I HC QUC GIA H NI

VIN M BO CHT LNG GIO DC

------------ ------------

NGUYN TH NH DUNG

C TRNG PHNG THC TUYN SINH

I HC V SAU I HC HOA K

LUN VN THC S

H NI - 2013
 I HC QUC GIA H NI
VIN M BO CHT LNG GIO DC
------------ ------------

NGUYN TH NH DUNG

C TRNG PHNG THC TUYN SINH

I HC V SAU I HC HOA K

Chuyn ngnh: o lng v nh gi trong gio dc

(Chuyn ngnh o to th im)

LUN VN THC S

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS. Nguyn Qu Thanh

H NI - 2013
 MC LC

LI CM N 2
LI CAM OAN 3
MC LC 4
DANH MC NHNG T VIT TT 6
DANH MC CC BNG BIU 7
PHN M U 8
1. L do chn ti 8
2. Mc ch nghin cu ca ti 11
3. Gii hn nghin cu ca ti 12
4. Cu hi nghin cu 12
5. Khch th v i tng nghin cu 12
6. Phm vi nghin cu 12
7. Phng php nghin cu 12
8. Cu trc ca lun vn 13

CHNG 1. C S L LUN V TNG QUAN NGHIN CU 14

V PHNG THC TUYN SINH I HC
V SAU I HC HOA K

1.1. C s l lun 14
1.1.1. Cc khi nim c bn lin quan n phng thc tuyn sinh 14
i hc v sau i hc
1.1.1.1. Khi nim phng thc tuyn sinh 14
1.1.1.2. Khi nim nng lc 15
1.1.1.3. nh gi nng lc 16

1.1.1.4. L thuyt kho th c in 18

4
 1.1.1.5. L thuyt kho th hin i 21
1.1.1.6. Cc bi kim tra tiu chun ho 24
1.1.2. H thng gio dc i hc v sau i hc Hoa K 25
1.2. Tng quan 33
1.3. Kt lun Chng 1 37

CHNG 2. TUYN SINH I HC HOA K 39

2.1. Phng thc tuyn sinh i hc 39

2.2. Tiu chun tuyn sinh i hc 41
2.3. c trng ca cc bi kim tra TCH trong tuyn sinh i hc 43
2.4. S tranh lun v cc bi kim tra TCH trong tuyn sinh i hc 54
2.5. Kt lun chng 2 59

CHNG 3. TUYN SINH SAU I HC HOA K 62

3.1. Phng thc tuyn sinh sau i hc 62

3.2. Tiu chun tuyn sinh sau i hc 64
3.3. c trng ca cc bi kim tra TCH trong tuyn sinh sau i hc 66
3.4. Tuyn sinh sau i hc 2 i hc danh ting ti Hoa K 75
3.4.1. i hc Harvard (Harvard University) 75
3.4.2. i hc Pennsylvania (University of Pennsylvania) 77
3.5. Kt lun chng 3 79

KT LUN V KHUYN NGH 81

1. Kt lun 81
2. Mt s gi v chnh sch tuyn sinh i hc Vit Nam 82

5
 TI LIU THAM KHO 86

DANH MC CC CH VIT TT

ACT American College Test

BGD&T B Gio dc v o to
CB College Entrance Exammination Board
HQGHN i hc Quc gia H Ni
GRE Graduate Record Exammination
GMAT Graduate Management Admission Test
GPA Grade Point Average
IELTS International English Language Testing System
NACAC National Association for College Admission Counseling
NCA The North Central Accreditation
Nxb Nh xut bn
SAT Scholastic Aptitude Test
TCH Tiu chun ho
THPT Trung hc ph thng
TOEFL Test of English as a Foreign Language

6
 DANH MC CC BNG BIU

TT Tn bng biu Tr.

Bng 1.1. Cch thc t c bng cp trong cc loi hnh
1 31
trng ti Hoa k
Bng 1.2. S dng tiu chun tuyn sinh trong cc loi hnh
2 32
trng Hoa K
Bng 2.1. Mc quan trng tng i ca cc tiu chun tuyn
3 42
sinh bc i hc Hoa K
Bng 2.2. im SAT bnh qun ca sinh vin nm th nht
4 51
(1998)
Bng 2.3. S khc bit v im s SAT ca hc sinh thuc cc tc
5 52
ngi khc nhau
Bng 2.4. S khc bit v im s SAT ca hc sinh thuc cc gia
6 53
nh c thu nhp khc nhau
Bng 2.5. S tng quan gia cc tiu chun tuyn sinh v kt
7 56
qu hc tp ca sinh vin i hc nm th nht (GPA)
Bng 2.6. Mi tng quan gia cc tiu chun tuyn sinh v s
8 57
t c bng cp bc i hc
9 S 1.1. H thng gio dc ca Hoa K 28

7
 PHN M U

1. L do chn ti
Gio dc i hc ca Hoa K lun c nh gi cao bi s hp l v
kh nng gio dc o to ngun nhn lc c cht lng tt cho x hi. Mt
trong nhng yu t quan trng to nn s thnh cng ca nn gio dc Hoa
K l chin lc v phng thc tuyn sinh hp l gip cc trng i
hc, cao ng c th tuyn chn c nhng sinh vin u t c th tip nhn
c nhng kin thc v k nng c gio dc v o to bc i hc.
Hoa K c nn gio dc i hc vi sc ht v cng mnh m i vi
mi quc gia khc trn th gii khng phi ch nhng quc gia ang pht
trin m c nhng quc gia c nn kinh t pht trin nh Nht Bn, Anh,
Php, c, Nhiu ngi trn th gii mun theo ui vic hc tp v
nghin cu Hoa K khng ch bi cht lng cao ca nn gio dc m cn
bi chnh qu trnh phi tp trung ho trong tuyn sinh ca cc trng i hc
v cao ng. Mi trng i hc, cao ng c nhng chin lc v tiu chun
tuyn chn khc nhau trong tuyn sinh, nhng tuyt i a s u da trn k
thi chun gi l SAT (Scholastic Aptitude Test) hoc ACT (American College
Test). Cc k thi ny do Hi ng i hc (College Board), mt c quan c
lp vi mi trng i hc, cao ng t chc nhiu ln trong nm cho bt k
th sinh no mun d thi. Thng thng hc sinh ti Hoa K ng k cc k
thi SAT hoc ACT vo gia nm hoc cui nm ca bc trung hc. im
khc bit gia thi SAT hoc ACT v thi tuyn sinh i hc Vit Nam
l thi tuyn sinh i hc Vit Nam nhm kim tra khi lng kin thc
m th sinh tch ly c trong sut qu trnh hc tp bc trung hc ph
thng, trong khi thi SAT hoc ACT li nhm kim tra kh nng tip nhn
kin thc hay kh nng suy lun hp l v logic ca cc th sinh. Mt khc

8
thi SAT hoc ACT l cc thi tiu chun ho c thit k rt chuyn
nghip tr thnh thc o ng tin cy bng cch tnh im m, l hnh
thc loi tr kh nng on m ca th sinh.
Ngoi im thi SAT hoc ACT, cc trng i hc cao ng Hoa K
cn yu cu th sinh vit mt, hai bi t lun v mt ch cho trc hay np
mt hoc vi th gii thiu ca thy c gio; c nhng trng cn yu cu c
th gii thiu ca thy Hiu trng hoc bn ng hc. Sau khi xt vng s
tuyn da vo bng im, bi vit v th gii thiu, nhiu trng, c bit l
nhng trng danh ting cn phng vn trc tip tng th sinh. Mc ch ca
nhng bi vit, th gii thiu v phng vn l gip nh trng hnh dung
c mt cch y nht v nhng phm cht v nng lc tinh thn ca
tng th sinh, qua c th nh gi c liu th sinh c ph hp vi tn
ch, mc ch v phng php o to ca trng hay khng, liu th sinh
c th tn dng c tt c nhng c hi gio dc ca nh trng pht huy
nng lc ca mnh theo mc tiu ca nh trng hay khng.
Vit Nam cho n nay, sau nhiu thay i v ci cch khng nm
no ging nm no, cc trng i hc v cao ng Vit Nam vn tuyn sinh
da trn mt phng thc duy nht, l thi tuyn. Cha ni n th tc
rm r, ch cn ni n ni dung th cch thi tuyn i hc Vit Nam thc
s l mt sc p ln lao i vi rt nhiu th sinh, bi v phn ln da trn
nhng kin thc vt xa chng trnh gio dc ph thng, khin nhng hc
sinh khng c iu kin hc thm ti cc trung tm hoc t hc thm qua ti
liu tham kho th kh c c may thi u. Chnh v vy, cng tc tuyn sinh
vn l mt khu quan trng trong i mi gio dc i hc, th hin 3 mt
c th. Th nht, cc k thi tuyn sinh i hc ca Vit Nam c nh gi l
mi ch kim tra c phn kin thc tch lu c ca th sinh m cha nh
gi c kh nng hc tp v tim nng ca th sinh. Tuy nhin trong thc t,

9
cng tc nh gi v bi dng nng lc hc tp v t hc tp ca ngi hc
l quan trng hn rt nhiu so vi vic kim tra kin thc ca ngi hc. Th
hai, vic t chc thi tuyn sinh tp trung theo cc t: 1 t/nm i vi h
i hc v 2 t/nm i vi h sau i hc, va gy sc p thi c ln th
sinh, va gy tn km kinh ph cho trng t chc thi v cho c x hi. Th
ba, do khu thi c ch tp trung vo nh gi kin thc ca mt s mn nht
nh nn qu trnh o to cc cp hc di c xu hng tp trung vo cc
mn thi c, hc lch hay hc t, v vy mc tiu pht trin ton din thng
khng t c. Cc hot ng khc nh dy thm, hc thm, luyn thi theo
rt pht trin nhm o luyn kh nng nh bi ca hc sinh v sinh vin.
y l mt vn gy rt nhiu bc xc cho x hi v cc c quan qun l.
u vo tuyn sinh th nh th, vy u ra th nh th no? Mi nm
Vit Nam c hng trm ngn sinh vin tt nghip ra trng nhng trong s
sinh vin tt nghip , c bao nhiu ngi c nng lc lm vic theo
ng ngnh ngh c o to? Cha ni n l t yu cu v nng lc
chuyn mn v v ngoi ng. Ch c thay i phng thc thi tuyn mt cch
ton din, nh gi ng nng lc ca th sinh mi khc phc c cc vn
trn. V th, yu cu i mi phng thc tuyn sinh c theo hng tin
tin, hin i l mt yu cu cp thit nhm nng cao cht lng o to i
hc v sau i hc, p ng c yu cu v ngun nhn lc cht lng cao
ca Vit Nam hin nay. iu c ngha l cn xem li cch tuyn sinh i
hc ca Vit Nam trong tng quan so snh vi gio dc i hc ca cc
quc gia pht trin trn th gii nh Hoa K.
Xut pht t nhng l do trn, ti la chn ti nghin cu ca lun
vn l c trng phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa K
vi mong mun to nn nhng gi v vic xy dng phng thc tuyn sinh
i hc v sau i hc hp l hn cho nn gio dc i hc Vit Nam.

10
 ngha l lun v thc tin ca ti
y s l mt ti nghin cu c trng phng thc tuyn sinh i
hc v sau i hc Hoa K. Xut pht t s phn tch v nh gi v
phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc ca Hoa K ti s a ra
c cch nhn tng qut nht v phng thc tuyn sinh Hoa K, cng
nh nhng mt mnh, mt yu ca n.
ti cng gp phn b sung cho nhng nghin cu l thuyt v
kho th trong phng thc tuyn sinh nh gi bng nng lc. Thng qua
cc kt qu nghin cu ca ti, tc gi s a ra nhng gi thit thc
nht cho cng tc tuyn sinh i hc v sau i hc Vit Nam. Kt qu
nghin cu ca ti cng s l mt ti liu tham kho tt cho nhng ai
quan tm n cng tc tuyn sinh i hc v sau i hc ca Hoa K cng
nh ca Vit Nam.
Nhng kt qu nghin cu mong i ca ti
Kt qu nghin cu mong i ca ti s l lm sng t nhng c
trng phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc ca Hoa K, ng thi
lm sng t nhng im mnh, im yu ca cng tc tuyn sinh Hoa K
v t a ra c nhng gi xc ng xy dng phng thc tuyn
sinh hp l cho gio dc i hc ni chung v cho cc trng i hc v cao
ng ni ring.
2. Mc ch nghin cu ca ti
ti nhm mc ch nghin cu nhng c trng phng thc tuyn
sinh i hc v sau i hc ti Hoa K t a ra mt s gi nhm nng
cao hiu qu phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc ti Vit Nam.

11
3. Gii hn nghin cu ca ti
Tuyn sinh v o to l hai khu quan trng v khng th tch ri
nhau trong nn gio dc ni chung v trong mi trng i hc, cao ng ni
ring. Tuy nhin, trong khun kh ca lun vn Thc s, ti ch tp trung
nghin cu c trng phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa
K t c nhng gi nhm nng cao hiu qu cng tc tuyn chn ngi
hc trong cng tc tuyn sinh i hc v sau i hc ti Vit Nam.
4. Cu hi nghin cu
ti ny nhm tm kim cu tr li cho cu hi: Nhng c trng c
bn ca phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa K l g?
5. Khch th v i tng nghin cu
Khch th nghin cu
Cc t liu ca chuyn gia gio dc, cc nh nghin cu v tuyn sinh
i hc v sau i hc ca Hoa K v ca Vit Nam.
i tng nghin cu
c trng ca phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa K.
6. Phm vi nghin cu
+ Phm vi thi gian: Nghin cu c tin hnh t thng 4 nm 2012
n thng 4 nm 2013
+ Phm vi vn nghin cu: Trong nghin cu ny, tc gi tp trung
nghin cu nhng c trng c bn ca phng thc tuyn sinh i hc v
sau i hc Hoa K
7. Phng php nghin cu
i tng nghin cu ca ti l c trng phng thc tuyn sinh
i hc v sau i hc ti Hoa K nn trong qu trnh tin hnh, ti s ch
yu s dng phng php nghin cu ti liu lin quan n cng tc tuyn
sinh i hc v sau i hc ca Hoa K v ca Vit Nam.

12
8. Kt cu lun vn
Phn m u
Chng 1: C s l lun v tng quan nghin cu v phng thc
tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa K
Chng 2: Tuyn sinh i hc Hoa K
Chng 3: Tuyn sinh sau i hc Hoa K
Kt lun v kin ngh
Ti liu tham kho

13
 CHNG 1. C S L LUN V TNG QUAN NGHIN CU V
PHNG THC TUYN SINH I HC V SAU I HC HOA K

1.1. C s l lun
1.1.1. Cc khi nim c bn lin quan n phng thc tuyn sinh i hc
v sau i hc
1.1.1.1. Khi nim phng thc tuyn sinh
Phng thc tuyn sinh c hiu nh l cch thc cc c s gio
dc v o to chiu m c nhng hc sinh sinh vin ph hp vi mc tiu
gio dc v o to ca mnh. Ni n phng thc tuyn sinh l ni n rt
nhiu cc kha cnh khc nhau lin quan n cng tc tuyn sinh. Trc ht,
chng ta phi ni n cc tiu chun c p dng trong cng tc tuyn sinh.
Tiu chun tuyn sinh c s khc bit gia cc c s gio dc v o to,
ng thi c s khc bit gia cc nn gio dc khc nhau. cc nc c
nn gio dc pht trin, cc c s gio dc v o to c quyn rt ln trong
vic nh ra cc tiu chun tuyn sinh ring ph hp vi mc tiu gio dc v
o to ca mnh. Theo Hip hi Quc gia v t vn tuyn sinh ca Hoa K
(NACAC), cc trng i hc v cao ng ca Hoa k p dng n 12 tiu
chun khc nhau trong cng tc tuyn sinh [35].
Ni n phng thc tuyn sinh, chng ta khng th khng cp n
quy trnh hay cch thc m cc ng vin np n xin theo hc ti cc trng
cao ng v i hc. Cc trng khc nhau c th p dng cc quy trnh np
n. Trong nn gio dc ca Hoa K, hc sinh nm cui cng ca bc trung
hc ph thng thng thc hin qu trnh np n xin theo hc ti cc trng
i hc v cao ng bt u t ma thu nm trc v kt thc ma xun nm
cui cng ca bc trung hc ph thng. Cc trng i hc v cao ng ca
Hoa K c th p dng mt trong ba chng trnh np n ca ng vin:

14
Chng trnh quyt nh sm, Chng trnh hnh ng sm v Chng trnh
tuyn sinh cun chiu [45].
Trong phng thc tuyn sinh, cc k thi tuyn sinh v cc bi kim tra
tiu chun ho p dng trong tuyn sinh l mt phn khng th thiu c
trong phng thc tuyn sinh, ng thi cn l mt tiu chun quan trng
cc trng i hc v cao ng tuyn chn sinh vin. Cc bi kim tra SAT
v ACT c p dng rt ph bin trong tuyn sinh i hc, trong khi cc
bi kim tra GMAT v GRE li c p dng ch yu trong tuyn sinh sau
i hc ti cc trng i hc v cao ng ca Hoa K [35].
Ngoi tiu chun tuyn sinh, quy trnh tuyn sinh v cc k thi, cc bi
kim tra tiu chun ho c p dng trong tuyn sinh, chng ta cng cn
cp n nhng chnh sch tuyn sinh c p dng trong tuyn sinh i hc
v sau i hc. Trong nghin cu ny, lun vn tp trung ch yu vo cc
kha cnh c bn trong phng thc tuyn sinh lm ni bt ln c trng
ca phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc ca Hoa K trong s so
snh vi phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc Vit Nam.
1.1.1.2. Khi nim nng lc
Khi nim nng lc c hiu di nhiu cch tip cn khc nhau.
Theo cch tip cn truyn thng (tip cn hnh vi), nng lc l kh nng n
l ca c nhn, c hnh thnh da trn s kt hp gia kin thc v k nng
c th. Nng lc c nh gi thng qua kt qu c th quan st c.
Nhiu thp k gn y, nng lc c nhn nhn di tip cn tch
hp. Theo Trn Trng Thu v Nguyn Quang Un th nng lc l tng hp
nhng thuc tnh c o ca c nhn ph hp vi nhng yu cu c trng
ca mt hot ng nht nh, nhm m bo vic hon thnh c kt qu tt
trong lnh vc hot ng y [8]. Cn nh tm l hc ngi Php Denyse
Tremblay th quan nim rng nng lc l kh nng hnh ng, t c

15
thnh cng v chng minh s tin b nh vo kh nng huy ng v s
dng hiu qu nhiu ngun lc tch hp ca c nhn khi gii quyt cc vn
ca cuc sng [21].
Trong nghin cu ny, nng lc c quan nim l kh nng c nhn
p ng cc yu cu phc hp v thc hin thnh cng vic hc tp ca
mnh. Ni cch khc nng lc l t hp nhiu kh nng v gi tr c c
nhn th hin thng qua cc hot ng c hiu qu. Khi m t nng lc c
nhn ngi ta hay dng cc ng t ch hnh ng nh: hiu, bit, phn tch,
khm ph, s dng, xy dng, vn hnh,... Mun nh gi nng lc c nhn
phi xem xt chng trong hot ng. Nng lc ca ngi hc p ng vi
yu cu ca vic hc tp l s tng hp ton b kin thc, k nng, kinh
nghim c tch lu trong qu trnh hc tp ti trng tiu hc, trung hc
v trong thi gian tham gia hot ng x hi thc t c biu hin qua mc
hon thnh vic hc tp ca h.
Nng lc c th hin thng qua hot ng c kt qu. Nng lc di
dng tng th gip c nhn nm bt v gii quyt cc vn thc tin. Cu
trc cc thnh t ca nng lc linh hot, d chuyn ho khi mi trng v yu
cu hot ng thay i. Nng lc c nh gi thng qua vic theo di ton
b tin trnh hot ng ca c nhn nhiu thi im khc nhau. y chnh
l cch m cc nh tuyn sinh dng nh gi nng lc ca ng vin trong
cng tc tuyn sinh.
1.1.1.3. nh gi nng lc
Gi s c hai ngi tng ng nhau v tr tu c nhng c hi
nh nhau hc mt cng vic hoc pht trin mt k nng. H tham gia
cng mt kho o to ti ch hoc cc lp hc, nghin cu cc ti liu
nh nhau v thc hnh cng thi gian nh nhau. Mt ngi trong s h t
c kin thc hoc k nng mt cch d dng; ngi kia c s kh khn

