VISOKA KOLA CEPS CENTAR ZA POSLOVNE STUDIJE

KISELJAK

OPERACIJSKA ISTRAIVANJA U PROMETU

TEMA: SISTEMI LINEARNIH JEDNAINA
(Seminarski rad)

Ime i prezime studenta: Nurudin Mujezinovi

Mentor : prof.dr Esad Jakupovi

Kiseljak,Decembar 2016. godine

 SADRAJ
2.SISTEMI LINEARNIH JEDNAINA. 1
2.1.MAKSIMUM I MINIMUM LINEARNE FUNKCIJE

DVIJE VARIJABLE NA KONVEKSNOM SKUPU 3

2.2.SIMPLEKS METODA 4

2.3.TEORIJA LINEARNOG PROGRAMIRANJA 6

2.4.PROBLEMI TRANSPORTA I DISTRIBUCIJE 7

2.SISTEMI LINEARNIH JEDNAINA

2
Linearna jednaina u nepoznanicama:

x1 , x2, , xn

je izraz oblika

1 x 1+ 2 x2 ++ n x n=

Sistem od m linearnih jednaina s n nepoznanica glasi:

a11 x 1+ +a 1n x n= 1

a21 x 1 ++ a2 n x n= 2

am 1 x 1+ +amn x n= m

Rjeenje sistema smatramo svaku ureenu n-torku

1 , 2 , , n
( )

Koja supstitucijom

x k = k k = 1,..., n

U sve jednaine, prevodi jednaine u numerike identitete.

Matrini zapis sistema je matrina jednaina:

AX=B

Gdje je A matrica sistema iji su elementi koeficijenati uz nepoznanice, q tipa je

mxn, X je jednostupana matrica tipa nx1 i B je jednostupana matrica tipa mx1.

Egzistencija rjeenja: postavlja se pitanje koji su nuni i dovoljni uvjeti da bi sistem

imao barem jedno rjeenje. Takvi se sistemi zovu rjeivi, mogui ili kompatibilni.
Ako sistem ne doputa ni jedno rjeenje, kaemo da je nerjeiv, nemogu ili
inkompatibilan.

Primjer1. Rijeite slijedei sistem:

3
3x+2y=4

X+4y=8

Rjeavanje: pomnoi i se prva jednaina s 2, dobiva se sistem:

6x+4y=8

x-4y=8

Ako se prva jednaina pribroji drugoj, novi sistem je:

6x+4y=8

7x=16

Dijeljenjem druge jednaine brojem 7 sistem izgleda ovako:

6x+4y=8

16
X= 7

Mnoenjem druge jednaine s -6 i dodavanjem prvoj, sistem ima novi zapis:

40
4y= 7

16
X= 7

Dijeljenjem prije jednaine s 4, sistem

10
y= 7

16
x= 7

ima konaan oblik iz kojeg se ispisuje rezultat u obliku jednostupaste matrice :

4
 []
16

[]
x
y =
7
10
7

U naizgled mukotrpnom nainu rjeavanja treba uoiti da se i umjenjuju dva zahvata

na sistemu:

mnoenje jedne jednaine brojem 0

dijeljenje jednaine brojem 0
dodavanjem jedne jednaine drugoj.

Nakon navedenih zahvata sistem jednaine ostaje ekvivalentan u smislu da se ne

mijenjaju rjeenja sistema.

2.1.MAKSIMUM I MINIMUM LINEARNE FUNKCIJE DVIJE VARIJABLE

NA KONVEKSNOM SKUPU

1. Odredite maksimum funkcije f(x, y) na konveksnom skupu :

(a) f(x, y) = x + 2y; 3x 2y 6, 3x + y 3, x 3

(b) f(x, y) = x + 3y 2; x + y 7 0, 2x + 3y 18 0, x 5, x, y 0

2. Odredite minimum funkcije f(x, y) uz slijedea ogranienja:

1
(a) f(x, y) = 6x + 4y; x + y 2, x 2 , y 4, x y 0

(b) f(x, y) = 3x 2y + 10; x 2y + 4 0, x + y 5 0, x 3 0, x, y 0

3. Potrebno je prevesti teret na dvije relacije. Vrijeme obrta na prvoj relaciji je 1.4
sata, a na drugoj 1.1 sat. Radno vrijeme je 6.5 sati. Odredite broj obrta na svakoj
relaciji tako da radno vrijeme bude maksimalno iskoriteno.

