Makedonska poezija prvi kolokvijum

- IX vijek pocetak poezije pohvalna slova Klimenta Ohridskog

- 1014. prestala da postoji bugarsko-makedonska drzava (samuilo porazen od vizantije)
- do XIX ne postoji umjetnika poezija
- Konstantin Miladinov autor umjetnicke poezije, pretea Koste Racina, motivi: tragicna
usamljenost, nemo Tga za jugom najpoznatija pjesma narodni jezik
- Kosta Racin Bela svitanja (1939.) spoj Miladinovog lirizma i socijalnog konteksta uveo
tradiciju u modernizam hronika o socijalnoj bijedi naroda, mukotrpan rad u tudju korist,
radnici, seljaci, beraci duvana, zanatlije Kopai, Lenka, berai duvana (pjesme)
- 1945. Blae Koneski podizanje poezije uspon obiljeen novim zastojem knjievnost
slui partiji, estetska dimenzija zanemarena, politika u prvom planu
- Slavnko Janevski Krvava niza (zbirka od 15 pjesama) soc-realisticka, ima vezu i sa
proslosu, tradicijom
1. faza objektivni pristup, nema psiholoskog, emocionalnog i socijalnog elementa u
poeziji
- pokusaj spajanja tradicije i modernosti, shematizacija motiva, emocija, tema, stiha
- posle II svjetskog rata je zastoj
- pjesme o ratu: Koneski Teskoto oro; Aco opov Oi; Janevski
- neubjedljivi herojski romantizam, tema obnove i izgradnje, nezgrapne, dekorativne,
patetine slike bez dubljeg smisla angaovana poezija
- 1948. Tito raskida sa Staljinom (do 1952.) bolja situacija u kulturi, brisanje jednakosti
izmedju umjetnosti i drustvenosti
- 1952. Novosadski dogovor ideja da svi imaju pravo na individualnost
poetak 50. godina intima kao osnovno poetsko nacelo
- nagli skok iz objektivizma u subjektivizam (intimizam)
- psiholoska emancipacija, poniranje u sebe, seudosentimentalnost, melanholija
- polemike izmedju soc-realista i modernista (oko zbirke Stihovi o muci i radosti)
- Aco opov Stihovi o muci i radosti (1952.) intimisticka poezija, trazi istinu u sebi
sredina 50. godina napustanje pseudosentimentalnosti
- Gane Todorovski 1964. rijec bolujem, bol govorim izjednacavanje rijeci i emocija,
njihova ravnoteza, psiholoska i ontoloska vrijednost rijeci
- 2 pjesme: G. Todorovski Sedan vracanja motivu jasike; M. Matevski Kie
- Todorovski - bijeg od dogmatskog, 7 tumacenja jasike, o tajnoj egzistenciji, pjesnici vide ono
sto je nevidljivo golim okom
- zbirka Spokojan korak (1955.)
- Matevski subjekat se nalazipred zagonetkom saznanja i smisla stvaralackog cina, poezija
dolazi iz nesvjesnog
- zbirka Kise (1956.)
- kod obojice zrela individualizacija, intimizam plizi povrsnim osjecanjima, nije iskrenost
nego srceparajuce rime
- Blae Koneski Vezilja (1955.)
- Aco opov Slij se sa tiinom, Vjetar nosi lijepo vrijeme
- uticaji: M.Pavlovic, Davico, Popa, Parun, Hajne, Rilke, Pasternak, Lorka bliskost i srodnost
senzibiliteta, ravnoteza izmedju racionalnog i iracionalnog
III generacija Andreevski, Urosevic, Pavlovski, uzel, Koteski poznati od 1963.
pojavom dvojezicne antologije
- 1960. manifest Epsko na glasanje uzel i Pavlovski teorijski zahtjevi o poetickim
principima nove generacije
- osnovno nacelo san, iracionalno
- poezija mora da oslikava lokalnu tradiciju, kolorit, razlicite tradicije su u centru
- Blae Koneski (1957.) Bolani Dojin I znacajnija pjesma ove orijentacije
- Koneski 2 pjesme o MK (Sterna i Oduzimanje snage) racionalno aktuelizovanje tradicije
- univerzalna poezija, priblizavanje nadrealizmu
- Pavlovski i uzel zalazu se za metaforizaciju (svijet pocinje i zavrsava se pjesmom)
- Petre Andreevski pod uticajem folklora
Sredina 60. godina IV krug Mihail Rencov (predstavnik)
- skladnija i razumnija poezija, bliza simbolizmu (svijet je suma simbola)
- svako ima glavni simbol oko kojeg gradi tematske krugove
- Rencov vatra (kao i Miljkovic)
- ne teze spajanju epskog i lirskog, vazna je zvucnost i rima
- 1980. manifest Na korak od govora sumnja u metaforu, prezasicenost i iscrpljenost
makedonske knjizevnosti
- odbacivanje romanticarskog tipa epskog, ruralnog, tipskog
- trazenje saodnosa u jeziku
- Milo Lindra bitan

