fizike e psikike, paprekshmria e jets private, familjare e sociale,
e drejta pr t gzuar dhe zgjedhur me vullnet t lir mnyrn e jetess,
jan t drejta absolute t njeriut239 dhe, si t tilla, t mbrojtura erga omnes
n raport me do pjestar tjetr t shoqris. N kt kuptim, edhe
dhimbja e brendshme e vuajtja shpirtrore, si dhe cenimi i normalitetit
t jets s njeriut n ekzistencn e tij si individ dhe antar i shoqris,
t shkaktuara nga vepra e paligjshme e t tretit, prbjn cnime t
vlerave t lartprmendura t t drejtave t personalitetit t mbrojtura nga
Kushtetuta240.

15. Kontributi i gruas dhe gjendja pasurore e saj n familje n


kndvshtrimin e Kodit Civil kur sht n marrdhnie pune apo
kryen pun shtpiake.241

N Kodin Civil gjejn vend edhe dispozita q lidhen me statusin


ekonomik t gruas n familje, t cilat nuk parandalojn konfliktet juridike
dhe heshtin e nuk specifikojn masambrojtse pr pozitn e gruas ndaj burrit
dhe anasjelltas.Kshtu,neni 207 trajton pjestimin e sendit t prbashkt
midis bashkpronarve pa br ndonj specifikim t karakterit gjinor.
Por, me sa duket kjo nuk mjafton, sepse Vendimi Unifikues i
Gjykats s Lart Nr. 22, dat 13,03.2002242 lidhur me padin e ngritur
nga bashkshortja pr pjestimin e pasuris s vn gjat martess, kur
pjes e ksaj pasuri jan sende t ndrtuara pa leje, nuk legjitimohet
me argumentimin se ... nga veprimi i paligjshm, nuk mund t vijn
pasoja t ligjshme. Nga nj ndrtim i paligjshm nuk burojn t drejta
pronsie Argumentimi n fakt sht i sakt, por pasoja jo e drejt,
sepse fakti q ndrtimi nuk sht me leje nuk mohon q n t jan
derdhur pjes nga t ardhurat n t holla t vna gjat martess nga
t dy bashkshortt. Kshtu q n raste t tilla zgjidhja mund t jet e
ndryshme nga ajo e dhn, sepse fakti q sht krijuar nga martesa nj
pasuri nuk mund t mohohet.
239
Koment: Kto t drejta jan pjes e themeleve t shtetit e t rendit ton juridik dhe gzojn
mbrojtjen m t lart kushtetuese sipas neneve 3, 15, 18, 21, 42, 49, 52, 53, 54, 55 t Kushtetuts.
240
N nenin 625 t Kodit Civil, parashikohet e drejta e personit pr t krkuar dmshprblim nse
cenohet n nderin e personalitetin e tij. Kto cenime formsohen n dy lloje dmesh jopasurore,
t sfers jashtkontraktore: dmin moral dhe dmin ekzistencial.
241
Pr nj trajtes m t hollsishme t ktij seksioni, shihni Analiza e legjislacionit shqiptar nga
kndvshtrimi gjinorme bashkautor M. Semini etj., komisionuar ngaUNDP (2010)
242
Pr hollsira, mund t shihni Vendimin e msiprm Unifikues t botuar n Fletoren Zyrtare nr.
20/2002, page 648-650.

- 136 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

N kt rast paditsit (bashkshortes/tit) i krijohet nj diskriminim, se


ndrkoh q at nuk e legjitimon t ngrej padin e t krkoj pjestimin,
bashkshortin/en de facto e legjitimon t prdor banes, q sht e
paligjshme. Nuk duhet harruar se paligjshmria n fakt nuk shuan
ekzistencn fizike t ksaj pasurie dhe faktin e gzimit t saj, ajo dshmon
vetm mosekzistencn formalo-juridike. Ky sht nj diskriminim. Ka dy
mnyra pr t dal nga kjo situat: e para sht q pals/ve ti/u njihej e
drejta e uzufruktit apo e prdorimit t sendit derisa t legalizohet sipas
procedurave prkatse, (gj q mund t krkoj nj ndryshim ligjor). Pra,
pjestohet n pjes ideale, vetm pr efekt t prdorimit n uzufrukt t
pjesve t tij, sepse sendi q ekziston dhe sht i materializuar. Zgjidhja
e dyt, (q duhej t ishte dhn nga ky vendim unifikues) sht paditsja
duhet t kishte marr nga pjestimi ideal, gjysmn e vlers s sendit
t paluajtshm t ndrtuar pa leje. Sendi ka vler dhe, vlera tregon q
sht ndrtuar me kontribute. Meqnse sht krijuar gjat martess,
kontributet prezumohen t barabarta, derisa nuk provohet e kundrta.
Neni 207 n paragrafet 2, 3 dhe 4 t tij trajton rastin e mosndarjes
n natyr t snedit dhe kompensimin e vlers s pjess apo t trs n
t holla prmes shitjes n ankand. Paragrafi i par trajton kompensimin
n t holla si nj mundsi t barasvlefshme t pjestimit t sendit. Pra,
ligjvns ka parashikuar disa situata q ndeshen n praktikn normale,
ku pjestimi fizik i sendit sht i pamundur. Nuk mund t parashikonte
faktin q ka ndrtime masive pa leje, sepse kjo sht nj situat jonormale.
N rastin ton konkluzioni sht q sendi nuk mund t pjestohet fizikisht
(pak rndsi ka shkaku prse) dhe si rezultat paditsja ka t drejtn e saj
q t kompensohet n t holla duke marr gjysmn e vlers s pasuris t
vn gjat martess. Ky vendim nuk i bn palt pronar mbi sendin, por
nuk mund tu mohoj atyre faktin q ata kan vn n krijimin e sendit t
ardhurat e krijuara gjat martess s tyre.
Edhe pozita e gruas n familjen bujqsore sht e pakonsoliduar
ligjrisht. Kshtu, neni 223 i Kodit Civil sanksionon se familja bujqsore
prbhet nga personat q lidhen ndrmjet tyre pr shkak t gjinis, martess,
birsimit ose pranimit si antar i saj. Ky nen lidhur me kt lloj bashkpronsie
mban n parim nj qndrim t drejt prsa i prket respektimit t barazis
ligjore, vecse n praktik ka interpretime q ngrejn shpesh disa dilema pr
shkak t nj vakumi ligjor q ngre disa pikpyetje.
M konkretisht, pyetja lind n rastin e martess s nj antari t familjes
bujqsore (vajzs/djalit) dhe largimin e saj/tij nga familja bujqsore e origjins
pr n familjen e re bujqsore t bashkshortit. N kt rast vajza/djali ka t
drejt t krkoj pjesn e saj/tij n t holla nga familja e origjins.
N lidhje me familjen e re t bashkshortit ajo/ai ka t drejtn e
bashkpronsis q ja jep neni 223. Nse vajza nuk e krkon pjesn e saj t
bashkpronsis n familjen e origjins para se ti bashkohet me martes
familjes s bashkshortit, ajo e humbet pjesn tek familja e origjins, sepse

