HIDROGJENI:

Hidrogjeni sht nj gaz i djegshm, pa ngjyr e pa er, dhe sht elementi q gjendet m me
shumic n univers. N tok, hidrogjeni gjendet si pjes prbrse e indeve t bimve dhe t
kafshve. Gjithashtu sht prbrs i lndve djegse fosile dhe nj nga elementt q formojn
ujin. Ve ksaj, kur digjet, hidrogjeni shkakton m pak ndotje dhe ka m shum rendiment se
lndt djegse fosile.

Revista Science News Online thot se uji mund t ndahet n hidrogjen dhe oksigjen kur n t
kalon rrym elektrike. Ndonse me kt metod mund t prftoheshin sasi t mdha hidrogjeni,
revista thot se ky proces, n dukje i drejtprdrejt, ende nuk sht me leverdi. Tashm
fabrikat n mbar botn prodhojn rreth 45 milion ton hidrogjen, kryesisht pr plehra kimike
dhe pr lnd pastruese. Por ky hidrogjen nxirret me an t nj procesi ku prfshihen edhe lndt
djegse fosile, nj proces gjat t cilit lirohet edhe gazi helmues i monoksidit t karbonit dhe
gazi i efektit serr, dyoksidi i karbonit.

Sidoqoft, shum njerzve hidrogjeni u duket alternativa m premtuese ndr t

gjitha lndt djegse dhe mendojn se ai mund t plotsoj nevojat pr energji q
njerzit do t ken n t ardhmen. Ky optimizm bazohet n prmirsimet e mdha
q i jan br koht e fundit nj pajisjeje t quajtur bateria me lnd djegse.

E ardhmja eshte Hidrogjeni

Diku nga mesi i ktij shekulli, qytetrimi do t ket arritur m n fund nj sistem energjetik q
mund t furnizoj rritjen e vet ekonomike n nj planet t stabilizuar ambientalisht. Ekonomia e
hidrogjenit duhet t jet fundi i lojs s njerzimit me energjin.

Fareed Zakaria

Prpara se t shfaqej Robert Hafner, shum njerz pranonin se gazi natyror ishte i kufizuar n
sasi dhe prdorim. Por, q kur sht krijuar n vitin 1959, kompania e Hefner, GHK e vetme ka
zbuluar m shum se 300 mij miliard metr kub gaz natyror prreth bots. Kompania nxiti
gjithashtu teknologjin q prdoret tashm nga t gjith kompanit m t mdha n Shtetet e
Bashkuara pr t shfrytzuar puse shum t thell e me trysni t lart. Hefner, thot se, gazi
natyror nevojitet q t jet pjes qendrore e do lloj strategjie pr tranziocion nga energjit
tradicionale drejt energjive t reja t pastra.

Gazi natyror sht me bollk dhe i pastr, por kur i shton kostot e krkimit, magazinimit dhe
shprndarjes, ai sht gjithashtu i kushtueshm.

Kur prfshihen kostot e ndotjes nga qymyri, si kostot e shndetit dhe shirat acid, ather kostoja
e energjis elektrike t prodhuar duke prdorur gaz natyror sht n fakt m e ult se e qymyrit.
Pr transportin, ai kushton m pak se benzina. M shum se 5 milion automjete n bot punojn
me gaz natyror.

Si do ti faktorizonit kostot e jashtme n mimin e qymyrit? A doni t ekzistoj nj taks mbi

energjin e keqe si dhe nj subvencion pr t mirn?

Qymyri dhe nafta jan kthyer tashm n problemet m t mdha energjetik t Ameriks. S
bashku, ato prodhojn afro 80 prqind t lshimeve t CO2 n atmosfer dhe varsia jon nga
nafta e huaj krijon probleme dhe rreziqe shum t mdha. Kshtu q, un besoj se duhet t fusim
n mnyr graduale taksa pr qymyrin, naftn dhe nnproduktet e saj t themi, gjat pes
viteve t ardhshm, me qllim q dokush t ket mundsi t prshtatet. Zgjidhjet tona parsore
energjetike jan gazi natyror, energjia diellore e ers dhe eficienca; politikat duhet t nxisin
prdorimin e tyre. Dua t shtoj edhe dika n lidhje me politikat: teksa vendosim taksa konsumi
mbi qymyrin dhe naftn. Duhet t riciklojm t ardhurat prej tyre pr t eliminuar taksat mbi t
ardhurat dhe kapitalin. Filozofikisht, mendoj se sht shum m mir t taksosh konsumin q
krijon kosto dhe rreziqe t mdha pr shoqrin, se sa t taksosh punn dhe kapitalin, q ne duam
t lulzoj dhe rritet.

