Professional Documents
Culture Documents
8 Science Book NEW S
8 Science Book NEW S
1'1
laIq kaf.a
jeo.;alu
laIq ka
msfh weig meye,sj fmfkk ka fuka u tfia meye,sj fkdfmfkk ka o
wm wjg mirfha isk nj wms oksuq' msfh weig meye,sj fkdfmfkk ka
ms<sn|j wOHhkh lsu i|yd 1'1 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
l%shdldrlu 1'1
wjYH jH (- fmd,a j;=r kshehla" re
lodjla" jeiq fm;a;la"
wdf,dal wKalaIhla
l%uh (-
msis Ndckhlg fmd,a j;=r ksheh oud
k ;=kla muK jD;j ;nkak'
tu fmd,a j;=r kshefhka xjla re 1'1 rEmh fmd,a j;=r kshehl
lodj u; ;nd jeiq fm;a;lska jikak' lsh yels laIq ka
fuu ;djld,sl lodj wdf,dal wKalaIfha wjn,h hgf;a kslaIKh
lrkak' ^.=rejrhdf.a iydh we;sj fuu l%shdldrlu is lrkak'&
Tnf.a kslaIK rEmigyka weiqka olajkak'
wu;r oekqu
y ffjria laIq ka hgf;a idlPd l< o th o w o hkak
ms<sn|j iar ks.ukhlg t<U fkdue;' ffjria ,laIK
fuka u w ,laIK o fmkakq lrhs' ffjria m%udKfhka
b;d l=vd neka kslaIKh lsu i|yd bf,lafg%dak wKalaIh
Nd; l< hq;= f'
mejreu 1'1
mdka" t<j" m,;=re" ls" uia$ud" n;a" ng jeks kejq wdydrj, kshe
lsysmhlaa imhd .kak'
tajdfha iajNdjh fydka kslaIKh lrkak'
tu wdydrj, iajNdjh meh 24" meh 48 yd meh 72g miq kslaIKh lrkak'
Tf kslaIK my; oelafjk m j.= .; lrkak'
1'1 j.=j - laIq kaf.a jOkh ksid wdydrj, .=K fjkia jk whqre
wdydr jH kejq meh 24g meh 48g meh 72g
wdydr miq miq miq
jKh
1' mdka jhkh
.kaOh
fmkqu
2' '''''''''''''''''''''''''''''''
l%shdldrlu 1'2
wjYH jH (- mdka fm;a;la" c,h iaj,amhla" re lodjla" jeiq fm;a;la"
wKalaIhla
l%uh (-
mdka fm;a; u;g c,h iaj,amhla iqrejd" k ;=kla muK ;sfnkakg ykak'
k ;=klg miq mdka fm;a; u; je we;s jHqyfhka fldgila re lodj u;
;nd ta u; c, xjla oukak'
fuu ksoYlh jeiq fm;a;lska jid ;djld,sl lodjla ms<sfh, lr .kak'
th wdf,dal wKalaIfha wjn,h hgf;a kslaIKh lrkak'
Tn iska kslaIKh lrk ,o laIq jHqyj, rEmigyka wkak'
mdka fm;a; u; ;snQ jHqy ishq fl;s cd,hlska yd l meye;s jHqyj,ska iuka;
nj kslaIKh l< yels h'
th mdka fm;a; krla ug fya;= jQ ,Sr fYAIhls' f wkqj wdydr jH u; laIq
ka jOkh jk nj;a Tjqkaf.a jOkh ksid tu wdydrh krla jk nj;a by;
kslaIKj,ska Tng meye,s f'
laIq l%shdld;ajfha wdydrfha .=Kdx. fjkia jk w;r u Tjqka iska
ksmojk w;=reM, o wdydrhg tl;= f' laIq l%shdld;ajh ms<sn|j wOHhkh
lsu i|yd 1'3 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
l%shdldrlu 1'3
wjYH jH (- iSks" hSsia" nekhla" uo WKqiq c,h (40 oC)" fnda;,hla ^500 ml&"
lrhla$ iqiq Ndckhla
l%uh (-
iSks f;a ye follg" c,h 200 ml muK oud h lr .kak'
hSia f;a ye tlla tu iSks djKhg oud uo f,djla ^ks;a;= 20 la muK&
;nd kslaIKh lrkak ^1'5 a rEmh&'
iSks ^ye` 2& hSia ^ye` 1&
1'5 a rEmh
fmr miq
1'5 b rEmh
iSks yd hSia Y% lr ;ekQ djKfha fmK iEu yd iq jYfhka r;a u is f
^rEmh 1'5 a / 1'5 b&' tfuka u tys uoHidr .kaOh ixfokh l< yels h' tfia
jkafka hSiaj, l%shdld;ajh ksid t;s,a uoHidrh iEfok neks'
1'5 b rEmhg wkqj nekh ms we;s ne kslaIKh l< yels h' iSks
djKh u; hSiaj, l%shdld;ajh ksid jdhqjla ksmo we;s nj ks.ukh l<
yels h' fuys ksmofjk jdhqj ldnka vfhdlaihs h'
fl ksIamdok ieliSf hSiaj, l%shdld;ajh b;d jeo.;a f' tys ksmofjk
ldnka vfhdlaihs jdhqj ksid mdkaj, ijr njla we;s f' th mdka msmSu f,i
ykajhs' mdka ms<siaiSf t;s,a uoHidrh jdIam f,i msg f'
wdydr mirhg jD;j we;s g ta u; myiqfjka laIq l%shd wdrN f' tfia
jkafka laIq l%shdld;ajhg fhda.H f;;ukh yd WIaK;ajh tu mirfha
mj;sk neks' tfia u f;;ukh iys; wdydr fhda.H WIaK;ajh iys; mirhl
;enQ g ta u; laIq ka fydka jOkh f' YS;lrKhl ;enQ wdydr u; laIq
l%shdld;ajh wju jkafka tu mirfha f;;ukh yd WIaK;ajh md,kh lr
we;s neks'
oHdj | laIq kaf.a jeo.;alu 5
tneka f;;ukh iy WIaK;ajh laIq l%shdld;ajh i|yd fya;= jk m%Odk
idOl f'
idudkH ldur WIaK;ajfha (25oC - 30 oC) wdydr b;d blaukska krla f' tk
fuu WIAK;aj mrdih laIq kaf.a jOkhg ys;lr f' laIq ka iska
ksmojkq ,nk tkaihsu u.sska wdydrfha rih" .kaOh" jKh" jhkh yd fmdaIK
.=Kh wdh fjkia f'
wdydr j.h wkqj tys isjk laIq l%shdld;ajh o fjkia f'
iSks nyq, wdydr u; laIq kaf.a l%shdld;ajh meiSu (fermentation)
f,i ykajhs'
fm%daka nyq,j wvx.= wdydr u; laIq kaf.a l%shdld;ajh mQ;sNjkh
(putrefaction) f,i ykajhs'
,smsv nyq,j wvx.= wdydr u; laIq kaf.a l%shdld;ajh uqvq u
(rancidity) f,i ykajhs'
laIq kaf.a jOkhg iqiq Wmia:rhla" c,h" fhda.H WIaK;aj yd pH mrdi
we;' tu ;;a;aj md,kh lsu u.ska laIq jOkh md,kh l< yels h'
mejreu 1'2
laIq kaf.ka ksidg we;s jdis yd wjdis ms<sn|j f;dr;=re /ialr mka;shg
bm;a lrkak'
y laIq ydhkh u.ska uereKq Ydl yd i;a;aj fldgia fhdackh flf' tfia
fkdjqkfyd;a fuu jH mirfha tla/ia mir iu;=,s;;dj i|yd n,mE
we;s lrhs' tneka laIq ka uereKq Ydl yd i;a;aj fldgia rdm;a lrka
mir hymeje;au i|yd fYaI odhl;ajhla imhhs'
y g wu;rj m<sfndaOhska md,kh lsu i|yd o laIq ka fhdod .efka' fuh
ffcj md,k l%uhls'
laIq ka ksid ksidg iy i;=kag isjk wjdis fudkjd oehs <g i,ld n,uq'
wNHdi
1' my; i|yka j.ka;s ksjer k ^& ,l=K o jer k ^& ,l=K o jryk
;=< fhdokak'
mdNdIsl jpk
laIq ka - Microorganisms
wKalaISh - Microscopic
wdydr krla u - Food spoilage
laIq ydhkh - Microbial degradation
laIq Nd; - Usage of microbes
fndajk frda. - Infectious diseases
l%shdldrlu 2'1
l%uh (- xmirfha fjfik Tn okakd i;a;aj fYaI lsysmhl rEm igyka my;
we;' tu rEmigyka fydka kslaIKh lrkak'
x tu i;=ka fldweg fm<la iys; i;=ka yd fldweg fm<la rys;
i;=ka f,i fjk fjk u j.= .; lrkak'
mejreu 2'1
wmDIAGjxYS i;a;aj fYaI lsysmhl rEmigyka my; we;' tu rEmigyka
fydka kslaIKh lrkak'
Tjqka O ksKdhl mok lr f.k ldKav .; lrkak'
.%dysld
foayh wh iu;shla olajhs' ^h
fhl=f.a Yrfha uOH ,laIHh uqLh
yryd hk m kE u wlaIhla Tiafia
fnfuka iudk fldgia follg fjka
l< yels k tu hdg wh iu;shla
we;&'
nqyqndjd iy fuvqid f,i iajrEm folla
mj;S' ^nqyqndjka Wmia;rhlg i T;a 2'4 rEmh ksvdhd foayfha iajrEmh
;hla .; lrk w;r fuvqidfjda ^yhsv%d&
ixprKh lr;ss'&
ksvdhdjkaf.a .%dysld u; msys fYAIKh jQ wjhjj,ska ^oxYl fldaIaG& I
i%djh lr f.dre wvmK lr .kshs'
wefk,svd (Annelida)
wefk,svdfjda lrh yd h mirj, o f.dvu f;;a iys; ia:dkj, o jdih
lr;s' .ev,d" l+ve,a,d" m;a;EmKqjd jeks i;=ka wefk,svd ldKavhg wh;a f'
wdf;%dfmdavd (Arthropoda)
wdf;%dfmdavdfjda fN!l fuka u c,c mirj, o j;a fj;s' i;a;aj f,dalfha
je u i;a;aj fYaI ixLHdjla wh;a jkqfha wdf;%dfmdavd ldKavhghs' lDka"
ul=jd" f.dakqiaid" yel/,a,d" m;a;Ehd" biaid" ll=jd jeks i;=ka wdf;%dfmdavd
ldKavhg wh;a f'
mejreu 2'3
mDIAGjxYS i;a;aj fYaI lsysmhl rEm igyka my; olajd we;' tu rEm
igyka fydka kslaIKh lrkak'
Tjqka O ksKdhl mok lr f.k ldKav .; lrkak'
yxihd nluQKd
.srjd leysfn,a,d
2'16 rEmh wdfia fYaI lsysmhla
wu;r oekqug
mshdir l< fkdyels mlaISka o f' ta i|yd ksoiqka lsysmhla my; oelaf'
uef,shd (Mammalia)
laISrmdhska wh;a jk ldKAvh hs' fudjqyq ls megjqka fmdaIKh lr;s' ksid"
hd" WKymqjd" TrxTgka" f.da,a,d" mkaishd" jjq,d" ;,auid" fvd,a*ska" f.dakd
iy uqjd uef,shd ldKavhg wh;a i;=ka i|yd ksoiqka lsysmhls'
uqjd WKymqjd
2'17 rEmh uef,shd fYaI lsysmhla
mejreu 2'4
uef,shd ldKavhg wh;a kaf.a rEm tl;= lrkak'
tu i;=ka ms<sn| f;dr;=re yels muKska fidhd .kak'
tl if;l=g tla msgqjla ne.ska fjka lr rEm yd f;dr;=re we;=<;a fmd;a
msxpla ksudKh lrkak' ^fmdf;a uq,a msgqj" fmrjok" mgqk" ia;=;sh hk
fldgia fhug ie,ls,su;a jkak&
fuu mdvu yeoEfuka i;=ka w;r mq,a O;ajhla mj;sk nj wms ykd .;suq'
i;a;afjdaoHdk" rlaIs;" wNh N+ jeks ia:dk kerfuka Tng fuu O;ajh
ukdj wOHhkh lsug yels f' iEu i;a;aj fYaIhla u mirfha iu;=,s;;dj
mj;ajd .ekSu i|yd uy= odhl;ajhla olajhs'
wNHdi
mdNdIsl jpk
j.SlrKh - Classification
wh iu;sh - Radial symmetry
oamdYal iu;sh - Bilateral symmetry
rEmSh ,laIK - Morphological features
wmDIaGjxYSka - Invertibrates
mDIaGjxYSka - Vertibrates
ksvdhdjka - Cnidaria
wefk,svd - Annelida
fudiald - Mollusca
wdf;%dfmdavd - Arthropoda
msiaflaia - Pisces
we*shd - Amphibia
frma,shd - Reptilia
wdfia - Aves
uef,shd - Mammalia
l%shdldrlu 3'1
wjYH jH (- l=mamfkshd fyda fudkrl=vqh Ydlhla
l%uh (-
l=mamfkshd fyda fudkrl=vqh Ydlhla uQ, moaO;sh fkdlefvk fia .,jd
mia bj;a jk m fidaokak'
tu Ydlh fydka kslaIKh lr tys fldgia ykd .kak'
tys rEmigykla we| m%Odk fldgia k lrkak'
Tn 3'1 l%shdldrlf wk
mqIam
,o rEmigyk yd fuu
rEmigyk ixikaokh lrka
wOHhkhl fhfokak' iEu
imqIam Ydlhla u uq,a" l|" m;%" M, m%frday
mqIam yd M, hk fldgiaj,ska moaO;sh
iuka; f' tfy;a iEu
Ydlhl u tl u wdldrhg m;%
tu wjhj msysgd ke;' tk"
tla tla Ydl w;r fuu l`o
fldgiaj, mq,a O;ajhla
uqka uq,
olakg ,ef' m;%" l| yd uq,a
hk wjhjj, O;ajh yd uQ,
moaO;sh
lD;H ms<sn|j fuu mdvf mdYal
uYkhl fhfouq' uq,a
rEmh 3'2 Ydlhl fldgia
l%shdldrlu 3'2
