Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe

A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale

"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe A/D

– Kuantizimi i madhësive analoge
– Konvertorët D/A (digjital-analog)
– Konvertorët A/D (analog-digjital)

12.1 Konvertorët D/A (digjital-analog)

Kur bëhet fjalë për trajtimin e problemeve të ndryshme teknike, shpesh është e
nevojshme të konvertohen sinjalet digjitale analog. Në rastin e konvertimit digjital analog
(D / A), rezultati është një tension që është proporcional me numrin e dhënë.

12.1 .1 Mënyra e funksionimit

Konvertuesi D / A për çdo numër të hyrjes i ndan një vlerë të vetme diskrete. Zakonisht
është e mundshme që vlerat e tensionit të shpërndahen linearisht në një shkallë. Numri i
vlerave të ndryshme dhe rezulcioni i skallës varet nga numri i fjalëve të koduese në
sistemin të kodit dhënë. Zakonisht përdoret kodi binar natyral dhe kështu përmes kodit
n-bit mund të definohen 2n vlera të ndryshme dalëse për tension. Simboli skematik dhe
karakteristika e transmetimit t të konvertuesit D / A me tre bit janë treguar në figurë
12-1. Numri i biteve në praktikë është shpesh shumë më i lartë dhe, p.sh , 8, 10, 12 ose
më i lartë.

Fig 12.1 a_Simboli skematik konvertuesit D / A dhe b) karakteristika e transmetimit

Ismail Dashi 1
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Konvertuesi D / A gjeneron tensionin e daljes korresponduese nga sinjali bazë (tension

referent ). Parakushti i konvertimit të saktë është sinjali bazë i saktë dhe i qëndrueshëm,
dhe emisiviteti(ndarja) duhet gjithashtu të jetë pa gabime.

12.1.2. Struktura
Pjesa qendrore e konvertuesit D / A është një rrjet rezistencave (Figura 12-2), roli i të
cilit është ndarja e sinjal bazë. Raporti i ndarjes rregullohet me anë të ndërprerësve
analoge. Kontrolli i ndërprerëve munden drejtpërsëdrejti ta bëjnë bitët e numrave hyrës,
por mund të ndodhë që për përfitim të rezultatit saktë të jetë i nevojshëm për të kryer
konvertimin e atij numri në një sistem tjetër të kodit. Sinjali i daljes i rrjetit të
rezistencave mund të përdoren direkt por zakonisht kalonë nëpër stadet përforcim dhe
filtrim.

Fig 12.2 Bllok skema e konvertues dixhital / analog

Figurat 12-3deri 12-6ctregojnë paraqitjet karakteristike të rrjetave ndërprerësve dhe të
rezistencës. Rrjeti i rezistencave në të ashtuquajturën konvertues direkt (Figura 12-3)
përbëhet nga lidhja serike e rezistencave të njëjtës vlerë. Secili vlerë mundshme e
tensionit diskrete është në dispozicion në pikën e lidhjes së dy rezistorëve. Nga të gjithë
ndërprerësit, në të njëjtën kohë vetëm një është kyçur , e cili përcaktohet nga fjala koduse
e hyrjes dhe kështu vlera e zgjedhur rrjedh në tensionin e daljes (U K). Është e
domosdoshme të zgjidhni një sistem të tillë kodimi në të cilin ka vetëm një njësi në çdo
fjalë kodike ose ky problemi zgjidhet duke futur një dekoder ose një konvertues kodi.
Struktura e rrjetës është e thjeshtë, por në rezolucion të madh përbëhet nga një numër i
madh të ndërprerësve e dhe rezistencave të saktësisë të lartë, realizimi i të cilëve është i
shtrenjtë.

Ismail Dashi 2
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Kodi dalës
Fig 12.3 skema parimore Konvertues D / A.
Skema e konvertuesit D / A me katër bita me rrjetin e rezistencave me peshë është
treguar në Fig, 12-4. Rrymat që kalojnë përmes rezistencave individuale mblidhen me
ndihmën e një përforcuesi operacional dhe në këtë mënyrë formohet tension diskrete të
daljes që korrespondon me hyrjen e fjalës kodike:

Ndryshoret Qi janë vlerat e bitave të veçant të të fjalës kodit të hyrjes. Vështërsia më

madhe në këtë zgjidhje është realizimi i rezistencave sipas peshave me vlera të sakta. Në
veçanti në teknika e integruarm është vështir të realizohen rezistorë që kanë vlera të
rezistencës shumë të vogla ose shumë të larta me saktësi të madhe. Problem janë edhe
vlerat e rrymës të cilat kalojnë nëpër ndërpres individual e që janë shumë të ndryshme
dhe për këtë arsye rënjet tension në ndërpres janë të ndryshme , gjë që kontribuon në
gabimet e konvertimit.

