Professional Documents
Culture Documents
Korona Peek Peterson Formüller
Korona Peek Peterson Formüller
modellenebilnesi iin gerekli devre parametreleri byk apl iletkeniere gre daha dktr. Korona iletken
incelenmi, Peek ve Peterson formlleri yzey indeki pzllk lerde kendini daha fazla kendini
kullanlarak rnel" bir iletin hattna ait kayplar belli eder .
hesaplanmtr.
letim hatlarndaki korona g kaybna neden olmasnn
Analtar Kelimeler-letim flatt, Korona J(ayplar, yannda, hat yak n n d a radyo ve tv parazitlerine neden olur.
Duyulabilir rahatsz edici
Abstract - When tlhe high voltage transmission lines Hatlarda ku ll anl a n ilctkenin yarapnn ykseltilmesi ile
of thousand kilometers long are designed the loss etkin iletken yzeyini at r r iletkenler aras mesafenin
,
data must be taken into condideration due to being bylc tutulmasyla korona o las l zayflar. Ancak bu
that the power generation plants are installed in the y n ten1 hat tasarmn da direk llerini etkiler ve mali y eti
places for away fron the consumption areas. artrr.
The changable and planning factor causing losses is II. ENERJ LETM HATLARINDA KAYIPLAR
the diameter of the conductor and the distance
between the conductors, but inspite, there are Kayplar elektriksel ve n 1ekaniksel tn sistemleriJ.
factors which can not be intervered on. These are ayrlmaz biTer parasdr. Ancak i s ten ilen; enerjinil
the atmosphe rical conditions of the environnen t korunumu ve ekonomik ar tl arda maksimum verindir.
where the conductor will work, and the layers of Santraller tketiciye ver ec e i fayd al gcn y annda, iletim
contamination on the conductor arising fron1 esnasnda ol uan kayp lar da karlayabilmek iin ebekeye
contamination i n the air. daha fazla cneji verne1idir. ebekeye daha fazla enerj i
verileb ilnesi iin fa z lada n yakt tketilir. Bundan dolay
In this study, the cycle para neters required for fa yd al aktif enerj i bana den maliyet artar, kayplar
nodelling of the Korona Losses a ri sing on the high ebekeyi ykler, gerilinln kalitesi der ve hattn enerji
votage power transmission lines are addressed and t a ma k ap asites i kl-.
using Pack and Peterson fornulas, losses for an
example transmission Jine have been calculated. K ay1 p la ra sebep olan etkenierin iyi bilinmesi bu noktada
nlen1ler alnablnesi iin nenuidir. K ay plar n ekillerinin
Keywords - Transn.ission Line, Corona Losses, ve devre modelle-i ndeki yerlerinin tay ini , sistem
Conductor contamination planlamasnda n enl i rol oyar.
bal olan yklerin alilia aunda e k ti kle ri akmn o iletkene yakl a 1 rken negatif y ar dalgasnda iletkenden
,
andaki deerine bab ola rak me yd ana g el i r. Akm uzak l ar. l etk en in etrafnda iyo ni z e olan havadaki
de erinin karesi j]e orantl olarak de i en bu kayplar ; elektronlar arpma yoluy la deerlerini 2 k atn a kararak
hatlar, datm trafolann, li.i cihaz larn ve l hadise devam eder ve so n u ta olay meydana gelir .
bobinlerini d e ykl er ve hepsinin zerinde s ahip le tke n yzeyind e maksimum deere ulaan elektrostatik
2
olduklan diren zelliinden do lay i .r ekJind e s alan idd eti iletkenin ekseninden uzaklaldka azalr;
,
kay b aa karr. ancak iletkenin zerindeki ge rilim artt taktirde kritik alan
i dde t i deerine ula r .
E l ektrikse ] y k l er i 3 b l me ayrabiliriz. Sabit
e mp ed ans ykl eri (stma, aydnlatma, vs.), s abit akn Korona iletkenin etrafnda oluturduu kl zar ile
y kleri ( metal ka p l a ma elektroliz gibi teknikiere
, grnebilir hale gelir bu kl zar serbest elektronlu pozitif
dayal n1etal rj1 ve e l ek tr o ki n1y a konular, vs.), sabit azot iyonlannn birlemesi sebebiyle oluur. Korona, mavi
g y kle ri ( asenkron n1otorlar). renkli pskl ve kanaIl ar eklinde de oluabilir. Kanal tipi
b oal ma dall boalma olarak da bilinir v e iletken
Ykten bamsz kayplarda ise, (bota alma yzeylerinden ra dya l olarak y an s t l r . Pskll boal ma
kay plar olarak da bihnir) sistenin ykl veya yksz olarak bilinen boaln1a eklind e ise, iletken geril im
o lduu iki durumda da neydana g el ir . Trafalardaki seviyesine b a l olarak herhangi bir yerde 1 inch uzunluklu
derrurkayplar) izo la tr kaaklan, hatlarn dielektrik bln1den birka in ch uzwlukta olabilen younlam bir
kayplan saya ve l aletlerinin bobin kayplar gv deye sahiptir. Gvde kendi d ucunda birok ke z
ykten b a ms z kay p lara rnek verilebilirler. dallanr ve daha d k geril imle rd e birka inch ten ; o k