ACO OPOV (1923.-1982.)

- 4 faze stvaralastva:
1. 1937.-1950. iskustvo covjeka u II svjetskom ratu
- opsta poezija, stapanje sa kolektivnim duhom, patriotske pjesme
- Oci i Ljubav pjesme posvecene Veri Joci saborkinji zena je hrabra, ratnica, amazonka
- intimno je podredjeno patriotskom i socijalnom
- sintetizuje ljubavnu i rodoljubivu poeziju
- zbirke: Pesme, Nasim rukama, Na Gramosu
2. 1951.-1963. napusta kolektivno, okrece se licnom
- istice ljubavnu, romanticarsku poeziju, zagledan je u sebe
- Bela tuga neoromanticarska zbirka, cezne za nepoznatim daljinama, motiv prolaznosti,
melanholija
- zbirke: Stihovi o muci i radosti, Slij se sa tisinom
3. 1964.-1975. ? od licnog ka opstem
- autoreferencijalnost, apstraktno, metafizicko, meditativnost stapanje sa prirodom (da
budem stablo), melanholija
- zbirke: Nebidnina (1963. Nepostojanje), Vetar nosi lepo vreme, Pesma crnoj zeni (Afrika,
culno, erotsko)
4. 1976.-1982. autobiografski momenti, analogija sa svojim stanitem i Afrikom
Baobab drvo zivota i hram mrtvih, sadrzi veliek rezerve vode, dugo opstaje, baobab
postaje otadzbina (veza izmedju Makedonije i Senegala), romanticarska teznja za
slobodom
Oi aktivisticka poezija, TI obracanje drugom, uopstavanje, stvaranje komunikacije,
konflikt na relaciji MI-JA sukob kolektiva i pojedinca
Traim svoj glas intimisticka pjesma (svoj glas, moje ruke, moje oci, moja rec),
unutrasnji dozivljaj svijeta
 U snu crne ene njeno tijelo je tamno, ona je na poetku samo tjelesna, karakterise je
boja i zvuk, to je naslijedila od predaka, narodni uticaj (crna zena-zlo), i njihova svjetlost
je tamna, prenosi steretipnu sliku

Blae Koneski (1921.-1993.)

