onor kobiety

Touria TiouIi

Przekad
Mari Kowlska

, ,_
Swiat Ksizki
 T}tu oryginafu
BRISEE

Redaktor prowadzcy
Elbieta Kobusinslra

Redakcja
Barbra Waglewska

Korekta
Maanna Filipkowska
Radonia Wicik

Copynght @ Editions Michel Lafton,2004

All ghts reserved.
This book is published by an-angement witlr Literary Agency,"gence de l'Est''
Copyrigbt O for the Polish translation
by Bertelsmann Media sp. z o.o., Warszawa 2007

wiat Ksiki
Warszawa 2008
Bertelsmann Media sp. z o.o.
ul. Rosoa l0'02-786 Warszawa Moj emu ukochanemu synowi
Wszystkim skrzywdzonym kobietom...
Nie bjcie si oskara swoich przeIadowcu)!
Wyczrra dysbucja: Platon Sp. z o'o'
ul. Kolejowa I9/2I, 01-217 Warszawa
e-mail: platon@platon.com.pl
www.platon.com.pl

Skad i amanie
Joanna Duchnowska

Printed in EU

ISBN 978-83-247-1360-8
Nr 6652
 1
LJRODZTNY W DUBAIU...

brzuch przytfumione
f'-*::
Ihb{' 14 padziemika
wiato'..Powoli scz
2002 roku. Jqtro s moje urodzi-
trzydziecidziewi lat. Nie chciaam spdza tego

:*:r pokoju hotelowym. podczas poprzednich pt_

'r dnoczonych Emiratach Arabskictr - u uyu* to
;r',z
myr w sprawach zawodowydr - zaprzy1untansi z wa$
w ktrej znalazam
a
-
$'stoteti, 'i
bezpieczni nawet syszc uwagl
.'o.y. Moge wiec
jakie na mj temat
nii siedzry za mn ttmodzi najwyej dwudziesto_
-
Rozmawiaj po arabsku, at;alo Francuzka
iego pochodzenia nie mam najmniejszych kopotw
m uwa& a s one doagresyvwre. Zdwiona
ich zachowaniem, odwracam si. Dwaj s
ubrani
trzeci nosi biadaszdas, tradycyjny strj
w Emi

lEezrramy clrodzi?
si; o co wam
n towarzysk ale chamstura nie lubi.
oso_b raczej
ojriu nie uszo uwagi wacicielaklubu. Szybko
si zja-
wia,by zaagodzi sytuacj i wyjani im, kim jestem: Francuzk Nie,doprawdy nie rozumiem/ o co mogo
pracujc w konsulacie. Skruszeni, zagodnieli; jeden nawet wy- im chodzi. Zacho-
wuj si p-rzecie zupenie.zwyczajnie'
ciga rk z przeprosinami, ktre akceptuj, uznajc sPraw za
cuu z" zasza pomyka
co do osoby. Czyby wzili mnie
za prostytutk? Moje pochodze-
zamknit. Nikt nie jest doskona' A jednak nie mog przesta nie, rozpoznawalne dla *pru*n"go
oka, nie dziaa fu na moj
zastanawia si nad ich niezrozumiam postpowaniem. Moe korzy. Kobiet lekkich obyczaji
w Dubaju nie brakuje. obra-
widok samotnej kobie w nocnym klubie by dla nich tak szo- caj si w rodowisku furystw,
ubrane w minispaniczki prze-
kujcy, e nie wiedzieli, jak si zachowa? AIe waciwieczemu siaduj w kawiarnianych ogrdkach z papierosem
si dziwi? Kady wtorkowy wieczr w Dubaju to wieczt lailies w ustach;
przybywajz caego wiatasprzedu-u
s*. wdziki w pobliu
free, darmowy drink dla kobiet bez osoby towatzyszcej. Czy centrw handlowych czy na ulicach
miasta' Przybywajz caego
nie jest to oznak pewne1'otwartoci? wiata, ale przede wszystkim z Maroka,
Prawo koraniczne staje si tutaj dyskretne, powiedziaabym:
a ja jestem z pochodze-
nia Marokank.
przytfumione. Miasto ukazuje turystom oblicze raczej tolerancyj-
ne, wicej nawet: zwrcone ku ptzyszoci.Przyszocijeszcze
bardzi szalonej, jeszcze bardziej ekstrawaganckiej ni w Sta- Zblia si trzeci na
nach Zjednoczonych: Wieowce niemal sigaj nieba. Nowoczes_ rozgldam.,,-,;u,JllJo"r'n:;;Til"T#:}:;x
na technologia jest wszdzie. Dla wieIu Dubaj to skrzyowanie la1 i proponuj odwiezienie do domu. Nalegaj.
dwch kultur - zachodniej i wschodniej' W takim miejscu atwiej 1 Gdzie si po-
dziao ich nieprzyjemne zachowanie?
S czaruji"y.
nie straci gruntu pod nogami, zwaszcza jelijest si Arabem
- Chcielibymymie pewnoc, e nam
wybaczyk,enie masz
wychowanym na Zachodzie. Urodziam si w Casablance, ale do nas alu...
poow ycia spdziam we Francji. Bdc Francuzkz wybotu, Maciwie...czemu by nie?
zawsze jednak czuam si obca: Arabka we Francji, emigrantka Ju pno,jestenr zmczona. Prze-
prosili mnie, menader klubu z nimi
w Maroku. Ale w Dubaju przytaczajca wikszospoecze- rozmawia. Najwyraniej
nie mam powodw, eby im nie
ufa. To nie ley w mojej nafu-
stwa - mwi si, e dziewidziesit procent - to obcokrajowcy. rze.Bez zastanowienia wsiadam do
samochodu.
W stolicy jestem jak inni. Normalna. Niektrzy powiedz, e zachowaam
si naiwni a nawet gfu-
Czuj si fu do tego stopnia dobrze, e tozwaam zamieszka- pio' Kiedy wydarzya si tragedi nie
nie w Emiratach z moim jedenastoletnim synem. Na razie przy- brakowao pod moim ad_
.esem uwag w rodzaju:
,,Jak moga tak atwo da si nabra?,,.
jechaam tutaj, by wypeni Pelvn misj handlow zwiry,an Czyli to moja wina.'. |akie mog i"
z dziaem rozwoju gospodarczego konsulafu Francji. Moim zada- urg,r*"n na swoj obro-
r? Chyba jedynie to, e nie potrafi
niem jest metodyczne spisywanie, w celach porwnawczych, cen
doJzukiwa si w kadym
zh'ch intencji. omieliamsi sdzi,
e nie wszys cy mczyni
towarw luksusowych w sklepach strefy wolnocowej regionu, to winie - czy monamie do
mnie o to pret"r,s|?
w czymbatdzo mi pomaga znajomoangielskiego i arabskiego. Samochd rusza. Szybko zaczynamodnosl
Pojawi si nawet pomys rozszerzenia tej dziaalnocina cay wraeni e co
'est nie w porzdku. Mczyniszepcz midzy
Bliski Wschd. sob jakby
chcieli coukry. Bez wahaniapyta'',, ja"iu
mnie zauieraj.
8
 - }edziemy tylko kupi par kanapek. Potem ci odwieziemy.
Kanapki? W rodkunory? Nawet jeliw Dubaju jest wiele
sklepw otwartych przez ca do, takie wyjanienie wydaje
mi si cokolwiek dziwne. Czuj si schwytana w potrzask, cho
wci nie chc do koca w to uwierzy. Nie... Takie tzeczy dziej4
si tylko w filmactu zdarzajsi innym, przeae nie mnie... Na-
picie ronie. Wciz nie umiem sobie wyobrazi najgorszego.
U' wrzuct z gowy my|e mogliby chciec mnie... Zeby
doda sobie odwagi, chwytam za telefon komrkowy, moj ostat-
ni desk ratunku. Nie mam najmniejszego Pojcr jaki jest nu-
mer policji, aIe zawsze mog spbowa ich nastraszy.
Nic z tego.
Gdybym przynajmniej moga im uciec.. Na razie mnie nie do-
tknli, ale teraz ju mam pewno' ze jestem ich winiem. Przed
chwil jeden z nich dzwoni do kogo. Uszdam: ,,Jak z ru
skoczymy, bdzie kolej na ciebie''. Przkaz cakowicie jasny.
Samochd, ktrym mnie wioz ma drzrvi lvlko z przodu, a ja
siedz na lnym siedzeniu. Nie ma iak si wydosta. W innej sy-
tuacji mogabym rozpi pas,v i ryskocz,v na uli' Przedsi-
wzicie ryzykown lecz wszvstko lepsze od strasznego losu, jaki
przeznaczy'Ii mi ci mczvni.Umieram ze s&achu. Mylo sy_
nu' Co si z nim stani jelimnie zab? Kto mnie odnajdzie?
Kadego dnia na cam wieciertki n*odvcr kobiet iest
Pory-
wanych i torturowanych. Ko one drodz?
Samochd a dzielnic willow Prn utyiedae z Dumejra
i nagle skrca w Prawo' w ciemn uliczk. Wacicieldomu, przed
ktrym si zatrzymuj spieszy otworzv gara i zrika rwnie
szybko, jak si pojawi. Wi, co mnie czeka? |est ich wsplrLi-
kiem?
W saloni do ktrego zacignli mnie si zaevnajsi prze-
pychanki, ktry pierwszy mnie wykorzysta. wyzywaj mnie od
najgorszyc Po czym jeden z nich ranca: ,,Dsis nocy zoba-
czysz, co to znaczy prawdziwy mcz'1zr':r''. Ciarki przechodz
10
mi po plecach. Zalana zami, bagam jednego po drugim, by
mnie oszczdzili. Wyjmuj z torebki paszport, legitymacj otrzy-
man z konsulafu''. Prbuj wszystkiego, by im udowodnic, e
nie jestem prostytutk e nie jestem tak jak myl.Teraz, po
fakci widz, e w tym nieszczciu miaam jednak odrobin
szczcia; mogli zabra mi dokumenty i pozbawi mnie nie lko
godnoci, ale i tosamoci.
- }estem zamna|
Nic mdrzejszego nie przychodzi mi do gowy. Ale mj stan
cywilny nie robi na nich najmniejszego wraenia.
- }estem w ciy|
To oczywicie kamstwo, lecz musz zagta w moj ostatni
kart. Mam czelnomie nadziej, e moi ptzyszli oPrawcy
mimo wszystko zachowaIi resztki uczu ludzkich.
Prna nadzieja...
sma rano. Na moje krzyki i pacze zjawiasi wacicielwilli.
Dlaczego dopiero teruz? Czy by w domu, kiedy tamci mnie wy-
korzystywali? Dlaczego ich nie powstruyma? Takie pytania koa-
taja sie w mojej gowie, lecz nie potrafi znaIe na nie odpowie_
dzi. Tymczasem, cho tamci najwyraniej znw zamierzaj mnie
gwacic, wacicielinterweniuje. Wyrzuca ich z domu, a mnie od-
wozi do hotelu. Nic z tego nie rozumiem.
W drodze do hotelu milcz. Czuj si brudn jest mi wstyd.
Wacicieldomu use ze nrn rozmawia. Mwi, ze nie pojmu_
je przyczyny takiej agresji wobec mojej osoby. On sam od trzech
miesicy spoka siz dziewczyn i nie wymienili ptzez c ten
czas adnej pieszczo, ani jednego pocafunku. Coraz bardziej
gubi si w tym wszystkim.
Czuj si zbrukana. Myl tylko o jednym: umy si i jeszcze
raz si umy. Biegn do apteki po rodkidezynfekujce i pi
11
ruzy ztzdrJ bior prysznic. Ogamia mnie lk a jelinapastrricy
byli nosicielami wirusa HIV? Do blu zniewagi i strachu przed
zakaeniem doczanurtujce pytanie: dlaczego ja?
Islam mwi" e cikie dowiadczenia dotykaj ludzi wi-
tych: jest to prba ich wiary, i e jeliBg zamyka jedne drzwi, to
po to, by otworzy dziesi i.ny.h. ]ak kdy czowiek poszu-
kujry oparcia w cz}rmwiksrm od siebie same8 wierz.
Lecz dzisia mej wiary osaba.obraziam si na Boga. obr-
SAUDYISKAPOKUSA
ciam si do Niego plecami.
Po pofudniu deryduj si wnieskarg. Nie mog dfuej mil-
cze. Nawet mi w gowie nie postdo, e moie znanariamog ob-
rci si przeciwko mnie. W kocu to ia istem ofiar.

Rusza szalona machina. wktce ffita' osadzona w areszcie

za,,utr zymyw anie pozamaeriskidr stocurrkw seksualnych,,. }
ofiar zostaj oskarona! J obcocafrNieq muananka, miem
wystpowa przeciwko obywatelorr Emiratow!
W Dubaju wszystko toczy si dobrze, dopoki nie masz proble-
mw. Najmniejsza przeszkoda - i wiat wali' a rzeczrlwisto
zwlaca si przeciwko tobie. obywatel Emiratow si nie my po-
wiedzmy to sobie taz na zaws?*'. Wimiar sprawiedliwori, admi-
nistracj wdze _ zawsze Przya|&raci nieFcow}'m.
Roziskrzony Dubaj zamieni si w trawi mnie poog. Po-
parzona pomieniami tego, co miao ra'er teruz jak
otwarta ran kt nikt nie chce opatrzyc
'$tem
Wrcz przeciwnie...
Co mi pozostao z dziecstwa spdzonego w Maroku? So-
neczne wspomnienia dzielnicy Maarif w Casablance, gdzie mia-
myz mam skromne mieszkani dwa kroki od mojej szko.
Bya to dzielnica willow zamieszkana gwnie przez Ftanan-
zw iHiszpanw. Pamitam targ ktry w niczym nie przypomi-
na tradycyjnych sukw, czsto spotykanych w krajach arab-
skich. Na straganach pyszni si sery i wdliny, przywoone
z Francji. Lubiam t atmosfer t speryficzn mieszanin r-
nych narodowoci.
Moja mama, cho z pochodzenia Marokanka, wbrew trady-
cjinie zaoyalicznej rodziny. Byam jejjedyn crk a co wi-
cej - rodzice si rozwiedli. W latach szedziesitych- urodzi-
am si L5 padziernika 1963 roku - byo to raczej le widziane.
Nasza tradycja nie tak atwo wybacza kobietorn prby emancy-
Pagi.
Mama w niczym nie przypomina wzorowej muzumanki,
,,idealnego" modelu kobiety zredukowanej do podstawowych
rl: matki i gospodyni. W zasadzie nie byoby w tym ric zego,

13
bo czy moe by copikniejszego ni wychowywanie swoich
dzieci? AIe czy to powinno ogranicza dostp do wolnoci? Na
przykad wolnoci pracowania? Czy te wolnoci bycia inn ni
wszystkie? Mama nie jest kobiet jak wszystkie inne. Cho-
by dlatego, e nie mam brata ani siostry. ZtobIa dyplom pie-
lgniarki i rozwioda si z moim ojcem, kiedy miaam zaled-
wie ttzy miesice; to take o cz}.m wiadczy. Gdyby si nie
uczya, co by si z ni stao Po rozstaniu? Prawdopodobni
eby zapewni nam byt, musiaaby polubiinnego mczyzn.
A cho moe si to wydawa dziwne, nigdy nie wyrazia chci
powtrnego wyjcia zam. Z pewnoci zawaya tu silna po-
trzeba niezalenoci,a take wyrana skonnodo samodziel_
nego decydowania o swoim mam wiecie, ktrego czciby-
am ja...
Brak w domu ma i ojca oddziwa na stosunki czce
mnie z matk. Mona powiedzie, e mama s7rzeczy musiaa
odgrywa rol obojga rodzicw. lejwadza czasami mi aya,jej
opiekuczo bywaa zaborcza.cry nas niezwykle silne wi_
zy, z ktrych do dzie potrafi si wyzwoli' Mimo e inten-
sywne i bliskie - nigdy nie byy i wci nie s atwe. obecno
mczyzny midzy nami z pewnoci miaaby na nie dobroczyn-
ny wP}yW lecz mj ojciec nie chcia wzi na siebie tej odpowie-
dzialnoci'Rodzice nie zerwali kontaktu, ale to jeszcze nie po-
wd, eby zaraz rzuca mu si na szyj..' Widywaam go od
czasu do czasu podczas weekendw spdzanych u wujkw i cio.
Lubiam te chwile spdzane z kuzynami na swobodnych zaba-
wach pod blokiem.
Ojciec nie okazywa mi ani sympatii, ani niechci. By po pro-
sfu obojtny. Rzecz jasna, w pewien sposb byam z niego dum-
na. Samo okreIenie ,,tata", naLene lko jemu, zapewniao mu
jakdoz szacunku z mojej strony. Lecz z biegiem lat zdaam
sobie spraw, jak batdzo by zimny. Nie kocha nikogo, optcz
siebie samego. Prbowaam si tym nie przejmowa i jakosi
14
z nim porozumie. Na prno. Z czasem nauczyam si radzi
sobie bez niego.
Cho nie byo to atwe.
Uczyam si gwnie u sistr. Muzumanka w katolickiej szko-
1e...Deryzj t mama podja z dwch powodw. Przede wszyst-
kim z uwagi na sw sytuacj rodzinn: kobiecie samotnie wycho-
wujcej dziecko nie byo atwo. otaczajc mnie Europejczykami,
mama prbowaa zapewni mi ochron przed docinkami i kpina-
mi, na ktre byabym naraona w jej rodowisku. Nie bez zna-
czenia okazaa si take strona praktyczna' Mama pracowaa, nie
moga wic zajmowa si mnbez ptzerwy.A w tamtych czasach
do szko katolickich przyjmowano dzieci ju w wieku siedmiu
la wczeniej ni do muzumaskich'
Z tego okresu mam jak najlepsze wspomnienia. Wpojono mi
prawdziwe wartoci, takie jak uprzejmo i szacunek dla innych'
Sios byy surow daod nas podporzdkowania si jasno
okrelonym reguom, lecz by te sprawiedliwe i akceptow
fakt, e niektre dzieci wyznaw inn ni one religi. Mogam
zatem przestrzega ramadanu bez adnych problemw
Mama nie przywizywaa wielkiej wagi do religii. Mao m-
wia na ten temat. Moe wrcz wcale. Nikt wic nie wpaja mi
zasad religijnych. Nigdy nie widziaam modlcej si mamy.
Mona tu raczej mwi o Pewnym sposobie mylenia i dziaa-
nia, na ptzykad o idei dzielenia si z innymi. Najbardziej po-
bon osob z cae1 rcdziny byam ja. Czsto wieczorem si mo-
dliam, ptoszc'by rodzice znw byli razem,lub o powodzenie
w nauce.
Dla mamy, podobnie jak dla mnie teraz, lko to si liczy, e
istnieje potniejsza od nas s ktr nazywa si Bogiem czy Al-
lachem. Koniec, kropka. W kocu niewane jest, jak on si nazy-
wa. }estem muzumank lecz zdarza mi si p|do kocioa.Za
15
to tradycji ramadanu przestrzegamy. ]est to wyraznaszej solidar-
nociz mi, ktrzy cierpi i s godni'
W zasadzie dzieci musz ptzesttzega postu dopiero po osig-
niciu dojrzaoci:wtedy, gdy stajemy si kobiet czy mczyzn
jestemy sdzeni zanasze czyny.Leczja spieszyam si do wiata
dorosych. Tym bardziej e byam uprzywilejowana wzgldem
innych. Zuwaginamj mody wiek _ miaam wtedy siedem lat -
mogam korzysta z pewnych uatwie, na przykad po zapad-
niciu zmroku w okresie posfu wolno mi byo wypi du
szklank mleka lub soku owocowego. Nale mi si szczeglne
wzgldy. Rzecz jasna, byam zamaa, eby ptzesttzega ramada-
nu dfuej ni miesic, lecz dwa czy trzy dni postu kadego roku
wystarcza, ebym czua,i dorastam szybciej ni inni*.
Szacunek doroch zjednywa mi take takt, e staraam si
uczestniczy' w pracach gospodarskich. Mielimy Pomoc domo-
w mod przemi dziewczyn, do ktrej byambatdzo przy-
wiry,ana. W Marokir zatrudnianie sfuby nie wiadczy o pozyi
spoecznej. Nawet skromnie 11ca rodzina moze sobie na to po-
zwoli.
Razem z t dziewczyn, czekajc do wieczora na powrt ma-
my, czsto Przy8otowywaam chleb, atake kolacj.
Poniewa zawsze by kto u nas w domu, nie jadaam w sto-
wce szkolnej. Lecz raz, skuszona chci sprbowania francu-
skiej kuchni' nie wrciam na obiad do domu. Poszam do jednej
z sistr i, pattze jej prosto w oczy, powiedziaam:
- Prosz si nie obawia, mama wie o wszystkim, mwiam
jej, e zostaje na Przerw pofudniow'
Co za fupet! Ani mama, ani nikt inny o niczym nie wiedzia.
A jednak nie byam kamczuch. Przynajmniej tak mi si wyda-
je..' Za to pamitam doskonale, z jakatwocisama dawaam
*
Pomyka autorki: W czasie ramadanu pocisi tylko od wihr do zmierzchu
przez miesic, nigdy dfuej (wszystkie przypisy pochodz od tfumacza).
1.6
si nabra. Koleanka z klasy _ nigdy tego nie zaPomn
- Popro-
sia mnie, ebym jej poyczya dwie zote bransoletki, ktre do-
staam na urodziny.
- }utro ci je oddam - zapewniaa z umiechem.
Faktycznie, miaa powody do radoci... Ju ich nie zoba_
czyam.
Z wiekiem nie staam si twardsza. Naiwna byam, jestem i b-
d. Nie tak dawno zobaczyam na dachu samochodu zegarek'
Nie wiedzc, do kogo naley, zapukaam do okna domu naprze_
ciwko.
- Czytonaleydopana?
Mczyzna, ktry otworzy okn wpatrywa si we mnie sze-
roko otwartymi oczyma,
- Mj diamentowy rolex! _ wykrzyb'ns, najwyraniej zasko-
czony, e odnalazptzedmiot, ktry jak mwi, kosztowa go trzy-
dzieci tysicy frankw.
Ktoinny z pewnociwsadziby zegarek do kieszeni. Ja nie
jestem taka. Mam wady, ale przywaszczanie sobie cudzej was-
nocido nich nie naley.
W wieku trzynasfu lat poegnaam Casablank. Musiaam
opuciMaroko, by towatzyszy mamie w podty do Patya'
Ptzeprowadzka nie bya dla mni prawd mwic, udaniem si
w nieznane. Co roku spedzaymyz mam wakacje w Europie.
Zaczynmy od Hiszpanii i Francji, a koczymy w Holandii,
gdzie mieszka mj wuje najstarszy brat mamy. Podczas kolej-
nych wyjazdw mama zakochaa si we Francjiiptzeptowadzi-
ymysi do Hauts_de-Seine. Z pewnoci nie bez znaczeniaby
tu fakt, e czznajomych mamy wyemigrowaa do Francji. Za-
taz po prz71edzie mama ptzesza dodatkowe szkolenie
- ztobta
kurs dla opiekunek nad ciko chorymi - i pracowaa w Associa-
17
tion des paralyss de France- a do dnia, kiedy stan zdrowia
uniemoliwi jej dalszewykonywanie zawodu.
Emigracja okazaa si dla mnie, niedojrz nastolatki, nie-
zwykle trudna: musiaam porzuci moj dzielnic, znajomych,
biae miasto, a take morze. W Maroku yampod kloszem,
chroniona przez mam i sfuc - we Francji musiaam nauczy
si radzi sobie sama. Kiedy mamy nie byo w domu, nie mia
mnie kto ptzywita, poda jedzenia czy po prosfu pogada ze
rnt przez chwil. Musiaam bez skargi, z dnia na dzierl' pogo-
dzi si z t zmian. Mama, cho uwana z nahJty, nte roztrz- pochodzi z Atabii Saudyjskiej i jest ksiniczk. Robi to na mnie
saa szczeglnie moich rozterek. yam tak ptzez dwa lat tsk-
nie'i samotnie... Brakowao mi Casablat*i i zwlzanych z ni
wspomnie. Ale czas leczy rany |zacz$am odkrywa uroki ycia
paryskiego i przystosowywa si do niego. Tutaj mogam swo-
bodnie wychodzi, ido kina czy Po zakupy ze znajomymi.
Moim ulubionym zajciem byo ogldanie wystaw sklepowyc
i nie rezygnowaam z t ptzy1emnoci. Ile tazy przemierzyam
wzdhl i wszerz Pola Elizejskie lko po to, by popatrze na wi-
tryny lub zjeobiad w Burger Kingu!
_ Hej, prosz pani!
Kto, ja? Mam wraenie, e ta moda kobieta daje mi znaki, ate
ja jej nie znam. Moi przyjaciele te nie. Odwracam si wic, by
sprawdzi, czy to nie pomyka. Dziwna syfuacja: jestem wanie
w jednej z najpikniejszych galerii handlowych na Pola przed
sklepem wypebrionym najcudowniejszymi ubraniami, kiedy nag-
le jedna z klientek sklepu - tego dowiedziaam si dopiero po
chwili, w pierwszym momencie mylaam,ebyato sprzedaw_
czyni_wzywa mni kiwajc palcem.
* Stowarzyszenie osb sparaliowanych'
18
- Mwi pani po arabsku? - Pyta.
Moda kobieta, olniewajca, elegancka brunetka, tfumaczy od
tazul cze9o ode mnie oczekuje. Personel nie mwi w jej jzyku.
Potrzebuje wic pomory by wyjani,czego szuk i dokona za-
kupu. Z przyjemnocioddaje jej t przysug. I na tym w zasa-
dzienasza znajomopowinna si zakoczy'
W zasadzie...
Midzy mod kobiet i mn szybko nawizuje si rozmora.
W tym krtkim czasie, jaki spdzamy tazem, dowiaduj si, e
niesamowite wraenie, cho nie do koca zdaj sobie spraw/ co
ten tyfu oznacza. Najwniejsze jest iednak t e dobrze si nam
gawdzi.
I zobaczymy si znowu! Coraz czciej zaprasza mnie do sie-
bie i powoli stajemy si przyjacikami. Pewnego dnia przedsta-
wia mi swojego brat ktry wanieptzyby z Arabii Saudyj-
skiej.
Zakochuj si w nim natychmiast. Zauroczenie, jak sdz, jest
obustronne. Strasznie podoba mi si ten czowie zwaszcza e
nie ma tak powej dla wielu muzumanw sekciarskiej mental_
noci.Wychowany w Stanach Zjednoczonyc mj pikny Sau-
dyjczyk jest elastyczny i tolerancyjny. Dowodem moze by fakt,
e jego siostry mwi przy nim otwarcie o swoich chopcach. }e-
eli tego nie mozna uzna za oznak otwartoci...
Kiedy mj ksi z bajki powraca do Arabii, marz o nim co
wieczr. A gdy moja przyjacika proponuje mi odwiedziny
w swoim kraju, nie posiadam si z radoci' Znw spotkam mego
ukochanego... Nie waham si. Mam ktra poznaa mego wy-
brca i zaakceptowaa go, zgodzrta si na ten v'ry1azd. Ale szyb-
ko wyania si jeden problem: dla Saudyjczykw wci jestem
niepeinoletni cho w tym roku, 198 skoczyam 19 la. Lecz
L9
wedfug prawa muzumaskiego kobieta staje si dojrzaa dopie-
ro po lubie.ieeli ma pecha si rozwie, wraca do punktu wyj-
cia: jest niepenoletnia!
Ptzed' podr musz zatem zgromadzi nieprawdopod'obn
liczb dokumentw ktre umoliwi mi samodzielny wyjazd.
Mogoby to zniechci najbardziej uparch. Po wielu mczcych
godzinach spdzonych w urzdach, fu ptzed otrzymaniem
wizy vazdowej do Arabii, zostaj wezwana przez konsula, kt-
ry pragnie zada mi par pyta..' Co taka moda kobieta jak ja
zamietza robi sama w Rijadzie? Mwi mu wic o mojej przy-
jani z mod ksiniczk, To, jak si zdaje, zadziaao: dostaj jest surowo wzbroniony, a kobiety musz zasania twarz. Wyda-
wiz. Nareszcie bd moga odkry krlestwo wybraca mojego
serca!
Arabi c za cud! Zauroczona, napawam si przechadzkami
po niezwykych, bajecznie bogatych targach. Najbardziej za-
chwyca mnie targ zotnikw, z tozisktzonymi witrynami i cia-
nami obwieszonymi biuteri. Czuj si jak maa dziewczynka,
ktra zgubia si w sklepie z zabawkami. Ale najwaniejsze, e
odnalazam mojego ukochanego i, jak mi si zdaje, nasze uczucie
si wzmocnio. Cho podr okazaa si zbyt krtka...
Po powrocie do Parya cae dnie spdzam przy telefonie. Mj
przyjaciel odwiedza mnie regularnie, ja take jeddo niego.
A do dnia, kiedy spe}nia si mj sen: ukochany prosi mnie o r-
k. Wariuj ze szczcia na sam my|e rcszt ycia spdz w Dubaju, w pozomie kuszcym opakowaniu chowajc sekciar-
u jego boku. Przysz m jest ode mnie o dziesi lat starszy.
Taka rnica wieku bardzo mi odpowiada. Mam wtaenie, e
przy nim nic mi si sta nie moe. Jest opiekuczy i to sprawia,
e czuj si bezpieczna. Wszystko, czego nie da mi ojciec, da mi,
i to po stokro ten czowiek, ktremu powiedziaam,,tak".
Tak, chc ci polubi.
20
Za porednictwem matki ojciec w Maroku ottzyma oficjal-
n probo moj rk. Zwracano si do Ministerstwa Spraw Za-
granicznych w Rijadzie. Z powodu wyjtkowej pozyi mojego
narzeczonego saudyjskie sfuby musz wyrazt zgod na lu
oczywiciepo dokadnym sprawdzeniu mojej rodziny, no i mnie.
W imi naszej miocigotowa jestem jecha do tego kraju aby
budowa wspln przyszo.Jak na razie nie wiem, co tam mnie
czeka. W Arabii Saudyjskiej panowao - i panuje nadal - prawo
muzumaskie w najczystszym wydaniu. Kraj yje pod jarzmem
religii zamknitej na wszelkie przyjemnoci i rozrywki: alkohol
je si, e zasady te s respektowane nawet w nieco swobodniej
ycych rodzinach. Niedozwolone jest mieszanie si pci; w jed-
nym domu przebywajmczyni, w drugim kobie a spotka-
nia odbywaj si pod okiem krewnych w trzecim miejsc gdzie,
w gronie rodzinnym, kobiety mog nareszcie zdj zasony.
Niektre zakazy atwo obej.Kobietom nie wolno prowadzi
samochodu. Widziaam taki ktre, by zasiza kierownic
przebiera}y si w dfug bi szat _ mski strj Saudyjczykw.
}eeli chodzi o alkohol, mczyni,wy1edajcdo Europy, ku-
puj najwiksze butelki perfum i wody toaletowej, szczeglnymi
wzgldami darzc dwulitrowe, oficjalrLie ptzeznaczone dIa on,
kocz jednak jako aperitif, ktry przekn Pomaga kilka kostek
lodu. Co komu po perfumac lepiej si napi!
Tak restrykcyjne prawo nie uatwia ycia miejscowym, ale
przynaimniej zasady s jasne. Nikt nie prbuje was omamii jak
ski islam, mao troskliwy o prawa kobiet. A jednak, gdyby inter-
pretowa Koran dosownie, Allach wzywa do pokojowego wspo-
ycia midzy pciami. Niech mi kto pokae teks mwice, e
kobie maj by maltretowane/ Przymuszane do czego, torturo-
wane czy karane za usiowania, by zachowa ludzk godno.
Niech mi kto pokae..'
 Surowoislamu w Arabii Saudyjskiej wida gom okiem.
Mona powiedzie, e prawo zakazuje wszelkiej rozrywki. Ale
zarazem honor kobiety jest szanowany, a nawet chroniony. Kiedy
udawaam si na targ, odwoona samochodem przez szotetamo-
jej przy1actki, czuam si zupebnie bezpieczna. Gdy jakim-
czyzna mia nieszczcie mnie zaczepi, nie musiaam nawet
podnosi gosu ani si awanfurowa. Wystarczyo, ebym zd1$a
but i pomachaa nim nad gow. Natychmiast ludzie z policji reli-
gijnej rzucali si na napastlrika'
o gdyby tamtej nocy 1'4 padziemika 2002 roku wystar-
czyo pomacha butem!
W tamt}..rn okresie najprawdopodobniej nie zdawaam sobie
sprawy ze szkd, jakie spowodowao odejcie islamu od jego
prawdziwej etyki. Mieszkaam wtedy we Francji, w rodowisku
batdzo tolerancyjnym, w ktrym do spraw religii podchodzono
w sposb rozumny.
Dziinaczej patrz na te sprawy. Jak wiadomo, islam pogty
si w przemory i nietolerancji. Terroryci w imi wiary dokonuj
najgorszych rzezi,ktrych niczym nie da si usprawiedliwi. Za-
lepieni s fanafyzmem niemajrym nic wsplnego z m, co jest
mi bliskie' Gdybym na stae osiedlia si w Arabii Saudyjskiej,
by moe w kocu bym to zrozumiaa.Leczprzebywaam w m
kraju przede wszystkim jako turystka i kontrast z zachodnim
wiatem cakiem mi si podoba.
}est jednak co,co powinno byo obudzi moj czujno. Co
pitek odbyw si publiczne egzekucje Podczas ktrych wszys-
ry mogli przyglda si wykonywaniu strasznych kar: zodziejo-
wi ucina si rk, innego kamienuje... Nie jestem dumna z fak-
bl, e raz zapragnam uczestniczy w takiej scenie rodem ze
redniowiecza.Lecz kiedy znalazam si na miejscr1 poczuam
2
si wspIniczk w tym ohydnym przedsiwziciu i uciekam
stamtd, zanim si rozpoczo to odraajce, demoralizujce wi-
dowisko.
W oczach ludzi Zachodu cotakiego jest nie do pomylenia.
Lecz w Arabii Saudyjskiej nie brak historii nie do pomylenia.
Podobno kiedyPewna ksiniczka zakochaa si w Ameryka-
nini z ktrym chciaa stworzy wsplny dom. Ale jak? W Rija-
dzie ten rcdzaj maestw egzogamicznych jest wykluczony.
A pikna ksiniczka moga wyjech a z kraju wycznie za zgo-
dmczyzn ze swojej rodziny. Jedynym wyjciem byo nielegal-
ne opuszczenie kraju i dotarcie do Stanw Zjednoczonych. Zako-
chani opracowali plan majcy zapewni im wolno. W mskim
przebraniu moda ksiniczka, tazem ze swoim jankesem, za-
mierzaa przekroczy granic na faszywych papierach. Na nie_
szczcieju na pokadzie samolotu, tu ptzed startem, zosta-
' a rozpoznana. Wybuchn skandal. Policja wezwana na posiki
przyjechaa zapobiec zgorszeniu. Para winowajcw musiaa opu-
cisamolot. Wymierzono im kar wedfug lokalnego prawa z ca-
ym jego okruciestwem: zostali skazani na mierprzez ukamie-
nowanie.
Kamstwo czy historyjka ptzeznaczona dla marzcych o wol-
noci paniene by im pokaza, gdzie ich miejsce? Czsto trudno
oceni, co w tych plotkach jest prawd. Za to z pewnoci wyda-
ruya si tragedia, jaka spotkaa ksiniczk Misza'il,
Prawnucz-
k krla Abd el-Aziza, zaoycie|a krlesfwa. Sfudiowaa ona
na amerykaskim uniwersytecie w Bejrucie i w m bardzo za-
chodnim rodowisku przesadnie afiszowaa si z pewnym mo-
dym Saudyjczykiem. Rodziny obojga modych wysy im coraz
ostrzejsze groby, dajc, by to gotszce zachowanie jak naj-
szybciej si skoczyo. Ale kochankowie pozostawali nieczuli na
wszelkie ostrzeenia. Miookazaa si silniejsza od ostronoci.
Po powrocie do Arabii Saudyjskiej obydwoje zostali skazani na jcym na dachu rezydencji, wywie je tam, gdzie organizowa
mieri straceni publicznie: j rozstrzelano, jego cito. orgie. Kucharz pomg kucharce i grupie nastolatkw w uciecz_
Tym razem sankcje za ,,tozpust" dotkn mod ksiniczk, ce. Lecz cho zoy|iskarg, sPraw umorzono.
czonka rodziny panujcej. Ale dla nikogo nie jest tajemnic e Podobn przygod przeya bya miss USA, niejaka Shannon
wielu ksit i wysokich urzdnikw saudyjskich pope}nia bez_ Marketic. Nieszczsna wpada w puapk, zwabiona do Arabii
karnie najgorsze zbrodnie. Niektrzy twietdz e zaliczaj si pod pretekstem sesji zdjciowej. Wczeniej nie pozowaa do zdj,
oni do najwikszych amatorw seksualnych niewolnikw w do- ale nie tego, jak si okazao, od niej oczekiwano. Przetrzymywa-
wolnym wieku. Zaspokajajaswoje najdziksze lantazje z nieletni- na na miejscu wbrew woli, narkozowana i gwacon zdoaa
mi; posuwaj si do zamawiania dzieciakw, ktre widzieli na uciec. Po powrocie do Stanw powiadomia o tym wadze, lecz
zdjciach w gazetach. Gorzej nawet..' duj dokadny opis poszu- i m razem bez rezultatu. Napastlrikw chroni immunitet dy-
kiwanego dziecka zbirom bez sumieni ktrzy wyruszajnapo- plomatyczny i to pozwolio znowu zafuszowa afer.
szukiwania. Kiedy magnaci znudz si swym mam winiem, Pod wzgldem spoecznym bowiem kobiety s gwnymi ofia-
sprzedajgo innym ksitom czy szejkom lub pozbywaj si go rami systemu saudyjskiego. Ich prawa ograniczane s wskutek
w sposb bardziej radykalny. dyskryminacji zarwno obyczajowej, jak i prawnej. Ustawodaw-
Takie wybryki zdarzaj si nie lko w Arabii' Take na Za- stwo saudyjskie uwaza kobiet za niepenoletniptzez cae ycie'
chodzie szejkowie oddaj si rozpuciczasem prowokujc na- Nie moe sama wyrobi sobie dokumentw, nie wolno jej wyje-
wet interwencj lokalnych wadz. W latach osiemdziesitych da za granic bez pozwolenia, wchodzi do niektrych miejsc
w paacu ksirym w Beverly Hills, na wzgtzach Los Ange- oglnego uytku, ubiega si o prac inn niz w charakterze na-
les, odbyw si wieczory sex and drugs,ktre st si gwnym uczycielki czy lekarki. Na domiar zego, gdy przestanie podo-
tematem kronik towarzyskich. Kokain alkohol i ekskluzyw_ ba si mowi ten moe j oddali bez adnego uzasadnienia.
ne prostytutki - ta wybuchowa mieszanka, daleka od goszonej A praw ktre w teorii przewiduje niezwykle surowe kary za
w Koranie czystoci, naraz7a rodzin krlewsk na wstyd. Szum cudzostwo dla obu pci' w praktyce stosowane jest jedynie wo-
w prasie i relacje oburzonych stranikw moralnociskon do bec kobiet.
dziaania rzd amerykaski, ktry delikatnie zasugerowa sau- Do ogranicze prawnych dochodzi dyskryminacja obyczajo-
dyjskim rozmwcom, by skonili swoich najbardziej ywioo- wa. Na ptzykad policja rzadko broni kobie - ofiary Plzemocy
wych rodakw do spakowania manatek i przeniesienia si na ja- w rodzinie, cho jest to zjawisko powszechne. Zdarzao si na_
kiinny kontr7nent. wet, e na komisariacie, gdzie ony szuka schronienia, zostay
Pewna moda amerykaska aktorka, gwiazda seriali telewi- le potraktowane, gdy zatzucano im, e naraaj honor swego
zyjnydl d|amodziey, opisywaa swoje wraenia z takiego wie- ma i pana'
czoru. Zbulwersowana zachowaniem mskich uczestnikw przy_ Wszystko to jest dodramaczne. Ale jeszcze 1orczy los spo-
jcia, pijanych i oszoomionych narkotykami, wzia na spytki tyka kobiety zatrudniane jako pomoc domowa. S to najczciej
kucharz Hiszpana, ktry jej powiedzia e ksi dodaje mo- Filipinki. Natychmiast po ptzyjedzie do kraju odbiera si im
dym kobietom do drinkw narkotyk, by helikopterem, czeka- PaszPorty i zamyka w domu, gdzie s regularnie bite, czasem

