Professional Documents
Culture Documents
ရိုးရာမှသည် ခေတ်သစ်သို့ ဗဂျီအောင်စိုး
ရိုးရာမှသည် ခေတ်သစ်သို့ ဗဂျီအောင်စိုး
NzefYcsDol/ cifarpDpmayjzefYcsDa&;
trSwf1? pyg,fNcH 3 vrf;? vSnf;wef;
urm&Gwf? &efukefNrdKU/
cif a rpD
pmay
cifarpDpmayjzefYcsDa&;
trSwf 1? pyg,fNcH 3 vrf;? vSnf;wef;
urm&Gwf? 7efukefNrdKU/
zHk;-31802
usaemfh vufOD;q&muG,fvGefol
yef;csDq&mBuD; OD;vSabmftm;
pmtkyfi,fjzifh
OD;cdkufuefawmhyg\
A*sD a tmif p d k ;
a'gufwmvGifatmif\trSmpm
A*sDpmay
vlUtzJGUtpnf;wGif pD;yGm;a&;pepf? vlrIa&;pepf ? t
wwfynmwdkYonf trmcHrsm;jzpf\/ ,if;trmcHrsm;tay:
rSm'ew&m;ESifh tEkynmwdkY&SifoefMu&onf/ zl;iHkMu&
onf? yGifhoD;Mu&onf/ toD; tyGifhwdkYyifvQif t
csdefwefaomf a<uusajrc&\/ yifrajrBuD;udk ajrqDajrvTm
wdk;yGm;a&; tusKd;jyKonf/ rsKd;qufjyefUyGm;ap&jyefonf/
tEkynmoD;? tEkynmyGifhwdkYonf vlUtzJGUtpnf;udk wzef
jyefvSeftusKd;jyKap&onf/
tEkynm&Sif\ wpfOD;csif;tEkynmonf yxrtqifhwGif
]]tEkynmonf-tEkynmtwGuf}} [la<u;aMumfoHESifht
nDusOf;ajrmif;aom t0ef;t0dkif; &SifoefvdkvQif&Sifoef
Edkif\/ 'kwd,tqifh rdrdEdkifiHESifhtrsKd;\*kPf? Zmwdrmef
udkjrifhwifay;Edkif&ef BudK;yrf;Ekdifonf/ xdktEkynmonfwdkY
onf ]]tEkynmonf jynfoltwGuf}} [k a<u;aMumfEkdifay
onf/ twpJGrxm;? ynmonfwdkY\ rmefrmeryg vlom;
pifppf\tusKd;jyKa&;udkom a&SUIaom tEkynm&Sifonf
arwm? *kPm? rk'dwm oabmudkom wifjyvdk\/ vlom;
wdkU\ kef;uef&aomb0\ 0efwmudkomta&;ay; wifjy\/
vl0g? vljzL? vlrJ? vleD[lrjrif? tvkyform;? v,form;?
wd,? yl&do[lom trsm;udk NcHKiHkom jrifonf/ ol
wdkY\'ku? olwdkY\aomu? olwdkY\qE? olwdkY\a0'emudk
om taMumif;jyK wifjyaom tEkynm&Sifrsm;um; ]]tEk
ynmonf vlom;twGuf}} [k a<u;aMumfMuonfh EdkifiHw
A*sDpmay
umtEkynmonfrsm;jzpfayonf/ tEkynm&SifoHk;rsKd;p
vHk;onf vlUtzJGUtpnf;tm; ynmay;jcif;? azsmfajzjcif;
ESifhokwyGm;apjcif; paom wm0efrsm;udk xrf;aqmifMu
onfcsnf;jzpf\/ tusKd;jyKvdk&m vlUtzJGUtpnf;\ yrmP
omuJGjym;ayonf/
]]dk;&myef;csD}} [lonf ]]trsKd;om;yef;csD}} [kq&mA*sD
atmifpdk;u qdkvdkonfr[kwfay/ dk;&mESifhacwfopfyef;csD[k
ajymqdkvdkufjcif;onf tcsdefumvydkif;tavQmuf ajymif;vJ
aeaom tEkynmjzpfpOf\ tpydkif;ESifh tqHk;ydkif;udkom &nf
nTef;onf/ twdwfacwfwavsmuf bdk;? ab;? bD? bif ? t
pOfuxm;&SdcJhaom tEkynmvuf&mudk dk;&mtEkynm[kqdk
vdkonf/ *syefEdkifiHwGif*syefdk;&m yef;csD&Sd\/ jrefrmwGif
vnf;jrefrmhdk;&m yef;csD&Sdonf/ jyifopfwGifvnf; dk;&m
yef;yk&Sdonf/ jrefrmEdkifiHwGifvnf; jrefrmhdk;&myef;ykvuf&m
&Sdonf/ tD*spfwGif dk;&mydokumvuf&m &Sd\/ jrefrmwGif
vnf; jrefrmhdk;&m Adokumvuf&m&Sdayonf/
dk;&mtEkynmvuf&mwdkif;onf xdkpOfucH,lcJhaom cH,l
csufrsm;udk az:xkwfjycsufrsm; jzpfcJhonf/ xdkpOfuoGefoif
xm;aom bmoma&;? xdkacwfvlrIa&;tm; taMumif;jyKcJh
aom v,f,mpdkufysKd;a&;wGif tajccHaom pD;yGm;a&;wdkY
tay:wGiw f nfroDS nf/ ESpq
f ,f&mpkEpS w
f iG f wd;k wufaomEdik if H
BuD;rsm;\ pD;yGm;a&;rSm pufrIvkyfief;jzpfcJhonf/ vlrIa&;rSm
A*sDpmay
EdkifiHwumvsifjrefpGm ul;vl; qufqHEkdifrI tay:wGif jzpf
xGef;vmonf/ tEkynmtawG;tjrifrsm;onf odyHavmurS
pl;prf;csuf\ &v'frsm;? pufrIodyH\ jzpfEkdifpGrf;tm;tay:
wGif &yfwnfvmonf/ xdkYaMumifhtEkynm vuf&mrsm;
az:xkwfcsuf ( Expression ) rsm;vnf; ajymif;vJvm
onf/ ajymif;vJvmaom tEkynmudk acwfopftEkynm
( M o d e r n A r t ) [k vG , f v G , f ac:Mu\/ pif p pf
tpOfajymif;vJaeonfh umvrsOf;aMumif;&SnfBuD;\ aemuf
qHk; tydkif;wGif jzpfay:aeaom tEkynmuddk qdkvdkonf/
acwfNydKif tEkynm ( C o n t e m p o r r a r y A r t ) [k wcsKdU
jyef qdkonf/
acwfopftEkynmonf odyHudkajcukwf,lxm;onf/ qdk
&S,fvpf0g'ppfppfudk odyHenf;usaom qdk&S,fvpf0g'[l
t"dym,fzGifhxm;onf/ odyHynmonf vlrsKd;ra&G;? EkdifiH
ra&G;? tom;ta&mifra&G;ay/ urmhta&SUjcrf; taemuf
jcrf;[l a'opGJvnf; rxm;yg/ wom;wnf; usaom
obm0w&m;udkxm;onf/ tEkynmbufwGifvnf; tvm;
wlpGm tpOfrSefuefaom xkoGif? kyfoGif? tvif;? ta&mif?
[if;vif;? xkxnfponfh rlvblwj'yfrsm;udk udkifwG,fvsuf
az:xkwfcsufrsm;udk wifjyMuonf/
tajccHtusqHk;aom j'yfrsm;udk udkifwG,fMu zefwnf;
cJhMuaomfvnf; odyHynmrSmuJhodkY &v'frSmwlnDpGm rxGuf
A*sDpmay
vmay/ zef w D ; ol v l o nf od y H y p n f ; r[k w f ? puf k y f r
[kwfjzpfygonf/ vl\rsufaph tpHkjzifh kyf0wKypnf;rsm;
dkufcwfNyD;xGufvmaom tvif;a&mifwef;udk apmaeaom
apwodwfjzifh vufcHvdkufjcif;aMumifh odjrifrI tmkHay:
xG u f \ / apaeaom apwod w f w G i f Munf h o l \ aemuf
aemufutod? tawGUtBuHK? cH,lcsuf&SdaeNyD; jzpfonf/ xdkY
aMumifh tEkynmonf wpfa,muf\cHpm;csuf a0'emESifh
tjcm;wpfa,muf\ a0'emrS jcm;em;onf/ xdu k o hJ yYkd if vuf
&mzefwD;cJh&m uJGjym;&\/
bdk;ab;bDbiftpOftqufu tawG;tjrifjzifh wDxGif
zef w D ; vQif tEk y nmvuf & m[ef ay:xG u f a yvd r f h r nf /
aocsmaom ta[mif ; ud k wG , f w mvd k j cif ; rS m raocsm
aomtopfudk pdwfrcs jzpfonf/ topfudk jrifwkdif; ruf
armpdwf<uonf/ odkUaomf ta[mif;ESifh vJ&awmhrnfqdkjyef
awmh topf t ay:wG i f pd w f c s,H k M unf r S jzpf E d k i f o nf /
topf\ twGif;o@mef tjyifo@mefwdkYudk ajcajcjrpfjrpf
ukyfrdwG,frd&efrSm topf\ taMumif;t&yfrsm;udk &SmazGpl;
prf ; NyD ; rS od E d k i f a yvd r f h r nf / ,if ; tod r sm;u acwf o pf
tEkynmwDxGifa&;qJGa&;udk taxmuftuljyKayvdrfhrnf/
wdk;wufNyD; EdkifiHrsm;wGif tEkynmausmif;? tEkynm
odyHESifh tEkynmwuodkvfrsm; &SdMuonf/ omrmeftxuf
wef ; ausmif ; rsm;yif tEk y nmbmom&yf u d k pepf w us
A*sDpmay
tiftm;xkwf oifMum;ydkYcsonf/ avhusifh&onf/ a0
zef&onf/ tEkynmordkif;? tEkynm'e? tEkynmt
wwfwdkYudk pepfwusavhusifhMu&onf/ tEkynm tajc
cdkifvQif A&rf;Awmvkyfrnfholrsm; ae&mr&Edkifay/
acwf o pf t Ek y nmod k Y OD ; wnf v S K yf & S m ;rI B uD ; rsm;onf
Oa&mywdkufwGif 19 &mpkESpf ukefvkeD;wGif jzpfcJhonf/ jref
rmEkdifiHwGif oDaygrif;vufxufu jzpf\/ jrefrmEdkifiHudkvdkeD
vufatmuf a&mufaecsed w f iG w
f avQmufv;kH onf Oa&mywGif
tEkynmopftwdk;wufqHk;umv jzpfaecJh\/ udkvdkeDacwf
jrefrmEdkifiHrS ynmawmfoifrsm; Oa&myodkY oGm;a&mufoif
,lcJhMuonf/ xdkpOfutm;NydKifvmaom acwfopftEkynm
&yfudk pdwf0ifpm;cGifh&cJh[ef rwlay/ xdkq&mBuD;rsm; tjyef
wGif o,f,lvmaom awmf0if[efyef;csD? ausmif;BuD;xGuf
[ef yef;csDvuf&mrsKd;udk jrefrmEdkifiH udkvdkeDacwfwavQmuf
vHk; a&yef;pm;aecJhayonf/ xdkpHjyKcH&ol q&mBuD;rsm;udk
taMumif;jyK ,aeYwdkif ]]qDaq;udkifrS yef;csDq&mppfrSef
onf}} [laom cH,lcsufrsKd; pJGaeoltrsm; &Sdaeao;onf/
udvk ekd aD cwfwiG f Edik if w
H um tEkynmtqifrh aDS tmif tEk
ynmwuodkvf oif,lcJhMuolrsm;teuf jrefrmAdokumBuD;
OD;omxGef;vnf; wpfOD;tygt0ifjzpfonf/ OD;omxGef;rSm
a&aq;yef;csDaumif;oljzpfonf/ olUa&aq;yef;csDum;udk
,Ofaus;rI0efBuD;Xme? yef;csDtEkynmjycef;? yef;qdk;wef;
A*sDpmay
vrf;wGif csdwfjyxm;onf/ q&mA*sDatmifpdk;onf enf;
pepfusaom tEkynmawG;jrifrIudk q&mBuD;xHrS &vdkuf
onf / aemif t cg ol o nf ]]pE d e d a uwef } } tEk y nm
ausmif;wGif oif,l&ef ynmawmfoiftjzpf oGm;&onf/
xdkausmif;rSm tdEd,EdkifiH\ uAsmq&m tausmftarmf
&mbifj'mewf w*dk;\ ausmif;jzpfavonf/
q&mA*sDatmifpdk;onf acwfopfyef;csDudk jrefrmEdkifiH
wGipf wif a&;qJo G rl sm;teuf wpfO;D jzpf\/ pmtkyrf mS ol\
cH,lcsufjzpfonf/ acwfrDSaom dk;&m[efudk acwfrrSDaom
dk;&m[efrS cJGxGuf&ef BudK;yef;cJhonf/ acwfrrSDaom jrefrmh
yef;csDavmuudk acwfrDSaom jrefrmhyef;csDavmuodkUa&muf
apcsif o l j zpf o nf / qE E S i f h apwemud k pmtk y f u
oufaoxlaeNyD/
yef;csDoufwef;wavsmufwGif twwfynmydkif; enf;
trsKd ; rsKd ; ud k prf ; oyf a &;qJ G c J h b l ; aomf v nf ; d k ; &mrS o nf
acwfopfodkY[laom ol\&yfwnfcsufudk rnfonfhtcgrS
azmufjyefcJhol r[kwfay/ uRefawmfwdkY ausmif;om;b0
uyif o l U uAsm ok y f a zmf y ef ; csD r sm;ud k pJ G v rf ; cJ h \ / em;
vnfum;r[kwf? wky&ef BudK;pm;cJh\/ 'gayr,fh pepfESifh
'erS rodwm? b,frSmwk &ygvdrfhrvJ/
taMumif;tm;avsmfpGm yef;csD? yef;yk? Adokum ynm
rsm;onf puKtmkHudk t&if;cHaom tEkynmjzpfaMumif;?
wckwnf;aom rlukd tajccH&aMumif;? wuov kd af &mufrS od&
A*sDpmay
onf/ uRefawmf Adokumwpfa,muf jzpfvmawmhrS q&m
A*sDatmifpkd;udk vludk,fwdkif oduRrf;cGifh&cJhonf/ EkdifiHwum
tEkynmjywdkufBuD;udk uRefawmfudkf,fwdkif oGm;a&mufavh
vmcGifh&awmhrS dk;&myef;csD? acwfopfyef;csD? dk;&myef;yk?
acwfopfAdokumvuf&m ponfwdkYudk uJGuJGjym;jym; odjrifcJh&
onf/ jywdkufrsm;udk acgufa&rsm;pGmyif a&mufcJhonf/
acwfopfyef;csDrsm;\ rlvum;csyfrsm;udk MunfhIcJhzl;onf/
aemiftcgq&m A*sDatmifpdk;ESifh &efukefpufrIwuodkvf Adok
um XmewGif vkyfazmfudkifbufjzpfvm&aomtcg q&m\
'eudk aumif;pGm oabmayguf&onf/
,ckawmh ]]dk;&mrSonf acwfopfodkY}} [laom aqmifyk'f
udk udkifpJGxm;ol a&mif;&if;jzpfvmMuygNyD/ pmtkkyfonf
q&mh\ apwem? q&mh\ rSwfausmufjzpfav&m uRefawmh
tm; Adokumwa,muftaejzifh trSma&;ay;yg&ef wm0ef
ay;tyfvmojzifh pdwftm;xufoefpGmjzifh a&;vdkuf&yg
onf/
a'gufwm vGifatmif
AdokumXme
&efukef pufrIwuodkvf/
A*sDpmay
A*sDatmifpdk;\ trSm
12-5-51 ckESpf jrefrmdk;&myef;csDjyefvnfqef;opfa&;
aumf r D w D \ yef ; csD j yyJ G w G i f Ou X BuD ; rd e f Y c G e f ; onf y if
usaemftdEd,jynf ba*gvfe,fpHwdeDauweft&yf&Sd urm
ausmfpmqdk uAsmu0dBuD; a'gufwm &mbifj'mewfw*dk;\
0dom&bm&wDwuodkvfausmif;awmfBuD;odkY tdEd, trsKd;
om;yef;csD jyefvnfqef;opfa&;ESifh ta&SUwdkif;dfk;&myef;csD
rsm;udkavhvmqnf;yl;apcGifh&&ef tcGifhta&;w&yfudk ay:
aygufvmapcJhygonf/ 4if;rdefYcGef;tqdkudk &Sm;&Sm;yg;yg;
&SmazG jyefvnfazmfjyvdkuf&ygonf/
]]uRefawmfwdkY&JU &nf&G,fcsufudk &Sif;jyyg&ap? yef;csD
qdkwJhynmudk vlwdkif;Mum;bl;aomfvnf; 4if;ynm&JU av;
eufyHkudk odwJhvltawmf&Sm;ygw,f? trSefrSmawmh 'DynmeJU
uif;NyD; b,folrS raeEdkifbl;? bmaMumifhvJqdkawmh vljzpf
vmvQif b,folrqdk ynmwwfzdkYvdkygw,f/ ynmwwfzdkYqdk
A*sDpmay
wmvJ tEkynmac:wJh okckrynmrwwfbJeJU rwwfEdkifyg
bl;? okckrynmomvQif vl&JUobm0tavsmuf jzpfwwf
ay:wwf w J h aysmf j cif ; ? &T i f j cif ; ? 0rf ; ajrmuf j cif ; ? 0rf ;
enf;jcif;? pdww f jkd cif;? om,mMunfE;l jcif; pwJh (Emotions )
ADZpdwfrsm;udk vdkovdk&atmif jyKjyifay;Ekdifygw,f/ 'gh
aMumifh wu,fhynm tqifhtwef; jrifhcsif&if okckrynmjrifh
bdvYk ykd gw,f/ tEkynm&JU oabm[m pdwu f kd vSKy&f mS ;Ekid w
f ,f?
qJGiifEdkifygw,f/ 'ghaMumifhvJ tvuFmqdkif&m tEkynm
(Fine Arts) 0gPdZtEkynm (Commercial Arts) vufrI
tEkynm (Industrial Arts ) qdkvdkY cJGjcm;NyD;? urmrSm
wGifwGifus,fus,fBuD; yef;csDynmudk olUae&meJUol okH;ae
Muygw,f/ uRefawmf 'DtaMumif;udk txl;csJUxGifNyD; tpD
&ifrcHvdkygbl;/ 'gayrJh vlwdkif; yef;csD&JU rIdif;rdaeyHkuav;
awmh xyf N yD ; ajymyg&ap? bmvJ q d k a wmh tvS t yud p
uav;ygbJ? rvScsifwJhvl r&Sdygbl;/ vScsifw,fqdkwmu
0wfrI? pm;rI? aerI? xdkifrI tm;vHk;udk qdkvdkygw,f/ 'Dudptm;
vHk;[m yef;csDtEkynmtm;vHk; ouf0ifaeygw,f/ awG;
Munfh&if ay:ygvdrfhr,f/
A*sDpmay
ay:vG i f N yD ; av"gwf y gbd k Y vd k y gw,f / tarS m if t vif ; ?
t&yfta&mif tzGifhtydwf tcsdwftquf rsm;pGmvdkygw,f/
'grS (Form) vdkY qdkwJh tEkynm&JU lyyHko@mef pHk&ygvdrfh
r,f/ 'Dtjyif a&;wJh taMumif;t&mvJ rsm;pGmvdkygw,f}}
pojzifh ajymqdkrdefYMum;cJhbl;ojzifh jrefrmdk;&mrSonf acwf
opf o d k Y [l a om pd w f q E t vQif ay:ayguf c J h & ayonf /
4if;jyif q&maZmf*sD? q&mrif;ok0Pf? q&mEG,fpdk;wdkY\ tqdk
trdefYudk qufvuf emMum;cJhrd&jyefonfrSmvnf; ...
(1) jrefrmrIwGif tu&ma&;jcif;ESifh yef;csDaq;a&;jcif;
twwfESpfrsKd;onf (a&;jcif;) a0g[m&udk okH;pJGyHk
om wlonfr[kwf? vkyfief;ESifh vkyfenf;vnf;
wlavonf/ Oyrm-tu&ma&;&m oHk;pJG&aom
unpf? uefYul? pkwf? acgifwHwdkYudk yef;csDaq;a&;
&mvnf; oH;k onfukd od&onf/ tu&ma&;&moH;k pJG
&aomrif? [oFmjy'g;? a&Tpaom aq;rnfrsm;udk
yef;csDaq;a&;rIvnf; oHk;onfudk od&onf/
wzef yef;csDaq;a&; twwfonfyef;&ef? yef;yk?
yef;wdrf? yef;wOf;? rSefpD? a&Tcsnfxdk; aiGcsnfxdk;p
aomtwwfynmrsm;ESifh vkyfief;t&m vkyfenf;t
&mwdkYwGif rwlaomfjim;vnf; oabmt&mwGifum;
wlonfudkawGU&onf/ Oyrm - yef;&efq&mudkifaom
yef;ykq&mxkaom? yef;wdrfq&mvkyfaom? yef;wOf;
q&moGef;aom? rSefpDq&mpDaom? a&Tcsnfxdk;aiGcsnf
A*sDpmay
xd;k q&mxd;k aom taMumif;t&mudyk if yef;csq D &mu
vnf;a&;wwfonf/
wzefyef;cs?D yef;ykpaom ynmonfwo Ykd nf uacs
onfwdkY\ Zmwf[eftrlt&mwdkYudkxk a&;xkjyKvkyf
wwfMuonfudkvnf; awGU&onf/
wzefjrefrmha&S;dk; yef;csDynmonfwdkYonf t
rsm;tm;jzifh rsOf;ESifhomvQif rdrdwdkY\ tawG;tBuH
udk azmfjydk;&dSonfudk awGU&onf/ yk*H *lausmif;
bk&m;tcsKdUwGif usefao;aom yef;csDaq;a&; um;
rsm; pmtkyfrsm;wGif awGU&aom yef;csDvuf&mrsm;
onf taxmuftxm;rsm;jzpfonf/
xdkYaMumifh jrefrmha&S;dk; yef;csDynmudkjyefvnf
azmfxkwfvdkvQif (1) tu&ma&;enf;? (2) yef;&ef
yef;ykq&mwdkY\enf; (3) uacsonfwdkY\ [eftrlt
&m? (4) a&S;yef;csDq&mwdkY\ rsOf;a&;aq;jc,fenf;?
(5) jrefrmhAdokumvuf&mwdkYudk tav;jyK*kpdkufNyD;
vQif yef;csDq&mwdkYavhvm a&;qJGoifhMuayonf[k
qdkMuygonf/
wGif uRefawmfwdkYwGif jrefrmhdk;&myef;csD [efopf&SmyHk
awmfta&;wGif pdwftm;opf tm;rmefrsm; wuf<uzHGUNzdK;vm
um....
A*sDpmay
uJhodkY q&mBuD;rsm;\ rdefYqdkcsufoGefoifnTefMum;jyorI
rsm;udk OD;xdyfyefqifum tdEd,jynfEdkifiHawmftpdk;&\aus;
Zl;jzifh a&S;tdEd,,Ofaus;rIrsm; xGef;um;ay:xGuf&ma'
orsm;odkY avhvma&;c&D;xGufcJhNyD;onfh aemuf tjyefwGif
uRefawmfwdkYEdkifiHtwGif;rS jrefrmhdk;&mtEkynm xGef;um;
aomae&m tESHUtjym;wdkUodkY EdkifiHawmftpdk;& p&dwfrsm;jzifh
qufvuf avhvmc&D;xGuf&if; ta&SUwdkif;yef;csDqdkif&m t
Ekynm taMumif;t&mwdkYudk q&mtoD;oD;wdkYxHrS ynma&
Ed k Y a omuf p d k Y c J h & ygojzif h omref d k ; d k ; t&yf o m;rsm; em;
vnfoabmaygufatmif BudK;pm;a&;om;azmfjy vdkuf&
jcif;rQomjzpfygaMumif;/
xk d Y a Mumif h ? pmtk y f u av;onf tif r wef e uf e J v S
aomordkif; pmtkyfrsKd;r[kwfbJ jrefrmhdk;&m yef;csDtEkynm
jyefvnfqef;opfa&; pdwfyg0ifpm;rdMuaom uRefawmfwdkY
jrefrmvli,fwdkY twGufvnf; avhvmzwfIEdkifMuap&ef t
xl;&nfnTef;rdygaMumif;? udpwGif pdwfyg0ifpm;Muaom
rnfonfhyk*KdvfrsKd;udkrqdk vdkwmudkjznfhpGwf rvdkwmudky,f
zsufEdkif&ef wifjyaqG;aEG;csufrsm;udk dk;om;pGm vufcHyg
rnfhtaMumif; yefMum;tyfygonf/
av;pm;pG m jzif h
A*sD a tmif p d k ;
A*sDpmay
tud k Y t wG u f tEk y nmpmwapmif
ajrcspfol
(armf'efw&m;udk cHpm;oHk;oyfjcif;)
tudk
El ; nH h p d k a t;wJ h rd k ; n&J U ud k , f e H U uav;[m yif h o uf
uav;awGcsaebdkYyJ aumif;vSygw,f/ 'DvdkcspfcifESpfouf
zG,f vGrf;armwozG,f rdk;nwdkif;rSm uRefawmfwdkY tudkeJU
aqG;aEG;cJh&wJh twdwfrdk;na[mif;av;awGudk jyefajymif;
owd&aepNrJygtudk 'DnvJrdk;oufavuav; cyfrIefrIef&JU
cHkrifp&m cHpm;rI&ifcGifrSm tEkynmtaMumif;awG uRef
awmf wdkY aqG;aEG;jzpfMujyefw,f/ pHkwumaphatmif uRef
awmfwdkY ajymaewJhtxJrSm armf'efyef;csDtaMumif;? txl;
ojzifh armf'efyef;csDrSm obm0 tcef;u@taMumif;awG
A*sDpmay
ygw,ftudk uRefawmfwdkY ajymjzpfMuwmudk uRefawmfjyef
ajymyghr,ftudk/
uRefawmfwdkY ajymMuwmu (N a t u r e ) ac:wJh yuwd
obm0&JU trSefw&m;eJU twfac:wJh tEkynm&JU trSef
w&m;wdkY[m wpfckESifhwpfck o[mZmwusatmif jyKrlMu&if;
wpfck&JU wefbdk;udkvJ wpfcku xdef;uGyfjznfhpGufay;wwfwJh
oabmygyJtudk wpfenf;ajym&if obm0&JU obm0eJY tEk
ynm&JU obm0[m tcsif;csif; tjyeftvSef aqmufwnf
ay;MuyHkudkygtudk/ tify&uf&Sif;epfawG&JU apmapmydkif;
umvwkef;uawmh 'Dudp[m tawmf awG;aecJhygw,f/
tEkynm&JU tESpfom&eJY jrifrIqdkif&m obm0&JU tESpfom&
'DESpfckeJY ywfoufwJh zGifhqdkcsuftcsif;csif;[mvJ wla,mif
a,mif? rwla,mifa,mif jzpfaecJhygw,f/ tvif;aA'
(Optic) qdkif&m jy|mef;csufawGeJU pnf;jcm;&ifjzifh jzpfEdkif
aumif ; &J U vd k U vJ BuD ; BuD ; us,f u s,f awG ; cJ h M uygw,f /
aemufydkif;usawmh obm0w&m;&JU obm0ujzifh ra0
0g;bl;/ tEkynm&JU obm0uom axGjym;wmqdkNyD; tEk
ynm&JU obm0bufukd wpfzufowfzv d u
kd Mf ujyefa&m 'Dxuf
'D a emuf y d k i f ; usrS o m tEk y nm&J U aqmuf w nf r I u d k a &m
obm0w&m;&JU aqmufwnfrIudkyg qwl wef;bdk;xm;NyD;
avhvm vdkufpm;cJhMujyefwm r[kwfvm;tudk/
tify&uf&Sif;epfawGeJU tvif;aA'tay:rSm tm;jyKrI
awG taemufwdkif; kyfpHktEkynm&JU tpOftvmtkwfjrpf
A*sDpmay
[m kyv f ;kH yef;yk (Sculptural ) oabmrSm ZmwfjrKyw f ,fvYkd
cH,lxm;wmawG? 'gawGudk yxrqHk;ta&;rpdkufyJ zDvmjyK
vdkufwmuawmh usLbpfZif; (Cubism) yJvdkY tudk cPcP
ajymbl;w,f/ 'gudkbJ uRefawmfwdkY nu xyfajymaerdMu
jyefw,f udka&U/
usLbpfZif;[m toGifo@mefawG&JU ESpfzufjriftvSudk
oHk;bufjrifb0 &atmif vkyfcJholygyJ? tJovdkb0xkuav;
wck arG ; ay;&mrS usLbpf Z if ; [m tif y &uf & S i f ; epf a wG
udik w
f ,
G cf w hJ hJ tvif; (Light ) qdw k meJY tvif;qkid &f moabm
qdkwmawGudk bmrS odyfajymraebJeJU arG;vdkufwmygtudk
tJ o vd k bmrS r ajymayrJ h usLbpf Z if ; [m k y f x k k y f < u
buf u Munf h & if v J uH k v k H j ynf h 0 NyD ; om; jzpf a ecJ h y gw,f /
'Dxufta&;ygwmu usLbpfZif;[m tjriftmkHeJY zrf;
,lvdkYr&Edkifwm rSeforQudkvnf; bmurS ra&;jc,fcJhjcif;
ygyJ ? tud k a jymcJ h o vd k y J usLbpf Z if ; [m ur m h k y f 0 w K
ypnf;awGtm;vHk;&JU rsufESmjyifawG tom;vTmawGudk wppD
cGmcsvdkufNyD; tJ'Dtom;vTm (Skin) awGudk yef;csDum;
jyifnD&JU tjyefYtay:rSm wom;wnf; jym;vdkuf wifjyvdkuf
wmygbJ / 'D v d k e J U k y f p H k t Ek y nm[m tjrif t mk H ouf
a&mufEdkifpGrf; &SdorQ e,fy,ftwGif;rSm cdkifrmuspfvpf
vmcJ h k H r u xd a wG U prf ; oyf E d k i f r I ( Tactile ) qd k w meJ Y
ywfoufvm&if ESpfaygif; ig;&meD;yg; usD;vefYpmpm;armf
armfMunfhaecJh&wJh kyfvHk;yef;ykawG&JU MoZm&dyfBuD;udkvJ
A*sDpmay
taemufyef;csD tEkynmom arhEdkifpGrf; &Sdvmwmr[kwf
vm;tudk? vl&JU jrifvTm (Retina) rSm t&dyfrxifEdkifwJh
tkyfrJh [if;vif;jyifu tm;aysmYcsdeJUwJh pdwful;kyfyHkrSef
orQudkvJ usLbpfZif;[m pGefUcGmcJhw,fwJh tudk/
rdk;n&JU vGwfvyfrI[m ydkNyD;us,fajymvmwmeJU trQ
uRefawmfwdkU&JU aqG;aEG;0dkif;uav;[mvJ ydkvdkUpnfyifvmcJh
ygw,f/ ywf0ef;usifrSm rdk;pufuav;awG a<uaewJh toHudk
awmif uRefawmfwdkU trIrxm;Edkiftm;ygbl;/
pdwZyef;csDvdkU ac:aeMuwJh (Abstract Art )b0udk
ckvdk twnfhtvif; jzpfjzpfajrmufajrmufa&mufvmwmeJU
trQ ]]kyfyHkawG&JU [mwdae&m? yuwdceqdkwm r&Sdawmh
bl;/ pHkkyfvHk;yHk (Model ) taeeJUvJ b,f[mudkrS rjyEdkif
awmhbl;/ tajc ajymif;jyMum;pHEIef;awGom &Sdawmhw,f}}
qdkNyD; obm0w&m;bufuvdkvdkeJU ajymwJhvlawG ay:vm
ygw,f/ 'g[m obm0&JU tEky#daomr*dwm*udk raus
nufvdkY ajymwmvm;? rjrif&JvdkY ajymwmvm;awmh rod
bl;/ tudkajymovdkygbJ? tJ'Dyef;csDw&m;uawmh obm0
ususbJ qufpD;aecJhygw,ftudk? b&uf (Braque) eJY yDum
qdk (Picasso) wdkY[m 0dkift&ufcGufudk a&S;dk;BuD;twdkif; yHkwl
ul;rqJGMubJ ]]obm0w&m;[m a'gifvdkuf (Vertical) udk
a&SmufwwfyD; tvsm;vdkuf (Horizontal) udkom oGm;wwf
w,f}} qdkwJh obm0&JU obm0udk vuf&if;xm;NyD; 'g&JU
A*sDpmay
22 w A*sDatmifpdk;
rsKd;wl qifuJG (Analogy) udk yef;csDrSm xnfhqJGcJhygw,f/
tJovdkobm0&JU yuwdoabmawGudk tEkynmrSm tjyefY
tESHUcH,lwmu wbufodyHynmbufjcrf;u cHpm;wkefYjyefrI
(Sensibility) enf;opfawGeUJ vnf; csuu f u
kd v
f ufuukd f jzpfchJ
yga&mhvm; tudk/
wu,fawmh t&ifht&ifa&S;q&mBuD;rsm;[m kyfvHk;
yef;yk(Scuptural) &JU[efawGudk olwdkY&JU yef;csDum;awGrSm
vufrvTwf&Jwm[mvJ ,kwduswJhtaMumif;awmh &Sdygvdrfh
r,ftudk? bmbJajymajym yef;yk[mokkyfrSef (Realism) o
abmudk jrifapw,fvdkY ,lqxm;wmvJygr,f/ NyD;awmh tJ'D
tv,facwfvGefumv&JU tjrifrSm ]][if;vif;jyif (Space)
[lonfus,fajym vyf[maome,fy,f? tMunfhcH0wKt
qJGcH0wK (Object) rsm;onf xdkr&Sde,fy,ftwGif;u t&Sd
ae&mrsm;}} vdkY pJGNrJrSwfydkufxm;wmudk tudk&JU? tJ'DrSmwif
acwfopfyef;csDeJU t,ltqa&;&m uGmoGm;NyDaygh? acwfopf
yef;csDrSmu [if;vif;jyifqdkwm jywfrJhwmBuD; (Continum)
tpOftwef;BuD;yJ 'DtmkHpOfwef;BuD;udk tqJGcH tMunfhcH
0wKrsm;uajymif;apw,f? auG;apw,f? 'gayrJh'Dvdkajymif;
apwm? auG;apwm[m 'DtpOfwef;BuD;udk jzwfypfvdkuf
wmr[kwfbl;? bmaMumifhvJqdkawmh 'DtMunfhcH? tqJGcH?
tqJGcH0wKrsm;udk,fu [if;vif;jyifBuD;&JU tajymif;tawG;
ay:rlwnfNyD; jzpfwnf&vdkYygw,f? [if;vif;jyifeJU tMunfhcH
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 23
tqJGcH0wKwdkY[m acwfopfyef;csD&JUtjrifrSm 'Dvdktnrn
oGm;aeMuwm r[kwfvm;tudk/
'Dae&mrSmtudk p ae aemufaeavh&SdwJh yef;ykq&mav;
u0ifjznfah jymygw,ftud/k tJ'u D tjywfru hJ if;wJh [if;vif;
jyifqdkwJh tpOfwef;BuD;[m t&m0wK (Thiugs) tcsif;
csif;udkaygif;pyf ay;w,f csKyfoDay;w,fwJh olUudkxdawGU
bdkYrvG,fayrJh jrifodbdkUawmhvG,fygw,f/ [kwfygw,ft
udk? 'gudktm;vHk;ubJ vufcHMuygw,f/ wenf;ajym&&if
t&m0wKawGudk qufay;w,fqdkwJh [if;vif;jyifBuD;[m
aemufq;kH olu, kd w
f ikd b
f J tqJcG pH ak ygif;j'yfBu;D (Total object)
jzpfoGm;NyD; pdwZyef;csD (Abstract Painting) uzrf;udkifjc,f
a&;bdkY BudK;pm;wmvJ tJ'D[if;vif;jyifqdkwJh pkaygif;j'yf
BuD;tvHk;pHk j'yfBuD;r[kwfvm;tudk/
tify&uf&Sif;epf awGudk,fwdkifvJ [if;vif;jyifeJU ywf
oufwJh 'Dtjrif? 'Dt,lrsKd; r&Sdbl;rajymEdkifygbl; tudk? bm
aMumifhvJqdkawmh olwdkYum;awG&JU ta&mif,ufvkyfrIrSm 'Do
abmawGaqmifaewm awGU&wwfvdkYygbJ? yef;csDum;rsuf
ESmjyifwpfckvHk;u t&m0wKawG[m nDnGwfrQwwJh ajyjypfrI
rsKd;eJU uspfvpfpkpnf; aeMuygw,f/ 'DajyjypfnDnGwfwJh kyf
0wKawG&UJ rsuEf mS jyifaMumifh Munfo h [
l mavxJu ta&mifqkd
wJh xif&aom e,fy,fudkaumif;pGm azmufxGif; EkdifcJhw,f
r[kwfvm;tudk? t&ifa&S;vuf&mrsm;rSmawmh 'De,fy,f[m
A*sDpmay
24 w A*sDatmifpdk;
Munfholudk yef;csDum;ay:u wifjyrIypnf;awGeJU tvSrf;
uGma0;apcJhygw,f/ tJ...okyfcJGusLbpfZif; (Analytical
Cubism) tqifhusawmh t&m0wKawG&JUae&m[m ydkNyD; wd
usoGm;ygNyD? olwdkYudkMunfh&if olwdkY[mywf0ef;usif [if;
vif;jyifxJudk wpfsckcsif; cJG0ifoGm;vdkufMu NyD;awmh pkNyD;jyef
xGufvmvdkufMuqdkwJh oabmudk jrifae&ygw,f/ aemuf
qHk;rawmhrsufESmjyif (Surface) BuD;wpfckvHk;onfomvQif
yHkao trmcJBuD;jzpfoGm;NyD; um;&JUrsufESmjyifeJU Munfhol&JU
jzefYusufrqHk;wJh tjrife,fy,f (Visual Field) wdkY[moGm;
NyD; wxyfwnf;jzpfaeawmhwmayhg? 'Dawmh kyf0wKawGeJU
'DrsufESmjyefudktpu kkyfpHk[if;vif;jyif (Pictorial Space)&JU
nDnGwfrIoabmtjzpfeJYjrifae&mu tckawmhtjriftpOf
wef; (V.sual Continum) &JU nDnw G rf o
I abmtjzpfeuYJ Reaf wmf
wdkY ydkrdkjrifvmcJhygw,f/ 'DtcgrSm tkyfum;jyifwckvHk;onf
tjriftmkH tvkH;pHkudk xyf[yfxm;jcif; qdkwma&m? tkyf
um;jyifBuD;udk tMunfhcHkyf0wKBuD; wckwnf;tjzpf owf
rSwfxm;&if; xdkkyf0wKBuD;onf [if;vif;jyifqdkaom kyf
0wKBuD;omjzpfonf qdkwmudkygodvdkY vmcJhygw,ftudk?
