UVOD I HISTORIJSKI RAZVOJ

Pedagoska psihologija je primjenjena pedagoska disciplina koja proucava psiholosku stranu

odgoja i obrazovanja.

Darvin-"o porijeklu vrsta", prilagoavanje, uenje, inteligencija, individualne razlike

Galton-"naslijee genija", genijalnost nasljedna, naslijee i sredina, porodina stabla poznatih,

bavio se mjerenjima, slobodne asocijacije i predstave,, pokret eugenika-bogato roen,

Ebinghaus-" o pamenju", ispitivao pamenje, metod utede-koliki broj ponavljanja da se

naui jedno gradivo, kriva zaboravljanja

Torndajk-"educational psychology", osniva, uenje putem pogreaka, zakon efekta-

ponaanje koje dovodi do zadovoljenja motiva se postepeno uvruje a ponaanja koja ne
vode do zadovoljenja se postepeno gase, teorija identinih elemenata transfera

Mojman-individualnost

Bine i Simon-test inteligencije

Katel-sposobnosti i osobine linosti, mentalne testove, slobodne i kontrolisane asocijacije,

ula, reakcije, opti principi i individualne razlike

Bruner-percepcija,miljenje, sposobnosti i osobine linosti djece, vaspitanje i uenje, teorije

instrukcije

Paja Radosavljevi-namjera u uenju i njen znaaj za uspjeh uenja

Borislav stevanovi-grupni test za mjerenje inteligencije, miljenje, uticaj sredine, odnos

izmeu inteligencije i sredine

Radivoj Kvaev-uenje i formiranje osobina linosti, kritiko i stvaralako miljenje,

sposobnosti, vjeba i transfer, stavaralake sposobnosti (samo kontrola i smaoocjena,
istraivako uenje i vlastito istraivanje, biranje modela uenja, originalnost, kritiko i
stvaralako miljenje

TEORIJE I MODELI

Teorija-niz hipoteza ili vjerovanja koja pretenduju da objasne neke dogaaje koji su se ve
odigrali ali i da predvidi neke dogaaje u toj oblasi koji e se dogoditi u budunosti
(intermitentnost-isprekidano napredovanje)

Modeli-objekti koji su analogni nekim drugim objektima

Zakoni-testirani principi koji se mogu primjeniti na vei broj slinih ili razliitih situacija
(cefalokaudalni i proksimodistalni)

Hipotetski konstrukt-podrazumijeva postojajne izvjesne fizioloke osnove ili organskog stanja

koje lei u osnovi posmatranog ponaanja, hk ima i viak znaenja
Interveniua varijabla-sadraj interveniuih varijabli je uvijek do kraja opisan i odreen bez
ikakvig vika znaenja

Teorije mogu biti induktivnog tipa (potpuno zasnovana na operacionim definicijama) i

hipotetiko-deduktivnog tipa (priznaje i uticaj unutranjih ili organskih varijabli na krajnje
ishode ponaanja)

Teorija (definicije)-teorija je suprottavljena ulnom opaanju i ivotnom iskustvu, teorija

integrie i povezuje dobro utvrene zakone i nalazi ono to je u njima zajednoko, svaka
teorija ima elemente hipotetikog i ona je samo djelimino bazirana na utvrenim
injenicama, teorija je obuhvatnija od hipoteze i ona ih integrie, izmeu teorije i hipoteze
razlika je u stepenu dokazanosti

Katakteristike dobre teorije: bazirana je na egzaktnim injenicama, pisana je jasno,

jednostavnim i razumljivim jezikom, ima dobar sistem objasnjenja, konzistentna je i bez
kontradiktnosti, bazira se na veem broju hipoteza ili nepotvrenih mjerenja

Naunu teoriju karakterie:plodnost, jednostavnost i obuhvatnost

Radonjic predstavlja 3 tipa teorija:

indiktivne( utvrivanje injenica i na njima baziranih zakona)

funkcionalne(utvrivanje funkcionalnih povezanosti izmeu pojava i orijentacija na problem a

ne na sistem

hipotetsko-deduktivne(bazira se na odreenom broju postupata na kojima poivaju zakoni i

injenice ponaanja

Modeli- objekti koji su analogni nekim drugim objektima

3 velike grupe:

modeli soccijalne interakcije (baziraju se na injenicama dnosa pojedinca i drutva, pojedinca

i grupa...),

modeli traenja i obrade informacija (pronalaenje efikasnih puteva dolaenja do novih

informacija i novih znanja i proizvodnje novih ideja) i

modeli linosti i modifikacije ponaanja (razvojanje pojma o sebi, samopouzdanja,

samopotovanja, samoaktualizacije...)

Kriteriji dobrih modela: primjenjivost, fleksibilnosti i kompleksnost

Modeli prema Radnonjiu:

1-prva grupa modela- uzori iz druge nauke koji se imitiraju u psihologiji. Tu spadaju model
elementarizma (uzor psihologija nasla u hemiji) i model polja (gestat psihologija odnosno
psihologija polja. Predstavlja suprotnost psihologiji elementarizma i Radonjic kaze da je
osnova cjelina)

2-modeli druge grupe-se izucavaju umjesto originala i oni imaju tu funkciju da preko njih
saznajemo nesto o orginalima. Radonjic kaze da ovdje model imitira

3-formalni modeli- imaju funkciju zakljucivanja, omogucuju nam da od nekih polaznih

dodemo do zavrsnih stavova i na osnovu toga do predvidanja izvjesnih empriskih cinjenica.

4-grupa modela- tu spadaju slikovni modeli to su originali u minijaturi ili simbolicki

reprezenti originala.

kriterijumi dobrog modela:

1. model je dobar ako se moe u cjelosti ili u veem svom dijelu primjeniti na odreenu oblast
psiholokog saznanja

2. obuhvatnost i kompleksnost

3.fleksibilnost

4. unapreenje znanja u oblasti na koju se odnosi

5. postojanje podataka o njegovoj verifikaciji i efikasnosti primjene

METODE I TEHNIKE ISTRAZIVANJA

Cilj istraivanja-da se objasne, predvode i kontroliuodreeni dogaaji koji su izazvali ovo ili
ono ponaanje

Faze istraivanja-formulisanje problema istraivanja, formulisanje hipoteza, sakupljanje i

analiza podataka, izvoenje zakljuaka i generalizaicja, primjena dobivenih rezultata

Problem-teorijsko i praktino pitanje koje treba rjeiti

Varijabla-ukazuje na to da se posmatrano svojstvo ili pojava mogu mijenjati, odnosi se i na

pojavu koju ispitujemo, i na faktore koji ispitivanu pojavu uslovljavaju i na okolnosti preko
kojih se uspostavlja veza izmeu pojave koja je predmet istraivanja i fatora koji je odreuju.