wjYH jH (- fldia" wU" wr,sh" u[af[dlald jeks
Ydl m;% lsysmhla
l%uh (-
by; olajd we;s Ydl m;% f.k tajd fydka
kslaIKh lrkak'
tajdfha .klu ixikaokh lrkak'
tu Ydl m;% fldgq fld<hla u; ;nd we|
3'3 rEmh
lafIa;%M,h ixikaokh lrkak'
m;% mdoh
m;% w.%h
m;% odrh
l%shdldrlu 3'3
wjYH jH (- Tn wjg mirfha we;s O Ydl j.j, ^ksoiqka (- wU" mefmd,a"
frdai" wr,sh" fnda jeks& Ydl m;% lsysmhla
l%uh (-
Tn wjg mirfha we;s Ydl j. lsysmhlska m;% imhd .kak'
tu Ydl m;% kslaIKh lr tlsfklg fjkia m;% ;," m;% mdo" m;% odr yd
m;% w.% we;s wjia:d rEmigyka u.ska olajkak'
m;% ;,h kslaIKh l< g th O yev iys; nj Tng wjfndaO jkq we;
^3'5 rEmh&'
mejreu 3'1
mirh kslaIKh lrka O m;% kHdi ykd .kak'
tu kslaIK mok lr f.k 3'1 j.=j imQK lrkak'
3'1 - j.=j
m;% kHdih Ydl i|yd ksoiqka
lsysmhla
m;% udrefjka udrejg l| fomi msysu' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
m;% hq., jYfhka m%;sreoaO Ydjg msysu' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
tla ia:dkhlska yg .;a m;% ;=kla fyda je .Kkla ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
lf|a j<hka f,i msysu'
l| jgd m;% ims,dldrj msysu' ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
wr,sh mf;dla li
3'14 rEmh W;aiafokh wju lr .ekSu i|yd wkqj;k ork Ydl
iuyr Ydl m;% ;=< c,h .nvd lr ;nd .kshs' tu Ydl m;% udxi, iajNdjfhka
hq;= w;r tfia jkafka c, ixrlaIKh i|yd fYAI mgl wvx.= neks
^3'15 rEmh&'
wlalmdk fldaudld
3'15 rEmh c,h .nvd lrk m;% iys; Ydl
l%shdldrlu 3'4
wjYH jH (- wlalmdk" f.dakshd" fmmfrdahd jeks Ydl m;% lsysmhla
l%uh (-
by; olajd we;s Ydl j.j, m;% imhd .kak'
tu Ydl m;%j, kdrfha l=vd lemqula fhdod tu ia:dk miaj,ska jikak'
thg c,h fhdoka k lsysmhla ;nkak'
ojia ;=k y;rlska muK tu Ydl m;%j, kdrj,ska uq,a ygf.k we;s
wdldrh kslaIKh lrkak'
Wla ls;=,a
3'19 rEmh ix; l|ka iys; Ydl fYaI lsysmhla
N+.; l|ka wdydr ix; lD;Hh" ld,;rKh lD;Hh fuka u m%pdrK lD;Hh o
is lrhs' wys;lr ld,j, jdhj fldgia h.sh o N+.; l| fkdkeiS mj;S'
miqj ys;lr ld,h meKs g kej; N+.; l| u.ska kj wxl=r we;s lrhs'
f i|yd ix; wdydr Wmfhda.S lr .kS' N+.; l|ka i|yd ksoiqka lsysmhla
3'20 rEmfha oelaf'
ly b=re kq w;dm,a
3'20 rEmh N+.; l|ka iys; Ydl fYaI lsysmhla
mf;dla ola
3'21 rEmh m%NdixYaf,aIS l|ka iys; Ydl fYaI lsysmhla
iuyr Ydl iQhdf,dalh jvd;a fydka ,nd .ekSu i|yd fjk;a wdOdrl
Wmldrfhka by< k.S' fujeks Ydl l|ka wdfrdayl l|ka f,i yekaf'
ta i|yd ksoiqka lsysmhla 3'22 rEmfha oelaf'
fjksje,a fndax
3'22 rEmh wdfrdayl l|ka iys; Ydl fYaI lsysmhla
ler rdnq
3'23 rEmh uqka uqf,ys wdydr ;ekam;a lr we;s Ydl fYaI lsysmhla
lre uq,a - we;e Ydlj, w;=j,ska yg.kakd wd.ka;=l uq,a fYaIhls' fjd
fmdf<dj foig je w;=j,g wdOdrl f,i l%shd lrhs'
lhsre uq,a - Ydl lf|ka yg .kakd wd.ka;=l uq,a fYaIhls' fjd fmdf<dj
olajd je l|g wdOdrl f,i l%shd lrhs'
nq,;a .ia
3'27 rEmh wdfrdayl uq,a iys; Ydl fYaI
lsysmhla
jdhj uq,a - fuu uq,a u.ska jdhq f.da,fha we;s c,jdIam wjfYdaIKh lr
Ydlhg ,nd foa' wmsYdlj,g fYaIs; uq,a j.hls'
ls jeks,d
3'28 rEmh jdhj uq,a iys; Ydl fYaI lsysmhla
Yajik uq,a fyj;a jdhqOr uq,a - uQ, moaO;sh lsjq,a c,fhka hg jefvk
lfvd,dk Ydlj, oelsh yels h' Yajik uq,a u.ska jdhqf.da,Sh jd;h
wjfYdaIKh lrhs'
lsr, uy lfvd,a
3'29 rEmh Yajik uq,a iys; Ydl fYaI lsysmhla
mejreu 3'3
O uq,a j. ms<sn| wOHhkh i|yd Ydl wdoYj, tl;=jla (Herbarium)
ms<sfh, lrkak' Ydl ixrlaIKh lsf wkq.ukh l< hq;= l%shdud.
ms<sn| .=re Wmfoia ,nd .kak'
mejreu 3'4
lafIa;% pdldjl fhfoka mirh .fIKh lrkak' Ydlj, O;ajh fydka
kslaIKh lrkak' Ydlj, O wkqj;k tajdfha lD;H yd inkaO we;s
wdldrh ms<sn|j wOHhkh lrkak'
wNHdi
1& my; i|yka Ydl fldgiaj, m%Odk lD;H ,shd olajkak'
i. Ydl m;% ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ii. Ydl l| ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iii. Ydl uq,a '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
2& my; i|yka Ydlj, l|$ m;%$ uq,a olajk iqfYaIS wkqj;k fudkjd o@
i. mf;dla v. n;, ix. ksh,d
ii. ler vi. .ia x. ls
iii. kq. vii. f.dakshd xi. fmar
iv. fldaudld viii. kjyka xii. rfma
3& ysia;eka mqrjkak'
i. m;% Ydl l|g i we;s wdldrh '''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''' f,i ykajhs'
ii. Wla" ls;=,a ''''''''''''''''''''''''' l|kaj,g ksoiqka f'
iii. mf;dla Ydlfha m;% lgq njg lrKh u ''''''''''''''''''''''''''' wju lr
.ekSug olajk wkqj;khls'
iv. lrmsxpd" fn,s yd fo,a jeks Ydl m%pdrKh i|yd fndfyda g ''''''''''''''''''
Wmfhda.S lr .kshs'
v. jdhqOr uq,a ''''''''''''''''''''''' Ydlj, olakg ,efnk iqfYaIS uq,a j.hls'
mejreu 4'1
my; i`oyka oE mod: iy Yla;s f,i j. lr j.= .; lrkak'
jd;h" c,h" fnda,h" wdf,dalh" n,anh" Yoh" fih" mqgqj" ,sh" ;dmh" pqnl
4'1 j.=j
mod: Yla;s
jd;h wdf,dalh
by; i`oyka oE w;=frka jd;h" c,h" fnda,h" n,anh" fih" mqgqj iy pqnlh
ie,l+ g tajd wjldYfha bvla .kakd w;r ialkaOhla o we;' tjeks oE mod:
f,i ye`oskaf' wdf,dalh" Yoh" ,sh yd ;dmhg ialkaOhla fkdue;s w;r
wjldYfha bvla fkd .kS' tajd Yla;s f,i oelah yels h' Ydl" i;=ka we;=
mirfha ix>gl jk mi" c,h" mdIdK jeks fldgia o" ksid iska lrkq ,enQ
bls" ksudK yd" O WmlrK o mod: f,i lah yels h'
mod:fha wika;; iajNdjh i`oyd idlaIH
mod:fha iajNdjh ms<sn`oj ms<s.; yels u;hla m<uqj bm;a lrk ,oafoa
l%s(mQ( 460-370 hq.fha iQ fudl%ia k .S%l odYkslhd h' Tyqf.a u;hg wkqj
mod:h b;d l=vd wxY=j,ska ilia ;sf' miq ld,Skj l%s(mQ( 384 - 270 hq.fha iQ
weiafgdag,a k .%Sl odYkslhd mejiQfha mod:h wxY=j,ska ilia fkdue;s
njhs' weiafgdag,a yd fudl%iaf.a wkq.dlhska w;r .%Sisfha we;ekaia kqjr
mod:fha jHQy iajNdjh ms<sn`oj m%isoaO jdohla mej;=Ks' tu jdofhka zzmod:h
wxY+uh iajNdjfhka hqla; hZZhk u;h ch .;a w;r miqj kQ;k oHd{hska
iska mod:h wxY=j,ska iE we;s nj mfhaIKd;aulj ;yjqre lrk ,' mod:
wxY=j,ska ilia ;su;a tajd w;r wjldY mej;Su;a mod:fha wika;; iajNdjh
fyj;a wxY=uh iajNdjh f,i ye`kaf'
l%shdldrlu 4'1
wjYH jH (- c, n`kla" Trf,daiq ;ehla" ks,a fyda r;= ;Ska;" fmdgEish
mZuex.fka leg lsysmhla" iq rgyqkq lene,a,la
l%uh (-
Trf,daiq ;ehlg ks,a $r;= ;Ska; fyda fmdgEish mZuex.fka djK
iaj,amhla oukak' rgyqkq lene,a,la f.k tys tla fl<jrla ;Ska; $fmdgEish
mZuex.fka djKh u; ;nkak' kslaIK jd;d lrkak'
mejreu 4'2
>k mod: wxY=uh iajNdjfhka hq;= nj ;yjqre lsug l< yels ir, l%shdldrl
ie,iq lr l%shd;aul lrkak'
l%shdldrlu 4'2
wjYH jH (- Trf,daiq ;ehla" c,h iys; lrhla" fmdgEish mZuex.fka$
jKj;a ;Ska;
l%uh (-
c,h iys; lrhlg fldkaia
^fmdgEish mZuex.fka& leghla
oukak' ks;a;= mylg muK miq
kslaIK jd;d lrkak' bka miq
c,h iys; lrh fika fid,jkak'
kslaIK i`oyka lrkak'
c,h iys; lrhlg jKj;a ;Ska;
xjla tla lrkak' kslaIK jd;d
lrkak' (a) fldkaia tl;= (b) jKj;a ;Ska;
l< c, lrhla xjla tl;= l<
4'3 rEmh c, lrhla
mejreu 4'3
j mod: wxY=uh iajNdjfhka hq;= nj ;yjqre lsug l< yels ir, l%shdldrl
lsysmhla ie,iq lr l%shd;aul lrkak'
jdhq mod:j, wika;; iajNdjh
jdhq wika;; nj ;yjqre lsug 4'3 l%shdldrlfuys kshef,uq'
l%shdldrlu 4'3
wjYH jH (- jdhq ird folla" khsrcka vfhdlaihs jdhqj" y`ka l+rla" iqj`o
,jqka iaj,amhla
l%uh (-
jdhq irdjlg Uqre meye;s khsrcka vfhdlaihs jdhqj mqrjd th ;j;a jdhq
irdjlska jid ;nkak' ks;a;= follg miq kslaIK jd;d lrkak'
^.=re wdoYkhla f,i is lrkak'&
y`ka l+rla o,ajd ;nkak'
iqj`o ,jqka iaj,amhla Trf,daiq ;ehlg oud l f,djla ;nkak'
kslaIK jd;d lrkak'
j
wxY= weisf l%uj;a rgdjla fkd fmkajhs'
wxY= <`.ska msysh o >khl ;r ne` m%n,
ke;'
wxY=j,g jh ;=< p,kh h yels h'
wxY= w;r bv m%udKh wvq h'
jhl wxY= ieleiau
jdhq
wxY= weisu wl%uj;a h'
wxY= w;r ne` b;du;a j, h'
wxY= ksoyia p,k olajhs'
wxY= w;r Yd, bv m%udKhla we;'
l%shdldrlu 4'4
wjYH jH (- iudk m%udKfha isxc folla" c,h" khsrcka vfhdlaihs jdhqj
l%uh (-
tla isxchlg wvla msfrk fia c,h oud .kak'
wfkla isxcfha Bg iudk khsrcka vfhdlaihs jdhq mudjla r`ojd .kak'
^.=re wdoYkhla f,i is lrkak'&
wjia:d foflys isxcfha jD; fl<jr jid tys msiagkh bhg ;,a
lrkak'
msiagkh bhg ;,a f yelshdj ii`okak'
mejreu 4'5
mod:fha ;%sO wjia:dj, wxY+uh iajNdjh ^wika;; nj& oyd laug wdlD;s
f.dv k.kak'
j.=f i`oyka l< jHj,ska iSks" " ixY=oaO c,h" weksh" hlv iy ;U"
i,ld ne g tajdfha ix>gl tlla muKla wvx.= nj meye,s h' Kq djKh"
f;a mdkh iy mdkSh c,fhys ix>gl tllg jvd je .Kkla we;s nj;a y`kd
.ekSug yels jkq we;'
f wkqj wvx.= ix>gl mok lr f.k mod: my; lafjk m m%Odk fldgia
follg fnh yels h'
ixY=oaO jH - tla ix>glhla muKla wvx.= jk mod:
ixY=oaO fkdjk jH - ix>gl folla fyda je .Kkla wvx.= jk mod:
ixY=oaO jH (
ksYa; .=K ork ix>gl tlla muKla wvx.= jk" tk ksh; ixhq;shla we;s jH
ixY=oaO jH f,i y`kajkq ,ef'
ta wkqj by; 4'3 j.=f i`oyka iSks" ;U" ixY=oaO c,h" weksh" yd hlv
ixY=oaO jH f'
ixfhda.