4 25
gwacone/ gdzile 1 i pracuj jak niewolnice. W wikszoci od-
bywa si to bezkarnie, co jedynie zachca do podobnych praktyk
rodem ze redniowiecza'
Takie, moim zdaniem, wynafurzenie obce jest naukom proro-
k ktry - przeciwnie - usiowa przywrci kobiecie godno. Proroka, zmartwia ze z4rozy na widok swych braci w wietze,
W Arabii przedmuzumaskiej kobiety byy * gruncie rzeczy to-
warem/ ktry mona byo kupic, sprzeda lub darowa w sposb
cakowicie dowolny. Mwi si nawet, e natodziny dztewcz7m-
ki uwaano w rodzinie za wielkie nieszczcie. Zeby ukry ten
wstydliwy fakt, czsto grzebano dziecko ywcem w piaskach
pustyni..' Mahomet prbowa zmieni obyczaje Arabw. Da ko-
biecie niezaieny byt. od tej pory Wymagana bya jej zgoda na
zampjcile' Zyskaa prawo do dziedziczeria i posiadania was-
nego mienia' To dziki m przepisom kobiety, nawet W Arabii,
mog dzidysponowa swoim majtkiem. Zakutane od stp do
gw, schowane w czarnej abai, Saudy1ki zdoa zaistnie na ryn-
ku wiatowym.W sferze ekonomicznej w cigu ostabrich lat od-
niosy kilka znaczcych zwycistw, na przykad zyska prawo
zakadania wasnych firm. Te, ktre otrzym majtek w spad-
ku, inwesfuj pienidze. W rkach kobiet jest dwadziecia pro-
cent akcji spek pastwowych i pitnacie Procent prywatnych.
Wedfug bada, cytowanych w dziermiku ,,A)'-Watan", siedem-
dziesit procent biecych kont bankowych, czyli ponad jedena-
ciemiliardw dolarw, na|ey do nich. Nie zmienia to {aktq e
musz nosi zason i podporzdkowa si okrutnym wyrokom
szariafu.
Koran mia wyzwoli kobiety. Co zatem doprowadzio do po-
wstania tego ograniczonego i zacofanego spoeczestwa? Wik-
szoSaudyjczykw uwaza si za stranikw ,,tradyi", ktorc arsenaem rodkw takich jak ba amputacja rki' nogi, oka.
jednak nie ma wiele wsplnego z duchem nauk Proroka. Nad
26
kraina w centrum Pwyspu Arabskiego, jest orodkiem najbar-
dziej zachowawczego ruchu w islamie: wahhabizmu.
W XVn wieku niejaki Muhammad ibn Abd al-Wahhab, na-
tchniony aposto wiary powracajcy z Syrir, gdzie zgbia nauki
mieszkacw Naddu, Iekcewarych nauki Koranu i bezwstyd_
nie oddajcych pogask czeKsizycowi" gwiazdom i miejsco-
wym wim.Rozwin energiczn dziaalnow rodzinnych
stronac postuluj4c powrt do islamq nieskaonego obcymi na-
leciaociami, w oparciu o hanbalizm - doktryn irackiego teolo_
ga z IX wieku, Ibn Hanbala, ktry gosi bezwzgldn wierno
zasadom i tradycji.
Nauki Abd al-Wahhaba nie spotk si z entuzjazmem. Apo-
sto wiary musia wic uciec si do siy. Na czele armii niszczy
mauzole do ktrych pielgrzymowaa okoliczna ludno,by
znosi dary skada ofiary ze zwietzt, zapala wiece. w 1745
roku ten natchniony bojownik sprzymieruy si z wodzem ple-
mienia Saudw, emirem Naddu, eby nzem walczy ,,a do
miercilub zwycistwa", w imi chw Boga. Potora wieku
poniej, w 1902 roku, potomek tego emira rozcign sw wadz
na c P}wysep i ogosi si krlem Arabii Saudyjskiej. Nie za-
pomnia o ukadzie sprzed wiekw Powinnoci wadcy pozo-
staje zatem obrona tego co w jego mniemaniu jest najczystsz
form religii.
Tak wic wszelkie prakki uznawane za dewiacj - od zdrady
do magii, od homoseksualizmtt do konwersji - pocigaj za sob
kar mierci.A prawo to nie jest martw liter: stosowane jest
z ptzeraajc drobiazgowoci wskutek czego w Arabii wyko-
nu;'e si rednio jedn egzekucj dziene.
Za przewinienia uwaane za mniej powane - na przykad
kradzie - saudyjski wymiar sprawiedliwoci dysponuje cam
Tylko tyle...
27
 Kary te s jawnym naruszeniem midzynarodowych konwen- otworzymy wic szk. Rodzice, ktrzy zechcwysa do nich
cji przeciw torfurom i traktowaniu brutalnemu, nieludzkiemu crki, bd mogli to ztobi.Inni ld mogli zatrzyma je w do-
czy upokarzajcemu/ ktre to konwencje Arabia ptzecie podpi- mu. Nikogo do niczego nie zmusimy - podsumowa ksi.
saa. Czy ttzeba jeszcze dodawa, e w procesac podczas kt- W trosce o trczucia zwolennikw dominujcego islamu Fajsal
rych orzeka si te kary, roi si od nieprawidowoci, a dowody zgodzi si, by utworzono pion edukacji dla dziewczynek, od-
stanowi zeznania Wymuszone torturami? dzielony od Ministerstwa Edukacji; jego przewodniczcy byby
wybierany spord hierarchw religijnych. Program naucza-
nia mia si rni od programu szk chopicych silniejszym
Na tym nie koczy si religijny obd. }edenastego marca 2002 akcentem na kwestie religijne. Czterdzieci |at poniej ponad po-
roku eska szkoa w Mekce stana w pomieniach. Uczennice ow z piciu milionw uczniw saudyjskich stanowiy dziew-
usiow si wydosta z zagtoonego budynku, lecz policja reli- czynki, take na uwersyteta chocia niektre dziedztrty wci
gijna zagtodzia im wyjcie: nieszczsne nie miay na sobie rytu- pozostaj dla nich zamknite.
alnych nakry gowy! Nie mwic ju o tym, e ratownicy _ Do nieszczsnej szko}y w Mekce uczszczao osiemset dziew-
wszyscy mczyni- nie mogli im przyjz Pomoc bo regua czynek, mimo e przewidziana bya zaledwie dla dwusfu pi-
nie pozwala kobiecie pj za mczyznniebdrym czonkiem dziesiciu uczennic. Stary budynek nie zosta wyposaony ani
jej rodziny. W imi moralnoci policjanci b1Ii dziewczynki w wie_ w wfciebezpieczestwa, ani w alarm przeciwpoarowy. Po tra_
ku od dwunastu do siedemnastu lat, by zmusi je do powrotu gedii saudyjskie media publikowa mnstwo reportay obna-
do szk skazujc w ten sposb cztemaciez nich na mier ajcych rozpaczliwy stan zarwno budynkw szkolnyc jak
w pomieniach. Cztemacie dziewczynek spalonych ywcem, bo isamego systemu edukacji, nieprzystosowanego do realiw
nie mi chusty na gowie! wspczesnego wiata.
Do jakich potwornocimoe doprowadzi usiowanie uzasad_ Po raz pierwszy zaczto rozlicza wadze odpowiedzialne za
nienia absurdu? ten stan rzeczy. Daud al-Chiryan" kierownik regionalnego pan-
Tragedia ta jednak zwrocta powszechn uwag na problem arabskiego dziennika ,,Al-Hayat", napisa 16 marca 2002 roku:
roli religii i miejsca kobie w spoeczestwie. ,|en poar pokaza wyranie, do czego prowadzi mnoenie nie_
lu w 1960 roku przysz krl Fajsal, podwczas ksiz na- odpowiedzialnych obietnic bez pokrycia,'.
stpca tront1 zgromadz najwaniszych przywdcw religij_ Tego samego dnia Turki al-Sudejri, redaktor naczelny ,,Al-
nyc by zada im nastpujce pytanie: -Riyad", najwaniejszego dziennika w kraju, pyta na amach
_ Czy jest jakiwerset w Korani ktry zabrania edukacji swojego pisma: ,,Kiedy wreszcie zaczniemy si wstydzi nasze-
dziewczt? go stosunku do kobiet? Przypisujemy im wszelkie mo|iwe zo,
Fajsal doskonale zna witksig i nie daby si zwieali- jakby by porednikiem midzy mczyzni grzechem. Mona
mom, doktorom Praw uczonym muzumaskim. Ci milczeli, by pomyle, e mczynito anio ktre sabn jedynie wobec
zaskoczeni pytaniem ksicia. kobiet".
- Poszukiwanie wiedzy jest zadaniem kadego muzumanina, Reakcj wadz na kryk w mediach byo jedynie usztywnie-

28 29
nie stanowiska. Cho rzd ogosi wanieutworzenie komisji
ledczej,minister informacji 19 marca zwoa redaktorw naczel-
nych najwaniejszych gazeti stacji i nakaza dziennikarzom po-
wstrzymywanie si od rozpowszechniania niektrych wiadomo-
ci.Pierwsze sankcje naoclncl od razu: ,,AlHayat" by od tej
pory poddany ceflzulze prewencfnej. l,Vkrtce potem minister
spraw wewnftznych, ksi Najet owiadczy:
- Nasze gazety i pisarze zareagowali na to wydarzenie nie
tak, jak bymy tego oczekiwali' Wyolbrzymili spraw ponad mia-
r i ferowali wyroki bez znajomoci faktw
Nalega| by nie wini zbytnio przewodniczcego pionu e-
skiej edukacji. Tymczasem fizy dni pruej nastPca tronu, ksi-
Abdallah' nakaza rczwizaIie tego pionu i podporzdkowa-
nie szkolnictwa dla dziewczynek Ministerstwu Edukacji, od tej
pory odpowiedzialnemu za nauczanie wszystkich dzieci, nieza-
leznie od pci'
W atmosferze schyku rzdw wszystko zmienia si bardzo
powoli. od krla Fahda nikt ju niczego nie oczekuje. Zteszt
sam wadca w dawno minionej modocinie by wzorem cnt -
|eeli wierzy plotkom, ktrekry po jego pobycie na Lazuro-
wym Wybrzeu. }est tajemnic poliszynel e monarch dzi
stary, saby i fanatycznie religijny, za modu prowadzi ycie ra-
czejbwzliwe' By moe to jest powodem, e niektruy zarzdcy
prowincji toleruj uywanie rodkw odurzajrych i seksualne
niewolnictwo dzieci, Czy lokalni ksita nie s uwazani zan-
wikszych przemytnikw narkokw na wiecie?Wadze obfud-
nie przymykajoczy na te ekscesy, jako ze w sPraw zamieszane
s wysoko postawione osoby.
W lipcu 1985 roku, trzy lata potem, gdy pierwszy raz prosiam
o wiz, a saudyjski wywiad przewietlamoj skromn osob
30
zuwaginaprzys lub,straszny wypadek samochodowy
Plzy-
ku mnie do ka szpitalnego.
Wracaam waniedo Parya po pobycie w Deauville zptzy1a-
cik jej mem i ich trzymiesicznym dzieckiem. Jechalimy
spokojni kiedy nagle wybucha jedna z przednich opon. Samo_
chd przekoziokowa kilk a ruzy i stan na boku. Pozostali pasa-
erowie i dziecko, Bogu dziki, wyszli z tego z drobnymi kontu_
zjami.Ja siedziaam na ,,miejscu dla samobjcy,, - koo kierowcy.
Rezultat: otwarte zamanie obu kostek z przemieszczeniem. By-
am w fatalnym stanie. A lekarze pospieszyli si i powiadomili
matk o mojej mierci!
Szczliwie ptzeyam,ale musiaam spdzi w szpitalu sze
miesicy, co nie byo proste. Poddano mnie siedmiogodzinnej
operacji. W dwa godnie poruej, na skutek jakiejinfekcji, pod-
czas kolejnej operacji dostaam zapaci.Lekarze wili, czy kie-
dykolwiek bd moga chodzic, stan na wasnych nogach. By
moe... Do domu wrciam na wzku, ktry mia mi sfuy jesz-
cze ptzez dfugie miesice.
Mj narzeczony, cho jak zwykle zaj, ptzy1echa do Patya,
by odwiedzi mnie w szpitalu. Jego obecno przyniosa mi ulg,
podniosa na duchu' Staraam si nie myle o katastrofie, lepiej
byo matzy o tubie"Narzeczony skoczy studia i, Wezwany
do sfuby w dyplomacji' pracowa w saudyjskim Ministerstwie
Spraw Wewntrznych. Wikszo czasu spdza wic w Rijadzie,
lecz codziennie do mnie dzwoni i pyta, jak si czuj.
Podczas jego nieobecnoci, zdecydowana wa|czy poddaam
si seansom kinezyterapii i innym zabiegom. Uparcie chciaam
udowodni lekarzom, e nie mieli racji' Udao mi si to w kocu,
cho za cen ogromnego wysiku: pewnego dnia stanam na
wasnych nogach. Ztobienie kilku krokw za pomoc dwch,
a potem jednej kuli byo dla mnie prawdziwym wyzwaniem' Ale
trud si opaci i wkrtce mogam chodzi samodzielnie ,bez ad-
nej pomocy.
31
 Tetaz, po wszystkim, nie mog ztozumie, jak udao mi si opuci,bez wtpienia atwiej mi byo zaakceptowa ten tragicz-
z tego wyj.Upr... Wola... Przede wszystkim chciaam dalej ny koniec.
mc y jak kobieta. Ale kiedy pomyI o tym wsdzie, ktty Ciki wypadek i nage odejcienarzeczonego - te dwa boles_
czuam przez c czas... Mwi si czsto, ze w wyleczeniu ne wydarzenia cakowicie wytrci}y mnie z rwnowagi' A byam
wielk rol odgrywa nastrj chorego, a ja miaam nastrj jak nai tak pewna swojejptzyszocilWidziaam siebie w Arabii Saudfl-
gorszy' Dlaczego spotka mnie ten cios w tak modym wieku? skiej u boku mojego mczyzny i licznej gromadki naszych dzie-
Cho za wszelk cen staraam si, by moje nogi dzia jak na- ci. Nie daamwiele: by szczliw i nic wicej'..
ley, miaam upokarzaj4c4wiadomo,e nie daje rady. one po Dawna Touria, rozgadana i rozemian znika na zawsze. Na
prostu nie by cakiem sprawne. Wypadek pozostawi w moim zewntrz staraam si nic po sobie nie pokazywa,lecz wewntrz
mnie copko. Rany s gbokie' od
ciele trwae lady'Kilka blizn na ramieniu, lekkie ukanie, ktre pory towatzysz mi
niestety daje si zauway' Co sobie pomyli mj narzeczony, wiemie smutek i melancholia.
gdy zobaczy, e jestem kulawa? Czy nadal bdzie chcia mnie za
on? Takie pytania odbier mi resztki nadziei, ktre jeszcze
zachowaam.
|akby w odpowiedzi na moje ptzeczucie Pewnego dnia si nie
odezwa' Zdziwiona, a ptzede wszystkim zaniepokojona, zadzwo-
niam do jego rodziny, ktra mnie poinformowaa, e wanietej
nocy zmar na atak serca. Zmartwiaam. }ak to moliwe, by mo_
dy, ftzydziestodwuletni czowie silny i zdtowy, odszed tak
niespodziewanie? Wiem, e mj ptzysz m chcia schudn
przed lubem i dlatego bra regularnie jakie leki. Czy moliw
ze przedawkowa?
Ta mierbya absurdalna. Pochorowaam si ze zgryzoty.
Wszystko szo tak dobrze i nagle kawaki ukadanki, jak byo
moje ycie, rozsypa si, a ja wtaz z nimi. Ten niespodziewany
zgon nie dawa mi spokoju. W kocu wszystko zaczo mi si
miesza. Zamiast widzie w tej mierci fatalne zrzdzenie \osu
zaczam sobie wmawia, e prdzej czy pniej natzeczony
by mnie opuci.Nie zaakceptowaby yciau boku kobiety na
swj sposb ponionej. Los oszczdzi mi upokorzenia bycia
,,oddalon" ptzez ma. Nie miaam adnego racjonalnego
powodu, by tak myle,bo nie mielimy okazji dowiadczy
wsplnego ycia. Ptzekonujc siebie, e z pewnociby mnie

