Onderzoeksvraag 5

Wat neem ik, in mijn verdere loopbaan, mee uit het Finse onderwijssysteem?

Deelvragen

Wat zijn de gelijkenissen en verschillen tussen het Vlaamse en Finse onderwijssysteem?

1
Waarom heb ik voor deze vraag gekozen?

Toen het bevestigd werd dat ik naar Finland mocht gaan, was ik door het dolle heen. Wat
een kans! Het Finse onderwijssysteem is gekend en geroemd over de hele wereld. Naarmate
de vertrekdatum dichterbij kwam, werd ik steeds nieuwsgieriger. We (Siegke, Hanne, Soetkin
en ik) zouden verschillende scholen bezoeken en ons volledig onderdompelen.

Tijdens de twee weken werden we letterlijk (door de sneeuw) en figuurlijk ondergedompeld

in Finland. Al deze indrukken en informatie wou ik graag structureren om er vervolgens de
waardevolle dingen uit te halen. Zo ontstond de onderzoeksvraag: "Wat neem ik, in mijn
verdere loopbaan, mee uit het Finse onderwijssysteem?"

2
Overzicht

Competentie 4. Coach van collega's en cordinator van beleidsondersteunende

maatregelen bij de implementatie van het planmatig handelen op
klas- en schoolniveau.

5. Zichzelf sturende en gengageerde persoon die voortdurend

leert uit eigen en andermans ervaringen en uit meerdere bronnen.

Beschrijving van je In het begin van dit schooljaar situeerde ik me op startniveau voor
eigen niveau op deze competentie 4 en op integratieniveau voor competentie 5. Om deze
competentie onderzoeksvraag op te lossen, neem ik een onderzoekende houding
aan en ga ik me actief verdiepen in het Finse onderwijssysteem. Ik
wil niet binnen "de vier muren" van het Vlaamse onderwijssysteem
blijven maar verder kijken. Mijn blik verruimen en kennis maken met
het alom geroemde Finse onderwijssysteem. Met als doel zoveel
mogelijk inspiratie op te doen en mee te nemen in mijn verdere
loopbaan.

Onderzoeksvraag (wat Hoofdvraag

is/hoe kan ik...vraag)
Wat neem ik, in mijn verdere loopbaan, mee uit het Finse
onderwijssysteem?

Deelvragen

Wat zijn de gelijkenissen en verschillen tussen het Vlaamse

en Finse onderwijssysteem?

Onderzoeksplan Bv.: Mijn acties:

-informeren bij Informatie uit:

het keuzevak Integratie en inclusie(f onderwijs).
-observeren van vaktijdschriften zoals Klasse.
websites zoals This is Finland.
-middelen zoeken presentaties van mevrouw Satu en mevrouw Kirsi
(leerkrachten uit Finland).
-actie ondernemen

-evalueren Observeren van:

leerkrachten, klassen en scholen in Finland.

Actie ondernemen
drie scholen in Finland (twee basisscholen en een basisschool
buitengewoon onderwijs) bezoeken.
Finse leerkrachten bevragen.

Evalueren

3
 eigen reflectie over het verwerkingsproces van de
onderzoeksvraag.

4
Inhoudstafel

Om gestructureerd te werk te gaan heb ik alle impressies, ideen, informatie, verdeeld in

categorien. Eerst bespreek ik de verschillende kenmerken van Finse scholen. Vervolgens
bespreek ik de grootste verschillen tussen het Vlaamse en Finse onderwijssysteem. Tot slot
blik ik terug op het hele proces. Dit is alvast een korte inhoudstafel:

1. Finse scholen
a. Klaslokalen
b. Schoolteam
c. Weekroosters
d. Speeltijd
e. Maaltijden
f. Huiswerk en toetsen
2. Verschillen tussen de onderwijssystemen
3. Evaluatie

Uitwerking

1. Finse scholen
a. Klaslokalen

Elk lokaal is uitgerust met technologisch materiaal zoals een smartboard, een
camera/scanner waaronder de leerkracht dingen legt en dit rechtstreeks te zien is op het
smartboard,

5
In elk klaslokaal zijn er verschillende zitfaciliteiten. Zitballen, gewone kleine en grote stoelen,
kussens voor op stoelen die zorgen voor een betere grip, balanskussens voor kinderen die te
weinig controle hebben om op een zitbal te zitten, etc. De kinderen beslissen zelf op wat ze
zitten.

