Professional Documents
Culture Documents
პოლიტიკის დოკუმენტების კრებული - მაისი 2017
პოლიტიკის დოკუმენტების კრებული - მაისი 2017
gamomcemloba: grifoni
1
Freedom House. Georgia-Nations in Transit. Annual report, 2016. Available at: https://freedomhouse.org/
report/nations-transit/2016/georgia
5
evro-atlantikuri institutebis efeq- politikuri partiebis stabiluri
turobaze, Tu ramdenad SeuZliaT maT, platformis ganviTareba; saxelmwifosa
rom reformebisTvis saWiro stimule- da saqarTvelos marTlmadidebel ekle-
bi uzrunvelyon. amdenad, politikuri sias Soris urTierTobebi; ZalTa bal-
klasisTvis, samoqalaqo seqtorisa da ansi xelisuflebis sxvadaxva ganStoe-
farTo sazogadoebisTvis, mniSvnelo- bebs Soris. publikacia gankuTvnilia
vania, rom ufro aqtiurad CaerTon saxelmwifo moxeleebisTvis, masmediis,
rogorc demokratizaciis, ise evro- samoqalaqo sazogadoebisa da akademi-
peizaciis procesSi. uri sferos warmomadgenlebis, anali-
tikosebis, da sakiTxiT dainteresebuli
swored aseT rTul garemoSi, saqa- farTo sazogadoebisTvis, aseve, yvela
rTvelos politikis institutma, na- im pirisTvis, romelic saqarTvelos
cionaluri fondi demokratiisTvis demokratiuli ganviTarebis procesSi
mxardaWeriT, proeqtis demokra- monawileobs da masTan dakavSirebuli
tizacia da saparlamento monitorin- sakiTxebiT aris dainteresebuli.
gi saqarTveloSi farglebSi moamzada
winamdebare publikacia. publikacia mo- korneli kakaCia
icavs xuT politikis dokuments, rome-
lic evropeizaciisa da demokratizacis
kuTxiT saqarTveloSi arsebul viTare-
basa da ZiriTad sakiTxebze iZleva re-
komendaciebs. es sakiTxebia: saqarTve-
los evro-atlantikur struqturebSi saqarTvelos politikis
Semdgomi integraciis prioritetebi; institutis direqtori
saqarTvelos evropuli
integracia: ra iqneba aRmosavleT
partniorobis Semdeg?
biZina lebaniZe1
9
mokle Sinaarsi
1
biZina lebaniZe aris saqarTvelos politikis institutis ufrosi mkvlevari da fraiburgis uni-
versitetis leqtori. mas miRebuli aqvs doqtoris xarisxi politikur mecnierebebSi, berlinis
Tavisufal universitetSi. igi aseve iyo berlinis Tavisufali universitetis mkvlevri da kiTxu-
lobda leqciebs berlinis ekonomikisa da samarTlis skolaSi.
10
miznebi ki jer ar Cans. integraciis mizniT, saqarTvelo
mWidro koordinaciaSi unda iyos
metic, demokratiuli konsolida- ukrainasTan, radgan am or qvey-
cia, sazogadoebis molodinebis anas saerTo interesebi aerTianebs.
marTva da saqarTvelos mosaxle- Tumca, teritoriis sididisa da
obis evropisadmi skeptikuri gan- strategiuli adgilmdebareobis
wyobis zrdis prevencia mTavrobis gaTvaliswinebiT, ukraina evroka-
prioritetebad unda darCes. vSirisa da natosTvis gacilebiT
mniSvnelovania.
saqarTvelos samoqalaqo sazoga-
doeba, evrokavSirisa da saerTaSo- ekonomikuri integracia da socialuri
riso Tanamegobrobis mxardaWeriT, mobiloba
saqarTvelos demokratiuli insti-
tutebis mcvelad unda gvevline- evropis ekonomikur zonaSi gaer-
bodes. kerZod, samoqalaqo sazo- Tianeba, romelic samuSao Zalis
gadoebam Zalisxmeva ar unda Tavisufal gadaadgilebas moicavs,
daiSuros saimisod, rom saqarT- SesaZloa, saqarTvelosTvis axlo
velos mTavrobam qveynis demokra- da saSualovadian perspeqtivaSi
tiuli ganviTarebis kursidan ar saukeTeso scenari iyos. saqarTve-
gadauxvios. los mTavroba evrokavSirTan gan-
sakuTrebuli SeTanxmebis miRwevas
samxedro da usafrTxoebis sakiTxebi unda Seecados, romlis Tanaxmadac,
saqarTvelos moqalaqeebs garkveu-
natoSi integracia saqarTvelos li periodis ganmavlobaSi evrokav-
prioritetad unda darCes. Tum- Siris samuSao bazriT Tavisuflad
ca, saqarTvelos mTavrobam evro- sargeblobis saSualeba eqneba.
kavSirsa da amerikis SeerTebul
Statebs Soris mzard gansxvavebeb- evrokavSirSi ekonomikuri inte-
zec unda gaamaxvilos yuradRe- graciis yvela konfiguracia saqa-
ba da im alternatiul samxedro rTvelosTvis momgebiani ver iqne-
struqturebSi gaerTianebas Seeca- ba. vinaidan, saqarTvelo sagareo
dos, romlebic SesaZloa, evrokav- vaWrobis liberalur politi-
Sirma, momavalSi Camoayalibos. kas atarebs, igi unda moeridos
sagareo vaWrobis SemzRudveli
saqarTvelo unda ecados evroka- xelSekrulebebis xelmoweras, ro-
vSiris samxedro da usafrTxoebis goric SeiZleba iyos magaliTad,
organoebTan, maT Soris evropis evrokavSiris sabaJo kavSiri.
Tavdacvis saagentosTan da samx-
edro misiebis axladdaarsebul saqarTvelom evrokavSirSi ekono-
samxedro StabTan instituciuri mikuri integraciis mizniT sxva-
urTierTobis damyarebas; dasxva xerxebis moZieba unda ga-
nagrZos. saqarTvelos mTavrobam,
evroatlantikur struqturebSi evropis Tavisufali vaWrobis aso-
11
ciaciis msgavsi organizaciis Ca- niorobis wevr am sam qveyanas evro-
mosayalibeblad, ukrainasTan da pis ekonomikur zonaSi gaukvalavs
moldovasTan unda iTanamSrom- gzas da samuSao Zalis Tavisufal
los, romelic aRmosavleT part- gadaadgilebas uzrunvelyofs.
Sesavali
2
Brzel and Lebanidze, Brzel et al. 2015
3
European Commission, Review of the European Neighbourhood Policy
12
meqanizmebis SemuSavebas unda Seecados, vania imis gaTaviseba, rom evrokavSir-
romlebic aRmosavleT partniorobis Si integracia, rac aRmosavleT part-
arsebul CarCoebs gascildeba. niorobis CarCoebs scildeba, qveynis
demokratiul ganviTarebasTan da kargi
Tumca, realurad, saqarTvelos ev- mmarTvelobis principebTan pirdapir
roatlantikur sivrceSi integraciis aris dakavSirebuli: erTi meoris ga-
procesze minimaluri gavlena aqvs. ev- reSe warmoudgenelia. Sesabamisad, es
rokavSirisa da saqarTvelos urTier- erTaderTi sferoa, sadac saqarTvelos
Tobis tempi da intensivoba amJamad, mTavrobas mniSvnelovani gavlena aqvs
dasavleTis SigniT mimdinare cvlile- da SeuZlia, rogorc Seanelos, aseve,
bebzea damokidebuli. nato krizisSia daaCqaros saqarTvelos evropasTan
da jer bolomde arc is aris naTeli, daaxloebis procesi. meore mxriv, saqa-
Tu rogor gadaitans evrokavSiri mTel rTvelos mTavrobis gavlena minimal-
rig krizisebs, maT Soris breqsits, uria, evrokavSirTan ekonomikuri da
memarjvene Zalebis momZlavrebas, saimi- politikuri instituciuri urTierTo-
gracio kriziss da ruseTis revizion- bebis gaRrmavebis sferoSi. am sakiTxeb-
istul politikas. meores mxriv, evro- ze zemoqmedebis berketebi saqarTvelos
kavSirisa da natos bundovani momavali am etapze ar gaaCnia da mTlianad evro-
aRmosavleT partniorobis qveynebsac kavSiris SigniT mimdinare procesebzea
gaurkvevlobaSi tovebs, radgan am or- damokidebuli.
ganizaciebSi maT integraciasTan daka-
vSirebuli samomavlo gegmebi SesaZloa, mTeli rigi krizisebiT damZimebuli ev-
axlo momavalSi dRis wesrigidan saer- rokavSiri dRes politikurad uZluria,
Tod gaqres. aRniSnuli naSromi, am ga- rom aRmosavleT partniorobis qveynebs,
mowvevebs iTvaliswinebs da maT fonze maT Soris saqarTvelos, gawevrianebis
aanalizebs saqarTvelos da evrokav- perspeqtiva SesTavazos. amitom, saqa-
Siris urTierTobebis perspeqtivebs rTvelosTvis umjobesi iqneboda, Tuki,
sam ZiriTad sferosTan mimarTebaSi _ am etapze srul wevrobasa da asocire-
demokratia da kanonis uzenaesoba, usa- bul wevrobas Soris moqceul Sualedur
frTxoebisa da samxedro TanamSromlo- modelebze gaamaxvilebda yuradRebas.
ba da ekonomikuri urTierTobebi. magaliTad, integraciis erT-erTi ase-
Ti Sualeduri modeli SesaZloa iyos
demokratia da kanonis uzenaesoba evropis ekonomikuri zonasTan mierTe-
saqarTvelos evropeizaciis proce- ba, rac saqarTvelos gauxsnida evro-
sis Sidapolitikur ganzomilebas uka- kavSiris samuSao bazars. analogiurad,
vSirdeba, romlis warmatebaze pasux- nato-s srul wevrobamde an mis parale-
ismgeblobac mTlianad saqarTvelos lurad, SesaZloa aseve, evrokavSirTan
mTavrobasa da sazogadoebas ekisreba. garkveuli formis samxedro TanamSrom-
saqarTvelos mTavrobisTvis mniSnvelo- lobis xelSekrulebaze muSaobac.
13
demokratia da kanonis uzenaesoba
5
EUbusiness, EU defence ministers agree joint military HQ
6
Kanter, E.U. Moves to Create Military Training Headquarters
7
Kucera, Georgia Finalizes Controversial Air Defense Deal With France
8
Emerson, Which model for Brexit?, 12
16
araferi vTqvaT, TviT qveynis xangrZlivi turi Semakaveblis rolis Sesrulebac
usafrTxoebis da stabilurobis uzrun- gauWirdeba. metic, ucnobia, surT Tu
velsayofadac ki ar aris sakmarisi. Sem- ara intermariumis aliansSi monawileo-
deg nabijad, aucilebelia evrokavSiris ba TviT centralur da aRmosavleT ev-
arsebul Tu Camoyalibebis procesSi ropul saxelmwifoebs, romlebic, pir-
myof samxedro uwyebebTan institucio- vel rigSi, moiazrebian aliansis mTavar
naluri kavSirebis damyareba - saqarT- mamoZravebel Zalad. intermariumis
velos sruli an asocirebuli wevrobis idea am etapze ZiriTadad poloneTis da
formiT. evrokavSirTan samxedro inte- ukrainis akademiur wreebSi ganixileba.
graciam, SesaZloa, sxvadasxva formebi garda imisa, rom intermariumis Seqmnis
miiRos da saqarTvelos gza gauxsnas idea am etapze mxolod Canasaxis do-
mTeli rigi SesaZleblobebisken, maT So- nezea, aseve sakamod bundovania, Tu ro-
ris: evrokavSiris samSvidobo misiebSi gori struqtura SeiZleba hqondes ms-
kidev ufro aqtiuri CarTuloba, gaer- gavsi tipis alianss. ukrainaSi moRvawe
Tianebuli samxedro wvrTnebis Catare- germaneli eqspertis andreas umlandis
ba, evrokavSiris bazarze TavdacviTi azriT, intermariumis modelad Sesa-
SeiaraRebis Sesyidva da evrokavSiris Zloa gamoyenebul iqnas iseTi strate-
TavdacviTi saSualebebis Sesyidvis ten- giuli aliansi, romelic natos wevr
derebSi CarTva. TurqeTsa da natos arawevr azerbai-
jans Soris arsebobs.10 Tumca, gaurkvev-
bolo periodSi, ganxilvis Tema, aseve, elia, Tu ra doneze SeuZlia am models
gaxda e.w. intermariumi, samxedro aRmosavleT partniorobis qveynebis
aliansis koncefcia, romelic ramden- usafrTxoebisa da stabilurobis uz-
ime aRmosavleT evropul saxelmwifos runvelyofa. am etapze aSkaraa, rom,
aerTianebs.9 Tumca, germaniisa da sxva TurqeTTan strategiulma aliansma, ver
dasavleT evropuli qveynebis CarTvis Seuwyo xeli verc mTiani yarabaxis kon-
gareSe, verc erTi evropuli aliansi fliqtis mogvarebas da verc azerbai-
ruseTisgan momdinare hibriduli omis- janis usafrTxoebisa da stabilurobis
gan Tavs ver daicavs da ruseTis efeq- gaZlierebas.
