Fiskalna politika EU i Pakt stabilnosti

Pravni sistem EU

Ugovorom iz Rima ustanovljen je Sud pravde EU, a Sud je stvorio pravni sistem
EU

glavna nadleznost Suda da obezbijedi nadgledanje prava pravicnosti u

tumacenju i primeni ugovora
Odredbe ugovora nisu bile dovoljno precizne za sva pitanja koja su dolazila pred Sud.
Sud je na to reagovao stvarajuci pravni sistem Zajednice pomocu precedentnog
prava: koristene su odluke u pojedinacnim slucajevima za izvodjenje opstih principa
pravnog sistema EZ.

Pravo EU je sada zbir ogromnog broja zakona, pravila i prakticnih slucajeva definisanih
Ugovorima (primarno pravo) zakonima EU (sekundarno pravo) i odlukama Suda
(precedentno pravo).

Principi pravnog Sistema EU

Direktan uticaj zakoni EZ su automatski i zakoni u svakoj od zemalja clanica

Primat prava EU nacionalni sud moze da suspenduje (nacionalni) zakon koji nije
u skladu sa pravom EZ

kada su zakoni EZ i nacionalni, regioalni ili lokalni zakoni medjusobno

suprostavljeni moraju da budu sprovedeni zakoni EZ

Autonomija pravi sistem EZ u potpunosti zavisi od pravnih sistema zemalja

clanica

Zakonodavni proces

Evropska komisija gotovo ima monopol u iniciranju procesa donosenja odluka u EU;
zaduzena je za pisanje prijedloga zakonskih akata

Prijedlozi Komisije se salju Savjetu na odobrenje

Za najveci broj zakonskih akata potrebna je saglasnost Evropskog parlamenta

Institucije

Savjet ministara (ili Vijece ministara/EU)

Europski parlament

Evropsko vijee

Evropska komisija

Sud pravde

ECB - posredan uticaj na fiskalni sistem EU

Fiskalna politka

Znaaj fiskalne politike u monetarnoj uniji

Fiskalna politika ima znaajan uticaj na ekonomski rast, makroekonomsku

stabilnost i inflaciju
 Kljuni aspekti su nivo i struktura vladinih prihoda i rashoda, budetski deficit i
vladin dug

Fiskalna disciplina predstavlja osnov makroekonomske stabilnost

Potreba za fiskalnom disciplinom je jo vea u monetarnoj uniji, kao to je

EMU, koju ine suverene zemlje koje su zadrale odgovornost za fiskalne
politike

Obzirom da monetarna i deviznokursna politika nisu vie u nadlenosti

zemalja lanica u cilju odgovora na asimetrine okove fiskalna politika moe
ublaitu ove okove ukoliko je disciplinovana

Fiskalna politika kao makroekonomski instrument

Anticiklino djelovanje

Asimetrini okovi

Tee je aktivirati i manje je pouzdana od monetarne politike

Dananja ekspanzija teret buduim generacijama

Spora implementacija

Zakanjenje moe da bude toliko da fiskalna politika moe da bude i

prociklina

Deficit tokom perioda usporavanja, suficit tokom perioda ubrzavanja

Automatski stabilizatori + diskreciona fiskalna politika

Kontraciklicno djelovanje kroz realni sektor?

Kada privreda usporava drzava posudjuje sredstva i otplacuje u dobrim godinama

Zar ne bi efekat bio isti kad bi pojedinci i preduzeca poduzimali iste operacije?
Zasto je onda potrebna drzava za ove operacije?

Uzroci promjena u budzetu

Mozemo li na osnovu kretanja u budzetu zakljuciti kakvu politiku sprovodi vlada?

Ako se povecava budzet da li to nuzno znaci da vlada sprovodi restriktivnu fiskalnu

politku?

Eksternalije fiskalne politike

Prelivanje

Sinhronizovani privredni ciklusi fiskalne politike se krecu u istom smijeru

pitanje njihovog adekvatnog zajednickog (kombinovanog) uticaja

Prelivanje dohotka u vrijeme divergentnih tokova konjukturnih ciklusa

Prelivanje trokova pozajmica

Uticaj na kamatne stope

Klauzula o nemogucnosti podrske

Izuzeca u hitnim slucajevima

 Uticaj na kredibilitet cijele Eurozone

Prelijevanje posljedica fiskalne nediscipline

Zasto neodrziv javni dug jedne zemlje clanice Eurozone predstavlja problem za
cijelu Eurozonu?

Osim efekta prelijevanja koji su jos argumenti za vecu fiskalnu koordinaciju

(centralizaciju)?

Principi i argumenti za i protiv zajednike odgovornosti

Fiskalni federalizam

Argumenti za zajedniku odgovornost

Eksternalije

Slabe politike institucije u pojedinim zemljama

Rastui prinosi na obim

Koordinacija (zadaci delegirani Evropskoj Komisiji)

Argumenti za zadravanje suvereniteta

Heterogene preferencije (praksa i tradicija)

Asimetrinost informacija

Gubitak i drugog kontraciklinog makro. instrumenta

Princip supsidijarnosti

Fiskalni sistem EU

Mali i nerazvijen fiskalni sistem EU u odnosu na sisteme klasinih nacionalnih

drava

Nejasna i sloena politika komponenta integracije

Pitanje odnosa sredinje razine EU i niih, nacionalnih razina

Instrument za izuavanje ekonomskog i politikog potencijala EU

Struktura fiskalnog sistema EU

Budet EU

Harmonizacija poreskih sistema

Koordinacija stabilizacijskih budetskih politika zemalja lanica

Instrumenti i procedure provoenja politika u EU

Odredbe iz Ugovora

Sekundarno zakonodavstvo

Uredbe

Smjernice ili direktive

 Odluke

Odluke i propisi usvojeni dogovorima izmeu evropskih institucija

Institucionalni aranmani
unutar EU

U cilju obezbjeivanja stabilnosti fiskalnih politika na EU nivou i smanjenje rizika

cjenovne stabilnosti na nivou EU lanovima Ugovora o funkcionisanju EU definisano
je:

Zabrana monetarnog finansiranja

Zabrana privilegovanog pristupa finansijskim institucijama

no-bail-out klauzula

Fiskalne odredbe za izbjegavanje prekomjernog budetskog deficita

Fiskalni Maastrihtski kriteriji

Pakt za stabilnost i rast

Sporazum o fiskalnoj stabilnosti

Pakt za stabilnost i rast

Prekomjerni deficit

Izuzetne okolnosti

Uzimanje u obzir sve druge relevantne faktore (npr. Struktura trokova)

Preventivne mjere

Podnoenje Programa stabilnosti (EMU lanice), donosno Programa

konvergencije (EU lanice) svake godine

Korektivne mjere

Rano upozorenje

Postupak u sluaju prekomjernog deficita

Kazne

Depozit na koji se ne plaa kamata

Pakt za rast i stabilnost

Znacaj i potreba koordinacije budzetskih politika unutar monetarne unije

U cilju odrzavanja cijena stabilnim mora se odrzavati fiskalna disciplina

zemalja clanica kroz odredjena ogranicenja i pravila (sprecavanje
monetizacije duga)

Preveliki deficiti i javni dugovi zemalja clanica mogu uticati na rast kamatnih
stopa u drugim zemljama clanicama EMU sto moze takodjer uticati na
cjenovnu stabilnost

Potekoe u implementaciji Pakta za rast i stabilnost

Ekonomski aspekt

Ciljanje godinjeg budetskog deficita moe da dovede do prociklinih politika

Politiki aspekt

Fiskalna politika je predmet nacionalnog suvereniteta

Istovremeno, fiskalna politika je shvaena kao pitanje koje ima zajedniki

znaaj

Sporazum o fiskalnoj stabilnosti

Sporazum o fiskalnoj stabilnosti (the Fiscal Compact ili the Fiscal Stability Treaty)
potpisale su zemlje lanice Evropske unije 02.03.2012. izuzev Velike Britanije koja
se protivi bilo kakvom zajednikom voenju fiskalne politike na supranacionalnom
nivou

Sporazum o fiskalnoj stabilnosti je striktnija forma Pakta o stabilnosti i rastu

Zemlje euro-zone koje su postale lanice Evropskog stabilizacionog mehanizma

potpisale su i Sporazum o fiskalnoj stabilnosti
Zemlje potpisnice Sporazuma o fiskalnoj stabilnosti imale su obavezu donoenja
zakona na nacionalnom nivou o usklaivanju fiskalnih politika sa Sporazumom u
roku od godine dana od dana stupanja na snagu Sporazuma.

