FINANSIRANJE

ZDRAVSTVENOG SISTEMA I
ZDRAVSTVENIH USTANOVA
kolska godina 2014/2015

Cjelina 2

Kljuna pitanja

Na koji nain se moe finansirati funkcionisanje

zdravstvenog sistema?

Koji su osnovni elementi sistema obaveznog
zdravstvenog osiguranja?

Ko su kljuni akteri u funkcionisanju sistema
obaveznog zdravstvenog osiguranja i koje su
njihove uloge?

Koliko su pojedini izvori finansiranja znaajni za
zdravstvene ustanove?

Koje kljune propise, vezane za zdravstveno
osiguranje, zdravstveni radnici trebaju poznavati?

1
Osnovna literatura:

Maksimovi, Z., Raki, S., Mijatovi, S,.
Jelisi, R. i Radovanovi, . (2014)
Menadment u zdravstvu. Banjaluka:
Medicinski fakultet Univerziteta u Banjoj
Luci.

Zakon o zdravstvenom osiguranju i
podzakonski akti

Stamatovi M., Jakovljevi . i Legeti B.
(1995) Zdravstveno osiguranje. Beograd:
Zavod za udbenike i nastavna sredstva.

Dodatna literatura:

JZU Institut za javno zdravstvo (2013) Nastavni
modul: Zdravstvena ekonomika i finansiranje
zdravstvene zatite. Banjaluka: JZU Institut za
javno zdravstvo Republike Srpske.

Hraba B., Lugonja M. i Bonjak R (2013)
Zdravstvena ekonomika. Mostar: Sveuilite u
Mostaru, Medicinski fakultet.

Huseinagi S., Hraba B. i Bodnaruk S. (2010)
Ugovaranje u porodinoj medicini. Zenica:
Kantonalni zavod za javno zdravstvo

Salihbai . (2011) Sistem finansiranja
zdravstvene zatite. Graanica: GRIN.

2
 Osnovne funkcije sistema
Epidemioloki
Demografski Legislativni

Finansiranje
Zdravlje
Pravinost
Organizacija
i regulisanje Izbor Zatita od
Ekoloki finansijskog Politiki
Raspodjela Efikasnost rizika
resursa
Efektivnost
Zadovoljstvo
Pruanje korisnika
usluga

Tehnoloki Ekonomski

Izvor: Atun, 2008 Socijalni

Finansiranje

Finansiranje sistema

Podrazumijeva:

Sve mehanizme za prikupljanje sredstava kojima se
finansiraju aktivnosti u zdravstvenom sistemu:
 Porezi (budetski prihodi)
 Zdravstveno osiguranje
 Direktna plaanja od strane korisnika usluga

Funkcionisanje institucija koje se bave

prikupljanjem sredstava

Objedinjavanje sredstava na nivou sistema

3
 Raspodjela
resursa
Raspodjela resursa

Podrazumijeva:

Mehanizme za alociranje resursa (novac, ljudski
resursi, oprema) izmeu razliitih prioriteta

Sisteme plaanja i metode za transfer novca prema
zdravstvenim ustanovama (kojima se mogu kreirati
podsticaji)

Nain plaanja rada zaposlenih u zdravstvenim
ustanovama (kojima se mogu kreirati podsticaji)

Direktne tokove novca izmeu pacijenata i
zdravstvenih radnika i podsticaje koje ti direktni
transferi kreiraju

Metode finansiranja zdravstva

1. Finansiranje iz budetskih prihoda

2. Obavezno zdravstveno osiguranje
3. Dobrovoljno zdravstveno osiguranje
4. Finansiranje iz sredstava zajednice
5. Direktno plaanje od strane korisnika
usluga
6. Inostrana pomo
7. Kombinacija metoda

4
1) Finansiranje iz budetskih prihoda

Zdravstvenom zatitom je pokrivena

cjelokupna populacija

Zdravstvene usluge prua mrea javnih
zdravstvenih ustanova

Svake godine se pregovara o udjelu zdravstva
u godinjem budetu (podloan uticaju
politikih prioriteta)

Osnovni izvor finansiranja u vie od 100
zemalja (Velika Britanija, Finska, vedska,
Brazil, Malezija,)