32
 TSKNOTA ZA NIEZNANYM

,,Z czasem wszystko ptzema, wszystko odchodzi..." Te sowa

piosenki Lea Ferr wietrrie oddaj sposb, w jaki znaczce wy-
darzenia naszego ycia powoli pozostaj za nami. Sporo czasu
mino, zanim doszam do siebie. Leez prdz czy prllej rarty
si goj ayeie p}ynie dalej.
Przed w1ryadkiem mylaamo tym, by zosta dentyst Prote-
tykiem. Skoczyam nawet pierwszy rok najlepszej prywatrrej
szk w Paryu, lecz okoliczrroci zmus mnie do przerwania
nauki. Tak i ten fakt postanowiam Przwjako wyrok losu _
moe to w kocu wyjdzie mi na dobre? Wybraam t szko, by
zrobi przyjemnomatce. Dla niej sPrawa bya ocz1zwista: ten
zawd' zapewni mi dobrobyt. Ale mnie to nie pocigao. My_
laam raczej o midzynarodowych stosunkach ekonomicznydL
w tamm jednak okresie w moim liceum nie byo takiej specjal-
nociz arabskim jako pierwszym jzykiem wykadowym. I nie
miaam ochoty walczy, upiera si przy swoim' Zgadzajcsina
propozycje matki - propozycj czy polecenie - mogam unikn
konfliktw. Wypadek zmieni wszystko.
Po okresie rekonwalescencji moja uomnozapewnia mi sta-
tus pracownika niepenosprawnego. Nie byo mowy o podjciu czonym, kiedy planowalimy zaoenie rodziny. Na jego pa-
sfudiw. Chciaam zamkn ten rozdzia yciaizacz wszystko mitk. Mj synek to moja duma. Jest dla mnie najdroszy na
na nowo. A w tym celu musiaam zna|e prac, i to szybko. Pra- wiecie.Planowaam karmi go piersi przez miesic, a Prze-
cowaam dorywczo jako recepcjonistka w rnych przedsibior- staam dopiero, gdy mia dwa lata. Chciaam, by ta najcilejsza
stwac zanim wreszcie udao mi si podpisac z du ffum, cznomidzy nami trwaa jak najdfuej.
z siedzlbw Levallois, umow o Prac w dziale obsfugi klienta. By uczci czterdziesty dzie jego yci.a, jak kae tradycja, poje-
chaam do Maroka przedstawi go rodzinie. I od tego czasu nie
przestaje mnie zachwyca. Mam z m dobry kontakt, usihij go
chroni w miar potzeby, kiedy ronie i dojrzewa, nie prbujc
Nowy mczyzna w moim yciu.'. Przyjam to, majc nadzie- byc zabotcz. Bardzo kocham mego chopclecz musz plano-
j,e wreszcie przeszoprzestanie mnie przeladowa.Jaki wa sw przyszobez niego - kiedymnie przecie opuci.
czas po odejciu mojego narzeczonego ptzez PtzyPadek pozna_ I mam nadziej, e mnie kiedy opuci! Czy dla matki jest wik-
am innego. Powoli zacz$am si zakochiwa, ale'.. Ale jak mia- sze szczcie ni widzie, e jej dziecko samodzielnie daje sobie
am wytfumaczy mowi - postanowilimy si pobra _ e moje rad?
serce Po cichu bije dla tego, ktry odszed ode mnie na zawsze? Mj syn jest i pozostanie dla mnie promykiem nadziei, ktry
Postanowiam zagta w otwarte karty. Nie mogam pozwoli, by pozwoli mi przetrwa ze koleje losu w przeszocii pomoe sta-
dzielio nas kamstwo. opowiedziaam towarzyszowi mojego y_ wi czoo przeciwnociom w przyszoci.
cia o straszn}.rn kocu mojej pierwszej mioci.Nie chciaam go
oszukiwa, wyznaam mu, e czstka mnie samej na|ey do m-
czyz^y, ktrego nigdy nie zaPomn. e czstka mnie nie chciaa Mj wybranek' cho nie odnalaz si w roli ma _ za co
go opuci... z pewnocimimo woli jestem odpowiedzialna _ okaza si do-
Moim zamiarem byo wyznanie prawdy - nie zniszczenie na- brym ojcem i po rozwodzie regulamie widywa syna. W miar
szego zwizku. Mj pierwszy narzeczony nie y,nie byo wic monocistaramy si utrzymywa jak najlepsze stosunki.
adnych powodw do zazdroci. Ale nic nie jest tak proste, jak By moe nasz zwizek uratowaoby drugie dziecko, nieste
si wydaje. Z czasem m coraz gorzej znosi moje porwnania - na skutek wewntrznego krwotoku nie mogam da memu syno_
z cze1o nie zdawaam sobie sprawy - midzy nim a ,,tamtym wi brata czy siostry. Bardzo le zniosam utrat drugiej ciy, po-
drugim''. oddalatimy si od siebie coraz bardziej, az w kocu padam w depresj. Ale podda si - to nie ley w mojej naturze.
przestalimy si rozumie. Maestwa nie uratowao nawet Potrzebowaam jedynie koa ratunkowe$o ktre pozwolioby mi
dziecko, nasz syne ktry przyszed na wiat w 1987 roku. utrzyma si na powierzchni. Totez po upwie ponad dziesi-
Szczcie bycia matk odsuno na drugi plan problemy zwiz- ciu lat od chwili przerwania nauki podjam sfudia w Limoges
ku. Istniee, ktrego efektem nie byoby danie nowego ycia, nie i ukoczyam je, uzyskuj4c dyplom protetyka. Dziki temu mog-
miaoby dla mnie sensu. Nadaam mojemu synowi imi, jakie am zaj myIiczyminnym. Wznowienie sfudiw byo dla
wymarzylimy sobie dla przyszego dziecka z pierwszym narze- mnie rodzajem odskoczni. Zat azem jednak chciaam udowodni

36
matce, ktfa nie przestawaa wypomina mi braku woli waIki, e
nie ma racji.
ActL mamusiu... Nie moemy si rozsta, prawda? Byami-
dzy nami, od kiedy ptzeptowadzilimy si do Haute-Vienne.
Mj m uwaa, e jestem od ciebie zbyt zalena. Nasze skom-
plikowane relacje zawsze go krpow Sposb' w jaki mimo-
wolnie mieszaasi w nasze zycie maeski z pewnociza- coch zobaczywszy mnie z wszystkimi manatkami, zagrozia, e
ognia konflikty.Lecz czy mogam si godzi na to, by nie mie
ci blisko? Byam ci wdziczna, e nie uoya sobie ycia na unikn ktni, stan po jej stronie. Co mi pozostao? Niewie-
nowo, skoncentrowaasi wycznie na mnie. Zapomniaa
o sobie, a ja czuam si niemal wirrrra twojego powicenia.
yam we Francjl za m wyszam we Francji, rodziam we
Francji. Gdyby tak na jednej szali wagi poozy lata spdzone
we Francji, a na drugiej w Maroku _ wynrk mwiby sam za sie-
bie. W 1994 roku uzyskaam obywatelstwo francuskie. ALe za-
wsze cigno mnie w nieznane, do wielkich przestrzeni. Poszu-
kiwaam raju, miejsca, gdzie poczuj si u siebie. Nie byam ani
imigrantk ani emigrantk: pozostaam obca i wolna.
Czyby Dubaj by odpowiedzi na moje rozterki? Zachwyci
mnie reportaz o stolicy Emiratw jaki przypadkiem widziaam
w telewizji' Wczeniej z mem rozwaaamw11azd do Kanady:
Protetycy maj tam st kontakt z pacjentami, co daje o wiele
wiksz satysfakcj i lepsze rezultaty niz praca przy odlewach.
Pniej wpadlimy na pomys, by jecha do Maroka, zwaszcza
ze ojciec zaProponowa, i na wasny koszt otworzy mi gabinet.
Zapewniat, e gdy otrzymam dyplom, zrobi wszystko, bym z ro-
dzin moga osiedli si w Casablance. Ten pomys nie zachwyci
matki, ktra wyranie odnosia si do niego nieufnie' Ale ja lepo
wierzyam ojcu. Skoro wreszcie sta go na taki gestl. Z pewnoci
chcia wynagrodzi mi minione lata. Dla mnie sprawa bya pro-
38
sta: mj m zajmie si prowadzeniem interesr1 a ja - stron me-
dyczni techniczn caego przedsiwzicia. Qciec ponawia de-
klaracje, czekajc na moj deryzj' Ale ja j ju podj$aml Pod
jednym warunkiem: kiedy zaczniemy zarabia, zwrcimy mu
koszty inwestycji.
Na miejscu rzeczywisto okazaa si mniej rowa. Moja ma-
wyprowadzi si z domu, jeeli ja go nie opuszcz. Qciec, by
ie. Czuam si upokorzona, |ecz nie chciaam dolewa oliwy do
ognia. Wyjechalimy z mem bez sowa. Poczuam si po raz
drugi zdradzona przez ojca; pierwszy taz _ gdy nie chcia zaj
si moim wychowaniem, drugi - teraz. Druga zdrada- to cikie
do zniesienia. Miaam do niego o to straszne pretensje. Do dzi
nie jestem Pewna/ czy mu wybaczyam.
Nawet to niepowodzenie nie przekreliomoich marze
o pikniejszej ptzyszoci,gdzie indziej" . Potrzebowaam zmia-
ny, chciaam odci si od dotychczasowego ycia, atake,byc
moe, oddali troch od matki. Nie to, ebym nie bya do niej
ptzywizana. Wrcz przeciwnie. Mama usilnie staraa si da mi
jak najwicej. Ale musiaam si nieco od niej uniezaleni. Mia-
am trzydzieci szelat - a to najwyszy czas, ebym stana na
nogi. Sama.
Mj wybr ostatecznie pad na Dubaj. W Dubaju - jak przed-
stawia reporta telewizyjny _ byo wszystko, czego potrzebo-
waam, by wanietam osi:soc anonimowoi wolno.
Kraj muzumaski, lecz z Pozotal otwar. ZaczLimy wic do-
wiadywa si o moliwocizatrudnienia i imigracji. Nie mogli-
myjecha w nieznane i na miejscu szuka prary ktra bya-
by z pewnocinisko pabra. Umow trzeba wynegocjowa we
Francji' W przeciwnym razie mona byo podzieli los robobri-
39
kw przybych z Indii czy Filipin, pracujrych za mame osiem-
set dirhamw miesicznie (niecae dwiecieczterdziecipi
euro). Maj oni co prawda wyywienie i mieszkanie, ale w fatal-
nych warunkach: czsto wiele osb musi gniedzi si w jednym
mam pokoju.
W Internecie znalazam ogoszenie o posadzie proteka w ja-
kimlaboratorium i w padziemiku 2002 roku po raz pierwszy
poleciaam do Zatoki. Tymczasem rozstaam si z mem. Mi-
dzy nami byo coraz gotz i zwizku nie udao si ju uratowa.
Wybraam si wic sama; synka zostawiam pod czu opiek
matki.
Po przybyciu na miejsce przede wszystkim musiaam potwier-
dziwanomojegodyplomu i wysa go do francuskiego Mini-
sterstwa Spraw Zagranicznych, potem do francuskiego konsulatu
a w kocu przedstawi wadzom Emiratw. Procedury biurokra-
tyczne cigny si prawie trzy miesice.
Pierwsze spotkanie z Dubajem nie rozczarowao mnie. By
wanietaki, jak go sobie wyobraaam:gigantyczny i luksuso-
wy. To miasto z suPernowoczesn architektur miasto, ktre wy-
dawao si nigdy nie spa, miao w sobie coz magii.
Dubaj przecina na dwie czciChor (czyli sierp) - wska zato-
ka, ktra wrzy\a si w Id na dziesitki kilometrw. Po jednej
(po arabsku:
iei stronie znajduje si Bur-Dubaj, po drugiej Deira
mae miasto). W tej drugiej czci znajduj si tradyryjne targ
natomiast Bur-Dubaj jest nowoczetiejszy, bardziej zachodni; tra-
dyryjn zabudow tu wyburzono' W m kraju, wydartym pu-
sni zaledwie trzydzieci pi lat temu, burzy si szybko i rw-
nie szybko odbudowuje i buduje. Roboty trwaj dzie i noc, lecz
nic z tego, co powstaje, nie trwa dfugo. Dzielnica z lat pidzie-
sitych uwaana jest ju za ruin, nadajac4 si jedynie do znisz'
czenia buldoerami.
40
Dubaj zyje szaleczym tempem. Niektre sklepy otwarte s
dwadziecia cztery godziny na dob. Ruch nigdy nie ustaje, jak-
by miasto chciao pokaza, e jest zadowolone z ycia, zako-
rzenione w swojej ePoce, zawsze na czasie. Fasady budynkw
wycigaja si do nieba, ku socu. odwana architektura rzuca
wyzwanie ptzyszoci.Zbudowany na szfucznej wyspie hotel
Burd al-Arab (Wiea Arabw), niczym olbrzymi agiel wzdy-
many wiatrem, wznosi si na wysokotrzystu jeden metrw.
Dumejra, ze swymi agodnymi ksztatami, rozcia si jak wy-
dmy na piasku. W nocy wszystko rozbskuje wiatami,zdobic
miasto tysicami ogni poncych w Chorze.
Luksusowe centra handlowe w Dubaju rywalizuj o miano nai
lepiej zaopatrzone1o, najpikniejszego najbogatszego. Na ostat-
nich pitrach mieszcz si restauracje szybkiej obsfugr, serwujce
potrawy przernych krajw; w kadej z nich jest miejsce prze-
znaczoe dla dzieci. Nie podaje si alkoholu, ktry dostpny jest
jedynie w hotelach. W niektrych supermarketactr" odwiedza-
nych gwnie ptzez przybyszy z Zachodu/ mozna dosta wie-
przowin.
W Dubaju nie ma kasyna. Prbuje si wic rnych sztuczek'
Byo kiedy jedno na pokadzie statku. Gracze wsiadali na po-
kad, a drzwi sali do gry otwiera si dopiero wtedy, gdy statek
oddali si od brzegw i by ju poza granicami miasta. Nieste
Pewnego razu drzwi otwarto zawczenie; konsekwencje wycig-
nito natychmiast: odebrano pozwolenie i przybytek zosta za-
mknity. Wielki hotel Burd al-Arab zbudowano na sztucznej
wyspie, poza granicami miasta, by mc otworzy tam kasyno.
Na to przynajmniej liczy szejk al-Makfum.Lecz szejk Abu Zabi"
prezydent Zjednoczonych Emiratw Arabskictr' zdecydowanie
si temu sprzeciwi.
Ale s inne rozrywki. Cho nie mogam wziudziafu w polo-
waniu z sokoami - sporcie Przeznaczonym dla mczyzn - poje-
chaam na safari; jest to atrakcja dostpna dla kadego a przede
41
wszystkim dla kadej. Specjalne firmy oferuj jeepy do wynajcia
i organizuj4 wycieczki na pustyni. Wyrusza si po pofudniu na
dfugwycieczk po wydmach. Po godzinie szybkiej jazdy -prze-
rwa' Przejadkana grzbiecie wielbd potem gocina w spe-
cjalnie przygotowanym namiocie. W arabskim salonie piecze si
meszui,* a czas oczekiwania umilaj tancerki." Sielank zakca
jedynie wilgotne gorco: jest tak pamo, e na okularach osadza
si mokry py.
Dubaj' cho otoczony piaskami pustyni w barwie ochry, tonie
w zieleni. Pooony w jednym z najsuchszych regionw wiata,
ma prawie cztety razy wiksze zuycie wody na mieszkaca, ni
wynosi redniawiatowa. Wikszozasobw pochodzi z odsa_
lania wody morskiej, ktra pniej jest uywana we wtmym
obiegu do irygacji sztucznych parkw, skrajw autostrad, tere-
nw golfowych: nowoczesno w sfubie pikna krajobrazu"'
Byam gotowa czeka na zakoczenie formalnoci zwizanych
akcji swego przedsibiorstwa. Pidziesit jeden Procent mu-
sz odstpi nieszczsnemu sPonsorowi lokalnemu, ktry jeli
wszystko toczy si dobrze, zadowala si comiesiczn prowizj.
W tamm okresie - by to rok 1999 - Francuzi cigle musieii
mie wiz, by wjecha do Emiratw. Biuro podry w Limoges,
w ktrym kupiam bilet na samolot, zajo si take rezerwacj
hotelu w Dubaju, lecz tylko na dwa tygodnie. Poniewa dyspo-
nowaam raczej skromnymi rodkami na utrzymani musiaam
znale jakiemiejsce mniej drogie. Przeniosam si wic do
Szatdy,ssiedniego emirafu, uwaanego za najtaszy.
Szatda _ po Abu Zabi i Dubaju - to trzeci co do wielko-
cii wanociemirat. }est kulfurow wizytwk federacji. Tu
rodz si wszelkie wane projek - przedmiot dumy Emiratw.
Tu wanie,w 1953 roku, z Pomoc i przy poparciu Kuwejfu,
otwarto pierwsz szko. Tu take, pod egid szejka Sultana bin
Muhammada al-Kassimiego, odbywaj si spotkania poetyckie
i targi midzynarodowe. Szarda bya centrum handlowym
wczeniej niDubaj,lecz na skutek spcania si zatoki i bierno-
ciwadz statki handlowe zacz$y zawija do innych portw.

z weryfikacj dyplomu. Ztesztjeeli chciaam zamieszka w Du- Miejsce by moe ,,kulfura1ne", lecz mao rozrywkowe. Trans_
baju z moim synem, musiaam uzbroi si w cierpliwo' Ale Parent Przy wjedzie do miast przy wielkim tondzie, gosi po
szybko straciam zudzenia. Aby uzyska prawo pobyfu w Emi- angielsku: Smile, you are in Sharjah (Umiechnij si, jestew Szat
ratac musiaam nie tylko ptzejbiurokraczn katorg, lecz dy). Ale ci,ktrzy dobrze znajto miejsc poprawili haso: Cry,
take zna|e zatrudnienie i tak zwanego sPonsora, czyli miesz- you are in Sharjah (Pacz, jestew Szay).

kaca Emiratw gotowego wnieza mnie kaucj. Dzisiaj jest to najsurowszy z emiratw pod wzgldem stoso-
Lokalne Ptawo zezwala sprowadzi rodzin tylko tym, ktrzy wania prawa muzumaskiego. Nie dziwi to, jelisi wile, e
zarabiajponad tysic dolarw miesicznie. Niektrzy obcokra- Szatd sponsoruje Arabia Saudyjska. Czego si nie robi dla kil-
jowry mieszk 4 w Emiratach od jakiego czasu zdoali si do_ ku doIarw...
robi. Ich dzieci urodz si na miejscu. Lecz nafuralizacja jest Tymczasem to waniew Szardy wzniesiono jakie trzydzie-
moliwa jedynie w drodze wyjtku, za specjaln zgod emira' cilat temu pierwszy hotel, w ktrym klienci mogli spoywa al-
Nawet ci, ktrym udao si wzbogaci, posiadaj4 jedynie cz kohol. Lecz ta posiadorodziny Al-Kassimich popada w dfugi'
przede wszystkim z powodu wielkopaskich wybrykw jednego
* z synw krlewskich. Z tego bankructwa skorzystaa Arabia Sau-
Jagni z rona pileczone na arze dtzewnym.

42 43
 czas jakby si zatrzyma. Troch rolniczych uPraw stada bara-
dyjska: zainwestowaa w emirat i zaptowadzila w nim swoje po-
nw i statki, wiecznie remontowane na wybrzeach - wszystko
rzdki. Skoczyo si z alkoholem, zasona staa si obowiz-
to tworzy niepowtarzalny urok tego miejsca.
kowym strojem dla kobie a kamienowanie - kar dla wiaro-
Tak naprawd w federacji licz si tylko dwa z siedmiu emira-
omnych.
tw: Abu Zabi i Dubaj. Inne pozostaj w tyle, korzystajc tylko
przy okazji - i niezbyt obficie - z naftowej manny.
Mieszkary Abu Zabi i Dubaju wci zaskoczeni wasnym
Czekajc na zaatwienie formalnoci zwizanych z kart po-
powodzeniem i otaczajc ich nowoczesnoci ostentacyjnie ob-
bytu, zdyamzda sobie spraw, e emiraty, ktre Euro-
nosz si ze swym bogactwem wobec caego wiata. Lecz to tyl-
pejczycy wrzucaj do jednego worka, batdzo si midzy sob
ko kuszca fasada, zaktrkryje si sroca si w koo ndza.
ni.Z jednejstrony Szarda, niezwykle ptzywl'zana do tra_
Ale ja chciaam osiedli si w Dubaju zafascynowana wanie
dyi, z drugiej - wyzwolony Admary gdzie bez kopotw
t kuszc fasad a take niezwyk histori krainy czame-
mona ptzywozi i spoywa alkohol. Najmniejszy i najbied-
go zota, krainy, ktr ludzie Zachodu znaj tak sabo, tak po-
niejszy Adman, rzdzony przez szejka Humaida bin Raszeda
bienie...
al-Nuajmiego, specjalizuje si w budowie tradycyjnych drew-
nianych dek.
Ras al-Chajma, pooone na pnory federacj rzdzone ptzez
szejka Sakra bin Mohameda al-Kassimiego, uwaa si za spadko-
bierc bojownikw, ktrzy niegdy wydali morsk wojn Portu-
galii, Ho1andii i Anglii. Znany ju w VII wieku, dziki stosun-
kom handlowym utrzymywanym z Chinami i Indiami, ten stary
port przepeniony jest wspomnieniami przeszoci...ktre by
moe pozwalaj atwiej znieteraniejszo.W odrnieniu bo-
wiem od bogatych ssiadw region ten nie obfifuje w bogactwa'
ge gawnie z rolnictwa, wspomagajc si sabo rozwinitym
przemysem.
Pooenie emiratu Al_Fudaira jest dowyjtkowe - w caoci
lezy nad Zatokomanu. Tym regionalnym orodkiemfurystycz-
nym wada szejk Hamaid bin Mohamed al-Szarki. Najciekawsze
s tam wykopaliska. Ziemie te zamieszkiwane byy od epoki e-
|aza, obfin4wic w stanowiska archeologiczne: groby megali-
tyczne, osady obronne i staroytne pracownie wytopu miedzi'
Wreszcie Umm al-KajwajrL rzdzone przez szejka Raszeda bin
Ahmeda al-Muall, synie z rybowstwa i poowu pere. Tutaj

M
 4
KRAIMoICHMARZE

Zwolennicyproroka Mahometa przybyh do

onw zatoki
fuski4 by niernow wiar, w roku 63b naszej ery. Zaledwie
dwa lata wruE na wieco miercihoroka ludno
si zbunto-
n'da, chciaa azucijarzmo nowej religii. Rewolt
szybko stfu_
.t *_q'k pierwszego kalifa Abu Bakr zderydowanego sze.
Ey islan ognimr i mieczem. Choc militarne zwycistwo
kalifa
ocakowite, Podh'i serc i umysw ludzi okaza si Procsem
tn'dny* i powolnym. Meszkry z.aprzcstaLi oddawania
czci
swym bokom jedynie w witynia ale w sekrecie
nadal ho_
dowali poganskim kultom.
Nie porzucili jednak morskich zaj. Ich olbrzymie
drewniane
statki przemierzay ocleany, docier do
Mombasy, Kmii czy
Ceilonu, a take do Wietnamu i chin. Trwae
migsce w historii
zapewni sobie zyjcy w W sfuleciu kapitan Ibn
Madi{ sawny
rg}atz, zwany lwem oceanw.
Jego put" t'oaow dfuga morska
Podn staa mo|iwa dziki pracom pierwszycrr arabskictr
astronomw.
W 1498 roku Portugalcryk Vasco da Gama opyn
Przyldek
Dobrej Nadziei, powoduj4c bezprecedensowy
przewrt w histo- osiedlili si w regionie, zajmujc czterdziecimta-::e:zti :3.'a_
wydawa' jrych jedyne miasto z ptawdziwego zdarzenia:
rii i gografii. o te1 pory Portugalczykom zaczo si .ri Za}: _:u
do Zatoki armad' chcc za- Zabi zbudowano na wyspie, ktr dopiero z czasm :'jcz.-r.o
z" "y'rtt o jest moliwe. Wysali
z Indiami' Stali
-
z ldem licznymi mostami. Tak czy inaczej w 1790 rok:: ]i:a'<tf,
pe*.,ij sobie dominacj w zyskownym handlu
,i pu.rurni na morzu. Za porednictwem swych poplecznikw - nabrao duego znaczenia; przywd'ca plemienia opu-srr
lu-sf,-
tot at.,ycr, szejkw - zbudowali forty i
przejli kontrol nad ni, by zamieszka w nim na stae.

handlem perami. w 1517 roku towarzysz Magellana' podrnik

Duarte Barbosa, opisujc swe wraenia z pobytu
w Dulfarue
ludzie'
(dziRas al-Chajma), zanotowa: ,,Mieszkacy to dobrzy W XIX wieku jeden z klanw tego plemienia, Al-Bu Falasa, od-
petd" ' czyod rcsz i osiedli si na brzegach Zatoki Dubajskiej. Po-
zdolni kupcy i nawigatorzy. Zajmujsi poowem
poszukiwanie maywyp' sunicie ryzykowne: europejskie potgi, takie jak Portugalia, Ho-
I rzeczywicie, kdego roku na
waa zDulfaru ilota zoona z pidziesiciu dek' U celu po_ landia i Anglia, dya do narzucenia swej dominacji w tym
caego regionu' rejonie. Tdy bowiem prowadzia droga do Indii; aden ambin:ry
dty czekay Pery..' By rdem utrzymania
przedmiot za-
a dla piknyc bogatych Europeiek stanowi nard nie wyrzekby si wpww w miejscu tak strategicznym,
sukni elegantek' otwartym na handel dalekowschodni. Tote mieszkacy przy-
chwytu i podania. Poirzebne by zarwno do
jat i urianow markizw. Najwiksze, najpikniej opalizujce' stpili do obrony: zbudowali flot zoonz szedziesici.' *i"t-
krlewskie korony. Ta moda bya motorem handlu
mi- kich okrtq zdoln pomieci dwadziecia tysicy onietzy.
"aouiy jubi- Przez dwadziecia lat, od roku 1800 do 1820, onierzekrla
dzy zatoua Portugali i cm Zachodem' Snny
wenecki

leiGasparo Balbi, znawca dobrego Smaku' osobicie uda si na Anglii Jerzego III toczyli bitwy morskie z flotprzyby z Ras
najlepsze okazy' Interesowaa al-Chajma i z Szatdy. ocean przys aniay agle, okity cieraty
Pwysep, by na miejscu wybra
go tuuzi lujnomiejscowa i to on jako pierwszy Europeiczyk si w walc armaty plu ogniem... Fregaty, te deczki WyPe-
w okoli- nione prochem, otacza okrty, kule wistaaglowce staia-
ipisa plemi Bani Yas, yjce wrd piaskw pustyni
cach Abu Zabi i Dubaiu'
y w pomieniac powietrze rczdzieray krzyki, deski trzaska
w ogniu, kotwice uderza o burty..' ocean sta si jednym
wiel-
kim poarem, w tym wielkim piecu statki sczepia si w walc
Pkoczownicze plemi Bani Yas zamieszkiwao w
oazach' armaty grzmia, ama si masz...
plemienia bya uprawa palm Europejczycy nazywajto miejsce Wybrzeem Piratw, ale we_
Podstaw egzystencji czonkw
imwyywienia i materiaw bu_ dfug szejka Szardy nie jest to waciwysposb patrzenia
daktylowyc itre dostarczay na hi-
a.'t.o*yJt. Lecz byli oni take ludmi morza i wielu spord stori. }ego zdaniem piratami s Anglicy; ich zbrojny
atak powo-
nich wypwao na poszukiwanie pere' Zim przeprawiali dowany jest jedynie chci przejcia kontroli nad
si
-szystkimi
wtaz z wietbdami na wysepki Zatoki, gdzie owili i suszyli szlakami handlowymi czcymi Wyspy Brytyjskie z Indiami.
Europejczycy jednak widz te sprawy po swojemu. oni
ryby, by zgt omadzl zap asy' traktuj
' si do nowych warunkw - te yjce gdziena kocu wiataplemiona jak bandy rabusiw,
Bani Yas - lud atwo adaptujacy

