BORDSCHEMA: een werkelijkheidsgetrouwe weergave met kleuren, ...

rekening houdend met de beschikbare ruimte

Kasteel van Wilder in Kampenhout

(Watermolen van) het kasteel Dellafaille Voormalig koetshuis van het kasteel

Hof Ter loonst (Relst)

355541576 1
 Vlaamse en Franse schild

Deel 1 : Boeren leefden rond abdijen en burchten

Timing
WAT? HOE?
Lesgang en leerinhoud Didactische werkvormen, materiaalgebruik en
(vraagstelling, instructie en verwachte antwoorden) organisatie (met aandacht voor differentiatie)

1. Inleiding
4 Materiaal: https://www.ketnet.be/kijken/de-
1.1. Kijken naar het filmpje De Pretshow: Aflevering
22 - Leven in de Middeleeuwen pretshow/aflevering-22
Didactische werkvorm:
Om te beginnen gaan we eens kijken naar een leuk Aanbiedende werkvorm
filmpje.

6 Materiaal:
1.2. Vragen naar kennis over restanten uit de
middeleeuwen in de buurt - Fotos van restanten uit de middeleeuwen in
de buurt van Kampenhout
Is er iemand van jullie die weet of er hier ergens in Didactische werkvorm:
de buurt van jullie school of thuis nog restanten
Aanbiedende werkvorm
zijn van de middeleeuwen? Ik spreek nu over
kastelen, huizen,.
Ik heb eens opgezocht of er hier in jullie buurt iets
te vinden was. Ik heb het kasteel van Wilder
gevonden. Dit kasteel komt dus uit de
middeleeuwen en is dus nog steeds goed bewaard
zoals je ziet. Heeft iemand dit al gezien?
Ik heb ook (de watermolen van) het kasteel
Dellafaille teruggevonden (8 minuten van jullie
school). Heeft iemand dit al gezien?
Ook heb ik het hof Ter loonst gevonden. Volgens
mij is dit het dichtste bij jullie school. Dit komt ook
uit de middeleeuwen en vroeger was het dus
helemaal omgeven door grachten. Heeft iemand
dit al gezien?

355541576 2
 2. Kern
5 Materiaal:/
2.1. Uitleggen van begin-en einddatum van de
middeleeuwen Didactische werkvorm:
Aanbiedende werkvorm
Zoals elke andere periode op onze tijdlijn, heeft
ook de middeleeuwen een begin-en einddatum.
Wie kent deze al zonder te kijken naar onze
tijdsband? 500-1500.
Weet er iemand van jullie ook vanwaar deze begin-
en einddatum komen? Nee
De middeleeuwen vallen na de val van het
Romeinse rijk (Oudheid) en voor de ontdekking
van Amerika (Nieuwe tijd).

7 Materiaal:
2.2. Aanvullen van aanvulzinnen over de begin- en
einddatum van de middeleeuwen - Werkschrift p. 14
Didactische werkvorm:
Neem jullie werkboek maar op pagina 14.
OLG
Opdracht 1 kunnen jullie volgens mij al super goed
nu.
a. Waar gaan we middeleeuwen schrijven op de
tijdlijn? In het midden.
b. Welk jaartal gaan we schrijven aan het begin
van de middeleeuwen? 500
c. Wat is de naam van de vorige periode? + vul
in. De oudheid.
d. Welke jaartal schrijven we op het einde van de
middeleeuwen? 1500
e. Wat is de naam van de volgende periode? +
vul in. De nieuwe tijden.
f. Kleur snel de tijdlijn maar in de juiste tijden.
Links rood, groen in het midden en blauw
rechts.

