BAB I

1.1 Penahuluan
Sajarah Kamekaran jeung Sumebarna Dongng Gelarna satra lisan di tatar Sunda
kira-kira dina jaman buhun anu dicirian ku ayana pangaruh Hindu.v Dina ieu jaman, sastra
anu aya teu kapanggih ngaran pangarangna (anonim) kayaning carita-carita pantun, carita-
carita mithologia, pabl-pabl, jangjawokan, asihan, jamp-jamp, kawih, jst. Ttla pisan
satra lisan leuwih ti heula ayana tibatan sastra tulis. Sastra tulis aya sabada urang Sunda
wawuh kana tradisi tulis. Ku sabab tknologi ayeuna beuki maju, nya ta ku ayana pecitakan,
loba dongng anu dimuat dina majalah jeung surat kabar. Lian ti ta og, aya anu
dikumpulkeun jadi buku, di antarana: Dongng disalin kana tulisan, sanggeus tknologi
ngambah kana kasustraan sunda, loba dongng anu dibukukeun.

1.2 Kasang Tukang

Urang sadaya tos teurang dina pangajaran basa sunda aya nu namina carita buhun, carita
buhun nyaeta sarua jeung dongeng atawa caritaan jaman baheula. Tangtu oge urang kudu nyaho naon
bae unsur unsur carita buhun (dongeng) sangkan urang bisa nalungtik hiji caritaan atawa dongeng.
Salian ti eta, urg ge salaku jalma nu hirup di masyarakat tangtu hayang nyaho kumaha sajarah atawa
caritaan hiji tempat di jaman baheula najan dina dongeng mah biasana sok tara kaasup akal.

1.3 Rumusan Masalah

Naon anu di sebut carita buhun teh ?
Naon bae unsur-unsur tina carita buhun teh ?
Nu kumaha contona carita buhun teh ?

1.5 Maksud Jeung Tujuan

Maksud tina makalah ieu nya eta pikeun nganyahokeun pangajaran urang tentang carita buhun.
Tujuanna tina nyieun makalah ieu nyaeta:

Nganyahokeun urang naon bae unsur-unsur carita buhun.

Nganyahokeun urang naon bae anu kaasup carita buhun.

Nambah wawasan urang tina sagala rupa anu kaasup carita buhun.
 BAB II
Kajian Teori reujeung Pangulasan Materi
A. Carita Buhun
Carita Buhun Dongng nya ta carita anu teu asup akal jeung teu kajadian, biasana osok
nyaritakeun kajadian-kajadian jaman baheula. Numutkeun kamus dongng th babad
meunang ngarka, babad karangan anu henteu kajadian saenyana anu mohal jadina. Budi
Rahayu Tamsah ntlakeun yn dongng mangrupa carita rkaan anu mr kesan pamohalan
tur ukuranana parondok. Dongng mimiti gelar dina wangun lisan, sumebar ti hiji jalma ka
jalma liana, tur teu kapanggih saha nu ngarangna. Lantaran sumebar dina wangun lisan, tks
dongng babari robah atawa leungit. Robahna tks th alatan aya anu dihaja jeung teu di haja
B. Unsur-unsur Carita Buhun ( ongeng)
Unsur-unsur Carita Dongng Tma, tema nya ta ide, maksud atawa tujuan anu hayang
dihontal ku pangarang dina hiji carita dongng, anu baris kapanggih ku pamaca atawa
pangreungeu sabada maca atawa ngadngkeun dongng. Galur (plot) osok disebut og jalan
carita atawa runtuyan carita, kajadian anu sambung-sinambung pikeun ngawangun jadi hiji
lanjeureun carita. Galur dihartikeun runtuyan jeung patalina kajadian anu dicaritakeun ku
pangarang ti mimti nepi ka pungkasan jalan carita. Galur bisa dibagi jadi tilu rupa nya ta
galur merl, galur mobok tengah, jeung galur campuran.

5. Unsur-unsur Carita Dongng Tokoh carita atawa palaku nya ta jalma atawa pihak
anu ngalalakon dina hiji carita. Latar (setting), nya ta waktu jeung tempat kajadian
hiji carita dongng. Amanat, nya ta pesen pangarang nu hayang ditepikeun ka
pamaca. Umumna amanat dina dongng mah tara nembrak, tapi karasa sanggeus
rngs maca atawa ngadngkeun hiji carita nu sagemblengna.

C. Ciri-ciri Carita Buhun ( ongeng )

Ciri-Ciri Dongng Caritana pondok, lanjeuran carita dina dongng biasana basajan jeung
pondok. Ari nu jadi alesanana nya ta carita dongng osok didongngkeun ka barudak, nu
tangtuna wa kamampuh nangkep basa jeung caritana kawatesanan. Aya bagian anu
pamohalan. Asup kana wangun lancaran jeung ugeran. Anonim atawa teu kapaluruh saha nu
ngarangna.
 Ciri-Ciri Dongng Mibanda fungsi jeung kagungan salaku alat pikeun atikan, hiburan,
prots sosial, atawa kahayang nu di sidem. Sanajan dongng ditepkeuna sacara malibir tapi
miboga atikan anu utama ngeunaan kaluhungan budi jeung pieunteungeun. Sipatna pralogis,
nya ta mibanda logika anu bda jeung logika umum. Sipatna tradisional, nya ta sumebarna
turun-tumurun. Pola ngadongng sok angger

Sajarah Carita Buhun ( ongeng )

