UNIVERZITET U KRAGUJEVCU

FAKULTET ZA MAINSTVO I GRAEVINARSTVO U KRALJEVU

GRAEVINSKO INENJERSTVO

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 2

4. veba KONTROLA UGIBA
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

Na funkcionisanje ili izgled elementa ili konstrukcije ne smeju nepovoljno da utiu njihove deformacije.
Zato se deformacije ograniavaju, u zavisnosti od prirode konstrukcije, njenoj nameni, ispravnom
funkcionisanju opreme ili maina na konstrukciji, da bi se spreilo zadravanje vode na ravnim
krovovima i dr.

Sraunati ugib greda, ploa ili konzola od kvazi-stalnih optereenja mora biti manji od odnosa
raspon/250. Za ugibe posle zavretka gradnje (kako ne bi otetili susedne delove konstrukcije) vai
ogranienje da su manji od odnosa raspon/500 za kvazi-stalna optereenja.

Sluajevi kada se proraun ugaba moe izostaviti

Ugibi nee biti vei od graninih vrednosti (raspon/250, raspon/500), to znai da se proraun ugiba
izostavlja, ako odnos raspon/visina preseka ispunjava zahtev (ogranienje):

l 0 0
3/2
=K 11 + 1,5 f ck + 3, 2 f ck 1 ako je 0
d
l 0 1
=K 11 + 1,5 f ck + f ck ako je > 0
d 12 0

gde je:
l
- granini odnos raspon/statika visina,
d
K - koeficijent kojim se uzimaju u obzir razliiti konstrukcijski sistemi, slika 1,

Slika 1. Vrednosti koeficijenta K kojim se uzimaju u obzir razliiti konstrukcijski sistemi

1
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

= f ck 103
0 - referentni odnos (koeficijent) povrine armature,
- potreban odnos povrine zategnute armature i betona (koeficijent zategnute armature) u sredini
raspona za momenat savijanja od proraunskih optereenja (za konzole u preseku na osloncu),
- potreban odnos povrine pritisnute armature i betona (koeficijent pritisnute armature) u sredini
raspona za momenat savijanja od proraunskih optereenja (za konzole u preseku na osloncu),
f ck - karakteristina vrednost vrstoe betona pri pritisku u MPa.

l
Izrazi za su izvedeni pod pretpostavkom da je napon u eliku od odgovarajueg proraunskog
d
optereenja u GSU, u preseku sa prslinom u sredini raspona grede ili ploe, ili u preseku na osloncu
konzole, 310MPa (~ odgovara vrednosti fyk=500MPa). Kada se koriste drugaije vrednosti napona, izrazi
l
treba da se pomnoe sa 310/s. Na strani sigurnosti moe se pretpostaviti da je:
d
(
310 / s 500 / f yk As ,req / As , prov
= )
gde je:
s - napon zatezanja u eliku u sredini raspona (za konzole nad osloncu) od proraunskog optereenja
u GSU,
As , prov - stvarna povrina elika u tom preseku,
As ,req - potrebna povrina elika u tom preseku u graninom stanju nosivosti.

l
Za preseke sa flanama, u kojima je odnos irine flane prema debljini rebra vei od 3, izraze treba
d
smanjiti sa koeficijentom 0,8. Za grede i ploe, osim ravnih ploa (ploa bez kapitela), sa rasponima
veim od 7m, koje nose pregradne zidove koji bi mogli da budu oteeni usled prevelikih ugiba, izraze
l
treba pomnoiti sa 7/leff (leff u metrima), Slika 2.
d

Slika 2. Efektivni raspon leff za razliite uslove oslanjanja

2
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

Za ploe bez kapitela iji vei raspon prelazi 8,5m, koje nose pregradne zidove koji bi mogli da budu
l
oteeni usled prevelikih ugiba, izraze treba pomnoiti sa 8,5/leff (leff u metrima).
d

Provera ugiba proraunom

Elementi u kojima se oekuje pojava prslina, ali se ne oekuje da e se prsline potpuno obrazovati,
ponaaju se na nain koji je izmeu ponaanja nosaa bez prslina i nosaa sa potpuno obrazovanim
prslinama. Za elemente izloene preteno savijanju, ponaanje se moe proceniti izrazom:

= II + (1 ) I
gde je:
- posmatrani parametar deformacije koji moe da bude, na primer, dilatacija, krivina ili rotacija (na
primer, moe se pretpostaviti da je ugib).
I , II - vrednosti parametra sraunate za stanje bez prslina i za stanje sa potpuno obrazovanim
prslinama,
- distributivni koeficijent kojim se uzima u obzir sadejstvo zategnutog betona u preseku ( = 0 za
preseke bez prslina),
2

= 1 sr
s
- koeficijent kojim se uzima u obzir uticaj trajanja optereenja ili ponavljanja optereenja
na srednju vrednost dilatacije
= 1,0 za jedno kratkotrajno optereenje,
= 0,5 za dugotrajno optereenje ili veliki broj ciklusa ponavljanja optereenja,
s - napon u zategnutoj armaturi, sraunat za presek sa prslinom u trenutku t=t0,
sr - napon u zategnutoj armaturi, sraunat za presek sa prslinom od optereenja pri kojem
nastaje prva prslina.
sr M cr N cr
se moe zameniti sa za savijanje ili za isto zatezanje, gde je M cr
s M QP NQP
moment savijanja pri pojavi prve prsline, a N cr sila zatezanja pri kojoj nastaje prslina.

Napomena: Pri odreivanju deformacija od optereenja koriste se vrstoa pri zatezanju i efektivni
modul elastinosti Ec,eff ( Ec,eff = Ec ). Najbolja procena stvarnog ponaanja konstrukcije dobie
1 + ( , t0 )
se ako se koristi fctm. Kada moe da se dokae da nema aksijalnih napona zatezanja (izazvanih, na
primer, skupljanjem ili termikim uticajima), moe da se koristi vrstoa pri zatezanju savijanjem fctm,fl.

Proraun ugiba:

Krivina usled savijanja

1 M QP M QP
= + (1 )
rn Ec,eff I c Ec,eff I u

Krivina usled skupljanja

1 S S
= cs e c + (1 ) cs e u
rcs Ic Iu

3
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

gde je:
cs - nespreena (slobodna) dilatacija skupljanja,
S - statiki momenat povrine armature u odnosu na teite preseka,
I - momenat inercije povrine preseka,
e - efektivni odnos modula elastinosti e = Es / Ec,eff
S i I treba da se sraunaju za stanje u preseku bez prsline i za stanje sa prslinom.

Ukupna krivina preseka

1 1 1
= +
rtot ,QP rn rcs

Ukupan ugib
1
vQP =k L2
rtot ,QP
gde je k koeficijent koji zavisi od oblika dijagrama momenta savijanja, slika 3.

Najtanija metoda za odreivanje ugiba je sraunavanje krivine u dovoljno velikom broju preseka du
elementa i da se zatim ugib odredi numerikom integracijom. Ugib se srauna dva puta, jednom
pretpostavljajui da je element bez prslina, a zatim pretpostavljajui da je sa potpuno obrazovanim
prslinama, i konaan ugib izrazom = II + (1 ) I .

4
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

Slika 3. Koeficijent k za odreivanje ukupnog ugiba

5
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

PRIMER 1

Kontrolisati ugib armiranobetonskog elementa statikog sistema proste grede raspona L=6.0m,
pravougaonog poprenog preseka dimenzija b/h=40/60cm, klase betona C30/37, vrste armature
B500B, sa armaturom B500B i to 720 u zategnutoj zoni i 220 u pritisnutoj (d1=d2=4,80cm), usled
momenta savijanja MG = 200kNm i MQ = 100kNm (korisno kategorije B), sraunatog iz kvazi-stalne
kombinacije optereenja. Koeficijent teenja je ( , t0 ) =
2.33 .