- 137 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

nj antar i nj familje bujqsore nuk mund t jet antar n dy ose m


shum familje bujqsore n t njtjtn koh.
Po ashtu, shtrohet pyetja:Nse vajza/djali divorcohet dhe kthehet n
familjen e origjins, a e humbet bashkpronsin n familjen bujqsore t
bashkshortit dhe a e rifiton tek familja e origjins? Mendoj se pr analogji n
mnyr simetrike prdoret e njjta llogjik.
Pr t shmangur nj dilem t till, ndoshta neni 223 mund t ket nj
paragraf t dyt q t parashikoj se bashkpronsia e familjes bujqsore
nga nj antar i saj ruhet deri n nj vit nga largimi i antarit me martes,
apo me pranimin si antar i saj. Pra, veprimi i shkputjes t lidhet me
kusht dhe afat, me qllim q t disiplinoj cdo situat dhe kjo t jet e
barasvlefshme pr t dyja gjinit.

16. Kundravajtjet administrative lidhur me veprimtarin e puns s


profesioneve t lira

Disa profesione kan m tepr gra, sesa burra n radht e tyre.


Kshtu noteria, q prfshihet n profesionet e lira, t organizuara
si private, por me detyrn pr t ofruar shrbime publike shnon
m tepr gra sesa burra n radht e saj. Sipas nj statistike t marr
nga Dhoma Kombtare e Noterve rezulton se nga 444 noter n
Republikn e Shqipris, 76% e tyre jan gra. N disa raste t rralla kemi
marrdhnie administrative q lidhen me supervizimin e noterve nga
autoritete t ndryshme publike, t tilla si Drejtoria e Prgjithshme e
Parandalimit tPastrimit t Parave q ka t drejt t inspektoj nse
veprimet juridike dhe transaksionet e regjistruara nga notert jan
raportuar apo jo. N t kundrt, ky autoritet ka t drejt t marr masa
mbi notert dhe sanksione n formn e kundravajtjeve administrative
q rndojn statusin e tyre, ndonse ai sht privat.
Kshtu, n shtjen B. P kundr Drejtoris s Prgjithshme t
Parandalimit e t Pastrimit t Parave, Tiran243, rezulton se paditsja,
q prej vitit 2006 e n vazhdim ushtron profesionin e noteres n
qytetin e Elbasanit. N kuadr t lufts kundr pastrimit t parave dhe
financimit t terrorizmit, ligjvnsi ka sanksionuar n Ligjin nr. 9917
dat 19.05.2008 Pr parandalimin e pastrimit t parave dhe financimit
t terrorizmit i ndryshuar, se edhe notert jan subjekt i ktij ligji, ka
do t thot se jan t detyruar t deklarojn n mnyr t drejtprdrejt
pran Drejtoris s Parandalimit t Pastrimit t Parave, transaksionet
q kryhen prpara ktij noteri nga t tret. Nga ana e Drejtoris s
Prgjithshme t Parandalimit t pastrimit t parave, pran Ministris
Pr hollsira, shihni Vendimin e Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 7092, dat 24.06.2013,
243

me objekt: Shfuqizimin (anullimin) trsisht t aktit Nr. 2280/4 Prot, dt. 02.12.2011, njoftim i
mass Administrative i Drejtoris s Prgjithshme t Parandalimit t Pastrimit t Parave, ku gjykata
ka vendosur pranimin e krkespadis.

- 138 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

s Financave sht kryer inspektimi pran paditses n datn


31.10.2011 dhe grupi i inspektimit konstatoi gjasht transaksionet
paraportuara244. Nga gjykimi rezulton se gjasht rastet e paraportuara i
takojn disa transaksioneve noteriale t kryera para se t hynte n fuqi
ligji pr pastrimin e parave, i cili nuk ka ndonj dispozit tranzitore
pr fuqi prapavepruese. Prandaj masat e dhna si sanksione ndaj t
paditurs nuk jan t drejta.

244
Sipas Udhzimit nr. 21, dats 08.09.2011, po ashtu edhe sipas udhezimit nr. 11 te MF dat
02.09.2009 Pr menyrat dhe procedurat e raportimit t profesioneve t lira jo financiare sipas
piks 3, grmave g, gj,h dhe i, t nenit 3 t ligjit nr. 9917, dat 19.5.2008 Pr parandalimin
e pastrimit t parave dhe financimit t terrorizmit, t Ministrit t Financa n nenin 9, n pikn 1 te
tij thuhet:Subjektet jan t detyruara t raportojn tek Autoriteti Prgjegjs, nga data e kryerjes,
t gjitha transaksionet n para fizike, n nj vler t barabart ose m t madhe se 1,500,000 (nj
milion e pesqind mij) lek, ose kundrvlern n monedha t tjera t huaja, kryer si nj transaksion
t vetm, ose n disa transaksione t lidhura me njra-tjetrn, brenda 72 orve. Mosrespektimi i
ketij neni t ligjit,bazuar ne nenin 27 pika1. Kur nuk prbjn vepr penale, shkeljet e kryera nga
subjektet klasifikohen si kundrvajtje administrative dhe pr to subjektet gjobiten ; konkretisht neni
27/6 pika a, 6. Pr rastet kur nuk zbatojn krkesat pr raportim, t parashikuara n pikat 3 e 4
t nenit 12 t ktij ligji, subjektet gjobiten: a) personat fizik nga 300 000 lek deri n 1 500 000
lek;b) personat juridik nga 1 000 000 lek deri n 5 000 000 lek.