'Denf;tm;jzifh tEkynmeJY obm0w&m;wdkY[m wckeJYwck
o[Zmwusatmif ajyjypfacsm rGwfatmif qufqHxdef;
uGyfvmcJhMuw,f/ 'g[mjzifh acwfopfyef;csDeJU obm0
w&m;wdkY&JU tnrn a&GUvsm;rIw&m;jzpfw,fvdkY uRefawmf
jrifygw,ftudk/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 25
'g[mobm0azmfrIeJY ywfoufvdkY usLbpfZif;uwqifh
pdwZyef;csDac:wJh (Abstract Art) udk vufqifhurf; ay;
vdkufwJhtarGygbJ/ pdwZyef;csD[m'Dwm0ef 'DtarGawGudkr
xrf;&GufEdkifbl;? aemufqHk; tify&uf&Sif;epf awGavmufrS
raz:jyEkdifbl;qdk&if obm0&JU nDnGwfrIeJY aygif;pnf;rIt
ajccH ed,mrBuD;udk em;rvnf&musrSmbJ? olU&JU tEkynm
[mvJ wefqmqifrGef;rHrI (decoration) tqifhavmufom
&SdNyD; tudkajymavh&Sdovdk obm0rygvdkY av;rSmr[kwf
bl;?aygh&Syf BuHKvSDaersmyg? wu,fvdkYrsm; 'DwefqmqifrI
oufoufavmufrSmbJ &yfwnfoGm;r,fqdk&ifawmh tEky#d
avmrkyfobm0 tk#fjrpfrJhwJh ]wefbdk;ysuftEkynm} w
&yftaeeJY vlxk&JU pGefYypfrIudkcH&vdrfhr,f 'DvdkbJuRefawmfwdkY
awmh aumufcsufcsvdkufrdMuygw,f/ 'g[mjzifh nuuRef
awmfwdkYtm;vHk;&JU aemufqHk;&ifcHkoHygbJtudk/
rdk;n[m wpxufwpodyfonf;us,f0ef;vmjyefygw,f/
rJarSmifeufIdif;vmygw,f? uRefawmfwdkY[m va&mifrjyuf
Mu,fa&mifrvufwJh aumif;uif&JUrsufESmudkMunfhNyD; NydKifwl
NyH K ;rd M uygw,f / [k w f w ,f ? uRef a wmf w d k Y & J U tNyH K ;[m
auseyfwJhtNyHK;...ayghyg;oGm;wJhtNyHK;...MunfEl;vef;qef;
NyHK;...tEkynmNyHK;.../
tudk&Tifvef;csrf;ajrhygap
tudkUnd
ajrcspfol
A*sDpmay
26 w A*sDatmifpdk;
vli,fyef;csDq&mwdkif;udk
cifrifav;pm;aom tudk
AcsD a tmif p d k ;
A*sDpmay
28 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 29
Mum;vdkygonf/ taMumif;rlum; dk;&myef;csDonf omref
jynfolwdkY\ todkif;t0ef;rS xGufay:vmaom vlwdkif;
twGuf zefwD;rI tEkynm ypnf;jzpf jzpf ygonf/
(A traditional art is the creative expression of a society)
&Sif;pGmqdk&vQif dk;&myef;csDonf dk;om;onf? vlwdkif;ESifh
qdkifonf? vlrsKd;udk udk ,fpm;jyKonf/ *syefjynfrSmqdkvQif
*syefdk;&m yef;csD? w&kwfjynfrSmqdkvQif wkwfdk;&myef;csD?
jrefrmjynfrSmqdkvQif jrefrmhdk;&myef;csD&SdouJhodkY urmay:&Sd
wdkif;jynftoD;oD;wGif rdrdwdkY vlrsKd; bmompdkuf tvdkuf
dk;&mrsm; tcdkiftrm &SdMuavonf/
dk;&myef;csDonf vlrsKd;\ ,Ofaus;rItpOfBuD;ESifh wom;
wnf;ygvmNyD;? wdkif;jynf\ a&ajrobm0 bmomtawG;
tac:wdkY\ taiGUtoufrsm;jzifh xHkrTrf; aeayonf/
xdkYjyif dk;&myef;csDonf vufrI twwfynm (Crafts
manship) ESifhvnf; uif;uGm r&ay/
xdkYaMumifhvnf; dk;&myef;csDonf (Art) tEkynmESifh
(Crafts) vufrIynmESpfrsKd; aygif;pyfxm;jcif;[k qdkMu
ayonf/
pifppf (Traditional) dk;&m[k qdk&m yef;csD ? yef;yk? Adok
umwdkYudk yl;wJGawGUjrifwwfbdkYvnf; vdkygonf/
a&S;a&S;tcgu qdkvQif twwfoHk;rsKd;pvHk;udk dk;&m
orm;wdkif;u wwfuRrf;avh&Sdygonf/ dk;&mjrwfEdk;olwdkY
A*sDpmay
30 w A*sDatmifpdk;
onf toufti,fq;kH aom vlwikd ;f oH;k pGaJ eonfh yef;uefcu G f
a,mufrsm;rS tp ? tBuD;us,fqHk;aom taqmuftOD;
rsm;txdjyKvkyf zefwD;Mu&m ESvHk;om;u tEkynmap
wem tjynfht0 cGeftm;&Sdaeygonf/ bmomw&m; udk;uG,f
,HMk unfrI apwemxufoefojl zpfNy;D bmomw&m;\ wefc;kd
awmfteE (Spritual and the power of divine) pdwf
ydkif;qdkif&m ,HkMunfrIrsm;jzifh tvkyfvkyfoGm;Mu&ygonf/
xdkYtwGuf ESvHk;om;u apwemaMumifh OmPfqef;Mu,f
&ygonf/ OmPfqef;Mu,fojzifhvnf; uHqef;Mu,fonf
[k dk;&morm;wdkYqdkdk;&Sdygonf/
dk;&myef;csDonf urmOD;tp a&S;ya0oPD ESpfaygif;
ajrmufrsm;pGm *latmif;vlrsm;&SdpOfuyif vufqifhurf;vm
aom oabmudkaqmifygonf/
( Prmitive Man) aS ; ausmuf e H & H r sm;ay:wG i f a &;qG J
cJ h a om yef ; csD r sm;? xd k v l r sm;xk v k y f c J h a om yef ; yk r sm;ud k
avhvmygu dk;&m\oabmudk awGUSdEdkifayrnf/
4if;wdUk ,HMk unfu;kd uG,&f mtaejzifh wefc;kd awmfiS rf sm;?
ewfrsm; ponfwdkU\ yHkyef;o@mefudk oauFw trsdK;rsdK;
xkvkyf udk;uG,fxm;Muonfudk4if; odkUwnf;r[kwf 4if;wdkUaeY
pOf zrf;qD;pm;aomufMuaom om;dkif;wd&dpmefwdkU\ yHk
oPmef trsdK;rsdK;udk ,ckacwfaq;pD&ifonfh oabmrsKd;jzifh
,Mwmacs"gwf d k u f b d ouJ h o d k Y ausmuf e H & H r sm;ay:wG i f
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 31
a&;qJGxm;cJhMuonfrsm;udk awGUjrifjcif;tm;jzifhvnf;aumif;
(Tradition Art) dk;&myef;csDonfvnf;aumif; (Primitive
Art ) ESihf (Magic) wdoYk nf a&S;vlw\Ykd yef;csrD S tpjyKvmonf
[k qdkEdkifayrnf/
wGif dk;&myef;csD (Symbolism) oauFw oabm
trsm;qHk;yg0ifvsuf&Sdonfudkvnf; uRefawmfwdkY owdjyK&
ayvdrfhrnf/
xkdYjyif dk;&myef;csD apmifhpnf;tyfonfh abmifrsm;?
pnf;rsOf;Oya'rsm;? jy|mef;csufrsm; owfowfrSwfrSwf&Sd
onfudkvnf; awGU&ayonf/ tawG;opf tjrifopform;
rsm;twGufrl tcsufonf rsm;pGmrS zDvmusaeayonf/
dk;&myef;csDq&monf obm0udkavhvmonf? obm0
rS em,lonf? qnf;yl;onf/ odkY&mwGif obm0udk yHkwlul;
csjcif;r[kwfyJ? yef;csDq&m\ pdwfwGif xif[yf vmonfh
cHpm;rI tmkHkyfudk tEkynm oabm ouf0ifvmatmif
oauFwrsm;jzifh wifjya&;qJGavh&Sdygonf/
odkY wifjy&m rdrdvlrsKd;? rdrdywf0ef;usif? rdrdbmom
"avhxHk;wrf;rS jy|mef;xm;aom taiGUtouf? taoG;
ta&mif tuGefYtnGefY t,ltqwdkYjzifh a0qmaeatmif
wifjyjcif; jzpfayonf/
wdkif;jcm;ESifh tquftoG,frsm;vmaom ,aeY EdkifiH
wumwGif d;k &myef;cspd ifppfw\Ykd ae&mrSm wpwpEGr;f e,fae
A*sDpmay
32 w A*sDatmifpdk;
ayonf/ Oyrm a&S;u *syefdk;&myef;csD[k qdkvQif jrifkHrQESifh
*syefyef;csD[k odEdkifcJhaomfvnf; ,ck wjznf;jznf; taemuf
,Ofaus;rI tjzmjzmwd\ Yk vTr;f rd;k jcif;? wpfp wpfp cHpm;&aom
tcgwG i f taemuf w d k i f ; [ef r sm;om *syef y ef ; csD u m;
rsm;wGif awGU&wwfNyD;? *syefyef;csDum;rsm;[l qdk&efcuf
cJ vmacsNyD/
enf;ESifESif wdkif;jynftoD;oD;wdkYwGifvnf; rdrdwdkYdk;&m
,Ofaus;rI"avhrsm;rSm ysufjym;pjyKvmwdkif;? wdkif;wpfyg;\
,Ofaus;rIrsm; vTrf;rdk;jcif;udk cH&vsuf&Sdonfudk awGUjrifEdkif
ayonf/
a&S;acwfESifh ,ckacwfvnf; rwlEdkifyg/ a&S;vlrsm;onf
rdrdaexdkif&m wdkif;jynf\ jy,*fvuPmrsm; jzpfMuaomf
vnf ; ,ck a cwf o nf rd r d b mvl r sKd ; qd k o nf u d k rd r d u d k , f
wdkif rajymEdkifaom acwfyifjzpfonf./
rnfodkYyifjzpfap dk;&myef;csD? dk;&mtEknmudk jrwfEdk;
olrsm;url rsKd;cspfpdwfjzifh tepfemcH xdef;odrf;oGm;aeMu
rnf[k xifygonf/
jrefrmhdk;&myef;csDudk pdwf0ifpm;rdolrsm;twGuf vrf;dk;
a[mif;wGif qifhumxGif qdkbdouJhodkY acwfESifh ,SOfaom
tawG ; tac:jzif h d k ; &mud k avh v mEd k i f M uap&ef tcsuf
tcsKdUudk wifjy&ayonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 33
jrefrmhdk;&m yef;csDudk avhvm&mwGif
(u) a&S;q&mwdkY\ tu&ma&;enf;/
(c) a&S;q&mwdkY\ rsOf;a&;aq;jc,fenf;/
xdkYjyif uacsonfwdkY\ [eftrlt&mrsm;ESifh a&S;yef;&H?
yef;ykq&mwdkY\ enf;rsm;udkyg twk,lavhvm&ygonf/
avhusifhcef;rsm;taejzifhvnf; vlkyfyHk (trsKd;tpm;) udk
ususee avhvm&ayonf/ jrefrmonf jrefrmtcsKd; a&S;
uyif &S d y gonf / Oyrm rsuf E S m qd k v Qif rsuf E S m w0uf ?
abmif;w0ufqdkuJhodkYyif jzpfNyD; ? qHxHk; t0wftpm; toHk;
taqmifrsm;rS p tajccHAdokum ynm&yfrsm;udkyg avh
usifhcef;,l vuf[ef ? ajc[ef ? trlt&m trsKd;rsKd; udk,f
[efaexm;rsm;yg tao;pdwfavhvm&ygonf/
4if;jyif a& ? ajr? av? rD;? "mwfBuD; av;yg;wdkYjzifh
zJGUpnf;xm;tyfaom a&ajrawmawmif? opfyif yef;yif
rsm;onf ol U rl E S i f h o l & S d a eojzif h avh v m qnf ; yl ; tyf y g
onf/
jrefrm'DZdkif;rsm;udkrl -
(1) ausmufpm
(2) aypm
(3) ,Gef;xnf
(4) rSefpDa&Tcs
(5) yef;wdrf? yef;wOf;
(6) yef;yk
A*sDpmay
34 w A*sDatmifpdk;
(7) yef;&H
(8) a&T c snf ? aiG c snf x d k ; tEk y nmwd k Y w G i f avh v m
Edkifayonf/ Zmwfedygwfawmf? &mZ0ifwdkYrS tp ? ,if;wdkYESifh
pyfvsOf;aom xD;oHk; ? eef;oHk;[efrsm;udkvnf; ywfywf
eyfeyf avhvmtyfayonf/ xdkYjyif [efopfudk wnfaxmif
&ef [efa[mif;udk &SmazGavhvm pdppfMu&avonf/ xdkdokdY
&SmazGavhvm pdppfMuaomtcg yk*HjynfrS aq;a&;um;
rsm;? rEav;acwfqDu qif;oufvmaom yk&ydk'fjzLrsm;
wGif &Sdonfh rSifa&;tkyf? aq;a&;tkyfrsm; ,Gef;xnf
trsKd;rsKd;wGifyg&Sdaom aus;iSufwd&pmefrSp Zmwfedygwf
kyfpHkrsm; wefaqmif;jy'fwdkYwGif xkvkyfqif,ifxm;aom
yef;qJGyef;awmif twGefYtwufu Ekwfcsufrsm; ponfwdkYudk
tvG,fwulyif awGU& jrif&avonf/ tqdkyg a&S;uvuf
&mtppfrsm;ESifh a&S;vuf&mppfrS aygufyGm;vmaom tpOf
tvmraysmufuG,fao;onfh vuf&mrsm;udk tajcjyKum
trsKd;om; [efopfudkwnfaxmifvQif jzpfEdkifbG,ftaMumif;
&Sdonf[k ynmonfrsm;u ,HkMunf udk;pm;Muavonf/
odkY,HkMunfudk;pm;Muonftwdkif;vnf; yef;csDum;trsm;udk
trsKd;om; yef;csD[efopftjzpfESifh a&;qJGNyD; a&;qJGqJ? a&;
qJGvwHUjzpfonfudk awGU&ayonf/ trsKd;om;wdkY tm;&ESpf
oufzG,f udpBuD;w&yfaywnf;/
t&mwGif ta&SUwdkif; ,Ofaus;rI tEkynm&yfBuD;
rsm; ul;vl; qufoG,f aygufyGm;ysHUESHUcJhaom ordkif;udk
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 35
oHk;oyfoifhayonf/ tdEd, ,Ofaus;rItEkynm&yf trsKd;
rsKd;onf ajrmufodkYvm;aomf wdAufjynf? ygupwefjynf?
rGef*dkvD;&m;jynfwdkYodkY4if;? ta&SUodkYvm;aomf? w&kwfjynf?
*syefjynf? udk&D;,m;jynf ? jrefrmjynf ? ,dk;',m;jynf?
uarmZjynf? tif'dkeD;&Sm;uRef;pkrsm;odkY4if;? awmifodkYvm;
aomf oD[dk|fuRef;odkY4if; ysHUESHUoGm;cJhNyD;/ wzef wkwfjynf
rsm;rS tEkynm&yfrsm;udk tdEd,om;rsm;u jyefvnfxl
axmif,lMu wdkwao avhvmvdkufpm; jyKpkMujyefonf
udkvnf; awGU&onf/
4if;aemuf Oa&mywdkufom;rsm; ta&SUjynfodkYvma&muf
tkyfpdk;MuaomtcgwGifrl NAdwdoQ ,Ofaus;rI tEkynm&yf
tenf;i,fonf tdEd,jynf? jrefrmjynf oD[dk|fuRef;? yoQL;
uRef;qG,fwdkYodkY ul;vmvTrf;rdk;avonf/ jyifopf tEkynm
onf jyifopfydkif tif'dkcsKdif;em;udk vTrf;rdk;onf/ 'wfcsf
vlrsKd;wdkY\ ,Ofaus;rI tEkynmonf tif'dkeD;&Sm;uRef;pk
rsm;udk vTrf;rdk;onf/ xdkodkY tdEd, tEkynm Oa&my tEk
ynmrsm; 0ifa&mufvTrf;rdk;cdkufwGif wdkif;&if;om; rddk;zvm
tEkynm &yfBuD;rsm;rSm uG,fywdrf aumoGm;&ravmuf
cHvdkufMuayonf/ xdkodkY wkdif;&if;om; tEkynm &yfrsm;
wdkif;&if;jynf&if;wGif wdrfaum&ravmuf cHae&cdkufwGif
Oa&mywdkufom; yef;csDynm&Sif tcsKdUonf wkwfyef;csD?
*syefyef;csDwdkYudk avhvmMuum olwdkY\ Oa&my tEkynm
vuf&mwdkYwGif ta&SUwdkif;tm&Svuf&mwdkYudk BudK;Mum; BudK;
A*sDpmay
36 w A*sDatmifpdk;
Mum; xnfhoGif;um vuf&mopfudk zefwD;Muonf/ Oa&my
wdkuf rsufarSmufacwf yef;csDum;rsm;udkavhvmvQif ta&SU
wdkif; tEkynmESifh tvGefeD;pyfonfudk awGU& ta&SUwdkif;
tEkynm\ tawG;tac: t,ltqrsKd;udkvnf; trsm;t
jym; awGUEdkifonf[k qdkMuavonf/
odkYjzifh tEkynmonf rsm;onf wpfjynfu wpfjynfudk
vTrf;rdk; dk;&mvuf&mrsm; wdrfaum yaysmuf&onftxd
jzpfcJhMu&aomfvnf;? rnfonfh EdkifiHjcm; ya,m* rsKd;\
taESmuft,SufrsKd;udkrQ rcHpm;&bJ rdrdzmom wpfbmom
wnf; qdwfqdwfNidrfNidrfh tpOfrjywf pcef;ac:onfh t&yf
om; tEkynm&yfrsKd;um; ae&mwdkif;wGif &Sdayonf/ tdEd,
emrnf a usmf yef ; csD q &mBuD ; wpf O D ; jzpf o l *sref d G K if ;
(Jaminiroy) \ yef;csDum;rsm;rSm 4if; (folk Art) udk
trsKd;om;[efopfjzifh xkwfaz: a&;qJGjcif;jzpf rsm;pGm
emrnfausmfMum; ESpfoufolrsm;avonf/
jrefrmjynfwGif t&yfom;tEkynm&yfudk bk&m;aps;
awGUjrifEkdifayonf/ a&Twd*Hkapmif;wef;&Sd ukefpHkqdkifrsm;wGif
zdk;0&kyfuav;udkawGU&rnf/ xdktkyfuav;rsKd;udk uREfkyfwdkY
\ bdk;ab;bDbifrsm;vnf; awGUcJh&NyD? cspfcJh&NyD ? upm;cJh
NyD? opfom;ESifhvkyfaom aZmf*sDkyfuav;rsm;vnf; &Sdao;
\/ tuseDuav; 0wf EIwfcrf;arT;? rkwfqdwfarT; rsm;udk
xm;onf/ BudK;qJGwwfvQif awmifa0S;uav; xrf;umu
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 37
jyEdkifonf/ yg;pyfNyJum udkufrnfh[ef jyifaeaom usm;kyf
udkvnf; uREfkyfwdkY cspfcifwkef;yif? ajcav;zufESifh Zufudk
vSKyfEdkifonfh jrif;kyfuav;vnf; &Sdao;onf/ xdktkyfrsm;
atmuf cif;usif;xm;aom uyfaus;? uGrf;nyf? zvm;?
cG u f ? Zuemwd k Y u d k Munf h y gOD ; ? ol w d k U tay:rS m yef ; cuf
yef;EG,ftajymuftpufrsm;udk vSypGm az:xm;onf/
onfvnf; t&yfom;tEkynm&yf jzpfonf/ tqif;oPmef
tajymuftuGuf ta&;tcif;wdkYudkom awGU&onf r[kwf
ao;? aq;a&mif pyfyHk [yfyHkudkvnf; awGUEdkifao;onf/
jrif;kyfrSm tjzL twGefYtvdrf tauGUtaumuf rsufvHk;
rsufqH ponfwdkYudkum; tpdrf;a&mif? tjyma&mif ? teuf
a&mifwdkYESifh jc,foxm;onf/ jrif;\ obm0 ta&mif
wpfckrQ rygacs/ odkYaomf uREfkyfwdkY\ rsufaphwGif udk;dk;
um;,m; rEdkif? bm aMumifh vJ pOf; pm; bG,f &Sd onf/
wpfaxmifhwGif csdwfqJGxm;aom EGm;pD;ukef; jrif;pD;ukef;wdkY
u aq;a&mif teDtjymwdkYudk MunfhygOD; ? aeom;wus &Sd
onf[k qd&k ayrnf/ xdb k &k m;aps;u qdik rf S xGuv f m A[ef;
aps;u tdk;qdkifudk 0ifMunfhygOD;? tkd;ykwfwdkY csKd;kyfwdkYudk
awGU&rnf/olwdkYonfvnf; t&yfom; tEkynm\ tpdwf
tydkif;rsm; jzpfMuayonf/ tdk;BuD;rsm;udk MunfhygOD; twGefY
tpdwf tpif; taMumif; tuGuftajymuf dkufESdyfxm;
aom 'DZdkif;yHkpH trsKd;rsKd;rSm t&yfom; tEkynmyif jzpf
onf/ odkY&nfwGufjy&vQif rsm;pGm &SdayOD;rnf/
A*sDpmay
38 w A*sDatmifpdk;
xdkuJhodkYaom opfom;jzifh4if; ? 0g;jzifh4if; ? &THUjzifh4if;?
aMu;oHowKwdkYjzifh4if; t&yfom; tEkynm vuf&mrsm;
udk vSnf;aeavSatmif; jrif;aZmif;rusef t&yfwdkif;wGif aeY
pOfESifhtrQ awGU&ayonf/ a&Smif rvG,f[kyif qdk&ayrnf/
vuf&mwdkYum; uREfkyfwdkYvlrsKd;\ yifudk,fpGrf;&nf yifudk,f
tBudKufrS xGufay:vmMuonf jzpf EdkifiHjcm;,Ofaus;rI
MoZm tawmfuif;onfudk awGU&ayonf/ vlrsm;pk vlxk\
tonf;pJG vuf&mrsm; jzpfayonf/ vlxkESifh teD;pyfqHk;
jzpfonf[k qdk&ayrnf/ xdkvuf&mrsm;wGif aq;a&mifESifh
aumufaMumif;wdkYrSm dk;om;ay:vGif &J&ifhayonf/ eDeD&J&J
0g0gxdefxdef paom a&mifpHk vGifrsm;ESifh vlxk\ pdwf"gwf
udk qJGaqmifayonf/
xdkYaMumifh trsKd;om; yef;csD[efopfudk wnfaxmif&ef
BuHpnf BudK;pm;Mu&mwGif tpOftvmrysuf qufvufvkyf
ud k i f v suf & S d a om uREf k y f w d k Y \ ( Folk Art ) ac: t&yf
om; tEkynm&yfudkvnf; txl; avhvm vdkufpm;oifhonf
[k ,HkMunfygonf/ t&yfom; tEkynm&yf onfomvQif
uREfkyfwdkY vlrsKd;\ vlrsm;pkqdkif&m wu,fh ,Ofaus;rI Armh
pdkufudk ay:apEkdifvdrfhrnf[k wifpm;rdygonf/ xdkt&yf
om; ynm&yfrS trsKd;om; yef;csD[efopfudk wl;azmfjyKjyif
jyifqifEdkifvQif aumif;jrwfaom okckr tvS&wem wpfyg;
onf urmhtv,fwGif trsm;\ av;pm;jcif;udk cH,lum
ay:xGufvmEdkifvdrfhrnf[k arQmfvifhrdygonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 39
ArmrIArmhtoGif
aq;qd k ; yef ; d k u f txnf y ef ; csD
A*sDpmay
40 w A*sDatmifpdk;
rsm;jyyJGwGif vlrsKd;wdkif;uyif wtHhwMo csD;usL; rqHk;
&SdcJhonfrSm om"u[k qdk&acsrnf/ xdktxJwGif ArmEdkifiH
awmf vGwfvyfNyD; ArmrI? ArmhtoGifudk txufaz:jyyg
vufrIynm&yfrsm;uJhodkY ta&;BuD;qHk; tcsuf jzpfaom
yef;csDynmESifh aygif;pyf wdk;wuf atmifjrifvmaom
vkyfief;wpf&yfrSm txnf aq;qdk;yef;dkuf vkyfief;yif jzpf
avonf/ xdkvkyfief;wGif yef;csD ynm&yfrsm;onf rsm;pGm
xda&mufta&;ygpGm ArmrI ArmhtoGif rsm;udk azmfEdkifcGifh
t&qHk; jzpfaeayonf/
xdkYjyif EdkifiH&yfjcm; wdkif;wpfyg;rS ArmjynfodkY vma&muf
vnfywfMuukefaom EdkifiHjcm;om;rsm;onf xkdArmrI Armh
toGif Armh tEkynm&yfrsm;udk av;pm; jrwfEdk;Muojzifh
xdkArmhtxnfyHk dkufxm;aom ypnf;rsm;udk rsm;pGm 0,f
,loHk;pJGMuonfudk pma&;ol od&SdcJh&ayonf/
EkdifiHawmf\ 0ifaiGudk wpfzufwpfvrf; wdk;vmapkHrQru
ao;yJ ,if; ArmrI ArmhtoGifrsm;udk rjywf azmfxkwfay;
jcif;jzifh rQavmuf wdkif;jynfjyK trsKd;om;a&; vkyfief;
rsm;wGif yef;csD tEkynm&Sifrsm; yg0if aqmif&GufEdkifay
onf/
pma&;ol tdEd,jynfwGif &SdaepOfu umvuwm; jywdkuf
BuD ; od k Y rMumcPoG m ;a&muf Munf h I avh v mavh &S d y g
onf/ taMumif;rlum; pma&;ol ,cifArm jynfwGif aepOf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 41
u rjrifcJhbl;aom Armh tEkynm vuf&mrGef vuf&m
aumif;rsm;jzifh wefqmqifxm;aom Armh,Gef;xnfypnf;
rsm; tHhrcef;? Armh yef;ykvuf&m cef;vHk;jynfh a&Tcsnf
aiGcsnfxdk; txnfrsm;udk eD;eD;uyfuyf avhvmcsifaom
aMumifhyif jzpfygonf/
odkY&mwGif 0rf;enf;bG,f&m tcsufrSm ArmhtEkynm
ypnf;rsm;yif jzpfapumrl wdkif;wpfyg; EdkifiH&yfjcm;wGif
a&muf&Sdaevsuf ArmjynfwGif &SdaepOfu4if;? tEkynm&yf
rsm;\ wefbdk; teEudk arhavsmhaerdcJhonfh twGufyif
jzpfonf/ vef'efjywdkufwGifvnf; ArmhtEkynm ypnf;&yf
rsm;udk uJhodkYyif pkaqmif; jyoxm;onf[k Mum;od&
ayonf/ qdkAD,uf k&Sm;wGifvnf; pma&;olwdkY ,Ofaus;rI
tzJGU0ifrsm; oGm;a&mufcJhpOfu vufaqmif ay;tyfcJhaom
ArmhvufrIynm? ArmhtEkynm? Armhpmay tp&Sdonfudk
k&Sm;jywdkufBuD;rsm;wGifom wdkwao jyoxm;onf/
rdrdtrsKd;om; ,Ofaus;rIudk av;pm;jrwfEdk;aom vlrsKd;
wpfrsKd;taejzifh urmu ArmvlrsKd;udk todtrSwf jyK&ay
awmhonf/ ,if;odkYArmudk urmu av;pm;&onfhtwdkif;
rdrdvlrsKd;cspfpdwf? trsKd;om;,Ofaus;rI? "avh xHk;pHudk jrwf
Edk;aom pdwf"gwfrsm;udk Armwdkif;\ &ifwGif; tNrJwap
udef;atmif; wG,fwmaeap&ef tbufbufrS BudK;pm;Mu&m
0,f yef;csD tEkynm&yfonfvnf; tjcm;pmay? *Dwponfh
A*sDpmay
42 w A*sDatmifpdk;
tEkynm rsm;uJhodkY rsm;pGmxda&muf atmifjrifpGmESifh wdkif;
jynfESifh vlrsKd;\tusKd;udk jyKEdkifaponf[k qdk&ayrnf/
&Sif;ygOD;tHh? vlwdkif;ArmrI? ArmhtoGif ? Armh"avh xHk;
pHrsm;udk tNrJwap jrwfEdk;wG,fwmaom? apwem&SdvmvQif
rdrdtrsKd;ESifh wdkif;jynfudk cspfjrwfEdk; vmMuawmhonf/
xdkYtwl rdrdtrsKd;ESifh wdkif;jynfudk cspfolwdkif;onf ArmrI
ArmhtoGif? Arm"avh xHk;pHudk jrwfEdk;wG,fwmvmonfESifh
Arm,Ofaus;rI tEkynm&yfrsm;onfvnf; xGef;um;vm&
ayawmh o nf y if / vl w d k i f ; onf rsKd ; cspf p d w f ? wd k i f ; jynf
cspfpdwfrsm; tNrJwapudef;atmif; aeEdkifcJhvQif wrsKd;om;
vHk;ESifh oufqdkifaom ta&;udprsm;wGif rnfonfh &efol?
rnfonfh ya,m*rQ 0ifa&mufaESmuf,SufzsufqD;jcif; jyKEdkif
awmhrnf r[kwfaMumif;udk yef;csDq&m tEkynm&Sifrsm;
owdcsyfapvdkygonf/
xkaYd Mumifh yef;csqD &monf vkyif ef;&yfwikd ;f wGif ArmrI? Armh
toGif? Armh"avh xHk;pHrsm;udk vlxkESifhruGmapbJ tNrJ
wapvlxku ArmrIrsm; jrwfEdk;wG,fwmaeatmif xkwfazmf
wifjyoifhonf[k wdkufwGef;vdkayonf/
q&maZmf*sD? q&mrif;ok0PfwdkYu tdEd,jynf pHwdeDau
wefodkY ynmoGm;a&muf pnf;yl;avhvmap&ef pma&;ol
tm;wdkufwGef; apvTwfcJhpOfu trSefudk0efcH &rnfqdkvQif
t*Fvef? jyifopfponfh taemufwdkif;EdkifiHrsm;odkY oGm;&
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 43
rnfavmuf pdwfr0ifpm;yg? &&Sdonfh tcGifhta&; taeESifh
om tdEd,jynfodkYoGm;a&mufcJhjcif; jzpfayonf[k qdku
rrSm;yg/
taMumif ; rl u m; taemuf w d k i f ; avmuf ta&S U wd k i f ;
udk txifrBuD;ap&ef i,fpOfuxJu NAdwdoQ t*Fvdyfrsm;
wzefwnf;oGwfoGif;ay;xm;cJhaom pdwfaMumifhyif jzpfav
onf/ odkY&mwGif 4if;pdwfudkajcrIef; wjznf;jznf; ArmrI?
ArmhtoGif? "avhxHk;pHrsm;udk cspfcifjrwfEdk; vmatmifudk
yif pH w d e D a uwef r S jyKjyif a y;vd k u f o jzif h q&maZmf * sD ?
q&mOD;0PfwdkY\ apwemonf xif&Sm;cJh&ayonf/
pH w d e d a uwef w G i f bef * gvD uAsmq&mBuD ; w*d k ; \
trsKd;om; wuodkvfudk wnfaxmifpOf tcguyif &SdcJhNyD;
aom trsKd;om;,Ofaus;rIudk xdef;odrf;&efESifh jyefvnf
qef;opfxkwfazmfay;&ef[laom &nf&G,fcsufudk ,aeYpHwd
eDauwef\ trsKd;om;wuodkvfwGif oufqdkif&m trsKd;
om;,Ofaus;rI tEkynm&yfrsm;udk jyefvnfazmfxkwfay;
jcif;tm;jzifh rdrdtrsKd;om;udk cspfpdwfvIdif;wHydk;rsm; tjyif;
xefqHk; x<uvmapNyD;vQif e,fcsJUtm;atmifjrifpGm qefY
usifEdkifcJhonfrSmvnf; om"uw&yfyif/
ArmjynfwGif e,fcsJUqefYusifa&; vSKyf&Sm;rIwGif rsKd;cspf
pdwf"gwfrsm;wuf<uap&ef trsKd;om;[efazmfxkwfa&;wGif
yifeDtusa,mvHkcsnfwdkYjzifh vIHUaqmfay;cJhonf/ 0HomEk
A*sDpmay
44 w A*sDatmifpdk;
acwfudkjyefvnf owdjyefajymif;&rdvQif rnfrQvSKyf&Sm;
x<u atmifjrifcJh&onfudk odMuayvdrfhrnf/
xdkYaMumifhyifvQifArmrI ArmtoGif Armh"avh xHk;pHrsm;
udk raysmufrysuf&atmif xdef;odrf;umuG,fvsuf Arm
trsKd;om; ,Ofaus;rIwpf&yfjzpfaom yef;csDtEkynmjzifh
rnfuo hJ Ukd vlxo
k Ukd wifjyEdik cf iG &hf Edik rf nfenf; [laomenf;vrf;
udk&SmazGcJhrdavonf/
vlxk\aeUpOfoHk; ypnf;rsm;xif&Sm;atmif ( Oyrm-
,Gef;xnfay:rSm tEkynmvuf&mrsm;uJhodkU ) vlxkESifhArmrI?
