Destylacja frakcyjna

ropy naftowej

Wykonaa: Anna Dzigielewska, ID

Energetyczne surowce naturalne

Postp ludzkoci zawsze bazowa na surowcach naturalnych, przy czym

determinowany by nimi do tego stopnia, e nazwy epok (np. epoka kamienia,
brzu, elaza) s bezporednio zwizane z nazwami tych surowcw. Rozwj
cywilizacyjny jest uzaleniony od potrzeb energetycznych. Czowiek pierwotny
potrzebowa niewielkiej iloci energii, by utrzyma waciw temperatur ciaa,
przygotowa poywienie czy odstraszy dzikie zwierzta. Obecnie rozwj
nowych technologii i transportu, wzrost komfortu ycia powoduj, e energia
obok ywnoci i powietrza jest jedn z najwikszych potrzeb czowieka.
Wspczesna energetyka wykorzystuje gwnie nieodnawialne paliwa naturalne,
tj.: wgle kopalne, rop naftow i gaz ziemny oraz pierwiastki rozszczepialne
uran i tor. Ze wzgldu na zmniejszanie si zasobw tych paliw trwaj
poszukiwania alternatywnych rde energii.
Schemat przedstawiajcy nieodnawialne i odnawialne rda energii
Gwnym bogactwem energetycznym Polski s wgiel kamienny i brunatny,
std te produkcja energii elektrycznej w naszym odbywa si z wykorzystaniem
wgla. Zoa gazu ziemnego i ropy naftowej s niewielkie, dlatego te surowce
energetyczne w duej mierze importujemy.

Ilustracja przedstawia map Polski z podziaem na wojewdztwa. Oznaczono i

opisano gwne miasta. Na mapie przedstawiono wystpowanie i wydobycie
surowcw energetycznych. Kolorem fioletowym zaznaczono obszary, na
ktrych wystpuj zoa ropy naftowej i gazu ziemnego. Za pomoc sygnatur
oznaczono miejsca ich wydobycia. Zasadniczo pokrywaj si one z miejscem
wystpowania z. Ropa naftowa i gaz ziemny wystpuj i s wydobywane w
wojewdztwie podkarpackim, lubuskim, w rodkowej czci wojewdztwa
wielkopolskiego, pnocnej czci wojewdztwa zachodnio-pomorskiego oraz w
pnocnej czci wojewdztwa dolnolskiego. Przewaa wydobycie gazu
ziemnego.
 Czarne zoto, czyli ropa naftowa

Rop naftow wydobywano ju w staroytnoci. Wykorzystywano j wwczas,

bez adnego przetwarzania, jako lek na choroby skrne i reumatyzm. Suya
take do balsamowania zwok. Niejednokrotnie uywano ropy do celw
wojennych, np. w walce z wrogiem stosowano ponce strzay oraz tzw. ogie
grecki (atwopalna ciecz, zawierajca m.in. rop naftow, smo, siark, saletr,
sl kamienn, ywic, wapno palone). Ropa, zwana take olejem skalnym,
powstaa prawdopodobnie w wyniku rozkadu szcztkw rolinnych oraz
zwierzcych w warunkach beztlenowych, z udziaem bakterii anaerobowych.
Ropa naftowa jest mieszanin kilku tysicy substancji chemicznych, gwnie
wglowodorw (staych, ciekych i gazowych). Zawiera rwnie zwizki siarki,
azotu i tlenu. Ma posta gstej cieczy o barwie ciemnobrunatnej i ostrym
zapachu. Pali si tym kopccym pomieniem. Zdania na temat genezy ropy
naftowej s wrd naukowcw podzielone. Jedni uwaaj, i ropa powstaa ze
skadnikw nieorganicznych poprzez szereg procesw zachodzcych wewntrz
jdra ziemskiego. Teoria ta jednak nie jest zbytnio popularna. Zdecydowanie
czciej przyjmuje si za prawdziw t drug, wedug ktrej ropa powstaa z
materii organicznej.

