Sprawozdanie laboratorium z Fizyki 3

WICZENIE NR 100

WYZNACZANIE GSTOCI CIA STAYCH

Imi i Nazwisko,
Nr indeksu, Wydzia
Termin zaj

Data oddania
sprawozdania
Ocena kocowa

Zatwierdzam wyniki pomiarw.

Data i podpis prowadzcego kurs ............................................................

Adnotacje dotyczce wymaganych poprawek oraz daty otrzymania poprawionego

sprawozdania
 1. Zestaw przyrzdw:
- mierzony element
- waga analityczna
- ruba mikrometryczna
- suwmiarka

2. Cel wiczenia

Wyznaczenie gstoci elementu. Zapoznanie si z podstawowymi narzdziami inynierskimi

(sposobem pomiaru oraz niedokadnociami przyrzdw).

3. Wstp teoretyczny

Gsto , tzw. masa waciwa, to stosunek masy m substancji do objtoci V tej substancji:

= m/V

Jednostk gstoci w ukadzie SI jest kilogram na metr szecienny: kg/m3.

Gsto wikszoci substancji jest zalena od panujcych warunkw, w szczeglnoci od
temperatury i cinienia.
W zwizku z tym, w tablicach opisujcych waciwoci materiaw podaje si ich gsto
zmierzon w okrelonych warunkach, przewanie s to warunki standardowe lub normalne.
Gsto cia staych i ciekych mona wyznaczy przez waenie i wymiarowanie prbek.
Gsto wikszoci substancji zmniejsza si wraz ze wzrostem temperatury (jednym z wyjtkw
jest woda w temperaturze poniej 4C). Zjawisko to wynika z rozszerzalnoci cieplnej cia.
 4. Pomiary i wyniki:

Masa (m)= 12,10 0,1 g

a) pomiar wysokoci:
Pomiar wysokoci h [mm] mierzony:
Lp. rub mikrometryczn suwmiark
1 20,15 20,00
2 20,00 20,00
3 20,09

Wyniki obicze dla wysokoci bryy (mikrometr):

Bd pomiaru rub mikrometryczn xH= 0,01 mm
x H 0,01
xH= = =0,0058 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

Hi
H r = i =1 =20,08 mm
rednia arytmetyczna wysokoci n

H i H r 2
i=1
H= =0,044 mm
Niepewno standardowa redniej arytm.wys. n n1

Cakowita niepewno redniej arytm.wys.

H= H
x H2
3
2
=0,044 mm

Wyniki obicze dla wysokoci bryy (suwmiarka):

Bd pomiaru suwmiark xH= 0,05 mm
x H 0,05
xH= = =0,029 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

Hi
rednia arytmetyczna wysokoci H r = i =1 =20,00 mm
n

H i H r 2
i=1
H= =0
Niepewno standardowa redniej arytm.wys. n n1

Cakowita niepewno redniej arytm.wys.

H= H
xH2
3
2
=0,029 mm
b) pomiar szerokoci:

Pomiar szerokoci a [mm] mierzony:

Lp. rub mikrometryczn suwmiark
1 15,55 15,00
2 15,40 15,00
3 15,70

Wyniki obicze dla szerokoci bryy (mikrometrem):

Bd pomiaru suwmiark xa= 0,01 mm
x a 0,01
xa= = =0,0058 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

ai
rednia arytmetyczna szerokoci a r = i=1 =15,55 mm
n

ai a r 2
i=1
a= =0,087 mm
Niepewno standardowa redniej arytm.szer. nn1

Cakowita niepewno redniej arytm.szer.

a= a
x a2
3
2
=0,087 mm

Wyniki obicze dla szerokoci bryy (suwmiarka):

Bd pomiaru suwmiark xa= 0,05 mm
x a 0,05
xa= = =0,029 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

ai
rednia arytmetyczna szerokoci a r = i=1 =15,00 mm
n

ai a r 2
i=1
a= =0
Niepewno standardowa redniej arytm.szer. nn1

Cakowita niepewno redniej arytm.szer.

a= a
x a2
3
2
=0,029 mm
c) pomiar dugoci bryy:

Pomiar dugoci b [mm] mierzony:

Lp. rub mikrometryczn suwmiark
1 15,60 14,90
2 15,65 15,00
3 15,00

Wyniki obicze dla dugosci bryy (mikrometrem):

Bd pomiaru mikrometrem xb= 0,01 mm
x b 0,01
xb= = =0,0058 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

bi
rednia arytmetyczna dugoci b r = i=1 =15,62 mm
n

bi b r2
i=1
b= =0,025 mm
Niepewno standardowa redniej arytm.d. n n1

Cakowita niepewno redniej arytm.d.

b= b
xb 2
3
2
=0,026 mm

Wyniki obicze dla dugosci bryy (suwmiark):

Bd pomiaru suwmiark xb= 0,05 mm
x b 0,05
xb= = =0,029 mm
Niepewno pomiaru 3 3
n

bi
rednia arytmetyczna dugoci b r = i=1 =14,97 mm
n

bi b r2
i=1
b= =0,033 mm
Niepewno standardowa redniej arytm.d. n n1

Cakowita niepewno redniej arytm.d.

