Professional Documents
Culture Documents
Geometry Book SINHALA
Geometry Book SINHALA
.Ks; fomd;fka;=j
oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u'
Y%S ,xldj
cHd;sh - I
ISBN
.Ks; fomd;fka;=j
oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
fj wvh ( www.nie.lk
uqKh (
i
fmrjok
lksIGa oa;shl
s wjfha isik
q g
a wOHhkh lsug ksh; .Ks; Ihfhys cHd;sh
f;audj inkaOfhka jQ Ih lreKq flfrys iuyr isiqka ms%h;djla fkdue;s ne mdi,a
moaO;sh ;=<ska ks;r u biau;= f' cHd;sh uQ,sl ixl,am ksjer j wjfndaO lr f.k
ksjer ;lk Tiafia ;l lrka" fok ,o f;dr;=rej,g .e<fmk rEm igyka ksjer
j ilia lr .kska cHd;sh f;audj isiqkg ms%h;djlska hq;=j bm;a lsug fuu fmd;
m%fhdackj;a f'
iii
ye|skau
.Ks;h Ihud,dj f;aud yhlska iuka; jk w;r bka cHd;sh f;audjg ,efnkqfha
by< u ia:dkhls' cHd;sh yeoEu ;=<ska isiqkaf.a ;lk yelshdj jOkh lr.ekSug
wjia:dj Wodjkjd fuka u fuu ;lk yelshdj .Ks;fha fhfok wfkl=;a f;aud
Tiafia we;s .eg i|Sug o rel=,la jkq we;'
fuu im;a .%ka:h ixjOkh lsf oS .Ks;h Ih m%Khkaf.a o" m%K .Ks;
.=re Nj;=ka iy .=re WmfoaYljrekaf.a o odhl;ajh ,en cd;sl wOHdmk wdh;kfha
.Ks; fomd;fka;=f 6 - 11 fY%aKs .Ks;h Ih lKavdhf fufyhu hgf;a is lr
we;'
isiqka" .=reNj;=ka iEu fokdg u tl fia jeo.;a jk fuu cHd;sh im;a .%ka:h
;=<ska by< u m%;s,dN ,nd .kq we;ehs wms yqfola Yajdi lruq'
iv
WmfoaYkh ( wdpdh Wmd,s t' fiaor
wOHlaI ckrd,a
cd;sl wOHdmk wdh;kh'
v
ndysr im;a odhl;ajh (
1' t' ' ' mS' l%uisxy h .=re WmfoaYl"
l,dm wOHdmk ldhd,h"
ynkaf;dg'
2' ' ,siagka is,ajd uhd .=re WmfoaYl"
l,dm wOHdmk ldhd,h"
n,xf.dv'
3' t' ' l=f uhd .=re WmfoaYl"
l,dm wOHdmk ldhd,h"
l`M;r'
4' t' t' ta' chfiak uhd .=re WmfoaYl"
l,dm wOHdmk ldhd,h"
ylauk'
8' fla' t' t' mS' nKavdr uhd Y%dl .=re WmfoaYl
vi
mgqk
msgqj
1' fldaK 1
1'1 fldaKh 1
1'2 fldaK j. 3
1'3 noaO fldaK 6
1'4 m%;suqL fldaK 9
vii
msgqj
6' ;sf
% ldaK 62
6'1 ;s%fldaKhl wx. 62
6'2 fldaK wkqj ;s%fldaK j. lsu 64
6'3 mdo wkqj ;s%fldaK j. lsu 66
6'4 ;s%fldaKhl fldaK 70
8' nyqwi% 87
8'1 nyqwi%j, wNHka;r fldaK ftlHh 87
8'2 nyqwi%j, ndysr fldaK ftlHh 91
8'3 i nyqwi%hl wNHka;r fldaK yd ndysr fldaK 95
9' ksudK 99
9'1 ir, fLdj yd ir, fLd LKavh 99
9'2 fldaK msgm;a lsu 102
9'3 fldaK iufokh lsu 103
9'4 ,n fLd ksudKh yd ,n iufol ksudKh 106
9'5 iudka;r fLd ksudKh 109
9'6 fldaK ksudKh 112
9'7 ;s%fldaK ksudKh
i 141
viii
1' fldaK
fuu mdvu mYS,kh lsfuka miq Tng
fldaK weug iy k lsug'
iDcqfldaKh weiqfrka fldaK j.SlrKh lsug
iDcqfldaKhl w.h 900 iy ir, fldaKhl w.h nj ykd.ekSug
wkqmQrl fldaK" mmQrl fldaK" wkqmQrl noaO fldaK iy mmQrl noaO
fldaK ykd .ekSug
fLd folla fokh fuka iEfok m%;suqL fldaK y\qkd .ekSug
yelshdj ,efnkq we;'
1'1 fldaKh
1800
(i) (ii)
rEmj, wvx.= fldaK o tajdfha YSI iy ndyq o my; wdldrhg k l< yels h'
fldaKhla k lsf fldaKfha YSIh wvx.= wlaIrh iEugu ueog isk fia ,sh
hq;h
= '
1
ksoiqk 1 ( we;s rEmhg wod< j j.=j imQK lrkak'
B
........... A
........... CA, .......
A ...........
........... ...........
........... ...........
...........
........... ........,OD
........... ...........
........... CO, .......
1'1 wNHdih
i ii
2
2' j.=fjys oelafjk f;dr;=re weiqfrka rEmh k lr ysia;eka mqrjkak'
3' we;s f;dr;=re wkqj wod< rEm igyk we| j.=fjys ysia;eka mqrjkak'
1'2 fldaK j.
3
iq fldaK
iDcqfldaKhl Yd,;ajhg jvd wvq Yd,;ajhlska hq;a
fldaK iq`M fldaK f'
uyd fldaK
iDcqfldaKhl Yd,;ajhg jvd je
iDcqfldaK foll Yd,;ajhg jvd
wvq fldaK uyd fldaK f'
ir, fldaK
iDcqfldaK foll Yd,;ajhg iudk fldaK
ir, fldaK f'
mrdj; fldaK
ir, fldaKhl Yd,;ajhg jvd je
ir, fldaK foll Yd,;ajhg jvd
wvq fldaK mrdj; fldaK f'
1' 2'
3' 4'
4
ksoiqk 3 (
my; oelafjk rEm igykaj,ska oelafjk fldaK k lr tu fldaKfha j.h
i|yka lrkak'
1'2 wNHdih
1' my; rEm igykaj, oelafjk fldaK ish,a, k lrka j.=j imqK lrkak'
i.
ii.
iii.
iv.
5
1'3 noaO fldaK
fmd YSIhla iy fmd ndyqjla iys;j fmd ndyqj fomi msysgd we;s fldaK
noaO fldaK f,i yekaf'
fldaK foll ftlHh 900 la jk g tu fldaK wkqmQrl fldaK hq.,hla
f,i yekaf'
ftlHh 1800 la jk fldaK folla mmQrl fldaK hq.,hla f,i yekaf'
ftlHh 900 la jk noaO fldaK folla wkqmQrl noaO fldaK hq.,hla f,i
yekaf'
ftlHh 1800 la jk noaO fldaK folla mmQrl noaO fldaK hq.,hla f,i
yekaf'
ksoiqk 5 (
my; rEmfha iy noaO fldaK hq.,hla f o@ fkdf o@ fya;=
olajkak'
6
ksoiqk 6 (
my; oelafjk rEm igykaj, olajd we;s fldaKj, w.hhkaf.a ftlHh wkqj tajd
wh;a j.hg ixfla;h i|yka lrka j.=j imqK lrkak'
(a) (b)
(c) (d)
(a)
(b)
(c)
(d)
ksoiqk 7 (
(i) ys wkqmQrlh ,shkak'
^ii) ys mmQrlh lSho@
^iii) iy wkqmQrl fldaK hq.,hla f o@ fkdf o@ fya;= olajkak'
(i)
^ii)
^iii) iy wkqmQrl fldaK hq.,hla fkdf' tu fldaK foflys
tl;=j la fkdf'
7
1'3 wNHdih
1' my; oelafjk rEmigykaj, ,laIK wkqj oS we;s j.=j imQK lrkak'
(V) (VI)
rEmh fmd YSIhla fmd ndyqjla fmd ndyq fomi noaO fldaK f
we; we; fldaK msysgd we;
(I)
(II)
(III)
(IV)
(V)
(VI)
8
3' my; we;s f;dr;=rej,g wod< fldaK hq.,hka g ;sh yels w.hhka folla
,shkak'
1. iy wkqmQrl noaO fldaK hq.,hls'
2. iy mmQrl fldaK hq.,hls'
fLd folla tlsfkl fokh fuka iEfok noaO fkdjq fldaK hq.,
m%;suqL fldaK f,i yekaf'
ksoiqk 8 (
my; rEmfha PQ , SR , yd TL ir, fLd f' m%;suqL fldaK hq., ,shd
olajkak'
9
1'4 wNHdih
1' AB iy CD ir, fLd fol X ys tlsfkl fokh f' fuh o< rEm igyklska
olajd tys we;s m%;suqL fldaK hq.,hla k lrkak'
2' my; rEmfha iy m%;suqL fldaK fkdjk nj iqks,a mjihs' fuh i;H o@
wi;Hh o @ fya;= olajkak'
3' my; rEmfha oelafjk AB , CD, XP iy LP hkq ir, fLd f' tys m%;u
s L
q fldaK hq.,
folla k lrkak'
1' Y% wNHdih
1' my; tla tla rEmfha we;s ish u fldaK k lrkak' ^mrdj; fldaK o i,lkak'&
I II III
10
2' my; tla tla rEmfha wvx.=
iq fldaK
uyd fldaK
iDcq fldaK
ir, fldaK
I ixLHdj fldmuK o@
II tu fldaK k lr ,shkak'
^fuys PQ yd AB ir, fLd f'&