Uznaje si, i ropa stanowi produkt skomplikowanych przemian szcztkw

rolinnych i zwierzcych, yjcych na ziemi wiele milionw lat temu.
Najprawdopodobniej zostay one przykryte warstwami piasku i muu. Wraz z
upywem czasu, pod warstw skadnikw nieorganicznych ulegy one
zeskaleniu. Nastpnie, pod wpywem osadzajcych si kolejnych warstw
piaskw i muw, szcztki ulegay przeobraeniom. Koniecznym warunkiem
tych przemian byo istnienie nieprzepuszczalnej warstwy ska, ktra pokrywa
skay przepuszczalne. W rodowisku beztlenowym, w obecnoci bakterii
anaerobowych oraz w cieple powstawaa ropa naftowa.
W przyrodzie gromadzenie ropy naftowej obserwuje si w skaach osadowych,
wykazujcych dua porowato. Czsto wystpuje w tzw. kolektorach, czyli w
szczelinach pomidzy skaami. Szczeglnie chtnie ropa wystpuje w
piaskowcach, ktre speniaj wyej wymienione warunki.

Co to jest destylacja frakcyjna?

Destylacji prosta jest to proces polegajcy na odparowaniu cieczy, a

nastpnie ozibieniu jej par i skropleniu. Destylacj stosuje si do oczyszczania
cieczy lub rozdzielenia mieszaniny substancji o rnych temperaturach wrzenia
najpierw oddestylowuje si ciecz bardziej lotna, o niszej temperaturze
wrzenia, a pniej ciecz mniej lotna.

Niekiedy jednokrotna destylacja nie pozwala na cakowite rozdzielenie

mieszaniny, np. wtedy, gdy rne skadniki mieszaniny maj podobn
temperatur wrzenia. Powstaje wtedy kilka frakcji porednich, zawierajcych co
najmniej dwa skadniki. W takim przypadku stosuje si rektyfikacj na
kolumnach rektyfikacyjnych, w ktrych zachodzi kilkanacie nastpujcych po
sobie destylacji. Proces ten nazywa si inaczej destylacj frakcyjn.

Przed rozpoczciem destylacji frakcyjnej ropy naftowej naley j odsoli. W

trakcie destylacji zbierane s kolejne frakcje, wrzce zazwyczaj w tych
temperaturach: benzyna lekka (40160C), benzyna cika (160200C), nafta
(260300C) i olej napdowy (260350C). Pozostao tworzy tzw. mazut, ktry
po przedestylowaniu prniowym i odpowiednich przerbkach daje oleje
smarowe i odsiarczone oleje opaowe.

Pocztkw przetwrstwa ropy naftowej naley szuka w Polsce. W 1853 roku

polski chemik, farmaceuta i przedsibiorca Ignacy ukasiewicz wsplnie
z Janem Zehem opracowali metod destylacji ropy naftowej (destylacja
frakcyjna, zwana rwnie destylacj frakcjonowan), uzyskujc w ten sposb
kilka produktw, m.in. naft. Jeszcze w tym samym roku ukasiewicz
skonstruowa lamp naftow. Odkrycie to miao bezporedni wpyw na rozwj
przemysu naftowego. Zaoona przez niego kopalnia ropy naftowej w Bbrce
bya pierwszym takim obiektem na wiecie.
 Destylacja ropy naftowej- dowiadczenie
Dowiadczenie do wykonania pod nadzorem osoby dorosej

PROBLEM BADAWCZY:
Jakie substancje mona wyodrbni z ropy naftowej?

HIPOTEZA:
Ropa naftowa jest mieszanin wielu substancji chemicznych.

CO BDZIE POTRZEBNE:
ropa naftowa,
uczywo,
czasza grzewcza,
kolba okrgodenna o pojemnoci 250 cm3,
deflegmator,
kamyczki wrzenie,
termometr,
chodnica,
3 korki,
3 kolby stokowe,
3 parowniczki porcelanowe.

INSTRUKCJA:
1. Zmontuj zestaw do destylacji skadajcy si z: kolby destylacyjnej,
deflegmatora, termometru, chodnicy i odbieralnika.
2. Do kolby wlej ok. 100 cm3 ropy naftowej i dodaj kilka kamyczkw
wrzennych, aby zapobiec przegrzaniu si cieczy.
3. Kolb ogrzewaj w czaszy grzewczej.
4. Poszczeglne produkty destylacji ropy naftowej (frakcje) zbieraj do kolb
stokowych, w przedziaach temperatur: 40180C, 180250C i od 250
350C, zamykajc kolby korkiem.
5. Okrel barw i zapach poszczeglnych frakcji.
6. Nastpnie przenie po 1 cm3 kadej porcji destylatu do trzech
parowniczek i za pomoc palcego si uczywka zbadaj palno kadej z
otrzymanych frakcji.

