RSKL BNALARIN TESPT

EDLMES HAKKINDA ESASLAR

2-Genel Aklamalar

evre ve ehircilik Bakanl

Alt Yap ve Kentsel Dnm Hizmetleri
Genel Mdrl
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

Riskli bina belirleme esaslar:

Gelen aklamalar

1. Riskli bina
2. Temel ilkeler
3. Riskli bina belirleme esaslar
4. Riskli alanda riskli bina
5. Deerlendirme
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

1. Riskli bina

Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanun

(Kanun No. 6306 Kabul Tarihi: 16.05.2012 )
Afet riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanunun
Uygulama Ynetmelii
(Say No: 28374, Kabul Tarihi: 04.08.2012 )

Riskli bina:

Riskli alan iinde veya dnda olup ekonomik mrn

tamamlam olan veya yklma veya ar hasar grme riski tad
ilm ve teknik verilere dayanlarak tespit edilen bina,

Riskli bina tanmndaki belirlenmesi kolay olmayan parametreler:

Ekonomik mrn tamamlam,

Yklma veya ar hasar grme tehlikesi var. 3
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

Riskli alan:

Zemin yaps veya zerindeki yaplama sebebiyle can ve mal

kaybna yol ama riski tayan, Bakanlk veya dare tarafndan
Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanlnn gr de alnarak
belirlenen ve Bakanln teklifi zerine Bakanlar Kurulu
tarafndan kararlatrlan alan

Riskli alan tanmndaki parametreler:

Riskli bina bulunan alan,

Yeterli ulam yollar bulunmayan alan,
Uygulama btnl bakmndan riskli alana sokulan alan;
Zeminde svalama, heleyan bulunan alan,
.
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

2. Temel ilkeler

Esaslarn oluturulmasnda temel alnan ilkeler:

a. Deprem Ynetmelii konut trnden binalar iin Tasarm

Depremini esas alarak Can gvenlii performans dzeyinin
salanmasn esas almaktadr.

b. Bu amala ynetmelikte,

Tanmlanan deprem etkisinin (edeer statik kuvvet olarak

veya tanmlanan sprektruma kar gelen etkilerin)
karlanmas,

Tayc sistem elemanlarnda ngrlen konstrktif

kurallarn, snekliini arttran ve toptan gmeyi nleyen
kurallarn salanmas,

ngrlmektedir.
5
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

Temel ilkeler (devam)

c. Riskli bina, Can gvenlii ile Gme ncesi performans

dzeyi arasnda bulunmal ve Gme ncesi performans
dzeyine daha yakn olarak tanmlanmtr.

d. Kurallarn, Deprem Ynetmeliinde verilen kurallardan daha

basit ve daha kolay uygulanabilir olmas esas alnmtr.

e. Deprem Ynetmelii uygulamalarndan kazanlan deneyim

buraya yanstlmtr.

f. ok rastlanlan az katl binalar iin basit esaslar verilirken, az

rastlanlan ok katl binalar iin kapsaml esaslar vermeyip
Deprem Ynetmeliine gndermektedir. Bu suretle belirli
uyuumda salanm olmaktadr.

6
 Kentsel Dnm Deprem Riskli Bina Tespit Ynetmelii Eitimi

3. Riskli bina belirleme esaslar

a. Bu ynetmelik yma binalar ve bina ykseklii 25m

veya zemin demesi st 8 kat gemeyen betonarme
binalarn riskli olanlarnn belirlemesi iin kullanlr.

b. Daha yksek katl binalarn risk belirlemesi iin

DBYBHYde belirtilen yntemler kullanlacak ve gme
ncesi performans dzeyini salamayan bina riskli
olarak kabul edilecektir.

Bu durumda Deprem Ynetmelii kurallarna uygun olarak

daha fazla numune alnacak, daha ayrntl inceleme
yaplacak.