Dozvoljeni deficit konsolidovanog budeta svake lanice je odreen na 3% BDP (u

skladu sa ranijim pravilima) uz dopunu da deficit strukturnog budeta* moe biti
maksimalno 1% BDP za zemlje lanice iji je ukupni javni dug znaajno ispod 60%
BDP, a za ostale zemlje lanice maksimalno 0.5% BDP.

Strukturni budet predstavlja vladine prihode i potronju pri outputu na njegovom

potencijalnom nivou.
Strukturni vs. ciklicni budzet

Strukturni budzet vladini prihodi i rashodi pri output na njegovom potencijalnom

nivou

saldo budzeta koji je rezultat disrecionih odluka nasioca fiskalne politike

Naminalni budzet korigovan za ciklicnu komponentu i jednokratne i

privremene mjere

Ciklicni budzet dio salda koji je rezultat automatskog djelovanja (stabilizatora)

fiskalnog sistema

Racuna se kao proizvod output gap-a (razlika izmedju realnog i potencijalnog

outputa) i parametra koji reflektuje automastku reakciju budzetskog balansa
na promjene u output gap-u

U 2007 budetski deficit u zemljama lanicama EU je inio manje od 1% GDP-a, u

2010 premauje 6%

U 2007 u EU dug je inio oko 59% GDP-a, u 2010 taj odnos u EU iznosi 80%

Pad realnog ekonomskog rasta

Stimulisanje agregatne potronje i finansijskog sektora

Evropski plan za ekonomsku obnovu (EERP) odobren od strane Evropskog vijea u
decembru 2008 (znaajan fiskalni podsticaj potronji)

Evropski stabilizacioni mehanizam, 2012. (stalni Evropski spasilaki fond)

Budetska pozicija EMU i EU

2009 je druga godina zaredom u kojoj se budetska pozicija EMU i EU ponovo

pogorala

Prosjeni deficit EMU dosegao je 6,3% GDP u 2009. godini

Slino pogoranje evidentirano je i u zemljama EU, gdje je prosjeni deficit budeta

u 2009. godini povean za 4,5 procentnih poena u odnosu na predhodnu godinu i
dosegao 6,8% GDP-a u 2009. godini

U zemljama lanicama EU, koje nisu lanice EMU dolo je do jo veeg

pogoranja (npr. poveanje deficita za 4,9 i 5,7 procentnih poena u Latviji,
Litvaniji i Bugarskoj)

Pogoranje stanja u budetima zemlja lanica

Unutar eurozone u 2009 pogoranje budeta evidentirano je u paniji (gdje je

zabiljeeno poveanje deficita za 7 procentnih poena), u Finskoj (gdje je znaajan
suficit pretvoren u znaajan deficit), i u manjoj mjeri u Belgiji, Irskoj, Finskoj, Kipru,
Holandiji, Portugalu, Sloveniji i Slovakoj. Grka je poseban sluaj u kojoj su
statistikom revizijom utvreni proli deficiti (oko 13,6% GDP-a)

Veina zemalja lanica EMU prekoraila je (referentnu) granicu od 3% GDP-a. Ni u

jednoj zemlji nije evidentiran suficit.

Poveanje javne zaduenosti u zemljama lanicama

Neke zemlje lanice su prije ekonomske i finansijske krize bile na relativno niskom
nivou zaduenosti, koji su usljed krize doivjeli znaajan porast (Irska, panija,
Latvija, Litvanija, Velika Britanija)

Dug Italije je prevazilazio 100% GDP-a prije poetka finansijske krize nakon koje je i
dalje rastao

Blagi oporavak uz predvidjanje daljih pozitivnih trendova

From 2011 to 2013 and (more slowly) in 2014, sizeable consolidation was
implemented in the euro area and the EU as a whole. This reduced markedly the
structural deficit in the EU from 4.6 % of GDP in 2010 to 1.7 % in 2014 and in the
euro area from 4.3 % to 1.0 %. In the same period, headline deficit ratios
also fell considerably, by around 3.5 % of GDP, to 3.0 % in the EU and 2.6
% in the euro area in 2014.

In 2015, the government deficit and debt of both the euro area (EA19) and the
EU28 decreased in relative terms compared with 2014. In the euro area the
government deficit to GDP ratio fell from 2.6% in 2014 to 2.1% in 2015, and in
the EU28 from 3.0% to 2.4%.

Blagi oporavak uz predvidjanje daljih pozitivnih trendova

At aggregate level, the debt ratio is set to start declining after having peaked in
2014, thanks to past efforts and a favourable snowball effect
 In the euro area the government debt to GDP ratio declined from 92.0% at
the end of 2014 to 90.4% at the end of 2015, and in the EU28 from 86.7%
to 85.0%.

In the EU as a whole, the expected decline in the debt ratio in 2016 is driven
entirely by a smaller snowball effect, which combines the impact of lower
interest expenditure and higher nominal GDP growth, partly offset by some
stock-flow adjustments

Fiskalni federalizam u EU

Nesklonost vlada zemalja lanica EU preputanju veih fiskalnih odgovornosti

supranacionalnalnoj razini

fiskalno zajednitvo - stvara se procesima harmonizacije, usklaivanja i

koordinacije

Dodjela funkcija nivoima vlasti

Naela: uinkovitost, pravedna i ravnomjerna raspodjela u svim podrujima drave,

makroekonomska stabilnost, ekonomski rast

Naelo supsidijarnosti

Funkcije javnih finansija

Alokacijska - uinkovita ponuda javnih dobara i usluga iz dravnih sredstava

Redistribucijska - pravedna raspodjela dohotka

Stabilizacijska - cilj: postizanje visoke razine zaposlenosti i stabilnosti cijena

Prednosti fiskalne decentralizacije

Prilagoavanje lokalnim ukusima

Racionalizacija zakonodavstva

Poticanje konkurencije izmeu lokalnih organa vlasti

Vea uinkovitost troenja javnih prihoda

Razvoj vee administrativne sposobnosti

Vei udio razliitih politikih, drutvenih grupa

Efikasnija distribucija lokalnih javnih usluga

Nedostaci fiskalne decentralizacije

Vanjski uinci, eksternalije

Gubitak ekonomije obima

Neuinkovitost poreskog sistema

Korupcija

Kvalitet lokalne birokratije

Problem preraspodjele dohotka

 Nemogunost voenja stabilizacijske politike

Fiskalni federalizam u EU

Harmonizacija fiskalnih sistema EU

Teko utvrditi optimalan nivo (de)centralizacije

Fleksibilna integracija

Opa (zajednika) baza

Serija otvorenih partnerstava

Procedura donoenja odluka u EU

1957. - Evropska komisija - izvrna vlast, Evropski parlament - zakonodavno

(savjetodavno) tijelo, Vijee ministara - jednoglasno donoenje odluka, Evropski sud
pravde - presude oko pitanja potivanja ugovora

1966. - Luksemburki sporazum - Vijee donosi odluke kvalificiranom veinom,

osim za vitalna nacionalna pitanja

1986. - Jedinstveni evropski akt - procedura savjetovanja, osim za podruja

izgradnje zajednikog trita gdje se provodi politika saradnje

1993. - Maastrihtski sporazum - procedura suodluivanja

1997. - Amsterdamski ugovor - Parlament jednako zakonodavno tijelo kao i Vijee

Alokacijska funkcija u EU

Intervencija EU potrebna samo u sluaju meugraninih vanjskih uinaka

Poljoprivredna politika

Obrazovanje i istraivaki rad

Izgradnja infrastrukture

Redistribucijska funkcija u EU

Ostvaruje se kroz etiri Strukturna fonda i jedan Kohezijski fond - pomo manje
razvijenim regijama (infrastruktura, ljudski faktor, poljoprivreda...)