Rjeenje:

X1 . . . broj obrta na prvoj relaciji,

X2 . . . broj obrta na drugoj relaciji

5
max(1.4x1 + 1.1x2)

1.4x1 + 1.1x2 6.5

x1, x2 0

Trae li se cjelobrojna rjeenja, treba ispitati funkciju cilja na takama unutar trokuta,
a koje imaju cjelobrojne koordinate. Nije teko prepoznati da je taka maksimuma
(3, 2) a maksimum zmax = 6, 4 sata.

2.2.SIMPLEKS METODA

Simpleks metoda ne analizira sva bazina rjeenja, ve postoji algoritam koji dovodi
do bazinog mogueg optimalnog rjeenja uz najkrai broj koraka.

Problem:

Max (2x1+3x2)

4x1+5x2 16

-2x1+3x2 3

X1,x2 0,

dodavanjem varijabli u1 i u2, prevodi se u kanonski oblik:

max(2x1 + 3x2 + 0u1 + 0u2)

4x1 + 5x2 + u1 = 16

2x1 + 3x2 + u2 = 3

X1, x2, u2, u2 0.

Simpleks tablica:

6
Poetno bezino mogue rjeenje sistema je:

[][ ]
x1 0
x2
= 0
u1 16
u2 3

a vrijednost funkcije cilja je nula.

Najnegativnija vrijednost zj cj daje novu bazinu varijablu, tako da e u tom stupcu

biti bazini vektor. Radi zahtjeva pozitivnosti varijable x 2, komponenta 1 novog
bazinog vektora bit e u onom retku koji ima najmanji nenegativni omjer
komponente iz stupca b i odgovarajue pozitivne vrijednosti u stupcu od x2:

b : x2

Taj redak je u ovom primjeru 2. redak, budui je

3 : 3 < 16 : 5.

Dakle, vodei element u stupcu ispod x2 je 3. Elementarnim transformacijama nad

retcima dolazi se do nove tablice:

Bazino mogue rjeenje sada je:

[][ ]
x1 0
x2 = 1
u1 11
u2 0

Funkcija cilja jednaka je 3.

Iz ove tablice negativna vrijednost z1c1 = 4 pokazuje da nova bazina varijabla

mora biti x1, a komponenta 1 novog bazinog vektora bit e u stupcu ispod varijable

7
x1. Alternative za vodei element nema, jer radi svoje negativnosti to ne moe biti
element u drugom retku. Nova tablica tako izgleda:

Ovo je konana tablica, jer nema vie negativnih zj cj . Citamo optimalno rjeenje:

3
x 1=
2

x 2=2

f max=9

2.3.TEORIJA LINEARNOG PROGRAMIRANJA

Dual standardnog problema:

Standardni problem maksimuma ima oblik

gdje j = 1, . . . k i l = k, . . . m znai da openito u standardnom modelu maksimuma

moe biti zadano k nejednainei,a ostalih n k su jednaine. Isto tako, openito ne
moraju biti sve varijable restringirane: x1, . . . xp 0 znai da je samo prvih p
varijabli restringirano. Dobro je znati da se simpleks procedurom ne mogu rjeavati
problemi u kojima postoje nerestringirane varijable.

Dualni problem zadanog standardnog problema maksimuma glasi:

8
Dobro je uoiti da broj nejednaina kod poetnog problema odgovara broju
restringiranih varijabli dualnog problema. Dual dualnog problema ponovo je poetni
problem. Dualni problemi imaju iste vrijednosti ekstrema funkcije cilja.

2.4.PROBLEMI TRANSPORTA I DISTRIBUCIJE

Formulacija transportnog problema:

Zadatak:

Rijeite grafikom metodom problem prijevoza kafe iz dvije prionice P 1 i P2 u

diskonte D1, D2 i D3, ako su trokovi, ponuda i potranja kao u tablici:

Rjeavanje transportnog problema moe se razdijeliti u tri etape:

odredivanje poetnog bazinog rjeenja

ocjena optimalnosti dobivenog rjeenja
promjena plana

Metode odreivanja poetnog bazinog mogueg rjeenja su:

dijagonalna metoda ili metoda sjeverozapadnog kornera

metoda najmanje cijene
VAM - metoda ili Vogelova metoda

Metode ocjenjivanja optimalnosti rjeenja transportnog problema su:

9
 Stepping-stone metoda
MODI ili modificirana Stepping-stone metoda

Promjena plana koji nije optimalan, provodi se jedino Stepping - stone metodom.

10