- 139 -
Prfundime dhe Rekomandime
N fund t ktij materiali, shohim se kemi shfletuar ligje e vendime
gjyqsore, t cilat na japin t kuptojm se shoqria shqiptare dhe drejtsia
shqiptare po luajn rolin e tyre n procesin e mbrojtjes s marrdhnieve
t puns dhe n forcimin e rolit t gruas n pun, shoqri e familje.
Ndonse ka vshtirsi e problematika, sht e rndsishme t nnvizohet
q trendi gjyqsor prpiqet ta vendos gruan e punsuar n nj pozit t
mbrojtur ndaj pasiguris ekonomike, t diktuar nga ndrprerja arbitrare
dhe e pajustifikuar e marrdhnies s puns.
Grat vijn e sensibilizohen gjithmon e m tepr pr t drejtat e tyre
dhe rrugt e mbrojtjes s tyre. Megjithat mbetet shum pr t br n
drejtim t ndryshimit t mentalitetit se grat jan inferiore n raport me
burrat n pun e familje. Mbetet shum pr t br n drejtim t forcimit
t strukturave publike q kan rolin e vzhguesit, parandaluesit dhe
ndshkuesit t shkelsve t t drejtave t grave punmarrse. Mbetet
shum pr t br pr t rritur shkalln e hetimit dhe t gjykimit t rasteve
t ngacmimeve seksuale apo t shprdorimeve t detyrs n kufijt e nj
vepre penale. Mbetet shum pr t br n sensibilizimin e meshkujve
n shoqri, q t shohin tek grat nj partnere apo nj kolege t aft e t
zonjn njlloj sa ata vet. Mbetet shum pr t br pr t edukuar brezat
e rinj, fmijt e shoqris s sotme me ndjenjn e barazis n jet e pun.
Arsyeja pse UNDP ndrmori kt iniciativ pr kt studim, bashk me
Shkolln e Magjistraturs sht kryesisht pr t analizuar far problematike
gjinore del nga praktika gjyqsore, si dhe pr t dhn rekomandime t
specializuara, t mbshtetura n vrojtime konkrete q t ndikojm n mnyrn
si duhen prmirsuar ligjet dhe mbi t gjitha pr t prmirsuar garantimin
gjyqsor t barazis gjinore dhe t t drejtave e statusit ekonomik t gruas
n vendin ton. Ky qllim i ktij studimi do t prfundoj me evidentimin e
konkluzioneve dhe rekomandimeve t mposhtme:

1. Pr prmirsimin e kuadrit ligjor

Lidhur me kufirin e moshs s daljes n pension vrejm se shum


gra q punojn n arsim, shndetsi, etj, detyrohen t dalin n pension
edhe kur nuk duan, ndonse ndihen plotsisht t afta pr t vijuar punn. E
theksojm kt dukuri, pr shkakun se ka diferenc moshe pensioni t grave
me kolegt e tyre burra, pr t njjtn lloj pune. Pr kt arsye, sugjerojm q
pjes e prmirsimeve ligjore t jet edhe barazimi i moshs pr pension, si
pr burrat ashtu edhe pr grat q kryejn lloje t njjta pune.
Lidhur me procedurn dhe formn e njoftimit t zgjidhjes s
marrdhnies s puns, nga studimi na rezulton se forma shkresore

- 140 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

e njoftimit zbatohet dhe ka vlern e vet t padiskutueshme, por ka


edhe raste kur njoftimet jan br me e-mail dhe nuk jan pranuar
si t vlefshme nga gjykata. Megjithat, ndoshta ka ardhur koha q
shkresat dhe njoftimet e ardhura nga e-maili zyrtar i kompanis dhe
punmarrsit t mund t konsiderohen zvendsues t shkresave,
me qen se nga pikpamja e procedurale civile e praktiks gjyqsore
email-et jan prova shkresore. Kjo mund t evidentoj edhe nevojn
pr nj amendim ligjor n Kodin e Puns pr rastin e njoftimeve, ku t
parashikohet edhe posta elektronike, sepse nj gj e till vjen edhe si
nevoj praktike n kushtet e jets moderne e dinamike.
Lidhur me barazin gjinoren pjesmarrjen e barabart dhe
shanset e barabarta n punsim legjislacioni parashikon q n t gjitha
institucionet t sigurohet pjesmarrja e barabart me t pakn 30% t secils
prej gjinive. Do t ishte m e leht pr tu zbatuar kjo krkes ligjore, nse
edhe ligji mbi statusin e npunsit civil do t ishte n prputhje me kt
krkes. Po ashtu, kjo do t reflektonte edhe jurisprudencn e zhvilluar
n t drejtn e BE-s, konkretisht t Gjykats Evropiane t Drejtsis,
sigurisht pa interpretuar kt rregullim me efekt diskriminues pr gjinit.
Lidhur me barrn e provs n rastin e ngacmimit seksual,
situata sht m e vshtir, se sa n rastet e tjera pr shkak t natyrs
s marrdhnies dhe ndrthurjes s aspektit t ngacmimit seksual me
marrdhnien e puns. Ka ardhur koha q edhe ne t bjm ndryshimet
e nevojshme n legjislacionin ton pr ta br m t dukshme dhe t
shprehur barrn e prmbysur t provs,si e krkon edhe legjislacioni i
Bashkimit Evropian.
Lidhur me zgjidhjen e kontrats s puns n koh t
paprshtatshme mendojm se edhe largimi nga puna pr nj grua
shtatzn duhet t konsiderohet si i br n koh t paprshtatshme
dhe si i till duhet t ndalohet. E bjm kt koment, sepse n praktikn
gjyqsore t analizuar me qllimin e prgatitjes s ktij materiali sht
vrejtur nj tendenc pr zgjidhjen e kontrats s puns pak koh pasi
mbaron leja e shtatzanis ose gjat kohs q zgjat shtatzania, ndonse
kjo nuk radhitet n rastet e paprshtashme. Pr kt arsye, ndoshta nj
periudh sigurie pr nnn e re dhe n mnyr t veant pr fmijn
mund t rekomandohet pr tu shtuar n legjislacion.
Lidhur me t drejtn pr t prfituar lejen e lindjes, duhet t
ligjrohet edhe mundsia q lejen e lindjes mund ta marr edhe babai.
Pr kt arsye, nga pikpamja gjinore babai i fmijs vlen t trajtohet n
mnyr ekuivalente si nna, edhe nga pikpamja legjislative, n mnyr
q kjo gj, t ndikoj n ndryshimet n mentalitetin shoqror.
Lidhur me eksperiencn n pun, nga studimi evidentohet q
grat jan m t rrezikuara nga ndrprerja e marrdhnieve t puns me
kalimin e moshs, dhe me rritjen e afatit t vjetrsis n pun, (duke u
preferuar ato q jan m t reja). Prandaj, sugjerohet q t parashikohet