48 49

ktre przyby z pus, by wypyn na morze i zagrozi stat-
kom |ego Wysokoci.
Na*et jesii ten obraz jest niesprawiedliwy, naley pamita' e
razzia -zarwno na ldzie, jak i na morzu - stanowi nieodczny
element sposobu ycia i bogacenia si Beduinw z Atabli
Bez
wahania napadai oni na ssiadujce plemiona, by przywasz-
czy sobie ich wielbdy i kozy. Na morzu ta dziaalnoptzy-
han-
bira oczywicie inne wymiary. Po udanym ataku na statek
dlowy mog4 ptzywiedo domu fupy cenniejsze i liczniejsze'
Anglia zanie moe zgodzi si na taki zamach na sw supre-
macjQ.
Rok 1820 przynis Przewag Anglikom' Wielka wyPrawa
wojskowa doprowadzia do rozbicia arabskiej flo' Celem wy-
prawy nie byo przerwanie pirackich rozbojw, lecz doprowa-
zenie do podpisania ukadw umoliwiajcych obu stronom
harmonijn wsprac. Brytyjczyql nareszcie mogli na dobre
zadomowi si w rejonie Zatoki Perskiej' Traktaty podpisane
z dziewicioma szejkami mi wic narzuci Pax britannica 1za-
pocztkowa epok wspracy, sptzy1ajcej rozwojowi handlu
perami, a take umoliwi obcym statkom korzystanie z portw
Zatoki. Ubocznym skutkiem tej ugody okazaa si poprawa sto-
sunkw midzy poszczeglnymi szejkami' Koniec z odwieczny-
mi ktniami rodowymi. By to pierwszy krok w kierunku fede_
racji, ktra jednakzawie si dopiero po potora wieku'
Przez ca ten czas Anglia odgrywaa rol andarma' Na wody
Zatokinzpo raz wpw jej okrty wojenne' Do tej si zawsze
mogli odwoa s szejkowi e, by ztobi porzdek z wasnymbd
ssiednim plemieniem. Narzucony pokj okaza si kruchy: pi-
rackim napadom i drobnym buntom nie byo koca'
W roku 1835 zosta podpisany pierwszy rczejm midzy wa-
dzami brytyjskimi i czterema emirami: AbuZabi, Admanu, Du-
baju i Szardy'Wybrzee Piratw przemianowano na Wybrzee
Powiernicze. Ukad zawarto tylko na jeden sezon, nastPnie by
50
T
odnawiany, a do podpisania wieczystego pokoju osiemnacie
1at pniej.
Na pocztku XX wieku niemal caa ludnoEmiratw zya
z poowu pere. Jest to zawd trudny i ryzykowny. Miesic sp-
dzony na byle jakiej deczce, w palcych promieniach soca, na
.ig* nurkowaniu,
po czterdziecinzy na dzie, gdy na dnie
lrzeba pozosta dwie minuty albo i dfuej, wci wa|czc z mo-
rzem i unikajc rekinw. Na tysic wyowionych mayznajduje
si zaledwie jeden lub clwa z kuleczk masy perowej, ktra
umoliwi rodzinie dalszy byt. Melancholijnie przytaczano sta-
roytn legend o Gilgameszu, ktry przyby w te strony w po-
szukiwaniu dziwnych ,,rybich oczt7", a znalaz mier.Mczy-
ni jednak powracali do portu i wypwali na nowo. Jak mogli
wyrzec si tego ycia penego niebezpieczestw? Pe stanowiy
jedyne bogactwo tego miejsc jedyne rdo dochodu ubogiej
ludnoci.
W latach dwudziestych lapoczycy nauczyli si hodowa per-
i maa flotylla poawiaczy pere z Zatoki spocza na zawsze
na drobniutkim piasku pla'
od tamtej pory Emiraty pogty si we niebez snw, nie
wiedzc jeszcze, e spniena nie bogosawiestwo ropy...
Po drugiej wojnie *,"r"*"j;; jczycylrozpoczli w regionie
odwierty w poszukiwaniu czarnego zota. Pierwszy szyb, po-
wst w 1950 roku midzy Dubajem i AbuZabi, zosta wkrtce
porzucony jako nieprodukcyjny. Kolejne prby nie przynosi
lepszych efektw. Dopiero dziesi lat pniej, 28 pad'ziemIka
1960 roku, Petroleum Dez;elopment Tiucial Coast mogo ogosic, e
na terytorium Abu Zabi odkryto bogate pokady ropy, umoli-
wiajce rczwojhandlu.
51
 Wobec zaamania si funta szterlinga brytyjski rzd'
kierowa- ]udnoci.Szejk Zajed, emir bogatego w roP, centralnie poo_
ny pruezlaburzyst Harolda Wilsona, tozpoczfl dziaania
maice onego Abu Zabi', rwnie pragn nada swemu miastu rang
."tu ograniczenie wydatkw na wojsko; w 1968 roku ogosi policzn' Upokorzony i zlekcewaony Bahrajn zetwa negocja_
'u
ryche wicofanie si brytyjskich stacjonujcych wschd od ge i wybra niepodlegona wasn rk. Podobnie uczyni Ka-
"na
brytyjska troska, by sprawowa kontrol nad tal, ktry z Bahrajnem odwiecznie rywalizowa.
Suezu" .odwieczna
szlakami do Indii, stracia racj bytu, od kiedy ten subkont1ment
uzyska niepodlego.
Emira-
blu lot ulnych szejkw bya to niedwiedzia przysfuga' Bryty'lczycy dotrzymali ustalonego terminu: w grudniu 1971
ty dopiero zaczy czetpa korzyciz naftowego bogactwa'
co roku Bahraj Katar i siedem pozostch emiratw - Zjednoczone
ssiadw' zwaszcza ltanu' Emiraty Arabskie - uzysk wasn niepodleg pastwowo.
ko zaosttzyo aPetyty zachannych
"ach,ko."y sta z okazji, by ponownie wysun pretensje do Zostay uznane ptzez spdeczno midzynarodow i przlte do
Bahrajnu, uwaanego w Teheranie z'a ,,cztemastprowincje" im- organizacji Narodw Zjednoczonych.
perium Pahlavich. Na miejsce ptzybyadelegacja Narodw
Z|ed_ Bahrajn, malutki archipelag niemal zupdnie pozbawiony bo-
pragnie niepod_ gactwa ropy, podzy wasn drog. Wobec innych krajw Zatoki
,ro."o.ry.h, ktra orzeka, e ludnoBahrajnu
swe
legocia nie przyczenia do lranu' Szach musia porzuci odgrywa rol zaplecza usfugowego, korzystajc w ten sposb
marzenia. porednio z bogosawiestwa petrodolarw. }ego atutem oka_
opozyakonserwatywna w Londynie po dojciudo wadzy zao si rwnie dogodne pooenie w poowie drogi midzy
zamiaru
w wynituwyuorw w czerwcu 1968 roku nie porzucia Londynem i Tokio, a take restrykcyjne prawa bankowe w Arabii
wycfania woisk z rejonu Zatoki, cho pocztkowo krytykowaa Saudyjskiej orazbardzo korzystne warunki podatkowe dla ban-
ten pomys. Lecz, by zachowa dobre stosunki z emfuami
z Za' kw offihore, czyli bankw dziaajcych na rynkach zewntrz-
toki wadze w Londynie podpis z kadym osobno traktat nych. Zbudowano olbrzymie doki dla tankowcw otaz fabryk
o ptzyjanii wspracy, podobny to tego, jaki zawarto z Kuwej_ aluminium i rafineri ropy, eksploatowan wsplnie ptzezBah-
i1963 przed
tem w 1961 roku; obroni on prowincj w latach 1961 rajn i Arabi Saudyjsk co byo dla Arabii sposobem na dyskret-
zakusami lraku. }ednoczenie Zjednoczone Krlestwo nie
prze- ne sPonsorowanie ssiada.
federacji. Niepodzielny wadca Kataru sprawowa ciskontrol nad
stawao nakania wadcw emiratw do zawizania
Dziewiciu emirw: Abu Zabi, Admanu, Bahrajnu' Dubaju' wszystkim, co dziao si w pastwi ktrym zarzdza niczym
Al-Fudajry, Kataru, Ras al_Chajma, Szatdy i Umm al-Kajwaj skpy kupiec mimo olbrzymich bogactw tego emiratu zamiesz_
pa-
prowadzio rozmowy majce doprowadzi do utworzenia kanego przez zaledwie sto tysiry mieszkacw. Dziki temu
z'Wybtzea Powierniczego dzie_ Katar, w przeciwiestwie do ssiadw, nie pogrysi w szale-
stwa federalnego. Ale szejkw
lio zbyt wiele konfliktw dynastycznych' Kociniezgody oka- czej rozrzutnoci.
zaa si przede wszystkim lokalizacja ptzyszej stolicy' Rd Zjednoczone Emira Arabskie wci boryka si z trudno_
ze
Al-Chalifa z Bahrajnu da, by stolic ustanowi Manam' ciami wewntrznymi' Najwysza Rada Federac:11na, zoona
wzgldu na staroytnoich dynastii i poziom wyksztacenia z siedmiu emirw, ustanowia stolic Abu Zabi, ktrego szejk

52
stan na czele federacji; szejkowi Dubaju przypadta jedynie
funkcja wiceprezyden ta, pozy a bat dziej zaszczy tna ni wica
si z realn wadz.
Dubaj, tradycyjny rywal AbuZabi, nie mg pogodzi si z ta_
k syfuacj. Konflikt midzy obydwoma emiratami narasta'
Pierwszy z nich broni samorzdnocilokalnej, natomiast drugi
opowiada si za silniejszwadzfederaln. Ten spr paralio_ Modzi ludzie, ktrzy powracali ze Stanw i z Europy, uzbrojeni
wa instytucje pastwowe, kady z emiratw umacnia wasne
struktury, przede wszystkim wo;'skowe.
Niemniej jednak w 1976 roku powstaa armia federalna' Wkrt-
ce potem emir Dubaju szejk Raszid i szejk Zajed, wadca Abu
Zabi, dosz\i do porozumienia w kwestii finansw pastwa: po_
owa dochodw z roPy kadego emiratu miaa zasili budet fe-
deralny. W praktyce dotyczyo to jedynie 4xbl Zabi i Dubaju,
w Pewnym stopniu take Szardy; pozostae cztery emira nie
dysponow tym bogactwem.
W latach osiemdziesitych XX w. tozpocz$ si konflikt
iracko-iraski. Wojna skonia monarchie Zatoki do zjednoczenia
si w ramach Rady Wspracy Arabskich Pastw Zatok| Poza
organizacj pozosta Irak Saddama Husajna, ktrego podejrze-
wano o knucie spiskw przeciw lokalnym dynastiom'
Zato juw l982roku emirowie zaczlri czyrrnie popiera Irak"'
Zaniepokoia ich iraska presja na ten kraj i gtona perspekty-
wa zwycistwa ajatollw. Wywiad Bahrajnu bowiem w grud-
niu 1981 roku uniemoliwi prb zamachu stanu inspirowan
przez\tan;celem zamachu miao by zastpienie panujcej dyna-
stii republik islamsk.
Ale wkrtce zmieni si przedmiot trosk kraju czarnego zota:
nadchodzi zaamanie handlu rop'..
54
Zjednoczone Emiraty Arabskie dopiero co dowiadczybo-
gosawiestwa boomu wskutek dwch kryzysw naftowych w la-
tach 1973 i 1979, tym gorzejbyy przygotowane na nadchodzcy
-
spadek sprzeday ropy. A tymczasem w bankach zacz$o brako-
wa gotwki i w kraju, w ktrym wicej jest ludnocinap-
wowej ni miejscowej, kierunek migracji zacz si odwraca.
w swoje dyplomy, nie mogli zna|eptaq.
Kraje te jednak wci korzyst z osigni ostatnich dwu-
dziestu lat. Wbrew pesymistycznym przepowiedniom ich oby-
watele nadal mogli czerpa z dobtodziejstw pashva opieku_
czego w postaci dobrze rozwinitego bezpatnego szkolnictwa
i lecznictwa.
9abo Emiratw wyranie uwidocznia si w czasie inwazji
Iraku na Kuwejt' Cho by prby podjcia wsplnej akcji mili-
tarnej w ramach Rady Wspracy Arabskich Pastw Zatokj,
ostatecznie wszyscy oczekiwali pomocy od Zachodu.
Syfuacja wewntrzna take pozostawiaa wiele do yczenia.
Cho nikt nie podawa w wtpliwo legalnoci wadzy panu-
jcych dynastii, coraz wikszego udziafu we wadzy domagaa
si elita zoonaz kupcw i technokratw. Uwaali oni, e od-
wieczny podzia wpww midzy kast rzdzc a kupieck
zosta zamany przez panujrych. Ksita zaczLi prowadzi sze-
roko zakrojon dziaalnohandlow zyskujc przewag dzi-
ki swej pozycji politycznej. Z drugiej strony modzi inteligenci,
wieoupieczeni absolwenci zachodnich szk| mieli dosy nad-
zoru ptzeoonyc ktrzy sw pozycj zawdziczalijedynie po-
krewiestwu z emirem, a nie kompetencjom.
Zacz podnosi si gosy dajce nowego podziafu wa-
dzy. Kryzys uwiadomimieszkacom rznych emiratw pro-
blem tosamociobywatelskiej. W Zjednoczonych Emiratach
Arabskich wyrazem tego byo dobrowolne zaciganie si do woi
ska modych ludzi. Nie miao to wikszego znaczenia militame-
55
go, |ecz okazao si niezwykle istotne dla tworzenia si wia-
domocipastwowej: wzbudzio poczucie przynalenocido
wsplnoty federalnej, czcej ludzi pochodzcych z rnych
emiratw.
W yciu politycznym Zjednoczone Emiraty Arabskie wci
znajduj si na rozdrou i cho poczyniono znaczne postpy
w tej dziedzini niezbdne iest podjcie nastpnych reform.
Starsi mieszkary Dubaju pamitaj czasy, nie tak znw od-
lege, kiedy w kraju nie byo drg. Nawet gdy ju powst pierw-
sze szosy, Beduini nie przestawaIi jedzi po piasku: nie chcieli
riszczy oPon na ch dfugich wstgach z asfaltu.
Naprawd bogate rodziny mona zliczy na palcach. W prze-
waajcej wikszoci ludzie yna kredyt. lub, kupno samo-
chodu czy mieszkania - wszystkie te okazje s pretekstem, by
zwrci si o pomoc do banku' Czemu mieliby tego nie robi?
Kupowanie nie stanowi adnego ryzyka' Obywatelom Emira-
tw,kt&zy nie spac dfugu w terminie, nie gro powane kon_
sekwencje. Zaden tamszy bank nie okazaby si na tyle nie-
elegancki, by pocign do odpowiedzialnoci rodaka. }ak ju
wspominaam, lokalne prawo jest niezwykle wspaniaomylne
i tolerancyjne wzgldem miejscowych, zwaszcza e stanowi oni
mniejszowe wasnym kraju.
Trzeba przypomnie, e tam, gdzie dzi wznosi si Dubaj, do
pocztku XX wieku bya jedynie malutka wioska rybacka, cako-
wicie podporzdkowana Ab:u Zabi. Lecz w porwnaniu ze skrom-
nymi portami Zatoki Perskiej ten w Dubaju mia wan zalet:
wnika daleko w gb kraju. Ta zapobiegliwomatki nafury po
roku ]'902 okazaa si zbawienna. Wysokie ca, narzucone w tym
wanieroku na towary importowane i eksportowane z perskich
portw, sprawi e upad dotychczas dominujry w Zatoce port
56
Linga' od tej pory szeroki strumie dbr przywoonych z Indii
naWybtzee Powiemicze pyn wprost do Dubaju.
Dziki rozwojowi handlu midzynarodowego Dubaj okoo
roku 1910 sta si - w porwnaniu z ssiadami - miastem bar-
dziej kosmopolitycznym. Wikszomieszkacw stanowili
czonkowie plemienia Bani Yas, zaoycielimiasta, cho byo ich
zaledwie czterysta czterdziecirodzin. Reszta - to Arabowie
z Bahrajnu i Kuwejtu, Persowie, Hindusi i garstka Brytyjczykw.
Nie tak dawno _ jedno pokolenie wstecz _ zaoycie| wspczes-
nego Dubaju, szejk Raszid bin Maktum, urzdujry nad Zatok
yz paru groszy zarobionych na przewoeniu ludzi
Ptzez mo-
rze. Wszystko zmienio si w 1956 roku. Jeszcze przed odkryciem
giganczrrych z na kraj spywa dobrocz}'rrne skutki posia-
dania ropy w postaci rozwoju infrastruktury. Wacicielkoncesji
na wydobywanie tego suro.rvca, brytyjskie petroleum Deaelopment,
dydo rozbudowy jednego z portow w regionie, a emir Duba-
ju wiedzia, jak skusi inwestorw.
Zatok pogbiono, gdy w latach pidziesitych nagroma-
dzi}y si tam osady uniemoliwiajce nawigacj statkom o wik-
szej wypomoci. Prace zakoczono w 1960 roku i kompanie mor-
skie zaczy postrzega Dubaj jako gwny port w tym regionie.
Wobec zwikszajcej si liczby statkw podobne
Prace PrzePro-
wadzono na innych redach. w 1967 roku rozpoczto budow do-
kw pywajrych. Pitego padziernlka 1972 roku otwarto port
Raszid, zaprojektowany specjalnie dla duych statkw. Pniej
otwarto najwikszy sztuczny PoIt na wieciw Debel AIi, na
pofudniu miasta.
Podobnie jak inne kraje Zatoki Dubaj jest oczywicie produ-
centem ropy. Jednak w przeciwiestwie do Abu Zabi zyski, z tego
stanowi zaledwie procent dochodu narodowego. Na szczcie,
bo ten drogocenny surowiec zaczyna si ju koczy. ocenia si,
e Dubaj wyczerpie zasoby ropy okoo roku 2015. Ale co z tego!
Miasto i jego por od dawna umacniaj sw pozycj na skrzy-
owaniu szlakw midzy EuroP Azj i Ak. Nie musi si
wic lka o przyszo.
W cigu ostatrich trzydziestu lat rola Dubaju jako lokalnego
orodkatranzytowego z ambicjami midzynarodowymi wci
wzrasta. Rozwj strefy wolnocowej, a przede wszystkim kwit-
ncego w niej przemysfu elektronicznego, luksusowego budow-
nictwa i furyski, otwiera Dubaj na epok postnaftow'
Otaczajca port strefa wolnocowa Debel Ali, zainaugurowa-
na w 1985 roku, bya pomylana jako orodek dla obcokrajow-
cw umoliwiajry im skadowanie towarw, zanim wejd na
rynki Zatoki. Z biegiem lat rozwin si tam przemys, handel
i usfugi.
Nikt nie zna prawdziwej sytuacji finansowej emiratu, lecz jego
bogactwo jest bezdyskusyjne. Wzrost gospodarczy, cho zrni-
cowany/ bazuje gwnie na czterech sektorach. Ptzede wszystkim
na rozwoju tradycyjnego handlu. Mimo e budynki, cignce si
wzdh wybtzey, zaskakuj no'\^/oczesn lini - materia z od-
zysku i dobra konsumpcyjne transportowane s do Iranu, Indii
czy Zanzlbaru wci na tych samych starych ajbach' Zarazem,
dziki rozbudowanej strefie wolnocowej i najbardziej ruchliwe-
mu lobrisku na Bliskim Wschodzie, Dubaj jest nowoczesnym
orodkiem przeadunkowym - wystarcz cztery godztny, by za-
wartoadowni na statku znalaza si w lukach samolofu. Dru-
gim rdem bogactwa jest rola Dubaju jako reprezentanta han-
dlowego Zatoki; jego dziaalnorozciga si na Azj, Afryk
i bye republiki radzieckie. Na trzecim miejscu mona wymieni
furysk. Dziesi lat temu w Dubaju byo zaledwie czterdzieci
hoteli - dzi jest ich dwiecie pidziesit siedem. Ambicj wadz
emiratu jest, by na ich plae przybywao pitnacie milionw tu-
rystw rocznie, poczwszy od 2010 roku, a wic pi razy wicej
ni dzi.I wreszcie: Dubaj wszed w epok ryfrow' W strefie
58
rvolnocowej - a wic zwolnionej z podatkw - wyroso na Pu-
str7ni prawdziwe miasto mutlimedialne, przycigajce wielkie
spki zagraniczne, przede wszystkim amerykaskie'
Obecnie dubajczyry niemal kocz budow niezwykej wysPy
w ksztacie palmy i przewiduj e zostanie oddana do uytku
w 2004 roku. Najprawdopodobniej prawo do wykupu gruntu na
wyspie bd mieli rwnie zagraniczni inwestorzyi byaby to
wielka zmiana w Dubaju, w ktrym, jak na razie, obcokrajowcy
e maj prawa mie domu ani nawet mieszkania.
Krtko mwic, Dubaj pod kadym wzgldem sprawia wrae-
nie miasta na wskro nowoczesnego, z perspektywami. Nie do
pomylenia jest, by mogo pozostawa pod wpwem archaicznej
tradycji' W ty* miecie, w ktrym tak niecierpliwie pragnam
si osiedli, widziaam, jak realizowane s miaeprojek, wzra-
sta zamonoobywateli, kwitnie kosmopolityzm. Czuam si
tam bezpiecznie...
Na uznanie mojego dyplomu oczekiwaam w Szardy. Moja
wiza wana bya zdredwie dwa tygodnie. Co mogam zrobi,
by mc tu pozostai nie przedfuajc Pral^/a pobytu? To cakiem
Proste. Wystarczy ptzektoczy granic Emiratw i powrci do
nich tego samego dnia. Szybki vrnazd, 1eszcze szybszy powrt.
Wielu obcokrajowcw, nawykych do takiego yci zasila ten
strumie podrnych, udajc si samolotem do Doha czy do Ka-
taru, by na miejscu wsina pokad innego, ktry z powrotem
ich przywiezie. I tak prawu staje si zado.Masa ludzi wyrusza
na te Przymusowe wojae, kosztujce piset dirhamw, czyli sto
pidziesit euro. W Samolocie spokaam cae rodziny, radzce
sobie w ten sposb od lat. Mczyni, kobie i dzieci, nieposia-
dajcy kar pobytu, wyruszali na tak pielgrzymk co trzy mie_
sice.
 Stan mojego zdrowia pogarsza si... Wkrtce po powrocie
Dwa miesice spdziam w Szatdy. Ptzeywaam momenty
z Dubaju zacz$am niedomaga. Przez moment nie czuam w og-
lepsze i gorsze. Strasznie tskniam za synkiem' Kontaktowali_
le prawego ramienia. Trzy dni z tzdu gorczkowaam' Nie za-
mysi oczywicie telefonicznie, ale tak bardzo chciaam 80 Przy'
powiadao to niczego dobrego. Moe zapadam na chorob sza-
tuli... Czasem ogamiao mnie zwienie. Czy na Pewno nie po-
ionych krw? Wiele si o tym podwczas mwio, a ja czasami
pehriam bdu , tzucajc wszystko, by zamieszka w tym kraju?
miaam wraenie, e nogi si pode mn uginaj. Pierwszy lekatz,
Codziennie lub prawie codziennie chodziam do konsulatu, by
do ktrego si zgosiam,uzna, e po prosfu jestem przemczo-
dowiadywa si o postpy mojej sprawy. Dziki temu powoli po-
na, i poprzesta na przepisaniu mi magnezu. Nic nie pomg.Za-
znawaam wszystkich pracownikw francuskiej placwki'
czam naprawd si niepokoi. Pewnego wieczora, kiedy si
Kiedy w kocu otrzymaam potwierdzony dyplom i mogam
przebieraam, moja matka zawoaa:
wreszcie odetchn i zacz planowa ptzyszo- natknam si
na niespodziewan przeszkod. Kube zimnej wody wyla na - Twoje ydki!
Poszam do kolejnego lekarza, ktry stwierdzt, e cietpi na
mnie przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia w Dubaju:
_ eby otwotzy gabinet w Dubaju, trzeba mie co najmniej zanik miniydek. Konieczne byo pobranie krwi i wykonanie
biopsji. Badania wykaz, e zapadam na niezwykle ruadk
pi lat praktyki.
chorob: dystrofi miniow.}est to dolegliwo neurologicz-
}ak to? Nikt mi o tym nie mwi! Czy naprawd od razu nie
no-miniowa, jak na razie nieuleczalna. Choroba moe albo si
mog si dowiedzie, jakie kroki naley podj? Czy nie byoby
zatrzyma, albo rozwija; w tym drugim przypadku nic nie da
prociej na wstpie wyoywszystkie karty? oszczdzioby mi
si zrobi. Tak wic bd musiaa znosi cie ble mini, cza-
to niepotrzebnych rozczarowa. Nie mwic ju o stracie czasu"'
semprzez wiele dni.
Niedawno skoczyam szko, wic o piciu latach praktyki nie
Gdy ten kolejny cios na mnie spad| przede wszystkim pomy-
mogo by mowy. Moje marzenie lego w gruzach; juz miaam
laam o synku. jak zawsze, kiedy spotykao mnie jakienieszcz_
z cizkim sercem pakowa manatki, kiedy nagle umiechnosi
cie.Mogam pogodzic si z myli moe w jego yciu wyd'a-
do mnie szczcie.Wydzia handlowy konsulafu zaproponowa
tzy si cozego, ale nie z m, e staoby si to z mojej winy.
mi szkolenie we Francji, a potem posad. Wadam biegle trzema
jzykami francuskim, arabskim i angielskim _ i waniekto Tego bym nie zniosa. Zgoda, cierpiaam na rzadk chorob.
-
Trzeba przry ztzdzenie losu. Nie byam pierwsza, nie bd
taki by im potrzebny.
ostatnia' Ale moje dziecko nie miao z tym nic wsplnego. Mu_
Ta propozya mnie pocigaa. Na zawodzie protetyka nie za-
siaam by twarda; dla niego. Na szczcie nie mam zwyczaju
leao mi tak bardzo. W gruncie rzeczy zdawaam sobie spraw/
e to nie dla mnie. Byo to raczej marzenie mojej matki.
uala si nad sob. W dodatku lekarze powiedzieli, e moje
cierpienia moe zagodzi soce; nie byo wic powodu, by re-
Nie wiedziaam jeszcze o tym, e nieza|enie od braku do_
zygnowac z Dubaju i jego dobroczynnego klimatu.
wiadczenia i tak nie mogabym wykonywa tego zawodu...
W roku 2000 w Brivea-Gai1larde przeszam szkolenie, zapro-
Ponowane mi ptzez konsula| uzyskujc stopie starszego tech-
nika handlu midzynarodowego. Umocnio to tylko moj decy-

60 61
 T

zrea|izowa plan osiedlenia si na stae w Emiratach,

fl

zj, by ri

niezalenie od kosztw. Na razie zamieszkaam z matk i synem

na ma wysePce w Corrze i dziki temu mogam co jakiczas
wpado Dubaju na tydzie lub dwa; wtedy, gdy wydzia han-
dlowy konsulafu potrzebowa tumacza.
Trwao to a do dnia, gdy jedna z firm francuskich zgosia si 5
do konsulafu, pytaj4c o osob, ktra mogaby si zaj spisywa- ZEI9CIE Do PIEKIE
niem cen towarw luksusowych sprzedawanych na lotniskach
w Zatoce. Firma ta, w imieniu swoich klientw wielkich produ-
centw kosmekw, zajmowaa si obserwowaniem poczyna
konkurencii. W tym celu prowadzia dokadn ewidencj cen
produktw, wedfug katalogu opracowanego w Paryu. Idealne
dla mnie zajciel
Pierwsz batali stoczyam w Abu Zabi. Rynek ten okaza si
trudny; Iokalni dystrybutorzy niechtnie akcepfuj tego rodzaju
dziaalno.Ale udao mi si wykona to zadanie. Dobry po- Teraz, brutalnie zgwacona ptzez ttzech mczyzn, wbrew
rvasnej wob' zaczynam poznawa ciemne strony tego raju.
cztek. Wkrtce powierzono mi take lotnisko w Dubaju. Prze-
IJznaam, e podczas mojego drugiego ptazdu do Dubaju moc, ktrej padam ofiar zmusia mnie do zajtzenia za
kulisy
mj syn - mia wtedy cztemacie lat - powinien mi towarzyszy
i zobaczenia, e za pikn fasad kryje si pieko. Nie wiem, co
by mg pozna ten kraj. Tak wiele mu o nim opowiadaam... on robi. Zagubiona, zaamana, myl tylko o jednym: zmy z
siebie
takebyoczarowany' okropne upokorzenie. Mam wtpliwoci,czy mi si to uda-
zbyt
W padziemiku 2002 roku moi pracodawry postanowili zleci gboko we mnie wnikno. W kocu po pofudniu decyduj
si
mi badania 4mku na cm Bliskim Wschodzie. Mogabym wresz_ wnieskarg przeciw trjce nieznajomych. Moje milczenie
byo-
cie zacz realizowa swoje plany. Dla mego syna i dla mnie by uznaniem ich potwornego czynu.

