12 H O M A

Bosansko homane
pitanja katar e

Malm Ungdomscentral
 12 PITANJA KATAR E HOMA
KATAR E MALM UNGDOMSCENTRAL

Pisin o anav
____________________________

Utvecklad, formgiven och producerad av:

Malm Ungdomscentral
www.malmoungdomscentral.se
mungdomscentral@gmail.com

Projektledare och redaktr:

Mirsad Sahiti
Konceptdesigner:
Mirsad Sahiti
versttning:
Anel Suljic
Korrektur:
Mirsada Salkic / Sabina Suljic

Grafo Tryck
Riddaregatan 2, Malm
www.grafotryck.se

Producerad: 2014
Frsta tryckningen r 2014, 100 exemplar
Reviderad: 2017

ISBN 978-91-983833-2-4

Copyright 2017 Malm Ungdomscentral

Malm Ungdomscentral
 Alav katar izdavai
E Homa hi jekh katar nacionalni minoritetulja kaj seha
prihvatime ande vedska. Ande uiteljengo plano pala
kola pe strane 13, 14 pisil: E kola hilen odgovornost te
svako uenik ande kola danol pala e nacionalni
minoritetulja (Judulja, Homa, Samulja, vedski finculja te
Tornedaljulja) te katar lengi kultura, hib, religija te
istoria.

Amen katar Malm Ungdomscentral erdam jekh

istraivanje kaj sikada kaj 90% katar e uenikulja ni
sikile katar o Homa. 100% katar uiteljulja phende kaj
naj len pisimo so te uin len pala e Homa te dobin pravo
slika. Gava hi o razlog soke amen producirisadam jekh
dokumentarno film te gaja broura e temaha 12 pitanje
pala Homa.

erdam jekh anketa kaj pulam 150 Gaden so bi

mangena te puen e Homen. Dobisadam skoro 150
interesantni pitanje kaj seha slini jekhe avereja. Katar
gola erdam 12 pitanulja. Posle pulam gala 12 pitanja 7
Homen kaj aven katar 7 razni grupe. Gala Homa ni
presentirin pe grupen nego pe. Kana iti lenge
odgovorulja saj razumi sar e Homa katar svako grupa
mislil.

E broura ikandi ande edukatiovno te informativno svrha,

te dal ando jekh edukativno projekto e temaha: Bajar o
znanje pala Homa.

Amen zavhali amen gale narodoke: Veli Brijani, Jon

Petersson, Diana Bogelund, Hajrudin Sulji, Fred Taikon,

Malm 2016

Malm Ungdomscentral
SAVE 12 PITANJA?
E pitanja aven katar o gade.

1) KATAR AVEN O HOMA TE SOKE? str. 7

2) SO ZNAIL HOM TE SO ZNAIL CIGAN? str. 8

3) KANA AVILI I GRUPA ANDE VEDSKA? str. 9

4) PHEN NESAVE MAJBARE TRADICIJE? str. 10

5) AJ E HOMA TE ENINPE E GADENCAR? str. 11

6) HI NESAVE RADULJA KAJ E HOMA NI TROMAN TE RADIN PALE TRADICIJA? str. 12

7) HI OBAVEZNO SUKNENCA, AKO HI SOKE? str. 13

8) SAR E HOMA USPISADE TE ODRIN PI KULTURA TE PI HIB? str. 14

9) SAR E GADE DIKHEN PE HOMA ADIVE? sid. 14

10) SAVI RELIGIJA HI E ROMEN? sid. 15

11) SAR DIKHEN E HOMA PO KOLOVANJE? sid. 16

12) SO ZNAI TE AVE NACIONALNO MANJINA ADIVE? sid. 17

KO ODGOVORIL PE PITANJA?
E odgovorulja aven katar 7 homa katar 7 grupi.

VELI BRIJANI (ARLI HOM),ESKILSTUNA

RADIL ANDO VEDSKO RADIO HOMANI REDAKCIJA

JON PETERSON (RESANDE HOM), HELSINGBORG

HILE PIRI FIRMA. PRESEDNIK KO FRANTZWAGNER SLLSKAPET

DIANA BOGELUND (POLSKO HOMNI), MALM

ROMSKT INFORMATIONS- OCH KUNSKAPSCENTER

HAJRUDIN SULJIC (BOSANSKO HOM), MALM

RADIL SAR EFO ANDO JEKH RESTORAN ANDO KPENHAMN

FRED TAIKON (KELDERA HOM), STOCKHOLM

VOV EROL E NOVINA ROMANI GLINDA

IREN HORVATNE (LOVARA HOM), MALM

UITELJICA PE HOMANI HIB.

