UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAAJ I KOMUNIKACIJE

Intermodalni transport

Luki kontejnerski terminali

Prof. Dr F. Kiso
 Danas se preko 60% svjetskog prekookeanskog prevoza
tereta obavlja kontejnerima, sa obzirom na rute, naroito
izmeu ekonomsko jakih i stabilnih zemalja, kontenerizovano
je ak i do 100%.
 Povezivanje, sinhronizacija i racionalizacija rada svih uesnika
u realizaciji kontejnerskog transportnog lanca
OSNOVNI ZADATAK: pretovar kontejnera izvriti u to
kraem roku i sa to niim trokovima pomou visoko-
produktivne mehanizacije i uz primjenu niza organizacionih
mjera definisanih odgovarajuom tehnologijom
U funkcionalnom pogledu:
PRIPREMA (FORMIRANJE) KONTEJNERA
NAKUPLJANJE KONTEJNERA
SKLADITENJE KONTEJNERA
PRETOVAR KONTEJNERA
ODRAVANJE KONTEJNERA
 UBRZANJE PRETOVARA BRODOVA (3X)

Mogunost smanjenja flote ili

Prevoenje vee koliine robe istom flotom
(1 brod dan Min 15 000$)
Proirenje gravitacionog podruja luka
Poveanje nosivosti brodova i bolja eksploatacija
koritenjem kontejnera kao tovarnih jedinica
Vremenska struktura obrta: u luci : na moru(%)
45:55% 25:75%
a) ZNAAJAN OBIM TRANSPORTNOG RADA
b) ODREEN BROJ I VELIINA TRANSPORTNIH RUTA
c) SUELJAVANJE VANIH I FREKVENTNIH CESTOVNIH I
ELJEZNIKIH KOMUNIKACIJA

EMA TEHNOLOKOG PROCESA

Struktura lukog kontejnerskog terminala

PODSISTEM TRANSPORTA
PODSISTEM PRETOVARA
PODSISTEM SKLADITENJA
a) SAOBRAAJNO-MANIPULATIVNE POVRINE
Prilazne cestovne saobraajnice
Akvatorij i luki vezovi/pristanine povrine
eljezniki kolosjeci
b) OTVORENE SKLADINE POVRINE
Platoi za pune kontejnere
Platoi za prazne kontejnere
Platoi za specijalne kontejnere
c) ZATVORENA SKLADITA ZA ROBU
Za formiranje i rasformiranje kontejnera
Za razliite vrste roba
d) OBALSKA PRETOVARNA MEHANIZACIJA
Kranovi sa visoko profiliranom okretnom strijelom
Kranovi sa nisko profiliranom uvlaivom strijelom
e) TRANSPORTNO-MANIPULATIVNA MEHANIZACIJA
Na terminalu
U skladitima
f) TRANSPORTNA SREDSTVA
Brodovi
eljezniki vagoni
Kamioni
g) INFORMACIONI SISTEM
h) UPRAVA
i) TEHNIKO SERVISNI DIO
INFRASTRUKTURA LUKOG TERMINALA
INFRASTRUKTURA LUKOG TERMINALA
LKT sastoji se od 3 zone:
I) Prostor za pretovar irine 30 50 (m) u kome su kran i kolosijeci
(operativna obala), 10% UKUPNE POVRINE VEZA
II) Prostor za skladitenje kontejnera, 55% UKUPNE POVRINE VEZA
III) Ostali sadraji 35% UKUPNE POVRINE VEZA (prijem i otprema
vanjskih kontejnera 23%; objekti 7% i povrine za servisne funkcije
oko 5%)

Veliina (kapacitet) LKT zavisi od:

Veliine prometa
Veliine brodova
Neravnomjernosti dolaska brodova
Vremena rada terminala
Raspoloive pretovarne mehanizacije isl.
 Osnovu za tehnoloko i prostorno planiranje LKT
predstavlja POVRINA VEZA, zatim broj kranova na
vezu i prostor za istovar i utovar kontejnera (operativna
obala)
Minimalna povrina veza diktirana je veliinom
kontejnerskog broda
Duina veza je 15% vea od duine kontejnerskog broda
Prosjean kontejnerski brod: d = 200(m), = 25(m),
gaz oko 10(m)
Duina kontejnerskih vezova kree se od 200 do 300 (m)
Prosjena duina jednog veza je 230 (m), irina 300-400
(m), dubina 14(m)
Prosjena povrina jednog veza odgovara
prostornim kapacitetima lukog kontejnerskog
terminala, koji omoguavaju istovremeni prijem
jednog kontejnerskog broda

