COACHING REVIEW 1/2014, s.

6070, ISSN: 2081-7029

Anna Syrek-Kosowska1

Coachingowe narzdzia: Model SFERA

Abstrakt
Autorka opisuje model SFERA, ktry jest adaptacj modelu SPACE stosowanego
wcoachingu poznawczo-behawioralnym iterapii. Model SFERA wspiera proces
analizy sytuacji problemowej, wzorcw poznawczych idziaa podejmowanych
przez klienta wprocesie coachingu. Wartykule przedstawiono wskazwki do
praktycznego stosowania modelu wpracy coacha.

Sowa kluczowe: SPACE, SFERA, coaching poznawczo-behawioralny,

narzdzia coachingowe

Abstract
The paper presents the SFERA model which is an adaptation of the SPACE model
used in cognitive behavioural coaching and therapy. The SPACE model supports
the process of analysis, cognitive pattern evaluation and design of actions as
part of coaching or therapeutic processes. The paper presents conclusions for its
practical use in the coaching process.

Keywords: SPACE, SFERA, cognitive behavioural coaching, coachings tools

1
Anna Syrek-Kosowska, Wysza Szkoa Biznesu, ASK Ekspert, e-mail: asyrekkosowska@askexpert.pl.

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014

 Coachingowe narzdzia: Model SFERA 61

Przejmij reyseri na scenie swojego ycia

iukierunkuj swoj uwag na konstruktywne strategie
A. Fedrigotti

Wprowadzenie
Wliteraturze przedmiotu coaching definiowany jest na wiele rnych sposobw,
m.in. jako proces umoliwiajcy uczenie irozwj, atym sposobem popraw dzia
ania (...) wymagajcy wiedzy irozumienia wieloci stylw, umiejtnoci itech
nik odpowiednich dla kontekstu, wktrym proces ten ma miejsce (Parsole, 1999,
s. 8). Zzaoe budujcych specyfik coachingu wodrnieniu od innych dziaa
rozwojowych, takich jak szkolenia czy psychoterapia wynika, i klient (ang. coachee)
jest odpowiedzialny zarwno za analiz wasnego dziaania, formuowanie wnios
kw zwizanych zrealizacj celw coachingowych, jak iza jego ostateczny efekt
(Bobrowska-Drozda, 2009). Rol coacha jest moderowanie procesu coachingu
wtaki sposb, aby tworzy zklientem partnerski sojusz, poprzez stosowanie kom
petencji coachingowych (zob. ICF, 2012), modeli, struktur inarzdzi coachingo
wych, dziki ktrym stworzone zostan warunki do osignicia zakadanych
przez klienta celw. Cigy rozwj kompetencji coachingowych, wtym umiejt
noci stosowania szerokiego wachlarza modeli itechnik wspierajcych klienta
wosiganiu celw, jest esencj pracy profesjonalnego coacha.
Wniniejszej publikacji autorka prezentuje interesujcy model SFERA, bdcy
adaptacj angielskiego modelu SPACE (Syrek-Kosowska, Edgerton iPalmer, 2010),
ktry moe stanowi cenne narzdzie wzbogacajce warsztat pracy coacha wpro
cesach zarwno biznesowego (ang. business coaching), jak iyciowego coachingu
(ang. life coaching).

Model SFERA polska adaptacja modelu SPACE

Coaching jako metoda rozwoju potencjau pracownikw rozwija si na wiecie
dynamicznie zaledwie od kilkunastu lat. Wtym czasie na styku kilku dziedzin,
przede wszystkim psychologii, filozofii, socjologii, atake sportu powstaj jednak

