KINH TE HOC Vi MO
rane S Sei
- Tong ddu tu tu nhan trong nuéc (D:
Theo phuong phdp hach toa4n GDP
Bao gém trang thiét bi 1a nhitng tai san cé dinh cia doanh
nghiép, nha 6, van phong mdi xay dung, chénh léch hang tén kho cla
cdc hang kinh doanh. Nhu vay dau tu tinh trong t6ng san phém quéc
ndi la viéc mua tu liéu mdi, tao ra tu ban hién vat nhu cdc nha may
méi, khong bao gém cho vay va dau tw tai chinh. Téng dau tu c4u
thanh GDP 1a dau tu cudi cing, khong bao gém dau tw tai chinh. Dau tu
vao du tri, thay déi hang tén kho 1a ddu tu vao vén lan chuyén, Tuy
nhién, khi tinh todn b6 phan nay ngudi ta chi tinh phan chénh léch t6n
kho giita cuéi va dau nam. Thay déi hang tén kho cé thé 18 c6 ké hoach
ciing c6 thé 14 ngoai ké hoach.
Pau tured
ké hoach
Dau tu ngoai
ké hoach
Phan chia nay dugc m6 phong theo so dé sau:
Dau tumua
s4m tu ban
mél
< Thay
hang tén kho
Theo so dé nay, téng dau tu duoc x4c dinh theo céng thitc sau:
Téngdduty _ Béutrmuasim , — Thay déi hang
(I) tu ban méi tén kho
Theo quan hé voi nguén quy vén hay muc dich ddu te, téng ddu
ne ut nhdn con cé thé phan chia thanh 2 bé phan:
Dau tu tai chinh
Téng dau tu
tu nhan (I)
(1) Dau tu bd dap hao mon tai san c6 dinh (TSCD), day chinh 1a
phan khau hao TSCD.
(2) Déu tu rdng 1a phn cdn lai trong téng chi dau tu tu nhan. N6
c6 tac dung lam tang thém gid tri tai san cd dinh hoac hang
tén kho.
68Chung 2. Hach todn téng sdn phdm quéc dan
Nhu vay, tong dau tu duge xc dinh theo cong thtic sau:
Téng dau tu (I) = Dau tu rong (I,) + Khdu hao (De)
Suy ra: Dau tu réng (In) = Téng dau ty- Khau hao
- Chi tiéu cita chinh phii cho hang hod va dich vu (G): La cac
chi phi thue sy ma chinh phi bd ra dé mua sém hang hod va dich vu.
Chinh phi vita 14 ngudi tiéu ding déng théi vira 14 ngudi san xuat, vi
vay chinh pha cdc nuéc déu phai chi tigu hang nam nhiing khoan tién
rat lén. Tuy nhién khong phai moi khoan chi tiéu trong ngan sdch nha
nude déu dugc tinh vao GDP, ma né chi bao g6m nhitng khoan chi tiéu
dé mua sim hang hod va dich vu.
- Xudt khdu rong (NX): Cac nuéc c6 nén kinh té mé déu tham
gia vao cdc hoat xuat nhap khdu hang hod va dich vu. Day 14 bd phan
cau thanh cudéi cing cla GDP, va bé phan nay ngay cang quan trong
trong nhiing nam gan day. Xuat khau rong chinh 1a chénh léch gitta
xudt khdu (X) trir nhap khdu (IM) hang hod va dich vu.
Tom lai: GDP =C +1+G+NX (2.2)
2.2.2 Phuong phdp thu nhép hay phuong phap chi phi
Theo phuong phaép nay GDP bao gém téng cdc bo phan cdu
thanh sau day:
- Tién luong (w - wages) \a lugng thu nhap nhan duge do cung
cap sttc lao dong.
- Tién lai (chi phi thué von - i - interest) 14 thu nhap nhan duge
do cho vay, tinh theo mot mifc 14i sudt nhat dinh.
- Tién thué nha, dat (r - rent) 1a khoan thu nhap c6 dugc do cho
thue dat dai, nha cita va cdc loai tai san khdc. Thuc chat né bao gém
hai phan, mot 14 khdu hao tai sin cho thué va hai 1a Igi tic cha chi so
hitu tai san.
i
69KINH TE HOC Vi MO
- Loi nhudn (Pr) la khoan thu nhap con lai cia doanh thu do bin
san phdm sau khi da thanh todn tat ca céc chi phi san xuat.
- Khdu hao (De) la khoan tién ding dé ba dap gid tri hao mon
ctia tai san c6 dinh.