DIMITRI FLORIN (FINSKO HOM), STOCKHOLM

RADISADA KO SPRKRDET E HOMANE HIBJA
 Predlog pred itanje...
itisar samo o pitanje i ai kote...

Mislisar ili priisar nekaha so bi aj te avol o

odgovor katar gova so dane akana. Pisisar o
odgovor.

itisar e odgovorulja kaj e Homa katar razne grupe

odgovorisade.

Uporedisar lengo odgovor te o okvir so siklilam e

odgovoreja so pisisadan.

udisaljan kaj saha tut pogreno milenje ili saha

tut upravu?

Priisar co iskustvo so siklilan katar gaja broura te

bial amenge po mejl:
mungdomscentral@gmail.com

Malm Ungdomscentral
 TESTUVIN TUT
Mrno odgovor: E broura:

1) KATAR AVEN O HOMA TE SOKE?

2) SO ZNAIL HOM TE SO ZNAIL CIGAN?

3) KANA AVILI I GRUPA ANDE VEDSKA?

4) PHEN NESAVE MAJBARE TRADICIJE?

5) AJ E HOMA TE ENINPE E GADENCAR?

6) HI NESAVE RADULJA KAJ E HOMA NI TROMAN TE

RADIN PALE TRADICIJA?

7) HI OBAVEZNO SUKNENCA, AKO HI SOKE?

8) SAR E HOMA USPISADE TE ODRIN PI KULTURA TE

PI HIB?

9) SAR E GADE DIKHEN PE HOMA ADIVE?

10) SAVI RELIGIJA HI E ROMEN?

11) SAR DIKHEN E HOMA PO KOLOVANJE?

12) SO ZNAI TE AVE NACIONALNO MANJINA ADIVE?