9
Dostl, Intermarium: the story of the pipe-dream coming from Warsaw; Umland, Ein Pakt gegen den
Neohegemon
10
Umland, Ein Pakt gegen den Neohegemon
11
Emerson, Which model for Brexit?, 6
17
yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis integrirebadi, kvalificiuri da daba-
xelSekrulebidan amoRebulia meoTxe lanazRaurebadi muSaxeli SesTavazon.
da yvelaze mniSvnelovani Tavisufleba - evrokavSiris qveynebSi sazogadoebrivi
samuSao Zalis Tavisufali gadaadgile- ukmayofilebis Sesamsubuqeblad, aseve
ba. Sesabamisad, imis gaTvaliswinebiT, SesaZlebelia damatebiTi sakontro-
rom am etapze evrokavSiris Semdgomi lo meqanizmebis SemoReba, magaliTad,
gafarToeba ar ganixileba, aRmosavleT aRmosavleT partniorobis qveynebidan
partniorobis wevrma qveynebma, maT So- Sesuli muSaxelisTvis damatebiTi, seg-
ris saqarTvelom, yuradReba or ZiriT- menturi da droiTi limitebis daweseba.
ad amocanaze _ ekonomikuri integraci- evrokavSiris samuSao bazarze wvdoma
is gaRrmavebasa da evrokavSirSi samuSao momgebiani iqneba aRmosavleT partnio-
Zalis Tavisufali gadaadgilebis miRe- robis qveynebisTvis, Seamcirebs ra,
baze unda gaamaxvilon. am qveynebis mosaxleobis ruseTidan
miRebul fulad gzavnilebze damok-
raoden ararealisturadac unda mo- idebulebas (saqarTvelos SemTxveva-
Candes, dRes arsebuli saimigracio Si, ruseTidan miRebuli fuladi gzav-
krizisisa da evrokavSiris bevr qvey- nilebis raodenoba, am etapze, wliurad
naSi memarjvene Zalebis momZlavre- mTliani Sida produqtis 5 da 10% So-
bis pirobebSi, grZelvadian perspeqti- ris meryeobs).
vaSi samuSao bazris gaxsna SesaZloa,
momgebiani aRmoCndes orive mxarisTvis gasuli aTwleulebis manZilze evroka-
- rogorc evrokavSirisTvis, ise aRmo- vSirma mesame qveynebTan ekonomikuri
savleT partniorobis qveynebisTvis. urTierTobis ramdenime modeli SeimuSa-
evrokavSiris qveynebis umetesoba de- va, romlebic integraciis sxvadasxva
mografiulad moberebulia da sakuTari dones moicavs. Rrma da yovlismomcve-
socialuri sistemebis SesanarCuneblad li Tavisufali vaWrobis sivrcis gar-
aucileblad esaWiroebaT imigraciis da, evropis ekonomikuri zona da sabaJo
garkveuli done, Tundac kontrolis kavSiri ekonomikuri integraciis ori
ufro daxvewili meqanizmebiT. aRmo- yvelaze mniSvnelovani formaa. Sesabam-
savleT partniorobs qveynebs ki Seu- isad, am sami ekonomikuri integraciis
ZliaT, evrokavSirs SedarebiT ukeT modelis Sedarebac mniSvnelovania.
12
evropis Tavisufali vaWrobis asociacia (EFTA) 1960 wels, stokholmSi Seiqmna. igi warmoadgens
damoukidebeli mTavrobaTSoris organizacias, romelic instituciurad evrokavSirs ar ekuTvnis
da romlis mTavari mizanicaa, uzrunvelyos misi wevr-saxelmwifoebis ekonomikuri integracia da
Tavisufali vaWroba evrokavSirTan. amJamad organizacia oTx qveyanas: norvegias, islandias, lix-
tenSteinsa da Sveicarias aerTianebs.
13
European Parliament, Fact Sheets on the European Union
18
ropis erTian bazarTan dakavSirebuli da masSi gawevrianeba organizaciis um-
sruli kanonmdeblobis implementaci- Tavresi mmarTveli organos, palatis
asTan, romlis ZiriTad nawilsac Rrma politikur nebazea damokidebuli.
da yovlismomcveli Tavisufali vaWro-
bis xelSekruleba ukve moicavs. evropis is faqti, rom evropis Tavisufali vaWro-
ekonomikur zonasa da Rrma da yovlis- bis asociaciis palatis gadawyvetilebis
momcveli Tavisufali vaWrobis zonas miRebis procesze mniSnvelovan zega-
Soris ZiriTadi gansxvaveba isaa, rom vlenas politikuri prioritetebi ax-
es ukanaskneli evrokavSiris Sida ba- dens, kidev ufro naTeli gaxda didi
zris oTxive Tavisuflebas - saqonlis, britaneTis evrokavSiridan gasvlis
adamianebis, momsaxurebis da kapitalis Semdeg ganviTarebuli movlenebis Sede-
Tavisufal gadaadgilebas moicavs. meo- gad. kerZod, asociaciis erT-erTi wevri
re mxriv, evropis ekonomikuri zona ar norvegia, didi britaneTis (asociaciis
iTxovs sabaJo kavSiris wevrobas da arc damfuZnebeli wevri, romelmac Semdeg
Tavisufali vaWrobis xelSekrulebis asociacia datova) xelaxla gawevrianebis
gaformebaze mesame qveynebTan molapar- winaaRmdegi iyo, radganac, misi xelax-
akebas zRudavs. magaliTad, evropis Ta- ali gawevrianeba, organizaciaSi ZalTa
visufali vaWrobis asociaciis wevrebs wonasworobas norvegiis sawinaaRmdge-
mesame qveynebTan ukve 31 Tavisufali god Secvlida.16 aRmosavleT partnio-
vaWrobis xelSekruleba aqvT gaforme- robis qveynebis, maT Soris saqarTvelos
buli.14 SemTxvevaSi, kidev ufro naklebia saimi-
so mizezi, rom ganviTarebul dasavleT
evropis ekonomikur zonaSi gawevri- evropul qveynebs ufro Raribi da nak-
anebis erT-erTi nacadi xerxi, swored, lebad ganviTarebuli qveynis sakuTar
zemoTaRniSnuli evropis Tavisufali gundSi miReba moundeT.
vaWrobis asociaciis wevrobaa, Tumca es
SesaZloa, evrokavSiris srul wevroba- evropis Tavisufali vaWrobis asocia-
ze rTuli procesi iyos/aRmoCndes. ciasTan grZelvadiani molaparakebebis
evropis Tavisufali vaWrobis asoci- dawyebis nacvlad, aRmosavleT part-
aciis konvenciis Tanaxmad, nebismier niorobis proevropuli qveynebisTvis
saxelmwifos aqvs wevrobis survilis umjobesi iqneboda asociaciis msgavsi
gamoTqmis ufleba, Tumca, gawevriane- modelis SemuSavebaze jer, erTmaneT-
baze saboloo gadawyvetilebas evropis Tan da Semdeg, evrokavSirTan molapa-
Tavisufali vaWrobis asociaciis pala- rakebis dawyeba. samive qveyanas (saqa-
ta iRebs. asociaciis wevroba ganisaz- rTvelom, moldovam da ukrainam) ukve
Rvreba palatis gadawyvetilebaSi asax- aqvs vizaliberalizacia da evrokav-
uli wesebiTa da pirobebiT.15 amasTan, SirTan, dRemde arsebul modelebs So-
aq mniSvnelovania is garemoeba, rom, ev- ris yvelaze masStaburi, Tavisufali
rokavSirisgan gansxvavebiT, evropis Ta- savaWro urTierToba. es garemoebebi
visufali vaWrobis asociacias wevrobis evropis Tavisufal zonaSi samomavlod
oficialuri kriteriumebi ar gaaCnia gawevrianebisTvis molaparakebebis daw-
14
Emerson, Which model for Brexit?, 3
15
EFTA, Convention establishing the European Free Trade Association, 29
16
The Guardian, Norway may block UK return to European Free Trade Association
19
yebis winapirobas qmnis. SesaZloa, es partniorobis farglebSi SeTavazebuli
procesi evropis Tavisufali vaWrobis iniciativebi Rrma da yovlismomcveli
asociacia-aRmosavleTis farglebSic savaWro xelSekrulebisa da vizaliber-
warimarTos da aRmosavleT partnioro- alizaciis reJimis xelmoweriT srulad
bis iseTi qveynebi moicvas, romelTac amowures.
sabaJo kavSiri
17
Kirici and Ekim, Why an EU-Turkey Customs Union Upgrade is Good for Turkey, 2
18
Kirici and Ekim, Why an EU-Turkey Customs Union Upgrade is Good for Turkey, 2
19
BBC, Free trade area, single market, customs union - whats the difference?
20
rTveloSia warmoebuli da evrokavSirSi utarifod SeeZlebaT. am process xels
importirebis Sesabamis tarifebs eqvem- saqarTveloSi arsebuli iafi muSaxelic
debareba. erTi SexedviT, es SezRudvad Seuwyobs. Tumca, evropis ekonomikur
Cans, magram am regulaciam SesaZloa, zonasTan SedarebiT sabaJo kavSiris
saqarTvelos ekonomikaze dadebiTi ze- mTavar sisusted mainc samuSao Zalis
gavlenac moaxdinos, magaliTad, moiz- mobilobis ararseboba rCeba, rac aRmo-
idos pirdapiri ucxouri investiciebi. savleT partniorobis yvela qveynisTvis
warmoSobis wesebis gamoyenebam Sesa- mniSnelovani prioritetia. imis gaTval-
Zloa, ucxoeli mwarmoeblebi daaint- iswinebiT, rom Tavisufal vaWrobasTan
eresos da sakuTari warmoebis saqarTve- dakavSirebuli kidev sxva SezRudvebic
loSi gadmotana gadaawyvetinos, radgan, arsebobs, Cndeba kiTxva, ramdenad aris
am SemTxvevaSi, TavianTi produqciis ev- sabaJo kavSirSi gawevrianeba Rrma da
rokavSirSi importi saqarTvelosTvis yovlismomcveli Tavisufali savaWro
dawesebuli dabali tarifebiT an sulac xelSekrulebis logikuri gagrZeleba.
daskvna
bibliografia
BBC, Free trade area, single market, customs union - whats the difference?, 2017
<http://www.bbc.com/news/business-36083664>, accessed 26 Mar 2017.
BRZEL, TANJA, and LEBANIDZE, BIDZINA, European Neighbourhood Policy at the
Cross-Roads: Evaluating the Past to Shape the Future, MAXCAP Input Paper, 2015.
DOSTL, VIT, Intermarium: the story of the pipe-dream coming from Warsaw, 2016
<http://visegradplus.org/intermarium-the-story-of-the-pipe-dream-coming-from-war-
saw/>, accessed 26 Mar 2017.
EFTA, Convention establishing the European Free Trade Association, 2013 <http://
www.efta.int/sites/default/files/documents/legal-texts/efta-convention/Vaduz%20
Convention%20Agreement.pdf>, accessed 26 Mar 2017.
EMERSON, MICHAEL, Which model for Brexit?, CEPS <https://www.ceps.eu/system/
files/SR147%20ME%20Which%20model%20for%20Brexit.pdf>, accessed 26 Mar 2017.
EUBUSINESS, EU defence ministers agree joint military HQ, 2017 <http://www.eu-
business.com/news-eu/security-defence.63lw>, accessed 26 Mar 2017.
EUROPEAN COMMISSION, Review of the European Neighbourhood Policy, 2015
<http://eeas.europa.eu/enp/documents/2015/151118_joint-communication_review-
of-the-enp_en.pdf>, updated 2015, accessed 3 Dec 2015.
EUROPEAN PARLIAMENT, Fact Sheets on the European Union, 2017 <http://www.
europarl.europa.eu/atyourservice/en/displayFtu.html?ftuId=FTU_6.5.3.html>, ac-
cessed 27 Mar 2017.
KANTER, JAMES, E.U. Moves to Create Military Training Headquarters, 2017 <https://
www.nytimes.com/2017/03/06/world/europe/eu-military-headquarters.html>, ac-
cessed 26 Mar 2017.
KIRICI, KEMAL, and EKIM, SINAN, Why an EU-Turkey Customs Union Upgrade
is Good for Turkey, 2015 <http://www.gmfus.org/publications/why-eu-turkey-cus-
toms-union-upgrade-good-turkey>, accessed 27 Mar 2017.
KUCERA, JOSHUA, Georgia Finalizes Controversial Air Defense Deal With France,
2015 <http://www.eurasianet.org/node/73901>, accessed 26 Mar 2017.
NDI, Public attitudes in Georgia Results of a November 2016 survey carried out for
NDI by CRRC Georgia, 2017 <https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI_Novem-
ber%202016%20poll_Issues_ENG_vf.pdf>, accessed 10 Apr 2017.
22
THE GUARDIAN, Norway may block UK return to European Free Trade Association,
2016 <https://www.theguardian.com/world/2016/aug/09/norway-may-block-uk-re-
turn-to-european-free-trade-association>, accessed 26 Mar 2017.