Tn by; ixY=oaO jH hgf;a j. l< iSks yd ixY=oaO c,h ms<sn`oj i,ld n,uq'
tajd iE we;af;a uQ,jH folla fyda lsysmhla ixfhdackh fuks'
uQ,jH folla fyda je .Kkla ksYa; wkqmd;hlg ridhksl j ixfhdackh
we;s" iucd;Sh" ixY=oaO jH ixfhda. f' ixfhda.hl .=K tu ixfhda.h iEug
odhl jQ uQ,jH i;= .=Kj,g jvd fjkia f'
uQ,jH 120la muK mej;sh o ixfhda. ,shk .Kkla mj;S' Bg fya;=j uQ,jH
tlsfkl iu. ixfhdackh h yels wdldr Yd, ixLHdjla mej;Su h'
uQ,jH ridhksl j ixfhdackh ixfhda. iEu ms<sn`oj my; lafjk ksoiqka
weiqfrka uid n,uq'
ldnkavfhdlaihs
msrjQ .sks ksjkhla le,aish ldnfka fidah yhsfv%dlaihs .afldaia
4'7 rEmh nyq,j Nd; jk ixfhda. lsysmhla
idudkH jd;fha wvx.= Tlaiscka" khsrcka yd wd.ka uQ,jH f' tfy;a
ldnka vfhdlaihs ixfhda.hls' ldnka yd Tlaiscka hk uQ,jH ridhkslj
ixfhdackh ldnka vfhdlaihs k ixfhda.h iE we;'
ixfhda. lsysmhl wvx.= uQ,jH 4'4 j.=f oelaf'
4'4 j.=j
l%shdldrlu 4'5
wjYH jH (- >k;aj l=mamsh" wdiQ; c,h" f;o`vq ;=,dj" fmryka lvodis" h"
lrh" lsjq,a h
l%uh (- >k;aj l=mamsh ^YsIag .=re;aj l=mamsh& wdiQ; c,fhka mqrjd f;;
ud;a;= lr f;o`vq ;=,dfjka ialkaOh uek .kak'
4'8 rEmh
tu c,h bj;a lr kej; >k;aj l=mamsh wdiQ; c,fhka mqrjd f;; ud;a;=
lr f;o`vq ;=,dfjka ialkaOh uek .kak'
kej; j;djla tu c,h bj;a lr kej; >k;aj l=mamsh wdiQ; c,fhka mqrjd
f;; ud;a;= lr f;o`vq ;=,dfjka ialkaOh uek .kak'
wjia:d ish,af,a u ,enqK ialkaO tlsfkl iu. ii|d n,kak'
bka miq tu >k;aj l=mamsh u Nd;fhka h" lsjq,ah" lrh" je c,h wd
O mirj,ska ,nd.;a c, idm, o Nd; lr ialkaO uek ii|d n,kak'
lsysm j;djla ialkaO lsrd nej o wdiQ; c,h iudk mudjl ialkaOh ksh;
w.hla nj kslaIKj,ska Tng wkdjrKh jkq we;' h" lrh" lsjq,ah iudk
mudjla .;a; o ialkaO iudk jkafka ke;' wdiQ; c,h hkq h jQ >k jHj,ska
f;dr c,h hs' ixY+oaO c,fha >k;ajh ieu g u tl u w.hla .kakd neka
>k;ajh uekSfuka ixY=oaO c,h y`kd .; yels h'
tfia u wfkl=;a ixY=oaO jH i`oyd o >k;ajh ksYa; w.hls' tneka >k" j
fyda jdhqj, >k;ajh fifuka tajdfha ixY=oaO;dj ksKh l< yels h'
50 oHdj | mod:fha .=K
ixY=oaO jH lsysmhl >k;aj 4'6 j.=f oelaf'
4'6 j.=j
jHh >k;ajh$NJP
r;arka 19300
rih 13600
Bh 11300
fldm ^;U& 8900
whka ^hlv& 7700
weksh 2700
c,h 1000
jdxlh
>khla jhla njg m;ajk ksYa; WIaK;ajhla we;' tu WIaK;ajh tu jHfha
jdxlh f' ixY=oaO jH i`oyd ksYa; jdxlhla we;' c,fha jdxlh fiu
i`oyd 4'6 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
l%shdldrlu 4'6
wjYH jH(- lelEre k<hla" whsia r;a
WIaK;ajudkh
lsug iqiq lrhla" c,h" WIaK;ajudkhla"
oHd.dr wdOdrlh" odylhla" uka:hla uka:h
l%uh(
lelEre k<hlg y;frka tlla muK
jk f;la whsia leg oud .kak'
lelEre
rEm igyfka fmfkk wdldrhg wegjqu k<fhys whsia
ilia lr wdOdrlhla Nd;fhka c,h
WIaK;ajudkhla r`ojkak'
whsia j jk f;la r;a lrkak'
uka:h Nd;fhka c,h fyd`ka uka:kh
lrkak'
ld,h iu. WIaK;ajh j.=.; lr .kak'
r;a lsu
4'9 rEmh
4'7 j.=j
ld,h WIaK;ajh
l%shdldrlu 4'7
wjYH jH(- lelEre k<hla" c,h" WIaK;ajudkhla"
WIaK;ajudkh
oHd.dr wdOdrlh" odylhla
l%uh(
rEmfha wdldrhg lelEre k<hlg c,h oud
WIaK;ajudkh yd lelEre k<h wdOdrlhlg i
lrkak' c,h
odylhla Nd;fhka c,h r;a lrkak'
ld,h iu`. WIaK;aj fjkia u j.=.; lrkak'
r;a lsu
wdOdrlh
4'10 rEmh
c,h r;a lr f.k hEf WIaK;ajh l%ufhka by< hhs' tla;rd wjia:djl
WIaK;ajh by< hEu kej;S" c,h j wjia:df isg jdhq wjia:djg m;a f' c,h
imQKfhka u jdIam hk f;la tu WIaK;ajh ksh;j mj;S' tu WIaK;ajh
c,fha ;dmdxlh f,i ye`kaf' ^jhl ;dmdxlh tu wjia:df jdhqf.da,Sh
mSvkh u; r`od mj;s' jdhqf.da,Sh mSvkh wvq k ;dmdxlh my< niS' Wi l`
uqkl c,fha ;dmdxlh 100 0C g wvq w.hla .kS'& iu; jdhqf.da,Sh mSvkfha
ixY=oaO c,fha ;dmdxlh 100 0C ls'
c,h ixY=oaO fkd fjk;a oE h mj;S k ;dmdxlfha w.h 100 0C jvd wvq fyda
je jkq we;' f wkqj ;dmdxlh o ixfhda.hl ixY=oaO;dj ;yjqre lsug Nd;
l< yels tla fN!;sl .=Khla nj meye,s f'
jH lsysmhl ;dmdxl ^iu; jdhqf.da,Sh msvkfha & 4'10 j.=f laf'
4'10 j.=j
jHh ;dmdxlh$ oC
t;s,a uoHidrh 77
c,h 100
i,a* 444
Bh 1744
hlv 2900
ixY=oaO jH f,i wm y`kd .;a uq,jHj, fN!;sl .=K mok lr f.k tajd
j. l< yels hs <`.g fidhd n,uq'
l%shdldrlu 4'8
wjYH jH(- hlv" ;U" i,a*" ldnka ^ksrka&" ue.akSish" weksh" Bh"
iskala
l%uh(- f,dayl iakh" / fok y`v" ;dm ikakdhl;dj" oHq;a ikakdhl;dj"
wdykH;dj" ;kH nj" Nx.=r;dj" jeks .=K mlaId lsug iqiq kslaIK fyda
ir, l%shdldrl y`kd .kak' fuu l%shdldrlug miq mfoh lshfuka
Tng ta ms<sn`oj wjfndaOhla ,nd.; yels h'
wod< l%shdldrl is lr 4'11 wdldr j.=jla Nd;fhka kslaIK jd;d
lrkak' wod< .=Kh iys; k ,l=K o" .=Kh fkdue;s k u,l=K o
fhdokak'
oHdj | mod:fha .=K 53
4'11 j.=j
/fok ;dm oHq;a
jHh iakh wdykH;dj Nx.=r;dj
y`v ikakdhl;dj ikakdhl;dj
hlv u
;U
i,a*
ksrka
ue.akSish
weksh
Bh
iskala
tla tla fN!;sl ,laIK mlaId lsf wkq.ukh l< yels l%ufo lsysmhla
my; oelaf' tu l%ufo fyda Tf .=re;=ud iu. idlPd lr fjk;a l%ufo
fyda fN!;sl ,laIK mlaId lsu i`oyd fhdod .; yels h'
iakh mlaaId lsf jH u;=msg mDIaGh msys;,hla fyda je,s lvodishla
Nd;fhka iQrd ne,Su l< yels h'
/fok y`v kslaIKh i`oyd fhdod .kakd jHfhys .klu ,sgrhla j;a ;sh
hq;= h' th iqiq m f,dayuh l+rlska myr fuka fyda isfuka;s fmdf<dj jeks
;o mDIaGhla u; iqiq Wil isg w;yefuka fyda is l< yels h'
;dm ikakdhl;dj fidhd ne,Sug ;dmh .uka lsf kslaIKh l< yels
mhdihla fhdod.; hq;= h' ksoiqkla f,i bmkao ls O o`vq u; r`ojd
;dmh .uka lsf b WKq u jeks mhdihla fhdod .; yels h'
r`ojk ,o b weianeiafgdaia jeks ;dm
mjdrl ;yvqj
nkaika
odylh f;mdj
mejreu 4'7
l%shdldrlu 4'8 ys we;=<;a j.=f wka;.; jH" f,day iy wf,day f,i j.
lrkak'
mejreu 4'8
mod:h i;= fN!;sl .=K tfkod m%fhdackhg f.k we;s wjia:d ms<sn`o
f;dr;=re fidhd n,d tu f;dr;=re ksudKd;aul f,i bm;a lrkak'
uQ,jH ixfhda.
