Monodisciplinaire,

multidisciplinaire &
Trans-disciplinaire
KUNST

Gemaakt door:
Sabah Hichami
Rosita Safakisch Hamedani
Sterre Vermond
Judy Hulscher

Docent:
MVOL

Datum:
Maandag 29 mei
Voorwoord
Dit verslag gaat over disciplinaire kunst.
Disciplinaire kunst is in te delen in drie groepen, namelijk; monodisciplinair,
multidisciplinair en trans-disciplinair.
Er wordt stap voor stap uitgelegd wat iedere soort kunst inhoudt en wat het
betekend. Daarna geven we ook voorbeelden van kunstwerken, zoals de
schaduwdans en de papieren beeldhouwkunst. Ook geven we aan bij welke
disciplinaire kunst het hoort en waarom.

Wij, als groepje vonden deze disciplinaire kunsten erg interessant en waren dan
ook erg blij dat we dit onderwerp kregen. Wij waren er enthousiast over, dus
hopelijk leest u dit net zo enthousiast als dat wij het geschreven hebben.

Alvast veel leesplezier mvr. Vollers en bedankt voor het onderwerp.

2
Inhoudsopgave
Betekenis
4
Schaduwdans
..6
Papieren
beeldhouwkunst
.8

3
Betekenis
Er zijn verschillende vormen van kunst en verschillende manieren waarop je
kunst kan belichten. Zo heb je bijvoorbeeld monodisciplinaire kunst,
multidisciplinaire kunst en trans-disciplinaire kunst. Bij alle drie de vormen van
kunst is er sprake van samenwerking tussen verschillende disciplines. De
samenwerking van deze disciplines wordt steeds intensiever naarmate je bij een
hogere samenwerking van discipline komt. De samenwerking wordt
achtereenvolgens steeds intensiever van monodisciplinaire kunst via
multidisciplinaire kunst naar trans-disciplinaire kunst. Hieronder zullen de
verschillende disciplines nog wat verder uitgelegd worden.

Monodisciplinaire kunst

Bij monodisciplinaire kunst wordt er gebruik gemaakt van n soort discipline. Dit
kan bijvoorbeeld een schilderij zijn, of een beeld. Hier kan je naar kijken en wordt
er gebruik gemaakt van je zicht. Je wordt bijvoorbeeld niet gemanipuleerd door
geur, door een bepaalde belichting of door muziek. Bij deze soort kunst werken
de disciplines dus ieder afzonderlijk, zonder duidelijke communicatie, ook al
kunnen er wel meerdere disciplines aanwezig zijn. Er is totaal geen interactie
tussen deze disciplines waardoor er ook geen onderlinge afstemmingen nodig
zijn. Monodisciplinaire kunst staat dus voor n discipline.

Multidisciplinaire kunst

Bij multidisciplinaire kunst wordt er kennis gebruikt vanuit meerdere disciplines.

Er worden dus meerdere disciplines gecombineerd. Een tentoonstelling kan hier
een voorbeeld van zijn. Je ziet bepaalde voorwerpen en die kunnen in
samenwerking staan met bijvoorbeeld een bepaalde geur of een geluid. Er wordt
dus gebruik gemaakt van meerdere disciplines. Er is ook sprake van
multidisciplinaire kunst wanneer kunstenaars afkomstig zijn uit verschillende
disciplines, oftewel kunstvormen zoals architectuur en beeldende kunst
samenwerken. Er wordt dus kennis gecombineerd uit verschillende disciplines om
een bepaald doel te bereiken. Een ander voorbeeld hiervan is een musical.

