OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

AntoanLavoazje
ZAKONOODRANJUMASE krajXVIIIveka

Zbir masa supstanci koje stupaju ureakciju (reaktanti)jednak jezbiru

masa supstanci koje nastaju utoj reakciji (proizvodi).

m(reaktanti)=m(proizvodi)

Deo optijeg Zakona oodranju materije

OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

ozefPrust
ZAKONSTALNIHODNOSAMASA krajXVIII veka

Elementarne supstance meusobno sejedine samo uistom,stalnom

masenom odnosu.

8,0gkiseonika i1,0gvodonika BEZOBZIRANAVIAK

UVEK
NEKOGODREAKTANATA
Voda H2O

Daltonidi stehiometrijskajedinjenja,stalnogsastava (npr.H2O).

Bertolidi retkajedinjenjaijijesastav promenljiv (vrstirastvori).

OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

DonDalton
ZAKONUMNOENIHODNOSAMASA poetakXIXveka

U razliitim jedinjenjima dva ista elementa, mase jednog

elementa, koji se jedini sa stalnom masom drugog
elementa,odnosesekaomalicelibrojevi.
Urazliitim jedinjenjima CIO:
Urazliitim jedinjenjima NiO
CO 3gC:4gO /4 1 sa 1gazota jedini se:
CO2 /4 2
3gC:8gO
N2O 0,57gO 1
NO 1,14gO 2
N2O3 1,71gO /0,57 3
Odnos masa kiseonika NO2 2,28gO 4
urazliitim jedinjenjima
sa ugljenikom N2O5 2,85gO 5
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

DonDalton1802postavlja
TEORIJUOATOMSKOJSTRUKTURIMATERIJE

1.Atomi su najsitnije estice koje sedalje nemogu deliti.

vodonik kiseonik

2.Atomi jednog elementa imaju istu masu iista svojstva koja

su razliita od atoma drugih elemenata.

3.Sjedinjavanjem atoma razliitih elemenata nastaju sloeni atomi

ija jemasa jednaka zbiru masa atoma koji ih grade.
+ = voda

Uveo jepojam RELATIVNEATOMSKEMASE

Ar(element)=koliko puta jemasa atoma elementa vea od mase atoma vodonika
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GejLisak
ZAKONSTALNIHZAPREMINSKIHODNOSA poetakXIXveka
Zapreminegasovitihsupstancikojemeusobnoreagujuili
nastajuuhemijskojreakciji,merenepodistimuslovima(p,t)
odnosesekaomalicelibrojevi.
2 zapremine + 1 zapremina 2 zapremine
dm3 vodonika dm3 kiseonika dm3 vodene
pare
Ako biseujednakim zapreminama svih gasovitih
supstanci podistim uslovima nalazio jednak broj atoma:
2V+1V=2V
2N+1N=2N
+ =
Atomkiseonika bimorao da sepodeli
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

Avogadro
AVOGADROVZAKON poetakXIXveka

Pretostavio jeda da su najmanje estice gasa dvoatomne molekuli.

Ujednakimzapreminamarazliitihgasovapodistimuslovima
nalaziseistibrojmolekula(estica).
V1 =V2
p1 =p2 N1(estica)=N2(estica)
T1 =T2

Sada jemoglo da senapie:

2 H2(g)+1 O2(g) 2 H2O(g)
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

RELATIVNAATOMSKAMASA

12
Skalarelativnihatomskihmasazasnovanajena izotopuugljenika 6 C

ma
Ar =
1 12
m( 6 C) u unificiranajedinicaatomskemase
12 (iliDa dalton)

u je1/12mase atoma ugljenika 126 C

1 12 =
u = m( 6 C ) 1,66 10 27 kg
12
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

RELATIVNAATOMSKAMASA

ma
Ar =
1 12
m( 6 C) u unificiranajedinicaatomskemase
12 (iliDa dalton)

ma(O)=Ar(O)u =
ma
Ar = =15,9994 1,661027 =
u
=2,6571023 g
prosenamasaatomakiseonika
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

RELATIVNAATOMSKAMASA
Prirunik

ma
Ar =
1 12
m( 6 C)
12

mm
Relativnamolekulskamasa Mr =
1 12
m( 6 C)
12
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

KOLIINASUPSTANCE(merazabrojnostestica) n JEDINICA:mol

Jedanmolsupstancesadrionoliko elementarnihestica
kolikoatomasadri 12g ugljenikovogizotopa12C.