Poreska harmonizacija - bitna za poreze ije su osnovice mobilne

Socijalna politika na nivou nacionalnih drava

Stabilizacijska funkcija u EU

Odstupanje od standardnog modela:

Mali budet EU

Ne postoji niti jedan drugi centraliziran fiskalni instrument koji bi

automatski djelovao stabilizirajue

Politika osjetljivost

Ogranienja postavljena Maastrihtskim ugovorom i Paktom o stabilnosti i rastu

 U sluaju recesijskih okova mogu se javiti negativne posljedice ovakvog fiskalnog
poloaja EU

Fiskalna decentralizacija u EU

1985. - Evropska povelja o lokalnoj samoupravi - cilj: usklaivanje fiskalnih sistema

nacionalnih drava lanica EU sa naelima supsidijarnosti i uinkovitosti

Jaanje lokalne samouprave kao bitnog faktora demokratizacije i decentralizacije

vlasti

Budet EU

Opte karakteristike budeta EU

Jedini centralizovan instrument zajednike fiskalne politike

Finansira samo ogranien broj zajednikih funkcija

Razlika EU budeta u odnosu na klasini nacionalni budet

Prihodna i rashodna strana se razlikuje od onih u nacionalnim budetima

EU budzet je prvenstveno usmjeren na investicije. Za razliku od

nacionalnih budzeta EU budzet ne finansira obranu, niti socijalnu zastitu.
Ne placa rad skola, niti policije, kao nacionalni budzeti

Relativno malen budet u odnosu na veliinu privrede koju pokriva

Stroe i vre regulisan

Razlika EU budeta u odnosu na klasini nacionalni budet

The EU and national budgets serve different yet complementary purposes.

The EU budget targets areas where EU money can generate added value. For
example, a project of such magnitude as the European satellite navigation system
Galileo could not be financed by a single Member State alone.

Unlike national budgets the EU budget does not fund defense expenditure or social
protection, but is mostly investment spending. For example, as the
development of an effective transport network is essential to a successful
economy, the EU contributed HRK 219.3 million (EUR 28.8 million) to modernize a
Croatian section of the Zagreb to Belgrade railway.

Regulisanje i donoenje budeta EU

Finansijska regulacija (uredba) Vijea - osnovni propis na kojem se temelji budet

EU

Postupak donoenja

EU komsija Vijee ministara EU parlament EU komisija (opi

direktorat)

Komisija je odgovorna za alokaciju budeta

Evropski revizijski sud - vanjska kontrola

Svaki godinji budet je u planu finansijskog okvira koji se usvaja za minimalno

petogodisnji period
 Implementacija budzeta

Ultimate responsibility for implementing the budget lies with the European
Commission. But in practice, some 80% of the budget is spent under what is
known as 'shared management', with individual EU countries actually distributing
funds and managing expenditure.

Up to 80% of the EU budget expenditure is managed by Member States under so-

called shared management in areas such as agriculture, growth and employment
aid to EU regions

Implementacija budzeta

Prihodi budeta EU

EU ima vlastite prihode, ali nema pravo samostalnog stvaranja novih vlastitih
prihoda

Maksimalni iznos prikupljenih prihoda ne bi trebao prelaziti 1,23% EU GNI godinje

Stroga pravila odravanja budeta u balansu

Kategorije prihoda budeta EU

Tradicionalna vlastita sredstva: uvozne carine na robu koja dolazi izvan EU. EU
zemlje lanice zadravaju 25% prikupljenih prihoda

Vlastita sredstva bazirana na PDV-u: jedinstvena stopa od 0,3% se primjenjuje

na harmoniziranu osnovicu PDV-a svake zemlje lanice

Vlastita sredstva bazirana na GNI: transfer odreenog procenta GNI u EU

budet

Ostali izvori prihoda: npr. zatezne kamate

Rashodi budeta EU

Sistem finansijske perspektive - instrument kojim EU sprovodi budetsku disciplinu

Meuinstitucionalni sporazum

MFF - The multiannual financial framework (MFF) viegodisnji finansijski okvir

uspostavlja maksimalan iznos (plafon) koji EU moe potroiti za razliita politika
podruja (headings) u period od minimalno 5 godina

Visegodisnji finansijski okvir (MFF)

The upcoming MFF covers seven years: from 2014 to 2020.

The MFF is not the budget of the EU for seven years. It provides a
framework for financial programming and budgetary discipline by ensuring
that EU spending is predictable and stays within the agreed limits. It also allows the
EU to carry out common policies over a period that is long enough to make them
effective. This long term vision is important for potential beneficiaries of EU funds,
co-financing authorities as well as national treasuries.

MFF

For the period 2014-2020, the MFF sets a maximum amount of EUR 960 billion for
commitment appropriations and EUR 908 billion for payment appropriations. The
 MFF 2014-20 is divided into six categories of expense ('headings') corresponding to
different areas of EU activities:

Smart and Inclusive Growth

Competitiveness for growth and jobs: includes research and

innovation; education and training; trans-European networks in energy,
transport and telecommunications; social policy; development of
enterprises etc.

Economic, social and territorial cohesion: covers regional policy

which aims at helping the least developed EU countries and regions to
catch up with the rest, strengthening all regions' competitiveness and
developing inter-regional cooperation.

Sustainable Growth: Natural Resources: includes the common agricultural

policy, common fisheries policy, rural development and environmental measures.

Security and citizenship: includes justice and home affairs, border protection,
immigration and asylum policy, public health, consumer protection, culture, youth,
information and dialogue with citizens.

Global Europe: covers all external action ('foreign policy') by the EU such as
development assistance or humanitarian aid with the exception of the European
Development Fund (EDF) which provides aid for development cooperation with
African, Caribbean and Pacific countries, as well as overseas countries and
territories. As it is not funded from the EU budget but from direct contributions
from EU Member States, the EDF does not fall under the MFF.

Administration: covers the administrative expenditure of all the European

institutions, pensions and European Schools.

Compensations: temporary payments designed to ensure that Croatia, who

joined the EU in July 2013, does not contribute more to the EU budget than it
benefits from it in the first year following its accession.

MFF 2014-2020

Budet EU 2016 po kategorijama, u procentima

Programi unutar kategorije smart and inclusive growth

Cosme (aims to make it easier for SMEs to access finance in all phases of their
lifecycle)

Erasmus + (boosting skills and employability)

Galileo (Europe's initiative for a state-of-the-art global satellite navigation system,

providing a highly accurate, guaranteed global positioning service under civilian
control.)

Horizon 2020 (aims at securing Europe's global competitiveness, strengthening its

position in science and its industrial leadership in innovation by providing major
investment in key technologies, greater access to capital and support for SMEs.)

Investment Plan for Europe

Cohesion

Strukturne operacije
 Cilj: postizanje socijalne i ekonomske kohezije (za rast i zaposlenost) u EU

Strukturni fondovi

Kohezijski fond

Fondovi u okviru strukturnih operacija

Pet glavnih fondova rade zajedno na podravanju privrednog razvoja drava EU, u
skladu s ciljevima strategije Europa 2020.:

Europski fond za regionalni razvoj (ERDF)

Europski socijalni fond (ESF)

Kohezijski fond (CF)

Europski poljoprivredni fond za ruralni razvoj (EAFRD)

Europski fond za pomorstvo i ribarstvo (EMFF)

Svaka regija EU moe imati koristi od ERDF-a i ESF-a. Meutim, samo manje
razvijene regije mogu dobiti potporu iz Kohezijskog fonda.
Europski fond za regionalni razvoj (ERDF)

ERDF ima za cilj ojaati gospodarsku i socijalnu koheziju u Europskoj uniji

ispravljanjem neravnotee izmeu njezinih regija.

ERDF usmjerava svoja ulaganja u nekoliko kljunih prioritetnih podruja. To je

poznato kao "tematska koncentracija":

Inovacija i istraivanje;

Digitalni program;

Podrka za male i srednje poduzetnike (SME);

Ekonomija s niskim emisijama ugljika.

Resursi ERDF-a dodijeljeni ovih prioritetima ovisit e o kategoriji regije.

Evropski socijalni fond (ESF)

ESF ulae u ljude, s fokusom na poboljanje mogunosti zaposlenja i obrazovanja

diljem Europske unije. On takoer ima za cilj poboljati poloaj najugroenijih ljudi
kojima prijeti siromatvo.

Ulaganja ESF-a obuhvaaju sve regije EU-a. Vie od 80 milijardi eura namijenjeno je
za ulaganja u ljudske resurse u dravama lanicama izmeu 2014. i 2020., a jo je
najmanje 3,2 milijarde dodijeljeno Inicijativi za zapoljavanje mladih.