Beveridov model finansiranja

Uspostavljen u Velikoj Britaniji nakon Drugog

svjetskog rata (na prijedlog Beverridge-a)

Nacionalna zdravstvena sluba se finansira iz
poreza

Omoguen je jednak pristup zdravstvenim
uslugama za sve graana

Postoji potpun obuhvat stanovnitva
zdravstvenom zatitom

5
% finansiranja iz budetskih prihoda
Finansiranje zdravstvenog sistema

% finansiranja iz obaveznog zdravstvenog osiguranja

2) Obavezno zdravstveno osiguranje

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

6
Osnovni principi

Uee u emi zdravstvenog osiguranja je

zakonski obavezno za definisane grupe
stanovnitva

Postoji direktna veza izmeu plaanja doprinosa
(iz kojih se finansira zdravstveno osiguranje) i
ostvarivanja prava na korienje zdravstvene
zatite

U upravljanju zdravstvenim osiguranjem postoji
odreeni nivo autonomije u odnosu na vlasti

Sistem je zasnovan na konceptu drutvene
solidarnosti

Drutvena solidarnost

Meu bogatima i siromanima

Meu pojedincima i porodicama

Meu osobama sa niskim i visokim nivoom
zdravstvenog rizika

Meu mlaima i starijima

Solidarnost podrazumjeva da postoji

redistribucija sredstava izmeu ovih grupa!

7
 Bizmarkov model finansiranja

Sistem zdravstvenog osiguranja je prvi put

uspostavljen krajem XIX vijeka, za vrijeme
kancelara Bismarck-a

U Njemakoj je donesen prvi zakon o
obaveznom zdravstvenom osiguranju, na
osnovu kojeg je uspostavljeno 22.000 bolnikih
kasa

Za ovim primjerom su prvo krenule Austrija i
Maarska, pa onda ostale zemlje

Razlike izmeu Bizmarkovog i

Beveridovog modela finansiranja

1. Socijalno osiguranje nije pravo svih ljudi, ve

pokriva samo one koji na njega imaju pravo i
koji ispunjavaju bar minimum zahtjeva u
smislu doprinosa
2. Ljudi shvataju da plaaju premije za
doprinosa u zamjenu za pravo na beneficije
(beneficije nisu neto to drava
obezbjeuje)
3. Uplaeni doprinosi imaju specifinu namjenu
i odvojeni su od optih poreza

8
Zemlje sa obaveznim zdravstvenim osiguranjem

Postoji u vie od 60 zemalja u:

Evropi (Austrija, Belgija, Njemaka, eka,
Holandija, Francuska, vajcarska, Litvanija,
Maarska, Slovaka, Poljska, Slovenija, BiH, Srbija,
Hrvatska, Estonija, Rusija,...)

Junoj Americi (Argentina, Bolivija, Brazil, ile,
Kolumbija, Kostarika, Ekvador,...)

Africi (Alir, Kenija, Libija, Tunis,...)

Aziji (Kina, Indonezija, Filipini, Vijetnam,...)

U manje od 30 zemalja postoji univerzalna

pokrivenost obaveznim zdravstvenim osiguranjem!

3) Dobrovoljno zdravstveno osiguranje

Pojedinci dobrovoljno plaaju premije za

osiguranje profitnim ili neprofitnim
osiguravajuim organizacijama, koje ugovaraju
pruanje zdravstvene zatite sa privatnim ili
javnim ustanovama

Zastupljenije u razvijenim zemljama sa visokim
BDP-om

Moe biti zamjensko, dopunsko ili dodatno

9
4) Finansiranje iz sredstava zajednice

Neprofitni planovi avansnog plaanja za

zdravstvenu zatitu

Dobrovoljno lanstvo

Kontrola od strane zajednice

Zdravstvena zatita se esto prua kroz
nevladine organizacije ili privatne ustanove

Zastupljeno u zemljama u kojima ne postoji
druga forma zdravstvenog osiguranja
(zemlje subsaharske Afrika, Kina, Indija,
Nepal, Filipini, Argentina, Kolumbija,
Ekvador, Meksiko,...)

