NOTA AUTORSKA

Autorzy gry: Zdjcia i oprawa graficzna:

Micha Kadrinazi Paradowski, Daniel Staberg, Rafa Bagiski
Rafa Szwelicki Wykorzystano ilustracje:
Opisy historyczne: Europa, University of Augsburg, Theatrum Europaeum, Bd.
Micha Kadrinazi Paradowski 01 (1662), Taffel vor S 1.I
Dodatkowa konsultacja historyczna: Fragment mapy: ETATS DE LA COURONNE DE POLOGNE
Dan Schorr, Artur Dobywszypaasza wietlik, Vlad ou sont les ROYAUME DE POLOGNE,..., Pary 1655, ze
Velikanov zbiorw Muzeum Polskiego w Rapperswilu
Ilustracje:
Tomasz Tworek Podzikowania dla Michaa 'Pnzr' Pietrzkiewicza i Artura
'Dobywszypaasza' wietlika za uyczenie modeli z wa-
snych kolekcji.

Wydawca:
WARGAMER, ul. Witkiewicza 14,
03-305, Warszawa, Polska
dla
WARGAMER GAMES STUDIO LTD,
123/8 Stenhouse Drive,
EH11 3NN Edinburgh, UK
kontakt@wargamer.pl,
www.wargamer.pl

www.ogniemimieczem.wargamer.pl
www.fireandsword.wargamer.pl

Warszawa 2015
 Od autorw:
Mimo e dodatek w tytule zawiera armi Krlestwa Danii i Norwegii, skupiamy si jednak tylko i wycznie na od-
dziaach Danii waciwej i jej posiadoci niemieckich. W przyszoci zamierzamy jednak przedstawi take oddziay
norweskie.

Krlestwo Danii i Norwegii w pierwszej poowie XVII wieku

Panujcy przez 59 lat (1588-1648) na tronie duskim Chrystian IV z dynastii Oldenburg ma-
rzy o uczynieniu ze swojego krlestwa potgi europejskiej. Pastwo, w ktrym przyszo mu
rzdzi to de facto trzy poczone kraje: krlestwa Danii i Norwegii oraz ksistwo Szlezwiku.
Dogodne pooenie geograficzne i kontrola nad cieninami batyckimi sprzyjay rozwojowi
gospodarczemu kraju, jednak byy przy okazji zarzewiem potencjalnych konfliktw zwasz-
cza ze Szwecj, z ktr Dania miaa historyczne porachunki. Nic wic dziwnego, e historia
panowania Chrystiana IV obfituje w konflikty zbrojne, z ktrych niestety Dania wysza po-
wanie osabiona. Pocztek wieku nie zapowiada dalszych problemw: w czasie tzw. Wojny
Kalmarskiej (1611-1613) Chrystian IV pokona Szwecj, gdzie w toku wojny tron obj mody
Gustaw II Adolf. Brzemienn w skutkach bya decyzja o wczeniu si Danii w konflikt zwany
pniej Wojn Trzydziestoletni. Duski wadca chcia zatryumfowa w Pnocnych Niem-
czech jako obroca protestantyzmu i w 1626 roku stan do walki z armiami katolickimi.
Duski Rigsdag (parlament) nie wspar jednak wojennej inicjatywy krla, ktry musia ze
swojego prywatnego skarbca opaci wystawienie wojsk najemnych. Duska faza wojny
zakoczya si katastrof. Seria poraek: Lutter am Bamberg w 1626 roku, Heilligenhofen i
Wolgast w 1627 roku doprowadzia do utraty armii polowych i przeniesienia teatru dziaa
na teren Danii. Krl utraci Jutlandi i szereg fortec chronicych granic krlestwa. W maju
1629 roku Chrystian IV zosta zmuszony do podpisania pokoju w Lubece mimo e odzyska
utracone terytoria, to jednak jego presti zosta powanie nadszarpnity.

Przez kilkanacie kolejnych lat Dania trzymaa si na uboczu toczonej w Europie wojny. Chry-
stian IV prbowa mediowa pokj pomidzy witym Cesarstwem Rzymskim i Szwecj, jed-
nak jego nieudolne prby wspierania strony katolickiej przeciw Szwedom doprowadziy do
kolejnej katastrofy. Szwedzki kanclerz Oxenstierna, de facto gowa pastwa po mierci Gu-
stawa II Adolfa, zdecydowa si zaatakowa Dani i pozbawi j moliwoci jakiejkolwiek in-
terwencji w dalszej wojnie. Konflikt szwedzko-duski, trwajcy w latach 1643-1645, przeszed
do historii jako Wojna Torstenssona, od nazwiska feldmarszaka dowodzcego szwedzk
armi. W zaledwie miesic Szwedzi zdobyli ca Jutlandi, amic wszelkie prby oporu ze
strony sabej armii duskiej. Tylko interwencja floty duskiej zapobiega inwazji na wyspy
duskie. Sam krl, walczc w bitwie pod Kolberg Heide, zosta ranny w trzynastu miejscach i
straci oko. W tym samym czasie wojska norweskie, dowodzone przez Hannibala Sehesteda,
z powodzeniem obroniy Norwegi i dokonay kilku atakw na terytoria szwedzkie. Niestety,
polityka Chrystiana IV, ktra doprowadzia do zaognienia stosunkw ze Zjednoczonymi Pro-
wincjami, przyniosa ostatecznie klsk Danii w tej wojnie. Okrty holenderskie wspary
Szwedw i poczone floty pokonay Duczykw we wrzeniu 1644 roku. Chrystian IV zosta
zmuszony do podpisania 13 sierpnia 1645 roku pokoju w Brmsebro. Tym razem cena po-
koju bya ogromna. Szwedzi otrzymali norweskie prowincje Jmtland,Hrjedalenoraz Idre
i Srna, a take duskie wyspyGotlandi andOzyli. Dodatkowo, na 30 lat w ich rce prze-
chodzia duska prowincja Halland. Co gorsza, szwedzkie statki i okrty zostay zwolnione z
pacenia ce w cieninach duskich. Wojna Torstenssona doprowadzia take do bankructwa
samego Chrystiana IV, ktry uy swoich rezerw finansowych by opaci wojsko i wyekwipo-
wa okrty.

3
W 1648 roku, po mierci ojca, tron obj Fryderyk III. Jego zadanie nie byo atwe zosta
monarch zaduonego kraju, ktrego znaczenie polityczne mocno podupado. Naley take
pamita, jak zmienia si mapa Europy po zakoczeniu Wojny Trzydziestoletniej i jak zmie-
nia si pozycja Szwecji. Fryderyk III skupi si na zmianach w ramach administracji kraju,
rozpoczynajc proces ktry w 1660 roku mia doprowadzi do zaprowadzenia absolutyzmu
w Danii. Stopniowo odbudowa dobre relacja z Angli i Zjednoczonymi Prowincjami, dziki
czemu przerwa swoist izolacj polityczn Danii na arenie midzynarodowej.

