Professional Documents
Culture Documents
Dap An Cau Hoi Triet Hoc
Dap An Cau Hoi Triet Hoc
Cu3 :Bng l lun v thc tin, chng minh rng: thc con ngi khng ch
phn nh th gii m cn gp phn sng to ra th gii.
Gi
Gi
Cu 9: Phn tch ni dung nguyn tc thng nht gia l lun v thc tin ca
trit hc Mc Lnin. Vn dng nguyn tc ny vo cng cuc i mi noc ta
hin nay.
Cu10: Phn tch nguyn tc thng nht gia l lun v thc tin. Vic tun th
nguyn tc ny s khc phc c nhng hn ch g trong hot ng nhn thc v
hot ng thc tin?
Cu13:Phn tch mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng
tng. ng CSVN vn dng mi quan h bin chng ny nh th no vo qu
trnh xy dng ch ngha x hi nc ta hin nay?
CU 14: Bng hiu bit ca mnh v ni dung ca ch ngha duy vt lch s, Anh
( ch) hy lm sng t lun im sau y ca Lnin:
Gi
- Trc Mc cc quan nim v lch s mang tnh duy tm, phn khoa hc
Gi
CU 16: Giai cp l g? Bng l lun v thc tin, chng minh rng: Trong mi
thi i, nhng t tng ca giai cp thng tr l nhng t tng thng tr. iu
c ngha l giai cp no l lc lng vt cht thng tr trong x hi th cng l lc
lng tinh thn thng tr trong x hi.
Gi
- Giai cp l g?
- V mt thc tin
Dng thc t lch s chng minh
Gi
Ni dung nguyn l:
- Mi s vt, hin tng hay qu trnh (vn vt) trong th gii u tn ti trong
mun vn mi lin h rng buc ln nhau. Mi lin h tn ti khch quan, ph
bin v a dng.
- Trong mun vn mi lin h chi phi s tn ti ca chng c nhng mi lin h
ph bin. Mi lin h ph bin tn ti khch quan, ph bin; chng chi phi
mt cch tng qut qu trnh vn ng, pht trin ca mi s vt, hin tng
xy ra trong th gii.
b/ Nhng yu cu v Phng php lun:
Qun trit v vn dng sng to nguyn tc ton din s khc phc c ch ngha
phin din, ch ngha chit trung, ch ngha ngy bin, ...trong hot ng thc tin v
nhn thc ca chnh mnh.
Tr li:
Nguyn tc pht trin cng l mt trong nhng nguyn tc phng php lun
c bn, quan trng ca hot ng nhn thc thc tin. C s l lun ca nguyn tc
pht trin l nguyn l v s pht trin ca php bin chng duy vt.
Theo , s pht trin l vn ng tin ln t thp n cao, t n gin n
phc tp, t km hon thin n hon thin hn. Pht trin l trng hp c bit ca
s vn ng v trong s pht trin s ny sinh nhng tnh quy nh quy nh mi, cao
hn v cht, nh , lm cho c cu t chc, phng thc tn ti v vn ng ca s
vic, hin tng cng chc nng ca n ngy cng hon thin hn. Do vy, nhn
thc c s t vn ng, pht trin ca s vt, hin tng chng ta phi thy c s
thng nht gia s bin i v lng vi s bin i v cht trong qu trnh pht trin,
phi ch ra c ngun gc v ng lc bn trong, ngha l tm ra v bit cch gii
quyt mu thun, phi xc nh xu hng pht trin ca s vt, hin tng do s ph
nh bin chng quy nh; coi ph nh l tin cho s ra i ca s vt hin tng
mi.
- Nguyn tc pht trin yu cu, khi xem xt s vt, hin tng phi t n
trong trng thi vn ng, bin i chuyn ho khng ch nhn thc s vt,
hin tng trong trng thi hin ti m cn thy c khuynh hng pht trin
- Nguyn tc pht trin yu cu, phi nhn thc s pht trin l qu trnh tri
thin n hon thin hn. Mi giai on pht trin li c nhng c im, tnh
Trong hot ng nhn thc v thc tin nu tn trng nguyn tc pht trin s
mang li kt qu g
Tun theo nhng i hi ca quan im pht trin s gp phn khc phc bnh bo
th tr tr v bnh gio iu trong t duy cng nh trong hnh ng thc tin. Bnh
bo th tr tr l tnh trng li, chm i mi, ngi thay i, da dm, ch i, thm
ch cn tr ci mi, bng lng tha mn vi ci c. i khi bnh bo th biu hin
qua nhng nh kin. Bnh bo th tr tr cng gn lin vi bnh gio iu, l
khuynh hng tuyt i ha l lun, coi thng kinh nghim thc tin, coi l lun l
bt di bt dch, vic nm l lun ch dng li nhng nguyn l chung tru tng,
khng ch n nhng hon chnh lch s c th ca s vn dng l lun. Bnh gio
iu c 2 dng : gio iu l lun v gio iu kinh nghim. Bnh gio iu l lun l
vic thuc lng l lun, cho rng p dng l lun p dng vo u cng c khng
xem xt iu kin c th ca mnh. V d nh theo Mc th phi xa b t hu dn
n vic ta tin hnh ci to XHCN xa tt c cc thnh phn kinh t nhm mc ch
ch cn 2 thnh phn kinh t quc doanh v tp th m khng thy c rng "Nn
kinh t nhiu thnh phn l mt c trng ca thi k qu ", s c mt ca nhiu
thnh phn kinh t vi cc mi quan h tc ng qua li ca n s to ng lc cho s
pht trin kinh t trong giai on ny. Bnh gio iu kinh nghim l vic p dng
nguyn si rp khun m hnh ca nc khc, ca a phng khc vo a phng
mnh m khng sng to, chn la V d nh trc y ta bt chc rp khun m
hnh CNXH Lin X trong vic thnh lp cc b ngnh ca b my nh nc (
Lin X c bao nhiu B, Ngnh ta cng c by nhiu B ngnh), hoc v cng
nghip ha cng vy, ta ch ch tp trung pht trin cng nghip nng m khng ch
pht trin cng nghip nh Bnh bo th tr tr v bnh gio iu cng vi bnh
ch quan duy ch l nhng cn bnh chung ca cc nc XHCN v n gy ra hu
qu tt yu l lm cn tr, thm ch ko li s pht trin ca kinh t - x hi, a
chng ta n sai lm nghim trng.
Nu chng ta tuyt i ho nhn thc, nht l nhn thc khoa hc v s vt hay hin
tng no th cc khoa hc t nhin, khoa hc x hi v nhn vn s khng th
pht trin v thc tin s dm chn ti ch. Chnh v th, chng ta cn phi tng cng
pht huy n lc ca bn thn trong vic hin thc ho quan im pht trin vo nhn
thc v ci to s vt nhm phc v nhu cu, li ch ca chng ta v ca ton x hi.
Tr li:
Quan im lch s c th l quan im khi xem xt s vt phi nghin cu
n trong iu kin thi gian v khng gian nht nh. Phi nghin cu qu trnh
vn ng ca n trong qu kh hin ti v d kin tng lai.
- C s l lun ca quan im trn l xut pht t nguyn l v mi lin h ph
bin ca cc s vt, hin tng trong th gii.
Phi c quan im lch s c th v s vt no cng c qu trnh hnh thnh
tn ti, bin i v pht trin. Mi giai on pht trin ca s vt li c nhng mi
lin h ring c trng cho n. Cho nn xem xt s vt va phi xem qu trnh pht
trin ca s vt , va phi xem xt trong tng iu kin qu trnh c th.
+ C xem xt ton din v lch s c th s vt th ta mi hiu c bn cht ca
s vt t mi ci to c s vt.
V vy, nguyn tc lch s - c th c coi l linh hn phng php lun
ca trit hc Mc Lnin v n tng hp nhng nguyn tc, quan im, yu cu
mang tnh phng php lun ca trit hc Mc Lnin, do , hiu theo ngha
rng, n cng chnh l phng php bin chng.