ArmhtoGif Armhb0"avhrsm;udk yef;csDjzifh oHa,mpOfNidwG,f
atmif okyfaz:ay;jcif;onfvnf; tEkynm*kPfajrmuf
aom yef;csDum;csyfrsm;enf;wl vlxk\tusdK;? wdkif;jynf
\wm0efudk GufaqmifEdkifayvdrfhrnfyif [k,lq vkyfief;
tm;jzifhum; pDyGm;a&;yef;csDvkyfief;yif jzpfvifhupm; rdrd
trsd K ;om;,Of a us;rI wd k ; wuf x G e f ; um;a&;ud k t"d u
xm;wcsdefu tdrfwGif;pufrI? vufrIXmerS txnfaq;
qdk;yef;dkufoifwef;wGif tEkynmq&mtjzpf 0ifa&muf
udk,fwdkif a&;qJGvkyfudkfifcJhNyD;vQif ausmif;om; rsm;tm;
vnf; ArmhtrsKd;om;,Ofaus;rIESifh yef;csDtEkynm&yfrsm;
udkyg oifMum;jyoay;EdkifcGifh &&SdcJhayonf/
,ckacwfonfum; vlxktm;tppfESifhtwkudk cJGjcm;jyo
vdkcsufyif jzpfygonf/ usaemfwdkY EdkifiHwGif *syefacwfu
wnf;u pGJvmaom twkta,mifrsm; acwfpm;aeonf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 45
wzefrdrdEdkifiHrS ,Ofaus;rI"avh xHk;pH toHk;taqmiftdk;cGuf
rSp t0wftxnfrsm;udkyg odyfr0wfrpm;csifvSyg/
xdkYtwl t0wftxnfrsm;tay:rS txnfqifrsm;vnf;
ArmrI? ArmqefvQif ArmvlrsKd;trsm;tm;jzifh odyfroHk;csif
r0wfcsifMuonfh tcsufrsm;yifwnf;/
odkY&mwGif wjznf;jznf;ESifhum; 4if;pdwf"gwfrsm;aysmuf
uG,foGm;NyD;vQif usaemfwdkYtxnfdkufvkyfief;uvnf; jrifh
wufvmvQif wdkif;&if;jzpf txnfrsm;udk oHk;pGJvmMurnfudk
,HkMunfygonf/ vlxkudkcsnf; tjypfwifvdkr[kwfyg? ,ck
rlum; usaemfwdkYvkyfief;&yfrsm;onfvnf; aumif;aomt
prQom jzpfao;onfudkrl 0efcHvdkygonf/
twkta,mifudkrlum; vlxktm; txl;owd ay;vdkyg
onf/ tppfudk tNrJvdkuf&Smvsuf &SdonfrSm "rwmyif?
"gwkaA' Oz,m; pdwfrsm;rSm rnfrQyif pdefppfudk vdkuf
wkaomfvnf; pdefppfudk rrSDEdkifouJhodkYyif twkonftppfESifh
tNrJjcm;em;ouJhodkY yef;csD vuf&mwGifvnf; xdkYtwlyif
jzpf\/ Oyrmudk aqmif&aomf q&mOD;AMunfonf ,if;
odkYArmrI ArmhtoGif "avh xHk;pHrsm;udk yef;csDjzifh wifjy
okyfazmf&m &Sif;vif; jywfom; vlxkpdwfxJ pJGatmif
BudKufatmif az:jya&;jc,f EdkifpGrf; &Sdayonf/
vl x k u atmif a tmif jrif j rif vuf c H Ed k i f M uonf /
oabmwl BudKufESpfoufcJhMuonf/ xdktcsufudk pma&;ol
A*sDpmay
46 w A*sDatmifpdk;
rsm;pGm ESpfNcdKuf oabmusvSayonf/ ,cif txnfyHkpH
rsm;xkwf&mwGif xdktcsufudkrlwnf yHkpHrsm;rSm OD;bMunf
\vuf&mudk wk a&;qJGcJhaom yHkrsm;yif jzpfojzifh tcsKdU
yk * K d v f r sm;u OD ; bMunf yif a&;qJ G c J h o nf [ k xif M u
onf/ rSefygayonf/ tcsKdUyHkpHrsm;rSm wkkHrQru wpfcg
w&H OD;bMunf\ vuf&mrsm;udk ajymif;vJG ul;csxm;aom
yH k p H r sm;jzpf o nf u d k rod o l r sm;u csD ; rG r f ; pum; vm
a&mufajymMum;onfudk &Sufudk; &Sufuef;ESifhyif cHae&bl;
onf/ twkESifhtppfudk olrsm; xifa,mifrSm; aeonfh
tcsufudk &Sif;jyvdk jzpfayonf/ uJhodkY tjzpfrsKd;udk
tjcm; tjcm;aom yef;csD q&mrsm;vnf; awGUBuHKaumif;
awGUBuHK bl;Muayvdrfhrnf/ 0efrcHvQifom &Sdawmhrnfom
aemifowdoHa0*& rdrdrlydkif vuf&mudk &SmazGaz:xkwfEdkif
aom tcgrSyif A*sDatmifpdk; jzpfvm ayawmhonf/ xdkY
aMumif h A rmrI ? Armh t oG i f ? Armh " avh xH k ; pH r sm;ud k avh
vm&efrSm &efukefwGifomae rjzpfawmhaMumif; od&Sdvm
ygonf/
xdkYtwGuf &efukefw0dkuf aus;&Gmrsm;odkY4if;? txuft
nmrEav;? anmifOD;? yk*H ? yckuL tp&Sdonfh a'o
w0dkufqDodkY c&D;xGuf&if; avhvm&ygawmhonf/ xdka'o
rsm;om Arm&Sdawmhonf r[kwf wHkavm/ nvHk;ayguf
kyfao;yJG ZmwfyJGESifh tNidrfhrsm;ygrusef a&muf bk&m;yJG
avSyJG? MuufyJGrsm;udkyg a&muf&ygawmhonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 47
txufArmjynf wcGif awGU&Sd oduRrf;cJh&aom Armh
vufrIynm tEkynm&SifBuD;rsm;tm;vnf; tNrJwrf;rarh
Edkifatmif&Sdawmhonf/
qif;&JMuygonf/ tvGefw&m qif;&Jygonf/ wJpkwfeJY
csnfvHkcsnf tEGrf;rsm;udk 0wfvsuf a&aEG;Murf; aomuf
vsufom aeMu&aom 4if;ynm&SifBuD;rsm;\ apwemrSm
rlum; vGefuJvSygawmhonf/ 4if;wdkYxH odvdkorQaom
ynmudk qnf;yl;vdk ar;jref;vQif olwdkYwwfuRrf;oavmuf
jzifh bmrqdk &Sif;vif;ajymqdk oifMum;ay;vdkuf Muayrnf/
odkY&mwGif 4if;wdkY ,Gef;xnfrsm; ay:vGif a&;qJGaom
ArmrI? Armh[efESifh a&Tcsnfxdk;? Armh vuf&mudkbJ jzpfap
oifMum;vdkvQif tcsdeftawmfMumrQ oifMum;&rnfjzpfNyD;
vQif rsm;pGm tavhtusifh &SdbdkY vdkayao;onf/ zsef;
NzD;&aumif;onf r[kwfyg/ 4if;wdkYwGif rl&Sdonf/ rludk
odbdkY tvGef ta&;BuD;ygonf/ tjcm; tEkynm&yfrsm;
vnf; xdkenf;wlyifjzpf rvG,fulaMumif; odvm&yg
yk*HkNrdKU ,Gef;ausmif;odkY ,Gef;yef;csD avhvm oifMum;&ef
EdkifiHawmf tpdk;&u apvTwfjcif; cH&ygawmhonf/
A*sDpmay
48 w A*sDatmifpdk;
Armh,Gef;xnfyef;csD
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 53
jrefrmhAo
d u
k m0dOmOf
a'gufwmvGiaf tmif
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 55
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 57
]]rsufpdyom'}} jzpfatmif zefwD;ay;&jcif;rS &aom aus
eyfrIrsKd; jzpfygonf/ wwd,tqifhrSm rdrdb0 rdrdvlrsKd;ESifh
rdrda'o*kPf wifhrnfhtjzpf ? Zmwdrmef <u&rnfh tajc
taeudk jrifawGUvdkuf& auseyfrdjcif;rsKd; jzpfygonf/
Adokum0dOmOfonf auseyfrItqifhwdkif;wGif yg0ifae&yg
onf/
Adokum vuf&mwpfck\ Mueftif vuf&m[ef ? vuPm
wGif 0dOmOfwnfaeonf[k qdkEdkifaomfvnf; ,if; Adokum
0dOmOfonf twwfynm? tEkynmjzifh az:xkwfEkdifaumif;
onf r[kwfay/ Adokum0dOmOfonf vlrsKd;wpfrsKd;\ tusifh?
pdkuf "avhESifh cH,lcsufrsm;wGif tajcjyKayonf/ xdkY
aMumifhjrefrmh Adokum 0dOmOfudk pl;prf;vQif ? jrefrmvlrsKd;
wdkY\ tusifh ? wdkif;&if;om;wdkY\ pdkufESifh vlrsKd;pkwdkY\
"avhudk4if;? ,if;wdkY\ cH,lcsufESifh tjrifhjrwfqHk; b0
&nfrSef;csufrsm;udk4if;? oabmayguf em;vnfxm;rSom
&dyfpm;rdEdkifrnf jzpfygonf/
ordkif;aemufaMumif; jyefvSefppfaMumvQif jrefrmwdkY
\ ,Ofaus;rI tjrpfwG,f&m bkef;awmfBuD; ausmif;wdkuf?
ausmif;? Z&yf ? odrf? "rmkH? apmif;wef;? apwD ? ykxdk;?
uef E S i f h O ,smOf ? yef ; rmef o pf y if r sm;ud k jynf o l t rsm;u
xlaxmif vSLwef;MuonfrSm &GmESifhtESHU? NrdKUESifh tjyefYyif
jzpfygonf/
A*sDpmay
58 w A*sDatmifpdk;
a&S;jrefrmbk&if rsm;onf twBuD;rm;jcif;udk jyonfh
tdEd,? tD*spf ? ArmEdkifiH wdkY\ rif;rsm;uJhodkY rdrdwdkY\ *l
ocF s Kd i f ; wd k Y u d k crf ; em; BuD ; us,f p G m raqmuf c J h M uay/
tdEd,EkdifiHwGif tm*&mNrdKU xif&Sm;vSaom wyf*sDr[mvf
onf rdzk&m;twGuf *locFsKdif; taqmufttHk jzpfonf/
crmEdkifiHrS tefaum0wfonfvnf; bk&ifhtdk;jym odkavSmif
&mol\ tw0g'udk az:jyaeonfh taqmufttHkjzpfonf/
tD*spfEdkifiHrS urmausmf yd&rpfrsm;onfvnf; rdrdwdkY\
aemufwrvTefb0 om,ma&;twGuf pDrH aqmufvkyf
xm;cJhaom bk&ifh*locFsKdif;rsm;om jzpfayonf/
jrefrmh Adokumvuf&m ordkif;wGif txGef;um;qHk; yk*H
acwf avmb&rufBuD;rm;aom rif;rsm;&SdcJhyg\/ tb
udkowf eef;,laom rif;qdk;rsm;&SdcJhyg\/ rQMurf;MuKwf
aomrif;wdkYonfyifvQif twBuD;rm;pGmjzifh rdrdwdkY\ *l
ocFsKdif;rsm;udk raqmufvkyfcJhygay/ usefppfom;rif;wdkYuJhodkY
aom rif;aumif;rif;jrwfrsm;url vkdPf*lawmfrsm;udk tEk
ynmwdkuf? ,Ofaus;rIjywdkufobG,f aqmufvkyf jynfol
vlxktwGif; ynmA[kokw jyefYyGm;a&;twGuf zefwnf;
vSLwef;cJhayonf/ xdkrif;om twpJG0g'vdkufNyD; BuD;rm;
aom ocFsKdif;*lrsm;udk tvdk&SdcJhygu wnfaqmufEdkifcJhMu
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 59
rnfomjzpf\ ,ckrl uREfkyfwdkY awGUjrif&onhftwkdif; tvSL
'g,um\ kyfxkudkyif rmefavsmhvsuf jrwfpGmbk&m;udk
uefawmhae[efjzifhom xkvkyfxm;&SdcJhayonf/
Adokum 0dOmOfonf vlrsKd;wpfrsKd;\ b0cH,lcsuf ? b0
arQmfrSef;csufESifh tjrifhjrwfqHk; &nfrSef;csufrsm; tay:
wGifwnfaeaMumif;udk xdkEdkifiHrsm;\ Adokum vuf&mESifh
yk*HAdokum vuf&mrsm; EIdif;,SOfMunfhvQif ydkrdkuJGuJGjym;jym;
jrifEkdifayrnf/ ta&SUawmif tm&SwGif ausmfMum;aom
tefaum Adokumvuf&mrsm;udk MunfhvQif BuD;rm;cefYjim;
vSaMumif;udk awGU&rnf/ jrefrmhyk*Hacwf Adokumvuf&m
rsm;ESifh EIdif;,SOfMunfhvQif Adokum0dOmOfjcm;em;yHkudkodjrif
ygvdrfhrnf/
crmwdkY\NrdKUawmf tefaumoGrf &Sdbm,Gef ausmuft
aqmuftOD;BuD;onf4if;? tefaum0wfausmif;? taqmuf
tOD;BuD;onf4if;? taqmufttHk tif*sifeD,m twwf
IaxmifhrSMunfhvQif csD;rGrf;bG,fjzpfonf/ wxHk;vQifwef
(20) eD ; yg;av;vH a om ausmuf w H k ; BuD ; aygif ; rsm;pG m
udkay (200) cefY tjrifhodkY wifxm;Ekdifonfh tcsufwpfck
wnf; uyif jrefrmyk*Hacwfu tif*sifeD,mwdkYxuf crm
wdkYu ]]tif*sifeD,mruepf}} pGrf;&nf omaMumif; odEdkif
A*sDpmay
60 w A*sDatmifpdk;
onf/ odkYaomf Adokum vuf&mwGif jrefrmwdkY\ az:xkwf
aqmufvkyfxm;csuf trsm;jynfol csOf;uyf0ifa&mufvm
apvdkaom zdwfac:[efyg&Sdonf/ tifaumacwfcrmAdok
umvuf&mwGifrl trsm;jynfolwdkYu rif;wkdYtm; aMumuf
&GHUcefYjim;vmatmif zdESdyfuGyfuJvdkaom vuf&m[efyg&Sdae
ayonf/ tcsif;t&monfyif wpfpdwfwpfydkif;jzpfaom
Adokum0dOmOfjcm;em;csuf jzpfygonf/
yk*Hordkif;udk jyefvSefppfaMumvQif yk*Hrif;wdkYonf? jynfolwdkY
\pma&;? 0wfa&;? aexdkifa&;wdkYudk jznfhwif;ay;onfom
ru jynfolwdkY\ A[kokw? b0cH,lcsuf? b0\arQmfrSef;csuf
wdkYudkyg us,fjyefYaumif;rGefvmatmif vkyfaqmif ay;cJhMu
onfudk4if;? jynfolwdkY\ ,Ofaus;rIb0udk jrifhwifay;&ef
BudK;yrf;cJhMuonfudk4if;? awGUjrif&ayrnf/ xdktcsufudk pmay
wGio f mru Adou k mvuf&mwGif xif[yfay:vGiaf eayonf/
Ak'0if? ZmwfawmfBuD;q,fbJGU? 550 edygwfawmfvm Zmwf
uGufrsm;udk apwDykxdk;rsm; vljrifavmufaom ae&mwGif
tkwfcGuf? pOfhuGif;rsm;jzifh kyfjyynmay;&ef zefwD;xm;yHkudk
axmufIEdkifygonf/
tD*spfjynfwGif ocFsKdif;yd&rpfBuD; aqmufpOfu jynfolU
vkyftm;udk twif;tMuyf,l oHk;pJGcJh\/ tefaumydokum
taqmufttHkaqmufvkyfpOfu aZ,s0g,rgefrif;wkdYonf
jynfolU vkyftm;udk t"r&,l aqmufvkyfcJh\/ yk*Hrif;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 61
rsm;onfxdkodkYjynfolvkyftm;udk rw&m;r,lcJhay? ,if;odkYr
,lcJhaMumif;udk yef;&H? yef;csD ? AdokumwdkYtm; tcaMu;aiG
rnfrnfrQ ay;cJhaMumif;udk rSwfwrf; ausmufpmrsm;wGif
awGUEdkifygonf/ jrefrmrif;wdkYu jynfolxHrS vkyftm;udk&,l
onfhwdkif bk&m;jzpfajrmufa&;wGif tvSL'g,um? 'g,umr
tjzpfjzifh ukodkvf yg0ifvdkaom jynfolwdkYtm; apwemrsm;
jzifh xx<u<u yg0if aqmif&GufcJhMuaMumif;udk odEkdifonf/
,if;tcsufudk tvGefYtvGef BuD;rm;aom oAnKvIdPf*lykxdk;
BuD;udkyif wpfESpfwmcefY umvtwGif;yif tNyD; aqmufvkyf
cJhjcif;u xif&Sm;pGmjyaeonf/ jynfolwdkY\qE MunfjzLrIt
jynfht0& omvQif rQvsifjrefpGm NyD;pD; Edkifjcif; jzpfay
onf/ 0ufaMu0wfukefoabmrQjzifh4if;? tmPmudkaMumuf
&GHU vkyfudkifMukHrQjzifh4if;? rQapmvQifpGm rNyD;jywf&may/
axmifaygif; rsm;pGmaom apwDykxdk;wdkYonf yk*Hacwf
jrefrmwdkY\ apwem? olwkdY\b0cH,lcsufudk az:jyaeonf/
olwpYkd ak qmif;vdMk uonfrmS Opm"exuf jrifjh rwfonfu h o
k v
kd f
aumif ; rI rsm;omvQif jzpf a Mumif ; ud k jyaeayonf /
tif;0ESifhukef;abmifacwf jrefrm bkef;awmfBuD;ausmif;
rsm;wGif uRef;0ga&mif? [oFmjy'g;? xHk;jzL? opfap;? a&TZ0g?
a&Tydef;wdkYjzifh jc,fo ydokum tm0goudk zefwD; Mu\/
avajywd k u f v sif wcRif c Rif jrnf a om ? a&T ? aiG ?
acgif;avmif;rsm;udk wk&ifxdyfrS xD;i,frsm;wGif 4if; ?
A*sDpmay
62 w A*sDatmifpdk;
jy'f txGuf wkydum&Sd xD;awmfBuD;wGif4if; ausmif;
y&0kPf twGif;&Sd apwDawmf xD;wGif4if;? qJGvJGrsm; csdwf
jrnfaponf/ trQtwrf; a0NyD;vQif ow0g trsm;tm;
apwem xm;vQuf Mum;Mum;orQ om"kac: EdkifMu&ef
xd k ; ES u f w D ; cwf & aom apwD a wmf ajc&if ; &S d aMu;acgif ;
avmif;BuD;rsm;onf Adokum0ef;usiftwGuf ta&;ygMu
ygonf/ tvSL'g,umwdkY\ apwem wdk;yGm; apwwfaom
aMu;pnfoH ? aMu;armif;oH? wdkYonf Adokum tm0got
jzpfyg0if aygif;pyf aeMuayonf? yk*Hacwf aumif;pm;
pOfu ]]ndK;ndK;nHnH yk*Haqmf onfharmif;}} [l ajymqdkcJh
MuaMumif; avhvm rSwfom;cJh&onf? Adokum tm0go
wGif? &eHU arG;BudKifaom yef;rmefwdkY\ pGrf;tif;udkvnf; xnfh
oGif;vQuf pDrH&mxm;wwfaMumif;udkrl? ykygkHausmif;? om
0ef a usmif ; ? em*0ef a usmif ; ? a0|K0ef a usmif ; ? [l a om
ausmif;awmfwdkY\? trnfrsm;tm; axmufIkHrQjzifh odEdkif
onf/ xdkaemuf Adokumvuf&m? Adokum tm0gorsm;udk
zefwD;&mwGif xkoGif;? [if;vif;? ta&miftqif; ? teHU?toH
wdkYa&mpyf zJGUpnf; ay;wwfaMumif; em;vnf Ekdifygonf/
txufaz:jyyg vG,fulpGm xdawGUjrifodvsuf tmkH
cHpm;Edkifjcif;tjyif Adokum vuf&m "rtmkHjzifh omxd
awGUcHpm;Edkifaom tjcif;t&mrsm; &Sdygao;onf/ a,bl
,stm;jzifh Adokum [if;vif;cGifudk rsufaphESifh jrifawGUod
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 63
Edkif\/ udk,fvSKyf&Sm;rIjzifh odEdkif\/ pifppf,if;udk "rtmkH
jzifh ? odjcif;rSom tjynfht0odjrifjcif;rnfayonf/ Adokum
0dnmOfonf Adokum[if;vif;cGif &Sdaeaom ? us,f0ef;jcif;
tvif;tarSmif&jdS cif;? ta&miftaoG;&Sjd cif;? tat;tyl&jdS cif;
tqif;teYH&Sdjcif;ESifh ? toHAvH &Sdjcif;wdkY aygif;pyfa&m
,SufNyD;rS xkwfay;onfh &vm'fudk Adokum 0dnmOf[l qdkEdkif
onf/
[if;vif;jyif oufouf rnfodkYrQ t&nftaoG; ryg&Sd
acs/ [if;vif;wnf&m xkoGif;rsm; tvdkusom jzpf&onf/
zefcGufESifh a&wdkY\ Oyrmudk aqmif&vQif a&ESifhwlaom[if;
vif;cGif tus,ft0ef;udk zefcGuf\ yrmP BuD;jcif;? us,f
jcif;? edrfhjcif;? jrifhjcif;? wdkYu owfrSwfonf/ ,if; zefcGuf
wGif;ua&onf Munf vifonf/ aemufusdonf [laom
tjcif;t&mudk zefcu G o
f Ykd usa&mufaom tvif;a&miftenf;
trsm;u az:jyEdkifonf/ [if;vif;cGifvnf; xdkYtwlyif
az:jyEdkif\/ tu,f ,if;zefcGufonf tpdrf;a&mif ? tjym
a&mif t0ga&mif? teDa&mif? ponf?h wpfcck jk zpfygu twGi;f &Sd
a&onf zefcGuf\ ta&mifudkvdkuf ta&miftrsKd;rsKd; jrif
&ayrnf/ [if;vif;cGufudkvnf; xdkenf;twl ta&mifqdk;ay;
&ygonf/ zefcGuftwGif;&Sd a&\tyl&Sdefonf zefcGuf\
tyl&Sdefyifjzpfonf[k ,lqEdkifonf/ [if;vif;cGufwGifvJxdkY
twlyjl cif;? at;jcif;? jzpfapEdik o f nf/ enf;jzifh t&G,yf rmP
A*sDpmay
64 w A*sDatmifpdk;
tvif;tarSmif ta&miftaoG; ? tat; tyl ? wdkYonf
[if;vif;cGif &SdNrJjzpf\/ ,if;odkY jzpfonfrSm zefcGufESifhwl
aomxkxnf wnfEkdif&ef rsufESmjyifrsm;yrmP? tvif;&&Sd
rItaoG; ta&mifwdkYaMumifhjzpf&ayonf/ yg0ifa&maESmae
aom tajccHj'yfwdkY a&maESmyHk tcsKd;tqudk vdkufjcm;em;
vsuf xGufvmaom &vm'fonf ,if;[if;vif;cGif\udk,f
ydkift&nftaoG; jzpfayonf/ ,if;udk,fydkif t&nftaoG;
onf wDxGifzefwD;ol Adokum\ t&nftjcif;udk vdkufuJG
jym;ayonf/
Adokum0dOmOfonf twGif;[if;vif;cGif4if;? tjyifxk
xnf4if; [if;vif;ESifh xkxnfaygif;pyfjcif;aMumifhjzpfay:
vmaom &vm'f4if; wnfonf[k qdkEdkifygonf/ odkYaomf
Adokum0dOmOfonf zefwD;vdkufaom taqmufttHk aqmuf
vkyfol Adokum ESifhydkif&Sif tygt0if jrefrmvlrsKd;wrsKd;\
pdwf"gwf? "avhpdkufESifh tjrifhjrwfqHk; b0&nfrSef;csuf
rsm;ESifhtnD ay:aygufonf [lvnf; qdkEdkifonf/
jrefrm wdkif;&if;om;wdkYonf uHkvHk<u,f0avatmif pk
aqmif;Muyg\/ "eOpmudk pkaqmif;kHrQru ukodkvftxk
txnfrsm;udkvnf; pkaqmif;Muao;onf/ ,aeYwdk;wufzHGU
NzdK;vSygonfqdkaom EdkifiHBuD;rsm; rDvsHem yk*dKvfBuD;wdkY
onfydkvsHaom "eOpmudk vSLwef;onfhoabmjzifh zdk'fazmif
a';&Sif;? taxmuftyHhrsm; EdkA,fqkrsm; ay;urf;pGefYBuJ\/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 65
odkYaomf emrnfuAnf; xdk;aejcif;uyif twtusKd; xif
ay:vdkrItwGuf pGefYBuJjcif;wrsKd;jzpfaMumif;? odomonf/
xdkuJhodkY xl;jcm;aom vkyfief;rsKd;wdkYonfyif taemuf,Of
aus;rIxGef;um;&m pufrIEdkifiHBuD;rsm;&Sd jynfolw&yfvHk;\
vkyf&yfvnf; r[kwfao;ygay/
A*sDpmay
66 w A*sDatmifpdk;
ed*Hk;
Adokum0ef;usifonfumv? a'o? ya&m* taMumif;rsm;
jzifh ay:ayguf&aom trsKd;jzpfonf/ Adokum 0ef;usif
onfkyfavmu0ef;usif jzpfygonf/ ydokumtm0goonf
,if;Adou k m0ef;usirf S ay;vdu
k o
f nfh t&dy?f t&Sed t
f apmfjzpf\
Adokum0ef;usifudk yuwd obm00ef;usifESifh a&mpyfvsuf
vlom;twGuf taumif;qHk; zefwD; ay;Mu &onf/ ,if;
Adokumtm0gowGif Adokum0dOmOf vSKyf&Sm;ae&onf/
Adokum 0dOmOfonf vlwrsKd;\ pD;yGm;a&;pepf? vlrIa&;
pepf? EkdifiHa&;pepfESifh vlxk\ b0cH,lcsufay:wGif &Sifoef
aygufyGm;aeayonf/ tem*wf jrefrmEdkifiH\ Adokum0dOmOf
onf ,aeYjrefrm vlrsKd;wdkY\ pD;yGm; vlrI EdkifiHa&; pepfay:
wGif tajccH ajymif;vJygvdrfhrnf/ ,aeY vSKyf&Sm;aeaom
jrefrmAdokum rsm;onf rdrdwdkYvlrsKd;\ twdwfrS aumif;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 67
aom tESpo f m&rsm;? rsuaf rSmufacwf\ wd;k wufaeaom vlrb I 0
ajymif;vJaeaom jzpfpOfrsm;udk em;rvnf oabmrayguf
cJhvQif jrwfEdk;bG,faumif;aom jrefrmh Adokum 0dOmOfonf
tem*wf umvwGif csKyfNidrf;oGm;Edkifygonf/
,if;uJhokdY rvdkvm; tyfaom tem*wfAdokum tajc
taersKd;odkY rusa&muf&avatmif uREfkyfwdkY jrefrmAdokum
vli,frsm;onf ppfrSefaom jrefrm Adokum 0dOmOfudk jrif
atmifIwwfatmif BudK;pm;&ayrnf/
jrifNy;D rSom aemufwpfqifh zefw;D Edik rf nf jzpfay&m? jrefrm
Adokum tppfjzpf&ef rsm;pGm BudK;yrf;Mu&ayOD;rnf/
A*sDpmay
68 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 71
pHepfudk tmkHrpdkufawmhbJ tdEd,yef;csD jyefvnfqef;opf
a&;udk tm;xkwfBudK;yrf;avawmhonf/
a&S;a[mif; tm*sefvdkPf*ltwGif;rS eH&Haq;a&; um;
rsm;udk4if;? wdrfjrKyfaeaom [dEL&m&SyGwf ? r[maA'if
yef;csDum;rsm;udkyg jyefvnf&SmazG avhvmoifMum; av
awmhonf/ wGifrS a&S;tdEd, trsKd;om;yef;csD\ eufeJ
odrfarGUaom tawG;tac:rsm;ESifhwuG a&;qJGyHkenf;pHepf
rsm;udkyg awGUjrif&&Sd vmayawmhonf/ xdkrQomrubJ t
xufazmfjyNyD; ouJhodkY ta&SUtm&Swdkif; wkwf ? *syef ?
wd b uf p onf h E d k i f i H r sm;rS yef ; csD a &;enf ; t&yf & yf w d k Y u d k
qnf;yl; oifMum;NyD;onfhaemuf rvdktyfonfukd y,fvdk
tyfonfhtcsufrsm;udk aumufEIwf a&G;cs,fNyD;vQif tdEd,
yef;yk ponf ynm&yfrsm;ESifh aygif;pyf ,aeY tdEd,
yef;csDudk azmfxkwfcJhavonf/
tdEd, trsKd;om;yef;csDonf tdEd,jynf\ 0dnmOf? tdEd,
yef;csDta&;onf tdEd, trsKd;om; ta&;[laom ESvHk;
oGif;rIjzifh wpfrsKd;om;vHk; oufqdkif&m XmetoD;oD; wdkYrS
yk*dKvftoD;oD;wdkYyg 0dkif;0ef;ulnD BudK;yrf;aqmif&Guf cJhMu
ojzifhom rQurmu tdEd,yef;csDum;tm; dkaoav;
pm;&aomtqifhodkY a&muf&SdcJhjcif; jzpfayonf/ xdkodkY BudK;
yrf;&m bkHabtpdk;& yef;csDausmif;om; tcsKdUtm; tdEd,
tpdk;&uvnf; taxmuftyHh aMu;aiGrsm;udkay;um 10
ESpfwmrQ Muatmif tm*sefwm vdkPf*ltwGif;rS a&S;a[mif;
A*sDpmay
72 w A*sDatmifpdk;
eH & H a q;a&; um;rsm;ud k avh v mul ; qJ G apk H o mru
ausmufpmXmerSvnf; a&mifpHk"gwfyHkrsm;ESifh kyf&Sifum;
rsm;dkuful;xm;avonf/
,aeY tdEd,yef;csDonf tdEd,jynf wpfjynfvHk;wGifjyefYESHU
xGef;um;vsuf &SdkHomrubJ taemufOa&my? tar&duef
ponfh wdkif;EdkifiHBuD;rsm;ESifhwuG ta&SUtm&S EdkifiHtoD;oD;
wdkYwGif tdEd,trsKd;om; yef;csDjyyJGBuD;rsm;udk usif;yjyKvkyf
NyD;pD;cJhavNyD/ tdEd, yef;csDordkif;opfwGif urmuyg tod
trSwfjyK&onfh yef;csDausmfBuD; wpfOD;um; -
*smreD&KdG i;f ESihf a'gufwmEkEv mbdpYk q
f o kd nfh yk*Kd vBf u;D onf
um;tmbifj'mewfw*dk;\ wynfh&if;csmjzpf\ pma&;olwdkY
\ tdEd,yef;csDoifausmif;wGif tBuD;tuJ yk*dKvfBuD;wpfOD;
jzpfcJhkHomrubJ ,aeYtdEd, trsKd;om;yef;csDudk a&SUwef;rS
acgif;aqmifcJhonfh yk*dKvfBuD;vJjzpfcJhayonf/
tdEd,yef;csD &mZ0ifwGifvnf; xdyfwef;yef;csDq&mBuD;
wpfOD;vnf;jzpfojzifh jynfoltrsm;uvnf; MunfnKdav;
pm;jcif;cH&aom yk*dKvfBuD;jzpfavonf/ tmbifj'mewfw*dk;
ESihf eEmvmbdpk w f Ykd - 2OD;pvH;k rSm uG,v f eG t f edp a&mufcahJ vNyD
4if;wdkY\ae&mwGif ,aeYtdEd,vli,f yef;csDq&mrsm;u
tdEd,yef;csDtm; ae&m,l acgif;aqmifvQuf &Sdonfudktm;
wufzG,f&m awGU&avonf/
pma&;ol cspfjrwfEdk;aom *smreD&GdKif;qdkonfh yef;csD
q&mBuD;\ yef;csDum;rsm;rSm jrif&onfh vlwdkif;\ pdwf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 73
ESpfvHk;udk wkefvSKyfaponfomru tHhMocsD;usL;rqHk; &Sd&
onf/ q&mBuD;onf tdEd, trsKd;om;yef;csDtm; trsKd;
om;[efrysufap&bJ tdEd,trsKd;om;yef;csD[efopf (0g)
acwfopfyef;csDenf; (Modern Art) jzifh a&;qJGaz:jyavh&Sd
ayonf/ 4if;onf trsKd;om;yef;csD a&;qJGenf;udk tmbif
epfj'mewfw*dk;ESifh eEmvmbdkYpfwdkYuJhodkY aumif;rGefpGm a&;qJG
Edkifaomolyif jzpfaMumif;udk ol\a&SUOD;ydkif;yef;csDum;rsm;
udk avhvmjcif;jzifh odomvSonf/
q&mBuD;onf aemufydkif; aus;vuf awm&Gm rsm;rS
aus;vuf t&yfom;rsm; b0 okyfazmf um;rsm;udk4if;
aus;vuft&yfom; yef;csDyef;yk enf;rsm; (FOLK ART )
udkrSD; a&;qJGum acwfopftdEd, trsKd;om;yef;csDu@opf
wpf&yfudk zefwD;cJhavonf/ xdkYaMumifhvnf; tdEd,trsKd;
om;[efyg acwfrSD yef;csDum;rsm;udk tdEd, omruurm
t&yf&yfrS tEkynm jrwfEdk;olrsm;uyg BudKufESpfoufjcif;
jzpfavonf/
A*sDpmay
74 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
76 w A*sDatmifpdk;
anm tudkiftwG,f<u,f0aom tvif;tarSmif? twdrf
teuf ajyjypfaom pHepfrsm;jzifh rdrdwdkUyHkpHrsm;udk jc,fa&;
xm;onf/
xdkyHkwdkUonf y&d,m,fuif; &Sif;&Sif;ESifh vdk&if;udk wifjy
edkifpGrf;&Sdonf/ yef;csDq&monf rdrdt"duxm;ajym&rnfrSm
]]bm}} qdkonfudk pl;pdkufrIay;um jywfjywfxifxif wifjy
xm;Edkifonf/ trsm;tm;jzifh xdkyHkwdkUwGif obm0Icif;rsm;
ygavh r&SdMu? ygonfhwdkifatmif vdktyfonfxufydk zGJUEGJU
a&;cs,favhr&Sd? tjzLudk ta&;ygygoHk;avh&Sd rJe,fjym?