UMLAND, ANDREAS, Ein Pakt gegen den Neohegemon, 2016 <http://www.zeit.de/
politik/ausland/2016-08/osteuropa-ukraine-georgien-moldau-intermarium-buendnis/
komplettansicht>, accessed 26 Mar 2017.
meti saqarTvelo evrokavSirSi
- saqarTvelos evropuli
perspeqtiva
giorgi vardiSvili,
elene fanCuliZe*
*
giorgi vardiSvili _ saerTaSoriso urTierTobebis mkvlevari; elene fanCuliZe - saerTaSoriso
urTierTobebis doqtoranti
26
aucilebelia, gawevrianebis Temis qveynebis diferencireba aRmosav-
saerTaSoriso doneze aqtual- leT partniorobis sxva monawilee-
izacia sxvadasxva saerTaSoriso bisgan; evroparlaments SeuZlia
RonisZiebebze, rogorc xelisu- rekomendaciiT mimarTos evro-
flebis, aseve samoqalaqo sazoga- komisias da wevr saxelmwifoebs,
doebis warmomadgenlebis mxridan; rom SeimuSaon axali strategia am
qveynebTan mimarTebaSi evropuli
mizanSewonilia, aRmosavleTis perspeqtivis gaTvaliswinebiT;
partniorobis samoqalaqo sazo-
gadoebis forumis, saqarTvelos amasTan, kidev ufro intensiuri
erovnulma platformam rekomen- unda gaxdes Temis ganxilva ormxrivi
daciiT mimarTos saqarTvelos par- politikuri dialogis formatSi.
lamentsa da mTavrobas moamzados
safuZveli gawevrianebaze ganacxa- politikuri safuZvlis momzadeba Ses-
dis Sesatanad; amasTan mniSvnelo- aZlebels gaxdis saqarTvelos xelisu-
vania, platformis gareT arsebuli flebis mier wevrobaze oficialuri
arasamTavrobo da sazogadoebrivi ganacxadis gakeTebas. ar aris aucile-
organizaciebis aqtiuroba aR- beli winaswar gaiweros saqarTvelos
niSnuli mimarTulebiT; oficialuri ganacxadis gakeTebis vade-
bi. umjobesia, rom wevrobaze aplikaci-
maqsimalurad unda moxdes gawev- ia gaigzavnos mas Semdeg, rac 2019 wlis
rianebis sakiTxis intensificireba Semodgomaze damtkicdeba evrokomisi-
megobari qveynebis dedaqalaqeb- is axali Semadgenloba. ganacxadis ga-
Si (aRmosavleT evropa, maT Soris keTeba SesaZlebelia daemTxves saqarT-
viSegradis jgufi, SvedeTi, balti- velo-evrokavSiris asocirebis rigiT
is qveynebi); meore dRis wesrigis Sesrulebis pro-
cess, romelic 2020 wlamdea gawerili.
unda daiwyos wina mosamzadebe-
li ganxilvebi dasavleT evropis rTulia imis winaswar gansazRvra,
dedaqalaqebSi; mniSvnelovania xazi Tu konkretulad ra Sedegs miaRw-
gaesvas, rom msjeloba mimdinare- evs saqarTvelo. rasakvirvelia gasaT-
obs perspeqtivis miniWebis sakiTx- valiswinebelia, rogorc Sida, aseve
ze da ara gawevrianebaze; saerTaSoriso doneze mimdinare poli-
tikuri cvlilebebi. Tumca, imis Tqma
mizanSewonili iqneba, saqarTvelos danamdvilebiT SeiZleba, rom politi-
evropuli perspeqtivis sakiTx- kuri safuZvlis momzadebis da refor-
is Casma asocirebis saparlamento maTa axali talRis Semdeg, saqarTvelo
sabWos, asocirebis komitetis da gawevrianebis strategiul mizanTan
asocirebis sabWos dRis wesrigSi; kidev ufro axlos miva. mTavaria gaw-
evrianebis sakiTxi Seuqcevad procesad
mniSvnelovania mTavrobam aqti- iqces da Temis Semdgomi ganxilvisTvis
urad imuSaos, raTa evroparla- mzaoba Candes, rogorc adgilobriv,
mentma moiTxovos asocirebis aseve saerTaSoriso politikur, Tu
xelSekrulebaze xelmowerili sazogadoebriv wreebSi.
27
Sesavali
2017 wlis 28 marts saqarTvelos moqa- vizaliberalizaciis Sesaxeb erTi Sexed-
laqeebisTvis Sengenis zonaSi uvizod mi- viT teqnikur gadawyvetilebas calsaxad
mosvlis reJimi oficialurad amoqmed- politikuri datvirTva gaaCnia da saqa-
da. es kidev erTi istoriuli TariRia rTvelos deklarirebuli sagareo poli-
saqarTvelos evropul ojaxSi dab- tikuri miznis ganxorcielebis gzaze
runebis da saboloo integraciis gzaze. umniSvnelovanes rols asrulebs. saqa-
savizo reJimis liberalizacia aris Se- rTvelos moqalaqeebisTvis daubrkole-
degi im xangrZlivi politikuri proce- beli gadaadgileba Tavisufal samyaro-
sis da reformaTa jaWvisa, romelic jer Si niSnavs, ara mxolod met kavSirebs
kidev 2012 wlis ivnisSi iqna inicirebu- da evropuli bazris aTvisebis gazrdil
li savizo dialogis formatSi. SesaZleblobas, aramed sazogadoebebs
Soris urTierTobebis damyarebasa da
saqarTvelosa da evrokavSirs Soris ganviTarebas, rac Tanamedrove urT-
savizo reJimis gamartivebis Taobaze ierTdamokidebulebis sistemaSi saer-
molaparakebebis dawyebas vizaliberal- TaSoriso politikis ganxorcielebis
izaciis samoqmedo gegmis (VLAP) momza- ganmsazRvrel elements warmoadgens.
deba mohyva1, romelic evrokomisiam
saqarTvelos xelisuflebas 2013 wlis saqarTvelos sagareo politikuri mi-
25 Tebervals gadasca. kanonmdeblobis swrafebebi bevrad ufro didia, vidre
harmonizaciisa da dargobrivi poli- Tavisufali mimosvla evropis kontinen-
tikis reformaTa am CarCo dokumentma tze. vizaliberalizaciis oficialurad
gansazRvra is ZiriTadi mimarTulebebi ZalaSi Sesvlis Semdeg yvelaze aqtual-
da moTxovnebi, romelTa dakmayofilebis ur sakiTxs evrokavSirTan partnioro-
Semdeg biometriuli pasportis mqone bis Semdegi etapi warmoadgens. rogorc
saqarTvelos moqalaqeebma Sengenis zo- Sida auditoriisTvis, ise dasavleli
naSi moklevadiani vizitebis uvizod partniorebisTvis cnobilia, rom saqa-
ganxorcielebis ufleba miiRes. rTvelo ar apirebs vizaliberalizaci-
aze gaCerebas da evrokavSirSi saboloo
evropuli ojaxis Ria kari da Tavisu- gawevrianebisTvis agrZelebs muSaobas.
fali gadaadgilebis ufleba erT-erTia Tumca, jer kidev msjelobis sagans
im sikeTeTagan, romelsac saqarTve- warmoadgens is, Tu rogori unda iyos
los moqalaqeebi evrokavSirTan TanamS- saqarTvelos samoqmedo gegma wevrobis
romlobis Sedegad iReben. aRniSnuli saboloo miznis misaRwevad: politikis
iniciativa unikalurobiT gamoirCeva, warmarTva ukve arsebuli TanamSromlo-
radgan is TiToeul moqalaqeze vrcel- bis formatebis farglebSi, Tu axali
deba da maTTvis evrointegraciis gzaze formatebis Seqmnaze muSaoba da maTi
miRebul am sikeTes Zalian konkretul- Semdgomi instrumentalizacia gawevri-
sa da xelSesaxebs xdis. anebis miznebTan dasaaxloeblad.
1
State Commission on Migration Issues of Georgia, official web-site, EU-Georgia Visa Dialogue, Action Plan
on Visa Liberalization; accessed on 02.04.2017, xelmisawvdomia: http://migration.commission.ge/files/vlap-
eng.pdf
28
saqarTvelo da evrokavSiri _ TanamSromlobis Semdegi etapi
2
Joint Statement on the Eastern Partnership of the Foreign Ministers of the #Visegrad Group; Official Twitter
account of the Ministry of Foreign Affairs of Poland, Poland(MFA) https://twitter.com/PolandMFA/sta-
tus/852171700112416768
3
onlain gamocema sivil jorjia, evrokomisari saqarTvelos evropuli perspeqtivis Sesaxeb sau-
brobs, 28.02.2017, xelmisawvdomia: http://www.civil.ge/geo/article.php?id=31065
4
onlain gamocema sivil jorjia, evrokomisari saqarTvelos evropuli perspeqtivis Sesaxeb sau-
brobs, 28.02.2017, xelmisawvdomia: http://www.civil.ge/geo/article.php?id=31065
29
trma irakli RaribaSvilma da parla- albaToba da SesaZlebloba imisa, rom
mentis maSindelma Tavmjdomarem da- Tbilisi briuselTan partniorobis
viT usufaSvilma oficialuri weriliT xarisxobrivad axal safexurze gada-
mimarTes evropuli sabWos prezidents, vides.
donald tusks, evrokomisiis prezi-
dents, Jan-klod iunkers da evropar- asocirebis xelSekruleba da vizalib-
lamentis maSindel prezidents, martin eralizacia, rom ar warmoadgens sab-
Sulcs. erToblivi weriliT saqarTve- oloo mizans evrokavSirsa da saqarTve-
los xelisuflebam evrokavSirs rigis los urTierTobebSi, amas saqarTvelos
samitis farglebSi qveynis evropuli mosaxleobis ganwyobebic adasturebs:
perspeqtivis aRiarebisken mouwoda.5
erovnuli demokratiuli insti-
aRniSnul mcdelobebs briuseli da tutis (NDI) dakveTiT, 2016 wlis
wevri saxelmwifoebi Cveulebisamebr martSi CRRC saqarTvelos mier
skepticizmiT pasuxobdnen, Tumca ev- Catarebuli kvlevis farglebSi
rokavSiri yovelTvis aRniSnavda, rom kiTxvaze _ misaRebia Tu ara saqa-
saqarTvelo iyo warmatebuli SemTxve- rTvelos mTavrobis gacxadebuli
va da imeds gamoTqvamda qveynis evrop- mizani saqarTvelo gaxdes evroka-
ul ojaxTan kidev ufro daaxloebaze. vSiris wevri? gamokiTxulTa 77%
amaze metyvelebs evrokavSiris sagareo dadebiTad pasuxobs.7
da usafrTxoebis politikis 2016 wlis
globalur strategiaSi saqarTvelos saerTaSoriso respublikuri in-
regionalur doneze warmatebis mag- stitutis (IRI) dakveTiT Catarebu-
aliTad moxseniebac.6 li kvlevis Tanaxmad ki, romelic
2017 wlis 4 aprils gamoqveynda,
saqarTvelosa da evrokavSiris urTier- gamokiTxuli respondentebis 90%
Tobebis istoriul gamocdilebaze da- mxars uWers saqarTvelos evroka-
kvirveba cxadyofs, rom institutebis vSirSi gawevrianebas.8
mSeneblobisa da demokratiuli ganvi-
Tarebis mimarTulebiT miRweul prog- mniSvnelovania isic, rom sazogadoe-
ress saqarTvelo-evrokavSiris Ta- bis ganwyobebi asaxulia saqarTvelos
namSromloba axal etapze gadahyavs. sagareo politikis Sesaxeb oficialur
Sesabamisad, saqarTvelos Semdgomi dokumentebSic. 2017 wlis 29 dekembers
demokraticaziis procesiT izrdeba saqarTvelos umaRlesi sakanonmdeblo
5
erToblivi werili evrokavSiris sabWos prezidents mis aRmatebuleba donald tusks, onlain
gamocema sivil jorjia, accessed on 06.04.2017, xelmisawvdomia: http://www.civil.ge/files/files/2015/
Tusk_GEO.pdf
6
Shared Vision Common action: A Stronger Europe, A global Strategy for European Unions Foreign and
Security Policy, EEAS Website, June 2016 xelmisawvdomia: http://www.eeas.europa.eu/archives/docs/
top_stories/pdf/eugs_review_web.pdf
7
Public attitudes in Georgia Results of a March 2016 survey carried out for NDI by CRRC Georgia. NDI
website, accessed on 01.04.2017, xelmisawvdomia: https://www.ndi.org/sites/default/files/NDI%20Geor-
gia_March%202016%20poll_Public%20Issues_ENG_vf.pdf
8
politikuri reitingebi da sazogadoebrivi ganwyobebi IRI-is dakveTiT Catarebul kvlevaSi, inter-
net gazeTi sivil jorjia, 05.04.2017, xelmisawvdomia: http://www.civil.ge/geo/article.php?id=31169
30
organos mier miRebul iqna rezolu- diplomatiis ganviTarebas uwyobs xels.
cia sagareo politikis ZiriTadi mimar-
Tulebebis Sesaxeb. dokumentSi gacxa- 2015, 2016, 2017 wlebis evrokavSi-
debulia, rom asocirebis SeTanxmeba ri-saqarTvelos asocirebis saparla-
ar aris saqarTvelosTvis bolo nabiji mento oTxi komitetis sxdomaTa gancxa-
da saqarTvelos saboloo mizania evro- debebi xazs usvams principul pozicias,
kavSirSi gawevrianeba, evrokavSiris xe- rom asocirebis SeTanxmeba ar warmoad-
lSekrulebis 49-e muxlis Sesabamisad. gens saboloo mizans evrokavSirsa da
sagulisxmoa, rom saqarTvelos kon- saqarTvelos urTierTobebSi... da saqa-
stituciis axali redaqciis mixedviT, rTvelos, rogorc nebismier evropul
swored parlaments gaaCnia funqcia saxelmwifos, SeuZlia gaakeTos ganacxa-
mTavrobas saSinao da sagareo politikis di evrokavSiris wevrobis Sesaxeb.9
ZiriTadi mimarTulebebi ganusazRvros.
am mimarTulebiT aseve mniSvnelovania
saqarTvelos mecxre mowvevis parla- evrokavSiris sakanonmdeblo organos
mentis 2017 wlis dekemberSi miRebul mier miRebuli rezoluciebi, maT So-
rezoluciasTan erTad, mniSvnelova- ris 2016 wlis 21 ianvris saqarTvelos,
nia aseve saparlamento doneze miRe- moldovasa da ukrainasTan asocirebis
buli sxva oficialuri dokumentebic, xelSekrulebisa da Rrma da yovlis-
maT Soris evrokavSiri-saqarTvelos momcveli Tavisufali savaWro sivr-
asocirebis saparlamento komitetis cis Sesaxeb rezolucia.10 dokumenti
gancxadebebi da rekomendaciebi, rom- adasturebs evropuli saxelmwifoebis
lebic instituciurad evroparlament- uflebas gaakeTon evrokavSiris wev-
sa da saqarTvelos parlaments Soris robaze ganacxadi Sesabamisi pirobebis
kavSiris ganmtkicebasa da saparlamento dakmayofilebis SemTxvevaSi.