Evropski socijalni fond (ESF)

Za razdoblje od 2014. do 2020. godine, ESF e se usmjeriti na etiri tematska cilja

kohezijske politike:

poticanje zapoljavanja i podravanje mobilnosti rada;

promicanje socijalne ukljuenosti i borba protiv siromatva;

ulaganje u obrazovanje, vjetine i cjeloivotno uenje;

 jaanje institucionalnih kapaciteta i uinkovita javna uprava.

Osim toga, 20% ulaganja ESF-a bit e usmjereno na aktivnosti za poboljanje

socijalne ukljuenosti i borbu protiv siromatva. To je poznato kao tematska
koncentracija.

Kohezijski fond

Kohezijski fond je namijenjen dravama lanicama ija je vrijednost bruto

nacionalnog proizvoda (BNP) po stanovniku manja od 90 % prosjeka EU-a. On slui
smanjivanju privrednih i socijalnih razlika, kao i promicanju odrivog razvoja.

Za razdoblje od 2014. - 2020. godine, Kohezijski fond je usmjeren na Bugarsku,

Hrvatsku, Cipar, Republiku eku, Estoniju, Grku, Maarsku, Latviju, Litvu, Maltu,
Poljsku, Portugal, Rumunjsku, Slovaku i Sloveniju.

Kohezijski fond se dodjeljuje pod ovim kategorijama:

transeuropske mree prijevoza

okoli

Europski poljoprivredni fond za ruralni razvoj (EAFRD)

With over 56 % of the population in the 27 Member States of the European Union (EU)
living in rural areas, which cover 91 % of the territory, rural development is a vitally
important policy area. Farming and forestry remain crucial for land use and the
management of natural resources in the EU's rural areas, and as a platform for
economic diversification in rural communities. The strengthening of EU rural
development policy is, therefore, an overall EU priority.
The EUs rural development policy helps the rural areas of the EU to meet the wide
range of economic, environmental and social challenges of the 21st century.
Frequently called "the second pillar of the Common Agricultural Policy (CAP), it
complements the system of direct payments to farmers and measures to manage
agricultural markets (the so-called "first pillar").
The Common Fisheries Policy (CFP)
The CFP is a set of rules for managing European fishing fleets and for conserving fish
stocks. Designed to manage a common resource, it gives all European fishing fleets
equal access to EU waters and fishing grounds and allows fishermen to compete fairly.
Stocks may be renewable, but they are finite. Some of these fishing stocks, however,
are being overfished. As a result, EU countries have taken action to ensure the
European fishing industry is sustainable and does not threaten the fish population size
and productivity over the long term.
The CFP was first introduced in the 1970s and went through successive updates, the
most recent of which took effect on 1 January 2014.

Fond solidarnosti Europske unije (FSEU)

Fond solidarnosti Europske unije (FSEU) osnovan je kako bi se njime odgovorilo na

prirodne katastrofe velikih razmjera i izrazila europska solidarnost s regijama unutar
Europe pogoenim katastrofama. Fond je nastao kao reakcija na velike poplave u
srednjoj Europi u ljeto 2002. Otad se koristio za 70 katastrofa pokrivajui niz razliitih
prirodnih katastrofa ukljuujui poplave, umske poare, potrese, oluje i sue. Do sada
su 24 europske zemlje primile potporu u iznosu veem od 3,7 milijarde EUR.

Sustainable growth

Natural Resources CAP

 Maritime Affairs and fisheries

Life programme (aims at improving the implementation of EU environment and

climate policy and legislation)

Zajednika poljoprivredna politika

Zajednika poljoprivredna politika (CAP) zapoeta je 1962. i predstavlja partnerstvo

izmeu poljoprivrede i drutva i Evrope i farmera

Znaajna stavka u budetu EU

Nacionalni suverenitet lanica u cjelosti prenesen na EU nivo

Regulisanje cijena, razne potpore, zajedniki mehanizmi za stabilizaciju uvoza ili

izvoza

Zatita domae proizvodnje

Poljoprivreda politika

Agriculture is the only policy almost entirely funded by the EU

That is why it represents a large proportion of the EU budget. It is also less

costly for EU countries as a whole, than implementing 28 different national
policies

The common agricultural policy has undergone a major reform, whereby its share
of the EU budget has fallen from 70% in 1985 to around 40% today, and is set to
continue falling to 33% in 2020. A new reform which came into force in 2014
further strengthens European agricultural competitiveness, making it more
environmentally friendly and reducing the gap for countries receiving less money
than the EU average.

Zasto zajednicka poljoprivredna politika?

Its main aims are:

to improve agricultural productivity, so that consumers have a stable

supply of affordable food;

to ensure that EU farmers can make a reasonable living;

Now, 50 years later, the EU has to address more challenges:

food security

at the global level, food production will have to double in order to

feed a world population of 9 billion people in 2050;

climate change and sustainable management of natural resources;

looking after the countryside across the EU and keeping the rural
economy alive;

Global Europe

Common Foreign and Security Policy (the role of the EU's foreign and security
policy is to preserve peace and strengthen international security; to promote
international cooperation; and to develop and consolidate democracy, the rule of
law and respect for human rights and fundamental freedoms)
 Development Cooperation Instrument (focuses on combating poverty in developing
countries)

European neighborhood Instrument (promotes enhanced political cooperation and

progressive economic integration between the Union and its neighbouring
countries.)

Humanitarian aid (e aim of the EU humanitarian aid policy is to provide assistance,

relief and protection to people outside the EU victims of natural or man-made
disasters.)

Vanjske aktivnosti

Svi izdaci EU vezani za tree zemlje

Rashodi za opu saradnju

Rashodi za saradnju i pomo po geo. podrujima:

Saradnja sa balkanskim zemljama

Saradnja sa bivim republikama SSSR-a

Saradnja sa mediteranskim zemljama

Saradnja sa ZUR u Aziji i Latinskoj Americi

Programi pomoi u Junoj Africi

Saradnja sa zemljama Afrike, Kariba i Pacifika

Rashodi za upravljanje vanjskom saradnjom

Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA)

The IPA 2007-2013 ("IPA I") is made up of five different components:

Assistance for transition and institution building;

Cross-border cooperation (with EU Member States and other countries

eligible for IPA);

Regional development (transport, environment, regional and economic

development);

Human resources (strengthening human capital and combating exclusion);

Rural development.

Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA)

From January 2007 onwards, the Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA)
replaces a series of European Union programmes and financial instruments for
candidate countries or potential candidate countries, namely PHARE, PHARE CBC,
ISPA, SAPARD, CARDS and the financial instrument for Turkey.

The IPA beneficiary countries are divided into two categories:

EU candidate countries (Turkey, Albania, Montenegro, Serbia, and the

former Yugoslav Republic of Macedonia) are eligible for all five
components of IPA;
 Potential candidate countries in the Western Balkans (Bosnia-Herzegovina,
Kosovo under UN Security Council Resolution 1244/99) are eligible only for
the first two components.

Administrativni trokovi

Administrativni trokovi - trokovi institucija i ustanova EU (Komisija - 60%,

Parlament - 20%, Vijee, Sud pravde...), slubene publikacije

Security ad citizenship

Security and Citizenship

Asylum, Migration and Integration Fund (focuses on people flows and the
integrated management of migration.)

Consumers (helps citizens to fully enjoy their consumer rights and to

actively participate in the Single Market through four areas: monitoring
and enforcing product safety; consumer information and education;
consumer rights and effective redress; strengthening enforcement cross-
border.)