zmofjy'g;teD? tpdrf;ESifh t0gwdkYonf toHk;rsm;aom t
a&mifrsm;jzpfMuonf/
a&;[ef u d k az:xk w f c J h a om ]]ygv}} ausmif ; BuD ;
onf 11 &mpkrS 13 &mpkrsm;twGif; v*FvDESifh oD[me,f
wdkY xif&Sm;pnfyifcJhavonf/
tdEd, taemufydkif;[ef odkYr[kwf *sdrf;[efjzifh jc,fa&;
aom ausmif;BuD;wpfckrSmrl 11 &mpk 16 &mpk txd tdEdf,
&SifoefaygufzGm;cJhonf/ 12 &mpk apmapmydkif;avmufuyif
tEd, taemufydkif; puLudk toHk;jyKaeNyD[k owfrSwf
Ekdifaomfvnf; puLay: okyfazmfyHkrsm; a&;qJGjcif;rSm
14&mpk taemufydkif;umvtxd wGifwGifus,fus,f &Sd[ef
rwlao;acs/ xdkpOfu yef;csDum;rsm;\ vdkif;rsm;onf rm
Murf;onf cGeftm;&Sdonf/ kyfyHkwdkY\ taetxdkifESifh tqif
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 77
tjyif txHk;tzJGU Mum;wGif yef;csDum;onf vSKyfaeonf/
aemuf y d k i f ; MurS o m vd k i f ; wd k Y o nf yg; EJ G U vmjcif ; jzpf
onf/
4if ; yH k w d k Y o nf rsuf E S m tjynf h a omf 4 if ; ? ab;apmif ; yH k
tjynfheD;yg;aomf4if;? jc,fa&;wwfMu rsufESmay:wGif
rsufvHk;udk yg;ESifh cyfcGmcGm xnfha&;avh&Sdonf/ yef;csD
um;csyfrsm;\ MuufaoG;a&mif atmufcHay:wGif a&Ta&mif
jzifh a&;avh&Sdonf/ olwdkY\ a&Ta&mifrSm rufrufarmarm
&uf&ufa&ma&m oHk;xm;aom a&Ta&mifrsKd;jzpfonf/
A*sDpmay
78 w A*sDatmifpdk;
q&mrsm;\ tm;udk; trsm;qHk; &,lcJhavonf/ onfhaemuf
ydkif;wGif {u&mZf*s[ef*gESifh {u&mZf&Sm*s[efwdkYrSmvnf;
tEkynmjrwfEdk;aom rif;rsm;jzpfMuonf/
r*dkyef;csD\ taMumif;t&mrsm;rSm t"dutm;jzifh &mZ
"ra&;&m avmuDa&;&m oufoufjzpfonfh tavQmuf
vSyqef;jym;aom ta&; tjc,fjzifhom a&m>yrf;aewwf
onf/ yef;csDaq;a&;pmtkyf rsm;tjyif *dkyef;csD q&mwdkY
onf rS L ;BuD ; rwf & m aoemywd r sm;? rif ; {u&mZf r sm; ?
bk&if;rif;rsm;\ yHwk ul m;rsm;udk a&;qJw G wfMuonf/ eef;awmf
tdrfawmfrsm;? trJvdkufcef;rsm;? om;aumif tcsif;csif;
owfykwf bufNydKif aeyHkrsm;udkvnf; a&;qJG wwfMujyef
onf/
pifppf r*dkyef;csDrSm t&G,ftpm; ao;i,fqef;jym;rI
tqift,if txHk;tzJGU xm;odkrI tvGefnuf xdkaomt
em;vdkif;rsm; toHk;jyKrIESifh a&Ta&mifudk vGwfvGwfvyfvyf BuD;
toHk;jyKrIwdkYaMumifh xif&Sm;ausmfaZmfjcif; jzpfavonf/
aemufcHrsm;udk udkifwG,f&mwGifvnf; obm0ESifh yHkajyjzpf
aom tuGmta0;ESifh taoG;tarG;udk zrf;xm;Edkifjcif;
aMumifhatmifjrifavonf/
*s[ef*g {u&mZfqdkvQif rdrd\eef;wGif; yef;csDausmf ref
ql;a&;qJGaom iSufrsm;? wd&dpmefrsm;yHkudk tvGefoabm
awGUavonf/ ]]*s[ef*gh}} \ vufxufwGif Oa&my yef;csD
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 79
um;rsm;ESifh enf;pepfrsm;udk pdwf0ifpm;rIrSmvnf; tvGef
t&SdefjrifhcJhavonf/ xdkumvwGif tdEd,wdkif;&if;om; t
awmfrsm;rsm;yif Oa&my vuf&mwdkY\ t&nftaoG;ESifh
tqifhtwef;udk pepfwus tuJjzwf a0zefEdkifrI tiftm;
aumif;cJhNyD; jzpfavonf/
taemufwdkif;wGifum; tdEd,tajctaeESifh tjyeft
vSefajymif;jyefjzpfonf/ (&rfA&efY) ESifh qm*sKd;a&;Edk;uJhodkY
taemuf yef;csDausmfBuD;rsm;rSm tdEd, rDeDa&;csm;um;
rsm;udkrufarm ESpfNcdKufaecsdef jzpfonf? 17 &mpk 'wf (csf)
yef;csDausmfBuD; wpfOD;jzpfonfh ]]0DvD&Srf&SJvifh}} onf r*dk
yef;csw
D iG f acwfqef;csed af &muf vuf&majrmuf vuf&mxl;
rsm; jrL;wl ; aeonf u d k tvG e f o abmacG U aeavonf /
acwfopfyef;csD q&mBuD; rmwd (pf) onfvnf; yg&Sif;yef;
csD rDeDa&csm;rsm; tvGefESpfouf pJGvef; twk,loljzpfonf
txl;ojzifh kyfyHk tao;trTm; ajrmufrsm;pGmjzifh yef;csD
]]xkxnf}} BuD;w&yf ay;pGrf;Edkifonfudk vGefpGm tm;usae
Muayonf/
tmrufe*g (Ahmedneger) bD*sylESifhdkvef'gwdkY yg0if
onfh 'ufurfe,fBuD;wGifrl ADvme*g eH&Hyef;csDESifh yg&Sm;
yef;csDtoGifwdkY aygif;pyfxm;onfh yef;csD[efwpfrsKd; xif&Sm;
xGef;um;cJhavonf/ ]]'ufurfeduvrf}} [k wGifonfh
yef;csDum;rsm;rSmrl t&G,ftpm;tm;jzifh4if;? udkifwG,fa&;
A*sDpmay
80 w A*sDatmifpdk;
om;csufrsm;t&4if;? tvGefao;i,fonfh twGuf 4if;\
[ef[k tvG,fwul odomajymqdkEdkifayonf/ 4if;um;rsm;
onf a&TudktoHk;jyK&mvnf; tjcm;acwfNydKif *dkPf;rsm;xuf
ydk &ufa&mrufarm vGef;onf[k qdkEkdifavonf/
tdk;yef;csD um;rsm;ESifhtwl wzufwGifvnf; ]]&m*spf
pwefeD}} [efrsm;u &Sdaeao;onf/ 16 &mpk umvonf
trSeftm;jzifh *Dwjyefvnfqef;opfrIrsm;? yk*Kdvfa&; udk;
uG,rf rI sm;? wdik ;f &if;om;bmompum; xGe;f um;a&; BuKd ;yrf;rI
rsm;jzifh jynfhvQrf; wuf<uaeaom umvjzpf&m ]]&m*sDpfp
wefeD}} yef;csDum;wdkY\ xif&Sm;aom taMumif;t&mrsm;
rSmvnf; *Dwqdkif&m pdwful;tzJGUrsm;? u&pf&Sem;\ b0jzpf
pOfrsm;? acwfNydKif uAsmvuFmxJrS Zmwfvdkuf? Zmwfvdkuf
rif;orD;wdkY\ jzpf&yfrsm;udk a&;qJGMuonfom rsm;ayonf/
yef ; csD u m;rsm;xJ & S d rsuf E S m yH k r sm;rS m ab;apmif ;
Munf h y H k r sm; jzpf yef ; csD u m;\ tcrf ; tem; tqif t
jyifudk rl obm0twdkif;jzpfap? odkYr[kwf Adokumqefqef
jzpfapxnfhoGif; a&;qJGMuonf/ trsm;tm;jzifhrl ESpfrsKd;
pvHk;udk oratmif aygif;pyfa&;qJG wwfMuonf/ a&;
xm;aom vdkif;rsm;rSm oefYpGrf;rI&Sd ajyjypfacsmrGwfonf/
kyfyHkrsm;rSmvnf; nGwfEl;p&maumif; tiftm;aumif;
onf/ ta&mifrsm;rSmvnf; tr,fenf;vifhupm; MunfEl;
p&maumif; touf0ifonf/ az:jycsurf sm;rSmvnf; t"du
usonfrsm;udkom dk;om;wduspGm t&if;twdkif; wifjy
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 81
ojzifh ]]oabmjzL tlpif;yef;csD}} (Native) jzpfonf[k qdkEdkif
onf/ yuwdusvSonf/ onfrSmyif dk;om; tm;&Sd
vSaom a&S;b0 tEkynmjzpfavonf/
OD ' gyk ? bD u mem? a*smh y g;? b' D ? ud k w m? a*syg?
uD&Sef*gponfh &m*syGwfNrdKUBuD;rsm;wGifrl jyKcJhaom vuPm
csufrsm; a&maESmNyD; rdrdwdkYudk,fwGif yef;csDtEkynm[ef
wpf c k ay:xGef;cJhayonf/ OD'gykyef;csDwGifrl a&S;yef;csDum;
rsm;wGif awGU&NrJjzpfaom odrfarGUaom a&;qJGcsufESifhtao;
pdwf zJGUpnf;rIrsKd;udk rawGU&awmhacs/ odkY&mwGif vTrf;NcHK
zJGUpnf;rIta&mif tppfrsm; tm;csif;,SOfxnfhrI? aumif;uif
ESifh ajrjyifIcif;rsm;twlaygif;a&;wwfrI ponfh a&S;[ef
rsm;udkrl OD;'gykvuf&mrsm;wGif awGU&qJjzpfonf/
b'DwGifum; r*dkyef;csDum;wdkY\ MoZmavmif;&dyfrSm
tvGefBuD;onf/ acsmarGU0dkif;pufaom rsufESm? rplwplcyf
yg;yg;EIwfcrf;ydkfif&Sif trsKd;orD;yHkjrifonfESifh rnfonfhMoZm
rSef;odomEdkifayonf/ opf&Guf? opfcuf? yef;cuf? yef;vuf
wdkYrSmrl trJvdkufcef;ESifh awmcef; awmifcef; ta&;tqJG
ydkoefaom b'DESifh udkwm yef;csDausmfwdkYvuf yHkwpfrsKd;
xGufcJhayonf/
bDumemyef;csDwGifrl &m*syGuf'ufumeDESifh rufa[m[ef
rsm;a&maESmaeayonf/ nufanmaomyHq k GJ (Drawing)ta&mif
ESifh Icif;IuGuf aus;vuftvSwdkYudk qJGyHkrSm 'ufumeDyef;csD
A*sDpmay
82 w A*sDatmifpdk;
rsm;rS & vlyHkrsm;rSm &m*syGwftqiftjyifrsm;jzifh jynfh
vQrf;aeayonf/
&m*spfpwefeD[efrsm; a*sygyef;csDrsm; a&maESmaejcif;
udk 18 &mpktv,fydkif;wGif txift&Sm;awGU&ayonf/ a*smh
ygESifh rm0gwdkY &m*spfpwef[efrsm; ajymif;vJvmjcif;rSm
vnf; xdkumvwGifyifjzpfavonf/ xdkumva*syg vdkif;rsm;
aMumifh oG,fEJGU *Dw&oqHaom ajyjypfrIrsm;jzifh crf;em;
awmf0ifaeayonf/
txl ; ojzif h a*smh y g; yef ; csD u m;rsm;rS m tjcm;yef ; csD
um;rsm;xuf ydkrdkNrdKifqdkif odkufNrdKuf uAsmqHonf[k qdk&
ayonf/ obm0udkyif tvSrsm;a0aeatmif pD&ifjc,f
a&;awmufy pl;&Saom ta&mifrsm;? yDjyifaom vdkif;rsm;?
oGufvufzsufvufaom qJGom;csufrsm;jzifh yef;csDum;rSm
vSKyfaewwfayonf/
uAsmvuFmqHaom ]]&m*spfpwefeD}} yef;csD[efvSKyf&Sm;rI
onf ]]u&Sef*g}} jynfe,fav; tm;taumif;qHk; ? MoZm
tvTrf;qHk; jzpfavonf/ xdkjynfe,f yef;csDum;rsm;onf o
bm0tvS tEkt&G (Romantic) udk wpdkufrwfrwf? rufruf
armarmjc,fa&; [efyeftoHk;tzJGU awmufajymif qef;
jym;vSya&;udk OD;pm;ay;vGef;&mum; tv,facwf\ crf;em;
rIrsm;jzifhom xHkrTef; aeayawmhonf/
[dr0Emawmifwef; jynfe,frsm;vnf; yef;csDjyefvnf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 83
qef;opfa&; vSKyf&Sm;ay:aygufum 17 &mpk ukefcgeD;umv
bmqdkvD yef;csDausmif;awmfBuD;wck xGef;um;vmayonf/
xdkausmif; xGef;um;vmjcif;onf tdEdf, yef;csDavmu
tawmufy tpl;SqHk;[k ac:Edkifonfh ta&mifrsm; arG;zGm;
vmjcif;vnf; jzpfayonf/ us,f0ef;aom tEka&mfabm
'grsOf ; rsm; yd k i f ; jcrf ; owf r S w f o nf h [if ; vif ; jyif t wG i f ;
vdarmf? tyla&mif? t0ga&mif? tndKa&mif ajrtjyifxuf
cspfolESpfOD;onf Munfhr0 Ir&J rcsifhr&Jjzifh axG;ayGUxm;Mu
onf/ yHkxJ&Sd rdef;rrsm;rSm uAsmokyfazmfkH oufouf
0dnmOfrJh tkyfomr[kwfawmhbJ a,musfm;rsm;enf;wl pGrf;
rmefwvlvleJY wuJhvljzpfaeayonf/ tpdrf;ykwfa&mifrsm;
ydwkef;\ jrom;a&mifvkaeaom tawmifrsm;rSmvnf; bm
qdkvDyef;csD\ zrf;uGwfwpfuGwf jzpfavawmhonf/
18 &mpk tv,f y d k i f ; ta&muf w G i f xd k a &;[ef r sm;
tawmfusqif;oGm;onf/ odkYaomf r*dktifyg,mBuD; jyef
vnfxlaxmifNyD; tcsdefumvwGifum; *srL;? emyg? bDvm
yg? ulvlcsefbm;? *g&pf0gponfh awmifwef;a'orsm;rS
p*lvmESifh uef*g&mtxd pJGrufzG,fyef;csDum;csyfrsm;
toD;oD; zefwD;cJhMujyefayonf/
yef;csDum;a[mif;rsm;onf tdEd, EdkifiHtrsKd;om;
tarGtESpfwGif BuD;jrwfvSaom wefbdk;rsm; jzpfayonf/
awmifwef;a'o&Sd jynfolvlxkrSm csD;ajrmufylaZmfwwfMu
olrsm;vnf; jzpfayonf/ olwdkYonf olwdkY\ Zmwfvdkuf
A*sDpmay
84 w A*sDatmifpdk;
rrsm;(ol&Jaumif;rsm;) ? a&ajrobm0rsm;udk xHk;wrf;pOf
vmt& crf;em;udkif;nGwfpGm csD;ajrmuf jc,foa&;cJhMuay
onf/ nGwfajymif;udkif;nGwfjcif;? yuwddk;om;jzLpif
jcif;?oefY&Sif; pifMu,fjcif;wdkYuyif rdef;rom;wdkY\ yHkudk
wuJhyHkaumif;rsm; jzpfvmaponf/
19 &mpkESpfwGifrl taemuf\ MoZm&dyfu wpfpwpfpESifh
BuD;xGm;vTrf;rdk;vm&m yef;csDxdawGUcHpm;rI &orsm;vnf;
ajymif;vJvmayonf/ y[m&D a&;[efrSm tusydkif;odkYul;oGm;
um 4if;\ tjyefYvdkuf tm;ygrl? ta&mifo[ZmwjzpfrIrsm;
vpf[if;oGm;NyD; rsufESmjyifyef;csD (Art of Surfaces) ouf
ouf b 0rQom jzpf o G m ;avonf / ok y f a zmf c suf r sm;rS m
vnf; t&om avsmhoGm;um yef;csD tEkynmrSmvnf; aps;
ypnf;b0odkY a&mufoGm;avonf/ pD;yGm;a&;0ifvmjcif;ESifh
twl wpfbufwGif aps;aygaom yHkESdyfyef;csDrsm;uvnf;
NydKifvmaomtcg acwftBudKuf ay:yifvdkuf&onfh tjzpf
a&mufvmavonf/ onfyif rDeDa&;csm; tEkynm\
ajrjrKyfoN*dKvf aMu;onfoHjzpfcJh&ayawmhonf/
tdEd, trsKd;om;yef;csD\ toufaoG;ozG,f jzpfaom
tdEd, rDeDa&;csm; yef;csDum;csyfrsm;\wefbdk;? ordkif;jzpf
pOfESifh ed*Hk;urwfwpfcef;&yfoGm;&yHkwdkYudk avhvm&onfrSm
tvGefpdwf0ifpm;zG,f jzpfygonf/ jrefrmhtrsKd;om; yef;csD
jyefvnfqef;opfa&;udk tm;xkwfMurnfqdkvQif xdkxdkaom
ta&SUwdkif; yef;csDwdkY\ jzpfpOfw&m;rsm;rSm uREfkyfwdkYtwGuf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 85
oHa0* yGm;p&mrsm;udk ESv;Hk oGi;f wwfMu&onf/ tusK;d tjrwf
yGm;p&mrsm;udk xkwfEIwfwwf&rnf jzpfygonf/
xdkYjyif jrefrmtrsKd;om; ,Ofaus;rI ordkif;aMumif;wGif
wefbdk;rjzwfEdkifatmif av;pm;avmufzG,faumif;onfh jref
rmhyef;yk? jrefrmh AdokumtwwfwdkYudkvnf; uREfkyfwdkY *CeP
jyef v nf o H k ; oyf qnf ; yl ; MuygOD ; [k v nf ; tBuH j yKcsif y g
onf/ pifppf jrefrmhyef;csD? jrefrmhyef;yk ESifh jrefrmhAdokum
wdkYrSm jrefrmhtrsKd;om; ,Ofaus;rIcEmtdrfBuD;wGif 0dnmOf
wpfckwnf;rS udk,fyGm;rsm;yif r[kwfygavm/
A*sDpmay
86 w A*sDatmifpdk;
acwf o pf y ef ; csD
tr&pfwm&Sm*,fvf\ tEkynm
c&pfou&mZf tpydkif;umv ,cktcg tdEd, t
aemufajrmufe,fjcm; a'ojzpfonfh *Em& a'oBuD;wGif
Ak'bmom ouf0ifrIBuD;xGm;onfh tdEd, *&drif;om;rsm;?
tkyfpdk;aom tif'dk? *&dEdkifiHawmfrsm; ay:aygufxGef;um;
cJhavonf/ xdkrif;nDrif;om;rsm;onf Ak'ESifh Ak'0if Zmw
ursm;udk *&dESifh tif'dk *&dynm&Sifrsm; tultnD&,lum
ausmufwHk;rsm;? t*Fawrsm;jzifh tvGefajrmufjrm; ayg
<u,fvSpGm xkvkyfcJhMuonf/ *Em&yef;yk *dkPf;BuD;rSm
4if;\ay:vGifvSaom *&d[efMoZmedrdwfrsm;aMumifh &o
ordik ;f pOfwiG f xGe;f vif;aom rSww
f ikd Bf u;D wpfcjk zpfcahJ vonf/
vGefcJhaom ESpfaygif; 50 umvtxd *&dvuf&mtEk
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 87
ynmrSm EIid ;f wkbufuif;onf[k xifco hJ nf/ rnforl Qvu
kd rf rd
aom &otm;xkwfrI[k ,lqaecJhMuonf/
odkYaomftcsdef\ pHEIef;rsm;u ajymif;aeonf/ tdEd,
tEkynmudkvnf; tjyefYus,fus,f tod<u,f<u,fjzifh tuJ
jzwfvmMuonf/ xdktcg *Em&&Sd Ak'yHkawmfrsm;rSm *&dtydkvdk
acgrkyfxkrsm;udk tdEd,Zmwf twif;oGif; bmomjyef xk
vkyfxm;jcif; jzpfaMumif; em;vnfMuonf/ Ak'\kyfxkrsm;rS
rsufvHk;rsm; rsufqHrsm;wGif ujym;&dyfrsm;vTrf;aeMuonf
udkvnf; awGUvmMuonf/ xdktcg xdkyef;ykkyfrsm;onf
*wfwmacwfESifh *wfwmacwfvGefumv tdEd,tEkynm
vuf&mppfppfrsm;ESifh ,SOfvdkufygu wef;uGmvSonfudkawGU
vmMuayonf/ pifppf[JvtEkynm (ac:) (*&dtEkynm)
ESifh tdEd,tEkynmrsm tajccHupuGJjym;vSaomaMumifh4if;
wdkYESpf&yf a'G;a&m,Sufwif *GifuszdkYqdkonfrSm rvG,fvSacs/
txufygvGefcJhonfh ESpfaygif; 2000 u jzpfcJhonfhtxmr
usEdkifaom jzpf&yfonf ,aeYumvtxdvnf; ay:ayguf
qJjzpfavonf/ NAdwdoQrsm;tdEd,udk odrf;ydkufNyD;onfrSp
taemufwdkif; [eftwdkif; tEkynmausmif;rsm;zGifhum t
aemuftjriftaemufwdkif;vdkif;rsm;udk tdEd,yef;csD yef;ykae
&m twif;du k o
f iG ;f cJah vonf/ od&Yk mwGif 19 &mpk twGi;f u
<uif;usefcJhaom tdEd,\ tEkynm&yftcsKdUom z,f&Sm;jcif;
cHcJh&NyD; 4if;ae&mwGifcdkfifrmaom tEkynmpepftopf jzpfjzpf
ajrmufajrmuf tpm;xdk;&efrl4if;wdkY rpGrf;aqmifEdkifcJhMuacs/
A*sDpmay
88 w A*sDatmifpdk;
xdkodkYaom taetxm; tdEd,\ a&S;a[mif;tEkynm
tarGay:wGif oaE,laom tdEd, yef;csDjyefvnfqef;opf
a&; umvwpf&yfonf ba*Fge,f aygufzGm;cJhavonf/
xdkvSKyf&Sm;rIBuD;ESifh OD;aqmifcJhaom tmbifeifj'm ewfw*dk;
eEmvmbdkYpf *dk0rfeifj'mewfw*dk;? Aifuwy*sifr? eD&GdKif;ESifh
tjcm; yk*dKvfwdkY\ pGrf;aqmifcsufrSm wefbdk; rjzwfavmuf
atmif&v dS aS yonf/ od&Yk mwGiaf &SUaqmiforl sm;\ aemufyikd ;f rS
vdkufol trsm;pkrSm yk*dKvfBuD;rsm; uJhodkY wuJhypfrSwfudk
0ifatmif rypfEdkifMuacs/ xdkYaMumifh BudKyrf;oavmuf
t&mra&mufMuacs/ odkYjzifh tEkynm vuf&mrsm;rSmvnf;
wpfaeYxufwpfaeY cGeftm; ,kwfavsmh vmcJhavonf/
tr&pfwm &Sm*,fvf\ tEkynmrSm xdkodkY qkwf,kwf
aerIukd wyfveS aYf y;vdu k af om tEkynm jzpfavonf/ wenf;
tm;jzifh tdEd,\ armf'efyef;csDukd ,cifESifhjcm;em; ydkrdk
yDoaom vdkif;rsm;jzifh wnfaqmuf&rnf[k ppfarmif;oHay;
vdkufjcif;jzpfonf/ tdEd, acwfopfyef;csDonf tm*sefwm
tEkynm &m*syGwf yef;csDum;rsm; ponfwkdYESifh wlatmif
zefwD;EdkifkHESifh rvHkavmufaMumif;? xdkYtjyif yg&Sm;[ef
rsm;? *syef oabmoGm;rsm; oGwfoGif; ay;kHESifhvnf; rNyD;
ao;aMumif;udk &Sm*,fvf\ vuf&mrsm;u xkwfazmfzGifh[
vdkufavonf/
a&S;*E0if vuf&mausmfrsm;udk t"dyg,frJh twkcdk;a&;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 89
jyKjcif;rSm bmrQ t&mr0ifEdkifacs/ xdkYxufpmvQif yGifhyGifh
vif ; vif ; ul ; a&;jyonf u rS arG U avsmf z G , f &S d a yao;
onf/ trSefrSm xdkeH&Haq;a&; yef;csDausmfrsm;ESifh aemuf
ydik ;f rDaea&;csm; vuf&m&Sirf sm;\ vuf&mobm0udk *CeP
odatmif tm;xkwfNyD; xdkum;wdkY\ wuJhtajccH tESpfom&
rsm;udk o[Zmwjzpfatmif a&marTzefwD; ay;EdkifrSom
csD;rGrf;xdkufzG,f &Sdayonf/ rp&Sm*,fvf\ zefwD;rIonf
odkYaom zefwD;dk;rsKd;yif jzpfavonf/ tdEd, tEkynm\
twdrfteuf tus,ft0ef;udk eufeufIdif;Idif; odolwdkYtzdkY
rl rp&Sm*,fvf\ aemufydkif; vuf&mrsm;onf 0dnmOft&
a&m? a&;csuft&yg rnfrQ tdEd,yDoonfudk xdawGUrdMu
onf/ rp&Sm*,fvfudk trsm;u ]]a*:*Gif}} aemufvdkuf
wOD;}} tjzpf owfrSwfac:a0:Muonf/
rp&Sm*,fvf\ vuf&mtcsKdUrSmvnf; xdkjyifopf q&m
BuD;\ MoZmrsm; wdkufdkuf oufa&mufaeonfrSm trSefjzpf
avonf/ odkYwap vGefpGmta&;ygaom tcsufBuD;wcsuf
udkrl trsm; *krjyKrdMuacs/ 4if;rSm tify&uf&Sif;epf vGef
vuf&mwGif csKyfudkifxm;aom tajccH tcsufrsm;onf
tdEd,ESifh ta&SUwdkif; vuf&mtrsm;pkwGif yg&Sdaom tajccH
pepfrsm;yif jzpfonf[laom tcsufyifjzpfavonf/ ta&SU
wdkif; tEkynmrSae acwfopf taemufydkif;yef;csDu xdkodkY
xkwfEIwf acs;iSm; xm;aom tjzpfrSm pifppf tvGefvQif
A*sDpmay
90 w A*sDatmifpdk;
od o mvS a om tcsuf y if j zpf a vonf / td E d , om;rsm;
taejzifh vGefcJhaomESpfaygif; 2000 ausmfuwnf;u igwdkY
]]armf'ef}} uscJhyguvm; [laom tjzpfudk r&dyfrdbJ ae
MuonfrmS vnf; cHjyif;p&m aumif;vSonf/ tu,f tdE, d
yef;csDynm&Sifrsm; tjzpfESifh tify&uf&Sif;epfvGef yef;csD
orm;rsm;\ tjzpf o nf rwl [ k qd k v mygtH h / 4if ; onf
tify&uf&Sif;epfvGef\ tajccHudka&m tdEd,yef;csD\ tajccH
udkyg raMunufyJ awm&rf;r,fzJGU ajymqdkaom blZGmBuD;
IaxmifhrS pum;npf pum;oGrf;om jzpfayvdrfhrnf/
rp & S m *,f v f \ tEk y nm psmef 0 if p m;rI r S m t0ef ;
tvsm;BuD;vSayonf/ ol\ ]]owdkYom;\ oefYpifjcif;}}
ESifh}}awmifydkif;om;wdkY aps;toGm;}} yef;csDum;rsm;udk Munfh
rnfqdkvQif tm*sefwm um;wdkY\ 0dnmOfudk wpfqkyfwpfcJ
zrf;jyEdkifonfrSm rnfonfh armf'efyef;csD orm;rsm;rS rudkif&J
ao;aom tm;xkwfrI jzpfacsonf/
yef;csDum;wdkY\ BuD;rm;aom t&G,ftpm;onf eH&H
aq;a&;yef;csDum;wdkYwGif &avh&Sdaom txl;tmkHudk cHpm;
rdapum yHk&dyfwdkY\ ajymif;EJGUrIuvnf; tm*sefwm[efudk
wxyfwnf; xif[yf ay;xm;ovdk jzpfaeayonf/ odkY
aom [efrsKd;udk acwfopftdEd, eH&H yef;csDausmif;BuD;u
vnf; ajyjypfatmif oifMum;ay;Edkifvdrfhrnf r[kwfacs/ vl
Nydef;wpfa,muf taejzifhrl yef;csDum;rsm;onf a&S;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 91
a[mif;eH&H yef;csDrsm;ESifhvnf; rwlygvm;[k xifaumif;
xif? ajymaumif;ajym ayvdrhfrnf/ xdkokdY ajymonfqdkvQif
pum;rSmarmf'ef yef;csDorm; qdkolrsm; wcsdefu irf;irf;
wuf vSKyf&Sm;cJhMuum tckawmh t&Sdefus aumif;aumif;
BuD; arhoGm;MuNyDjzpfaom tm*sefwm yef;csDtwkrsm;udk
t[kwfrSwfNyD; tajymqdkjcif;onfom jzpfayvdrfhrnf/ eH&H
aq;a&; yef;csDrsm;\ wnfaqmufrI? 4if;wdkY\ 'DZdkif;? 4if;
wdkY\ oG,fEJGUrI? 4if;wdkY\ rsOf;ESifh 4if;wdkY\ cHpm;rI tm;vHk;udk
ydkrdk &Sifoefaom? ydkrdk tm;jynfhaom ykHpHopfwpfck tjzpf
tmabmf tjynfh&&ef rp&Sm*,fvfonf tao;pdwfutp
BudK;pm;zefwD;cJhjcif; jzpfayonf/ olronf tm*sefwmum;
tm;vHk;udk ydkifydkifEdkifEdkif rdef;armcJhNyD; xdxdrdrd ora&marT
cJ h j cif ; jzpf a yonf / tm*sef w m um;rsm;ud k ]]vS y ygbd } }
]]&ifoyfIarmygbd}} [k yg;pyfuom wzGzG jrnfwrf;aekH
r[kwfbJ 4if;wdkYudk c&D;ta&mufqHk; zefwD;rIjzifh yGm;rsm;
atmif aqmifMuOf;cJhol jzpfavonf/
rp&Sm*,fvf\ xufjrwfaom or a&marGEkdifrIudk
y[m&D yef;csDum;wGif psmefjyK a&;qJGxm;aom ol\
]]yHkajymol}} um;wGifvnf; aumif;pGm awGUEkdifayonf/
um;xJwGifygaom EGm;rsm;? rdef;rrsm;ESifh tcif;tusif;
wdkYrSm twwfynm enf;opft& bmqdkvD rDeDa&;csm;wdkYESifh
vH k ; 0 uJ G j ym;oG m ;aomf v nf ; uAsmqH r I ? ta&mif ; pl ; &S r I
wdkYxdkrDeDa&;csm;wdkY\ oaEpJGNrJaeaMumif; aumif;aumif;
A*sDpmay
92 w A*sDatmifpdk;
odomEdkifavonf/ odkYjzifh rp&Sm*,fvfonf xdkrDeDa&;csm;
wdkYudk bmomjyef wifjyenf;rsKd; r[kwfyJ BuD;rm;aom
um;csyfBuD;wGif rDeDa&;csm;rsm;\ 0dnmOfudk toufoGif;
ay;vdkufonfodkY &Sdavawmhonf/ rp&Sm*,fvf\ aemufqHk;
vuf&mwpfck jzpfonfh ]]*gewfyl*sm}} udk MunfhrnfqdkvQif
dk;dk;om;om; yDyDjyifjyif rufarmpzG,f a&;jc,fxm;yHkrSm
a&S;u *sdrf;umyok`Evuf&mudk 1938 umvwGif topf
jyefarG;zGm;ouJhokdY &SdvSonf/
]]ta&mifoefYoefY}} uav;rsm;udk ESpfvdkpzG,f rp&Sm
*,fvf oHk;wwfonfrSmvnf; ay:vGifvSonf/ xdkta&mif
oefYoefY ta&mifvGifvGif uav;rsm;\ wefbdk;udk a&S;&m*spf
pwefeDESifh *l*sm&wD rDeDa&;csm; yef;csDausmfrsm; txl;
em;vnfcJhMuonf/ xdkq&mausmfrsm;om ,aeY acwfopf
b*FgvD yef;csDq&m awmfawmfrsm;rsm;\ wefbdk;enf;vS
aom ta&mif trGJrsm;udk kwfw&ufjrifygu vefYjzefYukefMu
ygrnfvm; rajymwwfay/ rp&Sm*,fvf\ ta&mifvGif
ta&mifEkuav;rsm; pdkaeatmif [yfpyfxm;rIrSm Munfh
ol\puKyom'udk at;vSaponf/ pifppf yef;csD\touf
onf yHkqJGjzpfygonf/ yef;csD\&oonf 'DZdkif;jzpfygonf/
xdkYtwl yef;csDtESpfonf ta&mifjzpfonf qdkonfudkvnf;
rarhaumif;yg/ ta&mifESifh ywfoufvQif rp&Sm*,fvf onf
d k ; &mtpOf t quf yD y D o o od & S d j c,f a &; cJ h M uaom
ta&mif t,ltqudk vHk;0 cH,lol jzpfayonf/ ta&mif
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 93
oefYoefYuav;rsm;\ tvSESifh pyfvsOf;aom t,ltq
rSm a*:*GifwdkYtaemufu ,liif rprf;oyfrD ESpfaygif;
rsm;pGmxJu tdEd, oaENrJNyD; jzpfavonf/
rp&Sm*,fvf\ tEkynmwGif tdEd, yef;ykkyfvHk;rsm;\
t&Sdef MoZmuvnf; vTrf;aeonfrSm odomonf/ rdrd\kyfyHk
rsm;udk zJGUpnf;&mwGif rp&Sm*,fvfonf tdEd,kyf<u tEk
ynmrS vuPmcsufrsm;udk tNrJxnfhoGif; zefwD;avh&Sdonf/
xdkodkY tdEd,yef;csDESifh tdEd,yef;ykwdkY\ tajccHvuPm
csufrsm;udk tuGufusus aygif;pyf ay;Edkifjcif;onf tdEd,
yef;csD qef;opfwdk;wufa&; cdkifrm&Sifoefa&;? tpOf w&m;
twGuf armif;ESiftm;yif jzpfavonf/ xdkodkY aygif;pyf
xm;aom wdk;wufrIrsKd; jzpfrSomvQif tdEd, yef;csD\
zJGUpnf;yHk 'DZdkif;ESifh ta&mif pGrf;tm;wdkYonf tom;usum
tqifhjrifhjrifh vSyoefpGrf;vmrnf jzpfayonf/
tdEd,yef;ykyHkrsm;ESifh yef;csDrsm;\ t"du vuPmcsuf
wpfckrSm yHkoPmefydkif;udk vG,fulajyjypfqHk; avQmhcsjcif;yif
jzpfavonf/ taemufrS q&mapZef;u obm0wGif&Sdaom
yHkoPmefrSeforQudk aemufqHk;wGif ukAuawmhESifh qvif
'gyHkoPmeftjzpfodkY a&mufatmif avQmhcs &onf[k
qdkjcif;rSm pifppf apZef;onf a&S;a[mif;tdEd,tEkynm\
vuf&if; tajccHrludk jyef ajc&maumufjcif;rQom jzpfav
onf/ tvG,fulqHk; yHko@mef tajccHrlrSm a&S;a[mif;
tdE, tEkynmorm;BuD;rsm;\ awG;ac:yHk ESifh psmef,lrI
A*sDpmay
94 w A*sDatmifpdk;
wGif t"dutusqHk; tpdwftydkfif;BuD; jzpfavonf/ 4if;wdkY
tzdkY tEkynm[lonf puKtmkHwGif xif[yfaom ,E&m;
qHonfh rSwfwrf;wckrQom r[kwfay aumufcsuf qJGrI
twGuf pHEIef;wpfckvnf; jzpfayonf/
rp&Sm*,fvf\ trsKd;om;ESifh trsKd;orD;rsm;onf or
dk;ustjrif t&qdkvQif rvSacs/ odkYwap ol\ yHko@mef
rsm; dk;om;rIonf *wfwmacwf yef;ykq&mrsm;\ xkvkyf
aom tdyfrufqHonfh Ak'kyfyGm;awmfrsm;rS oefYpifrIESifh
cG e f t m;nD r I &orsKd ; ud k cH p m;&aponf / rp & S m *,f v f \
yHkrsm;rSrsufvHk;rsm;rSmvnf; zGifhxm;vQufESifh tdyfrufruf
aeaom rsufvHk;rsm;wnf;/
tEkynmtarGtESpf qufcH yGm;rsm;&rnfholtzdkY vGefpGm
wm0efBuD;vSaom EdkifiHrsKd;wGifrS rp&Sm*,fvfonf topf
orm;\ a&S U aqmif t rsKd ; orD ; yef ; csD a usmf w pf O D ; jzpf c J h
ojzifh tdEd,yef;csD vufa0cHjzpfaom usaemh tzdkYrSm 4if;
q&mrudk OD;apmufcs av;pm; twk,l rdygawmhonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 95
A*sDpmay
96 w A*sDatmifpdk;
eEmvmbdkYpfudk 1882 ckESpf? 'DZifbmv 3 &ufaeYwGif
bD[me,f rGef*gt&yf&Sd cg&yl &Gmuav;wGif arG;zGm;cJhav
onf/ olUzcif ygecsef'&mbdkYpfonf 'gzef*gcdkif\ opf
awmt&m&Sd wpfOD;jzpfavonf? rdcifu &SufMwmrdkeDrSm t
csKyftvkyf? Zmxdk;yef;xdk; paom tdrfwGif;rI ynmwGifrsm;
pGm 0goem oefoljzpfavonf/ rdcifBuD;rSm eEmvm &SpfESpf
om;uyif qHk;yg;oGm;cJh&onf/ i,fpOfuyif eEmvmonf
&GHUkyfoGef;olrsm;? tdk;oGef;olrsm;udk pdwft0ifpm;BuD; 0if
pm; cJhonf/ eEmvm uav;tzkdY tdk;aumif;wpfck oGef;xk
rIudk avhvmjcif;ESifh aus;vuftEkynm tdk;orm;\ t
a&miftaoG; pyfyHkpyfenf;udk qnf;yl;&jcif; tauseyfBud;
auseyfaecJhonf/
eEmvm i,fpOfu rGef*ge,f cg&yl&Gm ynmqnf;yl;
cJhonf/ 1903 ckESpf uvuwm;&Sd clpl&rfbdkYpf ausmif;rS
wqifh 0ifcGifhpmar;yJG atmifjrifaomtcg A[dktajccH
ynma&;ausmif;udk wufa&mufoifMum;cJhavonf/ odkY
aomfeEmvmrSm tajccHynma&; pdwf0ifpm;rI r&Sdonf
udkawGUMu&aom tkyfxdef;olrsm;onf olUudk aq;ynm
aumvdyf xm;&ef BuHcJhMuonf/ xdkausmif;vnf; eEmvm
rSm tm;wufoa&m r&Sdonfudk awGU&jyefaomtcg uv
uwm; orwaumvdyf&Sd 0gPdZoifwef;odkY ydkYcJhjyefonf/
aemufqHk;wGif eEmvmonf odkYaom ynma&;rsKd; vHk;0
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 97
pdwfrygrSef; olwdkYodoGm;Muonf/ eEmbJvf jzpfcsifonfrSm
yef;csDorm;om jzpfonf/ yef;csDq&mb0xuf bmudkrQ
rrufarm/ odjYk zifh wpfaeYwiG f olUtodwOD;\ tqufttoG,f
jzifh tpdk;&yef;csDausmif;odkY ola&mufoGm;onf/ xdkausmif;
wGif ausmif;tkyfrSm [mAd,fvfjzpf 'kwd,ausmif;tkyfrSm
tmbifeifj'mewfw*dk;jzpfonf/ tmbifeifj'mudk eEmvm
onf olU0goemudk ajymjyonf/ tmbifeifj'mudk ola&;qJG
xm;onfh a&;zJhvf\ r,f'dkemyHkrsm;udk *&dkyfxkyHkrsm;ESifht
jcm; oludk,fydkifvuf&mrsm;udk rsm;pGm ESpfaxmif;tm;&
jzpfojzifh 1905 ckESpf Mo*kwfvwGif eEmvmonf xdkausmif;
odkYwufa&muf cGifh&cJhonf/ twf0g&Dz&mquf oifMum;
aomwefqmqifyef;csD (Decorative Art) twef;a&muf
NyD ; aomtcg eE m vmonf tmbif e if j 'if o if a om t
wef;udk qufwufcJhavonf/
A*sDpmay
98 w A*sDatmifpdk;
and Buddhists) okyfazmfum;udk a&;qJGcJhonf/ eEmvm
oifwef; rNyD;ao;cifyif tmbif eyfj'mewfonf yef;csD
ausmif;ESifh tquftoG,f jywfoGm;cJhonf/ 1977 ckESpf
wGif tmbifeifj'mewfonf ta&SUwdkif; yef;csDtEkynm
toif;udk uvuwm; pwifxlaxmifcJhonf/ xdktcsdefwGif
eEvmonf ola&;qJGaom oD0&Sefwd yef;csDum;twGuf
qk t jzpf l y D 500 txd &&S d c J h o nf / xd k a iG j zif h eE v m
onftdEd,jynfawmifydkif;wcGifudk tEkynm c&D;onft
jzpfvSnfhvnfcJhavonf/ eEmvmonf aus;vufyef;csD
orm;rsm;ESifh tcsdefMumMum aexdkifavh vmcJhojzifh aus;
vufdk;&m yef;csDq&mrsm;\ [eftwdkif; aumif;aumif;a&;
qJGEdkifcJhonf/ oifwef;rSavhvmrI jynfhpHk olUq&m tmbif
eifj'mewfxH a&mufoGm;aomtcg eEmvmxHrS kk'g
upf&Sdemum;udk olUq&mudk,fwdkif rufrufarmarm awmif;
,loGm;cJhavonf/
1910 ckESpfwGif av'd[m&if[rf;onf tm*sefwm&Sd
eH&Hyef;csDrsm;udk ul;,l&ef tdEd,odkYa&mufvmonf/ ed0dod
w\ wdkufwGef;csuft& eEvmESifhtwl tmbifeifj'm
\vuf&if; wynfhoHk;OD;jzpfMuonfh tmppfulrm;a[m'g;?