-1948. Izdaje zbirku Zemlja i ljubav koja govori o kolektivu.
Susret sa iznifovim govori o rodoljubivoj inspiraciji i o mogunosti da uspostavi vezu sa
tradicijom rodoljubiva pjesma
-1953. Zbirka Pesme sadri intimistiku poeziju
-1955. Zbirka Vezilja oznaava zrelost makedonske poezije, govori o kljunim problemima
ivota. Komar govori o krizi koja zauzima dominantno mesto.
-Za makedonsku pesmu kae da treba biti prosta i stroga, insistira na zgusnutom izbruenom
stihu. Aktualizovao je tradicionalne motive stavivi ih u sadanjost.
Jelen samac Jelen se usudjuje na igru, iskosa gleda meseinu tada shvata besmislenost
ivota, igra je zabranjena, nije svakodnevna, jelen nema prolost ni budunost on samo
postoji. Svaki ovek mora da ivi, da mu izvor tee.
Zlosutnost dijalog onoga koji nije zlosutan. Slutnje kod zlosutnika ukazuju na nesreu.
Onaj koji nije zlosutni moe da se odmori, pronadje spokoj.
Don Kihot govori o uzaludnom stradanju junaka koji bori tudju bitku zarad iluzija.
Tekoto (teko oro) pesma uvodi tugu i bol, stari su pored mladih ali su to sve senke, to
su mrana vremena, radja se novi ivot, zato mu kree suza. Govori o obnovi posle rata.
Gane Todorovski (1929.-2010.)
- 1956. Izdaje zbirku Spokojan korak od neeg malog ka velikom poetskom.
- pesnik umora, umor doivljava kao afirmaciju ivota.
- 1960. Zbirka Duga koja je nervnozna, rastrgana, kritina, moralistika i u kojoj se okree
svakodnevnim problemima.
- 1970. Zbirka Gorki gutljaj nepreutanog
- 1964. Apoteza svakodnevnice
Vraanje na sedam predstavlja se tradicija, baladinog raspoloenja.
Robot (kao Proljee Ivana Galeba) nastaje mogunost besmrtnost, ljudi uzvikuju da hoe
smrt. Pesnik ali robota to nema nita ljudsko iako su to ljudske mane. ivot ini i
negativno jer bez toga ne moemo ceniti lepe trenutke.

Slavko Janevski (1920.-2000.)

- otkriveno nakon smrti da je bio politiki dounik. Obuhvata sve emocije: optimizam, polet,
tuga. Njegova poezija je kolektivna rauna na itaoca. Veliki broj pesama poinje obraanju
drugom licu. este rei: gnev, bol, mrnja. Ima i crnog humora.
-1966. Najznaajnija zbirka Jevandjelje po lukavom Peji (groteska), simultanost vremenskih
dimenzija.
- Pie i socijalnu poeziju, cilj je da kroz poeziju ispria celu makedonsku istoriju. Svet poinje
napadom na Solun, pa i M... car Samuilo, braa Miladinov.
- Celokupna istorija je demitologizovana. Slika sveta u Jevandjelju je karnevalska.
- Koristi se crkvenoslovenskim, starosroslovenskim i modernim jezikom.
- Na Janevskog utiu Majakovski, Jesenjin, Lorka
-1968. Objavljuje zbirku Kainavelija centralna tema je bratoubistvo.
 1980. Astropeus svemirski Pejo u nadnacionalnoj sredini krenuo od soc. Realizma preko
intimizma do moderne poezije
1862. Sentimentalno pismo posvetio Konstantinu Miladinovu. Pokuaj stvaranja
fantastinog sveta, jeziva atmosfera zagrobnog ivota, komunicira sa pesmom Tuga za
jugom (od K. Miladinova.)
Ilustruje zbirku Jevandjelje po lukavom Peji ,ironijski komentar na pesmu Tuga za jugom,
grade se novi odnosi, nove vrednosti. Dva sloja: racionalan i iracionalan (figura imposiblia) K.
Miladinov se demitologizuje.

Mateja Matevski (1929.-jo uvek iv)

- uzor mu je Lorka, autor je velikog broja antologija, kritiar, esejista, prevodilac. Nema
uticaja tradiije, nema folklora. Uveo slobodan stih, bez interpukcije, ali nije lien
muzikalnosti.Poezija puna metafora, spoj nadrealizma, ekspresionizma, i simbolizma.
Nostalgija detinjstva, prirodom protiv usamljenosti.
- 1963. Zbirka Ravnodnevnica zelenilo kao lek.
Trava ljubav poredi sa vitalnou biljaka, motiv zemlje kao majke, motiv vode kao vene
ene, peva o oseanjima koja nastaju u kont. Sa vodom. Talasanje vode je erotski motiv.
Zvona najpoznatija pesma
Epitaf niz genitiva, pesimizam, trai put do pejzaa koji se na kraju ostvaruje, ivot je san,
aluzije na besmrtnost plavi grm odmora, svet koji nanosi zlo