(a)
(b) (c)
(a) (b)
(c)
11
4'
by; oelafjkafka wg osYd olajd we;s rEm igykls' fuu igyk iqiq mrsos k lr"
rEmfha wvx.="
.i iq fldaK
i
. uyd fldaK
ii
. iDcq fldaK
iv. ir, fldaK
v. mrdj; fldaK
fol ne.ska ,shkak'
i. noaO fldaa K
ii. wkqmQrl fldaK ( ba)
iii. mmQrl fldaK
iv. wkqmQrl noaO fldaK
v. mmQrl noaO fldaK
vi m%;suqL fldaK
hq., fol ne.ska ,shkak'
12
2' m%;HlaI yd u;a idOkh
fuu mdvu mYS,kh lsfuka miq Tng"
tlu rdYshlg iudk jk rdYs tlsfklg iudkhs'
iudk rdYs follg tlu rdYsh tl;= l< g ,efnk rdYs tlsfklg
iudkhs'
iudk rdYs follska tlu rdYsh wvq l< g ,efnk rdYs tlsfklg iudkhs'
iudk rdYs folla tlu rdYshlska .=K l< g ,efnk rdYs tlsfklg
iudkhs'
iudk rdYs folla tlu rdYshlska fn g ,efnk rdYs tlsfklg iudkhs
hk m%;HlaI Nd; lsug yelshdj ,efnkq we;'
m%;HlaIh - 1
tlu rdYshlg iudk jk rdYs o tlsfklg iudk f'
iy k f'
ksoiqk (1
iy k tg f'
2'1 wNHdih
1'
rEmfha yd k yd ys
. w;r inkaOh l=ula o@
2'
13
3' rEmfha yd f'
4'
m%;HlaIh 2
wdl,k m%;HlaI ^tl;= lsf m%;HlaIh&
iudk rdYs follg tlu rdYsh tl;= l< g ,efnk rdYs o
iudk f'
k f'
m%;HlaIh 3
jHdl,k m%;HlaIh ^ wvq lsf m%;HlaIh&
iudk rdYs follska tlu rdYsh wvq l< g ,efnk rdYs o
iudk f'
k f'
14
ksoiqk ( 2
Tmamq lsu :-
AB = CD iudk rdYs folls
fomig u BC tl;= lsfuka
AB + BC = BC+ CD wdl,k m%;HlaIh
tk" AC = BD
ksoiqk ( 3
Tmamq lsu :-
AC = BD iudk rdYs folls'
fomiska u BC wvq lsfuka
AC -BC = BD - BC jHdl,k m%;HlaIh
tk" AB = CD
2'2 wNHdih
1'
ABCD ir, fLdjls' my; oelafjk ysia;eka imQK lrka AC = BD nj
fmkajkak'
AB = 7cm
CD = ........... cm
AB = ........... ; m%;HlaI weiqfrka
B C = 5cm
AB + BC = ........... + BC ; m%;HlaI weiqfrka
tk" A C = ..................
2'
15
3' rEmhg wkqj ysia;eka imQK lrka
nj fmkajkak'
tk"
4'
we;s rEmfha"
k"
nj fmkajkak'
^b`.sh ( nj idOkh lrkak'&
(i ) a = 25, a = c
5'
6'
oS we;s rEmfha " ir, fLdjls'
f
nj fmkajkak'
16
2'3 .=K lsf m%;HlaIh yd fnf m%;HlaIh
m%;HlaIh - 4
.=K lsf m%;HlaIh
iudk rdYs folla" tlu rdYsfhka .=K l< g ,efnk rdYs o
iudk f'
k f'
m%;HlaIh - 5
fnf m%;HlaIh
iudk rdYs folla" tlu rdYshlska fn g ,efnk rdYs o
iudk f'
ksoiqk ( 4
ABC ;s%fldaKfha AB yd AC mdoj, uOH
,laIH ms<sfj,ska D yd E f' k
AB = AC nj fmkajkak'
Tmamq lsu :-
^ we;' &
^.=K lsf m%;HlaIh&
=
tk" AD + DB = AE + EC
tk" AB = A C
ksoiqk ( 5
ABC ;s%fldaKfha A B= AC f' AB yd
AC mdoj, uOH ,laIH ms,sfj,ska D yd
E f' nj fmkajkak'
Tmamq lsu :-
AB = AC ^ we;&
^fnf m%;HlaIh&
tk" AD = A E
tk"
17
2'3 wNHdih
^1& AC = AY nj o
^ii
) AD = AZ nj o
fmkajkak'
k " b = x nj
fmkajkak'
3'
18
2' Y% wNHdih
^i
i
) yd w;r inkaOhla ,shkak'
AR = CP nj fmkajkak'
19
4' rEmfha ABCD yd APQR iup;=ri% folls'
BP = DR nj fmkajkak'
^m%;HlaI Nd;h&
kuq;a ^ we;'&
yd iudk fldaK wvq lsfuka
ACB
6'
AC = CE nj fmkajkak'
20
2'4 u;a idOkh
cHd;sh Ih ;=< bm;a lrk .eg my; wdldrhg j. l< yels h'
1' .Kkh
2' idOkh
ksoiqk ( 7
iudka;rdi%fha hd lr we;' yd wx.iu nj idOkh
lrkak'
fuys ,efnk ks.ukh kEu iudka;rdi%hla i|yd i;H f' idOkh i|yd"
o;a;hka
m%;HlaIhka
w: oela
m%fhhka wdh fhdod .kS'
m%fhhla jqj o i;H nj ms<.
s kafka u;a idOkhlska miqj muKs' Tf fm<fmdf;a
idOkhlska f;drj olajd we;s m%fhhla idOkh l< yelsoehs n,kak' u;a idOkfha
,shd oelau i|yd wkqms<sfj<la fhdackd lr we;'
tajd k"
1' o< rEm igyk
4' o;a;h
3' idOkh l< hq;= foa -^Tmamq lr fmkah hq;= foa&
4' ksudKh ^wjYH g&
5' idOkh ^Tmamq lsu&
21
o< rEm igyk
ksoiqk 8(
rEmfha ABC iumdo ;s%fldaKhls' BC
mdohg ,nj AD fLdj we| we;'
by; .egj idOkfha rEm igyk kej;
we| o;a; ,l=Kq lsug isf'
ksoiqk 9 (
22
o;a;h
ksoiqk 10 (
ABCD iup;=ri%hls' hk j.ka;sfha o;a; folla we;' tajd k"
i. ABCD hk kduh
. th iup;=ri%hla nj
i
fok ,o o;a; rEm igykl ,l=Kq lr Bg my<ska j.ka;s wdldrhg ,shkq ,ef'
rEmh - (
o;a;h ( iup;=ri%hls'
ksoiqk 11 (
ABC ;s%fldaKfha AB yd AC mdoj, uOH ,laIH ms<sfj<ska D yd E f' la lrk
,o DE fLdjg" C ,laIHh yryd AB g iudka;r j wk ,o fLdj F ys yuq
f'
.Ks;fha iu; ixfla; Nd;fhka o" jdlHh ixlaIsma; lsfuka o o;a; ,sh
yels h'
fok ,o .egj ;=< idOkh l< hq;=hehs ;sfnk foa fuys igyka lrkq
,ef' tajd ixfla; weiqfrka flfhka oelah yels h'
23
ksudKh
idOkfha iyh lr .ekSug rEmhg wf;ka tl;= lrk fldgils' ksudKfhka
idOkhg myiqjla u wksjdh f'
we;e .eg iug ksudKhla wjYH fkdf'
,laIH folla hd lsu" fldaKhla iufo lsu" ,nhla weu" iudkaa;r fLd
weu wdh ksudKh i|yd nyq, f,i Nd; f'
igyk
rEm igyk iy o;a; weiqfrka O inkaO;d rdYshla ,shd
oelaug mqjk' tu inkaO;d ,sug m%;HlaI" m%fhhka" w: oela
wdh o Wmld f' tu inkaO;d rdYsh weiqfrka w;HjYH inkaO;d
fhdod .kska wjidk fmd ks.ukhlg t<u idOkhhs'
ksoiqk 12(
A BC ;s%fldaKfha AB = AC yd BC ABC
= AC f' ABC iumdo ;s%fldaKhla nj
idOkh lrkak'
idOkh ( AB = AC ^o;a;h&
BC = AC ^o;a;h&
^m%;HlaI&
iumdo ;s%fldaKhls'
24
ksoiqk 13 ( ABC iumdo ;s%fldaKhls' AC mdoh u; ACD iumdo ;s%fldaKh we| we;'
ABCD frdnihla nj idOkh lrkak'
ABC
ADC
25
3' ir, fLd wdYs%; m%fhhka
fuu mdvu mYS,kh lsfuka miq Tng
ir, fLdjla u; noaO fldaKj, tl;=j iDcqfldaK folla f'
,laIHhla jgd fldaKj, tl;=j iDcq fldaK y;rla f'
ir, fLd folla tlsfkl fokh fuka iEfok m%;us L
q fldaK iudk f'
hk cHd;sl m%fh yd tajd Nd;fhka wNHdi lsug yelshdj ,efnkq we;'
26
3'1 wNHdih
(1) my; rEmj, ys w.h fidhkak' fuu rEmj, oelafjk PR yd AC ir, fLd f'
(i) (ii)
(iii) (iv)
(3) my; rEmj, m ys w.h fidhkak' fuu rEmj, oelafjk PR yd AC ir, fLd f'
(i) (ii)
27
3'2 ,laIHhla jgd fldaK
28
3'2 wNHdih
(i) (ii)
29
3'3 m%;suqL fldaK
m%fhh (
ir, fLd folla tlsfkl fokh fuka iEfok m%;suqL
fldaK iudkf'
^m%;suqL fldaK&
^m%;suqL fldaK&
30
3'3 wNHdih
(i) (ii)
(iii) (iv)
31
m%;suqL fldaK ms<sn| by; m%fhfha u;a idOkh my; oelaf'
(m%;HlaI&
^m%;HlaI Nd;fhka&
3 Y% wNHdih
1'
ys w.h fidhkak' ^fuys ir, fLdjla f'&
AB
CD
32
5' fuu rEmfha ir, fLdjls' we;s o;a;