Atak Szwecji na Rzplit w 1655 roku zosta przyjty w Danii z niepokojem. Pamitano Szwe-
dom zdradziecki atak z 1643 roku, w kraju podnosiy si gosy, e po Polsce to wanie Dania
moe by kolejnym celem ataku Karola X Gustawa. Stopniowo, w miar zmiany sytuacji w
Polsce w 1656 roku, w Danii zaczy si podnosi gosy nawoujce do ataku na Szwecj. Wie-
rzono, e przy zaangaowaniu gwnych si szwedzkich na dalekim teatrze dziaa, armia
duska bdzie w stanie opanowa wszystkie tereny utracone w 1645 roku, a take zaj nale-
c do Szwecji Brem. Pogarszajc si sytuacja Szwedw i obietnica wsparcia ze strony ce-
sarza Leopolda I, ostatecznie przewaya szal. 1 czerwca 1657 roku duski herold przywiz
do Sztokholmu oficjalne wypowiedzenie wojny. Trzy gwne armie duskie uderzyy na te-
reny zajte przez Szwedw: wojska za Skanii miay odbi Halland, wojska ze Szlezwiku zaj
Brem i Holsztyn, a oddziay norweskie prowincje utracone w 1645 roku. Duscy generaowie
nie spodziewali si jednak, e armia weteranw Karola X Gustawa szykuje si ju do opusz-
czenia Polski i kontrataku na Holsztyn. Z kocem lipca 1657 roku armia krla Szwecji, po
forsownym marszu przez Pomorze, zaatakowaa Duczykw. Zaskoczeni, sabo dowodzeni i
niespodziewajcy si takiego obrotu spraw onierze Fryderyka III stawili symboliczny opr.
Ju na pocztku wrzenia Szwedzi wkroczyli do Jutlandii. Jednoczenie bez wikszego powo-
dzenia prowadzone byy dziaania w Hallandzie, tylko wojska norweskie osigny pewne
sukcesy.

Pn jesieni 1657 roku wydawao si, e doszo do pewnego impasu. Duska flota, odbu-
dowana po klsce z 1644 roku, uniemoliwiaa Szwedom atak na wyspy; dziaania na pozo-
staych teatrach dziaa praktycznie zamary. Potna twierdza Frederiksodde wizaa du
cz armii szwedzkiej, uniemoliwiajc Szwedom dziaania na innych odcinkach. Nieocze-
kiwanie jednak onierze feldmarszaka Wrangla zdobyli j w trakcie szturmu majcego miej-
sce 24 padziernika 1657 roku. Miao to wyjtkowo negatywny wpyw na morale wojsk du-
skich. Dodatkowo, w sukurs Karolowi X Gustawowi przysza pogoda: jego armia wykorzystaa
silne mrozy, ktre skuy cieniny batyckie, do szybkiego marszu na Kopenhag. Zaskoczeni
Duczycy skapitulowali bez wikszej walki, podpisujc 26 lutego 1658 roku habicy traktat
w Roskilde. Utracili kolejne prowincje: Skani, Blekinge, Halland (tym razem jako perma-
nentn szwedzk zdobycz) i Bohusln, a take wysp Bornholm. Musieli take opaci utrzy-
manie wojsk Karola X Gustawa stacjonujcych w Danii i wysa kilkutysiczny kontyngent
sojuszniczy do armii szwedzkiej walczcej w Polsce.

Spokj nie trwa jednak dugo. Szwedzki krl postanowi raz na zawsze zama Dani i ju w
sierpniu 1658 roku uderzy po raz kolejny. Szokujcy atak wstrzsn Europ, kolejne duskie
twierdze paday pod atakami szwedzkimi i tylko Kopenhaga wsparta flot holendersk
stawia opr atakujcym. Na szwedzkich tyach dziaay grupy partyzantw Snapphanar, w
Norwegii doszo do rewolty chopskiej w zajtych przez Szwedw prowincjach. Co najwa-
niejsze, sprzymierzone wojska brandenburskie, cesarskie i polskie przyszy na pomoc Danii.
Ich pomoc bya nieodzowna przy odbijaniu z rk Szwedw kolejnych wysp duskich. mier
Karola X Gustawa w lutym 1660 roku miaa take niebagatelny wpyw na zakoczenie wojny.
Dyplomaci angielscy , francuscy i holenderscy doprowadzili do podpisania 6 czerwca 1660
roku pokoju dusko-szwedzkiego w Kopenhadze. Dania odzyskaa Trondheim i Bornholm,
ale pozostae szwedzkie zdobycze z 1658 roku pozostay w ich rkach. Dania zostaa poko-
nana i upokorzona, tracc jednoczenie pen kontrol nad cieninami batyckimi.

4
 Wojskowo dusko-norweska w poowie XVII wieku

Chrystian IV dokona kilku reform systemu wojskowego Danii (w mniejszym stopniu Norwe-
gii), starajc si oprze armi o wojska krajowe, pochodzce z poboru. Najwaniejsz z nich
byo wprowadzenie na pocztku lat 20-tych udskrivning. By to system poboru i finansowa-
nia rekrutw duskich, ktrzy w praktycznie niezmienionej formie przetrwa do koca XVII
wieku. Da on podstawy do armii narodowej, gdzie poborowi, a nie jak wczeniej ochot-
nicy, penili 3-letni sub wojskow w piechocie, szkoleni przez zawodowych oficerw. W
przypadku powanego zagroenia mona byo zastosowa take opbud, czyli przymusowy
pobr 1 z kadych 5 chopw. Bya to jednak metoda desperacka, ktr zastosowano tylko w
1627 roku w obliczu inwazji wojsk katolickich na Jutlandi. Kawaleria bya tworzona w opar-
ciu o rostjeneste, czyli sta sub konn szlachty i kleru (de facto w formacji tej suyli za-
stpcy, najczciej chopi). Utrzymywano take w subie permanentne oddziay najemne,
ktre peniy funkcje garnizonowe w twierdzach. Silna bya artyleria, rozmieszczona w wielu
arsenaach. Dania posiadaa due zapasy broni i ekwipunku, ktrych na wypadek konfliktu
mona byo uy do wyposaenia nowo zacignitych jednostek. Niezwykle wan rol
z powodu geograficznego pooenia pastwa stanowia silna flota, ktrej zadaniem bya
ochrona cienin na Batyku.

Generalnie mona przyj tez, fakt e duski onierz zachowywa si o wiele lepiej w obro-
nie ni w ataku co dowioda zarwno wojna 1657-58 jak i 1658-60. Duczycy potrafili stawi
zaarty opr bronic Kopenhagi w 1658 roku i zadajc due straty atakujcym Szwedom. Entu-
zjazm ktry towarzyszy rozpoczciu wojny przeciw Szwecji w 1657 roku szybko uleg zmniej-
szeniu, gdy przyszo Duczykom stawi czoa weteranom Karola X Gustawa. Powanym pro-
blemem byo to, e duskich dowdcw cechowa brak elastycznoci, zbyt duo czasu tracili
na bezowocne narady, jednoczenie zaniedbujc podstawowych potrzeb logistycznych swo-
jej armii a to przekadao si na upadek morale onierzy. Chlubnym wyjtkiem od reguy
s dziaania na pograniczu norwesko-szwedzkim, gdzie energiczny Iver Krabbe z sukcesami
walczy z oddziaami szwedzkimi.