AifowufyESifh qrfr&efj'mewfykywmwkdYonf av'D[m,if
[rf;\ vkyfief;wGif 0ifa&mufulnD a&;qJGcJhavonf/ av'D
[m,if[rf;\ tzJGUwGif olwdkYtjyif ,lEdkufwufuif;'rf;rS
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 99
yef;csDausmfrsm;vnf; yg0ifcJhavonf/ tm*sefwm&SdtdEd,
*E0if vuf&mrsm;udk xdkodkY xdawGUvdkuf&onfrSm olwdkYtzdkY
tjrifopf twdkif;twmopfrsm; yGm;rsm;apcJhNyD; olwdkYtm;
vHk;\ vuf&mrsm;vnf; BuD;rm;pGmMoZmoufa&mufrI&SdcJh
avonf/
rMumrDyif eEmvmonf umvuwm;&Sb d pYkd o
f yd w
H uov kd f
wGif eH&Hyef;csDrsm;udk avhvmqnf;yl;cJhavonf/ xdkeH&H
yef;csDwdkY\ tajccHZmwfoGm;rsm;rSm r[mbm&wxJrSaumuf
Ekwfcsufrsm;jzpfayonf/ 1913 ckESpfwGifrl tmbifeifj'm
ewf\qEt& eEmvmonf *sKd&mqefudk (w*dk;) t&yf&Sd
0dpdw&ausmif;wGif yef;csDq&mtjzpf0ifa&muf trIxrf;av
onf/ xdkausmif;wGifyif eEvmonf *syefyef;csDq&mt
rsm;tjym;ESifh &if;ESD;cifrifrI&oGm;avonf/ xdktxJwGif
eEvmtxl; cifrifav;pm;aom *syefyef;csDausmfrsm;rSm
tdkumol&m? wdkifuD[D&Sd'gesifh uifydkat&D wdkYjzpfMuav
onf / 1917 ck E S p f w G i f onf uif y d k a t&D E S i f h twl
yl&Dudke&wfESifh tjcm; pdwf0ifpm;bG,f yef;csDa'orsm;odkY
c&D;vSnfhcJhjyefavonf/
&S e f w D e d a uwef & S d umvbm0emod k Y eE v mud k a c:,l
olrSm&mbifeifj'mewfyif jzpfonf/ odkYjzifh &Sefwdedau
wefonf 1919 ckESpf ? pufwifbmv 19 rSp olacgif;
A*sDpmay
100 w A*sDatmifpdk;
csoGm;onfhumvtxd yef;csDausmfBuD;\ tEkynmyg&rDyGm;
rsm;&m ae&mwpfckjzpfcJhavawmhonf/
1921 ckESpf *EDBuD;\ ryl;aygif;a&; vSKyf&Sm;rIonf
vnf; yef;csDausmfBuD;\ pdwfudkvSKyf&Sm;apcJhonf/ xdkt
csdefrSp eEvmonf *EDBuD;\ cg'DESifhcsmcg;udk twuf
<uqHk;axmufcHol jzpfcJhavonf/ ryl;aygif;a&; vSKyf&Sm;
tH k < urI B uD ; onf eE v m\ ud k , f p d w f E S p f y g;ud k rtm;r
vyfatmif jzpfcJhonf[kyif qdkEdkifavonf/ 1921 ckESpf
wGif *GgvD,m tmPmydkifrsm;\ vdkvm;csuft& b*fESifh
&rf * wf & S d eH & H y ef ; csD r sm;ud k eE m vm ul ; ay;&jyef o nf /
b*f t &yf & S d xd k e mrnf a usmf eH & H a q;a&;rsm;rS m vH k ; 0
eD ; yg;yif r I H 0 g;ysuf j y,f p jyKaecsd e f j zpf o nf xd k t <uif ;
tuseftEkynm &wemrsm;udk eEmvm? tppfa['g ESifh
ql&rfj'mewfbm;wdkYonf tm;xkwful;,l cJhMujcif; jzpfav
onf/ xdkYaMumifhvnf; b*fa&S;a[mif; vuf&m tarGrsm;
udk ,cktcg uRefawmfwdkY xifxif&Sm;&Sm; jyefjrifae&jcif;
jzpfavonf/
1924 ckESpf&mbifj'ewfw*dk;? wkwf? *syefESifhta&SU
awmiftm&S EdkifiHrsm;odkY vSnfhvnfpOf eEmvmvnf; vdkuf
ygcJhavonf/ a&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpfBuD;rm;
aom xdkEdkifiHrsm;udk vSnfhvnfcGifh&jcif;onf eEmvmtzdkY
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 101
xdkEdkifiHrsm;\ ,Ofaus;rIESifh vlrIb0udk eufIdif;pGmod&Sdap
cJhavonf/
*EDBuD;\ tBuHjyKcsuft& umv0d[mrS rdrd\wynfh
rsm;ESifhtwl yef;csDjyyJGwpfckudk vyfuaemif; usif;yonfh
1935 ckESpfwGif tdEd, trsKd;om; uGef*&uf zGifhvSpfjyo
cJhavonf/ 1936 ckESpf jyKvkyfonfh azmifyguGef*&uf
4if;? 1937 ckESpf [m&Dyl& uGef*&uf4if; eEmvmonf
aus;vufa'ors &onfh 0g;rsm;? Budrfrsm;udk uRrf;usifpGjyK
vkyf uGef*&uf tcrf;tem; taqmufttHkBuD;rsm;udk
vuf&majrmufatmif wnfaqmufay;cJhayonf/ olrGrf;rH
ay;cJhonfh xdktcrf;tem; taqmufttHkrsm;rSm tdEd,
aus;vuf[efudk rSefuefpepfuspGm tajcwnf aqmufvkyf
ay;cJhjcif;jzpfavonf/ xdkYaMumifhvnf; vGwfvyfa&;&aom
tcsdef tdEd,EdkifiH tajccH Oya'rlMurf;BuD;udk okyfazmf
a&;qJGay;&ef arwm&yfcHjcif; cHcJh&avonf/
A*sDpmay
102 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
104 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
106 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 107
onf/ aemufjyefvSnfhrI r&Sd/ olUwynfhrsm;udkvnf; ajymavh
&Sdonf/ ]]yef;csDjzpfjzpf? b,ftEkynmrSmyJjzpfjzpf udk,fydkif
[efwpf&yfudk wifvdkufcsvdkufeJY rNidrfrouf vkyfae&if tJ'g
[m tEkynmorm;usqHk;awmhrJh edrdwfyJ? rMumbl; tJ'D
yk*KdvfusawmhrSmyJ/ xdkyk*KdvfrsKd;\ zefwD;EdkifrIrSm uspfvpfrI&Sd
awmhrnfr[kwf/ pGrf;tm;&Sdaom tEkynmorm;\ vkyf&yf
wdkif;onf tNrJwrf; a&SUudk opfoGm;&ayrnf/ twwfynm
t&4if;? e*dak e[eft&4if; tEkynmonfaemufjyefMunfjh cif;
rsKd;r&SdEdkifacs/ tEkynmorm;ppfppf\ wuJh t&nftaoG;
rSmvnf; xdkqef;opf wDxGif&ef EdI;Mum;xufjrufaejcif;
wnfayonf/ rnfol\[ef rnfol\vuf&mudkrS rSDjirf;ae
&ef rvdkacs/ xdkodkY rSDcdka&;qJGjcif;onf tjcm;ol\ t<uif;
tusefudk aemufvdkufaejcif;rQom jzpfayonf/ tcsuf
wdkYrSm eEmvmonf olUwynfhrsm;tm; bwpf&GUHap;kyf?
csdyfkyf?opfxGif; ? vDEdk? pmaq;yHkponfh vufrIynm&yf
rsm;udk rjywfxdawGU vkyfudkifaeMu&efvnf; EdI;aqmfavh&Sd
onf/ vufrIynm&yfrsm; rdrdvufudk aoG;aejcif;onf
yef;csDum; BuD;pGmaom tm;udk jzpfaponf[k eEmvm
,HkMunfonf/
A*sDpmay
108 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 111
A*sDpmay
112 w A*sDatmifpdk;
bmaMumifh 'DvdkqJG&w,fqdkwm *CeP odMu[efrwlbl;/
ar;vdkuf&ifawmh BudKufvdkYygvdkY r,kwfrvGef ajzMuvdrfh
r,f/ BudKufkHoufouf qdkwmavmufuawmh odyf[kwfwJh
tajzr[k w f y gbl ; / uRef a wmf h oabmuawmh ol w d k Y u d k
trsm;pkvlxkeJY ywfoufaeapcsifw,f/ 'DvdkrS r[kwf&if
olwdkY&JU tEkynmudkvJ vlxku b,fem;v,fyghrvJ/ ckawmh
olwdkY[m trsm;pkem;vnfEdkifatmif udk,frqJGEdkif&if udk,fh
udkudk,fvdrfNyD; udkYdkUum;,m;yHkawG ? yHkrus yef;rusyHkawG
qJGvmMua&m? oabmu vrf;ray:uvlawGvdk udkf,fhc&D;
tou tou oGm;aewmbJ? wpfa,mufeJY wpfa,mufvJ
trIrJhtrSwfrJh aygh/ 'gayr,fh tJ'DxJrSm udk,futa&;w,l
ysLiSmwJh rsufESmxm;rsKd; xm;Edkif&if udk,fhudktm;vHk;uvJ
jyef*kjyKMurSmyJ? yef;csDrSmvJ tJ'D vdkyJaygh? wu,fawmh
olwdkYvkyfaewmawGvJ &Sif;ygw,f/ aiGqdkwJh[m &atmif
pwefYawGvkyfaewJh oabmygbJ}} [k &Snfvsm;pGm ajym
Mum;cJhonf/ yDumqdkudk ESpfoufrI&Sdr&Sd tar;udk eEvmu
]]BudKufw,f ajym&rSmyJ? tJ'Dynm&SifrSm taMumif;t&m
awmh 'gavmufr&Sdygbl;/ olUrSmyHko@mef (Form) &Sdw,f/
tJ'DyHkoPmefxJrSm tawG; (Idea) eJY OmP (Rasa) &Sdw,f/
olUum;awGudk OmPeJYom em;vnfEdkifw,f? taMumif;
t&mtaeeJYMunfhvdkYr&bl;}} [k ajzcJhonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 113
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 115
[kajymonf/ uREfkyfuvnf; ]]uRefawmfh q&m &S&Drlwl;'D
qDoGm;aecJhygw,f}} ]]aumif;uGm ? uJ...'dkYumv b0em
oGm;&atmif? yDSL;r,fudkawmif igajymxm;w,f}} uREfkyf
tawmfyiftHh MooGm;onf/ oluRefawmfhudkESpfodrfh ac:ae
onfrsm;vm;[k oHo,jzpfrdonf/ oludk,fwdkifuyifumv
0d[modkY uREfkyfwkdYudk ac:aqmifoGm;onf/ ausmif;odkYa&muf
aomtcg pm&GufvdyfwckudknTefum ]]udkif;MunfhMuprf;yg
tHk;uGm}} [k ajymvdkufonf/
1947 ckEpS wf iG f tm&Swpfwu kd v
f ;kH qdik &f m yef;csjD yyJt
G wGuf
um;rsm;pkaqmif;&ef &SefwdedauwefodkY uREfkyf a&mufoGm;
aomtcg jrpfudk wdwdusus a&;xm;onfh wkwfyef;csD
um;vdyfvdkcsifaMumif; q&meEmvmudk ajymrdonf/ ]][kwNfyD
rif;aemufwpfcg &Sefwdedauwefvm&if & &apr,f/ tcsdef
eJeJawmhapmifhtHk;}} [kqdkonf/ tmbifeifj'mewf yHkrsm;
awmif;rdonft h &Sed f &Sad eao; uREykf &f ifxJ q&meEmvmudk
yHkawmif;&onfrSm r&GHUr&Jjzpfaeao;aMumif; 0efcHygonf/
odkYaomf olonf umv0d[m q&mwpfOD; jzpfol &S&Dtm&mem
csm yg*lrJvfESifh tjcm;wynfhBuD;wpfOD; tultnDjzifh wkwf
yef;csDum;vdyfuav;wckudk nifompGm xkd;xnfhay;onf/
eEmvm olUtwdkif;twmjzifh ol&ifhusufajymifajrmuf
aomvuf&if;wynfh wNyHKwaxG;&SdcJhonf/ odkYwap q&m
BuD;eEmvm\ twwfynmESifh tawG;tac:udk tjynfht0
A*sDpmay
116 w A*sDatmifpdk;
tarG qufcHEdkifonfh wynfh[lrl jzpfjzpf ajrmufajrmuf
uREfkyfwdkY rawGUao;ay/ eEmvmonf tdEd, tEkynmc&D;
wGifnD;xdefxGef;vif;cJhayaom Mu,fajymifBuD;jzpf\/ xdk
Mu,fajymif twGufudkrl *dkPf;&,f *Pe&,f ausmif;&,f
oifwef;&,f[l zGifhvSpfrxm;cJhay/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 117
ta&S U ES i f h t aemuf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 119
]]tD'dkdk*ef}} rsm;u usKdwdkbk&ifrif;jrwfxHawmfodkY jrif;
rsm;udk vufaqmif yPmawmfrsm;taejzifh qufovdkuf
aomtzJGUESifh ygvmaom [Ddfk&Sd*Du vrf;c&D;wavQmuf
oljrifawGUorQaom Icif; toG,foG,fwdkYudk a&;qJGrSwfwrf;
wifcJhojzifh [Ddk&SD*D\ ]]wdkudkuf'dkIarQmfcif; 53}} yef;csD
um;csyfrsm; jzpfay:vmcJh&ay\/
[Ddk&SD*D yef;csDum;csyfrsm;wGif IarQmfcif;yef;csDum;csyf
rsm;[kqdkaomfvnf; IarQmfcif; tvSoufoufrQ r[kwfyJ
xdak cwfxt kd cguvkyo f m;jynfowl \
Ykd b0udk rsujf cnfrjywfyJ
t&Sdudkt&Sdwdkif; dk;om;pGm a&;qJGwifjy&mwGif pmempdwf?
Muif e monf h pd w f r sm;jzif h [moav;rsm;yif &H z ef & H c g
aESmxdkacwf xdktcgumvrsKd;wGif &,foGrf;aoG;xm;onf
udkvnf; awGUwwfygonf/
txl;ojzifh xdkyef;csDum;csyfrsm;wGif yg&Sdaom kyfyHk
taxGaxGwdkYrSm tNrJwrf; touf0if vSKyf&Sm;aebdouJhodkY
&Sdawmh\/
A*sDpmay
120 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 121
]]opmonfom tvSw&m;}} [laom t,ltqudk pJGNrJ
vufcH,HkMunfaom [Ddk&SD*Donf xdkacwf xdktcg ajcjref
awmf (xdktcsdefu ta&;wBuD;pmcRefawmfrsm;udk wpfae&mrS
wpfae&modYk ajcukef okwu f m ajy; quf&ol) vkyo f m;wd\
Yk
b0udk okyfazmf&myif [moav;rsm;yg&Sdatmif a&;qJG
aomyHkrSm ajcjrefawmfvkyfom;wpfa,mufrSm ajcrjrefbJ
zsif;&dzifhwJGpGm vrf;avQmufvmyHk? wpfa,mufuvnf; vrf;
ab;xdkif aq;vdyfSLaeyHkpojzifh &,foGrf;aoG;xm;yHkwdkYrSm
q&mAif*dk;wdkY q&maygvfa*:*GifvlpkwdkY w[m;[m; &,fae
MurnfrSm rvJGwnf;/
]]xdkudkuf'dkpcef; 53}} udk okyfazmf&mvnf; q&mBuD;
[Ddk&SD*Donf owif;pm? *sme,form;wpfa,muf\ tjrifrsKd;
tjynfht0ukdvnf; ol\ yef;csDum;rsm;u ajymjyaeyg
onf/
[Ddk&SD*D\ yef;csDvuf&mrsm;onf (Three Dimentional)
oHk;bufjrif xkx,fjzifh a&;qJGvdkonfxuf tvsm;ESifhteH
rsOf;a&;aq;jc,f (tm&Senf;) udk ydkrdk tm;xm;a&;qJGvsuf
tmkHjrif (Impession) udkvnf; oD;jcm;ay;xm;onfudk awGU
jrifrdygonf/ (azmfjyvdkonfrsm;udk tdk;qHk; okyfazmfwwf
onfrmS tku, d akd th yef;csq
D &mwd\Yk "avhyifjzpfawmh onf/
xdkYjyif EdkifiHjcm; 'wfcsf ponfwkdYrS 0ifa&mufvmaom
aMu;jym;ay:wGif yHkxGif;xm;onfh yHkESdyfyef;csDum;rsm;rS
A*sDpmay
122 w A*sDatmifpdk;
taemufwdkif; teD;ta0;pepfudkvnf; taMutvnfavh
vmqnf;yl; [Ddk&SD*D\ yef;csDum;rsm;wGif xnfhoGif;a&;
qJGxm;ayonf/) xdkYaMumifhyif (Impressionist) tmkHjrif
yef;csDq&m Aif*dk;wdkYvlpk tBudKufawGU twk,lcJhMujcif;yifjzpf
ayvdrfhrnf[k xifrdygonf/
tD ' d k v rf ; rrsm;ay:rS jynf h w ef q mrrsm; aetd r f r sm;
twGif;rS jynfhwefqmrrsm;\ yHkwltacsmtvSrsm;? a*&Sm;
trsKd;orD;tvS? umqluDjyZmwf okkyfaqmifrsm;\ yHkwl
rsm;udkom a&;qJGcJhaom yef;csDrsm;uJhodkY [Ddk&SD*DESifh [dkuk
qdkif;wdkYuJhodkY vkyfom;jynfolwdkY\ b0vSKyf&Sm;rIrsm;udk w0
BuD;okyfazmf a&;qJGcJhaom yef;csDq&mBuD;rsm;onf ]]tkud
,dkath}} yef;csDu@wGif &Sdwwfygao;onfudk avhvmawGU
&Sdrdygonf/
yef;csq D &mwpfO;D a&;qJaG om yef;csu D m;wpfcsyrf mS a&;qJo
G l
yef;csDq&m\ ESvHk;om;aMu;rHk jyifozG,fyif jzpfayonf/
q&mBuD; [Ddk&SD*Donf tD'dkNrdKUwGif 1797 ckESpfwGif arG;zGm;
touf 62 ESpf ? 1858 ckESpfwGif uG,fvGefcJhygonf/
q&mBuD; [Ddk&SD*DuG,fvGeftedpa&mufNyD; aemufwGifum;
17 &mpk 19 &mpktwGif; xGef;um;pnfyifvmcJhaom ]]tk,dk
ath}} yef;csD[efonfvnf; q&mBuD;ESifhtwl csKyfNidrf;arS;
rSefcJhavonf/
xdkYtwl ta&SUudkcspfcJhMuaom q&mAif*dk;wdkYvnf; uG,f
vGefcJhayNyD/ ESvHk;om;jzifh a&;cJhMuaom olwdkY\yef;csdum;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 123
rsm;om uRefawmfwdkYtwGuf jrwfEdk;av;pm; p&mrsm;tjzpf
xm;&pfcJhawmhonf/
q&mBuD; [Ddk&SD*Donf ta&SUwdkif; *syefjynf\ trsKd;om;
[ef yef;csDq&mBuD; jzpfovdk q&mAif*dk;wdkYrSmvnf; taemuf
\ tEkynmvuPm jzpfcJhMuonf/
,cktcgwGifum; q&mAif*dk;wdkY\ taemufurmwGif
ESvHk;om;ae&m pufrIESifh OD;aESmufrsm;u vTrf;rdk;ae&m,l
aeMuavNyD/
jymvJhaom aumif;uifjyifudk aemufcH cs,f&Drsm;zl;
yGifhaom zl*sD&mrawmif yef;csDum;csyfuav;onfvnf;
taemufrS w&dyf&dyfwufvmaom 20 &mpkpufkH rD;cdk;xk
Mum; ydk ydk rIefarS;vmcJhacsNyDwnf;/
A*sDpmay
124 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
126 w A*sDatmifpdk;
(Japonism) tqifhxd wdk;qJGvmrIESifh ywfouf urmh
yef;csDa0zefa&;q&mrsm; qJGxkwfjyocJhonfh 1860 ckESpf
rsm;twGif; *syefyef;csDtoGiftjyifygaom um;rsm;udk jyef
vnfavhvmoifhayonf/ xdktoGiftjyif w0ufcefYonf
jyifopfyef;csDavmuodkY 1850 ESifh 1870 Mum;umvwGif
rnfonfhenf;jzifhrqdk pdrfh0ifNyD;jzpfonf[k a0zefa&;q&m
trsm;pku qdkMuonf/
*syefwdkY\ ]]yHko@mefuJwifjyrI}} rsKd;udk tif*&D;\um;
rsm;wGif awGUEdik af vonf/ t&dyu f kd toH;k jyKvsuf wpfum;vH;k
\ o@mefudk aqmif,lEdkifonfh *syefoabmudk tif*&DwGif
omru 'GrfrD;,m;wGifvnf; awGUEdkifayonf/ ]]zJGUpnf;jcif;}}
qdkif&m tcsKd;rnDrI}} oabmudk 0Spfpvm\ ]]*Dwcef;r}}
(1860) um;wG i f awG U Ed k i f a yonf / xd k Y j yif a';*g;\
apmapmydkif;vuf&mrsm;wGifvnf; awGUEdkifavonf/ ]]xHk;pHr
[kwfaom jrifuGif;}} a&G;cs,frIoabmudk 0Spfpvmum;rsm;
wGif4if;? xdktcsdefu jyifopf"gwfyHk rsm;wGif4if; ? awGUEdkifay
onf/ zvufwkef;wdkY\ uJGvJGrIoabmudkrl bdk'if\um;rsm;
ESifhrdkae;\ apmapmydkif; vuf&mrsm;wGif awGUEdkifjyef av
onf/
a0zefa&;q&mrsm; wifjyMuaom usefoHk;yHkwpfyHk toGif
tjyifrsm;rSmrl Japoniserie tqifhrS uRHxGufp[k qdkEdkif
aomum;rsm; jzpfavonf/ 4if;wdkY\ *syef twGif;om;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 127
taMumif;t&mtay: yHkaorSDjirf;MurIrSmrl pdwf0ifpm;p&m
aumif;vSayonf/
txufuyHkrsm;ESifh oD;oefYcJG jyEkdifaom jyifopfum;
rsm;rSm Japonism tqifhodkY jynfhjynfh00 a&mufNyDum;
rsm;jzpf M uavonf / xd k u m;rsm; ,if ; od k Y j zpf a Mumif ; ud k
tcsufav;csufwnf;jzifh jyEdkifavonf/ yxrtcsufrSm
OD;wnf&m a&GUvsm;rIESifhuGefwdkt&nf tcsif;jzpfavonf/
xdka&GUvsm;rIonf um;\jyifnDudk vHk;0rsOf;NydKifpepf oHk;jcif;
tm;jzif h k y f y H k w d k Y \ av;yH k o H k ; yH k tjrif (od k Y r [k w f )
a&SUydkif;tjrif Frontal View udk ab;apmif;tjrif Profile
View tjzpfodkY a&maESmoGm;apaom a&GUvsm;rI jzpfav
onf/ 4if;wdkYonf kyfyHkwdkY\ jzefYcif;rIudk ydjym;oGm;apNyD;
xdkydjym;rIudk ydwfum;\ ydjym;rIESifh aygif;pyfay;vdkufav
onf/ 'kwd,tcsufrSm El;nHhqyfaom tem;owfrsOf;
rsm;jzif h k y f y H k r sm;ud k ay:vG i f a pjcif ; yif jzpf a vonf /
enf;tm;jzifh wifjyrIonf ydjym; ydkoefYvmavonf/
wwd,tcsurf mS kyyf akH y: xifapaom aemufct H wGi;f om;
tao;pd w f r I e f ; csuf r sm;ud k avsmh c sjcif ; jzpf a vonf /
odkYtm;jzifh aemufcHum;onf omref tqifhcHom jzpf
oGm;aponf/ 4if;onf kyfyHk\ wnf&Sdjcif;udk ydk jyif;xef
aponf ? tm;aumif ; aponf / k y f y H k & S d aomh c suf t yd k i f ;
tcsKdUudk jznfhpGwf tjrifcH e,frsm;twGif; a&mufoGm;ap
A*sDpmay
128 w A*sDatmifpdk;
jcif;jzifh ydk odyfonf;apcJhonf/ xkdodkYaom kyfyHkESifh
aemufcHum; qufoG,frIonf yef;csDum;\ wnfaqmufrI
wpfcv k ;kH udk tvTmxyfrsm; Superanposed Layers \tpDtrH
wpfct k jzpfoYkd avQmch svu
kd af vonf/ wcsed w
f nf;rSmyifaemuf
cHum;onf kyfyHkudk MunfholxHodkY wGef;ay;vdkufavonf/
aemufqHk;tcsufrSm *syeftEkynm ypnf;rsm;\ &Sifoef
aom*sDMoarx&D yHko@mefESifh yef;csDum;tzJGUtpnf;wdkY\
tpyft[yf tzJGUtxHk;yifjzpfavonf/
tcsufrsm;\ aomhcsuf Oyrmtjzpf 1863-64
0Spfpvm a&;qJGcJhaom ]]a<uxnfajru rif;orD;av;}}
um;ud k wif j yEd k i f a yonf / um;wG i f 0S p f p vmonf
Japonaiserie rS Japonism odYk odoo d mom ajymif;oGm;ayonf
xdkum;ESifh wcsdefwnf; ay:aygufcJhaom rmae;\um;
rsm;wGifvnf; xdktcsif;t&mudk awGUjrifEkdifayonf/ ol\
]]vrf;ay:utqdkawmf}} um;wGif a*&Sm;r,f\ MunfhyHk
IyHkonf wuJh *syefppfppf jzpfaomfvnf; Japonaiserie
abmif x J o m 0if a eayonf / uG e f w d k v d k i f ; rsm;rS m *syef
yH k E S d y f o abmxuf tif * &D ; pf v d k i f ; rsm; yd k q ef a ecJ h a om
aMumifhjzpfayonf/ rmae;\ 1864 qJGaom yef;csD
um;usrSom Japonism tjzpf qdkprSwf jyKEdkifavonf/
um;wGif a&S;q&mBuD;rsm;\ yHkpHrsm; txl;ojzifh q&m
BuD;awwD,rf\ yHkpHa&maeonf[k qdkEdkifaomfvnf; um;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 129
rsufESmjyifwGif xif;aeaom vufwef;rsm;url pepfopf
wpfckjzpfrSef; odomayonf/ tjznfhcHjrifuGif;udkvnf; aygh
yg;oGufvufaom yHkMurf;rsm;cHum a&;xm;jcif;aMumifh
xdkjrifuGif;onf kyfyHktaemuf&Sd tMunfhcHe,f\ tpdwf
tydkif;wpfckrQom jzpfaMumif; ay:vGifaponf/ xdkYtjyif
yHkoPmefESifh ta&mifrsm;uvnf; kyfyHkudk *syeftEkynm
ypnf;wdkY\ xkxnfrsKd;&atmif BudKpm;xm;aMumif; odom
ayonf / 1860 ck E S p f r sm; tv,f y d k i f ; a';*g;a&;qJ G
aomyHkwlrsm;wGifvnf; tvm;wl Japonism taxmuf
txm;rsm;udk &SmawGUEdkifayonf/ xdkum;rsm;\ aemufcH
a&;qJGrIESifh rsufESm trlt&m a&;csufwdkYu Japonism rSef;
odomaponf/ txl;ojzifh xdktcsdefu a&;qJGaomyifv,f
Icif;um; rsm;onf Japonism tqifhodkY ajymif;vJrIjywf
jywf o m;om; ajymjyEd k i f a om um;rsm;jzpf M uonf /
tcsufudk 0Spfpvm\ Batter Sea-Beach 1864 rmae;\
Bullet of Boulonge Harbour 1864 um;rsm;udk
Munfhjcif;jzifh odEkdifayonf/ rmae;\ apmapmydkif; yifv,f
Icif;vuf&mrsm; MoZmvGrf;rdk;cH&onf[k qdkEdkifaom rdkae;
\ tpdrf;a&mifvIdif; yef;csdum;wGifvnf; ywf0ef;usifa&xk
\ tao;pdwf rIef;csufrsm;u rSdefaeNyD; avSESifh &GufwdkYu
jym;vdkuf xifay:aejcif;u Japonism tqifhxJ 0ifae
aMumif; jyaeayonf/
xd k Y a Mumif h NcH K ajymvQif 1860 ck E S p f tv,f y d k i f ;
A*sDpmay
130 w A*sDatmifpdk;
umvrsm;twGif; Japonism yGifhvif; xGef;um;vmjcif;
rS m tk H E S i f h u sif ; ES i f h tod k u f t NrH K ay:ayguf vmjcif ; [k
qd k E d k i f a yonf / xd k t csuf u d k ur m h y ef ; csD a0zef a &;
q&mrsm;tuJcwf yk*Kdvfrsm;uvnf; wnDwnGwfwnf;
owfrSwfNyD; jzpfavonf/
aqmif ; yg;wG i f 1880 ck E S p f r sm;twG i f ; *syef t Ek
ynm\ vTrf;rdk;rItaMumif;a&;&ef jzpfaomfvnf; ,ckuJhodkY
1860 ckESpfumvup jyefaumufae&onfrSm taMumif;
&Sad yonf/ yxrtcsurf mS Japonaiserie rS Japonism tqifh
odkY ul;ajymif;jcif;tpOfudk jyef iHkrdap&ef jzpfavonf/
'k w d , tcsuf r S m 1860 ck E S p f r sm;twG i f ; ay:ayguf c J h
aom xkd Japonism um;rsm;onf 1880 ckESpfrsm;twGif;
ay:aygufcJhaom tify&uf&Sif; epfum;rsm;\ t&if; rlv
taMumif;w&m;rsm;tjzpf pdrfh0ifywfoufaeaomaMumifh
jzpfavonf/
xdkYaMumifh jzpfpOfudk jyefaumuf twdkNcHK;ajym&vQif
1860 ck E S p f r sm; tv,f y d k i f ; umvtwG i f ; 0S p f p vm\
Japonism um;rsm;onf wpfpw kH pfcak omtqifo h Ykd owfowf
rSwfrSwfa&muf&SdNyD;aom vuf&mrsm;[k aumufcsufcsEkdifav
onf/ 4if;ESifh acwfNydKif Japonism um;rsm; tm;vHk;udkvnf;
xdkodkYyif a,bk,sNcHKajymEdkifavonf/ xdkpOfumv 1860
ckESpfrsm;u yJ&pfwGif&Edkifaom *syefyHkESdyfum;rsm;rSm aps;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 131
aygaygjzifh pD;yGm;jzpfa&mif;Muaom t&nftaoG;Ekonfh
um;rsm; jzpfavonf/ tdkuD,dkath q&mBuD;rsm;\ vuf&m
ajrmufum;rsKd;rsm; r[kwfMuacs/ rmae;\ ]]ZdkvmhyHkwl}}
um;xJwGif awGU&aom eH&Hay:&Sd yHkESdyfyef;csDum;rSm tlwm
rmd\ k um;r[kwb f J 19 &mpk ol\aemufvu kd f wpfO;D rQomjzpf
aom 'kw, d uleu D \D vuf&momjzpfayonf/ xdpk Ofu yJ&pf
yef;csDorm;rsm; xdawGU&aom tlwmrmdk\ tEkynmrSm
xdu k o hJ Ykd wpfqifyh ef;csu
D m;rsm;rS wpfqifh xdawGUqufq&H aom
tEkynmjzpfavonf/ xdkYtwl *syefyef;csDudkvnf; 1860
ckESpfrsm; tv,fydkif; yJ&pfyef;csDorm;rsm;onf xdkodkYaom
yHkESdyfum;rsKd;rsm;rSwpfqifh vSrf;Munfh&jcif;om jzpfavonf/
rnfodkYyifjzpfap 1865 ywf0ef;usifwGif tajcwnfcJhaom
Japonism onf xdk&mpktqHk;usrS aumif;pGm tm;aumif;
vTrf;rdk;EkdifcJhjcif; jzpfavonf/ 1870 a';*g;\ ]]r'rfurl;}}
qdkvQif a,bk,sNcHKiHkajymrSom *syef yHkESdyfabmifxJ 0ifEkdif
aom vuf&m jzpfaeayonf/
xdk 1870 ckESpfrsm;umvw0dkufwGif quf &Sdaeaom
Japonism udk txD;usef yef;csDum;rsm;wGif ydkrdkawGU&av
onf/ xdktaMumif;t&m trsKd;tpm;rsm; udk,fuvnf;? xdk
Japonism oabmESifh ydkrdk ajyjypf vdkufzufvSayonf/
1872ckESpf a';*g;\ Portrait of Hortense Valpircon rS
prmae;\ ]],yfawmifrsm;ESifh rdef;r}} (1871 - 74)
ponfwdkYonf ES,fum;rsm; jzpfMuavonf/ um;rsm;
A*sDpmay
132 w A*sDatmifpdk;
&Sd ,yfawmiftcif;tusif;rsm;wGif awGU&aom ta&SUwdkif;
yH k p H t vS u xl ; jcm;pG m ay:vG i f a eayonf / xd k t vS
xdktcs,fta&;wdkYrSm ,cif 0Spfpvm\ ]]rif;orD;av;}} um;
wGifvnf; taemufwdkif;om;wdkY wyfrufcJhMubl;aom ta&SU
wdkif;yHkpH tuGufrsKd;rsm;yif jzpfavonf/ EdkifiHjcm; zuf&Sif
rsm;udk wyfrufvG,fMujcif;ESifh ta&SUwdkif; tvSqif,ifrI
yom'uvnf; zrf;pm;EdkifpGrf;&Sdjcif;wdkYu um;rsm;ay:
vGifoGm;apjcif; jzpfayvdrfhrnf/
xdkYtwl rdkae;\ 1876 ckESpf ]]*syef0wfpHkESifh um;rD;vf}}
wGif kyfyHkrsm;a&;csuf/ kyfyHkESifh ywf0ef;usif [if;vif;e,f
quf E G , f c suf w d k Y r S m 1860 ck E S p f r sm; tv,f y d k i f ; umv
Japonism tqifhtwkdif;yif jzpf ydk xl;jcm;vmonf[k