Nhng yu cu c bn ca nguyn tc lch s - c th:
1. Trong hot ng nhn thc, ch th phi tm hiu qu trnh hnh thnh,
tn ti v pht trin c th ca nhng s vt c th trong nhng iu kin, hon
cnh c th. Ngha l:
- Phi bit s vt ra i v tn ti nh th no, trong nhng iu kin,
hon cnh no, b chi phi bi nhng quy lut no;
- Hin gi s vt ang tn ti nh th no trong nhng iu kin, hon cnh
ra sao, do nhng quy lut no chi phi;
- Trn c s , phi nm bt c s vt c th s phi tn ti nh th no
(trn nhng nt c bn) trong tng lai ..
2. Trong hot ng thc tin, ch th phi xy dng c nhng i sch c
th, p dng cho nhng s vt c th, ang tn ti trong nhng iu kin, hon
cnh, quan h c th m khng nn p dng nhng khun mu chung chung cho
bt c s vt no, trong bt k iu kin, hon cnh, quan h no.
3. Nguyn tc LS-CT c V.I. Lnin c ng trong nhn nh: Xem xt
mi vn theo quan im sau y: mt hin tng nht nh xut hin trong
lch s nh th no, nhng hin tng tri qua nhng giai on pht trin
ch yu no, v ng trn quan im ca s pht trin xem xt hin nay n
tr thnh th no.
iu ny c ngha l nguyn tc LS-CT i hi phi phn tch s vt c th
trong nhng tnh hnh c th thy c:
- S vt ang ( hay s) tn ti thng qua nhng cht, lng no; th hin
qua nhng no; ang ( hay s) thc hin nhng bc nhy no to nn
nhng cht, lng mi no?...
- S vt ang ( hay s) b tc ng bi nhng mu thun no; nhng mu
thun ang nm giai on no, c vai tr nh th no n s vn ng, pht
trin ca s vt?...
- S vt ang ( hay s) tri qua nhng ln ph nh bin chng no; ci c
no ang ( hay s) phi mt i, ci mi no ang ( hay s) xut hin?..
- Trong mi quan h vi nhng s vt khc, nhng iu g c coi l
nhng ci ring hay ci n nht, iu g l ci chung hay ci c th / ci ph
bin; chng quy nh nhau, chuyn ha ln nhau nh th no?
- Bn cht ca s vt l g, n c th hin qua nhng hin tng no; hin
tng no ch l gi tng, hin tng no l in hnh
- Ni dung ca s vt l g, n ang ( hay s) tn ti thng qua nhng
hnh thc no; hnh thc no ph hp vi ni dung ca s vt, hnh thc no khng
ph hp vi ni dung, ci g lm cho ni dung ca s vt bin i?..
- Trong bn thn s vt, hin thc l g; hin thc ang ( hay s) ny
sinh ra nhng kh nng no; mi kh nng , trong nhng iu kin c th no c
tt yu hin thc ha ra sao?...
4. Nguyn tc LS-CT i hi chng ta phi bao c cc s kin xy ra
trong nghin cu khoa hc hay cc bin c xy ra trong cc tin trnh lch s nhn
loi.
Tuy nhin, n khng cho php chng ta kt hp cc s kin khoa hc nh
nhng ci ngu nhin thun ty ca t nhin hay m t cc bin c lch s nh
nhng ci vn vt n l ca x hi, m n i hi chng ta phi ti hin chng,
m t chng trn c s vch ra c ci tt yu l gch, ci chung (quy lut, bn
cht) ca chng, ch ra c nhng trt t nhn qu quy nh chng.
Nguyn tc ny i hi chng ta phi xy dng c bc tranh khoa hc v
th gii, qua chng ta nhn thc c tnh mun v ca t nhin, tnh phong
ph ca lch s trong s thng nht.
5. Nguyn tc LS-CT c cc lnh t ca giai cp v sn vn dng:
Xut pht t tnh hnh c th ca CNTB giai on tin c quyn, t do cnh
tranh m C. Mc cho rng, cch mng XHCN ch c th thng li tt c cc nc
TBCN tin tin.
Sang th k 20, CNTB chuyn sang giai on c quyn, quc ch
ngha. Khi vn dng nguyn tc ny vo xem xt tnh hnh th gii lc ny c
nhng thay i ln m V.I. Lnin i n kt lun ng n l: cch mng
XHCN ch c th thng li vi nc, khu yu nht ca CNTB.
ng CS Vit Nam, ng CS Trung Quc cng ang qun trit v vn dng
sng to nguyn tc ny vo thc tin cch mng mi nc xy dng cho quc
gia mnh mt con ng ring i ln CNXH.
Vn dng nguyn tc LS-CT, t nm 1930, ng ta la chn con ng
CNXH. Ngy nay, xy dng thnh cng CNXH, ng ra ng li xy dng
nn kinh t th trng, y mnh cng nghip ha, hin i ha; u tin pht trin
lc lng sn xut, ng thi xy dng quan h sn xut ph hp theo nh hng
XHCN; pht huy cao ni lc ng thi tranh th ngun lc bn ngoi v ch
ng hi nhp kinh t quc t pht trin nhanh, c hiu qu v bn vng; thc
hin tng trng kinh t i lin vi pht trin vn ha, tng bc ci thin i sng
vt cht v tinh thn ca nhn dn, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v
v ci thin mi trng; kt hp pht trin kinh t - x hi vi tng cng an ninh,
quc phng; bo v v xy dng h thng chnh tr vng mnh.
Vic tun th cc nguyn tc ny s khc phc c nhng hn ch g
trong hot ng nhn thc v hot ng thc tin?
Qun trit v vn dng sng to nguyn tc lch s c th s gip ch
th khc phc c quan im (t duy) siu hnh trong hot ng thc tin v nhn
thc ca chnh mnh.
Trong quan h vi l lun thc tin c vai tr quyt nh, v thc tin l hot
Chng ta coi trng nhng kinh nghim thc tin v khng ngng tch ly vn
kinh nghim qu bu . Nh nu ch dng li trnh kinh nghim, ch da vo
nhng hiu bit trnh kinh nghim, tho mn vi vn kinh nghim ca bn thn
coi kinh nghim l tt c, tuyt i ho kinh nghim ng thi coi nh l lun, ngi
hc tp, nghin cu l lun, t am hiu l lun vn ln nm l lun, khng quan
tm tng kt kinh nghim xut l lun.th rt d mc bnh kinh nghim ch
ngha.
Mt khc, tha thc s coi trng l lun i hi phi ngn nga bnh gio
iu ch ngha. Nu tuyt i ho l lun ng thi coi thng kinh nghim thc tin,
coi l lun l bt di bt dch, vic nm l lun ch dng li nhng nguyn l chung
tru tng, khng ch n nhng hon cnh lch s c th ca s vn dng l lun
th d mc bnh gio iu.
Thc cht ca nhng sai lm ca bnh kinh nghim v bnh gio iu l vi phm
s thng nht gia l lun v thc tin. Cho nn trong cng tc l lun cn t b li
nghin c mt cch kinh vin thun ty ch bit gii thch khi nim bng khi nim
chng minh l lun bng l lun tc l hon ton quanh qun trong vng quc t duy
thun ty, cn chng i li t duy bt chc sao chp rp khun, thot ly thc t bt
chp nhng c im truyn thng v iu kin c th ca t nc,ca dn tc.
trong qu trnh i mi pphi quan tm d bo tnh hnh, kp thi pht hin v gii
quyt ng ng nhng vn mi ny sinh trn tinh thn kin nh thc hin ng
li i mi; tng cng tng kt thc tin v khng ngng hon chnh l lun v con
ng xy dng CNXH nc ta. Mi ch trng chnh sch bin php KTXH d l
ng n nht th trong qu trnh thc hin bn cnh mt tch cc l ch yu cng
thng c nhng h qu tiu cc nht nh, nhng vn mi ny sinh, cn phi d
kin trc v theo di ch ng ngn nga, gii quyt. trnh suy ngh gin n mt
chiu n khi thy c vn mi ny sinh, c mt tiu cc mi xut hin th hoang
mang ht hong. Khng v gp kh khn m dao ng v quay li nhng cch l sai
lm c. Cng cuc i mi cng i vo chiu su th cng xut hin nhng vn mi
lin quan n nhn thc v CNXH v con ng xy dng CNXH. Do tng kt
thc tin l phng php cn bn trong hot ng l lun, l mt phng php cn
bn khc phc bnh gio iu, bnh kinh nghim, thc hin s thng nht gia
l lun v thc tin. L lun xt cho cng l t thc tin c kt , khi qut ln ,
khng c thc tin v kinh nghim thc tin th khng c l lun. Nhn mnh tng kt
thc tin khng c ngha l xem nh nghin cu c bn, l lun c bn cng tip cn
vi nhng vn c th bao nhiu cng phi c nhng quan im chung c bn by
nhiu.