4
Trans-disciplinaire kunst

Trans-disciplinaire kunst is iets moeilijker uit te leggen dan monodisciplinaire

kunst en multidisciplinaire kunst omdat het eigenlijk heel erg op deze twee lijkt.
Trans-disciplinair verwijst naar het samenwerken van mensen via interactie
vanuit de denkwijze en werkwijze vanuit andere disciplines dan de eigen. De term
kan in verschillende disciplines deel uitmaken en zo dus ook van de kunst. Trans-
disciplinair verwijst dus altijd naar een samenwerking tussen verschillende
domeinen. Een voorbeeld van een trans-disciplinaire samenwerking is
bijvoorbeeld een kookworkshop, maar dit is geen kunst. Toch zal deze vorm nog
even uitgelegd worden. Een professionele kok begeleidt een groep van vrijwillige
personen, die gepassioneerd zijn door koken, in het maken van een gerecht. De
kok staat in dit voorbeeld voor een deskundige uit zijn eigen discipline, namelijk
de kookkunst. De kok stelt zich niet op als een alleswetende expert, maar plaatst
zich op het niveau van de groep door een wederkerige interactie. Hij stelt een
gerecht voor dat men samen gaat maken. Er is geen vast recept, maar iedereen
mag zijn bijdrage leveren. Op basis van allerlei ideen van verschillende
personen wordt er n product gerealiseerd: het gerecht. De kok is niet langer de
persoon die alles in handen heeft en iedereen kennis oplegt. Vanuit hun eigen
kennis en vaardigheden dragen de vrijwilligers bij tot het gerecht. Het gerecht is
een samensmelting van alle bijdrages van elke persoon. Deze bijdrages zijn niet
meer te onderscheiden van elkaar. Het gerecht vormt een gemeenschappelijk
geheel. Dit geheel heeft vorm gekregen door een gemeenschappelijke interactie
vanuit verschillende disciplines. Ten slotte hebben wij als groep de gedachte dat
een musical naast disciplinaire kunst ook tot trans-disciplinaire kunst behoord.

5
Schaduwdans
Schaduwdans is een oudere vorm van het vertellen van verhalen en
entertainment. Vroeger stond het meer bekend als schijnvertoning of
poppenkraam. Bij schaduwdans wordt er gebruikgemaakt van platte,
uitgeknipte figuren, ook wel schaduwpoppen genoemd. Deze schaduwpoppen
worden vastgehouden en/of geplaatst voor een lichtbron of een doorzichtig
scherm. Er kunnen verschillende effecten worden bereikt door zowel de
schaduwpoppen als de lichtbron te bewegen. Vroeger werd dit gedaan door een
getalenteerde poppenspeler. Hij liet de figuren bijvoorbeeld dansen, lopen of
vechten.

Schaduwdans is populair in veel verschillende culturen. Tegenwoordig zijn er

meer dan 20 landen met groepen die deze danssoort beoefenen. Schaduwdans is
eigenlijk een oude traditie en heeft een lange geschiedenis in Zuid-Oost Azi,
vooral in Indonesi, Maleisi, Thailand en Cambodja. In al deze landen heeft de
schaduwdans een andere benaming. Zo heet schaduwdans in Indonesi
Wayang. De verschillen tussen schaduwdans in landen is heel erg simpel. De
een gebruikt andere materialen en andere soorten schaduwpoppen. Bij Wayang
wordt er niet alleen gebruik gemaakt van uitgeknipte figuren, maar ook van
mensen zelf, dus mensen die zelf een bepaalde vorm creren door in een
bepaalde positie te staan of te zitten. Je kan zeggen dat Wayang de voorganger is
van de tegenwoordige schaduwdans. (Zie afbeelding 1)

Schaduwdans is waarschijnlijk ontwikkeld uit shows met narratieve scnes die op

een groot doek zijn geschilderd. Aangezien de shows vaak s avonds
plaatsvonden, werd het doek verlicht met een olielamp. Langzaamaan werden
ook ledematen gebruikt bij het vormen van een bepaald beeld.
Recente studies hebben betrekking op het maken van schaduwpoppen met
andere beeldende tradities in India, zoals tempelmuren en de narratieve
schilderijen die door verhalenvertellers gebruikt worden om de verbinding met
het publiek te verbeteren. Deze studies willen de oorsprong van schaduwdans
achterhalen. Het onderzoek hiernaar is nog steeds bezig aangezien er nog geen
definitief antwoord is op de vraag wat de oorsprong is van de schaduwdans.

