TRK MATEMATIKILERIN HAYATI VE MATEMATIE KAZANDIRDIKLARI

Osmanl-Trk matematikileri lkenin fen bilimlerindeki geri kalml nedeniyle zaman ve enerjilerini genellikle eitime
ayrmlardr. Ancak 19. yzyln sonlarnda aratrma yapmak ve yeni bilgiler retmek frsatn bulabilmilerdir. Bu
faaliyetlerin balad ilk yzyl iinde uluslararas dzeyde aratrma ve yayn yapm olmak kriteriyle tarandnda
aadaki isimlere rastlanmaktadr.

20. yzyln ikinci yarsndan itibaren bu kritere uyan matematiki saymz epey artmtr ancak henz hayatta olan
matematikilerimizi, bu listenin biraz da tarihi bir deer tamasn hedeflediimizden, bu listeye almadk.

Bugnk Trk matematik ortamnn olumasna ciddi katklar yapm pek ok matematikimiz bu abalar sonucu kendileri
aratrma ve yayn yapmaya zaman bulamadklar iin kendilerine duyulan minnettarlk kendisini bu listede ifade
edememektedir. Bu listeyi, tarihin insafszlna snarak, yalnzca kendi dnemlerinin gncel aratrmalarnda baarya
ulam ve artk hayatta olmayan matematikilerimize ayrdk. Yine de listenin tam ya da eksik olduu zaman iinde
yaplacak ariv aratrmalaryla belli olacaktr.
Harezmi
(MS 770-840)

Tam ad Muhammed Bin Musa el-Harezmi olan bu byk bilim adam, Horasanda (zbekistann Karizmi kentinde)
domutur.Hayatnn byk bir blm Badatda (Beytl Hikmede) matematik, astronomi ve corafya konularnda
alarak gemitir.

Cebirin kurucusu olan Harezminin iki nemli matematik kitab vardr; Cebir ve Hint Hesab.Harezmde temel eitimimini
alan Harezmi genlinin ilk yllarnda Badattaki ileri bilim atmosferinin varln renir.

lmi konulara doyumsuz denilebilecek seviyedeki bir akla bal olan Harezmi ilmi konularda alma idealini
gerekletirmek iin Badata gelir ve yerleir. Devrinde bilginleri himayesi ile mehur olan abbasi halifesi Memun
Harezmideki ilm kabliyetten haberdar olunca onu kendisi tarafndan Eski Msr, Mezopotamya, Grek ve Eski hint
medeniyetlerine ait eserlerle zenginletirilmi Badat Saray Ktphanesinin idaresinde grevlendirilir. Daha sonra da
Badat Saray Ktphanesindeki yabanc eserlerin tercmesini yapmak amacyla kurulan bir tercme akademisi olan Beytl
Hikme de grevlendirilir. Bylece Harezmi Badatta inceleme ve aratrma yapabilmek iin gerekli btn maddi ve manevi
imkanlara kavuur. Burada hayata ait btn endielerden uzak olarak matematik ve astronomi ile ilgili aratrmalarna
balar.

Badat bilim atmosferi ierisinde ksa zamanda ne kavuan Harezmi amda bulunan Kasiyun Rasathanesinde alan
bilim heyetinde ve yerkrenin bir derecelik meridyen yay uzunluunu lmek iin Sincar Ovasna giden bilim heyetinde
bulunduu gibi Hint matematiini incelemek iin Afganistan zerinden Hindistana giden bilim heyetine bakanlk da
etmitir.

Harezmi nin latinceye evrilen eserlerinden olan El-Kitab ul Muhtasar fi l Hesab il cebri ve l Mukabele adl eserinde ikinci
dereceden bir bilinmeyenli ve iki bilinmeyenli denklem sistemlerinin zmlerini inceler.