6
In de klassen hangen en staan er heel veel muzische werkjes van de kinderen. Dit fleurt een
klas helemaal op en maakt het echt de klas van de kinderen.

7
Ook in de rest van het schoolgebouw vind je kunstwerken van de kinderen terug.

8
Scholen hebben vaak ook prachtige vaklokalen zoals het muzieklokaal, het tekenlokaal, het
wetenschapslokaal,

9
Er zijn een heleboel "gewone" lokalen, vaak verbonden aan de klaslokalen, die gebruikt
worden door leerlingen die in alle rust willen werken of leerkrachten die in een kleiner
groepje iets willen uitleggen. Deze lokalen zijn zeker niet minder uitgerust of minder mooi
dan de "echte klaslokalen".

10
 b. Schoolteam

In een onderzoeksvraag over co-teaching besteedde ik reeds veel aandacht aan de werking
van de klassen en de rol van de leerkracht in Finland. Daarom hieronder enkel een korte
samenvatting.

Op een gewone basisschool bestaat het schoolteam uit de volgende mensen. Het aantal van
elke "soort" is afhankelijk van verschillende factoren zoals de grootte van de school:

directeur
sociaal werker
verpleegster
klasleerkrachten
special needs teachers
klasassistenten

De klasleerkrachten krijgen in co-teachingsklassen ondersteuning van een special needs

teacher en minstens n klasassistent. In gewone klassen zonder co-teaching is er enkel
ondersteuning door n of meerdere klasassistenten.

De klasleerkrachten staan niet voltijds bij n klas. Zij hebben namelijk bepaalde
specialisaties (bijvoorbeeld: houtbewerking, wiskunde en turnen). Deze specialisaties geven
zij aan meerdere klassen. Voorafgaand aan het nieuwe schooljaar geeft elke leerkracht
telkens zijn specialisaties door. Deze blijven namelijk niet ieder jaar hetzelfde doordat er
heel wat leerkrachten bijscholingen volgen of een nieuwe uitdaging willen. De directeur
maakt met al deze gegevens een lessenrooster op voor de leerkrachten.

c. Weekroosters

De weekroosters voor de leerlingen onderling zijn erg uiteenlopend. Hoe komt dit?

De dag begint tussen 8 en 10u en eindigt

tussen 12 en 14u. Elke les duurt 45 minuten.
Klasgroepen worden vaak in twee verdeeld.
De ene groep begint de dag vroeger. De
andere groep begint later maar eindigt de
dag ook later. Dit kan je zien op het rooster
hiernaast. Een half strookje wil zeggen dat
er les is met de halve groep.
Leerlingen kiezen in het 4de leerjaar hun
eerste vreemde taal. Ze hebben keuze uit
Zweeds, Frans, Russisch, Duits en Spaans. In
het 4de leerjaar kunnen ze vrijwillig nog een tweede vreemde taal leren.

11
 d. Speeltijd

Na elke les van 45 minuten is er een korte speeltijd. Deze wordt niet aangegeven met een
bel die luid dringt maar met een zacht, kort muziekdeuntje. Als de les begint of de speeltijd
voorbij is en de kinderen het muziekje horen, gaan zij op hun eigen tempo naar boven. Er
worden dus geen rijen gevormd op de speelplaats.

De speelplaats zelf is erg ruim. Dit heeft natuurlijk ook te maken met de plaats waar de
school zich bevindt. In een drukke stad hebben de scholen vaak zoveel ruimte niet.