- 141 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

vendosja e nj kufiri minimal moshe si mas siguriepr grat e punsuara,


me kalimin e t cilit penaliteti i dmshprblimit pr pundhnsin t jet
m i lart n mnyr progresive. (pr shembull, duke filluar mbi dhjet
vjet pun, 15 vjet e kshtu me radh.
Situata e mospagimit t takss gjyqsore nuk sht tipike,
megjithat ndeshet n proceset gjyqsore. Paaftsia paguese godet m
tepr grat q jan pa mjete jetese, t divorcuara, grat e veja, etj. Pr
kt arsye, sht mir q pr proceset gjyqsore q lidhen me konfliktet
e puns, legjislacioni t parashikoj mundsin q taksa gjyqsore t
paguhet n fund t procesit nga pala humbse, q n rastin e zgjidhjes pa
shkaqe t arsyeshme t kontrats sht pundhnsi.

2. Lidhur me zbatimin m t mir t ligjit nga ana e gjyqsorit

Gjykata e Lart shqiptare mund t bj unifikimin e praktiks


gjyqsore pr rastet e ndrprerjes s puns pr nnn e re pak koh
pasi kthehet nga leja e shtatzanis, ku t evidentohet se kur gjykata ka
t drejt ta konsideroj zgjidhje t kontrats s puns pr nj periudh
t paprshtatshme edhe ather kur krijon bindjen se pundhnsi e ka
paramarr vendimin e largimit nga puna, q gjat periudhs s shtatzanis
dhe pret vetm justifikimin e ligjshmris s vendimit t tij, me kthimin
n pun dhe kalimin e nj afati t shkurtr pr t dal jasht kohs s
paprshtatshme. Gjat studimit u vrejt se pothuasje pr t gjitha rastet
e nnave t reja q kan prfunduar n gjykat pr shkak t zgjidhjes
s kontrats s puns, komunikimi i prfundimit t marrdhnies s
puns u sht br pak pasi ka mbaruar leja e shtatzanis. Kjo dshmon
se mendimi/vendimi pr zgjidhjen e kontrats n fakt sht marr nga
pundhnsi q n momentin e fillimit t lejes s shtatzanis.
T njihen dhe zbatohen instrumentet ndrkombtar dhe t
referohen n vendimet gjyqsore. T prditsohet informacioni q marrin
aktort e sistemit t drejtsis me t dhnat e portalit t GJEDNJ lidhur
me shtje q implikojn nenin 14 pr mbrojtjen nga diskriminimi,
si dhe me vendimet e Gjykats Evropiane t Drejtsis. shtjet e
paraqitura prpara Komitetit t Konvents pr Eliminimin e t Gjitha
Formave t Diskriminimit ndaj Gruas prbjn gjithashtu, jo vetm
burime informacioni ku evidentohet analiza e koncepteve dhe parimeve
t barazis gjinore, n raport me raste konkrete nga praktika, por edhe
shmangin drgimin e ankesave nga ana e qytetarve dhe shoqatave
shqiptare pran ktyre strukturave.
Prsa i prket kthimit n pun gjykata ndonse e konstaton
largimin nga puna si t padrejt, vlerson se nuk mund t pranohet nse
pundhnsi nuk e dshiron at, meq Kodi i Puns trajton marrdhnien
e puns si nj marrdhnie t vullnetshme kontraktore midis pundhnsit
dhe punmarrsit, e cila n momentin q zgjidhet prej njrs prej palve