El Harizmi matematiin yansra astronomi ve corafya ilimlerinde de eserler vermitir. Astronomik cetvellerle ilgili kitaplar
yazm ve bu eserler 12. y.y. da Latince ye evrilmitir. Bunu yansra Ptolemynin corafya kitabn dzeltmelerle yeniden
yazm, 70 tane bilim adamyla birlikte alarak 830 ylnda bir dnya haritas izmitir. Dnyann evresini ve hacmini
hesaplama almalarnda yer almtr. Gne saatleri, usturlaplar ve saatler zerine yazlm eserleri de vardr.
Hseyin Tevfik Paa
(1832-1901)

Vidinde domu, gen yata stanbula gelmi ve Asker Okulda okumutur. Burada,
matematik derslerindeki yeteneiyle Cambridge niversitesinden mezun olmu olan
matematik hocas Tahir Paann dikkatini ekmi ve Tahir Paa kendisine zel dersler
vermitir. Tahsilini bitirdikten sonra Harbiyeye cebir hocas olarak atanm, Tahir Paa
lnce onun matematik dersleri de Hseyin Tevfik Paaya kalmtr.Harbiyedeki hocal
devam ederken, Tophne Tecrbe ve Muayene Komisyonuna da getirilmitir. 1868de
Paristeki Mekteb- Osmanye mdr muavini olarak gnderilmi ve ayn zamanda balistik
ve tfek imalat zerine incelemelerde bulunmakla grevlendirilmitir. Bu arada matematik
bilgisini gelitirmek iin niversiteye de devam etmi ve Pariste kald iki yl boyunca baz
makaleler yaymlam ve bilimsel toplantlara katlmtr.
Hseyin Tevfik Paa, 1872de Amerikadaki baz silah fabrikalarna smarlanan tfeklerin
imalatn ve artnmeye uyulup uyulmadn kontrol etme greviyle Amerikaya gnderilmitir. 1878 ylna kadar
Amerikada kalm ve bu sre iinde matematikle uramtr; Lineer Cebir adl ngilizce kitabn bu srada yazm ve
Argandn kompleks saylarla ilgili teorisinde ileri srd arpm boyutlu uzaya uygulamann bir yolunu bulmutur.
Eserinin nsznde yle sylemektedir: Bu kitapta incelenen lineer cebir, dnyann Sir William Hamiltona borlu olduu
quaterniyonlara ok benzer. Lineer cebir, quaterniyonlarn btn potansiyellerine sahiptir ve gl daha azdr.
Quaterniyonlar niversitelerde retilmektedir ve kabul grm bir bilgidir. Lineer cebirin de ayn kabl grp
grmeyeceini, hatt quaterniyonlarn yerini alp almayacan imdiden bilmiyorum.
Kendi sisteminin stnln ise yle ifade etmitir:
Quaterniyonlarn arpm, isim olarak bile dzlem geometride ele alndnda, bizi boyutlu uzayda almaya
zorlamaktadr; halbuki lineer cebirde yalnzca iki boyut ele alnd zaman bir nc boyutu dnme durumunda deiliz.
Hseyin Tevfik Paann bu eseri tercme deildir ve konuya zgn katk yapmas asndan ok nemlidir.
Tevfik Paann baka pek ok grevleri olmu, Fransa ve Amerikada kald sralarda Franszca ve ngilizceyi, bu dillerde
kitap yazabilecek kadar iyi renmitir. Gazi Ahmed Muhtar Paa ve Yusuf Ziya Paa ile birlikte Cemiyet-i Tedrisiyye-i
slmiyenin ve Drafakann kurucularndandr. Burada matematik dersleri vermi, yine bu sralarda arkadalaryla
kartt Mebhis-i lmiyye adl aylk dergiye makaleler yazmtr. Bu dergide yaymlad makaleleri arasnda Mahsst ve
Gayr- Mahsst isimli felsef bir yazs, ayrca trev ve fonksiyonlar zerine yazlar bulunur.
Hseyin Tevfik Paa, daima devlet memuriyetiyle grevli olmasna ramen, matematik bilimlerle ilgilenmeye zaman
ayrabilmi, zengin bir ktphane oluturmu, evresindeki Slih Zek gibi yetenekli genlere, vakit ayrm, periyodik
yaynlarla entellektel bir ortamn olumasna gayret sarf etmitir.
HseyinTevfikPaannEserleri
1-Zeyl-iusul-iCebir
2-Cebr-il
3-Fenn-iMakina
4- Mebahis-i lmiye Mecuasmda yazd makaleler (Hesab- Msenna = Dual Aritmetique)
5- Tahir Paann Usul-i Cebir adl eserine yazd ek trevler,Taylor ve McLauren bahisleri ierir.
6- Usul-i llm-i Hesap
7- Astronomi
8- Mahsusat ve Gayr Mahsusat (Felsefeye ait bir eserdir).
9- Linear Algebra
CahitArf
(1910-1997)

