Industrijska mikrobiologija

(srijeda 14-16, lab.patologija)

Literatura:

1.Duanka Pejin, Industrijska mikrobiologija, Tehnoloki

fakultet, Novi Sad, 2003.
2. Senadin Durakovi, Primjenjena mikrobiologija,
Prehrambeno tehnoloki ininjering, Zagreb 1996
3. Senahid Durakovi i sur, Moderna mikrobiologija
namirnica (knjiga druga). Kigler, Zagreb, 2002.

E-mail: jaca.omerovic@gmail.com
Sadraj kursa
Definicija i znaaj tehnoloke mikrobiologije u proizvodnji, preradi, uvanju hrane

Pregled mikrobnih procesa i proizvodnih mikroorganizama

Gljive od znaaja za industrijsku mikrobiologiju: kvasci i plijesni
Ascosporogeni kvasci, porodica Saccharomycetaceae
Ishrana mikroorganizama i sirovine za njihov industrijski uzgoj
Alkoholna fermentacija i njen znaaj u proizvodnji alkohola, piva i drugih alkoholnih pia
Anaerobni mikrobni procesi
Aerobni mikrobni procesi
Mikrobioloke sinteze. Alge kao izvor proteina.
Oplemenjivanje sojeva genetskim inenjerstvom
Proizvodnja vitamina
Proizvodnja i primjena enzima
Proizvodnja antibiotika
Obrada otpadnih voda
Trovanje hranom i prehrambenim proizvodima. Mikotoksini
provjera znanja

Kolokvij I i II;
Parcijalni i zavrni ispit (usmeni ili testovi sa esejskim
pitanjima)
Seminarski
Prisustvo i aktivnost na predavanjima
Metode ocjenjivanja
Prisutnost i aktivnosti na asu 5 bodova
predavanje 5 bodova
praktine vjebe 5 bodova
Seminari
Timski ili Individualni 5 bodova (bodovanje na kraju)
Test I 10 bodova
Prepisivanje
Test II 10 bodova nije dozvoljeno
Parcijalni ispit I 15 bodova
Zavrni ispit 50 bodova

Studentima je dozvoljeno da izostanu sa tri predavanja u

toku semestra, dok nije dozvoljeno neopravdano
odsustvovanje sa vjebi. Ukoliko je student bio prisutan na
svim predavanjima i vjebama moe osvojiti maksimalno 10
bodova.
Definicija i znaaj industrijske
mikrobiologije
Pregled i podjela
mikroorganizama

Visoka Zdravstvena kola, Medicinski

Fakultet
Nastavni predmet: Industrijska
mikrobiologija

Predava: Doc.dr.sc. Jasmina Smajlovi

Industrijska mikrobiologija

Industrijska mikrobiologija je jo poznata

kao tehnika, industrijska i produkciona.

Grana primjenjenje mikrobiologije,

biotehnologije.

Izuava biohemijsku djelatnost

mikroorganizama koja se moe korisno
primijeniti u industrijskoj proizvodnji ili koja
moe biti tetna u proizvodnji namirnica i
drugih materijala.
 Predmet izuavanja: vanije grupe, vrste i
sojevi mikroorganizama znaajni za industrijsku
proizvodnju, koji proizvode specifine supstance
za potrebe ljudi, ivotinja i biljaka.
Upotreba mikroorganizama u proizvodnji hrane i
industrijskih produkata kao to su farmaceutski,
prehrambeni, napitci, hemijski, energanti.
U biti, postoje dva aspekta IMB 1.
proizvodnja vrijednih mikrobnih proizvoda putem
fermentacije; 2. uloga MO u obavljanju
odreenih usluge, na primjer
zbrinjavanje/razgradnja otpada.
Osobine mikroorganizama koje se koriste u
industriji
U proizvodnji namirnica mikroorganizmi mogu da poboljaju
kvalitet i da budu vaan inilac u normalnom postupku
proizvodnje ali mogu da prouzrokuju i kvarenje hrane.