5) Direktno plaanje od strane korisnika

Korisnici direktno plaaju trokove vezane sa

korienjem zdravstvene zatite:

Kompletne trokove, jer nemaju nikakvu formu
osiguranja

Kompletne trokove (iako su zdravstveno
osigurani), jer biraju zdravstvenu ustanovu koja ne
priznaju njihovo zdravstveno osiguranje

Neke trokove (participacija, lijekovi), za koje je
propisano da ih osiguranici plaaju

Alternativni vidovi medicine

Neformalna plaanja

10
Potronja za zdravstvo u Republici
Srpskoj 2009-2011. godina

6) Inostrana pomo

Moe biti znaajan izvor finansiranja

zdravstvene zatite za siromanije zemlje

Donatori se rjee fokusiraju na podrku
reformama sistema

ee je u pitanju podrka specifinim
programima sa mjerljivim ishodima
(vakcinacija, tuberkuloza, malarija, AIDS,
ebola)

11
 7) Kombinacija metoda

Realnost u veini zemalja

Obino je dominantna jedna metoda
finansiranja (preko 50% sredstava koja stiu u
zdravstveni sistem), a uz nju se primjenjuju i
druge metode

Kombinacija metoda ublaava nedostatke
pojedinih metoda

Zakon o zdravstvenoj zatiti RS

lan 124.
Zdravstvena ustanova moe ostvariti
finansijska sredstva od:
1) Fonda zdravstvenog osiguranja;
2) Budeta Republike i lokalne samouprave;
3) osiguravajuih organizacija;
4) korisnika zdravstvene zatite;
5) nastavne i naunoistraivake djelatnosti i
6) drugih izvora.

12
Zdravstveno osiguranje u Rep. Srpskoj

Obavezno zdravstveno osiguranje

Ureeno Zakonom o zdravstvenom osiguranju i
podzakonskim aktima

Osnovni izvor finansiranja rada zdravstvenih
ustanova u RS (kao i u BiH)

Sa kojim fondovima zdravstvene ustanove mogu
ugovarati pruanje usluga?

Privatno zdravstveno osiguranje

Predvieno Zakonom o zdravstvenom osiguranju

Potencijalni znaaj ovog izvora?

Struktura poslovnih prihoda bolnikih

ustanova u Republici Srpskoj

13
Budet Republike i lokalne
samouprave

Dotacije iz republikog budeta (Republika je

osniva bolnica, Instituta za javno zdravstvo i drugih
ustanova lan 43 Zakona o zdravstvenoj zatiti)

Dotacije iz optinskih budeta i budeta gradova
(lokalna samouprava je osniva doma zdravlja, a moe
biti i osniva apoteke, stomatoloke ambulante i
ambulante porodine medicine)

Za socijalne sluajeve

Za mrtvozorstvo

Za sufinansiranje programa i projekata

Za sufinansiranje izgradnje i opremanja ustanova

Za odravanje objekata i opreme...

Korisnici zdravstvenih usluga

Participacija

Pravilnik o sadraju i obimu prava na zdravstvenu
zatitu i participaciju

Odluka o participaciji

Naplata zdravstvenih usluga od neosiguranih

lica

FZO: Cjenovnik zdravstvenih usluga na dan
xx.xx.20xx. godine

Da li se ove cijene moraju primjenjivati i na
neosigurana lica??

Naplata komercijalnih usluga pravnim licima

14
Obavljanje nauno-istraivake i nastavne djelatnosti

Zakon o zdravstvenoj zatiti RS (106/09)

lan 47.

(1) Zdravstvene ustanove mogu organizovati dio

nastave po ovlaenju univerziteta.
(2) Zdravstvena ustanova i javni univerzitet
meusobne odnose reguliu ugovorom, a
ugovorom o radu obaveze radnika u izvoenju
nastave.