wkqj ys w.h fidhkak'
33
04' iudka;r fLd wdYs%; fldaK
fuu mdvu mYS,kh lsfuka miq Tng
;Shla fLdj hkak ykd .ekSug
fLd folla ;Shla fLdjlska fokh fuka iEfok taldka;r fldaK"
wkqrEm fldaK yd ;% fldaK ykd .ekSug
iudka;r ir, fLd ykd .ekSug
ir, fLd folla ;Shla fLdjlska fokh fuka iEfok taldka;r
fldaK iudk u" wkqrEm fldaK iudku" ;% fldaK hq.,hl tl;=j
iDcq fldaK folla u u; tu fLd fol iudka;r njoelafjk m%fhh
Nd;hg
iudka;r fLd weug
iudka;r fLd wdYs%; .eg,q iug
yelshdj ,efnkq we;'
34
4'1 wNHdih
35
4'2 taldka;r fldaK
ksoiqk ( 1
rEmfha oelafjk fldaKh yd fldaKh
taldka;r fldaK hq.,hls'
ksoiqk ( 2
ksoiqk ( 3
36
4'2 wNHdih
^1&
rEmfha oelafjk taldka;r fldaK hq., f;dard ta wkqj ysia;eka imqK lrkak'
^i
) g taldka;r fldaKhla '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' f'
^i
i
) g taldka;r fldaKhla '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''f'
^iii) g taldka;r fldaKhla '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''f'
37
4'3 wkqrEm fldaK
ksoiqk ( 4
APQ
ksoiqk ( 5
38
4'3 wNHdih
^1&
^2&
fuu rEmfha
^i) g wkqrEm fldaKhla
^i
i) fjk;a wkqrEm fldaK hq.,hla
,shkak'
4'4 ;% fldaK
yd ;% fldaK hq.,hls'
yd ;% fldaK hq.,hls'
39
ksoiqk ( 6
4'4 wNHdih
^1& my; i|yka tla tla rEmfha mdg lr we;s fldaKhg ;% fldaKh ,shkak'
(i) (ii)
^2& my; we;s rEm igykaj, wvx.= ;% fldaK hq., yels;dla ,shkak'
(i) (ii)
^3& ;% fldaK wvx.= rEm igykla we| th iqiq m k lrkak' tu rEmfha wvx.=
;% fldaK hq., ,shkak'
40
4'5 iudka;r ir, fLd
PQ yd RS ,n rj,a iudk f k AB yd
CD fLd iudka;r f'
igyk (
) iudka;r ir, fLd folla fldmuK .= l<;a tajd fokh jkafka
ke;'
) iudka;r ir, fLd ksrEmKh lsug tu ir, fLd u; tlu
Ydjlg fhduq jq B ysia wkq ,ef'
41
ir, fLd foll iudka;r;dj
f k fyda
k fyda
AB yd CD iudka;r ir, fLd hq.,hls'
^fuu fldaK hq., ;% fldaK f&
42
by;ska i|yka l< lreKq m%fhhla f,i my; olajuq'
fuh o uQ,sl m%fhhla fia i,ld idOkfhka f;drj Nd; lrkq ,ef'
ksoiqk 7 (
43
4'5 wNHdih
^1& my; oS we;s tla tla rEmj, AB iy CD ir, fLd iudka;r f o fkdf o hkak
fya;= iys; j ,shkak'
(i) (ii)
(iii) (iv)
44
4'6 iudka;r ir, fLd wdY%s; fldaK
m%fhh (
^taldka;r fldaK&
^taldka;r fldaK&
^wkqrEm fldaK&
^wkqrEm fldaK&
^wkqrEm fldaK&
^wkqrEm fldaK&
^;% fldaK&
^;% fldaK&
ksoiqk 10 (
my; rEmfha AB yd PCQ ir, fLd iudka;r f' taldka;r fldaK Nd; lrka
w.h fidhkak'
iu ( ^taldka;r fldaK&
^taldka;r fldaK&
^ir, fLd u; noaO&
45
4'6 wNHdih
46
4'7 iudka;r fLd we|Su
wkqrEm fldaK iudk nj" taldka;r fldaK iudk nj" ;% fldaK hq.,hl ftlHh
0
180 la nj ;yjqre lr.kak'
ie,lsh hq;=h (
iudka;r fLd we|Sug Nd; l< yels fuu l%uh iudka;r
fLd ksudKh lsu i|yd fhdod.; fkdyels h'
4' Y% wNHdih
1' my; oelafjk tla tla rEmj, wlaIr fhdod we;s fldaKj, w.hka fidhkak'
i. ii.
47
iii. iv.
48
5' PQ iy RS fLd fol AB ;S hla
fLdfjka C yd D ys oS ms<sfj<ska fokh
f' rEmfha oS we;s f;dr;=re wkqj x ys
w.h fidhkak'
fidhkak'
49
05' ir, fh ixjD; ;, rEm
fLdj,ska iSud mj;sk rEm ixjD; ;, rEm f,i ye|skaf' ixjD; ;, rEmhl
we;=<; yd msg; f,i m%foaY folla fjka j oelsh yels h'
ir, fLd LKav muKla we;s ixjD; ;, rEm ir, fh ixjD; ;, rEm f,i
ye|skaf' fuu ir, fh ixjD; ;, rEm .Ks;fha oS nyqwi% f,i ykajkq ,ef'
ksoiqk ( 1'
.fvd,a leghl uqyqKf;a
^u;=msg mDIaG fldgfia& yevh
50
5'1 wNHdih
1' my; oelafjk >kjia;=j, k lrk ,o mDIaG fldgia ys yev o< igykla f,i
w|ska j.=j imQK lrkak'
2' by; ^1& ys j.=fjka ,o yevj,ska ir, fh ixjD; ;, rEm muKla kej; w|skak'
3' my; oelafjk rEm w;=ka ir, fh ixjD; ;, rEm f;dard tajd hka brla
w|skk
a '
4' ir, fLd LKav mylska hq;a nyqwi%hla my; rEm igyfka oela f'
5' ir, fLd LKav wvq u .Kklska hq;a nyqwi%h o< rEm igyklska olajkak'
51
5'2 nyqwi% k lsu
nyqwi%hla iEoS we;s ir, fLd LKav tys mdo f' tu mdo .Kk wkqj nyqwi% k
flf'
iEu nyqwi%hl u tys mdo .Kkg iudk wNHka;r fldaK .Kkla o" YSI .Kkla
o ;sf'
ms<s;=re ( i. mdo .Kk myhs' tajd AB, BC, CD, DE, AE f'
ii. mxpdi%h
iii. wNHka;r fldaK .Kk myhs' tajd f'
5'2 wNHdih
1' nyqwi%j,g wod< j my; j.=j imQK lrkak'
2' PQRS p;=ri%hla we| tys ish u mdo yd fldaK my; j.=f we;=<;a lrkak'
52
5'3 W;a;, yd wj;, nyqwi%
by; rEm folu mxpdi% f' tajdfha wNHka;r fldaK 1" 2" 3" 4 yd 5 f,i olajd
we;'
a rEmfha" fldaK myu 1800 g jvd wvqhs'
b rEmfha 1" 3" 4 yd 5 f,i olajd we;s fldaK 1800 g wvq jqj;a"
2 fldaKh 1800 g jvd je f'
5'3 wNHdih
1' my; oelafjk (i) yd (ii) rEm wkqj tla tla wNHka;r fldaK" 1800 g jvd wvq k
o" 1800 g je k o fhdoka j.=j imQK lrkak'
fldaK a b c d
2' p;=ri%hl wNHka;r fldaK 400" 900" 2000" 300 f' fuh W;a;, nyqwi%hla o @ wj;,
nyqwi%hla o @ ms<s;=rg fya;= olajkak'
53
5'4 i nyqwi%
ish u mdo os.ska iudk jQ o" ish u wNHka;r fldaK iudk jQ o nyqwi% i nyqwi%
f,i ye|ska f'
yd
f'
5'4 wNHdih
1' my; oelafjk i rEm i|yd fYaIs; k wef;d;a tajd o ke;fyd;a idudkHfhka
ykajk wdldrhg o ,shkak'
i' i ;%sfldaKh '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ii' i p;=ri%h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iii' i Ivi%h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iv' i wIagdi%h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
v' i oidi%h '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
54
5'5 p;=ri% ye|skau
mdo y;rlska hq;a nyqwi% p;=ri% f,i wms oksu'q p;=ri%j,g wh;a mdo iy fldaKhkays
mj;sk O fjkial wkqj" p;=ri% j. fjka lr oelah yels h'
A B C D p;=ri%fha" mdo AB, BC, CD, yd
AD f' AB mdohg bosfhka DC
mdoh msysgd we;s ksid"
AB g iuqL mdoh DC f,i;a"
AD g iuqL mdoh BC f,i;a olajhs'
p;=ri%hl tla YSIhla Bg iuqL YSIhg hd lrk fLdj lKh f,i ye|ska f'
p;=ri%hlg tjeks lK folla ;sf' by; ABCD p;=ri%fha lK AC yd BD
f'
5'5 wNHdih
1' rEmh weiqfrka my; m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
i. rEmfha oelafjk p;=ri%h k lrkak'