7
Betonarme kesitte i kuvvet-ekil deitirme ilikisi:

snr
Minimum hasar

Minimum Gvenlik Gme

hasar snr snr
snr (GV) (G)
(MN)

Belirgin leri
(kontroll) hasar Gme
kuvvet

hasar blgesi blgesi

Minimum blgesi
M hasar
blgesi
Gme
ekil
deitirme

snr
Gvenlik

Gme
snr
M

8


 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli bina:

Riskli bina
(RB)
Hemen Can Gme
kullanm gvenlii ncesi
(HK) (CG) (G)

Hemen kullanm
(HK)
Deprem yk

Gme

Yatay
yerdeitirme

Tayc
sistem Can gvenlii
Gme ncesi 9
(CG)
(G)
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Rleve ve bilgi dzeyi

Binann mevcut tayc sistem zellikleri iin sadece kritik

kat rlevesi yeterlidir.

Kritik kat: Rijitlii alt katlara oranla kk olan, betonarme

evre perdeleri bulunmayan veya yanal telenmesi zemin
tarafndan tutulmam en alt bina katdr.

Tayc sistem bilgi dzeyi: Asgari (0.9) veya Kapsaml

(1.0)

10
 F4 F4
Sadece kritik Kiri ve
kat kolonlar F3 F3 deme
gznne
alnarak
basitletirilebilir. F2 F2
Kolon
Kolayca
bilgisayar F1 F1
zm
yaplabilir.
nceleme
deprem F4 F4
ynetmelii
ynteminden Kiri ve
daha basittir. F3 F3 deme

F2 F2
Kolon

F1 F1
Rijit kat Rijit kat
11
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Malzeme:

Donat:

Kritik katta en az toplam 6 adet olmak zere perde ve

kolonlarn en az %20unda boyuna donat tr, miktar ve
dzeninin belirlenmesi (yars kabuk betonu syrlarak ve dier
yars tahribatsz yntemler ile)

Kolonlarda enine donat tr, ap ile kolonlarn orta ve sarlma

blgelerinde enine donat aralklarnn belirlenmesi

Kirilerinde aklkta alt ve mesnetlerde st donat olarak,

tayc sistem zmnde TS500de tanmlanan (1.4G+1.6Q)
yklemesinden hesap edilen donatnn bulunduu kabul
edilebilir. Kiri mesnet alt donats, st mesnet donatsnn
1/3 olarak kabul edilebilir.
12
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Beton:

Kritik kat kolon ve perdelerinden en az 10 elemanda

tahribatsz yntemler kullanlacak ve en dk sonucun
alnd 5 yerden beton numunesi alnacaktr. Kat alan
400m2 den fazla ise, her 80m2 iin beton numunesi bir adet
arttrlacaktr. Numunelerden elde edilen ortalama
dayanmdan
fc mevcut = 0.85 fc ortalama
mevcut dayanm olarak alnacaktr.

Zemin:

Yeni zemin aratrmas yaplabilir veya blgede daha nce

yaplm zemin aratrma sonular kullanlabilir. Veri
yokluunda yerel zemin snf Z4 olarak kabul edilir.
13
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Yma binalar:

Yma binann kritik kat rlevesi karlacaktr.

Yma binalar iin asgari bilgi dzeyi katsays

kullanlacaktr.

Duvar malzemelerinin tr, duvar yzeyinin bir

blmnn svas kaldrlarak gzle tespit edilecektir.
Bina dayanm hesaplar, DBYBHY Blm 5e gre Ra = 2
alnarak yaplacaktr.

14
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Betonarme binalar:

Elastik (azaltlmam) ivme spektrumu kullanlacaktr.

Bina dey yklerin ve deprem etkilerinin birleik etkisi altnda
(G+nQ+E) her iki dorultu ve her iki ynde incelenecektir.
Binann tayc sistem modeli, kritik katn kat adedi ve kat
ykseklikleri ile uyumlu ve konsollar dikkate alnarak
oaltlmas ile elde edilecektir.
Yeterli dolgu duvar varsa, deprem etkisi %25 orannda
azaltlabilir.