No. 1/2014 DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14

62 Anna Syrek-Kosowska

koncepcje modeli, narzdzi, technik coachingowych, ktre zpowodzeniem

wzbogacaj warsztat pracy profesjonalnych coachw. Jednym znajbardziej
uznanych na wiecie trendw wrozwoju coachingu jest coaching psychologiczny
(ang. coaching psychology), definiowany jako podejcie oparte na dowodach
naukowych, wykorzystujcy wiedz imetody psychologiczne do wspierania roz
woju kompetencji, zwikszania efektywnoci wyciu osobistym i/lub zawodowym
oraz stymulowania poczucia satysfakcji zwasnej aktywnoci (Smka, 2009, s. 48).
Jednym znajskuteczniejszych podej wcoachingu psychologicznym jest
nurt poznawczo-behawioralny (ang. cognitive behavioural coaching, CBC). Na
rozwj tego nurtu wcoachingu skadaj si wyniki bada, eksperymentw izasto
sowa koncepcji behawioralnych (zob. Watson iRayner, 1920; Wolpe iLazarus,
1966; Marks, 1969; Lazarus, 1971; 1984; Strelau, 2000, Peltier, 2005), dorobek
psychologii poznawczej (zob. Ellis, 1962; Beck, 1967; 1976; Strelau, 2000; Peltier
2005), jak rwnie dowiadczenia zwizane zrozwojem nurtw terapeutycznych,
m.in.: REBT (terapia racjonalno-emotywna), CBT (terapia poznawczo-behawio
ralna), SFA (podejcie skoncentrowane na rozwizaniach) (zob. Ellis, 1962; Cur
wen iin., 2000; Brendan iin., 2007), atake efekty stosowania narzdzi itech
nik poznawczo-behawioralnych wpracy zklientami indywidualnymi izespoami
spoza grup klinicznych (zob. Palmer iSzymanska, 2007).
Na gruncie poznawczo-behawioralnego coachingu zosta rozwinity przez
Nicka Edgertona iStephena Palmera model SPACE, ktry wywodzi si zmodeli
terapeutycznych (Lazarus, 1989; Greenberger iPadesky, 1995; Edgerton iPalmer,
2005). Wliteraturze przedmiotu opisane s szerokie moliwoci zastosowania modelu
SPACE zarwno wprocesach rozwojowych, programach szkoleniowych zzakresu
zarzdzania stresem, jak iwcoachingu biznesowym iyciowym (zob. Palmer iSzy
manska, 2007; Williams, Edgerton iPalmer, 2008; 2010).
Wpolskiej adaptacji angielski akronim SPACE (Syrek-Kosowska, Edgerton
iPalmer, 2010):
Social context (or Situation)
Physiology (Physical)
Actions
Cognitions
Emotions
zastpiono akronimem SFERA oznaczajcym:
Spoeczny kontekst lub sytuacja
Fizjologia
Emocje
Reakcja
A naliza mylowa

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014

 Coachingowe narzdzia: Model SFERA 63

Rysunek 1. Model SFERA: polska adaptacja modelu SPACE

Spoeczny kontekst
Motyle w odku
(lub Sytuacja) Trzsce rce
Przedstawienie prezentacji Palpitacje
w pracy

FIZJOLOGIA

Odwlekanie
Stres i lk EMOCJE REAKCJA przez poprawianie
prezentacji

ANALIZA MYLOWA

Wyjd na idiot
Nie bd wstanie odpowiedzie
na pytanie wyobraenie siebie
w takiej sytuacji

rdo: SFERA: Poland Syrek-Kosowska, Edgerton and Palmer (2010).

Wjzyku polskim akronim SFERA opisuje pi obszarw, ktre oddziaywaj

wzajemnie na siebie wprocesie psychologicznym, zachodzcym wtrakcie danej
sytuacji. Itak dziki zastosowaniu modelu SFERA moliwa jest praca coacha
zklientem wkadym znastpujcych obszarw:
Sytuacja czyli kontekst sytuacyjny ispoeczny, wktrym klient dowiadcza
problemu, chce dokona zmiany, dookreli swj cel, np. prowadzenie prezen-
tacji biznesowej przed zarzdem firmy.
Fizjologia czyli odpowied organizmu na pojawiajce si emocje, np. wzmo-
one napicie emocjonalne przed wystpieniem publicznym, przejawiajce si
wprzyspieszonej akcji serca, dreniu rk, potliwoci.
Dla wielu klientw uwiadomienie sobie wasnych reakcji fizjologicznych,
szczeglnie wsytuacjach, ktre przeywaj jako trudne czy stresujce, stanowi
wany krok do wypracowania strategii efektywnego zarzdzania pozytywn
mobilizacj oraz radzenia sobie znegatywnymi objawami stresu.
Emocje reakcja emocjonalna, np. lk, niepokj przed prowadzeniem prezentacji