L lun l h thng nhng tri thc c khi qut t thc tin, phn nh nhng
mi lin h bn cht, nhng quy lut ca cc s vt, hin tng.
Chc nng c bn ca l lun: c hai chc nng l chc nng phn nh hin thc
khch quan, gip con ngi hiu r nhng lnh vc hin tng ca th gii xung
quanh v chc nng phng php lun, gip con ngi vch ra cc phng php
hng dn, ch o hot ng thc tin v hot ng nhn thc ca chnh mnh.
Thc tin l tiu chun chn l ca l lun: L lun ch c coi l chn l khi
n ph hp vi hin thc khch quan m n phn nh, v n c thc tin kim
nghim. C. Mc ni: Vn tm hiu xem t duy ca con ngi c th t n chn
l khch quan hay khng hon ton khng phi l vn l lun m l mt vn
thc tin. Chnh trong thc tin m con ngi phi chng minh chn l. Tha nhn
thc tin l tiu chun chn l ca l lun, cn ch nhng vn sau:
- Thc tin ch l tiu chun chn l ca l lun khi thc tin t n tnh ton
vn ca n.
- Thc tin c nhiu giai on pht trin khc nhau. Nu l lun ch khi qut
mt giai on no ca thc tin th l lun c th xa ri thc tin.
Ngoi tiu chun thc tin cn c th c nhng tiu chun khc nh: tiu chun
logic, tiu chun gi tr
b. L lun phi c vn dng vo thc tin, tip tc b sung v pht trin trong
lch s; Thc tin phi c ch o bi l lun
Hot ng ca con ngi mun c hiu qu nht thit phi c l lun soi ng:
Chnh nh c l lun soi ng, hot ng thc tin ca con ngi mi c hiu qu v
t c mc ch mong mun. Thc tin phi c ch o bi l lun v l lun c
kh nng nh hng mc tiu, xc nh lc lng, vch ra cc phng php, bin
php thc hin. L lun cn d bo c kh nng pht trin cc mi quan h thc
tin, d bo c nhng ri ro c th xy ra, nhng hn ch, tht bi c th c trong
qu trnh hot ng. Chnh v vy, C.Mc ni: V kh ca s ph phn c nhin
khng th thay th c s ph phn ca v kh, lc lng vt cht ch c th b nh
bng lc lng vt cht, nhng l lun s tr thnh lc lng vt cht, mt khi n
xm nhp vo qun chng. Khi vn dng l lun vo thc tin cn lu :
- L lun c th mang li hiu qu, hoc khng mang li hiu qu, hoc kt qu
cha r rng. Khi , gi tr ca l lun do thc tin quy nh. V.I.L nin nhn xt
rng: thc tin cao hn nhn thc, v n c u im khng nhng ca tnh ph bin,
m c tnh hin thc trc tip.
Bnh kinh nghim l khuynh hng t tng tuyt i ha kinh nghim, coi
thng l lun khoa hc, khuch i vai tr thc tin, h thp vai tr l lun. Ngi
mc bnh kinh nghim thng tha mn vi vn kinh nghim bn thn, khng chu
hc nng cao trnh l lun, coi thng khoa hc k thut, thiu nhn xa trng
rng, d bo th tr tr v s b tht bi trong thc tin khi iu kin, hon cnh thay
i. H ch minh ni: c kinh nghim m khng c l lun, cng nh mt mt
sng mt mt m.
- Bnh sch v, hiu l lun mt cch tr tng, nng v din gii nhng g c
trong sch v m khng i chiu vi cuc sng. ra nhng ch trng v chnh sch
khng xut pht t iu kin lch s c th ca thc tin t nc m xut pht t sch
v.
- Vn dng sai l lun vo thc tin, ch bit trch dn, khng quan tm n thc
tin, khng b sung, iu chnh l lun.
- Tip nhn nhng nguyn l ca CNXH khoa hc mt cch n gin, phin din
mang tnh cht cm tnh, t bin chng thnh nhng tn iu v p dng rp khun
ch ngha x hi ca nc ngoi vo xy dng ch ngha x hi trong nc. p dng
rp khun, my mc kinh nghim xy dng ch ngha x hi ca nc khc; p dng
chnh sch kinh t thi chin vo thi bnh.
Cu 13: Phn tch mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc
thng tng. ng CSVN vn dng mi quan h bin chng ny nh th no
vo qu trnh xy dng ch ngha x hi nc ta hin nay?
Mi x hi trong lch s c mt kiu nhng quan h vt cht c bn nht ng vi
nhng lc lng sn xut (LLSX) l nhng Quan h sn xut (QHSX). Ph hp
vi kiu QHSX l mt h thng nhng quan h v chnh tr, php quyn, o c,
ngh thut...Nhng quan h chnh tr, tinh thn ny c th hin thng qua nhng
thit ch x hi tng ng nh : Nh nc, ng phi, ta n, gio hi v cc t chc
x hi khc...S lin h v tc ng ln nhau gia nhng quan h kinh t ca x hi v
cc quan h kinh t c ch ngha duy vt lch s phn nh trong cc phm tr C
s h tng (CSHT) v Kin trc thng tng (KTTT), trong nguyn l v quan h bin
chng gia CSHT v KTTT
C s h tng l tng hp nhng quan h sn xut to thnh c cu kinh t ca
mt x hi nht nh. Mt x hi ang trong thi k qu th c s h tng ca n
mang tnh qu , tc l c s an xen gia quan h sn xut tn d tn ti cng vi
mm mng quan h sn xut mi.
Kin trc thng tng l ton b nhng quan im chnh tr php quyn, trit
hc, o c, tn gio, ngh thut cng vi nhng thit ch x hi tng ng ca
chng nh Nh nc, chnh ng, gio hi, cc on th chnh tr - x hi hnh thnh
nn mt c s h tng nht nh. Mi b phn ca kin trc thng tng c quan h
cht ch, tc ng ln nhau v tc ng n c s kinh t (c bit l vai tr ca Nh
nc chnh ng v h t tng chnh tr). Kin trc thng tng cng mang tnh giai
cp r rt.
* Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng
Quan im duy vt Mc xt khng nh rng s vn ng v pht trin hnh thi
KT-XH cn b chi phi bi quy lut v mi quan h bin chng gia c s h tng v
kin trc thng tng. Quy lut ny khng nh rng c s h tng (kinh t) l quan h
c bn quyt nh kin trc thng tng v kin trc thng tng sinh ra t c s h
tng nhng n c vai tr to ln tc ng mnh m tr li c s h tng.
C s h tng vi tnh cch l c cu kinh t hin thc sn sinh ra mt kin trc
thng tng tng ng qui nh tnh cht, c cu v mc ch hot ng ca kin trc
thng tng. Khi c s h tng thay i th kin trc thng tng phi thay i theo
nhng s thay i ca kin trc thng tng din ra kh lu di, mt cch bin chng.
S tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng th hin qua
vai tr nh hng chnh tr cho hot ng kinh t theo yu cu mc ch ca giai cp
thng tr, m trong Nh nc l thit ch quan trng nht khi tc ng tr li kinh
t. Kin trc thng tng cng c nhim v bo v v pht trin c s kinh t sinh
ra n. S tc ng ca kin trc thng tng n c s h tng c th din ra 2 kh
nng sau y : mt l ph hp vi tnh tt yu kinh t, vi yu cu pht trin ca lc
lng sn xut th c tc dng thc y kinh t pht trin; hai l do yu km v sai
lm ca kin trc thng tng tc ng khng ph hp vi quy lut kinh t th s km
hm s pht trin ca i sng kinh t. Trong nhng trng hp c bit, kin trc
thng tng c th tc ng lm o ln nhanh chng c s h tng nhng suy n
cng th kin trc thng tng vn b kinh t quyt nh
ng CSVN vn dng mi quan h bin chng ny nh th no vo qu
trnh xy dng ch ngha x hi nc ta hin nay
Lch s x hi loi ngi tri qua 4 hnh thi KTXH, l : ch cng sn
nguyn thy, ch chim hu n l, ch phong kin, ch t bn ch ngha v
ang tri qua thi k qu ca CNXH, giai on u tin ca CNCS. Mc cho rng
khng phi quc gia, dn tc no cng nht thit phi tri qua tt c cc hnh thi kinh
t - x hi c trong lch s. Do nhng iu kin khch quan v ch quan nht nh,
mt quc gia, dn tc no c th b qua mt hnh thi kinh t - x hi nht nh
no tin ln mt hnh thi kinh t - x hi tin b hn. cng l qu trnh lch
s t nhin nhng mang tnh c th, rt ngn lch s. Tuy nhin, pht trin rt ngn
i hi phi c nhng iu kin khch quan v ch quan mi c th thc hin c.