C30/37 fck = 30 MPa

fctm = 2,9 MPa=0,29 kN/cm2
Ecm = 33 GPa
Ec(28) = 1,05 Ecm = 34,65 GPa

Kontrola pojave prsline u preseku:

Es 200
=
e = = 5, 772
Ec 34, 650

za b/h=40/60cm, As1=22,0cm2 (720), d=55,2cm, As2=6,28cm2, d2=4,8cm

b h2
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 )
xu = 2 30, 745cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 )
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )=
2 2
=
Iu 804275,36cm 4
12 2

M k = M G + M Q = 300, 0kNm
Iu 804275,36cm 4
M cr =
f ctm =
0, 29kN/cm 2 =
7972, 70kNcm =
79, 727kNm
h xu 60cm 30, 745cm
M cr < M k dolazi do pojave prsline u posmatranom preseku

Kontrola ugiba u trenutku t=:

Ec 34, 65GPa
=
Ec,eff = = 10,344 GPa
1 + ( t , t0 ) 1 + 2,350
Es 200
e
= = = 19,335
Ec,eff 10,344
b h2
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 )
xu 2
= 32, 487cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 )
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )=
2 2
=
Iu 811964,96cm 4
12 2
Su = As1 (d xu ) As 2 ( xu d 2 ) = 325,527cm3

6
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

1
xc = ( As1 e + As 2 ( e 1) ) + 2 b ( As1 d e + As 2 d 2 ( e 1) ) ( As1 e + As 2 ( e 1) )
2

b
= 23, 688cm
b xc3
+ e As1 ( d xc ) + ( e 1) As 2 ( d 2 xc )= 640543,10cm 4
2 2
I=
c
3
Sc = As1 (d xc ) As 2 ( xc d 2 ) = 574,301cm3

MQP = 230kNm
2
M 79, 727kNm
2
=
1 cr =
1 0,5 = 0,9399

M QP 230kNm

1 M QP M QP
= + (1 )
rn Ec,eff I c Ec,eff I u
230kNm 230kNm
= 0,9399 + (1 0,9399)
kN kN
10,344 106 2 640543,10 108 m 4 10,344 106 2 811964,96 108 m 4
m m
1
= 0, 00342
m
pret. cs (t ) = 0, 000359m/m
1 S S
= cs e c + (1 ) cs e u
rcs Ic Iu
m 574,301 106 m3 m 325,527 106 m3
= 0,9399 0, 000359 19,335 + (1 0,9399) 0, 000359 19,335
m 640543,10 108 m 4 m 811964,96 108 m 4
1
= 0, 00061
m

1 1 1 1 1 1
= + =0, 00342 + 0, 00061 =0, 00403
rtot ,QP rn rcs m m m

1 1
vQP =k L2 =0,104 (6m) 2 0, 00403 =0, 01509m =1,509cm
rtot ,QP m
L 600cm
vQP = 1,509cm < = = 2, 4cm
250 250
posmatrani presek ima ugibe u dozvoljenim granicama

7
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

PRIMER 2

Kontrolisati ugibe armiranobetonske proste grede L=6 m pravougaonog poprenog preseka kao na slici
za zadato optereenje. Beton je klase C35/45, armatura B500B (zategnuta As1=16,09 cm2, pritisnuta
konstruktivna As2=3,08 cm2). Agresivnost sredine kojoj je izloena greda kao na skici je XC1. Na kraju
eksploatacionog veka konstrukcije kategorije S4 linearni koeficijent teenja je (t)=2,821, a dilatacija
skupljanja betona je cs = 0,5305 mm/m'.

Optereenje M [KNm]
Stalno 100
I promenljivo
80
(kategorije A)
II promenljivo
120
(kategorije D)

C35/45 fck = 35 Mpa

fcd = 19,83 Mpa = 1,983 kN/cm2
fctm = 3,2 MPa=0,32 kN/cm2
Ecm = 34 GPa
Ec(28) = 1,05 Ecm = 35,7 GPa

B500B fyk = 500 Mpa

fyd = 434,78 Mpa = 43,478 kN/cm2
Es = 200 GPa

Kontrola pojave prsline u preseku (veba broj 2, primer 4):