De speelplaats heeft geen hekkens of muren. Dit is bewust gedaan. Op die manier leren
kinderen omgaan met vrijheid en ruimte. Bovendien kan de speelplaats voortdurend
gebruikt worden door leerlingen die bijvoorbeeld een paar springuren hebben of 's avonds
na school.

12
 Hier ligt het
voetbalveld, bedolven
onder de sneeuw.

Er is bovendien nog een groot voordeel aan het feit dat de kinderen verschillende roosters
hebben. Daardoor zijn zelden of nooit alle kinderen tegelijkertijd op school en dus ook niet
op de speelplaats zijn. Dit zorgt voor minder drukte en meer ruimte voor de kinderen op de
speelplaats.

13
 e. Maaltijden

Elke dag krijgen de kinderen een gratis warme maaltijd. Dit is telkens zo een evenwichtig
mogelijke maaltijd, geserveerd met brood, salade en melk. Er wordt ook rekening gehouden
met allergien en religieuze voedingseisen.

De leerkrachten zitten samen met de leerlingen aan tafel en er mag gepraat worden.
Wanneer de leerlingen klaar zijn, mogen zij afhankelijk van wat de leerkracht gezegd heeft,
buiten spelen of terug naar de klas om in stilte te werken tot aan het eindsignaal van de
middagpauze.

Hier zit een

leerkracht tussen de
kinderen te eten. De
plaatsen zijn ook niet
vast. Ze mogen zelf
kiezen.

14
 f. Huiswerk en toetsen

Elke dag krijgen de kinderen huiswerk mee naar huis. Dit zijn telkens zeer korte oefeningen
of opdrachten. Er wordt gedifferentieerd in het huiswerk (bv: enkel de gele tekst lezen, 1
pagina lezen of meerdere pagina's lezen). Elke ochtend worden deze gecorrigeerd door de
klasassistent.

Toetsen worden afgenomen maar hier worden geen punten opgezet. Deze toetsen zijn
louter voor de leerkracht om te zien welke vorderingen het kind maakt. Ook in de toetsen
wordt er gedifferentieerd. Enkele voorbeelden zie je hieronder

15
16
2. Verschillen tussen de onderwijssystemen
Finland
Schoolloopbaan 0-6j:
kinderopvang en voorschoolse voorzieningen
7-16j:
basisschool
16-19j:
scholen voor algemeen vormend voortgezet onderwijs
en scholen voor beroepsvoorbereidend onderwijs
19-j:
verder studeren aan hogescholen of universiteiten
Leerplicht In Finland is er een 9 jaar durende leerplicht, vanaf het In Belgi heb je leerplicht op 1 september van het jaar
schooljaar dat je 7 wordt tot je 16 jaar. Dat is de dat je 6 wordt. Je mag echter pas starten in het lager
periode waarin de leerling de basisschool doorloopt.
Soorten scholen Je hebt de basisscholen waar zowat elk kind naartoe
gaat. In elke basisschool heb je ook klassen voor
kinderen met special needs. Daarnaast heb je een 6-tal
grote scholen in het buitengewoon onderwijs,
Belgi
0-3j:
crches
6-12j:
lager onderwijs
12-18j:
secundair onderwijs
18-j:
verder studeren aan hogescholen of universiteiten
onderwijs als je het schooljaar ervoor voldoende
aanwezig was in een Nederlandstalige kleuterschool
(minstens 220 halve dagen).
Je leerplicht eindigt op 18 jaar. Als je het niet ziet zitten
om tot je 18 jaar elke dag naar school te gaan kan je
vanaf 15 of 16 jaar ook kiezen voor deeltijdse leerplicht.
In Belgi heb je het gewoon onderwijs en het
buitengewoon onderwijs. Het buitengewoon onderwijs
is onderverdeeld in verschillende types. Kinderen die
onder dit type vallen, kunnen naar een school in het
17
 verspreid over het hele land. Hier zitten voornamelijk buitengewoon onderwijs gaan. Dankzij het M-decreet
kinderen die zowel een mentale als fysieke beperking heeft ieder kind, ongeacht de beperking, het recht om
hebben. zich in te schrijven in een gewone school.