f,day wf,day
mdNdIsl jpk
Yla;sh - Energy Nx.=r nj - Bittleness
mod:h - Matter ;dm ikakdhl;dj - Thermal conductivity
wika;; - oHq;a -
iajNdjh Discontinous nature ikakdhl;dj Electrical conductivity
yevh - Shape / fok y`v - Sonority
mudj - Volume jKh - Colour
imSvkh - Compressibility m%;Hdia:;dj - Elasticity
>k;ajh - Density >k;ajh - Density
ixY=oaO jH - Pure substances wdykH;dj - Malleability
uQ,jH - Elements ;kH;dj - Ductility
ixfhda. - Compounds .kaOh - Smell
f,day - Metals m%idrK;dj - Expansivity
wf,day - Non metals jhkh - Texture
Y%K - Mixtures jdxlh - Melting point
iakh - Lustre ;dmdxlh - Boiling point
oDV;dj - Hardness
mg, ;ka;=$o`vq
lmkh jk jd l`oka lmkh jk
lmkh jk
5'1 rEmh
oHdj | jksh 61
wmg jgmsgdf
ksr;=rej u
wefik iuyr
Yo iajdNdlj
we;s jk w;r
iuyr Yo lD;%suj
we;s f' l=re y`v n<,l=f.a y`v
5'2 rEmh iajdNdl Yo lsysmhla
mejreu 5'1
jgmsgdf iajdNdlj we;s jk Yo lsysmhla iy lD;s%uj we;s jk Yo
lsysmhla fjk fjk u ,ehsia;= .; lrkak'
tu Yo we;s jkafka l=uk fldgila lmkh u ksid oehs y`kd f.k
k lrkak'
mshdUk ueiaikaf.a .=uq .=uq kdoh we;s jkafka Tjqkaf.a l=vd mshdm;a f.fhka
fomig ie,Su ksid h' m<`.ehka iy /yehshka Yoh we;s lrkq ,nkafka
ish mdoj, we;s fl`os wfkla mdofhka msuefuka we;sjk lmk fya;=fjks'
mejreu 5'2
Yo Wmojk i;=kaf.a ,ehsia;=jla ilia lrkak'
tu tla tla i;a;ajhd Yo Wmojk wdldrh ms<sn`oj fidhd n,d jd;d
lrkak'
62 oHdj | jksh
lmk ixLHd;h
lmk ms<sn`oj ;jrg;a wOHhkh lsu i`oyd 5'1 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
l%shdldrlu 5'1
wjYH jH (- .khla fyda mshdfkdajla fyda ihs,f*dakhla
l%uh (-
.kh fyda mshdfkdaj fyda ihs,f*dakfha fyda wE;ska we;s h;=re folla
jdokh lrkak'
tu y`vg ijka fokak' tys fjkila we;s nj Tng jegfykq we;'
tlsfklg wdikakfha we;s h;=re ^iajr y;g wod<& tl .g jdokh lrkak'
tu y`vg ijka fokak' Tn ijka fok y`v ishqj fjkia jk nj Tng
jegfykq we;'
tu fjkig fya;=j l=ula hs idlPd lrkak'
by; Tn ijka ka yf`vys fjkig fya;=j lmk ixLHd;h k rdYshls'
jks m%Njhl tall ld,hl yg.kakd lmk ixLHdj ixLHd;h f,i ykajkq
,ef'
hlsis jia;=jla ;;amrhlg lmk 50la we;s lrkafka hhs is;uq' tg tu jia;=f
ixLHd;h 50 Hz f,i oelaf'
lmk ixLHd;h ukskq ,nk wka; cd;sl tallh jkafka yia (Hz) h'
lmk ixLHd;h ms<sn`oj ;jrg;a wOHhkh lsu i`oyd 5'2 ls%hdldrlfuys
fhfouq'
l%shdldrlu 5'2
wjYH jH (- . ndyq yd fl ndyq iys; iriq,a folla
l%uh (
. ndyqj iys; iriq, kdo lr kef.k Yoh fyd`oska Y%jKh
lrkak'
miqj fl ndyqj iys; iriq, kdo lr wefik Yoh o fyd`oska
Y%jKh lrkak' ^iriq,a fol u tl u wdldrhg kdo l< hq;=
h' f i`oyd Tf .=re;=ud$.=re;=hf.a iyfhda.h ,nd .kak'&
fufia lsysmjrla iriq,a fol kdo lr kef.k yf~ys fjki
y`kd .kak'
Tnf.a kslaIK jd;d lrkak'
5'4 rEmh
iriq,a
oHdj | jksh 63
oHd.drfha we;s iriq,a lg,h fyd`ka kslaIKh lrkak' tys tlsfklg fjkia
. iys; iriq,a we;' tu iriq,aj, . fjkia fuka ixLHd;h fjkia we;'
.ska je u iriq,g wvq u ixLHd;h we;s w;r l%ufhka . wvqj;a u iriq,aj,
ixLHd;h je f'
iEu ix.S; NdKavhlu ixLHd;h k rdYsh fjkia lsug wjYH Wml%u fhdod
we;' ixLHd;h fjkia lsfuka ix.S;fha iajr y; ksmojd .kq ,ef'
5'1 mg, lmkh fuka y`v Wmojk ix.S; NdKav
mg, lmkh lsfuka y`v Wmojd .; yelsjk ir, NdKavhla ksudKh lruq'
l%shdldrlu 5'3
wjYH jH (- ;rula Yd, m%udKfha
nekhla" l=vd ma,diala rejla" rn m neka mg,h
l%uh (
rn m
we;s nekfha lg rEmfha m lmd
.kak'
miqj nekh we;=<g rej we;= lr
fnrhla iEfok fia nekh ilia lr
.kak ^rEmfha oelafjk m& nekfha 5'5 rEmh
fl<jr rn mhlska ;ka .eg .id
.kak' ref by< odrhg o rn mhla fhdod Yla;su;a lr .kak'
ilia lr .;a fnrhg ;gq lr we;s jk y`vg fyd`oska ijka fokak'
miqj nekfha my< fl<jka weo fnrfha neka mg,h wefok m%udKh
jelr f.k fnrhg kej; ;gq lr we;sjk y`vg ijka fokak' ^fuys
iEu wjia:djl u nekhg ;gq lsu tlu wdldrhg is lsu jeo.;af&
f wdldrhg neka mg,h we we;s m%udKh nekh my<g weu u.ska
l%ufhka jelrka ^isre udre lrka& fnrhg ;gqlr we;sjk y`vg
fyd`oskA ijka fokak'
neka mg,h we we;s m%udKh jejk g we;sjk y`v fjkia jk nj meye,s f'
tys neka mg,h we we;s m%udKh je fuka ksmofjk yf~ys ixLHd;h je
we;'
mejreu 5'3
mg, lmkh lsfuka y`v Wmojd .; yels fjk;a NdKavhla ksudKh
lrkak'
tys y`v iSreudre l< yels l%uhla ie,iq lr bm;a lrkak'
64 oHdj | jksh
mg,hla lmkh lsfuka y`v Wmojk NdKavhlska kef`.k y`v fjkia lr .;
yels jkafka ^iSre udre lr.; yels jkafka& flfia oehs fidhd n,uq'
l%shdldrlu 5'4
wjYH jH (- ;,dj
l%uh (
Tng imhd we;s ^NdKavh& ;,dj jdokh
lrkak'
wefik Yoh fyd`oska Y%jKh lrkak
;,df jrmg fyd`oska weo ^tys we;s ,S
len,sj,g fifuka ;gq lrka& ;,df 5'6 rEmh
mg,h ^iSre udre lrf.k& fyd`oska wefok
m ilia lr f.k kej; jdokh lrkak ^f i`oyd ix.S; .=re;=ud$;=hf.a
iyfhda.h ,nd .kak&'
kef`.k y`vg fyd`oska ijka fokak'
wjia:d foflys kef`.k Yofhys fjki y`kd .kak'
fufia ;,dj lsysmjrla jdokh lr we;sjk Yofhys fjki y`kd .kak'
Tnf.a kslaIK jd;d lrkak'
;,df jrmg ;o lsfuka iy tys jrmg ,sys,a lsfuka mg,h we we;s m%udKh
fjkia lr.; yels f ^iSre udre lr .; yels f&' mg,h we we;s g thska
kef`.k Yoh yd mg,h we fkdue;s g kef`.k Yoh fjkia nj Tng
jegfykq we;' fuys fjkia jkqfha Yofha ixLHd;h hs' mg,h wE we;s g
kef.k Yofha ixLHd;h je h'
mejreu 5'4
mg, lmkh fuka y`v Wmojk ix.S; NdKav lsysmhla fidhd .kak'
tajdhska we;s jk y`v iSreudre lr .; yels jkafka flfia oehs fidhd
n,kak'
tu WmlrKj, mg,h iSreudre lrka we;s jk Yohg fyd`oska ijka
tajdfha fjki ykd f.k jd;d lrkak'
oHdj | jksh 65
5'2 jdhq l`ola lmkfhka y`v Wmojk ix.S; NdKav
jdhq lmkh fuka y`v Wmojk NdKav ms<sn`o wOHhkh i`oyd 5'5 ls%hdldrlfuys
fhfouq'
l%shdldrlu 5'5
wjYH jH (- tla fl<jrla jeiqKq .ska wiudk mEka ng ;=kla
l%uh (
m<uqj .ska wvq u mEka ngh ^A& mskak' wefik y`v fyd`oska
Y%jKh lrkak'
miqj .ska je mEka ngh ^B& mskak wefik y`v fyd`oska
Y%jKh lrkak'bka miq .ska jeu mEka ngh ^C & o msU we;sjk
Yofha fjki ykd .kak'
lsysm j;djla f wdldrhg mEka ng mska we;sjk Yofha
fjki y`kd .kak' 5'7 rEmh
fjkia . iys; mEka ngj,ska ksmofjk y`v fjkia nj Tng meye,s jkq we;'
fuys lmkh jk jd; lf`oa . fjkia fuka ksmofjk yf` ixLHd;h
fjkia we;'
mejreu 5'5
tla fl<jrla jeiqKq mEka ng yhla muK fhdod f.k rEmfhaa
oelafjk wdldrfha k<djla idokak'
idod .;a k<dj oauhdkql+,j jdokh lrkak'
5'8 rEmh
jdhq l`ola lmkfhka y`v Wmojk NdKav ms<sn`oj ;jrg;a fidhd n,uq'
l%shdldrlu 5'6
wjYH jH (- tl iudk ;rula Wi re yhla" f,day yekaola" c,h
l%uh (
tl iudk re yhla f.k rEmfha
oelafjk m fjkia c, mud
tl;= lrkak'
tla mfil isg wfkla mig 5'9 rEmh
wkqms<sfj<ska rej, odrhg
yekaolska ;gq lrkak' ^c,h wvq ref isg c,h je rej olajd&
wefik Yoh fyd`oska Y%jKh lrkak'
66 oHdj | jksh
mejreu 5'6
f.dlafld< k<djla idod f.k tys fhdod .;a bmshdf.a . fjkia lrka
f.dlafld< k<dj msU wefik Yoh fyd`oska Y%jKh lrkak'
bmshdf.a . fjkia lsug wkqj yf`vys is jk fjki ms<sn`oj jd;d
lrkak'
jdhq l`ola lmkfhka y`v Wmojk NdKav ms<sn`oj ;jrg;a fidhd n,uq'
l%shdldrlu 5'7
wjYH jH (- ngk<djla
l%uh (
Tng imhd we;s ngk<df
isre ish,a, ^B,C,D,E,F,G& jid
ngk<dj jdokh lrkak'
wefik y`v fyd`oska Y%jKh
lrkak'
miqj l%ufhka B,C,D,E,F,G isre
jrlg tl ne.ska wka ngk<dj
msU wefik Yoh fydka Y%jKh
lrkak'
tla tla isr wefuka yd jeiSfuka 5'10 rEmh
ngk<dj jdokh lsfuka we;s jk Yofhys fjkila isf oehs fyd`oska
Y%jKh lrkak'
Tnf.a kslaIK jd;d lrkak'
oHdj | jksh 67
5'3 ;ka;=$o`vq lmkh fuka y`v Wmojk ix.S; NdKav
;ka;= lmkh lsfuka y`v Wmojk ix.S; NdKavhla ksudKh lruq'
l%shdldrlu 5'8
wjYH jH (- . w 2la iy m<, w`.,a 6la muK jk ;=kS ,E,s lene,a,la msrsis
ieuka ka tlla ^wdjrK lvodis bj;a l<&" hlv weK y;rla" fnda,a weK
y;rla ;=kS ma,diala ;yvq lene,a,la" fjkia IalNfhka . 45 cm muK
jk tlu j.fha l len,s y;rla
hlv weK
ka tl
uy; l
isyska l ,E,a,
ma,diala lene,a,
isre
fnda,a weK
5'11 rEmh
l%uh (
,E,s lene,a, f.k rEmfha oelafjk m tys fl<jr hlv weK i lr"
tajdg .eg .id .;a l ieuka ka tflys o.;a isrej,ska msg;g weo
.kak'
miqj tu l rEmfha oelafjk m isre o.;a ma,diala lene,af,ka o
msg;g weo ,E,af,a o .;a isre w;ka hjd ,E,af,a wfkla me;a;g .kak'
^f i`oyd Tf .=re;=ud$.=re;=hf.a iyfhda.h ,efnkq we;&'
miqj fyd`oska weo .;a l fmdgj,a ,E,af,a i lr.;a fnda,a weKj, T;d
.kak ^5'11 rEmfha m&'
ilia lr .;a WmlrKfhys lj, . iy tajd we we;s m%udKh fjkia
l< yels oehs n,kak' ^iSreudre l< yels oehs&
Tn ilid .;a WmlrKh iSre udre lrka ;d,hg jdokh lrkak' we;s jk
yf`vys fjki y`kd.kak'
Tnf.a kslaIK jd;d lrkak'
;ka;=$o`vq lmkfhka y`v ksmofjk ix.S; NdKavj,ska ksmofjk Yoh fjkia
lr .; yels jkafka flfia oehs ;jrg;a fidhd ne,Sug 5'9 ls%hdldrlfuys
fhfouq'
68 oHdj | jksh
l%shdldrlu 5'9
wjYH jH (- .sgdrhla