No. 1/2014 DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14

64 Anna Syrek-Kosowska

Praca coacha zklientem nad rozpoznaniem iopisaniem swoich emocji pozwala

na uwiadomienie sobie wasnego stanu emocjonalnego oraz wpywu emocji
na reakcje ipodejmowane strategie dziaania.
Reakcja przejawiane przez osob zachowanie/dziaania, np. odsuwanie sytuacji
prezentacji poprzez jej cige poprawianie
Ten obszar pracy coacha zklientem pozwala zidentyfikowa obecne strate
gie dziaania wsytuacji, wktrej klient pragnie dokona zmiany.
A naliza mylowa to myli czsto wpostaci utrwalonych wzorcw ischematw
mylowych czy zestawu przekona, np. prowadzenie prezentacji przed zarz-
dem jest bardzo trudne, na pewno si pomyl albo oczym wanym zapomn.
Praca coacha zklientem nad tym obszarem stanowi niezwykle istotn cz
procesu coachingu, ktra wie si zkilkoma wyzwaniami, opisanymi szcze
gowo wdalszej czci artykuu. Wpracy zklientem, opierajcej si na
modelu SFERA, istotne jest uwiadomienie klientowi wzajemnych relacji
midzy wszystkimi obszarami, ktre szczegowo prezentuje schemat przed
stawiony na rysunku 1.

Zastosowanie modelu SFERA wcoachingu

Model SFERA wykorzystywany jest zpowodzeniem wprocesach coachingu zarwno
yciowego, jak ibiznesowego. Moe nie tylko stanowi podstawowy model pracy
coacha, na ktrym oparty jest cay proces coachingowy, lecz take uzupenia
inne metody iformy pracy, zktrych korzysta coach. Model ten moe stanowi
pewnego rodzaju ram, ktra moe sta si podstaw do pracy zklientem wobsza
rze zdiagnozowania kluczowych wymiarw wanych wdanej sytuacji proble
mowej ipo uzyskaniu wgldu wkady ztych istotnych wymiarw, moe otwiera
obszary do precyzowania swoich celw idrg ich realizacji.
Model moe by traktowany jako bazowy dla caego procesu coachingu, apozna
wanie ipraca zklientem wkadym zobszarw mog odbywa si jako kolejne
etapy caego cyklu. Awic wpoczeniu zinnymi technikami, np. modelem
GROW (Goal Cel, Reality obecny stan, Options moliwe rozwizania, Will
wola dziaania/plan dziaania) pozwoli na analiz kadego zobszarw, np. emocji,
poprzez dookrelenie, jaki cel chce sobie postawi klient (np. jak chciaby prze
ywa dan sytuacj?), nastpnie analiz, jak jest obecnie (np. co klient przeywa
wdanej sytuacji) iwkocu moe prowadzi do opracowania moliwych roz
wiza oraz sposobw osignicia celu przez generowanie jak najwikszej iloci
pomysw. Wostatniej fazie, kiedy potwierdzona jest wola dziaania, moliwe
jest zastosowanie np. techniki zwanej 9-k dziaania (seria pyta nakierowanych