Creative Europe (supports European cinema and cultural and creative

sector)

Health (encouraging cooperation between Member States to improve the

health policies that benefit their citizens)

Internal Security Fund

Rights, Equality and Citizenship

Pomoc izbjeglicama

Harmonizacija poreskih sistema u EU

Fiskalna harmonizacija
Na medjunarodnom planu fiskalne razlike uticu na poremecaje u medjunarodnoj
trgovini, deviznim kursevima, migracije ljudi i kapitala
Fiskalna harmonizacija: postupak uklanjanja fiskalnih prepreka i neuskladjenosti
poreskih sistema u medjudrzavnim zajednicama ili regija unutar zemlje
Fiskalna harmonizacija
Mjere fiskalne harmonizacije:
Smjernice o harmonizaciji poreza
Ciljevi fiskalne harmonizacije:
Jaanje unutranjeg ekonomskog podruja
Vea efikasnost makroekonomske fiskalne politike
Uklanjanje fiskalnih prepreka i poreskih neusklaenosti
Razlozi fiskalne harmonizacije u EU:
Potrebna koordinacija poreskih sistema
Nesklonost zemalja lanica da prepuste mo oporezivanja na vii nivo
Fiskalni disparitet
Razlike u poreskom optereenju u odnosu na drutveni proizvod
Fiskalna diskriminacija raznih proizvoda
Razlike u strukturi poreskih sistema
Odnos direktnih i indirektnih poreza
Razlike u stopama i osnovicama poreza
Nejednaka primjena poreskih osloboenja i olakica i ostali faktori koji uticu na
narusavanje nacela horizontalne pravednosti u oporezivanju
Fiskalna harmonizacija u EU
Mora biti fleksibilna
Ne smije zadirati u osnove suverenosti zemalja lanica
Mora biti usmjerena na usklaivanje elemenata i razlika u fiskalnim sistemima
koji naruavaju slobodnu konkurenciju, mobilnost faktora proizvodnje i oteavaju
racionalnu alokaciju resursa
Ciljevi harmonizacije poreskih sistema EU
Osnivanje zajednickog trzista i uklanjanje fiskalnih prepreka koje remete
konkurenciju na zajednickom trzistu
Uklanjanj fiskalnih smetnji koje uticu na slobodno kretanje roba, usluga, ljudi i
kapitala na cijelom poducju EU
Medjunarodno priblizavanje ekonomskih politika zemalja clanica EU, ubrzavanje
procesa integrisanja i medjuzavisnosti nacionalnih privreda
Uvodjenje niza zajednickih politika u razlicitim podrucjima
Fiskalna harmonizacija u EU
Rimskim ugovorom 1957 utvrdjene su pravne norme koje se odnose na poreze
Smjernice
Ogranien fiskalni suverenitet zemalja lanica
Tiha harmonizacija
Naelo supsidijarnosti
Vrste poreza koje treba harmonizirati
Porezi sa pokretljivom osnovicom
Harmonizacija poreza na dohodak ?
Porez na dodanu vrijednost
Oporezivanje na razliitim nivoima vlasti
Prijedlozi:
Porezi prikladni za ekonomsku stabilizaciju se trebaju ubirati na sredinjem
nivou
Porezi koji slue u redistributivne svrhe trebaju se ubirati na sredinjem
nivou
Nii nivoi vlasti trebaju porezom obuhvatiti one poreske osnovice ija je
mobilnost niska
Porezi ija je osnovica neravnomjerno rasporeena trebali bi se ubirati na
sredinjem nivou
Harmonizacija pojedinih poreskih oblika
Najveci porezni teret snosi faktor rada (pogledati grafike na prezentaciji:
Trendovi oporezivanja u EU)
Znacajna neuskladjenost zemalja clanica pri oporezivanju faktora rada
Znatno veci stepen harmonizacije sistema oporezivanja prometa od onih koji se
odnose na oporezivanja rada i kapitala
Prva faza harmonizacije pretezno se bazirala na harmonizaciji oporezivanja
prometa
Porez na dodanu vrijednost
Svaka isporuka mora biti oporezovana PDV-om
Niti jedna isporuka ne smije biti obuhvana PDV-om dva ili vie puta
PDV u isporukama u poduzetnike svrhe mora biti putem pretporeza odbijen
Svaki poduzetnik zahtjeva od dobavljaa da na raunima iskau zaraunati PDV
kako bi ga oni mogli odbiti
Svaki poduzetnik plaa porez na promet samo na dio vrijednosti koju je dodao
Evropski porez na dodanu vrijednost
Od ideje do realizacije (1920.-te - 1960-te)
1957. zemlje clanice preuzele obavezu medjusobnog uskladjenja propisa kojim
se uredjuje oporezivanje prometa i drugih indirektnih poreza
1960. - Komisija za fiskalna i finansijska pitanja
 1963. - prijedlog prelaska na neto-svefazni porez na promet
Okvir evropskog PDV-a - esta smjernica EU - 1977. - Zajedniki sistem PDV-a
Stope PDV-a u zemljama EU
Samostalno utvrivanje stope zemalja lanica
1991. - Odluka EU o harmonizaciji poreskih stopa i uvoenju dvostopnog sistema
oporezivanja prometa proizvoda i usluga od 1999. godine
Stope PDV-a u EU
Ope stope PDV-a ne manje od 15%
Jedna ili dvije sniene stope ne manje od 5%
Preporuene skupine dobara i usluga na koje se moe primjenjivati sniena
stopa - 17 skupina (str. 139)
Odstupanja pojedinih zemalja
Super sniene stope
Parking stopa
Geografska stopa
Nulta stopa
Mjesto oporezivanja
Prema estoj smjernici
Mjesto oporezivanja dobara polazi od naela odredita
Mjesto oporezivanja usluga vri se prema mjestu sjedita preduzea koje
je uslugu obavilo (naelo porijekla)
Poreska oslobaanja
Dobra ijim se neoporezivanjem eli ublaiti regresivno djelovanje PDV-a
Usluge ije se koristi rasprostiru na iru zajednicu
Usluge za koje se smatra da je teko provesti njihovo oporezivanje PDV-om
Poreska oslobaanja u EU
Oslobaanja unutar podruja zemlje
Oslobanja za odreene djelatnosti u javnom interesu (npr. isporuku svih
postanskih usluga, bolnicku i medicinsku njegu, isporuke ljudskih organa,
obavljenje usluga i isporuke dobara usko povezanih uz rad socijalne skrbi,
zastitu djece i mladih osoba, obrazovanje djece i omladine)
Oslobaanja pri uvozu (npr. uvod dobara koja su deklarisana za tranzit ili
privremeni uvoz, uvoz zlata kad ga uvozi centralna banka)
Oslobaanja pri izvozu i meunarodne transakcije
Posebni postupci oporezivanja
Oporezivanje malih poduzetnika
Oporezivanje poljoprivrednika
Oporezivanje putnikih agencija
Oporezivanje rabljenih roba, umjetnikih djela, antikviteta
Harmonizacija ostalih indirektnih poreza
Harmonizacija akciza u EU
Usklaivanje u cilju obezbjeenja funkcionisanja jednistvenog trita
1985. Bijela knjiga - osnovni uslovi harmonizacije
1987. - Komisija predloila paket smjernica za harmonizaciju
1993. - usvojen prijedlog smjernica
Harmonizacija akciza u EU
Usvajanje Opeg sporazuma o posjedovanju, kretanju i nadgledanju proizvoda
koji se oporezuju akcizama - Sistemska smjernica
Grupe dobara:
Duhanski proizvodi
Alkohol i alkoholna pia
Mineralna ulja (energenti)
Harmonizacija akciza u EU
Naelo odredita
 Oslobaanja (isporuke roba diplomatskim tijelima, meunarodnim
organizacijama itd.)
Strukturne smjernice, Smjernice o visini i stopama
Akcizama podlijeu:
Proizvodi proizvedeni u zemljama lanicama EU
Proizvodi uvezeni na podruje EU
Prozvodi koji se unose iz drugih zemalja lanica EU
Ostali indirektni porezi
Porez na osiguranja
Porez na kapital
Porez na vrijednosnice
Porezi na motorna vozila i porezi na ceste
Harmonizacija direktnih poreza
Harmonizacija direktnih poreza
Proces harmonizacije uslijedio mnogo kasnije u
odnosu na harmonizaciju indirektnih poreza
Neumarkov izvjetaj (1962.), Tempelov izvjetaj (1970. )
1990. - Rudingova komisija
Smjernice o fuziji
Smjernice o trgovakim drutvima majka-ker
Meunarodni dogovor o primjeni arbitranog
postupka kod dvostrukog oporezivanja
Smjernica o zajednikom oporezivanju kamata
Harmonizacija direktnih poreza
Oporezivanje dohotka pojedinca - Smjernica o oporezivanju kamata na tednju
1997. - Poreski paket usmjeren na smanjenje razlika u oporezivanju dobiti i
dohotka meu zemljama lanicama EU
Oporezivanje imovine - ne postoji nikakva harmonizacija
Harmonizacija sistema oporezivanja preduzea
Harmonizacija pojednih segmenata sistema oporezivanja preduzea
Regulisanje problematike dvostrukog oporezivanja i povezanih preduzea
poreski paket
Harmonizacija sistema oporezivanja dohotka pojedinca
Slab nivo harmonizacije
poreski paket - oporezivanje kamate na tednju
Inicijative i prijedlozi za harmonizaciju dividendi i penzija
Cilj: zatita pojednica u osiguranju jednakog poreskog tretmana,
onemoguavanje diskriminacije, bjeanje u poreske oaze
Poreska konkurencija u EU
Razvijanje saradnje meu zemljama lanicama EU u cilju olakanja razmjene
informacija, suzbijanja poreske evazije
Kodeks o ponaanju pri oporezivanju preduzea

