KINH TE HOC Vi MO
phai 14 thanh ton cho cac hang hod va dich vu hién tai. Vi vay, né duge
coi Ia khoan thanh todn chuyén nhuong va do dé bi loai khéi GDP.
Can phan biét giita chi tiu cho cdc hang hod va dich vu cha
chinh phi (G) véi chi ngan sdch cia chinh phi. Chi ngan sdch cia
chinh phi ngoai G con bao gém nhiéu khoan khdc vi du: Thanh todn
chuyén nhuong, chi vién tro...
2.2.3. Phuong phdp sdn xudt
Chiing ta biét GDP 1a téng san long ctla tat cA cdc hang hod vA
dich vu cudi cing. Sin phdm cudi cing 14 nhiing sin phdm duoc san
xudt va ban dé tiéu ding va dau tu. GDP khong tinh cdc hang hod 1a
sin phdm trung gian - 1a nhitng san phdm dugc sit dung dé san xudt ra
cdc hang hod khac. Vi vay, khi tinh GDP theo phuong php chi phi cdn
hét stic than trong dé trénh tinh tring.
GDP theo phuong phap sdn xudt duoc tinh qua hai buéc:
Bude 1: Tinh gid tri tang thém (gid tri gia tang) ctia ting nganh
(hode thanh phan kinh té)
Gia tri tang thém = Gia trisan xuat - Chi phi trung gian
Bude 2: Tinh tong sdn phdm quéc ni theo cong thie:
= Ténggidtritang thémecdatatcdcdc (2,4)
GDP = ; 2 ¥, A Leap ge
nganh san xuat trong nén kinh té
Cac chi tiéu cia nginh dugc téng hop tir cdc don vi sin xuat
trong nganh.
Mot sé khai niém can lam ré khi tinh GDP theo phuong
phap san xuat
Gia tri sdn xudt ctia don vi sdn xudt: La toan b6 gid tri cla cai
vat chat va dich vu duoc san xuat ra trong mét thdi ky nhat dinh do lao
nnn RR eeeeenmemeemeeeeeeeneeeese sess
72Chuong 2. Hach todn téng sdn phaém quéc dan
dong trong céc don vi san xuat dugc phdp luat Nha nudc cho phép hoat
dong thuc hién.
Chi phi trung gian cua don vi sdn xudt: La toan b6 chi phi vat
chat thudng xuyén (nhu nguyén vat liéu, nhién liéu,...) va dich vu (dich
vu van tai, dich vu phi vat chat, ngan hang du lich...) dugc sit dung
trong qué trinh san xuat ra cla cai vat chat va dich vu khdc cia don vi
san xudt trong mét thoi ky nhat dinh. Nhitng chi phi vat chat va dich
vu dé, vé ban chat sé khéng mat di trong qué trinh sir dung ma né duge
chuyén dich vao san pham mdi sn xuat ra.
Gid tri gia tang cia mét don vi sdn xudt: La s6 do phan déng
gop cia doanh nghiép d6 vao t6ng san pham quéc ndi.
Téng gid tri sdn xudt ciia cdc hoat déng kinh té trén lanh thé
kinh t€ mét quoc gia: La toan bo gid tri cdc san phdm vat chat va sin
pham dich vu do lao d6ng trong céc nganh san xuat ma phdp luat Nha
nude cho phép hoat dong tao ra trong mot thi ky nhat dinh.
Téng chi phi trung gian (tong tiéu ding trung gian) ciia cdc
hoat déng kinh té trén ldnh thé kinh té mét quoc gia: La toan bé gia tri
cdc san phdm vat chat va san phdm dich vu duge cdc nganh san xuat sit
dung trong qué trinh hoat dong cia minh dé tao ra san phdm mdi (san
pham vat chat va dich vu) trong mot thoi ky nhat dinh. Déi voi nhiing
san phdm (vat chat va dich vu) duge sir dung vao san xuat, toan b6 gid
tri cla n6 sé duoc chuyén dich vao san phdm (vat chat va dich vu) mdi.
Viéc dp dung phuong phap gid tri gia tang cé kha nang trinh
duoc tinh tring nhiing gia tri luan chuyén noi bd.