16
v cn nhiu thi gian hn, nu h cng lm ch c k nng tng
ng nhau. Hai ngi ny c s khc nhau v kh nng, nng lc cho s
t c cng vic hoc k nng.
Kh nng, nng lc c xc nh rt a dng nh l kh nng hc tp,
kh nng c th cn thit lm cho vic hc mt cng vic tr nn d rng,
s thch ng, nng khiu, s ph hp, s sn sng, khuynh hng, tm tnh t
nhin hay t c hoc nng lc cho mt hot ng c th, hoc mt thnh
t t nhin ca nng lc.
Cc nh gi nng lc c s dng d on trc s thnh cng
hay tht bi trong vic thc hin nhim v. i vi vic hng dn v lp k
hoch v ngh nghip, cc nh gi nng lc c s dng o lng cc
nng lc khc nhau nh kh nng hc tp chung, kh nng v s, kh nng
v ngn ng, s nhn thc v khng gian, v s nhn thc v cng vic vn
phng. Cc bi kim tra nng lc khch quan c da trn cc bi tiu
kim tra c quy nh v thi gian. Cc kt qu c so snh vi cc tiu
chun theo nhm tui hoc cc tiu chun khc nh c xut i vi
cc iu tra t bo co v cc kh nng thng c thy trong cc h thng
khm ph ngh nghip c tin hc ho. gip mt ngi tm v theo
ui mt ngh nghip, mt kho hc, hoc mt chng trnh tri nghim
cng vic; nh gi nng lc cn thc hin trc vic kim tra thnh tch
hoc nh gi cc k nng.
nh gi nng lc hc tp v kin thc tng hp l phng thc thi
rt ph bin cc trng i hc trn th gii. Xut pht t trit l ngi
hc i hc v sau i hc cn c nng lc t duy sng to hn l nhng
khi kin thc c th, phng thc thi nh gi nng lc ch trng vic
nh gi nng lc t duy logic, kh nng lp lun, phn tch, kin thc tng
hp ca th sinh. Do c chun ha theo hng ny t tt c cc khu (ra

17
, chm bi thi,) nn th sinh khng phi vt v hc theo li thuc lng
kin thc, trnh c tnh trng quay cp khi lm bi v kt qu thi ca th
sinh s phn nh tt hn nng lc thc s ca ngi hc trong vic theo
ui thnh cng cc kho hc m h chn.
1.1.1.4. L thuyt kho th c in
L thuyt kho th c in gi s rng mi ngi c mt im s thc
(true score, t) m c th t c nu nh khng c cc sai s trong o lng.
im s thc ca mt ngi c xc nh nh l im s ng mong i
qua mt s ln thc hin cc bi test c lp. Tht khng may l nhng ngi
s dng bi test khng bao gi quan st c im s thc ca mt ngi, m
ch c th thy c mt im s quan st c (observed score, x). Gi s
rng im s quan st c bng im s thc cng vi mt s sai s. Nh
vy, phng trnh c bn trong l thuyt kho th c in
xi = ti + ei
Trong : xi l im lm bi test ca th sinh i
ti l im thc ca th sinh i ei l sai s
Trong l thuyt kho th c in, sai s c gi thit l i lng ngu
nhin. Sai s i khi c th ln, nh v c th mang gi tr m hoc gi tr
dng,... Sai s h thng trong l thuyt kho th c in c b qua.
V sai s l mt i lng ngu nhin nn vi mt s lng ln th sinh
th trung bnh cng ca sai s ngu nhin bng 0.
N

e i
e i 1
0
N
Khi , trung bnh cng im bi thi ca cc th sinh bng trung bnh
cng im thc ca h, tc l t x . Sai s ngu nhin phi khng c mi
tng quan vi im thc hay ni cch khc mi tng quan gia t v e = 0.
ng thi mi tng quan ca sai s gia hai bi test phi = 0.

18
 im thc ca th sinh i, tc l ti c xc nh nh sau: Khi th sinh i
thc hin k bi test ng nht (nhng bi test ng nht l nhng bi test o
cng mt i lng v bao gm nhng cu hi tng t) th:
k k

x i e i
s 1
ti s 1
k k
k

x is
Khi k kh ln th ti lim s 1
k k
Nh vy, vi mt s bi test ng nht th im thc ca mi th sinh
trong hai bi test phi tng ng nhau, phng sai ca im quan st c
(im lm bi) ca th sinh trong hai bi test cng phi tng ng nhau;
ng thi tng quan ca im lm bi ca th sinh trong hai bi test bt k
phi c cng mt gi tr.
T phng trnh c bn trong l thuyt kho th c in v tnh cht
ca sai s ngu nhin, ta c: var(x) = var(t) + var(e). Phng sai ca im lm
bi test ca th sinh c th chia lm hai phn: Phng sai ca im thc v
Phng sai ca sai s ngu nhin. iu chng t phng sai ca im lm
bi test ca th sinh phi ln bng phng sai ca im thc v phng sai
ca sai s ngu nhin bng 0. Mt iu kin nh gi bi test l t l var(t)
/ var(x) 1. T l ny gi l tin cy (Reliability) ca bi test.
V d, cho hai bi test ng nht 1 v 2. Khi , xi1 = ti1 + ei1; xi2 = ti2
+ ei2 v ti1 = ti2. ng phng sai (Covariance) ca xi1 v xi2 l tng ca 4
phn: ng phng sai gia ti1 v ti2, chnh l var(t); ng phng sai gia ti1
v ei2, bng 0; ng phng sai gia ei1 v ti2, bng 0; v ng phng sai
gia ei1 v ei2, bng 0. Do , cov(x1, x2) = var(t) v mi tng quan gia x1
v x2 chnh bng tin cy ca bi test.
Cng thc khc tnh tin cy trong l thuyt kho th c in:

19
 1. Cng thc phn i: Trong , r l tin cy ca na bi test.
2r

1 r
2. Cng thc d bo ca Spearman Brown: Trong , r l tin cy
ca bi test v l tin cy ca bi test c ko di k ln
kr

1 (k 1)r

3. Cng thc Kuder Richardson (K-R 20): (c p dng vi nhng

cu hi ng/sai, a la chn). Trong , pi l t l s th sinh tr li ng cu
hi i; c2 l phng sai chung ca c bi test; v n l s cu hi ca bi test.
n

pi (1 pi )
n
1 i 1
n 1 c2

Cng thc Kuder Richardson (K-R 21). Trong , c l trung bnh

cng ca c bi test; c2 l phng sai chung ca c bi test; v n l s cu hi
ca bi test.
n (n c )
1 c
n 1 n c2
4. H s Crombach: Trong , i2 l phng sai ca kt qu tr li
cu hi I; c2 l phng sai chung ca kt qu c bi test v n l s cu hi
trong bi test.
n


n i
2


1 i 1
n 1 c2


Hn ch ca l thuyt kho th c in gm c 3 vn : im thc
ph thuc vo kh ca cc cu hi trong bi test; Cha cp n tin

20
cy ca bi test, cha m t bi test mt cch tng th, mc bi test o
tng th sinh nh th no; V cha cp n kh ca cu hi c th
hin qua vic tr li ca th sinh nh th no [7].
1.1.1.5. L thuyt kho th hin i
L thuyt kho th hin i gn vi vic s dng L thuyt hi p IRT
(Item Response Theory). L thuyt hi p c xy dng trn c s khoa
hc v xc sut v thng k. Cc cng trnh quan trng ca L thuyt hi p
ra i vo thp nin cui ca Th k 20 v t c nhiu thnh tu ln,
c cng nhn v p dng ph bin trong thc tin. L thuyt hi p IRT
t nhng thnh tu quan trng nng cao chnh xc ca trc nghim.
L thuyt hi p bao gm mt h thng cc nh lin quan n
tng c nhn tr li cu hi:
1. i lng cn o c hnh dung nh mt ng no (thng
hoc cong) v kt qu o lng c m t nh mt im t trn ng .
Do , i lng cn o c gi thit l phn b lin tc. Tuy nhin, cha c
mt dng phn b c th no c ch ra.
2. iu kin ct yu th sinh tr li c cu hi trong bi test c
xem xt qua hai i lng: Nng lc ca th sinh (tham bin nng lc hay
tham bin th sinh), v kh ca cu hi (tham bin kh hay tham bin
cu hi). Nng lc ca th sinh v kh ca cu hi l nhng i lng
c phn b trn ng c trng c tnh lin tc bao gm cc gi tr ca
i lng cn o. Thng thng, vi cc cu hi c s dng nh c, th
kh ca cc cu hi gi vai tr thang gi tr th hin dc theo ng c
trng ca i lng cn o.
3. L thuyt hi p quan tm n xc sut tr li ng i vi mt cu
hi. Xc sut c th hin l mt hm s ca nng lc th sinh v kh
cu hi v c th c thm mt s tham bin khc nh mc on m,..

21
Nhng hm s xc sut th hin mi quan h gia nng lc th sinh v kh
cu hi khc nhau dn n nhng m hnh l thuyt hi p khc nhau nh
m hnh logistic n gin (m hnh Rasch mt thng s), m hnh Rasch hai
thng s, m hnh Rasch ba thng s, m hnh Partial credit.
4. Xc sut tr li ng mt cu hi c biu th bng mt hm s
lin quan n nng lc ca th sinh (th hin di mt hm s logarit t
nhin). Xc sut l hm P() - mt ng cong c trng ca cu hi
(Item Characteristic Curves - ICC). ng cong i ln khi tng (nng lc
ca th sinh tng th xc sut tr li ng P() tng). ng cong nm
gia hai ng thng y = 0 v y = 1. ng cong nhn hai ng thng y =
0 v y = 1 lm tim cn ngang. P() tin n 0 khi - v P() tin n
1 khi +.
5. Xc sut biu th hm s kh cu hi l (th hin di mt hm
s logarit t nhin) cho ng cong c trng th sinh l hm P() (Person
Characteristic Curves - PCC).
6. trn gi thit xc sut tr li l mt hm s c trng n gin
cho nng lc th sinh. L thuyt hi p c th p dng c vi cc bi
test, cc cu hi phi l cc n th nguyn (unidimensional). Khng mt
cng c o lng no l n th nguyn chnh xc. y c th c mt s
th nguyn ph (minor dimensions) nh hng n vic tr li cu hi. Liu
c hay khng mt cng c l n th nguyn tho ng cn l mt cu hi
quan trng c th ng dng L thuyt hi p.
7. Nu nng lc ca th sinh i c xc nh, khi s hiu bit
ca th sinh i tr li cu hi j khng nh hng n kh nng c c cu
tr li ng i vi cu hi khc.
P[xij = 1 | , xik = 1] = P[xij = 1 | ]

22
 Nu iu sai, ngha l cu tr li i vi cu hi j ph thuc vo
iu g ngoi nng lc . S khng ph thuc ny c gi l s c lp
cc b hay s c lp c iu kin v l kt qu ca tnh n th nguyn.
iu cn ngha l:
I
P[xij = 1, i=1,2,,I | ] = P[ x
i 1
ij 1| ]

8. Hu ht cc m hnh l thuyt hi p s dng xc sut nh mt

hm s ca s khc nhau gia tham s nng lc v tham s kh , tc l
- . Trong m hnh logistic n gin (m hnh Rasch), xc sut th sinh i
tr li ng cu j l:
exp( )
P[xij = 1| ]
1 exp( )

9. Cc kt qu lm bi ca th sinh (kt qu tr li cu hi) c c sau

khi t chc lm mt bi kim tra c s dng tnh tham bin nng lc v
kh. Phng php s dng tnh cc tham bin l phng php c
kh nng ti a (Maximum likelihood).
10. S tnh ton c nh nhng v tr tng i ca cc tham s,
nhng khng phi l nhng v tr thc.
(-)=(+c)(+c)
Sai s ca s tnh ton ny c th tnh c.
So vi L thuyt kho th c in, L thuyt kho th hin i vi c s
l L thuyt hi p IRT c nhng u vit quan trng. Trong l thuyt trc
nghim c in, kh v phn bit ca cc cu hi tnh c s ph
thuc vo mu th sinh c chn th nghim, v nng lc xc nh c
ca th sinh ph thuc vo trc nghim m th sinh thc hin [7].
Vi L thuyt hi p IRT, cc tham s c trng ca cu hi (lin
quan n kh, phn bit, mc on m) khng ph thuc mu th
nh c cu hi (sample-free) v nng lc o c ca th sinh khng ph

23
thuc vo bi trc nghim c th (itemfree) c ly t ngn hng cu hi
c nh c.
Theo L thuyt hi p IRT, mi cu hi c cc thuc tnh c trng
cho n, v mi th sinh mt trnh no c mt nng lc tim n xc
nh, cc thuc tnh v c trng ny khng ph thuc vo php o, hoc ni
cch khc, chng l cc bt bin (invariance).
L thuyt hi p IRT cho php tnh cc hm thng tin ca tng cu
hi v ca c trc nghim v sai s chun ca php o theo cc mc nng
lc tim n ch khng phi mt sai s chun trung bnh chung cho c php o
nh trc nghim c in. T c th thit k mt trc nghim cho php
o chnh xc khong nng lc no m ta mong mun. Hn na, L thuyt hi
p IRT cho php thit k cc trc nghim vi mc tng ng rt
cao m bo cc trc nghim khc nhau c th cho cng mt kt qu
nh nhau khi nh gi nng lc ca mt th sinh no .
1.1.1.6. Cc bi kim tra tiu chun ho
Bi kim tra tiu chun ho (Standardised test) l bi kim tra c
thc hin v chm im theo mt cch thc nht qun hoc tiu chun. Cc
bi kim tra tiu chun ho c thit k bng cch m cc cu hi,
cc iu kin cho quy trnh thc hin, chm im v s din gii l nht
qun v c thc hin v chm im theo mt cch thc tiu chun
c nh trc.
Bt k bi kim tra (test) no m bi kim tra ging nhau c
a ra theo cng mt cch thc cho tt c cc th sinh u l mt bi kim
tra tiu chun ho. Cc bi kim tra tiu chun ho khng cn thit phi l
nhng bi kim tra mang tnh nh , nhng bi kim tra b gii hn thi
gian, hoc l cc bi kim tra a la chn. i lp vi bi kim tra tiu

24
chun ho l bi kim tra khng c tiu chun ho (None-standardised
test). Kim tra khng c tiu chun ho a ra nhng bi kim tra c s
khc bit ln cho cc th sinh khc nhau, hoc a ra cng mt bi kim tra
nhng di nhng iu kin c s khc bit ln (V d, mt nhm th sinh
c cho php thi gian hon thnh bi kim tra t hn nhiu so vi nhm
th sinh tip theo), hoc nh gi th sinh mt cch khc bit (V d, cng
vi mt cu tr li ging nhau c tnh l ng cho th sinh ny, nhng
c tnh l sai i vi th sinh khc).
Cc bi kim tra tiu chun ho c cho l cng bng hn so vi cc
bi kim tra khng c tiu chun ho. S nht qun cng cho php s so
snh ng tin cy hn v cc kt qu thi ca tt c cc th sinh. Cc bi kim
tra tiu chun ho c pht trin v p dng rt ph bin hin nay trong tt
c cc lnh vc trong c lnh vc gio dc. Nghin cu kinh nghim quc
t, c bit l Hoa K, cho thy vic s dng cc bi kim tra tiu chun ho
nhm nh gi nng lc hc tp v kin thc tng hp nh ACT hoc SAT
(dng cho tuyn sinh vo i hc), GMAT, GRE (dng cho tuyn sinh sau
i hc), LSAT (dnh cho nhng ngi hc ngnh Lut), NBPTS (i vi
nhng ngi hc cc ngnh S phm), CLEP (Chng trnh thi cc mn hc
gio dc i cng bc i hc). y l nhng bi kim tra tiu chun ho
c thc hin rt ph bin cc trng i hc hng u trn th gii
trong vic tuyn sinh.
1.1.2. H thng gio dc i hc v sau i hc Hoa K
Ti Hoa K, ch gio dc l bt buc v min ph i vi hc sinh
cho n 16 hoc 18 tui khi hc sinh kt thc bc gio dc ph thng. Sau khi
tt nghip bc trung hc ph thng (Secondary Education), hc sinh ti Hoa

25
K c th tip tc theo ui bc gio dc i hc (Higher Education). H
thng cc trng i hc (universities) v cao ng (colleges) ca Hoa K rt
a dng v phong ph c v loi hnh trng v bng cp c o to.
Mc d hu ht cc c s gio dc ca Hoa K l phi li nhun, tuy
nhin mt s l cc c s gio dc v li nhun. Cc trng i hc v cao
ng ca Hoa K khc nhau v mt mc tiu ca trng. Mt s trng c
th nhn mnh mt chng trnh o to ngh, kinh doanh hoc k thut
trong khi cc trng khc li c th nhn mnh chng trnh ngh thut t
do (liberal arts).
Cc trng cao ng hai nm thng l cc trng nh hng vo
cng ng hoc qun huyn (cn c gi l cc trng cao ng cng ng
community colleges) v c cung cp ngn sch bi chnh quyn bang
hoc chnh quyn a phng. Cc trng cao ng hai nm cp bng cao
ng Associate degree (A.A.). Hc ti cc trng ny nhn chung l c chi
ph khng cao, c bit i vi sinh vin l c dn thuc bang . Cc trng
ny ch yu tp trung vo vic ging dy v thng c s dn xp khp ni
vi cc trng cao ng bn nm cng lp ca bang cho php sinh vin
hc lin thng ly bng c nhn.
Cc trng cao ng bn nm cp bng c nhn ngh thut
Bachelor of Arts (B.A.) hoc bng c nhn khoa hc Bachelor of Science
(B.S.). Nhng trng cao ng bn nm ny chnh l cc vin o to bc
i hc, mc d c mt s trng c th c mt s chng trnh o to
bc sau i hc.
Cc trng i hc o to c bc i hc v sau i hc. C rt nhiu
cc chng trnh sau i hc bc thc s nh Thc s Qun tr Kinh doanh