rajymEdkifay/ odkY&mwGif xdktxJwGif Japonaiserie yg yg0if
aeayao;onfudkvnf; awGU&ayonf/ rdkae;onf xdktcsuf
udk tjynfht0vTwf oHk;xm;yHk &avonf/ Oa&my txm
t& MunfhomIomaom *syefqefonfh 0wfpHkudk txl;tm;
pdkufa&;qJGxm;onfudk awGU&avonf/ xdkYxuf xl;jcm;onfh
Japonaiserie udkvnf; um;wGif awGU&ayao;onf/
um;\ aomhcsufrSm qmrldkif;ESifh *syef0wfpHk\ oD;oefY
xl;jcm;aerIyif jzpfavonf/ tjcm;tjcm;aom *syef0wf
pH k w d k Y x uf xl ; jcm;aom 0wf p H k o nf y if um;\
tndKUyifjzpfavonf/ *syef a&;&m yg&*lwpfOD;onf 0wf
pHkudk jrifkHESifh 0wfpHk\ aeYpJGESifh Zpfjrpfudk wdwdusus
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 133
ajymEdkifrnfh 0wfpHkrsKd; jzpfavonf/ ,yfawmifwdkY\ tvS
txH;k tzJUG uvnf;,yfawmif wpfcck si;f pD\ xl;jcm;rItaMumif;
udk oD0&Dt& cJGcJGjcm;jcm; ajymEdkifrnfh tqift,ifrsKd; jzpf
avonf/ *syeftEkynm tqifwefqmrSm tcsdefumvjy
t0wftpm; jzpfajrmufoGm;onfhtwGuf yef;csDjywdkufxJwGif
trSww f q H yd Ef iS hf aeYp&GJ &J 0J 0hH hH u
kd Ef ydS cf sw
d q
f EGJ ikd af vonf/ onf
yif Japoniserie \ 'kwd, tqifh[kac:aumif; ac:Ekdifay
onf/ tcsufwGif rdkae;\ um;ESifh a&;EGm;\ ]]r'rfcsyif
vD;,m;ESifh olUuav;rsm;}} um;udk tBuD;tus,fjcm;em;
oGm;avonf/ a&;EGm;onf Japonism wGif pdwf0ifpm;rI&Sd
olr[kwfacs/ xdkYaMumifhvnf; ol\um;xJwGif yg0ifaom
*syef y p n f ; rsm;rS m vl r I j y,k * f t jzpf o m qJ G x m;aMumif ;
odomvSayonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 137
oljzpfonf/ olUvuf&mrsm; Japonism 0ifvmonfrSm rl
1882 aemufydkif; umvrSmom jzpfavonf/ 1865 ckESpf
avmufxJu pcsifcsif jzpfaecJhaom rdrd\ vuf&mrsm;udk
,ckrSjyefaumufonf[k qdkEdkifaomfvnf; ta&mifrsufESm
jyif 'DZdkif;yHk&dyftem;aMumif;wdkYrSm ,cifxufydkxl;jcm;vGwf
vyfcJhNyD;jzpfavonf/ xkdYaMumifhvnf; ol\ ]]awmifcg;yef;
uvrf;}} yef;csDum; (1882 ck) udkMunfhvQif a&SUrsufESm
pmyHk&dyfrsm; xif&Sm; tm;aumif;aom uGefwdkrsOf;rsm;
jzifhvSKyfaeonfudk awGUEkdifavonf/ uGef'dkrsKd;rSm cGeftm;
opfw&yfjzpf ydk dk;om;vG,fulNyD; ydkvnf;tcsKd;udkuf
oefYpifonf/
odaYk om uGew f rkd sm;aMumifh yHpk BH u;D wpfcv
k ;kH onf rsuEf mS
jyifqDodkY vHk;0<uwufvmcJhNyD; ydkuspfvpfvm ydkvnf;
xkxnftusnDvmcJhavonf/ um;rStpNyKNyD; rdkae;onf
1884 rS 1885 ck u mvtxd qJ G a om um;rsm;onf
Mum;tqifhwefbdk;rsm;udk vHk;0azsmufcJhum ydkjrifh ydkqJG
tm;jyif;aom t"duta&mifrsm;udk tESHUtpyfoHk;vmcJhay
onf/ odkYaom ta&mifrsm;udk oHk;jcif;jzifh IarQmfcif;
wGif;&SdtquftxHk;rSm ydkoefum uspftm;aumif;cJhay
onf/ tpdwftydkif;tm;vHk;onf csKyfdk;wpfckxJwGif NrJpGmoD
xm;ouJhodkY jzpfcJhavonf/ odkYjzifhum;\a&SUrsufESm pm
BuD;wpfckvHk;rSm tkyfjyifnDqDodkY jrifhwuf vmcJhayonf/
A*sDpmay
138 w A*sDatmifpdk;
1880 ck E S p f o d k Y a &muf a omtcg um;rsm;\ a&S U rsuf E S m
pmonf tkyfnDESifhtNydKif jrifuGif;tjzpfodkY tom;Muvm
cJhNyD; jzpfavonf/ odkYwdk; wufxGef;um;vmrIonf rdkae;
\ Japonism oHk;rItxGuftxdyf a&mufvmjcif;[k qdkEdkif
ayonf? ol\ IarQmfcif;um;rsm; rSmvnf; tzJGUtpnf;
t&a&m? tcif;tusif;t&yg q&mBuD;[dkudkqdkif;\wu,fh
yHkESdyfyef;csDtppfrsm;ESifh cRwfpGwfwlvmcJhNyD; jzpfavonf/
a'*g;udk MunfhvQifvnf; 1883 ckESpf a*smhyDwpfwGif
jyKvkyfaom *syefvuf&mjyyJGonf olUtwGuf tvGefta&;
ygcJhavonf/ olUudkomr[kwf zdk&drf;udkyg dkufcwfcJhaMumif;
udk 1884 ckESpfzdk&drf;\ ]]wHigonf}} udkMunfhu odom
ayonf/ um;wGif kyfyHkrsm;ESifh a&rsufESmjyif xdawGUrI
rsm;uwpfbuf? tkyjf yifnD wpfcv k ;kH uwpfbuf? xdEk pS b
f uf
wdkYudko[Zmwjzpfatmif eD;a0;pepfudk uRrf;usifpGmoHk;
xm;onfudk awGU&ayonf/ kyfyHkrsm;rSmvnf; a';*g;a&;qJG
aomyHkrsm;ESifh tvGefwlvSonfudk awGU&ayrnf/ onfwdkY
udkaxmuf xdktcsdefuzdk&drf;onf a';*g;\ ajcvSrf;rsm;
udk taemfjrifaeNyD;jzpfaMumif; odomayonf/ 1885 ck
ESpwf iG f a';*g;a&;qJaG om ]]vufbuf&nfy}GJ } um;wGif Munfyh g
uvnf; txufuum;twdkif;yif eD;a0pepfudk vSypGmoHk;
xm;aMumif; awGU&ayvdrfhrnf/ xdkum;rSm vGefcJhaom 8ESpf
cefYum;udk jyefpm;xm;aom (Etching) um;jzpfumoGuf
vufaom a'gifhjzwfrsOf;rsm;jzifh eD;a0;pepfudk tuste
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 139
upm;xm;avonf/ um;xJu tqdkawmfav;udk eudk,f
Etching wGif rawGU&aom ae&mrS&&Sad om vdi
k ;f rsm;udk upm;
ay;xm;cJhavonf/
1880 vGefumvrsm;udk jyifopfyef;csDu@ wpfckvHk;udk
NcHK ajymbdkY&eftwguf a*:*GifESifh Aif*dk;wdkY ESpfOD;ukdom
uRefawmfwdkY Munfhp&musefawmhonf/
olwdkYESpfOD;vnf; OD;pGm Japonaiserie tqifhudk oGm;Mu
&onfomjzpfonf/ olw\ Ykd Japonaiserie tqifo
h nfrakd e;ESihf
a';*g;wdkYxufyif 10 ESpfaemufusao;onf/ olwdkYonf
xdktkyfpkwGif t&G,foufwrf;tm;jzifh rsm;pGm i,fojzifh
xdkodkYaemufusaejcif; jzpfayonf/ Japonism tqifhudk
vnf; olwdkYESpfOD;onf olwdkYxuf BuD;&ifhaom rdkae;ESifha';
*g;ESpfOD;xuf 5 ESpfcefY aemufMu 0ifcJh&avonf/ xdkodkYt
csdefaemufusrIudk xnfhoGif;qifjcifjcif;jzifh xdkESpfq,fpkESpf
twGuf *syefyHkESdyfrsm; tygt0if tify&uf&Sif;epfZif;um
vESiyhf ikd ;f tify&uf&iS ;f epfZif; acwfaESmif;umvwdo
Yk nfacwf
NydKifrwdrf;r,drf; oGm;cJhaMumif; uRefawmfwdkY cefYrSef;Edkifay
onf/ xdkumvESpf&yfwdkY\ OD;wnfa&TUvsm;&m wdkYrSmvnf;
xdkodkYyif tNydKifozG,f jzpfcJhavonf/
70 vGefumvrdkae;\ um;rsm;xJwGif Japonaiseria
0ifum;wum; xkwfjyEkdifouJhodkYyif a*:*Gif\ apmapm
A*sDpmay
140 w A*sDatmifpdk;
ydik ;f vuf&mrsm;xJrS Japonaiserie Oyrm jywum;uduk Reaf wmf
wdkY jyEkdifayonf/ xdkum;rSm 1885 ckESpfavmufwGif a*:
*GifqJGaom ]]jrif;acgif;\oufNidrfyHk}} jzpf xdkum;xJwGif
*syefcav;kyfwpfckESifh ta&SUwdkif; ,yfawmifav;ESpfckyg&Sd
avonf/ xdkum;xJwGifyg&Sdaom pm;yJGay:&Sd pmtkyfu
av;yGifhaeyHkrSm um;xJ&Sdkyfj'yf tm;vHk;onf tdrfrufxJ
ajrmaeouJhodkY ajrmaeaprnfh 0dnmOfrJh urmav;wckudk
zGifhvdkufouJhodkY &SdvSayonf/
a*:*Gif\yxrqHk; Japonism t&dyf ta&mifygonfh
yef;csDum;rsm;udk 1887 ckESpf ]]rmwDeD IarQmfcif;rsm;}}
wGifawGU&avonf/ xdktxJwGif ,cktcg tD'ifbm'fjywdkuf
wGif &Sdaeonfh ]]IarQmfcif;}} um;ESifh ]]yifv,furf;eHab;rSm}}
um;wdkYonf xif&Sm;onf/ xdkyef;csDum;wdkYwGif awGU&aom
tcsif;t&mrSm ,cif 2 ESpf 3 ESpfcefYu rdkae;\ um;rsm;
wGif awGYcJh&aom tcsif;t&mrsm;ESifh qifayonf/ yxr
um;wGif a&SUrsufESmpm wckvHk;onf jym;aeNyD; ta&mif
,SufrIrSm tNrdwfyef;rsm;ozG,f ajyjypf nDnGwfxm;av
onf/ 'kwd,um;wGif opfyifrsm;? kyfyHkrsm; ? avSrsm;
zJGUpnf;xm;yHkrSm *syef taiGUtoufrsm;jzifh xHkrTrf;aeay
onf/ 1880 ckESpf apmapmydkif; b&pfwefeDwGif qJGaom
]]vli,frsm;eyef;vHk;jcif;}} um;wGifrl a*:*Gif\ Japonism
xufoefrIrSm vHk;0 ay:vmcJhayawmhonf/ taMumif;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 141
t&mudk a&;xm;aom a*:*Gif\ yHkrSmrl ESpfrsKd; uJGaeay
onf/ 'kwd,rludk xdkESpfZlvdkifvwGif a&;aom pmwpfapmif
xnfhoGif; azmfjycJhavonf/ ESpfrsKd;pvHk;&Sd cEmaA' xl;jcm;
rI r sm;rS m apmapmyd k i f ; u a*:*G i f "gwf y H k d k u f u l ; xm;
aom b&mbl'g&Sd *syef kyfxkrsm;tay: trSDo[J jyKxm;
avonf/ odkYwap 'kwd,ESifh yHkao;uav;onf aemufydkif;
wGif [dkudkqdkif;\ rif*Gm;wGifygaom ]]eyef;orm;rsm;}}
ykHum;udk twkjyK a&;cs,fvdkufonf[kvnf; qdkEkdifavonf/
[dkudkqdkif;\ xdkyHkrsm;onf 1880 pufwifbm a&;qJG
aoma*:*Gif\ ]]rw&m;tjrif}} um;xJygonfh *sufaumh
ESifh ewfkyfwdkYtwGuf rSD&mjirf;&m yHkrsm;jzpfonfrSm aocsm
ayonf/ odkYjzifh apmapmydkif; oHk;vcefYuyif odkY*syef
yHkrsm;prf; wkaejcif;onfyif Japonism xJ 0if&eftwGuf
a*:*Gif\ ueOD;ajcvSrf;rsm;[k owfrSwf &NyD jzpfav
onf/
onfhaemuf 1889 ckESpfwGif a&;qJGaomol\ ]]tJvf
tef*,f}} wGifvnf; a*:*Gifonf [dkudkqdkif;BuD;udk vdkufwk
jyef o nf / oD t d k A if * d k ; onf *syef M oZmud k OD ; acgif ; yd k i f ;
txm;todk tjc,fta&; txl;toHk;jyK&m txm;todk
oabm\ t"duZpfjrpfrSm [dkudkqdkf;\ ]]yHkjyifw&m}} yg
aom]]&,faeaom [efe,m}} rS &&Sdjcif; jzpfEkdifonf/ a*:
*Gifonfvnf; kyfyHkudk jzwfawmuf xm;odkjcif; oabmjzifh
A*sDpmay
142 w A*sDatmifpdk;
Japonism udk trsm;BuD;&,lEkdifcJhavonf/ wu,fpifppf
[dkudkqdkif;yHkwGif oHk;xm;aom [efrSm tcsKd;tpm; axmf
avmfuefYvefYjzpfatmif wrifoufouf vkyfxm;jcif; jzpf
ojzifh [ef oabmudk,ljcif;jzifh Japonism r[kwfbJ
Japonaiserie odkY aemufqkwfoGm;jcif;rQomjzpfonf[k qdkvdk
uvnf; qdkEdkifayonf/
Japonaiserie ESifh Japonism [laom *syef MoZmESpf&yf
yl;aygif; qufEG,fxm;onfh oabmudk 1889 ckESpf a*:
*Gif\ ]]*syefyHkESdyfwpfckESifhoufNidrf}} um;wGifvnf; aumif;pGm
awGUEdkifavonf/ xdkyHkxJygaom yHkESdyfrSm 1880 ckESpfu
*syefrif;om;wpfOD;udk qJGxm;aom yHkESdyfjzpfEkdifonf/ um;
xJwGifygaom rif;om;u vuf0Jvuf eH&Hudkyif jrL;oGm;
atmif uvdxm;ovdk jzpfayonf/ pdwful;rSm xl;jcm;pGm
wnfNidrfaeaom [moudk zefwD;wwfonfh *syefwdkY\ pdkuf
ay:wGif tajccHxm;jcif; jzpfayonf/ trSefpifppf odkY
jrL;atmif jzpfaejcif;rSm xdkrif;om;\ tMunfhxuf yef;csD
um;wjyifvHk;udk tqDtai: tpyft[wf rwnfhrIjzifh
&Tifjyaeatmif zefwD;xm;onfh yef;tdk;rsm;\ txm;todk
aMumifhyif jzpfavonf/ pm;yJGxdyfydkif; jrifhwufaejcif;ESifh
a&SUrsufESmpm pm&Gufrsm; acRcsxm;jcif; wdkYurlum;udk
Japonism abmifxJ0ifaponf/ tcsufrsm;onf [if;
vif;jyifESifh yHkoPmefqdkif&m t&jzpfaom tcsif;t&mrsm;
jzpf 1885 ckESpfu a';*g;\ *syefMoZm vuf&mrsm;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 143
A*sDpmay
146 w A*sDatmifpdk;
xdkyHkESdyfum;rsm;udk aemufcHtjzpf cs,fjyxm;jcif;rSm yef;csD
um;twG u f tul w ef b d k ; jzpf a pk H r ubJ wef a *;ud k
*syefyef;csD q&mrsm;uJhodkYyif dk;om;az:a&G yGifhvif;onfh
uk e f o nf B uD ; wpf O D ; rS e f ; ay:vG i f a pvd k jzpf a yonf /
]]wH w m;}}um;wG i f trS w f v u P m tem;owf r sm;u
wdrf;xm;ovdk ta&miftudkif twG,fESifh txm;todkrsm;
uvnf; um;txJ&dS wefa*;\ *kPu f kd xde;f xm;ay onf/
um; vG e f c J h a om 1876 ck E S p f u rd k a e;\ ]]*syef
0wfpHkESifhumrDvD}} ESifhvnf; wefbdk;csif;oGm;qifavonf/
A*sDpmay
148 w A*sDatmifpdk;
&efcufonf/ xdkajymqdkcsufrsm;rSm yk*Kdvfa&; yHko@mef
t& tjcm;olrsm;ESifh uJGvJGaumif; uJGvJGaernfjzpfaomfvnf;
*syefum;rsm;tay: wefbdk;jzpfrI cGeftm;jzifh MunfhrIwdkYrl
ol\tjrif ol\ajymqdkcsufqwdkYonf/ tenf;qHk; olzwf
xm;aom ol z wf a eaom tEk y nmES i f h ywf o uf o nf h
aqmif ; yg;rsm;? a0zef a &;rsm;tay: tm;jyKajymqd k a e
jcif;omjzpfayonf/ Oyrmtm;jzifh 1884 ckESpf 'l&uf\
*syeftEkynm pmwrf;onf4if;? qifjrL&,fqif;\ *syef
tEkynm *sme,fonf4if;? olUtjrif\ tm;jyK&mrsm; jzpf
ayonf/ *syefudkdk;om; a&S;usaom vlUtzJGUtpnf;wpfck
tjzpf jrifxm;aom ol\a,bl,stjrifonfyif pmayrS
dkufcwfvmaom tjrifjzpfayonf/ xdktjrifudk txl;ojzifh
vdkwD\ ]]a':*Erm}} 0wKrS trsm;qHk; &Edkifp&m jzpfay onf/
ajym&vQif Aif * d k ; \ um; tm;vH k ; *syef I j rif e nf ; ES i f h
Japonism wdkYudk wckESifhwck o[Zmwusatmif a&;cs,f
xm;onf[kvnf; rqdkomacs/ xdkESpfck aygif;pyfawGU&aom
um;udk xkwfjy&vQif 1888 ckESpfrdk;OD; Aif*dk;a&;cJhaom
opfawmfyifum;udk jy&ayrnf/ um;wGif tvGeftqifh
jrifhonfh Iaxmifhudk oHk;xm;avonf/ opfyif\ t&dyfrsm;
udky,f tkyfjyifnDodkYK a&mufatmif qJG,lxm;onf/ opf
yif\ tyGifhtcdkifwpfckpD oD;jcm;ywfvnfuGefwdkrsm;udk xnfh
ay;xm;onf/ odkYaomf xl;jcm;csufrsm;onfhum; wpfck
vH k ; \ aygh a ygh y g;yg; vef ; qef ; aerI a tmuf w G i f pk o G m ;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 149
onf/ iHkoGm;onf/ uspfvpfoGm;onf[k rqdkEdkifacs/ tb,f
aMumifhqdkaomf opfyifudkvnf; aemufodkUtwefi,f vJNydK
ra,mifqJGxm;aomaMumifh jzpfonf/ 1888 ckESpfaemufqHk;
vrsm;txd Aif*dk;\ wdk;wufrIvrf;aMumif;rSm ol\eudk,f
ayg <u,f0rIADZESifh ,ckolawGUxm;aom obm0udk aygif;
pyfxm;jcif;jzpfonf/ xdkESpfaemufqHk;ydkif; tcsdefwGifrlum;
Aif*dk; wifjyrIydkif;qdkif&mESifh taqmufttHk oabmonf
*syeftEkynmrS&aom psmefjzifh vHk;0tm;opfodkY ajymif;cJh
NyDjzpfonf[k qdkEdkifonf/
A*sDpmay
156 w A*sDatmifpdk;
uav;}} um;ESifh oabmoGm;jcif; wlavonf/ 1894 ckESpf
ta&muf wvlpDavmh x&ufonf cJjzifh iSufyHkrsm; a&;qJG&m
xdkyHkrsm;rSmvnf; tvdktavQmufyif [dkudkqdkif;BuD;\ a&;
csufa&;vuf abmifxJ0ifoGm;ayawmhonf/
tcsuf rsm;udk axmufI acwfopfyef;csDu@wGif
ta&SUwkdif; dk;&m yef;csDonf rnfrQjrifhrm; ta&;ygonfh
ae&mwGif yg0ifaeonfudk odomxif&Sm;ygonf/
dk;&m *syef yHkESdyfyef;csDenf;wl tjcm;aom ta&SUtm&SrS
yg;&Sif;yef;csD? tdEd,yef;csD? wkwfyef;csD ponfwdkYuvnf;
taemufwdkif;om;wdkY\ yef;csDrsufaphudk zGifhay;cJhojzifh
acwfopfyef;csDudk avhvma&;qJGvdkolwdkif;onf tarGudk
qufcHxdef;odrf; aygif;pyfvsuf vrf;dk;a[mif;wGif qifhum
wGif vdkvQifBuHq enf;vrf;&qdkbdouJhodkY rdrdwdkY\ udk,fydkif
vuf & m [ef o pf y sm;ud k &S m azG a wG U &S d a&;qJ G E k d i f M uygap
ownf;/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 157
]]tk c d k t d k a th } }
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 159
A*sDpmay
162 w A*sDatmifpdk;
wGif; ta&mifwa&mifpDudk opfom;csyfwpfcsyfcsif; vDS;xGif;
yHkESdyfcJhonftxd wdk;yGm; vmcJh&avonf/
a&;qJGMuaom taMumif;t&mrsm;rSmvnf; vlUb0wGif
pHkvifvSonf b0rsKd;pHkrStp IarQmfcif; toG,foG,fyg
rusefatmif ]]tkcdtdkath}} a&mifpHkopfxGif; yef;csDwdkYuazmf
jycJhonf/ jynfolwdkYudk tvkyftauR;jyKcJhaom (tkcdtdkath)
*syef opfxGif; yef;csDordkif;u@udk ,cktcg taemufurm
w0ef;vHk;u av;pm; twk,l cJhMu&onftxd jzpf&jcif;
rSmvnf; rdrdtrsKd;udk cspfwwfaom pdwfESifh jynfolwdkYudkjrwf
Edk;,HkMunfaom pdwfwkdYjzifh aygif;pyfvsuf? dk;om;pGma&;
qJGMuaom *syef yef;csDq&mwdkY\ *kPfaus;Zl;wdkYaMumifh
yifjzpfayawmhownf;/
(dk;om;olonf ESvHk;om;jzifh ajymonf/)
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 163
tk w ra&m
A*sDpmay
164 w A*sDatmifpdk;
]]tkuD,dktD}} opfxGif;yef;csDum;rsm;onfum;? ,aeY
wpfurmvHk;u *kjyKtav; xm;Mu&aom yef;csDum;csyf
rsm;jzpfkHomru ? urmt&yf&yf&Sd jywdkufBuD; toD;oD;
wdkif;wGif rxm;&SdvQif rjynfhpHkouJhodkY &Sdawmhojzifh wef
bdk;BuD;pGm ay; &Sm;&Sm;yg;yg; 0,f,lpkaqmif; jyoxm;
Mu&ayonf/
usaemfrlum; vGefcJhaomESpf ? ESpfq,fausmf cefYu
]]vDeif*&uf}} aqmif;&moD jywdkufBuD;twGif;&Sd ta&SU
wdkif;yef;csDtEkynm vuf&mrsm; jyoxm;&m tcef;0,f
q&mBuD; ]]tkwra&m}} \ yef;csDvuf&mESifhwuG tjcm;aom
]]tk u D , d k t D } } yef ; csD q&mrsm;\ rl & if ; vuf & mrsm;ud k
aocsmpGmMunfhIavhvmcGifh BuHKcJh&ojzifh avhvmod&Sdrdo
rQudkusaemfwdkY ta&SUwdkif;om; yef;csDq&mBuD;jzpfaom q&m
BuD; ]]tkwra&m}} tm; OD;ESdrfcsaomtaejzifh Ir0 pm
zwfy&dowftm; azmufonfcsrdygonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 165
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 167
av;rsm;yif jzpf y gawmh o nf / ol u av;wd k Y o nf pum;
t&m?udk,ftrlt&m tpp,Ofaus;odrfarGUol uav;rsm;
jzpfMuonfomru eef;rleef;[efESifh pmay*Dw yef;csDtEk
ynmjzifh jynfhpHkMuoluav;rsm; jzpfonf[kqdkvQif ydkrdk
yiftHhMowkefvSKyf ayOD;rnf[k xifygonf/
onfrSmvnf;rqef;yg/ &Sif;tHh[kqdkvQif 19 &mpk
acwfavmufu eef;wGif;rif;aqGrif;rsKd;wdkY wefcdk;rSdefumukef
onfwdkY acwfaumif;aeonfh tcgjzpfonfhtm;avQmfpGm xdk
rif;aqGrif;rsKd; eef;wGif;oluav;rsm;rSm y&da,oe0rf;pm
twGuf ,ckvkd vkyu f ikd pf m;aomufaeMu&onft h wGu4f if;wdYk
xJrS eef;wGi;f olynmwwfrmS rdru d ,
dk u
f kd tqif;&JrcHEifdk af wmh
onfhtqHk; a*;&Sm;pHtdrf oufom w0rf;wcg;&Sm
azGpm;aomufMu&aom aMumifhyifjzpfygonf/
xdkYaMumifhyif a*;&Sm; trsKd;orD; uav;onf yk&do
a,musfm;om;rsm;udk jyKpk,k,onfhae&m wGifolrwl&SmrS
&Sm;onf[k urmu todtrSwfjyK cH&jcif;jzpfygonf/
xdkodkYaom a*;&Sm;pHtdrfrsm;wGif yef;csD? pmay? *DwtEk
ynmorm;rsm;onf rsm;aomtm;jzifh awGUqHk 0kdif;zJGUaqG;
aEG;avh&SdMu&m q&mBuD; ]]tkwra&m}} onf eufIdif;odrf
arGUaom lygkHarGUavsmfrd&mu ajyjypfvSy tcsKd;tpm;
useaom *syeftrsKd;orD;wdkY\ lygkHtvSudk od*Fg& &o
ay:atmif wefqmjc,fum xdkacwfxdktcgu 0wfpm;qif
A*sDpmay
168 w A*sDatmifpdk;
,if xHk;zGJUrIrsm;jzifh jc,fotrTef;wif xdkyef;csDum;rsm;udk
a&;qJGcJh[ef wlayonf/
q&mBuD;onf xdka*;&Sm;pHtdrftwGif; taqmifta,mif
0,fvn S v
hf nfusupf m;aexkid u
f m ta&SUwdik ;f trsK;d orD;wd\
Yk
odrfarGUvSyyHkrsm;udk tEkynmajrmufaom ol\ vuf&m
rsm;jzifhwum;NyD;wum; wpfcsyfNyD;wpfcsyf jc,fo rukef
qHk;Ekdifatmif &Sdaeavawmh\/ tkwra&monf yHkrsm;udk
a&;qJGcJhojzifh q&mBuD;tm; aygufvTwfyJpm; rdef;uav;
rsm;ESifhjrL;wl; aysmfyg;umom aeol[k ,lqrSwfxifvQif
rSm;ayvdrfhrnf/ taMumif;rlum; ..
rdrdudk,fwdkif vuf&mrsm;jzifh topftqef; wDxGif&SmBuH
wwfonfh q&mBuD;uJhodkYaom udk,fydkiftEkynm&Sifrsm;um;
tNrJwrf;vdkvdkyif pdwfrtm;? udk,frtm;? yifyef;BuD;pGmjzifh
ajymifajrmufaom yef;csDum;csyfaygif; ajrmufjrm;pGma&;
qJG&if; jrwfEdk;p&m yef;csDwckwnf;udkom psmef0ifpm;ae
rnfjzpf xdkuJhodkYtqifhtwef; jrifhrm;aom tEkynmvuf
&m tajrmuftjrm; a&;qJGEdkifcJhonfrSm xif&Sm;vSayonf/
yef;csDrSvJG tjcm;t&m olwdkYonf pdwfr0ifpm;Edkifacs/
xdkYjyif wpfcsufrSm q&mBuD;onf aysmfawmfquf rdef;
uav;rsm;\ yHkrsm;udkom a&;qJGcJhonfr[kwfyg/
tjcm;tjcm;aom rdef;rrsm;\ tvStyudkvnf; a&;qJG
cJhygao;onf/
rdcifESifh &ifaoG;i,fwdkY\ tvSw&m;udkvnf; a&;qJGazmf
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 169
jy&m ukPm&o? od*Fg& &orsm;ESifhwuG jynfhpHkpGmjzifh
]]arw m I c if ; }} yef ; csD um;csyf r sm;ud k v nf ; a&;qJ G c J h a y
onf/
xdkacwfxdktcgu ukefonfBuD;rsm;\ tdrfwGif tapcHr
uav;rsm;\ yHkudkvnf; yef;csDum;csyfrsm;\ ukPm&o
ay:atmif a&;qJGcJhojzifh ESpfbuf jrwfEdk;olrsm;rSm rsm;
jym;vS xdktcsdefu yHkESdyfxkwfa0vdkolrsm;u q&mBuD;\
yef;csDum;rsm;udk tjrwfwEdk; av;av;pm;pm; awmif;cH
cJhMu&avonf/
q&mBuD;\ b0oufwrf;wavQmuf tjrifhrm;qHk;? t
xufqHk;? txGuftxdyfodkY ta&mufqHk;tcsdefum;? yHkESdyfxkwf
a0vdkolrsm; 0dkif;0dkif;vnfaeaom 1906 ckESpfyifjzpfawmh
onf/ xdktcsdefwGif q&mBuD;onf touf 53 ESpf &Sdae
ayNyD/
xdktcsdefwGifum; q&mBuD;onf ausmfMum; atmifjrif
onf h t avQmuf aiG a Mu; aemuf o d k Y aumuf a umuf y g
atmifvdkufrdacsNyDwum;/ ol\ yef;csDum;rsm;udk vdkcsif
wrf;wolwdkY\ tvdkudkvdkufrdum ,cifuJhokdY tqifhtwef;
jrif h r m;onf h yef ; csD u m;rsm;tpm; yef ; csD um;csyf r sm;
wpfcsyfNyD;wpfcsyf NyD;pvG,fa&;qJG xkwfvkyf avawmhonf/
t&nftcsif;rS t&nftwGufbufodkY ul;ajymif;vmrd
onfrSp q&mBuD;\ vuf&mrsm;onf a&S;,cifu vuf&m
rsm;udk jyefvnfvdkufrrSD EdkifawmhbJ vuf&mrsm; usonf
A*sDpmay
170 w A*sDatmifpdk;
wufusvmum ol\touf 53 ESpfruG,fvGefrD &ufydkif;
av;twGif;rSm BuD;pGmaom trSm;BuD;wcku usL;vGefrd
&if;BuD;pGmaom pdwfqif;&JrIBuD;udk cHpm;BuHKawGU&NyD; BuD;
pGmaom aemifwwdjYk zifyh if aMuuJv G rG ;f qGwb
f ,
G &f m Zmwford ;f
cef;udk jynfzHk;um; csoGm;&&Smavonf/
(ae&mwGif pma&;ol usaemfonf...]]b,fvdktrSm;
BuD;rsKd; q&mBuD;usL;vGefrdoenf;? b,fvdkpdwfqif;&J ylyef
rIBuD;ESifh awGUqHkcJh&oenf;}} qdkonfudkyif pmzwfoltm;a&;
rjycsifavmufatmifyif w&m;oHa0* &aerdygawmhonf/)
xdktcsdefrSmyif q&mBuD; tkwra&m tm;vnf;aumif;
*syefopfxGif; yef;csDtm;vnf;aumif;? usaemftrSwfw&jzpf
aponfh ]]tkuD,dktD}} opfxGif;yef;csDrS dk;&mtuudk ujycJh
onfh *syeftrsKd;orD; uav;rsm;rSm rsufpdatmufrS uG,f
aysmufoGm;cJhMu&acsNyD/
]]tEkynmonf}} onf? tEkynmtay: opmrJhvdkuf
onfESifh wNydKifeuf? opmw&m;onf tEkynmonftm;
jyef owfvdkufacsonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 171
20 &mpk [ ef o pf
&Sifudk'Drdkwdk (acwfopfyef;csDq&m)
*syefacwfopf yef;csDq&m wpfOD;jzpfol &Sifwdk'Drdkwdk\
wpfudk,fawmfyef;csDrsm; jyoxm;&Sdaom 'dkrdkwdk jywdkufrSm
usKdwdkNrdKU\ taemufajrmufzuf? uifumckcsd&yfuGufESifh wdk
,rf*sd &yfuGufESpfcktMum;wGif wnf&Sdygonf/
4if;jywdkufrSm ta&SU ESifhtaemuf wef;vsuf&SdNyD; rsufESm
pmrSm awmifzufoYkd rlvsu&f \ dS / 4if;wnf&mt&yfonf vlae
rsm;vsuf wdkufwmaetdrfrsm; xlxyfaomfvnf; 'dkrdkwdk\
urmtESHUatmif ausmfMum;aom *kPfowif;ESifh jywdkuf\
tqiftjyifrsm;\ xl;jcm;qJGaqmifrIaMumifh 4if;&yfuGuf
wckvHk;wGif xif&Sm;vTrf;rdk;vsuf aeay\/
4if;jywdkuf taqmufttHkudk yef;csDq&m&Sifwdk'dkrdkwdkonf
Adokum *sLed&SD,dktdkif&Sdum0 ESifhtwl yl;aygif;wnfaqmuf
cJhMujcif;jzpf\/
A*sDpmay
172 w A*sDatmifpdk;
*syefdk;&myef;csDESifh AdokumwdkY\ 20 &mpktwGif; ay:
xGef;vmonfh acwfopf (Modern) tEkynmudk wDxGifzef
wD;xm;onfh tm;avQmfpGm urmt&yf&yfrS c&D;onfrsm;
txl;pdwf0ifpm; a&yef;pm;vSaom *syef tEkynmjywdkuf
wpfckyifjzpfavonf/
*syef tEkynmordkif;udk jyefMunfhvQif wkwf,Ofaus;rI
taiGUtoufrsm; rsm;pGmyg0if vTrf;rdk;xm;onf awGUjrif
Edkifayonf/
xdkYtwl ArmhtEkynm ordkif;udk avhvm rdvQifvnf;
usaemfwdkY\ tdrfeD;csif;EdkifiH jzpfMuaom tdEd,? wkwf?