Konstanta-svojstvo koje nije promjenjivo

Nezavisna varijabla-varijable koje jednu pojavu uslovljavaju

Interveniua varijabla-uslovi koji omoguuju vezu izmeu fakrota i pojave koju ispitujemo
Zavisna varijabla-ispitivana pojava

Hipoteza-pretpostavka o moguem rjeenju problema

Glavne metode naunog istraivanja-posmatranje, eksperiment, introspekcija

Metod posmatranja-cilj i plan posmatranja, protokol (ta e se posmatratii, na kojem mjestu i

u koje vrijeme), zna se kako se podaci registruju i na koji nain e se vriti obrada i tumaenje
prikupljenih podataka

Metod eksperimenta-sistemski, kontrolisano i namjerno se mijenjaju uslovi ili

nezavisnopromjenjiva varijabla u koji se neka pojava javlja i posmatra

Postoji eksperiment sa paralelnim grupama, eksperiment sa rotacijom faktora, eks post fakto
postupak

Ujednaavanje po parovima-svaki ispitanik u eksperimentalnoj grupi ima svog para u

kontrolnoj grupi i to u pogledu svih relevantnih sposobnosti i osobina linosti

Statistiko ujednaavanje pomou analize kovarijanse-koristi se kada elimo da zadrimo

prirodnu kolsku situaciju ne remetiei postojei sistem odjeljenja i razreda ve se uzima
onakvim kakvi oni i jesu

Ujednaavanje pomou procenata-i u kontrolnij i u eksperimentalnoj grupi se stavi 25%

najboljih, 25% najloijih i 50% srednjih uenika uspjehu na testiranih faktorima pomou kojih
se vri ujednaavanje

Rang liste-prvi i posljednji ispitanik sa rang listestavlja u istu grupu radi toga to su na
krajevima liste ekstremnu sluajevi

Eksperiment sa rotacijom faktrora- imamo 2 ili vie paralelnih grupa u kojima se faktori
mijenjaju rotacijom, u jendoj od 2 ujednaene grupe uvodi se eksperimentalna varijabla, da bi
se nakon zavrenog eksperimentalnog programa postupak ponovio ali tako da se
eksperimentalni faktor uvodi i u grupu koja nije bila u prvoj fazi izloena njegovom uticaju

Ekspostfacto postupak (eksperiment u prirodnim uslovima)-istraujemo odons izmeu

uzronoposljedino povezanih pojava koje ne izazivamo namjerno uuvoenjem
eksperimentalne varijable, ve u prirodnoj situaciji izolujemo varijablu koja nas ibnteresuje
kao da je eksperimentalna iako ona u praksi ve djeluje

Nedostaci:esto se ne zna poetak jendog procesa, jer se samo vodi rauna i prouava njevog
tok i posljedice, mjerenje i snimanje situacije mow promjeniti prirodnost situacije, kontrola
uslova nije precizna, problem pri ponavljanju, vea je mogunost za subjektivnost i
pristrasnost
POSTUPCI ISTRAZIVANJA

Tehnike-istraivaki postupci koji se koriste u odreenoj fazi istraivanja

Analiza sadraja-jedinica analize i jedinica sadraja, najee se analizira sam sadraj poruke
i na bazi toga donose zakljuci o osobinama tvorca poruke i osobinama skupa kome je poruka
namjenjena

Istorija sluajeva-longitudinalni postupak prikupljanja podataka o djetetu ili ueniku naroito

kada postoje potekoe u prilagoavanju ime se otkrivaju uzorci tekoa i na osnovu toga
odaberu adekvatni postupci za pomo djetetu da prebrodi tekoe sa kojima se susree

Voenje dnevnika i dosijea-dnevnik se odnosi na svesku u kojoj zapisujemo ono to se radi ili
zapaa svakodnevno, ako je to od interesa za problem istraivanja. Dosije se odnosi na
opaanja i zapise koji se tiu neke osobe u razliitim vremenskom periodima. Oba se koriste
za registrovanje opnaanja i zapaanja u toku fueg perioda posmatranja kako se ne bi
zaboravilo ono to je primjeeno. prednossti (prikupljanje podataka spontano i u prirodnim
uslovima), nedostqaci ( mali uzorak, vrijeme, nemogunost generalizacije)

Analiza situacije-ispitanik se posmatra u razliitim prirodnim situacijama prema unaprijed

odreenom planu, tako se utvruje zaviisnost ili povezanost ponaanja pojedinca u odreenim
situacijama.

Postupak kratkih vremenskih uzoraka-oblik sistemskog posmatranja i koristi se za

prouavanje individualnihi razlika u ponaanju djece i uenika u toku prabilnih serija kraih
vremenskih intervala ili uzoraka

Longitudinalni postupak-neki uenik ili vie njih posmatra i ispituje u relativno duim
vremenskim periodima kontinuirano (prirodniji, pouzdaniji, dugo traje, skup je, osipanje
uzorka)

Horizontalni postupak-ispituje se grupa djece sa vie uzastopnih uzrasta (ekonominiji, nema

osipanja, ne dobije se adekvatan uvid u razvoj pojedinca)

Projektivne tehnike-slue za ispitivanje linosti i njenih dinamikih svojstava, skrivenih i

nesvjesnih elja, emocionalnih konflikata i odnosa prema drugima.

Rorahove mrlje, tat, djeija igra, igrake i crtei, rozencvajgov test frustracije( test ima 24
slike koje predstavljaju konfliktnu situaciju, 2 osobe, jedna frustrirana rjeima druge ili
situacijom, ispitanik treba da napie ta predstavlja data slika, pretpostavka je da e se
ispitanik identifikovati sa frustriranom osobom i projektovati svoju linost u datim
odgovorima)

Intervju-pripremljen razgovor sa nekom osobom u cilju dobijanja informacija vanih za

problem istraivanja. savjetodavni, psihoterapijski, intervju za profesionalnu orijentaciju...da
bi intervju bio uspjean:dobrovoljnost, mjesto i vrijeme za razgovor, taktinost, otvorenost i
ljubaznost, obavjetavanje ispitanika sa kakvim ciljem se vodi ovaj razgovor, prijatna
atmosfera, jasna i precizna pitanja, osjetljiva pitanja ne... strukturisani i nestrukturisani
Skale procjene-niz tvrdnji sa kojim se ispitanik slae ili ne pa se na osnovu njegovih izjava ili
izbora zakljuuje o njegovim stavovima i ponaanju. grafike (horizontalna linija du koje su
upisane vrijednosti od najnie do najvie) i desktiptivne (niz tvrdnji koje su poredane po
intenzitetu prisustva ili odsustva neke osobine ili pojave koja se mjeri).

Gutmanova skala-sastavljena je od pitanja poredanih po intenzitetu prihvatanja stavova, ako

na neku tvdnju kasnije ispitanik odgovori pozitivno, onda je nuno da je on odgovorio
pozitivno i na niz prethodnih tvdnji.