Bez primjene mikroorganizama danas nije mogue proizvesti

itav niz namirnica. Tako hljeb, kao osnovnu namirnicu nije
mogue proizvesti iz prevrelog tijesta bez primjene
mikroorganizama kvasaca.

Proizvodnja kiselomlijenih napitaka, kao to su jogurt, kiselo

mlijeko, kefir, kumis, a zatim sirevi, maslac i pavlaka alkoholnih
pia (vina, rakija, piva) mogua je takoe zahvaljujui
biohemijskoj aktivnosti mikroorganizama.

Bioloko konzerviranje brojnih proizvoda od voa i povra

(kiseli kupus, paprike paradajz i dr.) zasniva se na primjeni
mikroorganizama odnosno kiselomlijene fermentacije.
Mikroorganizmi kao hrana

Samo tijelo mikroorganizama kod gljiva, algi i

kvasaca moe se koristiti kao hrana jer je bogato
proteinima, vitaminima i drugim sastojcima.
Kao izvor proteina koriste se za stonu i ljudsku
ishranu, i ovakva vrsta proteina naziva se
jednoelijskim proteinima (SCP).
Azotofiksatori, bioinsekticidi, primjena
bioinsekticida znaajna jer potiskuje koritenjem
hemijskih sredstava koja su tetna kako za ivotinjski
svijet tako i za ljude.
Mikroorganizmi u preradi hrane
Predmet izuavanja industrijske mikrobiologije su i
primjena mikroorganizama u proizvodnji:
alkohola (etanola, butanola, glicerola),
organskih kiselina (limunske, mlijene siretne, glukonske,
itakonske, aminokiselina i dr.),
bioloki aktivnih materija (vitamina, enzima, antibiotika, biosa,
dekstrana, pululana, ksantana, giberalina i dr).

U odbrani od tetnog djelovanja mikroorganizama a radi

dueg ouvanja namirnica i drugih materijala, primjenjuju
se razliite metode i sredstva za unitavanje i
zaustavljanje razvia mikroorganizama (konzerviranje).
To su postupci abioze, anabioze, termoabioze
termoanabioze, kseroanabioze, hemoabioze,
hemoanabioze, haloanabioze, osmananabioze i drugo.
 Abioza postupak konzerviranja namirnica
eliminisanjem MO
Anabioza postupak konzerviranja smanjenjem
aktivnou MO, stvaranjem nepovoljnih uslova za rast

Kseroanabioze (konzerviranje suenjem)

hemoabioze, hemoanabioze, - hemijskim dodacima
Termoabioza, termoanabiozom - temperaturom
Haloanabioze - pritiskom
osmananabioze (konzerviranje dehiracijom)
Istorijat industrijske mikrobiologije
I
Shvatanja o mikroorganizmima, prije pojave nauke o njima,
potiu jo iz davne prolosti, kada se jo nita nije znalo o
mikroorganizmima kao ivim biima, meutim, znalo se za
odreene procese za koje danas znamo da ih jedino mogu
izazvati mikroorganizmi.
Tako, na primjer, spremanje hljeba i alkoholnih pia
poznato je od davnina u najstarijim periodima ljudskih
zajednica.
Mitologija je takoe o tome znala koja je proglasila bogove za
pojedine procese, a znanja o spremanjuu pojedinih proizvoda
uvala su se kao posebna tajna.
O djelatnosti mikroorganizama pisali su Mojsije, Homer,
Aristotel, Teofrast.
Rimski pisci, kao to su Varon i Plinije takoe navode odreena
stvatanja o djelatnosti mikroorganizama.
Istorijat industrijske mikrobiologije II

