PREDMET : PEDAGOKA PSIHOLOGIJA

* Prvi zaeci moderne psihologije nalaze se u potrebi upoznavanja svojih bliih metodom vlastite koe

PSIHOLOGIJA > psiho = dah ivota , dua logos = razum,znanje,um,milenje,mo razuma koji
vlada vasionom
To je nauka o psihikim procesima i ponaanju ludi i ivotinja.

GRANE PSIHOLOGIJE
1. Opta psihologija > prouava osnovne psihike funkcije normalnog odraslog ovjeka: kao
to su: opaanje, pamenje, milenje, motivacija, linost itd.
2. Fizioloka psihologija > bavi se prouavanjem zavisnosti psihikih pojava od organskih
osnova, kao to su nervni sistem, endokrini sistem, ulni organi i organizam u cjelini.
3. Razvojna psihologija > bavi se prouavanjem psihikog ivota kako pojedinca tako ludske
vrste i svih ivih bia. Dijeli se na: psihologiju djetinjstva, psihologiju mladalakog doba,
psihologija zrelog doba, psihologija starakog doba.
4. Socijalna psihologija > bavi se izuavanjem pojedinca u svim odnosima drutvenog ivota.
Posebno interesovanje poklanja socijalizaciji
5. Zoopsihologija > izuava psihike pojave kod ivotinja i filogenetski razvoj ovjekove
svjesti.
6. Psihologija rada > prouava ovjeka u radnom procesu i zavisnost uspjeha u radu od
razliitih psihikih faktora.
7. Forenzina psihologija - /psihologija kriminala/ bavi se izuavanjem delikvencije, krivinih
djela, problema suenja i kanjavanja.
8. Pedagoka psihologija > prouava psiholoke osnove vaspitanja i obrazovanja. Posebno se
bavi procesima uenja, motivacije i formiranja sposobnosti i osobina linosti. Iz nje se
izdvojila posebna psiholoka disciplina kolska psihologija.
Psihologija se primjenjuje u vojsci, u oblasti reklame i propagande, ekonomiji, pravu, zdravstvu,
socijalnoj zatiti, kulturi, umjetnosti, informisanju, trgovini, ugostitelstvu, turizmu, saobraaju,
lijeenju psihikih bolesnika / klinika psihologija/.
- Psihologija osoba sa smetnjama u razvoju
- Psihologija osoba sa poremeajem u ponaanju
- Penoloka psihologija ( psihologija zatvorenika ) itd.
- Psihopatologija
- Psihologija djeije dobi

Predmet pedagoke psihologije je primjena psihologije na vaspitanje.

- To je samostalna nauka koja ima svoju oblast ispitivanja, svoje probleme i svoje metode.
- Kao samostalna nauka prvi put javla se poetkom XX vijeka ija su dva glavna zadatka :
a) upoznati prirodu ovjeka
b) saznati kako se ta priroda mijenja pod uticajem vaspitanja

METODE PEDAGOKE PSIHOLOGIJE:

- Sve metode opte i djeije psihologije i neke specifine iz pedagoke psihologija kao:

1. METODA POSMATRANA > ima cil i plan posmatranja (ta e se posmatrati, na kom mjestu i
u koje vrijeme )
2. METODA EKSPERIMENTA > izvodi se u strogo kontrolisanim uslovima, gdje se u
eksperimentu namjerno mijenjaju uslovi u kojima se neka pojava posmatra.
3. METODA SAMOPOSMATRANA/ ili introspekcije/
- ( To su posmatranja sopstvenih unutranjih stanja ili doivlaja: > misli, ela, emocija )
- To je pogled unutra pomou koga doznajemo bogatstvo naeg unutranjeg psihikog ivota
1
 4. METODA RANGOVA ILI METODA OBRADE > podataka dobijenih u vidu bodova. To je
metoda obrade dobijenih rezultata pomou statistike tehnike.
- Metoda rangova upotreblava se do 30 ispitanika
( svaki pojedinac se uporeuje sa svakim pojedincem)
5. METODA RAZVRSTAVANA: > procjenjuje veliki broj lica u pogledu jedne ili vie osobina. Tu
postoji mali broj kategorija ( klasa ) 3-5.
6. METODA ANKETE > dobijanje podataka od drugih na osnovu njihovog iskaza, usmenih ili
pismenih odgovora.
-Anketa se slui UPITNICIMA ili KESTIONERIMA tj. liste na koju treba odgovoriti
7. ISTORIJA SLUAJEVA > vodi poreklo iz medicine i klinike psihologije.
8. SOCIOMETRIJSKA METODA > lini odnosi kolske djece ( ko koga voli ili mrzi )
9. ANALIZA SADRAJA: > ( slobodne teme, opisi i slino )
10. METODA TUMAENA/ projektivna metoda / > zahtjeva veliku strunost ( u igri i zabavi ) >
poznajemo razne strane uenike linosti.
11. MRLjE OD MASTILA / Rorahove mrle / > u ispitivanju kod duevnih bolesnika ali i djece.
- ta vidi na mrli pokloplenog papira?
12. SLIKE TEMATSKE APERACIJE ILI TAT METODA / Tematske aperacije testova/ > odreuje
slike od mrla mastila ( djecu pitamo ta vide na njima )
13. IGRE I IGRAKE > su sredstvo za upoznavanje prirode kod male djece.
14. SLIKANE I CRTANE > pomou njih upoznajemo djeiju linost.
15. PSIHODRAMA I SOCIODRAMA su metode igranja uloga

I KAKO PROUAVAMO LINOST

/ linost kompetentnog nastavnika /
- ovjek je nezavreno i nesavreno bie i zato se treba permanentno usavravati ( uiti )
- Savremeno obrazovanje pomae:
Kako se uspjeno trae informacije
Kako da klasifikuju injenice i ideje i kako da adekvatno procjenjuju njihovu vrednost
Kako da usvoje efikasne tehnike milenja i rjeavanja problema i
Razvijanje svojih sposobnosti za uenje do optimalne granice

* Zato kolsko uenje treba sve vie pomjerati sa uenja injenica na uenje uenja osposoblavajui mlade
na permanentno uenje i samoobrazovanje.
* Obrazovanje je vie ulaganje u budunost nego u sadanjost
* Reformu obrazovanja usmjeriti u promjenu naina obuavanja, a ne zamjenu uenja jednih uenjem drugih
injenica.
* Ne obrazovanje o broju usvojenih injenica i broju diplomiranih ve kakvog je kvaliteta steeno znanje i
sposobnosti uenika
* Samo aktivnim istraivakim metodama sticati znanja
* Aktivno uenje je u direktnoj vezi sa strategijom uenja u psihologiji poznatom pod nazivom Pravac
uenja ili Uenje uenja

NASTAVNO GRADIVO :
- analizirati i dobro shvatiti a ne samo memorisati,
- iznalaenje samostalnih zakluaka,
- vjebati postavlanje pitanja u samom procesu uenja,
- razvijati kritiki stav prema injenicama koje susreemo,
- vjebati efikasne tehnike koncentracije panje,
- efikasne tehnike pamenja, milenja, i rjeavanja problema,
- njegovanje navika primjene steenog znanja u praksi
2
* Dakle, kola sve vie treba da bude laboratorija za sticanje znanja iz prve ruke odnosno postupke
istraivanja i otkrivanja samih uenika, a ne da se od nastavnika dobije sve u gotovom vidu.
* Aktivni i vii oblici uenja kao to su: uenje putem otkria,uenje putem rjeavanja problema uvianjem i
razni heuristiki postupci treba da prerastu u stil uenja ukoliko se uenici naue da ih koriste i taj stil se
naziva uenje kako se ui i kako se koriste tehnike uspjenog milenja, pamenja i reavanja problema
* Nastavnik moderne kole vie organizator manje predava
* Svojim primjerom nastavnik formira osobine karaktera uenika
* kola vrijedi onoliko koliko vrijede nastavnici u njoj.
* Nastavnik treba: - da doivlava zadovolstvo i radost u poslu
- primjena savremenih oblika nastave
- primjena istraivakih oblika uenja
- da ima uvid u sopstvenu linost
- da ima personalnu zrelost
- nastavnik uiti od dobrog kolege
- biti osposoblen za nove oblike nastave
Definicija linosti: Linost je ukupnost i cjelovitost svih osobina ovjeka koji su kod
svakog pojedinca organizovane i objedinjene na specifian nain,to mu daje peat psiholoke
individualnosti ili neponovlivosti

* Jungova / vajcarski psiholog / tipologija linosti:

1. EKSTROVERTNI tip linosti (otvoren prema spolnom svijetu )
2. INTROVERTNI tip linosti ( zatvoren )
- Ovakvih ekstremnih tipova sve je manje, najvie ih je izmeu.
* Jung se raziao sa Frojdom to je tvdio da postoji lino nesvjesno / slino je tvrdio i Frojd / i
kolektivno nesvjesno / akumulira iskustvo naih predaka ili kompletno ludsko iskustvo / to je
najkontraverzniji aspekt Jungove teorije.
( Kolektivno nesvjesno je univerzalno za sve pojedince, gdje se svaki pojedinac ma gdje ivio u
slinim situacijama ponaa na slian nain ) > nejasno i kontraverzno

PRANGEROVA tipologija linosti : > na osnovu vrijednosti

1. Ekonomski tip > dominira praktino i korisno.
2. Teorijski tip > traganje za istinom. Sreuju svoja znanja na osnovu svog posmatranja i svog naina
rezonovanja i rjeavanja problema
3. Estetski tip > dominira interesovanje za oblik i sklad. Ljepota je najvia istina kojoj treba teiti
4. Drutveni tip > Naglaena interesovanja za lude i druenja. Dobroudni su i vode rauna o dobroti
drugih. Veliki humanisti i altruisti
5. Politiki tip > Dominiraju interesovanja za mo i vlast. Imaju elu da utiu na ponaanje drugih i
da ih kontroliu i usmjeravaju. Nameu se kao lideri.
6. Religijski tip > Veliko interesovanje za shvatanje jedinstva univerzuma. Tee da otkriju neto
boansko u svakoj pojavi.

* Kao i Jung i pranger pokuava da veliki broj ludi uklopi u mali broj istih idealnih tipova
vrijednosti. Dakle, mnogi ludi imaju ova interesovanja samo se kod jednih snanije ispolavaju teorijski,
kod drugih ekonomski, estetski, drutveni, politiki i religijski tip.

OLPOTROVA TIPOLOGIJA LINOSTI : ( 1937 )

- Po njemu sve tipologije poivaju na izdvajanju nekog segmenta cijele linosti i pretjerano
naglaavanje vanosti
Tog segmenta.
- Zalae se za idiografski pristup u izuavanju linosti gdje nema mjesta tipologijama jer je svaka
linost neto jedninstveno i neponovlivo i ne da se uklopiti u tipove.

3
 - On smatra da je vanije govoriti o dimenzijama crta ili osobinama linosti du nekog kontiuma to je
osnova kognitivnih stilova i stilova uenja

Struktura i dinamika linosti:

- Linost je cjelovita organizacija osobina ije su osnovne osobine crte linosti koje su:
temperament,karater i sposobnosti.

a) Temperament:/ po Hipokratu/:

- kolerik > jake i nagle reakcije, promjenlive emocije

- sangvinik > brzo reagovanje, osjeaji kratki, vedro

raspoloenje , drutveni
- flegmatik > reakcije spore, slab intenzitet osjeaja,
staloeno ponaanje
- melanholik > sporo reagovanje, dugi i tuni osjeaji,
pesimizam, utlivost, tjeskoba

b) Karakter > je odnos prema sebi, drugima, zajednici

- Karakterne crte su:upornost,sampouzdanje, doslednost, odlunost,incijativnost,samokritinost
- Na formiranje karatera utiu:
- naslee: veliki stepen korelacije( uticaja bliskih
srodnika > roditela )
v) Sposobnost kao crta linosti >sposobni > uspjeni
( spretnost ruku i brzo motorno reagovanje,senzorne
sposobnosti > vid, sluh,miris, okus,dodir,pokret,
te druge psihomotorne sposbnosti )

* Socijalizacija linosti: Utiu:

- biloki faktori:nervni sistem, enokrimni sistem,

tjelesna konstitucija
- socijalni faktori: porodica, kola, vrlaci,
socijalna sredina

* Zrela linost:ine je:

- intelektualna
- emocionalna i
- socijalna zrelost

* Teorije linosti:
1. Frojdova psihoanalitika teorija linosti:
- naglaava biloke osnove / nagoni ili instikti /
a) instikti ivota:nagoni gladi, ei, seksualni nagoni
- Libido je energija koja goni zadovolavanje instikata
b) instikti smrti su: su destruktivni/agresija,ratovi /
- Po Frojdu ponaanje ovjeka motivisano je u najveoj mjeri nesvjesnim psihikim procesima, vrlo
malo svjesnim
* Po Frojdu strukturu linosti ini:
a) ID > / instikti koji se moraju zadovoliti odmah /
b) EGO / JA / > vodi rauna o zadovolavanju instikta

4
 v) SUPEREGO / NAD JA / > su pravila koje je pojedinac
stekao u porodici, koli sredini.
- On predstavla moralni dio linosti.
- Ova tri elementa linosti ( id, ego , superego) su
aspekti jedinstve linosti.

- ID > bioloki aspekt linosti ( potrebe,nagoni )

- EGO > psiholoka strana linosti ( svjesnu)
opaanje, pamenje,milenje
- SUPER EGO > socijalna i emocijalna strana linosti

- Kad doe do sukoba ova tri aspekta linosti dolazi do

nesigurnosti i zaplaenosti.
-Po Frojdu za razvoj linosti najvanije je rano djetinstvo.

Slabosti Frojdove teorije:

- motivaciju ovjeka svodi na nekoliko instikata i nagona ( seksualni nagon, nagon gladi, ei itd )
- neprihvatlivo postojanje instikta smrti li uroene tenje ovjeka za unitavnjem sebe ili drugih
- prenaglaavaju se biloki faktori, a zanemaruju faktori sredine i uenja
- prve godine ivota su bitne, ali nisu presudne za razvoj i ono to e ovjek postati.

Ipak veliki doprinos Frojd je dao bolem razumijevanju ovjekovog ponaanja i njegovog razvoja, kao i
otkriem nesvjesne motivacije i odbrambenih mehanizama linosti to je doprinjelo bolem razumijevanju
ponaanja pojedinca.

2. Bihejvioristika teorija
- To shvatanje linosti istie znaaj pojmova kao to su: dra, odgovor,potkreplivanje,nagrada, kazna,
modelovanje ponaanja
- Ako se neko ponaanje potkrepluje / nagrauje / prerasta u naviku
- Bihejvioristika teorije linosti nalgaavaju nezavisnost ponaanja od spolnih uticaja.
- Pristalice ove teorije smatraju da je uenje glavni faktor razvoja linosti.

3. Kognitivno shvatanje linosti

- Kognacija > mentalne mogunosti: opaanje, pamenje
milenje organizovane u jedan kompleksan sistem
- Kognitivno shvatanje linosti je nastao kao antiteza bihejviorizmu i psihoanalizi.
- Kognitivne teorije linosti polaze od injenice da svako ludsko bie ima porebu da razumije sebe i
svoju okolinu i da kompetento djeluje na nju.

Keli > ludska jedinka je racionalno bie koje ima snanu potrebu da istrauje i bole razumije sebe i svoju
okolinu

4. Humanistike teorije linosti

- Istiu pozitivna svojstva linosti ( Olport, Maslov,Rodders su predstavnici ).
- Humanosti i stiu znaaj psihosocijalnih motiva za razvoj zdrave linosti.
- Fokusiraju panju na razvijanje potencijala koje ludi imaju.

- Bugentel:
- svaka osoba je vie nego prosta suma svojih dijelova
- ludsko bie razvija svoje mogunosti u odnosu s ludima
- sloboda izbor i direktno uee u dogaajima

5
 - Slika o sebi je bitna u ovoj teoriji

- Humanisti istiu da svaki uenik treba da razvija svoju individualnost to se postie untranjom
motivacijom
- Svaka linost po njima stvara svoj sistem vrijednosti

5. Teorije crta linosti

- Olportova teorija crta linosti > linost je organizacija trajnih osobina i crta linosti gdje je svaka linost
neto neponovlivo ( individualno ).
- Po njemu kod tek roenog djeteta dominiraju bioloke potrebe, a kasnije socijalne
- Katel > njegovih 16 osnovnih dimenzija linosti
(bezbrian, dobroduan, topao, plemenit, inteligentan, nezavisan, pouzdan, emocinalno stabilan, realistian,
snaan, energian, odgovoran, svjestan, vaspitan)

* Profil uspjenog ( kompetentnog ) nastavnika:

- uspjeni nastavnik ima sledee sposobnosti i osobine:
a) - kontinuirana spremnost da se radi, ui, usavrava
b) - sposobnost komunikacije, iskau svoja osjeanja,ideje
v) - spremnost da se slua i uvaava druga osoba
g) - pozitivni stavovi prema radu i poslu koji se obavla
d) - samopouzdanje, samopotovanje, lina etika, istrajnost
) -odgovornost za svoje ponaanje, preuzimanje odgovornosti za uspjehe i neuspjehe
e) - potovanje razliitosti kod uenika