Dunika kriza u Eurozoni

Debt in EU countries
Altogether there are five European nations whose debts are larger than their
economic output, and 17 that have debts larger than the 60 per cent-of-GDP
limit set out in the Maastricht Treaty.
Greeces public debt is, unsurprisingly, the highest in the EU - standing at 177
per cent of its GDP. Italy and Portugal are the next most indebted countries, with
debts of 132 per cent and 129 per cent of national economic output
respectively.
 The smallest debts, as a proportion of GDP, were seen in Estonia, Luxembourg
and Bulgaria in 2015. All of these governments have debts below 30 per cent of
their GDP.
Debt in Eurozone
Debt levels across the eurozone were 90.4 per cent in 2015, falling from the
monetary blocs level of 92 per cent in 2014. This was the highest level since
the single currency was introduced in 1999.
Increases in debt across the continent show that countries are struggling to take
control of their public expenditure, while the countries with the smallest total
debt are often those that have seen the largest increases over recent years.
Dunika kriza u Eurozoni
Zato se Eurozona suoila sa krizom 2010. iako joj je javni dug bio 80% GDP-a,
dok je dug USA, UK, Japana bio 100%, 80%, 200% respektivno, a ove zemlje
nisu imale krizu duga?
Fed, BoE, BoJ su pozajmljivale velike iznose svojim vladama po niskim kamatnim
stopama (manjim od 2%) to smiruje trita i stabilizira kamatne stope. Sa
druge strane, ECB je veoma malo pozajmila sredstava vladama eurozone
Struktura duga je takodjer bitna: 90% duga Japana je dug prema njenim
gradjanima, koji je dosta fleksibilniji i ne zahtjeva ispunjavanje dodatnih
uslova
Dunika kriza u Eurozoni
Kreiranjem jedinstvene valute onemoguene su pekulacije sa deviznim kursom
(koje bi se mogle izbjeci aktivnim upravljanjem deviznim kursem), ali pekulacije
vezane za kamatne stope na dugove postaju jo izraenije (i nije mogue izvriti
rebalansiranje javnih finansija i zemlje plaaju mnogo vee kamate na dugove)
(Piketty, 2016, p.11)
Uzroci dunike krize
First, there were no penalties for countries that violated the debt-to-GDP
ratios set by the EU's founding Maastricht Criteria. Why not? France and
Germany also were spending above the limit. They'd be hypocritical to sanction
others until they got their own houses in order. There were no teeth in any
sanctions except expulsion from the eurozone, which would weaken the power
of the euro itself. The EU wanted to strengthen the euro's power, putting
pressure on non-eurozone EU members, like the UK, Denmark and Sweden, to
adopt it.
Uzroci dunike krize
Second, eurozone countries initially benefited from the low interest rates and
increased investment capital made possible by the euro's power. Most of this
flow of capital was from Germany and France to the southern nations. This
increased liquidity raised wages and prices, making their exports less
competitive. Because they were on the euro, they couldn't do what most
countries do to cool inflation -- raise interest rates or print less currency. Public
spending rose, while tax revenues fell, during the recession to pay
for unemployment and other benefits.
Why is Greece in trouble?
Greece was living beyond its means even before it joined the euro. After it
adopted the single currency, public spending soared.
Public sector wages, for example, rose 50% between 1999 and 2007 - far
faster than in most other eurozone countries. The government also ran up big
debts paying for the 2004 Athens Olympics.
And while money flowed out of the government's coffers, its income was hit by
widespread tax evasion. So, after years of overspending, its budget deficit -
the difference between spending and income - spiralled out of control.
Why is Greece in trouble?
 Moreover, much of the borrowing was concealed, as successive Greek
governments sought to meet the 3%-of-GDP cap on borrowing that is required of
members of the euro.
In January 2010, an EU report condemns "severe irregularities" in
Greek accounting procedures. Greece's budget deficit in 2009 is revised
upwards to 12.7%, from 3.7%, and more than four times the maximum
allowed by EU rules. (http://www.bbc.com/news/business-13856580)
When the global financial downturn hit - and Greece's hidden borrowings came
to light - the country was ill-prepared to cope.
Debt levels reached the point where the country was no longer able to
repay its loans, and was forced to ask for help from its European partners and
the IMF in the form of massive loans.
Why is Greece in trouble?
Problemi sa javnim finansijama iz proslosti
Veliko trosenje vlade: velika i neefikasna administracija, skupi penzioni i
zdravstveni sistemi, starenje stanovnistva (plate i socijalna davanja 75%
ukupne javne potrosnje)
Siva ekonomija, utaja poreza, korupcija, nedostatak fiskalne discipline
2001. postaje clanica EMU (dug je iznosio oko 100% GDP-a)
Nize kamatne stope omogucile vladi refinansiranje duga pod povoljnijim
uslovima
Podcjenjivanje rizika nemogucnosti vracanja duga tokom kreditne
ekspanzije pruzilo je Grckoj laksi pristup dugorocnom zaduzivanju
Why is Greece in trouble?
Nakon pristupanja EMU
Nize kamatne stope potakle razmetnicko trosenje (Grcka jedna od najbrze
rastucih ekonomija Eurozone of 2000 do 2007. godine)
Rast privatne potrosnje usljed lakseg pristupa kreditima
Rast javnih investicija finaniranih od strane EU
Rast plata uz nepromijenjenu produktivnosti
Pad konkurentnosti na medjunarodnom trzistu
Uvodjenje strukturnih rigidnosti
Nastanak krize
2009. strah od krize drzavnog duga se prosirio medju investitorima upitna
sposobnost Grcke da izvrsi svoje obaveze po javnom dugu kriza povjerenja
povecanje prinosa na obveznice i porast cijene osiguranja CDS-ova
Grcka podnosila nevjerodostojne formalne ekonomske izvjestaje kako bi ostala u
skladu sa smjernicama EMU cilj: kontinuirano trosenje skrivajuci stvarni deficit
i dug od EU
Gubitak povjerenja investitora
Snizavanje kreditnog rejtinga
Dalji rast kamatnih stopa na grcke obveznice, pad vrijednosti dionica, pad
vrijednosti eura u odnosu na dolar
What has been done to help Greece?
In May 2010, the European Union and IMF provided 110bn euros of bailout loans
to Greece to help the government pay its creditors.
However, it soon became apparent that this would not be enough, so a second,
130bn-euro bailout was agreed (3-year repayment period) by EC, ECB and IMF
As well as these two loans, which are made in stages, the vast majority of
Greece's private-sector creditors agreed to write off about three-quarters of the
debts owed to them by Athens. They also agreed to replace existing loans with
new loans at a lower rate of interest.