PODSUMOWANIE:
Podczas destylacji frakcyjnej ciecz w kolbie wrze, pary skraplaj si w chodnicy
i spywaj do odbieralnikw. Metoda ta pozwala na rozdzielenie skadnikw ropy
naftowej na poszczeglne frakcje destylaty maj inn temperatur wrzenia i
charakterystyczne zapachy. Rni si barw (od bezbarwnej, poprzez
jasnot, a do brunatnej) oraz gstoci (gsto poszczeglnych frakcji jest
coraz wiksza). Wszystkie prbki s palne, przy czym im wysza temperatura
wrzenia, tym trudniej nastpuje zapon.

Zestaw do destylacji
 Znaczenie produktw pozyskiwanych z ropy naftowej

Ropa naftowa jest bez wtpienia jednym z najwaniejszych surowcw

wykorzystywanych przez czowieka ze wzgldu na due znaczenie
poszczeglnych skadnikw, jakie mona z niej pozyskiwa. Std te rafinerie
ropy naftowej pracuj w tzw. procesie cigym. Na szczycie kolumny
destylacyjnej odbierane s gazy rafineryjne, czyli mieszanina czterech
pierwszych alkanw. Ponadto otrzymuje si cztery frakcje: benzyn, naft, olej
napdowy i mazut.
Frakcje o temperaturze wrzenia powyej 350C poddaje si destylacji pod
zmniejszonym cinieniem, uzyskujc m.in.: oleje, wazelin, parafin, asfalt.

Dzi nikt nie ma wtpliwoci, e ropa naftowa odgrywa ogromn rol w

funkcjonowaniu wspczesnego wiata. Jest tak cenna, e dostp do terenw,
na ktrych wystpuje, czsto bywa przyczyn konfliktw zbrojnych. Produkty
pochodzce z przerobu tego surowca otaczaj nas na co dzie, poczwszy od
rodkw transportu, ktre poruszaj si po asfaltowych drogach lub w
przestworzach, po oleje, smary, smo, tworzywa sztuczne, leki, gum,
kosmetyki, zabawki, materiay wybuchowe, odzie i inne wyroby codziennego
uytku.
 Zagroenia zwizane z rop naftow

Wspczesny wiat jest uzaleniony od energii elektrycznej oraz od surowcw

energetycznych. Trudno wyobrazi sobie teraz ycie bez wgla i ropy naftowej,
ktre napdzaj wiatow gospodark. Czsto jednak zapominamy o
negatywnych skutkach zwizanych z nadmierna eksploatacj tych surowcw.

Ropa naftowa suy przede wszystkim jako paliwo dla rnorodnych rodkw
komunikacji: samochodw, samolotw, ciarwek, motorw. Spalanie benzyn i
innych olei opaowych przyczynia si do zanieczyszczenia rodowiska. Do
powietrza emitowanych jest wiele gazw: dwutlenek wgla, tlenek wgla, cze
wglowodorw, ktre nie ulegy spaleniu, a take tlenki azotu i tlenki siarki,
pochodzce ze spalenie zanieczyszcze obecnych w ropie. Substancje te
przyczyniaj si do powstawania smogu, ocieplania klimatu oraz powikszaj
dziur ozonow.

Kolejne niebezpieczestwo stanowi awarie tankowcw. W historii wydarzyo

si ju kilka wielkich katastrof tankowcw, ktre doprowadziy do skaenia
morza oraz mierci yjcych w niej zwierzt. Ropa skleja skrzyda ptakom.
Rozlewajc si w postaci ogromnej plamy na powierzchni wody, odcina dostp
powietrza rybom i innych zwierztom wodnym. Po latach obserwuje si mutacje
genetyczne wrd zwierz zamieszkaych na obszarach skaonych.

Wreszcie ropa stanowi powane rdo sporw politycznych. Nierwnomierne

rozmieszczenie na wiecie z ropy naftowej doprowadza do wielu konfliktw.