Avogadrovbroj NA =6,0221023
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

Avogadrovbroj NA =6,0221023

6,0221023 atoma Na =1molatoma Na ima masu 22,99g

6,0221023 atoma Cl =1molatoma Cl ima masu 35,45g

6,022 1023 atoma H =1molatoma H ima masu 1,008g

6,0221023 molekula H2 =1molmolekula H2 ima masu 2,016g

OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

MOLARNAMASA masajednogmola

helijum

sumpor

iva

bakar
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

MOLARNAMASA masajednogmola

helijum 4,003 g

sumpor 32,07 g

iva 200,6 g

bakar 63,55 g
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

MOLARNAMASA masajednogmola

helijum 4,003 g

M(He)=4,003gmol 1

sumpor 32,07 g

M(S)=32,07gmol 1 M(Hg)=200,6gmol 1
iva 200,6 g

M(Cu)=63,55gmol 1
bakar 63,55 g
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

MOLARNAMASA masajednogmola

Molarnamasa masaAvogadrovogbrojaestica

MOLARNAMASA M JEDINICA:kgmol1

Izraenaugmol1 jednakajebrojanorelativnojmolekulskoj/atomskojmasi

Zbirrelativnih Relativna Molarnamasa

Formula
atomskihmasa molekulskamasa (gmol1)
O 16,00 16,00 16,00
O2 216,00 32,00 32,00
H2 O 21,008+16,00 18,02 18,02
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

MOLIMOLARNAMASA

MOLARNAMASA masajednogmola

Masasupstanceproporcionalnajekoliini:

m =M n

Zapreminajednogmolagasovitesupstance MOLARNAZAPREMINA,Vm

Molarnazapreminapristandardnimuslovima(p =p!,T =273K):

Vm =22,4dm3
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKON

Stanjegasapotpunojeopisanonjegovom
koliinom,pritiskom,temperaturom izapreminom
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKONI

1.Zapreminagasadirektnojeproporcionalnanjegovojkoliini

PrikonstantnimT ip V =k1n

Avogadrovahipoteza:jednakbrojmolekularazliitihgasova
naistomp iT zauzimajednakezapremine.Zapremina gasa je
proporcionalna njegovoj koliini.
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GejLisak iarl
GASNIZAKONI

2.Zapreminagasadirektnojeproporcionalnatemperaturigasa

Prikonstantnimn ip V =k2T Zakon arla iGejLisaka

Sobna T T < 100 oC

OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

RobertBojl
GASNIZAKONI
3.Zapreminagasaobrnutojeproporcionalnapritiskugasa

Prikonstantnimn iT

Pritisak
V =k3/p

Bojlov zakon

Zapremina
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKONI
Vai: V =k1n V =k2T V =k3/p

V nT/p
JEDNAINA GASOVITOG STANJA
pV
= const.(m =const.)
T

const.jeistozasvegasove,jervaiAvogadrovzakon
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKONI
JEDNAINASTANJAIDEALNOGGASA

pV = nRT
R gasnakonstanta

Pam3 J
R = 8,315
Kmol Kmol

P (Pa) T(K) V(m3)

OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKON Daltonovzakonparcijalnihpritisaka

Ukupanpritisaksmeegasovajednakjezbiru
parcijalnihpritisakakomponenatasmee.

ptot = ntot RT =(nA +nB) RT

V V

ptot =nA RT +nB RT

V V

pA =nA RT pB =nB RT
V V
parcijalnipritisci komponenataAiB
ptot =pA +pB
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKON Daltonovzakonparcijalnihpritisaka

pA =nA RT ptot=ntot RT pB =nB RT

V V V

pA nA nA
= i xA =
ptot ntot ntot

MolskiudeokomponenteAusmei
pA =xAptot
Molskiudeobilokojekomponenteusmeigasova
pi =Xiptot
OSNOVNIHEMIJSKIZAKONI

GASNIZAKON Daltonovzakonparcijalnihpritisaka

Ukupanpritisaksmeegasovajednakjezbiru
parcijalnihpritisakakomponenatasmee.

Gasoviti,uvodi
nerastvorljivi
proizvod reakcije. Podeavanje nivoa tenosti
ptotal =patm

ptotal =pgas +pH O

2

Ravnoteni napon vodene pare