Bogomil Djuzel (1939.- jo uvek iv)

- prevodilac, dramski pisac, pesnik grada. Uzori Bodler Rembo, interesovala ga paganska
makedonska prolost.
-1962. Prva zbirka Medovina, otog zvuka tamne slike
-Alhemijska rua druga zbirka za informisane itaoce
-1965. Mironosci savremena zbirka ali pesme nisu melodine, zvune, okree se
savremenosti
Prve dve zbirke govore o mitskom vremenu a posle o sadanjem. Motivi iz vizantijske i
antike tradicije.
-1980. Zbirka Stvarnost je sve govori o trivijalnim stvarima, pesme : Riba, Smisao, Zmija,
Kiklopske zidine, Mikena, susree se niz sloenih figura, riba koja je preivela potop
Varvari u Delosu komunicira sa Konstantinom Kavafijem (pesma Oekujui varvare) pie iz
perspektive varvara, varvari napadaju grad, nedelju dana rue jedan hram od njih se to trai.
Varvari odreuju sebe naspram drugog.

Petre Andreevski (1934.-2006.)

- autor romana Pirej, pisao drame, filmske scenarije, neoromantiar
-1968. Decenicija najznaajnija zbirka, himna ljubavi, pohvatala eni, ljubav kao prokletstvo,
pad, sve je apstraktno.
-1960. Prva zbirka vorovi specifinost jezika- arhaizmi, narodni govor poistoveuje sa
modernim pesnikim jezikom. Sinteza sela i grada, moderno sa zastarelim
- Pohvale i pritube zbirka koja se okree svakodnevnici, nastala sedamdesetih
Smrt barbara o mitolokim biima, paganski ritam, genijalnost usmenog pevaa
 Decenicija ljubav kao kosmiki fenomen, gubljenje ljubavi je apokalipsa, biblijske aluzije
ena je boanstvo koje stvara i razara. Kompleksan zbirka koja govori o erotskoj dimenziji
ljubavi ali i o dijabolinoj.
Na Denicijinom grobu pokuaj da se ljubav poistoveti sa celim svetom. Smrt je neizbena.

Vlada Uroevi (1934.- jo uvek iv)

- pripoveda, romanopisac, antologiar.
-1959. Jedan drugi grad zbirka koja je okirala kritiku, zakasneli romantizam, sve izloeno
ironijom, stih disciplinovan, strog i ekonomian. Njegova poezija je slika , nema
emocionalnosti, uznemirenosti, pokree ga radoznalost, ona mu je inspiracija. Svet
predstavlja fantastino, grad je za njega prostor igre slobode.
Juna zvezda nabrajanjem postie utisak da je neto na dohvat uke, onda se pita gde je,
ritam nastaje pokuajima da se nadje neto, povezuje metatekstom
Prekid struje u zolokom vrtu povratk prirode, posetioci bee (Blej, Borhes pa Uroevi
imaju pesmu o tigru)
Znaci ovek se nalazi izmedju nasumice pobrojanim znacima, programska pesma, spoj
vidljivog i nevidljivog, strah pejzaa.
Vojna planeta -totalitarna vizija, apokaliptina slika, slika rata, ljudi sakriveni, ostva
odseceena od sveta. Svet je groteskan, neprikladan.
Predeli nespokojstva- umetnost je iskrivljena, deformisana, postoji umetnost ali je ona
izgubila svoju sutinu, ona ne traje, slepljeni papiri knjige, balerine polivene medom.-
takva umetnost nije umetnost.
Jedan drugi grad ljubavna pesma zbog njenog dolaska, radoznalost, nije naivan i
patetian, grad je lep kad je posledica njen dolazak,. Ljubav je ta koja menja grad.
Sredjivanje biblioteke poinje od antike, od Homera pranina se moe popuniti
knjievnou.