Skala Likertovog tipa- sastoji se od niza tvrdnji uz koje treba da oznaimo stepen prihvatanja
stavova

Terstonova skala-niz tvrdnji sa kojim se ispitanik moe sloiti ili ne, obino vie procjenjivaa
uestvuje u izboru tvdnji ii tvrdnje se redaju tako da izmeu njih postoji jednaka razlika u
intenzitetu stava.

Semantiki diferencijal-vrsta grafike skale sa bipolarnim pridjevima u kojoj od maksimalnog

neslaganja do maksimalnog slaganja na obinoj numerikoj skali ispitanik bira mjesto ili svoj
izbor procjenu ili stav.

Deskriptivni postupak-ispitiva izvjetava o stvarima i pojavama kakve one jesu. koristi se

upitnik, intesvju, korelacija... ispitiva nastoji da sazna to vie o nekom problemu

Neeksperimentalno poreenje-trae se i objanjavaju neke direktne veze meu varijablama

koje se meusobno porede. nije pouzdan postupak jer nema kontrole uslova, nia pouzdanost
nalaza, nedoreenost metodoloke procedure, teko ponavljanje,,,, poreenje sloenih i
multivarijantnih pojava.

Servej postupak- istraiva postavlja pitanja ispitaniku vezana za odreeni problem, time
ispituje stavove, uvjerenja, ponaanja, kombinacija vie drugih tehnika istraivanja,
nedostaci:pristrasnost, nemogunost sagledanja dublje i temeljitije, prednosti:istraivanje
neposredno i jednostavno, ekonominost

Postupak korelacije-njome se utvrivaju vee o meusobnoj povezanosti sposobnosti i

osobina linosti, kao i o njihovoj vezi sa drugim faktorima izvan linosti ispitanika. pozitivna
korelacija-kada 2 pojave zavise ili utiu jedna na drugu, kad se jedna povea povea se i
druga, kad se jedna smanji smanji se i druga, negativna, jedna utie na drugu ali u suprotnom
smjeru, 0=ne postoji korelacija

Faktorska analiza-bazira se na izraunavanju velikog broja koeficijenata korelacija, utvruju

se dominantnije korelacione veze tj. one koje navie determiniu pojavu koja se ispituje

Postupak meta analize-kvalitativna i kvantitativna obrada rezultata iz vie razliitih

istraivanja o istom ili slinom problemu na osnovu kojeg se izvlae zakljuci do kojih ta
istraivanja kao pojedinana ne bi mogla da dou, racionalna je zakljuci se esto izvode iz
razliitih mjera
Sociometrijski postupak-mjerenje drutvenosti ili socijabilnosti, kakvi su odnosi pojedinaca u
grupi i kakva je unutranja struktura grupe

Indeks grupne ekspanzije-prosjean groj pozitivnih glasova u grupi

Indeks grupne tenzije- prosjean broj negativnih glasova u grupi

Indeks greupne afentivne atmosfere-kakav je odnos izmeu pozitivnih i negativnih glasova u

grupi

Sociodrama-psihoterapija grupe, problemi grupe, projektivna tehnika, lanovi grupe

prezentiju svoje probleme i svoju linost u drami

Psihodrama-subjekti sami biraju situacije i uloge koje ele da igraju, a pretpostavlja se da bi

se oni tako ponaali i u stvarnim ivotnim situacijama, sadraj psihodrame:sobjekti,
pozornica, psiholog, reditelj, pomono ja, publika

Testovi-tehnike za prikupljanje podataka o sposobnostima i osobinama linosti, njenim

osjeanjima, stavovima, interesima...test je standardizovan mjerni instrument, karaktetistike
testa: valjanost (kad mjeri ono emu je namjenjen), pouzdanost (pri ponovnoj primjeni daje
iste rezultate), osjetljivost (kada elimo da utvrdimo male razlike kod ispitanika), objektivnost
(rezultati ovise o onome to smo mjerili a ne o onom ko rezultate osjenjuje i sreuje).

PIJAZEOVA TEORIJA KOGNITIVNOG RAZVOJA

Teorija vjeruje da bioloski faktori i faktori zrenja odreduju moc i granice razvoja i u ucenja.

Za Pijazea ucenje je usmjerena aktivnost koja zavisi od nivoa maturacije.

Prema Pijazeu razvoj govora i mesljenja idu uporedo i nivo razvijenosti govora je indikator
razvijenosti misljenja.

Ljudski se razvoj moe opisati pomou:

-Funkcija

-Spoznajnih struktura.

Spoznajne strukture meusobno povezani sistemi znanja koji su u temelju inteligentnog

ponaanja.

Funkcija bioloki utemeljene sklonosti ka organizaciji znanja u saznajne strukture i za

prilagoavanje na izazove iz okoline

Funkcije koje upravljaju razvojem vaan dio Piagetove teorije:

Organizacija tenja za integracijom znanja u meusobno povezane strukture.

Adaptacija uklapanje u okolinu na naine koji pospjeuju preivljavanje.

Adaptacija ima dva oblika:

Asimilacija - interpretacija novih iskustava na osnovu postojeih spoznajnih struktura.

Akomodacija mijenjanje postojeih spoznajnih struktura kako bi se uskladile sa novim

iskustvima.

Kognitivne strukture se sastoje od shema i funkcija.

Shema spoznajna struktura dojenadi skup fleksibilnih obrazaca kroz koje dijete razumije
svijet oko sebe.

Kao faktore razvoja Pijaget navodi:

Zrenje

Iskustvo

Socijalno naslijee

Faktor uravnoteenja ili ekvilibracije.

4 STADIJA KOGNITIVNOG RAZVOJA-PIAGET

1. Senzomotorni period (0-2) oblik inteligencije u kojem je znanje temeljeno na tjelesnoj

interakciji sa ljudima i objektima

2. Predoperativni period (2-6) oblik inteligencije u kojem simboli i mentalne akcije poinju
mijenjati objekte i vanjsko ponaanje

3. Konkretne operacije (6-11) oblik inteligencije u kojem mentalne operacije omoguavaju

logiko rjeavanje problema sa konkretnim objektima

4. Formalne operacije oblik inteligencije u kojem mentalne operacije vieg stepena

omoguavaju logiko rezonovanje apstraktnih i hipotetikih dogaaja

SENZOMOTORIKO RAZDOBLJE

Piaget je podijelio senzornomotoriko razdoblje u 6 podstupnjeva

Uvjebavanje refleksa 0-1 mjeseci

Razvoj shema 1-4 mjeseca

Otkrivanje postupaka 4-8 mjeseci

Namjerno ponaanje 8-12 mjeseci

Novost i istraivanje 12-18 mjeseci

Mentalno predoavanje 18-24 mjeseca.

Senzomotoriko postignue je STALNOST OBJEKTA- a to je spoznaja o tome da predmeti
imaju stalnost koja je neovisna o naoj percepciji njih samih.