1910 ylnda Selanikte dodu. Yksek renimini Fransada Ecole Normale

Superieurede tamamlad (1932). Bir sre Galatasaray Lisesinde matematik
retmenlii yaptktan sonra stanbul niversitesi Fen Fakltesinde doent
aday olarak alt. Doktorasn yapmak iin Almanyaya gitti. 1938 ylnda
Gttingen niversitesinde doktorasn bitirdi. Yurda dndnde stanbul
niversitesi Fen Fakltesinde profesr ve ordinaryus profersrle ykseldi.
Burada 1962 ylna kadar alt. Daha sonra Robert Kolejinde Matematik
dersleri vermeye balad.1964 ylnda Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma
Kurumu (Tbitak) bilim kolu bakan oldu.

Daha sonra gittii Amerika Birleik Devletlerinde aratrma ve incelemelerde

bulundu; Kaliforniya niversitesinde konuk retim yesi olarak grev yapt. 1967 ylnda yurda dnnde Orta Dou
Teknik niversitesinde retim yeliine getirildi. 1980 ylnda emekli oldu. Emekliye ayrldktan sonra TBTAKa bal
Gebze Aratrma Merkezinde grev ald. 1985 ve 1989 yllar arasnda Trk Matematik Dernei bakanln yapt.

Arf nn Armaann (1948) ve Tbitak Bilim dln kazand (1974). Cebir ve Saylar Teorisi zerine uluslararas bir
sempozyum 1990da 3 ve 7 Eyll tarihleri arasnda Arfin onuruna Silivride gerekletirilmitir. Halkalar ve Geometri
zerine ilk konferanslarda 1984te stanbulda yaplmtr. Arf, matematikte geometri kavram zerine bir makale
sunmutur. Cahit Arf 1997 ylnn Aralk aynda bir kalp rahatszl nedeniyle aramzdan ayrld.

AliKuu
(1474-1525)

Trk slam Dnyas astronomi ve matematik alimleri arasnda, ortaya koyduu

eserleriyle hakl bir hrete sahip Ali Kuu, Osmanl Trklerinde, astronominin nde
gelen bilgini saylr. Bat ve Dou Bilim dnyas onu 15. yzylda yetien mstesna
bir alim olarak tanr. yle ki; msterik W .Barlhold, Ali Kucuyu On Beinci Yzyl
Batlamyosu olarak adlandrmtr. Babas, Ulu Beyin kucu bas (doancba)
idi. Kuu soyad babasndan gelmektedir. Asl ad Ali Bin Muhammettir. Doum yeri
Maverannehir blgesi olduu ileri srlmse de, ad geen blgenin hangi ehrinde
ve hangi ylda doduu kesinlikle bilinmektedir.

Ancak doum ehri Semerkant, doum ylnn ise 15. yzyln ilk drtte biri ierisinde
olduu kabul edilmektedir. 16 Aralk 1474 (h. 7 aban 879) tarihinde stanbulda
lm olup, mezar Eyp Sultan Trbesi hareminde bulunmaktadr. lm tarihi;
torunu mehur astronom Mirim ele-binin (lm, Edirne 1525) Fransa yazd bir eserin incelenmesi sonucu
anlalmtr. Mezar yerinin 1819 ylna kadar belirli olduu ve hsn- muhafazasnn yapld; ancak 1819 ylndan sonra,
Ali Kucuya ait mezarn yerine, zamannn nfuzlu bir devlet adamnn mezar tann konmu olduu anlalmaktadr. Ulu
Beyin Horasan ve Maverannehir hkmdarl srasnda, Semerkantta ilk ve dini renimini tamamlamtr. Kk yata
iken astronomi ve matema-tie geni ilgi duymutur.