l%uh (
^fuu ls%hdldrlu islsf ix.S;
.=re;=ud$.=re;=hf.a iyfhda.h ,nd .kak'&
.sgdrfhys l i lr we;s wdldrh
iy lj, >klu fyd`oska kslaIKh
lrkak'
bka miq uy; lfha isg isyska lh 5'12 rEmh
olajd l ms<sfj<ska fjk fjk u lmkh lrkak' ^msuefuka&
l msuk g we;s jk y`vg fyd`oska ijka fokak'
;ka;= we we;s m%udKh iy ;ka;=j, . m%udKh l%ufhka fjkia lrka
we;s jk Yo fyd`oska Y%jKh lrkak' fjkial y`kd .kak'
by; wdldrhg l lsysm j;djla lmkh lr we;s jk yv fyd`oska Y%jKh
lr fjki ykd .kak'
Tnf.a kslaIK igyka lrkak'
fyd`oska we we;s" .ska wvq" isyska l lmkh l< g jvd ;shqKq y`vla ^Wia
y`vla& we;s f' tg kef.k jksfha ixLHd;h je h' .ska wvq >klka ^uy;&
je" fkd wekq l lmkh l< g we;s jk Yoh t;r ;shqKq fkdf'
thska kef.k jksfha ixLHd;h wvqh' .sgdrhla fyda jh,Skhla iSreudre lsf
is lrkafka kef.k jksfha ixLHd;h fjkia jk m ;ka;=j, ." we we;s
m%udKh wdh fjkia lsu hs' ;ka;= lmkh lrk f.h iy iajNdjh wkqj o
we;s jk yf`vys iajNdjh fjkia h yels h'
mejreu 5'7
;ka;= lmkh fuka y`v Wmojd .; yels fjk;a ix.S; NdKavhla
ksudKh lrk wdldrh ie,iq lr bm;a lrkak'
Tn ie,iq l< NdKavh ksudKh lr ;d,hg jdokh lrkak'
mejreu 5'8
;ka;= lmkh lsfuka y`v Wmojk fjk;a ix.S; NdKav iSsreudre lrk
wdldrh ms<sn`o fidhd n,kak'
tu WmlrK iSreudre lr kef`.k yf`vys fjki y`kd f.k iSreudre l<
l%uh l=ula oehs jd;d lrkak'
oHdj | jksh 69
ihs,f*dakh lmkh jk o`vq iys; ix.S; NdKavhls' ihs,fmdakhlska ksmojk
Yoh ms<sn`oj ;jrg;a wOHhkh lruq'
mejreu 5'9
PVC nghla fyda WK ng lene,a,la Nd; lr ngk<djla idokak' ngfha
fl<jr jeiSug wenhla Nd; lrkak'
isre l%udkql+,j jD; lrka yd jika oauhdkql=, jdokhg W;aidy
.kak'
l%shdldrlu 5'10
wjYH jH (- ihs,fmdakhla
l%uh (
Tng imhd we;s ihs,fmdakfha ;yvqj,g
l%udkql+,j ^. ;yvqf isg fl ;yvqj
olajd& jrlg tllg ne.ska ;gq lrka we;s
jk Yohg fyd`oska ijka fokak'
f wdldrhg lsysm j;djla ;yvqj,g ;gq
lrka ihs,fmdakh jdokh lrkak'
5'13 rEmh
kslaIK jd;d lrkak'
ihs,fmdakfha y`v ksmofjkafka ;yvq lmkh fuks' fuys . ;yvqj,g ;gq
lsfuka we;sjk y`vg jvd fl ;yvqj,g ;gq lsfuka we;sjk y`v fjkia
nj meye,s f' fuys ;yvqj, . fjkia fuka tajdfha ksmojqKq ixLHd;h
fjkia we;' ihs,fmdakfha o iriq,a lg,fha fuka . wvq u ;yvqjg je u
ixLHd;hla o . je u ;yvqjg wvq u ixLHd;hla o we;'
mejreu 5'10
ihs,fmdakhla ksudKh lr th oauhdkql+,j
jdokh lsug W;aidy .kak'
o`vq$ ;yvq lmkh fuka y`v Wmojk ix.S;
NdKav ,ehsia;=jla ilia lrkak'
tajdhska y`v Wmojk wdldrh ms<n`oj fidhd n,d 5'14 rEmh
jd;d lrkak'
70 oHdj | jksh
mejreu 5'11
mka;sfha hyjka iu. O wdldrfha ix.S; NdKav ksudKh lr .kak
tu ix.S; NdKavj, y`v fyd`oska iSreudre lr .kak'
tu ix.S; NdKav u.ska oHd i;sfha fyda idys;H i;sfha iuQy
jdokhla bm;a lrkak'
mejreu 5'12
f>daIdld Yo we;sjk wjia:d lsysmhla ,ehsia;= .; lrkak'
Tn y`kd .;a f>daIdldrS Yo we;s jk Yo m%Njh l=ula oehs tajd bfhka
,shkak'
tu tla tla Yoh Wmojkafka tajdfha l=uk fldgila lmkh fuka oehs
fidhd n,d jd;d lrkak'
72 oHdj | jksh
kQ;k ix.S; NdKavj, fYaI jeo.;alu jkqfha m.Klh iy h;=re mqjre
fhdod .kska imQK jdol uKav,hl$jdoH NdKav /il wjYH;d tla wfhl=g
muKla bgq l< yels u hs' ;d, jdokh i`oyd TlagmEvh o iajr mqjre NdKAvhla
f,i .kh o nyq,j Nd; f'
mejreu 5'13
mqrd;k" idm%odhsl yd kQ;k ix.S; NdKav ms<sn`o lreKq /ia lr fmd;a msxpla
ilia lrkak'
ix.S; ls;aidj
jfha .=Kd;aul nj jOkh lsu i`oyd ix.S;h fhdod .; yels h' ldh nyq,
; .; lrk ck;djf.a udkissl wd;;sh wvq lr h wOHd;al iqjhla ,nd
ug ix.S;hg yelshdj we;' fufia ix.S;h fhdod f.k is lrkq ,nk m%;sldr
l%uh ix.S; ls;aidj f,i ykajhs'
wu;r oekqug
nhsisl,a meu" u jeks lS%vd lghq;= wdrN ug fmr fmaYs p,k fyd`oska
iudfhdackh lr .ekSu i`oyd o Y,Hlu i`oyd frda.Ska iQodk lsf iy
Y,Hluhla wjidkfha o iqiq m%;sldr l%uhla f,i ix.S; ls;aidj oekg
f,dalfha fndfyda rgj, Nd; flf'
mejreu 5'14
jfha .=Kd;aul nj jOkh lsu i`oyd ix.S; ls;aidj fhdod .; yels
wdldrh ms<sn`oj lreKq we;=<;a ;A;s mqj;a m;lg iqiq ,smshla ksudKh lr
bm;a lrkak'
oHdj | jksh 73
Y%jH;d iSudj
kEu ixLHd;hlska is jk lmkhla wmg Y%jKh l< yels o@ ta ms<sn`oj fidhd
ne,Sug my; 5'11 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
l%shdldrlu 5'11
wjYH jH (- . lsh;a mhla" l,m wdOdrlhla
l%uh (
lsh;a mfha je fldgila ksoyiaj mj;sk
m th fihlg l,m lrkak' ^rEmh 5'20& 5'20 rEmh
th lmkhg ,la lr Y%jKh lrkak'
ka lsh;a mfha ksoyiaj we;s . wvq jk m
th l,m lrkak' ^rEmh 5'21&
th lmkhg ,la lr Y%jKh lrkak'
5'21 rEmh
Tf kslaIKhg fya;=j .=rejrhd iu.
idlPd lrkak'
idrdxYh
jksh Wmojk WmlrK$ NdKav jks m%Nj f,i ykajhs'
ish u iajdNdl$lD;s%u Yo W;amdokh jkafka ;;a$o`vq fyda mg, fyda
jd l`oka fyda lmkh fuks'
jks m%Njhl tall ld,hl we;s lrk lmk ixLHdj ixLHd;h f,i
y`kajkq ,ef'
ixLHd;h uksk wka;cd;sl tallh jkafka yia (Hz) h'
kEu ixLHd; mrdihl jkshla udkjhdg Y%jKh l< fkdyels jk w;r
Y%jKh l< yels jksfha iSudjla we;'
ksidf.a Y%jH;d iSudj 20 Hz - 20000 Hz olajd f'
74 oHdj | jksh
jksh W;amdokh f lmkh jk fldgi wkqj ix.S; NdKav j.
;=kla f'
ix.S; NdKavj, lmkh jk fldgia iSre udre lsfuka ixLHd;h fjkia
l< yels w;r tu`.ska W;amdokh jk Yoh fjkia lr.; yels h'
jfha .=Kd;auh jOkh lsu i`oyd ix.S;h fhdod .; yels h'
wNHdi
1& jryfka we;s jpk w;=ka ysia;ek msrug iqiq jpkh f;darkak'
i. ixLHd;h je y`vla ,nd .; yels jkafka jh,Skhl ;ka;=j,
.'''''''''''''''^je jQ g h' $wvq jQ g h'&
ii. ixLHd;h je y`vla ,nd .; yels jkafka fnrhl i mg,h
'''''''''''''''''''''''''^;=kS jQ g h' $>klka je jQ g h'&
iii. ksia lk kEu mrdihl jkshg ''''''''''''''''' ^ixf f $ ixf fkdf'&
iv. ix.S; kdo we;s f jia;=jl we;sjk lmk ^u;a h $wl%uj;a h'&
2& my; we;s ix.S; NdKav Yoh Wmojk l%uh wkqj j. ;=klg fnod fjka
lrkak'
;uegu" Wvelalsh" fydrKEj" is;drh" g%m tl" yla f.h" jh,Skh"
fpf,daj" uekav,Skh" ojq,
3& my; i`oyka j.ka;s ksjer k ^& ,l=K o jer k ^u& ,l=K o jryka
;=< fhdokak'
i. jh,Skhl ;;a jvd jefhka we we;s g we;s jkafka my;a iajrhls' ^ &
ii. lmkh jk jd; lf`oa . wvq jk g we;s jkafka ixLHd;h wvq
Yohls' ^&
iii. ihs,fmdakh o`vq lmkh fuka y`v Wmojk NdKavhls ^&
iv. ix.S; ls;aidj u.ska we;e udkisl wjmSvk ;;a;aj iukh lr.;
yels f' ^&
mdNdIsl jpk
jks m%Nj - Sources of sound
lmkh - Vibration
lD;s%u Yo - Artificial sounds
iajdNdl Yo - Natural sounds
iSreudre lsu - Adjusting
Y%jH;d iSudj - Hearing limits
iriq, - Tuning fork
ix.S; kdo - Musical sounds
f>daId - Noise
ix.S; ls;aidj - Music theraphy
oHdj | jksh 75
6 pqnl
tfkod ;fha O ldh i`oyd pqnl Nd; lrk wjia:d yuqf' pqnl
ms<sn`oj 6 fY%aKsfha Tn iska wOHhkh l< lreKq o isysm;a lrka pqnl .=K
olajk jH y`kd .ekSu i`oyd 6'1 l%shdldrlfuys fhfouq'
l%shdldrlu 6'1
wjYH jH(- iar pqnlhla" kQ,a lene,a,la"
wdOdrlhla" O j.j, ldis lsysmhla" hlv
weKhla" ms;a;, weKhla" .,a leghla" ma,diala
rE,la" pqnl .=K mlaId lsug wjYH fjk;a Tn
leu;s jH lsysmhla
l%uh(-
6'1 rEmfha oelafjk wdldrhg pqnlh kQ, u.ska
wdOdrlfha r`ojkak' 6'1 rEmh
pqnl fj; wdlIKh jkafka we;e jH muKla nj Tng meye,s jkq we;'
pqnl fj; wdlIKh jk jH pqnl jH f,i ye`kaf
hlv" ksl,a yd fl%dah hk f,day o jdfka" f*rhs hk Y% f,day o pqnl
jHj,g WodyrK f' jvd m%n, pqnl ksudKh lsu i`oyd f*rhs Y% f,dayh
fhdod .kq ,ef'
l%shdldrlu 6'2
wjYH jH(- oKav pqnlhla" hlv l=vq" ;=kS fmd,s;ska fld,hla fyda fmd,s;ska
ljrhla" lvodis fld<hla
l%uh(-
oKav pqnlh fmd,s;ska ljrhl oud uqukska u jikak'
lvodis fld<h u; hlv l=vq iqrejkak'
T;k ,o pqnlfhys fyd`ka hlv l=vq ;jrkak'
pqnlh by<g Tijd hlv l=vq ;ej we;s rgdj kslaIKh lrkak'
pqnlhl pqnl n,h jemqr u l%shd;aulj we;s ia:dk pqnl O%ej f,i
ye`kaf'
m%Odk pqnl O%ej folls'
W;a;r O%ejh ^N&
olaIsK O%ejh (S)
6 1
6
1 1 6 1 6
6'4 rEmh pqnl lsysmhl O%ej msysgk wdldrh
l%shdldrlu 6'3
wjYH jH(- O%ej i`oyka lr fkdue;s pqnlhla" O%ej i`oyka lr we;s pqnlhla"
ud,sudjla" kQ,a lene,a,la" wdOdrlhla" lsr, wenhla fyda ighsfrdf*da
lene,a,la" c, fiu" Trf,daiq ;e folla
l%uh(-
we;s jH Nd; lrka O%ej i`oyka lr fkdue;s pqnlfhys O%ej y`kd
.; yels wdldr fidhd n,uq' ta i`oyd my; we;s l%u Wmfhda.S lr .;
yels h'
6'7 rEmh pqnl ud,sudj 6'8 rEmh pqnlh kQ,la 6'9 rEmh pqnl iaghsfrdf*d
Nd;fhka pqnlfha O%ej wdOdrfhka ;=,s; f,i t,a fyda lsr, wenhl r|jd c,fha md
y`kd .ekSu g ye mj;sk Yd wkqj O%ej l< g yefrk Ydj wkqj O%ej
y`kd .ekSu y`kd .ekSu
6'10 rEmh pqnlh wi,g okakd O%ej 6'11 rEmh pqnlh Trf,daiq ;eh u; ;nd
iys; fjk;a pqnlhla <x l< g isjk th ;j;a Trf,daiq ;ehla u; ksoyfia p,kh
wdlIK yd lIK weiqka O%ej y`kd l< g ye mj;sk Ydj wkqj O%ej y`kd
.ekSu .ekSu
by; l%uj,g wu;rj pqnlhl O%ej y`kd .; yels ;j;a l%u ;sf oehs mlaId
lrkak'
78 oHdj | pqNl
6'2 pqnlhl pqnl lafIa;%h