Tokom prva dva stupnja bebe ne trae skriveni predmet

Tokom III stupnja (od 4 do 8 mjeseca) poinju traiti skrivene predmete, tek djelimino
skrivene

Tokom IV stupnja (izmeu 8 i 12 mjeseci) dijete inteligentno istrauje skrivene predmete. Pri
tome moe da se desi AB pogreka.

AB POGREKA- djetetova sklonost da trai predmet na izvornom mjetu gdje je najprije

pronaen, umjesto da se usmjeri na posljednjem mjestu gdje je skriven.

Na V stupnju se moe nositi sa problemom viestrukih mjesta ako je kretanje predmeta

vidljivo, a nevidljivo premijetanje moe shvatiti tek na VI stupnju.

PREDOPERACIJSKI STADIJ

Kljuno obiljeje promjene od senzornomotorikog ka predoperacijskom razdoblju je pojava

sposobnosti predoavanja- simbolika funkcija.

SIMBOLIKA FUNKCIJA- sposobnost upotrebe jedne stvari za predoavanje drugog.

SIMBOLIKA IGRA- oblik igre u kojem dijete upotrebljava neki predmet mijenjajui mu
osnovnu funkciju.

KVALITATIVNI IDENTITET- dijete uvia da se kvalitativna, generika priroda neke stvari

ne mijenja ako se ne mijenja njezin izgled.

EGOCENTRIZAM- nesposobnost razlikovanja sebe od vanjskog svijeta. Nemogunost

razlikovanja vlastite perspektive (tj. vidnog iskustva, misli i osjeaja) od tue.

CENTRACIJA- djetetova sklonost usmjeravanja miljenja na samo jedan aspekt problema,

zanemarujui ostale (nesposobnost konzervacije)

ANIMIZAM- davanje obiljeja ivih bia, neivim predmetima. Zato drvee ima lie? Da
mu ne bude hladno. Ili Da mu bude toplije.

ARTIFICIJELIZAM- pretpostavka da su neke pojave u prirodi nastale ljudskim djelovanjem.

Zato je nebo plavo? Neko ga je obojio.

FINALIZAM-Lako ga je utvrditi po djeijim pitanjima, najprije TA i GDJE, a onda ZATO.

U svemu tei da doe do konanog odgovora.

APSOLUTNI FINALIZAM- posljedica se vidi kao uzrok. Npr. Zato sunce sija? Da mi nije
hladno.

IREVERZIBILNOST je nesposobnost djeteta da vrsi obrnute mentalne operacije .

STADIJ KONKRETNIH OPERACIJA

OPERACIJA- izraz za razliite oblike mentalnih radnji pomou kojih starija djeca rjeavaju
probleme i logino rasuuju. To su sistemi unutranjih radnji.

OPERACIJSKO MILJENJE- uspostavljanje odnosa uzroka i posljedica koji zamjenjuju

animizam i artificijelizam.

Obiljeja stadija konkretnih operacija

KONZERVACIJA- spoznaja o tome da se kvantitativna svojstva nekog predmeta ili skupa

predmeta ne mijenjaju sa promjenom vanjskog oblika.

Primjeri konzervacija broja, koliine, duine, mase, teine...

KLASIFIKACIJA- odnosi se na uklapanje dijelova u cjelinu i obratno, rastavljanje cjeline na

dijelove

SERIJACIJA- sposobnost redanja po veliini od manjeg ka veem.

TRANZITIVNOST- sposobnost kombiniranja odnosa kako bi se izveli nuni zakljuci (npr.

ako a>b, b>c, onda je a>c)

REVERZIBILNOST- sposobnost razumijevanja da se promjena moe izvriti u oba pravca;

da se oblik moe promijeniti, ali da se moe vratiti u prvobitno stanje (preduvjet za
konzervaciju) 4+4=8 ; 8-4=4

POJAM BROJA- potpuno razumijevanje konzervacije broja je konkretno operacijsko

dostignue (poslije 7. godine), Broj se javlja uporedo sa pojavom kvantitativnih operacija, tek
kada rukuje operacijama serijacije i klasifikacije.

STADIJ FORMALNIH OPERACIJA

SPOSOBNOST HIPOTETIKO-DEDUKTIVNOG RASUIVANJA- oblik rjeavanja

problema pri kojem se polazi od odreenih hipoteza koje se zatim testiraju i na temelju
njihove provjere izvode zakljuci.

Formalni stadij znai koritenje svih intelektualnih operacija iz konkretnog stadija, ali isto
tako i njihovo premijetanje na jedan vii nivo u smislu pravljenja kombinacija i
eksperimentisanja izmeu realnog i mogueg .

Prilikom rjeavanja problema mladi na ovom stupnju najprije prikupe mnogo informacija, pa
tek onda paljivo biraju i provjeravaju odreenu strategiju. Djeca konkretnog perioda obino
odmah zapoinju rjeavanje problema nasumce i sluajno odabirui strategiju koja ima se
prva nametne.
OGRANICENJA PIJAZEOVE TEORIJE

1-potcijenio je sposobnost djece predskolskog uzrasta a precijenio sposobnosti adolescenata.

2-njegova teorija nije osjetljiva na individualne i kulturne razlike.

LAV VIGOTSKI

Njegova teorija kognitivnog razvoja se sastoji od tri stadija.

Prvi stadij traje od rodenja do 3 god i tu se javljaju jednostavni kognitivni procesi i emocije

Drugi stadij traje od 3 do 7 god (egocentrizam) u ovom stadiju se javlja povezivanje

spoljasnjeg i unutrasnjeg govora.

I treci stadij iznad 7 god u ovom stadiju dolazi do ovaladavanja u nutrasnjim govorom i u
njemu se pojavljuju sve mentalne operacije.

RAZLIKE PIJAZE I VIGOTSKi

-Drustvena sredina nema centralnu ulogu kod pijazea.

-Uloga govora.

-Vigotski smatra da egocentricni govor ne nestaje vec postaje unutrasnji.

ZONA NAREDNOG RAZVOJA

Zadaci koji se nalaze u ovoj zoni su oni koje djete ne moze rijesiti samo ali tio moze uraditi uz
manju ili vecu pomoc roditelja vrsnjaka i sl.

KOLBERGOVA TEORIJA MORALNOG RAZVOJA

Predkonvencionalni nivo (ispod 9 god)

Ovaj nivo karakterise a)kazna i poslusnost djeci egocentrizam-pogresno je krasti jer mozes
biti uhvacen.

b)instrumentalna razmejra-ponasanja je motivisano hedonistickim posljedicama.