Nie najlepiej wiadczy take o Duczykach, e mieli problemy z realizacj przygotowanych
przez kilka lat planw mobilizacyjnych. W 1652 roku feldmarszaek Andres Bille opraco-
wa plan powikszenia armii dusko-norweskiej na czas wojny. Wedug tego zaoenia, ar-
mia duska miaa liczy 10000 piechoty i 5000 jazdy (w obydwu przypadkach miay to by
oddziay krajowe), a norweska 9000 piechoty i 1000 jazdy (take oddziay krajowe). Kiedy
rozpoczto gorczkowe przygotowania do wojny w 1657 roku, okazao si, e obydwa kraje
(zwaszcza Dania) nie s w stanie zmobilizowa takiej iloci rekrutw. Doprowadzio to do
dodatkowego obcienia ju i tak powanie zaduonego skarbu pastwa, gdy musiano
przeprowadzi powane zacigi wojsk najemnych. W odrnieniu od swojego ojca, Fryderyk
III mia powane problemy z wypacalnoci, co wpywao na moliwoci rekrutacji i regu-
larn wypat odu. Mimo takich problemw, zdoano w padzierniku 1657 roku wystawi
armi liczc pomidzy 40000 a 50000 onierzy dla porwnania w 1655 roku cao wojsk
dusko-norweskich to 20 000 ludzi. Po rozejmie w Roskilde armia zmniejszya si do ok.
20000 onierzy, liczb t osigna latem 1658 roku. W obliczu nowego ataku szwedzkiego
w 1658 roku udao si zacign kolejne 10000 onierzy, jednak Dania nie byaby w stanie
powstrzyma agresora bez pomocy koalicji cesarsko-brandenbursko-polskiej.
 Kadra dowdcza

Dania i Norwegia dostarczay tylko niewielkiego
procenta oficerw armii duskiej. Gros kadry two-
rzyli protestanccy oficerowie niemieckojzyczni:
czy to z Holsztynu czy te z okolicznych pastewek
protestanckich. Zdarzali si take Szkoci, ktrych
byo jednak znacznie mniej ni w latach 20-tych,
kiedy kilka regimentw suyo w armii Chrystiana
IV. Znaczna cz oficerw bya niedowiadczona
i zbyt szybko z powodu wybuchu wojny awan-
sowana na wysze stanowiska. Brakowao we-
teranw, ktrzy mogliby stawi czoo swoim do-
wiadczonym szwedzkim odpowiednikom. Dosy
charakterystyczny jest fakt, e najlepiej w toku
wojny radzili sobie oficerowie norwescy, dobrze
znajcy teren dziaa i moliwoci swoich onie-
rzy, a take w mniejszym stopniu ograniczeni roz-
kazami z Kopenhagi.

GENERA [ ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Genera 20/+20 4 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

PUKOWNIK [ ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Pukownik 20/+20 4 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

PODPUKOWNIK JAZDY/MAJOR [ ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Major 20/+20 4 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

8 [
PODPUKOWNIK PIECHOTY/MAJOR ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne
 Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Major 20/+20 4 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

PODPUKOWNIK PIECHOTY/MAJOR [ ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Major 10 3 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

MAJOR ARTYLERII [ ]
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Major 10 3 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

1. Jako modeli oficerw mona oprcz oficerw duskich

uywa dowolnych zachodnich oficerw.

Generalkrigskommisarie
Komisarze krlewscy wchodzili w skad Rady Wojennej wspierajcej dowdcw duskich na danym
teatrze dziaa. Mimo e w teorii byli to urzdnicy cywilni, najczciej jednak stanowisko komisarza
obsadzano ex-wojskowymi: zarwno Duczykami jak i cudzoziemcami. Ich gwnym zadaniem bya
kontrola administracji wojskowej i wsppraca z administracj cywiln. Zdarzay si nawet przy-
padki, gdy obejmowali oni komend nad oddziaami wojska w 1657 roku komisarz Jorgan Bielke
obj dowodzenie dywizji w pnocnej Norwegii. W 1660 roku gwny komisarz armii Otto Po-
gwisch by jednym z najwaniejszych dowdcw duskich; otrzyma nawet od krla Fryderyka III
specjalne zezwolenie na ciganie podatkw i kontrybucji w wyzwolonych prowincjach.
KOMISARZ KRLEWSKI
Dowdca
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Komisarz 20/+10 4 7 5 1 1 Bro rczna 0 WW Dowdca

Pistolety 0 5 Mao amunicji

Dowodzenie:
Zasady specjalne:
Posuch
[podrcznik gwny, str. 216]

Urzdnik
Krlewscy komisarze byli wanymi czonkami Rady Wojennej w duskiej armii. Ich rol byo
wspieranie, ale i nadzr nad wyszymi dowdcami.
Na poziomie dywizji moesz wystawi za darmo jednego Komisarza Krlewskiego. Po rozmiesz-
czeniu armii musi zosta doczony do dowolnego regimentu duskiego (nie Sojusznikw).

Jedynie z Kopenhagi przyjmuj rozkazy

Komisarze dziaali najczciej z krlewskiego nadania, w zwizku z czym niechtnie suchali
dowdcw polowych i czsto byli z nimi skonfliktowani.
Komisarz nie moe otrzymywa Punktw Rozkazu od adnego z Dowdcw (take Wodza Na-
czelnego). Nie moe te przekazywa Punktw Rozkazu do adnego Dowdcy.
W razie mierci lub ucieczki z pola bitwy Dowdcy Regimentu, Komisarz przejmuje dowodzenie.
Usu stare Wytyczne i wylosuj nowe (we po jednym znaczniku Ruch, Szara i Obrona i wylosuj
jeden). Od tej chwili s to nowe Wytyczne Regimentu. Nie mona ich zmieni dopki komisarz
znajduje si na stole.

9
 Jazda krajowa

Historia i organizacja formacji formacji. Kawalerzyci ci byli czeni w kompanie

Pocztkowo podstaw jazdy krajowej byo stae terytorialne, tak jak w przypadku reszty jazdy li-
pospolite ruszenie szlachty czyli rostjeneste. Wa- czce na papierze 90 onierzy. Kompanie z kolei
ciciele ziemscy wystawiali do takiej suby konnej formoway regimenty, liczce od 4 do 12 kompanii,
zastpcw (najczciej z podlegych im chopw), czasami uzupeniane take przez dodatkowe od-
pozwalao to jednak w czasie pokoju utrzyma dziay najemne.
dosy sta liczb kawalerzystw. Stopniowo, w
ramach reform armii duskiej, wprowadzono po-
Uzbrojenie i taktyka
Kwestia uzbrojenia i taktyki oddziaw krajowych
dobn sub take w ramach grup kilku parafii a
jest raczej sabo znana. Na potrzeby gry przyj-
take na ziemiach nalecych do kleru tego typu
limy, e suba konna nie uywaa uzbrojenia
rekrutacja przyniosa zreszt o wiele wicej lu-
ochronnego (jako e bya to droga cz ekwi-
dzi ni tradycyjne rostjeneste . W Norwegii sub
punku), za to przynajmniej niektre kompanie mo-
konn wystawiaa nie tylko szlachta i kler, ale i
gy by wyposaone w dug bro paln. Dostpne
bogatsi wolni chopi. Ocenia si, e w 1652 roku
rda mwi o prowadzeniu walki ogniowej i uni-
cao jazdy krajowej, ktr utrzymywano pod bro-
kaniu tak dugo jak to moliwe starcia wrcz z
ni to ok. 2000 ludzi, a na pocztku wojny w 1657
przeciwnikiem.
roku udao si wystawi blisko 3000 onierzy tej

JAZDA KRAJOWA
Kawaleria
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Jazda 20/+10 4 5 4 2 2 Bro rczna 0 WW Saba Dyscyplina

krajowa Taktyczna
Pistolety 0 5 Karakol
Strza w szary
Arkebuz 1/0 10/20 - Pistolet

1. Cz jazdy krajowej moe mie arkebuzy patrz Struktura 2. Jako modeli jazdy krajowej mona uy zestaww szwedz-
armii. kich, gdaskich i brandenburskich.