Trén gidc d6 toan bd nén kinh té, chi ticu GDP duoc tinh déng
thoi theo ca ba phuong phap. Vé mat ly thuyét thi cd ba phuong phdp
nay déu cho két qua nhu nhau. Nhung thuc té thi méi phuong phap dua
trén nguén thong tin khéc nhau, cho nén gitfa ching thudng 6 sai sé
goi 1A sai s6 thong ké.
te
73KINH TE HOC Vi MO
G Viet Nam tinh GDP theo phuong phdp san xudt (phuong phdp 3)
duge coi 14 phuong phap co ban va né duoc ding lam can cit dé kiém tra,
chinh ly két qua tinh tir hai phuong phdp chi phi va sir dung hang hod
cudi cing, phdn sai s@ théng ké khong qua + 2% la chap nhan dugc.
3. MOT SO CHi TILU LIEN QUAN DEN GDP
3.1. Téng san phdm quéc dan
Day 1a mot chi tiéu do ludng d6i véi sin lugng quéc dan duge sit
dung r6ng rai hién nay va duoc xdc dinh theo cong thitc:
GNP = GDP + Thu nhap tai san rdng tir nuéc ngoai (NIA)
Trong diéu kién quan hé giita cdc nudéc ngay cang phat trién,
dong thdi mdi nude déu cé Igi thé so sAnh riéng cia minh, vi vay
nguén luc kinh t€ cla nude nay duoc nude khac sit dung ngay cing
phé bién. Do dé, cn cé chi tien dé phan anh toan b6 két qua cia moi
hoat déng kinh té cha mot quéc gia trén pham vi lanh thé va ca ngoai
lanh thé quéc gia, chi titu GNP sé phan 4nh dugc thuc luc kinh té cia
mot nudc trong bdi canh nay.
3.2. San phém quéc ndi rong va sin phém quéc dan rong
3.2.1. Sdn phdm quéc néi rong (NDP)
La phan cdn lai cla GDP sau khi trit khau hao tai san c6 dinh
dugc xdc dinh theo cong thitc:
NDP = GDP - De (2.5)
3.2.2. Sdn phdm quéc dan réng (NNP) hay thu nhdp quoc dan
theo gid thi truéng
La phan GNP cén lai sau khi trir khau hao. Chi ti¢u nay da bao
ham mot phan méi quan hé cdc hoat dong san xuat cla mot nude vdi
Se aE SSnRRrreeememeemmmmeeeene esse
74Chuong 2. Hach todn téng san phém quéc dan
nuéc ngoai thong qua chénh léch giita téng thu vé thu nhap nhn té tir
nuéc ngoai va téng chi vé nhan t6 cho nuéc ngoai (chénh léch thu
nh4p tai sAn rong tir nuéc ngoai). Mot phdn trong téng thu va chi dé 1a
qua trinh chuyén nhugng vén thong qua cdc hinh thtfc nhu vay qua
chinh phi, qua cdc té chitc phi chinh phi, céc t6 chite quéc té, vién
trg,... va duoc xdc dinh theo céng thtic:
NNP = GNP - De (2.6)
3.3. Thu nhap quéc dan (Y - NI)
Thu nhap quéc dan 1a t6ng thu nhap ma cong dan mot nuéc tao
ra trong qué trinh san xuat hang hod va dich vu. N6 khac véi san
phdm quéc dan rdng & ché khong bao gém khodn thué gidn thu
nhung bao gém ca cdc khoan tro cap kinh doanh. San phdm quéc
dan rong NNP va thu nhap quéc dan Y cén khdc nhau 6 phan sai sé
thong ke.
Y
Ki
NNP - Ti (2.7)
Hod cé thé tinh: Y= w+r+itPr+NiA
3.4. Thu nhap ca nhan
La thu nhap ma c4c ho gia dinh va hing kinh doanh (doanh
nghiép) cA thé nhan dugc. Khong giéng nhu thu nhap quéc dan, né
khong bao gém Idi nhuan dé lai doanh nghiép (hing), né ciing khéng
bao gém cdc khoan thué thu nhap doanh nghiép va déng gép bao hiém
x4 hoi. Nhung né bao gém thu nhap ma cdc hd gia dinh nhan dugc tir
tién 14i mang lai do c4c khoan vay ng cla chinh phi va cdc chuong trinh
trg cp - chuyén giao thu nhap cia chinh phé nhu: chuong trinh phtic !oi
va bao hiém xa hdi.
PI = ¥ - Pring ttoapatio + TR (2.8)
EY
75