Ovaj nivo se djeli na heteronomnu moralnost (ispravno znaci slijepu poslusnost pravilima i
autoritetima a razlozi zasto se ispravno postupa su izbjegavanje kazne i superijorna moc
autoriteta)i nivo naivne egoisticne orjentacije i instrumentalne razmjere ( ispravno sluzi
vlastitim ili tudim potrebama, a razlozi zbog kojih se postuju pravila ukljucuju vlastite potrebe
i nterese)
Konvencionalni nivo (od 9 do karaja mladalastva)

Ovaj nivo se djeli na nivo uzajamnih interpersonalnih odnosa (ispravno znaci zivjeti u skladu
sa onim sto ocekuju ljudi koji su nam bliski a razlozi zbog kojih se nesto prosuduje ispravnim
ukljucuje zelju da se bude dobar u vlastitim i u ocima drugih ljudi) i Nivo drustvenog ugovora
i savjesti ( ispravno ponasanje zanci obavljanje necije duznosti u drustvu i podrzavanju
drustvenog reda, a razlozi zbog kojih se nesto drzi ispravnim ukljucuju odrzavanja drustvenih
institucija u korist svih)

Odgovori na ovom nivo su sl pogresno je krasti jer je to protivzakonito i nije toliko pogresno
ukrasti ako je to za dobro drugih.

Postkonvencionalni (iznad 20 god)

On se djeli na nivo drustvenog ugovora i licnih prava (ispravno zanci pridrzavati se temeljnih
pravila cak i kad su u neskladu sa normama uze grupe, a razlozi ukljucuju zastitu vlastiti
prava i prava dugi ljudi) I nivo univerzalnih nacela (ispravno se odreduje na bazi odluka
savjesti i u skladu sa etickim nacelima osobe a razlozi postivanja tih nacela temelji se na
licnoj savjesti pojedinca)

OGRANICENJA KOLBERGOVE TEORIJE

-malo ljudi dosegne 5 i 6 nivo razvoja

-mogucnost preskakanja ili kombinovanja stadija

-ispitanici su bili muskarci

-teorija je bazirana samo na podacima dobivenim na istrazivanjima u zapadnoj kulturi

-nije vodio racuna o snaznom efektu emocija na moralno sudenje

-pretjerano koristenje hipotetickih situacija tj te vjestacke stvorene moralne dileme ipak nisu
za stvarni zivot

-koristene hipoteticke situacije nisu uvjek bile smislene i shvatljive djeci razlicitog pola.

PIJAZEOVA TEORIJA MORALNOG RAZVOJA

Heteronomna moralnost- ponasanje djeteta u potpunosti odredeno prema spoljasnjem

autoritetu koji pociva na nagradama i kaznama.

Autonomna moralnost- kada je ponasanje djeteta sve vise vodeno internaliziranim

principima i idealima.
NASTAVNIK

Uloga nastavnika: planer, organizator, roditeljska figura, ocjenjivac, presuditelj u sukobima,

predstavnik grupe, saradnja sa roditeljima.

Caselmanova tipologija polazi od realnog ponasanja nastavnika sa tri kriterija:

1. odnos nastavnika prema gradivu- logotropi( usmjereni na obrazovanje) i pedotropi (u

prvom planu je ucenik)

2. odnos nastavnika prema ucenicima- stilovi: autoritarni(strogi) i socijalni (podstice razvoj

iznutra)

3. primjena pedagoskih metoda: naucno sistematski (naucka u praksi), umjetnicki (nastava je

umjetnost) i prakticni (nastava je vjestina)

Tipovi vodstva: Autokratsko, Demokratsko, Nezainteresovano vodstvo.

HALLOVA TEORIJA UCENJA

Hall u shemu SR (podrazaj-reakcija) uvodi unutrasnja stanja, unutrasnje ili O varijable tako
da nastaje nova S-O-R teorija ucenja.

Najpoznatiji pojmovi u Hallovoj teoriji ucenja ili teoriji potkrepljenja su navika, nagon,
reakcioni potencijal, inhibitorni potencijal.

Najvazniji pojam je navika.

Pojam djelimicno anticipatorne reakcije na cilj uveo je Hall kao fizicki i motorni substitut za
mentalisticke pojmove kaop sto su predstave, ocekivanja, ideje. Ovim pojmom Hall
objasnjava usmjerenost ponasanja ka cilju kao i sposobnost organizma da predvidja
dogadjaje.

Potkrepljenje-Hall smatra da za stvaranje veze izmedju drazi i odgovora nije dovoljan samo
dodir u prostoru i vremenu, vec i potkrepljenje izvrsne reakcije. On je potkrepljenje shvatio
kao zbivanje koje prati neku aktivnost i koje dovodi do njenog ponavljanja u narednim
slicnim situacijama ili situacijama iste vrste.

Vazni uslovi svakog ucenja po ovoj teoriji su:

1. potkrepljenje nekog motiva (ugoda)

2. zadovoljenje tog motiva koje se dogadja nalazenjem tacnog odgovora.

Osnovni postulat Hallove teorije glasi: Kada su jedna draz i reakcija na nju vremenski bliski a
njih neposredno prati redukcija postojeceg nagona i nagonskih drazi doci ce do jacanja veze
izmedju te drazi i te reakcije, tj doci ce do jacanja tendencije da se ta ista rekacija izvrsi kada
se sljedeci put javi ista draz.
Gradijent cilja: Postulat svoje teorije Hall je dopunio novim principom: Sto je vremenski
razmak izmedju izvrsene reakcije i potkrepljenja veci, uticaj potkrepljenja je manji, tj manji je
prirastaj u jacini navike i obrnuto, sto je vremenski razmak izmedju reakcija i potkrepljenja
manji uticaj potkrepljenja je veci.

Gradijent generalizacije: Mnogi autori objasnjavaju primjerom pojave tranzicije (primjer sa

plocama, jedna tranzicija, druga svjetlija, na svjetlijoj je hrana za misa, nakon toga se ubacuje
i treca ploca, jos svjetlija, na kojoj stoji hrana. Prema bihevioristima mis ce i dalje ici na plocu
B, jer je na nju navikao, ali prema kognitivistima mis ce gledati cijelu situaciju i relacije i
odnose i odmah krenuti na plocu C, iako je nikad nije vidio).

Pojam navike- osnovni pojam. Ona predstavlja utvrdjenu asocijaciju izmedju drazi i odgovora
(SHR).

Nepotkrijepljena ponavljanja dovode do slabljenja navike, na taj nacin sto se stvara tzv
inhibitorni potencijal koji se opire daljnjem izvodjenjui navike.

Pojam reakcionog potencijala (SER) oznacava spremnost, tendenciju ili ugodnost organizma
da reaguje na odredjeni uoceni SER=SHR*D.

Insentivna motivacija- poseban oblik motivacije koja se bazira na privlacnosti izvjesnih

objekata i situacija, oznacenja je simbolim K. Hall mijenja formulu i sada glasi
SER=SHR*(D*K).