ii' tys mdo k lrkak'
iii. my; ysia;eka imQK lrkak'
) PQ mdohg iuqL mdoh ''''''''''''''''' f'
) QR mdohg iuqL mdoh '''''''''''''''' f'
) RS mdohg iuqL mdoh '''''''''''''''' f'
) PS mdohg iuqL mdoh '''''''''''''''' f'
) P YSIhg iuqL YSIh ''''''''''''''' f'
) Q YSIhg iuqL YSIh ''''''''''''''' f'
iv. rEmfha P isg R g we|sh yels fLdj
ykajk ku l=ula o @
v. by; p;=ri%hg lK lShla we|sh yelso@
2' i' Tn leu;s p;=ri%hl o< igykla we| th ABCD f,i k lrkak'
ii. tys lK O ys oS lemS hhs k tu O ,laIHh rEmfha ,l=Kq lrkak'
55
5'6 fldaK ish,a, u RcqfldaK jQ p;=ri%
iup;=ri%
rEmfha oelafjk ABCD p;=ri%fha ish u mdo iudk f'
RcqfldaKdi%h
ABCD p;=ri%fha YSI fldaK RcqfldaKS f'
56
by; oelafjkafka ABCD RcqfldaKdi%hls' tys AB = DC, AD = BC f'
ABCD RcqfldaKdi%fha AC yd BD lK os.ska iudk f' lK osf.a kefuka
iup;=ri%fha fuka iu;shla .; fkdyels h' tneka RcqfldaKdi%hg iu;s
wlaI we;af;a folls'
5'6 wNHdih
1' rEmfha oelafjk PQRS iup;=ri%fha"
i. PQ mdohg iudk mdo ish,a, u ,shkak'
ii. PR lKh yd QS lKh rEmfha we|
fmkajkak'
iii. PR yd QS fLdjka ys os. ms<sn| j lsj yelafla
l=ula o @
2' ABCD iup;=ri%fha AC ydBD lK O ys oS fokh f' fuu f;dr;=re o< rEm
igyklska olajkak'
3' ABCD iup;=ri%hla fldgqrE,a lvodishl we| th lmd fjka lr .kak' th kud
n,ka iup;=ri%hg wh;a iu;s wlaI .Kk fidhkak'
4' PQRS RcqfldaKdi%hla rEmfha oelaf' ta weiqfrka ysia;eka imQK lrkak'
i. PQ = ''''''''''''''''''''''' ^fya;j= '''''''''''''''''''''''''''''&
ii. PS = ''''''''''''''''''''''' ^fya;j
= '''''''''''''''''''''''''''''&
iii.
iv.
v.
57
RcqfldaKdi%h yd iup;=ri%h o iudka;rdi%hla u f' tfy;a tajdfha YSI fldaK
RcqfldaKS f' iudka;rdi%hl YSI fldaK RcqfldaKS u wjYH u fkdf'
by; ABCD iudka;rdi%fha " AB // DC ^iuqL mdo&
AD // BC ^iuqL mdo&
AB = DC ^iuqL mdo&
AD = BC ^iuqL mdo&
ABCD iudka;rdi%fha lK fol AC yd BD f' tajd os.ska iudk fkdf'
iup;=ri%hlska yd RcqfldaKdi%hlska iudka;rdi%h fjka lr ykd .ekSf oS fuu
lKj, wiudk;dj fhdod .; yels h'
frdni
5'7 wNHdih
1 i. rEmfha olajd we;s f;dr;=re u; KLMN
ykajk fYaIs; ku l=ula o @
ii. k lsug fya;=j l=ula o @
58
3' KLMN iudka;rdi%fha "
ii.
iii.
59
irex.,h
ABCD p;=ri%fha" AB = AD yd BC=DC f' AC
iu;s wlaIhla f' tneka" fujeks p;=ri%
irex.,h f,i .Ks;fha oS ye|skf
a ' AC iu;s
wlaIhla ksid ABCD irex.,fha" lK u.ska
BO = OD jk fia fnfoa'
5'8 wNHdih
3' ABCD ;%mSishul o< rEmigykla we| tys lK O ys oS lemS hk fia w|skak'
5' irex.,hla" frdnihlska fjkia jkafka l=uk lreKq ksidoehs my; rEmigyka
weiqfrka fmkajkak'
60
5' Y% wNHdih
1' my; oelafjk m%ldY w;=ka i;H m%ldY f;darkak'
i. iudka;rdi%hlg wh;a iEu ,laIKhla u RcqfldaKdi%hg o
wh;a jk ksid" iEu RcqfldaKdi%hla u iudka;rdi%hls' ^y $ jeros&
ii. iEu p;=ri%hla u frdnihls' ^y $ jeros&
iii. iEu frdnihla u iup;=ri%hls' ^y $ jeros&
iv. iuqL mdo iudk jk hdno mdo wiudk jk yd
lK o iudk jk p;=ri%h RcqfldaKdi%hls' ^y $ jeros&
v. iup;=ri%fha yd frdnifha lK tlsfkl lemS hkafka
RcqfldaKSjhs' ^y $ jeros&
2' i mxpdi%hl wNHka;r fldaK ftlHh 5400 la f' tys tla fldaKhl w.h
fidhkak'
iup;=ri%h 4
RcqfldaKdi%h
frdnih
;%mSishu
5' ish u mdo iudk jQ o" YSK fldaK RcqfldaK jQ o" p;=ri%h iup;=ri%hls' fuu
jdlHh wdldrhg" 4 ys j.=j wdOdrfhka"
i' RcqfldaKdi%h
ii. frdnih
ykajk jdlH folla ,shkak'
61
06' ;%sfldaK
kEu ;%sfldaKhlg mdo ;=kla iy fldaK ;=kla ;sf' fjd ;%sfldaKhl wx. f,i
k flf'
ksoiqk ( 1'
62
6'1 wNHdih
63
6'2 fldaK wkqj ;%sfldaK j. lsu
;%sfldaKhl"
) fldaK ;=ku iq`M fldaK f k th iq`M fldaKsl ;%sfldaKhls'
ksoiqk 2 (
my; oS we;s o< rEm hka wod< ;%sfldaK j.h ,shkak'
ms<s;=re (
^i& Rcq fldaKsl ;%sfldaKh (ii) iq`M fldaKsl ;%sfldaKh (iii) uyd fldaKsl ;%sfldaKh
64
6'2 wNHdi ud,dj
1' my; oS we;s o;a;j,g wkqj" ;%sfldaKhla mej;sh yels o @ fkdyels o@ hkak jryk
;=< fyda ,l=K fhdod fmkajkak'
;%sfldaKhl"
i. fldaK folla 900 f k ^''''''''''''''''''''''''&
ii. fldaK folla uyd fldaK f k ^''''''''''''''''''''''''&
iii. fldaK ;=ku 900 g wvq f k ^''''''''''''''''''''''''&
iv. fldaK folla iq`M fldaK f k ^''''''''''''''''''''''''&
v. tla tla fldaKh 600 wvq f k ^''''''''''''''''''''''''&
vi. tla tla fldaKh 600 g je f k ^''''''''''''''''''''''''&
vii. iEu fldaKhla u 600 g iudk f k ^''''''''''''''''''''''''&
2' my; j.=fjys i|yka ;%sfldaK j.hg wh;a o< rEm w|skak'
Rcq fldaKsl
;%sfldaKh
iq`M fldaKsl
;%sfldaKh
uyd fldaKsl
;%sfldaKh
3' fok ,o o;a;j,g wkqj tla tla ;%sfldaKh l=uk j.hg wh;a oehs ,shkak'
fldaK ;=fkys w.hhka ;%sfldaK j.h
i. 450" 450" 900 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ii. 1000" 600" 200 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iii. 600" 600" 600 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iv. 910" 490" 400 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
65
4' rEmigyfkys olajd we;s ;%sfldaK weiqre lr.kska j.=j imQK lrkak'
rEmh fldaK wkqj
;%sfldaK j.h
i rEmh
i rEmh
iii rEmh
iv. rEmh
v. rEmh
vi. rEmh
66
) mdo ;=fkys u os. tlsfklg iudk fkdf
k th Iu ;%sfldaKhls'
ksoiqk 3 (
rEmfhys ;%sfldaKj, o< rEmigyka we| we;' tajdfha olajd we;s f;dr;=re wkqj wod<
;%sfldaK j.h ,shkak'
i. iumdo ;%sfldaKhls
ii. iuoamdo ;%sfldaKhls
iii. Iu ;%sfldaKhls'
iv. Iu ;%sfldaKhls'
v. iumdo ;%sfldaKhls
vi. iuoamdo ;%sfldaKhls'
67
6'3 wNHdih
1' my; we| we;s ;%sfldaK wkqj wod< ;%sfldaK j.h k lrkak'
68
4' my; oelafjk ;%sfldaK j.h i|yd o< rEm igyka fldgqj ;=< w|skak'
iumdo ;%sfldaKh
iuoamdo ;%sfldaKh
Iu ;%sfldaKh
69
6'4 ;%sfldaKhl fldaK
ndysr fldaK
;%sfldaKhl mdohla oslalsrSfuka ndysr fldaKhla iEfoa'
ksoiqk 4 (
fok ,o rEmhkays ndysr fldaK k lrkak'
i rEmh ii rEmh
70
ksoiqk 5 (
my; rEmhkays olajd we;s ndysr fldaKh k lr thg wod< wNHka;r iuqL fldaK
k lrkak'
i rEmh ii rEmh
.........