yksek gerilimlerde 1 foot ya da daha fazla bir uzunlua
III. KORONA NEDIR?
fakat kendi kendini bes leyen b o a imalara korona letim hatlannda uultu,
ol u a n korona hattn yalannda
boalmas denir. [I J slk y ada rahatsz edici ses]er olu tumusnn yan s ra,
radyo ve TV parazitlerine de s ebep olurlar. letim hatlannda
Yava yava ge ril i n artrdk a elektrotlar arasndaki artan geril i m seviyesiy le birl i kt e rahatsz edici sesler ve
a]an ykselir ve geril1nin belli bir deerinde arpma paraz i t ler daha da atarak devam eder. Korona kaybndan
yoluyla iyenizasyon balayarak elektTotlar kuatan dol ay o lua n grlt, ses; boa l n1a sras nda poziti f
ince bir zar halinde tam alnayan bir dearj neydana iy on l ar n hareketi tarafndan retilir. Hareket hal inde olan
gelir. letirn h a tt n n et ra f nd a gzle griinr bir k elektronlar elektrik aknlann oluturur ve bu n edenle hem
tabakas oluur. manye tik hen1 de elektrostatik alanlar verici antenie ri
yaknnda yks ek frekansl geril m darbelerine, dolaysy l a
Ykl bir ile t ken , uy gu lanan elektrik alan yardrnyla parazitlere neden olurlar. Bunun yau nda korona olay
b ul und uu ortandaki gaz iyonlatraak ksm1 bir esnasnda ozon (03) gaz oluur.
deaj olutuur.
IV. PEEK FORML
Yksek g eri l i n eeji hatlannda ska giilen ve
ilel k e ni n etrafnda kl bir zar olarak ort a ya k an Korona kayplannn alte rnati f
gerilirnde hesap lanmas iin
korona boa lnalar yk s ek ge rilin hatlarn1da neden Peek'i.n anp iri k forrnlnden yararlanabiliriz. Uf (faz n : -
oldub,>U g kay plar yan sra el ektr o k i myasal ge rilin.i ) nin ; Uro (arpna yo luyl a ba laya n iyonizasyon
'
olaylarla meyda na get i rd ii kimy as a l b ileenler ile gerilini) 'dan byk olmas1 d u ru mu nda balayan korona
yalnz elektriksel zararara deil malzemele rde kayplan Ur ve lJro geri linle rinll fark mn kares i y le oran t 1
,
155
SAU Fen Bi !imleri Enstits Dergisi Korona Kayaplannn Modelleurnesi
7.Cilt, 2.Say (Temnuz 2003) S.D.Gne
PETERSON FORMULU
D =(r.d)112 (6.2)
!/3
Bu foml daha ok deney sonularnn grafik analitik D b =(- d2)
sc 1. (6.3)
deerlendirilmesi ekl ind e olup, k smen fiziksel
b 3
dncelere dayan1arak karldndan teorik fom1l D 5c =1 ,09.(r.d ) (6.4)
de ildir . olup, formllerde;
korona kay b kW/krn ola r ak ; yarapm (m), r ksmi iletkenterin d yarap m( cm), d iki
k smi iletken arasndaki me s a feyi (cm) ifade eder.
2, 1.1 o-s .f.Ur2 .F C= (Flm) (6.5)
P {k- (k W !ktn,..+.a z ) (5.1) De
_
9
-----
2
- r
a 18.10 .ln b
ln- D sc
r
C ha tt n kapasitesini (F/m) ifade eder[3].
a
Uro=21, I n1 r 213 ln
. . . . (kV) (5.2) 1) Faz bana e deer ap 3,038cm olan ACSR iletken
r k.--ullanlarak planlanan 380kV faz aras gerilime sahip
sinetrik yerletirilmi hatta faz iletkenleri arasndaki
Tablo l. U'Uro oranna bal F kayp faktrlen edeer a klk 8m, iletkenlerin przllk faktr 0,87'dir.
UUro Ur! Un r UlUw
--
F U!i'Uo F F
5 O kmuzunluundaki hat boyw1ca o rtalama ha-ra basnc
-?