Analizde Etkin Eilme Rijitlikleri ve Beton Elastiklik Modl:

Kiri ve perdelerde: 0.30EIo

Kolonlarda: 0.50EIo
(MPa)
15
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Dorusal Elastik Hesap Yntemi: Edeer deprem yk yntemi

uygulama snrlar:

Bodrum zerinde toplam ykseklii 25m yi ve toplam kat adedi 8

amayan binalar iin,

Burulma dzensizlii katsays b1.4 olan binalara uygulanabilir.

Dier durumlarda Mod Birletirme Yntemi kullanacaktr.

Edeer deprem yk ynteminde deprem yk katsays ile

azaltlr (Bodrum hari bir ve iki katl binalarda 1.0, dierlerinde
0.85). 16
 Riskli bina belirleme esaslar

Duvarn kat kesme kuvvetinin karlanmasna katks:

Kk yerdeitirme:

Yatay ykn ereve ve duvar

ile paylalarak karlanmas

V d V d
atlama atlama
Basn
ubuu
Basn
ubuu
erevenin erevenin
katks Duvarn katks
katks
atlama
Kk yerdeitirmede
duvarn katks var
17
 Riskli bina belirleme esaslar

Duvarn kat kesme kuvvetinin karlanmasna katks:

Byk yerdeitirme:

V d V d
atlama

Ezilme

erevenin erevenin
katks katks

atlama Byk yerdeitirmede duvar

ezildii iin katks yok
Ezilme

18
 Riskli bina belirleme esaslar

Duvarn kat kesme kuvvetinin karlanmasna katks:

Boluk duvarn yatay yk tama zelliini zedeliyor:

Duvarda boluk bulunmas durumunda basn

ubuunun olumamas durumu

V d
atlama

Boluk

atlama

19
 Riskli bina belirleme esaslar

Duvarn kat kesme

kuvvetinin karlanmasna V

katks:

erceve
Boluk duvarn yatay yk
tama zelliini
Kalnlk
zedeliyor:

Duvarda
d basn
ubuu
Uzunluk

Basn ubuu narin

olduu iin dzlem d
eilmeye maruz
Bu durumda hasar
grecei iin yatay
kuvvetin karlanmasna
katks yok

20
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Dolgu duvarlarn gz nne alnmas:

Kritik katta, deerlendirmenin yapld dorultudaki kap ve

pencere boluu olmayan toplam etkili dolgu duvar alannn
kritik kat plan alanna oran (en byk kat teleme oran
0.015 den kk olmak artyla)

[ (Akn) / Ap ] > 0.002 N (N: Zemin st kat adedi)

( / h ) 0.015

ise, 0.75 ile arplarak deprem kuvveti azaltlabilir.

Duvarn gznne alnmas iin kap ve pencere boluk

orannn %5'i gememesi ve kegen uzunluunun
kalnlna oran 40dan kk olmas gerekir.

21
 Riskli bina belirleme esaslar

Kolonlarn eilme davran,

Snekliin normal kuvvetle ilikisi

momenti Mr
Eilme
Eilme momenti

Mr1

Mr3 Mr2
Mr2 Mr1
Mr4 Mr3 Mr4
Erilik

u4 u3 u2 u1 Nr4 Nr3 Nr2 0

Normal kuvvet Nr Karlkl etki
Normal kuvvetin artmas ile g tkenmesine diyagram
kar gelen erilik, dolaysyla sneklik azalr.