Nije se znalo da mikroorganizmi postoje, pa i

pored toga, praistorijski ljudi koristili su
djelatnost mikroorganizama.
Prije hiljadu i vie godina u Kini i Japanu ljudi su
pripremali fermentisane napitke od soje.
Na Balkanu i u Centralnoj Aziji zahvaljujui
mikroorganizmima, pripremani su kiselo-mlijeni
napici, kao to su kiselo mlijeko, jogurt, kumis i dr.
Fermentacija ire od groa bila je poznata kod
starih Grka. Pripremanje piva bilo je poznato u
Mesopotaniji 2000 godina p.n.e. U Egiptu pivo se
proizvodilo 250 godina p.n.e. Kolumbo je otkrio da
Indijanci piju pivo proizvedeno od kukuruza.
Istorijat otkria mikroorganizama
Mikroorganizmi kao uzronici mnogih pojava u prirodi i
ivotu ovjek otkriveni su tek onda kada je nastupilo
nauno doba u razvitku mikrobiologije, iji se poetak
rauna od 1590. godine, kada je otkriven
mikroskop, kojim se neposredno ispituju
mikroorgnaizmi.

Ideju o postojanju mikroorgnaizma prvi je dao

Athanasius Kircher (1601-1680). Njegova ideja o
postojanju golim okom nevidljivih bia nije mirovala.
Prvi ovjek koji je vidio mikroorganizme 1680
godine bio je holandski naunik Antonius Van
Leeuwenhoek.

A uzroci fermentacija objanjeni su tek u drugoj

polovini XIX vijeka. Najprije je Thenard 1803 objavio
da su kvasci ivi organizmi i da izazivaju alkoholnu
fermentaciju. Pristalice hemijske teorije odbacili su
njegovo miljenje, tvrdei da je vrenje hemijski proces.
 Otkrie fermentacije
Meutim veliki francuski genije L. Pasteur je 1857. godine
potvrdio da je Thenard bio u pravu, definitivno je dokazao da su
kvasci uzronici alkoholnog vrenja (eer---alkohol).
Slavni francuski naunik Louis Pasteur (1822-1895) sa svojim
ispitivanjima je tvorac mikrobiologije kao naune discipline.
Njegove ideje i danas vladaju u mnogim oblastima mikrobioloke
nauke, u medicini, veterini, industriji, odnosno i u industrijskoj
mikrobiologiji.
On je prvi predvidio da e u borbi protiv izazivaa bolesti
jedni mikroroganizmi biti upotrebljeni protiv drugih. Ta
predvianja su ostvarena i danas egzistira jedna od najmonijih
industrija u kojoj se proizvode antibiotici, kao proizvodi
metabolizma odreenih mikroorganizama, koje ovjek koristi u
borbi protiv brojnih izazivaa bolesti ljudi i ivotinja. Iz tijela
odreenih mikroorganizama izdvojena su smrtonosna jedinjenja
koja razaraju patogene mikroorganizme.
Otkria na podruju industrijske
mikrobiologije I