 1) KATAR AVEN E HOMA TE SOKE?
Arli Homa:
Hi but razlogula, but dene mislin kaj
e Homa napustisade e Indija prije 1000
br pala razne razlogula. Saha rato,
prirodne katastrofe te aver razlogja. Ali
tano razlog pala gava inaj jo malado.
Hi but slinost makar amen e Homen
te o narodo katar e Indija kana avol di
ke hib, kultura te tradicija.
Resande Homa:
Te verovi lenge kaj penen kaj avilam
katar Indija prije 1000 br. Kana
iklistam katar i Indija avilam kaj hi e
Grka adive te moda pala o
muslimansko rato, ando Balkan amare
papulja nale te maj palal upre ande
Europa.
Polska Homa:
E Homa aven katar e Indija, von
ponisade te dan katar e Indija prije
1000 br. Kana avile ande Persija te
kotar ponisade te dan ande Europa
ande razne drave. E Homa naj seha
prihvatime ande Indija, naj saha len
isto mogunost sar e Gaden, zato
ponisade te dan kotar. Goja
informacija inaj istraimi te dane
100 % .
SO SIKLILAM?
Sa e grupe mislin kaj e Homa aven katar e Indija.
7
Bosanska Homa:
Amare phure phenen kaj e Homa aven
katar e Indija, nesave phenen kaj ava katar
o Egipat ali me misliv kaj ava katar e
Indija. Maj palal rasturisaljam ande aver
drave, ande Jugoslavija, ande Nemaka,
ande itavo sveto.
Kaldera Homa:
Katar von aven dana but lahe: von aven
katar Punjdabi ande Indija, soke von
selisalje hi razne razlogula. Nesave phenen
kaj saha pala o rato, aven pala bilahe
uslove ande Indija, ali gova hi neta kaj
inaj jo malado.
Lovara Homa:
Me misliv kaj von aven katar Indija,
Pundabi. Me misliv kaj saha palo o rato
kana e muslimaja kaj avile ande Indija. Me
misliv kaj e Homa nale pala gova.
Finska Homa:
Gova nati sigurno te odgovori soke hi
razne odgovorulja. Phenolpe kaj e Homa
aven katar e Indija, soke deletar katar e
Indija ni danolpe jo. aj avol kaj saha
rato, bukalipe ili moda tradijelen. E
linvistura phende, ve ando 17 vjeko, kaj
amen o Homa ava katar e Indija.
 2) SO ZNAIL HOM TE SO ZNAIL CIGAN?
Arli Homa:
Hom znail ovek ali ako ka ere
razlika makar Hom te cigan, onda
me misliv kaj prvo hi o alav cigan
dobisadam katar e Gade. Me sikilem
ande terne bra kaj cigan znail
neta lono, neta gadno. Kana amen
Homa dikamen, ni pena: San cigan?.
Amen pua: San Hom?
Resande Homa:
Hom znail ovek, ali hi teko kate
soke ande nesave dijalektula, sar gova
kaj me priiv znail Hom samo jekh
enimo manu. Cigan hi jekh alav
kaj amen ni volisara te nikad erdam
gova, te amen nikad ni manglam te
priznavi amen kaj sam cigani, gova inaj
neta udno soke saha zakon e kazna e
smrtoha ande vedska kana san cigan.
Polska Homa:
Hom, gova hi kaj amen akharda.
Hom znail ovek, Homa znail
ljudi te amen manga te akharda gova.
Cigan avol katar e Grka te znail
prljavo, na da pae.
SO SIKLILAM?
Sa e Homa hi zatim kaj o alav cigan avol katar e Gade i ni mangen gaja te akhardon.
O alav Hom znail, osoba, enimo muru, ili samo muru.
8
Bosanska Homa:
Hom znail ovek. Hom aundol maj
lahe pala amende, kana neko penol
cigan onda poniinamen.
Kaldera Homa:
Hom znail ovek, cigani hi jekh
oznak so amen dobisadam, amen ni
glasisadam te akharenamen cigani. Amen
korkohe upotrebisaram te akharamen
Homa.
Lovara Homa:
Cigan hi jekh lono alav, kana akharol
neko amen cigan gova hi but lono te me
kamam te akharena amen Homa, soke
amen korkohe akharamen Homa i me
voliv gova alav cigan te bistaren. Hom
znail ovek i Homa znail ljudi.
Finska Homa:
Hom znail ovek po homane. Cigani
te aver nazivi e homenge erde gola so inaj
Homa. Prvobitno avila o alav katar Kreta,
po 14. veko. Aciganas savo znail gova
savo ni diri jekh averen i na dirisar.
 3) KANA AVILI I GRUPA ANDE VEDSKA?
Arli Homa:
Arli grupa avile ande vedska po kraj
80-br te poetko katar 90-br. Pala o
rato ande Jugoslavija, e Homa pule
pala spas ande aver drave ande
Europa, te ande vedska.
Resande Homa:
Amen avilam po 15. veko di ke 16.
veko. Amen avilam sar vojnikula. E
vedske kraljula seha te ratovin telal
30-brengo rato makaro Nemaka te
Poljska. Saha len baro uspjeh. Von
karde ziganikompanie. Pala jekh
vreme so von seha dobisade informacija
so aj te dan here ande vedska i po
gova nain hi akana but Homa po celo
Norden.
Polska Homa:
Mi familija avile rano po 70-br ande
vedska. Maj but polski Homa avile po