- 142 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

pjesmarrse n t, nuk ka se si t rivihet n gjendjen e saj fillestare,


jasht vullnetit t ksaj pale.Kto qndrime marrin shkas edhe nga
vendimi unifikues i Gjykats s Lart nr. 31 dt 26.03.2003, n t cilin sht
konkluduar se e drejta e rikthimit n pun nuk gzon mbrojtje gjyqsore,
n dallim nga e drejta e dmshprblimit e cila e gzon at.
N proceset gjyqsore q kan n themel t tyre konfliktin e
puns, t shkaktuar si rezultat i riorganizimit apo i ristrukturimit
t tij, asnjher nuk sht br analiza e pasojave t ktyre proceseve
nn kndvshtrimin e nenit 17, pika 3 t ligjit pr barazin gjinore n
shoqri. Pr rastet e pushimeve kolektive si rezultat i riorganizimit
t pundhnsit, mund t themi se gjykatat, prve analizs
statistikore duhet t vijojn analizn m thell, duke hedhur drit mbi
pushime masive nga puna q mund t ken prekur grat n mnyr
disproporcionale, me synimin qasnjra gjini nuk duhet t prbj
m shum se 70% t t pushuarve. Me kt rast sht me rndsi q
gjykata t krkoj statistika t ndara sipas seksit.
Lidhur me karriern gjykata duhet t prpiqet pr t krijuar
nj standard pr mbrojtjen e grave n karrier. Gjykata sht organi q
krijon premisat e nevojshme per disiplinimin e veprimtaris s organeve
shtetrore, pr t mos iu shmangur detyrimit t zbatimit me korrektsi t
legjislacionit, mbi bazn e t cilit ato funksionojn.
Lidhur mengacmimin seksual, si gjykata, ashtu edhe dhe
prokuroria duhet t jen m t kujdesshm n vlersimin e procesit t t
provuarit t ngacmimit, me video, korrespondenc elektronike apo telefonike
etj. Gjykata duhet ta thelloj hetimin gjyqsor n konfliktet e puns, sepse nga
vendimet gjyqsore nuk del asnj element i ngacmimit seksual, ndrkoh
kur pr t njjtat shtje ka pasur nj procedur ankimi administrativ pran
Zyrs s Komisionerit pr Mbrojtjen nga Diskriminimi.
Lidhur me sasin e pagaveqmund t jepen si dmshprblim,
gjykata duhet t ruaj jo vetm masn ligjore t parashikuar, por edhe
nj mas llogjike, pavarsisht se marrdhnia e puns mund t jet me
afat dhe mund t ken mbetur m shum se 12 muaj nga mbarimi i ktij
afati. Dmshprblime n masn e 30 pagave apo 50 pagave nuk jan as
ligjore, as t arsyeshme. N kto raste gjykata duhet t ket n vmendje
faktin se ligji ka sanksionuar n mnyr urdhruese se dmshprblimi
pr zgjidhjen e kontrats s puns pr shkaqe t pajustifikuara shkon
deri n pagimin e pagave t nj viti pune. Kuptohet q kjo e mbron
t punsuarin sa t ristabilizoj marrdhniet vijuese t puns me nj
pundhns t ri.
Lidhur me provueshmrin e shkeljes s rnd t marrdhnies
s puns apo rastet e korrupsionit, kur paditsja rezulton se ka pranuar
ryshfet/mit gjat ushtrimit t detyrs,ka mjaft raste q Gjykata i quan kto
shkaqe t paarsyeshme me justifikimin se punonjsja ka qen korrekte pr
vite t tra dhe e dmshprblen at.

- 143 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

3. Lidhur me Procesin dhe ankimin administrativ dhe rolin e


Administrats s lart publike qendrore

Qndrimi i gabuar q mbajn organet e administrats publike n


rastet e zgjidhjes s kontrats s puns, gj e cila ka sjell ndshkimin
financiar t tyre n mas t konsiderueshme, prbn nj ndr aspektet
m problematike. N shum prej vendimeve gjyqsore, pavarsisht
ekzistencs s shkaqeve t arsyeshme apo t justifikuara q mund t ken
shrbyer pr zgjidhjen e kontrats s puns, organet e administrats
publike detyrohen me t drejt nga gjykata pr t dmshprblyer
punmarrsit pr mosrespektim t procedurs s zgjidhjes s kontrats
s puns, n kuptim t nenit 144 t Kodit t Puns.
E drejta e punmarrsit pr tu dgjuar n procesin administrativ
dhe gjyqsor prbn nj nga elementet baz t procesit t rregullt ligjor.
Ajo q bie n sy nga shumica e vendimeve gjyqsore sht se punmarrsi
prgjithsisht nuk dgjohet n procesin administrativ. Cnimi i nenit 144
t Kodit t Puns, q parashikon n mnyr t hollsishme procedurn
e njoftimit q duhet ndjekur nga pundhnsi n rastin e zgjidhjes s
kontrats s puns, sht dispozita baz, s cils i referohen punmarrsit
n do padi t ngritur para gjykats.
Nj nga pasojat e zgjidhjes s kontrats s puns dhe nj nga krkesat
e padive sht rikthimi n pun, por kjo krkes nuk mund t zbatohet n
pozicione t zakonshme pune, por n ato ku punmarrsi ka njstatus t
specifikuar me nj ligj t veant,si pr shembull, statusi i npunsit civil.
Megjithat, duhet theksuar se kthimi n pun pothuajse nuk ndodh n
praktik, jo vetm se gjykatat e rrzojn padin pr kt pjes, por edhe se
pundhnsi nuk e rikthen de facto t punsuarn n pun.

4. Lidhur me trajnimet e gjyqtarve, prokurorve, avokatve

Prkatsisht Shkolla e Magjistraturs dhe Dhoma Kombtare e


Avokatis duhet t kujdesen n vazhdimsi pr trajnimin aktorve
kryesor t sistemit t drejtsis me standardet e barazis gjinore n
marrdhniet e puns.
Nga studimi rezulton se duhet t bhet nj trajnim me gjyqtart
dhe avokatt lidhur me natyrn e padive q rrjedhin nga konfliktet e
puns, t cilat kan edhe nj z t veant n arkivin e shtjeve gjyqsore
t gjykatave. Megjithat, ato nuk jan t ndrtuara n mnyrn e duhur dhe
shpesh ngrihen gabim prsa i prket bazs ligjore dhe emrtimit t tyre.
Kshtu, ngritja e padis pr shprblimin e dmit pr konflikte q burojn nga
marrdhniet e puns, nuk ka vend, sepse padia e shprblimit t dmit sht
nj padi civile q iu referohet rasteve t shkaktimit t dmit jashtkontraktor.
Nj trajnim duhet t bhet lidhur me kushtet e kontrats s puns
dhe n mnyr t veant lidhur me kushtet e shtuara n nj kontrat, duke