26
(M.B.A.s) hoc Thc s M thut (M.F.A.s). Bng cp hn lm cao nht l
Tin s (Ph.D.). Cc trng y cp bng Tin s Y khoa (M.O. hoc D.O.)
trong khi cc trng lut cp bng Tin s Lut (J.D. hoc D.L). Cc trng
i hc cng lp v t thc nhn chung l cc vin o to theo nh hng
nghin cu thc hin vic ging dy c bc i hc v sau i hc. Cc vin
o to ny thng c s lng sinh vin rt ln. Hoa K, cc trng i
hc v cao ng cng lp l cc trng c tr cp bi nhng ngi ng
thu v cc chnh ph bang trong khi cc trng i hc v cao ng t thc
l cc trng c chi tr bi ph huynh v sinh vin cng vi s gip v
ti chnh t cc khon ti tr v hin tng ca cu sinh vin.
Cc trng cao ng ngh thut t do (liberal arts colleges) l cc c s
o to bn nm nhn mnh n ging dy tng tc, mc d nghin cu vn l
mt cu phn ca cc vin o to ny. Cc trng cao ng ngh thut t do c
s lng sinh vin nhp hc, quy m lp hc nh hn v c t l sinh vin
ging vin thp hn so vi cc trng i hc. Cc trng ny khuyn khch
mi tng tc gia gio vin v sinh vin vi cc lp hc c ging dy bi
cc ging vin c hu ca trng hn l cc hc vin cao hc tr ging.
Cc trng i hc v cao ng thuc bang do thng c tr cp v
ti chnh bi chnh ph bang nn hc ph c xu hng l thp hn cc trng
t thc. Cc trng ny thng cung cp cc chng trnh hc rt a dng v
s lng sinh vin l rt ln c th ln n hng chc ngn sinh vin. Cc
trng i hc v cao ng thuc bang nhn chung tnh la chn trong cng
tc tuyn sinh thng thp hn so vi cc trng t thc c tnh cnh tranh
cao. Trong nhng nm gn y, do kh nng chi tr ti chnh b hn ch c
th dn n vic nhiu sinh vin la chn cc trng cng lp, cc trng

27
c chnh ph bang ti tr hoc cc trng cao ng cng ng [33]. Mt s
bo co cho thy do s gim ht v ngn sch trong mt vi nm qua m
nhiu trng i hc v cao ng thuc bang ang c gng thu ht tuyn chn
nhng sinh vin khng thuc bang c kh nng chi tr cao hn [14]. Trong
nhng nm qua, cuc cnh tranh cho cc dch v tr tin ngay gia cc vin
o to bc i hc cng lp tr nn gay gt. Cc bo co cng ch ra rng
hc ph ti cc trng i hc cng lp thuc bang tng nhanh hn so vi cc
trng i hc t thc [30].
S 1.1. H thng gio dc ca Hoa K

Ngun: Chronicle of Higher Education (2001)

28
 Trong cc trng i hc ca Hoa K, sinh vin phi tham gia hc tp
trong vng 4 nm, cui kha sinh vin tt nghip c cp bng c nhn
B.A. hoc B.S. hoc c hai bng ny nu c kt qu thi tt. Sinh vin sau khi
tt nghip i hc v c bng c nhn c th tip tc hc tp, nghin cu
chuyn thm mt n hai nm na c th ly bng Thc s. Chng
trnh o to Thc s nhm mc ch phc v cho vic o to chuyn su vo
mt lnh vc c th no . Cc hc vin c th c nhn vo mt chng
trnh o to Thc s nu h c bng c nhn trong lnh vc . Tuy nhin,
c rt nhiu trng hp ngoi l nh vi chng trnh Thc s Qun tr kinh
doanh (M.B.A.) khng cn sinh vin tt nghip i hc c bng c nhn v
lnh vc qun tr kinh doanh vn c th tham gia chng trnh. Khng ging
nh sinh vin ca cc chng trnh i hc, cc hc vin cao hc phi hon
thnh cc mn hc tp trung vo chuyn ngnh chnh ca chng trnh cao
hc. Chnh v vy, cc sinh vin i hc thng phi quyt nh nn chn
chuyn ngnh g trc khi ng k tham gia cc chng trnh Thc s. Sau
khi c bng Thc s, cc hc vin cao hc c th tip tc nng cao trnh
kin thc v nghin cu su v mt ngnh hp no trong vng 2 n 3
nm c th tham gia chng trnh o to v thi ly bng Tin s. bc
o to Tin s, chng trnh o to v nghin cu s tp trung su hn
nhiu so vi bc o to Thc s. Nghin cu sinh thng c bng Thc s
trc khi ng k vo chng trnh o to Tin s, tuy nhin iu khng
phi l iu bt buc i vi mi nghin cu sinh. Nhiu sinh vin tt nghip
i hc c bng c nhn vn c th c tham gia chng trnh o to bc
Tin s nu c kt qu hc tp xut sc bc i hc. Vic hon thnh mt

29
chng trnh o to bc Tin s s ph thuc vo nhiu yu t nh kin thc
nn tng ca nghin cu sinh (Nghin cu sinh c bng Thc s thng
hon thnh chng trnh o to bc Tin s sm hn so vi nghin cu sinh
cha c bng Thc s nu cng tham gia mt chng trnh c th no ); c
im ca ngnh hc; kh nng, ch v s chm ch ca nghin cu sinh; v
c bit l phc tp ca ti nghin cu m nghin cu sinh theo ui.
Thng thng lun n Tin s l kt qu ca mt nghin cu rt di, su rng,
tng hp v mi m v mt lnh vc nghin cu c th, hp [2].
Ma Thu nm 1999, 4096 c s gio dc v o to hu ph thng
trung hc ghi danh 14.8 triu sinh vin trn ton Hoa K [35]. Trong cc
c s gio dc v o to , 2151 c s l cc trng cao ng bn nm v
cc trng i hc, 1276 c s l cc trng cao ng cng ng hai nm v
669 cc trng c quyn s hu. Cc trng c quyn s hu cp cc bng
k thut vin nh k thut vin lm p, k thut vin my tnh,.. Cc trng
i hc c th chp nhn mt s tn ch gn vi cc bng k thut nh l cc
tn ch lin quan bc cao ng nu nh ngi tt nghip cc trng c
quyn s hu lm n xin vo hc bc gio dc cao ng. Ngoi vic cung
cp cc bng k thut, cc trng cao ng cng ng cn cung cp cc bng
cao ng hai nm nh y t, tr l y khoa, chuyn vin laser,... Bng cao ng
hai nm l tng ng vi gio dc cao ng hai nm; chnh v vy, cc tn
ch ny c th c chuyn i khi ngi hc tt nghip cao ng cng ng
ghi danh vo hc bc cao ng. Cc trng cao ng v i hc cung cp cc
bng cp bc c nhn, thc s v tin s.

30
 Bng 1.1. Cch thc t c bng cp
trong cc loi hnh trng ti Hoa k

Loi hnh trng Bng cp t c

Cc trng cao ng v - C nhn
cc trng i hc (2151 - Thc s
trng) o to 4 nm - Tin s
Cc trng cao ng k - C nhn cao ng tng ng vi o to
thut hay cao ng cng ngh nghip 2 nm ti cc trng i hc
ng (1276 trng) o - Ngi hc c bng c nhn cao ng c
to 2 nm th hc chuyn tip ln i hc
Cc trng c quyn - Cc bng cp k thut cao nht
khc (Proprietary schools) - Ngi hc c th hc chuyn tip ln i
(669 trng) hc
Ngun: Chronicle of Higher Education (2001)
S s dng cc tiu chun tuyn sinh i hc v sau i hc Hoa
K c s lin h rt cht ch vi loi hnh ca c s gio dc v o to.
Trong khi 97 % cc c s gio dc v o to cng lp bn nm yu cu
ng vin phi c bng tt nghip trung hc, tuy nhin ch c 83.7 % cc c
s gio dc v o to cng lp hai nm lm iu . Ni bt hn l s s
dng mt chnh sch tuyn sinh m. Nhiu trng cao ng cng ng
cng lp (62 %) thc hin cc chnh sch tuyn sinh m. Thc t ny tri
ngc vi nhng chnh sch tuyn sinh ca cc trng cao ng bn nm
v cc trng i hc khi ch c 7.5 % cc trng thc hin nhng chnh
sch tuyn sinh m. i b phn cc trng cao ng bn nm v cc
trng i hc da vo kt qu thi tuyn sinh v nng lc hc tp bc
trung hc ph thng tuyn chn cc ng c vin.

31
 Bng 1.2. S dng tiu chun tuyn sinh
trong cc loi hnh trng Hoa K

Tiu chun i hc Cao ng k i hc Cao ng k

tuyn sinh cng lp thut cng lp t thc thut t thc
Kt qu thi
92.8 % 39.8 % 86.7 % 69.3 %
tuyn sinh
Th hng
68.4 % 6.4 % 66.1 % 32.0 %
bc THPT
Tuyn sinh
7.5 % 62.4 % 4.4 % 9.3 %
t do
Ngun: Chronicle of Higher Education (2001)

Gn 60 % hc sinh tt nghip trung hc ph thng ghi danh vo cc c

s gio dc v o to sau bc trung hc ph thng. Trong s nhng hc sinh
ghi danh , 47 % ln u tin ghi danh vo mt trng i hc hoc cao
ng, 41 % chn mt c s gio dc v o to 2 nm v 12 % ghi danh vo
mt trng c quyn s hu. Trong s hc sinh ghi danh vo cc trng c
quyn s hu, 9 % cui cng t c bng i hc 4 nm trong khong
thi gian 10 nm. 15 % s hc sinh ghi danh vo cc trng cao ng cng
ng cui cng c c bng i hc 4 nm. Hn na, 65 % s hc sinh
bt u vi mt c s gio dc o to 4 nm t c bng c nhn
trong 10 nm. Mc d c hi tt nghip bc i hc ph thuc rt nhiu vo
loi hnh trng u tin m hc sinh ghi danh vo hc, s chun b hc tp
tt bc i hc dng nh to ra mt s nh hng ln hn. Thm ch, khi
hc sinh bt u tham gia gio dc sau ph thng cc trng cao ng cng
ng, th nhng hc sinh tt nghip THPT c s chun b tt cho vic hc tp
bc i hc c 30 % c hi t c bng c nhn [18].

32
1.2. Tng quan
L mt quc gia rng ln, bao quanh l Canada, i Ty Dng, M-
hi-c v Thi Bnh Dng, Hoa K bao gm 50 bang vi tng din tch
khong 9.629.047 km2. Hoa K c coi l quc gia pht trin nht trn th
gii v mi mt: kinh t, gio dc, khoa hc cng ngh, Trong qu trnh
xy dng v pht trin ca mnh, Hoa K c bit quan tm n vic u t
cho gio dc. Do c th a dng v linh hot ca mnh, do c nhng chin
lc ng n cho gio dc v o to, i ng cc nh tr thc c o to
c bn cng vi s pht trin vt bc i trc ca khoa hc cng ngh, h
thng gio dc ca Hoa K c nhng bc tin di v t c nhiu thnh
tu rt cao, quy m ln vi gn 7.000 trng sau trung hc, tng cng hn 17
triu sinh vin. Vi lch s ca Hoa K v nhn dn Hoa K, t nhiu ngun
gc, nhiu nhu cu, kht vng khc nhau, thc t gio dc Hoa K lun nhy
cm vi nhng im yu v nhn thc c nhng im mnh ca mnh
c th pht trin mt tng lai tt p. Nh gio dc hc ni ting Gunnar
Myrdal tng ni: Trong sut chiu di lch s ca Hoa K, gio dc lun
l nim hy vng ln lao ci bin tng c nhn v x hi. Phn ln cc nh
s hc u nht tr rng rt nhiu tin b v kinh t, chnh tr, khoa hc v vn
ha ca Hoa K t c trong lch s kh ngn ngi ca mnh l nh vo s
pht trin ca gio dc.
H thng tuyn sinh ca Hoa K c bit n nh mt h thng m
v linh hot. Cc tiu ch cc trng i hc cao ng tuyn chn ngi
hc rt a dng nh thnh tch hc tp bc trung hc, im thi tiu chun ho
SAT, ACT, GRE (Graduate Record Examination), hoc GMAT
(Graduate Management Admission Test), cc hot ng ngoi
kho, ti nng, phm cht c tnh, v.v. Hu ht cc trng i hc v cao ng
ca Hoa K yu cu cc ng vin phi thi mt hoc nhiu hn cc bi thi tiu

33
chun ho. Ngoi ra, i vi cc ng vin quc t cn c yu cu tham d
k thi TOEFL (Test of English as Foreign Language) tho mn cc tiu ch
nhp trng.
Cc bi thi tiu chun ho c thit k o lng nhng k nng
ca sinh vin hn l khi lng kin thc ca h. Trong s cc bi thi tiu
chun ho th SAT v ACT l quan trng nht lm cn c tuyn chn ng
vin cho cc trng i hc v cao ng Hoa K. V y cng l hai bi thi
c cc nh gio dc quan tm nghin cu nhiu nht trong h thng tuyn
sinh i hc ca Hoa K. Cng nh k thi tuyn sinh i hc cao ng Vit
Nam, cc k th SAT hay ACT nhn c nhiu quan im tri chiu, mt
bn l quan im ca nhng ngi ng h cn bn kia l nhng ngi khng
ng h. Rt nhiu cc bi bo tri chiu nhau c ng ti trn t New York
Times v nhiu tp ch khc nhau. Cc tc gi c nhiu bi vit v tuyn sinh
i hc ca Hoa K trn t New York Times phi k n Edward B. Fiske
(1998) [23], John Stickney (1998) [31], Deirdre Carmody (1998) [22], Robert
Klitgaard (1985) [37],..
Vit Nam c nhiu tc gi nghin cu v cc vn lin quan n
nn gio dc Hoa K. Tc gi L Hong Vit Lm (2010) c bi vit Nn
gio dc M v mt s vn gi m cho gio dc i hc Vit Nam ti
Hi tho Khoa hc: Gii php nng cao hiu qu qun l gio dc i hc v
cao ng Vit Nam. Trong bi vit ny, tc gi L Hong Vit Lm
cp n h thng gio dc i hc v sau i hc M, ng thi a ra
c nhng nt ni bt nht trong h thng gio dc o to ca M l:
H thng gio dc i hc v sau i hc ca M mang tnh cnh tranh rt
cao; Thc hin tt kim sot gio dc; Gio dc M ra cc mc tiu rt c
th; Ch trng vic nh gi cht lng ging dy v cao trch nhim ca
ging vin; v Ch trng cng tc kim nh gio dc. Tc gi cng a ra

34
xut cho nn gio dc Vit Nam nh: Tng cng cng tc thanh tra v kim
tra cht ch; Thc hin chng trnh gio dc theo h thng tn ch; T chc
nh k hot ng nh gi cht lng ging dy ca ging vin; Tng cng
hp tc trn lnh vc gio dc o to vi Hoa K [2].
Tc gi Phm Th Ly (2004) c bi vit kh chi tit v tuyn sinh
i hc M. Tc gi a ra nhng nhn xt rt khch quan v nn gio
dc M v cp ti nhng vn v tuyn sinh cc trng i hc, cao
ng M trong s so snh vi tuyn sinh i hc, cao ng Vit Nam. Tc
gi cng c rt nhng kinh nghim cn thit cho gio dc i hc ca
Vit Nam trong cng tc tuyn sinh [4]
Tc gi Nguyn c Chnh (2002) c nhng nghin cu kh su sc
v nhng c trng c bn ca h thng gio dc i hc Hoa K cng nh
nhng c trng c bn ca h thng kim nh cht lng gio dc quc
gia ny. Tc gi cng trnh by kh r rng v quy trnh v nhng c im
ca quy trnh kim nh cht lng trong gio dc i hc Hoa K [1].
Tc gi Trnh Ngc Thch (2007) nghin cu v vic o to ngun
nhn lc cht lng cao trong cc trng i hc Hoa K. Trong , tc gi
c bit nhn mnh n mt s chng trnh o to ti nng v d nh
chng trnh o to ti nng khoa hc cng ngh v ton hc, chng trnh
o to ti nng qun l kinh doanh, chng trnh o to ti nng doanh
nghip,.. Cng tc tuyn chn sinh vin vo hc cc chng trnh ny cng
c tc gi cp n l mt qu trnh tuyn chn rt kht khe tm ra
nhng ngi thc s c nng lc tham gia cc chng trnh o to nhm
pht trin nhng ti nng thc s cho sinh vin [6].
Cng tc tuyn sinh i hc v vic ci tin thi tuyn sinh i hc
Vit Nam c tc gi L c Ngc (2007) xem xt mt cch ton din
v lun c v thc tin vic ci tin thi tuyn sinh trong giai on 2002-2006.

35
Tc gi ch ra c nhng iu lm c v cha lm c ca cng tc
tuyn sinh, ng thi a ra nhng nh hng tip tc i mi cng tc thi
tuyn sinh cho cc nm tip theo [5].
Nghin cu xut phng n tuyn sinh cao ng, i hc t nm
2009 ti Vit Nam do tc gi Ng Vn Trung cng vi nhm nghin cu ca
mnh thc hin hon thnh nm 2007. T cc kt qu nghin cu v l lun
v thc tin nh gi hai k thi: tt nghip THPT v i hc cao ng, nhm
tc gi xut cc phng n tuyn sinh cao ng, i hc t nm 2009
theo hng i mi gio dc i hc. Nhm tc gi cho rng khng nn t
chc k thi i hc cao ng trn quy m ton quc v a ra 3 phng n
tuyn sinh i hc cao ng, trong c phng n thc hin vic xt tuyn
vo i hc cao ng t kt qu thi tt nghip THPT [9].
Gio dc i hc Hoa K lun l mt ch hp dn cho cc tc gi
nghin cu gio dc ti Vit Nam. Trong , cng tc tuyn sinh, cng nh
cc c im ca cng tc tuyn sinh c nhiu tc gi quan tm n,
nhng ch yu l dng li mc m t cc hnh thc tuyn sinh m cha i
su nghin cu c trng ca h thng tuyn sinh ca Hoa K. Chnh v vy
m cha a ra c nhng gi xc ng cho ci tin cng tc thi tuyn
sinh i hc v cao ng ti Vit Nam.
Gio dc i hc ca Hoa K khng ch thu ht c nhng nh
nghin cu gio dc ca Vit Nam m cn thu ht kh ng nh nghin cu
gio dc ca nhiu nc trn th gii. Tc gi Trnh Nhc Linh, Trung tm
Nghin cu pht trin gio dc cao ng thuc i hc H Mn Trung
Quc cho rng ch tuyn sinh ca cc trng i hc, cao ng ca Hoa
K c c im ni bt nht l tnh linh hot, a chiu. Tiu ch nh gi
ngi d tuyn rt a dng nh thnh tch hc tp bc trung hc, im thi tiu
chun SAT hoc ACT, cc hot ng ngoi kho, ti nng, phm cht v c

36
tnh,... Cng tc tuyn sinh tu thuc vo tng trng khng ph thuc vo
nhng quy nh g b ca cc c quan qun l gio dc ca Lin Bang hoc
Bang. T nhng phn tch, nh gi v h thng tuyn sinh ca Hoa K, tc
gi Trnh Nhc Linh a ra nhng gi cho tuyn sinh i hc ca
Trung Quc nh ch trng s cng bng v c hi vo i hc cho cc th
sinh, p dng hp l cc tiu ch tuyn sinh a chiu chn c nhng ng
c vin tt nht vo i hc, m rng quyn t ch tuyn sinh cho cc trng
i hc v cao ng, v xy dng h thng thi chia tng, phn loi c th
phn loi c trnh ca hc sinh v chiu m h vo hc cc cp bc
i hc hay cao ng cho ph hp [3].
Nhng nghin cu trong v ngoi nc lin quan n h thng gio
dc v cng tc tuyn sinh ca Hoa K l nhng ti liu ht sc quan trng
phc v cho vic xy dng c s l lun v lm sng t phng thc tuyn
sinh i hc, sau i hc ca Hoa K, t c th a ra c nhng gi
qu bu cho vic i mi cng tc tuyn sinh ca Vit Nam.
1.3. Kt lun Chng 1
S tip cn phng thc tuyn sinh nh gi nng lc trong gio dc
i hc v sau i hc c cp n trong Chng 1. Trong , khi
nim nng lc v nh gi nng lc lin quan n phng thc tuyn sinh i
hc v sau i hc c lm r. Mt khc, cc l thuyt kho th c
a ra, c bit l l thuyt kho th hin i c phn tch mt cch c
th r rng, thy c kh nng ng dng ca cc l thuyt kho th trong
cng tc tuyn sinh, c bit l cc bi kim tra tiu chun ho c ng
dng rt rng ri trong tuyn sinh hin nay khng ch Hoa K m cn
nhiu quc gia c nn gio dc tin tin khc. Cc bi kim tra tiu chun ho
s dng trong cng tc tuyn sinh c xy dng, pht trin da trn c s

37
cc l thuyt kho th v da vo mc tiu nh gi nng lc v kin thc
tng hp ca th sinh, gip cho cc trng i hc v cao ng c th tuyn
c nhng sinh vin, hc vin c nng lc v phm cht thc hin thnh
cng cc kho hc m h la chn.
H thng gio dc sau trung hc ph thng ca Hoa K rt a dng v
phong ph v c loi hnh trng v cc bc o to t o to 2 nm, o to
4 nm n o to sau i hc (Thc s, Tin s). Cc bc hc ca gio dc
sau ph thng trung hc ca Hoa K c tnh lin thng rt cao. Do vy, hc
sinh khng nht thit phi ghi danh thng vo cc trng i hc mi t
c bng c nhn m c th hc lin thng t bc o to thp ln bc o
to cao hn, hay ni mt cch khc t c bng c nhn hoc cc bng
cp cao hn bc sau i hc Hoa K, cc hc sinh tt nghip trung hc
ph thng c th bt u s nghip hc tp ca mnh ngay t cc trng cao
ng 2 nm.