22
 Riskli bina belirleme esaslar

Kolonlarn eilme davran,

Snekliin normal kuvvetle ilikisi
cu cu

A's
Mr1 Mr2
Nr2
As
s > y s =f y s = y s =f y
u1 u2
Kesitte normal kuvvet arttka g tkenme erilii ve sneklik
azalr. cu cu

A's
Mr3 Mr4
Nr3 Nr4
As
s = y s =f y s
u3 u4
23
 As
Riskli bina belirleme esaslar

Kolonlarn kesme Basn ubuu ekme donatsnn

kuvvetli eilme sebebiyle dk uzamas etkili
davran, sneklik olduu iin yksek
sneklik

Eilme momenti
G tkenme V=0
erilii ve
dolaysyla
sneklik kesme
kuvvetiyle
azalyor.
V etkisi sebebiyle
sneklik azalyor. Erilik

24
 Enine donatnn skl ile
g tkenmesi erilii ve
sneklik artyor.
Gerilmeler

ekil
deitirmeler
c

Sarg donats ile

sarlm beton

Gerilmeler
Sk enine donatl kirite enine ekil

Eilme momenti
deitirmeleri snrlandrlyor.
ekil
deitirmeler

Seyrek enine donat kirite enine ekil

deitirmelerie etkili olamyor.
Erilik
u

25
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Kolonlar:

Ve / Vr ve sarlma blgesindeki donat detayna gre gruba ayrlr:

A grubu kolon: Eilme g tkenmesi

B grubu kolon: Eilme-kesme g tkenmesi
C grubu kolon: Kesme g tkenmesi

Perdeler (b/h > 5):

Ve / Vr ve Hw / lw oranlarna gre iki gruba (gevrek veya snek)ayrlr:

A grubu perde: Eilme g tkenmesi

B grubu perde: Eilme-kesme veya kesme g tkenmesi

Vr deeri (G+nQ+E/6)) yklemesinden bulunan NK iin hesaplanr.

26
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Kolon snflandrma tablosu
Aral s100mm olan, her iki ucunda
o
135 kancal etriyesi bulunan ve toplam Dier
Ve / Vr
enine donat alan durumlar
Ash 0.06 s bk (fcm / fywm) ise
Ve / Vr 0.7 A B
0.7 < Ve / Vr 1.1 B B
1.1 < Ve / Vr B C

Perde snflandrlmas
Hw / l w Ve / Vr 1.0 1.0 < Ve / Vr
2.0 Hw / l w A B
Hw / l w < 2.0 B B

27
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli binann deerlendirilmesi:

Betonarme elemanlarn hasar dzeylerinin belirlenmesinde

Etki / Kapasite Oran m = MG+nQ+E / MK

kullanlr. Kritik kattaki kolon ve perde m deerleri ve kat teleme

oran talepleri risk snr deerleri (msnr) ve kat teleme snr (snr)
deerleri ile kyaslanr.

m= MG+nQ+E / MK < msnr

(i /hi ) (I / hi )snr

MK deeri G+nQ+E/6 yklemesinden bulunan NK iin hesaplanr.

Kat teleme oran 0.0075 den kk ve perdelerin kesme kuvveti

oran s > 0.50 ise, perdeler iin sadece kat teleme oran istemleri,
kat teleme snr deerleri ile kyaslanr.
28
 Riskli bina belirleme esaslar

Ayn depreme etkisine maruz iki tayc sistemde m=Talep/Kapasite

oranlar: Kapasite kk olduunda daha byk m katsays gerekli
olmaktadr. Bu da daha byk hasara kar gelir.

M m>m
G+nQ+E 2 1

m1 Dorusal elastik
davranan kesitte
kuvvet

m2
deprem etkisinin talebi
M
K1
Kk elastik
tesi ekil
deitirme talebi
M
K2
m = MG+nQ+E / MK1
1
Byk elastik
tesi ekil m = MG+nQ+E / MK2
2
deitirme talebi
29
ekil deitirme
 Riskli bina belirleme esaslar

Farkl depreme etkisine maruz tayc sistemde m=Talep/Kapasite

oranlar: Deprem etkisi byk olduunda daha byk m katsays
gerekli olmaktadr. Bu da daha byk hasara kar gelir.