- 144 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

ndaluar n rastin kur kontrata shmang prgjegjsin dhe detyrimet ligjore t


pundhnsit dhe sanksionon heqjen dor t punmarrsit nga t drejtat e
tij.N trajnime duhet t bhet e qart se klauzola q shmang respektimin e
procedurs ligjore t zgjidhjes s kontrats s puns duhet t konsiderohet e
pavlefshme, sepse shkel nj dispozit urdhruese n Kodin e Puns.
N praktikn gjyqsore evidentohet paqartsi lidhur
meevidentimin dhe prkufizimin e shkeljes e rnd apo t lehtn
marrdhniet e puns e cila nuk specifikohet n Kodin e Puns dhe nuk
duhet huazuar nga Kodi Penal, si analizohet n vendimet gjyqsore, por
nga Kodi Civil.
Trajnime duhet t bhen edhe lidhur me rastet e rikthimit n pun,
ku ka mjaft konfuzion dhe nuk zgjidhen me uniformitet nga ana e gjykats.
Gjyqtart e gjykatave administrative duhet t ken seminare
trajnuese q t trajtojn problematikn n rastin kur i punsuari gzon
statusin e npunsit civil dhe marrdhnia e puns sht ndrprer nga
institucionet publike.
Nj seri trajnimesh duhet t bhet lidhur me barrn e provs n
rastin e ngacmimit seksualsi dhe me njohjen m t mir t dispozitave
t ligjit Pr barazin gjinore n shoqri dhe t ligjit Pr mbrojtjen
nga diskriminimi sidomos pr avokatt t cilt kshtu mund t rrisin
prurjet e shtjeve q prdorin kto ligje t reja qe reflektojn zhvillimet
bashkkohore n fushat prkatse.

5. Lidhur me pundhnsit

Studimi evidenton se ka mjaft raste t diskriminimit n respektimin e


procedurave n mnyra t ndryshme dhe jo brenda t njjtit standard gjinor.
Lidhur me formn e kontrats s puns shpesh her krijojn
raporte pune me goj, joformale, t cilat e bjn situatn e t provuarit
m t vshtir. Po ashtu, arkivi i dosjeve t t punsuarve shpesh nuk
ekziston dhe librezat e puns figurojn t humbura. Pr kt arsye
inspektoratet e puns duhet t ushtrojn kontrolle dhe t japin masa
penalizuese ndaj pundhnsve. Po ashtu, inspektoratet e puns duhet
t mbajn parasysh dhe t prdorin jo vet rregullat dhe kriteret e
vendosura nga Kodi i Puns, por edhe nga ligji Pr barazin gjinore n
shoqri dhe ligji Pr mbrojtjen nga diskriminimi;
N rastete ristrukturimit, vrehet se punonjset gra jan m t
rrezikuarat nga pushimi nga puna, pr shkak se burrat konsiderohen
nga pundhnsi si kryefamiljardhe si m t rndsishm n mbajtjen
e familjes. Ky sht nj nga rastet m tipike t diskriminimit n pun t
grave, sepse n rastet e ristrukturimeve ato jan nj kategori m e brisht,
pavarsisht nga eksperienca n pun q kan pasur pran pundhnsit.
Jo n t gjitha rastet gjyqsore q lidhen pushimet kolektivesht
ndjekur e njjta procedur e zgjidhjes s kontrats s puns. Jan ndjekur

- 145 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

dy standarde nga ana e pundhnsit: pr nj pjes t punonjseve sht


zbatuar procedura e njoftimit t ndrprerjes individuale t puns, krahas
procedurs s pushimit kolektiv, ndrsa pr disa t tjera jo.
N konfliktet e puns q vijn nga shkurtimet e vendeve t
puns si rezultat i riorganizimit t pundhnsit, vrehet se gratjan
t paratq prekenngareformat dhe strukturimi,si nadministratn
publikedhen sektorin privat.
Lidhur me masat disiplinore nga studimi vrehet se nuk provohet
q masat t jen marr t prshkallzuara n varsi t llojit t shkeljes dhe
nuk provohet q i jan komunikuar paditseve. Kshtu, kalohet menjher
tek masa ekstreme e largimit nga puna edhe n rastet e shkeljeve t lehta.

6. Lidhur me studime t mundshme pr tu realizuar studiues


t fushs dhe fushata ndrgjegjsimi pr tu organizuar nga
shteti dhe organizatat jofitimprurse

Studimi evidenton se objektivi kryesor sht ndrgjegjsimi i t


punsuarave pr t drejtat e tyre. OJF-t duke qen se jan n ndrveprim
dhe kan njohje t drejtprdrejt me problemet sipas diversiteteve lokale,
duhet t shprndajn informacion mbi t drejtat e grave dhe rreziqet e
cnimit t tyre. Puna me grat pr t njohur t drejtat e tyre duhet t jet e
vazhdueshme dhe nuk duhet neglizhuar s bashku me ndrgjegjsimine
meshkujve me parimet e barazis dhe mos diskriminimit n shtjet
familjare.Prdorimi i medias dhe mjeteve t tjera t informacionit,
prgatitja e emisioneve televizive n koordinim edhe me strukturat
shtetrore do t ishte efektive.
Evidentimi i praktikave dhe zakoneve t mira e pozitive me
qllim formatimin e nj mentaliteti bashkkohor pr rolin e gruas, nns,
bashkshortes, koleges, vartses, eprores dhe mbshtetjen e saj si n punt
e shtpis, ashtu edhe n marrdhniet e puns. Eliminimi i zakoneve
patriarkale dhe diskriminuese mbetet nj problem i t gjithve, sidomos
n kushtet q Shqipria aspiron ti bashkohet familjes s vendeve t BE-s.
Evidentohet nevoja e kryerjes s nj studimi m t specifikuar
pr t parrastet e shtatzanis dhe ndrprerjen e marrdhnies s
puns, gjat saj, gjat lejes s shtatzanis ose menjher pas saj, si dhe
pr rastet kur nuk konsumohet leja e shtatzanis pr shkak t friks
nga humbja e vendit t puns.
Nj studim q lidhet me rastet e rikthimit t pun dhe shkeljet e
administrats publike prball largimit nga puna t npunsve civil do
t ishte me interes;
Evidentimi i rasteve t ngacmimeve seksuale n pun dhe
ndrgjegjsimi i grave pr ti demaskuar publikisht shkelsit e t drejts
duhet t bhet m prezent, krahas mbrojtjes efektive t tyre n rast se
ndrmarrin hapa t till.

- 146 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Prgatitja e nj broshure pr kufijt e statusit t npunsit civil,


t drejtat dhe detyrimet e tij, sensibilizimin pr rastet e shprdorimit
t detyrs dhe ndshkimin penal, si dhe mnyrn e mbrojtjes s tij n
marrdhniet e puns.
Prgatitja e nj udhzuesi pr pundhnsit dhe punmarrsit
me detyrimet e tyre reciproke, kushtet kontraktore t domosdoshme pr
lidhjen e marrdhnies s puns, procedurat e zgjidhjes s saj, etj.