Drugi izvori finansiranja

Prodaja usluga na tritu

Zakupnine

Projekti

Prodaja osnovnih sredstava

Donacije

Refundacija bolovanja

Kamate

15
 Znaaj razliitih prihoda za DZ
Struktura prihoda jednog od veih domova zdravlja u 2007. godini
1,5% 3,7% 0,6%
Prihodi od FZO RS

3,7% 7,2%
Prihodi od osnivaa

Prihodi od participacije

Prihodi od neosiguranih
83,4% lica

Prihodi od komercijalnih
usluga

Ostali prihodi

Pravni okvir u Republici Srpskoj

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

16
 Sakuplja
Znaajni propisi doprinosa

Zakon o zdravstvenom osiguranju

Zakon o doprinosima

Zakon o budetskom sistemu RS

Zakon o trezoru

Zakon o Poreskoj upravi

Zakon o penzijsko-invalidskom osiguranju

Pravilnik o registraciji u jedinstveni sistem
registracije, kontrole i naplate doprinosa

....

Pravni okvir u Republici Srpskoj

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

17
 Populacija
Znaajni propisi

Zakon o zdravstvenom osiguranju RS (lanovi
2, 8, 10-18)

Zakon o zdravstvenoj zatiti

Odluka o lanovima ire porodice osiguranika i
uslovima pod kojim se mogu osigurati

Pravni okvir u Republici Srpskoj

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

18
 Davaoci
Znaajni propisi zdr. usluga

Zakon o zdravstvenoj zatiti RS

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lanovi 5, 22, 23, 26, 27,
60)

Odluka o ovlaenjima (iframa) za propisivanje lijekova na
recept, odnosno izdavanje naloga za nabavku/popravku
ortopedskih i drugih pomagala

Sporazum o nainu i postupku korienja zdravstvene zatite
osiguranih lica na teritoriji BiH, van teritorije entiteta, odnosno
Distrikta Brko kome osigurana lica pripadaju

Pravilnik o korienju zdravstvene zatite van Republike
Srpske

Uputstvo o primjeni Pravilnika o korienju zdravstvene
zatite van Republike Srpske

Poslovni kodeks FZO RS

Pravni okvir u Republici Srpskoj

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

19
 Ugovori
Znaajni propisi

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lanovi 5, 58-61)

Statut Fonda zdravstvenog osiguranja RS

Pravilnik o principima, uslovima, kriterijumima i mjerilima za
zakljuivanje ugovora sa davaocima zdravstvenih usluga u
Republici Srpskoj u 2012. godini

Odluka o nainu finansiranja zdravstvenih usluga u bolnikom
sektoru Republike Srpske u 2012. godini

Pravilnik o sadraju, nainu i postupku vrenja kontrole

Odluka o usvajanju nomenklature zdravstvenih usluga

Odluka o utvrivanju kriterijuma za finansiranje prava iz
obaveznog zdravstvenog osiguranja i ostalih trokova za njegovo
sprovoenje

Pravilnik o finansiranju projekata

Odluka o usvajanju registra zdravstvenih usluga koje se ne rade u
zdravstvenim ustanovama u Republici Srpskoj

Pravni okvir u Republici Srpskoj

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Doprinosi Kontrola Ugovori

od strane
vlasti

Davaoci
Populacija
Pruanje usluga zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

20
 Pruanje
Znaajni propisi usluga

Zakon o zdravstvenoj zatiti

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lanovi 4, 7, 8,
18-21, 24-26, 29, 82)

Pravilnik o nainu ostvarivanja zdravstvene zatite

Pravilnik o sadraju i obimu prava na zdravstvenu
zatitu i participaciju

Pravilnik o pravu na ortopedska i druga pomagala

Uputstvo o primjeni Pravilnika o pravu na
ortopedska i druga pomagala

Odluka o minimalnom paketu zdravstvene zatite

Pruanje
Znaajni propisi usluga

Odluka o kriterijumima za stavljanje lijekova na Listu

lijekova koji se izdaju na recept na teret Fonda
zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

Odluka o usvajanju Bolnike liste lijekova

Odluka o usvajanju Liste osnovnih lijekova za domove
zdravlja i ambulante porodine medicine

Odluka o kriterijumima za stavljanje lijekova na Listu
citostatika i prateih lijekova Fonda zdravstvenog
osiguranja Republike Srpske

Odluka o usvajanju Liste citostatika i prateih lijekova
Fonda zdravstvenog osiguranja Republike Srpske

21
 Pruanje
Znaajni propisi usluga

Odluka o usvajanju liste lijekova Lista A, Lista A1 i

Lista B

Pravilnik o uslovima i nainu ostvarivanja prava na
produenu medicinsku rehabilitaciju u
specijalizovanim ustanovama za rehabilitaciju