Iz navedenog pregleda se vidi da je, u oblasti mikrobiologije,

dolo do velikih otkria u relativno kratkom vremenskom
razdoblju, koje je oznaeno kao nauno doba.
Danas je razvitak mikrobiologije jo intenzivniji. Krajem XIX i
tokom XX vijeka industrijska mikrobiologija je doivjela pravi
procvat. Najprije se razvilo submerzno gajenje kvasca u
aeriranim bioreaktorima sa raspodjeljivaima vazduha.
I svjetski rat U.K. - Waiezman je uspio da iz kukuruzne
komine, korienjem mikroorganizama, proizvede aceton, koji
je upotrebljavan za proizvodnju eksploziva kordita. Prvi
fermentacijski proces industrijske veliine, aceton-butanol
fermentacija, Clostridium acetobutylicum.
Otkria na podruju industrijske
mikrobiologije II
1923 - Proizvodnja limunske kiseline fermentacijom iz
eera, pomou Aspergillus niger kada je Pfizer osnovao
prvu fabriku za proizvodnju limunske kiseline. Ubrzo potom,
takoe korienjem mikroorganizama, u industriji su
proizvedena brojna jedinjenja koja su nala veliku primjenu u
ivotu ovjeka, kao to su butanol, aceton, glukonska
kiselina i druga jedinjenja.
1928 Proizvedena glukonska kiselina (primjena, regulator
kiselosti).
1936 - U cilju dobijanja vitamina C vri se oksidacija sorbita
u sorbozu.
1939 - Iskoriavanje otpadnih voda celuloznih fabrika za
proizvodnju stonog kvasca.
Otkrie antibiotika I
Prvi antibiotik penicilin otkrio je 1928 godine Aleksandar Fleming
pri ispitivanju bakterija Staphylococcus aureus.
Kulture ovih bakterija bile su kontaminirane plijesnima iz roda
Penicilium, odnosno vrstom P. notatum. Fleming je utvrdio da filtrat
ovih plijesni djeluje na Gram pozitivne bakterije baktericidno i
bakteriostatski. Aktivna materija iz filtrata nazvana je penicilinom.
Godine 1937 grupa istraivaa sa Univerziteta u Oksfordu na elu a
Howard-om Florey uspjela je da iz P. notatum izdvoji aktivnu
supstancu penicilin u amorfnom stanju, a u januaru 1941 godine,
prvi put je proizveden penicilin, koji je imao oko 50 i.j./mg.
Kasnije je izdvojena nova vrsta plijesni Penicillium chrysogenum, koja
je sintetisala 100 puta veu koliinu penicilina od P. notatum pri
submerznom gajenju.
Otkrie antibiotika II

Kasnije sa velikim uspjehom otkriveni su i drugi

antibiotici.
Tako je 1945 godine u SAD Sellman Waksman izdvojio
jednu vrstu aktinomiceta, koja sintetie antibiotik
streptomicin, koji se koristi za subijanje uzronika
tuberkuloze, Mycobacterium tubercolusis.
Poslije otkria ovog drugog po redu antibiotika,
istraivanja su krenula nevjerovatnom brzinom.
Lista novih antibiotika je postala veoma duga.
Meu brojnim antibioticima, pored penicilina i
streptomicina, posebno treba istai tetraciklin,
bacitracin, hloramfenikol, nistatin, novobiocin,
eritomicin i dr.
Otkrie enzima

Buther je krajem XIX vijeka ukazao na mogunost

primjene enzima za katalizu hemijskih reakcija.
S tim u vezi, veliki japanski istraiva Takamine je
1894 godine prijavio svoj patent za proizvodnju
tehnike gljivine amilaze. To je bilo veliko otkrie.
Meu istraivaima se istie da ono to Mocart znai
za svijet muzike, to isto znai Takamine, kao znaajno
ime, za industrijsku mikrobiologiju.
Nakon industrijske proizvodnje amilaze, u XX vijeku
imamo otkrie itavog niza enzima i njihovu izolaciju
iz kvasaca i drugih mikroorganizama, to predstavlja
poetak biohemijskih istraivanja mikroorganizama,
koji postaju solidna osnova za razvoj industrijske
mikrobiologije.
Otkria procesa fermentacije
Harden i Young, Mayerhof, Endem i Neuberg otkrili su
niz novih enzima u elijama kvasaca i miinog tkiva i
hemijske anaerobne transformacije su povezali u jednu
cjelinu.

Otkrivanjem hemizma ovih reakcija djelovalo je 1916

godine do izmjene procesa alkoholne fermentacije u
pravcu stvaranja veih koliina glicerina fermentativnim
putem.