Devrinin en byk bilginlerinden; Ulu Bey , Bursal Kadzade Rumi, Gyaseddn Cemid ve Muin al-Din el-Kaiden
astronomi ve matematik dersi almtr. nce,Ulu Bey, tarafndan 1421 ylnda kurulan Semerkant Rasathanesi ilk mdr,
Gyaseddn Cemidin, ksa sre sonra da Rasathanenin ikinci mdr Kadzade Ruminin lm zerine, Ulu Bey
Rasathaneye mdr olarak Ali Kucuyu grevlendirmitir. Ulu Bey Ziycinin tamamlanmasnda byk emei gemitir.
Nasirddn Tusinin Tecrid-l Kelam adl eserine yazd erh, bu konuda da gayret ve baarsnn en gzel delilini tekil
etmektedir. Ebu Said Hana ithaf edilen bu erh, Ali Kucunun ilk hretinin duyulmasna neden olmutur. Kaynaklarn
deerlendirilmesi sonucu anlalmaktadr ki; Ali Kucu yalnz telih eseriyle deil, talim ve iradyle devrini aan bir bilgin
olarak tannmaktadr. yle ki; telif eserlerinin dnda, torunu Mirim elebi, Hoca Sinan Paa ve Molla Ltfi (Sar Ltfi) gibi
astronomlarn da yetimesine sebep olmutur. Bu bilginlerle beraber, Ali Kucuyu eski astronominin en byk
bilginlerinden birisi olarak belirtebiliriz.

merHayyam

(1048-1131)

Asl ad Giyaseddin Ebul Feth Bin brahim El Hayyamdr. 18 Mays 1048de rann Niabur kentinde doan mer Hayyam
bir adrcnn oluydu. adrc anlamna gelen soyadn babasnn mesleinden almtr. Fakat o soyisminin ok tesinde
ilere imza atmtr. Daha yaad dnemde bn-i Sinadan sonra Dounun yetitirdii en byk bilgin olarak kabul
ediliyordu. Tp, fizik, astronomi, cebir, geometri ve yksek matematik alanlarnda nemli almalar olan mer Hayyam
iin zamann btn bilgilerini bildii sylenirdi. O herkesten farkl olarak yapt almalarn ounu kaleme almad, oysa O
ismini oka duyduumuz teoremlerin isimsiz kahramandr. Elde bulunan ender kaytlara dayanlarak mer Hayyamn
almalar yle sralanabilir.

Yazd bilimsel ierikli kitaplar arasnda Cebir ve Geometri zerine, Fiziksel Bilimler Alannda Bir zet, Varlkla lgili Bilgi
zeti, Olu ve Grler, Bilgelikler ls, Akllar Bahesi yer alr. En byk eseri Cebir Risalesidir. On blmden oluan bu
kitabn drt blmnde kbik denklemleri incelemi ve bu denklemleri snflandrmtr. Matematik tarihinde ilk kez bu
snflandrmay yapan kiidir. O cebiri, saysal ve geometrik bilinmeyenlerin belirlenmesini amalayan bilim olarak
tanmlard. Matematik bilgisi ve yetenei zamann ok tesinde olan mer Hayyam denklemlerle ilgili baarl almalar
yapmtr. Nitekim, Hayyam 13 farkl 3. dereceden denklem tanmlamtr. Denklemleri ounlukla geometrik metod
kullanarak zmtr ve bu zmler zekice seilmi konikler zerine dayandrlmtr. Bu kitabnda iki koniin arakesitini
kullanarak 3. dereceden her denklem tipi iin kklerin bir geometrik izimi bulunduunu belirtir ve bu kklerin varlk
koullarn tartr.

Bunun yansra Hayyam, binom almn da bulmutur. Binom teoerimini ve bu almdaki kat saylar bulan ilk kii olduu
dnlmektedir. (Pascal geni diye bildiimiz ey aslnda bir Hayyam genidir). renimi tamamlayan mer Hayyam
kendisine bugnlere kadar uzanacak bir n kazandran Cebir Risaliyesini ve Rubaiyat Semerkantta kaleme almtr.
Dnemin nl ismi Nizamlmlk, Hasan Sabbah ve mer Hayyam bu ehirde bir araya gelmitir. Dnemin hakan
Melikah, ad devlet dzeni anlamna gelen ve bu ada yakr yaayan veziri Nizaml-mlke ok gvenirdi. mer Hayyam
ile ilk kez Semerkantta tanan Nizam onu sfahana davet eder. Orada bulutuklarnda Ona devlet hlyasndan bahseder
ve bu byk hayalinin gereklemesi iin Hayyamdan yardm ister. Fakat Hayyam devlet ilerine karmak istemez ve
teklifini geri evirir. 4 Aralk 1131de doduu yer olan Niabur da fani dnyaya veda eder.
KerimErim
(1894-1952)