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014

 Coachingowe narzdzia: Model SFERA 65

na ustalenie planu iharmonogramu dziaa) lub innego narzdzia precyzujcego

plan dziaania.
Warto podkreli, i model SFERA nie jest modelem opisujcym proces zmiany
zachowa. Moe si zatem wpisywa warsena uytecznych ipraktycznych
narzdzi coachingowych, ktre winny by osadzone wszerszym psychologicznym
modelu zmiany zachowa (zob. Transteoretyczny Model Zmiany Zachowa; (Pro
chaska, DiClemente iNorcross, 2005).
Wpraktyce model SFERA jest szczeglnie uyteczny wrozwizywaniu pro
blemw osobistych izawodowych, szukaniu optymalnych rozwiza, atake
podnoszeniu efektywnoci wrozwoju kompetencji, takich jak wystpienia publiczne,
zarzdzanie czasem, podejmowanie decyzji, zarzdzanie emocjami, efektywne
radzenie sobie ze stresem (Palmer iSzymaska, 2007).
Kiedy coach decyduje si wykorzysta model SFERA jako bazowy w prowadze
niu procesu coachingu, moe wykorzysta nastpujcy schemat pracy:
1. Opis sytuacji problemowej, nad ktr klient chce pracowa wramach coachingu
Zazwyczaj jest to pocztek procesu coachingu, pierwsza sesja, wtrakcie
ktrej klient opisuje obszar, nad ktrym chce pracowa wramach coachingu.
Badania potwierdzaj, i dla kocowej efektywnoci procesu coachingu
zasadnicze znaczenie ma relacja midzy coachem aklientem (The Corpo
rate Leadership Council, 2003). Std na tym etapie warto zapewni klientowi
przestrze iuwag, na swobod opowie osytuacji.
2. Analiza sytuacji woparciu odiagram modelu SFERA
Kolejnym etapem powinno by pogbianie przez coacha opisanej sytuacji
oraz zwizanych zni obszarw funkcjonowania klienta na bazie diagra-
mu SFERA.
Coach moe wykorzysta takie techniki jak:
zz suchanie globalne obejmujce nie tylko tre wypowiedzi klienta, ale
rwnie uwano (ang. mindfulness) na przejawiane emocje, kierowanie
si wasn intuicj wpoznaniu izrozumieniu sytuacji klienta, jego
dowiadcze iprzey;
zz pytania otwarte (np. Jakie osoby s uczestnikami tej sytuacji?, Jakie
myli towarzysz Ci wtej sytuacji?, Czego dowiadczasz wswoim ciele?,
Jakie emocje przeywasz?, Jakie dziaania zazwyczaj podejmujesz?);
zz pytania doprecyzowujce (np. Co dokadnie masz na myli, mwic,
e czujesz si stamszony?);
zz odzwierciedlenie iklaryfikacja (np. Sysz, e mwisz, e to jest dla Cie
bie bardzo stresujce prezentowa ofert przed kluczowym klientem);
zz podsumowania (np. Pozwl, e podsumuj Twoje kluczowe wnioski).
3. Praca zklientem nad wprowadzeniem zmiany irealizacj celu

No. 1/2014 DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14

66 Anna Syrek-Kosowska

Pogbiona analiza sytuacji zwykorzystaniem modelu SFERA pozwala na posze

rzenie samowiadomoci klienta, spojrzenie zrnych perspektyw na problem,
doprecyzowanie celu izaplanowanie konkretnych dziaa. Kolejne kroki mog
by realizowane wtrakcie jednej sesji bd rozoone na cay proces coachingowy.
Kady zwymienionych elementw moe by odpowiednio moderowany przez
coacha poprzez uycie dodatkowych technik zwizanych zprac zcelem, przefor
muowaniem przekona, diagnoz wartoci czy ustalaniem planw dziaania. Dobr
dodatkowych technik powinien by zawsze adekwatny do potrzeb konkretnego
klienta ietapu procesu coachingowego.
Wniniejszym artykule nie sposb zaprezentowa caej gamy rnorodnych
narzdzi imetod, ktre mog by wykorzystane przez coacha.