Dalja istraivanja anaerobnih vrenja su dovela do

postupka dobijanja acetona i butanola. Od tog
vremena mikroroganizmi postaju sve vaniji za
industrijsku proizvodnju specifinih hemijskih jedinjenja.
Novija otkria

Jedan od glavnih napredaka u zadnjih nekoliko

decenija je razvoj genetskog inenjerstva i s njim
proizvodnja raznih novih produkata.
To ukljuuje proizvodnju monoklonalnih antitijela
(1970-ih) za dijagnostike, analitike, terapeutske
potrebe i potrebe preiavanja drugih jedinjenja.
Ova tehnika je omoguila prijenos gena izmeu
organizama, nove metode oplemenjivanja
mikroorganizama.
 Industrijska mikrobiologija danas

Danas, primjenom mikroorganizama u industrijskim

razmjerama proizvodi se vie desetina razliitih proizvoda
kao to su:

vitamini (provitamin A,B2,B12, ergosterol, C),

aminokiseline (lizin, L-glutaminska)
nukleinske kiseline,
biljni hormoni (gliberalin, regulatori rasta kod biljaka),
proizvodi dobijeni mikrobnom polimerizacijom, kao to su
dekstran sa primjenom u prehrambenoj industriji i
medicini za zamjenu krvne plazme, pululan, sa irokom
primjenom u prehrambenoj industriji i drugim oblastima,
ksantan i dr.

Spore bakterije Bacillus thuringiensis koriste se kao specifini

insekticidi. Javlja se niz novih sintetikih jedinjenja mikrobnog
porijekla.
 Odreene vrste kvasaca, gljiva i algi uspjeno se
submerzno arzno i kontinualno gaje kao znaajni
izvori jednoelijskih proteina, iroko
rasprostranjena proizvodnja enzima mikrobnog
porijekla, mikrobne transformacije steroida,
proizvodnja alkaloida. Posebno treba istai da
danas mikroorganizmi nalaze izuzetnu primjenu u
zatiti ivotne sredine, biolokom obradom
otpadnih voda.
Energetska kriza u svijetu uticala je na razvoj
istraivanja koja se kreu u pravcu korienja
mikroorganizama za proizvodnju energenata
(metana, vodika i dr.).
Faze razvoja industrijske mikrobiologije

Saetim prikazivanjem, razvoj industrijske

mikrobiologije je proao kroz tri faze:

Prva faza obuhvata fermentacione procese

pomou mikroorganizama, koji se primjenjuju od
davnina u proizvodnji hljeba, vina, piva, sireta,
kiselo-mlijenih proizvoda.