8 Materiaal:
Plaatsen van woordjes in verband met de
middeleeuwse maatschappij op de tekening - werkboek p.14
Didactische werkvorm:
Nu (2017) zijn bijna alle mensen gelijk, maar
OLG
jammer genoeg was dit niet altijd zo. In de
middeleeuwen hadden we veel verschillende
standen in onze maatschappij. Dit wil dus zeggen
dat bepaalde mensen hoger stonden dan anderen.
Neem jullie werkboek maar op pagina 14 en bekijk
de prent bij opdracht 2 eens. Deze prent toont de
standenmaatschappij.
We zien hier koning, ridders, stadsbewoners,
boeren en geestelijken staan. Kan iemand mij eens
zeggen wie er het hoogste stond en wie er het
laagste stond?
1) Koning
2) Geestelijken
3) Ridders
4) Stadsbewoners
5) Boeren
Wat schrijven we dus bovenaan? Koning

355541576 3
 Wat schrijven we links in het midden? Geestelijken
Wat schrijven we rechts in het midden? Ridders
Wat schrijven we links onderaan? Stadsbewoners
Wat schrijven we rechts onderaan? Boeren
Goed!
Doorstreep nu maar wat niet juist is bij oefening b.
Wat klopt er niet? De oudheid en onze eigen tijd.

3. Verwerking
7 Materiaal:
3.1. Lezen van tekst Boeren leefden rond abdijen
en burchten in bronnenboek p. 18 - bronnenboek p.18
Didactische werkvorm:
Oke, neem allemaal jullie bronnenboek maar op Individualiserende werkvorm
pagina 18 en lees de tekst Boeren leefden rond
abdijen en burchten in stilte.

6 Materiaal:
3.2. Invullen van vakjes met de woorden
beschermen, werken voor en bidden voor - bronnenboek p.18
- Werkboek p.15
Vroeger had je 3 standen in de samenleving (vandaar
Didactische werkvorm:
de standenmaatschappij). De eerste en dus de Groepswerk (per 2)
hoogste stand waren de geestelijken. Dit waren de
bisschoppen, priesters, monniken, De tweede stand
waren de adel (ridders) en de derde/laatste stand
waren de gewone mensen (boeren, stedelingen).
Als je klaar bent met lezen mag je samen met je buur
de woorden beschermen, werken voor en bidden
voor invullen in de kadertjes op pagina 15 oefening c.
Kruis ook maar samen met je buur het juiste vakje
aan bij oefening d.

6 Materiaal:
3.3. Invullen van vraagjes in het werkboek over
het leven rond een kasteel - bronnenboek p.18
- Werkboek p.15
Je mag blijven werken met je buur voor de Didactische werkvorm:
volgende opdracht. Hou je bronnenboek bij de
Groepswerk (per 2)
hand en probeer zo via de prent op pagina 18
oefening 4 te maken.
De landbouw vond plaats op domeinen waarvan de
grenzen dikwijls samenvielen met de
dorpsgrenzen. Een domein bestond uit twee delen.
1) Het vroonland (land van de heer)
Hier stond de versterkte burcht en de
werkplaatsen. Er was ook bouw- en weideland,
bossen en natuurweide.
2) Het hoeveland (waar de boeren in hoeves
leefden)

355541576 4
 4. Slot
4 Materiaal: Hangers met middeleeuwse namen
Uitdelen van hangers met eigen
middeleeuwse naam op.

Didactische werkvorm:
Voor de les af te sluiten heb ik nog enkele Aanbiedende werkvorm
hangers voor jullie. Op deze hangers hangen jullie
namen als jullie in de middeleeuwen zouden
geleefd hebben. Je kan dit bijhouden want we
gaan nog een les praten over de middeleeuwen.

Deel 2: Handelaars en ambachtslui

Timing
WAT? HOE?
Lesgang en leerinhoud Didactische werkvormen, materiaalgebruik en
(vraagstelling, instructie en verwachte antwoorden) organisatie (met aandacht voor differentiatie)

5. Inleiding
5 Materiaal: /
5.1. Kort herhalen van de vorige les (deel 1 )
Didactische werkvorm:
Gisteren hebben we het al even gehad over de OLG
middeleeuwen. Wie kan mij kort nog eens zeggen
wat we al weten?
- We weten wanneer de middeleeuwen valt.
- We hebben de verschillende standen gezien.
(geestelijken, adel, gewone mensen)
- We weten wie er waar woonde.
- We weten wat hun taken waren.