- Takvi nastavnici te osobine prenose na uenike

- Uspjean nastavnik

-Samoinicijativan -Posjeduje sigurnost i samopouzdanje

-Poslu pristupa sa uvjerenjem -Ekperimentie sa injenicama
-Povezuje teoriju i praksu -Ima analitiki stil
-Optimista i pozitivno orjentisan -Ima bogat rjenik
-Uvaava individualsti uenika -Razvijene inetelektualne sposobnosti
-Dobar posmatra uenika -Sklon novim idejama
-Podstie oblike interaktivnog uenja -Upuuje uenike na nove puteve
-Prema uenicima se ponaa prirodno -Voli da istrauje, eksperimentie
-Poznaje dobro svoju oblast i razvoj uenika -Velike organizatorske sposobnosti
-Podstie uenike na vei napor -Samopouzdan,inicijativan,tolerantan
-Promovie zdravu atmosferu -Vrijedan, skroman, strpliv
-Promovie grupni rad i interaktivno uenje -Kod uenika razvija radoznalost
-Svaki uenik izraava svoje milenje -Staloen, spokojan, leeran
-Inicira aktivnost u razredu -Sagledava komplentnog uenika
-Na as dolazi pripremlen -Autoritet gradi na saradnji
-Pohvluje, nagrauje, ohrabruje uenike -Ima sposobnost samoposmatranja
-Trai sa uenicima rjeenje problema -Dobroduan, topao, plemenit
-Neguje toleranciju, humor, slobodu -Stvara veliki broj ideja
-Preferira kreativni rad -Ima bujnu i kreativnu matu
-Ima iroka interesovnja

6
 - Nesupjean nastavnik
-Nesamoinicijativnost -Nema sigurnosti
-Ne vjeruje u vaspitni rad -Ne voli eksperimente
-Tee se snalazi u novim situacijama -Nema taj stil
-Pesimista -Nema bogat rjenik
-Ne uvaava individualne razlike -Ne posjeduje te sposobnosti
-Nezadovolan ponaanjem uenika -Preferira konformizam u radu
-Ne podstie to uenje -Upuuje na usvajanje injenica
-Igra samo svoju ulogu -Nije sklon eksperimentisanju
-Ne poznaje svoju oblast ni razvoj svojih uenika -Nema te sposobnosti
-Bez pravog podsticaja -Nesiguran, netolerantan
-Atmosfera monotona -Nema strplivosti
-Ne propmovie grupni rada i interaktivno uenje -Ne podstie na to
-Ne dozvolava da uenici lutaju -Nema staloenosti, grub
-Nastavnik dominira -Ne uzima ga kao cjelovitu linost
-Nije pripremlen -Autoritet gradi na prisili
-Kritikuje, sam sudi -Nema sposobnost samoposmatranja
-Sam odluuju -Ukoen, hladan, plaliv
-Prisila, strah, netolerantnost -Ne podstie nove ideje
-Preferira rutinu u radu -Ne odlikuje ga kreativnost
-Nema iroka interesovanja

7
* Koritenje savremenih psiholokih saznanja u oblasti nastave i vaspitanja
-Teroija sposobnosti govore > ta ludi mogu(za ta su sposobni) da rade
-Teorije kognitivnih stilova > govore ta ludi preferiraju tj. ta vole da rade i koji nain milenja uenja i
rjeavanja problema im vie odgovaraju
-Stilovi uenja su nain kako mi koristimo svoje sposobnosti.

* Sugestije/zapamtiti/
-Uenici postavlati pitanja otvorenog tipa
-Na poetku novog gradiva zagrijati uenike dobrom alom
-Izdvojiti klune rijei iz sadraja koji e uiti
-Kod uenika ukluiti to vie uju i usvajaju znanja
( sluanje, itanje, diskusija, pisanje, kritiko rezonovanje)
-Uvaavati uenikove interese oko ega graditi as
-Angaovati kad god moemo u procesu uenja uenika
-Ukluivati to vie strategija uenja i rjeavanja problema
-Da uenic to ee biraju modele i naine uenja kojima najvie odgovaraju
-Omoguiti uenicima da povezuju staro i novo gradivo
-Vodi rauna o razvijenosti sposobnosti i osobina linosti uenika i dati im informaciju o rezultatima
njihovog rada
-Omoguiti im da rjeavaju i lake i tee zadatke
-Omoguiti uenicima da upoznaju svoje jae i slabije strane

* II ta nasatavnik treba da zna o kognitivnom , moralnom i psihosocijalnom razvoju uenika

* Pijaeova teorija kognitivnog razvoja

-Ova teorija govori o razvoju kognitivnih procesa djeteta ( opaanja, pamenja, milenja ) ili njegovog
naina opaanja, rezonovanja, i mentalne reprezentacije svijeta

-Ona poiva na bilokom uporitu gdje bioloki faktori i faktori zrenja odreuju mo i granice razvoja i
uenja.

-Po Pijaeu mentalne sposobnosti djeteta prolaze kroz proces zrenja kao i fizike sposobnosti

-Psiholoki mehanizmi asimilacije i akomodacije su odgovorni za razvoj kognitivnih struktura kroz itav
ivot.
To su po Pijaeu funkcionalne varijante:

a) asimilacije > inkorporiranje novih infomracija u ve postojeu strukturu znanja ( kognitivnu

strukturu)
b) akomodacija > modifikovanje postojeih kognitivnih struktura kako bi se prihvatile nove informacije
v) ekvilibracija > ili uravnoteenje povezuje procese asimilacije i akomodacije

* Faze u kognitivnom razvoju

I Stadijum senzomotorne inteligencije ( od roenja do kraja druge godine)

-Tu je simbolina aktivnost minimalna, a ponaanje je motoriko

-Najvanije: cilu usmjereno ponaanje i trajnost objekta

II Stadijum preoperativnog milenja( od 2-7-godine )

-Karateristino: razvoj govora i jezika i ubrzan rezvoj pojmova.Dijete je jo uvijek egocentrino

III Stadijum konkretnih operacija( od 8-1-godine)

-Karakteristino: razvoj sposobnosti za logiko milenje na osnovu konkretnih situacija.Dosee nivo
opservacije pojmova ( veline, duine, zapremine, oblika)

IV Stadijum formalnih operacija( od 11-15 godine)

-U ovom stadijumu kognitivne strukture djeteta dostiu najvii stepen i na tom stepenu razvoja ono je
sposobno da primjenjuje logine zakone na sve vrste problema.

* U senzomotornom periodu djetetu davati igrake raznih oblika i boja.Korienjem svoga tijela dijete iri
svoj horizont spoznaje

-U perceptivnom milenju dijete poinje da se slui simbolima ali njima jo ne manipulie ( ne moe
rastaviti i sastaviti igraku )
Egocentrizam je karakteristika ovog perioda i dijete misli da je ono centar svijeta i da je u fokusu.Da bi
pomogli razvoj: priamo prie, crtamo, gledamo slikovnice .Za razvijanje sposobnosti
koristiti:imitiranje,simolike igre ( igre kobajagi ) kao da spava, oponaanje vuka, psa, viteza), crtanje,
govor, imaginacija, motivacija

-U periodu konretnih operacija-to su ovladali pojmovima: duine, povrine, broja.To je ovladavanje

konzervacije, pojma duine, broja , povrine, gdje je sutina ostala ista iako predmet moe izmijeniti oblik i
izgled.

Serijacija > reanje objekata po veliini, klasifikacija , grupisnje slinih objekata, pojam broja usvaja se
nakon usvajanja serijacije i klasifikacije( jedna jabuka, jedna djevojica)

-U periodu formalnih operacija > u svojim mislima prave planove za budunost. Ovdje se odvaja bitno od
nebitnog, realno od mogueg.Tu se prikuplaju informacije i tek rjaavaju problemi. Ovdje nastavnici treba
da omgue uenicima ispolavanje svoje autonomnosti i kritikim vrednovanjem i suenjem.Organizovati
diskusije na temu:
Problemi dananje civilzacije ( nestaice, ekoligija, ratovi)

* Slabosti Pijaeove teorije:

-Da razliito postavlena pitanja djetetu daju razliite odgovore
-Ne uzima u obzir kulturne razlike kod djece
-Svi zadaci za djecu razliitih uzrasta primjereni evrospskoj zapadnoj
-Potcijenio sposobnosti predkolskog uzrasta, precienio adolescenta kulturi i kad se daju drugoj djeci
dobijamo razlite rezultate

* Prednosti Pijaeove teorije

-Prua nastavniku mogunost da ocijeni na kom nivou kognitivnog razvoja se nalazi dijete
-Uvijek se istie aktivnost djeteta > kao uslov razvoja i uenja
-Bole razumijevanje milenja uenika
-Isticanje znaaja socijalne interakcije za razvoj operacije i milenja

* Teorija kognitivnog razvoja L. Vigotskog

-Bazira se na postavkama koje presudno utiu na razvoj :
a) Kulturna i drutvena sredina > odreuju granice razvoja sposobnosti
b) Povezanost i meuzavisnost milenja i govora
v) Razvoj sposobnosti bie omoguen samo ako je dolo do socijalne interakcije pojedinca i drutvene
sredine.
g) Govor ima vanu ulogu kod djeteta u komunikaciji sa drugim.