80-br. But poljski Homa nale katar e
Poljska te maraken majlahe ivoto
ande vedska.
SO SIKLILAM?
E Homa avile ande vedska ko zadnji 500 br te zato hi len razliiti uslovulja ande razne teme.
9
Bosanska Homa:
Amen avilam po 90-br soke saha rato, ako
ni saha rato ni avilama ande vedska.
Amen sahamen lahe ande Jugoslavija, saha
amen rado i rajne ali o rato sa pokvarisada.
Amen avilam ande vedska, e have dan
ande kola, me te mi homni radisara. I
amen volisara e vedska.
Kaldera Homa:
Morni grupa, Kaldarasha, avilam po 19.
veko i amen ni sama prvi. Hi jekh grupa so
kardonpe Jeli, me penava so seha pravi
vedski Homa. Amen sam katar e rusko te
rumunsko grupa.
Lovara Homa:
Lovara grupa avile po 60-bra. Lovara
avile katar eka, Maarska te Jugoslavija.
Lovara hi svugde ande sveto.
Finska Homa:
Teko te phenav. Ali ande biblioteka ande
tokholm pisi kaj pe 16. veko so avile jekh
narodo, grupa so trubisada te avol Homa
ande Finska.
 4) PHEN NESAVE MAJBARE TRADICIJE?
Arli Homa:
Te sikave respekt e phurenge. Gova hi
neto kaj roditelja nauin pe ahen
kana hi cikne. Hi isto aver tradicija so
e Homa katar o Balkan saha len
tradicionalni patave po pete, majbut
Homa katar e Srbija. Goja tradicija
bistardilji ando ivoto ali gova hi amen
samo pe svadbe, a onda len pepete e
tradicionalni patave. E patave
khardenpe dimije.
Resande Homa:
But katar amari tradicija nale te mule
gala zadnji br. E vedsko drava saha
jako kampanje pala amende. Jekh
tradicija te thove srebrno sitno po
havho kana tek bijandilo kana prvo
drom dikhelen. Gova hi pala zatita i
pala srea. Kana ave nekate e prvo
drom, onda trubol te avoltu neto pala
lende. Trubil te pomoi golen so
trobilen pomo. Potovanje prema e
phure uvijek saha amende.
Polska Homa:
Potovanje prema e phure, amare
homnja phiraven suknje, amen pokui
te sauvi e homani hib. Tuga, kana
neko merol, gova hi amari tradicija.
SO SIKLILAM?
Neto kaj e grupe hi len zajedno hi respekt prema phure. Gova aver naj ba isto, gova hi dokaz kaj e
Homa naj isti.
10
Bosniska romer:
Amari tradicija hi te vaspiti e hahen te ni
aven kriminalculja i kana eninpe te len
katar lahi familija. Te len love pe hoha
kana udavila, gova saha majsig pe phure
bra, ali adive hi but so ni len love pe
hohae, ali hi Homa kaj len love.
Kaldera Homa:
Ande ivoto hi but tradicije, ali hi jekh
obiaj i gova hi te ni troma te ivin ande
zgrada jekh upro avere homeko stano.
Amen sam adive maj moderni, me nati
stopiriv gova ali radil protiv amari kultura.
Tradicija hi te le pe tute lahe, so e suknje
te aven dugaki, te avoltu respekt pala
phuro narodo. Kaldarash Homa hilen e kali
boja, e tugako boja, ali ni trubul te le pe
tute e tuga.
Lovara Homa:
Patave, hib i respekt prema phure te
homano sudo. Gova so hi makar e Homa te
avol pravda.
Finska Homa:
E familija hi but vano, tuga i te avolpe
respekt prema averen. Homa delin e tuga te
o radost.
 5) AJ E HOMA TE ENINPE E GADENCAR?
Arli Homa:
Ja, aj. Hi aver exempel adive hi
razni brakulja. Prije 20, 30 br saha
anda aj phenolpe, sar jekh tabu tema
ali adive inaj vie ande Arli grupa.
Resande Homa:
Ja, apsolutno. Gova saha uvek, ali saha
majoriteta kaj ni mukle o Homa te
eninpe ande lengi familije.
Polska Homa:
Ja, gova troman. Jasno gova hi sar
ande aver grupa, osim Homa, mangen te
eninpe katar e isto grupa.
SO SIKLILAM?
Ande sa e homane grupe desil pe gava i hi prihvatime.
11
Bosanska Homa:
Ja, zavisil. Roditelji mora te danen e
osoba. Me misliv 80% savjetovin pe hohen
te eninpe ande isto grupa, pala e homani
hohi ili havho.
Kaldera Homa:
Ko poetko ko 20. veko saha e Homa
enime golecar kaj naj Homa. aj te le
exemplo e Katarina Taikons dad so saha
enime duj droma so inaj saha homni, i
gova saha but rano. Me korkohe sem
enime e vedankaha, amen delam ande
kola zajedno i majpalal kana sama 18, 19
br onda verisalem amen.
Lovara Homa:
Me misliv aj, ako bi pue man prije 20
br me bi phenava ni. Makar lovara Homa
aj enitu gadencar.
Finska Homa:
Gova hi razumno so avilo do braka e
gadenca ali gova vie prihvatljivo kana
jekh Hom eninpe e so inaj Homni.
 6) HI NESAVE RADULJA KAJ E HOMA NI
TROMAN TE RADIN PALE TRADICIJA?
Arli Homa: Bosanska Homa:

Ni, gova inaj. Inaj bitno so radi samo te

Ni, gova inaj. Makar e Arli Homa radi.
adive inaj gova. Ali prije 20, 30 br
moda, ali adive gova inaj.

Kaldera Homa:
Te radi sar doktori ili sestrica, te radi sar
ubretari, te radi goleha kaj naj isto ni
saha gova popularno, ali nati te phenav kaj
sa gova zabranjeno. Mo kako Aljoa
Resande Homa: radisada ande bolnica sar sestrica te akana
ponisada nesave hoha te radin goleha.

Ni, inaj so me misliv. aj avolpe prije

ali adive ni.
Lovara Homa:
Me nikamam te radilpe ande bolnica, ali
mi hohi zavrisada pala medicinsko
sestrica i me ni sema zatim. Me nikamam e
Homa te radin ke paarde.
Polska Homa:

Ja, hi radulja kaj nati radi kana san Finska Homa:

ande poljsko grupa, radulja kaj dikhen Ni, gova inaj. Pre 30 br saha ali gova
tele pe amende. saha pala istoa te na radi sar doktori ili
sestrica. Gasave narodon tradije katar o
her pala e istoa.

SO SIKLILAM?
Ande nesave grupe ni troma sa te radin, a ande aver naj len zabrane.