stanbul Yksek Mhendis mektebini bitirdikten (1914) sonra Berlin niversitesinde Albert Einsteinin yannda doktorasn
yapt (1919). Trkiyeye dnnce, bitirdii okulda retim yesi olarak almaya balad. niversite reformunu hazrlayan
kurulda yer ald. Yeni kurulan stanbul niversitesi Fen Fakltesinde analiz profesr ve dekan olduu gibi Yksek
Mhendis Mektebinde de ders vermeye devam etti. Yksek Mhendis Mektebi stanbul Teknik niversitesine
dntrlnce buradan ayrld ve yalnzca stanbul niversitesinde almaya devam etti. Daha sonra burada ordinarys
profesr oldu. 1948 ylnda Fen Fakltesi Dekanlna getirildi.

1940-1952 yllar arasnda stanbul niversitesi Fen Fakltesine bal Matematik Enstitsnn bakanln yapt.
Trkiyede yksek matematik retiminin yaygnlamasnda ve ada matematiin yerlemesinde etkin rol oynad.
Mekaniin matematik esaslara dayandrlmasna da nclk etti. Matematik ve fizik bilimlerinin felsefe ile olan ilikileri
zerinde de almalarda bulunan Erimin Almanca ve Trke yaptlar bulunmaktadr. Bunlardan bazlar unlardr:

Nazari Hesap (1931), Mihanik (1934), Diferansiyel ve ntegral Hesap (1945), ber die Traghe-its-formen eines
modulsystems (Bir modl sisteminin sredurum biimleri stne 1928)

MatrakNasuh
(Bilinmiyor-1553)
Trk, minyatrc. Ayrca matematik ve tarih konularnda kitaplar da yazm ok ynl bir bilgindir. Doum tarihi ve yeri
bilinmiyor. Ktip elebi lm tarihi olarak 1533 vermekteyse de, bunun doru olmad bugn kesinlemitir. eitli
kaynaklarda onun 1547den, 1551den, 1553ten sonra lm olabilecei ileri srlmektedir. Yaam stne bilgi de yok
denecek kadar azdr. Saraybosna yaknlarnda doduuna, dedesinin devirme olduuna ilikin kesinlememi ipular
vardr.

Enderunda okumutur. Matrak ya da Matrak adyla anlmas, lobotu andran sopalarla oynand ve eskrime benzeyen bir
tr sava oyunu olduu bilinen matrak oyununda ok usta olmasndan ve belki de bu oyunun mucidi bulunmasndan ileri
gelmektedir. Nasuh ayrca ok usta bir silahrd. Bu nedenle Silah adyla da anlrd. Trl silah ve mzrak oyunlarndaki
ustal nedeniyle Osmanl lkesinde stad ve reis olarak tannmas iin 1530da I. Sleyman (Kanuni) tarafndan
verilmi bir berat da vard. eitli silahlarn nasl kullanlacan ve dv yntemlerini anlatan Tuhfetl-Guzt adl bir
klavuz kitap bile yazmt. ve bu Nasuh, zellikle geometri ve matematik alanlarnda nemli bir bilim adamyd. Uzunluk
llerini gsteren cetveller hazrlam konuda kendinden sonra gelenlere nderlik etmitir. Matematie ilikin iki kitab
Cemll-Kttb ve Kemall- Hisb ile Umdetl-Hisb I. Selim (Yavuz) dneminde yazm ve padiaha adamtr. Bu
yaptlardan sonuncusu uzun yllar matematikilerin elkitab olarak kullanlmtr.
GelenbevismailEfendi
(1730-1790)

1730 ylnda imdiki Manisann Gelenbe kasabasnda doan Gelenbevi smail Efendi, Osmanl mparatorluu
matematikilerindendir. Asl ad smaildir. Gelenbe kasabasnda doduu iin ikinci ad onun bu doduu kasabadan gelir.
Daha ok Gelenbevi adyla n kazanmtr. nce, kendi evresindeki bilginlerden ilk bilgilerini almtr. Daha sonra,
renimini tamamlamak zere stanbula gitmitir. Burada, ok deerli ve kltrl retmenlerden yararlanp matematik
bilgisini olduka ilerletmitir. Mderrislik snavna kazananarak 33 yanda mderris olmutur. Bundan sonra kendisini
tmyle ilme verip almalarna devam etmitir.