38
 CHNG 2. TUYN SINH I HC HOA K

2.1. Phng thc tuyn sinh i hc

Ni n tuyn sinh i hc Hoa K l ni n qu trnh np n xin
hc hng nm ca cc ng vin theo ui chng trnh i hc cc c s
gio dc v o to bc i hc. Qu trnh ny thng c din ra vo nm
cui ca hc sinh bc trung hc ph thng (thng thng cc ng vin
tui 17 hoc 18). Thi gian np n v hn np n c th thay i ty theo
cc c s gio dc v o to. Tuy nhin, tng th qu trnh np n thng
bt u vo ma thu nm trc v kt thc vo ma xun ca nm cui cng
ca bc trung hc ph thng.
Trong khi np n, th sinh phi np n ring r cho tng trng m
h mun theo hc. Cc trng i hc v cao ng thng c cc mu h s
tuyn sinh ring ca mnh. Mc d vy, vn c mt lng ln cc c s gio
dc v o to s dng mu h s chung. Khng c gii hn v s lng cc
trng i hc v cao ng m mi th sinh c th np n xin hc tr phi h
np n theo cc chng trnh quyt nh sm (early decision) hoc mt
vi chng trnh hnh ng sm (early action). Nhiu c s gio dc v
o to thc thi mt h thng m qua th sinh c th np n mt thi
im khc vi thi hn np chung nht (ngy 01 thng 01 ca nm cui cng
bc trung hc ph thng) gim ti gnh nng cho th sinh v cc nhn vin
tuyn sinh [45].
Chng trnh quyt nh sm cho php th sinh np n sm hn
mt vi thng (thng l ngy 01 thng 11 hoc ngy 15 thng 11). Cc th
sinh ng k vo mt trng i hc theo chng trnh quyt nh sm s
c thng bo kt qu c nhn hay khng vo gia thng 12. Th sinh ch

39
c np n xin hc theo chng trnh quyt nh sm cho mt trng
i hc. Trng i hc c th a ra mt trong ba quyt nh: nhn hc,
t chi, hoc hon li (h s ca th sinh c xp cng vi nhng h s ca
cc th sinh np theo din thng thng). Th sinh c chp nhn theo
chng trnh quyt nh sm ca mt trng i hc th bt buc phi theo
hc ti trng i hc v rt h s khi cc trng khc.
Chng trnh hnh ng sm v c bn l ging vi chng trnh
quyt nh sm. Th sinh c th np h s xin hc sm v bit c kt qu
c c nhn hay khng hoc hon sang nm sau vo khong gia thng 12.
Trong a s cc trng hp, khng ging nh th sinh np h s theo chng
trnh quyt nh sm, th sinh c chp nhn vo mt trng i hc theo
chng trnh hnh ng sm khng bt buc phi theo hc ti trng i
hc . Trong chng trnh hnh ng sm c hai chng trnh ph l
hnh ng sm n la chn v hnh ng sm a la chn. Cc trng
i hc p dng chng trnh hnh ng sm n la chn ch cho php th
sinh np n sm vo mt trng i hc trong khi cc trng khc p dng
chng trnh hnh ng sm a la chn cho php th sinh c th np n
vo nhiu trng i hc khc nhau. Hin nay, ch c 4 trng i hc rt ni
ting Hoa K p dng chng trnh hnh ng sm n la chn l i
hc Harvard, i hc Princeton, i hc Standford v i hc Yale [45].
Chng trnh tuyn sinh cun chiu (rolling admission) c p dng
nhiu trng i hc c s lng th sinh ln. Chng trnh ny cho php cc th
sinh trin vng c th np n vo bt c thi im no gia ma thu v ma
xun. Cc th sinh s nhn c kt qu ch mt vi tun sau . Chng trnh
lm gim s cng thng v mt mi cho cc th sinh bi v h s khng phi np
n cng mt lc ti tt c cc trng i hc m hc mong mun. Tuy nhin,
chng trnh ny cng thng b ch trch ph phn v s thin v i vi nhng

40
th sinh np n sm hn. Cng chnh v vy cc th sinh thng c khuyn
nn np n cng sm cc tt trong trng hp h mun tham gia chng trnh
tuyn sinh cun chiu ca cc trng i hc.
2.2. Tiu chun tuyn sinh i hc
Cc trng i hc v cao ng Hoa K p dng nhng tiu chun
tuyn sinh rt a dng khi la chn cc ng vin. T nm 1989, cc cuc
kho st thng nin bi Hi ng quc gia v t vn tuyn sinh i hc ca
Hoa k (National Association for College Admission Counseling NACAC)
cho bit cc trng i hc v cao ng ti Hoa K s dng t nht l 12
tiu chun c th trong cng tc tuyn sinh [35]. Cc tiu chun tuyn sinh
bao gm im s ca cc bi kim tra tiu chun ho (thng thng l bi
kim tra ACT hoc/v bi kim tra SAT), th hng trong lp hc v im s
bc ph thng trung hc (GPA) (iu ny c th hin trong bng im
bc trung hc c trong h s ca th sinh), mc tham gia cc hot ng
ngoi kho v kh nng lnh o ca th sinh. Nhiu trng i hc v cao
ng cn da vo cc bi lun c nhn ca th sinh v cc bc th nhn xt
ca cc gio vin v cc c vn hc tp ca cc th sinh.
Cc trng i hc v cao ng khc nhau t trng s cho cc tiu
chun tuyn sinh cng khc nhau. Mt s trng rt coi trng im s ca cc
bi kim tra ACT hoc SAT, trong khi mt s trng khc li khng yu cu,
thm ch khng chp nhn im s ca cc bi kim tra ny l mt trong
nhng tiu chun tuyn sinh. Trong 12 tiu chun tuyn sinh m Hi ng
quc gia v t vn tuyn sinh i hc ca Hoa K a ra th c 4 tiu chun
c coi l c nh hng ln nht (trng s ln hn 40 %) trong vic la
chn th sinh ca cc trng i hc v cao ng l: a) im s ca cc
kha hc d b i hc bc trung hc ph thng, b) im s ca cc bi

41
kim tra tuyn sinh tiu chun ho (bi kim tra ACT hoc/v SAT), c) im
s tch lu bc trung hc ph thng (GPA), v d) th hng trong lp hc
bc trung hc ph thng. Cc tiu chun khc trong 12 tiu chun tuyn sinh
do NACAC a ra u c mc nh hng hay mc quan trng khng
vt qu trng s 40 % [13]

Bng 2.1. Mc quan trng tng i

ca cc tiu chun tuyn sinh bc i hc Hoa K

Mc quan trng
TT Tiu chun tuyn sinh tng i (%)/nm
1999 2000
Kt qu hc tp bnh qun ca cc kho d b
1 84.0 77.8
i hc ca ng vin
Kt qu bi thi tuyn sinh tiu chun ho ca
2 54.0 57.7
ng vin
3 im trung bnh ca ng vin bc THPT 42.0 42.6
4 Th hng trong lp hc bc THPT 42.0 33.6
5 Cc bi lun ca ng vin 32.0 19.6
6 Th gii thiu ca t vn hc tp i vi ng vin 19.0 15.5
7 Th gii thiu ca gio vin i vi ng vin 18.0 14.1
8 Kt qu phng vn i vi ng vin 14.0 10.6
9 S phc v cng ng ca ng vin 9.0 8.1
10 S tham gia cc hot ng ngoi kho ca ng vin 5.0 7.0
Mc xut sc trong vic tham gia cc
11 2.0 0.9
chng trnh ca ng vin
12 iu kin v ti chnh ca ng vin 1.0 0.9

42
 Ngun: National Association for College Admission Counseling (2001)
Mc quan trng tng i ca cc tiu chun tuyn sinh c th
thay i theo thi gian. Trong khong thi gian 12 nm t 1989 n 2000,
cc cuc kho st ca NACAC ch ra rng mc quan trng tng i
ca 4 tiu chun tuyn sinh quan trng nht c s thay i. Trong khong
thi gian 12 nm , mc quan trng tng i ca im s trong cc
kha hc d b i hc bc trung hc ph thng tng khng nhiu t
78% (nm 1989) ln 82% (nm 2000). Cng tng t nh vy, mc quan
trng tng i ca im s tch lu bc trung hc ph thng ch tng 1%
t 42% (nm 1989) ln 43% (nm 2000). Tuy nhin, mc quan trng
tng i ca th hng trong lp hc bc trung hc ph thng v im s
ca cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho ca cc th sinh thay i v
tr trong khong thi gian t 1989 n 2000. Mc quan trng tng i
ca th hng trong lp hc bc trung hc ph thng gim t 51% (nm
1989) xung 34% (nm 2000), trong khi mc quan trng tng i
ca cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho ca cc th sinh tng t 44 %
(nm 1989) ln 58 % (nm 2000) [13].
2.3. c trng ca cc bi kim tra tiu chun ho trong tuyn sinh i hc
Khi nghin cu v s s dng cc tiu chun trong tuyn sinh i hc
t khi c s xut hin ca cc trng i hc v cao ng Hoa k, ngi ta
ch ra rng c 4 giai on c xc nh r rng: tnh ch quan; nghin
cu cho s ng nht; nghin cu cho tnh khch quan, v tm kim mt cch
tip cn ton din i vi cc tiu chun tuyn sinh [13].
Trong khong thi gian gia nhng nm 1600 v 1800, cc tiu chun
tuyn sinh l kh mang tnh ch quan v mang tnh c th, ring c ca tng
trng. Hu ht nhng nm ca Th k 18, hiu trng ca cc trng i
hc v cao ng trc tip phng vn cc ng vin. Cc cuc phng vn

43
nhm mc ch kim tra kin thc ca cc ng vin v ngn ng c in, kh
nng c v t cch o c ca cc ng vin. Bn cht ca cc bi c v
nh ngha v t cch o c ca cc ng vin thay i t trng ny n
trng khc v t hiu trng ny n hiu trng khc, khng theo mt
khun mu c th no. S suy xt mang tnh gio l v cch hiu ca hiu
trng cc trng i hc v cao ng gp phn rt ln cho s khc bit
trong thc tin v tuyn sinh ca cc trng [20].
Qu trnh tuyn sinh v tiu chun tuyn sinh c p dng thc s
thay i trong khong thi gian na sau ca Th k 19 khi s lng ca cc
gio s i hc c tng ln. i ng ging dy ca cc trng cui cng
lm gim bt trch nhim ca cc hiu trng trong vic thc thi qu trnh
tuyn chn sinh vin cho trng. iu ng tic l cc tiu chun tuyn sinh
i hc trong giai on tr nn c nhiu mu thun, tri chiu khi m
cc trng i hc khc nhau v cc ban chuyn mn khc nhau ban hnh
nhng tiu chun tuyn sinh ring. Kt qu ca s ln xn ny lm cho cc
trng d b i hc trong Th k 19 phi chun b cho sinh vin ca h t
nhng tiu chun tuyn sinh m cc trng i hc, cc ban chuyn mn
buc sinh vin phi tun theo [32].
Nghin cu tm s kt ni gia chng trnh hc bc trung hc ph
thng v chng trnh hc bc i hc l c trng ca khong thi gian gia
nm 1893 v 1900. Trong nm 1893, 10 trng i hc t thc quan trng
nht ng ban hnh nhng tiu chun tuyn sinh ging nhau. Cc trng
i hc ny cng xut, khuyn ngh mt chng trnh hc chung m tt
c cc trng trung hc ph thng nn chp nhn chun b cho hc sinh
nhng iu cn thit cho vic hc tp bc i hc. Chng trnh hc bc
trung hc ph thng c xem l yu t quan trng nht m bo cho
hc sinh tt nghip bc trung hc ph thng c nng lc, kin thc v thi

44
 cn thit c th t c thnh cng bc i hc. Su nm sau , cc
trng i hc tng t nhau thnh lp c quan kim nh u tin, C
quan Kim nh vng Trung Bc (the North Central Accreditation NCA).
NCA c giao trch nhim thit lp mt s thng nht v chng trnh hc
v cc tiu chun c p dng trong gio dc i hc [13].
Vi s thnh lp ca U ban Kim tra u vo i hc (College
Entrance Examination Board), gi tt l U ban i hc (College Board - CB)
nm 1900, nghin cu cho s thng nht v chng trnh hc sm c b
sung vi s thng nht trong cc tiu chun tuyn sinh. c thnh lp ban
u bi 14 trng i hc t thc, U ban i hc (CB) bt u hnh thnh
nhng tiu chun tuyn sinh chung. Nhng tiu chun tuyn sinh u tin ny
chn hnh thc ca nhng bi lun lm tiu chun tuyn chn. Nm 1901,
973 ng vin i hc vit 7889 bi vit cho nhng kim tra u tin c
t chc bi U ban i hc (CB). Nhng bi kim tra kim tra s hiu bit
v cc mn hc c th ca cc th sinh v khng c xc nh kh nng
hc tp ca th sinh [32].
T nhng nm 1920 n nhng nm 1960, nghin cu cho s khch
quan kt hp yu cu v s thng nht trong cc tiu chun tuyn sinh.
Trong khong thi gian ny, cc bi kim tra tuyn sinh nhn c s tha
nhn nh l mt cng c chnh hon thin tnh khch quan trong tuyn
sinh [32]. S s dng cc bi kim tra khch quan trong tuyn sinh i hc
c to iu kin rt ln bi s pht trin m rng v s kim tra qun s
trong Chin tranh Th gii ln th Nht. Nm 1925, U ban i hc (CB)
quyt nh pht trin cc bi kim tra nng lc m c th a ra c mt ch
s v nng lc ca ng vin thc hin thnh cng chng trnh hc bc
i hc. Mt nm sau , K kim tra nng lc hc tp (the Scholastic
Aptitude Test - SAT) u tin c thc thi i vi 8040 ng vin i hc.

45
Bi kim tra, c ngun gc t cc bi kim tra ch s thng minh (Intelligence
Quotient IQ) c pht trin u tin bi Alfred Binet, c thit k
o lng nng lc hoc kh nng tr tu bm sinh ca hc sinh [27]. Trong
nhng nm 1940, s ph bin ca SAT c m bo khi Trng i hc
California quyt nh yu cu thc hin bi kim tra i vi tt c cc ng
vin ca Trng [27]. Nm 1959, Chng trnh Thi tuyn i hc Hoa K
kt hp vi U ban i hc (CB) trong vic cung cp nhng bi kim tra
khch quan tiu chun ho. Bi kim tra ny c bit n nh l bi kim tra
ACT, c thit k o lng nhng k nng ton hc v thuyt trnh,
nhng k nng c cho rng l rt cn thit thc hin qu trnh hc tp
bc i hc. Khng ging nh bi thi SAT, bi thi ACT nhm vo vic o
lng mc tinh thng ca hc sinh trung hc ph thng v kin thc v
cc k nng lin quan n bc i hc [13].
Tham gia bi kim tra tiu chun ho SAT l bc u tin la chn
mt trng i hc v cao ng Hoa K. Cc bi kim tra tiu chun ho
SAT c s hu, xut bn v xut bn bi U ban i hc (CB), mt t chc
phi li nhun Hoa K. Bi kim tra SAT nhm mc tiu kim tra s thnh
tho ca hc sinh v vic c, vit v ton hc, nhng mn hc c ging
dy hng ngy trong cc lp hc bc trung hc ph thng. Nhng kin thc
v k nng l rt quan trng cho s thnh cng trong hc tp bc i hc
v trong sut cuc i ca ngi hc.
Trong thc t c hai loi bi kim tra tiu chun ho SAT: Bi kim tra
SAT lp lun (SAT Reasoning Test hoc SAT-I Test) v Bi kim tra SAT
mn hc (SAT Subject Test hoc SAT-II Test). Bi kim tra SAT-I bao gm
3 phn chnh: c bnh lun, Ton v Vit. Mi phn nhn c mt im s
trn thang im t 200 n 800 im. Tt c cc im s u l bi s ca 10.
Tng im ca bi kim tra SAT c tnh ton bng cch cng dn im s

46
ca c 3 phn. Bi kim tra SAT-II bao gm 20 bi kim tra tiu chun ho
a la chn c a ra theo cc mn hc ring bit. Hc sinh s la chn
nhng bi kim tra c trng no l hon ton ph thuc vo yu cu tuyn
sinh u vo ca cc trng i hc v cao ng m hc sinh c k hoch
ng k d tuyn.
Hng nm, Hoa k c trn 2 triu hc sinh bc trung hc ph thng
tham gia k thi SAT vi hy vng im s bi kim tra SAT cao c th m
ra nhng cnh ca n vi nn gio dc i hc y trin vng. Hu ht cc
trng i hc v cao ng xem xt bi kim tra SAT nh l mt cng c
quan trng trong vic nh gi nhng sinh vin i hc trin vng. Cc bi
kim tra tiu chun ho nh SAT l cc cng c quan trng i vi cc
trng i hc v cao ng so snh nhng sinh vin tham gia ng k d
tuyn t cc loi trng ph thng trung hc khc nhau v cc khu vc khc
nhau trn khp Hoa K v thm ch l cc nc khc ngoi Hoa K. Hn na,
bi kim tra SAT cng kim tra mt s nhn thc m thng thng khng c
trong chng trnh gio dc bc trung hc ph thng nh cc k nng c,
ng php v t vng. Bi kim tra SAT m bo rng nhng sinh vin i
hc trin vng c nhng k nng c bn ny tham gia hc tp thnh
cng bc i hc.
Bi kim tra tiu chun ho ACT l mt trong hai bi kim tra tiu
chun ho c s dng bi cc trng i hc v cao ng c gng so
snh cc hc sinh tt nghip trung hc ph thng bng mt cng c tiu
chun ho cho cc mc ch trong cng tc tuyn sinh. Bi kim tra tiu
chun ho ACT nhm mc tiu o lng nhng iu m hc sinh c
hc trong cc kho hc bc trung hc ph thng cc mn Ting Anh, ton