12
7) HI OBAVEZNO SUKNJENCA, AKO HI SOKE?
Arli Homa:
Gova inaj nikako. Adive hi e Arli
grupa but integrisimi grupa, so le pe tu
najbut vano.
Resande Homa:
Na, gova nati te phenav. Kana sema
cikno onda majphureder homnja uvek
saha pelende suknje ali ni adive. Pe
nesave trenutkula maj but pasuvil e
suknje.
Polska Homa:
So phendem maj sig, gova hi jekh
amari tradicija. Naravno kaj e cikne
havhe ni len pepe suknje, ali kana san
majphureder ili kana udavi tut onda hi
tut suknja te avol tut respekt pala gaja
tradicija.
SO SIKLILAM?
Hi trin grupe kaj odgovorin kaj e suknja hi jekh dio katar lengi tradicija, a ande gola aver grupe naj mora
te phiraven suknje.
13
Bosanska Homa:
Ande amare tradicija aj e homnja te len
pepe so von kamen, inaj moranje te avollen
suknja. E maj phureder homnja ponekad hi
len suknje ali inaj moranje.
Kaldera Homa:
Amen avilam maj moderni. Me homnjake
pende me roditeljulja kaj ni trumal te
potrebil pantole, nego kana da avri javno
onda mora te potrebil suknje te mothove
respekt averenge. Pantole hi popularne
adive, amen lijam e patavengo stil kaj naj
homano ali e Gade lije amaro te potrebin
dugake suknje katar Indija.
Lovara Homa:
Pala mande ja, soke gova dal ande amari
tradicija te sikave kaj san Hom. Me
korkohe birisadem kana saha maje 12 br
te avol man suknja, niko ni navratisada
man. Mrne hoha adive ni phiraven
suknja.
Finska Homa:
Oekil pe kana san ande nesave bra te
avolpe tut suknja, maj palal mora te biri
ako ka le pe tute ili ni. Obavezno inaj ali
poelimo hi. Kana jekh homani ohi biril
ondak birisada pala celo ivoto. Ni menilpe
ako inaj pala zdravlje.
 8) SAR E HOMA USPISADE TE ODRIN PI
KULTURA TE PI HIB?
Arli Homa:
Me misliv kaj gova so pomognisade e Homen
saha kaj e Homa ivisade zajedno. Von seha
ande jekh grupa kaj moda saha isolirimi
ande but br, gova saha pala diskriminacija.
Dele pala lende te goja grupa avili maj jako i
geja saha e Homen pire najpisime zakonula i
po gova nain hi jednako e hib, tradicije thaj
e kultura. Desisailjo kaj e Homa seha
asimilirime te naalde sa, ali nesave homane
grupe opet hi len pi hib, pe tradicije te pi
kultura.
Resande Homa:
O odgovor hi ando pitanje. Kana geja desilpe
onda arakhe te gorave tut ande i grupa, te
aven zajedno, ako eni tut makar tumende
onda e grupa astardol sar jekh grupa. Adive
trobil kvalitetno uiba te aj te iti i te siko i
hib. E hib trobil svako havo te sikol.
Polska Homa:
Kana sen zajedno. Gova hi oseaj kana
prii i hib here oseti kaj pripadi ande
nesavi grupa, te kana ui i hib ande
kola, gova hi lae te na bistare i hib.
Mrni hib avol katar me dad te mi dej,
amen potrebisadam homane here. Hi amen
isto neta lahe soke dobi e poljsko hib
automatski, amen dana i poljsko i homane
katar poetak.
SO SIKLILAM?
Sa e grupe phenen kaj e prie katar e phure, te prii homane here, i te ui e hib ande kola, gova hi
vano te sauvin e hib te e kultura.
14
Bosanska Homa:
Me priiv homane te bosanski me havenca
here. Vano hi te prii homane te na
bistardolpe. Majpalal me hovhe priin pire
havenca i geja.
Kaldera Homa:
Gova hi unikatno so amen sauvasidam amari
hib sa gala br. Kana sama ande Indija savohe
seha Indiculja, kana muklam e Indija tek onda
postanisadam Homa. Ni bistardam e hib soke
priisadam. Amare phure but setinpe. Me
kamam te nauilpe hib te na bistardolpe. Te
avoltut laho uipe hi but vano.
Lovara Homa:
E Homa hi but jaki kaj o sveto nati te unitil
len. E Homa hi specialni kaj aj te arakenpe