Tabela 1. Technika ABCDE

Problem/CEL Przekonania/ Emocjonalna Przekonania/ Efektywne inowe

wzorce mylenia reakcja wzorce mylenia podejcie
ograniczajce wspierajce do problemu
efektywno efektywno
A B C D E
Problem: 1. Nie mog straci Lk Realistycznie, mog Utrzymam now
nowej pracy. straci prac, ale prac.
Nerwowe 2. Ta prezentacja nie bdzie to
prowadzenie to bdzie Paraliujcy zaleao jedynie od Przewicz
prezentacji. poraka. strach jednej prezentacji. prezentacj
3. Jestem kilkakrotnie, aby
Cel: beznadziejny. Dlaczego, by dobrze
Spokojne 4. Zawsze musze Przygnbienie prezentacja miaaby przygotowanym
iopanowanie by najlepszy by porak? Znam (zaplanowanie
prowadzenie irobi najlepsze obszar, oktrym dziaa, pracy
prezentacji. prezentacje. Strach bd mwi. midzy sesjami).

Utrzymanie Dlaczego mam by Zaprezentuj moje

koncentracji na beznadziejny? Mam dodatkowe
prezentacji, wiele kompetencji kompetencje, np.
zamiast na tym, co zawodowych. znajomo
inni omnie myl produktu.
Dlaczego mam by
zawsze najlepszy? Popracuj
Myl otym mnie zwizualizacj
tylko stresuje. udanej prezentacji
Wrzeczywistoci (np. wramach
nie musz by zadania
najlepszy midzysesyjnego).
wprowadzeniu
prezentacji.

rdo: Syrek-Kosowska na podstawie: Center for Coaching (2001) za: Palmer iSzymanska (2007)
w: Palmer iWhybrow (2008, s. 111).

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014

 Coachingowe narzdzia: Model SFERA 67

Przykadowo wtabeli 1 zaprezentowano technik ABCDE (zob. Palmer iSzy

maska, 2007), ktra pozwala klientowi na analiz sytuacji, ze szczeglnym naci
skiem na uwiadomienie sobie wasnych przekona iich wpywu na efektywno
dziaa wanalizowanej sytuacji.
Ju Epikteta zHierapolis (Encheiridion) dowodzi:

Nie same rzeczy bynajmniej, ale mniemania orzeczach budz wludziach

niepokj (...) Ilekro tedy borykamy si ztrudnociami albo wpadamy wnie
pokj lub smutek, nikogo nigdy nie obwiniajmy oto, lecz siebie samych, to
znaczy nasze wasne mniemania.

Metody kognitywne wywodzce si zdorobku psychologii poznawczej wzna

czcy sposb mog przyczyni si do zwikszenia efektywnoci klienta poprzez
zmian sposobu mylenia osobie iotaczajcej rzeczywistoci. Podstawowe zao
enie psychologii poznawczej mwi, i nie moemy kontrolowa ycia, ale mamy
wpyw na to, co onim mylimy (Peltier, 2005). Model SFERA jest znakomitym
narzdziem umoliwiajcym uwiadomienie klientowi, wjaki sposb mylenie
wpywa na efektywno funkcjonowania wanalizowanej sytuacji. Wpraktyce
klienci zazwyczaj musz si nauczy dostrzega lub sysze wasne myli. Jed
nym zzada coacha jest wic zachcanie klienta do introspekcji iwiczenie tej
umiejtnoci.

Wyzwania coacha
Prowadzenie procesu coachingu zwykorzystaniem narzdzi itechnik wywo
dzcych si zpsychologii poznawczo-behawioralnej, wtym praca zmodelem
SFERA, oprcz niezaprzeczalnych korzyci dla klienta niesie te ze sob istotne
wyzwania dla coacha.
Warto, aby coach wzi pod uwag kilka czynnikw mogcych wpywa na
efektywno procesu coachingu (Peltier, 2005; Palmer iSzymanska, 2007):
Brak akceptacji emocjonalnej odpowiedzialnoci (ang. emotional respon-
siblity) klienta za problemow sytuacj. Postawa ta przejawia si zazwy
czaj wobwinianiu innych, np.: szefa, organizacji, rodziny za sytuacj,
zktr zmaga si klient. Zauwaalny jest brak refleksji nad wasnym
wpywem, jaki klient ma na dowiadczanie iprzeywanie sytuacji, wkon
sekwencji rwnie na efektywne radzenie sobie zproblemem iosiganie
celu. Istotnym obszarem pracy coachingowej powinna by koncentracja