Stresses that, pursuant to Article 49 of the Treaty on European Union, any European
state may apply to become a member of the EU provided that it adheres to the princi-
ples of democracy, respects fundamental freedoms and human and minority rights, and
ensures the rule of law
9
EU-Georgia Parliamentary Association Committee, Fourth Meeting Final Statement and Recommendations,
15-16 February 2017, Website of Parliament of Georgia, xelmisawvdomia: http://www.parliament.ge/ge/
ajax/downloadFile/56297/4th_EU_Georgia_PAC_meeting_final_statement-adopted
10
Association Agreements / Deep and Comprehensive Free Trade Areas with Georgia, Moldova and Ukraine,
21 January, 2016, Website of European Parliament, xelmisawvdomia: http://www.europarl.europa.eu/
sides/getDoc.do?type=TA&reference=P8-TA-2016-0018&language=EN&ring=P8-RC-2016-0068
31
lisabonis xelSekrulebis 49-e muxli11, Tavad formaluri ganacxadis gakeTeba
romelze apelirebac saqarTvelosa da ar warmoadgens rTul process. ganacxa-
evrokavSiris sakanonmdeblo doneze dis Setanis dros aplikant saxelmwifos
miRebul rezoluciebSi xdeba, ganmar- ar moeTxoveba vrceli kiTxvaris Sevse-
tavs, rom nebismier evropul saxelmwi- ba, an garTulebuli biurokratiuli
fos, romelic lisabonis xelSekrulebis procedurebis gavla. sakmarisia gawev-
me-2 muxlSi formulirebul Rirebule- rianebis survilis werilobiTi for-
bebs iziarebs, rogoricaa adamianis miT dafiqsireba da misi gagzavna evro-
ZiriTadi uflebebis pativiscema, maT kavSiris sabWos moqmedi Tavmjdomare
Soris umciresobaTa uflebebis dacva, qveynis saxelze. instituciurad rTu-
kanonis uzenaesoba, Tanasworoba, samar- li procedurebi evrokavSirSi gawevri-
Tlianoba, Tavisufleba da demokratia, anebis Sesaxeb oficialuri ganacxadis
SeuZlia ganacxadi gaakeTos evrokav- gakeTebis Semdeg iwyeba.
SirSi gawevrianebis Taobaze.12
11
Lisbon Treaty, Article 49, accessed on 01.04.2017, xelmisawvdomia: http://www.lisbon-treaty.org/wcm/
the-lisbon-treaty/treaty-on-european-union-and-comments/title-6-final-provisions/136-article-49.html
12
Consolidated Treaty of the European Union, Article 2, Pg C115/17, accessed on 01.04.2017, xelmisawvdo-
mia: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2008:115:0013:0045:en:PDF
32
bosnia hercogovinas oficialuri ganacxadi - 2016 wlis
15 Tebervali13
13
Escaping the First Circle of Hell or the Secret Behind Bosnian Reforms, ESI Report, 10.03.2016, xelmisaw-
vdomia: http://www.esiweb.org/pdf/ESI%20-%20Bosnia%20escaping%20the%20first%20circle%20of%20
hell%20-%2010%20March%202016.pdf
33
procedurebi ganacxadis Setanidan gawevrianebis Sesaxeb
molaparakebebis dawyebamde14
aplikanti saxelmwifo akeTebs ofi- romlis kiTxvebis raodenoba
cialur ganacxads gawevrianebis Cveulebisamebr ramdenime aTasia,
Sesaxeb, romelic egzavneba evroka- aplikant saxelmwifos saSualod 3
vSiris sabWos; Tve eZleva, Tumca es vada SesaZle-
evrokavSiris sabWo, evrokomisias, belia gagrZeldes saWiroebidan
evroparlaments da wevri saxelm- gamomdinare; rac Seexeba komisiis
wifoebis erovnul parlamentebs mier mosazrebis (Opinion) momza-
aplikanti saxelmwifos mier Se- debis process is saSualod 1 weli
motanili ganacxadis Sesaxeb atyo- an meti grZeldeba;
binebs; evroparlamenti ganixilavs ap-
evrokomisia samarTlebriv kiTx- likanti qveynis mier Semotanil
vars (Acquis Questionnaire) ugzavnis ganacxads wevrobaze da Sesabamis
aplikant qveyanas da amzadebs mo- gadawyvetilebas iRebs;
sazrebas (Opinion) aplikanti saxel- evrokomisiis mosazrebis da ev-
mwifos gawevrianebis procesisTvis roparlamentis rekomendaciis sa-
(Acession Process) mzadyofnis Sesax- fuZvelze, evrokavSiris sabWo
eb; evrokomisia amowmebs Tu ramde- iRebs gadawyvetilebas aplikanti
nad akmayofilebs aplikanti saxel- qveynisTvis wevrobis kandidatis
mwifo `kopenhagenis kriteriumebs; statusis miniWebis Sesaxeb; evro-
evrokomisiis samarTlebriv kiTx- kavSiris sabWos gadawyvetilebas
varze pasuxis mosamzadeblad, amtkicebs evropuli sabWo;
14
From EU Membership Application to Accession Negotiations: Frequently Asked Questions, regional web
portal European Western Balkans, accessed on 02.04.2017, xelmisawvdomia: https://europeanwesternbalkans.
com/2016/02/15/from-eu-membership-application-to-accession-negotiations-frequently-asked-questions/
15
European Neighbourhood Policy And Enlargement Negotiations, European Commission, accessed on
04.04.2017, xelmisawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/countries/detailed-coun-
try-information/croatia_en
34
kavSiris sabWo, evrokomisia da ev- cireba Tavad kandidati qveynis da
roparlamenti. aucilebelia moxdes evrokavSiris wevri saxelmwifoebis
aRniSnuli gadawyvetilebis ratifi- erovnuli parlamentebis mier;
16
European Neighborhood Policy and Enlargement Negotiations, Conditions for Membership, European
Commission, accessed on 06.04.2016, xelmisawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/
policy/conditions-membership_en
17
European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations - Turkey, European Commission, ac-
cessed on 04.04.2017, xelmisawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/countries/de-
tailed-country-information/turkey_en
18
European Neighbourhood Policy and Enlargement Negotiations -Serbia, European Commission, accessed on
04.04.2017, xelmisawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/countries/detailed-coun-
try-information/serbia_en
35
*
yofili iugoslaviis respublika makedonia
**
This designation is without prejudice to positions on status, and is in line with UNSCR 1244/1999 and the
ICJ Opinion on the Kosovo declaration of independence; xelmisawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbour-
hood-enlargement/countries/detailed-country-information/kosovo_en
19
Funding Instruments, European Commission, accessed on 06.04.2017, https://ec.europa.eu/europeaid/
funding/funding-instruments-programming/funding-instruments_en
36
programuli dokumentis saSualebiT principiT Sedarebisas mniSvnelovnad
axorcielebs. saqarTvelosTvis gan- CamorCeba IPA II-is farglebSi gamoyo-
kuTvnili daxmareba 2014-2017 wleb- fili daxmarebis moculobas wevrobis
Si 335,000,000-dan 410,000,000-mde ev- kandidati da ponetnciuri kandidati
ros Seadgens,20 rac proporciulobis qveynebisTvis.
20
Programming of the European Neighbourhood Instrument (ENI) - 2014-2020 Single Support Framework for
EU support to Georgia (2014-2017); Pg- 5 -8; accessed on 06.04.2017, xelmisawvdomia: http://eeas.europa.eu/
archives/docs/enp/pdf/financing-the-enp/georgia_2014_2017_programming_document_en.pdf
21
Overview - Instrument for Pre-accession Assistance, European Commission, accessed on 06.04.2017, xelmi-
sawvdomia: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/instruments/overview_en
22
EU-Georgia Association Agreement, Pg L 261/5, EEAS Website, accessed on 01.04.2017, xelmisawvdomia:
https://eeas.europa.eu/sites/eeas/files/association_agreement.pdf
37
qveynis strategiuli sagareo politi- cialuri ganacxadi ar gaukeTebia. pro-
kuri amocanis realizaciisTvis ori sa- cedurulad SesaZlebelia saxelmwifos
varaudo scenari ikveTeba, romelTac evrokavSiris wevrobaze oficialuri
SesaZloa saqarTvelosTvis gzamkvlevis ganacxadi Setanili ar hqondes, magram
funqcia qondeT: evropuli perspeqtiva gaaCndes, Ses-
abamisad potenciur kandidatad mainc
1. evrokavSiri saqarTvelos (calke an iTvlebodes da iyos evrokavSiris gaw-
moldovasa da ukrainasTan erTad) evrianebamde daxmarebisTvis instrumen-
ucxadebs evropul perspeqtivas da tis (IPA) beneficiari.
aniWebs wevrobis potenciuri kan-
didatis statuss; es niSnavs imas, aRniSnuli procesis farglebSi, mniS-
rom moqmedi finansuri daxmarebis vnelovania saqarTvelom evrokavSiri da
ormxrivi programis (evropis same- wevri saxelmwifoebi daarwmunos, rom
zoblo instrumenti - ENI) nacvlad, mas gaaCnia ufro meti ambicia, rom im-
saqarTvelos SeeZleba gaxdes gaw- saxurebs dawinaurebas meti metisTvis
evrianebamde daxmarebis instrumen- principiT da rom saWiroa aRmosavleT
tis (IPA II)-is beneficiari; Semdegi partniorobis qveynebidan im monaw-
nabiji ki iqneba saqarTvelos mier ileebis politikuri diferenciacia,
wevrobaze formaluri ganacxadis visTanac asocirebis xelSekrulebebi
Setana da oficialuri kandidatis gaformda da visac kidev ufro meti in-
saWiro statusis miniWeba. tegracia surs evrokavSirSi;
23
EU-Western Balkans Summit, Thessaloniki Declaration, 21 June, 2003, Website of European Commission,
xelmisawvdomia: http://europa.eu/rapid/press-release_PRES-03-163_en.htm
38
smier dros SeiZleba lisabonis rogorc pirvel scenarSi aRiniSna,
xelSekrulebis 49-e muxlze ape- aSkaraa, rom evrokavSirs Zalian gauWir-
lirebiT, Tumca aqve gasaTvalis- deba mxolod saqarTvelos da/an mol-
winebelia, rom am istoriuli da dovas misces evropuli perspeqtiva da
Tvisobrivad axali ganzomilebis ukrainelebi ganze datovos. Sesabamis-
nabijis gadadgmamde aucilebelia ad, SeiZleba briusels erCivnos kidec,
momzaddes Sesaferisi da mosaxerx- rom saqarTvelom Tavad gaakeTos wev-
ebeli politikuri safuZveli saqa- robaze formaluri ganacxadi. am SemTx-
rTvelosTvis sasurveli Sedegis vevaSi evrokavSirs ufro meti moqnilo-
misaRwevad. bis saSualeba eqneba, radgan wevrobis
Sesaxeb iniciativa, Tavad mesame qveyni-
pirveli mimarTulebisgan gansxvavebiT, dan wamova.
es gza ufro moklea, Tumca amavdrou-
lad ufro rTuli da sarisko. upirve- evrokavSiris biurokratiuli struq-
les yovlisa imitom, rom aplikaciis turis gaTvaliswinebiT, umjobesia
procesi SeiZleba gaiwelos da molod- saqarTvelom TanmimdevrobiTi da meTo-
inebi iyos Zalian bundovani. amas garda, duri politikis gatarebiT moaxdinos
procesis dasrulebamde saqarTvelo gawevrianebis strategiul mizanTan
ver gaxdeba im sikeTeebiT mosargeble, kidev ufro daaxloeba. saqarTvelos
rac potenciur wevr qveynebs gaaCniaT. xelisuflebas ar unda qondes fuWi
islandiis magaliTze, romelsac `evro- molodinebi, rom `urigod SeZlebs
puli perspeqtiva ar gaaCnda cxadia, kandidati qveynebisTvis gankuTvnili
rom aseT SemTxvevaSi IPA-Si CarTva Ses- sikeTeebis miRebas an vinme `avansad
aZlebeli iqneba mxolod mas Semdeg, rac daawinaurebs mas gawevrianebis gzaze.