Nu

In 1910 maakte de Duitse animator Lotte Reiniger silhouette animatie als een
formaat waarbij schaduwpoppetjes voor elkaar worden gefilmd. Deze techniek is
door andere animators overgenomen en wordt vandaag de dag nog steeds
gebruikt, alhoewel computeranimatie ook gebruikt is om het beeld van de
schaduwpoppen en het silhouet van de animatie na te bootsen. Tom McDonagh
maakt gebruik van 3D-schaduwpoppen en laser-gesneden objecten.
Tegenwoordig komt schaduwdans vooral voor in talenten shows zoals Americas
Got Talent. Bij de huidige schaduwdans wordt er gedanst/bewogen achter een
groot doek en voor een lichtbron (zie afbeelding 2). Ook hierbij wordt er gebruik
gemaakt van uitgeknipte figuren, maar niet veel en maken de mensen zelf een
voorwerp door te bewegen of te staan in een bepaald ritme of positie.

6
Wat schaduwdans zo speciaal maakt is dat het populair is bij alle leeftijdsgroepen
en in veel verschillende landen met verschillende culturen. Het is niet gericht op
1 onderwerp waardoor het voor iedereen als aantrekkelijk kan worden gezien. In
het onderstaande kopje staan wat doelen opgesomd van de schaduwdans.

Doel
Schaduwdans is erg breed als je kijkt naar het doel van deze dans. Zo kan het
een soort satire zijn. Door problemen uit te beelden van de samenleving wordt
een beeld gegeven van wat er allemaal fout gaat. Het doel is in dit geval om de
problemen op te lossen of ze in ieder geval de aandacht te geven om erover na
te denken.
Schaduwdans kan ook een sentimentele boodschap bevatten, bijvoorbeeld het
verlies van een dierbaar persoon maar ook de ontmoeting van een geliefde.
De meest voorkomende boodschap die wij zijn tegengekomen is het gevolg van
oorlog. De opbouw van deze schaduwdans is in eerste instantie blij en er wordt
een leven voor de oorlog uitgebeeld. Vervolgens begint een oorlog en moet een
dierbare mee gaan vechten. In veel van deze gevallen overlijdt de
soldaat/dierbare en de familie van de soldaat niet. Hiermee wordt uitgebeeld wat
oorlog doet voor zowel de familie van een soldaat, een soldaat zelf en mensen in
het algemeen.
Natuurlijk zijn er wel meerdere doelen, maar de doelen die hier zijn behandeld
zijn de meest voorkomende.

Kunstenaar(s)
Er is geen specifieke kunstenaar die schaduwdans heeft verzonnen of
schaduwdans beoefent. Zoals eerder al is verteld, gaat schaduwdans lang terug
naar het verleden, alleen toen was het minder ontwikkeld dan nu. De oorsprong
ligt dus in het verleden en het is lastig om hierbij te bepalen wie het heeft
verzonnen aangezien er geen betrouwbare bronnen aanwezig zijn om dit te
bevestigen. Tom McDonagh heeft de Indiaanse schaduwdans wel gebracht naar
Amerika waardoor het veel aandacht kreeg van de rest van de wereld. Je kan dus
zeggen dat hij als het ware de persoon was die de grondlegger was van de
populariteit van schaduwdans. Verder zijn de groepen die schaduwdans
beoefenen zelf ook de kunstenaars, want zij brengen het verhaal naar voren dat
zij uitbeelden.

Soorten disciplines
De schaduwdans bestaat uit veel verschillende disciplines. Deze disciplines
worden hieronder opgesomd.

Dans Dit spreekt wel voor zichzelf aangezien er bij schaduwdans wordt
gedanst om iets uit te beelden
Animatie Er wordt een beeld op het grote doek geprojecteerd van een
bepaalde kleur waardoor de schaduwen van de mensen/uitgeknipte figuren goed
te zien zijn.
Beeldende kunst Schaduwdans beeld een bepaald verhaal uit.
Muziek Er wordt gebruik gemaakt van muziek tijdens het uitbeelden van het
verhaal.