Schoolkeuze Vrijwel iedereen gaat gewoon naar de school het In Belgi is het kiezen van een "goede" school voor een
dichtste bij huis, vooral omdat het verschil tussen de kind vaak een hele opgave. Ouders staan urenlang aan
scholen klein is en het vertrouwen in de te schuiven of kamperen zelfs voor scholen.
onderwijskwaliteit hoog is.
Studierichting kiezen Alle leerlingen zitten samen tot hun 16 jaar. Pas daarna Leerlingen zitten samen in het basisonderwijs. Op je
moeten ze voor het eerst een keuze maken. twaalf jaar moet je een keuze maken tussen ASO, TSO
of BSO.
Opleiding leraren De lerarenopleiding in Finland is populair en het is Iedereen met het diploma secundair onderwijs kan
moeilijk om er toegang tot te krijgen. Er wordt een beginnen aan de lerarenopleiding. Deze duurt drie jaar
toegangsexamen afgenomen. De 10% met de hoogste en is op bachelorniveau.
scores worden toegelaten. Deze lerarenopleiding is een
universitaire studie en duurt vijf tot zes jaar.
Autonomie van leraren Er is een nationaal curriculum dat wordt vastgelegd In Belgi zijn er eindtermen. Deze eindtermen zijn per
door de overheid. De leraren krijgen een grote net geconcretiseerd in leerplandoelen. Leraren moeten
verantwoordelijkheid en het vertrouwen om dit zelf in deze leerplandoelen behalen en kunnen bewijzen hoe
te vullen. Er is zelfs geen onderwijsinspectie. ze dit doen, zowel aan de directie als aan de
onderwijsinspectie.
Waardering voor leraren In Finland is er veel waardering voor de leraren. Zij De waardering voor leraren in Belgi is gemiddeld
krijgen het vertrouwen van de overheid en de ouders. gezien een pak lager. De leraar krijgt vaak niet het
Het is een beroep met aanzien, net zoals bij ons (volle) vertrouwen van de ouders. Het is ook geen
dokters, advocaten, beroep met aanzien.

18
Kosten Finse kinderen gaan op de leeftijd van 7 jaar naar de
basisschool, die negen jaar duurt. Al die tijd is de school
geheel gratis, net zoals de maaltijden en de
gezondheidszorg.
In Belgi is het onderwijs niet gratis. Voor
inschrijvingen, noodzakelijke materialen en activiteiten
mogen scholen geen geld vragen. Maar scholen
gebruiken vaak meer materialen en bieden meer
activiteiten aan dan strikt noodzakelijk. Dit moet
betaald worden door de ouders maar het bedrag dat
maximum mag gevraagd worden per schooljaar is
wettelijk vastgelegd (maximumfactuur).
19
3. Evaluatie

Mijn enthousiasme voor het vertrek naar Finland was groot. Dit werd nog groter tijdens de
twee weken daar en bleef groeien. Tot ik terug met mijn voeten op de grond kwam. Tijdens
het onderzoeken van deze vraag. Ik wilde namelijk zoveel ideen delen en uitproberen zoals
de pauzes na elke les, de gratis gezonde maaltijden voor elk kind, de autonomie die kinderen
krijgen, de waardering van de leerkracht, de specialisaties van elke leerkracht die ten volle
worden ingezet, de keuze die pas op 16 jaar moet genomen worden, Maar waar moest ik
in godsnaam beginnen als leerkracht (in wording)? Wie ben ik om die dingen te veranderen?
Dit besef overviel me plots.

Ik besloot de onderzoeksvraag even weg te leggen. Een paar weken later opende ik het
document opnieuw en herlas alles wat ik geschreven had. Ik voelde opnieuw het
enthousiasme opkomen terwijl ik de foto's bekeek en terug dacht aan de twee weken.