47
v khoa hc. Do cc bi kim tra tiu chun ho ACT c da trn nhng g
c ging dy trong chng trnh gio dc bc ph thng, v th m
cc hc sinh thng cm thy thun li hn vi bi kim tra tiu chun ho
ACT so vi cc loi bi kim tra khc. Bi kim tra tiu chun ho ACT cng
cung cp cho ngi tham gia bi kim tra vi mt s tm tt v mi quan tm
c th m cung cp nhng thng tin gi tr i vi ngh nghip v xy dng
k hoch gio dc, v mt phn l lch ca hc sinh iu cung cp mt l
lch tng hp y v cng vic ca mt hc sinh trong trng trung hc
ph thng v nhng k hoch trong tng lai ca h.
Bi kim tra tiu chun ho ACT c 4 bi tiu kim tra (subtests) v phn
Ting Anh (75 cu hi trong thi gian 45 pht), phn ton (60 cu hi trong thi
gian 60 pht), phn c (40 cu hi trong thi gian l 35 pht) v phn khoa hc
(40 cu hi trong thi gian l 35 pht). Trong bi kim tra tiu chun ho ACT
cng c mt phn kim tra vit tu chn c cng thm 30 pht vo thi gian
ca bi kim tra ACT. Mi phn trong bi kim tra tiu chun ho ACT c gi
tr tng s im l 36 im v khng c s tr im i vi vic on m trong
bi kim tra ACT, chnh v th hc sinh cn c gng tr mi cu hi trn bi
kim tra ACT. im s tng hp c bo co l im bnh qun ca tt c cc
bi tiu kim tra v cng c s im ti a l 36.
Hoa K, SAT I v ACT l cc dng bi thi kim tra u vo i hc
c thc hin ph bin nht vi hn 2 triu bi kim tra SAT I [27] v 1.7
triu bi kim tra ACT [10] c thc hin hng nm. Cc bi kim tra
phc v tuyn sinh t c s dng hn bao gm bi kim tra ting Anh tng
hp (TOEFL) i vi cc c nhn m ngn ng u tin ca h khng phi l
ting Anh; Cc bi kim tra c s nn i hc (College Base Test) c p

48
dng kim tra nng lc ca hc sinh v c, vn hc, vit, ton, s hc,
lch s, khoa hc x hi, cng vic trong phng th nghim v ngoi thc a;
v rt nhiu cc bi kim tra u vo khc do cp bang quy nh [13].
SAT I l bi kim tra tuyn sinh i hc lu i nht. c bt u t
nm 1926 v khi SAT I c gi l SAT (the Scholastic Aptitude Test),
khi u l bi kim tra ton bi lun. Cc cu hi a la chn c a
vo bi kim tra SAT nm 1935 v n nm 1956, bi kim tra ny hon
ton l cc cu hi a la chn [32]. Bi kim tra SAT c d nh nh l
mt s ch dn khng nh nng lc ca mt sinh vin thc hin cc
nhim v hc tp bc i hc. Gia nhng nm 1990, U ban i hc
(CB), c quan thc thi SAT i cc t vit tt thnh SAT I v i tn ca
n thnh Bi kim tra thnh tch hc tp (the Scholastic Achiement Test).
Hin nay bi kim tra ny c gi n gin l bi kim tra SAT I nh l
mt tn ring ch khng phi l mt t vit tt. Theo U ban i hoc (CB),
bi kim tra SAT I c p dng o lng kh nng lp lun ton hc v
t ng ca hc sinh. C th, phn T ng kim tra kh nng ca sinh vin
hiu v phn tch cc bi c, nhn bit cc mi quan h gia cc phn trong
mt cu v to lp cc mi quan h gia cc cp t. Phn Ton hc kim tra
kh nng ca sinh vin gii quyt cc vn s dng i s, s hc v
hnh hc. C hai phn ca bi kim tra SAT I c im s c phn b t
200 n 800 im. im bnh qun cho c hai phn l khong 500 im. S
chun ho hoc lp thang im ca im s cc bi thi m bo cc im s
c phn chia theo cc thang im c nh cho php so snh im s
theo thi gian c thc hin t nm 1941.

49
 Chng trnh kim tra i hc Hoa K (the American College Testing
Program) p dng bi kim tra ACT u tin vo nm 1959 v nm sau ,
tt c 50 bang ca Hoa K bt u s dng ACT [10]. C ngun gc t cc
bi kim tra bc trung hc ph thng c s dng rt k lng, bi
kim tra ACT c thit k kim tra thnh tch v tr tu trong rt nhiu
lnh vc mn hc bc trung hc ph thng. Cc bi kim tra ACT hin nay
gm 4 phn: Ting Anh (s s dng v cc quy trnh), Ton (s hc, i s,
hnh hc, v lng gic), c (cc nghin cu x hi, khoa hc t nhin v
vn hc ngh thut) v Khoa hc (lp lun khoa hc). im s phn b t 1
n 36 cho mi phn ca bi kim tra. im kim tra ca chung ca bi kim
tra ACT l im s bnh qun ca c 4 phn [32]. Cng ging nh cc bi
kim tra SAT, im s ca cc bi thi ACT c phn chia theo cc thang
im to nn s so snh im s theo thi gian. Nm 2001, im s chung
bnh qun ca bi kim tra ACT l 21.0 im v ch c 01 trong 12000 th
sinh t im ti a 36 im [10].
Trong khong na sau ca Th k 20, cc bi kim tra tiu chun ho
c tn thng nh l mt cch thc khng t nh gi mt cch
tin cy nh gi nng lc hc tp bc i hc ca hc sinh tt nghip trung
hc ph thng. S s dng cc bi kim tra tiu chun ho c tng
cng bi s tng trng mnh v s lng th sinh ghi danh vo cc trng
i hc sau Chin tranh Th gii ln th Hai. Cc bi kim tra tiu chun ho
cho php nhng nhn vin tuyn sinh i hc ca cc trng c th x l
mt cch hiu qu v kinh t hng nghn ng vin i hc. Sau , cc bi
kim tra tiu chun ho ni chung v bi kim tra SAT ni ring hon
thnh mt vai tr khc: mt thc o cht lng ca cc c s gio dc o

50
to. y l iu d thy t cc Bo co Th gii v Tin tc Hoa K hng nm
c xut bn t nm 1985 [13].
Bng 2.2. im SAT bnh qun ca sinh vin nm th nht (1998)

Tn trng i hc v cao ng im s SAT

Cc trng i hc v cao ng c mc tuyn chn thp hn
i hc Denison 1020
i hc Bang Pennsylvania 1038
i hc Miami (Bang Ohio) 1073
i hc Tulane 1080
i hc Bc California, Chapel Hill 1080
Cc trng i hc v cao ng c mc la chn cao hn
Cao ng Bryan Mawr 1370
i hc Yale 1360
Cao ng Swathmore 1340
i hc Columbia 1330
i hc Rice 1316
Ngun: Chronicle of Higher Education (January 24, 2000)

Trong nhng nm gn y, cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho

tr thnh ch cho s ch trch ang tng ln i vi cu hi v gi tr
ca chng nh l nhng php o v s thnh t bc i hc ca sinh vin.
Rt nhiu tc gi nh Adelman C. (1999), Hiss W. C. (1993) v Miller D.
W. (2001) c quan im ch trch v cc bi kim tra tiu chun ho c s
dng nh l mt tiu chun tuyn sinh quan trng. Healy (1999) v Olivas
(1997) chn ra s tc ng hn tp i vi tc ngi thiu s v nhng
sinh vin i hc c thu nhp thp nh l mt hn ch, yu km khc ca cc

51
bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho (xem Bng 2.3 v 2.4). Nm 1999,
Vn phng v quyn cng dn ca B Gio dc Hoa K (the U.S. Education
Departments Office for Civil Rights) tng t cnh bo cc trng i
hc rng vic s dng cc bi kim tra tiu chun ho c th c s phn bit
i x bi v im s ca cc ng vin thuc nhng tc ngi thiu s, c
bit l ngi Hoa K gc Phi v M La tinh thua km kh nhiu so vi im
s ca cc ng vin da trng [27].

Bng 2.3. S khc bit v im s SAT

ca hc sinh thuc cc tc ngi khc nhau

im s SAT ca hc sinh thuc cc tc ngi khc nhau

Xut thn SAT SAT SAT
ca hc sinh (Phn Ng vn) (Phn Ton) Tng s
Gc 498 560 1058
Gc u 527 528 1055
Ngi bn x 484 481 965
Gc M La- tin 463 464 927
Gc Phi 434 422 856
Ngun: Chronicle of Higher Education (September,17, 1999)

S tranh ci v cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho c y

ln cao bi bi li khuyn co ca Gim c Atkinton ca h thng i hc
California l dng vic yu cu hc sinh trung hc ph thng phi tham d cc
bi kim tra SAT v chuyn cc qu trnh tuyn sinh t vic s dng cc khun
mu mang tnh nh lng c xc nh mt cch hn hp v thay vo l
vic thc hin cc tin trnh xem xt cc ng vin mt cch ton din v tng
hp [15]. y l iu ht sc nghch l v s khuyn co v s thay i trong

52
s dng cc tiu chun tuyn sinh li n t mt trng m c cng rt ln
trong vic ph bin ho cc bi kim tra SAT gn 60 nm v trc [27].
Bng 2.4. S khc bit v im s SAT ca
hc sinh thuc cc gia nh c thu nhp khc nhau

im s SAT ca hc sinh thuc cc

gia nh c thu nhp hng nm khc nhau
Thu nhp SAT SAT SAT
hng nm (Phn Ng vn) (Phn Ton) Tng s
$100000 559 571 1130
$80000-$99999 539 543 1082
$70000-$79999 527 531 1058
$60000-$69999 520 523 1043
$50000-$59999 514 516 1030
$40000-$49999 505 506 1011
$30000-$39999 493 493 986
$20000-$29999 476 478 954
$10000-$19999 449 458 907
$9999 427 444 871

Ngun: Chronicle of Higher Education (September,17, 1999)

Quyt nh ca Gim c Atkinton th hin du mc ca mt k

nguyn mi trong tuyn sinh c c trng bi cc tiu chun tuyn sinh i
hc thay th cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho m c th khng nh
s thnh cng ca sinh vin bc i hc v cao hn, trong khi m bo c
s cng bng trong qu trnh tuyn sinh (Adelman, 1999b; Olivas, 1997; Gose
& Selingo, 2001). Trng i hc Texas v cc trng i hc cng lp

53
Bc California cng ang cn nhc vic t b cc bi kim tra SAT. Tng t
cc trng i hc nh i hc Harvard, i hc MIT v i hc Michigan
ang xem xt thay th bi kim tra SAT vi cc bi kim tra hc sinh trung
hc trong bang c thc hin gn y.
2.4. S tranh lun v cc bi kim tra tiu chun ho trong tuyn sinh i hc
T lu c xem nh l mt trong nhng h thng i hc cng lp
c nh hng nht ti Hoa K, chnh sch mi v chm dt s dng bi
kim tra SAT I trong tuyn sinh ca h thng i hc California nu c
thc thi s c th lm thay i cch thc m cc trng i hc sng lc cc
ng vin i hc [27].
S tranh ci v vic s dng cc bi kim tra tiu chun ho (SAT v
ACT) v kh nng ca chng o lng s chun b v s sn sng cho vic
hc tp bc i hc theo mt cch thc khch quan. Thc t, nhng bi
kim tra khch quan ny rt d dng c p dng, cho im v so snh gia
cc sinh vin. y l nhng iu ht sc thun tin so vi cc tiu chun
tuyn sinh thay th khc. Nhng iu thun li ny lun c cn b, nhn
vin tuyn sinh ti cc trng i hc v cao ng n nhn. S s dng cc
bi kim tra tiu chun ho c xem nh l mt c ch m bo gii trnh
trch nhim x hi v pha nhng nh lp php bang v nhng cn b x hi
lm tng thm s ph bin ca cc bi kim tra tiu chun ho.
Nhng ch trch v cc bi kim tra tuyn sinh khch quan l rt a
dng, phc tp. Mt s tm thy s kt ni yu gia bi kim tra v nhng g
m hc sinh c dy bc trung hc ph thng. Mt s khc cho thy
phm vi hn ch v kh nng v nng lc m cc bi kim tra tiu chun ho
c th o c. S nh gi v suy ngh mang tnh ph phn i vi ngh

54
thut v nhng k nng gii quyt nhng vn phc tp ch l mt vi nng
lc m mt bi thi 3 ting ng h kh c th nm bt c [34]. C mt s
ch trch khc cho rng cc bi kim tra tiu chun ho c nhng hu qu tiu
cc i vi cc trng trung hc c s v trung hc ph thng khi chng
c s dng cho cc mc ch v gii trnh trch nhim. Cc trng hc bt
u chuyn hng t thc hin theo chng trnh hc sang dy cc bi kim
tra, th tiu mc ch chnh ca gii trnh trch nhim l tng cng s
chun b v s sn sng cho vic hc tp bc i hc [32] [34].
Trong tt c cc ph phn v cc bi thi tuyn sinh th s thiu hp l
ca cc bi thi tuyn sinh trong vic xem chng l nhng d on trc v s
thnh cng ca cc sinh vin bc i hc l c sc thuyt phc nht. Hai
php o s thnh cng ca sinh vin i hc thng c s dng l im s
bnh qun bc i hc (GPA) v s hon thin bng cp.
Bng 2.5 tm tt mi tng quan gia kt qu hc tp i hc nm hc
th nht (GPA) v cc bi kim tra tiu chun, thnh tch hc tp bc trung
hc ph thng i vi 2 trng i hc cng lp v cc trng i hc v cao
ng thnh vin ca U ban i hc (CB). Trong c ba trng hp, cc bi
kim tra tuyn sinh tiu chun ho gii thch c mt t l nh i vi s
bin ng ca ch s GPA ca sinh vin i hc. Trong khi , thnh tch hc
tp bc trung hc ph thng c th gii thch c tng ng hoc tt
hn cc bi kim tra SAT hoc ACT nh l nhng d on v s thnh cng
ca sinh vin bc i hc. Trng i hc Houston c ch s im GPA
ca sinh vin nm th nht vo nm 1998 l cao nht. , bi kim tra ACT
gii thch c 26 % s bin ng im s GPA. iu cng c ngha 74 %
khc ni ln thnh tch ca sinh vin nm th nh th no khng lin quan

55
g n kt qu ca cc bi kim tra ACT u vo. Nghin cu c thc hin
bi U ban i hc (CB) ng h nhng nhn nh trn [17].
Bng 2.5. S tng quan gia cc tiu chun tuyn sinh
v kt qu hc tp ca sinh vin i hc nm th nht (GPA)

Cao ng
i hc Houston U ban i hc
Utah Valley State
UH * GPA (CB)
Tiu chun tuyn sinh UVSC * GPA
% gii % gii % gii
r* thch bin r* thch bin r* thch bin
ng ng ng
Thnh tch hc tp
THPT (GPA hoc th .461 21 % .517 27 % .36 13 %
hng trong lp)
ACT .366 13 % .508 26 % - -
SAT - - 0.478 23 % 0.35 13 %
SAT + Thnh tch hc
tp THPT (GPA hoc .44 19 %
th hng trong lp)

(r*: H s tng quan)

Ngun: Alberto F. C. v Kurt R. B (2001)
Bi kim tra SAT ch gii thch c 13 % v s bin ng ca ch s
GPA ca sinh vin i hc nm th nht. Hay ni cch khc, 87 % thnh tch
hc tp ca sinh vin i hc khng ph thuc vo kt qu ca bi kim tra
u vo SAT. U ban i hc cng ch rng s tng quan ln nht t
c khi thnh tch hc tp bc trung hc ph thng v kt qu ca bi
kim tra c kt hp vi nhau. Minh chng ny c s dng khuyn
co s s dng tip tc kt qu ca bi kim tra SAT nh l nhng d on

56
ph hp v thnh tch hc tp bc i hc bng cch kt hp im s bi
kim tra SAT vi thnh tch hc tp bc trung hc ph thng [13].
Bng 2.6 tm tt mi tng quan gia s hon thin bng cp i hc.
Cng ging nh GPA, t l phn trm bin ng gii thch c trong vic
hon thin cc kho hc i hc bi im s cc bi kim tra tuyn sinh tiu
chun l kh nh. Mt nghin cu i vi sinh vin ca i hc Utah Valley
State ch ra rng ch c 9 % s bin ng trong vic hon thnh bng cp bc
i hc c gii thch bi im s ca bi kim tra ACT [13]. Cng tng t
vy, Burton v Ramist (2001) cho bit im s ca bi kim tra SAT cng ch
gii thch c 11% s bin ng trong vic hon thnh bng cp bc i
hc. Ni mt cch khc, c n 90 % s bin ng trong vic hon thnh
bng cp bc i hc khng th gii thch c bi cc bi kim tra ACT
hoch SAT. S kt hp ca SAT v thnh tch hc tp bc trung hc ph
thng thm ch cn km tnh d on v vic hon thnh bng cp bc i
hc ca sinh vin, ch gii thch c 8 % bin ng [17].

Bng 2.6. Mi tng quan gia cc tiu chun

tuyn sinh v s t c bng cp bc i hc

Cao ng
U ban i hc (CB)
Utah Valley State
Tiu chun tuyn sinh
% gii thch % gii thch
r* r*
bin ng bin ng
Thnh tch hc tp THPT (GPA
.342 12 % .29 8%
hoc th hng trong lp)
ACT - - .33 11 %
SAT .302 9% - -
SAT + Thnh tch hc tp THPT
- - .29 8%
(GPA hoc th hng trong lp)

57
 (r*: H s tng quan)
Ngun: Alberto F. C. v Kurt R. B. (2001)
Nh vy, vic s dng cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho nh
l mt s d on cho s hon thin bng cp bc i hc cha thc t
c nh mong mun. Bn thn U ban i hc (CB) cng tha nhn rng
nhn t quan trng nht chnh l bng im kt qu hc tp ca hc sinh
bc trung hc ph thng v cc im s ca bi kim tra SAT nh l phn b
sung trong vic nh gi nng lc v kh nng hc tp bc i hc ca cc
ng vin trong cng tc tuyn sinh (College Board, 2001).
Trong khi U ban i hc (CB) nhn ra mi tng quan lng lo gia
im s cc bi kim tra v GPA bc i hc, s hon thin bng cp bc i
hc, h trch nhim cho s lin quan lng lo ny cho iu c m t l
cc phn tch mang tnh nhn to, khng thc t [17]. S gii hn v thang
im s ca cc bi kim tra SAT, nhng s khc bit trong vic chm im
v nhng khc bit trong cc kho hc m cc trng i hc v cao ng
cung cp c xem nh l mt s yu t c th gii thch cho s tng quan
thp c d tnh trc. Cc nh nghin cu cho U ban i hc (CB) cho
rng nu nh cc yu t do con ngi to nn c loi b i th mi tng
quan thc s gia cc bi kim tra SAT v cc php o v thnh cng ca
sinh vin bc i hc s c tng ln [16].
Mc d c rt nhiu cc bo co thng k tm kim bng chng v
s ph hp ca cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho nh cc nghin cu
ca Bridgeman v cng s (2000), Burton v Ramist (2001), Camara v
Echternacht (2000) v Camara & Schmidt (1999) th cc c gi ca h cng
khng ht nhng hoi nghi. c nhiu bo co nghin cu tranh lun v
vn ny gi cc cch thay th cho cc bi kim tra tiu chun ho

58
tuyn sinh u vo. Trong kim tra v cch thc hon thin bng cp i vi
c mt th h hc sinh tt nghip bc trung hc ph thng, Adelman (1999)
cho rng cht lng v sc mnh ca chng trnh bc trung hc ph thng l
tiu ch tt nht on trc s thnh cng ca sinh vin bc i hc.
Adelman cho rng nhng hc sinh tham gia cc kho hc tng cng bc
trung hc ph thng, c bit cc kho hc v ton th d c chp nhn vo
cc trng i hc v thi gian hon thin bng c nhn 4 nm cng ngn
hn. B sung cho nghin cu ca Adelmen, Cabrera v La Nasa (2001);
Cabrera, La Nasa v Burkum (2001) thy rng s chun b k lng cho vic
hc tp bc i hc to iu kin thun li cho hc sinh tt nghip bc trung
hc ph thng, np h s vo i hc v cao ng, lin thng t cao ng
cng ng 2 nm ln i hc cng nh vic t c bng cp bc i hc.
Hiss (1993) kim tra nhng nh hng ca chnh sch c thc hin
Trng Cao ng Bates, mt trng t thc bang Main l cc im s SAT
l tu chn trong tuyn sinh. Hiss thy rng khng c s khc bit thng k
ln v GPA bc i hc gia nhng ngi c np im SAT v nhng
ngi khng np im SAT.
2.5. Kt lun chng 2
Phng thc tuyn sinh i hc ca cc trng i hc v cao ng
ca Hoa K rt linh hot cho php hc sinh tt nghip trung hc ph thng
c nhiu la chn ghi danh vo hc ti nhiu trng i hc v cao
ng khc nhau. Thi im cc th sinh lm h s d tuyn v np cho cc
trng i hc v cao ng cng rt linh hot. iu lm gim p lc rt
nhiu i vi cc th sinh tham gia d tuyn vo cc trng i hc v cao
ng ca Hoa K.