7. Aksesi n informacion dhe shrbime prfshir ndihmn dhe


kshillimin ligjor

Arkivat elektronike t gjykatave, me prjashtim t Gjykats s


rrethit Gjyqsor Tiran, jan t pa aksesueshme pr qllime studimi
apo nga publiku.
INSTAT-i dhe qendra e agjenci q merren me shtjet e t dhnave
duhet t bashkpunojn n kt drejtim dhe t krijojn statistika jo t
izoluara por gjithprfshirse dhe t integruara me aspektet gjinore.

- 147 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Bibliografia
Kode dhe ligje shqiptare

1. Kushtetuta e Republiks s Shqipris.


2. Kodi i Puns, miratuar me ligjin Nr.7961 dat 12.07.1995, i ndryshuar
me
3. Kodi i Procedurs Civile miratuar me ligjin Nr.7961 dat 12.07.1995, i
ndryshuar me
4. Kodi Civil miratuar me ligjin Nr.7961 dat 12.07.1995, i ndryshuar me
5. Kodi i Familjes miratuar me ligjin Nr.7961 dat 12.07.1995, i ndryshuar
me
6. Kodi i Procedurave admisnitrative, miratuar me ligjin 8485/1999.
7. Ligji nr. 7703, dat 11.05.1993 Pr sigurimet shoqrore n Republikn
e Shqipris, ndryshuar me ligjet nr. 7932,dat 17.05.1995, nr. 286,
dat 16.02.1998, nr. 8392, dat 02.09.1998, nr. 8575, dat 03.02.2000,
nr. 8776, dat 26.04.2001, nr. 8852, dat 27.12.2001, nr. 8889, dat
25.04.2002, nr. 9058, dat 20.03.2003, nr. 9114 , dat 24.07.2003, nr. 9377,
dat 21.04.2005. nr. 9498, dat 03.04.2006 nr. 9600, dat 27.07.2006,
8. Ligjin nr. 8095, dat 21.3.1996, Pr shrbimin civil n Republikn e
Shqipris.
9. Ligjit nr. 8549, dat 11.11.1999 Pr statusin e npunsit civil
10. ligjit 7995/1995 Pr nxitjen e punsimit.
11. Ligjin nr. 9090, dat 23.04.2003 Pr ndrmjetsimin n zgjidhjen e
mosmarrveshjve.
12. Ligjit Nr.10 221, dat 04.02.2010, Pr mbrojtjen nga diskriminimi.
13. Ligjit Nr.90/2012 Pr Organizimin dhe Funksionimin e Administrats
Shtetror,
14. ligjit Nr. 8734, dat 01.02.2001 Pr garantimin e siguris s Puns te
Pajisjeve dhe Instalimeve Elektrike.
15. VKM nr. 261, dat 27.02.2008, Pr trajtimin e punonjsve q dalin
t papun nga procesi i ristrukturimit t ARMOsh.a, Tiran dhe
ALBPETROL sh.a, Patos.
16. Udhzimi Nr.13, dat 12.02.2009 Pr prcaktimin e tarifs s shrbimit
pr veprime dhe shrbime t administrats gjyqsore, Ministris s
Drejtsis, prokuroris, noteris dhe Zyrs s Regjistrimit t Pasurive
t Paluajtshme (i ndryshuar me udhzimin Nr. 991/3, dat 02.03.2010),
17. VKM nr. 261 date 27.02.2008 dhe udhezimi nr.250 date 08.04.2008.
18. Udhzimi nr. 21, dats 08.09.2011 dhe udhezimi nr. 11 te MF dat
02.09.2009 Pr menyrat dhe procedurat e raportimit t profesioneve
t lira jo financiare

- 148 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

Akte ndrkombtare

1. KEDNJ-s.
2. Protokolli 7 t KEDNJ-s.
3. Protokolli 12 t KEDNJ-s.
4. Direktiva e Kshillit 2004/43/KE t 29 qershorit 2000 pr Zbatimin
e parimit t trajtimit t barabart ndrmjet personave pavarsisht
prejardhjes racore apo etnike;
5. Direktiva e Kshillit 2000/78/KE t 27 nntorit 2000 pr Prcaktimin
e nj kuadri t prgjithshm pr trajtimin e barabart n punsim dhe
marrdhniet gjat puns;
6. Direktiva e Kshillit 2004/113/KE t 13 dhjetorit 2004 pr Zbatimin
e parimit t trajtimit t barabart ndrmjet burrave dhe grave n
mundsin pr t pasur dhe pr tu furnizuar me mallra dhe shrbime.
7. Direktiva e Parlamentit Evropian dhe t Kshillit 2006/54/KE t 5
korrikut 2006 pr Zbatimin e parimit t mundsive t barabarta dhe
t trajtimit t barabart t burrave dhe grave n shtjet e punsimit
dhe marrdhniet gjat puns.
8. Direktiva e Kshillit 97/80/EC;
9. Direktiva e Kshillit 2000/43/EC;
10. Direktiva e Kshillit 2000/78/EC.
11. Direktiva e Kshillit 79/7/EEC;
12. Direktiva e Kshillit 86/378/EEC;
13. Direktiva e Kshillit 96/97/EC;
14. Direktiva 86/613/EEC.
15. Direktiva e Kshillit 75/117/EEC;
16. Direktiva e Kshillit 2006/54/EC;
17. Direktiva e Kshillit 1999/70/EC e 28 qershorit
18. Direktiva e Kshillit 92/85/EEC;
19. Direktiva e Kshillit 96/34/KE, e cila lejoi kohn e lir pr prgjegjsit
menatyr kujdestarie.
20. www.echr.coe.int/Documents/Convention_SQI.pdf.
21. http://www.pad.gov.al/APreforma.pdf

Doktrin ndrkombtare

1. Baxter et al, 1990; . Bittman 1992; Harper & Richards 1986 , Hochschild
1989.
2. Finch & Groves 1983; Delphy & Leonard 1992. Hochschild 1989.
3. (Jug dhe Spitze 1994) (Delphy dhe Leonard 1992). (Delphy dhe
Leonard 1992 , p. 265) . (Bittman 1992 , fq . 3 dhe fq . 41) .