Minimalna povrina jednog veza: MinP = 7 (ha), to

podrazumijeva dimenzije zemljita 230 x 300 (m)

Ako je vez opremljen portalnim kranom kapaciteta od

600 (kont./dan), tada je oekivani godinji promet
150 000 (TEU)
 PRETOVARNA MEHANIZACIJA U LKT
Ovisno o funkcionalnoj i logistikoj situaciji, luka oprema se
moe grupisati u tri kategorije:
Oprema na obali
Oprema na terminalu
Ureaji za mjeovitu upotrebu
 1. OPREMA NA OBALI

Kontejnerski istovarivai i vienamjenski kranovi su sastavni

dio ove kategorije. Istovarivai su portalni kranovi instalirani na
obali, sa normalnim razmakom izmeu kolosijeka od 15 do 30 m.
Zahvatni ureaj je opremljen teleskopskim sprederom i ciklino
prenosi jedinice intermodalnog transporta (ITU) sa broda na
obalu i obratno.

Kranovi se razlikuju zavisno od sistema koritenja strijele dizalice:

Kranovi sa visoko profiliranom okretnom strijelom,
Kranovi sa nisko profiliranom uvlaivom strijelom.
 1.1 Kranovi sa visoko profiliranom okretnom strijelom

Dio strijele dizalice koji se produava na obalnoj strani se moe

podii koritenjem ekrka koji mu omoguava okretanje za
75 /80 , gotovo vertikalno, ostavljajui tako slobodnim prostor za
brodove koji pristupaju obali ili kad se ovaj ureaj ne koristi. Dio
strijele dizalice na kopnenoj strani je fiksan. Strijela sa obalne
strane se sputa iznad odjeljka skladinog prostora za kontejnere.

Postpanamax kran sa visoko profiliranom okretnom strijelom dizalice

 KRANOVI SA VISOKO PROFILIRANOM OKRETNOM
STRIJELOM

Postpanamax kran sa visoko profiliranom okretnom strijelom dizalice

1.2 Kranovi sa nisko profiliranom uvlaivom strijelom dizalice

Kranovi sa uvlaivom strijelom su odreeni strijelom dizalice

koja se kree horizontalno po specijalnim valjcima unutar
konstrukcije portala: moe se u potpunosti uvui unutar ivice
obale i tako osloboditi prostor za brodove koji pristaju; i moe se
smjestiti u srednju poziciju, bilo prema obali ili kopnu, to
omoguava optimalno koritenje kapaciteta strijele dizalice.

Postpanamax kran sa nisko profiliranom uvlaivom strijelom dizalice

KRANOVI SA NISKO PROFILIRANOM UVLAIVOM
STRIJELOM DIZALICE

Postpanamax kran sa nisko profiliranom uvlaivom strijelom dizalice

Prema duini strijele sa obalne strane, kranovi se
klasificiraju u dvije grupe ovisno o njihovoj veliini:

Veliina 1 - Panamax;
Veliina 2 - Postpanamax.

Tip krana Panamax ima neto istezanje na obalnoj

strani do 42 m, mjereno od kolosijeka. Ova vrsta
krana ima neto kapacitet dizanja pod sprederom do
40 t.
Tip Postpanamax ima neto istezanje na obalnoj
strani do 50 m, sa neto kapacitetom podizanja pod
sprederom od 45 t.
 1.3 Vienamjenski kranovi

Imaju univerzalnu ulogu na obali i mogu biti opremljeni irokim

opsegom alternativnih ureaja, kao to su kuke, korpe, zahvatni
ureaj i fiksni ili univerzalni teleskopski sprederi. Zavisno od
koritenog sistema montiranja, ovi kranovi se mogu klasificirati u
dvije grupe:
vienajmjenski kranovi montirani na inama;
vienamjenski kranovi na pneumaticima
Vienamjenski kranovi montirani na inama su tradicionalni
obalski kranovi koji se kreu du kolosijeka. Uglavnom su tipa
uvlaive dizaline strijele.
Vienamjenski mobilni kranovi na pneumaticima su kranovi sa
podiuom strijelom dizalice, koji se kreu samohodno ili uz pomo
vue.
 2. OPREMA NA SKLADINOM PROSTORU
U ovu kategoriju spadaju portalni kontejnerski kranovi, bilo
da se kreu po kolosijecima ili na pneumaticima, opremljeni
fiksnim ili univerzalnim teleskopskim sprederima.

Poznati po raznolikosti imena: transtainer i translift, do

funkcionalnijih imena kao to je RMGs (Rail Mounted Gantry
Cranes portalni kran na inama, RTGs ( Rubber Tyred Gantry
Cranes portalni kran s pneumaticima), ili openito, stacker
slaga ili stacking kranovi.