 Meutim, uprkos ovom zajmu Grka nije bila u mogunosti da redovno
refinansira svoje obaveze emisijom javnog duga po kamatnim stopama koje ne
bi odstupale za vie od 2% na desetogodinje obveznice u odnosu na
najstabilnije zemlje prije svega u odnosu na Njemaku i Francusku. Stope
prinosa na grke desetogodinje dravne obveznice porasle su do marta 2012.
na 28,5%.
Rezultat je bio ozvanien u martu 2012. Grka vlada je tada objelodanila da
nije u mogunosti redovno servisirati javni dug bez restrukturiranja svih
obaveza. Default Grke (nemogunost otplate obaveza ili de facto bankrot)
podrazumijevao je haircut odnosno smanjivanje nominalne vrijednosti grkih
obveznica za 53,5%.
Kao posljedica ovih mjera grki javni dug je smanjen sa 350 na 230
milijardi EUR.
Ipak, ni ovakvo smanjenje javnog duga nije pomoglo Grkoj. Grka je od marta
2015. pregovarala o novom paketu finansijske pomoi. Poetkom jula 2015.
odran je Referendum o mjerama tednje u Grkoj iji je ishod bilo veinsko NE.
Nakon dodatnih pregovora Grkoj je odobren novi paket od 89 milijardi EUR.
What has been done to help Greece?
However, in return for all this help, the EU and IMF insisted that Greece embark
on a major austerity drive involving drastic spending cuts, tax rises, and labour
market and pension reforms.
These have had a devastating effect on Greece's already weak economic
recovery.
Without economic growth, the Greek government cannot boost its own tax
revenues and so has to rely on aid to pay its loans.
Paketi stednje
Rezanje javnih bonusa i plata
Povecanje PDV-a
Povecanje poreza na gorivo
Povecanje poreza na uvezene automobile
Ognicenje penzija
Uvodjenje ekstra poreza na kompanijske profite
Povecanje vrijednosti imovine i poreza
Povecane godine zivota i rada za penzionisanje
Smanjen broj javnih preduzeca
Smanjenje zaposlenih u javnom sektoru
Paketi stednje
Smanjenje subvencija stanovnistvu u udaljenim podrucjima
Smanjenje subvencija privatnim investitorima
Smanjenje plata lijecnicima za prekovremeni rad
Smanjenje broja skola i bolnica
Smanjenje nabavke vojne opreme
Smanjenje troskova u farmaceutskom sektoru
.
.
Usvojene reforme
Penziona reforma
Reforma trzista rada
Nezavisno statisticko tijelo
Suzbijanje utaje poreza
Reforma lokalne administracije
Zdravstveni sector
Transparentnost trosenja vlade
Pojednostavljen process pokretanja novog biznisa
 Austerity measures
although there are good arguments for austerity measures, they might only
slow economic growth by being too restrictive. For example, the OECD said
austerity measures would make Greece more competitive by improving its
public finance management and reporting, cutbacks on public employee
pensions and wages, and lowering its trade barriers. In fact, exports have
risen. More important, the OECD said Greece needed to crack down on tax
dodgers, and sell off state-owned businesses, to raise funds.
Progress in Greece
Despite the policy constraints imposed by its membership in the currency union,
Greece has made significant progress in unwinding its macroeconomic
imbalances. But extensive fiscal consolidation and internal devaluation have
come with substantial costs for society, which contributed to delays in reform
implementation and to policy reversals since the last Article IV Consultation,
culminating in a renewed crisis of confidence in 2015.
The IMF said progress to date in turning the crisis around has been significant
but also acknowledged that the deep cuts to public services and pensions had
come at a high cost to society, reflected in declining incomes and exceptionally
high unemployment. Unemployment is currently still stuck at above 23 per
cent.
Progress in Greece
Greek GDP has started to grow, expanding by an estimated 0.4 per cent last
year, but it is on a very weak path. IMF economists expect the country to grow
at less than 1 per cent per year over the long-term, which is too low for it to pay
down its debts.
That means Greeces public debt remains highly unsustainable, despite
generous official relief already provided by its European partners, the IMF
believes.
Even if the country successfully implements all of its planned financial and
economic reforms which has been a struggle so far its debt is projected to
fall to from 179pc of GDP a year ago to 160pc of GDP by 2030 but become
explosive thereafter.
Challenges
Notwithstanding the substantial progress achieved by Greece, it still faces
fundamental challenges:
(i) a vulnerable structure of the public finances;
(ii) significant tax evasion and an ineffective tax administration;
(iii) impaired bank and private sector balance sheets; and
(iv) pervasive structural obstacles to investment and growth.
Addressing these remaining challenges and restoring debt sustainability are
essential to creating a vibrant and dynamic private sector capable of generating
sustainable and equitable growth and employment.
Threats
Opasnost od socijalnih nemira
Strah od nezaposlenja, siromatva
Emigracije stanovnitva
Rast utaje poreza usljed isuvie visokih preskih stopa
Grexit ?
What next with Greece
The EU faces a looming crisis which could threaten the sustainability of the
eurozone as the International Monetary Fund has warned Greeces debts are on
an explosive path, despite years of attempted austerity and economic
reforms.
 Global financiers at the IMF are increasingly unwilling to fund endless bailouts
for the eurozones most troubled country, passing more of the burden onto the
EU at a time when Germany does not want to keep sending cash to Athens.
What next
The assessment opens up a fresh split with Europe over how to handle Greeces
massive public debts, as the IMF called on Europe to provide significant debt
relief to Greece despite Greeces EU creditors ruling out any further relief
before the current rescue programme expires in 2018.
Jeroen Dijsselbloem, the Eurogroup President repeated that position on Tuesday,
saying there would be no Greek debt forgiveness and dismissing the IMF
assessment of Greeces growth prospects as overly pessimistic.
Germans and Greeks
As Angela Merkel, the German chancellor, fights a tough reelection battle,
Germany is particularly reluctant to send funds directly to Greece, with populist
parties in Germany arguing that the payments amount to an unfair bailout from
hard-working Germans to less deserving Greeks.
Germans and Greeks
But, German benefited from the crisis that pushed the euro down, therefore
stimulating German exports
During the crisis the demand for stable currencies (such that Dmark would have
been if there was no euro) increased markedly
Swiss spent billions of francs to buy euros to keep franc fixed to the euro
in order to prevent the great pressure for its appreciation (which
negatively affected their exports)
Being part of the Eurozone means that the euro exchange value is a lot lower
than it should be which makes German products cost less in world markets
It is not just Greece
The chaos is evidence that leaving the euro would be disastrous for Greece, not
least because modest gains from default and devaluation would be
overwhelmed by political and economic instability.
For the rest of Europe, too, Grexit has well-rehearsed risks, notably that of a
failing state on the continents south-eastern flank. But as the drama has
become more desperate, so Europeans seem less worried. They take comfort
from the fact that Greece is uniquely dysfunctional. Game-playing and repeated
miscalculation have poisoned the negotiations (see article). Without Greece,
many now conclude, the euro zone might actually be more stable. Sadly, that is
wrong.
Creating moral hazard
Mr Tsipras believed that a cave-in by the creditors was inevitable because they
are determined that the euro should stick together.
But the creditors would not be blackmailed into subsidising endless delinquency,
because they are adamant that the system must have discipline. Mr Tsipras
negotiated as a sovereign leader with a democratic mandate; but northern
European leaders represent voters, too, and they never signed up to a system of
large unconditional transfers.
Crisis are inevitable in such a system. And they are aggravated by the euro
zones reliance on ad hoc bail-outs, which politicise every decision.
How to deal with these problems in future?
To protect against downturns, euro-zone members must create automatic
mechanisms, such as collective unemployment insurance, that channel
extra funds to countries in recession. Instead of bail-outs, the single-
currency area needs more joint pooling of risk and responsibilitysome
form of Eurobonds or jointly guaranteed sovereign debtgoverned by
fiscal rules more binding than todays.
 The bloc knows that it needs to change. It has moved towards banking union;
The moral of Greeces disaster is that Europeans must face up to the euros
contradictions nowor suffer the consequences in more ruinous circumstances.
Evropski stabilizacioni mehanizam
Osnovan 2012. godine
Primarna svrha stalni mehanizam obezbjeenja zemalja lanica euro-zone koje
imaju finansijske potekoe u otplati dospjelih obaveza po osnovu emitovanog