,dk;',m;? Zif;r,f tp&Sdaom wdkif;EdkifiHrsm;rS ,Ofaus;rI
taiGUtoufESifh tenf;trsm; qdkovdk yg0ifa&mpGwfae
onfudkvnf; awGUjrifEdkifayonf/
xdkYaMumifh jrefrmdk;&m yef;csD[efopf &SmawmfyHkwGifvnf;
tdrfeD;csif;EdkifiHrsm;rS ,Ofaus;rItEkynm&yf toD;oD;wdkYudk
vnf; avhvmqnf;yl; MurnfqdkvQif rSm;EdkiftHhrxif? tusKd;
vnf; r,kwfEdkifyg/
xdkYaMumifhyif uRefawmfonf tdrfeD;csif;EdkifiHwdkY\ yef;csD
u@tcsKdUudk vufvSrf;rSDo a&;om;wifjycJhNyD; jzpfyg
onf/
*syef tEkynmwGif wkwf,Ofaus;rI taiGUtoufESifh
ruif;kHrQrubJ 19 &mpkaemufydkif;wGif taemufOa&myESifh
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 173
tar&duefwdkY\ ,Ofaus;rIrsm;yg a&mpGwfvTrf;rdk;vmonf
udk,aeY*syef yef;csDavmuwGif txift&Sm; awGUjrifae&
ayawmhonf/
&Sifwdk'dkrdkwdkY\ yef;csDvuf&m[efopfrSm odkY ta&SUESifh
taemuf a&m>yef;vsuf 20 &mpk acwfopf *syefyef;csD
opfwpfck arG;zGm;vdkufjcif;yif jzpf\/
,aeYacwfopf yef;csDq&mrsm; tajymESifh ajym&rnfqdk
vQif tifwmae&Sife,f yef;csD[k qdkMuygonf/
tBuHudk 'dkrdkwdkonf Oa&mywdkuf yg&DNrdKUrS dk'ifjywdkuf
BuD;udk jrifawGUMunfhI avhvmrd&mrS &&SdcJhjcif;yif/
xdkYaMumifh 'dkrdkwdk\ yef;csDonf ,cifu uuf yvif;
\ta&SUonfta&SU ? taemufonftaemuf[laom 0g'rS
ta&SUESifhtaemufonf wom;wnf;[laom tifwmae
&Sife,f urmh0g' az:jyvdkufjcif;yif jzpfayvdrfhrnf/
tdEd, jynfb*Fvm;e,frS tmbifeifj'm ewfw*dk;*sm
ruf&GdKif;wdkYonfvnf; enf;ESifESifyif[kqdk&ayvdrhfrnf/
tdEd,uAsmq&mBuD; a'gufwm&mb j'm&m ewfw*dk;
\ pHwdedauweft&yf&Sd 0dom& bm&wD trnf&Sdaom
wuodkvfausmif;BuD;\ trnfudk bmomjyefvdkufrnfqdk
aom urmhnDtudk armifESrrsm;\ wuodkvf[k zGifhqdk
xm;ayonf/
A*sDpmay
174 w A*sDatmifpdk;
&Sifwdk 'dkrdkwdk\ yef;csDum;rsm;rSm qDaq;ESifh a&aq;
rsm;udkvHk;0 toHk;rjyKbJ? ajrBuD;rS&&Sdaom wGif;xGufo
,HZmw"gwfowK ? ( Mineral) rsm;jzifhom ta&mift
rsKd;rsKd;a&m>yrf; jyKvkyfxm;ojzifh wpfrlxl;jcm;vsuf vlt
rsm;pdwf0ifpm; aeMujcif;vnf; wpfaMumif;wpf&yf ygay/
ae&mwGif usaemfudk,fwdkif ta&SUwkdif;yef;csDausmif;
rsm;wGif yef;csDoifMum;&pOfu xif&Sm;aom om"uwpfck
rSmta&SUwdkif; yef;csDu@wGifvHk;0 qDaq;udk ordkif;w
avQmuf rnfonfhyef;csDq&mrS a&;qJGjcif; rjyKMujcif;rSm
,aeYwdkifyif jzpfonfudk wdwdvif;vif; az:jyvdkygonf/
qDaq;udk toHk;rjyK cJhMujcif;rSmvnf; cdkifvHkaom t
aMumif;jycsuf &SdcJhygonf/
onfudkawmh aemifBuHKBudKufonfh tcgwGifrS &Sif;
vif;ygtHh/
ta&SUwdkif; yef;csDq&mrsm;tm; xm;onfrSm a&aq;
ESifhwygwnf; aq; trsKd;rsKd;jzpfygonf/
'dkrdkwdkum; qDaq;wGifomru a&aq;udkyg vHk;0t
oHk;rjyKbJ oH? oHred? aMu;? opfom;ESifh ? ausmufwHk;
ausmufcJponfh yx0DajrBuD;rS&&Sdonfh obm0 o,HZm
w"gwf o w K trsKd ; rsKd ; ES i f h ta&mif r sm;ud k aeom;wus
*syefdk;&m[efESifh taemufwdkif; acwfopfyef;csDudkyg a&m
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 175
pGuf ta&mif,SufrIudk txl;tom;ay; ay:vGifatmif
a&;qJGjyoxm;onfh pdwZqefqef vlyHkrsm;ESifh yef;cufyef;
EG,frsm;udk tom;ay;jyKvkyf jyoxm;ayonf/
tcsKdUae&mrsm; *syefdk;&mwGif ta&;ygqHk;aom a&T
a&mifudk a&TtppfESifhyif acsmudkifonfudk awGUjrifEdkifay
onf/
a&S;tm*sefwm ausmuf*l twGif;rSmuJhodkYyif yef;csD?
yef;yk? Adokum? wnf;[laom ynm&yfBuD;oHk;ckvHk;udkae
om;wusolUae&mESifhol toHk;csoGm;onfudkvnf; jywdkuf
BuD;wpfckvHk;wGif xif&Sm;atmif jyoxm; &Sdxm;&Sdayonf/
Oyrm Adokumynm&Sif tD&SDum0u taqmuftOD;wpfck
vHk;udk wnfaqmuf&mwGif wm0ef,lcJhovkd twGif;tjyif
tvSty jyifqifrIvkyfief;udk yef;csDq&m'dkrdkwdku udk,fwdkif
jyKvkyfjyifqifcJhonf/
jywdkuf\rsufESmpmwGif 'dkrdkwdk\ vuf&mrsm;udk yvyfp
wpf yHkoGif; kyfvHk;az:xm;ovdk jywdkuftwGif;rS acwfrDS
wifhw,fvSyaom obm0tvif;a&mif upm;rIudkAdokum
td&Sdum0u zefwD;ay;avonf/
rsufESmpmrSonf tcef;twGif;tjyif wHcg;0? jywif;
ayguf? 0&Hwm tqHk; MunfhI r0Edkifatmif wcrf;wem;
vSywifhw,fatmif yef;csDq&m? yef;ykq&m? Adokum yl;
aygif;aqmif&Guf jyoxm;jcif;jzifh ESpfq,fhwpf &mpkwGif
tEkynmodyEH iS hf pufrv
I ufrI twwfynmwdrYk mS wpfpw
k pfpnf;
A*sDpmay
176 w A*sDatmifpdk;
wnf; yl;aygif;rdMuawmhrnfh t&dyfedrdwfvuPm ayavm
[kyif awG;awmxifrSwfp&m jzpfayawmh\/ tdEd,jynf
a&S ; a&S ; ya0oPD ES p f a ygif ; rsm;pG m wd k Y r S Ak ' a *gwr&S i f
awmfbk&m; vufxufuyif odkYaom Adokum yef;csD?
yef;yk ynmoHk;&yfudk wNydKifeufwwfuRrf;odem;vnf
aom ynm&Sifwpfa,mufudk ouFdkufbmomjzifh ]]os&Dy
P}} trnfay;ac:a0:aMumif;udk usaemfonf *kkaA'
jrwfq&mxHrS Mum;emcJh&bl;ygonf/
tm*sefwm? tmvdk&m? ausmufvIdif*l taqmuftOD;
rsm;udk aqmufvkyf Ak'kyfyGm;awmfrsm;ESifhwuG eH&Haq;
a&;yef;csDrsm;udk a&;qJGoGm;aom jrwfpGmbk&m;\ wjynfh
om; oHCmawmfwdkYrS vdkynm&Sifrsm;yif jzpfay\[l
vnf;tqdktrdefY &Sdygonf/
xdkYaMumifh 21 &mpk (eufzef) udkvSrf;arQmfMunfhvdkuf
rnfqdkvQif ,aeYyef;csDq&mwdkY\ tem*wfta&;onf wpf
rsKd;wzHk ajymif;vJzG,f&m&Sdonf[k jrifa&mifygonf/
,if;'dkrdkwdkjywdkuftwGif;odkY 0ifa&mufavh vmrnfqdkyg
u vnf; &otEkynm tjynfh&Sdaom 'dkrdkwdk\vuf&m yef;csD
um;rsm;udk csdwfqJGxm;onfrSm tauGUtaumuf? tyGifh
tcufrsm;jzifh a0qm <u&Gaeayawmhonf/
rJZmvDjycef;? tm*Dvmjycef; trnf&Sdaom tcef;wdkY
wG i f q if , if j yif q if x m;rI r sm;ud k v nf ; wH c g;ayguf r sm;
rStp vSyaooyfaom yef;csDum;rsm;ozG,fyif jzpf\/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 177
aemufqHk; a&;om;rnfqdkvQif 'dkrdkwdk\ yef;csDum;rsm;
onf ta&mif t aoG ; yH k o @mef trsKd ; rsKd ; jzif h vl t rsm;
\pdwfudk tqJGaqmifEdkifqHk;aom ]]vrf;dk;a[mif;wGif qifh
umxGifvdkvQif BuHqenf;vrf;&}} qdkaom aqmifyk'fuJhodkY
rdrd d;k &m tEkynm0dnmOfygaom acwfopfyef;csD (Modern Art)
erlemaumif;wpfckyifjzpf vltrsm; vufcHEkdifavmufaom
atmifjrifrIBuD;wpf&yf[k ajymqdkvmayonf/
,aeYacwfopfyef;csD? yef;yk? AdokumwdkY\ cH,lcsuft
qdktrdefY udk pl;prf;avhvmvdkvQif a'gufwm vGifatmif\
tjrifopf tEkynm onmodudk IygOD;/
A*sDpmay
178 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
180 w A*sDatmifpdk;
onmod
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 181
,if;odkY tjym;jym; jcm;em;aom cHpm;csuf (onuE
a0'em) &SdMuaomfvnf; eD;pyf&mudk tkyfpk zJGUEdkifonf/
cHpm;csuw f pfrsK;d twGuf trnfwpfck ay;Muonf/ 0rf;ajrmuf
jcif;? 0rf;enf;jcif;? xdwfvefYjcif;? auseyfjcif;? ylyefjcif; ?
pdwfusOf;usyfjcif;? pdwfvGwfvyfjcif; [l ynwfMuNyD;? vl
om;wpfOD;ESifh wpfOD; qufoG,fem;vnfrI,lMu&onf/
odkYtrsm;pk\ wlnDvufcHaom tajccHudk cHpm;csufESifh
cH,lNyD; qufvufawG;awmEdkifapaom onmod[k em;vnf
Muonf/ tEkynmonmodrSm tEkynm&Sif tcsif;csif;wl
nDaom em;vnfrIjzifh vufcHxm;onfh oabmw&m;rsm;
[k qdkEkdifonf/
A*sDpmay
182 w A*sDatmifpdk;
tEk y nm
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 183
vlom;\ cEmobm0udk tawGUtBuHKrsm;jzifh em;vnf
xm;\/ ,if;em;vnfxm;csufudk tajccHNyD; rdrdvdkaom
cHpm;csufudk acsmarmatmif pDpOfvsuf y&dwfowfodkY wifjy
onf/ uAsmpmay oDuHk;zJGUEJGUvsufjzpfap? *Dwaw;oHpDpOf
wD;rIwfvsufjzpfap? aq;a&mifpHk rIef;jc,fojzpfap? tzk
txpftydet f azmif;? tedrt hf jrifh zefw;D jzpfap wifjyonf/
rnfodkYyifwifjyyHk jcm;em;apumrl tEkynmvuf&mudk jrif
awGU? Mum;awGU? BuHKawGUvdkuf&oltwGuf tEkynmvuf&m
zef w D ; cJ h o l u rd r d c H p m;vd k a om a0'em (cH p m;csuf ) ud k
xyfwlcHpm;Edkifatmif y&dwfowftm; vufqifh urf;Edkifygu
,if;tEkynmvuf&m atmifjrifonf[k cH,lMuonf/
A*sDpmay
184 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
186 w A*sDatmifpdk;
todynm? twwfynmwGif tjrifopfonmodudk aygif;
pyfNyD; azmfxkwfvQif vufcHEkdifaumif;ayonf/
todynmydkif; (0g) tEkynm onmodtydkif;wGif uREfkyf
wdkYonf jrefrmdk;&m onmod vrf;aMumif;rS trSefrkcscJGxGuf
Mu&awmhrnfjzpf\/ aepMum0|mESifhwuG vHk;0ef;aom
urmajrBuD; taMumif;udk ausmif;om; uav;rsm;ESifh
acwfynmwwf vlBuD;tm;vHk;u vufawGUb0\ trSef
w&m;jzpfaMumif; em;vnfvufcHxm;MuNyD/
pufrItwwfynmESifh odyHynmwdkYjzifh pl;prf;csufaMumifh
obm0jzpfpOf\ vQKdU0Sufcsufrsm;pGmudk azmfxkwfEkdifcJhNyD/
vl o m;wd k Y \ usef ; rma&; vG , f u l a &; ouf o ma&;ud k
tusKd;jyKEkdifcJhayonf/ ajymif;vJcsuf wdk;wufrIwkdYESifh
,SOfaomtodrS aygufzGm;vmonfh tEkynm onmodrsKd;
udk ,aeYESifhtem*gwf jrefrmwdkYu tjynfht0 vufcHvm
Muvdrfhrnf/
arQmfrSef;csufjzifh ,aeYtEkynm&Sif toD;oD;wdkY vkyf
aqmifaeMuonfrSm vufawGUb0ESifh eD;pyfaom tEkynm
onmodudk ,cifpdwful;,Ofb0 tajcjyKcJhonfh tEkynm
onmod\ae&m tpm;xdk;jznfh oGif;um vuf&mopfzefwD;
azmfxkwf&efjzpf\/ yef;csDtEkynmwGif obm0ESifh wlnD
atmifwkya&;qGJjcif;? tmkH xifjrif odrSwfcJhaom cHpm;
csuf (onuEa0'em) udkrSD pdwful;OmPfuGefYNyD; t"dym,f
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 187
aqmifapaom ]]vuPmjy0g'}} oabmjzifh a&;qJGwif
jyjcif;rsKd;udk vufcH ESpfaygif;rsm;pGm usifhoHk;vmcJhMu\/
,cktcg [if;vif;jyif umv-onmodudk ,ckacwf\
EdkifiHwum tEkynm onmodtjzpfjzifh vufcHvmMuonfh
taMumif;&if;um; cdkifrmvSyg\/ pdwful;,Of avmurS
wnfaqmufxm;cJhaom ,Ofaus;rIb0rS vufawGUqefaom
,Ofaus;rIb0odkY ajymif;vJvufcH vdkMuaomaMumifh jzpf
ayonf/
[if;vif;umvoabmudk rodrDu ]][if;vif; xkxnf
oabm}} udkom odjrifcJhMuNyD; vlom;[laom tjcif;t&m
vludk,fcEmonfom y"ge twkdif;twm[laom cH,lcsuf
udk yifr A[dkjyK vlUywf0ef;usifwGiftqifwefqmjyKjcif;?
tvStyjzpfapjcif;? pnfyifom,mapjcif;jzifh tvGefEl;nHh
aompdwfudk odfrfarGU&nfrGefatmif jyKjyif ay;cJhMuayonf/
[if;vif;-umvonmod / / tjrifopf onmod
jzifh wDxGifa&;qJGxm;aom yef;csDum;wpfckonf uav;i,f
wpfa,mufqJGxm;aom yef;csDum;wpfcsyfuJhodkY vG,fuljcif;?
&Sif;vif;jcif;? &Sdaeapumrl t"dyg,f azmfaqmifcsufrSm
eufeJrI &Sdaevdrfhrnf/ wifjyonfh enf;y&d,m,frSm [if;vif;
umvoabmwGif tajccH\/
A*sDpmay
188 w A*sDatmifpdk;
oabmwGif wpfckaom t&m0wKudk ESpfae&mrSMunfhcJh
vQif ESpfrsKd;aomjrifuGif;udk awGU&rnf/ ]]ESpfbufwdkif; om
&Sdaom yef;csDum;csyfwpfckwGif ]]jrifa,mifrSm;csuf}} udk
toHk;csNyD; ESpfrsKd;aom jrifuGif;udk wpfNydKifeufwnf;azmfxkwf
jyonf/ wpfenf;tm;jzifh ESpfpHkaom rsufpdwdkYjzifh wpfNydKifeuf
MunfhIvQif jrifawGU&rnfh jrifuGif;rsKd;udk wDxGifaz:jyonf/
xdkYtjyif trSwfonm xifusefaecJhonfh tmkHESifh"r
tmkHjzifhodonfh tcsif;t&mwdkYudk azmfjyMuonf/ aq;a&mif
rsOf;aMumif;wdkY\ a&maESmaygif;pyfrIaMumifh jzpfay:vm
aom jrifa,mifrSm;csuf\ tmedoifrsm;oHk;pJGvsuf wifjy
Muonf/ [if;vif;cGif tcsdefumv[l vSKyf&Sm;NyD;rS
BuKH awGU&rnft h mku H kd wpfNyKd ief uf azmfxw
k jf yaom oabm[k
qdkvdkygonf/
yef;csDum;csyfwGif ]ESpfbufwdkif;} \ abmiftwGif;rSm
oma&;jc,f azmf j y&jcif ; aMumif h jrif a ,mif r S m ;csuf u d k
toHk;jyKvsuf oHk;bufwdkif; toGifay:atmifa&;jc,fjy\/
ynm&yfonf t&ma&mufvSayonf/ oHk;bufjrif yHkqJGynm
aMumif h um;csyf a y:wG i f & S d a om t&m0w K rsm;ud k teD ;
ta0;jrif&atmif xktoGif jrif&atmif a&;qJGjyEdkifcJhonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 189
odkYwapvnf; okH;bufjrif yHkqJGynmonf wbufaom
rsufvHk;jzifh Munfh jrif&aom jrifuGif;rsKd;xuf vGefuJrjy
Edkifay/ [if;vif;-umv oabmrSmrl ESpfbufaom rsufvHk;
ru oHk;ckaom rsufvHk;ESpfpHkaom rsufvHk;jzifh jrif&aom
jrifa,mifrSm;csuf rsKd;udk azmfxkwf ay;pGrf;Edkifayonf/
xdkYaMumifh wpfcgw&H [if;vif;-umvonmod oabmudk
av;bufwdkif;jzifh az:jycsuf[l ajymqdk wwfMuonf/
yef;ykq&monf rlvuwnf;u tvQm; teHESifh txk
(0g) tjrifh[l oHk;bufwdkif;yg0ifaom ypnf;udk udkif
wG,fvQuf tEkynmvuf&m zef;wD;Muonf/ odkYwapvnf;
yef;ykq&monf tjrifopf tEkynmonmodudk (0g) [if;
vif;umvoabmudk cH,lvsuf olUvuf&mudk zefwD;Edkifay
onf/ yef;ykq&monf yef;csDvuf&mwGif oHk;aom jrifa,mif
rSm;csufoabmudkvnf; olUvuf&mwGif a&mpGwf wifjywwf
ovdk Adokumynm\ [if;vif;a&GUoabmudkvnf; ,liif
oHk;pJGao;onf/
Adokum tEkynmonfwdkY\ vuf&mrsm; onfvnf;
[if;vif;-umvonmodudk awGUjrifvmNyD;onfh aemufydkif;
twdwfumv onmodvrf;a[mif;rS jywfjywfom;om;
cJGxGufcJhayonf/ pifppftm;jzifh &mpkESpfwdkif;wGif jzpfay:
A*sDpmay
190 w A*sDatmifpdk;
avhr&Sdaom onmodtopfwpfrsKd;udk uREfkyfwdkY\ ESpfq,f
&mpk tpwGif awGUjrifvmcJhjcif;jzpfonf/
ed*Hk; / / [if;vif;-umv onmodudk oabmayguf
vufcHvmEdkif&ef rdrdudk,fwdkif avhvm&efrSwpfyg; tjcm;
enf;vrf;r&Sday/ EIdif;,SOfNyD; em;vnfaumif;onf r[kwf
ay/ pmay\ t&omrGefudk cHpm;MunfEl; Edkif&eftwGuf
pmwwfzdkYvdktyfayonf/ xdkenf;wl acwfopftEkynmvuf
&mwdkYudk MunfhIMunfEl;Ekdif&ef tjrifopf tEkynmonmod
udk em;vnfoabmayguf xm;rSom jzpfEdkifygvdrfhrnf/
tjrifopf tEkynmonmodudk rodem;rvnfbJ rsuf
arSmufacwf tEkynmvuf&mudk MunfhIaeygvQif ]]ewfwdkY
ykqdk;wdrfrD;cdk;}} udk jrifawGU[efaqmifaeMuaom ynm&Sd
rsm;ES,fom jzpfaeMuayvdrhfrnf/ ,ckacwfpdwZ yef;csD
q&mtac:cH a eMuol t csKd U rS m [if ; vif ; -umvoabm
udkaumif;pGm oabmraygufao;bJ &SdaeaMumif;udk 0rf;
enf;bG,fawGUjrifae&ao;onf/ tjrifopf tEkynmonm
od (0g) [if;vif;onmodudk tajccHaom yef;csD? yef;yk
Adokum vuf&mrsm;\ &oudk cHpm;MunfEl;vdkygrl rdrdudk,f
wdkifu vdkvdkcsifcsif BudK;pm;xm;rS em;vnfEdkifrnf jzpf
aMumif;wifjy vdkuf&ygonf/
,aeYaemufqHk; acwfopfyef;csD\ &nf&G,fcsufyef;wdkif
onfum; yef;yk? AdokumwdkYESifhtwl [if;vif;-umvo
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 191
onmodudkrS onfpsifyef;csDtxd us,f0ef;eufIdif;vmavNyD
jzpfaMumif; ed*Hk;pum; a&;om;azmfjyvdkuf&ayonf/
pmtkyf\ tpwGif azmfjycJhonfhtwkdif; rsufpdtmkHjzifh
cH , l & aom tEk y nm&yf r sm;rS m yef ; csD ? yef ; yk ? Ad o k u m
vuf&mwdjYk zpfonf/ wpfcwk nf;aom rlvtpwGif &yfwnfae
Muonf/ [if;vif;-umvonmodwGif tm;vHk; wlnDpGm
ajymif;vJ wdk;wufvmcJhonf/ tEkynm\ umvtavsmuf
ajymif ; vJ w wf a om tawG ; tjrif a Mumif h quf v uf
acwfopftEkynmonf opfqef;om aeayrnf/ odkYwap
vnf; trsKd;om;\ oEmefum;aysmufuG,f oGm;rnfr[kwf
ay/ xdef;odrf;bdkYrSm jrefrmwdkif;&if;om; tEkynmonf
wdkif;\ wm0efjzpfayonf/
(a'gufwm vGifatmif)
A*sDpmay
192 w A*sDatmifpdk;
aemufqufwJG
A*sD a tmif p d k ; \ acwf o pf y ef ; csD t ay: cH , l c suf
(jynfolUyef;csD)
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 193
raeYwpfaeYuavmufrSyif qdkAD,ufk&Sm; taMumif; t
enf;tusOf; od&Sd&awmh uRefawmfwdkYrSm qdkAD,ufk&Sm;wdkY\
yef;csDynmtaMumif;udk aumif;pGm rod&onfrSm rxl;qef;
ay/ uRefawmfudk,fwdkifvnf; qdkAD,ufyef;csDESifh ywfouf
aumif;pGm ravhvmbl;ojzifh qdkAD,uf yef;csDq&mrsm;ESifh
awGUqHkavhvm&ef vGefpGmrS pdwftm;xufoef aeayNyD/
qdkAD,uf ,leD,HwGif y|rOD;qHk; av,mOfysHrS qif;ouf
&yfem;&aom tlyufeDpwefwuf&SfuifhNrdKUodkY a&mufvQifyif
yxrOD;qHk; tlyufeDpwefrS qdkAD,ufjynfolU yef;csDq&mwdkY
onf vma&mufawGUqHk BuKd qv kd su&f adS yonf/ od&Yk mwGif 4if;wdYk
ESifhum; acwrQomawGUqHk&NyD; armfpudkNrdKUodkY qufvufxGuf
cGmcJh&ojzifh aumif;pGm aqG;aEG;cGifh r&&Sdawmhacs/
odkYaomf qdkAD,ufajray: a&muf&Sdjcif;vQifyif owdxm;
rdaomtcsuftm; av,OfysHuGif;ESifh a[mw,fBuD;rsm;wGif
csdwfqJGxm;aom yef;csDum;BuD;rsm;udk MunfhIjcif;tm;jzifh
qdkAD,uf yef;csDonf taemufwdkif; yef;csDuJhodkY obm0tm;
wlatmif a&;qJG azmfjyxm;onf[kom rSwf,lrd\/ odkY&m
wGif txl;owdjyKrdonfrSmum; ,aeYvuf&Sd qdk&S,fvpfp
epfatmufrS vlUabmifwdk;wuf vSKyf&Sm;rIrsm;udk azmfjy
xm;aom taMumif;t&mrsm;ESifh IarQmfcif;um;csyfrsm;
jzpfaMumif;yifwnf;/
A*sDpmay
194 w A*sDatmifpdk;
A*sDpmay
196 w A*sDatmifpdk;
yef;csDor*udk atmufwdkbm awmfvSefa&; NyD;qHk;NyD;
aemuf 1 2 ES p f M umrS zJ G U pnf ; cJ h & onf [ k od & S d & avonf /
1951ck E S p f Ou X rS m yef ; csD q &mBuD ; t,f v if Z if ' g;
*&yfpDarmh (pf) jzpfavonf/ 4if;yk*dKvfBuD;ESifh oGm;a&muf
awGUqHk&mwGif tjcm;yef;csD q&mBuD;jzpfaom tDAgaemhESifh
ZlaumhwdkYtjyif reDZmwdkYudkyg awGUqHkcJh&ayavonf/ tDAm
aemhum; tdEd,jynfodkY qdkAD,ufyef;csDjyyJGtwGuf a&muf&Sd
bl;onfhtwGuf 4if;a&;qJGcJhaom tdEd,yef;csDum;rsm; jyyJG
wckudk jyKvkyfjyoxm;onfudk od&Sd&avonf/ 4if;wdkYtjyif
emrnfausmf umwGef;q&mBuD; oHk;OD;jzpfaom ulu&DeDpD
(4if;t"dym,frSm yef;csDq&m oHk;OD;\ trnfudk pkaygif;
xkd;xm;jcif;jzpfonf) qdkonfh yef;csDq&mBuD;rsm;ESifh awGU&Sd
cJh&avonf/
A*sDpmay
198 w A*sDatmifpdk;
onf/ odkY&mwGif raumif;bl;[lum vHk;0rajymyg/ 4if;
wdkYum; yHkum;wum; jzpfajrmufvm&ef rnfrQyif BudK;yrf;&
onf h t aMumif ; rsm;ud k y g zm&maumh p wD \ 0w K wyk ' f
twGufkyf yHkudk;&mausmfrQ &SmazGNyD;aemuf yHk 20 cefY
udkoma&G; xkwfoHk;pJGonfhtaMumif; ajymjyavonf/ 4if;wdkY
oHk;OD;um; 4if;wdkYa&;qJGNyD;onfh yHkrsm;udk rdrdukd,fwdkifa0zef
rauseyfao;? tm;vHk;0dkif;0ef; a0zefNyD;rS auseyf
Muonf/
r*Zif;okyfaz: yef;csDq&mrsm;\ ae&mrSmtvGefyif
tqifhjrifhtaMumif;udkyg xnfhoGif; ajymqdk&if; ,ckvuf&Sd
qdkAD,uf,leD,H yef;csDq&mrsm;vnf; rsm;pGmtusKd;cHpm;
cGifh&Sdygonf[k qdkavonf/ armfpudkNrdKUwGif yef;csDtoHk;
taqmifypnf;rsm;udk aps;EIef;oufompGm a&mif;csaom
yef;csDor*rS OD;pD; yef;csDypnf;a&mif;0,fa&; qdkifwpfqdkif
odkY uRefawmfudk,fwdkifyif oGm;a&mufNyD; yef;csDypnf;tcsKdU
udkyif 0,f,lcJhao;onf/
4if;qdkif 0,f,lol rsm;jym;vGef;vSonfhtjyif yef;csDq
&mBuD;rsm;ESifh vufoifyef;csDq&mwdkY\ vuf&myef;csDum;
rsm;udkom a&mif;csavonf/ vli,fyef;csDq&mwdkY vuf&m
rsm;rSmrlum; txl;wvnf tm;ay;0,f,lMuygonf/
txufaz:jyyg yef;csDor* (Artis Farm) rS xkwfay;
onfhaq;pkwfwH? um;csyfponfhtjyif a&;qJGonfhtcgwGif
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 199
tpdk;&u0,f,l jywdkuf? blwm? {nfhcef; ? avqdyfrsm;
a[mfw,frsm;wGif csdwfqJGxm;avonf/ 0,f,lonfh tc
aMu;aiGrsm;rSm tm;&bG,faumif; qdkAD,ufyef;csDq&m
rsm;rSm yef;csDum;wpfum;udk tcsdefaumif;pGm,l aumif;
onfxufaumif;&ef rlwnfa&;qJG&avonf/
xdkodkY yef;csDum;rsm;udk 0,f,lvdkvQif yef;csDor*yef;csD
aumfrw D w D rYkd w
S qifh 0,f,&l avonf/ qdAk ,
D ufEikd if \
H vDeif
*&ufNrdKUrSm tEkynm jywdkufrsm;ESifh vSy wifhw,faom
taqmuftOD;rsm;jzifh jynfhESufae tEkynm NrdKUawmf[k
wifpm;ac:a0:jcif; cH&avonf/
a&S;OD;pGm vDeuf*&ufNrdKUwGif oGm;a&muf MunfhIcJhaom
k&Sm;tEkynmwdkufrSm 19 &mpktpydkif; avmufrSp wnf
aqmufcJhojzifh 4if;jywdkufrSm k&Sm;wdkY\ dk;&m tEkynm
t00udk xdef;odrf; xm;avonf/ dk;&mk&Sm; yef;csDq&m
ADaema&Smaemh? qdkdkum*Gwfyifeif;? yDa&mh ? tmvufZif'g;
tdkufAg;aemhzfponf yk*dKvfrsm;\ yef;csDum;rsm;udk awGU&Sd
cJh&ayonf/ xdktxJwGif yef;csDq&m qdkdfkumrSm yef;csDqJG
HkwGifomru Zmbk&if\ ajr&Sifpepfudk awmfvSefykefuef&m
wGif yg0ifcJholjzpfNyD; BudK;rdefYtay;cH&um towfcHcJh&av
onf/
4if;yef;csDjywdkufBuD;wGif acwftoD;oD;udk okyfaz:jy
aom yef;csDtcef;aygif; rsm;pGm&Sdonf/ bmoma&;xGef;
A*sDpmay
200 w A*sDatmifpdk;
um;aom 15 &mpk acwfu yef;csDum;rsm;qdkvQif bmom
a&;t,ltq okyfazmfaom yef;csDum;rsm;om jzpfMu
avonf/ 19 &mpk tv,fydkif;avmufrS yef;csDq&myda&mhzf
\ yef;csDum;wpfum;qdkvQif xdkacwfavmufu c&pf,mef
bk e f ; BuD ; rsm;\ azguf j yef c suf u d k az:jy xm;avonf /
tjcm;tcef;rsm;wGifrl k&Sm;IarQmfcif; yef;csDum;oufouf
xm;avonf / tjcm;tjcm;aom tcef ; rsm;wG i f yef ; yk
yef;csDum;rsm;jzifh jynfhESufvsuf&Sdavonf/
4if;k&Sm;yef;csD jywdkufrSwpfyg; a&S;Zmbk&ifrsm; pHjref;&m
aqmif;&moD eef;awmfBu;D onf ,ckqAkd , D uftpd;k &vufxuf
wGif urmausmf [mrpfawmh&SfjywdkufBuD; tjzpfodkY ajymif;
vJaeavNyD/ 18 &mpk avmufu wnfaqmufNyD;pD; 54
wdkufudk qufxm;NyD; tcef;aygif; 1500 ausmf&Sdaom4if;
a[rEeef;awmfjywdkufBuD;wGif tjcm;tjcm;aom jynfydkif
tEkynmrsm;ESifh yef;csDyef;yk ponfh tEkynmvuf&mrsm;
jyoxm;avonf/ 4if;jywdkufwGif txl;ojzifh taemuf
Oa&my tEkynm yef;csDcef; oD;jcm; jyoxm;avonf/
taemufOa&my yef;csDausmfrsm;jzpfaom tDwvDvlrsKd;
vD e m'd k ; 'gAif c sD \ yef ; csD u m;rsm;ud k 4 if ; ? rd k u f u ,f t if * s
vdk\yef;ykrsm;rSp taemufOa&my? pydef ? 'wfcsf ? jyifopf
urmausmf yef;csDq&mrsm; vuf&mrGefrsm;udkyg awGU&SdEdkifay
avonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 201
jyifopfyef;csDq&mrsm; yef;csDq&m 'D*wfpfa':rD&m;
wdkU\vuf&m rsm;udkomru acwfopf yef;csDrsm;jzpfaom