Gelenbevi, eski yntemle problem zen son Osmanl matematikisidir. Sadrazam Halil Hamit Paa ve Kaptan- Derya
Cezayirli Hasan Paann istekleri zerine, Kasmpaada alan Bahriye Mhendislik Okuluna altm kurula matematik
retmeni olarak atand. Bu atama ona parasal ynden bir rahatlk getirdi. Hakknda yle bir yk anlatlr: Baz silahlarn
hedefi vurmamas, padiah III. Selimi kzdrm ve bunun zerine Gelenbeviyi huzuruna ararak ona uyarda
bulunmutur. Gelenbevi bunun zerine hedefe olan uzaklklar tahmin ederek gerekli silahlardaki dzeltmeleri yapm ve
toplarn hedefi vurmalarn salamtr. Gelenbevinin bu baars padiahn dikkatini ekmi ve padiah tarafndan
dllendirilmitir. Gelenbevi, Trke ve Arapa olmak zere tam otuz be eser brakmtr. Trkiyeye logaritmay ilk sokan
Gelenbevi smail Efendidir.

SalihZekiBey
(1864-1921)

1864 ylnda stanbulda yoksul bir ailenin olu olarak dnyaya geldi. Babas
Boyabatl Hasan Aa, annesi Saniye Hanmdr. Anne ve babasnn lm
zerine ninesi tarafndan on yandayken Darafakaya verildi. 1882 ylnda
Darafakay birincilikle bitirdi. Ayn yl Posta ve Telgraf Nezareti Telgraf
Kalemi (Fen ubesi)ne memur olarak atand. 1884 ylnda Nezaretin Avrupada
uzman telgraf mhendisi ve fiziki yetitirme karar zerine birka arkadayla
birlikte Parise gnderildi ve burada Politeknik Yksekokulunda elektrik
mhendislii renimi grd. 1887 ylnda stanbula dnd ve eski dairesinde
elektrik mhendisi ve mfetti olarak alt. Ek grev olarak Mekteb-i
Mlkiyede (bugn Ankara niversitesine bal Siyasal Bilgiler Fakltesi) fizik
ve kimya dersleri verdi (1889-1900). Bu arada Rasathane-i Amire mdrlnde ve II. Merutiyetin ilanndan (1908) sonra
Maarif Nezareti Meclis-i Maarif yeliinde bulundu. 1910da Mekteb-i Sultani (bugn Galatasaray Lisesi) mdrlne
atand. 1912de Maarif Nezareti mstear, 1913te Darlfnn- Osmani (bugn stanbul niversitesi) rektr oldu.
1917de rektrlkten ayrldysa da niversitedeki grevini Fen ubesi (Fakltesi) Mderrisi (Profesr) olarak srdrd.
mrnn sonuna doru akl dengesini kaybetti ve tedavi altndayken 1921 ylnda ilideki Fransz Hastanesinde ld.
Fatih Camiinin bahesine gmld.

3 kez evlenmi olan Salih Zeki, bu evliliklerden birini Halide Ediple (Advar) yapm, lmnden ksa bir sre nce
ayrlmt. Salih Zeki, nde gelen son dnem Osmanl matematik bilginlerindendi. kdam, Darafaka ve ktisadiyat
gazeteleri ile Darlfnun dergisine saysz katkda bulundu. Dnemin nl bilginleriyle matematik ve fen bilimleri
konusunda yazl tartmalara girdi ve bu konularda bir ksm ders kitab olmak zere ok sayda yapt verdi.

Yaptlar: Hendese (Geometri) [lise ders kitab]; Hikmet-i Tabiiye (Fizik) [lise ders kitab]; Mebhas- Savt (Fonetik);
Mebhas- Elektrik-i Miknatisi (Elektro Magnetizma); Mebhas- Hararet-i Harekiye (Termodinamik); Mebhas- Cazibeyi
Umumiye (Genel ekim); Mebhas- Elektrikiyet ve ariyet (Elektrik ve Klcallk); Hesab- htimali (htimaller Hesab);
Mebhas- Hareket-i Seyalat (Akkanlarn Hareketi); Hendese-i Tahliliye (Analitik Geometri); Mebhas- Nazariye-i
Temevvcat (Dalga Teorisi); Heyet-i Riyaziye (Matematik Astronomi); Kamus-u Riyaziyat (Matematik Ansiklopedisi); Asar-
Bakiye (lmez Eserler). Son iki yaptn tamam, ayrca Henri Poincareden evirdii drt kitap baslmamtr.