pqnlhla jgd pqnl n,h l%shd;aul jk m%foaYh ms<sn`oj mlaId lsu i`oyd 6'4
l%shdldrlfuys fhfouq'
l%shdldrlu 6'4
wjYH jH(- oKav pqnlhla" hlv l=vq" ldfnda lene,a,la
l%uh(-
ldfnda lene,a, u; hlv l=vq ;=kS ia;rhla f,i w;=rkak'
oKav pqnlh u; ldfnda lene,a, fifuka ;nkak'
ldfnda ;yvqj u;g fifuka ;gq lrkak'
hlv l=vq ms<sfh, jk rgdj kslaIKh lrkak'
hlv l=vq rgdjlg ms<sfh, ug fya;=j Tng lsj yels o@
oKav pqnlhla jgd pqnl lafIa;%h wOHhkh lsug ;j;a l%shdldrlul fhfouq'
l%shdldrlu 6'5
wjYH jH(- oKav pqnlhla" hlv l=vq" pqnlh
we;= l< yels m%udKfha mlaId k<hla" Wi hlv l=vq Y%
lrhla" .a,sika fyda fmd,a f;,a l< .a,Sika
l%uh(-
lrhg hlv l=vq Y% l< .a,sika fyda
fmd,af;,a mqrjkak' oKav pqnlh
^mlaId k<hla ;=<
oKav pqnlh mlaId k<h we;=<g nyd oud .a,sika n`fkys
.a,sika wvx.= n`ka fika .s,a,kak' .s,a,jd we;&
pqnlh jgd hlv l=vq ms<sfh, jk rgdj 6'12 rEmh hlv l=vq Ys%; .a,sika
kslAIKh lrkak' ;=< .s,a, jQ oKav pqnlhla
oHdj | pqNl 79
pqnl O%ej w;r pqnl lafIa;% wdoYkh i`oyd my; 6'6 l%shdldrlfuys fhfouq'
l%shdldrlu 6'6
wjYH jH(- fl oKav pqnl folla" A4 m%udKfha iaghsfrdf*d mqjrejla"
ldfnda len,s y;rla ^ A4 m%udKfha&" nhskav ." hlv l=vq
l%uh(-
iaghsfrdf*d mqjrefjys oKav pqnl /|h yels m ljq folla ilikak'
icd;Sh O%ej iuqLj isk fia ljqjg fl oKav pqnl fol we;= lrkak
^rEmh 6'14&'
6'14 rEmh
iaghsfrdf*d mqjrej u; ldfnda lene,a, ;nkak'
ldfnda lene,a, u; hlv l=vq ;=kS ia:rhla fia w;=rkak'
ldfnda lene,af,a fl<jrg fika ;gq lrkak'
hlv l=vq ms<sfh, jk rgdj kslaIKh lrkak'
;j;a ldfnda lene,a,la u; nhskav . ;jrd uola ff<kakg ;nkak'
uola fKq ldfnda lene,af,ys . ;ejreKq me;a; hlv l=vq u.ska
ms<sfh, jQ rgdj u; ;nd fifuka f;rmkak'
. ;ejrE ldfnda lene,a, u; we;s pqnl n, fLd rgdj kej;
kslaIKh lrkak'
oeka tla pqnlhl O%ej udre lr cd;Sh pqnl O%ej w;r pqnl lafIa;%h
wdoYkh lsug yels mos wegjqu fjkia lrkak ^rEmh 6'15&'
6'15 rEmh
by; wdldrhg l%shd lrka cd;Sh O%ej w;r pqnl lafIa;%hl hlv l=vq
rgdj o ldfnda lene,a,la u; igyka lr .kak'
Tnf.a ksudK mka;s ldurfha m%oYkh lrkak'
pqnlhla jgd hlv l=vq ms<sfh, jkqfha pqnl n, fLd ys we;s rgd Tiafia
nj Tng meye,s jkq we;'
cd;Sh O%ej w;r pqnl lafIa;%fha rgdj icd;Sh O%ej w;r pqnl lafIa;%fha rgdj
6'16 rEmh pqnl O%ej wi, n, fLd msysu
80 oHdj | pqNl
6'3 ud,sudj
Ydj y`kd .ekSug pqnl ud,sudj keue;s WmlrKh Nd; lrk nj Tn okshs'
ud,sudj g jir oyia .Kkg muK fmr k cd;slhka iska ksudKh lrkq
,en we;' O wdldrfha ud,sud j;udkfha Nd;fha mj;S' ud,sudjla idod
we;af;a pqnls; f,day m;=rla ^fuh l=vd oKav pqnlhlg iudk f&" ;=vla u;
j;kh lsfuks'
oHdj | pqNl 81
6'19 rEmh O wdldrhg ksudKh l< ud,sud lsysmhla
pqnlhla wi, ud,sudjla ;enQ g ud,sud lgqj pqnl lafIa;%fha Ydj Tiafia
msysghs' tneka ud,sudj wdOdrfhka pqnlhl pqnl lafIa;%fha msysu y`kd .;
yels f'
ud,sudjla wdOdrfhka pqnl lafIa;%hl Ydj y`kd .ekSu ms<sn`oj wOHhkh
lsug 6'8 l%shdldrlfuys fhfouq'
l%shdldrlu 6'8
82 oHdj | pqNl
iar pqnlhl n, fLd pqnlfha W;a;r O%ejfha isg olaIsK O%ej olajd ys hhs'
tneka pqnl lafIA;%fha Ydj f,i i,lkqfha W;a;r O%ejfha isg olaIsK O%ejh
olajd Ydjhs'
oKav pqnlhla pqnl n, fLd msysgk wdldrh 6'21 rEmfha ksrEmKh lr we;'
1 6
l%shdldrlu 6'9
wjYH jH(- ud,sud folla" oKav pqnlhla" kQ,a lene,a,la" wdOdrlhla
l%uh(-
kQ,a lene,a, u.ska oKav pqnlh y ueka ;=,s;j mj;sk fia wdOdrlfhys
t,a,kak
pqnlh t,a,k ,o wdOdrlh yd ud,sud folla" tlsfklg gr 2la muK
mr;rh iys;j msysgk m ;nkak'
;j;a oKav pqnlhla f.k tys tla O%ejhla ud,sud wi,g iy wdOdrlfhys
t,a oKav pqnlh wi,g <x lrkak'
kslaIK igyka lrkak'
oKav pqnlh bj;a lr ksoyfia
mj;sk g ud,sud lgqj, yd
t,a,k ,o pqnlfhys O%ej
msysgk Ydj kslaIKh lrkak'
ud,sudj, msysu fjkia lrka
kej; kej;;a mlaIKh is
lrkak'
kslaIK i`oyd fya;= idlPd 6'22 rEmh
lrkak'
oHdj | pqNl 83
ud,sud iy t,a oKav pqnlh fj; ;j;a pqnlhla <x l< g tajdfha msysu
fjkia h' pqnl iy ud,sudj, yeu is jkafka pqnl lafIa;%hl n,mEu ksid
tu Ydjg nj ka meye,s f'
ksoyfia mj;sk iEu g u ud,sud oYlj, yd oKav pqnlfha W;a;r O%ej tla
Ydjlg o" olaIsK O%ej reoaO Ydjg o fhduq jk nj fmfka'
ud,sudj, yd oKav pqlfha msysu fjkia l< o kej; kej;;a tu Ydjkagu
yeu isf' fufia ug fya;=j mDfhys W;a;r yd olaIsK O%ej yryd hka
mD:sf.da,h jgd msysgk Yd, pqnl lafIa;%hla mej;Suhs'
mDh wi, mj;sk fuu pqnl m,h N+ pqnl;ajh f,i ye`kaf'
mD wNHka;rfha yrh k fldgfiys
mj;sk wl WIaK;ajh fya;=fjka j i;H W;=r
njg m;a jQ f,day Odrd mD wlaIh jgd pqnl W;=r
ixirKh u isf' fuys yg .kakd n, fLd
oHq;a Odrd u.ska mD pqnl lafIA;%h
S
yg .kS'
mDh wi, ud,sudjla fyda pqnlhla N
fyda ud,sudjl W;a;r O%ejh fhduq 6'23 rEmh mD:s pqnl lafIa;%h msysgk
jk Ydj mDfhys pqnl W;=r f,i wdldrh
ye`kaf'
pqNl W;=r i;H W;=r
oHq;h iemhQ g muKla pqnlhla njg m;ajk wegjqula oHq;a pqnlhla f,i
ye`kaf'
oHq;a pqnlhl pqnl;ajh mj;skqfha ,sh imhd we;s g muKs' f ksid
fjd ;djld,sl pqnl f,i y`kajkq ,ef'
oKav pqnlj, pqnl;ajh > ld,hla mj;sk neka tajd iar pqnl f,i
y`kajkq ,ef'
6'28 rEmh oHq;a pqnlhla 6'29 rEmh jdfkaj,ska 6'30 rEmh f*rhsj,ska
;ekQ iar pqnl ;ekQ iar pqnl
pqnl jH u.ska iar pqnl ksudKh lsu wdldr follg is l< yels h'
oHq;a l%uh
iamY l%uh
oHq;a l%uh yd iamY l%uh Nd;fhka pqnlhla idod .ekSug my; 6'11 yd 6'12
l%shdldrlj, fhfouq'
l%shdldrlu 6'11
wjYH jH(- w`.,a foll muK jdfka weKhlaa
fyda jdfka lsh;a mhla" 32 SWG t;= l gr
r
folla muK" h<s fldaI folla" fif,dafmaa
iaj,amhla" ldfnda lene,a,la" *hs,a lgq
lsysmhla
l%uh(-
ldfnda lene,a, u.ska 5 cm muK .
nghla idod .kak' ^mekai,l muK m%udKfha&
ta jgd rEmfha wdldrhg 32 SWG t;= lh 6'31 rEmh
o`.rhla fia T;d .kak'
jdfka weKh *hs,a lgq wi,g <x lr pqnl n,h ;sf oehs mlaId lrkak'
bkamiq ldfnda ngh we;=<g jdfka weKh we;= lrkak'
l o`.rfhys fofl<jr iQrd h<s fldaI wdOdrfhka lka lv lsysmjrla
,sh imhkak'
jdfka weKh$jdfka lsh;a mh bj;g f.k *hs,a lgq wi,g <x lr n,kak'
kslaIK idlPd lrkak'
oHq;a l%ufhka iar pqNlhla iEu i|yd by; m lka"lv" lsysm jrla je
ld,hla mm:h ;=<ska oHq;a Odrdj heh hq;=h'
86 oHdj | pqNl
l%shdldrlu 6'12
wjYH jH(- w`.,a foll muK jdfka
blgqjla fyda jdfka lsh;a mhla" *hs,a
lgq lsysmhla" oKav pqnlhla
l%uh(-
blgqjla$ lsh;a mhla *hs,a lgq wi,g
<x lr pqnl n,h ;sf oehs mlaId
lrkak'
oeka blgqj fyda lsh;a mh fihla
u; ;sriaj ;nkak'
oKav pqnlfha fl<jrla ta u; ;nd
rEmfha wdldrhg tl u Ydjg weu is 6'32 rEmh
lrkak'
by; l%shdj,sh lsysm jrla is lrkak'
oeka blgqj$lsh;a mh f.k kej;;a *hs,a lgq wi,g <x lr n,kak'
kslaIK idlPd lrkak'
iamY l%ufhka iar Nlhla iEf fuu l%shdj,sh je ld,hla is l< hq;=h
pqNl;ajh ,efnk ;=re&'
6'11 yd 6'12 l%shdldrl wkqj oHq;a l%uh yd iamY l%uh Nd;fhka iar
pqnlhla idod .; yels wdldrh Tng wjfndaO jkakg we;'
oHdj | pqNl 87
l%shdldrlu 6'13
wjYH jH(- iar pqnlhla u.ska pqnls; lr .;a iudk jdfka weK ;=kla"
w,afmfk;s" nkaika odylh" h" fldaj w`vqj" m%n, iar pqnlh
l%uh(-
pqnls; lrk ,o hlv weKj, fl<jr w,afmfk;s wi,g <x lr tla tla
weKh fj; wdlIKh jk Wmu w,afmfk;s ixLHdj igyka lr .kak'
rEmfha wdldrhg tla tla weKh ms<sfj<ska"
w& fhka myr lmkh lsu'
wd& ;ka r;a lsu'
b& m%n, pqnlh wdikakfhka tyd fuyd f.k hdu is lrkak'
kej;;a w,afmfk;s wi,g <x lr wdlIKh jk w,afmfk;s m%udK 6'2
j.=fjys igyka lrkak'
6'33 rEmh ;ka r;a 6'34 rEmh 6'35 rEmh m%n, lafIa;%j,g
lsu m%n, lmkj,g ,la lsu ,la u
lmkh" WIaK;ajh by< hdu yd m%n, lafIa;%hg ,la u ksid pqnl;ajh laIh
jk nj Tng meye,s jkq we;'f wdldrhg u l,a .;u ksid o pqnl;ajh
laIh f' pqnl;ajh > ld,hla mj;ajd .ekSu i`oyd r;au" oe lmk yd
m%n, lafIa;%j,g ,la u is fkdjk fia l%uj;aj pqnl .nvd lr ;eh hq;= h'
88 oHdj | pqNl
iar pqnl .nvd lsu
iar pqnlhl pqnl lafIa;%h is fkdhk fia .nvd lr ;efuka .= l,la
pqnl;ajh mj;ajd .; yels h' ta i`oyd uD hlv len,s Nd;fhka 6'36 rEmfha
wdldrhg .nvd lsu isl< yels h'
uD hlv ;yvq
uD hlv ;yvq ,S oKav uD hlv ;yvq
oKav pqnl
6'36 rEmh pqnl .nvd lr we;s wdldrh
mejreu 6'1
iar pqnl Nd; lr we;s wjia:d ,ehsia;= .; lrkak'
Tn i`oyka l< iar pqnlj, Nd; wjia:d w;r my; oelafjk wjia:d mj;S o
hkak mlaId lrkak'
oHdj | pqNl 89
mekai,a fmj, YS;lrKfha r|jk jHj, rl:k ljr
6'37 rEmh
iar pqnl
oHq;a pqnl
idrdxYh
pqnl;ajh hkq jH .=Khls'
pqnl i`oyd wdlIKh jk jH pqnl jH f,i ye`kaf'
hlv" ksl,a" fl%dah" jdfka yd f*rhs pqnl jH i`oyd ksoiqka f'
pqnlhla jgd pqnl n,mEu mj;sk m%foaYh pqnl lafIa;%h f,i ye`okaf'
pqnl lafIa;%hl n,mEu oelaug Nd; lrk l,ams; fLd pqnl n,
fLd f,i yekaf'
pqnl lafIa;%hl Ydj f,i i,lkqfha W;a;r O%ejfha isg olaIsK O%ejh
olajd Ydjhs'
pqnl lafIa;% ms<sn`o wkdjrKh i`oyd ud,sudj jeo.;a fjhs'
pqnlhl pqnl n,mEu nyq,j u mj;sk w.% pqnl O%ej f,i ye`kaf'