No. 1/2014 DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14

68 Anna Syrek-Kosowska

nad uwiadomieniem klientowi wasnego wpywu na sytuacj, chociaby

poprzez zmian sposobu mylenia oniej.
Brak akceptacji coachingowej odpowiedzialnoci (ang. coaching respon-
siblity) klienta za podjcie wysikw zmierzajcych do wprowadzenia
zmiany wswoim yciu iosignicia celu ustalonego na proces coachingu.
Coach powinien zadba ju na etapie formuowania kontraktu zklientem
oprecyzyjne dookrelenie istoty coachingu, wktrym zzaoenia klient
odpowiada za realizacj celw, acoach za efektywne moderowanie pro
cesu coachingowego.
G bokie zaburzenia emocjonalne, choroby psychiczne. Powane zabu
rzenia emocjonalne ipsychiczne, np. depresja, maj znaczcy wpyw na
funkcjonowanie klienta izazwyczaj obniaj motywacj inegatywnie
wpywaj na zachowania ukierunkowane na cel. Profesjonalny ietycznie
postpujcy coach potrafi oceni, jakie dziaanie rozwojowe powinno
by najefektywniejsze dla klienta, iwotwarty sposb komunikuje oogra
niczeniach coachingu, sugerujc adekwatniejsze wtakiej sytuacji formy
pomocy, np. psychoterapi.
Istniej klienci, ktrzy maj trudnoci wzauwaeniu czy usyszeniu
wasnych myli lub te nie potrafi rozezna si wich specyfice. Wcelu
rozpoznania zdolnoci klienta do autoanalizy wasnego procesu mylo
wego, warto zastosowa kilka pyta (Peltier, 2005, s. 155):
zz Czy jeste wstanie zauway ipowiedzie mi, co mylisz?
zz Czy chocia czasami mylisz sowami, zdaniami lub wogle werbalnie?
zz Kiedy Ci poprosz, aby pomyla otym, co zamierzasz robi jutro,
wjakiej formie pomylisz otym?
zz Czy s obrazy czy sowa, ktre widzisz bd syszysz?

Istotne jest zachcanie klienta do uwiadomienia sobie wasnego stylu myle

nia, amodel SFERA moe by wykorzystywany take edukacyjnie jako narzdzie
pomagajce wnauce introspekcji.

Podsumowanie
Model SFERA moe stanowi interesujce uzupenienie warsztatu profesjonal
nego coacha, jako narzdzie pozwalajce pracowa zklientem wwielu obszarach,
zwaszcza zwizanych zrozwojem kompetencji, radzeniem sobie ztrudn, stre
sujc sytuacj. Szczeglnie na pocztku procesu coachingu stwarza moliwo
dokadnego poznania sytuacji problemowej, nad zmian ktrej klient zamierza

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014

 Coachingowe narzdzia: Model SFERA 69

pracowa. Pozwala na rozwj zdolnoci introspekcji, uwiadamia klientowi, jakie

znaczenie dla efektywnego funkcjonowania ma styl mylenia, wzorce mylowe
czy konkretne przekonania. Stanowi znakomity punkt odniesienia do dalszej
pracy coachingowej; pozwala doprecyzowa obszary, nad ktrymi warto pracowa
wramach caego procesu idookreli cele. Ponadto umoliwia prac nad zmian
negatywnych przekona oraz pozwala zrozumie, jak wzajemnie powizane s
rne obszary funkcjonowania czowieka iwjaki sposb klient moe efektywnie
wpywa na swoje ycie, rozwizywa problemy iosiga cele wstosunkowo pro
sty iszybki sposb.