Fig 12.4 konvertori D / A i realizuar me rrjeti rezistencave me peshë

Ismail Dashi 3
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Konvertori i D / A katër bitësh me rezistorë, të paraqitur në figurën 2.6-2, përbëhet nga

një burim i referencës së tensionit, katër çelësa të operuar elektrikisht, katër rezistor
precize me rezistenca me 2n, n = 0..3 dhe një përforcues operacional. Puna e çelsave
individual, kontrollohet me bit-in përkatës të kodit të hyrjes. Nëse bit është në gjendjen
e njëshit logjike, çelsi mbyllet. Nëse bit në gjendjen logjike zero çelsi mbetet i hapur.
Rezistenca e lidhur me vijën binare me peshë më të lart, bit b 0 ka vlerën R. Çdo bit me
peshë më të ulët është i lidhur me një rezistencë rezistencë dy herë më të madhe, d.m.th,
b1 është e lidhur me rezistencën 2R, b2 në 4R dhe b3 në 8R.

Fig 2.6.2 Shndërruesi D/A me rezistorë

Diapazoni e hyrjes e konvertuesit D / A binare me katër bit varion nga 0000 deri në
1111. Tensioni analog më i madh i daljes -1.875 x Vref korrespondon me vlerën binare të
hyrjes 1111. Vlerat binare më të ulëta të hyrjes korrespondojnë me vlerat e ulëta të
tensionit të daljes.

Shembull: Për shndëruesin D/A nga fig me Vref=-5V, llogaritni madhsin e tensionit
analog në dalje kur vlerat hyrëse janë: a) b0b1b2b3=1111, b) b0b1b2b3=1100, a)
b0b1b2b3=0001

Parametri i rëndësishëm i D / A konverter është ndryshimi më i vogël në tensionin e

daljes. Parametri njihet si rezolucioni i konvertimit D / A. Për konvertues n bit D / A

Ismail Dashi 4
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Disavantazhi kryesor i një konvertuesi D / A me rezistencë të ngarkesës është që me të

rritur numrin e biteve, rritja e vlerave të së rezistencave redukton saktësinë e
performancës së tyre të integruar.
Konvertimi D/A me rrjetin e rezistencave me peshë
Dizajn paralel – në të gjitha qarqet furnizohen njëkohësisht sjekken bitët
korresponduese nga bitet me pesh më të vogla (LSB) deri në bitet me pesh më të
mëdha (MSB)
çelsat elektronikë kontrollohen nga kombinimi i bitave.
Përforcues operacional me rezistencë të lartë në hyrje dhe rezistencë shumë të
ulët të daljes.

Duke ndryshuar raportin e rezistencës, amplifikatori operacional i jepnë dalje një

rritje të tensionit të referencës fikse (hyrje) në varësi të numrit të rezistorëve të
përfshirë ku vlera zvogëlohet me një faktor 2n në emërues.
Vlera totale e qark paralel të rezistencës është R1 dhe ndryshon sipas pozicionit të
çelsave që kontrollojnë kombinimet binare. Vlera e R2 nuk ndryshon.
shenjëanegative tregon që do të bëhet një ndryshim në fazë tensioni i daljes
kundrejt hyrjes.