M(G+nQ+E)
1 m>m
2 1

m2
M(G+nQ+E) Dorusal elastik
2
davranan kesitte
kuvvet

m1 deprem etkisinin talebi

M
K2
M
K1

m = M(G+nQ+E)1 / MK1
1
m = M(G+nQ+E)2 / MK2
2

ekil deitirme 30
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli kolon deerlendirilmesi:

A grubu kolonlar iin msnr ve (/h)snr deerleri

NK / (fcm Ac) msnr (/h)snr
0.1 5.0 0.035
0.6 2.5 0.0125

B grubu kolonlar iin msnr ve (/h)snr deerleri

NK / (fcm Ac) Ash / (s bk) msnr (/h)snr
0.0005 2.0 0.01
0.1
0.006 5.0 0.03
0.0005 1.0 0.005
0.6
0.006 2.5 0.0075

C grubu kolonlar iin msnr ve (/h)snr deerleri

msnr (/h)snr
1.0 0.005 31
Riskli perde deerlendirmesi:

A grubu perdeler iin msnr ve (/h)snr deerleri

NK / (fcm Ac) Ve /(bw d fcm) Balk blgesi msnr ( /h)snr
Var 6.0 0.030
0.9
Yok 4.0 0.015
< 0.1
Var 3.5 0.015
1.3
Yok 2.0 0.0075
Var 3.5 0.020
0.9
Yok 2.0 0.010
> 0.25
Var 2.0 0.010
1.3
Yok 1.5 0.005

B grubu perdeler iin msnr ve (/h)snr deerleri

Ve /(bw d fcm) msnr ( /h)snr
0.9 4.0 0.020
1.3 2.0 0.010 32
 Riskli bina belirleme esaslar

Kolon ve perde:

Kolon ve perdelerde Ve nin hesabnda peklemeli tama

gc momenti yerine mevcut malzeme dayanmlar
kullanlarak hesaplanan moment kapasitesi kullanlabilir.

Dey ykler ile birlikte Ra=2 alnarak depremden

hesaplanan toplam kesme kuvvetinin Ve den kk olmas
durumunda ise, Ve yerine bu kesme kuvveti kullanlacaktr.

33
Riskli betonarme bina:

ncelenen kat veya katlarda (G+nQ) yklemesinde perde ve

kolonlarda eksenel basn gerilmelerinin ortalamas (0.65fcd)
deerinden bykse, o katta herhangi bir perde veya kolon
elemannn Risk Snr aldnda bina Riskli Bina olarak kabul
edilir.
Perde ve kolon eksenel gerilmesine bal olarak tabloda verilen kat
kesme kuvveti oran snrlarn aan bina Riskli Bina olarak kabul
edilir.
Risk snrn aan perde ve kolonlarn kesme kuvvetlerinin kat
kesme kuvvetine blnmesiyle kat kesme kuvveti oran olarak
hesaplanr.
Perde ve kolon eksenel gerilme ortalamasna bal kat kesme
kuvveti oran snr deerleri
Perde ve kolon eksenel gerilme
ortalamas Kat kesme kuvveti oran snr
(=Perde ve kolon gerilmelerinin deerleri
toplam / Perde ve kolon says)
0.65 fcm 0
34
0.10 fcm 0.35
 Riskli bina belirleme esaslar

Riskli yma bina:

Aada tanmlanm olduu ekli ile Gme ncesi

Performans dzeyini salamayan binalar bu ynetmelik
kapsamnda riskli bina olarak tanmlanacaktr.

Yma binalarda kritik kattaki tayc duvarlarn kesme

dayanm, deprem etkileri altnda oluan kesme kuvvetleri
ile karlatrlr. Karlatrma binann her iki dorultusu
iin ayr ayr yaplacaktr. Dayanm yeterli olmayan
duvarlarn kat kesme kuvvetine katks herhangi bir
dorultuda %50'nin stnde ise, bina Riskli Bina olarak
kabul edilir.