Sajarah Kamekaran jeung Sumebarna Dongng Gelarna satra lisan di tatar Sunda kira-
kira dina jaman buhun anu dicirian ku ayana pangaruh Hindu.v Dina ieu jaman, sastra anu
aya teu kapanggih ngaran pangarangna (anonim) kayaning carita-carita pantun, carita-carita
mithologia, pabl-pabl, jangjawokan, asihan, jamp-jamp, kawih, jst. Ttla pisan satra
lisan leuwih ti heula ayana tibatan sastra tulis. Sastra tulis aya sabada urang Sunda wawuh
kana tradisi tulis. Ku sabab tknologi ayeuna beuki maju, nya ta ku ayana pecitakan, loba
dongng anu dimuat dina majalah jeung surat kabar. Lian ti ta og, aya anu dikumpulkeun
jadi buku, di antarana: Dongng disalin kana tulisan, sanggeus tknologi ngambah kana
kasustraan sunda, loba dongng anu dibukukeun

Fungsi ongeng

Fungsi Dongng Kalungguhan dongng kacida pentingna pikeun masarakat anu masih
knh nyekel pageuh tradisi. Dongng henteu bisa di pisahkeun tina upacara ritual manusa
nurutkeun kapercayaan. Pungsi dongng ti jaman ka jaman robah. Dina jaman masarakat
buhun, dongng th henteu bisa dipisahkeun tina asal-usul upacara-upacara ritual manusa
nurutkeun kapercayaan. Dongng sok dihartikeun alat pikeun ngabobodo budak cngng.

Fungsi Dongng Tapi mun seug dipaluruh leuwih jero, kalungguhan dongng th lain
wates keur ngabobodo budak cngng hungkul, tapi ngabogaan tujuan sjn lamun
dittlakeun di handap: Ngarah anak incu urang nyaho kana turunan. Ngarah anak incu urang
nyaho kana pancakaki. Ngarah anak incu urang nyaho kana asal muasalna tempat. Ngarah
anak incu urang nyaho kaayaan lemburna boh kaayaan alamna boh kaayaan tali parantina.
Ngarah anak incu urang manggih luang tina pangawan karuhun pikeun bekel hirupna.
Ngarah pagawan beurat karasa leuwih hampang.
Conto Dongeng Jaman Baheula

Si Kabayan Ngala Tutut Ck Ninina, Kabayan ulah hs beurang teuing, euweuh pisan
gaw sia mah, ngala-ngala tutut atuh da ari nyatu mah kudu jeung lauk. Ck Si Kabayan,
Ka mana ngalana? Ck ninina, Ka ditu ka sawah ranca, nu loba mah sok di sawah nu
meunang ngagaru geura. Los Si Kabayan leumpang ka sawah nu meunang ngagaru. Di
dinya katmbong tututna loba, lantaran caina hrang, jadi katmbong kabh. Tututna pating
goltak. Tapi barang diteges-teges ku Si Kabayan katmbong kalangkang langit dina cai.
Manhna ngarasa lewang neuleu sawah sakitu jerona. Padahal mah teu aya sajeungkal-
jeungkal acan, siga jero soth kalangkang langit. Ck Si Kabayan dina jero pikirna, Ambu-
ambu, ieu sawah jero kabina-bina caina. Kumaha dialana ta tutut th? Lamun nepi ka teu
beunang, aing ra teuing ku Nini. Tapi ta tutut th sok dialaan ku jalma. Ah, dk dileugeutan
ba ku aing.

Si Kabayan Ngala Tutut Geus kitu mah Si Kabayan los ngala leugeut. Barang geus
meunang, dibeulitkeun kana nyr, dijejeran ku awi panjang, sabab pikirna dk ti kajauhan
ba ngala tutuna moal deukeutdeukeut sieun tikecebur. Si Kabayan ngadekul, ngaleugeutan
tutut mh sapo jeput, tapi teu aya beubeunanganana, ngan ukur hiji dua ba. Kitu og lain
beunang ku leugeut, beunang soth lantaran ku kabeneran ba. Tutut keur calangap,
talapokna katapelan ku leugeut tuluy nyakop jadi beunang. Lamun teu kitu mah luput moal
beubeunangan pisan, sabab ari di jero cai mah ta leugeut th teu dakeun napel, komo deui
tutut mah da aya leuleueuran. Di imah ku ninina didagoan, geus ngala salam, srh jeung
konng keur ngasakan tutut. Lantaran ambleng ba, tuluy disusul ku ninina ka sawah.
Kasampak Si Kabayan keur ngaleugeutan tutut.

Si Kabayan Ngala Tutut Ck ninina, Na Kabayan, ngala tutut dileugeutan? Ck Si

Kabayan, Kumaha da sieun tikecebur, deuleu tuh sakitu jerona nepi ka katmbong langit.
Ninina keuheuleun. Si Kabayan disuntrungkeun brus ancrub ka sawah. Ck Si Kabayan,
Heheh l da dt. Tina Lima Abad Sastra Sunda.

BAB III

1.1 Simpulan
 Parantos di rengsekeun iyeu makalah ngenaan carita buhun, anu tos dijelaskeun carita
buhun sami sareung dongeng. Nyaeta caritaan jaman baheula anu biasana teu asup akal ku
sabab teu di pikanyaho saha jalma nu mimiti nepikeunana rejeung biasana di tepikeun ti hiji
jalma ka jalma nu sejenna. Seeuer bae contona dongeng carita buhun : si kabayan ngala tutut,
sakaang kuya jeung sakaang monyet. Jeung sajabana.

1.2 Saran

Di antos bae kritik sareng saran ti bapak guru kanggo makalah anu parantos di
rengsekeun ngenaan carita buhun. Mudah mudahan iyeu makalah tiasa nyanak manfaat
kanggo urang sadayana. Hatur nuhun ka bapak guru anu tos masihan kesempatan kanggo
kelompok 5 pikeun ngadamel makalah carita buhun.