10
 Jazda najemna

Historia i organizacja formacji Uzbrojenie i taktyka

Dania miaa dug tradycj zacigania oddziaw
najemnych gwnie na terenach niemieckoj-
zycznych do prowadzenie wojen z ssiadami. Ta-
kich onierzy zacigano zarwno kompaniami jak
i caymi regimentami, czasami (jak w 1657 roku)
formujc je nawet z ochotnikw w Danii i Holszty-
nie. Jazda najemna stanowia np. cao kawalerii
Chrystiana IV w czasie duskiej fazy Wojny Trzy-
dziestoletniej. Oddziay te miay najczciej o wiele
wiksz warto bojow od jazdy krajowej, przy-
najmniej dwa regimenty zostay okrelone przez
walczcych z nimi szwedzkich weteranw jako
bardzo dobre. Wielko regimentw najemnych
bya bardzo zrnicowana: od 4 do 10 kompanii.
W latach 20-tych XVII wieku duska jazda najemna
skadaa si zarwno z cikozbrojnych kirasjerw
jak i lej wyposaonych arkebuzerw, tworzyli
oni mieszane regimenty jazdy. Pod wpywem do-
wiadcze Wojny Trzydziestoletniej zrezygnowano
z wikszoci uzbrojenia ochronnego, zastpujce
je skrzanym koletem. Niektre kompanie wci
mogy mie na wyposaeniu hemy, napierniki i
napleczniki; tym bardziej e cz z jednostek na-
jemnych otrzymywaa wyposaenie i bro z dobrze
zaopatrzonych arsenaw duskich. Obecno o-
nierzy z arkebuzami pozwalaa prowadzi walk
ogniow, jazda najemna potrafia jednak czasami
stawia czoo Szwedom w walce wrcz.

JAZDA NAJEMNA
Kawaleria
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Jazda 20/+10 4 5 4 2 2 Bro rczna 0 WW Doskonaa

krajowa Dyscyplina Taktyczna
Pistolety 0 5 Karakol
Jazda 20/+10 6 5 4 2 2
opancerzona
Arkebuz 1/0 10/20 Strza w Szary
- pistolet
Jazda 20/+10 4 5 5 2 2
doborowa

Jazda 20/+10 6 5 5 2 2
doborowa
opancerzona

1. Cz kompanii moe nosi uzbrojenia ochronne: napierniki 3. Tylko doborowa jazda najemna ma Doskona dyscyplin
i hemy (Odporno:6) - patrz Struktura armii. taktyczn.
2. Cz jazdy najemnej moe mie arkebuzy patrz Struktura 4. Jako modeli jazdy najemnej mona uy zestaww szwedz-
armii. kich, gdaskich, cesarskich i brandenburskich.

11
 Krajowa piechota duska

Historia i organizacja formacji Jydske (Jutlandia). Na stopie pokojowej liczyy po

Na pocztku XVII wieku duskie oddziay krajowe
byy sabo wyszkolone i niezdyscyplinowane. Zna-
mienne jest, e sam krl Chrystian IV w 1611 roku
napisa o swoich duskich piechurach e zacho-
wywali si gorzej ni bestie. Stopniowo jednak
kolejne reformy krlewskie doprowadziy do zbu-
dowania trzonu wojsk krajowych, skadajcego si
z zawodowych oficerw i duskich poborowych.
onierzy do takich jednostek rekrutowano przede
wszystkim spord chopw, ale na czasowe szko-
lenia zbierano take i mieszczan. Na pocztku lat
20-tych wprowadzono stay system poboru, znany
jako udskrivning: rekruci suyli w piechocie przez
trzy lata i byli opacani bezporednio ze skarbca
krlewskiego (m.in. ze specjalnych podatkw
ustalonych przez Rigsdag). Trzy terytorialne regi-
menty duskie nazywane byy od regionu formo-
wania: Sknske (Skania), Sjllandske (Zelandia) i
7-8 kompanii (razem 7100 onierzy). W momencie
wybuchu wojny powikszono je o kolejne pobory
rekruta, przez co oddziay osigny w 1657 roku
monstrualne wrcz rozmiary: regiment jutlandzki
mia 14, skaski 24 a zelandzki 22 kompanie. Cha-
rakterystyczn cech onierzy duskich bya ich
generalna niech do dziaa ofensywnych poza
granicami kraju, przy jednoczesnym entuzjamie i
odwadze wykazywanej w obronie samej Danii
Uzbrojenie i taktyka
Piechota uzbrojona i szkolona bya jak typowe dla
tego okresu oddziay zachodnioeuropejskie. Wal-
czya w formacji muszkietersko-pikinierskiej, gdzie
strzelcw szkolono w stosowaniu kontrmarszu i
prowadzeniu ognia salwowego. Maa liczba ofice-
rw i krtki czas szkolenia onierzy wpywa jed-
nak na efektywno oddziaw.

KRAJOWA PIECHOTA DUSKA

Piechota
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Pikinierzy 10 3 4 4 2 - Bro rczna 0 WW Formacja

muszkietersko-pikinierska
Pika 1/1 WW

Muszkieterzy 10 2 4 4 1 2 Bro rczna 0 WW Formacja

muszkietersko-pikinierska
Muszkiet 3/1 10/30 Kontrmarsz
Salwa
Saba
Dyscyplina Taktyczna

1. Jako modeli piechoty krajowej mona uy zestaww szwedz-

kich i gdaskich.

12
 Piechota najemna

Historia i organizacja formacji obrocy Kopenhagi zostali wsparci przez 2000

Przez cay okres XVII wieku piechota najemna onierzy przysanych jako wsparcie przez Zjedno-
stanowia gros armii duskiej, zwaszcza w czasie czone Prowincje, rok pniej kontyngent holender-
operacji poza granicami kraju. Rekrutowana bya ski liczy ok. 5000 onierzy. Regimenty najemne
spord niemieckich protestantw, take Szkotw walczce od 1657 roku byy jednak stosunkowo nie-
(do 1629 roku) i duskich ochotnikw. Mimo e jej wielkie, skaday si najczciej z 4 lub 6 kompanii.
wystawienie byo stosunkowo drogie (kosztodu
jednego najemnika by dwa razy wikszy ni w
przypadku rekruta piechoty duskiej) w pierwszej
Uzbrojenie i taktyka
Piechota najemna bya dobrze wyposaona, wik-
poowie wieku zasoby finansowe Korony Duskiej
szo regimentw w 1657 roku otrzymaa znaczne
pozwalay na zacig licznych regimentw. W 1652
ilo broni i ekwipunku z arsenaw krlewskich
roku Dania utrzymywaa ok. 1000 onierzy najem-
(np. z Kopenhagi). Jak i inne formacje piechoty w
nych jako permanentne zaogi garnizonw najwa-
armii duskiej, tak te oddziay najemne walczyy
niejszych twierdz, gwnie na terenie Holsztynu. W
jako formacje muszkietersko-pikinierskie. Piechota
obliczu wojny ze Szwecj w 1657 roku zacignito
niderlandzka walczca w obronie Kopenhagi take
kilka nowych regimentw, byo to jednak jednostki
walczya w takiej formacji, odgrywajc kluczow
zoone przede wszystkim z Duczykw i niemiec-
rol w odparciu szturmw szwedzkich. 
kich poddanych krla Danii. Z kolei w 1658 roku

PIECHOTA NAJEMNA
Piechota
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Pikinierzy 10 3 5 4 2 - Bro rczna 0 WW Formacja

najemni muszkietersko-pikinierska
Pika 1/1 WW Doskonaa
Dyscyplina Taktyczna

Pikinierzy 10 5 5 4 2 -
opancerzeni

Muszkieterzy 10 2 5 4 1 2 Bro rczna 0 WW Formacja

muszkietersko-pikinierska
Muszkiet 3/1 10/30
Salwa

Kontrmarsz

1. Jako modeli piechoty najemnej mona uy zestaww

szwedzkich, cesarskich i gdaskich.