MasatoiGndzkeda
(1926-2003)

Cebirsel saylara katklaryla tannan Japon asll Trk matematik bilgini.

1948de Osaka niversitesi Matematik Blmn bitirdi. 1953te doktor,
1955te de doent unvanlarn ald. 1957-59 arasnda Almanyada Hamburg
niversitesinde Helmuth Hassenin yannda aratrmalar yapt. Hassenin
nerisi zerine 1960ta Trkiyeye gelerek Ege niversitesi Tp Fakltesinde
statistik dersleri vermeye balad. 1961de ayn niversitenin fen fakltesinde
yabanc uzmanla atand. 1964te Trk uyruuna geerek, 1965te doent,
1966da profesr oldu. 1968de Ege niversitesinin izniyle bir yl sreyle
almak zere Orta Dou Teknik niversitesine gitti. zninin bitiminde Orta
Dou Teknik niversitesinin srekli kadrosuna girdi. eitli tarihlerde
Hamburg, ABDdeki California ve rdndeki Yermuk niversitelerinde konuk
retim yesi,1976da Princetondaki Yksek Aratrma Enstitsnde
aratrmac olarak alt. Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumunun (Tbitak) Temel Bilimler Aratrma Kurumunda
yer ald. Orta Dou Teknik niversitesi Pr Matematik Aratrma nitesi bakanl yapt. Cebir ve saylar kuramna
katklarndan dolay 1979da Tbitak Bilim dln kazand. Japonyada bulunduu dnemde halkalar kuram ve gruplarn
matrisle gsterimi zerine aratrmalar yapan keda, 1970lerde cebirsel saylar kuramna ynelerek, rasyonel saylar
cisminin salt Galois grubunun otomorfizimleri ve tmellii konularnda nemli almalar gerekletirdi. nl matematik
dergisi Crelles Journalda yaymlanan bir almasnda Galois grubunun ok zel bir yapda olduunu gsterdi.
AliNesin
(1956-)

1956da stanbulda dodu. lkokuldan sonra ortaokulu stanbulda Saint Joseph Lisesinde, liseyi de svirenin Lozan
kentinde tamamlayan Nesin 1977-1981 yllar arasnda Paris VII niversitesinde matematik renimi grd. Daha sonra
ABDde Yale niversitesinde matematiksel mantk ve cebir konularnda doktora yapan Ali Nesin, 1985-1986 arasnda
Kaliforniya niversitesi Berkeley Kampusnde retim yelii yapt. Trkiyeye ksa dnem askerlik grevi iin geldii
srada orduyu isyana tevik iddiasyla tutuklanarak yargland. Yarglanma sonunda beraat ettii halde pasaport
verilmedii iin iine dnemeyen Nesin, sonunda yeniden passaport alarak yurtdna gitti. 1987-1989 arasnda Notre Dame
niversitesinde yardmc doent, ardndan 1995e kadar Kaliforniya niversitesi Irvine Kampusnde doent ve daha sonra
profesr olarak grev yapt. 1993-1994 retim Yln Bilkent niversitesinde misafir retim grevlisi olarak geirdi.
1995te, babas Aziz Nesinin lm zerine yurda kesin dn yapt ve Nesin Vakf yneticiliini stlendi. Ayrca Bilgi
niversitesi Matematik Blm Bakan olan Ali Nesin iki ocuk sahibidir. Kasm 2004den beri de Nesin Yaynevi genel
ynetmenliini yapmaktadr.

Ali Nesinin Matematik ve Korku, Matematik ve Doa, Matematik ve Sonsuz, Develerle Eekler, nermeler Mant adl
kitaplarnn yansra eitli dergilerde km bilimsel makaleleri ve ngilizce bir kitab bulunmaktadr. Matematiksel
aratrma alan Morley mertebesi sonlu gruplardr. Ayn zamanda, ayda bir yaymlanan, Matematik Dnyas adl bir
matematik dergisi karmaktadr.

Matematik aratrmalar, blm bakanl ve Nesin Vakf yneticiliinin yan sra yalboya resim, desen ve portre
almalar da yapmaktadr.