Uputstvo o primjeni Pravilnika o uslovima i nainu
ostvarivanja prava na produenu medicinsku
rehabilitaciju u specijalizovanim ustanovama za
rehabilitaciju

Pruanje
Znaajni propisi usluga

Uputstvo za rad doktora porodine medicine u

kompletiranju medicinske dokumentacije prilikom
upuivanja osiguranika na ocjenu radne
sposobnosti

Pravilnik o indikacijama i standardima materijala
za dijalite koje se obezbjeuju iz sredstava
obaveznog zdravstvenog osiguranja

Odluka o priznavanju prava jedne procedure
asistirane reprodukcije (vantjelesne oplodnje)

Uputstvo o nainu i postupku upuivanja na MR i
CT

22
 Dodatni elementi u modelu

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Kontrola
od strane
vlasti
Pruanje usluga
Davaoci
Populacija
Izbor i participacija zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

Potvrivanje statusa
Znaajni propisi i komunikacija

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lan 28)

Pravilnik o korienju zdravstvene zatite van
Republike Srpske

Pravilnik o zdravstvenoj knjiici

Pravilnik o sadraju, nainu i postupku vrenja
kontrole

Pravilnik o zatiti prava osiguranih lica

23
 Dodatni elementi u modelu

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Kontrola
od strane
vlasti
Pruanje usluga
Davaoci
Populacija
Izbor i participacija zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

Izbor i
Znaajni propisi participacija

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lanovi

44, 45, 46)

Pravilnik o nainu registracije osiguranih lica
u postupku izbora doktora na primarnom
nivou zdravstvene zatite

Uputstvo o primjeni Pravilnika o nainu
registracije osiguranih lica u postupku izbora
doktora na primarnom nivou zdravstvene
zatite

Pravilnik o sadraju i obimu prava na
zdravstvenu zatitu i participaciju

Odluka o participaciji

24
 Dodatni elementi u modelu

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Kontrola
od strane
vlasti
Pruanje usluga
Davaoci
Populacija
Izbor i participacija zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

Povratne
Znaajni propisi informacije

Pravilnik o sadraju, nainu i postupku vrenja

kontrole

Pravilnik o principima, uslovima, kriterijumima i
mjerilima za zakljuivanje ugovora sa
davaocima zdravstvenih usluga u Republici
Srpskoj u 2014. godini

25
 Dodatni elementi u modelu

Poreska Sakuplja Kupac FZO

uprava doprinosa zdr. usluga

Kontrola
od strane
vlasti
Pruanje usluga
Davaoci
Populacija
Izbor i participacija zdr. usluga
Obavezno Javno-privatni
osiguranje miks

Ocjena radne
Znaajni propisi sposobnosti

Zakon o zdravstvenom osiguranju (lanovi 4, 30-39)

Pravilnik o ostvarivanju prava na naknadu plate za
vrijeme privremene nesposobnosti za rad

Uputstvo o nainu i postupku refundacije trokova
korienja zdravstvene zatite osiguranika i
osiguranih lica i refundacije naknade plate za
vrijeme privremene nesposobnosti za rad
osiguranicima Fonda zdravstvenog osiguranja RS

Rjeenje o imenovanju prvostepenih komisija za
ocjenu privremene nesposobnosti za rad

Rjeenje o imenovanju drugostepene komisije za
ocjenu privremene nesposobnosti za rad

26
 Kljuna pitanja

Na koji nain se moe finansirati funkcionisanje

zdravstvenog sistema?

Koji su osnovni elementi sistema obaveznog
zdravstvenog osiguranja?

Ko su kljuni akteri u funkcionisanju sistema
obaveznog zdravstvenog osiguranja i koje su
njihove uloge?

Koliko su pojedini izvori finansiranja znaajni za
zdravstvene ustanove?

Koje kljune propise, vezane za zdravstveno
osiguranje, zdravstveni radnici trebaju poznavati?

Sljedea tema

MENADERI
ZDRAVSTVENIH USTANOVA
I SPECIFINOSTI NJIHOVOG
RADA

27