Hidrogjeni si lende djegese

Qllimi thelbsor i zvendsimit t ekonomis me lnd djegse fosile me
ekonomin e hidrogjenit sht eliminimi i ndotjes katastrofike t atmosfers s
toks nga nnproduktet e lndve fosile pas djegies s tyre , t cilat shkaktojn
efektin serr dhe pr rrjedhim ngrohjen globale t atmospheres. Nga ana tjetr,
pamjaftueshmria e prodhimit t nafts pr t plotsuar krkesat botrore sht
gjithmon e m e theksuar dhe prbn nj faktor tjetr t rndsishm pr t
kaluar nga ekonomia e lndve fosile n at t hidrogjenit.

Por te kalosh nga ekonomia e lendeve fosile ne ekonomine e hidrogjenit nuk eshte
aspak e lehte. Kjo per shkak se:

1. Per te realizuar kete kalim duhet te ndertohen stacione per shperndarjen e

hidrogjenit dhe te shkaterrohen ato ekzistuese, gje e cila eshte shume e
kushtueshme.
 2. Hidrogjeni ze nje vellim me te madh ne nje serbator krahasuar me lendet
djegese si p.sh nafta.

Baza pr krijimin e ekonomis s prodhimit t hidrogjenit eshte uji.Procesi

nprmjet t cilit prodhohet hidrogjen si lnd djegse e pastr kryhet me ann e
elektrolizs s ujit, me elektrolit t ngurt. Procesi i elektrolizs sht:Energji
elektrike+H2O(Uj)= O2 (Oksigjen)+2H2 (Hidrogjen). Me pas nje pajisje e
quajtur fuel cell ose qelize djegese realizon bashkimin kimik te oksigjenit me
hidrogjenin per te prodhuar energji elektrike. Dhe, ndryshe nga menyrat e tjera te
prodhimit te energjise elektrike, prodhimi i hidrogjenit per prodhimin e kesaj te
fundit nuk shkakton asnje dem ne atmosfere. nga ky process clirohen vetem avuj
uji. Kjo do te thote se perdorimi i kesaj menyre per prodhimin e energjise nuk ndikon
ne efektin serre e rrjedhimisht, nuk ndikon edhe ne ngrohjen globale.

Makinat me hidrogjen m pran realitetit

Teknologjia e makinave elektrike, po kalon nga kompanit e mdha tek kompanit m t vogla.
Kjo lvizje ofron shpresa pr makina m t prballueshme financiarisht pr konsumatort por
edhe miqsore me mjedisin. Prototipi m i ri i ndrtuar n Uells mund t dal n treg pas
pothuajse dy vjetsh.

Makinat q operojn me bateri t rikarikueshme tashm jan t pranishme n treg, por me nj

mim tepr t lart. Ndrsa kompanit e mdha t makinave po mundohen t trheqin
konsumatort me vetura elektrike, kompani t vogla si Riversimple me qendr n Pois t Uellsit,
po prpiqen t ndrtojn jo vetm makina miqsore ndaj mjedisin, por makina t cilat do ta
ndryshojn edhe mnyrn e t menduarit tek konsumatort e makinave.

Riversimple ka n plan q makinn dy vendshe Rasa, ta nxjerr n treg deri n vitin 2018. Lnda
djegse sht hidrogjeni i kompresuar q prodhon elektricitet. I vetmi nnprodukt i ktij
reaksioni sht avulli i ujit.

Kto makina me hidrogjen jan miqsore ndaj mjedisit dhe kan rendiment t lart.

Dr. Cristophe Mauz sht inxhinier me Kolegjin Imperial n Londr:

Makinat me hidrogjen prshkojn distanca m t largta se ato me bateri. Domethn, makinat

me hidrogjen konkurojn me makinat me benzin apo naft n distanca deri 600 apo 700
kilometra n nj serbarator.

Me nj kilogram e gjysm hidrogjen, Rasa mund t udhtoj deri n 480 kilometra me nj

shpejtsi pak m pak se 100 kilometra n or. Por, makinat me hidrogjen prballen me nj
penges t madhe.

Darren Moss sht redaktor me revistn Autocar.

Problemi qendron tek infrastruktura. Qeveria ka premtuar ndrtimin e 12 stacioneve furnizimi.

Domethn nj numr mikroskopik po t krahasosh me karburantet n mbar Britanin e
Madhe.

Ndrsa rritet numri i stacioneve t karikimit pr makinat me bateri, prodhuesit e makinave me

hidrogjen shpresojn se e njjta gj do t ndodh me stacionet e furnizimit me hidrogjen t
kompresuar.