L-nin cng ni con ng qu ln ch ngha x hi c th c nhng hnh thc
khc nhau; iu tu thuc vo trnh pht trin ca lc lng sn xut. Theo
ngi, hnh thc qu trc tip l con ng pht trin tun t t CNTB ln CNXH;
cn hnh thc qu gin tip l con ng pht trin rt ngn, b qua ch t bn
ch ngha i ln CNXH. Mi s pht trin rt ngn u phi nhm mc ch cui
cng l to ra s pht trin vt bc, thm ch l nhy vt ca lc lng sn xut v
do vy, v thc cht, pht trin rt ngn ch c th l rt ngn cc giai on hay bc
i trong tin trnh pht trin lin tc ca lc lng sn xut
Da vo hc thuyt ca Mc Lnin v hnh thi kinh t - x hi, ng ta vn
dng nhng l lun ny vo thc tin cch mng Vit Nam, chn la con ng pht
trin rt ngn - tc l i ln CNXH khng tri qua giai on pht trin t bn ch
ngha. S chn la da trn nhng yu t khch quan v ch quan nh sau :
V khch quan, thi i ngy nay vn l thi i qu t CNTB ln CNXH trn
phm vi ton th gii v theo quy lut tin ha ca lch s, loi ngi nht nh s tin
ti CNXH. Vn kin i hi IX ch r mc d trc mt CNTB vn cn tip tc
pht trin nhng n khng gii quyt c mu thun c bn gia quan h sn xut
lc hu vi lc lng sn xut pht trin mnh, t lm cho lc lng sn xut cha
pht trin ng vi tim nng ca n, dn n nhng suy thoi kinh t tt yu xy ra
v cng vi n l s khng hong v chnh tr. Bi l, phng thc sn xut TBCN
lm cho quy m ca cc cng ty t bn s ngy cng ln do h qu ca cc cuc
khng hong kinh nin v mang tnh tn ph ca nn kinh t t bn. Cng vi ch
bc lt t bn ch ngha, s phn cc x hi l v cng su sc, s phn ha giu
ngho c y ti nh im. y ca ci ngy cng tp trung vo mt s nh cc
c nhn l nhng triu ph v t ph; cc i lp l nhng ngi sng di mc
ngho kh cc nc t bn pht trin v ng o nhng ngi cng kh, i rt
cc nc t bn ang pht trin. Mt khc, ni dung vt cht ca ch bc lt t bn
ch ngha l gi tr thng d mang hnh thc gi tr trao i (tc l vng bc hay tin
t), lm cho lng thm kht tng lao ng thng d v kht vng lm giu trn c s
c y ti cc . H qu ca thc t chc chn s ng nh s tin on ca
C. Mc: "cng vi s pht trin ca i cng nghip, chnh ci nn tng trn giai
cp t sn sn xut v chim hu sn phm ca n, b ph sp di chn giai
cp t sn. Trc ht, giai cp t sn sinh ra nhng ngi o huyt chn chnh n.
S sp ca giai cp t sn v thng li ca giai cp v sn u tt yu nh nhau".
Mt khc, th k XXI l th k khoa hc v cng ngh c nhng bc nhy vt,
kinh t tr thc ngy cng c vai tr ni bt trong s nh hng n qu trnh lc
lng sn xut ca cc quc gia. Bn cnh , ton cu ha v hi nhp kinh t quc
t i vi mi nc, nht l cc nc ang pht trin, va l thi c va l thch thc.
i vi nc ta, thi c ln hn thch thc. Chng ta chng nhng c kh nng tip
cn nhng tin b KHKT, tranh th nm bt v vn dng nhng thnh tu khoa hc
v cng ngh sn xut, trnh sn xut, k nng lao ng, trnh t chc v qun
l sn xut ca con ngi nhanh chng xy dng lc lng sn xut hin i m
cn c kh nng to ra thi c nu ta c ng li ng, c bn lnh thc hin
ng li .
Trong thi gian qua nn kinh t Vit Nam t c nhng kt qu quan trng
nh: tng trng GDP nhp cao, c cu kinh t tip tc chuyn dch theo hng
tng t trng ca cng nghip, dch v, gim dn t trng nng nghip. C cu ca
tng ngnh cng c s chuyn dch dn theo hng pht huy li th cnh tranh hn
i vi th trng trong v ngoi nc. T l huy ng vn cho u t pht trin c xu
hng tng , cc ngun lc trong x hi c huy ng tt hn, c bit trong khu
vc kinh t t nhn, u t cho c s h tng c tin b, nng lc sn xut ca nhiu
ngnh tng ln.
V ch quan, Qua hn 20 nm thc hin nhng ni dung i mi , nn kinh t
nc ta c nhng bc chuyn tch cc trong vic xy dng nn tng c s vt cht
cho CNXH. Tng trng kinh t nhanh, c s vt cht k thut c tng cng, m
rng quan h quc t. T l i ngho gim vi khong 25 triu ngi thot khi i
ngho. Song song vi s thnh tu v kinh t l s i mi v kin trc thng tng
bt u t vic i mi v chnh tr. ng cng sn Vit Nam chng t mt bn
lnh chnh tr vng vng v ng li lnh o ng n. Nh nc c nhiu c
gng trong vic iu hnh v qun l t nc. Chng ta c bi hc ca ba mi
nm lnh o xy dng kinh t trong ha bnh vi t cch ca mt ng cm quyn
duy nht ca mt nc c gn 90 triu dn vn cn c, thng minh v giu ngh lc
sng to. l nhng yu t ch yu m bo s thnh cng cho s nghip xy dng
CNXH
Qua nghin cu, tng kt thc tin vi t duy quan im mi ng ta nhn
nhn vn b qua giai on hay thi k n thun l rt ngn thi gian trn c
s c c nhng iu kin, thi c v tin vt cht quan trng nht l s pht
trin ca LLSX v s trng thnh ca giai cp v sn. C th ho ni dung b qua,
i hi BTQ ln IX ca ng nu r :B qua ch TBCN, tc l b qua vic
xc lp v tr thng tr ca QHSX v KTTT TBCN, nhng tip thu, k tha nhng
thnh tu m nhn loi t c di ch TBCN, c bit v khoa hc v cng
ngh, pht trin nhanh LLSX, xy dng nn KT hin i. Ngha l chng ta tha
nhn s tn nn KT nhiu thnh phn theo nh hng XCHN. C tip nhn, ci to
cc quan h sn xut c v to mi iu kin thun li pht huy mi thnh phn
kinh t, nng sc sn xut ca XH, to ra tht nhiu sn phm phong ph c sc cnh
tranh trn th trng. ng thi thng qua s nghip CNH-HH y l ni dung
mang tnh quyt nh v t ph nhm nng tm v cht ca LLSX v xy dng
LLSX cn thit cho ch mi. S nghip CNH phi i i vi HH ngha l trong
xu th tt yu ca ton cu ho kinh t v trong iu kin ca cuc cch mng khoa
hc cng ngh ngy nay chng ta tip tc ng li kinh t i ngoi rng m, ho
nhp i trc n u, m ca hin i ho ra bn ngoi tip thu nhng thnh tu
khoa hc hin i ca nhn loi, ch trng pht trin kinh t theo chiu su l xy
dng LLSX pht trin vi thit b hin i, cng ngh hng u, c bit l o to lc
lng lao ng c trnh chuyn mn ho cao l iu kin cn thit nn KT pht
trin nhanh, bn vng v hiu qu.