Aifdk;cs-rmwdpdyDumqdkwdkY a&;qJGaomyef;csDum;rsm;jzifhjyo
onfh tcef;udkyg awGUjrifcJh&ayonf/
urmhtESHUtjym;rS yef;csD? yef;ykrsm;odkrSD;jyo&m jzpfonf
ESifhtnD taemufwdkif; yef;csD? yef;ykrsm;omru ArmjynfrS
ty ta&SUwdkif;wkwf? *syef ? tdEd,tp&Sdonfh wdkif;jynf
rsm;rS yef;csDyef;yk vuf&mrsm;udk awGUjrif&avonf/ xdktcsdef
u jrefrmqdkAD,uf qufqHa&;rSm rsm;pGmrS enf;yg;ayao;
onf/
k&mS ;yef;csD jycef;wGif vDeuf*&uf\ trSwv f uPmwpfck
jzpfaom yDwmonf *&dwf\ aMu;jrif;onfawmf [laom
trnfESifh xkcJhol yef;ykq&m rwf&pfzmudkeuf xkvkyfxm;
aom tcspf\ t&Sifocif[laom yef;ykudk awGUjrifcJh&ay
onf/ 4if;jyif jynfolvlxkESifh eD;pyf jynfolUwdkufyJGrsm;wGif
yg0ifaom emrnfausmf yef;csDq&mBuD; &dyif\ vuf&mrsm;
um; pma&;oltzdkY pdwft0ifpm;qHk; jzpfavonf/
armfpudkNrdKU&Sd urmausmf x&uf*sDaumhzf yef;csDjywdkuf
um; vGefcJhonfhESpfaygif; 50 cefYurS ygb,fvf x&uf*sD
aumhzq f okd ol nf tEkynmjrwfE;kd ol yk*Kd vBf u;D wpfO;D onf4if;
\nD qm*sq D akd om yk*Kd v\
f trlt&mudk &,lum 4if;wdEYk pS Of ;D
&SmazGpkaqmif; wnfaxmifvmaom jywdkuf jzpfavonf/
A*sDpmay
202 w A*sDatmifpdk;
qdkAD,ufqdk&S,fvpfwdkY tmPm&NyD;onfh aemufrSp
x&uf*sDaumh(z) jywdkufonf ydkrdk wdk;wufrsm;jym;vSaom
k&Sm; yef;csDyef;ykrsm;ESifh ,aeYqdkAD,uf yef;csD\ vuf&m
rsm;ydkrdkrsm;jym; vmayonf/
11 &mpkrS 17 &mpktwGif;xd k&Sm; tEkynmvuf&m
rsm;udk4if; 18 &mpk ? 16 &mpk yxrydkif;avmufwGif ausmf
Mum;aom uifwpfpuD; tdkifAifaemhzf? qdkvdkADaumhpuD;
&Sdaumhaumhzf? vpfzDpuDESifhtjcm; yef;csDqmrsm;ESifh vuf
&mrsm;udk4if;? 19 &mpkaemufydkif;rS ,aeYtxd ausmfMum;
vsuf&Sdaom qdkAD,ufEdkifiHwpf0Srf;rs qdkAD,uf yef;ykrsm;
taumif;qHk;vuf&mrsm;udk jyxm;onfomru x&uf*sD
aumhzf jywduk w
f iG f ESppf OfEpS w
f ikd ;f qdAk ,
D ufjynfoUl Ekid if w
H 0Sr;f
vHk;rS tEkynm NydKifyJGw&yfudk usif;jyjyKvkyfavonf/
qdkAD,uf ,leD,Hqdk&S,fvpftpdk;&um; ,Ofaus;rI tEk
ynm&yfay:wGif rsm;pGmtm;ay; csD;ajrmufjcif;jyKonf/
xdkYtwGuf yef;csDq&mrsm;onf qdk&S,fvpfavmuwGif dkao
av;pm;jcif;udk cH,l&&SdNyD; 4if;wdkYtwGuf vdktyfaom tul
tnD trsKd;rsKd;udk EdkifiHawmftpdk;&u wm0efcH aqmif&Guf
ay;avonf/
vGefcJhonfh 1951 ckESpfwGif armfpudk x&uf*sDaumhzf
jywdkufwGif usif;yaom yef;csDjycef;rsm;udk 6 vtwGif; y&d
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 203
ouf ig;odef; ausmfrQvma&muf MunfhIonfudk axmufI
rnfrQqdkAD,uf jynfolwdkYonf qdkAD,ufyef;csDtEkynmtm;
pdwf0ifpm; avhvmMuonfudk od&SdEdkifayonf/ x&uf*sD
aumhzfjywdkufwGif jyoNyD;pD;cJhaom qdkAD,uf yef;csDrsm;rS ty
tjcm;aom yef ; csD j yyJ G r sm;ud k v nf ; armf p ud k w G i f tES H U
tjym;jyKvkyfavonf/
armfpudk yef;csDq&mrsm; toif;wdkufwGif4if;? qdkAD,uf
,leD,H yef;csDor* taqmuftOD; cef;rrsm; ponfwdkYwGif
vnf; rMumcP tvm;wl yef;csDjyyJGrsm;udk wpfOD;wnf;a&;
qJGaom yef;csDum;rsm;jyyJG? odkYr[kwf yef;csDq&mrsm; a&;qJG
xm;aom um;rsm;udk pkaygif; jyoxm;aom jyyJGrsm;odkY
vlaygif; &maxmifru aeYpOfvma&muf MunfhI Muonfudk
awGUjrifEdkifavonf/
,if;odkY qdkAD,ufq&mrsm; a&;qJGaom yef;csDum;udk
armfpudk NrKd UwpfNrKd UxJwiG o
f m zGiv
hf pS jf yonfr[kw?f tjcm;aom
jynfe,f yef;csDtzJGUtpnf;rsm;u BuD;rSL; usif;yavonf/
txufazmfjyxm;ouJhodkY e,fvSnfhyef;csD jyyJGrsm;ursm;pGm
acwfpm;aeavonf/ NrdKU&Gmrsm;ESifh a0;uGmaom aus;&Gm
rsm;odkYyif a&muf&SdatmifvSnfhvnfjyyJGrsm; usif;yjyKvkyf
cJhojzifh oef;aygif;rsm;pGmaom vlxkrsm; MunfhIcJhMu&
avonf/
A*sDpmay
204 w A*sDatmifpdk;
vGecf ahJ om 1950 ckEpS u
f bufu;l trnf&dS NrKd Uav;wpfNrKd U
wGif ydkpwm jyyJGusif;y&m 18 &uftwGif; vlaygif; 63000
rQ vma&mufMunfhIonfh pm&if; awGU&avonf/ wpfcgw&H
yef;csDjzifh toufarG;aMumif; jyKvkyfolrsm; r[kwfaom
ausmif;om;rsm;? kH;tvkyform;rsm;? v,form;? pufkH
tvkyform;rsm; a&;qJGaom yef;csDum; jyyJGrsm;udkvnf;
trsm;tjym; jyousif;yavh&Sdonf/
xdkyk*dKvfrsm;onf oufqdkif&mXme\ ,Ofaus;rI eef;
awmfwGif a&;qJGoifMum; cJh&avonf/ yef;csDwGifomru
yef;ykxkjcif;udkyg xdk|mersm;rS oifMum;ay;avonf/
qdkAD,ufyef;csD q&mrsm;onf jynfolvlxku 4if;wdkY\
tEkynm&yfrsm;udk dkaoav;pm; ESpfoufem;vnfMuonf
udk od&SdMuayonf/ xdkYtwGuf qdkAD,uf qdk&S,fvpf tEk
ynmonf jynfolvlxktwGuf jzpfavonf/
qdkAD,uf yef;csDq&mrsm;onf jynfolvlxkwdkYESifhtwl qdk
&S,fvpfpepf wnfaqmuf&mwGif yl;aygif;aqmif&Guf
jynfovl xl Ek iS rhf uif;ruGmapbJtNrw
J ap 4if;wd\
Yk todOmPf
vkyftm;ponfwdkYudk tem*wf wnfaqmufa&;twGuftoHk;
csvsuf&Sdayonf? qdkAD,uftEkynm&Sifrsm;jzpfaom yef;csD
q&m? yef;ykq&m? pma&;q&mrsm;onfum; qdkAD,ufol&J
aumif;rsm;\ taMumif;t&m txKywdrsm;udk yef;csDq&m
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 205
onf ydwfum;ay:wGif az:jy4if;? yef;ykq&monf ausmuf
wHk;rS4if;? pma&;q&monf uAsm? pmaywdkYrS ae4if;
wifjyazmfjyavonf/
pma&;q&mESifh yef;csDq&monf ,HkMunfcsufwGif twlwl
yifjzpfavonf/ 4if;wdkYywf0ef;usifrS awGUBuHK&aom tod
w&m;rsm;? trSefw&m;rsm;udk 4if;wdkY\ tEkynmrSae jyef
vnf azmfjyavh&Sdayonf/ ,if;wdkYazmfjy&m 4if;wdkYawGU&Sd
vm&aom topfw&m;rsm; wdk;wufvmaom t,ltq
rsm;udkazmfjyay;kHomru a[mif;EGrf; aqG;ajrh aeaom
t,lrSm;rIrsm;ESifh jynfolvlxkwdkYtwGuf tusKd;qkwf,lap
rnfh acwf aemufusaeaom tcsufrsm;udk 4if;wdkYtEkynm
jzifh wdkufcdkufy,f&Sm;ypfavonf/
xkdYtwGuf 4if;wdkY\ tEkynm\ csrf;ajrhjcif;? MunfEl;
jcif; ponfht&omudkay;\ yef;csDq&mrsm;um; 4if;wdkY\
vkyfief;udkvnf; rsm;pGm*kPf,lvsuf&SdMuayonf/ qdkAD,uf
tEkynm\ &nf&G,fcsufonfum; tjrifhrm;qHk;aom tEk
ynmvuf&mrGefrsm;jzifh jynfolrsm;\ wdk;wufjrifhrm;aom
tawG;tac: vkyfief;t&yf&yfwdkYudk xkwfaz:ay; ay\/
rsm;pGmusOf;ajrmif;aom wpfOD;wpfa,muftwGuf aomf4if;?
vufwqkyfrQaom vlwpktwGufaomf4if; jzpfaprnfh tEk
ynmrsKd ; ud k qd k A D , uf y ef ; csD q &mrsm;onf a&S m if u sOf M u
avonf/
A*sDpmay
206 w A*sDatmifpdk;
,aeY qdkAD,uf yef;csDonfum; k&Sm;trsKd;om; [efudkrl
wnf qdkAD,ufyef;csDp[efopfjzifh a&;qJGvsuf &Sdayonf/
qdkAD,uf yef;csDq&mrsm;um;? 4if;yef;csDum;rsm;onf jynf
olvlxktwGuf &nfnTef; rnfuJhodkYaom taMumif;t&m
tawG;tac: vSKyf&Sm;rIponfwdkYudk4if;? 4if;wdkY\yef;csDum;
rsm;rSwqifh azmfxkwfjyoay;aeonf/ qdkAD,ufyef;csDq&m
rsm;onf 4if;wdkY qdkAD,uf,leD,H\ wdkif;oljynfom;tjzpf
cH,l&&Sdcsufudk rsm;pGmauseyf ESpfodrfhvsuf&SdNyD; qdkAD,uf
,leD,HtwGuf oufqdkif&m tEkynm tpnf;tkH;rsm;rSae
rdrw
d pfO;D wpfa,muftwGuf aqmif&u G af ejcif;xuf wdik ;f jynf
vlrsKd;wdkY\ trsKd;om;tEkynm vkyfief; wdk;wufBuD;yGm;
rIudkvdkvm;ayonf/
tcsKdUaom yef;csDq&mrsm;onf rdrdwdkY oufqdkif&m NrdKUe,f
acgif;aqmifrsm;jzpf tcsKdUrSm tvkyform;udk,fpm;vS,f
tjzpfjzifh qdkAD,uf ,leD,H\ vTwfawmfudk,fpm;vS,ftjzpf
a&G;cs,fcH&avonf/ qdkAD,uf ,leD,H yef;csDor*wGifum;
trsKd;rsKd;aom yef;csD? yef;yk? umwGef;q&m? kyf&Sifydkpwm
a&;ol jyZmwfum;rsm;a&;aom yef;csDq&m ponfwdkYwnD
wnGwfwnf; yg0ifMuavonf/ 4if;or*wGif yef;csDa0zef
a&;orm;rsm;vnf; or*0iftjzpf 0ifa&mufNyD; yef;csD
aumifpD yef;csDjyyJG aumfrwD? yef;csDum; a&mif;0,fa&;
aumfr&Sif ponfwdkYwGif yg0iffvsuf&Sdavonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 207
armfpudk NrdKU&Sd qdkAD,ufyef;csDor*udk avhvmrnfqdkvQif
4if;or*0ifyef;csDq&mrsm;onf EkdifiHawmf jynfolUtpdk;&
\vkyfief;&yf t00ESifh &nf&G,fcsufrsm;udk azmfxkwf &Guf
aqmifvsuf &Sdayonf/ or*0if rsm;xJwGif qdkAD,ufjynf
ol yef;csDq&m pwmvifqk& (117) a,mufwdkYyg yg0if
vsuf&Sdayonf/
4if;armfpudk yef;csDor*wGif oufqkdif&m |metoD;oD;
&Sdonfhteuf yef;csDaq;a&;wGif or*0if (701) ? 0wK?
r*Zif;okyfazmf yef;csDq&m (400) ? yef;ykq&m (250)
ydkpwm a&;qJGaom yef;csDq&m (30) ? kyf&Sif jyZmwfrS
yef;csDq&m (101) ? yef;csDa0zefa&;q&m (70) ausmfESifh
tdrftaqmuftOD; aps; ponfwdkYudk rGrf;rH jyifqifaom
ul ; oef ; a&mif ; 0,f a &;qd k i f & m yef ; csD X me q&maygif ;
200 ausmf rQ &Sdavonf/
odkY&mwGif vpOfvdkyif or*0if topfjzifh yef;csDq&m
vli,frsm; EdkifiHawmf yef;csDtEkynmausmif;rS wwfajrmuf
atmifjrifvmol ponfwdkYudk vufcHvsuf&Sdavonf/ odkY&m
wGif 4if;wdkYtm; 4if;wdkY\vkyfief; rnfrQ atmifjrifonf
wwfpGrf;onfudk MunfhINyD;rSom omrefor*0iftjzpf vuf
cHjcif; jyKavonf/
armfpudkor* (7) XmecJGjcm;xm;avonf/ xdkXme
toD;oD;wdkYwGif urmtqifhtwef; udka&muf urm tod
A*sDpmay
208 w A*sDatmifpdk;
trSwf jyK&aom emrnfausmfyef;csD q&mBuD;rsm;u acgif;
aqmifaeonf/ 4if;XmecJGrsm;atmufwGif xyfrH tvkyf
trIaqmifXmecJGav;rsm; zJGUpnf;jyefavonf/
txdrf;trSwfwpfckcktwGuf a&;qJGaomyef;csDXmecJG yHkwl
a&;qJGaom yef;csDXmeESifh? IarQmfcif;? odkYr[kwf &mZ0if
azmfjyaom yef;csDum;rsKd;udk a&;qJGaom XmecJGponfjzifh
oufqdkif&m yk*dKvf toD;oD;wdkYu pkaygif; a&;qJGMuav
onf/ xdktwGif; yef;csDq&mwdkYonf rdrdwdkYoufqdkif&m uRrf;
usi&f m wpfcck u k o
kd m vGwv f w
G vf yfvyf tm;xkwcf iG &hf &So
d jzifh
tqifhtwef; jrifhrm;aumif;rGefvSaom yef;csDrsm;udk a&;
qJGEdkifcJhMuavonf/
4if;yef;csDor*rS OD;pD;usif;yaom yef;csDjyyJG rsm;wGif
XmersKd;pHk yg0ifavonf/ yg0ifaomXmersm;udk oD;jcm;
a&;&ygrl XmewckESifhyif pmtkyfwpftkyf qHk;oGm;&ayvdrfh
rnf/ ESpfpOf armfpudk - qdkAD,ufyef;csD or*tBudrfig;q,f
xufrenf; jyyJGrsm;udk usif;ycJh avonf/ yef;csDausmf
yk*dKvfBuD;rsm;\ oD;oefYtxKywdomru? 4if;\ yef;csD
oufwrf; tqifhqifh ajymif;vJwdk;wufvmyHkudkyg tcsdef
aeY&ufESifhwuG jyoxm;ojzifh MunfhIolrsm;tbdkY rsm;pGm
avhvmEdkifayonf/
r*Zif;0wK? okkyfazmfyef;csDq&mrsm;jzpfaom (Kurkini
ksys ) a&;qJ G a om ruf Z if a *:*D \ 0w K twG u f ok y f
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 209
azmfyef;csDum;rsm;ESifh eDudkvdkficl;aumhzf\ yHkwlyef;csDum;
rsm;jyyJGonf uGefjrLepfwnfaqmufa&;rsm;twGuf rsm;pGm
taxmuftyHhjzpfapcJhonf/
A*sDpmay
210 w A*sDatmifpdk;
&Sifola|;yHkrsm;om r[kwfbJ tjcm;omrefolrsm;\ yHkyga&;
qJGcJhavonf/ &SDAgaemzfh qdkolrSmvnf; uRefwpfOD;yifjzpf
tefw&mazmhzfuJhodkY emrnfausmfcJhavonf/
18 &mpk a vmuf w G i f u m; vl i ,f yef ; csD q &mwd k Y t m;
tDwvD? a&mrwdkY ynmawmfoifrsm; apvGwfcJhavonf/
xdkacwfu a&;qJGaom taMumif;t&mrSm &mZ0if yHk0wK
rsm;rS4if;? a&mr? *&dwfponftwdkif; EdkifiHtaMumif;t&m
rSm &mZ0ifyHk0wKrsm;rS4if;? a&mr? *&dwf ponfwdkif;EdkifiH
rsm;rS yHk0wK taMumif;t&mrsm;udk a&;qJGavh &Sdavonf/
4if;wdkYa&;qJGenf;onf ,ckuJhodkY pkwfcsufMurf;Murf;rsm;
jzifh ra&;qJGbJ rsm;pGmEl;nHh acsmrGwfaeayonf/ 1810
ckESpfavmufwGif yxrOD;qHk; v,form;b0udk a&;qJGaom
yk*dKvfrSm bifnD;&SDtm;aemhzfqdkol jzpfavonf/ 4if;wdkY
aemufacwfwGif Avla&mhzfonftawmfqHk;jzpf yGefyDNrdKU\
aemufqHk;aeY yef;csDum;BuD;rSm rsm;pGm emrnfausmfMum;
NyD;vQif ,aeY k&Sm;yef;csDjywdkufwGif awGUjrifae&avonf/
1006 ck E S p f w G i f yef ; csD a usmf w pf O D ; ay:cJ h a vonf /
4if;yk*Kdvfum; yef;csDwGif tvGefBudK;pm; wpfckwnf;aom
yef;csDum;twGuf rsm;pGm wefbdk;&SdvSaom yHkMurf;rsm;udk
a&;qG J x m;cJ h a vonf / 4if ; yH k M urf ; rsm;um; rsm;pG m tHh
Mo csD;usL;zG,f aumif;vSayonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 211
4if;tEkynm&SifrSm touf&SnfpGmaecJh&onf/ 4if;rao
rS D vG e f p G m Bud K ;pm; a&;qJ G x m;aom yef ; csD u m;tm;
xdkacwfurnfolrQ *krpdkuf ? tm;ray;Muojzifh rauseyf
csufrsm;pGmESifh oem;pzG,f pdwfxdcdkuf aoqHk;cJh&avonf/
A*sDpmay
212 w A*sDatmifpdk;
yef;csDq&m ADa&mhzfyg0ifavonf/ xdkacwfu a0zefa&;
orm;jzpfol pwm;aqmhzfonf 4if;tzJGUtaMumif;udk vlrsm;
em;vnfap&ef a&;om;azmfjycJhavonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 213
yef;csDq&mum; txl;ojzifh ta&SUwdkif; k&Sm;ESifh tdEd,wdkY
udk a&muf&SdcJhbl;ojzifh ta&SUwdkif;uyHkrsm;udk a&;qJGoGm;cJh
avonf/
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 215
yef;csDum;BuD; atmifjrifonfhtwGuf BuD;pGmaom qkBuD;
udk&&SdcJhavonf/
4if;yef;csDausmif;rS atmifjrifNyD;pD;aomtcg tDwvD
a&mr? jyifopf ? 'wfcsf ? pydef ? Oa&mywdkuf&Sd EdkifiHtoD;
oD;odkY vSnfhvnfc&D;xGufavonf/ 4if;ESpfNcdKufaomOa&m
yyef;csD emrnfausmfrsm;xJrS vDem'dk xifqD ? rdkufu,ftif
*svdk? &if;A&ifh ? kAifAif;wdkuf ponfwdkYudk vGefpGmBudKuf
ESpfoufavonf/
jyifopfESifh*smrefrS acwfopf yef;csDrsm;udkrlum; vHk;0
rESpfoufay/ 4if;rSm rsm;pGmwdk;wufaom yef;csDq&mjzpf
ojzifh wdkif;jynfESifhrdrdtrsKd;om; tEkynmudk dkaoav;
pm;Mu&ef tNrJwap rdrdwynfhrsm;tm; wdkufwGef;Edk;aqmf
vsuf&Sdayonf/ emrnfausmfyef;csDq&m Aa&mhpuD;? e,fp
vJa&mhzf*&dwfzfuJhodkYaom wynfhrsm; xGef;ay: vmcJhay
onf/ 4if;um; awmfvSefa&; rwkdifrSDacwfESifh awmfvSefa&;
acwfponfh acwftrsKd;rsKd; udk rSDoljzpfavonf/
,cka&;om;azmfjycJhNyD;cJhonfrSm pma&;oludk,fawGU avh
vmawGU&SdcJhaom k&Sm;yef;csDtaMumif; tenf;tusOf;rQ
omjzpfNyD;vQif ,ck a&;qJGvsuf&Sdaom qdkAD,uf yef;csD
q&mrsm; taMumif;udkum; ryg&SdcJh&ao;ay/ ,aeYqdkAD
,uf ,leD,HwGifum; vrf;dk;a[mif;wGif qifhumxGif qdkbd
A*sDpmay
216 w A*sDatmifpdk;
ouJhodkY k&Sm; yef;csDonf dk;&mjzpfNyD; ,aeYqdkAD,uf qdk&S,f
vpf yef;csDonf acwfopfyef;csDjzpfavonf/
'gudk uRefawmfwdkYu rsufajcrjywfbdkY vdkonf? ,aeY
acwfopfyef;csD\ a<u;aMumfoH aqmifyk'frSm ]]tEkynm
onf? jynfoltwGuf}}
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 217
(ed * H k ; \ed * H k ; )
tEkynmonf vlUordkif;\ ESvHk;tdrfwGif pD;aeaom
a&tvsifjzpfacsonf/ ta[mif;ESifhtopfwdkY\ tnrn
w&m;xif&Sm;&m a&vTmvnf;jzpfacsonf/ ta[mif;wdkif;
ypfy,f r&ovdk topfwdkif;vufcHr& / ta[mif;wdkif;
udk o,faqmif r&ovdk topfrdkUcspfr&/ ta[mif;rS
aumif;aom tarGESifh topfrS oefY&Sif;xufjrufrIudk obm
0w&m;onf wm0ef a uspG m a&G ; cs,f o G m ;NrJ jzpf o nf /
ta[mif;wdkif; razgufjyefovdk topfwdkif;vnf; rawmf
vSefacs? ta[mif;rSaumif;aom oaEudk&Sm topf\
zHGUNzdK;wdk;wufrItwGuf uRefawmfwdkYwGef;tm; ay;oGm;Mu
&ygrnf/ onfyif uRefawmfa&;cJhaom ]]dk;&mrSonf
acwf o pf o d k Y } } yef ; csD a qmif ; yg;rsm;\ rl v apwemjzpf y g
onf/
uReaf wmfwo Ykd nf ta[mif;xJrS taumif;udk jyef&mS Mu&yg
rnf/ ta[mif;ESihf topfwMYkd um;uGm[rIukd &ifMum;aph ay;&
A*sDpmay
218 w A*sDatmifpdk;
ygrnf/ topf\t&Sdeft[kefudk wGef;tm;jyKrnfhrsKd;aphrsm;
ud k BuJ j zef Y a y;&ygrnf / ysKd ; axmif ay;&ygrnf / ajrqG
vrf;azmufay;&ygrnf/ jynfolU tEkynmorm;wpfa,muf
\ ,aeY wm0efudk enf;jzifh xrf;&GufMu&ygrnf/
urmausmf yef;csDq&mBuD; ]]vD,dkem'dk'gAifpD\ rSwfpk
rsm;}} pmtkyfwGif atmufygpmydk'fuav; wpfcka&;rSwf
xm;onfudk awGUbl;ygonf/
]]yef;csDq&maumif; wpfOD;[lonf t"dutcsufESpfcsuf
udka&;qJGonf/ xdkESpfcsufrSm vlESifh tvkyfvkyfaom olU0d
OmOfjzpfonf}}/
rSefygonf acwftqifhqifhwGif jzpfxGef;cJhaom tEk
ynm wdkif;onf/ vludkA[dkvfcsufjyK tcsif;t&mrsm;udk
EIduf,ljcif;aywnf;/ xdkodkYaom vlUtcsif;t&mudk qef;ppf
azG&mS &mvnf; vluw kd pfO;D wpfa,mufwnf;jzifh wnfcikd ;f um
azG&Smjcif;r[kwf/ vlrIa&; ow0gtjzpf vlrIpHay:wGif
wif u m vl r I & u d w w&m; pmemyG m ;rsm;jcif ; yif jzpf a v
onf/
EkdifiHwum tEkynm vuf&maumif;rsm;wGif pl;&Sjyif;
xefaom &eHUwpfrsKd;udkcHpm;rdygonf/ xdk&eHUrSm trsKd;
om;&eHUyifwnf;/ trsKd;om;&eHUonf tEkynm ypnf;
aumif ; tEk y nm vuf & maumif ; rsm;\ *E 0 if a jrmuf
vuPmcsufyif jzpfonf/ trsKd;om;&eHU oif;ysHUav EkdifiH
wum pHawmf0ifav jzpfonf/ a*:*D\ ]]tar}} vl&Tef;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 219
\]]tusL0w K }} &D y if \ ]]abmf v *gavS o rm;}} yef ; csD
um;? bdkif&Gef\}} csKdif;'D[mdk;}} uAsm? yk&Suif\ ]]tl*sif;
td k e D * sif } } uAsm? ul a b;\ ]]ausmuf w H k ; cJ G a eol r sm;}}
yef;cs?D ponfh ...ponfh tm;vH;k wdw Yk iG f trsK;d om;[ef trsK;d
om;&eHU oif;jyefYxHka0vsuf rdrdwdkY\ Zmwd rdrdwdkU\umv
rdrdwdkYK\ a&ajr trSwfoauFwrsm; xGm;xGm;a0vsuf/
pifppf trsKd;om;a&; &yfwnfcsuf cGeftm;&Sd rS EdkifiH
wum0g'Dtjzpf yDjyifayrnf/ tcsufrSm ,aeYuRefawmf
wdkYqDrS vli,ftEkynm&Sif tawmfrsm;rsm; arhavsmhxm;
aomtcsuf jzpfonf/ rodusKd;uRef jyKxm;aom tcsuf?
tm;aysmharS;rSdefaom tcsufjzpfonf[k xifygonf/ vli,f
tEkynm&Sif uav; tawmfrsm;rsm;rSm armf'efjzpfcsif
aompdwf? tifwmae&Sife,f jzpfcsifaompdwf? edkifiHwum
jzpfcsifaompdwf? 0d&d,uRHaeMuojzifh tcsufudkvpf[if;
aeMu[efwlonf/
pifppf armf'ef[lonf txl;ZGwfvkyfp&mrvdkacs/ rdrdwdkY
twlwuG pD;ajrmvdkufygvmaom acwf\vSKyf&Sm;aeaom
vlrIqufqHa&;? wGef;xdk;oGm;vmaeaom odyHynmponf
wdkY\dkufcwfrIjzifh rdrdwdkY\ kyfemrfESpfyg;wGif armf'efw&m;
rsm; arG;zGm;Ny;D jzpfonf/ xdwk &m;ud,
fk t f ESpo f m&udk trsK;d om;
[ef trsKd ; om;rmef j zif h csuf j yKwf a y;k H wnf c if ; ay;k H
omjzpfonf/
EdkifiHwum tESpfom& ESifh trsKd;om;[efwdkY\ qufEG,f
A*sDpmay
220 w A*sDatmifpdk;
rI w&m;rSm a,bl,sESifh 0daoo[laom 0dbm*ESpfyg;\
tnrnw&m;jzpfavonf/ vlom;wdkY\ vlrI pD;yGm;qdkif&m
jzpfay:wdk;wufrI tqifhqifhwGif trsKd;om;[efESifhEdkifiH
wumtoGifo@mefESpfck\ nDnGwfaygif;pnf;rI oabmudk
txif;om;jrifEkdifayonf/
EdkifiHwum ordkif;a&; jzpfay:wdk;wufrI tpOfw&m;onf
EkdifiHtoD;oD;wGif oufqdkif&m trsKd;om; tcif; ? tusif;
trGrf;trHrsm;\ yJhjyifuGyfnyfrI vrf;aMumif;rS pD;qif;
oGm;NrJjzpfonf/ w&m;onf tEkynmrsufESmpmwGifvnf;
twdtvif; udk,fxifjyvsuf&Sdacsonf/
wpfenf;tm;jzifh qd&k vQif trsK;d om;tEkynm tpOftvm
[lonf xm0&&Sifoef ajy;vTm;aeaom rsOf;wpfaMumif;
jzpfonf/ 4if;udk ausmufjzpf kyf<uif;ozG,f jywdkuftdkrS
ypnf;ozG,f toHk;rjyKbJ ypfy,fxm;r&? ajy;aeaom
tvQifudk qufvufo,faqmifoGm;&ef om&Sdonf/
xdktpOftvmxJrS aumif;aom? awmfvSefaomtoGif
oPmefrsm;udk EdIufxkwf,l topfcGeftm;vufarmif;
udkqefYxkwf,l&rnfjzpfonf/ ]]vrf;dk;a[mif;wGif qifhum
xGif}} [laom uRefawmf rMumcPwifjyavh&Sdonfh pum;
av;rSm oabm tm;vHk;twGuf tcsKyfjzpfonf/ dk;
oavmuf wefbdk;BuD;vSaomaqmifyk'fuav;yif/
tu,f tEkynmjzifh wuJhb0\ yuwd opmw&m;
rsm;ud k &oaMu;rH k j yif wef b d k ; yG m ;vd k y gu trsKd ; om;
A*sDpmay
dk;&mrSonfa acwfopfodkY w 221
a&;ordkif;tqifhudk ydkrdkjrifhwifvdkygu tEkynm&Sifonf rdrd
wdkY\ trsKd;om; tEkynm tarGtESpfudk ypfy,f r&
paumif;ay? odkYrSom ,aeYacwfay: tEkynm&Sifonf rdrd
jynfolwdkYtwGuf wm0ef aus>yefol jzpfacsvdrfhrnf/
uRefawmfhb0rSm yef;csDjzpfygonf/ uRefawmf[laom
avmu cef;usOf;uav;twGif; vif;aeaom rSeftdrfrSm
yef;csDjzpfygonf/ yef;csDtwGuf ay;qyfcJh&aom wefbdk;rsm;
um; t&if;tESD;BuD;ygayh? yef;csDtwGuf uRefawmfhpdwfrSm
EkysKdoefrmwkef;jzpfygonf/
odkYaomf uRefawmfonf ,aeYwkdif yef;csDtaMumif;udk
*CPe roday;yg/ rdrd&& rqkwfudkifEkdifao;yg/ uRef
awmf a &;qJ G c sif o nf r S m ]]t[k w f } } w&m; jzpf y gonf /
]]tkyf}}rsm;r[kwfyg/ odkYaomf ,cktxd uRefawmf a&;qJG
cJhorQrSm ]]tkyf}} rsm;om trsm;pk jzpfaeygao;onf/
odkYtwGuf uRefawmf BudK;ukwfavhvm &ygOD;rnf/ qnf;yl;
BuHq&ygOD;rnf/ uRefawmfh aqmif;yg; rsm;wGif wifjycJh
aomyef ; csD a usmf B uD ; rsm; enf ; ed o Qrsm;? oabmw&m;
rsm;onf uRefawmfhq&mrsm;jzpfygonf/ olwdkYxHrS uRef
awmf qnf;yl;&ygonf/ twkcdk;&ygonf/ NyD;awmhrS vrf;
opfxGif &ygonf/
xd k Y x uf uRef a wmf \ vuf & if ; rl v xm0&q&mrS m
]]b0}} jzpfygonf/ b0onf uRefawmfhtm; rqHk;Edkifaom
tajrm f tjrifrsm;udk ay;onf/ wl;qG rukeEf ikd af om &wem
A*sDpmay
222 w A*sDatmifpdk;
rsm;udkay;onf/ b0onf uRefawmfhtEkynm\ xm0&
q&mjzpfygonf/ b0ydk;BudK;jzifh uRefawmfh yef;csDum;rsm;
ud k c spf y gonf / ol U trd e f Y u d k uRef a wmf e mcH & ygrnf / ol U
MoZmudkvGefqef r&yg/ olUudk uRefawmf od&Sdem;vnf
vdkuf&ygrnf/
uRefawmfhb0xuf ydk jrifhjrwfaom ydk MunfndKzG,f
jzpfaom ? em,lzG,fjzpfaom vkyfom;jynfolwdkY\ tvkyf
vkyfrIb0udk em;vnfvdkufema&;? qnf;yl;oif,la&;rSmrl
uRefawmfh tEkynmwdkY\ wpfckwnf;aom y#dnmOfpmwrf;
jzpfonfh xdk&yfwnfcsuf tjrpfwG,f a&;cJhaom uRefawmf
\aqmif;yg;rsm;onf ,aeY jynfolwdkY qifEJGaeaom acwf
ajymif;awmfvSefa&;twGuf wpfpHkwpfckaom twdkif;twm
txd wm0efausonf[k qdv k mygtH/h yef;csD tEkynmtwGuf
pGefYvGwfcJh&aom wefbdk;aygif; rsm;pGmudk uRefawmfrrINyD/
(A*sD a tmif p d k ; )
A*sDpmay