13
 Dragonia (krajowa i najemna)

Historia i organizacja formacji Uzbrojenie i taktyka

Oddziay dragonii na wiksz skal pojawiaj si w
armii duskiej dopiero w czasie wojny ze Szwecj w
1657 roku. W ramach tej formacji moemy wyrni
dwa rodzaje: oddziay najemne (zoone zreszt w
caoci z ochotnikw duskich) i krajowe (zoone z
poborowych). Dragoni formowano w samodzielne
kompanie, skwadrony i wiksze regimenty.
W czasie walk ze Szwedami dragonii uywano
przede wszystkim do zada rozpoznawczych a
take do wsparcia operacji kawalerii. Ograniczona
ilo dostpnych nam rde nie pozwala na pen
ocen dziaa tej formacji, wydaje si jednak, e
oddziay najemne stay na lepszym poziomie ni te
formowane na zasadzie poboru. Dragoni stanowili
take rdze regularnych oddziaw Snapphanar,
dziaajcych na terenach zajtych przez Szwedw.

DRAGONIA KRAJOWA
Dragonia
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Dragonia 20/+10 2 4 4 1 - Bro rczna 0 WW Kontrmarsz

krajowa
konno Dragoni

Dragonia 10 2 4 4 1 2 Bro rczna 0 WW Saba

krajowa Dyscyplina Taktyczna
pieszo Pmuszkiet 3/1 10/25

1. Jako modeli dragonii krajowej mona uy zarwno szwedz-

kich jak i brandenburskich dragonw.

DRAGONIA NAJEMNA
Dragonia
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Dragonia 20/+10 2 5 4 1 - Bro rczna 0 WW Kontrmarsz

najemna
konno Dragoni

Dragonia 10 2 5 4 1 2 Bro rczna 0 WW Salwa

najemna
pieszo Pmuszkiet 3/1 10/25

1. Jako modeli dragonii najemnej mona uy zestawu szwedz-

kich jak i brandenburskich dragonw.

14
 Snapphanar

Historia i organizacja formacji Szwedom, nie oczekiwali go te w przypadku gdy

Okreleniem Snapphanar przyjo si nazywa
duskich partyzantw walczcych w Skanii prze-
ciw Szwedom w toku kolejnych wojen: 1643-45,
1657-60 i 1675-79. Nazwa wywodzi si od sowa
snaphans/snaphance, oznaczajcego charakte-
rystyczny zamek skakowy uywany przez wielu
Duczykw w walkach ze Szwedami lub od nie-
mieckiego okrelenia rozbjnika .Mimo e bya to
nazwa obelywa, stosowana przez ich szwedzkich
przeciwnikw, przyja si jako najbardziej rozpo-
wszechniona w historiografii. Byy to niewielkie
oddziay zoone z onierzy i ludnoci lokalnej,
stosujce walk podjazdow przeciw garnizonom i
patrolom szwedzkim. Dowodzone przez takich ofi-
cerw jak legendarny Svend Poulsen Gnge czy Lo-
renz Tuxen, na trwale zapisay si w historii relacji
szwedzko-duskich. Nie dawali pardonu zapanym
wpadali w rce okupantw. Szwedzka pacyfikacja
terenw objtych dziaaniami Snapphanar cecho-
waa si jednak okruciestwem i naduyciami po-
penionymi przez obydwie strony. Naley pami-
ta, e ich dziaalno - tak w toku tej jak i innych
wojen jest pena mitw i czsto przesadzonych
relacji o ich zwycistwach i wpywie na przebieg
wojny.
Uzbrojenie i taktyka
Partyzanci stosowali typow ma wojn, ataku-
jc z zasadzki kurierw i patrole szwedzkie, odizo-
lowane garnizony i konwoje. Ulubion metod byo
oczywicie prowadzenie walki ogniowej i unikanie
walki wrcz zwaszcza w obliczu rajtarii szwedz-
kiej.

SNAPPHANAR
Piechota
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Snapphanar 10 2 6 4 1 2 Bro rczna 0 WW Harcownicy

Dobra strzelba 2/1 10/25 Samodzielno
Bro gwintowana
1. Podstawka Snapphanar ma 2 punkty Siy.
2. Niezalenie od wynikw Zwiadu moesz ich rozstawi w
Zasadzce lub na Dalekim obejciu. Nie licz si do limitu
oddziaw, ktre moesz umieci w Zasadzce i na Dalekim
obejciu. Zasada ta dziaa niezalenie od Scenariusza czy
wybranych przez przeciwnika Taktyk, chyba e dany Scena-
riusz/Taktyka wyranie stwierdza inaczej.

15
 Artyleria

Artyleria bya swoistym oczkiem w gowie krla 6 12-funtwek, 6 6-funtwek, 24 regimentwki

Chrystiana IV, ktry postara si by jego armia
ruszajca w 1626 roku przeciw wojskom katolic-
kim bya dobrze wyposaona tak w dziaa jak i w
amunicj do nich. Praktycznie cay polowy park
artyleryjski armii duskiej zosta jednak stracony
w bitwie pod Lutter am Barenberg. Stopniowo kr-
lowi udao si odbudowa zasoby dzia, naley
przy tym pamita e liczne fortece duskie, bro-
nice dostpu do wysp duskich, take byy wy-
posaone w liczne dziaa. Take w czasie wojny w
1657 roku Duczykom udao si wystawi cakiem
pokan liczb dzia. Armia w Skanii posiadaa 4
dziaa 12-funtowe, 6 6-funtowych i 12 3-funtowych
regimentwek; armia w Holsztynie za posiadaa
i 3 modzierze oblnicze. Oficerowie artylerii
duskiej byli dobrze wyszkoleni: potrafili dobrze
przygotowa pozycje na polu bitwy, dbali take o
odpowiednie zapasy kul i prochu do podlegych
im dzia. Kanonierom brakowao jednak czasu na
wsplne szkolenia: obsugi duskich dzia to m.in.
najemnicy z Saksonii i Pnocnych Niemiec. Da-
wao to o sobie zna w czasie walnych star przeciw
Szwedom, gdy ostrza ze strony artylerii duskiej
bywa mao celny. O wiele lepsze wyniki mieli jed-
nak kanonierzy bronicy duskich twierdz. Ostrza
z Frederiksodde czy Kopenhagi zadawa due straty
atakujcym wojskom szwedzkim.

