KINH TE HOC Vi MO Chuong 4 TIEN TE VA CHINH SACH TIEN TE Chuong 3 da nghién cttu su can bang cia thi trudng hang hod trong cdc mo hinh kinh té. Chuong nay, chiing ta tap trung nghién ctu cdch thttc ma chinh phi sit dung chinh sch tién té, nhiim vao muc ti¢u can bang thi trudng hang hod, dua nén kinh té dén mttc san Iuong va viéc lam mong muén. 1. KHAI NIEM VA CHUC NANG CUA TIEN TE 1.1 - Tién la gi? Quan diém ctia Truong phdi treng thong Tién déng nghia véi su gidu cd. Mot quéc gia mu6n lim gidu thi phai tich luy that nhiéu tién. Mot sé nudc theo quan niém nay da lam vao canh tam phat cao gitta thé ky 16, do mot luong tién qua Idn da duoc ding dé trao déi mét luong hang qua it cla nén kinh té. Quan diém cia Truéng phai trong nong Ho xem nhe tién dén mitc cho rang d6 chi 1A mot tht hu tudng. Tién chi cé t4c dung lam chat nhdn boi tron hoat dong cla guéng may kinh té. Ban than guéng may dé khong hé chiu bat ctr tac dong nao cla tién té. Quan diém N Gregory Mankiw Tién (Money) 1& mot khéi lugng tai san co thé six dung ngay dé tién hanh cdc giao dich. 128Chuong 4. Tién té va chinh sach tién té Quan diém Frederic S. Mishkin “Tién 1a bat cit cdi gi duoc chdp nhan chung trong viéc thanh todn dé lay hang héa va dich vu hodc trong viéc hoan tra cc mén ng”. Phan biét tién v6i cia cai va thu nhap Cua cdi (Wealth): \a gid tri rong cia ti san sé hitu tinh bing tién tai mot thdi diém nhat dinh. Chu ¥ rang, cia cai 1a dai tung tich tu (nhu lugng nudc trong mot hé nudc). Cha cdi cha mot ho gia dinh bao gém nhiing tai san hitu hinh nhu nha cita, dat dai, 6 t6 va cdc hang hod tiéu ding lau bén khée va cdc khoan sé hitu tai chinh nh tién mat, tai khodn tiét kiém, trdi phi€u va chiing khoén. Moi khoan c6 gid tri dugc goi 1a tai san cd, con nhitng khoan ng dugc goi 1a ti san ng. Su chénh lénh gitfa téng tai san cé va tai san ng duge goi 1a cila cai hay tai san rong. Thu nhap (Income): la tuong tién dang kiém duoe trong mot don vi thoi gian. Thu nhap 18 mot dai Luong luu chuyén trong mot don vi thdi gian nhu dong chay cia mot con song. 1.2. Chife nang cua tién té Theo quan diém ciia cdc nha kinh té thi trudng tién cé ba chitc nang d6 1a: Phuong tién cat giit, don vi hach todn va phuong tién trao déi. - Phuong tién cat giit gid tri (Bdo tén gid tri) Tién 1 mot hinh thtic dé chuyén sttc mua tir hién tai sang tuong lai. Di nhién: tién khong phai 14 phuong tién hodn hao dé bao tén gid tri. Khi gid ca (P) tang, gid tri thuc t€ cla tién (M/P) gidm xuéng. Mac di vay, moi ngudi vin muén gif tién, vi ho can ding tién dé mua hing hoa va dich vu vio mot théi diém nao d6 trong tuong Iai. - Don vi hach todn Tién tao ra tiéu chudn dé dinh gid va ghi chép cdc khoan ng. 129KINH TE HOC vi MO ee Trong kinh té hoc vi m6: nguén luc duge phan bé theo gid tuong d6i — ttc 14 gid cla hang hod nay so vdi hang hod khdc. Thuc té phin l6n céc chit ng déu yéu cau con ng phai tra ng bang mot sé tién nhat dinh trong tuong Jai, chit khong phai sé lugng mot hang hod nio do. - Phuong tién trao