6. Kern
5 Materiaal: /
6.1. Uitleggen van de verschillende taken van
handelaars en ambachtslui Didactische werkvorm:
OLG
Weet iemand wat handelaars vroeger deden?
Zij zorgden ervoor dat er grondstoffen
aankwamen en gaven dit aan de ambachtslui. Ze
zetten ook de eindproducten af op buitenlandse
markten.
Weet iemand wat de ambachtslui vroeger deed?
Zij namen de grondstoffen van de handelaars
aan en verwerkten deze grondstoffen.
(Alleen meesters namen deel aan het bestuur van het
ambacht en als je meester wilde worden, moest je een
basiskapitaal bezitten, betaalde je toegangsgeld en
bewees je je vakkennis met een meesterstuk.)

5 Materiaal:
6.2. Lezen van tekst Handelaars en ambachtslui
in bronnenboek p.19 - Bronnenboek p.19
Didactische werkvorm:
Neem allemaal jullie bronnenboek maar op p.19 en
Individualiserende werkvorm
lees de tekst. Lees aandachtig.

355541576 5
 7. Verwerking
5 Materiaal:
7.1. Invullen van oefening in het werkboek i.v.m
de verschillen in de stad - Werkboek p.16
Hou je bronnenboek maar dichtbij en maak samen - Bronnenboek p.19
met je buur oefening 5. Bij oefening c (in de Didactische werkvorm:
kader) mag je kort schrijven wat ze deden. Dit Groepswerk (per 2)
hoeft geen boek te zijn.

5
7.2. Invullen van de verschillende beroepen en Materiaal:
werktuigen in de stad - Werkboek p.16
In je bronnenboek zie je verschillende prenten - Bronnenboek p.19
over beroepen en werktuigen. Schrijf bij oefening Didactische werkvorm:
6 in de kader de verschillende beroepen en Groepswerk (per 2)
werktuigen die je ziet in het bronnenboek. Dit doe
je individueel.
Oefening c slaan we even over.

5 Materiaal:
7.3. Luisteren naar uitleg over de
Guldensporenslag - Vlaamse en Franse schild/kamp aan bord
In 1302, de Guldensporenslag, bereikten de (prenten)
spanningen tussen kooplui en ambachtslui hun Didactische werkvorm:
hoogtepunt. De kooplui (rijke gilden) kozen de Aanbiedende werkvorm
kant van de Franse koning (lelie als symbool), de
ambachtslui kozen de kant van de graaf van
Vlaanderen (de leeuw als symbool).
De situatie van de ambachtslui kan je een beetje
vergelijken met de fabrieksarbeiders in de 19e
eeuw. Ze moesten werken tegen een hongerloon,
ze mochten zich niet verenigen in vakbonden en ze
moesten zwijgen over de politiek (ze hadden hier
niets in te zeggen).

6 Materiaal:
7.4. Lezen van tekst over de Guldensporenslag in
werkboek p.17 - Werkboek p.17
Didactische werkvorm:
Lees in stilte de tekst bovenaan pagina 17 in je
Individualiserende werkvorm
werkboek.

6 Materiaal:
7.5. Invullen van kader over de Guldensporenslag
in werkboek p.17 - Werkboek p.17
Didactische werkvorm:
Als je klaar bent met de tekst te lezen, mag je de
Individualiserende werkvorm
kader individueel proberen invullen. Je ziet 6
termen en deze moet je in de kader invullen. Links
zie je het Vlaamse schild en rechts zie je het
Franse schild.
5 Materiaal: /
7.6. Herhalen van de middeleeuwse
standenmaatschappij Didactische werkvorm:
OLG
Doe jullie boeken maar toe. Als we nu eens goed
gaan nadenken, dan weten we dat de
middeleeuwen een standenmaatschappij heeft.
Wie kan mij zeggen welke standen bevoorrecht
zijn? De geestelijken en de adel (1e en 2e stand).
Welke stand(en) is benadeeld? De 3e stand:
boeren, stedelingen (gilden en ambachten)
355541576 6
 8. Slot
3 Materiaal:
Luisteren naar middeleeuws lied
https://www.youtube.com/watch?
v=lEqaCvxrl-s
Om even rustig te worden zet ik een liedje
op. Dit soort liedjes speelden ze ook in de
middeleeuwen.

355541576 7