otwieraa si moliwokotejnego wy1azdu' Dodatkowym afu-
tem, z mojego punktu widzenia, bya otganizacja szkolnictwa
w Dubaju' Z powodu upaw dzieci koczyty lekcje o wp do
drugiej i cae popofudnie mog spdza naplay. A plae w Du-
baju s fantastyczne; z olbrzymimi palmami, drobniutkim pias-
kiem, bkitnym morzem..' Po prostu raj. Ponadto mieszkary s
niezwykle ycz|iwi i sympatyczni.
Przynajmniej dopty' dopki wszystko toczy si dobrze...
Wchodzc do komisariatv, jeszcze sobie nie wyobraam,
co
mnie czeka' Nadchodzi moja kolej; opowiadam przesfuchujce-
mu mnie policjantowi, jak to byo, e zaprosili mnie do samo-
chodu, po czym nagle zmienili tras i zaci;nli mnie
do witli.
lVspominam o czwarm mczynie,wacicieludomu,
ktry
otworzy im drzwi i zaraz znik, by pojawi si dopiero nad
.a-
nem, zmusi tamtych do wyjcia i odwie mnie do hotelu'
M-
wi mu rwnie e kiedy mielimy ruszai zdoaam w
blasku
wiateodczyta numer rejestracyjny samochodu tej trjki,
zanim
zd'zyIi nim uciec. I w przebsku przytomnoci umysfu dr-
cymi rkami zapisaam numer na skrawku papieru, ktry zna-
lazam w torebce, w nadziei, e pomoe zidentyfikowa napast-
nikw i tym samym uchroni mnie przed ich ewentualn zemst'
Policjant, ktremu si zwierzam, zdaje si sfucha z gwa1
i wierzy we wszystko, co mwi. Mam wraenie, ze jestem ro-
zumiana, i to dodaje mi otuchY.
Zaopatrzeni w numer rejestracyjny samochodu, przedstawi-
ciele prawa zaczynajz moj pomoc szuka winnych. ledzimy
w kko duzym jeepem z przyciemnianymi szybami, krymy
po miecie i okolicach w poszukiwaniu willi. orientuj si nagle,
e w Dubaju poticja jest wszdzie. We wszelkich moliwych
i niemozliwych przebraniach. Policjanci nie wahaj si woy
stroju hinduskiego, mwi w jzyku hindi czy po jemesku; prze_
nikaj wszystkie rodowiska, wszystkie grupy etniczne' Nawet
na targac jak si pniej dowiedziaam, ludzie s bezustannie
pod nadzorem kamer.
Poszukiwania trwaj wiele dni... Bezustannie krymy po mie-
cie,tak e nie mam czasu ani si posili, ani odpocz. Dzie
i noc jedzimy po ulicach Dubaju i okolicach. Policjanci odwo
mnie o czwartej lub pitej nad ranem i pr1eda1 znowu po
trzech godzin ach. Za kadym razem wmawiam sobie, e tetaz na
pewno ich znajdziemy. Aresztowanie gwacicieli nie wynagrodzi
mi wyrzdzonych krzywd, Iecz ptzynajmniej sprawiedliwoci
stanie si zado.Chocia tyle''.
Po kilku dniach udao si nam zlokalizowa will. Za namow
policjantw dzwoni do waciciela.Nie zrobi mi przecie nic
zego, nie ma wic czego si obawia. Winna mu jestem ycie'
Dzwoni z telefonu jednego z towarzyszcych mi policjantw'
Widocznie poznaje po tonie i sposobie mwienia, e nie jestem
sama; przerywa mi:
64
-A wic zawiadomiapolicj...
W jego gosie scha rozczarowanie'
Dziki wytonej pracy ludzi zajmujcych si moj spraw je-
den z napastnikw, kierowc zostaje odnaleziony. Kiedy docie-
ramy przed jego dom - luksusow will w eleganckiej dzielni-
ry - policjanci si orienfuj e jest to osoba z wyszych sfer.
Domy w okolicy nale do rodziny Al_Maktum. Nie zbija to ich
z tropu' Z telefonu komrkowego dzwoni do podejrzanego, ka-
c mu natychmiast wyj.
- W przeciwnym razie wkraczamy do rodka!
- Jedcie teraz, zobaczymy si na komisariacie _ odpowiada
kerowca.
_ Nie ma mowy, wychod natychmiastl
Negocjacje cign si jakiczas. W kocu mczyzna wyzna-
cza spotkanie kawaek dalej, na stacji benzynowej.
Nadchodzi, mam serce w gardle. To on. Poznaj
8o od razu,
bez wahania. Ukryta zaprzyciemnianymi szybami jeepa
wstrz-
sana dreszczami, kul si w sobie. Czuj wytanie, e ten
czo-
'iek i jego kompani nie zrobili ze mn jeszcze wszystkiego, co
chcieli: nie zabili mnie.
To straszne przeycie czeka mnie jeszcze taz: musz rozpo-
zrra pozosta dwjk. Teraz stoj za
Ptzezroczyst szyb' Towa-
rzy szy im wacicieldomu' Przech odz ttzykr otnie,
za kadym
razem w innym ubraniu. ]est to dla mnie bardzo bolesne. przy_
pomina mi brutalnoi z jak wykorzystywali mnie kolejno, nie
liczc wacicieladomu. Przetaajmnie ich okrutne spojrzenia
utkwione we mnie.
Juna zawsze.
*+*
65
 oczekujc na Ploces/ na prno usi skontaktowa si z kim
z konsulatu. Zdaj sobie sPraw/ ze bd musiaa mie adwokata
i by moe Pomoc kogoz przedstawicieli mojego kraju'
Wkrtce to przeczucie okazuje si prawd' Sprawy nie tocz
si po mojej myli.
Nazajutrz po rozpoznaniu napastnikw, akurat w momencie'
kiedy jad do konsulatu, odbieram telefon komrkowy' S'sz,
e mam szybko przyjecha do komisariatu' Drobny problem -
musz podpisa jakiepapiery. To nie potrwa dfugo, najwyej
dziesi minut' Prosz wic kierowc , eby zmieni tras' Kieru-
nek: komisariat.Przybywam na miejsce, wprowadzai mnie do
pokoju. S tam dwaj z trjki gwacicieli - ci, ktrych miaam
iorporna pruez Ptzeztoczyst szyb - wciz w towarzystwie
wacicieladomu. Doznaj szoku, widzc ich kilka centyme-
trw ode mnie! Mdli mnie. Dlaczego nie zostaam o tym lPrze-
dzona?
Zanim zd'yamotworzy ust usyszaam oszaamiajc obecni. Jedyna osoba, ktra raczy mi odpowiedziei podaje mi
wersj wydarze.
- Mamy nowe zeznanja' Zataz ptzeczytamy pani protok'
Wiemy ju, co pani znimiczy; wiemy, e spdzla pani z nimi
wieczr, eby\ipastwo w restauraqi, ebya pani wszystkiego
wiadoma, e zapacIliza pani usfugi...
Krtko mwic, ich zdaniem jestem winna utrzymywania po-
zamaeskich stosunkw seksualnych - najcisze1 przewiny
w tym kraju. Waciwie,jelibydosownie przetumaczy oskar-
zenie pod moim adresem, brzmiaoby ono: ,/wymuszone stosun_
ki z przyzwo|eniem". Gdyby sytuacja nie bya taka dramatyczna,
wybuchnabym miechem' Bezsens, absurdalno oskarze wy-
suwanych przeciwko mnie bije w oczy. Jee|i zmusza si kobiet
do stosunku seksualnego, w jaki sposb moze si to odbywa za
jej zgod'? Kto mgby mi to wytum aczyc? Z pewnoci nie poli-
cjanci, ktrzy w tej groteskowej sytuacji nie maj4 nic do powie-
dzenia' Naipierw spdzai wiele dni, by wtaz ze mn szuka
66
-chmczyzn/ Po czym - pod jakim absurdalnym pretekstem -
staj po ich stronie'
Prokurator, ktremu powierzono sPraw/ nie okazuje si przy-
'hylniejszy' Dla niego spraw rozstrzy gamoje pochoclzenie.
- }est pani Marokank a Marokanki, sama pani wie...
Jak ju mwiam, w Dubaju funkcjonuje sie prostyfutek po-
odzcych z mojego kraju. Mogam do woli tumaczyprokura_
torowi, czym si zajmowaam, pracujc w wydziale rozwoju go_
spodarczego konsulafu, i tak nie sucha.
Gdyby ktoz konsulatu zgosisi do niego i potwierdzi moje
zeznania, wszystko mogoby si jeszcze uoy.AIe nie. Z zu-
penie niepojtych dla mnie ptzyezyn kompletny brak odzewu
Nic nie rozumiem! Konsul i wicekonsul - jakby przez
z tej strony.
przypadek _ zakadym tazem, kiedy do nich dzwoni, s nie-
numer jakiego biura w Kanadzie - dlaczego waciwiew Kana-
dzie? chyba si nigdy nie dowiem - majcego wysa mi adwoka-
ta, obywatela Emiratw, zgodnie z obowizujcym prawem. Lecz
kiedy w kocu mog si spotka z adwokatem, dowiaduj si na-
gle, ze nie wolno mi z nim rozmawia!
Ionesco nie wymyIibytego tepiej...
Kajdanki na nadgarstkach... Wyglda na to, e jestem gronym
PrzestPc' Bez adnej moliwociobrony, zdana na sam siebi
mog tylko znosi upokorzenie i bezradnie
Paftzec, jak sprawa,
n' ktr jestem wpltana, przybiera coraz gotszy obrt. Kiedy
wi'dz, e samochd poiiryjny zatrzymuje si przed aresztem, je_
stem kompletnie zbita z ttopu. To niemoliwe! To jakikoszmar,
zaraz si obudz i wszystko si skoczy. Na Boga, jeeli wobec
67
 mnie deportuja jak przewiduje uspokoi, troch oszoomi. Mimo to codziennie trzeba wstawa
Prawa jestem Prostytutk - niech
io su*o prawo! Ale nie... Zamiast tego _ zgwacona, wskutek a pitej rano i wod z mydem umy cel' Ale i tak w powietrzu

przeciw gwacicielom zostan zaraz osadzona rvisi mdlca mieszanina zapachu pofu i rodkw dezynfekuj-
wniesienia skargi
mnie katz? Za to, ze miaamujaw- cr'ch; przesika wszystko/ nawet ubrania.
w areszcie. Za co waciwie
Powoli pogram si w bezwadzie.Trac aPetyt. ogamia mnie
ni karygodne czyny obywateli Emiratw? Woleliby, ebym sie-
dziaa cicho, cierpiaa w samotnoci i milczeniu! A gdyby na- raralizujca nuda. Dwie strazniczki okazu1mi szczeglne zain-
pastnicy byli obcokrajowcami/ sPrawa ptzyj$aby zupenie inny
ieresowanie.

obtt. Z pewnoci potoczyaby si po mojej myIi'Ale w tym - Touri to wykoczy. ona tego nie wytrzyma - mwi mi-
kraju tubylcy s zawsze na pierwszym miejscu' Drugie miejsce dzv sob.
Ta odrobina wspczucia z ich strony pozwala mi korzysta
zajmu1Amerykanie, potem Anglicy, zarirrri Francuzi i Wosi'
z pewnych uatwie. Mog telefonowa do woli, przede wszyst-
Na samym dole drabiny znajduj si Hindusi' Biedacy"' Nie ma
kim do sekretarki w konsulacie, bo mam jej numer komrkowy,
o czyrn mwi. W oczach dubajskiej sprawiedliwoci waciwie
a1e take do mojej matki i syna; tylko oni mog da mi si do
nie istniej'
przetrwania. Z drugiej Strony przygnbia mnie wiadomo, e
oni s daleko, a ja wpwam na coraz burzliwsze wody' Kada
si nawet o tym rozmowa pozwala mi po raz kolejny nacieszy si ich gosami.
Jak dfugo jeszcze mam tkwi w tej celi? Boj
Bezustannie o mnie myl_ zapewniaj - ptzeraeni ponurymi
myle.Chwilami wydaje mi si, jakbym bya na toncym statku'
lvieciami o mym losie. Wierz, e nie dadz mi zgin. Dziel
Miotana na wszystkie strony, czuj, e wkrtce pjd na dno'
nas tysice kilometrw, ale wiem, jak silne wizy nas cz i ta
olbrzymi korytarz z wejciami do dziesicioosobowych cel po
wiadomojest dla mnie oparciem. Lecz mimo to powoli trac
obu stronach sprawia przygnbiajace wraenie' Nie jestem jedy-
nadziej...
nym obcokrajowcem. S tu przedstawiciele prawie wszystkich
To tam, w wizieniu, widzc te wszystkie niewirrnie Przefizy-
narodowoci, bo to areszt Ptzeznaczony dla obcokrajowcw' Nie
mywane kobie przychodzi mi do gowy, e powinnam napisa
do pomyIenia jest by miesza nas z obywatelami Emiratw'
t ksik. Z czasemprzeradza si to w yciow potrzeb.Kady
Szczcie w nieszczciu:siedz w jednej celi z Marokank'
Zb\ia naswsplne pochodzenie; moliwodzielenia blu z moj
przypadek jest indywiduaIny; wsplne w naszych losach s nie-
z in- sprawiedliwoi naduzycia. Jak wymkn si z sieci, kiedy pra-
,,siostr" dodaje mi otuchy. Szybko tez zawieram znajomo
nymi zatrzymanymi. Ci, ktrzy nie mwi po arabsku, czsto wo i sprawiedliwo stworzone s Po to, by dziaa przeciwko
nam?
ptoszmnie o drobne ptzysugi, zebym na przykad przetfuma-
Pamitam pielgniark z oddziau dla wczeniakw w szpita-
czya im jakiedokumenty. Krtka wymiana zda, rozmowy
o wszystkim i o niczym pomagaj mi rozadowa stres' Przy- lu w Dubaju. Jednym z jej zada byo zmienianie butelek z oso-
najmniej w pewnym stoPniu.
czem podawanym noworodkom osabionym przedwczesnymi
Wizienie i jego mordercza monotonia... Do jedzenia i herba narodzinami. Pewnego dnia kto,z pewnociprzez pomyk,
dodaj jakiegozioa o lekkim dziaaniu nasennym; chc nas do szafki z osoczem wstawi butelk z alkoholem. Pielgniarka

68 69
zaaplikowaa z kroplwk dziecku, ktre wskutek tego zmaro.
obydwa pny, przezroczyste jak wod s nie do rozrnlenia
gm okiem. Rodzina wniosa skarg i pielgniarka znaIaza si
w wizieniu. Rodzice szybko ztozumieLi, e win zabdponosi
ktoinny' i lycofali skarg. Ale szpitalowi to si nie podobao...
Ipostpowanie toczyo si dalej...
A na przykad dziewczyna z Filipir1 ktra pracowaa w super-
markecie! ona te nie miaa szczaa.Zostaa oskarona o kra-
dzie z kasy dziesiciu siry dirhamw, czyli troch wicej ni
ttzy sice euro' Kierownik sklepu nie zawraca sobie gowy
szukaniem winnych; sprawa bya dla niego oczywista. Kobie-
t w dodatku obca... Biedactwo, dopiero co przyjechaa. Witaj
w Dubaju...
Inna Filipink pracujca w Compagnie arienne des mirats-,
zostaa zadenuncjow ana Przez koleank z pt acy, poniewa zda_
rzao si jej pali co, co uznano za jotn. Kara: cztery lata wi-
zienia.
szaam historie jeszcze bardziej wstrzsajce. }edna z moich
wspwiniare dwudziestoomiolebria dziewczyna, zostaa
porwan zgwacon kilkakrofurie dgruta noem i porzucona
na pustyni. Nie wiem, jakim cudem udao jej si dotrze do dro-
gi. Jakisamochd si zatrzyma. Kierowca zawiz krwawic
dziewczyn do szpitala. Nieszczsna opowiedziaa lekarzom, co
j spotkao' a ci uznali za suszne jedynie powiadomienie policji.
Kiedy zna|azam si w wizieniu, dziewczynasiedziaa zakrata-
mi od dziewiciu miesicy, oskarona o ,,pozamaeskie stosun-
ki seksualne".
A co powiedzie o Woszce, ktra _ jako e mwia po francu-
sku - moga mi opowiedzie swoj histori. od trzydziesfu lat
bya wacicielkszko}y w Dubaju zacigna dfugi. Pewnego
dnia wadze orze, e potrzebne s im grun na ktrych staa
*
Towarzystwo Lotnicze Emiratw.
70
szkoa. Waniete _ nie inne. Szkoa zostaa zamknit waci-
cielka stracia rodki do ycia, a tym samym moliwozwtce-
nia dfugw. Prokurator prowadzry spraw da jej kwadrans na
uregulowanie nalenoci.
_ Gdybym moga spaci dfugi w kwadrans, zrobiabym to ju
dawno - odpara Moszka.
Wielkoduszny prokurator postanowi pr zeduy ultimafu m.
- No dobrz damy pani godzin...
Bez komentarza...
Prostutki, jak si wydaje, zasugoj na lepsze traktowanie.
Z paszpoftem i biletem, ktry dostaj za darmo, s przekazy-
wane do biura imigraryjnego/ Po czym odwoone na lotnisko.
Stamtd s odsyane do kraju pochodzenia. Nie siedz w wizie-
niu, nie s skazywane' Po prostu wydala si je z kraju. Czy pro-
stytucja nie jest form pozamaeskich relacji seksualnych?
Tymczasem w wietleobowizujcych przepisw kobieta upra-
wiajca nierzd pope}nia mniejsze wykroczenie ni ofiara gwa-
tu. Gdzie fu sens?
W tym zimnym i wrogim wiecie kade nowe spotkanie, ka-
de nowe przesfuchanie to dla mnie promyk nadziei: moe wresz-
cie kto mnie rysfucha! Swoj drog kolejne spotkanie z proku-
ratolem mam w przysm a dokadnie _ w czwartek.
godniu,
Koleanki z celi s zdumione: pierwszy ruz widzq by rczpra-
w wyznaczono na ten dzie. W krajach muzumaskich adne
przesfuchania nie odbywaj si w weekend.
Tymczasem w czwarte pnym rankiem, kiedy wszystkie
urzdy s ju pozamykane, otwieraj si drzwi mojej celi. Zeby
dosta si do sali sdowej, musimy wejmalutkimi drzwiami na
71
tyach budynku. Korytarze s Puste, nie ma innych oskarzonych'
Tylko stranicy i ja, z kajdankami na rkach"' Kiedy wreszcie
prokurator raczy mnie wezwa, dochodzi ju czwarta'
Czekajc na przesfuchanie, mam czas na rozmylania' Nie je-
stem taka naiwna. Wszystko jest zaaranowane' Po co mieliby
mnie wprowad'zatllw tajemnicy, w dniu wolnym od pracy, jeli
nie po to, by mnie dodatkowo pognbi? Konsul francuski nie
bdzie si fatygowa - to pewne. Wymwka gotowa' Dlaczego
tak im zaLey, bym bya winna? Czy a tak jestem dla nich nie-
wygodna?
Pojawia si dwch napastnikw, z rodzinami, adwokatami
i wacicielem willi. Trzeci z napastnikw znikn' Cho zosta zi-
dentyfikowany przez po\ie, jego nazwisko nie figuruje w ad-
nym dokumencie i nikt nie potrafi powiedzie, gdzie on prze-
bywa. Chyba rozpn si w powiettzu. Z pewnoci jest zbyt
potny, znany i bogaty,by 8o niepokoi.
Prokurato chudy i brodaty, od samego pocztku konfrontacji
zachowuje si okropnie. Jestem wstrznitasposobem, w jaki
si do mnie odnosi. Traktuje mnie gorzej ni psa' Nie mam ad-
nych praw. Nie mog si wytfumaczyc _ bo kiedy prbuj sie
odezwa, prokurator fuka:,,oszczd nam tego przedstawienia,
znamy to na pami" _ ani porozrnawia z moim adwokatem'
W tej sytuacji nerwowo nie wytrzymuje i wybucham paczem'
Prokurator uderza w ironi. Twierdzi, e jestem wietnaktork
nadaj si akurat do hinduskiego serialu. Miaa to by aluzja do
oper mydlanyc niezwykle popularnych w wiecie arabskim'
Ostrym gosem powtalza bez ustanku:
Prosz odpowiada ,,tak' lub ,,rue" . Zostaa pani zgwacona?
-
- Tak.
- Czy zmuszano pani do stosunkw analnych?
- Wielkoczonka?
-?
7 /3
Nie pozostawia mi czasu na odpowied, od razu zadaje nowe
pytanie. Godzinami rozkoszuje si wnikaniem w brutalne szcze-
g napaci na mnie. Koszmar. Nie mwic o tym, e wciz cho_
dzi tam i z powrotem, by coprzegry lub wypi herbat. Go-
iuj si w rodku, zdajc sobie spra\^/ Ze na'\^/et nie prbuje
mnie zrozumie. Czuj si omieszona i sfrustrowana; jeszcze
chwila, a wylec w powietrze i zdziel ich wszystkichpo twarzy.
Moi napastnicy za to wypowiadaj si z wyranprzyjemnoci.
Nie trzeba dodawa, po czy1ej stronie jest prokuratoLktry coraz
bardziej mnie upokarza.
- Wy, Marokanki, jestecie siebie warte. To co, nie zapaclli ci,
tak?
No tak. Nie zapacili, wic, eby si zemci,wymyliam hi-
storyjk o gwacie, bo nic lepszego nie przyszo mi do gowy. Do-
bra wymwka dla napastnikw, ktrzy interpretuj oskarenia
prokuratora na swoj korzy. Zadowoleni, ze wszystko idzie po
ich myli' V,{ rzeczy samej - odmwili mi nalenoci.Ktnia wy-
nika po prostu z rnicy zdaw kwestiach finansowych!
Ktnia? Gwat nazywa ktni?
Nie mam najmniejszego zamiaru da za wygran. Przechodz
do ataku.
- Ale czy pan nie rozumie, e oni zniszczyli mi ycie?!
Prokurator pozostaje guchy na mj bI' Zadaje mi kolejny
cios:
- A ty? Ty im zycia nie zniszczya? S tacy modzi" a teraz
grozi im nawet czternacie lat wizienia!
Przypominam prokuratorowi, e zostaam poddana badaniom
w dniu, kiedy wniosam skarg. Lekarka pakaa, suchajc mojej
opowieci.By moe wiedziaa, co mnie czeka. I ona moe za-
wiadczy, ewtdziaa na moim ciele lady przemocy seksualnej.
Wystarczy przeczyta raport' Ale prokurator nim si nie przej-
muje. Zaledwie rzuca okiem na wypisane czarno na biam
wnioski i mwi zpogard:

_ Zadzwoni do niej i zapytam, czy jest gotowa przysic na
KorarL ze to, co fu napisaa, jest prawd.
A jednak czy prokurator - mwic chwil temu, e moim na-
pasfnikom grozi do czternastu lat wizienia - nie uzna mojej
wersji za mozliw?
Koniec przesfuchania.
Jak moge nie czu nienawici? odsyaj mnie na tydzie do
wizienia, by kontynuowa ledztwo.Napastnikw rwnie.
Trzeba zachowa Pozory. Siedem dni. Tyle warta jest moja krzyw-
da. Rzucaj mi to w twarz jak jamun.
Przed wfciem odwracam si do prokuratora i pytam , Paftzc
mu prosto w oczy'.
-
Gdzie jest ten islam, do ktrego si pan wci odwofuje?
Czy munilmanin nie powinien mie serca i wspczucia dla in-
nych ludzi?
Nie lko prokurator prowadzcy sPraw/ ale i konsulat nie
stara si imi na rk. }akby byli w zmowie. Cho zawiado-
miam przeoonych, kiedy tylko wniosam skarg, przedsta_
wicielk francuskiej placwki zobaczyam dopiero trzy dni po
aresztowaniu. obiecaa, e si wszystkim zajmie. Niestety, tra-
fiam na dwie osoby niekompetentne. Konsul nawet palcem nie
kiwn bez wicekonsula, i vice versa. Gdyby francuskie suby
dyplomatyczne dziaa cho troch energiczniej, z pewnoci
nie musiaabym siedzie w wizieniu. Iprzyczynnie s fu moje
marokaskie korzenie. Wielu pracownikw konsulafu pochodzi
z krajw arabskich. Wicekonsul jest Syryjczykiem. A ja myla-
am, e wzajemna Pomoc rodakw jest czym natura1nym...
Twierdzeni e konsulat nic nie robi, nie do koca jest praw-
dziwe. Naley odda sprawiedliwojego pracownikom, ktorzy
pofatygowali si nawet do mojego pokoju hotelowego by - jak
74
Y
mwi - zabra moje tzeczy' Aw veczywistoci ci dobrzy sama-
rytanie troskliwie pozbierali moje zlecenia handlowe, pochodz-
ce z dziau rozwoju gospodarczego w konsulacie, i inne doku-
menty z nadrukiem placwki. Zachowanie cokolwiek dziwne
i niestosowne. Dlaczego tak im zaleao,eby zatrze wszelkie
ladyi zaprzecza jakimkolwiek zwizkom czrym ich ze mn?
W tamm momencie podejrzewaam, e chodzi o jakie brudne
machlojki, co w rezultacie si potwierdzio. Dzisiaj nikt mi ju
nie wmwi, e urzdnicy nie dziaali w obronie wasnego intere-
su' Wkrtce szykowa si nowe nominacje. Historia mojego
gwatu moga narobi szumu. A szkoda by byo powicikarie-
r, by ratowa jakbiedn dziewczyn, ktra, Bogiem a ptawdq
sama wpakowaa si w kopoty.
Skoczyyby si dIa nich wygodne ycie i wakacje w socu.
Czyby wiatry zacz$y misprz71a?
Po trudnym tygodniu w wizieniu mam szczcie spotka no-
wego prokuratora, znacznie bardziej ludzkiego niz poprzedni,
ktrego nie bdzie przez miesic' Uwaznie przejrza raport z ob_
dukcji: wyda mu si sensowny. obraenia s bezdyskusyjne. Za
to kawaek papieru, na ktrym owego wieczora zapisaam nu-
mer rejestracyjny samochodu napastnikw, znikn z teczki.
Chyba te si rozpnw powietrzu. Najwyraniej moja sprawa
ma cowsplnego z magi. Lecz ten prokurator mi wierzy. Czuj
to w tonie jego gosu i po sposobie, w jaki tumaczy mi niezrozu-
miae dla mnie okrelenia prawne. Przesfuchuje sam, bez wiad-
kw, nie wywierajc adnej presji. Dobrze to na mnie dziaa; na-
reszcie widz, e s jeszcze ludzie, ktrzy porzdnie wykonuj
swj zawd.
Jego zachowanie nie zmienia si podczas nastpnej konfronta-
cji. Mam prawo si wypowiedzie i skwapliwie z tego korzy-
75
stam. Kiedy gwaciciele usifuj mi przerwa, ucisza ich. Werdykt:
potora miesica wizienia. DIa ludzi Zachodu kara jest miesz_
na. Lecz to kraj muzumaski i, jak si zdaje, nie mam powodu,
by si skary. Sam fakt e zostajuwizieni' jest swego rodzaju
uznaniem ich winy. A z drugiej strony - czy mog si cieszy? Te
czterdziecipi dni" ktre spedz4 za kratkami, nie naprawi wy-
rzdzonych mi krzywd. Powinnam zoyapela, by skazano
ich na dfuej. Ale nic nie jest pewne. No i ani finansowo, ani psy-
chicznie po prostu mnie na to nie sta.
Na razie zostaj zwolniona za kaucj _ punkt na moj korzy.
Ale musz nachmiast znale kogo,kto zechce ja zoy.Pto-
kurator ndzi, ebym zadzworia do konsulatu i poprosia, by
oni wpacili pienidze za moi wolno.Podczas kiedy gwaci-
ciele odwoeni s do wizieni udaje mi si poczy z konsu-
latem. Serce mi wali. Potrzebne papiery musz znale si w s-
dzie przed zamkniciem, czyli najpruej o cztemastej trzydzie-
ci.A jest ju trzynasta! Cudem udao si dostatczy dokumenty
na czas. W zamian za paszport - jeszcze nie zdaj sobie sprawy
ze skutkw tej transakcji - sekretarka z konsulafu wydaje mi list
gwarancyjny, ktry od razu ptzekazuj Prokulatorowi'
festem wolna!
Chyba nie trzeba tfumaczy, jaka jestem szczliwa!Lecz po-
skramiam swoje uczucia, bo mam jeszcze sporo do zaatwienia.
Musz powrci do aresztu z m styrrrrym dokumentem, pod-
stemplowa go odebra bielizn osobist potem pojecha do ko-
misariafu, w ktn.n skadaamskarge, i wzi stamtd kolejny
papiere umoliwiajry mi swobodne poruszanie si.
Tyle lk e chwilowo nie mog opucikraju - nie mam
paszporfu. Postpowanie nie jest jeszcze zamknite, musz wic
pozosta w Dubaju. |ak dfugo?
Bg jeden wie...
76
Nareszcie konsul chce mnie widzie... Nie mona powiedzie,
bv narzuca si ze swoja osob od kiedy powiadomiam
80 o mo-
iir kopotach. Nie wiem, czemu mnie wzywa, ale niezwocznie
udaj si na spotkanie. Chciaabym odebra moje zlecenia, ktre
teraz nie s mu do niczego potrzebne.
Konsul i jego zastpca stanowi par doniezwyk. Wice-
konsul jest olrn, wsatym czowieczkiem pod pidziesitk
z palcami pookmiod papierosw, ktre pali jednego za dr,u-
gim. Konsul jest nerwowy i chudy. Nie patrzy mi w oczy, nie od-
powiada na pytania; sztuk przeskakiwania z tematu na temat
doprowadzi do perfekcji. Nowe wcielenie Flipa i Flapa - lko
komicy z nich gorsi...
_ Znalazem u pani te dokumen. Skd je pantwzi$a?
Konsul wrogo wymachu;'e zleceniami, ktre by wrd papie-
rw zabranych z hotelu ptzez Ptacownikw ambasady, kiedy
byam w wizieu. Zlecenia te wydano mi w dziale rozwoju go-
spodarczego w Dubaju i konsul dobrze to wie. Udaje gfupiego,
eby mnie zastraszy. Niech je zatrzyma, jelipotrzebne mu s
do szczcia.od kiedy zacz$a si caa ta histori z dnia na dzie
ogarnia mnie coraz wiksze zmczenie. Wydarzenia mnie prze-
rastaj i czuje sie conzbatdziej ztezygnowana. Mam ju tylko je_
den cel, jedno marzenie: zobaczy syna i znalesi w kraju.
Cho moje nerwy zosta wystawione na cik prb, we-
wntrzny cichutki gosik nie przestaje mi powtarzai e to zwo|-
nienie za kaucj nie jest takim darem losu, o jakim mona by
myle.Bez paszporfu nie mog nic zrobi. Konsul zanie chce
mi go zwrci, cho drugi prokurator nawet tego nie da.
Wci pozostawiona jestem na pastw losu, znikd pomocne;'
doni. Musz radzi sobie sama. Zaczynam podejrzewa lokalne
wadze i konsulat o spise ktrego celem byoby zatrzymanie
mnie na miejscu, eby zobowiza do milczenia, gdy powrc
do Francji. Nie wydaje mi si to wcale absurdalne. Fakcznie:
wkrtce konsulat przekazuje mi wiadomo, podobno pochodz-
77
c od wadz Emiratw: Jeeli chc odzyska paszpor musz
podpisa dokument stwierdzajry, e nie zostaam zgwacona, e
byam wiadoma wszystkiego, e nie bd rozmawia z dzierti-
karzami...
Nawet nie ma o czym mwi.
Zataz zostan uznana za wariatk i wszystko pjdzie atw!
Konsul nie rozumie powodw mojej kategorycznej odmowy. Na WSPARCIE MEDIOW
wszelkie sposoby usifuje mnie przekona' Jak to... Czy tzeczy-
wiciejestem tak idiotk? Czy naprawd nie widz, e to naj-
prostszy sposb na odzyskanie papierw? Idiotka - mo ale nie
samobjczyni. Gdybpn podpisaa ten dokument to jakbpn pod-
pisaa na siebie wyrok mierci.Wadze Emiratw mia}yby do-
wdmej winyczamonabim. :

Kto wic moe mi zagwarantowa, ee wrc za kratki?