Ismail Dashi 5
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Rezistenca R1 paraqet lidhjen paralel të rezistencave që kyçin çelsat 0-3 në

qarkun rrymor në varësi nga kombinimet të binare që ata kontrollojnë .
Konvertimi D/A me rrjetin e rezistencave R-2R
E metë e shndërrimit me rezistorë të peshës - kërkohen marrëdhëniet të sakta
midis rezistuesve individualë.
Rrjeti rme rezistenca R-2R përdor vetëm dy vlera të rezistencës, që është e bën
teknologjikisht më të lehtë për tu bërë.
Amplifikatori operacionall vetëm përcjell daljen nga rrjeti rezistencave pa
përforcime dhe plotësisht ndan rrjetin rezistencave nga qarqet që pasojnë
në daljen e saj, kjo e bën tërë qarkun shumë stabil .
Teknologjia moderne CMOS - konverterë D / A me kapacitet me peshe
ku përdoren ndarësit e tensionit kapacitiv. Ka saktësi të madhe, por nuk
përdore pëe punë paralele

Konvertori me rezistencat me pesh në konvertimin BCD

o Dhjet gjendjet e mundshme të numëruesit dekad mund të paraqiten me 4 gjendje
binare (kodi BCD)
o Të gjitha shifrat 0-999 mund të paraqiten me 12 gjendje binare suke përdor 3 dekada
me nga katër antar binar
o Vlera e rezistencave në secilën dekad është në raport me 8:4:2:1 në vend çelësave
mekanik përdoren diodat
o Skema e thjeshtësuar e këtij shndërruesi është në fig e më poshtme

Ismail Dashi 6
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Qindëshet
Dhjetëshet
Njëshet

2.6.1 Shndëruesit D / A me Rezistenca shkallë R-2R

.

Konvertuesi D/A katërbitësh shkall me rezistencat R-2R, i paraqitur në figurën 2.6-3,

përbëhet nga një burim i tensionit referent, Vref, katër ndërprerësve , një përforcues
operacional dhe një rrjet shkallë prej rezistorëve . Një rezistencë (2R) në seri me
ndërpresin dhe tjetri me vlerë (R) gjysma e të parës janë në vijën e për mbledhje

LSB – biti me peshë më të ultë

MSB- biti me peshë më të lartë

Fig()Një konvertues D / A katër bitësh me rezistenca R-2R ( MSB = bit e peshës më të

lartë, LSB = bit me peshë më të vogël)

Secili çelës kontribuon në komponentën e tij të peshës të vlerës së tensionit të daljes, gjë
që rezulton në një tension në dalje proporcional me kodin binar të hyrjes. Për shembull,
në rastin kur vetëm b0 = 1, rezistenca serike e bitit të peshës më të lartë, 2R, lidhet
Ismail Dashi 7
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

paralelisht me rezistencën e hyrjes zëvendësuese të nyjes X- të rrjetit shkallë deri në

zero. Rezistenca krahasuese, e llogaritur nga kombinimi i rezistencave të lidhura paralele
dhe serike duke filluar nga bit pesha më e ulët, është 2R. Pra, rryma e hyrjes, I hyr, është e
barabartë me Vref / 2R, dhe tensioni i daljes, V dal , është i barabartë me -Vref / 2. Më poshtë
është shprehja për tensionin e daljes

Udal-tensioni analog në dalje

Vref –tensioni analog hyrës referent

b0- biti me pesh më të lartë të kodit binar hyrës

bn-1- biti me pesh më të ultë të kodit binar hyrës

Meqenëse përdoren vetëm dy vlera të rezistencës R dhe 2R, konvertuesi D / A me rrjetë

shkallë të rezistencave R-2R është i thjeshtë. Shndërruesi është praktik për realizim, i
shpejtë dhe i besueshëm në punë. Një shembull i një shndërruesi D / A tetëbitësh R-2R
është një qark i integruar AD558.

15. For the 4 bit DAC shown in the figure, the output voltage V0 is

Ismail Dashi 8
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

a. 10 V
b. 5 V
c. 4 V
d. 8 V

zgjidhja: Vin at the non inverting terminal

n
Konvertor D / A me shkallën me rezistenca 2 R
Konvertor D / A me shkallën me rezistenca 2nR për shndërrimin e të dhënave dixhitale
n-bit përbëhet nga 2n resistorë të barabarta R dhe 2n+1-2 analog switches. Figura 2.6-4
tregon një konvertues me tre bit. Tetë (23) resistor të lidhur me seri formojnë një ndarës të
tensionit, duke prodhuar tetë nivele të tensionit analog. Çelësat analoge kontrollohen nga
një kod dixhital i hyrjes në mënyrë që secili kod të formojë një rrugë unike nga ndarësja i
tensionit deri te dalja e shndërruesit . Për të parandaluar ngarkesën e ndarësit të tensionit,
dalja e konvertuesit është e lidhur me amplifikatorin me plifikim të njësi. Megjithëse
pajisja a kërkon një numër të madh të komponentëve, ai thjesht realizohet si një qark i
integruar me shkkall të lartë të integrimit .