doi: Tién 1a cdi ma chiing ta ding dé mua hang hod va dich vu. Vi vay khi budéc vao cdc ctta hang, ching ta tin chic ring ngudi bin hing chap nhan tién cua ching ta dé ddi lay hang ma ho dang ban. 2. THI TRUONG TIEN TE 2.1. Cau tién té (Demand for money) La toan b6 luong tién ma cdc tdc nhan trong nén kinh té muén gid dé thoa man nhu cau trao ddi, thanh todn va tich luf gid tri. > Nhiing dong co chi yéu cia viéc giit tién - Dong co vé giao dich (Transactions motive) Do théi diém thu chi vé tién cla cdc tac nhan kinh té Jéch nhau do d6 cin phai git tién dé giao dich. SO luong tién can gitt dé giao dich thudng dung bing Iuong gid tri hang hod va dich vu can thiét cho cudc séng va cho cdc trao déi trong mot thi gian day 1 luong tién the té (Mr) va no duge xac dinh bing luong tién danh nghia (Mn) chia cho mttc gid chung (P) theo céng thiic: Mr = Mn/P - Dong co vé du phong (Precantionary motive) Trong mét thé gidi bat dinh, thudng ngudi ta giif tién vi dong co du phong. Ching ta quyét dinh gif truéc mot khoan tién dé dip ting nhiing chi ti¢u bat thudng ma chting ta khong thé nao ludng hét duoc. Viéc du phdng mot s6 lvong tién chit yéu nham dap tng hai muc dich mot la du phong dé cé thé chi dén duge nhiing khoan li bat ngd, hai la dé chi phi cho nhitng ri ro bat thudng. 130Chuong 4. Tién té va chinh sach tién té - Dong co vé tai san (Assets motive) Dé hiéu vin dé nay, ching ta hdy thir xem mot cd nhan da gidu hay nghéo quyét dinh git tai san cua minh duéi dang nao? (1) Tién mat; (2) Tai san tai chinh; (3) Tai san thuc. M6Gi loai tai san sinh ra mot mic [ai sudt khdc nhau va déng thdi né cing c6 tinh rai ro khéc nhau. Con ngudi khong thich rii ro, ho khong muén tai san cua ho bi mat mat. Dé gidm thiéu rui ro vA mang lai loi ich cao nhat, ho sé giit tai sin cha ho & nhiéu dang khdc nhau dam bao tinh an toan cao hon. Mac di tinh trung binh danh muc dau tw nay sé kiém duge mot ty 1é loi tic thdp hon, song gitip chting ta trinh duge nhitng tham hoa khdéc liét khong ludng trudc. - L¥ thuyét vé co cdu dau tu (Portfolio theory) Cong trinh cua hai nha bac hoc duge giai thudng Nobel 1A Harry MarkowitZ va James Tobin, mé ta cdch ma cdc nha dau tu khon ngoan sé gui cua cai cla minh vao mot co cau gém cac loai dau tu nhu thé nao. Noi dung cita ly thuyét nay 1a n6 gia dinh rang, moi ngudi déu thich thu duge Ioi nhuan cao tit cdc tai san nhung lai khong thich nhimg tai sin nhiéu rui ro, vi vay nhig ngudi tiéu ding toi da hoa thoa dung cua minh sé dan trai cia cai cla ho (da dang hod co cau dau tu) vao nhiéu tai san c6 d6 riti ro khdc nhau. Ly thuyét nay phan tich céch thc nhiing nha dau tu ghét rii ro phan phéi cia cai cua minh, theo mot nguyén téc quan trong 1A phai da dang hod dau tu giita cdc tai san khdc nhau, nghia 1A “ché nén cho tat ca tring vao mét cdi gid”. Vi vay mot co cau dau tu tt nhat thudng bao g6m ca nhiing tai san riti ro it va nhitng tai san ri ro nhiéu. “> Ham cau tién té( MD ) Ham cau don gidn vé tién té cé dang: MD = KY - hi = LW&Y) 131