Schaduwdans is dus een multidisciplinaire vorm van kunst, aangezien er veel

verschillende disciplines worden gebruikt. Maar dit is al uitgelegd bij het

7
onderwerp Betekenis

Papieren
beeldhouwkunst
Li Hongbo is een kunstenaar uit China. Hij is geboren in Jilin, in China, in 1974. Hij
behaalde zijn diploma Bachelor of Fine Arts aan de Jilin Normal University in 1996,
zijn diploma Master of Fine Arts in Folk Art in 2001, MFA-graad in Experimentele
Kunst in 2010, allebei van de Centrale Academie voor Fine Arts in Beijing. Li is
bekend om zijn levensechte beeldhouwkunst, gemaakt van slechts papier en lijm.
Zijn collectie staat tentoongesteld in de Klein Sun Gallery in New York en is
inmiddels bekend geworden over de hele wereld.

Zijn interesse in papier begon wanneer hij boeken uitgaf voor zijn beroep. Als het
aankwam op het ontwerp, moest hij kijken naar wat voor papier het beste paste
hij het boek. Hij moest kijken naar de eigenschappen, stijl en duurzaamheid.
De directe afkomst van zijn werken is de zogenaamde paper gourd. Deze
bestaat al heel lang in China. Het is erg feestelijk en wordt daarom vaak
opgehangen tijdens vieringen en bruiloften.
Voor hem was dit de beste manier die hij kon gebruiken om het papier met elkaar
te verbinden. Als je het dicht doet - is het compact, maar als je het opent - wordt
het groter. Deze manier van verbinden heeft dus veel mogelijkheden. Toen hij
hier beter over nadacht, kwam hij op het idee om er gebruik van te maken voor
een kunstwerk.

8
Hij gebruikte voorwerpen uit het dagelijks leven zodat ze bekend aanvoelen. De
kunstwerken kunnen zich transformeren tot onvoorspelbare beelden. Ze kunnen
uitrekken, draaien, buigen, etc. Deze onverwachte transformaties accentueren
het verschil tussen beperking en vrijheid.

Het proces
Zijn werken baseert Li meestal op al bestaande kunstwerken. Hij zaagt ze open
tot het uit meerdere lagen bestaat en noteert de metingen per laag. Zo kan hij
zeker zijn van de precisie van zijn eigen kunstwerk.
Hij begint door een van de lagen na te bouwen. Meestal gebruikt Li een kwart
full-size houtvrij papier als materiaal. Hij legt het eerste vel op een houten bord
en legt er vervolgens een ijzeren plaat op. De plaat heeft verticale gaten. Hier
brengt hij lijm op aan, zodat alleen op de plek waar de gaten zitten, de lijm
werkelijk op het papieren vel komt. Dan haalt hij deze plaat ervan af en legt en
een nieuw vel op. Dit proces herhaalt hij tot hij de juiste hoogte heeft bereikt. Het
stapelen van het papier alleen al kan maanden duren.

Aan de hand van de metingen van een van de lagen van het al bestaande
kunstwerk kan hij de vorm uitsnijden. Wanneer hij dit herhaalt en de lagen op
elkaar zet, ontstaat er een ruige vorm van zijn ontwerp.

9
Eerst gaan de grove stukken eraf met een slijpmachine en vervolgens gaat hij op
de details in. Dit doet hij met een elektrische vijl en schuurpapier. Hier gaat hij
mee door tot hij tevreden is met het resultaat.

Door deze techniek van papier verbinden ontstaat er flexibiliteit en

beweegbaarheid wat het kunstwerk zo bijzonder en anders maakt.

Monodisciplinair
De beweegbare papieren beeldhouwkunst is een voorbeeld van monodisciplinaire
kunst. Hij stelt alleen de beeldhouwkunst tentoon en gebruikt verder geen andere
disciplines.

10