Es 200
=
e = = 5, 602
Ec 35, 7
b h2
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 )
xu = 2 25, 67 cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 )
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )=
2 2
=
Iu 402090,94 cm 4
12 2
I
M cr = f ctm u = 52,88 kNm
h xu
M k = M g + M q 2 + 0,1 M q1 = 100 + 120 + 0, 7 80 = 276 kNm > M cr = 52,88 kNm

dolazi do pojave prsline u posmatranom preseku

8
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

Kontrola ugiba u trenutku t= (kraj eksploatacionog perioda):

Ec 35, 7
=
Ec,eff = = 9,343GPa
1 + ( t , t0 ) 1 + 2,821
Es
e
= = 21, 406
Ec,eff

1
xc = ( As1 e + As 2 ( e 1) ) + 2 b ( As1 d e + As 2 d 2 ( e 1) ) ( As1 e + As 2 ( e 1) )
2

b
= 22,36 cm
b xc3
+ e As1 ( d xc ) + ( e 1) As 2 ( d 2 xc )
2 2
I=
c
3
= 341080, 4 cm 4
Sc = As1 (d xc ) As 2 ( xc d 2 ) = 16, 09 (45,8 22,36) 3, 08 (22,36 3,9) = 320, 29 cm3

b h2 35 502
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 ) + 20, 406 (16, 09 45,8 + 3, 08 3,9 )
xu = 2 2 = 27,57 cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 ) 35 50 + 20, 406 (16, 09 + 3, 08 )
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )
2 2
=
Iu
12 2
2
35 503 50
+ 35 50 27,57 + 20, 406 16, 09 ( 45,8 27,57 ) + 3, 08 ( 27,57 3,9 )
2 2
=
12 2
= 520470,89 cm 4
Su = As1 (d xu ) As 2 ( xu d 2 ) = 16, 09 (45,8 27,57) 3, 08 (27,57 3,9) = 220, 42 cm3

M g + 2,1 M q1 + 2,2 M q 2 =
M QP = 196 KNm

= 0,5 - dugotrajno optereenje

2
M cr 52,88
2
=1 =1 0,5 =
M QP
0,9636
196
1 M QP M QP
= + (1 )
rn Ec,eff I c Ec,eff I u
196 196
= 0,9636 8
+ (1 0,9636)
9,343 10 341080, 4 10
6
9,343 10 520471 108
6

1
= 0, 00608
m

9
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

1 S S
= cs e c + (1 ) cs e u
rcs Ic Iu
320, 29 106 220, 42 106
= 0,9636 0, 0005305 21, 406 + (1 0,9636) 0, 0005305 21, 406
341080, 4 108 520471 108
1
= 0, 00105
m

1 1 1 1
= + =0, 00608 + 0, 00105 =0, 00713
rtot ,QP rn rcs m
Za prostu gredu je k = 0,104 (slika 3)

1
vQP =k L2 =0,104 62 0, 00713 =0, 0267 m = 2,67 cm
rtot ,QP
L 600
vQP =2, 28cm > = = 2, 4cm
250 250
posmatrani presek ima vee ugibe od dozvoljenih, potrebno je promeniti geometrijske i/ili mehanike
karakteristike AB elementa

PRIMER 3

Kontrolisati ugibe armiranobetonskog elementa statikog sistema konzole, duine L=2,5 m,

pravougaonog poprenog preseka kao na slici za zadato optereenje. Beton je klase C35/45, armatura
B500B (zategnuta As1=18,1 cm2, pritisnuta konstruktivna As2=6,03 cm2). Na kraju eksploatacionog veka
konstrukcije kategorije S4 linearni koeficijent teenja je (t)=2,15, a dilatacija skupljanja betona je cs =
0,1772 mm/m'.
Optereenje M [KNm]
Stalno 180
Promenljivo
120
(kategorije B)

C35/45 fck = 35 Mpa

fcd = 19,83 Mpa = 1,983 kN/cm2
fctm = 3,2 MPa=0,32 kN/cm2
Ecm = 34 GPa
Ec(28) = 1,05 Ecm = 35,7 GPa

10
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

B500B fyk = 500 Mpa

fyd = 434,78 Mpa = 43,478 kN/cm2
Es = 200 GPa

Kontrola pojave prsline u preseku:

Es 200
=
e = = 5, 602
Ec 35, 7
b h2 35 602
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 ) + 4, 602 (18,1 54, 6 + 6, 03 4, 6 )
xu = 2 2 = 30, 61cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 ) 35 60 + 4, 602 (18,1 + 6, 03)
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )
2 2
=
Iu
12 2
2
35 603 60
+ 35 60 30, 61 + 4, 602 18,1 ( 54, 6 30, 61) + 6, 03 ( 30, 61 4, 6 )
2 2
=
12 2
= 697464,51cm 4
Iu 697464,51
M cr =
f ctm =
0,32 =
75,94 kNm
h xu 60 30, 61
M k = M g + M q1 = 180 + 120 = 300 kNm > M cr = 75,94 kNm

dolazi do pojave prsline u posmatranom preseku

Kontrola ugiba u trenutku t= (kraj eksploatacionog perioda):

Ec 35, 7
=
Ec,eff = = 11,33GPa
1 + ( t , t0 ) 1 + 2,15
Es 200
e
= = = 17, 65
Ec,eff 11,33

1
+ 2 b ( As1 d e + As 2 d 2 ( e 1) ) ( As1 e + As 2 ( e 1) )
( As1 e + As 2 ( e 1) )
2
xc =
b

1 (18,1 17, 65 + 6, 03 16, 65 ) + 2 35 (18,1 54, 6 17, 65 + 6, 03 4, 6 16, 65 )
2
=
35 (18,1 17, 65 + 6, 03 16, 65 )

= 22, 09 cm
b xc3
+ e As1 ( d xc ) + ( e 1) As 2 ( d 2 xc )
2 2
I=
c
3
35 22, 093
+ 17, 65 18,1 ( 54, 6 22, 09 ) + 16, 65 6, 03 ( 4, 6 22,=
09 ) 371302, 44 cm 4
2 2
=
3
Sc =As1 (d xc ) As 2 ( xc d 2 ) =18,1 (54, 6 22, 09) 6, 03 (22, 09 4, 6) =482,97 cm3

11
 Teorija betonskih konstrukcija 2 Kontrola ugiba

b h2 35 602
+ ( e 1) ( As1 d + As 2 d 2 ) + 17, 65 (18,1 54, 6 + 6, 03 4, 6 )
xu = 2 2 = 31,94 cm
b h + ( e 1) ( As1 + As 2 ) 35 60 + 17, 65 (18,1 + 6, 03)
2
b h3 h
+ b h xu + ( e 1) As1 ( d xu ) + As 2 ( xu d 2 )
2 2
=
Iu
12 2
2
35 603 60
+ 35 60 31,94 + 17, 65 18,1 ( 54, 6 31,94 ) + 6, 03 ( 31,94 4, 6 )
2 2
=
12 2
= 867693,34 cm 4
Su =As1 (d xu ) As 2 ( xu d 2 ) =18,1 (54, 6 31,94) 6, 03 (31,94 4, 6) =245, 29 cm3

M g + 2,1 M=
M QP = q1 180 + 0,3 120 =
216 KNm

= 0,5 - dugotrajno optereenje

2
M cr 75,94
2
=1 =1 0,5 =
M QP
0,9382
216
1 M QP M QP
= + (1 )
rn Ec,eff I c Ec,eff I u
216 216 1
= 0,9382 8
+ (1 0,9382) = 8
0, 004953
11,33 10 371302, 44 10
6
11,33 10 867693 10
6
m

1 S S
= cs e c + (1 ) cs e u
rcs Ic Iu
482,97 106 245, 29 106
= 0,9382 0, 0001772 17, 65 + (1 0,9382) 0, 0001772 17, 65
371302, 44 108 867693,34 108
1
= 0, 000387
m

1 1 1 1
= + =0, 004953 + 0, 000387 =0, 00534
rtot ,QP rn rcs m
Za konzolu je k = 0,25 (slika 3)

1
vQP =k L2 =0, 25 2,52 0, 00534 =0, 00834 m = 0,834 cm
rtot ,QP
L 250
vQP =0,834 cm < = = 1, 0 cm
250 250
posmatrani presek ima ugibe u dozvoljenim granicama

12