Stadijumi teorije Vigotskog :

I Stadijum od roenja do tree godine > odlikuje se jednostavnim kongnitivnim procesima i emocijama.
II Stadijum od 3. do 7. godine > / faza egocentrizma / odlikuje je povezivanje spolanjeg i untranjeg
govora ( govora u sebi) spolanji ( govor naglas) govor slui djetetu da kontrolie svoje vlastito ponaanje

III Stadijum iznad 7 godina > ovladavanje unutranjim govorom i mogunou upravlanja procesima svoga
milenja i ponaanja. Na tom nivou pojavluju se sve mentalne operacije

* Najvii pojam u teoriji kognitivnog razvoja Vigotskog je zona priblinog razvoja, ali uz pomo drugih
( roditela, vaspitaa, starijih) moe rjeavanje zadataka: one koje dijete samo moe rijeiti do onih koje
rjeava uz pomo drugih. Tako se ide ka uspjehu, samopuzdanju, razvoju intelektualnih i emocinalnih
aktivnosti. Tu sagledavamo ta dijete moe postati sutra, a ne to je trenutno.

-Socijalna iterakcija je znaajna po Vigotskom za razvoj djeteta ( relacije sa roditelima, vrnjacima,

odraslim). Zato treba organizovati grupni rad u obdanitu i koli. Uticaj kole, porodice, vrnjaka, socijalne
sredine na razvoj.

* Teorija etapnog formiranja umnih radnji > govori da osnovu saznajnih procesa i njihovih produkata
( pojmova ) ine umne radnje: Po Galperinu nju karakterie pravilan raspored etapa obuavanja:
1. Sticanje orijentacije osnovne nove radnje
2.Izvrenje te radnje u njegovom spolanjem predmetnom obliku
3.Izvoenje radnje u vidu glasnog govora, kako bi se moglo kontrolisati da li se u njemu vjerno odrava
radnja
4.Izvoenje radnje u vidu govora u sebi
5.Prenoenje radnje na plan untranjeg govora, gdje radnja postaje prava mentalna operacija

- Ovaj redoslijed je kretanje po nivoima od meterijalnog preko govornog , do umnog i idealnog.

- On dokazuje da ako se sa jetetom spretno radi i postupa, moe da usvoji pojmove znatno ranije, nego to je
mogue po Pijaeovoj teriji razvoja
- Teorija stalnog etapnog formiranja umnih radnji i jest nastala na idejama koje su razvili Vigotski,
Rubintajn i Leontijev

* Istraivanja o moralnom razvoju djece i mladih

* Pijaeova istraivanja moralnog razvoja:

- Psihologiju morlanog rzavoja interesuje razvoj moralnog rezonovanja ili moralno suenje

- Pijae se meu prvima bavio moralnim razvojem djece.

- Nega je interesovalo ponaanje djece u igri i ivotu.

- Heteronomna moralnost > upueno na spolni autoritet koji poiva na nagrdama i kaznama: Ovdje
dominira prislina moralnost ( do 8. godine starosti).

- Autonomna moralnost( od 9. - 11. godine ) > dijete sve vie uvia da su pravila koja reguliu odnose
izmeu ludi stvar dogovora i da se mogu mijenjati.
Djeca misle da lai koje ne nanose veliku tetu manje tetan

* Kolbergova istraivanja moralnog razvoja ( 1968)

- Faze moralnog funkcionisanja:
1.Pretkovencionalni nivo > najnii nivo moralnog suenja ( javla se do 9. godine ).Pravno je ono to je
meni dobro ili to izbjegava kanjavanje.

2. Konvencionalni nivo > ( od 9. kraja mladalatva )

-ispravno je ono to ludi od vas oekuju
-zakoni i drutveni ugovori su apsolutnio i moraju se potovati ( "Pogreno je krasti jer je to protiv
zakonito).
3.Postkonvencionalni nivo > ( mlaa zrela dob, iznad 20. godine)
- Ispravno je ravno univerzalnim pravilima, vrijednostima i naelima kojih se moraju pridravati drutvo i
pojedinac.

- Slabosti Kolbergove teorije:

- Malo ludi moe da dosegne najvii nivo moralnog razvoja
- Preskakanje moralnih stadijuma ( po uzrastu )
- U uzorku su mu uvijek ispitanici mukog pola
- Nije vodio rauna o snanom efektu emocija na moralno suenje
- Sva istraivanja vrio u zapadnoj kulturi
- Vjetaki ( hipotetiki ) stvarao moralne dileme koje nisu stavrni ivot

* Psihosocijalni razvoj:
-(Kvaev 1978,Stojkovi 2000) > djeca koja imaju dobro razvijene sposobnosti za uenje imaju vei stepen
samopouzdanja , samokkntrole i motivacije.

-Erikson > serija od 8 razvojnih studija: Najjaa razvojna kriza je kriza identiteta koja se deava u petoj
razvojnoj fazi ( stadijumu ) > ta se eli od ivota ?

- Potreba za identitetom je uroena i pokreta je psihosocijalnog razvoja( ko smo, ta je smisao naeg

postojanja )

1. Prvi stadijum ( do 3. godine) > razvoj djeteta zavisi od spolnog svijeta

- Samopuzdanje i povjerenje nasuprot osjeanja krivice i nesigurniosti zavsie od prihosocijalne klime u
prodici i okolini

2. Drugi stadijum > ( 3-5) > osjeaj stida kod djece i osjeaj straha treba otkanjati kod djece

3. Trea faza > ( 5-7 godine) > razvoj inicijative nasuprot osjeaje krivice( inicijativu favorizovazi )

4. etvrta faza > ( 6-12- godina ) > svijet punuspjeha i neuspjeha ( polazi u kolu).tu se javlaju marlivost i
kompetentnost koje treba favorizovati u odnosu na inferiornost.

5. Peta faza > najvea razvojna kriza( poetak adolescencije do 20. godina)
Pitanja: Ko sam ? ta elim da budem? ta ne elim ?

6. esta faza > / mlae odraslo doba / > intimnost i bliskosti sa drugima nasuprot osamlenosti i izolaciji

7. Sedma faza <( 40-60 godina) > generativnost (da brine o potomstvu u budunosti ) nasuprot stagnaciji i
neropruduktivnosti kao i o preukupiranosti sobom.

-Karateristika:pomaganje mlaima da dosegnu vii novo razvoja

8.Osma faza > integritet ( prihvatanje sebe kao vrijednog) nasuprot oaju.

- U mnogome Eriksonov stadijum socijalnog razvoja i razvoja identiteta poklapaju se sa Frojdovim

stadijumumima razvoja linosti favorizujui socijalne faktore dok Frojd favorizuje fizike i line aspekte.

*ta moramo znati o uenju, pamenju i zaboravlanju:

-Uenje je mijenjanje jedinke.Ono je trajno i predstavla napredovanje i usavravanje jedinke.

-Uenje je kontinuiran proces i traje itav ovjekov ivot
-Najpogodniji period za uenje je izmeu 20-25 godine, on se kasnije kompenzuje poveanjem iskustva i
motivacijom za uenje.
 -Sposbnost uenja kod odraslih zove se > mentalna kondicija( to su navike i disciplina intelektualnog
rada )

Faktori za uenje:
-inteligencija,motivisanost,zainteresovano-st za uenje, pozitivan stav prema uenju i radu uopte, efikasnije
tehnike intelektualnog rada itd.