ARTYLERIA LEKKA
Artyleria
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Dziao 10 2 5 4 1 Bro -1/-1 WW Artyleria

regimentowe improwizowana
-3f 1 Kula 8 40/80
2 Kartacze 3 30

1. Jako modeli uyj zestawu IMP-4.

ARTYLERIA REDNIA
Artyleria
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne

Oktawa-6f 5 2 5 4 1 Bro -1/-1 WW Artyleria

improwizowana
2 Kula 10 65/130
3 Kartacze 4 40

1. Jako modeli uyj zestawu SWE-16 albo IMP-8.

16
 Zasady specjalne

Paasze w do!

Problemy z zaopatrzeniem sprawiay, e w czasie potyczek i podjazdw duska jazda musiaa

oszczdza amunicj na wypadek walnej bitwy.
Wszystkie Jednostki jazdy (krajowej i najemnej, ale nie dragonw) w tym podjedzie traktowane
s jakby miay zasad Mao Amunicji.

Snapphanar

Duskie siy w Skanii byy wspierane przez miejscowych powstacw. Stosowali oni za-
sadzki i ca gam dziaa dywersyjnych przeciw armii szwedzkiej.
Przed rozpoczciem gry po wylosowaniu Dodatkowych Efektw, a przed rozstrzygniciem
Zwiadu rzu kostk k10. Jeeli walczysz przeciw armii szwedzkiej odejmij 2 od rzutu.

1 i mniej: Snapphanar pojawiaj si na polu bitwy, ale przeprowadzili do saby zwiad.

Masz do dyspozycji 2 podstawki Snapphanar. Kada z nich dziaa jako osobna Jednostka. Mo-
esz je wystawi na zasadach opisanych w statystykach Jednostki. Nie wliczaj do Zwiadu pod-
stawek Snapphanar zamiast tego Zwiad twojej armii jest zwikszany o 3 punkty (nawet jeeli
nie wysyasz Zwiadu w przypadku Dywizji).

2-4: Snapphanar przeprowadzili udany zwiad, ale ponieli straty.

Masz do dyspozycji 1 podstawk Snapphanar. Dziaa ona jako samodzielna Jednostka. Moesz
j wystawi na zasadach opisanych w statystykach Jednostki. Nie wliczaj do Zwiadu podstawki
Snapphanar zamiast tego Zwiad twojej armii jest zwikszany o 5 punktw (nawet jeeli nie
wysyasz Zwiadu w przypadku Dywizji).
5-7: Zatrute studnie Snapphanar zatruli lokalne ujcia wody.
Podjazd:
Przeciwnik otrzymuje Efekt Zwiadu: Chaos. Efekt ten jest nie zaleny od tego kto ma
przewag w Zwiadzie. Jeeli gracz duski ma przewag w Zwiadzie to Efekt traktuje
si tak jakby by przez niego wybrany (nie moesz wybra go ponownie).
Dywizja:
Armia przeciwnika otrzymuje pomniejszy Efekt Straty Marszowe.
8-10: Zablokowane drogi
Podjazd:
Przeciwnik otrzymuje Efekt Zwiadu: Rozczonkowanie. Efekt ten jest niezaleny od
tego kto ma przewag w Zwiadzie.
Dywizja:
Armia przeciwnika otrzymuje pomniejszy Efekt Opnienie.

Z plecami przy cianie

Szwedzki atak w 1658 roku zaskoczy Duczykw, bronili si jednak desperacko, liczc na
odsiecz ze strony koalicji antyszwedzkiej.
Na pocztku bitwy po przy Dowdcy Podjazdu lub kadego duskiego Regimentu (ale nie
Sojusznikw i nie przy Komisarzu) tyle znacznikw ile ma Dowodzenia. Za kadym razem gdy
jaka jednostka w Podjedzie/Regimentu nie zda testu Morale, lub Regiment nie zda testu Mo-
tywacji moesz odrzuci 1 znacznik i przerzuci test. Musisz zaakceptowa wynik przerzutu,
nawet jeeli jest gorszy. Jeeli Dowdca puku zginie tracisz znaczniki.

17
 Jego Krlewska Mo mianowa Ci

Wielu oficerom duskiej armii brakowao dowiadczenia, promowano ich te zbyt szybko do
dowodzenia duymi zgrupowaniami wojsk. Jeden z duskich generaw zwierzy si szkoc-
kiemu oficerowi Jamesowi Turnerowi: Nigdy nie powinienem zosta mianowany generaem,
gdy przez ca karier nie suyem w stopniu wyszym od rotmistrza. Z kolei niektrzy z
dowiadczonych oficerw byli nielubiani przez onierzy i nigdy nie zaskarbili sobie ich sza-
cunku.

Przed rozpoczciem bitwy rzu k10 by sprawdzi jaki dowdca obj komend nad dywizj:
1-2: Dowiadczony: ma Dowodzenie
3-5: Dowiadczony ale nieszanowany: ma Dowodzenie , ale jeden losowy wybrany
puk staje si Niesubordynowany. Obni Si dywizji o 1 PS.
6-8: Niedowiadczony: ma Dowodzenie , dodatkowo obni Si dywizji o 2 PS.
9-0: Niedowiadczony i nieszanowany: ma Dowodzenie , a jeden losowy wybrany puk
staje si Niesubordynowany. Obni Si dywizji o 3 PS.

Rada Wojenna zdecydowaa

Duscy dowdcy na danym teatrze dziaa musieli si liczy ze zdaniem Rady Wojennej, ska-
dajcej si z wyszych oficerw i komisarza. Czasami taka pomoc bya przydatna, czasami
wrcz przeciwnie.
Jeeli duski gracz jest Sabszy, przed Wyborem Taktyk musi rzuci k10:
1-2: Przedyskutujmy to wybiera taktyki normalnie
3-5: Egon, jeste pewien, e to dobry plan? moe wybiera tylko Taktyki Oglne
6-8: Rozkazy z Kopenhagi moe wybiera tylko Taktyki Defensywne
9-0: Do ataku! moe wybiera tylko Taktyki Ofensywne.
Gracz duski musi najpierw wykona ten rzut, a dopiero potem decydowa czy chce by Ataku-
jcym czy Obroc. Jeeli np. rzut pozwala mu wybiera tylko z Taktyk Atakujcego, a chce by
Obroc, oznacza to, e nie moe wybra adnych Taktyk.

Duscy rekruci

Na stopie pokojowej duskie regimenty piechoty krajowej byy bardzo liczne, ale posiaday
bardzo ma kadr. Po wybuchu wojny, oddziay znacznie powikszono, a rekrutom mimo
generalnego entuzjazmu brakowao porzdnego wyszkolenia. Jako takie duskie odziay
krajowe nie byy wic zbyt poyteczne w walnych starciach, jako e atwiej ulegay panice.
Za kady Zniesiony regiment w duskiej armii, regiment z t zasad otrzymuje dodatkowy
Punkt Zamania.

Generalkrigskommisarie

Krlewscy komisarze byli wanymi czonkami Rady Wojennej w duskiej armii. Ich rol byo
wspieranie, ale i nadzr nad wyszymi dowdcami.
Na poziomie dywizji moesz wystawi za darmo jednego Komisarza Krlewskiego. Po rozmiesz-
czeniu armii musi zosta doczony do dowolnego regimentu duskiego (nie Sojusznikw).