Tm li XD CNXH b qua ch TBCN to ra s bin i v cht ca XH, trn
tt c cc lnh vc l s nghip rt kh khn phc tp, cho nn phi tri qua mt thi
k qu lu di vi nhiu chn ng, nhiu hnh thc t chc kinh t XH c tnh
cht qu l quan im ng n ca ng ta trong vic vn dng mt cch hiu
qu mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng, ph hp vi
tnh hnh t nc. Ph hp vi tin trnh lch s t nhin ca s pht trin x hi.
I. Khi nim:
X hi B phn c th ca t nhin:
S tc ng qua li gia x hi v t nhin:
* T nhin: Theo ngha rng t nhin l ton b th gii vt cht v cng, v
tn.
Qu trnh tin ha ca t nhin t v c hu c s sng. T n bo
a bao. T ng vt bc thp ng vt bc cao con ngi xut
hin.
- Con ngi xut hin:
+ L kt qu ca cc cc quy lut sinh hc. l qu trnh bin d, di truyn
t bin trn v u tranh sinh tn ( thch nghi vi mi trng sng v c th
sinh hc ngy cng hon chnh)
+ L kt qu ca qu trnh lao ng, bi: khi con ngi tc ng vo t nhin,
c th con ngi ngy cng pht trin hon chnh hn b no pht trin. khi tc
ng vo t nhin, con ngi phi c quan h vi nhau ( theo mt phng thc nht
nh).
Do , xut hin nhu cu trao i vi nhau ngn ng xut hin. cho nn,
chnh l l tc nhaanquan trng hng u thc y qu trnh chuyn bin t ng vt
thnh con ngi. chnh l qu trnh chuyn bin t cng ng mang tnh by n,
hnh ng theo bn nng thnh cng ng x hi.
X hi: x hi l hnh thi vn ng cao nht ca th gii vt cht, l biu hin
tng s nhng mi lin h v nhng quan h ca nhng c nhn, hnh thi vn ng
ny ly con ngi v s tc ng ln nhau gia con ngi vi con ngi lm nn
tng.
X hi l mt b phn c th ca t nhin. H thng t nhin x hi l mt chnh
th, trong yu t t nhin v yu t x hi tc ng qua li vi nhau, quy nh s
tn ti v pht trin ca nhau.
* Vai tr ca cc yu t t nhin:
- T nhin l ngun gc ca x hi.
- T nhin l mi trng tn ti v pht trin ca x hi.
* Khi nim mi trng: L ton b nhng iu kin t nhin v nhn to m
trong con ngi sinhy sng. Mi trng bao gm: mi trng t nhin v mi
trng x hi.
* Vai tr ca yu t x hi:
- Thng qua lao ng con ngi ci bin t nhin nhm tha mn nhu cu ca
mnh
- Thng qua hot ng ci bin t nhin, con ngi t hon thin mnh.
- T nhin cung cp cc ngun vt cht con ngi tn ti v pht trin.
Ngc li chnh trong qu trnh s dng cc ngun vt cht , con ngi bin i
t nhin.
- Trong qu trnh trao i cht ny, nu con ngi khng kim tra, iu tit vic
ssuwr dng, khai thc, bo qun qun cc ngun vt cht ca t nhin th s khng
hong sinh thi, s ph v s cn bng ca h thng t nhin x hi, s sng ca con
ngi v loi ngi s b e da.
Chnh v vy, con ngi phi nm chc cc quy lut t nhin, kim tra, iu tit
hp l vic bo qun, khai thc s dng v ti to cc ngun vt cht ca t nhin,
m bo s cn bng ca h thng t nhin x hi. Ngc li, nu bt chp quy lut
th s ph v cn bng h thng t nhin, x hi con ngi s b t nhin tr th, s
xy ra khng hong mi trng sinh thi.
Vai tr ca dn s trong s pht trin ca x hi
+ Khi nim dn s: L lng ngi sinh sng trong mt vng, lnh th nht
nh.
+ Khi nim ny bao hm nhiu mt nh: s lng dn c, cht lng dn c, mt
dn c.
* Vai tr cc mt ny trong s pht trin x hi biu hin vai tr ca dn s trong
s pht trin x hi.
* Vai tr ca s lng dn c: S lng dn c l s lng ngi ca dn s phn
nh kh nng cung cp lc lng lao ng ca x hi. iu ny c th hin qua ch
s v th lc tnh theo lao ng c bp.
* Vai tr ca cht lng dn c: cht lng dn c l cht lng ngi ca dn s,
th hin sc mnh, tr lc ca con ngi nh: thng minh, k nng, k xo
Ngoi ra mt dn cng nh hng trc tip ti ngun lao ng, phn cng lao
ng v s gia tng dn s cng nh hng trc tip n s lng dn c, cht
lng dn c. Dn s tng chm kh khn v lng thc, nh , y t, gio dc
Lc lng sn xut: L biu hin mi quan h gia con ngi vi t nhin trong
qu trnh sn xut:
LLSX th hin nng lc thc tin ca con ngi trong qu trnh sn xut ra ca
ci vt cht.
Kt cu ca LLSX bao gm;
+ Ngi lao ng ( yu t quan trng nht)
+ T liu sn xut: T liu lao ng ( cng c lao ng v phng tin lao
ng); i tng lao ng ( c sn trong t nhin hoc qua ch bin)
Tt c cc yu t ny c quan h cht ch, gn b vi nhau trong qu trnh sn
xut, trong cng c lao ng l yu t ng, cch mng v quan trng, l thc o
trnh chinh phc t nhin ca con ngi, l tiu chun phn bit cc thi i kinh
t.
Trong s pht trin ca LLSX, khoa hc ngy cng ng vai tr to ln v quan
trng trong sn xut. Ngy nay khoa hc pht trin n mc tr thnh nguyn nhn
trc tip ca nhiu bin i to ln trong sn xut v trong i sng x hi.
Chnh Mc a ra d kin khoa hc tr thnh LLSX trc tip v n nay d
kin cng sng t.
Nhng pht minh khoa hc tr thnh im xut pht cho ra i nhng ngnh sn
xut mi, my mc thit b v cng ngh mi, nguyn vt liu mi v ngun nng
lng mi.
Khoa hc thm vo mi yu t trong qu trnh sn xut, trong kt cu ca LLSX.
Vi cuc cch mng khoa hc cng ngh, lao ng tr tu ngy cng ng vai tr
chnh chnh l c trng ca LLSX hin i.
Ti i hi VIII, ng ta vch ra mc tiu i vi s pht trin sn xut ni
chung, ca khoa hc cng ngh nc ta ni ring nh sau: T nay n 2020 ra sc
phn u a nc ta c bn tr thnh nc cng nghip.
Quan h sn xut:
KN: l quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut. Quan h sn xut
gm ba mt; quan h v s hu i vi t liu sn xut, quan h trong t chc v qun
l sn xut, quan h trong phn phi sn phm sn xut ra.
Quan h sx do con ngi to ra, nhng n hnh thnh mt cch khch quan trong
qu trnh sn xut khng ph thuc vo mun ch quan ca con ngi.
Ba mt ca QH sn xut thng nht vi nhau to thnh mt h thng mang tnh n
nh tng i so vi s vn ng pht trin khng ngng ca LLSX.
Quan h s hu v t liu sn xut quyt nh 2 quan h cn li
Quan h t ch v qun l sn xut trc tip tc ng n qu trnh sn xut
Quan h v phn phi sn phm sn xut ra kch thch trc tip n li ch ca con
ngi nn n tc ng n thi ca con ngi trong lao ng sx, c th thc y
hoc km hm sn xut pht trin.
Hnh thi kinh t - x hi:
KN: l mt phm tr ca ch ngha duy vt lch s dng ch x hi tng giai
on lch s nht nh, vi mt kiu QHSX c trng cho x hi , ph hp vi mt
trnh nht nh ca LLSX v vi mt kin trc thng tng tng ng c xy
dng trn nhng QHSX y.