Shembull: për shndërruesin nga fig duhet llogaritni raportin të tensionit analog dales për
hyrje: a) 011 dhe b)001.

Zgjidhja

a) në rastin e hyrjes binare të vlerës 011, mbyllen celsat të kontrolluar me bitët B 0’,B1 dhe
B2, me cka hapet rruga ndërmjet tensionit në dalje Vdal dhe nyjës 5, ku tensioni është
ibarabart Vref/.2. dhe sekuenca jep tensionin në dalje me vlerë Vref/2

b)te rasti të vlerave binare hyrës 001, mbyllen celsat të kontrolluar me bitët B0’,B1’ dhe
B2 me cka hapet rruga ndërmjet tension në dalje Vdal dhe nyjës 7, ku tensioni është I
barabart me vref/4, dhe sekuenca jep tensionin në dalje të barabart me vlerën V ref/4

Ismail Dashi 9
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Fig shndërruesi D/A me rrijetin e rezistencave 2nR

Në teknologjinë e integruar, konvertuesit D / A më të suksesshëm janë arritur, struktura e

të cilëve bazohet në një rrjet t të rezistencave në shkall pasiqë është e nevojshme të
riprodhosh vetëm dy vlera të rezistencave R dhe 2R (Figura 12-5). Duke lidhur
ndërpresin e caktuar me potencialin e referencës, formohen komponentët individualë të
rrymës dalëse që është në anën e djathtë të skemës të shënuar me I.
Ismail Dashi 10
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Komponenti më e lartë e rrymës fitohet me kyçjen e ndërpresit të djathtë Qi dhe kjo

vlerë është përgjysmuar duke lëvizur në të majtë? Formula e përfundimtare për rrymë I
është:

ku Qi janë bitët e e kodit të hyrjes. Qi =1 do të thotë që nndërpresi i i-të është i kyçur në

tensionin referent ndërsa Qi =0 me masë. Prandaj, rryma e daljes është proporcionale
me fjalën kodike të hyrjes. Kjo rrymë mund të përdoret drejtpërdrejt si sinjal daljes ose
nëse është e nevojshme, ai mund ta konvertohet në tensionin e ndihmës një amplifikator
operacional(si current-to-voltage converter).

Fig 12.5 Konvertori D / i A realizuar me një rrjete të rezistencave në R-2R shkall .

Nëse pika M, në vend të tokës, është e lidhur me masën virtuale të amplifikatorit

operacional , dhe sinjalet e kontrollit të çelsave në daljen e regjistrit stacionar ,përfitohet
konvertues D / A me rrjetë shkallë të rezistencave
Shembulli i një konverteri të tillë D / A me 4 bit është treguar në figurën 12.10.
Amplifikatori operacional i daljes rrymën e shndërrohet në tension:

Ismail Dashi 11
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figura 12.6 tregon realizimin e një konvertuesi D / A që përmban numrin më të vogël të

komponentëve. Ndërprerësi K kalon periodikisht në pozicionin e majtë dhe të djathtë.
Kontrolli i ndërprerësit bëhet ashtu që koha për të cilën ndërprerësi është në pozicionin
e majtë dhe perioda e kyçeve janë identikë mardhënje me vlerën aktuale të numrit të
koduar të hyrjes dhe vlerës së tij maksimale (kjo quhet modulimi i impulsit në gjerësi.
Pasfiltrimit (që e bënë anëtari RC) vlerën e tensionit të daljes (vlera mesatare e
impulsit)" korrespondon me vlerën e numrit të hyrjes.
Ismail Dashi 12
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Fig 12.6. Konvertori D / As që punon në parimin e modulimit të impulsit në gjerësi.