6'4 wNHdih
1' rEmfhys jQ XYZ ;%sfldaKfhys"
i. ndysr fldaKh k lrkak'
ii. ndysr fldaKhg wod< wNHka;r
iuqL fldaK fol k lrkak'
(i)
(ii)
(iii)
71
3' rEmfhys olajd we;s PQR ;%sfldaKfhys "
i. PRT ndysr fldaKhg wNHka;r iuqL
fldaK fol k lrkak'
ii. QRS ndysr fldaKhg wNHka;r iuqL
fldaK fol k lrkak'
iii. PRT iy QRS ndysr fldaKhkays wNHka;r
iuqL fldaK .ek Tng l=ula lsj yels
o@
iv. Tf ks.ukhg fya;=j l=ula o @
4' ;%sfldaKhla we| th ABC f,i k lrkak' tys CB mdoh E olajd osla lrkak'
i. rEm igyfkys ndysr fldaKh ,l=Kq lrkak'
ii. ndysr fldaKh k lrkak'
iii. ndysr fldaKfhys wNHka;r iuqL fldaK k lrkak'
a i. ............. , ..............
ii. ...................
b fha
............. , ..............
fha
............. , ..............
72
6' Y% wNHdih
1' rEmfhys jQ ABC ;%sfldaKfha "
i' fldaK k lrkak'
ii. mdoj, os. wkqj ;%sfldaK j.h
,shkak'
iii. fldaK wkqj ;%sfldaK j.h ,shkak'
i. .............................. .............................
4' rEmh weiqka oS we;s m%ldYk i;H o wi;H o hkak fyda ,l=Kq u.ska fmkajkak'
73
5' rEm igyk weiqfrka ms<s;=re imhkak'
i. iuoamdo ;%sfldaKhla k lrkak'
ii. tu ;%sfldaKfha ndysr fldaKh k
lrkak'
iii. RcqfldaKl
s ;%f
s ldaKhla k lrkak'
iv. tu ;%sfldaKfha ndysr fldaKh k
lrkak'
7' my; oS we;s rEmigykaj,g wkqj p, q iy r fhdod .kska j.= imQK lrkak'
74
8' rEm igyk weiqfrka "
i. ADE ;%sfldaKfha "
a) ndysr fldaKh k lrkak'
b) thg wod< wNHka;r iuqL fldaK
k lrkak'
ii. ABC RcqfldaKsl ;%sfldaKfha"
a) ndysr fldaK k lrkak'
b) tu fldaKj,g wod< wNHka;r iuqL
fldaK k lrkak'
iii. tlu ndysr fldaKhg wod< fjkia wNHka;r
iuqL fldaK ;sf o @
iv. ;sf k" tfia ug fya;= olajkak'
v. wNHka;r iuqL fldaK fol .ek l=ula lsjyels o @
75
7' ;%sfldaK wdY%s; m%fhhka
m%fhh (
;%f
s ldaKhl mdohla osla lsfuka iEfok ndysr fldaKh tys wNHka;r
iuqL fldaK fofla ftlHhg iudk f'
ksoiqk 1 (
my; rEmfha a ys w.h fidhkak'
^m%fhh Nd;fhka&
76
ksoiqk 2 (
rEmfha oS we;s f;dr;=re wkqj x ys w.h
fidhkak'
^m%fhh Nd;fhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
ksoiqk 3 (
my; rEmfha x ys w.h fidhkak'
^m%fhh Nd;fhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
ksoiqk 4 (
ABC ;%sfldaKfha AC mdoh D olajd oslalr we;' rEmfha oS we;s o;a; wkqj yd
w.hka fidhkak'
^m%fhfhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
77
7'1 wNHdih
1' my; rEmigykaj, w.h oS ke;s fldaKfha w.h fif mshjr Tiafia hka ysi;
a eka
mqrjkak'
i. ^ndysr fldaK m%fhh&
^m%;HlaI Nd;fhka&
(iii) (iv)
78
(v) (vi)
(vii) (viii)
(ix) (x)
(xi) (xii)
79
4' rEmfha f'
5' my; rEmfha AC mdoh E olajd o BC mdoh D olajd o oslalr we;' x , 3x, y, z ys
w.hka fidhkak'
id'l'hq' ( nj
ksudKh ( ZX g iudka;rj Y yryd YA fLdj w|skak'
^m%;HlaI Nd;fhka&
80
7'2 ;%sfldaKhl wNHka;r fldaK
^m%;HlaI Nd;fhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
81
ksoiqk 7 ( x ys w.h fidhd b;s fldaKj, w.h fidhkak'
^;%sfldaKhl fldaK ;=fka
tl;=j m%fhh&
^m%;HlaI Nd;fhka&
7'2 wNHdih
1' my; ;%sfldaKfhys a ys w.h fidhd.ekSu i|yd oS we;s mshjr Tiafia hka ysia;eka
mqrjkak'
82
3' my; ;%sfldaKhkays w.h oS ke;s fldaKfha w.h fidhkak'
^w& ^wd&
^we&
4' my; rEm igykaj, x ys w.h fidhd b;s fldaKj, Yd,;aj fidhkak'
(i) (ii)
(iii)
83
by; m%fhh u;a j idOkh lruq'
ABC ;%sfldaKfha nj
idOkh l< hq;=h'
id'l'hq' ( nj
ksudKh ( AB mdohg iudka;rj C yryd PQ fLdj w|skak'
idOkh (
^taldka;r fldaK&
^taldka;r fldaK&
^m%;HlaI Nd;fhka&
fomig u tl;= lsfuka"
^m%;HlaI Nd;fhka&
kuq;"a
^ir, fLdjla u; msys noaO fldaK&
84
7 Y% wNHdih
1' ;%sfldaKhl fldaK foll Yd,;ajh 700 yd 550 f' b;s fldaKfha Yd,;ajh
fidhkak'
2' ;%sfldaKhl tla fldaKhl w.h 680 f' b;s fldaK fol iudk f' ta tla tla
fldaKhl Yd,;ajh fidhkak'
3' my; oelafjk tla tla fldaKfha Yd,;ajh fjk fjku fidhkak'
(i) (ii) (iii)
85
6' my; rEm igyfka oS we;s f;dr;=re Nd; lrka ;%sfldaKhl wNHka;r fldaK
;=fka tl;=j 1800 nj idOkh lrkak'
7'
by; rEmfha a, b, c fldaKj, w.hka
fidhkak'
86
8' nyqwi%
nyqwi% ms<sn|j;a" ;%sfldaKhl fldaK ;=fka tl;=j ms<sn|j;a g by; Wf.k we;'
;%sfldaKhl fldaK ;=fka tl;=j Rcq fldaK follg iudk f hkak Tn g by;
Wf.k we;'
by; j.=jg wkqj kEu nyqwi%hla tys mdo .Kkg folla wvq jQ ;%f
s ldaK ixLHdjlg
fjka l< yels h'
ta wkqj mdo oyhla we;s nyqwi%hla ;%sfldaK wglg fjka l< yels h' tg mdo
oyhla we;s nyqwi%fha wNHka;r fldaK ftlHh f,i ,sh yels h'
tksid mdo n we;s nyqwi%hla ;%sfldaK (n-2) ixLHdjlg fjka l< yels h'
m%fhh
88
ksoiqk 1 ( mdo ixLHdj 12 la jQ nyqwi%hl wNHka;r fldaK tl;=j fidhkak'
mdo .Kk 12 neka fjka l< yels ;%sfldaK ixLHdj 10 ls'
wNHka;r fldaK tl;=j }
}
mdo ixLHdj 5la neka fjka l< yels ;%sfldaK .Kk 3 ls'
wNHka;r fldaK tl;=j }
}
89
8'1 wNHdih
1' my; i|yka rEm igykaj, x ys w.h fidhkak'
(i) (ii) (iii)
(x)
90
3' ys w.h fidhkak'
5' wNHka;r fldaK ish,a, u iudk nyqwi%hl tla wNHka;r fldaKhl w.h 1200 ls'
tys mdo .Kk fidhkak'
91
;%sfldaKhl ndysr fldaK ftlHh ms<sn| j fidhd n,uq' ;%sfldaKhl mdo tlu
osYdjlg oslalr ndysr fldaK ,nd .ksuq'
'
0
^;%
+ sfldaKhl wNHka;r fldaK ftlHh 180 &
92
fmr mos u"
by; wdldrhg u mxpdi%" Ivi%" ima;di%j, ndysr fldaK ftlHh ms<sn| j fidhd
n,kak'
+
m%fhh
mdo n we;s W;a;, nyqwi%hl ndysr fldaK ish,af,a u ftlHh
3600 ls'
93
ksoiqk 4 ( ;%sfldaKhl wNHka;r fldaK ish,a, iudk f' ndysr fldaKhl w.h
fidhkak'
I l%uh II l%uh
wNHka;r fldaK ish,a, u iudk wNHka;r fldaK iudk neka tla
w.h
8'2 wNHdih
1' my; i|yka rEmigykaj, x ys w.h fidhkak'
i. ii.
iii. iv.