Samotna, oddalona od tyc ktrych kocham'.. To poczucie

wygnania jest nie do zniesienia. Jedyna moja nadzieja w matc
kttaprzez c ten czas dwoi si i troi, by wycip mnie z ta-
rapatw. Mj ojciec rwnie zna moje kopo ale jakonie
wiem, jak prosi go o wsparcie. Honor kobiety to dla muzuma-
nw draliwy tema! a honoru zostaam w pewien sposb pozba-
wiona. Nawet jeeli wina nie ley po mojej stroni takiego trud-
nego tematu nie mogabym swobodnie poruszy, w dodatku
z mczyzn ktry waciwiejest mi obcy' Poza wszystkim nie
batdzo mam na to ochot. Nie bytimy zbyt blisko, nie miaam
pottzeby zwietza si temu zimnemu, dalekiemu mi czowieko-
wi' ktry nigdy nic dla mnie nie zrobi. Nie byo adnego powo-
du, b}'m waniew nim szukaa oparcia. Zwaszcza e wstrzs-
na mn jego reakcja na wieo
m, co mnie spotkao' Zamiast
prbowa si ze mn skontaktowa zapytajedynie: ,,Dlaczego
do mnie nie zadzwonta?".
Za to matka wspiera mnie kadego dnia' Przeraona moj sy-
tuacj use znale francuskiego adwokat ktry mgby za-

79
j si moj spraw. Zadanie co najmniej trudne; w Brivea-Gail-
larde prawn specjalizujacy si w prawie midzynarodowym
nie czekaj na kadym rogu. Mama odwiedzia po kolei wszyst-
kie biura w miecie,a ttafia na mecenas Nathalie Clarissou,
ktta zgodza si przejrze moje dossier i w miar moliwoci
reprezentowa mnie przed sdem. Nie wydaje si to jednak takie
proste. W Emiratach reprezentowa strony mog4 jedynie adwo-
kaci majcy prakk na miejscu. Pani Clarissou z Brive niewiele
moe.Lecz tozpacz mojej matki jwztusza i obiecuje poruszy
niebo i ziemi.
W tym czasie, kiedy jeszcze przebywaam w areszcie, pani
Clarissou telefonicznie dowiedziaa si, gdzie mnie trzymaj4 i ja_
kie jest ustawodawstwo w kraju. Procedura okazaa si mao
skomplikowana. Nie sposb natomiast byo uzyska najmniej-
szych wyjanie dotyczrych obowizujcego praw nawet przez
Internet. Jedyna strona, ktra mogaby cotu wyjani, wkrtce
bdzie dostpna. Wkrtce...
Pani adwokat udao si zebra informacje, wedfug ktrych grozi
mi - w zalenociod rda - od roku do czterech lat wizienia.
W tych warunkach trudno cokolwiek powiedzie, poza jednym:
jestem w opaach.
Mama nie czeka z zaoonymi rkami na wyniki poszukiwa
pani adwokat. Zawiadamia naszych bliskictu na wszelki wypa-
dek.'' I sfusznie' ledna z moich przyjaciek z Limoges, wstrz-
nita niesprawiedliwoci jaka mnie dotkn twotzy komitet
wsparcia. Na wieo tym ogamia mnie wzruszenie. Co prawda
w Dubaju nikogo nie obchodzi moje nieszczcie - ale gdzie da_
leko, tysice kilometrw std, nieznani ludzie martwi si o mj
Ios i organizuj si, by ptz51mi z pomoc' A wic nie wszyscy
mnie opucili.
Mama dzwoni do mnie codziennie, a syn zawsze jest obecny
w moich mylach;mam adwokata i gruP ludzi gotowych do
dziaania. Nie wszystko jeszcze Stracone. Tym bardziej e zarw-
80
no komitet wsparci jak i mecenas Clarissou nie ptzepuszczaj
adnej okazji, by mwi o mojej sprawie, by j nagania'Wieci
o moim uwizieniu szybko si rozchodz i wreszcie trafiaj do
mediw.
SzczIiwy zbieg okolicznoci... W momencie, kiedy wychodz
z wizienia, dziennikarz France 3 Pays-de-Corrze wprowadza
si do mieszkania naprzeciwko mojego adwokata. C za traf!
Pani Clarissou zaraz powiadamia go o sprawie i dziennikarz go-
dzi si zrobi o mnie reporta. Rwnie inni dzierrnik arue zaczy-
naj si mn interesowa. Na razie tytko z prasy lokalnej, ale cier_
pliwoci!Pki moj sPraw zajmuje si jedynie prasa korezyjsk
nikomu to nie przeszkadza. Lecz kiedy artyku postanawia za-
mieci,,Libration", na redakcj zaczyna wywiera naciski quai
d'orsay-, usifujc zablokowa niewygodn publikacj. Ale s
jeszcze, dziki Bogu, odwani dziennikarz prawdziwi profesjo_
nalici.
Komitet wsparcia w Limoges i pani Clarissou w Brive, nie po_
bierajc adnego wynagrodzenia za swoj dziaalno chwaa
-
ich wielkodusznoci! - swj wolny czas powicaj na utrzymy-
wanie kontakfu z mediami. Chc by o mojej historii dowiedzia
si ca kraj. Moi bliscy we Francji uwaaj e jedynym ratun-
kiem dla mnie jest rozptanie afery w mediach.
Afera w mediach..' Mao powiedziane. Moja historia zatacza
cotaz szetsze krgi" przekracza granic dociera az do Kanady,
gdzie nawet ktotfumaczy stron intemetow na mj temat,
stworzon ptzez jakiegoFrancuza. Take w Wie1kiej Brytanii
i Maroku ukazuj si o mnie reportae. Wreszci kiedy spraw
* F'rancuskie
Ministerstwo sPraw zagranicznych. Jego siedziba mieci si na uliry
quai d'Orsay.
81
poruszya woska telewizja, wicekonsul Francji w Dubaju we-
zwa mnie, wyranie wzbutzony.
- Dzwonili do mnie z Woch, nawet tam ju wiedz!
A czego si spodziewa? e wobec bijcej w oczy niespra_
wiedliwoci,ktrej padam ofiar moi bliscy bd czeka, tak
jak on, z zaoonymi rkami? Szum w mediach by dla niego
oczywicie niewygodny. Nie byo w jego interesie, eby w go-
dzinach najwikszej ogldalnoci Poruszano w telewizji problem
mao chwalebnych poczyna francuskiego konsulatu w Dubaju.
Dla mnie za- to mid na zranione serce. Zaczynaam wierzy,
e czuwa nade mn ptzyjazna sia, ktra nie dopuszcza, by
o mnie zapomniano. Gdyby nie to, na dfugo utkwiabym w wi_
ziennych lochach.
Wkrtce potem do Emiratw ptzybywa dziennikarka ,,Le
Monde" Marion Van Renterghemiptzez pi dni prowadzi was-
ne dochodzenie. Wielu miejscowych kolegw dziwi si, e ta-
guje si tak daleko dla,,takiej drobnostki".'.
_ o co tyle szumu? Takich spraw mamy na pczkil
Marion Van Renterghem osdza rzeczywistoc Emiratw bar-
dzo surowo. Arku koczy sowami: ,,Io niezdecydowane mia-
sto, rozdarte midzy tradycj beduisk radykalizmem religij-
nym i nowoczesnociwci poszukuje wasnej tosamoci.
Kobiety, pozbawione punktu oparcia, milcz. Lecz sprawa Tourii
Tiouli, wbrew pozorom, nie przejdzie bez echa".
Dziki telefononr i faksom od matki jestem na bieco. Rzecz
jasna, czytam wszystkie artyku jakie ukazuj si o mnie we
francuskiej prasie. Nie pogtyamsi w rozpaczy, nie posun-
am do ostatecznoci, tylko dziki wiadomoci,e gdzie tam,
daleko od Dubaju, w wolnym wiecie, gdzie ludzie maj prawo
si wypowiedzie, odzywaj si gosy w mojej obronie.
Za to miejscowy konsul wciz odmawia mi pomocY. Iee|i
82
wieruy ludziom z konsulatu, nie ma w Dubaju zadnej organiza-
{i' do ktrej mogabym si zgosi. To dziwne... Podczas moich
poprzednich pobytw, jak mi si zdaje, sszaam o stowarzysze_
niu, ktre organizowao spotkanie {rancusko-arabskie na wito
zakoczenia postu. Dowiaduj si od obcokrajowcw o istnie-
niu UFE - Union des Franais lttranger-' Uprzedzaj mnie,
ze jest to organizacja raczej prawicowa. Poiityka mnie nie obcho-
dzi. Pena nadziei, umawiam si na spotkanie z wiceprzewod-
niczrym. Rozczarowanie przychodzi szybko. Mj rozmwca
przyjmuje chodno i obojtrie opowie o moich przejciach. Pro-
si mnie, ebym je opisaa, ograniczajc si do dwch stron. Naj_
wyraniej nie jestem fu mile widziana. }edyna Pomoc/ jak ten
pan ma mi do zaoferowania - to drobne sumy na jedzenie. ]est
dyrektorem hotelu, aIe najwyraniej nie zamierza zaproPono-
rr'ami pokoju. Daje mi Iko troch pienidzy. Kto powiedzia-
by: lepsze to ni nic. Z pewnoci.Nie prbuj szuka dziury
rv cm. Za niewielkie kwoty, ktre dostawaam z rnych t-
de, mogam odywia si przyzwoicie, i za to dzikuj dar-
czycom.
Jednake do Union des Franais i l'tranger zgosiamsi nie
po jamun, Iecz po wsparcie moralne. otrzymaam je tylko od
dwch czonkw tej organizacji. Mylprzede wszystkim o Pew-
nej kobieci ktra odwiedzaa mnie regularniei zabietala czasa-
mi na spacer brzegiem morza. Znaam troch jej ma, dentyst;
poznaam go, kiedy staraam si uzyska pozwolenie na otwarcie
praktyki protetyka.
Pewnego dnia kobieta ta daa mi do zrozumienia, e drobne
sumy, ktre otrzymywaam od UFE, bd mi odebrane. Podobno
koczyy si pienidze. Wyjanienie wydawao mi si dziwne.
Kiedy telefonicznie zapytaam o to Przewodniczcego, odpowie-
*
Zwizek Francuzw naObczynie
83
dzia po prostu, e organizaga nie moe dfuej popiera mojej
sprawy.
-
Czy mogabym wiedzie, dlaczego?
-
otrzymalimy informacje o pani poczynaniach podczas po_
przednich pobytw.
}akie informacje? Ale od niego wicej szczegow nie uzys_
kam. Pniej si dowiedziaam, w konsulacie nie podobao si,
e UFE wzio me pod swoje skrzyda. Francuskie przedstawi-
cielstwo zadbao wic, by organizacja poznaa ,,ptawdziwe" zaj-
cia swojej protegowanej: Touria Tiouli w rzeczywistoci jest po
prosfu prostyfutk. Konsulat ma na to dowody. W rezultacie nie
miaam ju czego szukaw UFE.
Na moje szczae dowiedziaa si o mnie ADFE - Association
dmocratique des Franais ir lttranger-' Wiecio mojej sprawie
podawali sobie z ust do ust imigranci z Francji. Chcc przyjmi
z Pomoc zastpczyni przewodniczcego tej organizacji udaa
si do konsulatu, by poprosi o numer mojego telefonu. Zdobya
go nie bez kopotw. Pracowniry byli dla niej podobno wyjtko-
wo nieuprzejmi, i to do tego stopnia, e nie odpowiadali na jej
pytania. Nalegaa tak dfugo a wreszcie uzyskaa mj numer,
moga wic do mnie zadzwonii umwi si na spotkanie.
Pierwsza rozmowa dodaa mi ofuchy. Szybko nawizamy
kontakt. od razu te poczuam, e sympatia pani wiceprzewod-
nlczcejjest szczera. Moja historia dotyka j i wzftrsza. Organiza-
a, zbraku rodkw finansowyc nie moe zapewni mi regu-
lamej pomory. Ale jej czonkowie maj do zaoferowania ciepo
i serdeczno' Bior! Wanieto jest mi Potrzebne. Mc z kim
pogadai mie przy sobie ludzi, ktrzy mnie nie sdz lecz goto-
wi s po prosfu towarzyszy mi w moich smutkach i zwie-
niach - to skarb nie do przecenienia.
Kiedy w konsulacie dowiaduj si, e ADFE organizuje wie_
' Demokratyczne Stowarzyszenie Francuzw na obczynie.
84
czorek, na ktrym bdzie zbiera dla mnie pienidz reakcja jest
natychmiastowa. Przewodniczcy stowatzyszenia zostaje wezwa-
ny do biura przedstawicielstwa Francji; konsul nakazuje mu od-
woa ca imprez. Lecz otgantzacja nie ulega takiej presji. Jej
kierownictwo mnie zna i wi e jestem niewinna.
- Nie nasz rzecz jest sdzi. Wiemy, e jeste Francuzk
i masz kopo zatem naszym obowizkiem jest ci wspiera
-
powiedzieli mi, po odmowie sperienia da konsula.
Wieczorek, wskutek naciskw konsulatu na francuskich imi-
grantw, nie przycign tfumw. W porwnaniu z interesami
handlowymi moja osoba niewiele znaczy. Lecz mimo to przyby-
wa okoo czterdziestu osb, by mnie wspomc. Efekty: dwa ty-
sice dirhamw, czyli szesetdziesi euro; w caocizostan
one przekazane hotelowi, w ktrym mieszkam' Przy okazji jaq
ludzie mi proponuj ebym u nich zamieszkaa. Nie mog jed_
nak opucihotelt1 dopki nie ureguluj caego rachunku. Za-
tzdca zgodzi si, bym mieszkaa na kredy pod warunkiem, e
bd sfacaa nalenoprzy kadej moliwej okazji. Nie majc
adnych dochodw, mogam tylko patrze, jak mj dfug ronie
w zastraszajqrm tempie.
Co by si ze mn stao, gdyby nie pomoc ADFE? Moja matka
i pani adwokat porusz we Francji niebo i ziemi, eby ptzy-
spieszy bieg spraw, ale by tak daleko ode mnie... Kiedy samot-
nobardzo mi aya, kiedy konsulat szczeglnie mi dokucza!,
zawsze mogam szuka wsparcia u czonkw tej organacji.
- Dostanie pani co najmniej dwa, trzy lata - powtarzah przy
kadej mojej wizycie w konsulacie pracowniry tej placwki, po-
dobno przeznaczonej do pomagania takim jak ja.
Kiedy po ruz pierwszy w konsulacie usyszaamte sowa, za-
dzwoniam zp.aczem do matki. Dwa, trzy lata w wizieniu, bez
moliwocizobaczenia dziecka?! Robio mi si sabo. Co takiego
85
strasznego zroblam? Czym zawiniam? Wniesieniem skargi? czona, e zaczam myleo samobistwie. Chciaam wyskoczy
oskareniem o gwat? przez okno. Z sidmego pitra musiaoby mi si uda. Pewnego
Wicekonsul nie przestawa dawa mi do zrozumienia, e pr- dnia zadzwoniam do matki" by jej powiedzie, e nie mam s
dzej czy pniej wylduje w wiziennej celi. dalej walczy.
- Nawet jeeli wniesiemy o uaskawienie, to i tak pani po- _ Przebacz mi, mamo, odchodz...
sadz_ przekonywa. Ale kiedy ju miaam skoczy pomylaamo synku, ktrego
Pozbawiona moliwociv,r51azdu, mogam jedynie czeka. Gdy- tak dawno nie widziaam. oprzytomniaam; przecie on nie jest
bym przynajmniej w m czasie miaa prawo do prary... Mog- tu niczemu winny i moje cierpienia nie daja mi prawa czyni
abym znowu zwroci si do moich przyjaci. Moe umieliby mi z niego sieroty. Wciz jednak miota mn przeciwstawne uczu-
pomc w znalezieniu zatrudnienia? Niewane jakiego. Byte jakie cia: od pustki i kompletnej rezygnai do skrajnej agresji, kiedy
zajcie pomogoby mi odwrci myliod kopotw, a take y zdolna bym bya kogozamordowa.
godnie, bez koniecznoci zebrania. Ale mogabym zatrudni si Moi nowi przyjaciele robili wszystko, eby nie pozostawia
jedynie na czarno. Nikomu na tym nte zaley, m bardziej mnie. mnie samej. Wiceprzewodniczca ADFE przychodzia do mnie
Mwi e jestem ledzona, a mj telefon na podsfuchu. Czy to codziennie o sidmej rano, przed Prac na kaw. Wpadaa po-
prawda? Wciz o tym ssz, wic w kocu zaczynam w to wie- nownie pnym popofudniem' Czonkini UFE, ona dentys
rzy. Miewam ptzywidzenia. Boj si wszystkiego. Najlejszy cigle mnie odwiedzaa i pomagaa, jak moga: za kadym ra-
gest przelokre spojrzenie wydaj mi si podejrzane. Cikie prze- zem, kiedy robla zakupy, przynosia mi codo jedzenia.
ycia, ktre st si moim udziaem, wpdzaj mnie powoli Dobrzy ludzie starali si przyjmi z pomoc ' PytaIi, cze-
w paranoj. Jak w tych warunkach mam odnalespokj? Mam go potrzebuj. Kierowniczka dziau sprzeday w hotelu, z po-
koty ze snem/ a kiedy, wycieczonej bezsennymi nocami, udaje chodzenia Syryjka, nieustannie mi powtarzaa, usiujc doda
mi si zasni drcz mnie koszmary. Znowu ledzmnie moi otuchy:
przeladowcy. S wszdzie... Wszdzie! eby nle popaw obd, - Musisz si stara odzyska paszPort. Ci w konsulacie nie
przesiaduje godzinami blisko recepcji w hotelu, bez ruchu; cze- maj prawa trzyma ci tu w nieskoczono.
kam. Na co? Sama nie wiem.
Najpierw zajmowaam pokj na pierwszym pittze, Iecz w-
obrania podsuwaa mi bez ustanku obraz mczyzn wspina- Nadszed dzie, w ktrym poczuam si ju tak rozbita psy-
jcych si na balkory by wtargn do pokoju. Sszaam ich gosy. chicznie, e zgodz*am si na rozmow z psychologiem, pani
Traciam rozum. Dzwoniam do matki, ktzyczcw sfuchawk, e Sylvie de Barnier, polecon mi przez czonka UFE. Pani Sylvie
napastniry zataz ptzyjda, eby mnie zabi' Za kadym tazem, nauczya mnie kontrolowa oddech. To niesamowite, do jakiego
kiedy spotykaam kogo w tradyryjnym arabskim stroju, dosta- stopnia panowanie nad oddechem moe pomc. Leczbyam zbyt
waam drgawek. Widzc mnie w cigm stanie paniki, poczciwy saba, by kilka spotka mogo postawi mnie na nogi. Podupa-
wacicielhotelu postanowi przeniemnie na ostatnie pitro, daam na zdrowiu. Nie mwic ju o mojej chorobie' ktra wci
bym moga poczu si pewniej. Byam tak ptzeraona i ztozpa- dar'aami si we znaki, a z ktot nie umiaam walczyc. rodki

86 87
przeciwzaPane, ktrych uywaam we Francjl s w Dubaju za-
kazane. Iedyny sposb, by je zdoby, to przesanie ich w walizce
dyplomatycznej z francuskiego Ministerstwa Spraw Zagraricz-
nych, co musieliby zaatwi w Paryu moi blisry. operacja zbyt
skomplikowana i zbyt ryzykowna. Postanowiam poprzesta na
innych lekactu mniej skutecznych.
Pewnego drua ytak bardzo mi spuchy, e nie mogam po-
ruszy ani rk ani nog. Sylvie de Bamier w panice zadzwot-la
do konsulatu.
-Bagam wa zrbcie co,ona umiera!
Pracowniry konsulatu przysali |ekarza, ktry dowiedziawszy
sig e UFE odmwio mi pomory, pod koniec wizy wsun mi
do rki kopert i yczy odwagi. Ledwo wyszam z gabine
a ju ktozadzwonl,by zapyta o mj stan zdrowia. Lecz lekarz
by czowiekiem honoru i odmwi zdradzenia tajemniry zawo-
dowej. Najwyraniej konsulat nie pozostawia nic przypadko-
wi... |ak omiomica dookoa rozpociera macki, usifujc kontro-
lowa wszystkie dziedziny mojego ycia.
Spotkania z Sylvie de Barnier zaowocowa sprawozdaniem,
znakomicie pokazujrym, w jak fatalnym stanie si podwczas
znajdowaam: ,,Nasze pierwsze spotkanie miao miejsce w ra-
mach pomory psychologicznej z ramienia Union des Franais
A lttranger 28 listopada 2002 roku' Touria bya bardzo przygn-
bion tracia wiar we wasne s, czua si opuszczona. Prowa_
dzio to do zaburze snrr, sennych koszmarw lub bezsennoci.
Zaproponowaam jej terapi Poznawczfu by skonfrontowa j4
z faktami i pomc powrci do rzeczywistoci' Kolejnym etaPem
bya praca z ciaem, kontrola oddechu opanowywanie emocji'
Ten rodzaj terapii by intensywny i okaza si skuteczny: polep-
szyo si jej samopoczucie i wzrosa ch do ycia. Drugie spo-
tkanie miao miejsce 5 grudnia. Touria bya spokojniejsza, prbo-
waa samodzielnie stosowa wiczenia oddechowe; w efekcie
lepiej spaa. Terapia poznawcza pomoga jej przy1 do wiado-
88
mocifak| eznaLaza si w okrelonei s'/fuacrip_m:
nienie jej zmiany. Touria jest osob niezr,wkle --il_ i[ru.
to nadwraliwjest bardzo mocno prz-ywizaa & di i an
Nasze trzecie spotkanie odbyo si 20 grudnia tsi ry-:pr-
na jest wci batdzo trudna, lecz Touria nie nri o6m_
Zrozumiaa, jak wane jest dla niej skupienie n rhrr
wntrz wzmocnienie psychiki, niepoddawanie i tcdru
lkom: przed powrotem do wizienia, przed pogl$lE-r
choroby, przed osamotnieniem etc.Dzi, po trzedr aodtturlr
spotkania ktre odbymyod 20 grudni Touria rtnj& do
rwnowagi psychicznej' Mimo to jednak syfuacia Tqrrn rndc
jest niepokojca i obawiam si, ena duszmetrola z m--
k a przede wszystkim z synem, doprowadzi do powano
stresu zagraajcego jej zdrowiu psychicznemu, ju i tak nad-
szarpnitemu chorob geneczn i cierpieniem moralnynr- Po_
wiadomiam o sprawie konsulat odrcznym listem, wysanym
Poczt i faksem w grudniu 2002 roku. Obecnie zarwno moia
wiadomozawodow kobieca solidamoi lojalno narodo-
w jak i czysta sympatia dla Tourii motywuj mnie do dalszego
wiadczeniajej pomocy, tak jak od pocztku nieodpatnie, w ra-
mach moich moliwocizawodowych".
Mwi si, e czas leczy najgbsze rany. Lecz czekajc na t
upragnion chwiI_ czy mog nie cierpie?
Na szczcie we Francji take o mnie pamitaj. Dzierurikarze
wci si mn interesuj. Nagwek w ,,Libration": ,,Touria
Tiouli, zgwacona i oskarona w Dubaju''. Dzierrnik przypomina
inne drama takie jak historia Sarah Balabagarr' sucejz Fili-
p skazanej na mierw 1995 roku za to, e zabLa swego Praco-
dawc, ktry prbowa j zgwaci, czy sptawa chrzecijanina
z Libanu, zasdzonego na rok cikiego wizienia i ttzydzieci
dziewi batw za polubienie muzumanki z Emiratw. ,,Le Fi-
89
 garo" Pisze o,,gehennie Francuz przetrzymywanej
w Dubaju,'. bie radzi, z Pomoc mojej rodziny z Francji. Biedna mama w-
,,Le Plerin Magazine" mwi o ,,koszmatzeToui,,, a,,Dp6che,,:
nie nie ma moliwocizdobycia takiej sumy' Finanrcwv cir
,,Zgwacona w Dubaj zagtoonawizieniem za gldzostwo,, .
obrony bierze na siebie mj komitet wsparcia; ponadto nie prze.
Chtnie wyrzekabym si swoich .piciu minut sawy,,, lecz
staje zasypywa konsulafu wiadectwami osb, ktre mnie zrra-
c ten rozgos wiadczy o tym, e o mnie nie zapomniano.
j i mog potwierdzi, e si odpowiednio prowadz. Moja ad-
wokat z Brive z anielsk cierpliwoci usifuje wyjanisPraw
z wicekonsulem, lecz na prno - urzdnik pozostaje gfuchy na
Tak wic we Francji sPlawa
Posuwa si naprzd. Tymczasem 1'ej argumen. Wci jestem obiektem atakw, usluj mnie za-
w Dubaju konsulat nadal hamuje rczwjwyd,arzei stawia
mnie sttaszy, cigle musz wysfuchiwa zabjczy chdla mnie,,rad,,:
w syfuacji nie do przyjcia. Majnowy wietny pomys: chc e-
bym zmienia miejscowego adwokata. To prawda, e dochcza-
- Pani uczynni doradcy sami nic nie ryzykuj' Prosz na nich
uwaa.I niech pani powstrzyma Pras to pani nie pomaga!
sowy, mimo swego przekonaria, i wszystko zaatwt, nie
okaza
-
szaa pani o m Francuzie, ktremu grozio szemiesiry, a do-
si jak na razie zabatdzo uyteczny. Zapevni&mni e zostan
sta trzy lata - dziki mediom!
oskarona nie o pozamaeskie kontak seksualn lecz jedynie
Zaczyna ogarnia mnie zwienie. A jelito prawda? Gra to-
o spoywanie alkoholu. Nawet w kraju muzumaskim jest to cnJ si o wysok stawk. Jeeli ten ca szum woko mojej osoby
wystpek znacznie mniej powany. Twierdzi rwnie, e wi-
dodatkowo skomplikuje syfuacj? Nie wiem ju, co o m my-
dzia si z prokuratorem, a to byo kamstwo.
le. Wci zmieniam zdanie' odnosz wraeni e lrl ma te&
Pracownicy konsulatu przedstawili mi list wspracujcych
kto ostatni prbowa przekona mnie do czego.
z nimi adwokatw, szczeglnie polecajc mecenasa ego
ljut-
laha al-Szamsiego; to on waniebroni dziewczyny sdzonej
za
zabicie swego pracodawry ktry usiowa j4 zgwaci.Wiem ,do-
Pewnego dnia prosz wic pani Clarissou i komitet wsparci
's mn manipulowa, lecz nie mam s si broni.
brze, e
by przestali informowa pras. Szybko iednak sobie uwiada-
A w kocu moe ten czowiek pohafi mi pomc? Kto wie?
miam, e popetriam bd - ten zwrot w syfuacji nie zmieni ani
Cho nasze pierwsze spotkanie byo raczej krtki nowy ad-
na jot postawy pracownikw konsulatu. Wtedy waniedzien-
wokat robi na mnie dobre wraenie.
nikarz France 2 proponuje mi reporta. Znakomita okazj by po-
- Potrzebuj streszczeni takiego na dziesi minut powie-
- nownie oyvn sPraw. Pokae rozmawiajcemu ze mn dzien-
dzia. - la ze swojej strony zobacz, co si da zrobi.
nikarzowi stare zlecenia - nowe zabtalt ci z konsulafu - ktre
Po pierwszej rozmowie
Przez nastPny tydzie nie mam od zostaj sfilmowane w duym zb|teruu. Wywiad czarno na bia-
niego adnych wieci.Mog telefonowa do wo nie sposb
go m wykazuje absurdalnooskare. Liczyam na silny efekt,
zasta. Za to jego sekretarka wydzwania do mnie
codziennie jaki musiaby wywoa ten reporta we Francji, ale emisj
rano/ Proszc/ bym jak najszybciej dostarczya do biura
nalene wstrzymano. Na rozkaz Ministerstwa Spraw ZagranicznydU jak
wynagrodzenie: pi tysiry dirhamw, czyli okoo piciuset
euro. si zdaje.
Nie mam takich pienidzy! Konsulat umywa rce: sama
mam so- Urzdniry ministerstw pytani o mtie przez dziennikarzy,
90
91
oznajmiai za Porednictwemrzecznika Prasowego:,,lu batdzo
duzo zrobilimy dla pani Tourii Tiouli i nadal robimy. Nie naley
zapomina, e na cm wieciewielu Francuzw ma kopoty. }edyn osob ktra naprawd moe pchn sPrawy do przo-
Niektrzy s w znacznie gorszym pooeniu.Pani Touria Tiouli du, jest mj adwokat. Czy moe raczej adwokat konsulafu... }ak-
mieszka w hotelu moe swobodnie porusza si po cm Duba- by przez przypadek jego biuro znajduje si w tym samym bu-
ju. Nie chc powiedzie, e jej sytuacja jest atwa; mam na my- dynku co siedziba konsulafu. Dzieli ich tylko jedno pitro.
li jedynie to, e ptcz tego, i nie moe opuci emiratu, jej Mecenas Szamsi szczyci si, e pracuje take dla ambasady Sta-
warunki ycia s znone.Zdumiewaj mnie opinie, e jakoby nw Zjednoczonych. Wobec jego kariery moja skromna osoba
za mao zrobilimyw tej sprawie. Tymczasem odwrotnie - niewiele znaczy. }estem tylko pionkiemw gtzel ktrprowadzi.
dziaalimybardzo aktywnie. lu w tydzie po aresztowaniu Iak si zdaje, mecenas Szamsi Ptzyjf taktyk konsulatu. Za-
pani Tiouli nasz konsulat uzyska dla niej zwolnienie za kaucjfu wsze, kiedy si chc z nim spotka, jest zajty. Na moje wiado_
co nie byo wcale proste, biorc pod uwag dubajskie prawo mocinie odpowiada. Mog si spotka z nim jedynie w obecno-
i cice na niej oskarenia, a take okolicznoci caej sprawy. cikonsul nigdy w cztery oczy. Czasem azystojmi w oczach.
Wielokrotnie interweniowalimy na najwyszym szczeblu za W tej atmosferuebezwadu wyparowuj4 ze mnie te marne resztki
porednictwem pani Alliot-Marie (minister obrony) i pana Mu- energii, jakie jeszcze mi pozost Mam tego do!Lecz zaka-
selier (sekretarz stanu do spraw midzynarodowych). Chcia- dym razem, gdy prbuj dziaa na wasn rk, bm w lepy
bym usysze, jakie inne kraje robi le dla swoich obywateli' zauek. Na przykad wtedy, kiedy, ztozpaczona sytuacj zdecy-
Dodam jeszcze, e wbrew niektrym pogoskom nigdy midzy dowaam si uda po porad do prawnik ktry przedstawi mi
pani Touri Tiouli a konsulatem Francji w Dubaju nie zawiza spis adwokatw niezwizanych z konsulatem. Udaam si do
si stosunek pracy". jednego z nich. I wszystko zaczo si na pozr dobrze ukada.
adnego stosunku pracy midzy mn a konsulatem? Co za Zadzwonrt do sdu, poda numer sPrawy i dowiedzia si, e nie
bezczelnol |ak w ogle mitak mwi ptzecie mam dowody podtrzymywano Przeciw mnie adnego oskarenia|. Mj Pasz-
w rku! Czemu tak uporczywie zaprzeczaj? Czysta zoliwo, port czeka na mnie' Lecz mj nowy adwokat, po odoeniusfu-
ktra tylko pogbia moj depresj. Kt by uwietzy? Czy to ja chawki, spyta, czy ktojuz prowadzi moj spraw.
trac rozum? _ Tak, mecenas Szamsi - odparam ufnie.
}edyne, co od wadz francuskich uzyskaa pani Clarissou, to - Bardzo mi przykro, ale jestem zmuszony skontaktowa si
czcze zaPewnieni e zajmuj si spraw. Pni dowiedziaa z nim. To kolega, rozumie pani. Nie mog przej tej sprawy bez
si od dziennikarzy, e ministerstwo, rozdranione kampani jego wiedzy.
prasow chciao unikn publicznych atakw. A pewna Francuz- Zacz$amtraci ufno.
ka mieszkajca w Dubaju wyjaniami, e powodem dziwnego Nazajutrz zadzwont do mnie ze z!'wieci.oskarenia by
zachowania rzdu francuskiego s jakie traktaty handlowe mi- a jake! Po prostu nastpia pomyka...
dzy Francj4 a Emiratami.
Czyme jest gwat wobec racji politycznych i strategicznych?