35
 Riskli bina belirleme esaslar

4. Riskli alanda riskli bina

ok sayda binann daha ksa zamanda incelenmesi gerekli,

Tarama ve puanlama yntemi uygun,
Mevcut zemin aratrmalar ile yetinilebilir,

Tarama parametreleri:
Beton kalitesi,
Zemin kat kolonlar,
Bina kat adedi,
Kolonlarda etriye durumu,
Kolonlarda normal kat seviyesi,
Ar kmalarn durumu,
Donatda korozyon durumu,
Binann ya,
Bulunduu deprem blgesi,

Tarama parametrelerinin sonutaki arlnn deprem ynetmelii

kurallarna uygun tasarm yaplan veya hasarl veya depremde
hasar grmemi binalarla uyuumu salanarak belirlenebilir.
36
 Riskli bina belirleme esaslar

5. Sonular

Riskli bina tanm bulunmamaktadr. Riskli bina performans

dzeyinin Can gvenlii ile Gme ncesi performans
dzeyi arasnda bulunmas gerektii ve daha basit
inceleme ve analiz yntemlerinin uygun olaca kabul
edilerek RBTE hazrlanmtr.

20 adet bina rnekleri zerinde yaplan saysal

incelemelerle RBTE nda tanmlanan riskli bina performans
dzeyinin DBYBHY de tanmlanan can gvenlii ile gme
ncesi performans dzeyi arasnda kald belirli bir lde
gsterilmitir.

Bu ynetmeli bina stokunun byk blmne hitap

edebilmeyi amalanmaktadr.

37
 Riskli bina belirleme esaslar

RBTE da binalardan toplanan bilgilerin hassasiyet seviyesi

ve mevcut binalardan veri toplanmas konusunda
uygulamalar esas alnarak, mmkn olduunca
mhendislerin alk olduu bir inceleme ve analiz yntemi
gelitirilmesi hedeflenmitir.

RBTE da nerilen yntem sadece kritik kat rlvesi

yaplarak bina modeli oluturulmasna dayanmaktadr.
Sekiz kattan daha yksek binalarda dey tayclarn
boyutlarnn ve donatlarnn katlar arasnda ciddi
farkllklar gstermeye balayacandan bina
performansnn belirlenmesi iin bir kat iin karlan
rlevenin yeterli olmayaca aktr.

38
 Riskli bina belirleme esaslar

RBTE da salanmas gereken asgari kurallar

tanmlanmaktadr. Daha ayrntl inceleme ve analiz
yaplmasnn nnde bir engel bulunmamaktadr.

Riskli bina stokunun byk blmnde tek kat rlevesi

alnarak ve kritik kat deerlendirmesi yaplarak gereki
sonular elde edilebilecei dnlmektedir. Bu
erevede 20 bina zerinde yaplm olan kalibrasyon
almalar da bu gr desteklemektedir.

RBTE, kritik kat rlvesinin yetersiz kalaca durumlar iin

davrana nemli lde tesir edecek olan dier bina
zelliklerinin dikkate alnmasn gerekli klmaktadr.
39
 Riskli bina belirleme esaslar

Kapsaml Bilgi Dzeyi tayc sistem projesi mevcut olan

ve projeye uyumlu olarak ina edildii yerinde kontrol edilen
binalar iin geerlidir. Asgari Bilgi Dzeyi ise, binann
tayc sistem projeleri mevcut olmad duruma karlk
gelmektedir.

Byle bir farklln analize yansmas uygun grld iin

iki katsay seilmitir.

40
 Riskli bina belirleme esaslar

Kiri donatlarnn belirlenmesindeki zorluk sebebiyle

1.4G+1.6Q yklemesinden ortaya kan sonularn
kullanlmas benimsenmitir.

Kiri donatlar sadece kiri u blgelerine etki eden

momentin kolon ularna datlarak kolon u
momentlerinin elde edilmesinde kullanlmaktadr.