59
 Tiu chun tuyn sinh ca cc trng i hc v cao ng ca Hoa K
rt a dng, trong im s ca cc k thi u vo c nh gi l tiu
chun quan trng nht cc trng tuyn chn sinh vin. Cc k thi u
vo trong tuyn sinh vo cc trng i hc v cao ng cng rt a dng v
c t chc thng xuyn bi cc trung tm t chc thi hon ton c lp
vi cc trng i hc v cao ng. Ngoi tiu chun v im s ca cc k
thi u vo, cc trng i hc v cao ng ca Hoa K cn ch trng n
kt qu hc tp ca cc kho d b i hc, kt qu hc tp, th hng trong
lp ca cc th sinh bc trung hc ph thng, thnh tch ca cc th sinh
trong cc hot ng ngoi kho, hot ng phc v cng ng,.. lm c
s gip cc trng tuyn chn sinh vin. Phng thc tuyn chn a tiu
chun ca cc trng i hc v cao ng ca Hoa K gip cho cc
trng c th tuyn chn c nhng sinh vin c iu kin theo ui
thnh cng cc kho hc ca nh trng.
Tuyn sinh i hc c lch s kh lu i v xut hin cng vi s
xut hin ca cc trng i hc v cao ng u tin ca Hoa K. Lch s
v tuyn sinh ca Hoa K c th c chia lm 4 giai on: giai on mang
tnh ch quan, giai on mang tnh tm kim s ng nht trong tuyn sinh,
giai on tm kim s khch quan v giai on tm kim s ton din trong
cng tc tuyn sinh.
Hin nay tuyn sinh i hc v cao ng ti Hoa K c nh gi l
kh ci m v s dng nhiu tiu chun khc nhau trong cng tc tuyn
sinh, trong , s dng cc bi kim tra tiu chun ho c cho l c
nhiu ngha nht tuyn chn c nhng ng vin c nng lc, kh
nng thc hin thnh cng cc chng trnh hc tp bc i hc v

60
cao ng. Cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun ho c s dng ph
bin nht trong tuyn sinh i hc l SAT I v ACT. Cc bi kim tra c
xy dng mt cch rt cng phu bi cc t chc c lp vi cc trng i
hc v cao ng, ng thi bao trm nhiu k nng, nhiu lnh vc kin
thc nhm nh gi ton din nng lc v kh nng ca cc ng c vin
i hc v cao ng.
S s dng im s ca cc bi kim tra trc nghim l mt tiu
chun quan trng trong tuyn sinh i hc ca Hoa K nhn c nhiu
quan im tri chiu. Trong c nhng quan im v hn ch ca cc bi
kim tra tiu chun ho nh im s ca cc tiu chun ho to nn s
khng cng bng trong tuyn sinh gia nhng th sinh thuc cc sc tc
khc nhau hoc nhng th sinh c thnh phn xut thn gia nh khc nhau.
C nhiu quan im cng cho rng im s ca cc bi kim tra tiu chun
ho khng c ngha nhiu trong vic quyt nh s thnh cng ca cc
sinh vin i hc, ng thi cng ch ra rng nhiu tiu chun khc c
ngha quyt nh hn i vi s thnh cng ca sinh vin i hc nh ch s
GPA bc trung hc ph thng.

61
 CHNG 3. TUYN SINH SAU I HC HOA K

3.1. Phng thc tuyn sinh sau i hc

i vi tuyn sinh vo cc chng trnh sau i hc (Thc s hoc Tin
s), cc trng i hc v cao ng Hoa K cung cp cho hc vin mt mi
hc tp l tng vi s tin nghi v c s vt cht hng u th gii cng vi
i ng ging vin hng hu v c danh ting. Nhng iu lm cho Hoa
K tr thnh mt trong nhng im n tuyt vi cho nhng ai mun theo
ui mt chng trnh hc tp nng cao. Ti Hoa K, c trn 1700 cc trng
i hc v cao ng cung cp cc kho hc sau i hc vi v s cc mn hc
cho cc hc vin la chn. Cc hc vin ghi danh mnh trong mt kho hc
sau i hc mt trng i hc hoc cao ng ca Hoa K v tri qua mt
qu trnh hc tp khc bit vi bt k mt quc gia no trn th gii. Khng
ging nh cc trng i hc v cao ng khc trn th gii, cc hc vin ca
cc kho hc sau i hc ti cc trng i hc v cao ng ca Hoa K
khng nht thit cn phi trnh lun vn/lun n cng nh cc nghin cu
ca h c th t c bng cp sau i hc. Cc kho hc sau i hc ca
cc trng i hc v cao ng ca Hoa K c thit k theo m hnh kt
hp ging dy v nghin cu. Chnh v vy sau khi hon thnh chng trnh
ca kho hc, cc hc vin s c bng cp tng ng vi cc kho hc m
cc hc vin tham gia.
Cc trng i hc v cao ng ca Hoa K cung cp cc bng cp sau
i hc cho hc vin cng tng t theo khun mu m cc trng i hc v

62
cao ng ca cc nc trn th gii tun th. Cc hc vin c th la chn
mt trong hai chng trnh ly bng Thc s (Master): chng trnh mang
tnh hn lm v chng trnh mang tnh chuyn nghip. Da vo cc mn hc
m cc hc vin la chn, cc kho hc ca chng trnh Thc s c th ko
di t mt n ba nm. Cc chng trnh mang tnh hn lm m rng cnh
ca cho ngh nghip trong lnh vc o to hoc nghin cu, trong khi cc
kho hc mang tnh chuyn nghip li a n cho hc vin mt ngh nghip
c th. Sau khi hon thnh cc kho hc bc Thc s, cc hc vin hoc c
th tm kim cc c hi vic lm trn th trng lao ng hoc c th tip tc
theo ui s nghip hc tp ca mnh ly bng Tin s (Ph.D.). Chng
trnh Tin s ko di bn n tm nm, hon ton ph thuc vo kho hc ca
hc vin, nng lc ca hc vin v s phc tp ca cc cng vic nghin cu
m hc vin phi thc hin. Tuy nhin, cu trc ca cc kho hc l rt khc
bit so vi cc kho hc sau i hc cc trng i hc v cao ng ca cc
nc khc trn th gii. Cc chng trnh Thc s v Tin s u gm c cng
vic nghin cu v vic tham gia cc bui hc trn ging ng. Thnh tch
hc tp ca mt hc vin trong cc kho hc sau i hc c nh gi trn
c s kt hp s nh gi v s tham gia hc tp ti lp hc, cc bi kim tra
v cc bi vit ca hc vin.
Mt nm hc trong cc kho hc sau i hc thng ko di trong 9
thng, bt u t cui thng Tm hoc u thng Chn v ko di n gia
hoc cui thng Nm ca nm sau. Mt nm hc c th c chia ra lm 2, 3
hoc 4 k hc v c kt thc vi mt k ngh h rt di. Tuy nhin, mt
nm hc thng c chia lm 2 k hc c gi l k hc ma Thu v k
hc ma Xun. Mt s trng i hc v cao ng cng t chc thc hin k
hc ma H ko di t thng Nm n thng Tm hng nm. K hc ma H
to iu kin cho cc hc vin c th tham gia hc li cc mn hc m h

63
cha t yu cu hoc hc thm cc mn hc v m-un b sung ly thm
cc tn ch ngoi chng trnh.
Cc trng i hc v cao ng Hoa K thng t chc tuyn sinh
cc kho hc sau i hc thnh nhiu vng trong mt nm, c th ln n 2, 3
vng trong mt nm. Cc ng vin c khuyn khch np h s online trn
internet. Mi mt vng tuyn sinh cho cc kho sau i hc u c cc
trng i hc v cao ng thng bo c th v tiu chun tuyn sinh, thi
hn np h s cng nh cc li khuyn cn thit cho cc ng vin. Cc trng
i hc v cao ng ca Hoa K thng t chc tuyn sinh cho cc kho sau
i hc rt sm so vi thi im khai ging ca kho hc. V d, Trng Kinh
doanh ca i hc Harvard bt u tuyn sinh chng trnh Thc s Qun
tr Kinh doanh (MBA) cho nm 2015 t cui nm 2012. iu to iu kin
cho cc ng vin c thi gian hon thin tt c nhng yu cu cn thit
ca trng m cc ng vin np n cng nh iu kin ca chnh cc ng
vin cho vic theo ui mt chng trnh sau i hc [44].
3.2. Tiu chun tuyn sinh sau i hc
i vi tuyn sinh sau i hc (tuyn sinh cho cc chng trnh
Thc s hoc Tin s), cc trng i hc s nh gi cc ng vin da trn
nhng tiu chun sau: thnh tch v s chun b v hc thut ph hp,
nhng l do thuyt phc theo ui cc chng trnh sau i hc cc
trng i hc v s lin quan ca ng vin trong cc hot ng ngoi
kha. c c hi tt nht c tuyn vo mt trng i hc c tnh
cnh tranh cao cho cc chng trnh sau i hc, cc ng c vin cn phi
c kt qu hc tp tt bc i hc, im s bi thi tuyn sinh tiu chun
ho cao v mt b h s c chun b k lng c y cc bi lun
hoc n trnh by c nhn, cc th c v mt b l lch cp ti tt
c nhng tiu chun tuyn chn ca trng i hc [45].

64
 Cc trng i hc ca Hoa K trc ht s quan tm n s chun b
v hc thut ph hp, thnh tch v tim nng ca cc ng vin. Nhng iu
ny s c nh gi bi kt qu hc tp bc i hc hoc c th bc sau
i hc ca cc ng vin th hin thng qua bn sao hc b, nhng nhn xt
ca ging vin hay c vn hc tp v cc im s bi thi tuyn sinh tiu chun
ho ca cc ng vin (thng thng l im s ca cc bi thi GMAT v
GRE. Nhng ng vin c gio dc v o to theo h thng gio dc v
o to ca Anh nhn chung phi t im ti thiu l 2.2 bc i hc hoc
mc t i vi bc sau i hc s c xem xt tham gia cc kho sau
i hc trong cc trng i hc ca Hoa K. Tuy nhin, cc ng vin cng
phi nhn thc rng cc chng trnh sau i hc cng c tnh cnh tranh cao
th cc trng i hc li cng i hi kt qu hc tp bc i hc v sau
i hc ca cc ng vin phi cng cao hn.
Cc trng i hc cng tm kim cc k hoch nghin cu v hc tp
mch lc v r rng ca cc ng vin c th hin trong cc tuyn b c
nhn hoc/v nghin cu. iu ht sc quan trng i vi cc ng vin l
phi th hin c mi quan tm su sc v kin thc su rng v lnh vc
m ng vin theo ui trong k hoch hc tp v nghin cu ca mnh. Cc
ng vin cng cn c kh nng khp ni cc mc tiu di hn v cc mc tiu
ngn hn cng nh bit cch hon thnh kho hc.
S gii thch c th v r rng mi quan tm ca ng vin trong vic
theo ui mt chng trnh sau i hc mt trng i hc cng l mt
tiu chun quan trng cc trng i hc xem xt v quyt nh tip
nhn hay t chi i vi ng vin . Mt iu ht sc quan trng l trong
h s tuyn sinh ca mnh, cc ng vin cn th hin c nhng l do
thuyt phc theo ui mt chng trnh sau i hc c th mt trng
i hc. t c iu ny, cc ng vin nn a ra mt danh sch cc

65
l do gii thch v sao kho hc m h la chn l ph hp cng nh v sao
chnh h l nhng ng vin ph hp nht i vi cc trng. Danh sch l
do cn c cc ng vin tham kho khi vit cc tuyn b c nhn trong
h s tuyn sinh ca h.
Cc trng i hc cng mun c mt s hiu bit nht nh v tnh
cch, cc mi quan tm v ngh nghip v c nhn ca cc ng vin sau khi
xem xt cc h s tuyn sinh. Chnh v th cc ng vin cn lm ni bt s
tham gia ca h trong cc hot ng ngoi kho ca trng i hc hoc
trong cng ng. Cc ng vin s c iu kin lm cho trng i hc bit
nhiu hn v chnh cc ng vin v nhng thnh tch m cc ng vin t
c trong nhng hon cnh c th. Trong thc t, nhng sinh vin hc tp
xut sc trong khi vn cn bng c cc hot ng ngoi kho nh th thao,
biu din ngh thut, phc v cng ng v vai tr lnh o th kh nng
c tip nhn vo cc kho hc sau i hc cc trng i hc l cao hn
so vi nhng ng vin khng tham gia cc hot ng ngoi kho no. Cc
ng vin cng c th din t nhng c im ca cc nhn m c th gip
cc ng vin tr thnh nhng hc vin hay nghin cu sinh thnh cng nh
o c lm vic, k nng lnh o, tnh quyt on, mi quan tm n cng
ng, k nng giao tip v kh nng lm vic vi ngi khc,.. [45].
3.3. c trng ca cc bi kim tra tiu chun ho trong tuyn sinh sau
i hc
i vi tuyn sinh sau i hc, cc bi kim tra GRE v GMAT c
s dng lm tiu chun tuyn sinh cc kho sau i hc ti cc trng i hc
v cao ng ca Hoa K. GRE (the Graduate Record Exammination) l bi
kim tra tiu chun ho, mt yu cu tuyn sinh i vi nhiu trng i hc
v cao ng Hoa K, cc nc ni ting Anh khc v cc chng trnh sau
i hc dy bng ting Anh v cc chng trnh v kinh doanh trn khp th

66
gii [24]. GRE c to ra v a vo p dng t nm 1949 bi C quan
Dch v Kho th Gio dc (Educational Testing Service EST). Bi kim tra
GRE nhm mc ch o lng kh nng lp lun ngn ng, lp lun nh
lng v nhng k nng vit phn tch, ngh bnh lun ca ng vin sau i
hc t c trong mt khong thi gian di, cc k nng v kh nng t
c ca ng vin khng lin quan n bt k mt lnh vc nghin cu c th
no. Bi kim tra GRE chung l mt bi kim tra da vo my tnh c thc
hin bi cc trung tm kho th c chn lc c cht lng.
Trong qu trnh tuyn sinh sau i hc, tm quan trng ca im s
GRE trong mi tng quan vi cc tiu chun tuyn sinh khc thay i rt
nhiu gia cc trng i hc, cao ng v gia cc khoa trong cng mt
trng. Tm quan trng ca im s GRE c th phn b t ch l mt th tc
tuyn sinh n mt yu t tuyn chn quan trng. Bi kim tra GRE c r
sot hon chnh vo thng Tm nm 2011, to nn mt bi kim tra khng
thch ng vi dng cu hi ni cu hi, nhng kh thch ng vi dng phn
ni phn, chnh v vy kh nng thc hin bi kim tra ca th sinh cc phn
ton v ng vn u tin quyt nh kh ca cc phn th hai c a ra.
Nhn chung, bi thi gi li nhng phn v cc dng cu hi ca dng bi trc
, nhng im s c thay i t thang im 130 ln 170.
Bi kim tra GRE chung c lm trn my tnh bao gm 6 phn. Phn
u tin lun l phn vit phn tch lin quan n vn theo thi gian ring
r v cc nhim v tranh lun. Nm phn tip theo bao gm 2 phn lp lun
ngn ng, 2 phn lp lun nh lng, v mt phn hoc l nghin cu hoc l
th nghim. Nm phn ny c th c thc hin theo bt c mt th t no.
Phn th nghim khng c tnh vo im s cui cng, nhng n khng
c phn bit vi cc phn c chm im. Khng ging bi kim tra thch
ng vi my tnh trc nm 2011, ngi tham gia lm bi c th nhy cc

67
tin v li trong cc phn ca bi kim tra. Tin trnh ca ton b bi kim tra
ko di khong 3 gi 45 pht [25]. Mt pht gii lao c a ra sau mi
phn kim tra v mt ln ngh 10 pht ngay sau phn thi th 3.
Bi kim tra GRE chung c lm trn giy bao gm 6 phn v ch
c th c thc hin nhng ni m cc bi kim tra trn my tnh khng
th thc hin c. Phn vit phn tch c phn thnh 2 phn, mi phn
cho mt vn v nhim v tranh lun. Bn phn tip theo bao gm 2 phn
v ngn ng v 2 phn v nh lng theo th t thay i. Khng c phn
th nghim trong bi kim tra trn giy.
Phn ngn ng: Cc phn ngn ng c thc hin trn my tnh
nh gi kh nng c hiu, lp lun ph bnh v cch s dng t vng.
Kim tra ngn ng c chm im trn thang im t 130 n 170 vi gia
s l mt im (Trc thng 8 nm 2011, thang im l t 200 n 800 vi
gia s l 10 im). Trong mt bi kim tra c trng, mi phn ngn ng
bao gm 20 cu hi c hon thnh trong thi gian 30 pht [25]. Mi phn
ngn ng gm khong 6 cu hon thin on vn, 4 cu tng ng v 10
cu hi c ph bnh. S thay i trong nm 2011 bao gm gim s nhn
mnh vo kin thc t vng thuc lng, loi b t tri ngha v t ng
ngha. Hon thin on vn thay th hon thin cu v cc loi cu hi phn
c mi cho php s la chn nhiu phng n tr li c thm vo.
Phn nh lng: Cc phn thi nh lng c thc hin trn my
tnh nh gi nhng k nng lp lun v kin thc ton hc c bn bc
trung hc ph thng. Kim tra nh lng c chm im trn thang im
t 130 n 170 vi gia s l mt im (Trc thng 8 nm 2011, thang
im l t 200 n 800 vi gia s l 10 im). Trong mt bi kim tra c
trng, mi phn nh lng gm 20 cu c hon thnh trong thi gian 35