aplikanti qveyana wevrobis kandidatis naklebad savaraudoa, rom briuseli da
statuss oficialurad miiRebs.* wevri saxelmwifoebi daTanxmdnen axali
instrumentis Seqmnas mxolod saqarT-
sagulisxmoa, rom patara saqarTvelos velosTvis. Sesabamisad, saqarTvelos
da moldovas ukrainisgan gansxvavebiT xelisuflebam fokusireba unda moax-
erTi didi plusi aqvT. es gaxlavT gaw- dinos ukve arsebul da moqmed teqni-
evrianebis erT-erTi kriteriumi _ ab- kur procedurebze da am gziT ecados
sorption capacity.24 Sesabamisad kargi strategiul miznebTan kidev ufro
iqneba, Tu saqarTvelo am mimarTulebiT daaxloebas.
muSaobis procesSi koordinaciaSi iqne-
ba moldovasTan. vizaliberalizaciis axali instrumentis Seqmnis Teoriuli
procesma naTlad aCvena, rom ukrainas- SesaZlebloba gaizrdeba im SemTxvevaSi,
Tan wyvilSi yofna politikuri Tval- Tu saqarTvelo faqtis winaSe daayenebs
sazrisiT ar aris momgebiani. evrokavSirs, magaliTad wevrobaze ga-
*
islandiam wevrobaze ganacxadi 2009 wlis ivlisSi Seitana; IPA-s beneficiari ki mxolod mas Sem-
deg gaxda, rac 2010 wlis ivnisSi evropulma sabWom kandidati qveynis statusi mianiWa; islandia
IPA-s programaSi 2011 wels CaerTo da sargeblobda kandidati saxelmwifosTvis gankuTvnili sike-
TeebiT 2013 wlamde, vidre islandiis axalma mTavrobam ar SeaCera gawevrianebis molaparakebebi;
24
Just what is this absorption capacity of the European Union?, CEPS, 6 October 2006, xelmisawvdomia:
https://www.ceps.eu/publications/just-what-absorption-capacity-european-union
39
nacxadis SetaniT. aRniSnul procesSi tis Seqmna da evropuli saxelmwifosT-
ki Cndeba albaToba imisa, rom briusel- vis kandidatobaze uaris Tqma. evrokav-
ma saqarTvelosTan Semdgomi partnio- Sirma SeiZleba pragmatuli gamosavalic
robis gaRrmavebis Taobaze konkretu- moZebnos da saqarTvelos evrokavSir-
li gadawyvetileba miiRos. saukeTeso Tan Semdgomi TanamSromlobis axali
SemTxvevaSi es SeiZleba iyos saqarT- modeli SesTavazos, magaliTad strate-
velosTvis kandidati qveynis statu- giuli partnioroba wevrobis perspeq-
sis miniWeba da IPA II-Si CarTva, uares tiviT da IPA II-gan gansxvavebuli axali
SemTxvevaSi ki, istoriuli precenden- finansuri instrumenti.
We want a Union which remains open to those European Countries that respect our
values and are committed to promoting them.
levan kaxiSvili 1
43
kvlevis mokle Sejameba
Zlieri politikuri partiebi konso- tiebad Camoyalibebis gzaze.
lidirebuli demokratiis sayrdens
warmoadgens. amitomac aris, rom par- es dokumenti ganixilavs imas, Tu ro-
tiebsa da amomrCevels Soris mWidro gor Seesabameba partiuli programebi
urTierTkavSiris arseboba, arCevnebSi amave partiebis ideologiebs, Tu rogor
warmatebis miRwevisTvis mniSvnelovan asaxaven isini sazogadoebriv azrs da
rols asrulebs. Zlieri da stabiluri ratom da rogor irCeven axalgazrdebi
kavSiri amomrCevelsa da partiebs Soris ama Tu im partias gasawevrianeblad. es
demokratiis stabilurobas uzrunvely- mimoxilva eyrdnoba: qveynis masStabiT
ofs, radgan aseTi kavSirebis da urT- Catarebuli sazogadoebrivi azris sami
ierTobis SemTxvevaSi, amomrCeveli gaT- sxvadasxva kvlevis analizs; Svidi mTa-
viTcnobierebulia, ras unda elodes vari politikuri partiis programebis
arCeuli partiebisgan. Sesabamisad, par- kontent analizsa da fokus jguf di-
tiebis ideologiaze dayrdnobiT Sedge- skusiebs im axalgazrdebTan, romlebic
nili programebi gadamwyvet mniSvnelo- am Svidi partiis axalgazrduli organi-
bas iZens. zaciebis wevrebi arian.
1
levan kaxiSvili aris saqarTvelos politikis institutisa da Savi zRvis saerTaSoriso univer-
sitetSi arsebuli politikis kvlevis centris mkvlevari.
44
aris SesaZlebeli. aseve, partiebma didi gamowvevaa qarTuli partiebi-
unda moaxerxon sazogadoebrivi sTvis. amitomac, partiebma saku-
azris mobilizeba im Rirebule- Tar rigebSi unda aRzardon poli-
bebis garSemo, romelsac efuZneba tikosebi an gareT eZebon axali
maTive ideologia. Sedegad, par- kadrebi. axali wevrebis mozidvisas
tiebma aramarto sazogadoebis partiebs sifrTxile marTebT dar-
moTxovnebi unda asaxon TavianT wmunebis meTodebSi, radgan finans-
programaSi, aramed unda izrunon uri sargebeli da karieruli Sesa-
sakuTari Rirebulebebis amomrCev- Zleblobebi ar aris mTavari axali,
elSi gavrcelebaze. loialuri wevrebis mozidvisas.
amitomac, partiebma iseTi wevrebi
fokus jgufis diskusiebi gviCven- unda ipovon, romlebic maT Rire-
ebs, rom qarTuli partiebi SeiZle- bulebebs iziareben.
ba daxasiaTdnen, rogorc potenci-
urad programuli an potenciurad mTavrobis sayuradRebod:
klientelisturi. kvlevis Sedegebis
mixedviT, arcerTi partia xasiaTde- kvleva gviCvenebs, rom qarTul
ba qarizmatulad. es faqti qarTu- partiebs arasakmarisi finansu-
li politikuri partiebis sistemaSi ri resursebi aqvT. janmrTeli da
eqspertebisa da mkvlevarebisgan Zlieri konkurencia warmatebuli
gansxvavebul optimistur xedvas da demokratiuli arCevnebis ga-
gvTavazobs. Tumca partiebma unda rantia, Tumca im partiebs, rom-
gaavrcelon sakuTari ideologia da lebsac resursebi ar gaaCniaT, ar
Rirebulebebi sakuTar axalgazrda SeuZliaT efeqturi konkurencia
wevrebs Soris, raTa programul gauwion sxvebs. amitomac, demokra-
partiebad Camoyalibdnen. tiuli konsolidaciisTvis ufro
efeqturi finansuri meqanizmebis
SemuSavebaa saWiro.
sasurvelia, rom partiebis ufrosma
wevrebma meti dro dauTmon axal- demokratizaciis mTavari kompo-
gazrda wevrebis mosmenas da maT nenti parlamentSi pluralizmia.
gadawyvetilebis miRebis proceseb- amJamindeli saarCevno sistema did
Si Cabmas, radgan swored es exmareba partiebs aniWebs upiratesobas, pa-
partiebs Sinagan gamWvirvalobasa tara partiebs ki parlaments ga-
da demokratiis damyarebaSi. mo- reT, araefeqturi mdgomareobidan
salodnelia, rom aseTi horizon- uwevT sakuTari amomrCevlebis in-
taluri mmarTveloba da Riaoba teresebis dacva. saWiroa maJori-
xels Seuwyobs axalgazrda wevrebis taruli saarCevno sistemis Secvla
partiis mimarT erTgulebas. (magaliTad regionuli proporci-
uli sistemiT), raTa gaumjobesdes
kvleva gviCvenebs, rom kvalifi- mcire partiebis parlamentSi mox-
ciuri kadrebis deficiti xSirad vedris Sansebi.
45
samoqalaqo sazogadoebis organi- kvidrebulia azri, rom media sfe-
zaciebisa da kvleviTi institutebis ro ar uTmobs Tanabar dros did
sayuradRebod: da patara partiebs. media orga-
nizaciebis mxridan neitraluri
samoqalaqo sazogadoebis organi- gaSuqeba da rogorc patara, aseve
zaciebma da kvleviTma instituteb- didi partiebisTvis sivrcis gam-
ma unda uzrunvelyon mTavrobis oyofa xels Seuwyobs politikur
angariSvaldebuleba misi amomrCev- konkurencias.
lis winaSe. winasaarCevno programe-
bis analizi da sazogadoebrivi donori organizaciebis sayuradRebod:
saWiroebebis kvlevebi exmareba par-
tiebs, mtkice kavSirebi daamyaron Tu donori organizaciebi pri-
sakuTar amomrCevlebTan. oritetad partiuli sistemis gan-
viTarebas daisaxaven, maSin maT
am organizaciebma xeli unda Seu- SeswevT Zala mniSvnelovani roli
wyon partiebis axalgazrda wevre- Seasrulon am sferoSi. samoqalaqo
bis ganaTlebas politikuri ide- sazogadoebis organizaciebisa da
ologiebis safuZvlebis Sesaxeb. am kvleviTi institutebis mxardaWer-
sferoSi ganaTleba xels Seuwyobs iT, donor organizaciebs SeuZli-
axalgazrdebs gaigon Tu ra mniSvn- aT mniSvnelovani roli Seasru-
eloba aqvs Rirebulebebsa da ide- lon politikuri partiebis Sida
ologiebs partiebsa da amomrCev- demokratiis gaumjobesebis, maTi
lebs Soris urTierTobaSi. amomrCevlis mimarT angariSval-
debulebis wina planze wamowevi-
media organizaciebis sayuradRebod: sa da ideologiuri platforme-
bis Sesaxeb cnobierebis amaRlebis
qarTul politikur partiebSi dam- TvalsazrisiT.
Sesavali
damkvidrebuli azria, rom saqarTvelo wyveti gavlena iqonios politikuri Ta-
akmayofilebs funqciuri demokrati- namdebobebis gadanawilebaSi.3
is zogad gansazRvrebas2, Tumca fun-
qciuri demokratia saWiroebs funqci- TanamdebobisTvis mebrZolni ki poli-
ur politikur partiebs. minimalistur tikuri partiebi arian, romelTa sta-
ganmartebaSic ki, demokratia aris biluroba principulad mniSvnelovania
politikuri sistema, romelic regu- demokratiuli arCevnebisTvis. par-
larulad iZleva mTavrobebis cvli- tiebis stabiluroba gansakuTrebiT
lebis konstituciur uflebas da, aseve mniSvnelovania saqarTvelos konteqst-
aris socialuri meqanizmi, romelic Si: qveynis politikuri sistema sapar-
sazogadoebas aZlevs uflebas, gadam- lamento mmarTvelobad yalibdeba 2013
2
Kakachia, K. and Kakhishvili, L. (2014). Georgias Political Transition: Halfway towards electoral democracy?
In: Sully, M. (ed.) Governance and Sustainability: Black Sea Region. Vienna: Institute for Go-Governance.
3
Lipset, S. M. (2000). The indispensability of political parties. Journal of Democracy, 11(1), 48-55.
46
wlis saprezidento arCevnebis Semdeg. mxars uWeren amomrCevlebi, romlebic
metic, 2016 wlis saparlamento arCev- elian personalur da konkretul xe-
nebis Semdeg, mimdinareobs diskusie- lSesaxeb da aramaterialur sargeb-
bi axali sakonstitucio cvlilebebis els sakuTari partiebis gamarjvebis
Sesaxeb, romelic prezidentis arCevis SemTxvevaSi. bolos, programuli par-
uflebas parlamentisa da sakrebuloe- tiebs hyavT amomrCevlebi, romlebic
bis delegatebs aZlevs.4 partiebi ufro arapirdapir sargebels elian koleq-
mniSvnelovan rols iZenen, rodesac tiuri daxmarebis saxiT, Tuki maTTvis
parlaments meti Zalaufleba aqvs. am- sasurveli partia gaimarjvebs arCevneb-
itomac, qarTuli demokratia warmoud- Si.6 postsabWoTa konteqstSi iSviaTia
genelia Zlieri da mdgradi politikuri programuli kavSiris Camoyalibeba par-
partiebis gareSe, romlebic demokrati- tiebsa da amomrCevlebs Soris, romelic
is konsolidaciis RirebulebebiT xe- demokratiuli reJimebis stabiluro-
lmZRvaneloben. bas da konsolidacias emsaxureba7. amis
gamo, qarTul politikur partiebs bev-
politikuri partiebis sistemebis sta- ri gamowveva xvdebaT programul insti-
biluroba damokidebulia or faqtorze: tuciebad transformaciis gzaze. ase-
partiebis stabilurobasa da partiasa Ti transformacia aZlierebs partiasa
da amomrCevels Soris kavSirebis mdgra- da amomrCevels Soris kavSirs, radgan
dobaze. qarTuli politikuri partiebi amomrCevlebs ukeT ecodinebaT Tu ra
xasiaTdebian maRali sikvdilianobiT.~5 politikas da ideologias eyrdnoba esa
es niSnavs, rom qarTuli partiebi xSir- Tu is partia arCevanis gakeTebis win.
ad ver axerxeben gaumklavdnen sakuTari msgavsi codna gansazRvravs demokrati-
liderebis popularobis dakargvas. is stabilurobasa da konsolidacias.
metic, partia-amomrCevlis kavSiri
yvelaze sust kategorias _ qarizmat- am naSromSi Seswavlilia Svidi mTavari
ul tips _ miekuTvneba. arsebobs par- qarTuli politikuri partia8 maT winaSe
tia-amomrCevlis kavSirebis sami kate- arsebuli gamowvevebis identifikaciisa
goria: qarizmatuli, klientelisturi da saqarTvelos demokratiizaciis pro-
da programuli. qarizmatul partiebs cesiT dainteresbuli mxareebisTvis re-
hyavT mxardamWerebi, romlebic loial- komendaciebis SemuSavebis mizniT. amis-
urebi arian partiis lideris mimarT. aTvis SevimuSaveT sami amocana: pirveli,
SedarebisTvis, klientistur partiebs es kvleva gansazRvravs, Tu ra doniT
4
Broadcasting Company Rustavi 2. (2016, October 10). Population may be deprived of the right to elect the
president - Georgian Dream is announcing constitutional amendments. Retrieved from http://rustavi2.
com/en/news/58783.