18
 Wydano z Krlewskiego Arsenau
Niektre jednostki najemne otrzymay due iloci uzbrojenia i ekwipunku z arsenaw pa-
stwowych.
Pikinierzy z regimentw najemnych w dywizji z t Zasad Specjaln mog za darmo zosta wy-
stawieni jako opancerzeni. Kada z list dywizyjnych zawiera informacj, ile regimentw mona
wystawi z takim bonusem.

Dowdcy sprzymierzonych
Od 1658 roku Duczycy zostali wsparci przez koalicj wojsk cesarskich, brandenburskich i
polskich. Dowiadczeni dowdcy jak Montecuccoli czy Czarniecki mogli zawsze prbowa
przekona duskich generaw do zmiany ich planw bitewnych.
Tak dugo jak przynajmniej jeden Sojuszniczy regiment/pregiment/puk jest czci dywizji
duskiej, moesz zadeklarowa przerzucenie wyniku rzutu przy zasadzie Rada Wojenna zde-
cydowaa. Musisz zaakceptowa przerzucony wynik, nie moesz powrci do oryginalnego
wyniku rzutu.

19
 Duski podjazd w Skanii - 1657 rok
Zasady specjalne:
Paasze w do!, Snapphanar

+1 PS za Pukownika zamiast +1 PS za opancerzenie 4 podstawek jazdy najemnej (Pancerz: 6).

UWAGI:

+1 PS za Majora Moesz tak modyfikacj zastosowa dla wszystkich kompanii najemnych.

+1 PS za trzy dodatkowe podstawki (dowolne) * Moesz wystawi max. poow kompanii jazdy (tak krajowej jak
* Moesz wymieni do dwch kompanii jazdy z podstawy Podjazdu na i najemnej) z arkebuzami. Jeeli nie wystawisz adnej kompanii
kompanie dragonw. Jazd najemn zastpuj dragoni najemni a jazd z arkebuzami to jedna z kompanii jazdy krajowej z podstawy podjazdu
krajow dragoni krajowi. Kompanie dragonw mog zosta powikszone staje si za darmo trzypodstawkowa.
do 3 podstawek.
 Duski podjazd w Holsztynie - 1657 rok
Zasady specjalne:
Paasze w do!

+1 PS za Majora +1 PS za opancerzenie 4 podstawek jazdy najemnej (Pancerz: 6).

UWAGI:

+1 PS za trzy dodatkowe podstawki (dowolne) Moesz tak modyfikacj zastosowa dla wszystkich kompanii najemnych.
* Moesz wymieni do dwch kompanii jazdy z podstawy Podjazdu na kompanie * Moesz wystawi max. poow kompanii jazdy (tak krajowej jak
dragonw. Jazd najemn zastpuj dragoni najemni a jazd krajow dragoni i najemnej) z arkebuzami. Jeeli nie wystawisz adnej kompanii z arkebuzami
krajowi. Kompanie dragonw mog zosta powikszone do 3 podstawek. to jedna z kompanii jazdy krajowej z podstawy podjazdu staje si za darmo
trzypodstawkowa.
21
 Podjazd z "nowej wojny" - 1658-1660
Zasady specjalne:
Z plecami przy cianie (nie dotyczy Sojusznikw), Posuch

+1 PS za Pukownika zamiast +1 PS za opancerzenie 4 podstawek jazdy najemnej (Pancerz: 6).

UWAGI:

+1 PS za Majora Modyfikacji takiej moesz uy tylko raz

+1 PS za trzy dodatkowe podstawki dragonw lub jazdy najemnej * Moesz wystawi max. poow kompanii jazdy najemnej z arkebuzami.
+1 PS za wystawienie Sojusznikw. Sojusznicza kawaleria jest wybierana Jeeli nie wystawisz adnej kompanii z arkebuzami to jedna z kompanii
spord polskiej jazdy kozackiej, cesarskich kirasjerw (nowych) i rajtarw dragonw z podstawy Podjazdu staje si za darmo trzypodstawkowa albo
brandenburskich. Nie mog oni by weteranami/doborowymi ani posiada jednopodstawkowa kompania jazdy staje si za darmo dwupodstawkowa
rohatyn. Tworz oni jednostki po 2-3 podstawki. Sojusznicy s traktowani jako * Jednopodstawkowe kompanie nie mog dziaa samodzielnie - musisz
Niesubordynowani i dodatkowo aden dowdca nie moe do nich docza. je poczy w Skwadrony z innymi kompaniami (minimalny Skwadron
22 to 2 podstawki).
 Regiment jazdy najemnej - 1657-60
Zasady specjalne:
BRAK

40%

+1 PS za Pukownika zamiast * Moesz wystawi maksymalnie poow podstawek jazdy z arkebuzami.

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . Jeeli regiment liczy 7 lub 8 kompanii to Jeeli nie masz adnej kompanii z arkebuzami, moesz za darmo zamieni
podpukownika moesz wystawi za darmo. jednopodstawkow kompani z podstawy regimentu na dwupodstawkow.
+1 PS za zamian 4 podstawek jazdy najemnej na opancerzon (Odporno: 6). * Jednopodstawkowe kompanie nie mog dziaa samodzielnie - musisz
* Moesz w ten sposb zamieni maksymalnie 8 podstawek (pacc za to 2 PS), je poczy w Skwadrony z innymi kompaniami (minimalny Skwadron
ale nie moesz mie wicej kompanii opancerzonych ni nieopancerzonych.
23
 Doborowy regiment jazdy najemnej - 1657-60
Zasady specjalne:
Dyscyplina

50%

+1 PS za Pukownika zamiast * Moesz wystawi maksymalnie poow podstawek jazdy z arkebuzami.

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . Jeeli nie masz adnej kompanii z arkebuzami, moesz za darmo zamieni
+1 PS za Majora jednopodstawkow kompani z podstawy regimentu na dwupodstawkow.
+1 PS za zamian 4 podstawek jazdy najemnej na opancerzon (Odporno: 6). * Jednopodstawkowe kompanie nie mog dziaa samodzielnie - musisz
Moesz w ten sposb zamieni maksymalnie 8 podstawek (pacc za to 2 PS), je poczy w Skwadrony z innymi kompaniami (minimalny Skwadron
ale nie moesz mie wicej kompanii opancerzonych ni nieopancerzonych. to 2 podstawki).
24
 Regiment jazdy krajowej - 1657-60
Zasady specjalne:
BRAK

40%

+1 PS za Pukownika zamiast * Jednopodstawkowe kompanie nie mog dziaa samodzielnie - musisz

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . je poczy w Skwadrony z innymi kompaniami (minimalny Skwadron

+1 PS za trzy dodatkowe podstawki jazdy to 2 podstawki).
* Moesz wystawi maksymalnie poow podstawek jazdy z arkebuzami.
Jeeli nie masz adnej kompanii z arkebuzami, moesz za darmo zamieni
jednopodstawkowe kompanie z poziomu PS:4 i PS:8 na dwupodstawkowe.
25
 Regiment dragonii najemnej - 1657-60
Zasady specjalne:
BRAK

40%

+1 PS za Pukownika zamiast
UWAGI:

+1 PS za Podpukownika .

26
 Regiment dragonii krajowej - 1657-60
Zasady specjalne:
BRAK

40%

+1 PS za Pukownika zamiast
UWAGI:

+1 PS za Podpukownika .
+1 PS za trzy dodatkowe podstawki dragonw.