68
pht [25]. Mi phn nh lng gm khong 8 s so snh s lng, 9 mc
gii quyt vn n v 3 cu hi din gii v d liu. S thay i nm 2011
bao gm s thm vo cc mc u vo dng s i hi ngi d thi phi
in vo cc khong trng v cc mc a la chn i hi ngi d thi
chn nhiu phng n ng [40].
Phn vit phn tch: Phn vit phn tch bao gm 2 bi lun, mt bi
lun vn v mt bi lun ph bnh. Phn vit phn tch c chm im t
0 n 6 vi chnh xc l 0.5 im. Cc bi lun c vit trn my tnh s
dng chng trnh x l vn bn c thit k bi ETS. Chng trnh ch cho
php nhng chc nng my tnh c bn v khng c chc nng kim tra chnh
t v cc c tnh tin b khc. Mi bi lun c chm t nht bi 2 ngi
trn thang im tng th 6 im. Nu 2 im s hn km nhau khng qu 1.0
im th im s bnh qun ca 2 ngi chm l im s ca bi lun. Nu 2
im s chnh lch nhau hn mt im th ngi chm th ba s kim tra bi
lun. i vi bi lun vn , th sinh c 30 pht vit mt bi lun v mt
ch c chn [26]. Cc ch c chn ra t tp hp ca nhiu cu hi
[39]. i vi bi lun ph bnh, th sinh c cho trc mt tranh lun (V d:
mt tp hp cc s kin v s suy xt dn ti mt kt lun) v c yu cu
vit mt bi lun ph bnh tranh lun . Th sinh c yu cu cn nhc v
tnh l gc ca tranh lun v a ra nhng khuyn ngh ci thin tnh l
gc ca bi tranh lun. Th sinh cng c mong i ch ra c nhng li v
tnh l gc ca tranh lun m khng a ra kin c nhn v vn . Thi
gian thc hin bi lun ph bnh l 30 pht [25] v cc tranh lun c
chn t tp hp ca nhiu ch [38].
Phn th nghim: Phn th nghim c th l hoc mt phn ngn ng,
phn nh lng hoc l phn vit phn tch c nhng cu hi mi m ETS

69
cn nhc s dng trong tng lai. Mc d phn ny khng c tnh im cho
th sinh, nhng n khng c xc nh v xut hin ging nh cc phn tnh
im khc. Bi v cc th sinh khng c cch no bit phn no l phn th
nghim, chnh v vy cc th sinh cn phi c gng trong tt c cc phn ca
bi thi. i khi, mt phn nghin cu c xc nh c a ra cui bi
thi thay v phn th nghim. i vi bi thi GRE c thc hin trn giy
khng c phn th nghim [25].
Bi kim tra GMAT (the Graduate Management Admission Test) l
mt s nh gi tiu chun ho c thc hin trn my tnh. Bi kim tra
GMAT c xem nh l mt tiu chun tuyn chn ng vin cho cc chng
trnh sau i hc v ngnh qun l nh Thc s qun tr kinh doanh, Thc s
K ton hoc Thc s Ti chnh,.. Cc bi kim tra GMAT gm 4 phn: Phn
nh lng, phn ngn ng, phn lp lun tng hp v phn nh gi vit
phn tch. Tng thi gian ca bi kim tra GMAT l 3 gi 30 pht, tuy nhin
c phn ngh gii lao gia cc phn th thi gian ca bi kim tra l gn 4 gi.
Phn nh lng v phn ngn ng ca bi kim tra GMAT u l dng cu
hi trc nghim a la chn v c thc hin trn nh dng thch ng my
tnh. iu ny va lm gim c thi gian thc hin bi kim tra, ng thi
to nn mt mc chnh xc hn so vi cc bi kim tra hn hp. phn
u ca mi phn trc nghim a la chn ca bi kim tra, cc th sinh c
a ra vi mt cu hi c kh trung bnh. Khi cc th sinh tr li mi cu
hi, my tnh s chm im cu tr li ca h v s dng im s cng nh
cc phng n tr li ca th sinh i vi cc cu hi tip theo v quyt nh
cu hi no s c a ra tip theo. Cc phng n tr li ng gi nhng
cu hi c kh cao hn. Cc phng n tr li sai thng my tnh a ra
cc cu hi c kh thp hn. Qu trnh ny tip tc cho n khi th sinh

70
hon thin my tnh s c mt s nh gi chnh xc v mc nng lc
ca th sinh lnh vc c kim tra.
Phn nh lng (Quantative): Phn nh lng ca bi kim tra
GMAT o lng nng lc l gii nh lng, gii quyt cc vn nh
lng, v gii thch cc d liu ho. Cc cu hi i hi kin thc v s
hc, i s c bn v nhng khi nim hiu bit chung v hnh hc. Cc cu
hi nh lng c hai dng: gii quyt vn , v s y d liu. im s
phn b t 0 n 60, mc d cc cu hi ch a ra cc im s t 11 n 51.
Cc cu hi v gii quyt vn c thit k kim tra kh nng l gii
nh lng v gii quyt cc vn nh lng. Cc cu hi v s y d
liu c thit k o lng kh nng phn tch mt vn nh lng,
nhn bit nhng d liu ph hp v quyt nh im no l c d liu
gii quyt mt vn .
Phn ngn ng (Verbal): Phn ngn ng ca bi kim tra GMAT
nhm o lng kh nng c v tng hp cc ti liu vit, l gii v nh gi
cc tranh lun v chnh sa cc ti liu vit din t cc tng mt cch
hiu qu theo tiu chun vn vit trong Ting Anh. Cc loi cu hi gm c
hiu, l lun ph phn v cc cu hi v chnh sa cu. Cng ging nh phn
nh lng, im s phn b t 0 n 60, mc d cc cu hi ch a ra cc
im s t 11 n 51. Cc on vn c hiu c th di ti 350 t. Cc ti
liu mang ch t cc khoa hc x hi, cc khoa hc vt l hoc sinh hc,
v cc lnh vc lin quan n kinh doanh (tip th, kinh t, qun l nhn
lc,..). Cc on vn c hiu c i km vi cc cu hi l gii, ng dng
v suy din. Phn ngn ng nhm o lng cc kh nng sau:
+ Hiu t v s trnh by v din t trong vic c cc on vn;
+ Hiu cc mi quan h lgc gia cc im v cc khi nim quan
trng trong khi c cc on vn;

71
 + Rt ra nhng kt lun, suy lun t cc bng chng, s kin v cc
trnh by v din t trong khi c cc on vn;
+ Hiu v tun th s pht trin v cc khi nim nh lng nh
chng c th hin trong cc ti liu ngn ng.
Cc cu hi v l lun ph phn c thit k kim tra cc k nng
l lun lin quan n vic xy dng cc tranh lun, nh gi cc tranh lun,
v hnh thnh hoc nh gi mt k hoch hnh ng. Cc cu hi c da
trn cc ti liu t rt nhiu ngun khc nhau. Phn ny nhm mc ch o
lng cc kh nng sau:
+ Xy dng cc tranh lun;
+ nh gi cc tranh lun;
+ Hnh thnh v nh gi mt k hoch hnh ng
Cc cu hi v chnh sa cu s hi la chn no trong nm la chn
din t tt nht, hp l nht mt tng hoc mt mi quan h. Cc cu hi
i hi mt s hiu bit r rng, su rng vi cc quy tc, nguyn tc v kiu
cch v cc quy tc v ng php theo tiu chun vn vit trong Ting Anh.
Phn ny o lng cc k nng sau:
+ Din t ng;
+ Din t hiu qu.
Phn l lun tng hp (Integated Reasoning, IR): L lun tng hp
l mt phn mi c thit k o lng kh nng ca th sinh nh gi
d liu c din t bng nhiu cch thc t nhiu ngun khc nhau. Cc k
nng c kim tra bng phn l lun tng hp c xc nh trong mt
cuc kho st 740 cc b qun l cp khoa trn khp th gii nh l s quan
trng, cn thit i vi cc hc vin tim nng trong tuyn sinh. Phn l lun
tng hp gm 12 cu hi trong 4 nh dng khc nhau: s l gii ha, phn
tch hai phn, phn tch bng biu v l lun a ngun. im s ca phn l

72
lun tng hp phn b t 1 n 8. Ging nh phn nh gi vit phn tch
(Analytical Writing Assessment, AWA), phn ny c chm im mt cch
ring r vi phn nh lng v phn ngn ng. S th hin ca th sinh cc
phn IR v AWA khng tnh vo im s tng ca bi kim tra GMAT.
Phn l lun tng hp gm 4 loi cu hi: phn tch bng biu, l gii
ho, l lun a ngun, v phn tch hai phn. Trong phn phn tch bng
biu, th sinh c a cho mt bng nhng thng tin c th sp xp c,
tng t nh mt bng tnh, bng ny phi c phn tch. Mi cu hi s c
nhiu s din t vi s la chn tr li tri ngc (v d, ng/sai,
c/khng) v th sinh nhn chut vo la chn ng. S l gii ho yu
cu th sinh l gii mt th hoc mt hnh nh ho. Mi cu hi c cc
s din t in vo ch trng vi thc n (menu) ko dc; th sinh phi
chn cc la chn ng lm cho cc s din t tr nn chnh xc. Cc cu
hi ca phn l lun a ngun c i km vi 2 hoc 3 ngun thng tin
c th hin trn cc trang c dn nhn. Th sinh nhn chut ln cc nhn
v kim tra tt c cc thng tin c lin quan, nhng thng tin ny c th l s
kt hp ca on vn, th, v cc bng biu tr li nhng cu hi a la
chn truyn thng hoc l nhng cu hi tr li i ngc nhau (v d,
ng/sai, c/khng). Cc cu hi phn tch hai phn lin quan n 2 thnh
phn cho mt gii php. Cc phng n tr li c a ra theo nh dng
bng biu vi mt ct cho mi thnh phn v cc hng vi cc kh nng la
chn c th c. Th sinh phi chn mt p n cho mi ct.
Phn vit phn tch (Analytical Writing Aassessment, AWA): Phn
AWA gm mt nhim v vit trong thi gian 30 pht phn tch mt s
tranh lun. iu quan trng l th sinh c th phn tch s l lun ng sau
mt s tranh lun cho trc v vit mt ph bnh v tranh lun . Bi lun s
c chm im bng 2 cch c lp, mt trong s c th c thc hin

73
bng phng tin chm im bi lun t ng. Phng tin chm im bi
lun t ng l mt h thng in t m c th nh gi trn 50 c im
ngn ng v cu trc bao gm s t chc cc tng, s a dng v c php,
v cc phn tch c lin quan. Nu 2 cch chm im khc bit nhau hn 01
im, mt s nh gi khc bi mt chuyn gia c c yu cu gii
quyt s khc bit v quyt nh im s cui cng. Phn nh gi vit
phn tch (AWA) c chm im trn mt thang o t 1(nh nht) n 6
(ln nht) vi khong cch im l 0.5 im (im s 0 ngha l cu tr li l
khng c ngha g hoc hin nhin khng c vit theo ng ch
c phn cho):
im 1: Bi lun khng y ;
im 2: Bi lun khng hon thin;
im 3: Bi lun b hn ch;
im 4: Bi lun y ;
im 5: Bi lun chc chn;
im 6: Bi lun xut sc.
Tng im ca bi kim tra GMAT phn b t 200 n 800 v o
lng s th hin cc phn nh lng v ngn ng (s th hin cc phn
AWA v IR khng c tnh vo im tng ca bi kim tra GMAT). Phn
b im s ca bi kim tra GMAT tng t nh ng cong hnh chung
vi lch chun gn 100 im, iu ny c ngha 68 % th sinh t im
trong khong 400 im n 600 im [41].
Nh vy, trong tuyn sinh sau i hc ca Hoa K cc bi kim tra
tuyn sinh tiu chun ho hay c p dng ph bin l GRE hoc GMAT.
Cc bi kim tra tuyn sinh sau i hc tiu chun ho ca cc trng i
hc v cao ng ca Hoa K u l cc bi kim tra tiu chun ho c
thit k ht sc cng phu bi cc t chc kho th c lp vi cc trng

74
i hc v cao ng nh U ban i hc (CB), C quan dch v kho th
gio dc (ETS). Cc bi kim tra tuyn sinh c p dng trong cc trng
i hc v cao ng ti Hoa K u mang tnh khch quan cao v nh gi
kh ton din thnh tch v nng lc hc tp ca cc ng vin. Kt qu thc
hin cc bi thi ca cc ng vin th hin s chun b v s sn sng ca
cc ng vin i vi vic hc tp bc sau i hc cng nh kh nng
thnh cng ca h bc sau i hc
3.4. Tuyn sinh sau i hc 2 i hc danh ting ti Hoa K
3.4.1. i hc Harvard (Harvard University)
Harvard l mt i hc t thc ta lc thnh ph Cambridge,
Massachusetts, Hoa K v l mt thnh vin ca Ivy League (Nhm 8 trng
i hc t thc vng ng Bc Hoa K: i hc Brown, i hc Cornell,
i hc Dartmouth, i hc Harvard, i hc Princeton, i hc
Pennsylvania, v i hc Yale). c thnh lp ngy 8 thng 9 nm 1636 bi
c quan Lp php thuc a Massachusetts, i hc Harvard l i hc lu
i nht ti Hoa K, cng l c s gio dc i hc u tin chu M. i
hc Harvard cng l tp on u tin ti Bc M. i hc Harvard bao gm
11 c s hc thut ring l - 10 khoa v Vin Cao hc Radcliffe - vi nhng
khu hc x nm ri rc khp vng th Boston.
Cc c s o to sau i hc ca i hc Harvard lun mi gi cc
ng vin, nhng ngi c b dy kinh nghim hc tp v ph hp cho lnh
vc nghin cu c th th hin tim nng t c cc thnh tch hc
tp cng vi i hc Harvard. Nhn chung, ch c cc ng vin c bng
c nhn (BA) hoc tng ng vi cc thnh tch xut sc bc i hc
mi c nhp hc. Nhng xut, kin ngh ca cc khoa o to v

75
tuyn b v mc ch hc tp ca cc ng vin s c cn nhc, xem xt
k cng. Cc nghin cu, cc xut bn phm v cc cng vic c o khc
cng c th c cn nhc bi cc hi ng tuyn chn ng vin trong qu
trnh nh gi ca h.
Nhng ngi c bng Tin s (PhD) hoc tng ng hoc nhng
ngi hon thnh phn ln cc cng vic cn thit t c bng Tin
s mt trng khc c th np n cho mt chng trnh Tin s ti cc c
s o to sau i hc ca i hc Harvard ch khi lnh vc nghin cu
khng lin quan g n lnh vc nghin cu m cc ng vin thc hin
trc . Trong bi cnh c s lng ln cc ng vin xut sc m s lng
ch tiu tuyn sinh c hn ti cc c s o to sau i hc, s u tin nhp
hc v tr gip v ti chnh s c trao cho nhng ngi cha c c hi
nhn c hc v Tin s ti i hc Harvard hay mt trng i hc khc.
ng thi ghi danh vo mt chng trnh o to khc trong khi ng
vin ang hc tp ti i hc Harvard nhn chung l khng c php. Cc
nghin cu sinh c th nhn c hc v Tin s ch t mt chng trnh cc
c s o to sau i hc ca i hc Harvard. Khong 9% tng s cc ng
c vin (tng ng 640 xut) c chp nhn vo hc trong nm 2012.
Tt c cc chng trnh o to sau i hc ca i hc Harvard yu
cu im s ca bi kim tra GRE chung; mt s chng trnh i hi
im s ca bi kim tra GRE theo mn hc (mt s chng trnh cho
php thay th im s GRE bng im s GMAT). Mt s chng trnh
i hi cc kho hc bc i hc c th, i hi v ngn ng hoc s tinh
thng v nh lng. Trc khi lm n d tuyn, cc ng vin cn phi
c k lng s m t v cc chng trnh o to v cc yu cu ca cc

76
c s o to sau i hc, cc khoa ca i hc Harvard m cc ng vin
mun np n d tuyn.
i hc Harvard coi trng s chnh xc ca tt c cc ti liu c
cung cp bi cc ng vin. Nu mt ng vin a ra cc tuyn b mc ch
hc tp khng chnh xc hoc trnh cc ti liu sai theo yu cu ca b
h s, th cc hnh ng ph hp ca nh trng s c a ra. Nu nh
mt s xuyn tc c pht hin sau khi ng vin c chp nhn vo
trng, thng thng s chp thun nhp hc s b hu b. Cc ng vin
ch c xem xt nhp hc vo k hc ma thu. Khng c s xem xt nhp
hc vo ma xun v ma h i vi cc ng vin sau i hc. Ch c
ngi ng u cc c s o to sau i hc mi c quyn cp giy trng
tuyn cho cc ng vin [42].
3.4.2. i hc Pennsylvania (University of Pennsylvania)
i hc Pennsylvania (tn gi tt l Penn hoc UPenn) l i hc t
thc nm ti thnh ph Philadelphia, thuc bang Pennsylvania, Hoa K.
Penn l mt thnh vin ca Ivy League vi th mnh v cc ngnh khoa
hc c bn, nhn chng hc, lut hc, y dc, gio dc hc, k thut v
kinh doanh.
Chn ngi k tn Tuyn ngn c lp Hoa K v mi mt ngi k
vo Hin php Hoa K c lin h vi i hc ny. Benjamin Franklin, ngi
sng lp Penn, ng h mt chng trnh gio dc tp trung nhiu vo cc gio
dc thc tin cho thng mi v qun l nh nc cng nh cc ngnh kinh
in v thn hc. Penn l mt trong nhng i hc u tin i theo mt khun
mu a ngnh c pht trin bi cc i hc chu u, tp trung nhiu
trng (school hoc faculty) di cng mt i hc.

77
 The Princeton Review, mt cng ty t vn tuyn sinh v chun b cc
bi kim tra tiu chun ho ti Hoa K, xp hng Penn l trng ng v
tr th 6 v mc tuyn chn trong cng tc tuyn sinh ti Hoa K. Nm
2011, trong k tuyn sinh vo ma thu, i hc Pennsylvania nhn c
mt con s k lc v s ng vin d tuyn l 31,659 ng vin v ch c
12.26% cc ng vin c chp nhn. The Atlantic, mt tp ch ca Hoa k
c thnh lp nm 1857 Boston, cng xp hng Penn l mt trong
mi trng c mc tuyn chn cao nht Hoa K. bc hc sau i
hc, t l tuyn sinh ca Penn cng ging nh phn ln cc trng i hc
khc thay i ng k ph thuc vo cc trng v cc chng trnh o to.
Da trn nhng thng k v tuyn sinh t Tin tc Hoa k v Bo co th gii
(U.S. News and World Report), cc chng trnh o to c mc tuyn
chn cao nht ca Penn bao gm trng lut, cc trng v chm sc sc
kho (dc, dc nha, y t, v th y), v trng kinh doanh.
Cc ng vin cho cc chng trnh Thc s v Tin s phi c bng c
nhn (BA) t mt trng hoc mt trng i hc c kim nh trc khi
c quyt nh trng tuyn vo Penn. Cc ng vin cho cc chng trnh Tin
s vn cha c bng Thc s c th c chp nhn thng vo cc chng
trnh Tin s v nhng ng vin ny c th t c bng Thc s khoa hc
trong kho hc ca h.
Nhng yu cu i vi cc ng vin khi np n ng k d tuyn bao
gm: thng tin v tiu s ca ng vin; bn tuyn b c nhn; 2 hoc 3 th
gii thiu chnh thc (mt trong s phi t mt ging vin ca trng,
khoa, ngi c nhng hiu bit v nhng kh nng hc tp ca ng vin);
mt bng im chnh thc ng trong th c ng du t mi trng i hc
hoc cao ng m ng vin hc; bng im chnh thc ca bi kim tra

78
GRE (y l yu cu cho tt c cc chng trnh o to); cng vi bng
im GRE, tt c cc ng vin quc t cn phi p ng cc yu cu v Ting
Anh thng qua im bi thi TOEFL hoc IELTS.
Cc ng vin c nh gi trn ton b h s, ch khng phi da
trn nhng tiu chun n l. Nhng h s hon thin s c nh gi mt
cch rt nhanh chng ngay sau khi ht hn np h s. ng vin c chp
nhn l da vo s nh gi v kh nng ca ng vin c th hon thnh tt
chng trnh sau i hc v da trn s tng thch ca mi quan tm ca
ng vin vi cc chng trnh v nghin cu ca nh trng. Khi quyt nh
chp nhn t c, cc ng vin s c thng bo trc tip thng qua h
thng d tuyn trn mng Internet [43].
3.5. Kt lun chng 3
Tuyn sinh cc kho hc sau i hc thng c cc trng i
hc, cc vin i hc t chc thnh nhiu vng trong mt nm, c th ln
n 2, 3 vng trong mt nm. Hu ht cc trng yu cu cc ng vin np
h s d tuyn online trn internet. Mi mt vng tuyn sinh cho cc kho
sau i hc u c cc trng thng bo c th v tiu chun tuyn sinh,
thi hn np h s d tuyn cng nh cc li khuyn cn thit cho cc ng
vin khi np h s d tuyn, iu ny to iu kin thun li rt nhiu cho
cc ng vin. Cc trng i hc v vin i hc thng t chc tuyn
sinh cho cc kho sau i hc rt sm so vi thi im khai ging ca kho
hc, thng thng t 1 n 2 nm. iu to iu kin cho cc ng vin
c thi gian hon thin tt c nhng yu cu cn thit ca trng m
cc ng vin np n cng nh iu kin ca chnh cc ng vin cho vic
theo ui mt chng trnh sau i hc.