0,037 ,:>- 1 ' o 1 '78
7 40mmHg, ortam scakl 1 5C ve frekans 50 Hz olduu
1,00 1,26 0,120 4,72
-----
273+ t
VI. KlTLIJANIMININ
0,392.740
DEMET LETKEN 8 ,007
273 + 5
= ==
KORONr\YA ETKS
letin hatt boyunca l etkent e r in yzeylerinde olu an (4. 3)fom1ln 3 fa z l sistem iin yorumlarsak,
gerilim alan i ddet ini azaltn1ak anac y la faz bana ik i
156
SAU Fen Bilimleri Enstits Dergisi Korona Kayp hrnm Modellenn1esi
7.Cilt, 2.Say (Temmuz 2003) S.D.Gne
800
Uro= J3. 21,1. 0,87. 1,519. 1,007.ln - --
2-B) Peterson Forml Kullanarak;
1,519
l
.21, 1.0,87.1,519 ( 1,00 7 ) 213 .ln
600
Um=304,45 kV Uro= .J3
1 ,5
.
241 519
9)
P fk= (
. 5o + 25 ). 1' .(380- 304, 77) 2. o-s Uro-289,48 kV
1,007 800
U/Uro=380/289,48- 1,31 bu orana karlk gelen F fak tr
Pfl< =42,26kW /kn Tablo 1 ' den F=O,165 olarak bulunur.
Kilometre bana den korona kaybdr. 5 2 0, 165
10
Tm. hat boyunca oluan koron a kayb, 1 . " .50.380
O, 7 kWllcn
2,
Pfl<= =
SOkn1. 43,6 kW/kn 2 1 1 3 kW olur. 600
-
L.
ln
1,519
Peterson 'n koron a kayp fonnlnde(5 .), Tm hat boyunca oluan korona k ayb1 ,
a
ln- 3-) den1et 3 fazl bir enerji tama bartnda f azlar aras
kili
r
gerilim 3 80k V , fazlar aras aklk 40cm fazlar aras yatay
ifadelerini bularak yerlerine yazalm,
,
F
nesafe 6n1' dir. fiat uzunluu 1 OOkm ve k ullanlan iletken
ve Ufo
2. 3 3 ) Drake' dir. l-l attn faz-ntr kapasitesinin hesaplannas.
lJ u-.Y -3 .21 l.m.r.o .In -
T- '- .
r;
..
2
ortalama yarapn
800
ln --
1 ,519 lt2
D c =(r.d)
D bsc =(0,014.0,4) =0,074m
1/2
KiiOJnetrc ba n a den korona kaybdr.
Tm hat boyunca n korona kayb,
o lua
50km. 2,3 k W/km= 115 kW olur. Hattn faz-ntr kapasitesi (6.5) den
157
SAU Fen Bilimleri Enstits Dergis Koona Kay1>lanmn Modellenmesi
7 55
18.109. ln b 18. 1 0 9 . l n '
- - Peterson fonnlne gre yaplan hesaplamalarda
D sc 0,13
deei n in seinrinde ortan scaklndan ziyade hattn kendi
dir. scalclnn alnmasnn ne m i ve (}13 ifadesi ni n laboratuar
sonul ar na dayanmas sebebiyle Peterson formlnn
3-C) Hatt l denet ve i lct k e n cinsini daha byk korona kayplarn1n bulunnasnda iyi bir yaklam
geometrik ortalan1a yar.apl Falcon olarak vennedii grlmtr. Pe ek form l ile yaplan
besaplarsak; hesaplanalar gerek kayp deerlerine daha yakn deerler
-7 , s-
D e- )111
. verebiln1ektedir.
Falcon iletkenin ap 1,545inch' dir. Ayn dzende ve aralklarda yer1etirilmi bir iletim
1,545inch.25,4 mn1_; 0,0392mt hattnda faz bana demetteki ilet k en saysrun arttrlmas
yarap= O, O 9n1t ve b yk yana pl iletken kullanarak etkin apm
(6.3) formlnden demet i l et ken in d e i tirilmi arttrlmas, hattn faz- ntr kapasitesini arttrr.
geone trik ortalana yanapn
2) 1/3
D :c = ( r. d KAYNAKLAR
Db sc
=(O 019 O 42)113=0
' ' '
14Jn [ 1] ZKAYA,M., Yks ek Gerilin1 Teknii Statik Elektrik
Ci l t
.
Hartn faz-ntr kapasitesi (6.5) den Alan ve Boalma Olaylar, 1, stanbul Teknik
1 n i v ersi te s i ElektTik-Elektronik Fakltesi, Birsen Yaynevi,
C= -- ---- ---
VIII. SONU
158