Phi em quy cc quan h sn xut vo trnh ca lc lng sn xut:
QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX. Gia quan h sn xut vi
trnh pht trin ca LLSX c mi quan h bin chng. Chng u l hai mt ca
phng thc sn xut chng tn ti khng th tch ri nhau, tc ng qua li vi nhau
to thnh quy lut v s ph hp. QHSX phi ph hp vi s pht trin ca LLSX v
trnh ca LLSX.
Trnh l:
Trnh cng c lao ng: trong tng giai on lch s, th hin trnh chinh
phc t nhin.
Trnh t chc v phn phi lao ng.
Trnh kinh nghim v k nng lao ng ca con ngi.
S vn ng, pht trin ca LLSX quyt nh v lm thay i QHSX cho ph
hp vi n. Khi mt phng thc s xut mi ra i, khi QHSX xut ph hp mt
cch ti u gia ngi lao ng vi t liu SX v do lc lng sn xut c c s
pht trin ht kh nng ca n.
LLSX quyt nh n QHSX, nhng QHSX cng c tnh c lp tng i v
tc ng tr li s pht trin ca LLSX. QHSX quy inh mc ch ca sn xut, tc
ng n thi ca con ngi trong lao ng sn xut, n t chc phn cng lao
ng x hi, n pht trin v ng dng ca khoa hc v cng ngh do tc ng
n s pht trin ca LLSX. Nu QHSX ph hp th n s thc y s pht trin ca
LLSX, v ngc li n s km hm s pht trin ca LLSX.
Trong 2 mt ca phng thc sn xut. Sn xut l yu t ng, bin i v
pht trin theo chiu tin ln ca nn sn xut x hi, cn mt QHSX th tng i n
nh. Khi LLSX pht trin n mt trnh mi mc cao hn th s xut hin
mu thun gia LLSX v QHSX, s ph hp gia QHSX vi LLSX s chuyn thnh
khng ph hp, khi QHSX li thi s km hm LLSX pht trin mu thun tr nn
gay gt tt yu s dn n vic x hi phi xa b quan h sn xut c, thay th vo
l quan h sn xut mi ph hp, khi QHSX li thi s dn n vic x hi phi
xa b qun QHSX ca LLSX. Khi LLSX s quyt nh s hnh thnh v pht
trin mi QH chung. Khong sm hay mun QHSX cng bin i cho ph hp vi s
pht trin ca LLSX. V th nn ta em quy cc QHSX vo trnh ca LLSX. Tuy
vy QHSX cng c tnh cht c lp tng i v tc ng tr li s pht trin ca
LLSX. QHSX quyt inh mc ch ca SX, tc ng n con ngi trong lao ng
sn xut, bit t chc v phn cng lao ng x hi n ng dng khoa hc cng
ngh. Do n tc ng n s pht trin ca LLSX.
Tuy nhin vic gii quyt mu thun gia QHSX v LLSX khng phi n
gin n phi thng qua nhn thc v hot ng ci to x hi ca con ngi trong x
hi c giai cp phi thng qua u tranh giai cp.
Quy lut quan h sn xut phi ph hp vi trnh ca LLSX l quy lut ph
bin tc ng n ton b tin trnh ls ca nhn loi. Phng thc sn xut c c
thay th bng phng thc sn xut mi l vic xh c c thay th bng xh mi tin
b hn ph hp hn vi quy lut.
Hnh thi kinh t - xh li l mt qu trnh lch s t nhin:
Phm tr hnh thi kinh t - xh:
Hnh thi kt-xh l mt phm tr ca ch ngha duy vt ls dng ch xh tng
giai on ls nht nh ca LLSX v vi mt kin trc thng tng tng ng c
xy dng trn nhng QHSX y.
Hnh thi kt-xh l mt h thng hon chnh, c cu trc phc tp, trong c
cc mt c bn l LLSX, QHSX v KTTT. Mi mt ca hnh thi kt-xh c v tr ring
v tc ng qua li ln nhau, thng nht vi nhau.
LLSX l nn tng vt cht k thut ca mi hnh thi kt-xh. Hnh thi kt-xh
khc nhau c LLSX khc nhau. Suy n cng, s pht trin ca LLSX quyt nh s
hnh thnh, pht trin v thay th ln nhau ca cc hnh thi kt-xh.
QHSX l quan h c bn, ban u v quyt nh tt c mi QHXH khc.
QHSX ph hp vi trnh pht trin ca LLSX v tc ng tch cc tr li LLSX.
Cc quan im v chnh tr, php quyn, o c, trit hc v.v cc thit ch
tng ng c hnh thnh, pht trin trn c s cc QHSX to thnh KTTT ca xh.
KTTT c hnh thnh v pht trieern ph hp vi c s h tng.
S pht trin ca cc hnh thi kt-xh l qu trnh lch s - t nhin.
Xh loi ngi pht trin tri qua nhiu hnh thi kt-xh ni tip nhau. Trn c
s pht hin ra cc quy lut vn ng pht trin khch quan ca xh, C.Mc i n
kt lun: S pht trin ca nhng hnh thi kt-xh l mt qu trnh ls t nhin.
Hnh thi kt-xh l mt h thng, trong , cc mt khng ngng tc ng quan
li ln nhau to thnh cc quy lut vn ng, pht trin khch quan ca xh.
Ngun gc su xa ca s vn ng pht trin ca xh l s pht trin ca
LLSX. Chnh s pht trin ca LLSX quyt nh, lm thay i qhsx. n lt
mnh, QHSX thay i s lm cho kin trc thng tng thay i theo, v do m
hnh thi kinh t - x hi c c thay th bng hnh thi kinh t - x hi mi cao hn,
tin b hn.
Gi tr khoa hc ca hc thuyt hnh thi kinh t - xh.
Trc Mc, ch ngha duy tm gi vai tr thng tr trong khoa hc x hi. S
ra i hc thuyt hnh thi kinh t - x hi a li cho khoa hc xh mt phng
php nghin cu th s khoa hc.
Cu 16: Giai cp l g? Bng l lun v thc tin, chng minh rng: Trong
mi thi i, nhng t tng ca giai cp thng tr l nhng t tng thng tr.
iu c ngha l giai cp no l lc lng vt cht thng tr trong x hi th cng
l lc lng tinh thn thng tr trong x hi.
1- Giai cp l g: Cc nh kinh in ca ch ngha Mc khng nhng ch ra ngun
gc c bn ca giai cp l t c s kinh t, m cn ch ra c trng c bn ca giai cp
cng l c trng kinh t. Trong tc phm Sng kin v i, V.I.Lnin a ra nh
ngha v giai cp nh sau:
Ngi ta gi giai cp, nhng tp on to ln, nhng tp on ny khc nhau v
a v ca h trong mt h thng sn xut x hi nht nh trong lc s, khc nhau v quan
h ca h (thng th nhng quan h ny c php lut quy nh v tha nhn) i vi
nhng t liu sn xut, v vai tr ca h trong t chc lao ng x hi v nh vy l khc
nhau v cch thc hng th v phn ca ci t hoc nhiu m h c hng. Giai cp
l nhng tp on ngi, m tp on ny c th chim ot lao ng ca tp on khc,
do ch cc tp on c a v khc nhau trong mt ch kinh t - x hi nht nh.
2- Bng l lun v thc tin chng minh :
Nhng lun im c bn: Trc ht ta tm hiu v ngun gc v kt cu giai cp:
- Ngun gc giai cp: Trong x hi c nhiu nhm ngi, tp on ngi c
phn bit bng nhng c trng khc nhau: tui tc, gii tnh, dn tc, chng tc, quc
gia, ngh nghip Trong nhng s khc nhau , c mt s l do nguyn nhn t nhin,
mt s khc l do nguyn nhn x hi. Nhng s khc bit t n khng sn sinh ra s
i lp v x hi. Ch trong nhng iu kin x hi nht nh mi dn n s phn chia
x hi thnh nhng giai cp khc nhau.