- Potreba za uenjem kod odraslih ludi

-Tu je rije o motivima za uenje kod odraslih(nastavnici i univ. profesori > podiu nauni podmladak )
-pozitivni motivi / Zvonarevi /:
a) ela dalim napredovanjem u radu i zvanju
b) ela za danjim strunim usavravanjem
v)ela za drutveno- ekonomskim i politikim obrazovanjem
g) ela za kulturnim uzdizanjem

-Uenje kao permanentan proces

- Greka tradicionalnog obrazovanja > obrazovanje i uenje odvojeno od proizvodnje
- Prestankom uenja opdaju: opaanje, pamenje, milenj.
- to je dui vremenski prekid u permanentnom uenju pojedincu e trebati vie vremena i napora da
ovlada efikasnim tehnikama intelektualnog rada kao to su: mo koncetracije,uenje sa namjerom, stvaranje
plana rada, formiranje navike da se ui, pravilan izbor metoda,povezivanje nauenog sa ranijim znanjem,
primjena nauenog u praktinim situacijam

* Pojam i vrste uenja:

- Uenje > razliito nnauio sam ovo-ono, dobre i loe stvari.
- Uenje je realtivna trajna promjena ponaanja koja je rezultat prethodnog iskustva i aktivnosti organizma.
- Uenje je srce psihologije
* Prelazni oblici uenja:
a) Utiskivanje:- rani period, veza za roditele ,
slike ostaju trajno.Vai i za ivotne / koko- pilii / Veza bebe za roditele do 6. godine ( dobra i loa
klima).

b) Habijacija / navikavanje /: > koncetrisati se na vanu stvar / kad uimo da nam ne smetaju razne buke /
- primjer habitacije: > ivot ludi u velikim gradovima ( guva, buka, zagaenost )
- Moderni stanovnici gradova stekli su sposbnost da ignoriu stresne situacije gradsko ivota.
v) Senzitizacija > suprotan proces od habitacije, tu se reaguje na odreene drai ( viku , guvu itd.), ona
poveava nau budnost ( osjetlivost) i kad je u pitanju prisustvo neke opasnosti
g) Rano uenje > po Hebu postoji -rano uenje i
-uenje odraslih
-Rano uenje je i sporo i teko mada odrasli toga nisu svjesni.Ovo uenje je osnova uenja odraslih.
d) Uenje uslovlavanjem ( pla bebe, pavlov uslovni refleks )
-Votson i Rejnerova ( sticanje strahova )Mali Albert ( 11 mjeseci star ) ne bodi se mia , zeca, majmuna, ali se
plai snanog i iznenadnog zvuka kao svaka beba.( dodir mia jak zvuk > ponavlanje vie puta i mali
Albert se poinje bojati i mia )
) Uenje putem pokuaja i pogreaka( instrumentalno ili operativno ponaanje )
- Kod ivotinja dolaenje do hranei vode putem pokuaja i pogreaka ( Torndajk ) maka- kavez- meso van
kaveza-paga-otvor vrata
- Skinerovo instrumentalno uenje ( uenik pravi vie pokuaja da doe do cila- potkreplenje ).
- Sa djecom razgovarati-podsticati njihova pitanja i tu se dijete stvara kao kompletna linost.
- Kod ovog uenja motivacija za uenjem ima veliku ulogu ( glad, e, itd)
a) primarna motivacija > zadovolenje bilokih potreba ( hrana, voda )
b) sekundarna motivacija > nauena motivacija tipina za lude

-kod ludi je snanija sekundarna motivacija

-sekundarni pojaiva je novac za njega se mogu kupiti sve biloke potrebe ( hrana, voda...)
- U koli sekundarni potkreplivai su.dobre i loe ocjenem lijepe i rune rijei, prijatan i neprijatan glas.

-Formiranje radni navika: -postaviti realne cileve,

-uiti svaki dan 3 sata
-nagraditi sebe tokom uenja
(sendvi u pauzi )
-kad zavri obavezu uenja sa
Drugovima u kino, na izlet i sl.

e) Uenje uvianjem
-Rjeavanje problema uvieanjem ( Keler )

) Uenje po modelu > to je vrsta socijalnog uenja.

-Od nastavnika se oekuje da voli njude i rad sa ludima i to ponaanje oslikava njegovu ulogu .
-Karakteristike ovog uenja su:- jasnoa u ponaanju
-kakvo se ponaanje oekuje ( saglasnost )
-lake se ui usaglaeno ponaanje
-motivisanost neke uloge ( ela da bude neko: profesor , lekar...)

z) Teorija kumulativnog uenja ( Ganje )

- On govori o uenju putem otkria u sklopu uenja putem rjeavanja problema kao najviem obliku ludskog
uenja.
-Po njemu ima 8 vrsta uenja:
1.uenje signala ( klasino uslovalavanje )
2.uenje veze dra-odgovor
3.uenje nizova > ue se 2-3 veze stimulusa
4.uenje verbalnih asocijacija
5.uenje multiple diskrepance
6.uenje pojmova
7.uenje principa
8.uenje rjeavanja problema

-Po Ganjeu u procesu uenja uenika treba odgovoriti na dva pitanja:

1.ta elimo da uenik naui ?
2.ta on treba da zna i moe da bi to je zadano nauio ?

Krajni cil nije samo sticanje znanja nego i razvijanje odreene sposobnosti uenja.
-Ganje smatra da uenje putem otkria u nastavi obuhvata i uenje pojmova, uenje principa i uenje
rjeavanja problema.

- Hijerarhija vrsta uenja po Ganjeu

1.rjeavanje problema uvianjem > to je najvia forma intelektualnog uenja.
2.uenje principa > sposobnost povezivanja vie pojmova u jedno pravilo ili princip
3.uenje pojmova > ono zahtijeva sposobnost uoavanja bitnih karakteristika odreene klase predmeta i
pojmova.Tako se formiraju pojomovi.
4.uenje viestruke diskriminacije > razlikovanje objekata, stvari i pojava
5.uenje verbalnog lanca > uvezivanje verbalnih reakcija (rijei ) u verbalni lanac ili verbalni niz .To
je povezivanje rijei u reenicu.
6.uenje motornog lanca > uenje oblaenja, plivanja, vonje, rada na kompjuteru
7.uenje signala( klasino uslovlavanje ) > najnii oblik uenja ( uenje putem pokuaja i pogreaka ili
instrumentalno uenje ).

* Stvaralako milenje i stavaralako reavanje problema kod ludi.

-Getalt teorije uenja > osnovna oblast kod njih je oblast stvaralakog molenja ovjeka, a osnovni metod
istraivanja je metod problemskih zadataka ( Kofka, Keler, Verthajmer )
-Getaltisti samtraju da je razumijevanje nekog problema sagledavanje problemske situacije.

- Aha- efekat / kad sine ideja / > Kre i Krefild ( 1969)

Stvaralako milenje po njima ini:
1.faza percepcije > upoznavanje sa problemom
2.faza inkubacije / prirodno mirovanje /
3.faza iluminacije > reenje problema ne mora biti ispravno
4.faza verifikacije > testiranje rjeenja problema

* Pamenje i zaboravlanje
-Uenje i pamenje su dva aspekta istog procesa, gdje je uenje poetak a pamenje zavretak tog procesa
-Zaboravlanje je najvee na poetku uenja, kasnije sve manje.
-Potiskivanje kao motivisano zaboravlanje > lijepe dogaaje due pamtimo
-Sistemi i procesi pamenja:
1.Senzorno pamenje ( vid, sluh, dodir,ukus miris)
2.Kratko pamenje ( radnja memorija ) > zadravanje panje uenika
3.Dugorono pamenje ( dugorona memorije ) > zadravanje i kasnije koritenje informacija
- Reproduktivno i produktivno pamenje
-Fatkoru uspjenog pamenja su:
A) Organizacija informacija ili znanja i njihovo deponovanje u dugoronu memoriju
B) Koritenje tih informacija u svakodnevnom ivotu i radu.

-Raspoloenje i pamenje > kad smo raspoloeni vie se prisjeamo veselih trenutaka, kad smo tuni onda
tunih.
-Vanost radnih navika > vie uspjeha u uenju
-Aktivno i smisaono uenje > uenje sa razumijevanjem

* ta treba nastavnik da zna o psiholokim uslovima transfera uenja

-Transfer = prenoenje
-Transfer uenja = uticaj ranijeg uenja i iskustva na neko uenje i ponaanje razvoja sposobnosti i osobina
linosti
-Transfer uenja moe biti pozitivan i negativan a moe da se ne javi.

TEORIJE TRANSFERA:
a) Teorija formalne discipline tranfera
- uspostavlanje zakonitosti za pobolanje nastave
-Ova teorija vodi ka mehanizmu i formalizmu u znanju uenika jer steena znanja nemaju praktinu
vrijednost i zato ova teorija nema veu naunu vrijednost

b)Teorija identinih elemenata transfera( Torndajk)

-Po ovoj teoriji izbacuje se iz nastavnih planova sve to nije od praktine vrijednosti za ivot.
-Glavna postavka ove teorije je da je svako vjebanje specifino jer ako neto vjebamo onda vjebamo
samo tu aktivnost a ne neku iru ili optu sposobnost ( krajnost)

v) Teorija generalizacije transfera uenja

-transferi uenja do izraaja dolaze u opteobrazovnoj nastavi
-Dad ( 1908.) dokazao je da se transfer uenja javla kad se izvri odgovarajua generalizacija

g) Bilateralni ili unakrsni transfer

-On se javla u oblasti motorikih vjetina( prenoenje izvjebanosti jedne ruke na drugu, s jedne noge na
drugu, s noge na ruku i obrnuto)
d) Teorija diferencijalnog transfera( Ferguson 1954)
- Po ovoj teoriji intelektualne sposobnosti su rezultat dugotrajnog uenja i vjebanja.Svako uenje je pod
uticajem ranijeg iskustva pa i sticanje znanja.Malo ranije iskustvo ima negativan transfer na kasnije uenje.