Zavisno od instaliranog sistema koji se koristi, ovi kranovi se

dijele u dvije grupe:
portalni kranovi na inama;
portalni kranovi na pneumaticima.
 2.1. Portalni kranovi na inama

Portalni kranovi na inama su veliki manipulacijski kranovi,

sa razmakom ina kolosijeka od 35 m do najvie 45 50 m,
ispusti mjereni od kolosijeka variraju od 4 do najvie 12 m, a
neto podizanje od ivice kolosijeka kree se od 13,5 m ( 3 + 1
kontejner) do najvie 17,5 (4 + 1 kontejner).
 2.2. Portalni kranovi na pneumaticima

Portalni kranovi na pneumaticima proizvode se u raznim

veliinama. To su mobilni kranovi sposobni da slijede i
prethodno utvrene putanje, da promijene putanju i tako
opslue vie od jednog skladinog podruja. Opremljeni su
autonomnim izvorom energije ( dizel- elektrinim kod veih,
skupljih modela i dizel hidraulinim kod manjih, jeftinijih
modela).
 2.3. eoni utovarivai

Prilagodljivo i efikasno rjeenje za manipuliranje sa

tovarenim i praznim kontejnerima su eoni utovarivai,
opremljeni specijalnim okvirom za podizanje na koji se moe
zakaiti odgovarajui spreder za kontejnere. Spreder se moe
koristiti za kontejnere od 20 stopa i kontejnere od 40 stopa i
moe ih malo bono pomjerati.

eona dizalica za prazne kontejnere eona dizalica za tovarne kontejnere

 2.4. Portalni skladitari ( Reach stackers )

Sistem pretovara zasnovan na ovoj opremi, u principu,

koristi se u terminalima sa godinjim kapacitetom 200.000
300.000 TEU. Kako bi se poveala produktivnost, ovaj sistem se
esto povezuje sa radom drumskih tegljaa s obzirom na to da
kontejneri mogu biti transportirani sa obale do odlagalita i
drumskim tegljaima i portalnim skladitarima.

Portalni skladitari se dijele na:

Portalni skladitari za manipilaciju praznih kontejnera
Portalni skladitar za manipulaciju tovarenih kontejnera
Portalni skladitari za manipilaciju praznih kontejnera

Ove maine poznate kao ECH-RS (Emptx Container

Handling Reach Stacker) zamjenjuju eone utovarivae.
Njihova prednost lei u veoj prilagodljivosti (mogu opsluivati
tri reda kontejnera i zaokretati spreder za bilo koji ugao), i
prije svega u veoj stabilnosti kako stacionarnoj, tako i
prilikom kretanja.
Portalni skladitar za manipulaciju tovarenih kontejnera

Ovi skladitari poznati i kao LCH-RS (Laden Container

Handling-Reach Stacker), vremenom zamjenjuju eone
utovarivae za tovarene kontejnere jer su prilagodljivi
manipulaciji i mogu raditi sa dva, tri i ponekad sa etiri reda
kontejnera, rotirajui spreder pod svim uglovima.
Definirana su tri tipa portalnih skladitara:

Portalni skladitar za manipulaciju kontejnera,

koristi se gotovo iskljuivo u lukim terminalima;

Portalni skladitar za manipulaciju kontejnera,

izmjenljivih transportnih sudova i poluprikolica
(intermodalnih), masovno se koristi u
intermodalnim terminalima i opremljen je sa
univerzalnim sprederima za piggy-back sistem.

Portalni skladitar za intermodalni pretovar i

opsluivanje drugog kolosijeka
Portalni skladitar za intermodalni pretovar i opsluivanje drugog kolosijeka
 2.5. Jaha ( Straddle carrier) i boni utovariva

Ovi kamioni sa portalnim kranom i gumenim tokovima se

mogu koristiti za slaganje i premjetanje kontejnera unutar
konstrukcije (etiri uzduna nosaa) samog vozila. Razliite
konstrukcijske izvedbe omoguavaju slaganje do tri reda ITU
izvan konstrukcije portalnog krana: nepovoljnost lei u
rastojanju teita kontejnera i teita jahaa.
Jaha predstavlja najbolju alternativu ( u smislu slaganja i
vremena radnog ciklusa) za terminale srednje veliine.

Ova maina moe ispuniti mnogobrojne razliite zahtjeve:

Transportirati kontejnere iz radne zone kranova do zone

odlaganja;
Slagati kontejnere do etiri reda u visinu i redati ih
paralelno;
Vriti utovar i istovar sa poluprikolica, drumskih tegljaa i
eljeznikih vagona.
Jaha Boni utovariva
Hvala na panji!