Ch ngha duy vt lch s khng nh s phn chia x hi thnh giai cp l do
nguyn nhn kinh t. Sn xut x hi dn dn pht trin, vic s dng cng c bng kim
loi lm cho nng sut lao ng tng ln dn ti s phn cng li lao ng trong x
hi: chn nui tch khi trng trt, sn xut th cng cng dn dn tr thnh mt ngnh
tng i c lp vi nng nghip, lao ng tr c tch khi lao ng chn tay. Vi lc
lng sn xut mi, ch lm chung, n chung nguyn thy khng cn thch hp na,
sn xut gia nh c th tr thnh hnh thc sn xut c hiu qu hn. T liu sn xut v
sn phm lm ra tr thnh ti sn ring ca tng gia nh. S hu t nhn v t liu sn
xut xut hin v dn dn thay th s hu cng ng nguyn thy. Ch t hu ra i
dn n ti s bt bnh ng v ti sn trong ni b cng x. X hi phn ha thnh
nhng giai cp khc nhau, giai cp bc lt thng tr v giai cp b bc lt, b thng tr.
Nh vy, s phn chia x hi thnh giai cp l kt qu tt nhin ca ch kinh t da
trn s chim hu t nhn v t liu sn xut. S hnh thnh giai cp din ra theo hai con
ng:
- Th nht, s phn ha bn trong ni b cng x thnh k bc lt v ngi b
bc lt.
- Th hai, nhng t binh b bt trong chin tranh gia cc b lc khng b git nh
trc m b bin thnh n l.
Ch c giai cp u tin trong lch s x hi loi ngi l ch chim hu n
l, tip theo l ch phong kin, ch t bn ch ngha l bc pht trin cui cng v
cao nht ca x hi c giai cp.
Kt cu giai cp: Mi kiu x hi c giai cp i khng u tn ti mt kt cu
giai cp ring ca n. Trong kt cu giai cp ca x hi bao gi cng bao gm cc giai
cp c bn i lp nhau, cc giai cp khng c bn v tng lp trung gian.
Cc giai cp c bn i lp nhau l cc giai cp do phng thc sn xut ca x hi
sinh ra. l cc giai cp: ch n v n l (trong phng thc sn xut chim hu n l),
a ch v nng n (trong phng thc sn xut phong kin), t sn v v sn (trong
phng thc sn xut t bn ch ngha). Quan h gia cc giai cp ny l quan h bc lt
v b bc lt, thng tr v b tr. Trong cc x hi ny khng th c s bnh ng v a v
v quyn li cho cc giai cp. Cuc u tranh gia cc giai cp c bn quyt nh xu
hng, tnh cht ca s vn ng x hi.
Cc giai cp khng c bn l cc giai cp tn d ca phng thc sn xut c d li
nh: ch n v n l (trong giai on u ca phng thc sn xut phong kin), a ch
v nng n trong giai on u ca phng thc sn xut t bn) ; hay cc giai cp
mm mng ca phng thc sn xut tng lai nh giai c t sn v giai cp cng nhn
(trong giai on cui ca phng thc sn xut phong kin thi k cng trng th
cng).
Ngoi ra, bt k x hi c giai cp no cng c mt s tng lp trung gian l sn
phm ca chnh phng thc sn xut ang thng tr, l kt qu ca qu trnh phn ha x
hi khng ngng din ra. l tng lp bnh dn (trong phng thc sn xut chim hu
n l), tiu t sn (trong phng thc sn xut t bn ch ngha), tng lp tr thc tn ti
trong bt k x hi c giai cp no. Tng lp tr thc c vai tr rt quan trng trong cc
hot ng kinh t, x hi, chnh tr, vn ha
Quan im v vai tr ca quan h gia ngi v ngi v vt cht i vi
quan h gia ngi v ngi v tinh thn. V iu ny, C.Mc v Ph.ngghen vit:
Trong mi thi i, nhng t tng ca giai cp thng tr l nhng t tng thng tr.
iu c ngha l giai cp no l lc lng vt cht thng tr trong x hi th cng l
lc lng tinh thn thng tr trong x hi. Giai cp no chi phi nhng t liu sn xut
vt cht th cng chi phi lun c nhng t liu sn xut, thnh th ni chung nhng
t tng ca nhng ngi khng c t liu sn xut tinh thn cng ng thi b giai
cp thng tr chi phi. Nhng t tng thng tr khng phi l ci g khc m ch l
s biu hin tinh thn ca nhng quan h vt cht thng tr, chng l nhng quan h
vt cht thng tr c biu hin di hnh thc t tng; do l s biu hin ca
chnh ngay ca nhng quan h lm cho mt giai cp tr thnh giai cp thng tr; do
, l nhng t tng ca s thng tr ca giai cp y
Quan h gia con ngi vi con ngi c hai loi l quan h vt cht v quan h
tinh thn; trong , theo C.Mc v Ph.ngghen, quan h vt cht quyt nh quan h
tinh thn. Quan im ng n ny ca C.Mc v Ph.ngghen v x hi l c s
phng php lun khoa hc v cng quan trng chng ta xem xt v phn tch
chnh xc cc vn quan trng v phc tp ca trit hc x hi, nh bn cht ca
chin tranh, bn cht ca nh nc v php lut, bn cht ca chnh tr, o c v tn
gio
Trong lch s, t xa xa cho n nay, vn thng xuyn xy ra nhng cuc
chin tranh tn khc m thot nhn, chng ta d lm tng l nhng cuc chin
tranh thun ty v nhng t tng no (thun ty v tn gio, v c lp dn tc, v
t do, v nhn ngha...). Thc ra th khng phi nh vy. Nguyn nhn xu sa ca mi
cuc chin tranh gia ngi v ngi l s tranh ginh cc t liu sinh hot (thc n,
thc ung, nh , qun o...). Tranh ginh v t tng no nu c th ch l nguyn
nhn phi sinh ch khng phi l nguyn nhn su xa ca cc cuc chin tranh. Thng
thng, gy ra mt cuc chin tranh th ngi gy chin phi tm mt l do t
tng no , tc l phi coi cuc chin chin tranh y l hp l, c gi tr ph
bin. iu ny cng ng i vi cc hnh vi bo lc ca nh nc dng trn p
s phn khng ca nhng ngi khng chp hnh php lut ca nh nc. Tht ra,
mi giai cp mi thay th cho giai cp thng tr trc mnh, mun thc hin c mc
ch ca mnh, u nht thit phi biu hin li ch ca bn thn mnh thnh li ch
chung ca mi thnh vin trong x hi hay ni mt cch tru tng: phi gn cho
nhng t tng ca bn thn mnh mt hnh thc ph bin, phi biu hin nhng t
tng thnh nhng t tng duy nht hp l, duy nht c gi tr ph bin. Nh
nc t sn chng phi l ci g khc m ch l hnh thc t chc m nhng ngi t
sn buc phi dng n bo m ln cho nhau s hu v li ch ca h, ngoi
nc cng nh trong nc, nh nc l hnh thc m cc c nhn thuc mt giai
cp thng tr dng thc hin li ch chung ca h v l hnh thc di ton b
x hi cng dn ca mt thi i c biu hin mt cch tp trung.
Quan im trn y, v thc cht, chnh l quan im v mi quan h gia c
s h tng v kin trc thng tng.
Quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng
Mi hnh thi kinh t - x hi c c s h tng v kin trc thng tng ca n,
gia chng c mi quan h bin chng vi nhau, trong c s h tng quyt nh
kin trc thng tng v kin trc thng tng tc ng tr li c s h tng.
C s h tng quyt nh kin trc thng tng
C s h tng sinh ra kin trc thng tng. C s h tng ca mt x hi nht
nh nh th no, tnh cht ca n ra sao, giai cp i din cho n th no th h thng
t tng chnh tr, php quyn, o c, trit hc, v.v. v cc quan h; cc th ch
tng ng vi nhng t tng y cng nh vy.
C s h tng quyt nh s bin i ca kin trc thng tng. S bin i
xy ra trong mi hnh thi kinh t - x hi, cng nh t hnh thi kinh t - x hi ny
sang hnh thi kinh t - x hi khc.Trong x hi c i khng giai cp, s bin i
din ra thng qua cuc u tranh giai cp gay go, phc tp.
C s h tng quyt nh kin trc thng tng l quy lut ph bin ca mi
hnh thi kinh t - x hi.
S tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng
S tc ng tch cc ca kin trc thng tng i vi c s h tng th hin
trc ht chc nng chnh tr - x hi ca kin trc thng tng nhm bo v, duy
tr, cng c v pht trin c s h tng sinh ra n; u tranh xo b c s h tng v
kin trc thng tng c.