5
Nodia, G., & Scholtbach, . P. (2006). The political landscape of Georgia: political parties: achievements,
challenges and prospects. Eburon Uitgeverij BV.
6
Kitschelt, H. (1995). Formation of party cleavages in post-communist democracies: Theoretical propositions.
Party politics, 1(4), 447-472.
7
Kitschelt, H. (1995). Formation of party cleavages in post-communist democracies: Theoretical propositions.
Party politics, 1(4), 447-472. aseve ixileT: Lijphart, A., Rogowski, R., & Weaver, R. K. (1993). Separation of pow-
ers and cleavage management. In R. K. Weaver & B. A. Rockman (Eds.), Do institutions matter? Government
capabilities in the United States and abroad (pp. 302-344). Washington, DC: Brookings Institute.
8
qarTuli ocneba, erTiani nacionaluri moZraoba, saqarTvelos patriotTa aliansi, Tavisufali
demokratebi, demokratiuli moZraoba - erTiani saqarTvelo, leiboristuli partia, respubliku-
ri partia.
47
SeiZleba ama Tu im partiis programa Soris kavSirebis ukeT gasagebad, Svidi
daxasiaTdes rogorc memarcxene an me- partiis axalgazrda warmomadgenleb-
marjvene da ramdenad Seesabameba ama Tu ma monawileoba miiRes fokus jgufis
im partiis pozicia mis mier gacxadebul formatis diskusiaSi, romelic miznad
ideologias. am miznis misaRwevad, Svi- isaxavda maTi partiaSi gawevrianebis
di partiis winasaarCevno programaze mizezebis gagebas. kvlevam daadgina,
dayrdnobiT, kvlevaSi gaanalizebulia rom partiaSi gawevrianeba ZiriTadad
politikuri partiebis poziciebi so- sami mizeziTaa ganpirobebuli.10 esenia:
cialur da ekonomikur sakiTxebze. meo- qarizmatuli lideris mimarT didi in-
re, es naSromi ikvlevs Tu ramdenad amax- teresi; xelSesaxebi an aramaterialuri
vileben yuradRebas partiebi TavianT sargeblis miReba partiis gamarjvebis
winasaarCevno programebSi im sakiTxeb- SemTxvevaSi da Rirebulebebi da ideo-
ze, rac sazogadoebas awuxebs. sazoga- logia, romelsac konkretuli partia
doebis azris gasagebad gamoyenebulia iziarebs. kvlevis periodSi (Teberva-
sami gamokiTxva, romelic arCevnebis win li-marti 2017), Catarda Svidi fokus-
2015 wlis noemberSi, 2016 wlis martsa jguf diskusia, romelSic 18-dan 33
da 2016 wlis ivnisSi Catarda.9 bolos, wlamde 48 axalgazrda aqtivistma (30
saqarTveloSi partiasa da amomrCevels mamakaci, 18 qali) miiRo monawileoba.
9
Caucasus Research Resource Centers. (2015, November). NDI: Public attitudes in Georgia, November 2015.
Retrieved from http://caucasusbarometer.org/en/nn2015ge/codebook/.
Caucasus Research Resource Centers. (2016, March). NDI: Public attitudes in Georgia, March 2016. Retrieved
from http://caucasusbarometer.org/en/na2016ge/codebook/.
Caucasus Research Resource Centers. (2016, June). NDI: Public attitudes in Georgia, June 2016. Retrieved from
http://caucasusbarometer.org/en/nj2016ge/codebook/.
10
SeniSvna: politikaSi CarTva da partiaSi gawevrianeba aRiqmeba, rogorc ori sxvadasxva gad-
awyvetileba. arsebobs sxva mravali mizezi saSualeba politikaSi aqtiurad CasarTavad, magram es
naSromi mxolod partiaSi gawevrianebazea koncentrirebuli da am Temis im mizezebs ikvlevs, rom-
lebic kiCelis Teoriul CarCoebSi jdeba.
48
Seesabameba partiebis mier deklarire- adi socio-ekonomikuri mdgomareobidan
bul ideologiebs(ixileT cxrili #1). gamomdinare, partiebi, SesaZloa, Segneb-
ulad irCevdnen memarcxene poziciebs
es analizi cxadyofs, rom winasaarCevno (rogorc, magaliTad, aRniSnes demokra-
dapirebebi ZiriTadad memarcxene ide- tiuli saqarTvelos wevrebma diskusiis
ologias efuZneba, mxolod memarjvene dros). dasasruls, arsebobs SemTxvevebi,
ideologiis matarebelma, respublikurma rodesac partiis poziciebi ekonomikur
partiam SeinarCuna ideologiasTan Sesa- da socialur sakiTxebTan mimarTebiT
bamisi kursi yvela sakiTxTan mimarTebiT. memarcxenes, Tumca araekonomikuri da
aseve aRsaniSnavia, rom rig SemTxvevebSi, socialuri Rirebulebebi konservatiul
partiis programa memarjvene Rirebule- ideologias eyrdnoba (magaliTad, pa-
bebs efuZneba (magaliTad Tavisufali triotTa aliansis SemTxevaSi, programa
demokratebi), magram konkretul sakiTx- xazs usvams qarTul sulis mniSvnelo-
ebze, partiis pozicia memarcxeneobisken bas, tradiciebs, religiasa da patri-
ixreba. meore mxriv, saqarTvelos zog- otizms).
11
Caucasus Research Resource Centers. (2016, June). NDI: Public attitudes in Georgia, June 2016. Retrieved
from http://caucasusbarometer.org/en/nj2016ge/codebook/.
12
Caucasus Research Resource Centers. (2016, June). NDI: Public attitudes in Georgia, June 2016. Retrieved
from http://caucasusbarometer.org/en/nj2016ge/codebook/.
50
cxrili 2: sazogadoebrivi azri da prioritetebi
3%
18% 15%
32% 22%
,
22% 24% ,
25% 39%
13
Caucasus Research Resource Centers. (2016, June). NDI: Public attitudes in Georgia, June 2016. Retrieved
from http://caucasusbarometer.org/en/nj2016ge/codebook/.
14
Central Election Commission of Georgia. (2016, November 16). Summary Protocol of the Central Election
Commission of Georgia on the Final Results of 8 October 2016 Parliamentary Elections of Georgia. Retrieved
from http://cesko.ge/res/docs/shemajamebelieng.pdf.
52
aRwevs leiboristuli da respubliku- izze dayrdnobiT SeiZleba iTqvas, rom
ri partiebis programebSi. es sakiTxebi partiebis programebSi prioritetebis
yvelaze naklebad prioritetulia qar- gadanawileba ar warmoadgens gadam-
Tuli sazogadoebisTvis. msgavsad, pa- wyvet faqtors qarTveli amomrCevlis
triotTa aliansic, romelmac 5 %-iani arCevanSi. es naTlad gamoikveTeba, Tu
barieri gadalaxa da 6 saparlamento parlaments gareT darCenil partiebs
mandati miiRo, sazogadoebrivi azris- davakvirdebiT. magaliTad, demokrati-
gan gansxvavebul winasaarCevno pro- uli moZraoba - erTiani saqarTvelos
gramas warmoadgens. programaSi, saSu- programa kargad asaxavs sazogadoe-
alod yoveli mesame sityva eZRvneba bis prioritetebs, Tumca arCevnebSi am
sakiTxebs, rogorebicaa patriotizmi, partias mxolod 3.53 %-ma dauWira mx-
qarTuli suli, qarTuli sufra, reli- ari. msgavsia Tavisufali demokratebis
gia da patriarqi, qarTuli poezia, cek- SemTxvevac. am partiam programis 70 %
va da folklori, da kidev mravali sxva ekonomikur da socialur Temebs dauT-
(am sakiTxebis proporciuli wili pro- mo, Tumca mainc ver SeZlo xuT procen-
gramaSi 1 %-iT aRemateba 32 %-s, rome- tiani barieris gadalaxva. es ramdenime
lic ekonomikur da socialur sakiTx- faqtoriT SeiZleba aixsnas. magaliTad,
ebs exeba). Tumca unda aRiniSnos, rom partiam unda daimsaxuros amomrCev-
swored patriotTa aliansis konserva- lis ndoba, rom mas SeuZlia strate-
tiuli da tradiciuli Rirebulebebi giuli gadawyvetilebebis miReba da
iwveven am partiisadmi met simpatias, winasaarCevno dapirebebis Sesruleba.
vidre iseTi liberaluri partiebisadmi, bolos unda iTqvas, rom yvela pri-
rogorebicaa Tavisufali demokratebi oriteti da dapireba programaSia aR-
da respublikuri partia. werili, amomrCeveli ki programas na-
klebad kiTxulobs. miuxedavad amisa,
meore mxriv, unda aRiniSnos, rom par- winasaarCevno programebi mainc sasarge-
tiebis programebis kontent-analizis blo maCvenebelia imisa, Tu ra sakiTxebs
Sedegi ar iZleva mkafio da sworxazovani miiCneven partiebi prioritetad arCev-
daskvnebis gakeTebis saSualebas. anal- nebis win amomrCevelTan komunikaciisas.
53
diagrama 3 da 4: leiboristuli partiisa da respublikuri
partiis winasaarCevno programebis prioritetebi
15% 5%3%
24%
,
48% 20%
,
8%
48%
12%
18%
15
Kitschelt, H. (1995). Formation of party cleavages in post-communist democracies: Theoretical propositions.
Party Politics, 1(4), 447-472.
54
politikuri aqtivistebisTvis. kvlevam metic, konkretuli partiis arCevani
ganixila motivaciis oTxi ZiriTadi as- xSirad pirovnuli kavSirebis meSveobiT
peqti, romelic politikur aqtivobas keTdeba. es niSnavs, rom gadawyvetile-
ganapirobebs: ratom midian axalgazr- ba Tu romel partiaSi gawevriandes
debi politikaSi; ra faqtorebi axdenen axalgazrda, misi megobris partiazea
gavlenas partiis arCevisas; ra ubiZgebT damokidebuli. miuxedavad imisa, rom
axalgazrdebs politikaSi aqtiurad pirovnuli kavSirebi did rols asrule-
darCenisken; dabolos, ra mniSvnelo- ben kvlevaSi monawile axalgazrdebis
ba aqvT pirovnebebs (politikur lid- arCevanSi, arsebobs axalgazrdebis um-
erebs), karierul ambiciebsa da ideolo- ciresoba, romelTa gadawyvetilebac
giur-RirebulebiT Tanxvedras ama Tu ori damatebiTi faqtoriT aixsneba, es-
im partiasTan identifikaciis procesSi. enia: ideologia da partiis liderebi.
winamdebare kvlevis mixedviT, ideebi da
Rirebulebebi gansxvavebul rols as- profesiuli, megobruli da sxva sax-
ruleben gadawyvetilebis miRebis yvela is urTierTobebi, romlebic ama Tu im
etapze, Tumca ideologiis mniSvneloba partiis wevrs partiaSi moRvaweobis
swored maSin gamoixateba, rodesac ax- dros Camouyalibda, gadamwyvet rols
algazrda politikuri aqtivistebi ama asruleben partiis mimarT erTgule-
Tu im partiasTan sakuTari Tavis iden- baSi. rodesac partiebi axalgazrdebis
tificirebas axdenen. rekrutirebas cdiloben, xSirad xdeba,
rom sxva partiis axalgazrdebs iReben
kvlevis winaswari monacemebis mixedviT, mizanSi. advilia axalgazrdebis gad-
arsebobs sami mizezi, romelic axalgaz- abireba, Tuki isini partiaSi, rogorc
rdebs politikaSi CarTulobisken ubi- partiis dabali, ise maRali eSelonebis
Zgebs. pirveli, politikaSi CarTuloba mxridan, pativiscemas ver xedaven. Tu
SesaZloa iyos protesti arsebuli md- partiis axalgazrda wevrebi SeamCneven,
gomareobis winaaRmdeg da politikuri rom isini ufrosi wevrebisgan dafase-
procesebis cvlilebis survili. meo- bulni arian, yuradRebas imsaxureben da
re, axalgazrdebs surT aqtiuroba da pirovnulad viTardebian, maSin es axal-
sakuTari karieris ganviTareba, axali gazrdebi partiis mimarT loialurobas
gamocdileba da, amavdroulad, xalx- SeinarCuneben.16 es im SemTxvevaSic, Tuki
isTvis keTili saqmis keTeba. mesame da sxva partiis SemoTavazeba finansurad
bolo, pirovnuli kavSirebi da megobre- mimzidvelia. rogorc kvlevis monaw-
bis gavlenebi, SesaZloa, gadamwyveti ileebma ganacxades, yvelaze popularu-
faqtorebi aRmoCndnen am procesSi. es li meTodi, romelsac partiebi iyene-
monacemebi miuTiTebs politikuri par- ben finansuri SeTavazebebi da ukeTesi
tiebis klientelistur (kariera da kav- karieruli SesaZleblobebis dapirebaa.