90 oHdj | pqNl
mDfhys o pqnl lafIa;%hla mj;S' th N+ pqnl;ajh f,i ye`kaf'
mDh wi, ud,sud lgqjla ;enQ g tys oYlfha W;a;r O%ejh fhduqjk
Ydj mD pqnl lafIa;%fha Ydj hs'
ud,sudj u.ska fmkajkq ,nk W;=r" pqnl W;=r f,i y`kajkq ,nk w;r
th i;H W;=rg uola jhU foiska msysghs'
iar pqnl iEu i`oyd jdfka yd f*rhs o ;djld,sl pqnl iEu i`oyd
uD hlv o Nd; lrhs'
iar pqnl iEu i`oyd iamY l%uh yd oHq;a l%uh Nd; lrhs'
pqnlhl m%n,;dj ld,h" wl WIaK;ajh" oe lmk yd m%n, lafIa;%j,g
,lau hk lreKq u; laIh u ish yels h'
pqnlhla ksjerj .nvd lr ;efuka .= l,la pqnl;ajh mj;ajd .;
yels h'
tfkod ;fha fndfyda wjia:d i`oyd iar pqnl iy oHq;a pqnl
Nd; lrhs'
wNHdi
1' my; we;s fofha ysia;eka i`oyd W; jpk jryfkka f;dard foh
imQK lrkak'
^uD hlv" pqnl jH" pqnl O%ej" pqnl n, fLd" f*rhs" pqnl lafIa;%h&
3' mdif,ys oHd.drfha ;snQ merKs oKav pqnl lsysmhla mlaId l< isiqka
msilg tajdfha pqnl n,h wvq we;s nj fmkqKs' tfia ug fya;= h yels
lreKq ;=kla ,shkak'
oHdj | pqNl 91
4' my; oelafjk isu i`oyd fya;= oHd;aulj meye,s lrkak'
w&' ksoyfia kQ,lska t,a,k ,o oKav pqnlhl W;a;r O%ejh" mDfha
W;=re foig yeu'
wd&' hlv lene,a,la pqnlhla fj; wdlIKh jk kuq;a ;U lene,a,la
pqnl fj; wdlIKh fkdu'
5' fihla u; ;enQ jdfka l+rla oKav pqnlhla iu. lsysm jrla rgdjlg
iamY lrk ,' tg kslaIKh lrk ,oafoa jdfka l+r fj; w,afmfk;s" l=vd
l len,s wdh wdlIKh jk njhs'
w&'by; isug fya;=j l=ula o@
wd&'by; is l< l%shdj,sh l=uk kulska y`kajhs o@
we&'iar pqnlhla fkdue;sj by; kslaIKh ,nd .ekSu i`oyd is
l< yels ;j;a l%uhla bm;a lrkak'
mdNdIsl jpk
pqnl - Magnet
iar pqnl - Permanent Magnet
pqnl lafIa;%h - Magnetic Field
N+ pqnl;ajh - Geomagnetism
ud,sudj - Compass
oHq;a pqnl - Electro Magnet
pqnl O%ej - Magnetic Pole
pqnl jH - Magnetic Materials
jdfka - Steel
f*rhs - Ferrite
uD hlv - Soft Iron
W;a;r O%ejh - North Pole
olaIsK O%ejh - South Pole
92 oHdj | pqNl
7 Odrd oHq;h
ms<sn`o kq
tfkod Nd; lrk Yla;s m%fNao w;=frka oHq;hg ys jkqfha m%Odk ia:dkhls'
6 iy 7 fY%aKsj, Tn wOHhkh l< lreKq isysm;a lrka 7'1 l%shdldrlfuys
fhfouq'
l%shdldrlu 7'1
wjYH jH (- h<s fldaI folla" ,s mkao n,anhla" iaphla" n,an Odrlhla"
inkaOl l
l%uh (- imhd .;a Wmdx. inkaO lr n,anh ,au i`oyd W; mm:hla
ilia lrkak'
wegjqu l%shd;aul lr kslaIKh
lrkak'
Tn ieliQ wegjqu mm: ixfla;
weiqfrka we`o olajkak'
Tn iska w`k ,o igyfkys
fldaIfha Ok yd RK w.%
ksjerj igyka lrkak'
n,anh ,aug fya;=j idlPd 7'1 rEmh
lrkak'
iaph ixjD; l< g h<s fldaIfha ksmo jQ Odrdj mm:fhys ikakdhl l
Tiafia .,d hhs' tu Odrdj n,anh ;=<ska .e,Su ksid n,anh ,af'
ixjD; mm:hlska oHq;a wdfrdamK .,d hdu oHq;a Odrdjla f,i ye`kaf'
ikakdhlhla ;=<ska oHq;a Odrdjla .e,Su inkaOj wOHhkh lsu i`oyd 7'2
l%shdldrlfuys fhfouq'
fldaIfha w.% udre l< g ,s fudagrfha p,s; Ydj fjkia f' Bg fya;=j
mm:fhka .,k Odrdf Ydj fjkiau hs'
l%shdldrlu 7'3
wjYH jH (- ueo kaj iys;
wegrhla fyda ,s wegrhla"
,s fudagrhla" h<s fldaIhla" mA
iaphla
l%uh (-
rEmfha wdldrhg mm:h
ilikak'
mm:h l%shd;aul lr
kslaIKh lrkak' 7'5 rEmh
l%shdldrlu 7'4
wjYH jH (- h<s fldaI
folla" ,s mkao n,an
yhla" n,an Odrlh" mA
by; mm:fha .,d .sh Odrdj wemshr tllg;a jvd wvq b;d l=vd Odrdjls' tu
ksid wegrhla Nd;fhka th ueksh fkdyels w;r ,s wegrhla Nd; lsu
iqiq f'
ikakdhlhla ;=<ska oHq;a Odrdjla .e,Su i`oyd ;sh hq;= ;j;a idOlhla ms<sn`oj
ka wms i,ld n,uq'
7'2 Nj wka;rh
h we,a,
fmdl=Kq c,h
h<s
fldaIh
n,anh
c, fmdmh
Nj wka;rh uekSu
Nj wka;rh i`oyd ixfla;h - V
Nj wka;rh ukskq ,nk tallh - fjda,a
tallfha ixfla;h - V
Nj wka;rh uekSug fhdod .kakd WmlrKh - fjda,a grhhs'
+ -
fjda,a grfhys ixfla;h - V
wm ks;r Nd; lrk neg yd fldaI lsysmhl fjda,ah;d y`kd .ekSu i`oyd 7'5
l%shdldrlfuys fhfouq'
98 oHdj | Odrd oHq;h ms<sn`o kq
l%shdldrlu 7'5
wjYH jH (- h<s fldaI lsysmhla" fnd;a; fldaIh"
fjda,agrh" inkaOl l
l%uh (-
Tn imhd .;a fldaI yd negj, fjda,ah;d igyka
lr we;s whqre mlaId lrkak'
rEmh 7'12 wdldrhg ilid .;a mm:hg fldaI fyda V
neg inkaO lrkak'
fjda,agrh wdOdrfhka fldaIfhys fyda negfhys
w.% w;r fjda,ah;dj ukskak'
igyka lr we;s w.h iy uekSf ,enqKq w.h 7'12 rEmh
ikaikaokh lrkak'
Tf kslaIK j.= .; lrkak'
7'2 j.=j
l%shdldrlu 7'6
wjYH jH (-
h<s fldaI
V
folla" ,s V
mkao n,anhla"
n,an Odrlh"
l=vd ,s
fudagrh" fjda,a
grh" inkaOl 7'13 rEmh
jhr" iaph 7'14 rEmh
l%shdldrlu 7'7
wjYH jH (- h<s fldaI folla" wegrhla" ,s mkao n,anhla" n,an Odrlhla"
iaphla" tl u .ska yd ^50 cm muK& tl u IalNfhka hq;a hlv" ksfl%da
iy ;U l len,s ;=kla
l%uh (-
rEmfha oelafjk mm: igykg wkqj
wegjqu ilikak'
A yd B ia:dk w;rg imhd .;a f,day l
lene,a, ne.ska ;nka iaph l%shd;aul
lrkak'
kslaIK 7'3 j.=fjys igyka lrkak' 7'17 rEmh
Tf kslaIK i`oyd fya;=j mka;s ldurfha
idlPd lrkak'
7'3 j.=j
Tf wjOdkhg
mm:hlska .,k Odrdj md,kh lsu i`oyd m%;sfrdaOh hk idOlh b;d
m%fhdackj;a f'
ikakdhlhl m%;sfrdaOh fjkia lsfuka thska .,k Odrdj md,kh lr
.; yel'
oHq;a mm:j, Odrdj md,kh lr .ekSu i`oyd tajdg i l< yels m
O w.hkaf.ka hq;a m%;sfrdaOl keue;s Wmdx. ksmojd we;'
m%;sfrdaOlj, w.h fndfydag igyka lr we;af;a jK fla; l%uh k
l%uhlg h'
m%;sfrdaOh keue;s fN!;sl .=Kh iys; Wmdx. m%;sfrdaOl f,i ye`kaf' tjeks
Wmdx. lsysmhla my; oelaf'
mdNdIsl jpk
Odrdj - Current
oHq;h - Electricity
oHq;a Njh - Electric Potential
fjda,ah;dj - Voltage
m%;sfrdaOh - Resistance
m%;sfrdaOl - Resistor
mm:h - Circuit
ikakdhlh - Conductor
fjda,agrh - Volt Meter
iaph - Switch
8'1 rEmh
l%shdldrlu 8'3
wjYH jH(- lrhla" ka mshkla" nkaika odylh" re ;yvqj" f;mdj" l
," fldajla" re mqkS,hla" lelEre k<" c,h" b lene,a," whka
l%uh(-
j.=fjys olajd we;s m l%shdldrl is lr wod< kslaIK jd;d lrkak'
8'1 j.=j
l%shdldrlu kslaIKh
1' b lene,a, lelErE k<hl oud r;a lrkak'
kslaIKh lrkak' isis,a jkakg yer kej;
kslaIKh lrkak'
2' lrhlg whsia leg f.k r;a lrkak'
kslaIKh lrkak' whsia legh uqukska u c,h
njg yefuka miq j tu c,h ;jrg;a r;a
lrkak' kslaIKh lrkak' c,h kgk wjia:df
lrhg by<ska re ;yvqjla w,a,kak' ^.=re
wdoYkhla f,i is lrkak'&
3' whka leg fldajl oud r;a lrkak' fldajg
;rula by<ska hl=re j re mqkS,hla w,a,kak'
,
h
k
hk
d;
jm
h
ysu
dh
k
W!
h
>kSNjkh
jdhq j
jdIamSlrKh
8'4 rEmh
8'3 ridhksl mhdi
wm fuf;la wOHhkh lf<a fN!;sl mhdij, iajNdjh ms<sn`oj h' fN!;sl
mhdi is jk g jHj, ixhq;sfha fjkila is fkdf' tk kj jH iEula
o is fkd f' tfy;a ridhksl mhdi is jk g kj jH iEfoa'
ridhksl mhdij, iajNdjh ms<sn`oj ;jrg;a wOHhkhg 8'4" 8'5" 8'6 yd 8'7
l%shdldrlj, ksr; fjuq'
l%shdldrlu 8'4
wjYH jH(- f, khsf" lelErE k<hla" nkaika odylhla
iq meye;s f, khsf r;a lsf Uqre meye;s jdhqjla msg jk w;r lelEre
k<fha r;= meye;s l=vla b;s f' f, khsfj, ixhq;sh fjkia kj jH
iE we;s neka fuh ridhksl mhdihls'
l%shdldrlu 8'6
wjYH jH(- fldm i,af*a djKhla" fidah yhsfrdlaihs djKhla"
mlaId k< folla'
l%uh(-
fldm i,af*a djKh yd fidah yhsfrdlaihs djKh Y% lrkak'
Tf kslaIK igyka lrkak'
l%shdldrlu 8'7
wjYH jH(- ;kql yhsfrdlaf,dala w, djKhla" iskala len,s" lelEre
k<hla
l%uh(-
lelEre k<hg ;kql yhsfrdlaf,dala w,h iaj,amhla tla lrkak'
thg iskala lene,a,la oukak'
Tf kslaIK igyka lrkak'
fuys hlv fl r;a meye mq,s= we;s lrka f' tA iu u .sks ,a jQ hlv
fl iys; me;a; my;a f' ta wkqj ks.ukh l< yelafla hlv fl tAjdfha oyk
M,h njg m;a f ialkaOh je we;s nj hs'
l%shdldrlu 8'9
wjYH jH(- .sksl+re ysia lsysmhla" lelEre k<hla
l%uh(-
.skl s r+ e ysia lsym
s hla lelEre k<hlg oukak' tAjd iu k<fha ialkaOh
uek .kak'
k<h jD; ,a,lg w,ajka .skl s r
+ e ysia ,afjk f;la ;ka r;a lrkak'
isi, s a jQ miq j .skl s r
+ ej, oyk M, iys; k<fha ialkaOh ukskk a '
Tf kslaIKh igyka lrkak'
fuys m%;sls%hdjg miq ialkaOh" m%;sls%hdj is ug fmr ialkaOhg jvd wvq we;s
nj kslaIKh l< yels h'
ls%hdldrlu 8'8 ys hlv fl f ialkaOh je ula yd ls%hdldrlu 8'9 ys
.sksl+re ysia f ialkaOh wvq ula fmkajQfha uka o hk .egj fuys Tng
u;= f' by; wjia:dj, jH oykh is lrk ,oafoaa jD; mirj, h' t neka
tu jH m%;sls%hd lsf mirfha we;s iuyr jH iu tl;= ug;a" tfia u oyk
M, mirhg uqod yeug;a bv we;' ialkaOh je ula is jQfha iuyr jH tl;=
u ksid h' ialkaOh wvq ula is jQfha iuyr jH mirhg uqod yeu ksid h'
l%shdldrlu 8'10
wjYH jH(- .sksl+re lsysmhla" lelEre k<hla" rn
nekhla
nekh
l%uh(-
lelEre
ls%hdldrlu 8'9 ixjD; moaO;shl is lsu fuys k<h
i,ld n,uq'
.sks l=re
rEm igyfka fmfkk m .sksl+re iys; lelEre
k<fha lg rn nekhlska jikak' tys ialkaOh 8'6 rEmh
ukskak'
.sksl+re ysia ,afjk f;la k<h m;=, imfhka r;a lrkak'
isis,a jQ miq kej; ialkaOh ukskak'
.sksl+re ysia ,afjk g nekh l%ufhka msfnk wdldrh kslaIKh f'
m%;sls%hdj is f oyk M, bj;a ula is fkd f' tfia u m%;sls%hdjg fmr yd