K. Spens ide dalje i mijenja formulu, njegova jednacina reakcionog potencijala glasi
SER=SHR*(D+K).

U pokusaju da nadje substitut za ideje, zamisli i ocekivanja Hall je rijesio u djelimicno

anticipatornoj reakciji, koja se javlja i prije pojave samog cilja, tj ona predvidja i najavljuje
njegov dolazak.

Kritike

-moze se uociti i bez potkrepljenja i motivacije

-djelimicno potkrepljenje cest argument predvidjanja

-moze se uociti i pod neodgovarajucim uslovima motivacije

-teorija zahtijeva reviziju ili dopunu

MEDIJACIONA TEORIJA UENJA

Djelimino- anticipatornu reakciju na cilj iz Halove teorije e preuzeti C. Ozgud i uvesti u

svoju medijacionu teoriju uenja . on je to uradio tako to je pojam djelimino- anticipatorne
reakcije na cilj zamijenio pojmom MEDIJACIONA REAKCIJA, mada je znaenje identino.

Ozgud je njoj dodjelio ulogu posrednika (medijatora) izmeu spoljanjih drai i spoljanjih
odgovora.

DVIJE FAZE UENJA

1.Medijaciona reakcija vezuje se za spoljanje drai, ovu fazu Ozgud naziva STICANJEM
ZNAENJA ZNAKOVA. U okviru ove faze Ozgud razlikuje tzv. Kongurentnu i divergentnu
hijerarhiju navika.

Konvergentna ( jedna unutranja medijaciona reakcija moe biti povezana sa vie spoljanjih
drai ; RM povezana sa S1, S2,S3..)

Divergentna ( jedna spoljanja dra moe imati razliita znaenja i tako izazivati razliite
unutranje medijacione reakcije ; S povezana sa RM1, RM2, RM3..).

2.Spoljanje reakcije se vezuju za medijacione procese.

I ovdje je mogua konvergentna i divergentna hijerarhija navika. Ozgud smatra da je centralni

most ili prelaz izmeu drai ili odgovora u ljudskom uenju i ponaanju najee rije ili
verbalna medijacija

UENJE UVIANJEM

Pojam uvianje u psihologiju je uveo VOLFGANG KELER, da bi njime opisao nain

rjeavanja problema kod antropoidnih majmuna.

Prema Rotu i Radonjiu, ono to ini sutinu uvianja jesu odnosi u datoj situaciji, kao
npr.odnos izmeu sredstava i cilja . Upravo to uvianje odnosa, nihovo shvatanje i
razumijevanje predstavlja osnovnu karakteristiku stvaralakog rijeavanja problema,
osnovnu karakteristiku miljenja i inteligencije.

Keler ( exp. Sa majmunima, oni u kavezu sa tapom, napolju banana, spajanje 2 tapa..)
Rijeavanje problema uvianjem predstavlja najvii oblik uenja i zato se i dovodi u vezu sa
stvaralakim miljenjem i stvaralakim rijeavanjem problema.

STVARALAKO MILJENJE

Osnovna oblast istraivanja getaltista je oblast stvaralakog miljenja, a osnovni metod

istraivanja je metod problemskih zadataka.

Getalt psiholozi smatraju da je razumjevanje nekog problema ustvari sagledavanje

problemske situacije kao djela neke ire situacije, u sklopu neke vee, jasnije cijeline.
in uvida u problemsku situaciju i rjeenje problema ( iznenada, sluajno) nazvan je AHA
EFEKAT.

FAZE PROCESA STVARALAKOG MILJENJA

( Prema Kieu i Krafildu 1969)

1.FAZA PERCEPCIJE- upoznavanje sa problemom, zapoinje igra ideja. Razmatrju se sva

stanovita u prilogu za rjeenje problema.

2.FAZA INKUBACIJE- prividno mirovanje, moze trajati od nekoliko minuta do nekoliko

godina. Problemi se stavljaju na stranu , te dolazi do uvida u rjeenje.

3.FAZA ILUMINACIJE- rjeenje problema i kakda se ne radi na problemu. Ideja ne mora biti
ispravna.

4.FAZA VERIFIKACIJE- testiranje glavnih ideja i postavljenih hipoteza.

PREPREKE:

FUNKCIONALNA FIKSIRANOST- predmeti kojima se koristimo u svakodnevnom ivotu

vidimo i koristimo samo u njihovoj jednoj funkciji, iako su svi ti predmeti multifunkcionalni,
ali dugotrajna upotreba na jedan nain ini nas slijepima za druge mogunosti.

FIKSACIJA NA METOD- rutinsko i kruto koritenje ranijih metoda rada i miljenja u

rjeavanju problema iako ti metodi nisu uspjeni. Ako su situacije sline, mogu se koristiti
raniji naini rjeavanja, ali najee su situacije razliite ili samo prividno sline, i pravo
rjeenje trazi nove principe i metode rjeavanja.

TRANSFER

Sama rije transfer znai prenoenje, a pod pojmom transfer uenja, u psiholokom smislu te
rijei najee se podrazumjeva uticaj jednog ranijeg uenja i iskustva na neko kasnije uenje
i ponaanje, razvoja sposobnosti i osobina linosti.

Istraivanja o transferu uenja pomau nam da bolje sagledamo ne samo kako se stie i stvara
iskustvo ve i kako se to iskustvo korist prilikom snalaenja u novim i razliitim situacijama.

Tek uvoenjem experimenta sa paralelnim grupama ( experimentalna i kontrolna) bilo je

mogue dobiti pouzdanije rezultate u oblasti transfera.

Kada neko predhodno uenja olakava i ubrzava neko kasnije uenje, tada govorimo o
pozitivnom transferu, a ako prvobitno uenje ometa i oteava naknadno uenje druge
aktivnosti, onda govorimo o negativnom transferu.
Exp grupa ui A ui B TEST B

Kontr. grupa ------- ui B TEST B

( Ako exp grupa postigne bolji rezultat na testu, predpostavljamo da je uenje gradiva A
pozitivno uticalo, te imamo pozitivan transfer ili proaktivno olakavanje. Ali ako exp grupa
ostvari loiji rezultat, onda govorimo o proaktivnom oteavanju ili negativnom transferu).

Aktivne metode uenja ne samo da obezbjeuju vee pozitivne efekte transfera ve i

dugotrajnije i kvalitetnije pamenje sadraja. Gotovo uvijek se najdue sjeamo ono to smo
vlastitim naporom otkrili ili saznali, a bre zaboravljamo ono to su nam drugi prezentovali.

Dakle aktivno uenje je u najdirektnijoj vezi sa formiranjem i usvajanjem jedne ire i

fleksibilnije strategije uenja koja se u psihologiji naziva pravac uenja ili uenje uenja.

1.TEORIJA FORMALNE DISCIPLINE TRANSFERA

Zaetke ovoe teorije nalazimo jo u shvatanjima grkih filozifa (Platon i drugi ) koji su
vjerovali da neki predmeti kao aritmetika, geometrija, muzika i dr disciplinuju duh i
usavravaju mo spekulativnog miljenja.