* V ta nastavnik teba da zna o motivaciji i motivisanju uenika

- Motivacija i uenje:
-Glavni cil pedagoke i psiholoke teorije i prakse je objanjenje, razumijevanje, usmjeravanje i predvianje
ludskog ponaanja.
-Motivi su pokretai ludskog ponaanja, to je jasno zato izuavamo proces motivacije
-Motivacija je sloen fenomen i proima se sa drugima crtama linosti
-Jedni teoretiari tvrde da je motivacija nuni i dovolni uslov uenja, drugi joj nisu pridavali taj znaaj, dok
su joj trei oduzimali bilo kakav znaaj u uenju( sluajno uenje)
-Sigurno je jedno , razvojem ludske jedinke razvija se i njena motivacija
-Vrste motivacije u uenju:
a) Spolanja motivacija/ pohvale, kazne ,ukori, ocene/
b)Unutranja motivacija/ zadovolstvo radom, radoznalost, nivo aspiracije /

-Pored biolokih motiva( e, glad, san) imamo i mnoge steene motive ( drutvenost > motiv za drutvom)
-Motivi djeluju istovremeno ali se u pravilu jedan snanije ispolava.
-Hijerarhija motiva (naslov) od bilokih do samoaktuelzacije linosti.
- Motivacija je neto to pokree, usmjerava, odrava i zavrava odreeno ponaanje.

-Teorija motivacije:
a)Bihejvioristiko >istie znaaj linih faktora; sloboda linog izbora,samoodreenje,tenja karealizaciji
svojih potencijala ili samoaktuelizacija

b)Kognitivne > uenje je vie postalnuto naim nainima

opanja i milenja ne samo nagradma i kaznama

-Vajnerova teorija atrubucije / kognitivna /

Govori kako opaamo nae uspjehe i neuspjehe ( razliiti ludi razliito doivlavaju )

-Vajner /1986/ Uspjeh i neuspjeh uenika objanjava pomou tri velike dimenzije:

A) Unutranje----------------------- vanjsko
B) Stabilno---------------------------- nestabilno
G) Mogunost-------------------------- nemogunost kontrole

Ove tri dimenzije tijesno su povezane sa lokusom kontrole

( kako doivlavamo svoje uspjehe i neuspjehe)

LOKUS KONTROLE
Unutranji Vanjski
Samopuzdanje uspjeh Osjeanje radosti
Kompetentnost I zahvlnosti
Ponos
Osjeanje stida i krivice neuspjeh Osjeanje lutnje i iznenaenja

-Teorija distribucije sugerie da je vano kako pojednci opaaju svoje sposobnosti i to ima uticaja kako na
njihovo postignue tako i na njihovu usmjerenost

- Prijedlog strategije uenja:

- Ponavlanje > podvlaenje, voenje zabileki
-Elaboracija sadraja > veza prethodnog znanja sa onim to se ui
-Strukturisanje i organizacija znanja > traenje nove strukture znanja, pravlenje mree, pojmova i ideja
-Smisao nadgledanje rada > postavlanje cileva procesa uenja tako se moe pratiti napredovanje u
uenju.

-Taksonomija cileva i zadataka uenja u kognitivnom podruju:

a)Pamenje > poznavanje injenica, osnovnih pojmova i principa
b)Shvatanje >posobnost da se razumije, objasni i interpretira sadraj
v)Primjena > sposbnost da se steena znanja koriste i primjenjuju u novim situacijama uenja i
rjeavanja problema
g) Analiza > sposobnost da se sloeni zadaci uenja rastave na manje cjeline i sposobnost da se razumiju
specifine injenice od pojmova i principa
g)Sinteza > sposobnost integracije specifinih injenica i pojedinanih dijelova u cjeline.To je
sposobnost izvoenja zakluaka i generalizacija.
)Evoluacija > sposnbost da se neto vrednuje ili o neemu sudi na bazi postavlenih kriterijuma i
standarda.

* VI Sposobnost za uenje i ta nastavnik treba da zna o teorijama sposobnosti i psiholokim

osnovama individualizacije nastave
-U tradiocionalnoj nastavi vie se vodilo rauna o nastavnom gradivu nego o ueniku koji to gradivo ui
- Savremena nastava u nastavniku predavau sve vie vidi nastavnika organizatora i saradnika.
-Potrebe za diferencijalnom nastavom ( uenici razliiti po mentalnim i drugim osobinama)
-Kako uiti i pod kojim uslovima je unje efikasnije?
- faktori koji utiu na uspjeh uenika u nastavi:
a) inioci u vezi sa linou uenika
b) inioci koji su povezani sa sredinom
v) inioci vezani za sadraje koje uenik ui
-U psihologiji oblast koja prouava inteligenciju je pobudila veliku panju, jer je inteligencija i govor su ono
po emu se ludu razlikuju meu sobom
- Po Kvaevu /1981/ bitni aspekti inteligentnog ponaanja jesu u tome da je to ponaanje upravleno ka cilu
i da obuhvata uvianje i zakluivanje.

-Torndajk razlikuje tri vrste inteligencije:

a)Apstraktnu ili verbalnu inteligenciju: > upotreba simbola
b)Praktinu inteligenciju: > spretnost u rukovanju predmetima
v)Socijalnu inteligenciju > umjenost u postupanju sa ludima

* Dvofaktorska teorija sposobnosti:

-Spirman > postoji jedan opti ili generalni faktor G

Inteligencije i niz specifinih faktora S

-Dakle, uspjeh zavisi od dva uinioca: Opteg G faktora i specifinog S faktora

* Terstonova teorija sposobnosti:
-Terston je primjenjujui multifaktorsku analizu osporio Spirmanovu dvofaktorsku teoriju.
- On svakog pojedinca opisuje pomou profila mentlanih mogunosti koji ima sedam ( 7)
1.Prostorni faktor(S) >predstavlanje i vizeulizacija odnosa u prostoru
2.Perceptivni faktor ( P)> rjeavanje zadataka pomou podataka koji su opaajno prisutni
3.Numeriki faktor( N) > sadri numerike operacije u osnovnim raunskim radnjama
4.Verbalni faktor (V) > sposbnosti razumijevanja rijei,njihovih odnosa i zakluivanja
5.Faktor verbalne fluentnosti(N) > sposobnost operisanja izdvojenim rijeima i od sposobnosti brzog
proizvoenja rijei
6.Faktor memorije(M) >angauje neposredno pamenje brojeva, slova ili rijei.
7.Faktor indukcije (I) > sposbnost pronalaenja nekog pravila meu datium podacima
8.Faktor rezonovanja (R) > sposobno rjeavanja zadataka, posebno u oblasti aritmetikog rezonovanja i
suenja
9.Faktor dedkucije (D) > otkrivanje i primjena pravila

* Bertova hijerarhija teorija sposbnosti:(1949)

-Polazi od pretpostavke da mozak i CNS ispolavaju oblik organizacije u vidu hijerarhisjkih skupova koji
se mogu i grafiki predstavlati kao neka vrsta hijerarhijskog sistema.
-Grupni faktori bazirani na kognitivnim procesima predstavlaju etiri razliita nivoa ponaanja:
1 Prvi najnii nivo obuhvata jednostavne senzorne procese kao to su:vinje, sluanje, kuenje itd.
2 Drugi je perceptualni nivo koji obuhvata perceptualne i motorne procese i odnosi se na optu
sposbnost percepiranja i motornu sposobnost.
3 Trei je asocijativni nivo obuhvata memoriju i produktivne asocijacije.Odnosi se na reproduktivnu
imaginaciju, verbalnu sposbnost, aritmetiku sposobnost i praktine sposobnosti
4 etvrti > je najvii nivo koji sadri razliite procese milenja kao to su: generalizacija i
apstrakcija, rezonovanje, shavtanje realizacije kombinovanje realizacije
5
* Fluidna i kristalizovana inteligencija:
-Katel- navodi da pored uih i irih faktora postoje i dva opta faktora , a ne jedan kao kod
Spirmana.Tako da se razvija teorija o fluidnoj i kristalizovanoj inteligenciji gdje imamo dva opta
faktora:
a) faktor fluide ( GF)
b) faktor kristalizacije (GS) inteligencije

Pored njih jo djeluju iri i ui faktori.