Iz ovih procesa su proistekle i dalje se razvile

klasine fermentacije u industrijskoj proizvodnji
etanola, butanola, acetona, limunske kiseline,
siretne, glukonske kiseline
 Prelomni period u razvoju industrijske mikrobiologije je druga
faza, koja poinje od 1940 godine, kada je poela proizvodnja
antibiotika penicilina, koja je uticala na razvoj proizvodnje
pomou mikroorganizama niz proizvoda, kao to su vitami,
enzimi, aminokiseline, mikrobna biomasa, steroidni hormoni,
alkaloidi, giberalin, polisaharidi i dr.
S tim u vezi, korienje klasinih genetskih metoda, kao to su,
na primjer, indukovane mutacije, dobijeni su i selekcionisani
sojevi odreenih vrsta mikroorganizama, pomou kojih je
povean prinos mnogih znaajnih proizvoda.
Pored toga, dolo je do razvoja tehnike i tehnologije u
industrijskoj proizvodnji. Konstruisani su razliiti bioreaktori sa
velikim mogunostima za obezbjeenje optimalnih uslova za
gajenje mikroorganizama, regulaciju i registraciju fermentacionih
procesa, u maksimalno obezbjeenim aseptinim-sterilnim
uslovima.
 Od 1970 godine poinje trea faza u razvoju industrijske
mikrobiologije.
Ovu fazu karakterie razvoj genetskog inenjerstva. Zahvaljujui
novim metodama i specifinim laboratorijskim tehnikama
manipulacije sa dezoksiribonukleinskom kiselinom, odnosno sa
genetskim materijalom, dolo je do konstrukcije novih sojeva
mikroroganizama sa izmjenjenom nasljednom osnovom, a to je
omoguilo proizvodnju novih visokovrijednih proizvoda.
Manipulacijom sa genetskim materijalom iz razliitih prokariotskih i
eukariotskih elija, sa mogunou transfera genetskog materijala iz
ivotinjskih i biljnih elija u elije mikroorganizama, dolo je do ire
primjene mikroorganizama i dobijanja novih specifinih proizvoda.
Tehnikom rekombinantne DNA mikroorganizmi se mogu programirati
za proizvodnju novih specifinih jedinjenja. S tim u vezi, dolo je do
uvoenja u industriju novih biotehnolokih procesa.
Najvaniji biotehnoloki proizvodi
dobijeni korienjem mikroorganizama
PROIZVOD OBLAST PRIMJENE
Fermentisana hrana: prehrambena industrija
(Jogurt, kefir, kumis, sir, bioloki konzervisane namirnice)
Mikrobna biomasa: prehrambena industrija
Pekarski kvasac, krmni kvasac, jedno- industrija stone hrane
elijski proteini (SCP)
Etanol (alkoholna pia) industrija alkoholnih pia
Industrijski rasvarai: hemijska industrija
(Etanol, aceton, butanol)
Organske kiseline: prehrambena i hemijska industrija
(Limunska, mlijena,siretna, glukonska)
Antibiotici (Penicilin,streptomicin,teraciklin) farmaceutska industrija
Polisaharidi farmaceutska industrija i
Ugljeno hidratni polimeri dekstran, prehrambena industrija
Pululan, ksantan,lipidni polimeri prehrambena industrija
Fizioloki aktivna jedinjenja: farmaceutska industrija
(Vitamini, alkaloidi, giberalin)
Aminokiseline (Glutaminska, lizin) prehrambena i hemijska industrija

Enzimi (Amilaze, proteze, lipaze, celulaze) prehrambena industrija

Bioloka obrada otpadnih voda zatita ivotne sredine
Glavni proizvodi dananje
biotehnologije pomou
mikroroganizama mogu se svrstati u
nekoliko grupa:

Mikrobna biomasa (pekarski kvasac, krmni kvasac,

jednoelijski protein (SCP).

Primarni (etanol, mlijena i siretna kiselina) i

sekundarni metaboliti (antibiotici).

Proizvodi koji nastaju u procesu biotransformacije iz

razliitih jedinjenja (steroidi).

Proizvodi biosinteze pomou mikroroganizama

dobijenih tehnologijom rekombinantne
dezoksiribonukleinske kiseline (rDNA) - genetskim
inenjerstvom.
 Najvaniji proizvodi koji nastaju u
procesu biotransformacije pomou
mikroorganizama iz razliitih
jedinjenja
Supstrat (jedinjenje) Proizvod
Etanol siretna kiselina
Propanol propionska kiselina
Izopropanol aceton
Glicerol dihidroksiaceton
2-3- butandiol acetoin
manitol fruktoza
sorbitol sorboza
glukoza glukonska kiselina
glukonska kiselina 5-ketoglukonska kiselina
glukonska kisleina 2-ketoglukonska kiselina
D-fenilalanin L-fenilalanin
Maleinska kiselina fumarna kiselina
 Neki produkti rekombinantne DNA
koji se koriste u lijeenju ljudi
Primjenom ovih postupaka, mnogi humani geni su klonirani u E.coli ili u kvascu. Po prvi put ovo
je omoguilo proizvodnju neogranienih koliina humanih proteina in vitro. Kultivisane elije
(E.coli, kvasac, elije sisara) se koriste za proizvodnju:
Inzulin za dijabetiare
Faktor VIII za mukarce oboljelih od hemofilije A
Faktor IX za hemofiliju B
Humani hormon rasta (GH)
Eritropoetin (EPO) za lijeenje anemije
Tri vrste interferona
Nekoliko interleukina
Granulocit makrofag-faktor koji stimulira rast kolonija(GM-CSF) za stimulaciju kotane
sri poslije transplanta
Granulocitni faktor stimulacije kolonija(G-CSF) za poticanje proizvodnje neutrofila, na
primjer poslije kemoterapije i za mobilizaciju hematopoetskih elija iz kotane sri u krv.
Tkivni plazminogenski aktivator (TPA) za otapanje krvnih ugruaka
Adenozin deaminaza (ADA) za lijeenje nekih teih oblika kombinirane imunodeficijencijency
(SCID)
Angiostatin i endostatin za trial na lijekovima protiv raka
Paratiroidni hormon
Leptin
Hepatitis B povrinski antigen (HBsAg) za vakcinaciju protiv hepatitis B virusa
C1 inhibitor(C1INH) za lijeenje nasljednih angioedema (HANE)
Mikroorganizmi koji se koriste u
industrijskoj proizvodnji