Ik kan in mijn eentje geen grote fundamentele dingen veranderen, hoe graag ik dat ook zou
willen. Maar soms kan een klein stapje al veel betekenen en aanleiding geven tot een
volgende stap. Waarom niet eens een dag de bel uitzetten en vervangen door een ander
geluid? Of na elke les een korte pauze inlassen? Of de kinderen laten kiezen waar ze zitten
om te eten? Of meestappen in een co-teachingsproject? Dat zijn realistische dingen.
Dingen die haalbaar zijn. Door deze te noteren herwon ik mijn enthousiasme en drive. Die
drive die ik voordien had om naar Finland te gaan, om te leren, bij te leren en genspireerd te
worden. Want hoe oud of hoe je ook bent, wat je ook doet in het leven, genspireerd
worden is n van de mooiste dingen in het leven.

Tenslotte wil ik nog n ding zeggen. Het komt misschien over alsof Finland nu een heilig
walhalla is voor mij en Belgi alles verkeerd doet. Nee. Er zijn heel wat goede dingen aan het
Vlaamse onderwijssysteem die gezien mogen worden, bijvoorbeeld de werking van
kleuterklassen, OKAN-klassen,... En er zijn even goed dingen in het Finse onderwijssysteem
waar ik mij vragen bij stel zoals bijvoorbeeld het overheersend klassikaal lesgeven. Of het
feit dat de klasleerkracht vaak niet aanwezig is in de eigen klas. Hoe bouw je dan een band
op? Hoe ben je er dan toch altijd voor je leerlingen?

Maar net door alles in vraag te stellen en te bestuderen, zowel het Vlaamse als het Finse
onderwijssysteem, ga je kritischer nadenken, evalueren en reflecteren. Zo kan je groeien en
verbeteren. Dat hoop ik ook te doen, stap voor stap.

20
Bronnenlijst

Online artikels

De Wilde, B. (8 juni 2017). Juf Veroniek deed aan jobshadowing in Finland. Opgeroepen op 9
juni 2017, van Klasse: https://www.klasse.be/82794/juf-veroniek-deed-aan-jobshadowing-
in-finland/

Korpela, S. (maart 2011). A day in the life of Strmberg School. Opgeroepen op 16 mei 2017,
van This is Finland: https://finland.fi/life-society/a-day-in-the-life-of-stromberg-school/

Lehtniemi, N. (10 augustus 2016). De waarheid over Finse scholen. Opgeroepen op 15 mei
2017, van Ambassade van Finland:
http://www.finlande.be/public/default.aspx?contentid=349569&nodeid=37416&culture=nl-
NL

Mulder, J.H. (18 augustus 2015). Finland, excellent onderwijs maar ook gelukkige leerlingen?
Opgeroepen op 16 mei 2017, van Maak werk van ons onderwijs:
http://www.maakwerkvanonderwijs.nl/finland-excellent-onderwijs-maar-ook-gelukkige-
leerlingen/

van de Weerd, L. (3 mei 2017). 8 verschillen en overeenkomsten tussen onderwijs in Finland

en Nederland. Opgeroepen op 16 mei 2017, van SOMtoday:
https://www.som.today/nieuws/8-verschillen-en-overeenkomsten-tussen-onderwijs-in-
finland-en-nederland

Vaneechoutte, A. (18 februari 2014). Finland: punten geven is bij wet verboden. Opgeroepen
op 15 mei 2017, van Klasse: https://www.klasse.be/38624/onderwijs-finland-punten-geven-
verboden/

Vaneechoutte, A. (27 april 2015). 6 verschillen tussen Vlaams en Fins Onderwijs. Opgeroepen
op 15 mei 2017, van Klasse: https://www.klasse.be/1053/zes-verschillen-tussen-vlaams-en-
fins-onderwijs-2/

Online video

Klasse. (2013, 3 september). Het geheim van het Finse onderwijs. [Online video].
Geraadpleegd op 24 mei 2017 via
https://www.youtube.com/watch?v=eD3pCojKRQY&t=184s

21