3' mxpdi%hl wNHka;r fldaK ish,a, iudk f' ndysr fldaKhl w.h fidhkak'
94
4' i. a ys w.h fidhkak'
ii. b ys w.h fidhkak'
95
mdo ish,a, u iudk" wNHka;r fldaK ish,a, u iudk
nyqwi% i nyqwi% f,i ye|skaf'
mdo .Kk
mdo .Kk kag wNHka;r fldaKhl w.h fiu'
96
8'3 wNHdih
03' my; i|yka wNHka;r fldaK w.hhka msysgk i nyqwi%j, mdo .Kk fjk
fjku fidhkak'
900" 1400" 1600
04' my; i|yka mdo .Kkska hq;a i nyqwi%j, wNHka;r fldaKj, w.hhka fjk
fjku fidhkak'
8 " 12" 18" 20
8 Y% wNHdih
97
3' i nyqwi%hl wNHka;r fldaKh" tys ndysr fldaKh fuka is.=Khls'
i. ndysr fldaKfha w.h fidhkak'
ii. wNHka;r fldaKfha w.h fidhkak'
iii. mdo .Kk fidhkak'
98
9' ksudK
5cm la os. ir, fLd LKavhla ksudKh lrk wdldrh mshjr jYfhka my;
oelaf' th fyd|ska wOHhkh lrkak'
mshjr 1
5cm g jvd je os.la we;s ir, fLdjla
fldaj Nd;fhka we|.kak'
mshjr 2
tu ir, fLdj u; rEmfha mos ,laIHhla
,l=Kq lr th A f,i k lrkak'
99
mshjr 3
ljlgqjg 5cm wrhla f.k A flakah lr
uq,ska we|s ir, fLdj fokh jk fia pdmhla
w|skak' fok ,laIHh B f,i k lrkak'
AB u.ska 5cm la os. ir, fLd LKavhla ,ef'
9'1 wNHdih
3' my; oelafjk os. iys; ir, fLd LKav ksudKh lrkak'
i. ii.
iii. iv.
v.
100
9'2 fldaK msgm;a lsu
9'2 wNHdih
1' fldaKudkh Nd;lr my; oelafjk w.hkaf.ka hq;a fldaK w|skak' ir, odrh
iy ljlgqj Nd;lr tu fldaK msgm;a lrkak'
101
9'3 fldaK iufokh lsu
mshjr 1
iufokh lsug k
kEu fldaKhla w|skak'
mshjr 2
B ys ljlgqj ;=v ;nd BA iy BC u;
iudk rlska ,laIH folla ljlgqfjka
,l=Kq lrkak' ^X yd Y&
mshjr 3
ljlgq ;=v X yd Y u; fjk fjku ;nd
fldaKh ;=< tlsfkl lemShk fia pdm folla
w|skak' pdm fol lemqKq ,laIH D f,i
k lrkak'
mshjr 4
BD hdlrkak' BD hkq ABC fldaKfhys
fldaK iufolh f'
9'3 wNHdih
3' my; oS we;s fldaK" fldaKudkh Nd;fhka we| tajd iufokh lrkak'
i. 600 ii. 750 iii. 1200 iv. 1350
102
9'4 ,n fLd ksudKh iy ,n iufol ksudKh
EZ, XY g ,n f'
103
fLdjlg msg;ska msys ,laIHhl isg fLdjg ,nhla ksudKh
104
fLdjl ,n iufolh ksudKh
i. PQ fLdj w|skak'
PT yd TQ o yd o uekSfuka RS hkq PQ ys
,n iufolh nj ;yjqre lr.kak'
9'4 wNHdih
3' RS, 7cm os. ir, fLdjls' R isg 2.5 cm rlska RS u; T ,laIHh msysgd we;' T
,laIHfha oS ,nhla ksudKh lrkak'
4' XY = 7.8 cm ls' oslalrk ,o XY u; Y isg 2.8 l rlska Z ,laIHh msysgd we;' Z
,laIHfha oS ,n fLdjla ksudKh lrkak'
5' MN = 8 cm ls' O ,laIHh MNg msg;ska msys ,laIHhls' O isg MNg ,nhla
w|skk
a '
105
9'5 iudka;r fLd ksudKh
my; oelafjkafka ir, fLdjlg iudka;rj fLdjla ksudKh lrk whqre h'
;j;a l%uhla"
106
iii. PS g iudk os.la ljlgqjg f.k Q
flakah jk f,i pdmhla w|skak'
ir, fLdjlg msg;ska msys ,laIHhla yryd tu ir, fLdjg iudka;r j fLdjla
ksudKh lsu
107
9'5 wNHdih
4' MN, 7 cm os. ir, fLdjls' tu fLdj u; M isg 2.5cm la ka O ,laIHh msysgd
we;' ls' OP = 5.3 cm f' PQ // ON jk mos 5 cm os. PQ fLdj
ksudKh lrkak'
108
9'6 fldaK ksudKh
600 fldaKh
iv. PS hdlrkak'
109
300 fldaKh
oeka 600 fldaKh ksudKh lsug yelshdj we;' 300 hkq 600 ka y wvls' 600
fldaKh iufokh lsfuka 300 la ,nd.; yelsh'
900 fldaKh
Tn 600 fldaKh ksudKh lr we;' 600 fldaKh iufokh lsfuka 300 fldaKhla
o ,ndf.k we;' fuu fldaK foflys ftlHh 900 ls' 900 fldaKh ksudKfha oS
fuu oekqu Wmfhda.S lr.; yels h'
110
v. tu wrhg fyda Bg je wrhla
f.k P iy Q is g tls f kl
fokh jk mos ;j;a pdm
folla w|skak' fok ,laIHh
R f,i k lrkak'
vi. RM hdlrkak'
450 fldaKh
9'6 wNHdih
2' i' 450 ii. 150 iii. 750 iv. 1500 hk fldaK ksudKh lrkak'
4' 1050 fldaKhla my; oS we;s fldaK ksudKh weiqfrka ksudKh lrkak'
i. 600 iy 450 ii. 900 iy 150
111
9'7 ;%sfldaK ksudKh
PR hd lrkak'
112
fldaK folla iy mdohl os. oS we;s g "
iv. ABC hkq fldaK foll w.h iy mdohl os. kag w|sk ,o ;%sfldaKhhs'
AB mdofhys os. 5cm o" BC mdofhys os. 6cm o CA mdofhys os. 4.5cm o jQ ABC
;%sfldaKh ksudKh lruq'
113
iii. ljlgqjg 6cm rla f.k B ys oS ljlgq
;=v ;nd pdmhla w|skak' pdm fol
fokh jk ,la I Hh C f,i k
lrkak'
iv. AC iy BC hd lrkak' tg AB =
5cm o" AC = 4.5cm o BC = 5 cm o jk
ABC ;%sfldaKh ,ef'
9'7 wNHdih
114
9 Y% wNHdih
115
10' uQ,sl m:
m:h
fmdf<df isgqjd we;s lKqjl isg iEugu 3m la ka isk fia isiqfjl= .uka
lrhs' Tyqf.a .uka u. m:hla f,i ye|skaf'
116
10'1 wNHdih
1' iqks,a ;u ksjfia isg mdi,g we;s l r weof.k hhs' Tyqf.a .uka u`.
2' p,kh jk kEu jia;=jl .uka u`. yd m:h w;r we;s fjki l=ula o @
3' my; i|yka tla tla wjia:d i|yd wod< .uka u`. o< igykl olajkak'
i. ii. iii.