- Thué gidn thu (Ti) 1a thué gidn tiép dénh vao thu nhap, duge
coi 4 mot khoan chi phi dé san xuat ra ludng sn phdm.
Tom lai: GDP = w+itr+Pr+De+Ti (2.3)
Vay hai phuong ph4p tinh GDP nay thi phuong phap nao tét
hon? That ngac nhién [a ching hoan toan giéng nhau. Tai sao vay? Vi
ching ta tinh ca “loi nhuan” vao cung dudi. Day 18 phan du sé ty diéu
chinh dé lam cho chi phi hay thu nhap 6 cung dudi sé via van thich
tng voi gid tri hang hod & cung trén. Tom lai, vi loi nhuan 1a phan du
nén ca hai phuong phap nay déu sé cho cing mot gid tri GDP nhu
nhau, tifc 1a tuan th nguyén tic hach todn theo gid tri gia tang va theo
ding dinh nghia loi nhuan 1a phan du.
Mot sé van dé can phai lam ré trong hai phuong phap tinh GDP
(1) Xudt khdu rong (NX)
Xuat khdu rong 1a su chénh Iéch giita xuat khdu trir nhap khdu
hang hod va dich vu. Chung ta thay hang hod xuat khdu Jam tang GDP
va trai lai hang hod nhap khdu khong nam trong GDP cén phai dugc
khau trir khoi khéi lugng hang hod va dich vu ma cdc hang kinh doanh
va ho gia dinh, chinh phi di mua va tiéu ding. Dé don gian cho tinh
todn ta lay xuat khdu trir nhap khdu goi la xudt khdu rong.
(2) Khdu hao tai sdn cé dinh
Do khau hao 1a mot khoan muc chi phi sin xuat, déng thdi cdc
yéu t6 chi phi sin xudt khdc chua bao gém né. Dé tién cho hach toén
va quan ly ngudi ta t4ch khdu hao thanh mot b6 phan cdu thanh riéng
biét cla GDP theo phuong phép thu nhdp hay chi phi.
=n RRReeeemeemeeeeeeeeeeeee
70Chuong 2. Hach todn téng sdn phdm quéc dan
(3) Thué
Khi sir dung c4ch tinh theo luéng san phdém dé xdc dinh GDP,
ching ta khong cdn lo ngai vé cach thttc chinh phi chi tra cho nhiing
chi tiéu cha minh nhu thé nao. Bat ké tién nay lay 6 dau, cdc nha thong
ké vn tinh yéu t6 chinh pha trong GDP 1a chi phi thuc su ma chinh
phi bo ra dé mua hang hod va dich vu. Vi vay, hoan toan bé qua thué
trong cach tinh theo ludéng san phém.
Nhung theo cach tinh luéng thu nhap hay chi phi thi khac. G day
ching ta phai tinh dén thué. Thi du: hay xem xét tién Iuong — mét
phan tién luong cia ngudi tao déng da di vao ngan séch chinh pho
duéi dang thué truc thu. Cac khoan thué truc thu nay chac chan duge
tinh vao cau thanh tién lvong trong phi t6n kinh doanh va ciing nhu d6i
véi cdc khoan thu nhap khdc (ké ca thué c4 nhan va thué cong ty). Vi
vay, khong tinh khoan thué truc thu vao GDP vi néu tinh sé bi tinh
tring.
Cén thué gidn thu thi sao? Gid ban hang hoa va dich vu tinh theo
luéng san phém da bao gém gid cé thué (tite thué gidn thu). Vi thé
theo cach tinh nay GDP theo luéng chi phi phai cé them mot khoan
muc thu€ gidn thu — thué nay duge coi 1a mot bd phan cau thanh ca
chi phi dé san xuat ra hang hod va dich vu.
(4) Thanh todn chuyén nhuong
Thanh todn chuyén nhuong (Transfer payments) cia chinh phi 1a
cdc khoan Chinh phi thanh todn cho cdc cé nhan ma khong cdn déi lay
hang hod va dich vu do cdc cd nhan dé cung c4p (nhu bao hiém that
nghiép, phu cap cyu chién binh, chi cho ngudi gia va tan tat,...)
Mot khoan thanh todn chuyén nhuong la ling nita cha Chinh phi 14
chi tra lai trong va ngoai nudéc vé céc khoan ng cia Chinh phi. Day 1a cai
gid phai tra cho cdc chuong trinh truéc day cia Chinh pha, chit khong
tS
71