b= b
x b2
3
2
=0,044 mm

mikrometrem suwmiark
Objto VM = 4,88*10-6 m3 Vs = 4,49*10- 6 m3

Niepewno zo. pomiaru poredniego obj VM =30,41*10-9 m3 Vs = 17,09*10- 9 m3

Gsto M = 2481,03 kg/m3 s = 2694,88 kg/m3

Niepewno zo.pomiaru poredniego gst. M = 76,37 kg/m3 s = 47,82 kg/m3

5. Obliczenia:

a) dla mikrometru:

- niepewno pomiaru:
x M 0,01
xM = = =0,0058 mm
3 3

- rednia arytmetyczna pomiaru:

n

hi 20,152020,09
h r = i=1 = =20,08 mm
n 3
n

ai 15,5515,4015,70
a r = i=1 = =15,55 mm
n 3
n

bi 15,6015,65
b r = i=1 = =15,62 mm
n 2

- niepewno standardowa redniej pomiaru:

hi h r 2

2 2 2
i=1 20,1520,08 2020,08 20,0920,08
h= = =0,044 mm
n n1 3 31

ai a r 2

2 2 2
i=1 15,5515,55 15,4015,55 15,7015,55
a= = =0,087 mm
nn1 3 31

bib r2

2 2
i=1 15,6015,62 15,6515,62
b= = =0,025 mm
n n1 2 21

- cakowita niepewno standardowa pomiaru:

h= h 2 x h2
3
2
= 0,044

0,012
3
=0,044 mm

a= a 2
xa 2
3
= 0,0872

0,012
3
=0,087 mm

b= b 2 x b2
3
= 0,0252

0,012
3
=0,026 mm

- objto:
-6 3
V = 4,88*10 m

- niepewno zoona pomiaru poredniego objtoci:

2 2 2
V M V M V M
V M= [ hM ] [ a M ] [ bM ] =[a r b r h M ]2[ h r br a M ]2[hr a r b M ]2
hM aM bM

[15,5515,620,044109 ]2[20,0815,620,087109]2[20,0815,550,026109 ]2
 1018114,22744,6165,9130,41109 m3
- niepewno zoona pomiaru poredniego gstoci:

2 2 2 2
1 m
M = [ m] [ VM ] = [ m] [ 2 V M ]
m V VM VM

6 3 2 2
3
10 0,110 12,110
30,4110 9
= 140,145692,2176,37 kg /m3
4,88 3 6 2
4,8810

b) dla suwmiarki:

- niepewno pomiaru:
x S 0,05
xS = = =0,029 mm
3 3

- rednia arytmetyczna pomiaru:

n

hi 2020
h r = i=1 = =20,00 mm
n 2
n

ai 1515
a r = i=1 = =15,00 mm
n 2
n

bi 14,901515
b r = i=1 = =14,97 mm
n 3

- niepewno standardowa redniej pomiaru:

hi h r 2
h= i=1
n n1
=
0
2
=0 mm

ai a r 2
a= i=1
nn1
=
0
2
=0 mm

bib r2 14,9014,9721514,972 1514,972

i=1
b= = =0,033 mm
n n1 6

- cakowita niepewno standardowa pomiaru:

h= h2
x h2
3
= 02
3
0,052
=0,029 mm

a= a 2 xa 2
3
= 02
3
0,052
=0,029 mm

b= b
2 x b2
3
2
= 0,033

0,052
3
=0,044 mm

- niepewno zoona pomiaru poredniego objtoci:


2 2 2
VS VS V MS
V S= [ hS ] [ a S ] [ b S ] =[ a r br h S ]2[h r b r a S ] 2[ hr a r b S ]2
hS aS b S
[1514.970,02910 ] [2014,970,029109 ]2[20150,044109 ]217,09109 m3
9 2

- niepewno zoona pomiaru poredniego gstoci:

2 2 2 2
1 m
S = [ m] [ V S ] = [ m] [ 2 V S ] 47,82 kg /m3
m V VS VS

6. Wnioski

Tabela gstoci wykazuje, i aluminium ma gsto rwn 2720 kg/m3.

Z naszych obicze wynika, e gsto bryy zmierzona:
- rub mikrometryczn wynosi 2481,03 kg/m3, a niepewno zoona pomiaru poredniego
76,37 km/m3;
- suwmiark wynosi 2694,88 kg/m3, a niepewno zoona pomiaru poredniego 47,81 km/m3.
Moemy wic stwierdzi, e oba wyniki pomiarw gstoci znacznie rni si wielkoci
midzy sob. Porwnujc wyniki do gstoci aluminium, moemy powiedzie, e pomiar
suwmiark mieci si w granicy bdu, czego nie moemy powiedzie o pomiarze mikrometrem.
Tak inne pomiary naszej bryy, mog wynika z rnych niedogodnych warunkw (bdu
ludzkiego, bdu urzdze, rnicy temperatury itp.).
Z mojego badania mog wycign wany wniosek, z ktrego wynika, e pomiar suwmiark
by bardziej precyzyjny od pomiaru srub mikrometryczn, co pokazay powysze wyniki
pomiarw.