-Ova teorija doprinjela je individualizaciji procesa nastave i uenja i podizanja iste na vii nivo

Teorija viestruke inteligencije:

-Huard Gardner / 1983/ Otkriva 7 kategorija inteligencije
1.verbalna 2.numerika 3.prostorna 4.sposobnost za izraavanje 5.tjelesne sposobnsoti 6.sposobnost
poznavnja sebe 7. sposobnost poznavanja drugih.
-Za ovu teoriju znaajno je da se inteligencija moe mijenjati ( pobolavati vjebanjem i vaspitanjem )
-Po njemu postoje:
-verbalno-lingvistika inteligencija
-logiko-matematika inteligencija
-vizuelno- prostorna inteligencija
-tjelesno-kinestezika inteligencija
-muziko-ritmika inteligencija
-interpersonalna inteligencija
-interpersonalna /znanje o sebi/ inteligencija

-Kako pomoi uenicima da usvoje i koriste efikasne strategije u uenju i sticanju znanja
 -Kako uenik vidi sebe i svoje sposbnosti( dosta utie na uspjeh i neuspjeh)
-Obuavanjem uspjenim strategijama uenja
-Nastavnici da izlau materiju jasno , razumlibo, pristupano.
-Zabileke, podvlaenja, komentare >/ to ee koristiti /
-Objanjavati uenicima zato su znanja vana
-Izgraivati povjerenje kod uenika i njihove sposbnosti

VII Kako razvijati produktivnu razrednu atmosferu i interakciju u razredu

-Ti i ja poruke:-Ti stalno pria na predavanju i ometa druge
- Ako ti pria dok traje predavanje, ja postajem frustriran i nekoncizan .

Obe poruke ne govore nita o nastavniku nego su usmjerene na uenike

-Najtee je ali i najvrednije preuzimati odgvornost na sebe.Lake je da se neko drugi okrivi:Ako ja
padnem to je zato to je klizavo, ali ako ti padne to je zato to si nespretan.

-Razredna klima/Andilovi-udina 1985/ navode bitne dimenzije razredne klime:

-interakcije nastavnika i uenika
-socijalna atmosfera
-atomsfera natjecanja i saradnje
-emocionalna atmosfera
-Stilovi rukovoenja:
-autokratski stil
-demokratski stil
-lesefer nain rukovoenja > pasivna uloga rukovodioca.Grupa ima potpunu slobodu

-Razvijanje produktivne nastavne klime:treba uraditi:

a) upoznaj sebe
b)upoznaj uenike
c)postavi jasne cileve
d)poni izgraivati produktivnu klimu od samog poetka

-Interakcija nastavnika i uenika:

-nastavnik prihvata uenikove stavove i sugestije
-nastavnik hvali i orhabruje
-nastavnik prihvata i koristi u radu uenikove ideje,
-nastavnik postavla pitanja,
-nastavnik predaje( objanjava, iznosi injenice),
-nastavnik daje upute,
-nastavnik kritikuje ili se poziva na autoritet,
-uenik odgovara,
-tiina ili nered

VIII Rad sa darovitim uenicima i uenicima sa tekoama u razvoju i ponaanju

-Torens utvrdi tri kriterijuma darovitih uenika:
1. Darovita djeca ee produkuju fantastine i luckaste ideje
2. zadatke i probleme rjeavaju na razliite i nove naine ne kreui se u poznatim i utvrenim
putevima.
3. Nihov rad karaktertie humorom i zabavnoi

-Kako nastavnici percepiraju darovitu djecu( koje vidove zapaaju kod djece):
-nastavnici kod ove djece percepiraju mnogo vie manifestacija kreativnog ponaanja nego kod drugih
-nastavnic vie preferiraju kognitivne osobine nego kreativne osobine
-zapaaju osobine:snalaliv,iznalazi nova rjeenja, misli, pametan, marliv,taan....

-Intelektualna darovitost predstavla samo potencijalnu mogunost postizanja uspjeha.

 -To nije dovolno > nauno to + rad = uspjeh
-Kako se podstie darovitost i kreativnost kod uenika:

Oblici:
homogeno grupisanje/darovitiu jednoj grupi/
obogaeni program za darovite uenike
ubrzano napredovanje ili kolska akceleracija
( ubrzano zavravanje kole za darovite)

-Osobine djece sa tekoama u razvoju:

a) Intelektualne karakteristike > slabije razvijene
b)Socijalno- emocionlani ivot > manje diferencirani

-Kategorije mentalne zaostalosto: > IQ= 70 i manje su

Su MNR
a) blaga( laka ) zaostalost 50-70 > uz dodatni napor zavravaju kolu
b) umjerena zaostalost 35-49 > zavravaju prvi i drugi razred, osposoblavaju se za samopomo uz brigu i
nadzor
v) ozbilna ( tea) MNR 20-33 > osposblavaju se da govore i rade jednostavnije poslove.ne mogu se
osposobiti za konretno zanimanje
g) potpuna( teka) MNR ispod 20 > potrebna stalna pomo i nadzor.

-Poremeaji u ponaanju:
- maloletnika delinkvencija
-bolesti zavisnosti
-terminoloka zbrka( asocijalno, aberantno, neprilagoeno,antisocijalno ponaanje......)

-Potreba za individualizacijom vaspitno-obrazovnog rada:

-P.Mandi / 1995/ > uenje oteavaju inioci:
a) hiperaktivnost > vodi destrukciji i neredu
b) oteenje vida i sluha
v) perceptualno-motorne nesposobnosti
g) oteenje mozga
d) govorne smetnje
)nesposobnost uenja pojedinih predmeta:matematika,
jezici...
e)impulsivnost > ne kontrolie reakcije
)problemi zadravanja panje
z)manjkavost koordinacije pokreta
i)emocinalna nestabilnost(fobije, aneksioznost..)
j) kombinovane smetnje
Ovi problemi ne javlaju se uvijek odvojeno, ve vie njih istovremeno kod jednog uenika.

* IX ta nastavnik treba da zna o metodama i postupcima psiholokog istraivanja

-Znanja o ludskom ponaanju u bilo kojoj oblasti, rezultat su naunog istraivanja.
-Glavni cil naunog istraivanja u psihologiji je da se objasne,predvide i kontroliu odreeni dogaaji koji su
izazvali ovo ili ono ponaanje.
-Najvaniji problem u pedagokoj psihlogiji je da se proces uenja nauno zasnuje i da se te zakonitosti
primjenjuju za unapreenje nastave.
- U istraivanju, istraiva se dri slijedeih faza:
1. formulisanje problema istraivanja
2. formulisanje hipoteze
 3. sakuplanje i analiza podataka
4. izvoenje zakluaka i generalizacija
5. primjena dobijenih rezultata na oblast nastave i vaspitanja.
-Vane komponente istraivanja su varijable = promjenjliva veliina
- Nezavisna varijabla > one varijable koje jednu pojavu uslovlavaju
- Zavisna varijabla > uslovi koji omoguavaju vezu izmeu faktora i pojave koju ispitujemo
-Hipoteza > pretopstavka o moguem rjeenju problema

- Glavne metode naunog istraivanja u psihologiji su:

a) metod posmatranja
b)metod eksperimenta
v)metod introspekcije
-Metod posmatranja > Nauno posmatranje ima cil i plan posmatranja i to:
- ta e posmatrati ?
-na kojem mjestu e se posmatrati ?
-u koje vrijeme e se posmatrati ?

-Metod eksperimenta
-Nekad se smatralo da se ovaj metod moe primjenjivati jedino u prirodnim naukama to nije tano, moe
i u drutvenim.

-Eksperimantalna varijabla > uslovi koji se namjerno mijenjaju

-Eksperimentalna sa paralelnim grupama > tipian u pradogkoj psihologiji

-Posebno karakteristian za ispitivanje pojava transfera u uenju

- Kontrolna i eksperimentalna grupa, a moe biti i vie grupa

-Eksperiment sa rotacijom faktora > tu postoji dvije ili vie grupa u kojima se fatori mijenjaju rotacijom.

-Eks-post fakto postupak( ekperiment u prirodnim uslovima) i laboratorijskim uslovima

- Ovdje istraujemo odnos izmeu uzrono-posledino povezanih pojava koje ne izazivamo namjerno
uvoenjem ekaperimentalne varijable, ve u prirodnoj situaciji izolujemo varijablu koja nas interesuje kao da
je ekperimentalna.
- Tu dakle imamo: eksperiment u prirodnim uslovima i laboratorijski eksperiment.
- Sve slabosti laboratorijskog eksperimenta otkanjaju se eksperimentom u prirodnim uslovima ili eks-post
fakto postupkom.