svugdje. Vano hi o dad te e dej te priin pe
havenca te pisil len ande kola te uinpe jo
homani hib. Ando Malme hi amen te uin tut
lovara, poljski homane, bosanski gurbetski te
arli dijalekt.
Finska Homa:
Ni bistardam i hib soke priisadam. Amare
phure setinpe but lahe. Me kamam te nauil pe
e hib te na bistardolpe. Te avol laho uipe hi
but vano. aj te zahvalil golenge kaj crtin te
priin. Prije kana ni saha televizurola ando
sveto, saha amen jekh homni ili hom kaj
priisade prie i geja nastavisade ande diktula
te priin. Obino hi kaj e hib nastavil katar o
dad te e dej di ke havhe.
 9) SAR E GADE DIKHEN PE HOMA ADIVE?
Arli Homa:
Me ni danav sar mislin von adive ali sar
mislisade prije 20, 30 br saha onda majbut
jasno sar dikhen pe Homa. E Homa saha jekh
nacija so ni trubul te avoltu posla lencar.
Saha onda but diskriminacija. Ali adive
dikolpe po duj razline slike: jekh hi so
dikholpe pe Homa isto sar majsig, a i dujto
sikavol so e Homa hi majbut aktivni ando
drutvo.
Resande Homa:
Me misliv so inaj but dene kaj danen sa so
sahape, te ni razumin e situacija. Kana
korkohe ni sana ande gaja situacija teko te
razumi averengo oseaj. Me misliv kaj gova
ni uticija but. O anticiganizmo rairisajlo
ande sa e institucije te o miljenje katar e
Homa ni promenisajlo but.
Polska Homa:
E Homa naj len isto pravo sar aver. Hi but
so hilen predrasude. Gova hi jekh baro
neznanje katar o Homa te o majoriteti hi te
radi majbut e Homenca te anelpe o jednakost
majlahe.
SO SIKLILAM?
E slika pala Homa hi razno katar osoba di ke osoba. But odgovorulja sikaven kaj e Homa naj len isto
mogunost sar e Gade.
15
Bosanska Homa:
Von mislin so amen e Homa sam kriminalculja
te kaj ni volisara te radisara, ali gova inaj geja.
Amen e Homa volisara te radi. Me ivisadem
ande vedska 21 br i nikad ni sema pisime
ande policija ili aver neto. I gaja sikavav me
havhen, te dan ande kola i majpalal te
radin.
Kaldera Homa:
Di ke 60-br ni saha zaintresime pala e Homa.
Ando 60-ta bra saha majlahe, po 70-ta bra ni
halalen vie briga pala e Homa. Gala zadnji 10
br o EU phedne te dikhen pale pire nacionalna
manjine. Adive kana pisin jekh artiklo pala e
Homa aj te dikhe negativna komentarulja.
Lovara Homa:
But mislin e zadnjo registracija e homengi hi
strano. O majoriteti ponainpe e Homenca e
akseptirime diskriminacija. Amen e Homa sam
narodo sar aver. Manga te avolamen rado i te
da ande kola.
Finska Homa:
Sar dikhen pe Homa razlikujinpe katar manu
di ke manu. aj te phena kaj e Homendar hi
isto predrasude ande svako phuv. Te gova dal
katar e generacija di ke generacija.
 10) SAVI RELIGIJA HI E HOMEN?
Arli Homa: Bosanska Homa:
So me razumisadem kana e Homa lije
te dan katar e Indija di ke aver Inaj jekh religija, e Homa pripadin
phuvja, kaj avile te aen te ivin ande muslimanulja, katolikulja te
goja phuv kote lije gole narodoki pravoslavculja.
tradicija te kultura. Kaj saha e
majoriteta ortodoxa i e Homa avile
ortodoxa, kaj saha katoljikulja i von
avile katoljikulja. Katar gava razlog me
misliv so o Homa inaj len jekh religija. Kaldera Homa:
Homa ivin ande razne phuvja te pripadin
ande pravoslavculja, muslimanulja,
Resande Homa: katolikulja, akana nesave Homa dan ande
pentakostalci.
E Homa hilen razne religije. Man hi
familjija kaj hi ateistulja, katolikulja,
protestantulja te budistulja. Amen hi
razne uvjerenje. Lovara Homa:
E Homa pripadin sa e religijenge, me
korkohe sem katoliko. Me pindarav golen
ko hi muslimaja te Jehovake svedokulja.
Polska Homa:

Homa hi jekh heterogeno grupa, gova

Finska Homa:
inaj jekh religija so hi zajedno e
homenge. E Homa saha len uvjek e dravaki religija
kote kaj ivisade. aj te avol sa e religije,
hi muslimanulja, pentakostalci,
protestantulja te Jehovini svjedoci.

SO SIKLILAM?

Savohe phenen kaj e Homa naj len isto religija, te kaj nisavi religija thovol e Homen zajedno.

16
 11) SAR DIKHEN E HOMA PO KOLOVANJE?
Arli Homa:
E Arli grupa dikhen pe kola ozbiljno, i but
ozbiljno hi te dan e havhe ande kola. Ali mora te
dikha sar saha majsig, onda inaj saha gain
ozbiljno. Kaj o purano rado nestanisada onda e
Homa ponisade te radin aver radulja te dan ande
kola. I adive hi narodo kaj kamen te kolovinpe
kate ande vedska te hi but Homa, Arlije katar o
Balkan kaj hilen rado.
Resande Homa:
Ande mrni grupa ni saha nikad Hom kaj sahalen
baro kolovanje. Inaj niko ande mrni familija kaj
seha kolovime. E Homa seha diskriminisime te ni
trumana te dan ande kola. Ali mrno predlog hi kaj
o kolovanje hi but lahe. E kola doltu laho rado
te laho ivoto.
Polska Homa:
Akana sem but avri ande kola i me aj te phenev
kaj e Homa hi but pozitivna pala kola. Ali naj
sahalen isto mogunost sar aver. E Homa ni
dobisade te dan ande kola. Ni dobisade te ivin po
jekh than majbut ande trin sedmice, goleke ni
dobisade te dan ande kola. Zato hi but roditeljula
adive soj nepismeni. Adive e komuna mora te
eren but te pomoi e homane haven.
SO SIKLILAM?
E odgovorulja pala e kola sikavol kaj e romski grupe ni diken isto pala e kola. But zavisil pe e istorija
te o mogunost kaj saha len gala 100 br.
17
Bosanska Homa:
Zavisi so kame, ako hitu jekh volja mora te
ui i te zavri e kola. Me kamam mrne havhe
te zavrin e kola te majpalal te radin.
Kaldera Homa:
Saha teko e kola majsig. E Homa ni seha
prihvatime ande kole. Ali akana datar
anglal, akana hi majbut homane havhe so len
o student.
Lovara Homa:
E kolako vanost makar e Homa naj
razvijime. aj phenolpe ande istorija kaj e
have ni dobisade ansa te dan ande kola. E
Homa ni dobisade te ivin pe jekh than, kana
lije te dan ande kola lije te zadirin. E
vedski roditeljulja lije te ikanen pe haven
katar kola. Makar instutucije aj roden piro
pravo pala piri hib. Sar e nacionalno manjina
hilen pravo pala piri hib ako samo hi jekh
havho kaj mangol ande kola.
Finska Homa:
E Homa phenen pe havenge te dan ande
kola i gova dikhen sar jekh mogunost. Ali
ande Skandinavija ni saha gava, e Homa
pomisade te dan ande kola ande 1964.-to
br.
12) SO ZNAI TE AVE NACIONALNO MANJINA
ADIVE?
Arli Homa:
Gova znail kaj e Homa hi priznajime sar narodo.
Prvo so aj te tova zahtev po vlast kate potovin
amare ljudska prava i gova hi but vano so e Homa
te phenen so hi nacionalno minoriteta. kolske
pitanje hi pe aver nivo. Te sikolpe e daki hib hi
isto vano.
Resande Homa:
Sa mora te uin piri hib. Gova so priilpe
here i so trubil te radilpe. Trubil te maraken
pravo osoba so te uin e havhen. I hi amen but
varijacije, but ranzi dijalekti i kana hi Arli ko
te hi isto but varijacije, zavisil po savo deo
katar o Balkan avolpe. E kole mora te eren
akcije te pomoin e havhen so mangol te
sikolpe pi hib.
Polska Homa:
Sar e nacionalno manjina hilen pravo pala piri
hib ako samo hi jekh havho so mangol ande
kola te uil pi hib.
SO SIKLILAM?
E odgovorulja sikaven kaj e Homa osetin pe prihvatime te kaj hi len pravo te sauvin pi kultura, hib te
pe tradicije.
18
Bosanska Homa:
Amen dobisadam te phena gova so hi. O zakon
zatitil amen te aj avolamen amari kultura te
amari hib. Saha akcija protiv amende te
izbriin e Homen. Akana o zakon titini amen,
amari kultura te i hib.
Kaldera Homa:
Me misliv kaj e Homa hilen majbut pravo
akana. Te e drava trobil te avolen maj but
kolovanje pale Homa. Amare hohen te ovel
maj lahe. Bi avolamen isto zapravo sar e
majoriteti, ali inaj gaja, o uvdara putardile
samo ceha. Dobisadam te putara o romsko
radio, amen dobisadam maj baro pomo akana
nego majsig pala e novine E Romani Glinda. I
nacionalno politika ponisade te putaren pe
ceha, ali jo ni putarde sa.
Lovara Homa:
Gova hi te avolamen amari hib, e homengo
pravo hi po aver nain, amare havhe hi len
pravo pala piri hib, ako hi samo jekh havho
ande kola so kamol mora te avolen uitelj.
Finska Homa:
Amen sam priznaime sar grupa, priznaime
amari kultura te hib. E Homa dobisade duj
radni mestulja kate po Sprkrdet ande 2007.
Amen dobisadam amaro radio te TV program. O
Skolverket lije te ikanen materijali po homane
te sauvin e hib. E homane havhe dobin
lekcije pe pi hib, ali misliv kaj e lekcije trubil
te avol ando redovno kola, te na aven e lekcije
posle kole.
 Arli Svensk romani Bosnisk romani Polsk romani

Lovari Kelderash

EDUKACIJA HI MAJ ZORALO ORUJE KAJ AJ TE UPOTREBI TE

PROMENI O SVETO
(NELSON MANDELA)

E broura ikandi ande edukativno te informativno svrha, te dal ando jekh edukativno projekto e temaha:
Bajar o znanje pala Homa.

Gaja broura hi jekh cikno dijo katar sa e mogunostulja kaj hi amen te opoznaji amari nacinalni minoriteti, e
Homen. E broura aj uporedi jekhe cikne penderaha kaj pomoil amen te dika andre ande homengo dive
te razumi sar mislin, so erol len radostni, tuni, so sanjin te so amen savohe aj te era te pomoisara jekh
avere.

Copyright 2016 Malm Ungdomscentral

mungdomscentral@gmail.com; www.malmoungdomscentral.se

Malm Ungdomscentral