- 149 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

Praktik gjyqsore

1. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 295, dat 25.01.2011;


2. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, Nr. 280, dat 25.01.2011.
3. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 7601, dat 04.10.2011,
4. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 1113, dat 10.02.2012,
5. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, dat 21.06.2010
6. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2557, dat 12.03.2013
7. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1507, dat
26.06.2017
8. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4113, dat 18.05.2011.
9. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 726, dat 21.04.2010
10. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Kor, nr. 41 20112-55, dat
09.01.2012
11. Vendimin 414, dat 25.01 2012 t Gjykat s Rrethit Gjyqsor Tiran,
12. Vendimi i Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 4627, dat 07.06.
13. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8778, dat
19.11.2010,.
14. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 5037, dat
25.10.2013,
15. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 3280, dat
19.06.2013,
16. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 9937, dat 07.10.2013,
17. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr . 1924, dat
16.07.2012,
18. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 6443, dat 10.06.2013
19. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5137, dat 14.06.2011
20. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 326, dat 09,02.2009
21. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4504, dat 7.05.2012,
22. vendimin nr. 6229, dat 04.06.2013, t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Tiran.
23. vendimin, nr. 2817, dat 16.11.2012, t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Shkodr,
24. Vendimi i Gjykats s rrethit jyqsor Kor, nr. 1012, dat 05.03.2013.
25. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran nr. 5118, dat 21.06.2010
26. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2502, dat 01.04.2011,
27. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9714, dat 01.10.2013,
28. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1691, dat 27.10.2009
29. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs, nr. 2341, dat
06.05.2013,
30. Vendimin Nr. 3799, dat 10.05.2010, Gjykata e Rrethit Gjyqsor Tiran.
31. Vendimi i Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8236, dat 15.7.2013
32. Vendimi i Gjykats s rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 7735, dat 20.10.2010
33. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran Nr. 8778, dat 19.11.2010

- 150 -
Konfliktet gjyqsore t marrdhnieve t puns par nn perspektivn e barazis gjinore

34. Vendimi i Gjykats s Rethit Gjyqsor Tiran Nr. 8261, dat 20.10.2010
35. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr nr 9534.
36. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 3807, dat 10.05.2010;
37. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 8236, dat 15.07.2013;
38. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 709, dat 01.02.2012;
39. Vendimi i Gjykats s rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 2475, dat 13.05.2013
40. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 14.02.2012,
41. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Kor, nr. 1412, dat 06.04.2010.
42. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1255, dat 06.11.2007
43. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 603, dat 30.01.
44. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 7034, dat 21.06.2013
45. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 5642, dat 27.06.2011
46. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 318, dat 23.01.2012,
47. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1115, dat
27.04.2012,
48. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Durrs Nr. 3280, dat
19.06.2013,
49. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 2919, dat
27.11.2012
50. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2168, dat 23.03.2011
51. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 5327, dat 15.05.2013
52. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9327, dat 10.10.2012.
53. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9738, dat 17.10.2012
54. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1504, dat 21.02.2012,
55. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 3807, dat 10.05.2010
56. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1570, dat 22.02.2012,
57. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 1196, dat 21.02.2011,
58. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr .2806, dat 23.03.2012,
59. Vendimin Nr. 847, dat 21.03.2008 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Shkodr,
60. Vendimin Nr. 126, dat 19.01 .2011 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier,
61. Vendimin Nr. 9979, dat 07.10 .2013 t Gjykats s rrethit Gjyqsor
Tiran,
62. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr nr. 3140, dat,
19.4.2010,
63. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 2557, dat 12.03.2013
64. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5327, dat 15.05.2013,
65. Vendimi i Gjykats s rrethit gjyqsor Durrs, nr. 2633, dat 10.05.2013,
66. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4274, dat 30.04.2012.
67. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 220, dat
01.02.2011,
68. Vendimi i Gjykats s rrethit Gjyqsor Kor, nr. 299, dat 07.02.2011,
69. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 1606, dat
04.06.2008,

- 151 -
Prof. Dr. Mariana SEMINI-TUTULANI

70. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 22.06.2007,
71. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4918, dat 06.05.2013,
72. Vendimi Nr. 5046, dat 18.06.2010 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Tiran
73. Vendimin Nr. 7064, dat 06.07.2010 t Gjykats s Rrethit Gjyqsor
Tiran
74. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 4959, dat 16.05.2012,
75. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, Nr 11052, dat
06.11.2013
76. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 2502, dat 01.04.2011,
77. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 9714, dat 01.10.2013,
78. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 1626, dat 14.02.2012,
79. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr. 71, dat 17.01.2011,
80. Vendimit t Kshillit t Ministrave nr. 306, dat 13.06.2000 Pr
disiplinn n shrbimin civil
81. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr. 2919, dat
27.11.2012,
82. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5519, dat 19.04.2010,
83. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 8649, dat 23.07.2013,
84. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 3140, dat 02.07.2010,
85. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Fier, nr. 726, dat 21.04.2010
86. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Kor, nr. 924, dat 27.02.2012
87. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 6875, dat 18.06.2013,
88. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 3988, dat 15.04.2013,
89. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 5014, dat 07.05.2013,
90. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Shkodr, nr 2067, dat
20.07.2009,
91. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 1586, dat 02.03.2010,
92. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 1756, dat 09.03.2011
93. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 8341, dat 26.10.2012,
94. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr 2356, dat 12.03.2012,
95. Vendimi unifikues Nr. 12, dt. 14.09.2007 i Kolegjeve t Bashkuara t
Gjykats s Lart, t botuar n Fletoren Zyrtare nr. 20/2002, page 648-
650.
96. Vendimi i Gjykats s Rrethit Gjyqsor Tiran, nr . 7092, dat 24.06.2013,

- 152 -

You might also like