Cc b phn khc nhau ca kin trc thng tng u tc ng n c s h
tng bng nhiu hnh thc khc nhau, trong nh nc gi vai tr c bit quan
trng c tc ng to ln nht v trc tip i vi c s h tng.
Trong mi hnh thi kinh t - x hi, kin trc thng tng c nhng qu trnh
bin i nht nh. Qu trnh cng ph hp vi c s h tng th s tc ng ca n
i vi c s h tng cng c hiu qu; ngc li, qu trnh khng theo cng chiu
vi quy lut vn ng ca c s h tng th n s cn tr s pht trin ca c s h
tng.
Trong thi i ngy nay, vai tr ca kin trc thng tng tng ln r rt, cng
th hin vi t cch l mt yu t tc ng mnh m n tin trnh lch s. Song nu
qu nhn mnh hoc thi phng vai tr ca kin trc thng tng n mc ph nh
tnh tt yu kinh t ca x hi, th s ri vo ch ngha duy tm ch quan, duy y ch.
C s h tng v kin trc thng tng trong thi k qu nc ta
C s h tng trong thi k qu nc ta bao gm cc kiu quan h sn
xut gn lin vi cc hnh thc s hu tng ng vi cc thnh phn kinh t khc
nhau, thm ch i lp nhau, cng tn ti trong mt c cu kinh t thng nht theo
nh hng x hi ch ngha.
V xy dng kin trc thng tng x hi ch ngha nc ta,ng ta
khng nh: ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng t
tng cho mi hot ng tinh thn ca x hi. Xy dng h thng chnh tr x hi x
hi ch ngha mang tnh cht giai cp cng nhn, do i tin phong ca n l ng
Cng sn Vit Nam lnh o, bo m cho nhn dn thc s l ngi ch ca x hi.
Cc t chc, b my to thnh h thng chnh tr - x hi khng tn ti nh mt mc
ch t thn m v phc v con ngi, thc hin cho c li ch v quyn lc thuc
v nhn dn lao ng.
Mi bc pht trin ca c s h tng hoc kin trc thng tng l mt bc
gii quyt mu thun gia chng. Vic pht trin v cng c c s h tng, iu chnh
v cng c cc b phn ca kin trc thng tng l mt qu trnh din ra trong sut
thi k qu .
S nh hng x hi ch ngha nn kinh t hng ho nhiu thnh phn th hot
ng nh hng ca kin trc thng tng chnh tr khng ch b hp trong kinh t
quc doanh m phi hot ng bao qut c trong nhng thnh phn kinh t ngoi quc
doanh nhm tng bc x hi ho nn sn xut vi nhng hnh thc v bc i thch
hp theo hng: kinh t quc doanh c
Cng c v pht trin nhng v tr ch o, kinh t tp th di hnh thc thu
ht phn ln nhng ngi sn xut nh trong cc ngnh ngh, cc hnh thc x nghip,
cng ty c phn pht trin mnh,kinh t t nhn v gia nh pht huy c mi tim
nng, cc tp on kinh doanh ln c sc chi phi trong nn kinh t c hnh thnh.
ng ta vn dng mi quan h bin chng ny vo qu trnh xy dng
ch ngha x hi nc ta hin nay:
Nh nc vi t cch l mt yu t c bn ca kin trc thng tng, lun c
tc ng ton din ti mi lnh vc ca i sng kinh t x hi; khng ngng i moi
h thng chnh tr, nng cao vai tr lnh o v sc chin u ca ng, xy dng nh
nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn v v dn, nng cao vai tr ca t
chc qun chng trong s nghip xy dng v bo v t quc; pht trin vn ha, xy
dng vn ha m bn sc dn tc nhm khng ngng nng cao i sng tinh thn
ca nhn dn.
Trong qu trnh pht trin nn kinh t nhiu thnh phn theo nh hng x hi
ch ngha nc ta, cn vn dng v qun trit quan h bin chng gia c s h tng
v kin trc thng tng. C s h tng l kt cu kinh t a thnh phn trong c
thnh phn kinh t quc doanh, tp th v nhiu thnh phn kinh t quc doanh, tp th
v nhiu thnh phn kinh t khc nhau. Tnh cht an xen qu v kt cu ca c s
kinh t va lm cho nn kinh t si ng, phong ph, va mang tnh cht phc tp trong
qu trnh thc hin nh hng x hi ch ngha. y l mt kt cu kinh t nng ng,
phong ph, c phn chiu ln kin trc thng tng v t ra i hi khch quan l
nn kin trc thng tng cng phi c i mi p ng i hi ca c s kinh t.
Nh vy kin trc thng tng mi c sc mnh p ng kp thi i hi ca c s h
tng.
Tuy nhin, vic i mi c s h tng v kin trc thng tng l vic rt phc
tp. iu quan trng trc ht l cn sm hnh thnh v thng nht nhng quan im x
l thit yu: Th nht, cn mt phng php tip cn vn mt cch c th khng lm
theo cch chy u cha y t tm ra nguyn nhn ch yu ca vn a ra
nhng lun chng c tnh kh thi; Th hai, cn theo di cht ch, khai thc sng lc v
x l cc loi tn hiu ca nn kinh t mt cch kp thi trn c s ch chng chnh
sch thch hp khuyn khch cc hot ng kinh t lnh mnh ng thi phi xy dng
mt c ch iu hnh kinh t cho php thu lm nh gi, x l kp thi mi tn hiu
kinh t trong phm vi c nc; Th ba, hon thin cc th tc ti chnh, tng cng k
cng php lut trong iu hnh ti chnh quc gia t trung ng n tng ngi sn
xut.
tha mn cc nhu cu ca mnh, con ngi phi tin hnh lao ng sn xut, qua
to thnh cc mi quan h x hi v x hi; trong x hi sn sinh ra con ngi
vi tnh cch l con ngi nh th no th con ngi cng sn sinh ra x hi nh th.
S tn ti x hi ca con ngi gn lin vi s tn ti ca thc.
Cc nhu cu ca con ngi, d l nhu cu vt cht hay tinh thn, mang tnh t nhin
v x hi, u c quy nh bi lch s, nhng con ngi hon ton c th t iu
chnh, t kim tra cc nhu cu v hot ng ca mnh.
Con ngi tn ti trong th gii khng phi nh cc sinh vt khc, m tn ti vi t
cch l ch th ca qu trnh nhn thc v hnh ng ci to th gii, ci to x hi v
ci to chnh bn thn con ngi.
- Trit hc Mac-Lnin cho rng, con ngi l sn phm ca lch s (sn phm ca iu
kin t nhin v iu kin x hi) ng thi chnh l ch th sng to ra qu trnh lch
s y-lch s ca con ngi. l qu trnh hot ng c thc ca con ngi nhm
mc ch ci to t nhin, ci to x hi v ci to chnh bn thn con ngi.
- Trn c s vn dng php bin chng duy vt, C.Mc kho st bn cht con ngi
bt u t hot ng thc tin, t trong hon cnh x hi lch s c th.
- Bn cht con ngi l tng ho nhng quan h x hi, lun im ny cho thy, con
ngi l mt thc th c tnh loi. c tnh loi ca con ngi hin thc tc l tnh
ngi. Tnh ngi bao gm ton b cc thuc tnh vn c ca con ngi, trong c
ba thuc tnh c bn nht l : thuc tnh t nhin, thuc tnh x hi v thuc tnh t
duy.
- Bn cht con ngi l tng ha cc quan h x hi, nhng con ngi bao gi cng l
con ngi ring bit, con ngi c th, ng vi nhng thi i, nhng giai on lch
s nht nh, vi tng tp on ngi, ng thi n cng mang bn cht chung ca
nhn loi, pht trin trong ton b lch s loi ngi.
+ S nghip xa b tha ha, gii phng cho con ngi l s nghip ca qun chng
nhn dn lao ng, trong , giai cp v sn l lc lng nng ct v quyt nh. Bi
v ch c giai cp v sn mi c kh nng em li t do v bnh ng thc s cho mi
ngi.
+ S nghip gii phng con ngi, gii phng nhn loi l mt qu trnh lu di. N
ph thuc ch yu vo trnh pht trin ca lc lng sn xut, vo cc iu kin
vt cht tt yu cho s nghip gii phng y./.
-HT-