Bibliografia
Beck, A.T. (1967). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. Philadelphia,
PA: University of Pennsylvania Press.
Beck, A.T. (1976). Cognitive Therapy and the Emotional Disorders. New York: International
Universities Press.
Bobrowska-Drozda, . (2009). Metody inarzdzia pracy coacha. W: M. Sidor-Rzdkowska
(red.), Coaching. Teoria, praktyka, studia przypadkw. Krakw: Oficyna Wolters Kluwer
business.
Brendan, M., Sharry, J. iDarmody, M. (2001). Becoming aSolution Detective: Astrengths-
-based guide to brief therapy. London: BT Press.
Corporate Leadership Council (2003). Maximizing returns on professional executive coaching.
Washington, DC: Corporate Executive Board. Corporate Leadership Council.
Curwen, B., Palmer, S. iRuddell, P. (2000). Brief Cognitive Behaviour Therapy. London: Sage.
Edgerton, N. iPalmer, S. (2005). SPACE: apsychological model for use within cognitive
behavioural coaching, therapy and stress management. The Coaching Psychologist,
2(2): 2531. http://dx.doi.org/10.4135/9781446279908
Ellis, A. (1962). Reason and Emotion in Psychotherapy. New York: Lyle Stuart.
Greenberger, D. iPadesky, C.A. (1995). Mind over Mood. New York: Guilford Press.
ICF (2012). http://icf.org.pl/index.php/pl/rozwoj-i-edukacja/kluczowe-kompetencje.html
(5.06.2012).
Lazarus, A.A. (1971). Behavior Therapy and Beyond. New York: McGraw-Hill.
Lazarus, A.A. (1984). In the Minds Eye. New York: Guilford Press.
Lazarus, A.A. (1989). The Practice of Multimodal Therapy. Baltimore, MD: John Hopkins
Paperbacks.
Marks, I.M. (1969). Fears and Phobias. London: William Heinemann.
Palmer, S. iSzymanska, K. (2007). Cognitive behavioural coaching. An Integrative Approach.
W: Palmer, S., Whybrow, A. (red.) (2008). Handbook of Coaching Psychology. AGuide
for Practitioners. London: Routledge.

No. 1/2014 DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14

70 Anna Syrek-Kosowska

Parsole, E. (1999). The Manager as Coach and Mentor. London: CIPD.

Peltier, B. (2005). Psychologia coachingu kadry menederskiej. Teoria izastosowanie. Pozna:
Dom Wydawniczy Rebis.
Prochaska, J.O. iDiClemente, C.C. (2005). The transtheoretical approach. W: J.C. Nor
cross iM.R. Goldfried (red.), Handbook of psychotherapy integration. 2nd ed. New York:
Oxford University Press.
Smka, P. (2009). Psychologia coachingu. W: P. Smka (red.), Coaching. Inspiracje zper-
spektywy nauki, praktyki iklientw. Gliwice: Onepress.
Strelau, J. (red.) (2000). Psychologia. Podrcznik akademicki. Tom I. Gdask: GWP.
Syrek-Kosowska, A. iPalmer, S. (2010) Cognitive Behavioural Coaching in Business
Selected Techniques. Coaching Review, 2: 418
Syrek-Kosowska, A., Edgerton, N. iPalmer, S. (2010). From SPACE to SFERA: adaptation of
the SPACE model of cognitive behavioural coaching and therapy to the Polish language.
Coaching Psychology International, 10: 1820.
Watson, J.B. iRayner, R. (1920). Conditioned emotional reactions. Journal of Experimental
Psychology, 3: 14. http://dx.doi.org/10.1037/h0069608
Williams, H., Edgerton, N. i Palmer, S. (2008). May the force be within you: Harnessing
the power of the mind to combat stress by using the cognitive behavioural SPACE
model of coaching, counselling and training. Stress News, 20(3): 2932.
Williams, H., Edgerton, N. i Palmer, S. (2010). Cognitive Behavioural Coaching. W: E. Cox,
T. Bachkirova i D. Clutterbuck (red.), The Complete Handbook of Coaching. London:
Sage.
Wolp, J. i Lazarus, A.A. (1966). Behavior Therapy Techniques. New York: Pergamon.

DOI: 10.7206/cr.2081-7029.14 No. 1/2014