i. P ys m:h w|skak'
117
10' 2 wp, ,laIH follg iuka p,kh jk ,laIHhl m:h
10'2 wNHdih
2' oS we;s fLdjl uOH ,laIH ,nd.ekSug fldaj Nd;fhka uek bka y wvl rla
fLdf wka;hl isg ,l=Kq l< hq;= nj iuka mjihs' ksu,a mejiqf tu fLdf
,n iufolh ksudKh l< hq;= njhs'
118
10'3 wp, fLdjlg ksh; ka p,kh jk ,laIHhl m:h
AP hd lrkak'
AB fLdjg d rla by<ska o" my<ska o msysug yels neka m: folla ;sfnk nj
meyeos<s jkq we;'
10'3 wNHdih
1' AB k kEu ir, fLdjla we| thg 4cm ka .uka lrk ,laIHhl m:h
ksudKh lrkak'
2' i. jk fia h ksudKh
lrkak'
ii. PQ fLdjg 3cm ka R msys me;af;ka
.uka .kakd ,laIHhl m:h w|skak'
iii. QR fLdjg 3cm ka P msys me;af;ka
.uka .kakd ,laIHhl m:h w|skak'
iv. by; i|yka m: folgu fmd ,laIHh S
hkqfjka k lrkak'
v. QS os. uek ,shkak'
119
10'4 tlsfkl yuq jk ir, fLd follg iuka p,kh jk ,laIHhl m:h
10'4 wNHdih
i. PQ yd QR g iuka msy
s ,laIHhkaf.a
msysu ksudKhla u.ska ,nd.kak'
iii. by; oS we|s iufol ms<sn| Tng olakg ,enqKq fYaI lreKla i|yka lrkak'
3'
120
10 Y% wNHdih
1' tla tla jdlHfha jryka ;=< we;s fkd.e<fmk m%ldYh lmd ykak'
ii. tlsfkl 8cm wE;ska msys A yd B ,laIH folg iuka .uka .kakd ,laIHfha
m:h AB ir, fLdjg ^iudka;r ir, fLdjla f'$,n iufolh f'&
iii. g 4la os. lUhlska lKqjl .eg .ik ,o .jfhla" lUh ks;ru weoS isk fia
.uka lrhs k" .jhdf.a .uka u. ^jD;a;hlska$jD;a; pdmhlska& oelah yels h'
iv. Tnf.a wNHdi fmdf;a r;= rE,g ks;ru 5cm wE;ska isk fia .uka lrk
,laIHhl m:h r;= rE,g ^,n f$iudka;r f&
v. Tnf.a mka;s ldurfha tlsfkl yuq jk ;a;s folg ks;ru iuka isk fia
weosk isiqjl=f.a .uka u. ^;a;s fol w;r msys fldaK iufolhfhka$tla
tla ;a;shg iudka;r f,i jk ir, fLd u.ska& igyka l< yels h'
vi. Rcq fldaKdi%dldr lvodishl tla uq,a,l isg ks;r 6cm ka isk fia p,kh
jk ,laIHhl m:h ^ir, fLdjls$jD;a; pdmhls&
iv. X flakah f,i o" XP wrh f,i o f.k jD;a;hla ksudKh lrkak'
4' ;%sfldaKdldr fldgil me;s ;=fkys os. ms<sfj,ska 10m, 8m, 6m f' tys uq
;=kgu iuka isk fia lKqjla isgqug wjYHj we;' 1m l os. 1cm fia f.k
mudK rEmhla we|" lKqj isgqh hq;= ia:dkh X hkqfjka ,l=Kq lrkak'
5' bvul B udhs .,g;a" Bg 80m la kef.kyska msys M wU .ig;a" iuka ueKsla
b,a,ula we;s nj bv yshd mjihs' th ,nd .ekSug fmd<f leKS l< hq;=
ud.h mudK ;%hla u.ska olajkak' (10m = 1 cm f,i .kak'&
121
11' jD;a;h
wp, ,laIHh" jD;a;fha flakah f,i ye|skaf' 1 rEmh wkqj O ,laIHh" jD;a;fha
flakah f' tk 1 rEmfhka oelafjkqfha O flakah jQ jD;a;hls' 2 rEmfhka
oelafjkafka jD;a;dldr wdia;rhls'
122
cHdh
jD;a;hla u; msys ,laIH folla hdlrk ir, fLdj cHdhla f,i ye|skaf'
YalNh
jD;a;hla u; msys ,laIH folla hdlrk fLdj flakah yryd hkafka k tu
fLdj YalNh f,i ye|skaf'
wrh
flakafha isg jD;a;h f;la we|s fLdj fyda tu os. wrh f,i ye|skaf' rEmfha
oelafjk O flakah jQ jD;a;fha OA wrh f'
mh
jD;a;hl uq`M os. mh f,i ykajkq ,ef' mh hkak kquls'
123
11'1 wNHdih
124
6' rEmfhys oelafjkafka O flakah jQ jD;a;hls' ROS hkq ir, fLd LKavhla jk
w;r" tys os. 10cm ls'
i. fuu jD;a;fhys YalNhla k lrkak'
ii. jD;a;fhys YalNh fldmuK o @
iii. OS hkq l=ula o @
iv. jD;a;fhys wrh fldmuK o @
v. OR ys w.h lSh o @
vi. jD;a;fhys YalNh wrh fuka lS .=Khla
o@
125
11'2 jD;a;h wdY%s; fLd LKav
folh
iamYlh
126
ksoiqk 1 ( rEmfha oelafjk flakah O jQ jD;a;fha
f;dr;=re u; my; olajd we;s fLd
LKav ljfoehs i|yka lrkak'
11'2 wNHdih
1'
10 - 2 ...................
9-3 ...................
........... ...................
........... ...................
........... ...................
........... ...................
6' my; i|yka m%ldY ksjeros k ,l=K o jeros k ,l=K o bosfhka fhdokak'
5' ndysr ,laIHhl isg we|s ,laIH foll oS jD;a;h fokh jk"
jD;a;fha flakah yryd hk fLdj YalNh f' ^''''''''''''''''''&
128
7' rEmfha oelafjkafka O flakah jQ jD;a;hls'
tys YalNh 10cm ls' CD ys os. 8cm ls' my;
i|yka fLd LKavj, os. fldmuK oehs ,shd
fya;= olajkak'
i. TC = ...................(...............)
ii. TD = ...................(...............)
iii. OC = ...................(...............)
iv. OD = ...................(...............)
v. OE = ...................(...............)
vi. DE = ...................(...............)
i. XD = ...................
ii. OX = ...................
iii. OY = ...................
iv. XZ = 2 .............
v. XY = 2 .............
129
11'3 jD;a; pdm
11'3 wNHdih
130
2' i. PSR pdmh yd PQR pdmh os.ska iudk k
PR hkq l=ula o @
ii. PSQ pdmh PAQ pdmhg jvd Yd, k
PAQ hkq l=ula o @
iii. PR YalNh f k PSR hkq ljrla o @
iv. PR YalNh k PAQ hkq ljrla o @
v. PR YalNh k AQR ljrla o @
131
11'4 flakasl LKav yd jD;a; LKav
132
11'4 wNHdih
1'
by; rEmj, wrelr fmkajk tla tla flakasl LKavj,g wod< wrh yd jD;a; pdm
ljfoehs fidhd j.=j imQK lrkak'
i. ii. iii.
iv. v. vi.
2' by; wrelr olajd we;s ;,rEm flakasl LKav o" jD;a; LKav o hkak tlska tl
olajkak'
fLd folla tlsfkl yryd hkafka k tu fLd fol fokh f hehs lshkq
,ef' fuf,i fLd fol tlsfkl fokh jk ia:dkh fok ,laIHh hkqfjka
ye|skaf'
i ii iii
iii ys jl% fLd folla fokh jk wjia:djls' fok ,laIH folls' tajd D yd B
f'
134
jl% fLd tla f.dvkef.k ;%
135
.egj 1
A ,laIHh flakah f,i f.k 3.5cm la yd 2.2cm la wrh we;sj wO jD;a; folla
fLdjg by< me;af;ka w|skak' B ,laIHh flakah lr 3.5cm la yd 2.2cm la wrh
we;s j wO jD;a; folla fLdjg my< me;af;ka w|skak'
Tn we|s jD;a; rgdf jl% fLd u.ska ,efnk .uka ud. folla ;sf oehs fidhd
n,kak'
iu 1
11'5 wNHdih
1' 5cm la os.e;s ir, fLd LKavhla w|skak' th AB f,i k lrkak' wrh 4cm la
yd 5cm la we;s j A flakah f,i f.k jD;a; folla w|skak' jl% fLd hq., w;r
mr;rh fldmuK oehs fidhkak'
A isg flakah f,i f.k 3cmla yd 4cm la wrh we;sj ir, fLdjg by< me;af;ka
wO jD;a; folla w|skak' B flakah f,i f.k 3cm la yd 4cm la wrh we;sj ir,
fLdjg by< me;af;ka ;j;a wO jD;a; folla w|skak' Tng ,efnk jD;a;
rgdf jl% fLd w;r mr;rh fldmuK oehs fidhkak'
136
3'
4' ir, fLdjla we| 2.5cm la mr;r we;s j iu fldgiaj,g fnod fjka lrkak' tys
0" 1" 2" 3" 4 hkqfjka ia:dk ,l=Kq lrkak'
1" 2" 3" 4 flaka f,i f.k 2.5cm wrh we;s j jD;a; w|skak' ,efnk jD;a; rgd
fyd|ska kslaIKh lrkak'
5' 7cm la os.e;s ir, fLd LKavhla w|skak' th CE f,i k lrkak' C flakah
f,i f.k 3.5cm la we;s j jD;a;hla w|skak' jD;a;h yd ir, fLdj fokh jk
,laIHh D f,i f.k 3.5cm la wrh we;s j jD;a;hla w|skak'
E flakah f,i f.k 3.5cm la wrh we;s j ;j;a jD;a;hla w|skak' fuf,i jD;a;
rgdj boshg f.khkak'
6' wrh 3cm la jQ jD;a;hla w|skak' tu wrh u f.k pdm u.ska jD;a;h fldgiaj,g
fnokak' jD;a;h yd pdm fokh jQ ,laIH flaka f,i fhdod.kska wrh 3cm la
jQ jD;a; rgdjla f.dvk.kak'
137
11 Y% wNHdih
138
4' O flakah jQ jD;a;hls' oS we;s f;dr;=re u; my; m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
139
7' rEmfha olajd we;af;a flakah O jQ" YalNh 6.8cm la jQ jD;a;hls'
i. CD ys os. fldf;la o @
ii. XZ ys os. fldf;la o @
iii. OC yd OD w;r mj;sk inkaO;dj l=ula o @
iv. OC yd OZ ys os. fidhd ,shkak'
v. XZ yd OZ w;r mj;sk inkaO;djh l=ula o @
vi. CD yd CO w;r mj;sk inkaO;djh l=ula o@
140
i
1'1 wNHdih
(i) Q PQ, QR ,
(ii) M LM, MN ,
Z YZ, ZX ,
B AB, BC ,
M LM, MN
T PT, TS
1'2 wNHdih
^1& (i) iq`M fldaKh (iv) (a) " Rcq fldaKh
141
1'3 wNHdih
^1&
rEmh fmd YSIhla fmd ndyqjla fmd ndyqj fomi noaO fldaK f
we; we; fldaK msysgd we;
i.
ii.
iii.
iv.
v.
vi.