92 93
 Takie zwroty syfuacji wyczerpywa mnie psychicznie' Jakbym
wczeniej nie miaa dokopotw, dzimusz radzi sobie jesz- 5lbokiej trosce: ,,Jako kobieta i czonek parlamenfu rePrezen-
cze z kolejnym adwokatem, rwnie nieruchawym jak poprzedni.
Jedynym moim ratunkiem jest wyjanienie sPrawy w konsulacie.
Sylvie de Bamier mnie nauczya, jak rozadowywa stres, kontro-
lujc odde jak si zachowywa, by zosta wysfuchanym. Do
tej pory przyjmowaam wszystko potulnie. T}rm razem Postano-
wiam by twarda.
- Mecenas Szamsi pracuje nie dla mnie, lecz dla was. Takie jest
moje zdanie. Nie zamierzam wicej mu paci. Tak czy inaczej
rozmawiaam ju z mecenasem |acques'em Vergsem...
Mecenas Jacques Vergs'.. Adwokat przegranych spraw. Ad-
woka ktry nie boi si powiedzie, co myli. Nie zdyam si roztacza nad zamieszkujcymi poza jego granicami obywatela-
z nim jeszcze skontaktowa, ale rzuciam to nazwisko, eby vy-
wrze wraenie na moim rozmwcy. Wicekonsul zblad, wra-
nie zaniepokojony.
- Pani mi grozl?
Punkt dla mnie. Lecz dfugo nie cieszyam si zwycistwem'
okazuje si, e mecenas Vergs jest strasznie zajty, nie ma cza-
su mn si zaj. W niezwykle serdecznym faksie, ktry wysy-
a do mojej matki, poleca swego kolege, praktykujcego w Du_
baju, ktry chtnie przejmie moj spraw. Ale po spotkaniu
z nim decyduj si go nie angaowa. Musiaabym po raz kolej-
ny opowiada o napastnikach, wdawa si w szczeg perype-
tii z konsulatem. Nie czuje sie na siach, by wszystko zaczyna
od nowa.
Cho mecenas Vergs nie moe mi pomc, we Francji do akcji
wkraczaj nowe osoby. W styczniu 2003 roku Monique Cerisier
Ben Guiga, senator reprezentujca interesy Francuzw zamiesz-
kaych poza granicami, wystosowaa list otwar do Dominique
94
de Villepir; ministra spraw zagranicznyc by da wyraz swej
tujry Francuzw zamieszkach za gtanic, odnosz wraenie,
epant Tiouli znajduje si w niebezpieczestwie, poniewa staa
si ofiar uprzedze cirych na kobietach, ktre dowiadczyy
Przemocy seksualnej. Jak to si czsto zdarza, uwaa si, e to
ofiara sprowokowaa napastnikw; sPrawry gwatu nie s obci-
arri win za swj czyn. oskarenie pani Tiouli za utrzymywanie
pozamaeskich stosunkw seksualnych jest tego dramacz-
nym przykadem. Dlatego Postanowiam da wyraz uczuciom
moich rodakw, ktrych reprezenfuj, uczuciom ludzi wrali-
wych na obron praw czowieka i opiek, jak pastwo powinno
mi Francji. Licz na Pana wsprac, tak by wszystkie moliwe
todki nacisku w drodze dyplomacznej zosta zastosowane,
i pani Tiouli odzyskaa wolno.Pozostaj do Pana dyspozycji
w zakresie wszelkich moliwych dziaa bdrych wyrazem so-
lidamoci z pani Touri Tiouli. Prosz przy1 wyrazy mojego
rajszczer szego sz acunku".
Naciski na Dominique de Villepin wywieraj take Fdration
Intemationale des ligues des droits de l'homme* oraz Ligue des
droit de l'homme**: ,,FIDH i LDH wzywajwadze francuskie do
zapewnienia pani Tourii Tiouli opieki dyplomatycznej i prawnej.
Wzywamy wadze francuskie do wywarcia nacisku na wadze
Dubaju, by, po pierwsz zniesiono ograniczenia poruszania, ja-
kim podlega pani Touria Tiouli' po drugi by sprowadzono j do
Francji. Prosimy ake,by wadze wzi$y na siebie kosz pobytu
pani Tiouli w Dubaju, a take honoraria jej prawnikw. Domaga-
my si ponadto, by wadze francuskie zadb o nagonienie
sPrawy pani Tiouli i postawienie sprawcw gwafu przed sdem.
* Mida7narodowa Federacia Lig Praw Czowieka.
' Liga Praw Czowieka'
95
Wreszcie prosimy, by wadze francuskie podstaw swoich sto-
sunkw z Emiratami uczyniy dbaoo Prawa czowieka, twar- ze spotkania z rodzinwztusza mnie do ez. Tak dfugo bvlimr'
do stajc w obronie idei wyraonych w Deklaracji Praw Czowie-
ka i Obywatela oraz Konwencji w Sprawie Likwidacii Wszelkich
Form Dyskryminacji wobec Kobiet, przypominajcej, ze: "dys-
kryminacja kobiet narusza zasady rr'nocipraw i Poszanowa-
a godnoci ludzkiej". Wierzymy gboko, e zrobi Pary co w je-
go mocy, by doprowadzi do jak na1szybszego powrotu pani
Tou Tiouli do Francji".
W * samym okresie, w styczniu 2003 roku, rozpoczyna si
w Dubaju festiwal, ktrego gwiazd jest francuski zespo jaz-
zowy Urban Sax. Siedemdziesiciu muzykw odwiedza mnie,
przynosi czekolad, francuskie sery i troch pienidzy. Nie cho-
dzi tu lko o pomoc finansow i akocie. Sam gest tych niezna-
nych mi ludzi oywia we mnie iskierk nadziei. Stanowi zywy
dowd, e o mnie nie zapomniano, e s na wiecie ludzie wiel-
kiego serca, gotowi walczy o moj wolno.
Pod petycj w mojej sprawie podpisao si okoo sica osb,
w tym czterdziesfu piciu europejskich deputowanych. Pisali do
mnie obry \udzie za porednictwem konsulatu i komitefu wsPar-
cia. Kto ptzysami nawet paczk z apaszk czekoladkami i li-
stem, w ktrym pyta: ,,Co robi w Pani sprawie konsul francuski
itzd?".
Wierz gboko, e ktrego dnia ich dobro zostanie rvyna-
grodzona.
Wydaje si, e z los odwraca si ode mnie. Otrzymuje ko-
lejn wspania wiadomo:wkrtce bd moga uciskasyna mnie za idiotk czy usiowali wrobi? W konsulacie wiedzieli,
i matk. Zdatzy si cud. Dziesitego scznia 2003 roku do Du-
baju razem z nimi przybywa pani Clarissou na pierwsz tozpra-
w - posiedzenie trybunafu, majce na celu przedstawienie do-
96
wodw z dokumentw - ktra ma si odby za dwa dni. Rado
rozdzieleni! Kierownik hote|u zgadza si wstawi do mojego po'
koju dwa kbymy nie musieli si rozstawa. Pi dni a
tak szybko! Za szybko...
Bdc na miejscu, moja adwokat moze nareszcie osobicie spo-
tka si z konsulem i wyjaniSPraw moich zlecerl' ktre, cho
nie bez kopotw, udaje jej si w kocu odzyska. Dokumenty
schowane s w sejfie ukrym za wielk szaf. Czy tak si wy-
straszyli pani Clarissou? Czy temoe uwiadomili sobie, e na
twardym dysku mojego paryskiego komputera musz by jesz'
cze wszystkie maile, jakie otrzymywaam w okresie, gdy pra-
cowaam dla dziafu rozwoju ekonomicznego? Konsul dostaje
biaej gorczki, kiedy si dowiaduje, e w artykule zamiesz-
czonym w ,,Le Figaro" wspomniano o wydaniu moich zlece.
By to dowd, e wbrew zapewnieniom konsulafu on mia je
u siebie.
Ze zleceniami" ktre teraz czatno na biam wykazuj jaki
by cel moich pobytw w Dubaju, biegn do mecenasa Szam-
siego:
- Niech Panpopatrzy, mecenasie, moe pan teraz jasno wyka-
za, co robiam w Dubaju! Nareszcie ludzie zrozumiej i zacz-
n inaczej mnie ocenia.
- Ni e, nie ma po co! _ odpowiada nerwowo.
W pierwszej chwili nie dociera do mnie ta dziwna odpo-
wied. Jestem taka szczliwa,e odzyskaam to, co do mnie na-
ley, czuj tak ulg! Nawet mi przez mylnie ptzeszo, gdy od-
dawaam mu te dokumenty - ktrych, jak si zdaje, pottze-
bowa - e odnajd je pniej w szufladzie wicekonsula. Mieli
e swoim zachowaniem tylko wpdzaj mnie w cotaz gotszy
stan psychiczny. atwo byo si zorientowa, w jakiej byam for-
mie, od kiedy zacza si ta przeklta historia: na skraju wytrzy-
97
maocinerwowej. Stosowali wobec mnie takk kija i mar- ni si, i to batdzo, sposobem podejcia do Tec:
'ara.-r -
: ia-
chewki. Usiowali mnie zaama. Chcieli, ebym si w kocu na - stosowanym prawem.
poddaa. Po rozprawie mecenas Szamsi prosi nas o prczl]rffilr* fu $aL:.eE.
}a miaabym si podda? Nigdy w yciu! gdy prokurator generalny chciaby si z narn: !Jrgr': _,arr 5
zdaje, chce doprowadzi do ugody. Czekamr_ ;'r" EI-ltur"r :1o
czym si dowiadujemy, e jednak nie bdzie mry s{ i ].ilml il!
W przeddzien rozptawy pani Clarissou spotyka si z panem tka' o m fakcie dowiaduje si ocz1.wicie rr-rru.- rEffi :.:e
Szamsim, z ktrym byam umwiona, jak zwykl.e w konsulacie. moze darowa sobie uwagi:
Tego dnia w kocu udaje si nam dfuzej porozmawia. Adwokat - A wie pani, dlaczego prokurator odr'odaro|:iE!l*: }: }d_
nareszcie zgadza si udzieli mi informacji o mojej sprawie' Ni- no byo dziennikarzy!
gdy nie stawaam przed sdem i chciaam, zeby mi wfaniono Trele_more1e... Tak naprawd po naszr:rt rl_r-sa]:' ;]r-E"oI
przebieg takiej rozprawy. okazuje si, e mam dwie drogi do sam poprosi do swego gabinetu francuskich d-ael-r-rlr.m:r rc
wyboru: prosi o wyrozumiaolub uparcie podtrzymywa mo- chyba obecnoprasy nie przeszkadzaa mu ta}' la:sln "" itiias_
j wersj wydarze. Pierwsza moliwowcale mi si nie podo- ni im spokojnie przewidywany rozwj spra!\:r-' 7:-;ljg:it ez ze
ba. Moja sytuaqa i tak nie jest atwa. Nie mam zamiaru paLi za oskarenie zostanie wniesione tylko dla formairrsc : :J@.lFE-a:.
sob mostw, pakowa si w sytuacj bez odwrotu. dopodobniej nie wrc do wizienia. Usiolvd u-*ri*c:ffio*e-
Pierwsza tozPtawato czysta formalno:sprawdzenie tosamo- Lecz nie powstrzyma si od zaczepek:
cimojej i napasbrikw, sformuowanie akfu oskarenia, przesu- - Panu si wydaje, e gdzie pan jest?
chanie napastnikw. Na pytanie, czy zgadzajsi z przedstawion - Sfucham? _ zdziwl si zagadni.
wersj wydarze _ pada odpowied Ptzeczca. I tyle. Wszystko - Takich sPraw mamy futaj setki. Nie ma PoFelT :rLnlc z :r-
ttwao z zegarkiem w rku pi minut. Jak ju mwiam, repre- wid.
zentowa klienta przed sdem mog tylko miejscowi adwokaci. Kobiecie pozbawionej wszelkich praw odmal- qe *iry 7ra_
Pani mecenas Clarissou musi wic zadowoli si rol obserwato- wa wniesienia skargi, jelipada ofiar gr'atu_ Ile
='esl-zer;
kc
ra. Kiedy wychodzilimy' mj adwokat mi powiedzia, e lokalne biety musz znosi bez sowa skargi?
procedury wzorowane s na francuskich. Wszystkie sdy s do
siebie podobne' Podobne stroje, takie same czarne togi. Swoj
drog sdziowie i adwokaci w Emiratactu nauczywszy si fran- Druga rozprawa odbywa si dzie Padq. Poli.-a.;:::el ma
cuskiego w swoim kraj musza odby studia i prakki w cole nastpi ustne przedstawienie faktw. obecnr-iex :ra t'len
de la magistrature w Bordeaux. Lecz w Emiratach system jest z napastnikw, ter; ktry zdecydowa si przr-zrrac u1r- rr::li zr-Ii
nieco prostszy - nie ma sdziego ledczego,ktrego funkcj peni utrzymywania ze mn stosunkw seksualnvc}r- Ku nanu zdu-
prokurator. Co oznacza, e ten, kto prowadzi dochodzeni jest mieniu mecenas Szamsi na serio bierze si do ot'rtr_'; v,-,razrrie
zatazem oskarycielem. I na odwrt. A poza tym' jezeli sdy podkrelajc moj zaszczyh:r rol matki rodzinl-. \isd'' rr-(zes-
emirackie przypominaje francuskie _ to lko zewntrznie. R- niej nie byam zamieszana \4/ tego rodzaju histo" nr-n:kr otr

98 I
dukcji jasno wskazuj e nastpi gwaft. Co jest przyczynna$e1
Czasem si zastanawiam, jak to si stao, e nie zwariowaam;
zmiany zachowania adwokata? obecno ogromnej \iczby przed-
Ie razy czuam si o krok od szalestwa!
stawicieli francuskiej i miejscowej prasy? Przestaj cokolwiek ro-
zumie. Kilka dni wczeniej pan Szamsi nie dawa za moj wol-
nozamanego grosza. obchodziam go tyle o nic. Dzirusza
Mecenas Szamsi wykrca si jak piskorz. Trudno. ostabrie mie-
do boju o moje dobre imi'
sice nauczy mnie cierpliwoci i uporu. Jeeli mu si wydaje,
Na trzeciej rozprawie ogoszono werdykt zostaje L7znana za re' zostawi go w spokoju, dopki si nie dowiem, co wydarzyo
ofiar. Co za uLga| Lecz nie chc za wczenie cieszy si zwyci_
si na rozprawie, grubo si myli' Nie ma nic gorszego od ciszy.
stwem' Zaczynarn rozumie jak dziaa dubajski wymiar spra_
Kiedy w kocu udaje mi si go dopac,jest niezwykle uprzejmy.
wiedliwoci: dwa kroki do tyfu, jeden do przodu. Bieg wypadkw
Troskliwie mnie zapewnia, e nazajuttz lazem poszukamy pro-
dowodzi' e mam racj. }ak si okae, prokurator generalny ma
kuratora. Mwi' ebym nie tracia nadziei. Konsulat skontakto-
dwa tygodnie na wniesienie apelacji. Po raz kolejny bd musiaa
wa si nareszcie z sekretarzem szejka Al-Maktuma. Dlaczego
uzbroi si w cierpliwo.Tylko niepoprawny optymista - wyle-
dopiero teraz? Dziwne' JeIi wierzy mecenasowi Szamsiemr nie
czyam si ju z tej ptzywary _ mgby si spodziewa, e proku-
mam si ju czego obawia' Wystarczy, e razem udamy si do
rator zrezygnuje z tego prawa.
prokuratora, by wydano mi paszport i pozwolenie na opuszcze-
W marcu po raz pierwszy zost wezwana do sdu apelacyj-
nie terytorium Dubaju. To wszystko jest zbyt pikne, by mogo
nego' Na nowo roztrzsane s fakty. Wezwana Po taz kolejny'
by prawdziwe. Cho pena wliwoci, bardzo chciaab)rm w to
czekam z moim adwokatem w kuluarach. Podchodzi do nas jego
wierzy.
kolega po fachu.
Nazajutrz spotykam si z mecenasem Szamsim w kawiarni;
- Mecenasie Szamsi, ju po rozprawie! - oznajmia. ptzeprowadza si do innego biura. Potwierdza wczorajsz dobt
- No, to trudno - odpowiada mj obroca. nowin:
Dlaczego trudno? Co to wszystko znaczy? Caa ta sprawa
brzydko pachnie. }ak na zodziennikarze maj dziinny te-
- No, nareszcie oddadz ci dokumenty i spokojnie wrcisz do
Francji!
mat na tapecie, a wicekonsul - jakeby inaczej _ jest na wanym
Brzmi tak Prosto... Zbyt ptosto, zwaszcza e gdy par minut
spotkaniu. Czy moglabym si chocia dowiedzie, czym zako-
pni zobaczyam mojego adwokata, wychodzcego z gabinefu
czya si dzisiejsza rozptawa? Tego chyba mam Prawo si do-
prokuratora, by blady iak ciana.Niewiele brakowao, bym po-
maga' Na moje nalegania mecenas Szamsi godzi si poszuka
czua dla niego lito.Wszystko, co powiedzieli w konsulacie,
prokuratora generalnego. Biegamy od gabinetu do gabinetu -
okazao si nieprawd. Kompletn bujd. Konsul wcale nie roz-
na przno, prokuratora nigdzie nie ma. Wczesnym popofu- mawia z sekretarzem szejka Al-Makfum a ten wcale nie dzwo-
dniem mecenas Szamsi mnie zostawia i idzie odebra dzieci ze
ni do prokuratora. Po razpietwszy czuj, e mecenas Szamsi jest
szko. A prokurator? Nie ma go, rozpn si w powietrzu' zdenerwowany tym cigiem kamstw i niedomwie' By moze
A rozprawa? No cz' mog tylko czeka i stara si nie podupa- dopiero tetaz zaczyna rozumie, do jakiego stopnia konsulat igra
da na duchu.
z nami. Ja wiedziaam to ju od dawna.

100
101
 Adwokat, obutzony, zapewni e si nie podda, dopki nie pogbia strac by szejk Zajed, prezydent Emiratw, nie zmar
odzyskam papierw i peni praw. *urat teraz. Kr plotki' e ten stary czowiek - jak twierdz
- Niech pani posfucha, Tourio - deklaruje. _ To jest sprawa lkkttzy, urodzi si w 1908 roku - zblia si do kresu ycia.
pani i moja. Zapomnijmy o konsulacie.
o mier oznaczaaby dla mnie katastrof. W takiej sytuacji
rszystkie urzdy na znak aoby musiby by ptzez miesic
ramknite.
Jednake o prokuratorze zapomnie nie mog: rozPrawy na- Przez miesic...Pruecie to caa wieczno...
stpuj jedna po drugiej. Na kadej z nich musz by obecn
na
kadej musz ponownie przeynajdrobniejsz e szczegly minio-
nych wydarze. Jest to dla mnie prawdziwa torfura psychiczna.
Gwaciciele pozostaj niewzruszeni, mozna by pomylec, ze cier- Dla ludzi Zachodu podobny hod jest kompletnie nieztozu-
pienia, jakie z ich winy stay si moim udziaem, nie robi na
mia. Lecz na Wschodzie szacunek dla przywdcw przetadza
nich wraenia. Za kadym razem odywa we mnie bl, dopro_ si w prawdziw cze.Zwaszcza e szejk Zajed by osob
wadzajc doez.
szczegIn.
Staj si stam bywalcem sdu, ktrego labirynty znam ju na
By - jak ju mwiam - prezydentem Emiratw, a take emi-
pami. Sd poprawczy naparterz z drugiej strony sd kasacyj-
rem Abu ZabL lego brat szejk Szachbut bin Sultan, ktry wcze-
ny i sd apelacyjny. Sala wypeniona rzdami awek: oddzielnie
niej, od 1928 roku, zasiada na troni by rwnie wan osobi-
dla kobiet i oddzielnie dlamczyzni pierwszy rzd'ptzeznaczo-
stoci na B1iskim Wschodzie. Nie zadowalajc si umiejtnoci
ny jest dla adwokatw. Jest tam take zakratowane pomieszcze-
eytania i pisania, sfucha radia iczyta pras - czynnodo
nie wypenione PrzestPcami wszelkich narodowoci: Hindu- ekscentryczna w tamtym okresie i w tych okolicach. Nie prze-
sami, Afrykanami, Arabami i Bg ruczy wied,ziec, kim jeszcze.
szkadzao to szejkowi odnosi si z ogromn nieufnoci do
Kolor ich strojw wskazuje, na ile lat wizienia maj by skazani:
wszystkiego, co choby tylko pachniao Zachodem i postpem.
ty, czerwony, niebieski _ zalenie od tego, czy grozi im sze
Nie widzia powodu, by zmienia cokoIwiek w odwiecznym sty_
miesicy, dziesi lat, czy doywocie. Ci, ktrzy nie znaj arab-
|u ycia, ktry tak wietnie sprawdza si w jego rodzinie i w je-
skiego, maj prawo do tfumacza. Ja przynajmniej rozumiem,
co go kraju. y w\c tak jak jego przodkowie, starannie gromadzc
si dookoa mnie dzieje. Na moje szczcie, gdy tumaczenia s
pienidze w dreumianych skrzyniach. I zanim rcpazaczaptzy-
bardzo pobiene.
nosi krajowi dochody - dysponowa ju olbrzymim majtkiem.
Kiedy wchodz na podium dla wiadkw, zaczryamsi czu
Przedstawiciel Banku Indyjskiego, wezwany, by oceni stra
jak kiepski aktor w kiepskiej sztuce. Ale mj adwokat jest
naresz- jakie w majtku szejka uczyni myszy _ drobna niedogodno
cie po mojej stronie. Broni mnie z cotaz wiksz swad
ka- tej archaicznej metody oszczdzania - stwierdzi, e emfu prze-
dc nacisk na zaniedbania popenione w trakcie ledztwa
oraz chowywa w swych kufrach ponad szemilionw dolarw.
przez pierwszego prokuratora. Wci te same argumenty, te Z natury oszczdny, potrafi jednak czasami wykaza si icie
same fakty ptzytaczane w nieskoczono. Moje przygnbienie
orientaln rozrzutnoci.Na przykad na pocztku lat szedzie_

r02
103
 sitych podarowa szachowi Iranu dwadziecia pi tysiry fun_
tw szterlingw na pomoc ofiarom trzsienia ziemi.
Cho konserwatywny, mia opini czowieka toleranryjnego.
Do tego stopni e osobicie uczestniczy w inauguracji pierw-
szego kocioakatolickiego w Abu Zabi, manifestujc wielki sza-
cunek dla chrzecijaskiej ceremonii.
Wbrew temu stranikowi tradycji, wkrtce w jego kraju po_
wia wiatr nowoczesnoci. Ropa zaczyna pyn szerokim stru-
mieniem. w 1963 roku wydobyto dwa miliony barye w 1964
produkcja wzrosa do ponad omiu milionw, by w 1965 wprie
a trzynaciemilionw baryek. W tym wanieroku dochody
z roPy szejka Szachbuta sign pitlrastu milionw funtw
szterlingw, ktre rwnie znala si w drewnianych kufrach'
Brytyjscy doradcy coraz gorzej znosili jego sprzeciw wobec
wszelkich projektw modemizacji i rozwoju. I w kocu wyda-
rzyo si to, co prdzej czy prttej musiao si zdarzy: w 7966
roku Londyn zainspirowa przewrt paacowy w Abu Zabi.
Szejk Szachbut zosta zmuszony do abdykacji i wywieziony do
Wielkiej Brytanii wojskowym samolotem. Na jego nastpc rada
rodzinna wskazaa szejka Zajeda
W przeciwiestwie do swego brata szejk Zajed nie umia czy-
ta ani pisa. By prostym czowiekiem, wiodrym szczliwy szterlingw, a w trzy lata pniej - dwa i po miliarda.
ywot pord Beduinw. By gubematorem Al-A szeciu wio-
sek liczrych od szeciudo siedmiu - w sezonie dakIowym
sicy Ludzi, twotzcych oaz (wczenie zwanBurajmi), kt_ ratw otrzyma wic dziak w dzielnicy mieszkalnej nowego
rymi zarzdza yczliwie i dobrotliwie. Siada na awce - a cho-
by i na piasku - przed sw siedzib lub pod drzewem i wysfuchi-
wa nowin: przy jakiej sfudni zahzymaa si karawan kogo
spotkaa, jak dfugo sza tego dnia, zanim zatrzymaa si na wie-
czomy postj... Ptzy1mowa skargi nomadw, ktn.rrn skradziono
wielbda, lub nieszcznikw ktrym zbieg}a ona.
104
Mia jedn prawdziw pasj: polowanie z sokoem. Kadej
zimy udawa si na pustyni na miesiczne owy. Czsto widzia-
no go, jak osobicie sprawdza sioda i uzdy wielbdw bukaki
zkoziej skry napehrione wod i zapasy zywnoci - dakle' ry
i herbat - zanim w eskorcie dwudziestu czy trzydziesfu Bedui-
nw wyrusza w kierunku wydm.
Przezwszys*ie te lata yaa, pozbawionego splendoru, zdoa
zdoby serca swego ludu, ktrego cnt by uosobieniem. Kiedy
wic w 1952 roku Saudy1czycy, od lat roszczry pretensje do
oazy Al-A wysali tam ma oddzia z zadaniem zajcia forfu
i zdobycia przychylnoci lokalnej ludnoci - ta odmwia. Nie
zdoaajej skusi potna apwka ProPonowana im przez spon-
sorowan ptzez najedcw amerykask spok naftow - m-
wi si nawet o czterech milionach zotych funtw szterlingw -
w zamian za Ptawo do wiercenia nowych szybw w regionie.
SzejkZajed wybra lojalnowzgldem swego brata, emira Abu
Zabi.
Po latach szkZajed,ju jako boga emir, przeznaczyponad
dwadziecia milionw funtw szterlingw na odbudow wioski
Al-Ain. Mg sobie na to pozwoli: dochody z roPy wci ros
wynoszc w 1971' roku sto siedemdziesit cztery miliony funtw
Szejk Zajed zatroszczy si o to, by ta manna, jak stanowi-
a rop spadaa take na jego poddanych. Kdy obywatel Emi-
-
miasta i drug po trzydzieci metrw kwadratowyctL w strefie
przemysowej. Dla najbiedniejszych zbudowano domki jednoro-
dzirrrr cakowicie umeblowane, z telewizorem, Przekazane im
na wasno.A jego dostojni gocieczsto wracali do domw ob-
darowani czekiem na milion dolarw!
Szk Zajed, mimo ze sta si jednym z wielkich tego wiata,
105
 pozosta wiemy sobie. obowizki pastwowe nie zostaa odrzucona. Ze wszystkich stron zbiegaj si dzierurika-
Powstrzymy_
wa go przed uczestniczeniem - w miar moliwoci_ w pit- rze, gratuc mi i proszc o kilka sw. Jeden z ch, Pracujcy
kowych wycigachwielbdzich i konnyc}u ktrym oddawa1si w lokalnym dzienniku, mwi co,co mnie gboko wzrusza:
z pasj od czasw, gdy mieszka w swojej oazie.
- Zapewniam partt, e mieszkary naszego kraju s po pani
W okresi w ktrym toczy si mj proces, szejk z racji wie' stronie' Nie tylko kobiety. Moe mi pani wierzy tal'e wik-
ku musia zaczcPtowadzi spokojniszy
b ycia. Skoczy szomcryzn pani popiera.
si audiencje w namiocie beduiskim ustawionym na rodkupu- Zgode ze stosowanymi w Dubaju procedurami, inaczej ni
styni. we Francji, odrzucenie apelacji nie pociga za sob automatycz-
Moj jedyn trosk byo to, eby jego miernie wstrzymaa nego uznania wyroku pierwszej instancji. Sprawa odsfana jest
na czas aoby procedur, ktre mi derydowa o moim losie. do sdu Poprawczego do ponownego rozpatrzenia' Nie jest to
Niebiosa najwyraniej wysfuch moich modw, bo sd apela_ wic prawdziwe zwycistwo, lecz powrt do punktu vty1aa'Za-
cyjny wyda wyrok w przewidywanym terminie. dowoleni s lko konsul i wicekonsul. oznajmiaj e kolejna
rozPrawa odbdzie si najwczeniej za rok i e z pewnocizo-
stan skazana. Uratowa mnie moe jedynie oficjatna proba
Nareszcie nadchodzi w dzie. Za radadwokata nie uczeskf- o ask wystosowana przez wadze francuskie. Probao ask?
cz w rozptawie. oczekuj przed paacem sprawiedliwoci, prze-
Ale przecie nie jestem adnym przestpc! I|e ruzy mam to jesz-
chadzajc si nerwowo tam i z powrotem. Mj obroca la| eepowtatza?
bym trzymaa si z dalek na wypadek gdyby dziowie skazali llejeszczerazy?
mnie znowu na kar wizienia.
Tym razem, jak wiem, obrona mecenasa Szamsiego oprze si
na dowodzenirr, e intymna relacja zakad'a zgod obu part-
nerw.
_ Oskarona - wyjania _ wniosa skarg, gdy rue
wytaaa
zgody na ten stosunek. W przeciwnym bowiem razie nie zaist_
niaby obtaenia, ktre wykazaa obdukcja. S one dowodem
niewinnoci oskaronej. Na czym prokurator opiera swoje twier-
dzenie, e wytazia na to zgod? Tery kto wnosi skarg o gwat,
oczekuje od wymiaru sprawiedliwoci opieki nie kary.
- Jeden
z trzedl napasbrikw nawet si ptzyzna wobec prokuratora.
Wnosz wic o ponowne rozpatrzenie sPrawy/ nie tylko o gwa
Lecztake o porwanie.
Prob adwokata uwzgldniono. Mecenas Szamsi spieszy
ptzyruemi radosn nowin: apelacja prokuratora generalnego