Usavravanje i poboljavanje psihikih moi ljudskog duha bio je prvi zadatak tadanje
kole, a sticanje korisnih i upotrebljivih u ivotu znanja bilo je zanemareno, motivacija se nije
uzimala u obzir, steena znanja nisu imala praktinu vrijednost.

2.TEORIJA IDENTINIH ELEMENATA TRANSFERA

Ameriki psiholog Torndajk predloio je teoriju identinih elemenata. Izvrio je ispitivanje na

oko 8500 uenika mjerei inteligenciju u razmaku od godinu dana. Zakljuak je bio da nema
znaajnije razlike u uticaju pojedinih predmeta na razvoj opte intelektualne sposobnosti.
Transfer je bio vei samo kod inteligentnijih uenika bez obzira na predmete. Pod njegovim
uticajem dolazi do reforme obrazovanja, gdje se poelo izbacivati sve to nije od praktine
koristi i vrijednosti za ivot.

Ukoliko dvije aktivnosti uenja imaju vie identinih elemenata, utoliko e pozitivna koliina
transfera biti vea. Da bi kola bila to efikasnija, ona treba da ima to vie identinih
elemenata sa stvarnnim ivotom.

3.TEORIJA GENERALIZACIJE TRANSFERA UENJA

Dokazano je da pozitivni efekti transfera uenja najee dolaze do izraavanja u

opteobrazovnoj nastavi, jer je takvo obrazovanje temelj kasnijeg strunog osposobljavanja .

Dad je jo (1908) svojim experimentima dokazao da se transfer uenja javlja kad se izvri
odgovarajua generalizacija. Poznavanje optih metoda uenja i miljenja ima veu
vrijednost nego pamenje pojedinanih injenica . Teorija generalizacije naglaava se se
steeno iskustvo u jednoj oblasti primjenjuje na uenje druge oblasti pomou uoptenih
principa i znanja, a ne pomu pojedinanih injenica. Mnogi autori misle da se hipoteze
teorija identinih elemenata i generalizacije transfera vie nadopunjavaju nego iskljuuju .
4.TEORIJA DIFRENCIJALNOG TRANSFERA

Ovu teoriju razvio je Ferguson (1954). On je postavio hipotezu diferencijalnih transfera koja
naglaava da su intelektualne sposobnosti rezultat dugotrajnog uenja i vjebanja.

Jo su getalt psiholozi smatrali da je bitan uslov transfera strukturisanje i organizovanje

sadraja i materijala na osnovu ranije postavljenog zadatka.

To znai bitnije je obuavati uenike uspjenim tehnikama uenja, nego ih tjerati na

mehaniko pamenja velikog broja izolovanig injenica.

USLOVI EFIKASNOG UENJA I MILJENJA

1.Stav uzdravanja od brzog suenja

2.Panja i na manje bitne injenice

3.Stav opreznosti u tumaenju injenica

4.Otvorenost miljenja za neobine hipoteze

5.Prilaenje rjeavanju problema sa razliitih aspekata i na nove neobine naine

Osubel (1968) smatra da osnovni uslov transfera uenja jeste razumjevanje i shvatanje
strukture predmeta, tj. njegovih glavnih ideja.

Zato on naglaava 2 principa:

1.PROGRESIVNE DIFERENCIJACIJE- prvo se prezentuju najvie generalizovane ideje

( osnovne ideje neke oblasti) a zatim se one diferenciraju na manje opte i specifine ideje i
detalje.

2.PRINCIP INTEGRATIVNOG USKLAIVANJA otkrivanje veza izmeu pojmova i

njihovo usklaivanje i uklapanje u kognitivnu strukturu i povezivanje s glavnim pojmovima i
idejama koji su ranije usvojeni .

TRANSFER RANOG UENJA I ISKUSTVA NA LINOST I ISKUSTVO ODRASLIH

Kanadski psiholog Donald HEB govori o dvije vrste uenja: ranom uenju i uenju odraslih.

Po njemu uenje odraslih je brzo, lako, inteligentno i efikasno, pored ostalog i zbog toga to
se slui plodovima dugotrajnog i upornog ranog uenja, uenje koje se odigralo u prvim
danima i godinama ivota djeteta.

Dakle uenje u ranom djetinjstvu je osnova za uenje odraslih i uenje odraslih je brzo i
efikasno ba zato to postoje veliki efekti transfera ranog uenja na kasnije uenje.

Rano uenje je sporo i teko . Smatra se da je za uenje kod ljudi najpogodniji period izmeu
20 i 25 gdine. Iznad te dobi sposobnost blago opada, ali se to kompenzira iskustvom i
motivacijom.
Prema Andriloviu, mentalna kondicija se odnosi na navike i disciplinu intelektualnog rada.

PAMENJE

Otro ogranienje nae percepcije zove se raspon opaanja ili raspon zahvaanja panje.

Vizuelna pretrag je proces brzog pregledavanja okloline u nastojanju odreivanja mjesta na

kojem se nalazi neki objekt.

PANDEMONIJUM (selfridgea) IMAGE, FEATURE, COGNITIVE DECISION DEMONS.

STROOP FENOMEN- pokazuje potekoe u zaustavljanju procesa imenovanja. Kad god u

senzornom ulazu postoje nesukladne informacije kognitivni sustav je usporen.

Efikasno pamenje mora biti :

1.Selektivno

2.Potpomognuto razliitim pomagalima za pamenje

PAMENJE- odreujemo kao mogunost usvajanja, zadravanja i koritenja informacija.

Da li je neto zapameno ispitujemo na 3 naina:

a)prepoznavanjem,

b)dosjeanjem

c)metodom utede

METOD UTEDE- gradivo koje smo jednom nauili, pa ga zatim potpuno zaboravili, jer ga
se ne dosjeamo, niti prepoznajemo, priponovnom uenju uvijek brzo nauimo.

EFEKAT NOVOSTI- pri usporednom ispitivanju pamenja najbolje se pamte zadnje estice

EFEKAT PRVENSTVA- pamenje prvo estica sa poetka niza

VON RESTORFFOV EFEKAT- ako srednju esticu u nizu obojimo crvenom bojom ili
poveamo, pamti se i ova ali i estica prije i poslije nje.

PODJELA PAMENJAA PREMA VREMENU ZADRAVANJA

1.Senzorno

2.Kratkorono

3.Dugorono

SENZORNO PAMENJE- vrlo kratko zadrava nadolazee informacije u nepromjenjenom

obliku. Za vid priblino pola sekunde, za sluh oko 2 sekunde.
Za vidno pamenje (senzorno) obino se koristi naziv IKONIKO PAMENJE, za zvuk
EHOTIKO PAMENJE.

EMA:

KRATKORONO PAMENJE- nakon to je informacija bila kratko zapisana, u naem

senzornom pamenju ona dolazi u kratkorono. Tu je moemo ponavljanjem zadrati koliko
god nam treba.