javnog duga ili odravanju stabilnosti finansijskog sektora.
Maksimalni kapacitet za posuivanje 500 milijardi eura.
Osnovni smisao osnivanja Evropskog stabilizacionog mehanizma (ESM) bio je
uspostavljanje novog pravnog lica, iji su suosnivai zemlje lanice euro-zone,
koje ima kapacitet posuivanja na tritu kapitala u statusu najkvalitetnijeg
pozajmljivaa drugim rijeima pozajmljivaa koji ima trostruki A rejting.
Budui da je ESM dobio status emitenta obveznica sa triple A rejtingom on se
lako mogao zaduiti na tritu kapitala prodajui svoje obveznice, potom
koristei prihode od prodaje svojih obveznica za odobravanje kredita
najugroenijim zemljama euro-zone.
Dakle, sutina osnivanja ESM je osnivanje supranacionalnog pravnog lica na
nivou euro-zone koje ima kapacitet da kompenzira (premosti) institucionalnu
nestabilnost lanica euro-zone ije su javne finansije i bankarski sektori bili u
problemima, te da odobravanjem kredita pod povoljnim uslovima (na dui rok)
omogui posredan pristup tritu kapitala, sa jedne strane, i smanjivanje
pritisaka na dravne budete, sa druge strane.
UEA ZEMALJA EURO-ZONE U
EVROPSKOM STABILIZACIONOM MEHANIZMU
(u procentima)
Instrumenti finansijske podrske ESM
ZAJAM ZA SPAAVANJE DRAVNIH FINANSIJA
ZAJAM ZA PODRKU STABILNOSTI u okviru programa makroekonomskog
prilagoavanja (ZAJAM ZA SPAAVANJE DRAVNIH FINANSIJA) ESM
odobrava ovaj zajam kada drava-lanica euro-zone ne moe prodati
dravne obveznice na tritu kapitala zbog opteprihvaenog stava
finansijskih investitora da je drava suvie rizina.
Da bi bio odobren ovaj zajam drava lanica mora sa ESM potpisati
Memorandum o razumijevanju u kom se obavezuje na provoenje mjera
fiskalne konsolidacije i strukturnih reformi.
PROGRAM ZA DOKAPITALIZACIJU BANAKA
- Da bi ova sredstva bila odobrena zemlji-lanici euro-zone potrebni uslov je da su
primarni izvor finansijske krize nedovoljno kapitalizovane privatne bankarske
institucije. Dakle, primarni izvor krize nisu dravne finansije ali drava zbog
odravanja finansijske stabilnosti aplicira za ova sredstva kako bi ona
dokapitalizirala banke.
- Veliina potrebnih finansijskih sredstava se utvruje na osnovu provedenih
stres-testova u bankarskom sektoru. Drava mora sa ESM potpisati
Memorandum o razumijevanju u kom ESM zahtijeva provoenje finansijskih
reformi u finansijskom sektoru vezanih za unapreenje finansijske supervizije,
korporacijskog upravljanja u bankarskom sektoru i donoenja zakona kojima se
pravno ureuju procedure dokapitalizacije i eventualnog zatvaranja nelikvidnih i
nesolventnih banaka.
KREDITNA LINIJA IZ PREDOSTRONOSTI
- Ova vrsta kreditne pomoi u obliku kreditne linije iz predostronosti namijenjena
je zemljama euro-zone koje su u tekuem vremenskom periodu relativno
stabilne, ali u kojima se mogu pojaviti problemi vezani za obezbjeivanje
finansijskih garancija koje su neophodne kako bi ta zemlja i dalje imala
 mogunost da se finansira preko trita kapitala (emisijom dravnih vrijednosnih
papira). Dakle, primarna svrha ovog instrumenta je da osigura dovoljnu
finansijsku garanciju zemlji-lanici da se moe nastaviti finansirati preko trita
kapitala.
- Potpisivanje Memoranduma o razumijevanju za ovu kreditnu liniju ima za cilj
fokusiranje na mjere fiskalne konsolidacije i strukturne reforme koje su potrebne
za unapreenje finansijske stabilnosti zemlje-lanice.
FINANSIJSKA SREDSTVA ZA PODRKU NA PRIMARNOM TRITU KAPITALA
- ESM po osnovu ovog aranmana se odluuje na osnovu ve potpisanog
Memorandumu o razumijevanju sa lanicom da kupuje dravne obveznice kao
komplementarnu mjeru samo ukoliko je zemlja ve zakljuila ugovor o zajmu za
spaavanje dravnih finansija (sovereign bailout loan) ili je zapoela sa
povlaenjem trani na osnovu ugovora o kreditnoj liniji iz predostronosti. Dakle,
ESM odluuje da se pojavi kao kupac dijela emisije dravnih obveznica kako bi
podstakao privatne investitore da kupe do 50% emitovane vrijednosti
obveznica.
- Preostali dio u tom sluaju otkupljuje ESM. Ukoliko privatni investitori ne ele
uestvovati u kupovini, ESM ponitava ovaj program i odustaje od upisa.
FINANSIJSKA SREDSTVA ZA PODRKU NA SEKUNDARNOM TRITU KAPITALA
- Primarna svrha ovog programa je da ESM kupovinama dravnih obveznica
zemalja lanica euro-zone odri cijene njihovih obveznica na prihvatljivom nivou,
kada nedostatak trine likvidnosti moe da ugrozi finansijsku stabilnost zemlje
lanice i da prouzrokuje nagli rast kamatnih stopa odnosno zahtijevanih prinosa
investitora na obveznice zemlje lanice.
- Svojim prisustvom na tritu kapitala (tritu dravnih obveznica) ESM kao
prvoklasni investitor u takvim okolnostima odrava tranju za obveznicama
zemalja lanica euro-zone ije su cijene poele padati. Interveniui na ovaj
nain, ESM osigurava zemlji lanici da se moe refinansirati na tritu kapitala
po kamatnim stopama na javni dug koje im nee ugroziti finansijsku stabilnost.
What next?
Anders Aslund (2017) in his article Europes other Populist Problem
emphasizes that Europe has a problem of big debt and that increasing this debt
in order to boost the demand, as suggested by some economists, is not a
solution.
The Nobel laureate economists Paul Krugman and Joseph E. Stiglitz argue
that Europes problems stem from insufficient fiscal and monetary
stimulus, and from structural flaws in the eurozone. But they ignore the
need for reforms to increase European countries growth potential. Their
prescribed cure has been amply applied in Greece and Italy, and it has
failed miserably: Greeces economy has now contracted for seven years,
and Italys for five. And even after substantial debt reduction, their public
debt at the end of 2015 still amounted to 177% and 132% of GDP,
respectively.
The European countries that are growing soundly are those that have
avoided taking on large public debts: Poland, Sweden, Estonia, Latvia,
Lithuania, and Slovakia. Among the eurozone crisis countries, Ireland
made the largest cuts to its public expenditures and debt, and it has since
staged the strongest recovery.
What next?
This suggests that Europes economic problems stem not from inadequate
demand, but from poorly functioning markets, excessive fiscal burdens,
overregulation, and poor education. European countries should thus be focusing
on resolving these real
 In fact, EU countries should be reining in spending. Average public expenditure
amounts to 47% of GDP in the EU, compared to an average of 37-38% of GDP in
other developed economies. This reflects EU countries spending on enterprise
subsidies, social transfers, and state administration all of which should be
reduced.
What next?
Southern European countries also lag far behind northern countries in
apprenticeship programs and secondary education, which suggests that their
unemployment has more to do with the labor supply than with demand. Indeed,
Italy and Portugal grew slowly even during the 2000-2007 period leading up to
the crash.
Finally, the EU needs to optimize its services market and open up its digital
market, so that they function as well as its single market for goods. Its
governments should concern themselves less with regulation and more with
allowing competition and entrepreneurship to flourish particularly with respect
to pioneering companies like Uber and Airbnb and boosting innovation.
Continental Europe has too few elite universities, insufficient venture capital,
and too many regulations, with only a half-dozen countries spending enough on
research and development.
What next?
Eurozona i ECB su loe dizajnirani od poetka, pa je vrlo teko mijenjati pravila
usred krize (Piketty, 2016, p.8). Glavna greka je bila zamisao da moemo
imati valutu bez drave, centralnu banku bez vlade i zajedniku monetarnu
politiku bez zajednike fiskalne politike. Zajednika valuta bez zajednikog duga
ne funkcionie (Piketty, 2016, p.8)
Rjeenje koje predlaze Piketty (2016,p.11) kreiranje zajednikog duga
eurobonds to bi predstavljalo jedinu stukturnu promjenu koja bi omoguila
ECB da u potpunosti igra ulogu posljednjeg utoita... Sve dok ima 17 razliitih
dugova suoavat e se sa problemom koji dug kupiti i po kojim stopama?...
Potreba za jakim i legitimnim federalnim politikim autoritetom koji bi donosio
odluku oko izdavanja evropskog duga
What next?
O potrebi vece fiskalne integracije u uslovima monetarne unije govori i Deni
Rodrik u clanku How much Europe can Europe tolerate (dostupan na
couseware/-u)
If European democracies are to regain their health, economic and political
integration cannot remain out of sync. Either political integration catches
up with economic integration, or economic integration needs to be
scaled back. As long as this decision is evaded, the EU will remain
dysfunctional.
Europe could have allowed a common social model to develop alongside
economic integration. This would have required integrating not only markets but
also social policies, labor-market institutions, and fiscal arrangements. The
diversity of social models across Europe, and the difficulty of reaching
agreement on common rules, would have acted as a natural brake on the pace
and scope of integration.