Sirebi) da programul (RirebulebebiT finansuri SeTavazeba ufro im axal-
marTuli aqtivizmi cvlilebebisTvis) gazrdebis mosazidad gamoiyeneba, rom-
maxasiaTeblebze. lebsac moxaliseobis xangrZlivi ga-
16
SeniSvna: iqidan gamomdinare, Tu rogor aRwerdnen kvlevis monawileebi gadawyvetilebis process
rodesac uars eubnebodnen sxva partiis SemoTavazebas gawevrianebaze, Rirebulebebisa da ideebis
dadgena xdeba mas Semdeg, rac aqtivisti partiaSi gawevriandeba - erTi da imave partiis wevroba ar
iZleva imis garantias, rom or wevrs erTi da igive Rirebulebebi eqneba.
55
mocdileba aqvT partiaSi. xdeba xolme, partiis ideologiis sworad dasaxele-
rodesac msgavsi SeTavazebebi axalgaz- ba. amasTanave, igive monawileebi adas-
rdebs Seuracxyofad miaCniaT, radgan turebdnen, rom ideologias partiasTan
isini maT politikur identobasa da identifikaciaSi mTavari roli akisria.
momavlis perspeqtivas azianeben. iSvi- es faqti kiTxvis niSnis qveS ayenebs kv-
aT SemTxvevaSi, axalgazrdebi partiaSi levis Sedegebs, radgan Tu pirovnebam ar
ideologiuri Tanxvedris gamo rCebian. icis sakuTari partiis ideologia, maSin
arsebobs SemTxvevebi, rodesac politi- es niSnavs, rom partiis ideologia um-
kuri partiis xelmZRvanelobas ar aint- niSvneloa. meore, ideebi da Rirebule-
eresebs axalgazrda kolegebis bebi arcTu ise mniSvnelovania, rogorc
aRzrda, Tumca axalgazrda wevre- pirovnuli kavSirebi da karieruli per-
bi mainc loialurebi rCebian partiis speqtivebi, rodesac politikur kari-
mimarT ideologiuri Rirebulebebis eraSi pirveli nabijebis droa. ase rom
gamo. msgavsi wevrebi, ZiriTadad, mcire gasakviria, Tu rogor aRmoCnda Rire-
zomis partiebSi moRvaweoben. bulebebi da ideebi partiasTan mTavar
maidentificirebel faqtorad, Tuki es
bolos, partiis axalgazrda wevrebis partia ideologiuri niSniT ar Seir-
mier identificirebis procesi saku- Ca. saWiroa kvleva imis Sesaxeb, Tu ra
Tar partiasTan TavisTavad saintereso rols TamaSobs partiis Sinagani so-
informaciis Semcvelia. kvlevis monaw- cializacia axalgazrdebis Rirebule-
ileebs vTxoveT mniSvnelobis mixedviT bebis CamoyalibebaSi. mesame, SesaZloa,
CamoeTvalaT sami faqtori, romelic arsebobdes socialuri sasurvelobis
gadamwyvetia sakuTar partiasTan iden- problema, rodesac kvlevis monawilee-
tifikaciis procesSi. Sedegebma gviCve- bi ise pasuxoben SekiTxvebs, rogorc,
na, rom damkvidrebuli azri, rom ide- maTi azriT, mkvlevari elodeba maTgan.
ologias qarTul partiul politikaSi
mniSvneloba ar aqvs, mcdaria. kvlevis miuxedavad imisa, rom monacemebi aras-
monawileebma ideebi, Rirebulebebi da rulia da kvlevis Sedegebis frTxi-
ideologia nomer pirvel faqtorad lad Sefasebaa saWiro, Sedegebi mainc
daasaxeles. karieruli perspeqtivebi da mniSvnelovania. kvleva gviCvenebs,
personaluri ganviTareba meore adgil- rom hipoTeza, rom partiis lidere-
ze gavida. bolo, mesame adgili ki lid- bi mTavar rols asruleben qarTul
erebis da pirovnebebis gavlenas ergo. partiul politikaSi, axalgazrduli
es kvleva marTlac mravlismetyvelia, organizaciebis SemTxvevaSi mcdaria.
magram, amasTanave, misi Sedegebis in- SeiZleba iTqvas, rom saqarTveloSi
terpretacia ramdenime mizezis gamo partia-amomrCevlis kavSirebi icvleba
sifrTxiles saWiroebs. am mizezebidan da am transformaciis procesSi yvela
pirvelia is faqti, rom kvlevis monaw- dainteresebul mxares mniSvnelovani
ileebis nawilma ver SeZlo sakuTari roli akisria.
56
daskvna
17
Abdukadirov, S. (2009). The failure of presidentialism in Central Asia, Asian Journal of Political Science,
17(3), 285-298.
saqarTvelos marTlmadidebeli
eklesia, rogorc samoqalaqo
aqtori: gamowvevebi da
SesaZleblobebi
salome minesaSvili 1
59
mokle Sinaarsi
1
salome minesaSvili aris saqarTvelos politikis institutis mkvlevari da berlinis Tavisufali
universitetis politikis mecnierebis mimarTulebis doqtoranti.
2
Samuel, R. (2007, June 26). Religion: A Force for Social Change and Advocacy. Oxford Center for Religion
and Public Life. Available at: http://www.ocrpl.org/2007/religion-a-force-for-social-change-and-advocacy/
3
Bernhard, M., Hicken A., Reenock C. and Lindberg S.I. (2015). Institutional subsystems and the survival of
democracy. Do political and civil society matter? The Varieties of Democracy Institute. Series 2015:4. Univer-
sity of Gothenburg.
4
2015 wlis kavkasiis barometris monacemebiT, saqarTvelos mosaxleobis 82% miakuTvnebs Tavs
saqarTvelos marTlmadidebel eklesias. http://caucasusbarometer.org/en/cb2015ge/RELGION/
60
eklesia ar aris valdebuli saxelmwi- sia aramxolod flobs gavlenis ber-
fos winaSe xarjTaRricxvis raime ofi- ketebs, aramed, amave dros survili da
cialuri angariSi waradginos.6 pretenzia aqvs qveyanaSi mimdinare sx-
vadasxva procesSi Caerios, konkretul
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia cvlilebs an mxari dauWiros an Seewi-
wlebis manZilze ucvlelad inarCuneb- naaRmdegos. is aramxolod tradiciuli
da yvelaze maRali ndobis mqone insti- religiuri institutis rols TamaSobs,
tutis statuss. yvelaze saintereso ki aramed sazogadoebaSi Rirebulebebisa
isaa, rom `cianidis saqmis~7 miuxedavad, da principebis ganmsazRvrelia da, amave
romelic sxvadasxva sakiTxebis garda dros, saxelmwifo kanonmdeblobasa da
imazec miuTiTebs, rom eklesiis Sig- politikazec araerTxel pirdapir uc-
niT arsebuli urTierTobebi yovelT- dia gavlenis moxdena.
vis rodi Seesabameba qristianul prin-
cipebs, eklesiam ucvlelad SeinarCuna aRsaniSnavia is, rom samoqalaqo seqto-
sazogadoebis ndobis done. 2017 wlis ris danarCen aqtorebTan SedarebiT,
saerTaSoriso respublikuri insti- eklesias aqvs rigi upiratesobebi, rac
tutis sazogadoebrivi azris kvlevis mas kidev ufro mniSvnelovan moTamaS-
mixedviT, eklesia mosaxleobis 88%-iani es xdis. garda maRali sazogadoebrivi
ndobis doniT kvlav pirvel adgils ika- ndobisa, sxva jgufebisgan gansxvave-
vebs sxva institutebs Soris.8 ase rom, biT misi wevroba sando da grZelvadi-
eklesia yvelaze Zlieri samoqalaqo ania, xolo sxva asociaciebsa da sazo-
aqtoria da Sesabamisad, potenciurad gadoebriv organizaciebs mosaxleoba
yvelaze gavleniani jgufia am sfero- mxolod maSin uerTdeba, roca es mis
Si. garda mosaxleobaSi didi gavlenisa, interesebSia. religiuri niSniT insti-
eklesia aseve inarCunebs avtoritetul tutis wevroba niSnavs mis wevrebs So-
mdgomareobas politikur speqtrSic. ris saerTo rwmenis da Rirebulebebis
xSirad, is swored politikuri par- garSemo gaerTianebas, rac eklesiis wev-
tiebisa da calkeuli politikosebis rebs Soris maRali interpersonaluri
legitimaciis wyaroa.9 eklesiasTan Ria ndobis winapirobaa. garda amisa, maSin,
dapirispirebas yvela oficialuri piri roca sxva samoqalaqo aqtorebis wev-
erideba.10 rebi konkretuli niSniT erTiandebian,
rac SeiZleba iyos maTi socialuri da
saqarTvelos marTlmadidebeli ekle- ekonomikuri mdgomareoba, ganaTlebis
5
interpresniusi. (2011, 28 noemberi). saqarTvelos sagareo uwyebas kaTolikos-patriarqis moskov-
Si vizitis Sefaseba uWirs. xelmisawvdomi: http://bit.ly/2pFJhUW
6
adamianis uflebebis swavlebisa da monitoringis centri. (2015, 18 Tebervali). oTxi religiu-
ri organizaciis dafinansebis praqtikis samarTlebrivi Sefaseba. xelmisawvdomi: http://bit.ly/2d-
QNYGU
7
News.on.ge. (2017, 22 Tebervali). cianidis saqme _ mokled. xelmisawvdomi: http://bit.ly/2p4M2lp
8
Center for Insights in Survey Research. (2017, February 22-March, 8). Survey of Public Opinion in Georgia.
International Republican Institute. Available at: http://www.iri.org/sites/default/files/iri_poll_presenta-
tion_georgia_2017.03-general.pdf
9
Naskidashvili, M. (2013). Orthodox politics: religious renaissance and its political implications in post-Soviet
Georgia. Master thesis. University of Oxford.
10
netgazeTi. (2017, 25 aprili). vis eSinia eklesiisa da tradiciebis kritikis qarTul politikaSi.
xelmisawvdomia: http://netgazeti.ge/news/110105/
61
done da sxva, eklesiis wevrebi yvela isev misi Zlieri avtoritetidan gamom-
socialuri fenis warmomadgenlebi ar- dinare, eklesiis organizaciuli unari
ian. Sesabamisad, ndobis maRali xarisxia mas unikalur poziciaSi ayenebs, raTa
aramxolod eklesiis liderebis, aramed biZgi misces socialur qmedebas, razec
am organizaciis sxva wevrebis mimarT misi wevrebis mier organizebuli araer-
da mravalferovani mrevli eklesias Ti aqciac mowmobs.
Zlieri socialuri kapitalis baziss
uqmnis. garda amisa, sapatriarqo flobs eklesiis, rogorc samoqalaqo aqto-
sakuTar televizias _ erTsulovneba, ris potenciali TvalsaCinod maRali
romelic 2008 wlidan arsebobs da rome- da gasaTvaliswinebelia. Tumca saint-
lic mas sakuTari mosazrebebis eqsklu- eresoa, Tu raSi gamoixateba realobaSi
ziuri gavrcelebis saSualebas aZlevs, eklesis samoqalaqo saqmianoba da ro-
rasac moklebulia danarCeni konfesiebi gor SeiZleba ganvixiloT es saqmianoba
da samoqalaqo sazogadoeba. dabolos, demokratizaciis kuTxiT.
29
gulbaaT rcxilaZe. interviu. evraziis instituti. 2015. arCil WyoiZe. interviu. evraziuli
arCevani. 2015.
30
eka WiTanava. interviu. tolerantobis da mravalferovnebis instituti. marti, 2017.
31
adamianis uflebebis swavlebisa da monitoringis centri. (2014, 17 Tebervali). saqarTvelos
kaTolikos-patriarqis epistoleebis analizi. xelmisawvdomia: https://emcrights.files.wordpress.
com/2014/02/danarti.pdf
32
anonimuri. adamianis uflebaTa swavlebisa da monitoringis centri. interviu. marti, 2017.
33
Netgazeti.ge. (2016, 9 maisi). saqarTveloSi rusuli propagandis winaaRmdeg gaerTianebuli orga-
nizaciebis gegmebi. xelmisawvdomia: http://netgazeti.ge/news/113152/
34
liberali. (2016, 28 oqtomberi). evrokavSirsa da NATO-Si saqarTvelodan sasuliero pirebis
delegacia gaemgzavra. xelmisawvdomia: http://liberali.ge/news/view/25552/evrokavshirsa-da-NA-
TOshi-saqartvelodan-sasuliero-pirebis-delegatsia-gaemgzavreba
35
saqarTvelos sapatriarqo. (2016, 15 noemberi). saqarTvelos sapatriarqos gancxadeba briuselSi
vizitis Sesaxeb. xelmisawvdomia: http://bit.ly/2oVzHMP
66
axorcielebda proeqts sapatriarqos- denime Zeglis, maT Soris yinwvisis fre-
Tan arsebuli wm. daviT aRmaSeneblis skis fotofiqsacias, sapatriarqosTan
saxelobis ganaTlebis centrTan er- arsebuli antinarkotikuli centris,
Tad, romlis farglebSic sxvadasxva aseve sapatriarqos mowyalebis centris
eparqiis da eklesiasTan dakavSirebuli proeqtebs da a.S.38 Tumca, meore mxriv,
saswavleblebis warmomadgenlebs utar- eklesiis warmomadgenlebi xSirad akri-
debodaT seminarebi evrointegraciis tikeben fonds, rogorc jorj sorosis
sakiTxebze.36 organizacias da amxileben mas antiqa-
rTul saqmianobaSi.39 aRniSnuli TanamS-
aseTi TanamSromlobis kidev erTi mag- romlobis magaliTebi miuTiTebs imaze,
aliTia fondi Ria sazogadoeba saqa- rom saerTo interesebis da pozitiuri
rTvelo, romelsac, iyo periodebi, dRis wesrigis arsebobis SemTxvevaSi,
roca yvelaze meti proeqti sapatri- eklesias SeuZlia rig SemTxvevebSi sa-
arqosTan hqonda ganxorcielebuli.37 kuTari poziciebis daTmoba da TanamS-
dafinansebuli sakiTxebi moicavda ram- romlobaze wasvla.