79
 i vi tuyn sinh sau i hc, cc trng i hc v cc vin i hc
nh gi cc ng vin da trn nhiu tiu chun khc nhau, trong c bit
ch n thnh tch v s chun b v hc thut ph hp, nhng l do thuyt
phc theo ui cc chng trnh sau i hc cc trng i hc v s
lin quan ca ng vin trong cc hot ng ngoi kha,... Nhng tiu chun
ny c nh gi bi kt qu hc tp bc i hc hoc c th bc sau i
hc ca cc ng vin v cc im s bi thi tuyn sinh tiu chun ho GRE
hoc GMAT ca cc ng vin. Bi thi tuyn sinh tiu chun ho GRE nhm
mc ch o lng kh nng lp lun ngn ng, lp lun nh lng v nhng
k nng vit phn tch, ngh bnh lun ca ng vin sau i hc t c
trong mt khong thi gian di. Cng tng t vy, bi thi tuyn sinh tiu
chun ho GMAT nhm nh gi nhng k nng c, ngn ng, nh lng,
vit v phn tch ca mt ngi theo tiu chun Ting Anh vit.
Trong tuyn sinh sau i hc, phng thc tuyn sinh, tiu chun tuyn
sinh thay i rt nhiu tu thuc vo tng trng khc nhau, tng khoa khc
nhau trong trng v tu thuc tng chng trnh o to sau i hc ca cc
trng. Tuy nhin, nhn chung mc tuyn chn cc ng vin sau i hc l
rt cao, ch nhng ng vin no hi nhng iu kin tuyn sinh v thc s
xut sc mi c chp nhn vo hc cc kho sau i hc ti cc i hc v
vin i hc Hoa K.

80
 KT LUN V KHUYN NGH

1. Kt lun
Hoa K c nn gio dc pht trin bc nht th gii vi nhiu trng
i hc danh ting hng u th gii. Phng thc tuyn sinh i hc v sau
i hc ca Hoa K mang c trng a dng v phong ph v cc tiu chun
tuyn sinh, to nn bn sc ring cho nn gio dc ca Hoa K.
Tiu chun tuyn sinh i hc v sau i hc quan trng nht c
nhiu trng i hc v cao ng ca Hoa K p dng l im s ca cc
bi kim tra tiu chun ho nh ACT, SAT (i vi tuyn sinh i hc) v
GRE hoc GMAT (i vi tuyn sinh sau i hc). Cc bi kim tra tuyn
sinh tiu chun ho c xy dng mt cch cng phu, da trn cc l thuyt
v kho th v mang tnh khch quan cao, nh gi nhiu mt nhiu kha cnh
khc nhau v nng lc v kh nng ca cc ng vin, th hin s chun b, s
sn sng ca cc ng vin i vi vic hc tp v nghin cu bc i hc v
sau i hc. Th sinh c th tham gia cc bi kim tra tuyn sinh tiu chun
ho vo bt k thi im no trong nm ti nhiu c quan c php t chc
thi c trn khp Hoa K, thm ch cc nc khc. iu ny lm gim p lc

81
thi c i vi th sinh, ng thi cng gim c chi ph t chc thi c theo
cc t ln nh Vit Nam.
Ngoi im s ca cc bi kim tra tiu chun ho, cc trng i
hc v cao ng ca Hoa K cn s dng rt nhiu cc tiu chun khc
trong tuyn sinh nh Ch s GPA bc trung hc ph thng, th hng
trong lp bc trung hc ph thng ca th sinh, cc bi lun ca th sinh,
thnh tch hot ng ngoi kho, thnh tch hot ng trong cng ng, th
gii thiu ca thy gio, c vn hc tp, th gii thiu ca bn b, qua
phng vn trc tip, s kt hp hi ho gia cc tiu chun tuyn sinh
gip cc trng nh gi c ton din nhng phm cht v nng lc ca
cc th sinh, ng thi gip cc trng i hc v cao ng phn no hiu
c nhng sinh vin tng lai ca mnh t c nhng nh hng gio
dc v o to hp l gip sinh vin thc hin tt nhim v hc tp v
nghin cu ti trng m h chn.
Tuy nhin, phng thc tuyn sinh ca Hoa K vn c nhng hn ch
nht nh, c bit i vi vic p dng cc bi kim tra tiu chun ho nh l
mt tiu chun quan trng trong tuyn sinh c th gy nn s mt bnh ng
trong tuyn sinh ca Hoa K. C hi c tham gia vo cc chng trnh i
hc v sau i hc ca cc th sinh thuc cc sc tc thiu s hoc th sinh
xut thn t cc gia nh c thu nhp thp Hoa K b hn ch v y l
nhng nhm i tng c hng thnh qu ca nn gio dc b hn ch
hn so vi cc nhm i tng khc.
2. Mt s gi cho chnh sch tuyn sinh i hc Vit Nam
Khi nghin cu v phng thc tuyn sinh i hc v sau i hc
Hoa K tm ra nhng hng i mi cho tuyn sinh cho Vit Nam, chng ta
cng cn xt mt cch ton din nn gio dc v h thng gio dc ca Hoa
K cng nh hon cnh v iu kin thc t ca Vit Nam a ra c

82
nhng gi cho vic ci cch phng thc, ch tuyn sinh trong gio dc
i hc v sau i hc ti Vit Nam mt cch hp l, trnh tnh trng dp
khun my mc.
Ch tuyn sinh, hnh thc v cch t chc thc hin ch tuyn
sinh ca mi nc u c lin quan cht ch vi cc nhn t lch s, vn ha,
kinh t, chnh tr v gio dc ca nc . Trong vic tin hnh ci cch a
dng ha ch thi i hc v sau i hc hin nay, Vit Nam cn tham kho
cch lm ca Hoa K th nht thit ch nn qun bi hc hu qu c th i
ngc li mc ch ban u, cha ln lnh thnh ln qu. T vic nghin cu
su sc v gio dc i hc v sau i hc ca Hoa K cng vi phng thc,
ch tuyn sinh ca cc trng i hc v cao ng ca Hoa K, tc gi cho
rng t phng thc tuyn sinh ca Hoa K, chng ta c th tham kho
nhng gi sau y i vi cng tc tuyn sinh ca cc trng i hc v
cao ng Vit Nam.
Th nht, gio dc Vit Nam cn ch trng s cng bng v c hi vo
i hc v cao ng. Hoa K l t nc ca dn di c khp th gii, con em
cc tc ngi y c hng nhng iu kin gio dc rt khc nhau, cho
nn c hi ln i hc ca h khc nhau xa. Bi vy, cng bng v c hi vo
i hc tr nn mt vn quan trng v l hng c gng t c trong
cng tc tuyn sinh Hoa K. Vit Nam cng c s khc bit rt ln gia
cc dn tc, gia thnh th vi nng thn, gia cc min; s khng ng u
v iu kin gio dc dn n s khng cng bng v c hi hc ln i hc.
im ny mt mc no l tng t nh nn gio dc ca Hoa K,
nht l s khc bit thnh th - nng thn, khc bit gia cc vng Vit
Nam c l cn hn c Hoa K. Trong qu trnh ci cch a dng ha phng
thc tuyn sinh i hc v cao ng, chng ta phi lun lun ch trng bo
m cng bng, nht l cn tng cng cc tiu chun tuyn sinh, khng nn

83
ch cn c vo im tuyn sinh lm gim tiu chun khch quan m dn n
mt cng bng trong tuyn sinh, khng to iu kin cho nhng th sinh thuc
i tng c nhiu thit thi song li rt cn c hc i hc gp phn
pht trin kinh t, vn ho v x hi vng nng thn, vng su vung xa,..
Th hai, p dng hp l cc tiu chun tuyn sinh a dng. Trong
cng tc tuyn sinh ca cc trng i hc v cao ng ca Hoa K khng
c h thng tiu chun lng ha c th no m p dng cc tiu chun tng
hp nh gi mt cch ton din v nng lc v kh nng ca ng vin
va t yu cu v mt tr lc li va c nhng yu t phi tr lc tt p
khc; va ch trng thnh tch m cc ng vin t c trong cc k thi
chung va coi trng thnh tch hc tp thng ngy bc trung hc ca cc
ng vin; va coi trng vic nh gi th sinh qua cc tiu chun cng nh
im thi u vo hoc th hng trong lp, li va da vo cc th gii thiu
hoc bn khai t thut ca ng vin. y l cc ti liu minh chng biu l
phm cht, c tnh ca ng vin nh trng c th hiu r c th sinh
hn. Cch nh gi ton din th hin s pht trin ton din c dc,
tr dc, th dc ca th sinh, li khng b st mt nhng ngi c ti nng
v chuyn mn, hoc ngi c ti nng v mt mt no . Cch nh gi
tng hp y chnh l mc tiu ca cng cuc ci cch a dng ha cng tc
tuyn sinh i hc v sau i hc ca Vit Nam hin nay. Trong hon cnh
nn gio dc i hc Vit Nam cng cn c nhng t ph mi trong cng
tc tuyn sinh, mc d thi tuyn sinh vn nn c thc hin, tuy nhin cng
cn phi mnh dn nghin cu v th nghim phng thc tuyn sinh a
dng, tng cng cc tiu chun tuyn sinh. Trc mt nn thc hin vic
tuyn sinh a dng ho tiu chun ti cc trng i hc ln tng bc
rt kinh nghim v dn tim cn vi phng thc tuyn sinh ca cc nc
c nn gio dc pht trin nh Hoa K.

84
 Th ba, m rng quyn t ch trong tuyn sinh ca cc trng i hc
v cao ng Vit Nam. Cc trng i hc v cao ng ca Hoa K c
hng quyn t ch cao trong cng tc tuyn sinh; tiu chun tuyn sinh, quy
m v t chc thc hin cng tc tuyn sinh hon ton do Ban Tuyn sinh ca
nh trng t ch quyt nh, chnh quyn lin bang v tiu bang khng c
can thip. Cng cuc ci cch tuyn sinh ca Vit Nam tuy lun lun c gng
theo ui mc tiu , nhng quyn t ch v tuyn sinh m cc trng i
hc v cao ng thc s c c th vn cn rt hn ch. Nn khuyn khch
cc trng i hc v cao ng th im tin hnh t ch i vi cng tc
tuyn sinh v tng dn mc ci cch mt cch vng chc. Khi no thi c
chn mui, c th tch ri vic thi i hc thng nht vi vic tuyn sinh,
cc trng i hc v cao ng t ch quyt nh vic s dng kt qu thi
tuyn sinh, hoc bin k thi i hc thng nht ton quc hin nay thnh cc
k st hch trnh th sinh c t chc lin tc bi cc t chc kho th
c lp ging nh vic t chc thc hin cc bi kim tra tuyn sinh tiu
chun ho ca Hoa K, nh trng c hng quyn t ch ti a trn
chun st hch trnh u vo ca th sinh, ng thi cng gip cho vic
gim bt p lc i vi th sinh.
Th t, xy dng h thng thi phn tng, phn loi hc sinh. Hin nay
Vit nam cha c kh nng v iu kin p dng phng thc tuyn sinh
ton din v mang tnh t ch cao, nhng vic tin hnh thi phn tng, phn
loi i vi hc sinh th li c tnh kh thi cao. Cc trng c t th sinh d
tuyn hon ton c th thc hin phng thc tuyn sinh m thu ht hc
sinh. Cn i vi cc trng i hc v cao ng c danh ting, s lng th
sinh d tuyn nhiu c th thc hin t chc thi tuyn chung c nc ly
im s thi tuyn lm tiu chun tuyn sinh ng thi c th s dng cc tiu

85
chun mm do khc tuyn c nhng th sinh thc s c nng lc tr tu
cng nh cc nng lc phi tr tu khc.

TI LIU THAM KHO

Ting Vit
1. Nguyn c Chnh (2002), Kim nh cht lng trong gio dc i hc.
Nxb i hc Quc gia H Ni.
2. L Hong Vit Lm, Nn gio dc M v mt s vn gi m cho gio
dc i hc Vit Nam, K yu hi tho khoa hc Gii php nng cao hiu
qu qun l gio dc i hc v cao ng Vit Nam, Ban lin lc cc
trng i hc v cao ng Vit Nam, thng 10/2010.
3. Trnh Nhc Linh (2007), T cc bin php tuyn sinh i hc Hoa K,
Quang Minh Nht Bo, Trung Quc.
4. Phm Th Ly (2004), Tuyn sinh i hc M - Mt kinh nghim cn tham
kho, http://www.lypham.net, Th 4, 01/8/2012.
5. L c Ngc (2007), Ci tin thi tuyn sinh i hc sau 4 nm nhn li,
Gio dc i hc: Mt s thnh t ca cht lng. Nxb i hc Quc gia
H Ni.

86
6. Trnh Ngc Thch (2007), o to v pht trin ngun nhn lc cht
lng cao thng qua gio dc i hc, Gio dc i hc: Mt s thnh t
ca cht lng. Nxb i hc Quc gia H Ni.
7. Phm Xun Thanh (2011), Tp bi ging mn hc M hnh Rasch
v Phn tch d liu bng phn mm QUEST.
8. Trn Trng Thu v Nguyn Quang Un (1998), Tm l hc i cng,
Nxb Gio dc.
9. Ng Vn Trung v cng s (2007), Nghin cu xut phng n tuyn
sinh cao ng, i hc t nm 2009 ti Vit Nam. Vin Khoa hc gio dc
Vit Nam.

Ting Anh
10. ACT (2001) http://www.act.org, Th 3, 17/7/2012.
11. Adelman C. (1999, November 5). Why cant we stop talking about the
SAT? The Chronicle of Higher Education, p. B4.
12. Adelman C. (1999). Answers in the tool box: Academic intensity,
attendance patterns, and bachelors degree attainment. Document # PLLI
1999 - 8021. Washington DC: U.S. Department of Education.
13. Alberto F. C and Kurt R. B. (2001). College Admission Criteria in the
United States: An Overview.
14. Andrew J. Rotherham (December 1, 2011). The Latest Wrinkle in
College Admissions: State schools are increasingly recruiting out-of-state
students who pay higher fees. But is this fair?. Time Magazine
15. Atkinson, R. H. (2001, February 18). Standardized tests and access to
American universities: UC and the SAT.

87
16. Bridgeman, B., Jenkins, L., & Ervin, N. (2000). Predictions of freshman
grade-point average from the revised and recentered SAT I: Reasoning
Test. College Board Report No. 2000 -1. New York: College Board.
17. Burton N. W. & Ramist L. (2001). Predicting success in college: SAT
studies of classes graduating since 1980. College Board Report No. 2001-
2. New York: The College Board.
18. Cabrera A. F. & La Nasa S. M. (2001). On the path to college: Three
critical tasks facing Americas disadvantaged. Research in Higher
Education.
19. Christopher Avery; Andrew Fairbanks, Richard Zeckhauser (2004). The
Early Admissions Game: Joining the Elite
20. Cremin L. A. (1964). The transformation of the school. New York:
Vintage Book.
21. Denyse Tremblay (August 2002), Adult Education A Lifelong Journey
the competency Based Approach: Helping learners become autonomous.,
Psycological Journal.
22. Deirdre Carmody, Better Students Finding Colleges Reject Them, The
New York Times Education Section (April 20, 1988):1
23. Edward B. Fiske, America's Test Mania, The New York Times Section
12 (April 12, 1988):18.
24. GRE Administration and Information Bulletin http://www.est.org, Th 4,
05/12/2012.
25. GRE Test Content http://www.est.org, Th 4, 05/12/2012.
26. GRE Revised Analytical Writing http://www.est.org, Th 4, 05/12/2012
27. Gose B. & Selingo J. (2001, October 26). The SATs greatest test: Social,
legal and demographic forces threatening to dethrone the most widely used
college entrance exam. The Chronicle of Higher Education, pp. A10-15.

88
28. Healy, P. (1999, May 4). Civil-Rights Office questions legality of
colleges use of standardized tests. The Chronicle of Higher Education.
29. Hiss, W. C. (1993). Optional testing: The emperors new clothes? The
Journal of College Admission.
30. Howard and Matthew Greene ( October 22, 2003). PBS: Ten Steps to
College (transcript). Washington Post.
31. John Stickney, "Guides to the Admissions Maze," Money, (June
1988):127.
32. Linn , R. L. (1992). Achievement testing. In MAC. Alkin (Ed.),
Encyclopedia of Educational Research, Volume 1, 6 th ed. (pp. 1 - 12). New
York Macmillan.
33. Lisa W. F. (March 1, 2009). Well-Regarded Public Colleges Get a Surge
of Bargain Hunters. The New York Times.
34. Miller, D. W. (2001, March 2). Scholars say High-Stakes test deserve a
failing grade: Studies suggest students and educators are judged by faulty
yardsticks. The Chronicle of Higher Education.
35. National Association for College Admission Counseling (2001, February)
Newsletter of the National Association for College Admission Counseling.
Number 2.
36. Olivas, M.A. (1997). Constitutional Criteria: The Social Science and
Common Law of Admissions Decisions in Higher Education. University
of Colorado Law Review.
37. Robert Klitgaard (1985), Choosing Elites: Selecting the Best and the
Brightest at Top Universities and Elsewhere (New York: Basic Books).
38. The Pool of Argument Topics http://www.est.org, Th 5, 08/11/2012.
39. The Pool of Issue Topics http://www.est.org, Th 5, 08/11/2012.

89
40. Weiner G., Sharon W., and Ira K. (2009), Barron's How to Prepare for
the GRE (17 ed.), Barron's Educational Series.
41. http://en.wikipedia.org/wiki/Graduate_Management_Admission_Test, Th
5, 12/7/2012.
42. http://www.harvard.edu.us, Th 7, 25/02/2013.
43. http://en.wikipedia.org/wiki/University_of_Pennsylvania, Th 6, 17/02/2013.
44. http://www.hbs.edu/mba/admissions/application-process, Th 2, 09/01/2013.
45. http://en.wikipedia.org/wiki/College_admissions_in_the_United_States, Th
4, 05/9/2012.

90