Kirileri kolonlardan zayf olan sistemlerde byle bir

varsaym ile kolon Ve deerinin ar gvenli tarafta
alnmas kiri momentleri esas alnarak
engellenmektedir.

msnr ve ( / h)snr kat telemesi oran snr deerleri

literatrde sunulan kolon ve perde duvar deney
elemanlarndan oluan bir veri taban kullanlarak
elde edilmitir.

41
 Riskli bina belirleme esaslar

Esaslarda gre, yaplan analiz sonucunda

hesaplanan en byk kat telenme oran baka bir
katta oluuyorsa, bu kat iin de sadece kat telenme
snr deerleri kontrol edilerek deerlendirme
yaplacaktr. Herhangi bir katn riskli kmas
durumunda bina Riskli Bina olarak kabul edilecektir.
eklinde dzenlenmitir. Bu ekilde, eleman detaylar
belli olmayan ara katlar iin eleman kapasiteleri
kullanlmayp, sadece oluabilecek yksek telenme
oranlar dikkate alnmaktadr.

42
 Riskli bina belirleme esaslar

Dolgu duvarlarnn katks gz nne alnarak yaplan azaltma

oran literatrde mevcut olan ve deneysel almalara dayanan
saysal incelemelerin sonular dikkate alnarak gvenli tarafta
kalacak biimde belirlenmitir.

Duvarlarn boluk oranlar ve narinliklerinin etkisi dikkate

alnarak Kritik katta deerlendirmenin yapld dorultudaki
kap ve pencere boluk oran %5'i gemeyen ve kegen
uzunluunun kalnlna oran 40dan kk olan dolgu
duvarlarn kat planndaki toplam alan ifadesi eklenmitir.

Dolgu duvar malzeme trnn dikkate alnmas, literatrde

yeterli almalar olmadndan mmkn olamamtr. Bu
nedenle nerilen azaltma oranlar emniyetli tarafta kalnacak
ekilde belirlenmitir.
43
 Riskli bina belirleme esaslar

Eksenel yk etkisinin tamamen ihmal edilmesi veya sadece dey

yklerin dikkate alnmas gibi dier yaklamlarn gvenli olduu
kadar gvensiz ynde de sonular verebilecei dnlmtr. Bu
sebeple, ereveli binalarda R nin 4 ile 8 arasnda deitii kabul
edilerek, ortalama bir deer olarak R=6 benimsenmitir. Buradaki
ana ama deprem etkileri de dikkate alnarak basit bir analizle kolon
eksenel kuvvetinin bulunmasdr.

Perdeli binalarda kapasite tabanl deerlendirmeden daha ok

teleme kapasitesi tabanl bir deerlendirmenin nemli olduu
dnldnden kat teleme oran 0.01 den kk ve s > 0.50
ise, perdeler iin sadece kat teleme oran istemleri, kat teleme
snr deerleri ile kyaslanmas, yaklam kabul edilmitir. Bu
yaklam, yrrlkteki ynetmelie gre tasarlanm olan binalarn
RBTE a gre risksiz bina olarak deerlendirilebilmesini mmkn
klmaktadr

44
 Riskli bina belirleme esaslar

RBTE da tanmlanan m parametresi yeterli teorik tabannn

bulunmas ve kullanl olmas sebebiyle benimsenmitir. Farkl
kavramn kullanlmasna karlk yaplan saysal sonular RBTE
sonular ile DBYBHY sonular arasnda belirli lde uyum
tespit edilmitir.

RBTE kurallarnn daha ok 1998 den nceki binalara

uygulanmas beklendii iin ve bu tarihlerde yrrlkte olan
ynetmeliklere uygun yaplan binalar da kapsamak amacyla
perde tanmnda Deprem Ynetmelii (1975) de bulunan kabul
benimsenmitir.

Mevcut dayanmn ortalamadan azaltlarak kullanlmas, kesme

durumunda snrl dahi olsa bir snekliin bulunmas ve ar
hasar veya gme durumunun esas alnmas sebebiyle Ra=2
kabul benimsenmitir.

45
Riskli bina belirleme esaslar

46