-Tehnike i postupci istraivanja u pedagokoj psihologiji

A) Analiza sadraja > je tehnika gdje se analizira sam sadraj poruke i donose zakluci
Naprimjer: Moemo saznati da uenici imaju tekoa u uenju i korienju nekog udbenika.
-Ova tehnika slui se u : istoriji,knjievnosti, pedagogiji , psihologiji.
B) Istorija sluajeva > tu se najee koristi kumulativan dosije u kome se nalaze prikupleni podaci
tokom dueg perioda , a koji se mogu odnositi na: kolski uspjeh,interese,radne navike...
-Ova metoda je pogodna za profesionalnu prijentaciju uenika

V)Voenje dnevnika i dosijea >

-Dnevnik > zapisuje se ono to se radi i zapaa svakodnevno
-Dosije > takoe opaanje i zapisivanje u razliitom vremenu.
-Tu se mora voditi rauna o sledeem:
a) tano odrediti ta e se posmatrati
b) upoznati se sa istra slinih problema
 v) u dnevnik unijeti sve pojedinosti i uslove u kojima se pojava dogodila
g) izbjegavati subjektivna tumaenja
d) podatke posmatranja treba bileiti odmah, ali da to dijeca ne primjete odmah
) posmatrano ponaanje opisivati tano nako kako se dogodilo/da se izbjegne dvosmislenost /

-Slabosti ove tehnike:

- velika potronja vremena
- mali uzorak ponaanja
- vrijednost zapaanja je samo individualna i ne moe se generalizovati i li uporeivati

G) Analiza situacije > ispitanik se posmtra u razliitim prirodnim situacijama prema unaprijed
odreenom rasporedu.
-Ovdje istraiva bira situacije, a ne stvara ih kako se to ini u eksperimentalin uslovima

D) Postupak kratkih vremnskih uzoraka > koristi se za prouavanje individualnih razlika u ponaanju
djese u toku pravilnih vrmenskih intervala.
Nima se izuavaju:socijalni kontakt,saradnja,konflikti,
prijatelstvo, druenje,grupne akitvnosti...
) Longitudinalni i horizontalni postupak >
-Posebno se primjenjuje u razvojnoj, pedagokoj i socijalnoj psihologiji.
-Longitudinalni postupak > tu se neki uenik ili vie njih posmatra i ispituje u duim vremenskim
periodima i to kontinuirano.
-Horizontalni postupak > ispituje se grupa djece sa vie uzastopnih uzrasta
-Longitudinalni postupak je mnogo prirodniji i pouzdaniji, jer omoguava praenje toka razvoja neke
sposbnosti ili osobine kod istih ispitanika.
-Slabija strana ovog postupka je to dugo traje i to je veoma skup, a javla se i osipanje uzoraka kako
vrijeme prolazi.
-Horizontalni postupak je ekonominiji( za kratko vrijeme ispita se veliki broj djece razliitog uzrasta,
nema osipanja uzoraka).
-Slabija strana mu je to se njime ne dobije uvijek adekvatan uvid u razvoj pojedinca.

E) Projektivne tehnike > slue za sipitivanje prije svega skrivenih i nesvjesnih ela, emocionalnih
konflikata i odnosa prema drugima .

-Ove tehnike osvjetlavaju linost u cjelini.

-Projektivne tehnike su:
1. Rarahova tehnika >mrla od mastila ( Rorah ) koja se treba tumaiti ta znai
2. Test tematske apercepcije/TAT/ > ( Mari ) ini je niz slika i jedan bijeli karton .Od ispitanika se
trai da na osnovu slika sastavi priu.

) Intervju > pripremlen razgovor sa jednom osobom u cilu dobijanja vanih informacija za
sitraivanje.

-Vrste intervjua:
- savjetodavni intervju
- psihoterapeutski intervju
- intervju za profesionalnu rehabilitaciji
- istraivaki intervju

-Da bi bio dobar intervju mora udovoliti zahtjevima:

- dobrovolnost
- prostor i vrijeme za razgovor
- rei ispitaniku sa kakvim cilem se vodi
- taktinost, odgovornost, lubaznost, jasna
pitanja
 ) Skale procjene > sastoje se od niza tvrdnji sa kojima se ispitanik slae ili ne

- Dijele se na :
- grafike
- deskriptivne > tekstualne tvrdnje(odabrati)

I) Neeksperimentalno poreenje > Trae se objanjenja veza meu varijablama koje se porede.

-Nedostaci:nedoreenost metodoloke procedure, neuna poudanost nalaza i tekoe ponavlanja

ispitivanja.

J) Servej postupak > ispitaniku postavlamo pitanja na odreeni problem

-Ova metoda prikladna je za ispitivanje stavova, uvjerenja i ponaanja nastavnika, uenika i roditela.
-Servej postupak je kombinacija drugih tehnika kao to su: intervju, anketa, dokumentacija i sl.
-Nime se lako moe ispitati veliki uzorak, ekomian je, istraivanje je neposredno i jednostavno.

K) Postupak korelacije > njome se mogu utvrivati veze o meusobnoj povezanosti sposbnosti i
osobina linosti.
- Utvruje se stepen korelacije izmeu dvije pojave(+1 i -1)

L) Sociometrijski postupak > mjeri se drutvenost ili socijabilnost.

- Tim istraivanjem utvrujemo kakav je odnos pojednica u grupi.

-Sociodrama > je psihoterapija grupe.Koristi se u nastavi istorije, knjievnosti...

-Psihodrama > subjekti sami biraju likove koje ele da igraju.iniocu su: subjekti, pozornica, psiholog,
reditel, publika.

Lj) Testovi:
1.Psiholoki testovi > korisne tehnike za prikuplanje podataka o sposobnostima i osobinama linosti,
osjeanjima, stavovima, interesovanjima
2.Testovi znanja > utvruju nivo znanja uenika i objektivno ocjenjivanje.
- Neformalni testovi ( nestandardizovani) > nisu izgraeni prema svim pravilima za izradu testova znanja
(mogu se koristiti)
- Standardni (badareni) testovi znanja > rade ih strunjaci i obuhvataju dio programa jednog predmeta.
- Testovi znanja moraju imati karakteristiku validnosti ili valanosti ( ispituje se samoznanje uenika nita
drugo)
- Statistike mjere:
- srednja vrijednost
- standardna vrijednost
- distribucija podataka
X 1. Uenje:

- od uenja putem pokuaja

- uenje posmatranja ( po modelu)
- operativno uenje dolazi poslije odgovora( ponaanja)

2.Motivacija:/ Naslov /:
- bioloke potrebe
- potreba za sigurnou
- potreba za emocionalnom vezanou
- potreba za samopotovanjem
- potreba za samoaktualizacijom
3.Frustracije,konflikti i odbrambeni mehanizmi:
- frustraciona tolerancija > treba poznavati svakog pojedinca i njegovo reagovanje.
- konflikti > nastaju kad se suprostave dvije ili vie razliitih potreba.
- Mehanizmi odbrane > to su nesavjesni naini odbrane linosti od neuspjeha a anksioznosti.
-Oni pomau linosti da sauva samopotovanje i samopouzdanje.
4.Kako prouavamo linosti:
-Analiziramo njeno: opaanje, motive, stavove,vrijednosti, milenje, pamenje itd.

-Tu moramo uvaiti i slijedee:

a) Koliko smo stidlivi,
b) Skala samoprihvatanja,
v) Lokus kontrole i kolsko postignue
( untranja i vanjska kontrola )
g) Razvoj i socijalizacija linosti,
d) Identifikovanje vanijih karakteristika pojedinih
faza ivota,
) Moralna dilema ( Kolberg),
e) Samopotovnjei smopuzdanje kao osobine linosti
i njihova veza sa potekoama u ponaanju,
) Pozitivna komunikacija sa uenicima,
z) Razredna diciplina,
i) Korienje metoda logikih posledica,
j) Uobiajeni znaci i simptomi pojaanog stresa,
k) Kako postupiti sa stresom kod djece,
l) Depresija i simptomi depresije kod mladih
i odraslih,
l) Tretman depresije,
m) Procjenjivanje i razvijanje sposbnosti uenja i
matakognitivne kontrole uenja(milenje o sebi )

n) Podsticanje i razvijanje viestruke inteligencije:

Primjer: > - lingvistika
Sunev sistem -logiko- matematika
(nastavna jedinica)-vizuelno-prostorna
-muziko-ritmika
-tjelesno-kinetika
-interpersonalna
-intrapersonalna