Mikroorganizmi koji nalaze primjenu u industriji

uglavnom se nalaze u grupama mikroorganizama kao
to su:

bakterije, gljive, a izuzetno i alge i protozoe za

razgradnju i biosintezu. Liajevi se za sada ne koriste u
veoj mjeri.

Kad su u pitanju virusi od znaaja su za industrijsku

proizvodnju vakcina i seruma.
Fermentacija u industrijskoj
mikrobiologiji
Rije fermentacija lat. Fevere vriti, fermentacija vina
je proizvodila mjehurie gasa koji su izgledali kao
vrenje.
Fermentacija anaerobni proces pretvaranja eera u
kiseline, gasova u alkohole.
Meutim, po industrijskoj mikrobiologiji fermentacija je
bilo koji proces u kojem se uzgajaju mikroorganizmi na
velikoj skali obino sa ciljem proizvodnje nekog
produkta.
Tako na primjer proizvodnja penicilina, uzgoj kvasaca
koji su aerobni procesi, i proizvodnja etanola i alkoholnih
napitaka koje su fermentacije u fiziolokom smislu, se
sve definiu kao fermentacije po industrijskoj
mikrobiologiji.
 Poto se u industrijskoj mikrobiologiji uglavnom radi o
komercijalnom inskoritavanju MO, cilj bilo koje
industrjske fermentacije je opitmizacija rasta
mikroorganizma ili proizvodnja ciljanog mikrobnog
produtka.
Ovo je obino postie obavljanjem fermentacija pod
strogo kontrolisanih uslovima u velikim fermentorima sa
veliki kapacitetima od nekoliko hiljada litara.
Postavka industrijskog
postrojenja
Organizacija ili set-up industrijskog postrojenja varira od
proizvoaa do proizvoaa.

Svim industrijskim procesima mora prethoditi:

izolacija iste kulture MO iz prirode
umnoavanje i optimizacija u laboratorijskim uslovima
umnoavanje u velikim razmjerama

Kulture MO koje se koriste su obino kulture iz javne

kolekcije koje su pod patentom ili su izolovane od strane
date industrije.
Hranjivi sastojci podloge dolaze iz raznih sirovih materijala,
ponekad poslije odreene obrade i modifikacija.
---

Inokulum se priprema of liofiliziranih MO ija

istoa se mora provjeriri na agarnoj ploi.
MO se uzgajaju u tikvicama sa treskanjem dok
se ne dosegne eljena koncentracija, oko 10%
volumena fermentora (pilot).
Inokulum se ubacuje u pilot fermentora a zatim
u produktivni fermentor.
--

Izolacija materijala zavisi od vrste krajnjeg

produkta.
Kontrola kvaliteta je vaan aspekt tokom itavog
procesa, posebno tokom izolacije/preiavanja
produkta.
Mora se osigurati da produkt koje se proizvede je
eljeni produkt, zadovoljavajueg kvaliteta i
istoe.
Sterilnost je takoe vaan aspekt industrijske
proizvodnje koji se primjenjuje
MO kao katalizatori
fermenatcionih procesa
Mikroorganizmi koji se koriste u fermentaciji su glavni
inioci, oni dovode do uspjeha tj neuspjeha procesa.
Oni su katalizatori koji izvode mikrobioloke
procese.

