Anatomia

z elementami histologii czowieka

Temat: osie, paszczyzny, gwne czci i okolice ciaa

Dr n. biol. Henryk Raski

Pastwowa Wysza Szkoa Zawodowa w Kronie
 Osie i paszczyzny ciaa ludzkiego
Ciao czowieka posiada symetri dwustronn.
Paszczyzna porodkowa (planum medianum) dzieli ciao na
dwie symetryczne poowy, wyznaczona przez o pionow i
o poprzeczn, jest jedn z nieskoczonej liczby paszczyzn
strzakowych.
Paszczyzna pozioma (planum horizontale) dzieli ciao na
cz grn i doln, przebiega prostopadle do paszczyzny
czoowej (rwnolegle do paszczyzny podstawy),
wyznaczona przez o strzakow i poprzeczn.
Paszczyzna czoowa (planum frontale) dzieli ciao na
poow przedni i tyln, wyznaczona przez o pionow i o
poprzeczn.
 Osie ciaa ludzkiego
W ciele ludzkim wyrni mona osie.
O strzakowa (axis sagitalis), czyli przednio-
tylna, prostopada do osi pionowej, biegnie od
przodu ku tyowi.
O pionowa (axis verticalis), biegnce wzdu
ciaa, pionowo w stosunku do ziemi.
O pozioma, czyli poprzeczna (axis
transversalis) biegnie prostopadle do osi
pionowej od strony lewej do prawej.
Ryc. 1. Osie i paszczyzny ciaa czowieka (wg
Martin Trebsdorf, 2000 r.).
Ryc. 2. Kierunki ciaa (wg Martin Trebsdorf, 2000 r
Gwne czci i okolice ciaa ludzkiego
Ciao czowieka (corpus hominis) skada si z:
Gowa (caput).
Szyja (collum, cervix).
Tuw (truncus).
Koczyny grne (extremitas superior).
Koczyny dolne (extremitas inferior).
Ryc. 3. Gwne czci ciaa. (wg Martin Trebsdorf, 2000 r.).
 Gowa (caput) obejmuje cz twarzow (pars
facialis) i cz mzgow (pars cerebralis).
Cz mzgowa gowy obejmuje jam czaszki i
ciany jamy czaszki.
ciany jamy czaszki tworz podstaw czaszki i
sklepienie czaszki.
Sklepienie gowy jest sklepieniem czaszki wraz
z powokami (minie, skra).
Ryc. 4 i 5. Okolice gowy i szyi (wg Stefan Rycki, 1952 r.).
 Sklepienie gowy zawiera nieparzyste okolice:
- okolic czoow regio frontalis
- okolic potyliczn regio occipitalis
Sklepienie gowy zawiera rwnie okolice parzyste:
- okolic ciemieniow - regio parietalis
- okolic skroniow regio temporalis
- okolic sutkowat regio mastoidea
- okolic uszn regio auricularis
Cz twarzowa gowy obejmuje okolice twarzy powierzchowne i gbokie oraz jamy: oczodoow,
nosow i ustn.
Okolice twarzy powierzchowne nieparzyste:
- okolica nosowa regio nasalis
- okolica wargowa regio labialis
- okolice brdkowa regio mentalis
- okolica ustna regio oralis
Okolice twarzy powierzchowne parzyste:
- okolica powiekowa grna i dolna regio palpebralis
- okolica podoczodoowa regio infraorbitalis
- okolica policzkowa regio buccalis
- okolica licowa regio zygomatica seu malaris
- okolica przyuszniczo-waczowa regio parotideo-masseterica
Okolice czci twarzowej gbokie:
- d podskroniowy fossa infratemporalis
- d skrzydowo-podniebienny fossa pterygo-palatina

(wg Stefan Rycki, 1952 r.).