27
 Regiment piechoty najemnej - 1657-60
Zasady specjalne:
Rozbudowany Sztab

40%

+1 PS za Pukownika zamiast * Wystawiajc regiment moesz wydzieli pewn liczb podstawek

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . muszkieterw. Mog pochodzi z rnych kompanii. Wydzieleni

+1 PS za dziao regimentowe (komenderowani) muszkieterzy tworz Jednostki liczce 2-3 podstawki.
+1 za 3 podstawki piechoty (pikinierw lub muszkieterw). Moesz utworzy 1 tak jednostk. Jednostka otrzymuje Zasad Specjaln
* Przed bitw wszyscy pikinierzy z jednego regimentu musz zosta sformowani Muszkieterzy komenderowani.
w bloki pikinierskie. Blok musi si skada minimalnie z 3 podstawek * Jeeli regiment stanie si celem Pomniejszego Efektu Straty marszowe, losuj
pikinierw (chyba e poniesiesz Straty marszowe, wystawiasz tylko 2 tylko spord kompanii piechoty. Moesz wybra czy tracisz pikinierw
kompanie zawierajce pikinierw etc.). Tworz oni samodzieln jednostk, czy muszkieterw. Jeeli regiment stanie si celem pomniejszych Efektw
ktrej nie mona dzieli. Moesz utworzy maksymalnie 1 blok pikinierski. Opnienie, Niezadowolenie lub Panika to potraktuj kady z nich jak
28 Pomniejszy Efekt Straty marszowe.
 Regiment piechoty krajowej - 1657-60
Zasady specjalne:
Duscy Rekruci

40%

+1 PS za Pukownika zamiast * Wystawiajc regiment moesz wydzieli pewn liczb podstawek

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . muszkieterw. Mog pochodzi z rnych kompanii. Wydzieleni

+1 PS za dziao regimentowe (komenderowani) muszkieterzy tworz Jednostki liczce 2-3 podstawki.
+1 za 3 podstawki piechoty (pikinierw lub muszkieterw). Moesz utworzy 1 tak jednostk. Jednostka otrzymuje Zasad Specjaln
* Przed bitw wszyscy pikinierzy z jednego regimentu musz zosta sformowani Muszkieterzy komenderowani.
w bloki pikinierskie. Blok musi si skada minimalnie z 3 podstawek * Jeeli regiment stanie si celem Pomniejszego Efektu Straty marszowe,
pikinierw (chyba e poniesiesz Straty marszowe etc.). Tworz oni losuj tylko spord kompanii piechoty. Moesz wybra czy tracisz pikinierw
samodzieln jednostk, ktrej nie mona dzieli. Moesz utworzy czy muszkieterw. Jeeli regiment stanie si celem pomniejszych Efektw
maksymalnie 2 bloki pikinierskie. Opnienie, Niezadowolenie lub Panika to potraktuj kady z nich jak
29 Pomniejszy Efekt Straty marszowe.
 Regiment piechoty holenderskiej - 1657-60
Zasady specjalne:
Rozbudowany Sztab, Dyscyplina, Dryl Wojskowy

50%

+1 PS za Pukownika zamiast * Wystawiajc regiment moesz wydzieli pewn liczb podstawek

UWAGI:

+1 PS za Podpukownika . muszkieterw. Mog pochodzi z rnych kompanii. Wydzieleni

+1 za 3 podstawki piechoty (pikinierw lub muszkieterw). (komenderowani) muszkieterzy tworz Jednostki liczce 2-3 podstawki.
* Wszystkie kompanie piechoty w regimencie maj statystyki piechoty najemnej Moesz utworzy 1 tak jednostk. Jednostka otrzymuje Zasad Specjaln
i dodatkowo Zasad Specjaln Do ostatniego onierza. Do regimentu nie Muszkieterzy komenderowani.
mona docza jednostek dodatkowych. Holenderscy pikinierzy nie maj * Jeeli regiment stanie si celem Pomniejszego Efektu Straty marszowe, losuj
pancerza. tylko spord kompanii piechoty. Moesz wybra czy tracisz pikinierw czy
* Przed bitw wszyscy pikinierzy z jednego regimentu musz zosta sformowani muszkieterw. Jeeli regiment stanie si celem pomniejszych Efektw
w bloki pikinierskie. Blok musi si skada minimalnie z 3 podstawek Opnienie, Niezadowolenie lub Panika to potraktuj kady z nich jak
pikinierw (chyba e poniesiesz Straty marszowe, etc.). Tworz oni Pomniejszy Efekt Straty marszowe.
samodzieln jednostk, ktrej nie mona dzieli. Moesz utworzy
maksymalnie 1 blok pikinierski. 30
 Dywizja w Skanii (1657)
Zasady specjalne:
Jego Krlewska Mo mianowa Ci, Rada Wojenna zdecydowaa, Generalkrigskommisarie,
Snapphanar, Wydano z Krlewskiego Arsenau*

* Regiment piechoty najemnej w tej

UWAGI:
dywizji moe wystawi opancerzonych
pikinierw
** Dywizja moe mie tylko jeden
regiment dragonii
*** Samodzielny batalion piechoty to
regiment piechoty duskiej majcy
3PS (tylko podstawa regimentu,
bez adnych opcji dodatkowych). Jego
wystawienie nie liczy si do
maksymalnej iloci pukw
dodatkowych (moesz wystawi 2
puki dodatkowe i batalion piechoty)

* Moesz wystawi majora artylerii

UWAGI:

jeeli wystawisz wszystkie trzy

dostpne dziaa
+1 PS za kade lekkie dziao
+2 PS za rednie dziao

31
 Dywizja w Holsztynie (1657)
Zasady specjalne:
Jego Krlewska Mo mianowa Ci, Rada Wojenna zdecydowaa,
Generalkrigskommisarie, Wydano z Krlewskiego Arsenau*

* Wszystkie regimenty piechoty

UWAGI:
najemnej w tej dywizji mog wystawi
opancerzonych pikinierw
** Samodzielny batalion piechoty to
regiment piechoty duskiej majcy
3PS (tylko podstawa regimentu,
bez adnych opcji dodatkowych).
Jego wystawienie nie liczy si do
maksymalnej iloci pukw
dodatkowych (moesz wystawi
2 puki dodatkowe i batalion
piechoty)

* Moesz wystawi majora artylerii

UWAGI:

jeeli wystawisz przynajmniej trzy

dziaa
+1 PS za kade lekkie dziao
+2 PS za rednie dziao

32
 "Nowa wojna" (1658) - dywizja defensywna
Zasady specjalne:
Jego Krlewska Mo mianowa Ci, Rada Wojenna zdecydowaa, Generalkrigskommisarie,
Wydano z Krlewskiego Arsenau*, Z plecami przy cianie, Snapphanar (zwiksz koszt dywizji o 1 PS)

* Regiment piechoty najemnej w tej

UWAGI:
dywizji moe wystawi opancerzonych
pikinierw

+1 PS za kade lekkie dziao

UWAGI:

+2 PS za rednie dziao

33
"Nowa wojna" (1659-60) - dywizja ofensywna
Zasady specjalne:
Rada Wojenna zdecydowaa, Generalkrigskommisarie,
Wydano z Krlewskiego Arsenau*, Dowdcy sprzymierzonych

* Jeden regiment piechoty najemnej

UWAGI:
w tej dywizji moe wystawi
opancerzonych pikinierw

+1 PS za kade lekkie dziao

UWAGI:

+2 PS za rednie dziao

34