Industrijski mikroorganizam je organizam koji je

paljivo odabaran tako da moe proizvoditi jedan ili
vie odreenih produkata.
MO kao katalizatori
fermenatcionih procesa
Da bi mikrobioloki proces bio uspjean MO moraju ispuniti
sljedee uslove:
Soj mora biti genetski stabilan.
Soj mora brzo rasti i razmnoavati se.
Soj mora brzo rasti nakon inokulacije.
Soj mora biti ista kultura (slobodna od drugih MO i faga).
Treba proizvoditi eljeni produkt.
Sposoban za samo zatitu ako je mogue (rast pod
ekstremnim uslovima).
Ne smije biti patogen (GRAS-generally reagrded as safe),
Postojan, mora se dobro uvati dugo vremena.
Sposoban da je mijenja, mutageneza.
Da daje odreenu koliinu produkta u odreeno
fermentativno vrijeme.
Zbirke/kolekcije kultura industrijskih
mikroorganizama

Mikrobioloke zbirke kultura fokusiraju se na akviziciju,

autentifikaciju, proizvodnju, ouvanje, katalogizaciju i
distribuciju ivih kultura standardnih referentnih
mikroorganizama (elijskih linijama i drugih materijala)
patentiranih kultura mikroorganizama.
Razlog pohranjivanja kultura u zbirke je da se osigura
trajnost odreene kulture i njena dostupnost
korisnicima patenta.
Uloga poznavaoca mikrobiologije
u fermentacionom procesu

Odabir organizma koji e se koristiti.

Izbor podloge za rast.
Odreivanje uslova optimalnog rasta i proizvodnje
produkta, npr. temperatura, pH, aeracija itd.
Kontrola procesa za kontaminante, kao i kontrole
kvaliteta produkta.
Pravilan nadzor organizma u tkz. kolekcijama/zbirkama
kultura tako da se zadre odgovarajue osobine datom
MO.
Poboljanje performanse MO primjenom genetskom
inenjerstva ili modifikacije hranjive podloge.
Shematski prikaz tipinog
fermentacionog procesa
Shematski prikaz tipinog
fermentacionog procesa
Prednosti
Veliki broj produkata koji se prije proizvodio hemijskim
procesima se sada mnogo ekonominije proizvode pomou
MO (fermentacijom ili biotransformacijom).
Benefit njihovog uzgoja je i to to se za rast kao supstrate
u velikoj mjeri koriste otpadne supstrance.
Kompleksne molekule kao to su antibiotici, enzimi,
vitamini je nemogue proizvesti hemijskim putem. Takoe,
genetske manipulacije su otvorile neograniene
mogunosti stvaranja novih produkata.
Optiki aktivna jedinjenja kao to su amino kiselline i
organske kiseline je teko naparviti hemijskim putem.
Nusprodukti su obino hemikalije. Biomasa i i drugi
nusprodukti su visoko nutritivni i mago se koristiti kao
stona hrana.
Nedostatci

Proizvodi nastaju u kompleksnim podlogama u velativno

niskim koncentracijama u poreenju sa hemijski
nastalim.
Izolacija i preiavanje produkta je nekada teko i
skupo.
Mikrobni procesi su obino dosta sporiji od hemijskij, to
poveava trokove.
Postoji mogunost kontaminacije, tako da je potrebna
sterilizacija poetne sirovine kao i instrumenata za
fermentaciju.
Mada je otpad netoksian ima visok BOD to zahtijeva
detaljnu obradu.
Hvala na panji!