1'4 wNHdih
^1& iy fyda iy
^2& i;Hhls'
iy fldaK ir, fLd folla fokh fuka iEfok
noaO fldaK hq.,hls'
^3& iy " iy
142
1' Y% wNHdih
(ii)
^3& a b c
(i) noaO fldaK hq.,
(ii) wkqmQrl
noaO fldaK hq.,
(iii) mmQrl
noaO fldaK hq.,
143
^4&
144
2'1 wNHdih
^1& ^2&
2'2 wNHdih
^1& ^2&
fomig u QR tl;= lsfuka
tk"
^3& ^4&
fomigu b tl;= lsfuka
^5&
^6& ^7&
145
2'3 wNHdih
^1&
.=K l< g" ka .=K l< g
^2&
^3&
2 Y% wNHdih
^1& mdo w;r inkaO;d fldaK w;r inkaO;d
146
^2&
kuq;a
147
3'1 wNHdih
3'2 wNHdih
(a) (i)
148
(iii) ^,laIHhla jgd fldaKj, tl;=j&
(3) (4)
3'3 wNHdih
^2& ^3&
149
3' Y% wNHdih
^4& ^5&
^m%;HlaI Nd;fhka&
^m%;HlaI Nd;fhka&
^m%;suqL fldaK&
^7&
^m%;suqL fldaK&
^8& (i)
^m%;HlaI Nd;fhka&
150
(ii) ^m%;suqL fldaK&
^m%;suqL fldaK&
(ii)
^m%;HlaI Nd;fhka&
151
4'1 wNHdih
(1) (2) ka kEu 4 la
(3) iy
4'2 wNHdih
^1& (i) (ii) (iii)
^2& iy " iy " iy " iy "
iy " iy
4'3 wNHdih
^1& (i) (ii) fyda (iii) fyda
^2& (i) (ii) iy
4'4 wNHdih
^1& (i) (ii)
4'5 wNHdih
^1& (i) iudka;r f' ^wkqrEm fldaK iudk u&
(ii) iudka;r f' ^taldka;r fldaK iudk u&
(iii) iudka;r fkdf' ^;% fldaKj, ftlHh 1800 fkdu&
(iv) iudka;r fkdf' ^taldka;r fldaK iudk fkdu&
(iv)
iy iudka;r fkdf'
;% fldaKj, ftlHh 1800 fkdu'
152
4'6 wNHdih
^1& (i) ^wkqrEm fldaK&
(ii) ^taldka;r fldaK&
(iii) ^wkqrEm fldaK&
(iv) ^;% fldaK&
(v) ^ir, fLdjla u; msys noaO fldaK&
(vi) ^wkqrEm fldaK&
^2&
^;% fldaK&
^;% fldaK&
^4&
(i)
(ii)
(iii)
^5&
153
4' Y% wNHdih
^1& (i) (ii)
(iii) (iv)
^2& (i)
^o;a;h&
(ii)
^3&
^4& (i)
(iii)
154
^5&
^6&
tfy;a ^o;a;h&
^7& ^o;a;h&
^wkqrEm fldaK iudk u&
^o;a;h&
^o;a;h&
(iii)
^9&
^o;a;h&
155
5'1 wNHdih
(viii)
(2)
(3)
(4) (5)
5'2 wNHdih
(1)
(2)
156
5'3 wNHdih
^1& ^2& wj;, " 2000 fldaKhla ;su'
5'4 wNHdih
^1& (i) iumdo ;%sfldaKh (ii) iup;=ri%h (iii) i Ivi%h
(iv) i wIagdi%h (v) i oidi%h
^2&
^3& i Ivi%hla fkdf' fldaK ish,a, u iudk ke;'
5'5 wNHdih
^2&
5'6 wNHdih
(iii)
^2& ^3&
157
^4& (i) ^iuqL mdo& (iv)
(ii) ^iuqL mdo& (v)
5'7 wNHdih
^4& i.
ii.
iii.
^5&
iv. ) y
) y
5'8 wNHdih
^1& ^2& fkdu
^3& ^4& (i) irex.,h
(ii)
(iii)
(iv) tlhs'
158
5' Y% wNHdih
^1& (i) (iv)
(ii) (v)
(iii)
^4&
^5& RcqfldaKdi%h } iuqL mdo iudk jQ o" YSI fldaK RcqfldaKS jQ p;=ri%h
frdnih } ish u mdo iudk" iuqL mdo iudka;r p;=ri%h
159
6'1 wNHdih
(3) (i)
(ii)
6'2 wNHdih
(2)
160
6'3 wNHdih
(5) (i) , , ,
6'4 wNHdih
161
6' Y% wNHdih
(1) (i)
(ii) iumdo ;%sfldaKh (iii) iq`M fldaKS ;%sfldaKh
(10) (i)
(ii) uyd fldaKS ;%sfldaKh
(iii)
(iv) ;%sfldaKhl wNHka;r fldaK fjk;a ;%sfldaKj, ndysr fldaK h yels h'
162
7'1 wNHdih
(1) (i)
(ii)
(2) (i)
(ii)
(iii)
(iv)
163
(v)
(vi)
(vi)
(viii)
(ix)
164
(x)
(xi)
165
(xii)
(3)
(4)
166
(5) ^m%;suqL fldaK&
7'2 wNHdih
^2& ^w&
^wd&
167
^3& ^w&
^wd&
^4& (i)
168
(ii)
(iv)
169
^5&
7 Y% wNHdih
^1& ^2&
^9&
kuq;"a
f'
170
8'1 wNHdih
^1& (i) (vi)
(ii) , (vii)
(iii) , (viii)
(iv) , (ix)
(v) , (x) ,
^3& ^4&
8'2 wNHdih
^1& (i) (ii) (iii) (iv)
8'3 wNHdih
^1& i nyqwi%hla fkdf' wNHka;r fldaK ish,a, u iudk fkdu'
171
^4& mdo .Kk 8 jQ g wNHka;r fldaKh
8' Y% wNHdih
^1& ^2&
ta wkqj
RcqfldaKdi%hls'
^fldaK RcqfldaK ksid&
172
9'1 wNHdih
^1& (i) (ii) XY (iii) X yd Y
^3& (i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
9'3 wNHdih
^2&
173
9'4 wNHdih
^1&
^2&
^3&
^4&
^5&
174
9'5 wNHdih
^1&
^2&
^3&
175
^4&
^5&
9'6 wNHdih
176
^2& (ii) 150 ksudKh (iii) 750 ksudKh
^3&
^4& 1050 fldaKhla my; oS we;s fldaK ksudKh weiqfrka ksudKh lrkak'
(i) 600 iy 450 (ii) 900 iy 150
177
10'1 wNHdih
^1& iqk,
s f
a .a .uka u`. cHd;sl m:hla fkdf' ukao Tyqf.a .uka u`. lsih
s cHd;sl
kshuhlg wkqj is fkdf' ksYa; osYdjlg ir, fhj fyda jD;a;dldrj Tyqf.a
.uka u`. fkdue;'
^2& idudkHfhka p,kh jk kEu jia;=jl .uka uf`.ys osYdj fudfyd;ska fudfyd;
fjkia f' tfiau tjeks jia;=jl .uka u`. h cHd;sl kshuhlg wkqj is
fkdf' cHd;sl kshuhlg wkqj p,khjk jia;=jla f k tys .uka u`.
m:hla f'
^3& (i) (ii) (iii)
^4&
178
^5& 1m la 1 cm fia .;a g"
10'2 wNHdih
^1&
^2&
^3&
179
10' Y% wNHdih
^1& (i) jD;a; pdmhla f'
(ii) ,n iufolh f'
(iii) jD;a;hlska
(iv) iudka;r f'
(v) ;a;s fol w;r msys fldaK iufolh
(vi) jD;a; pdmhls
^2&
^3&
180
^4&
^5&
181
11'1 wNHdih
11'2 wNHdih
^1& folh - jD;a;h ,laIH foll oS fokh lrka we|s ir, fLd LKavh
YalNh - flakah yryd hk cHdhls'$ flakah yryd hka jD;a;h u;
,laIH folla hd lrk fLdj
cHdh - jD;a;h u; msys ,laIH folla hd lrk fLdj
iamYlh - ndysr ,laIHhl isg jD;a;h tlu tl ,laIHhl oS yuqjk fLdj
182
^6& ^7&
^8&
11'3 wNHdih
^3&
11'4 wNHdih
^1&
183
11'5 wNHdih
^1&
^2&
184
^4&
^5&
^6&
185
11' Y% wNHdih
186