miq iuia; ialkaOfha fjkila fkdue;s nj o ;yjqre f'
l%shdldrlu 8'11
wjYH jH(- fla;= ma,dial=jla" f,
khsf 1 g, c,h 20 ml, fidah
laf,darhs 1 g, j,k k<hla
l%uh(-
rEmfha m fla;= ma,dial=jlg f,
khsf 1 gla muK f.k c,h 20
mll muK h lr.kak' fidah laf,darhs
mlaIK k<hlg fidah laf,darhs
f, khsf
1 gla muK f.k c,h 5 mll muK h 8'7 rEmh
lr th j,k k<hg oukak'
fidah laf,drhs djKh iys; j,k k<h kQ,lska .eg .id rEmfha
lafjk m f, khsf djKh iys; fla;= ma,dial=j we;=<; wenhl
wdOdrfhka r|jkak'
112 oHdj | mod:fha mhdi
wenfha .S%ia wdf,am lr fla;= ma,dial=j uqd ;nkak' ilia l< wegjqf
ialkaOh ukskak'
wegjqu fifuka we, lr djK fol Y% ug i,iajkak' bkamiq Tf
kslaIK igyka lrkak'
wegjqf ialkaOh kej;;a uek igyka lrkak'
djK Y% f iq meye;s wjlafIamhla we;s fuka tu wegjqf ridhksl
m%;sls%hdjla is jQ nj ;yjqre f' m%;sls%hdjg fmr yd miq iuia; ialkaOfha
fjkila fkd ue;s nj o mlaIKfha m%;sM, uska ;yjqre f'
O ridhksl m%;sls%hd wdYs%; j by; i|yka wdldrfha mlaIK rdYshla is l<
m%xY cd;sl oHd{ wekagkS ,efjdaish ^1743 - 1794& iska ridhksl m%;sls%hdjlg
iyNd.s jk jHj, ^m%;sl%shlj,& uq ialkaOh m%;sl%shdfjka miq ,efnk M,j,
uq ialkaOhg iudk jk nj m<uq jrg fmkajd fok ,' miq j fuu wkdjrKh
ialkaO ixia;s kshuh jYfhka bm;a lrk ,'
ialkaO ixia;s kshuh ^Law of conservation of mass&
ridhksl m%;sls%hdj, iuia; ialkaOh fjkia fkdf' tk ialkaOh
ixia;sl f'
8'4 oykh
ue.akSish jd;fha oykh f is jkafka ue.akSish jd;fha we;s Tlaiscka
iu. m%;sl%shd lr ue.akSish Tlaihs iEu hs'
oykh i|yd jd;fha we;s Tlaiscka jdhqj wjYH h' jd;fha ;sfnk oyk fmdaIl
jdhqj Tlaiscka f'
oykhg Ndck jk jH fuka u oykh fkdjk jH o we;' oykhg Ndck jk
jH ykajkafka odyH jH kks' oykhg Ndck fkdjk jH wodyH jH f'
odyH jH (- ksoiqka - lmqre fm;s" b" f.kao." iSks" ,dlv" lvodis" ;dr" ms"
fmfg%da,a" N+f;,a
wodyH jH(- ksoiqka - re" je,s" .,a
odyH jH oyk fmdaIl jdhqjla iu. m%;sls%hd lsu oykh hs' oykh k m%;sl%shdf
we;s iqfYaIS ,laIKh jkqfha th ;dm Yla;sh;a wdf,dal Yla;sh;a msg lrka
isjk ridhksl mhdihla u hs'
odyH jHhla oykh i|yd ^Tlaiscka jdhqj iu. m%;sl%shd lsu wdrN u i|yd&
tla;rd WIaK;ajhlg r;a u wjYH h' tu WIaK;ajh jHfhka jHhg fjkia
f' odyH jHh jd;fha oykh u wdrN jk WIAK;ajh ykajkafka tu jHfha
j,k WIaK;ajh ^j,k wxlh& jYfhks'
l%shdldrlu 8'12
wjYH jH (- ka mshkla" wdOdrlhla" .skl s r
+ la" lvodis lene,a,la" mqka iaj,amhla"
ue.aki
S h
s
s m lene,a,la" iSks iaj,amhla" i,am lene,a,la
l%uh (- ka mshk wdOdrlhg ilr .kak'
ka mshk u; by; jH ;nkak'
ka mshkg hka nkaika odylhla ;nd r;a lrkak'
ka mshk u; we;s odyH jH .sks .kakd wkqms<sfj< kslaIKh lr igyka
lr .kak'
blaukska .sks .kakd jH wvq j,k WIaK;ajfhka hqla; h'
odyH jHhla" oykh u werfUkafka th tys j,k WIaK;ajh olajd r;a fuka
wk;=rej h'
f wkqj oykh i`oyd wjYH m%Odk idOl ;=kla y`kd .; yels h' tu idOl
fufia h'
odyH jHhla ;su
oyk fmdaIlhla ^Tlaiscka& ,eu
odyH jH j,k WIaK;ajhg r;a u
.sks ;%sfldaKh
yis wk;=rla ksid we;s jk .sks .ekSula
ms<sn`oj Tf wjOdkh fhduq lrkak' tys
is jk ydksh je<elau i`oyd .skak ksu is
l< hq;= h' .skakla ksug k .skak we;sug
h
Tl
;dm
l%shdldrlu 8'13
pQIlhg
wjYH jH (- bmkaou" yqkq
hr" lelEre k<h" fnda;,h"
mqk,
S h" fldm i,af*a
l%uh (- c,h
rEmigyfkys lafjk
wdldrhg WmlrK ilia
lr .kak' yqkq hr iys;
lelEre k<h$fnda;,h
bmkaaou ksc,Sh fldm i,af*a yqkq hr
pQIlhg inkaO lr .kak' 8'9 rEmh
bmkaou o,ajd pQIlh
l%shd;aul lrkak' pQIlh l%shd;aul l< g WmlrK yryd mqkS,fha isg
lelEre k<h olajd jd; Odrdj we hhs'
l%shdldrlu 8'14
wjYH jH(- mlaIK k< ;=kla" msis hlv weK lsysmhla" fmd,af;,a iaj,amhla
l%uh(-
mlaIK k<hlg c,h iaj,amhla f.k kgk f;la r;a lrkak' ka tu
c,h msis hlv weKhla oud c,h u; f;,a ;gqjla oukak (A wegjqu&
f;,a ;gqjla oukafka c,h h<s isis,a jk g jd;h h u je<elaug h'
l%shdldrlu 8'15
b
wjYH jH(- lelEre k<hla" msis hlv weK folla" lsr, wenh
le,aish laf,darhs iaMl$is,sld fc,a hlv weKh
l%uh(-
hlv weK fol je,s lvodisj,ska ueo msis lr
.kak'
rEmfha m tajd lsr, wenhg i lrkak'
lelEre k<hg le,aish laf,darhs iaMl$is,sld
fc,a oud" weK iys; wenh thg i lrkak'
b fhdod k<h jdhqfrdaOl lrkak' le,aish
laf,darhs
fuu wegjqu k lsysmhla kslaIKh lrkak' iaMl$is,sld
Tf kslaIK jd;d lrkak' fc,a
8'13 rEmh
k lsysmhla .; jk g k<fhka msg; we;s weK fldgia u, ne` we;s nj;a
k<h we;=<; we;s weK fldgia u, ne` ke;s nj;a kslaIKh l< yels h'
l%shdldrlu 8'16
wjYH jH(- lrhla" mlaId hlv l=vq
k< folla" hlv l=vq lla"
mqka iaj,amhla f;; mqka
f;; mqka
l%uh(
mlaId k< folla .kak' A k<h B k<h
tla k<hl f;; mqka
iaj,amhla r`ojkak (A)'
wfkla k<fha f;; mqka
u; hlv l=vq iaj,amhla
oud r`ojkak (B)'
lrhlg c,h lla f.k
c,h
tu c,fha by; oelafjk
m A yd B mlaId k<
fol isria j hl=re j 8'14 rEmh
;nkak'
fuu wegjqu ilia lr k lsysmhla kslaIKh lrkak'
kslaIKh igyka lrkak'
8'6 WodiSkslrKh
w," Niau yd WodiSk jH ms<sn`oj Tn 7 jeks fY%aKsfha W.;a foa isyshg k.kak'
tu jH ms<sn`oj lreKq mqklaIKh lsu i`oyd 8'17 l%shdldrlfuys fhfouq'
by; kslaIK wkqj A djKh wd,sl nj;a B djKh Ndial nj;a C djKh
WodiSk nj;a y`kd .; yels h'
Niauhlg w,hla tl;= lrk g ljr wkaof mhdihla is f oehs fidhd
ne,Su
Worfha we;s jk w, .;sh iukh lsu i`oyd ,ala T*a ue.akSishd hrh ,nd
fok nj Tn wid we;' ,ala T*a ue.akSishd Ndial jHhls' fufia wd,sl
jHhl n,mEu wju lsu i`oyd Ndial jHhla ug fya;=j l=ula o@ f ms<sn`oj
fidhd ne,Sug 8'18 l%shdldrlfuys ksr; fjuq'
8'18 rEmh
fuf,i Niauhlg w,hla tl;= lsf ;a" w,hlg Niauhla tl;= lsf ;a
tajdfha wd,sl yd Ndial .=K wvq jk w;r tla;rd wjia:djl wd,sl yd
Ndial .=K uqukska u ke;s hhs' tu l%shdj,sh WodiSkslrKh f,i y`kajhs'
fidah yhsfrdlaihs hkq Niauhla nj o yhsfrdlaf,dala hkq w,hla nj o
Tn okshs' f foj.h m%;sl%shd lrk g iEfokafka fidah laf,darhs yd c,h
hk WodiSk jH f' fuu w, yd Niau w;r m%;sl%shdj ridhksl mhdihls'
th WodiSkslrK m%;sl%shdjla f,i ye`kaf' tu m%;sl%shd my; lafjk wdldrhg
jpk ilrKhlska lah yels h'
fidah yhsfrdlaihs yhsfrdlaf,dala w,h fidah laf,darhs c,h
idudkH ;fha w, - Niau WodiSkslrKh yuq jk wjia:d lsysmhla ms<sn|j
<g fidhd n,uq'
wdudYfha w, .;sh je jQ g" ,ala T*a ue.akSishd mdkh lrkq ,ef' ,ala
T*a ue.akSishd hkq ue.akSish yhsfrdlaihs keue;s Niauh hs' tu Niauh u.ska
wdudYfha jemqr we;s yhsfrdlaf,dala w,h WodiSk u is f'
8'19 rEmh
idrdxYh
mod:fha is jk mhdi fN!;sl mhdi yd ridhksl mhdi
hkqfjka foj.hls'
h mod:hl mj;sk iajNdjh fjkilg ,la jqj o" tu mod:fha ixhq;sh
fjkilg ,la fkdjk wkaof mhdi fN!;sl mhdi f,i ye`kaf'
h mod:hl ixhq;sh fjkia kj jH iEula is jk wkaof mhdi
ridhksl mhdi f,i ye`kaf'
hlv u, ne`u" f,day Ldokh u" oykh" WodiSkSlrKh ridhksl
mhdij,g ksoiqka f'
,hkh" jdIamSlrKh" W!jmd;kh" >kSNjkh" ysudhkh jeks mhdi
fN!;sl mhdi f'
;dm mhdihla is u" jdhqjla msg u" wjlafIamhla iEu" jK mhdi
is u" WIaK;aj fjkia u hk idlaIH u`.ska ridhksl m%;sl%shdjla is
we;s nj k.; yels h'
m%;sl%shdjg iyNd.s jk jH m%;sl%shl jk w;r tys iEfok jH M, f'
ridhksl m%;sl%shdj, iuia; ialkaOh fjkia fkd f' tk m%;sl%shdjg
iyNd.S jQ m%;sl%shlj, ialkaOh m%;sl%shdjg miq iEfok M,j, ialkaOhg
iudk f'
odyH jH Tlaiscka iu. m%;sl%shd lsu oykh k f'
fndfyda bkaOk mQK oykhg Ndck f ldnka vfhdlaihs yd c,h
iEfoa'
wimQK oykfha ldnka vfhdlaihs yd c,hg wu;rj fkdjqKq
ldnka yd ldnka fudfkdlaihs iEfoa'
mQK oykfha ksmfok ;dm m%udKh wO oykfha ksmfok ;dm
m%udKhg idfmalaIj by< h'
oHdj | mod:fha mhdi 123
hlv u, ne`u i`oyd Tlaiscka iy c,h wjYH f'
;Ska; wdf,am lsu" .e,ajkhsia lsu yd .%Sia wdf,am lsu jeks l%u u`.ska
u, ne`u je<elah yels h'
w,hla yd Niauhla tlsfkl m%;sl%shd lrk g" w,fha wd,sl .=K o"
Niaufha Ndial .=K o" ke;s hhs'
w, yd Niau w;r ridhksl m%;sl%shd WodiSkslrK m%;sl%shd f,i ye`kaf'
wNHdi
1& my; m%Yak i`oyd we;s ms<s;=re w;=ka ksjer fyda jvd;a .e<fmk ms<s;=r
f;darkak'
1' ridhksl mhdihla fkdjkafka"
1' yqud,h >kSNjkh u hs' 2' ue.akSish oykh u hs'
3' hlv u, ne`u hs' 4' f,day u,sk u hs'
2' ka wi;H m%ldYh ljrla o@
1' oykh ridhksl m%;sl%shdjls'
2' oykh i`oyd Tlaiscka wjYH f'
3' mQK oykh ksid iEfokafka ly mdg ,a,ls'
4' hula oykh i`oyd tys j,kdxlh olajd r;a u wjYH f'
mdNdIsl jpk
fN!;sl mhdi - Physical changes
ridhksl mhdi - Chemical changes
u,sk u - Tarnishing
j u - Melting
jdIamSlrKh - Vapourisation
W!jmd;kh - Sublimation
>kSNjkh - Condensation
ysudhkh - Freezing
oykh - Combustion
Ldokh - Corrosion
u,lv lEu - Rusting
WodiSkslrKh - Neutralisation
jD; moaO;sh - Open system
ixjD; moaO;sh - Closed system
m%;sl%shl - Reactants
M, - Products
ialkaO ixia;s kshuh - Law of conservation of mass