 Szyja (collum, cervix) skada si z okolicy przedniej (regio colli
anterior) i okolicy tylnej (regio colli posterior), czyli karku
nucha. Trjkt szyi porodkowy (trigonum colli medianum)
obejmuje okolic nadgnykow i podgnykow.
Okolica nadgnykowa (regio suprahyoidea) skada si z
nieparzystej okolicy brdkowej (regio submentalis) oraz
parzystych okolic:
- okolica poduchwowa regio submandibularis seu
submaxillaris
- okolica pozauchwowa region retromandibularis
Okolica podgnykowa (region infrahyoidea) zawiera parzysty
trjkt ttnicy szyjnej (trigonum caroticum) i nieparzyst
okolic szyi porodkow, ktra skada si z okolicy
podgnykowej waciwej (regio subhyoidea), okolicy
krtaniowej (regio laryngea), okolicy tarczycowej (regio
thyreoidea) i okolicy nadmostkowej (regio suprasternalis).
W okolicy mostkowo -obojczykowo-sutkowej (regio sterno-
cleido-mastoidea) wyrni mona d nadobojczykowy
mniejszy (fossa supraclavicularis minor) pooony nad stawem
mostkowo-obojczykowym.
(wg Stefan Rycki, 1952 r.).
Trjkt szyi boczny (trigonum colli laterale) obejmuje trjkt
barkowo-czworoboczny (trigonum omotrapezoideum) i trjkt
barkowo-obojczykowy (trigonum omoclaviculare). Zagbienie
w trjkcie szyi bocznym, nad obojczykiem nosi nazw dou
nadobojczykowego wikszego (fossa supraclavicularis major).
 Tuw (truncus) obejmuje klatk piersiow (thorax),
brzuch (abdomen) i miednic (pelvis). W tuowiu
wystpuje cz przednia i tylna.
Okolica tuowia przednia regio trunci anterior
obejmuje:
- okolic piersiow regio pectoralis
- okolic brzuszn regio abdominalis
Okolica piersiowa (regio pectoralis) zoona jest z:
- okolicy mostkowej - regio sternalis (nieparzysta)
- okolicy podobojczykowej regio intraclavicularis
- okolicy sutkowej regio mammalis
- okolicy podsutkowej - regio inframammalis
- okolicy piersiowej bocznej regio pectoralis lateralis,
zbudowanej z okolicy pachowej (regio axillaris) i
ebrowej bocznej (regio costalis lateralis)
 Okolica brzuszna (regio abdominalis)
zoona jest z:
- okolicy nadbrzusznej epigastrium
- okolicy rdbrzusznej mesogastrium
- okolicy podbrzusznej - hypogastrium
Okolica nadbrzuszna obejmuje:
- okolic nadppkow regio supraumbilicalis
- okolic podebrow regio hypochondriaca
Okolica rdbrzuszna obejmuje:
- okolic ppkow regio umbilicalis
- okolic brzuszn boczn regio abdominalis
lateralis
Okolica podbrzuszna obejmuje:
- okolic onow regio pubica
- okolic pachwinow regio inguinalis
Okolice przedniej czci tuowia (wg Stefan Rycki, 1952 r.).
 Okolica tuowia tylna (regio trunci
posteriori), czyli okolica grzbietu (regio
dorsi) zostaa podzielona na okolic
porodkow grzbietu, czyli krgow (regio
mediana dorsi seu vertebralis) i dwie
okolice boczne (regiones laterales dorsi).
Okolica boczna grzbietu zoona jest z:
- okolicy nadopatkowej regio
suprascapularis
- okolicy opatkowej regio scapularis
- okolicy podopatkowej regio subscapularis
- okolicy ldwiowej regio lumbalis
- okolicy midzyopatkowej regio
interscapularis

Okolice tylnej czci tuowia (wg Stefan Rycki, 1952 r.).

 Koczyna grna (extremitas superior) zoona jest z okolic:
- okolicy barkowej regio acromialis
- okolicy naramiennej regio deltoidea
- okolicy ramieniowej regio brachialis
- okolicy okciowej regio cubiti
- okolicy przedramieniowej regio antebrachii
- okolic rki regiones manus, w ktrych wyrni naley okolic
nadgarstkow regio carpi, okolic rdrcza regio metacarpi oraz
okolic palcw regio digitorum.
Koczyna dolna (extremitas inferior) zoona jest z okolic:
- okolicy biodrowej regio caxae
- okolicy poladkowej regio glutaea
- okolicy udowej regio femoris
- okolicy kolanowej regio genus
- okolicy goleniowej regio cruris
- okolicy kostkowej regio malleolaris
- okolic stopy regiones pedis, a w nich: okolica stpu regio tarsi, okolica
rdstopia regio metatarsi i okolica palcw regio digitorum.
 Midzy poladkami i udami, u wylotu
miednicy mniejszej zlokalizowana jest
okolica krocza regio perinealis. W okolicy
krocza mieci si okolica odbytowa regio
analis, okolica moczowo-pciowa regio
urogenitalis oraz okolica sromowa regio
pudendalis.
Tuber ischiadicum guz kulszowy
Ligamentum sacrotuberale wizado
krzyowo-guzowe
Labium minus et majus pudendi warga
sromowa mniejsza i wiksza
Bulbus vestibuli opuszka przedsionka
Orificium externum urethrae muliebris
ujcie zewntrzne cewki
Orificium vaginae ujcie pochwy
Clitoris - echtaczka
Ryc. 8 i 9. Okolice krocza. (wg Stefan Rycki, 1952 r.).