106
 OKRUTNAWOLNOSC

Sd w Dubaju ponownie uzna mnie za ofiar. Dziki temu po-

zostao mi tylko czeka na moliwoopuszczenia tego przekl-
bgo emirafu i powrt do Francji.
W Paryzu zdawao si oczywiste, e zblia si kres mojej udr-
ki. Ten popieszny osd skoni Canal+ do wysania do Dubaju
dzientikarza, by ztealizowa reporta o moich ostatnich dniach
Pobytu w emiracie. Przynajmniej tak mi si zdawao''. Nie przy-
puszczaam, e bd musiaa biega po drogich hotelac na kt-
re nigdy nie byoby mnie sta, czy wyptawia si na tatg, udajc,
e kupuj torby podrn podczas gdy dziennik atz zadawa mi
to nieschanie wane pytanie:
- Pani Tourio, szykuje si pani do wyjazdu. Co pani czuje, ku-
pujc walizki?
o mao nie zemdlaam. Czy to wszystko, co zrozumieli z mojej
historii? Byam wstrznita lekkociz jakdzierurikarz posta-
nowi potraktowa temat. Doznaam szoku' Czy by tego wia-
domy? Czy uwaa,e jedyna ruecz, jaka mi ley na serfll, to za-
kupy? A ja nadal usiowaam wa|czy z obezwadniajc mnie

r09
depresi. Czy sdzi, e rany juz si zablin? Nie obchodzia p w Dubaju miaam wraenie, e ssz echa tej braterskiej im-
mnie ani jego walizk ani caa reszta. Pozwoliam si sfilmowa ptezy. Tam, tak daleko std, obcy ludzie grali i piewali, mylc

lko po to, by zdemaskowa naduycia, w nadziei, e mj dra-
mat pomoe irrrrym kobietom oskary swoich ciemiycieli -
a nie po to, by promowa dubajsk galanteri. Lecz nic nie po-
wiedziaam. Nie chciaam wyda si niewdziczna. Mj rozmw-
ca ochoczo wic drytemat:
- A rozgos?
Cios piciw brzuch odnisby podobny skutek.
- }aki rozgos?
- Media nie wzity si znikd. S tutaj, bo pani szuka roz-
gosu.
Nie dosta w twarz tylko dlatego e byam zbyt poruszona
jego bezczelnoci. Zdoaam jedynie vry1ka, e chtnie zrzek-
abym si tej gorzkiej sawy. Wobec jawnej zej woli dziennikarza
i jego obojtrroci na moje problemy postanowiam odmwi dal-
szego udzia}u w tym reportau. Strasznie si wciek,zaczs' mi
grozi prawnymi konsekwencjami, jakie wycignie w stosunku
do mnie jego stacja. Myla,e mnie zastraszy... Mecenas Claris-
sou skontaktowaa si z jego ptz&ozonymi w Canal+, by Po-
twierdzi moj odmow. Uraony dziennikarz wydzwania do
mnie pniej , wyzywajc od rozhisteryzowanych kreh/nek. Pro-
szbardzo. Czuam si ju tak |e, e goru nie mona. Nie za-
mierzaam si jeszcze omiesza.
o mnie. Jak mam opisa to uczucie ciepa i wzruszenia, ktre
mnie wwczas ogarniao?
Nieste otoczona byam nie lko przyjaciomi. Ci' ktrzy
walczyli przeciwko mnie, dwoili si i troili, by utrudni mi ycie.
Konsula| jak dawniej, co jakiczas stosowa metod kija i mar-
ewki. }ednego dnia mwiono, e moja teczka jest juz u proku-
ratora; zamyka spraw i wkrtce odda mi paszport, bym moga
powrci do Francji wtaz z pani Alliot-Marie, ktra wanie
yeybya z oficjaln wizyt' Zapewniano, ze francuska reprezen-
tacja interweniowaa u szejka Al-Makfuma i jedyne' co mi pozo-
*aje - to pakowa manatki. Miejsce w samolocie mam zarezer-
wowane. I nagle zmiana planw: Moja sprawa wraca do sdu.
\ie ma mowy o v,ry1edzie. Powd? Podobno ,,Libration" obra-
zio w jakimSwoim artykule rodzin Al-Makfum. Taka przy'
najmniej bya wersja urzdowa.
Cigle te media. Prawdziwa obsesja konsula i wicekonsula.
l'edfug tego, co mwil| dziennikarze byli wirmi wszystkiemu:
esztowaniu, przeciganiu si sprawy, wahaniom wymiaru spra-
riedIiwoci. Dzipodejrzewam wysokich urzdnikw francu-
sldctt e chcieli po prostu cfuoni wasn skr, zafuszowa swo-
ie bdy, okry milczeniem ze funkcjonowanie placwki i ukry
brak kompetencji. Pani Alliot-Marie nie czekaa na mnie, wrcia
do Francji. A zarwno moja psychika' jak i finanse z dnia na
zienby w cotaz gorszym stanie.

Szybko zapomniaam o tym incydencie. W chwilach smutku

i przygnbienia trzeba skupia si tylko na rzeczach pozyw-
nych. Naleza do nich na przykad zorganizowany w Paryu
9 marca 2003 roku wielki koncert ,,w intencji poparcia Tourii
Tiouli"' Zagtay w nim takie zesp, jak: Fanfare Express, Les
oiseaux, Miss Mama, 17e Avenue i inne' Siedzc w swoim poko_
Zaczynaam si zastanawia, czy ta potwoma historia kie-
dvkolwiek si skoczy. We Francji moja mama nie przestawaa
biega od urzdu do urzdu, od dziennikatza do dzierrrrikarza.
?odaa kadym tropem, ktry rokowa choby najmniejsze na-
dzieje. Napisaa list do Danidle Mitterrand, ktra obiecaa zrobi,

110 11'.[
co w iei mocy, otaz do Bernardette Chirac. Kiedy maonkapre_ pino pokolenie od czasu, kiedy przesiedli si z wielbda do sa-
zydenta Republiki zjawia si w Brive, mama posza na spotkanie mochodu, lecz ;'est to zmiana tylko pozoma. Zreszt wystarczy
z ni by osobicie porozmawia z pietwsz dam Francji, lecz zobaczy, jak zachowuj si za kierownic: nie uywaj kierun-
nie zdoaa przebi si ptzez kordon ochroniarzy' Zdyajedy- kowskazw; wyprzedzajwbrew wszelkim zasadom ruchu; pro-
nie krzykn, przypominajc o swej crce, wci przetrzymywa- wadz z szalecz prdkocinie zwaajc na radary... Na naj-
nej w Dubaju. wikszej arterii czcej Abu Zabi z Dubajem, Cheikh Zayed
Moja pena powiceniaadwokat i komitet wsparcia rwnie Road, wypadki zdarzaj si codziennie, nierzadko widzi si ra-
dziaali bez wytchnienia. Mecenas Clarissou stale kontaktowaa townicze helikoptery ldujce na rodkudrogi''.
si z pras komitet zagromadzi pienidze, ktre umozliwi Zaufaam fasadzie fudzcej nowoczesnoci nie dostrzegam
mi przeycie: bez ich pomocy finansowej z pewnocibym si ukrytej zanirzeczywistoci i wpadam w puapk wiata wciz
zaamaa, a bez wsparcia moralnego pogtyabym si w najczar- zdominowanego przez prymitywne barbarzystwo. Nie ma tu
niejszej tozPaczy, z kt nigdy ju bymsi nie podniosa. mowy o sprawiedliwoci czy szacunku dla prawa: mski in-
Niestety, postawa sPoecznocimuzumaskiej we Francji bar- stynkt, dry do podporzdkowania sobie pogardzanych ko-
dzo mnie zawioda. }edni wprost odmawiali zaangaowania si bie panuje niewzruszenie od najdawniejszych lat.
w moj sPraw/ inni dawali do zrozumienia, e sama napytaam
sobie biedy. Kiedy szef restauracji tureckiej koo mojego domu
w Brive postawi przy wejciu miseczk na pienidze dla
mnie, niektrzy klienci jawnie wyraali swoj dezaprobat. Poowa kwietnia. }uz od szeciumiesicy tkwiam w tej du-
Wedfug ortodoksyjnych muzumanw kobieta nie ma adnych wcej atmosferze. od szeciu miesicy nie przestawano mi po-
Praw a ju na pewno prawa do decydowania o wasnym yciu. wtarza, e wkrtce odzyskam paszport. Ta tylko kiedy? Tyle
Jezeli mie wejsama do klubu nocnego/ musi by kobiet lek- razy sszaam to zdanie, e stracio ono dla mnie jakiekolwiek
kich obyczajw. Koniec, kropka. Nie ma dyskusji. W jakim celu maczenie. Z pocztku obsesyjnie chwytaam si kazdej oznaki
poszam sama do dyskoteki? Posfucha muzyki? Chyba tylko po mogcej wskazywa, e sytuacja si zmieni. Potem nadesza ko-
to, eby szuka guza' Co zapomys, eby wsiada do samochodu
na laza * utrata nadziei. Wiedziaam ju, e kada obietnica,
z ttjk nieznajomych mczyzn! Wszystko to znam na pami' prdzej czy pniej, okaze si faszywa. Przynajmniej mj adwo-
Lecz ja, ma naiwna Francuzka, nie zrozumiaam po prostu za- ka mecenas Szamsi, w kocu zaj si moj obron. Cho nie-
sad narzuconych przez mczyzn w tym kraju pozornie otwar- zbyt si ptzq, kiedy kpiono ze mnie - nie znis gdy lekcewa-
tym na wspczesno. zono jego osob.
Dlatego tej rody,16 kwietlria 2003 roku, zawierzyam mu.
Kiedy dostaam z sdu polecenie, by ptzyji odebra wezwanie
Mieszkacy Emiratw zbyt gwatownie wkroczyli w epok na kolejn rozpraw wyznaczon na koniec miesica, powie-
technologiczn. Ich mentalnonie sprostaa temu. We Francji dzia, ebym pod adnym Pozorem tam si nie zjawiaa.
yjemy w XXI wieku - oni s dopiero w XV! Mino zaledwie - Niech pani idzie do prokuratora, tylko szybko. Dostanie pani
1't2 113
paszPort. J niestety, nie mog w tej chwili w51z biura, ale jed-
na z moich sekretarek bdzie obecna. Prosz mi zauta.
Prawd mwic, Pewne poufne informacje, ktre zdobyam,
ju wczeniej dod mi ofuchy. od pocztku moich przepycha-
nek z francuskim przedstawicielstwem w Dubaju miaam prze-
czucie - 1'elinie pewno- e postawa moich rozmwcw wyni-
kaa bardziej z dbaoci o swoj karier ni z niechci do mnie.
Zresztwielokrotnie dzieliam si tymi przypuszczeniami z moj4
mam:
_ Zobaczysz, gdy tylko w ,,Joumal officiel" opublikuj nowe
nominacje, wszystko si uoy.
Byam przekonana - i nikt nie zmusiby mnie do zmiany zda'
nia - e kady pracownik konsulatu pilnie uwaa,by nie mie-
sza si w adne awantury, dopki nie otrzyma oczekiwanego
awansu lub skierowania do irurego kraju. Grzebanie si w histo-
riach takich jak moja nie sfuzyo w tym niczemu...
Dowiedziaam si z wiarygodnego rda, e o nominacjach
zdecydowano miesic temq czyli w marcu. I nagle, jakby cudem,
moje sprawy zacz si ukada coraz lepiej, paszpott ju czeka
na mnie. Jeli ktochce uwaza, e to przypadek _ jego Prawo.
Moim zdaniem to tylko dowd' e mam racj.
Skoro nareszcie ujrzaam wiatekow tunelu, nie zamierza-
am duejroztrzsa tych spraw. Popieszyamwic do proku-
ratora. Wolaabym, eby poszed tam ze mn konsul lub ktry
z jego ludzi,(ecz gdy zadzwoniam, sekretarka powiedziaa, e
wszyscy udali si na jakie spotkanie, a ona musi dyurowa
przy telefonie. od niej z pewnoci nie mogam wiele wyma-
8a...
Kiedy zjawiam si pod sdem, zorientowaam si, e sekre-
tarz ptzysany przez mecenasa Szamsiego nie bdzie przydatny:
by Sudaczykiem, e mwi dobrze po arabsku. Cae szczae,
ja radz sobie doskonale w tym jzyku. Tak czy inaczej w Paacu
Sprawiedliwoci wszysry ju wiedzieli, e moja sPrawa nareszcie
LL
zostaa rozwizarta. Ale poszukiwanie moiego paszportu zajflo
im ponad dwie godziny.
Chciaam natychmiast jecha do biura imigraryjnego by ode-
bta wiz wyjazdow. okazao si, e jest za pno. Bya roda
po pofudniu, ostabri dzie pracy jak we wszystkich krajach
muzumaski instytucje koczy urzdowanie. Musiaam wic
czeka a do soboty rana. }akie to ma znaczenie? Pozosta mi
lko trzy dni. Cierpliwe znoszenie Przeciwnoci losu stao si
moj drug nafur. Odniosam pierwsze prawdziwe zwycistwo:
nawet jezeli nie byam jeszcze cakiem wolna, odzyskaam pasz-
port. A to juz co.
W sobot rano pierwsza zgosiam si do urzdu. Jedna jak
zwykle, nic nie dziao si zgodnie z moimi przewidywaniami.
Musiaam biega z pokoju do pokoju czeka w kolejce po jak
piecztk, potem w innej kolejce po inn piecztk,|ata z pitta
na pitro, schodzi na parter do przepenionego biura wiz
przedawnionych''. Prawdziwa ciekazdrowia. Przez wszystkie
te godziny ani na chwil nie opucimnie strach. Paraliowaa
mnie myl,e ta biuroktatyczna maszyna zatnie si i stanie.
W pewnym momencie mylaam,e to ju koniec. Poproszono
mnie o wpat sfu dirhamw, czyli ttzydziestu euro, na znaczki
skarbowe. Cho nie jest to wielka sum nie miaam ch pieni-
dzy. Niewzruszony urzdnik zabta z powrotem pozwolenie na
wyazd, ktre mia mi wyda.
- Niech pani robi, co chce!
Ale co? Najpierw pomylaam'e poycz sto dirhamw od
kierowniczki do spraw sprzeday w hotelu, w ktrym miesz-
kaam, bo zdyam si,z ni zaprzyjant' Pniej jednak uzna_
am, e cho ten jeden raz konsulat mgby postpi solidamie.
Wiedziaam, e dysponowa awaryjnym funduszem ptzeznaczo-
nym do wspierania obywateli Francji znajdujcych si w trudnej
syfuacji' Jak do tej pory nie byo mi dane z niego skorzysta. By
moe wedfug nich moja syfuacja nie bya taka znowu trudna.
115
Lecz tym razem dostaam te sto dirhamw dla urzdu imigracyj-
ne8o.
Z lekkim sercem/ pierwszy raz od miesicy, dzwoni do wice'
konsula powiedzie mu, e wreszcie drzwi do powrotu stany
ptzede mn otworem. Nie kry zdumienia. Niewiele brakowao,
bym pomylaa,e jest zawiedziony'
- To nie zostaa pani wydalona?
- Nie.
- fest pani pewna?
Chcia sprawdzi, czy si nie myl. Poprosi, bym przyjechaa
do konsula chcia rzuci okiem na mj paszport. Chtnie bym
go zbya, lecz nareszcie trafia si okazja, by mu powiedzie, co
mylo jego ,,wsparciu''.
* W11edam i nareszcie bdzie pan mia spokj.
_ Przeciwnie. Mam na gowie kolejn przypominajc4 pani
spraw.
okazao si, e w tym czasie irrrra Francuzka ptzeyapodob-
ny do mojego dramat. Nie trafia jednak do wizienia. Powrcia
do Francji z obiebric odszkodowania; nie ma wliwoci,e
czciowo dziki mnie. Media tak nagoniskandaliczne zacho-
wanie konsulatu, e tym razem woleli dziaa bardziej po ludz_
ku. Wiele przecierpiaam i cierpi nadal,Iecz ulg przyniosa mi
wiadomo e moje przeycianie posz na mame.
Nie zamierzam aowakonsula, ktry w kocu zacz wyko-
nywa swoj prac...
egnaj,Dubaju... egnajcie,;:;."r"."n adwokaci i konsulo-
wie wszelkiej maci.Dzipierwszym samolotem udaj si do Pa_
rya. Po szeciomiesicznej katordze zostawiam was tutaj. Nie
potrafi opisa radoci,jak czuj na my| e wkrtce zobacz
moj rodzin i mj kraj. Niemal niewiarygodne! Tak dfugo na to
czekaam, e nie jestem pewn czy nie ni'
71.6
Po omiugodzinach lotu o szstej ttzydzieci rano lduj na
Roissy. Dzwoni moja komrka. Biuro prokuratora w Dubaju pyt
dlaczego nie odebraam wezwania na rozPlaw, ktra odbdzie
si 27 kwietnia. Nagle wszystko to wydaje mi si komiczne. }aka
groteska. Czy oni nie wiedz ze jestem ju u siebie, we Francji?
}estem wolna! JeeLi sdz ebd wracaa... Rozterki dubajskie-
8o wymiaru sprawiedliwoci ju mnie nie obchodz. Wysyam
ich wszystkich do diaba i z umiechemodkadam sfuchawk.
?ierwszy raz od dawna.
Na lotnisku spotykam dziennikarzy France 3 Limousin. Szyb-
ko odpowiadam na ich pytania, dzikuje im za wsparcie i wsia-
dam do drugiego samolofu, ktry zawiee mnie do Clernront-
-Ferrand. Tam czeka na mnie samochd, ktvm poiad do Brive-
Moja mama z s)mem chcieli unikn dzimnikarprz-vwitaj
mnie w domu.
Nareszcie na miejscu! Naciskam dzwonek dmrcfonu serce
mocno mi bije. Mama schodzi na do, by mnie Po*ita Nareszcie
moemy si przytuli! ciskam w ramionach syr nie mog si
od niego oderwa. Pacz, ale tym razem nie to zporv.
Wchodz do mieszkania, z luboci wdydnic zryad' rusku-
su, ktry mama Przygotowaa na przywitanie_ PCITgr olbrzl'_
mi gamek do kuskusu z restauracji naprzeciwko, bo d gcxije.
otwieraja si drzwi pokoju syna i wysypuj sl z nio czronko-
wie mojego komitetu wsparcia. Niesamowitel 116 nl'ig bv
wytazi wdziczno,juk rru'l dla ch md pqyi*' i dla
ch niezna;'omych. Prbuj im powiedziei F* bufu mi po-
mogli. Jemy razem obiad, peni euforii Po czvm id'iFnr_r do rF
stauracji, w ktrej czeka na nas tfum dziennikatry_
Wczesnym wieczorem, kiedy po tym burzliurm Pope&'u
wszyscy wyszli, czuj si wykoczona. Mam &iurc utarnie
utraty kontakb) z rzeczywistoci.Czy nap'rau isfu blai'
tl7
-
I

wrd swoich? Czy zaraz nie obudz si w Dubaju,

I cile za- nowo uczy chodzi. Wci wpadam na ciany.Bo w moim umy-
groona? W takim stanie trwam przez cztery
i nastpne dni, za- le nie wszystko jeszcze si skoczyo.
mykam si w sobie. Musz si pozbiera. tvie po
Musz sama odnale drog do wyzdrowienia. Na wasn
I

to walczyam
wiele miesicy, by tetaz, po wymarzonym powrocie,
pogry rk stawi czoo nowemu zyciu. Samodzielnie zbudowac ptzy-
I

si w depresji. Zmuszam si do wychodzenia z

I

I
mam. Ur szo.Ta ksika to jeden z etapw nauki. Pisanie pozwolio mi
stan na nogi - nie daj rady.
I
wyrzuci z siebie troch tego koszmaru, czciowo wyzwoli si
Rozgo jaki moja historia zdobyta we Francj pogra
I

mnie z traumy. Tylko czciowo... Wiele osb usiowaoodwiemnie

tylko w m nastroju. Lkam si spojrze ludzi,
I

ich ciekawoci, od dania wiadectwa prawdzie. Pewna osoba podrujca w ce-

cho przechodnie odnosz si do mnie yczliwie'
I

lach zawodowych midzy Francj a Emiratami przedstawia mi

nawet niezwYkle ,,szczodr' propozycj: r'adze Emiratw anu-
I

lu1 moje dfugi w Dubaju i wypac rekompensat w wysokoci

I

Kiedy zbieraam si starajc si normalnie funkcjonowai

I

tysica euro, przelan na moje konto, w zamian za porzucenie

zdarza mi si niezwyke ptzygody. Pewnego dni
I

gdy space- pomysfu o ksice. Mam czterdzieciosiem godzin na rozwae-

I

rowaam po Brive, podesza do mnie niezna;.ma

kotieta i iapy- nie propozycji. Dowiedziaam si w dodatku, e emiracki rrr'-
I

taa:.
miar sprawiedliwoci oczekuje mojej deryzji z wydaniem ur'ro-
- To pani byaprzetrzymywana w Dubaju? ku. Nie skontaktowaam si z ich wysanrrikiem. Gd,vbr'm si
- Tak...
I

I
zgodzla, sPraw by umorzono i nikt nie zostaby ukaranr'. Kto
I
- od samego pocztku trzymaam za pani kciuki, pani jest chcia mnie uclszy? Z pewnoci emirackie wadze, \f trosce
taka dzielna, brawol Czy mog pani uciska?
i
o wizerunek Dubaju jako wcielenia nowoczesnego i-<larnu.
Takich serdecznych gestw jest wiele. Dwudziestego
pierw- A moe konsulat francuski w Dubaju, Pragnc zatrzec ladr'sru'el
I

szego lipca podczas witamuzyki grupa

I
Urban Sax,1 tira ju niekompetencji?
wspara mnie podczas pobytu w Dubaju, oglasza, |Nci zadaj sobie wiele pyt. Kto mi na nie odpor.:ei
I
e dedykuje
mi paryski koncert' Kada taka oznaka yczliwocii
I

solidamoci
to dla mnie kolejny krok do rwnowagi psychicznej.
I

Tak, ludzie s yczliwi, lecz bl *.iz tt*i

w moim sercu
i nocne koszmary mnie nie opuszczaj. Na nowo
I

ptzeywam Szemiesiry wizienia.'. Szemiesicv d]a rr::e r:c-'l::t

I

scen gwahr, wizienie, rozmowy z prokuratorem'

konrrontage. jak dla gwacicieli. Nareszcie zapad wYrok. C:.ct 'r_'::= r*
Czsto budz si W nocy, dtca i zlana
=

Potem. Moje ciao woa Francji, emiracki wymiar sprawiedliwoci dalei dz''' r:-_--'.
"'-:
o wyPoczyne lecz zraniony duch nie
pozwala mu na to' Zdarza uznali przecie, e mia. miejsce gwat, 'w' PrzeL:i!-_._= ]1]:E ]j
si, e_ cami dniami przesiaduj w swoim
pokoju, przy zaci- pozwoliliby mi opuci Dubaju. Jednake rvedh: . _..:-:-t'.: :::_
nich zasonach, w kompletnej ciemnoci. ie
.n"t ruiogo *i- wa tamta trjka powinna bya dosta przrna:=::e =:.-"::i:.
spag cigle spa i jak za dotknicie * ,rurd,ri"y
1']: |.is"* lat. Sdziowie zgodzili si mnie wypucic. lec; -=-_'-:= 'g:'
skiej rdki o wszystkim zapomnie.
}ak dziecko musz si na szajc t miesznkar, pokazali, e tak n::::i1 :" --t =.:t-

118
ukara winnych. Czy nie s to ich rodacy? Pociesza mnie myl, z dobrodziejstw demokracji, w ktrej sarn: :'_;' ; v ' ]ll"L{'l)i] l : (
Ze jestem bezpieczna, u siebie, i cokolwiek by si dziao, w Duba- noci, braterstwa?
ju prdko mnie nie zobacz. Mam nadziej, e mj gos stanie si :i::o'n ( i:l""' lliii(lil,,il ]l]] il
Powiedziano mi, e mog zoyapelag. Mogabym ubiega biet, ktre nie omielisi wnieskars:: .! J : :1r''|l

si o odszkodowanie. Musiaabym mie wystarczaj4ce rodki, by ktre znosz ciosy w milczeniu, czasem r::.j .J:r
_ ljill l,,l ''l

znw procesowa si w Dubaju' Lecz tak naprawd finansowa jest cizarem zbyt wielkim. Dlatego wasrue i _ |.*':' ,','iii]i]1liilLlllLl]]]t ]]l11 le
strona nie bardzo mnie obchodzi. Chciaabym tylko, by to, co mi no wszem wobec mj bunt i niezgod na:a.:. :i n....'Jlllilluilil' *:i'llllllillillli
si zdatzyo, przyczynio si do zmiany mentalnoci ludzi, a tak- wanie' By ten bl nie pozosta we mnie :-: :.: ' l"' l 11l ill]11]]]] il|\]]1]]]]]]L

e _ czemu by nie? - litery Prawa. rvszystkich tych, ktre nie mia szansy na i\': '.:
W takim przypadku okazaoby si, e nie cierpiaam na prno.

Teraz mieszkam z synem w tym samvn'. :--: r-ilil - iL l:lfirii,rllttrrlllltliliitl!

Czasem auj, e krzywdy swojej nie pomciam.Ci, kttzy Nie znalazam jeszcze pracy, ale zajam sie l l ']'] _-[ ru|l ll ]]]]] l

mi j wyrzdzili, nie doza to zapacili. Nic nie zapacili. Ac magajc innym w ich kopotach, lepiej moge )_1:]* "i'l'':.' L u|lllL]l|l'l
gdybym moga odda im wedfug zasady: oko za oko, zb za zb|. nymi' Ci, do ktrych wycigam pomocn dc: ."_"'. : l|l| ;Ll]]]]l''L

Mieliby wtedy powd, eby mnie aresztowa i sdzi' Moje ycie uczuciowe - jak mona si sp,_-c--.', r" ]lltrr]ii.]]]]]llllLLlLu]]]slll

od powrotu do Francji coraz czciej sysz o rozrbach na Zanim w ogle wezm pod uwag molirvot ;:,1!!J- 'll ]liillliiiiiLLl 1]]ii]l{l]]"ll

przedmieciach' Gwaciciele, by si bronii nieraz tfumaczq e mczyzny, musz najpierw zamkn tamtei ]. _ _']._j l ' .'llL L] l

ich ofiara ,,sama chciaa" ' lake pogatdza musz kobietami, spodziewam si, e zapomn o Dubaju, to r:; *: r ].]],'''W| l!,

zeby tak mwi! Co si dzieje z g}owami mczyzn, zwaszcza czekam na chwil, kiedy wspomnienia zble*.i i]-*i'u ]lL l]]ll]llllll]lllll|lll

muzumanw, w dzisiejszych czasachl Czy to zemsta za nasz obsesyjne. Jeszcze jest na to za wczenie. Cz::' .1 _:i ]] *':'jj
lll|l]l] ]]]ul

emancypacj? Lecz czy tego chc czy nie, pozycja kobiety ewolu- by zaufa komukolwiek. Mwi si, e cza-.'- * ". ''ni]l]|lll' 111!liiiil]1]l

uje. Studiujemy, pracujemy, zarabiamy. Wiele modych dziewczyn stwo: tylko on pokae, czy jeszcze kiedyt'ec. :: r'" :,, llllll,,'Llll ""llllllLl]

zaczyna zdawac sobie spraw, jakbatdzo usifuje si je stamsi mczyzn' Ja w to wtpi. Na razie chc po F:.!:: "
i podporzdkowa. Nl putes, ni soumises - ten ich manifest to naj- Anonimowo.
lepszy przykJad nowej wiadomoci'Bunt kobiet wiadczyo m,
e muzumanki we Francji czuj si zagtoone i chc pokaza
wszystkim, i maja tego do.Jestem z nimi cam sercem/ po-
pieram ich walk o wasn tosamoi godno.
Kobiety czyni postpy i ich nieodwracalne zmiany w pozyi
spoecznej drazni niektrych mczyzn; za wszelk cen usifuj4
storpedowa kolejne zwycistwa. Czy taki sobie cel postawili?
Zniszczy te, ktre sta si im rwne, nie pozwoli im korzysta

120
 PoDZIKoWANIA

Mojej matce gorco dzikuj za jej odwage i czu

toztoczyanad moim synkiem w trudnych dlamnbffi'
Wyrury wdzicznoci kieruje do wszystkichP#
stworzyli komitet wsparci i wszystkich tych, znaryr
nych, ktrzy si do nich przyczyll.
Na szczeglne sowa uznania zasfuguje moja
mecenas Nathalie Clarissor oraz ADFE (Associeb
tique des Frangais ) lttranger), a zwaszcz,aiego ln
ruczca.
Dzikuj Sylvie de Bamier.
}estem ogromnie zobowi,ana i wdziczra
diom - za obiektywizm i wytrwao,a Secours
e na co dzie mnie wspiera'
Dzikuj wreszcie Huguett Emmanuelowi i CaL'
Nie poradziab)rm sobie bez waszej ofiamej P[rgl
 SPIS TRESCI

Urodziny w Dubaiu...
Saudyjska pokusa
Tsknota za nieznanym
Kraj moich marze
Zcie do piekie
Wsparcie mediw
. okrubra wolno