Kodiranje pri pamenju zapravo je promjena informacija u oblik koji se moe pohraniti i
kasnije pronai.

Pamenje nam slui za obavljanje 3 funkcije :

1.Ako nam informacija ne treba za kasnije

2.Ako nam treba i kasnije, nastojimo je kodirati i pohraniti

3.Kada nam treba informacija, onda je iz dugoronog vratimo u kratkorono.

Kapacitet kratkoronog pamenja je izmeu 5 i 9 nepovezanih estica.

DUGORONO PAMENJE- senzorno i kratkorono imaju praktino neogranien kapacitet,

veliki broj informacija u dugoronom pamenju ostaje cijeli ivot.

Pri dosjeanju iz dugoronog pamenja osobito su VANI ZNACI ZA DOSJEANJE, koji

nas vode da pronaemo informaciju.

RAZLIKE KP DP

1.Razlike u kodiranju

2.Podaci iz neuropsihologije

3.Razlike u efektima novosti i prvenstva

VRSTE DUGORONOG PAMENJA

BLIC PAMENJE- definiramo kao izuzetno dobro pamenje detalja neposredno prije za
vrijeme i nakon iznenaujueg dogaaja koji ima znaajne posljedice za pojedinca ili
zajednicu.
DEKLARATIVNO I PROCEDURALNO PAMENJE- podjela potie od Andersona,
deklarativno znanje, koje se odnosi na znanje injenica i proceduralno znanje koje je znanje o
tome kako neto uiniti.

Deklarativno se dijeli na : epizodiko i semantiko

Najvaniji oblici proceduralnog pamenja vjetine ukjuuje 3 faze:

1.Kognitivna faza

2.Faza povezivanja

3.Faza automatskog odvijanja vjebe

ZABORAVLJANJE

Postoje 4 osnovna uzorka zaboravljanja:

1.Postupno osipanje tregova pamenja

2.Nemogunost prnalaenja pohranjene informacije

3.Represija

4.Interferencija

POSTUPNO OSIPANJE- sam protok vremena je dovoljan da doe do gubitka informacija iz

pamenja

NEMOGUNOST PRONAAENJA INFORMACIJA- informacija moe postojati u DP ali

ako nemamo dobar put do nje, kao i da je nema.

REPRESIJA- motivirano zaboravljanje ostvaruje se potiskivanjem onih sadraja koji su nam

neugodni ili kojih se plaimo.

INTERFERENCIJA- kada uenje jednog gradiva ometa uenje drugog govorimo o

interferenciji. Ako novo uenje potire prije naueno govorimo o RETROAKTIVNOJ, a ako
neto prije naueno ometa uenje novog gradiva to je PROAKTIVNA interferencija.

EMA:

RETRO: PROAKT:
METAMEMORIJA- nain na koji mislimo o tome kako funkcionie nae vlastito pamenje

EIDETIARI- imaju fotofrafsko pamenje za slike ( prizore) koje traje znatno due od SP ali
je ipak ogranienog trajanja

SMETNJE PAMENJA:

1.Prema nazivu bolesti ( amnezija, korsakovljev sindrom, huntingtova koreja, alzhajmerov

sindrom..)

2.Prema mjestu mozgovnog oteenja

3.Prema funkcionalnom oteenju pamenja

HIPOMNEZIJA- smanjena mogunost pamenja

HIPERMNEZIJA- pamenje svih informacija

Depresija poput stresa smanjuje kapacitet panje potreban za obavljanje zahtjevnih

kognitivnih procesa. ( utie i anksioznost)

Ostrom kroz 3 pitanja razrauje socijalno pamenje :

1. Kako drugi utiu na nae kodiranje i pronalaenje informacija

2. Kako drugi utiu na trajnost pamenja

3. Kako drugi mmodificiraju nae ponaanje

UENJE

Uenje je proces kojim iskustvo ili vjeba proizvode promjene u mogunostima obavljanja
odreenih aktivnosti

KLASINO UVJETOVANJE

Podraaje po efektima djelimo na:

1.Ekscitatorne

2.Neutralne

3.Inhibitorne

Proces klasinog uvjetovanja moemo jednostavno odrediti kao uenje kojim neutralni
podraaji postaju ekscitatorni ili inhibitorni
Generalizacija podraaja je pojava da i podraaji slini uvjetovanom podraaju izazivaju
uvjetovane reakcijeslinog ili identinog intenziteta (bijeli mantil).

Ljudi i ivotinje esto osnivaju nove uvjetovane reakcije na starijim uvjetovanim reakcijama i
takvo uenje se zove UVJETOVANJE VIEG REDA.

Odstranjivanje uvjetovane reakcije: GAENJE ILI PROTUUVJETOVANJE (2 naina)

OPERANTNO UVJETOVANJE

HEDONIZAM- Osnovna motivacija postii ugodu i izbjei neugodno stanje.

Ovdje je organizam aktivan.

Uenje putem pokuaja i pogreaka ( torndajk- maka)

ZAKON EFEKTA- poveanje vjerovatnosti javljanja ponaanja ako ga prate pozitivne

posljedice, odnosno smanjenje ako ga prate negativni efekti.

POTKREPLJIVAI: primarni ( hrana, voda, bol), sekundarni ( novc, pohvale..) ; mogu biti i
pozitivni i negatvni.

Za uinak kazne bitne su 3 karakteristike:

1.Vrijeme zadavanja

2.Intenzitet

3.Dosljednost

VRSTE OPERANTNOG USLOVLJAVANJA

1.Oblikovanje

2.Ulanavanje

Guthrie- tri tehnike razbijanja navike:

1.Metoda praga

2.Metoda umora

3.Metoda nespojivih odgovora

Teorije socijalnog uenja pokazuju da se veliki dio uenja zbiva u interakciji pojedinca i
socijalne sredine.

Zovu se i uenje po modelu, imaju vie naina:

a)Modeliranje

b)Imitacija
c)Uenje promatranjem

d)Simboliko uenje

Za teorije uenja 2 glavna pitanja:

1.Vrijede li neke zakonitosti uenja za sve bioloki razliite vrste

2.Vrijede li zakoni utvreni za jedan oblik uenja i za neki dr oblik uenja

Inteligencija i uenje koreliraju vie to je:

1.Sloenije ono sto treba nauiti

2.Vea smislenost materijala

3.Vrijeme uenja ogranienije

4.Uenje vie u vezi sa sazrijevanjem

Kada procjenjujemo i promatramo vlastito pamenje onda se bavimo problemima

METAMEMORIJE.

To je znanje ili spoznaja o vlastitom pamenju i strategijama koje nam mogu pomoi da bolje
pamtimo.

Spada pod pojam METAKOGNICIJE, koji se bavi naim poimanjima o svim vlastitim
kognitivnim procesima.