36
ganviTarebisa da demokratiis centri. (2015). saqarTvelo da evrokavSiri - 2015. xelmisawvdomia:
http://cdd.ge/300-saqarthvelo-da-evrokavshiri.html
37
anonimuri. interviu. religiis sakiTxTa saxelmwifo saagento. marti, 2017.
38
fondi Ria sazogadoeba saqarTvelo. proeqtebi. xelmisawvdomia: http://bit.ly/2oxpZki
39
guria niusi. (2016, 26 seqtemberi). miTebi jorj sorosis Sesaxeb. xelmisawvdomia: http://www.
gurianews.com/article/mtavari/sazogadoeba/42612
40
adamianis uflebebis swavlebisa da monitoringis centri. (2014, 17 Tebervali). saqarTvelos ka-
Tolikos-patriarqis epistoleebis analizi. xelmisawvdomia: http://bit.ly/2oXouPe
41
Orthodoxy.ge. konstituciuri SeTanxmeba saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samoci-
qulo avtokefalur marTlmadidebel eklesias Soris. xelmisawvdomia: http://www.orthodoxy.ge/
samartali/konstitutsiuri_shetankhmeba.htm
67
arCenebs seqtebs uwodebs da saerTod li eklesiisa da sxva konfesiebis war-
ar aRiarebs. eklesia TanamSromlobs momadgenlebis TanamSromloba sakmaod
aRniSnul tradiciul religiur orga- mwiria.45 marTlmadidebelma eklesiam
nizaciebTan, Tumca iseT formatSi, ro- uari Tqva saxalxo damcvelTan arsebul
melic status kvos da Sesabamisad mis religiaTa sabWoSi monawileobaze, misi
privilegirebul statuss uwyobs xels.42 formatidan gamomdinare, rac yvela re-
ligiis Tanasworuflebianobas iTvalis-
aRniSnuli TanamSromlobis forma- winebs, sadac ar arsebobs ierarqizacia
ti funqcionirebs religiis sakiTxTa da romelime konfesiisTvis dominanti
saxelmwifo saagentos CarCoSi, sadac rolis miniWeba. religiuri gaerTianebe-
2015 wels Seiqmna interreligiuri sa- bi am formatSi msjeloben ara Teolo-
TaTbiro, sadac ganixileba religi- giur sakiTxebze, aramed samoqalaqo
uri Temebi, aseve saagentos mier ini- uflebebze da im problemebze, rac kon-
cirebuli sakiTxebi.43 Tumca, adamianis fesiebsa da saxelmwifos urTierTobis
uflebebis swavlebisa da monitoringis sakiTxebs exeba.46 arsebobs TanamSrom-
centris analizis mixedviT, saagento lobis ramdenime formati, eklesias aqvs
realurad religiuri organizaciebis urTierToba kaTolikur eklesiasTan
ierarqizebas aZlierebs da privilegias konferenciebis saxiT ojaxis, abortis,
swored marTlmadidebel eklesias ani- bioeTikis sakiTxebze, Tumca, zogadi
Webs.44 saagentos miRma marTlmadidebe- TanamSromloba minimaluria.47
daskvna da rekomendaciebi
42
beqa mindiaSvili. Teologi. interviu. marti, 2017.
43
religiis sakiTxTa saxelmwifo saagento. (2015). wliuri angariSi. xelmisawvdomia: http://religion.
geo.gov.ge/geo/document/reports/religiis-sakitxta-saxelmtsifo-saagentos-tsliuri
44
adamianis uflebebis swavlebisa da monitoringis centri. (2016, 14 dekemberi). religiis
sakiTxTa saxelmwifo saagentos saqmianobis kritikuli analizi. xelmisawvdomia: https://emc.org.
ge/2016/12/14/emc-190/
45
beqa mindiaSvili. Teologi. interviu. marti, 2017.
46
eka WiTanava. interviu. tolerantobis da mravalferovnebis instituti. marti, 2017.
47
beqa mindiaSvili. Teologi. interviu. marti, 2017.
68
eklesiasTan urTierToba misi, rogorc cielon sainformacio aqtivobebi
pluraluri samoqalaqo aqtoris gamo- eklesiasTan. amis magaliTi ukve ar-
sawvevad da masze dakisrebuli pasux- sebobs ganviTarebisa da demokrati-
ismgeblobis axleburad gasaazreblad. is centris mxridan Catarebuli
seminarebis saxiT. eklesiasTan
unda Catardes saTanado kvle- CarTuloba da dialogis sxvadasx-
va, romelic Seiswavlis eklesiis va formatebi iZleva saSualebas,
warmomadgenlebis Sexedulebebs ufro gasagebi gaxdes sasuliero
maTi iseTi maxasiaTeblebis mixed- pirebisaTvis antidiskriminaciuli
viT, rogoricaa asaki, ganaTleba, kanonis miRebac ki, misi samarTle-
geografiuli mdebareoba da a.S. brivi kuTxiT axsnis SemTxvevaSi.
mniSvnelovania imis gaazreba, rom
eklesiaSi imave proporciiT arse- aucilebelia, samoqalaqo seqtoris
bobs stereotipebi liberalizmsa warmomadgenlebma, rogorc ormx-
da dasavleTze, rogorc, zoga- rivi, aseve mravalmxrivi dialo-
dad, sazogadoebaSi, metwilad in- gis farglebSi, gamoiwvion eklesia
formaciis naklebobis gamo.48 Ses- da SesTavazon proeqtebis saerTo
abamisad, eklesia mainc asaxavs da ZalebiT ganxorcieleba, iqneba es
pasuxobs sazogadoebaSi arsebul saTemo Tu ufro masStaburi pro-
ganwyobebs, magram xSirad es gan- eqtebi iseT Temebze, romlebic
wyobebi SeusabamobaSia demokrati- orive mxarisTvis sainteresoa. es
ul faseulobebTan. SeiZleba iyos garemos dacva, jan-
dacva, soflis meurneobis sfero,
samoqalaqo seqtoris warmomadgen- ganaTleba, konkretuli unarebis
lebma unda dagegmon da ganaxor- Seswavla mosaxleobisaTvis da a.S.
48
anonimuri. interviu. strategiuli kvlevebis regionuli centri. marti, 2017.
saprezidento arCevnebis
dasasruli
Tornike zurabaSvili 1
71
mokle Sinaarsi
1
politikis dokumenti Tornike zurabaSvilma SeimuSava. naSromSi gamoTqmuli azrebi ekuTvnis
avtors da ar asaxavs saqarTvelos politikis institutis an demokratiis erovnuli fondis mo-
sazrebebs.
72
samoqalaqo sazogadoebis sayuradRebod saerTaSoriso organizaciebis sayu-
radRebod
sayovelTao-saxalxo ganxilvebisas,
adgilobrivi aqtivistebisa da maTi mxardaWeril iqnas sayovelTao-sax-
qselebis meSveobiT, moxdes rac alxo ganxilvebi, maT Soris finans-
SeiZleba meti moqalaqis CarTva; uradac;
moxdes sakonstitucio reform- dapirispirebul partiebs Soris
is Taobaze saerTo gzavnilebis dialogisTvis Seiqmnas neitralu-
SemuSaveba da Zalisxmevis koor- ri platforma;
dinireba;
daxmareba gaewios sakonstitucio daxmareba gaewios sakonstitucio re-
reformis process, maT Soris formis process, maT Soris saerTaSo-
samoqalaqo sazogadoebis codnis riso gamocdilebis gaziarebiT iseT
gaziarebiT iseT sakiTxebze, ro- sakiTxebze, rogoricaa SemoTavazebuli
goricaa SemoTavazebuli cvlile- cvlilebebis gavlena qveynis saarCevno,
bebis gavlena qveyanaSi demokrati- politikur da politikis (policy) vi-
is ganviTarebaze. Tarebaze.
Sesavali
daskvna
sakonstitucio reformis procesis ana- bobam kidev ufro Seasusta es procesi.
lizi cxadyofs, rom procesi xarvezebis
fonze warimarTa. sakonstitucio komi- Tu qarTul ocnebas arsebuli probleme-
siam ver SeZlo yvela dainteresebuli bis gadaWra da procesis sisruleSi mosay-
mxaris CarTva da, rac ufro mniSvnelo- vanad saWiro demokratiuli mandatis mop-
vania, ver gaaqarwyla eWvebi imis Sesax- oveba surs, maSin is valdebulia, mWidrod
eb, rom es reforma prezident giorgi iTanamSromlos sxva politikur mxa-
margvelaSvilis sawinaaRmdegod iyo reebTan, sazogadoebriv organizaciebTan
mimarTuli. metic, mmarTvelma partiam da saerTaSoriso organizaciebTan. sazo-
sakonstitucio reformis procesi de- gadoebis CarTulobis gazrdis mizniT,
taluri xedvis gareSe wamoiwyo. poli- qarTulma ocnebam Zalisxmeva ar unda
tikur liderebs Soris, konstituciuri daiSuros, maT Soris, unda ganixilos
mowyobis Sesaxeb, konsensusis nakle- plebiscitis Catarebis SesaZleblobac.
78
wyaroebi
1
saqarTvelos parlamenti. saqarTvelos konstituciis gadasinjvis proeqti. 22 aprili, 2017.
xelmisawvdomia: http://constitution.parliament.ge/uploads/masalebi/konstitucia-gadasinjva-proeqt.pdf
2
sivil jorjia. parlamentma sakonstitucio reformaze momuSave komisiis Semadgenloba daakom-
pleqta. 28 dekemberi, 2013. xelmisawvdomia: http://civil.ge/geo/article.php?id=27707
3
sivil jorjia. saxelmwifo sakonstitucio komisiis Semadgenloba dakompleqtebulia. 23 dekem-
beri, 2016. xelmisawvdomia: http://civil.ge/geo/article.php?id=30892
4
saqarTvelos parlamenti. saxelmwifo sakonstitucio komisiam saqarTvelos konstituciis ga-
dasinjvis proeqts mxari dauWira. 22 aprili, 2017. xelmisawvdomia: http://constitution.parliament.
ge/news-22-1/04
5
Venice Commission Compilation of Opinions Concerning Constitutional Provisions for Amending the Con-
stitution, December 22, 2015. xelmisawvdomia: http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=C-
DL-PI(2015)023-e
6
Venice Commission Opinion on the Legal Questions Arising in the Process of Drafting the New Constitution
of Hungary, March 28, 2011. xelmisawvdomia: http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.
aspx?pdffile=CDL-AD(2011)001-e
7
sivil jorjia. prezidentis administracia dagegmil saxelmwifo sakonstitucio komisias boi-
kots ucxadebs. 12 dekemberi, 2016. xelmisawvdomia: http://civil.ge/geo/article.php?id=30859
8
sivil jorjia. prezidentma parlaments yovelwliuri moxsnebiT mimarTa. 7 aprili, 2017. xelmi-
sawvdomia: http://civil.ge/geo/article.php?id=31175
9
sivil jorjia. prezidentma kampania konstitucia yvelasia daiwyo. 14 marti, 2017. xelmisawvdo-
mia: http://civil.ge/geo/article.php?id=31113
10
saxelmwifo sakonstitucio komisia. irakli kobaxiZem saxelmwifo sakonstitucio komisiis
samuSao jgufebis wevrebs konstituciaSi gansaxorcielebel cvlilebebze mmarTveli gundis xe-
lmZRvanelobis saerTo xedva gaacno. 2 marti, 2017. xelmisawvdomia: http://constitution.parliament.
ge/news-02/03
11
sivil jorjia. qarTuli ocnebis deputatebis TqmiT, TebervalSi sakonstitucio da saarCevno
reformebis jgufebis Seqmna igegmeba. 21ianvari, 2013. xelmisawvdomia: http://civil.ge/geo/article.
php?id=26463
12
saxelmwifo sakonstitucio komisia. irakli kobaxiZem saxelmwifo sakonstitucio komisiis
samuSao jgufebis wevrebs konstituciaSi gansaxorcielebel cvlilebebze mmarTveli gundis xe-
lmZRvanelobis saerTo xedva gaacno. 2 marti, 2017. xelmisawvdomia: http://constitution.parliament.
ge/news-02/03
13
telekompania maestro. 20:22 saaTi, 23 marti, 2017.
14
sivil jorjia. parlamentis Tavmjdomare sakonstitucio cvlilebebze saubrobs. 21 marti, 2017.
xelmisawvdomia: http://civil.ge/geo/article.php?id=31126
15
Venice Commission Report on Constitutional Amendment, December 11-12, 2009. xelmisawvdomia: http://
www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)001-e
16
2016 wlis saparlamento arCevnebis winasaarCevno programa, qarTuli ocneba - demokratiuli
saqarTvelo. xelmisawvdomia: http://41.ge/program