12.1.3. Karakteristikat
Karakteristikat kryesore të konvertuesve të D / A janë: rezolucioni dhe dhe koha e
vendosjes . rezolucioni jepet me numrin e bitëve duke supozuar se të dhëna hyrëse hyrje
sillen në kodin binar. e dhënat mbi rezolucionin gjithashtu tregon për saktësinë e
konvertimit. Konvertorëve duhet ashtu konstruktuar ashtu funksioni transmetues i tyre
të jetë monoton. Bazuar në supozimet e mësipërme konstatohet se gabimi i konvertimit
është gjithmonë më i vogël se voltazhi që korrespondon me bitin me peshë më të vogël
.
Për të vendosur një tension stabil të daljes, nevojitet një kohëi caktuar. Për
shumicën e konverterve kjo kohë është rendit µs ose ns, ndërsa në konvertisit
impulsgjerësi r është dukshëm më e lartë sepse ajo është konstante kohore të anëtarit RC
disa herë më të larta nga periudha e ndërprerjes e cila për vetë vetën mjaft të gjatë

Digital Value

Output range: 0V to 5V

MSB + - R1 - +
-0.011u A 0.568 V
D 1kΩ

+ - R2
-0.011u A
R7
C 2kΩ 10kΩ 50 %
Key=G
U7
+ - R3 R5 R6
0.888m A
B 4kΩ 1kΩ 10kΩ

R4 U6
LSB + -
-0.01u A OPAMP_3T_VIRTUAL
A 8kΩ
V1
5V
OPAMP_3T_VIRTUAL

Ismail Dashi 13
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Konvertuesi analog digjital (A / D)

Konvertuesi analog digjital (A / D) është një interfejs midis sistemeve analoge dhe
digjitale. Konvertuesi A / D konverton sinjalin analog të hyrjes në sinjalin dixhital të
daljes. Versioni më i zakonshëm i konverterit A / D është një konvertues A / D i
kontrolluar me numërues, një konvertues A / D me përafrim(aproksimim) të
njëpasnjëshëm dhe një konvertues A / D me ramp (devijim) të dyfishtë.
Konvertuesi bazë A / D është një qark krahasues analog, komparator . Një skemë analoge
e krahasuesit analog tregon Figura 2.7-1. Sinjalet e hyrjes në komperator (krahasues)
janë tensione U1 dhe U2 ndërsa tensioni i daljes është U 0. Kur krahasuesi në
dalje jep një sinjal të tensionit të nivelit të lartë (njëshi logjikë), dhe në rast se U1 <U2
tensioni në dalje është i nivelit të ulët (logjika zero). Shpesh realizimi i përdorur i një
krahasuesi analog është qarku LM311.

Fig 2.7-1 Krahasuesi Analog

Shndërruesi A/D i kontrolluar me numërues

Bllok diagrami i një konvertuesi A / D të kontrolluar me numërues tregon Figura 2.7-2.
Një konvertim digjital analog fillon me vendosjen e numëruesit binar në zero, duke
rezultuar në tensionin e daljes U2 = 0. Nëse tensioni analoge i hyrjes V 1 është më e madhe
Ismail Dashi 14
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

se tensioni i daljes, tensioni i daljes së komparatorit është i lartë, hapet porti DHE dhe
rritja e vlerës së numëruesit me një. Me inkrementim e numëruesit rritet vlera e
tensionit U2. Kur U2 është pak më i madh se sinjali analog i hyrjes, sinjali i daljes nga
krahasuesi është i ulët, me çka mbyllet porti DHE dhe ndalohet puna e të numruesit.
Gjendja e numruesit në këtë kohë përfaqet ekranin digjital të vlerës së tensionit të
hyrjes analoge.

Figura 2.7-2 Blok dijagrami shndërruesit A/D i kontrolluar me numërues

Disavantazhi kryesor i kësaj metode të konvertimit është koha relativisht e

gjatë e nevojshme për kodimin për të koduar një sinjal analog hyrës . Në rastin
më të keq, është e nevojshme të ekzekutohen 2 n takte për të të bërë
konvertimin A / D, ku kërkohet n numër i biteve për të koduar sinjalin analog

Konvertues A / D me përafrim të njëpasnjëshëm

Shndërruesi A / D me përafrim të suksesiv është më i shpejtë në punë.

Gjithashtu përdor një shndërrues D / A, por numëruesi binar është zëvendësuar
me një regjistër të përafrimit (RSA), siç tregohet në figurën 2.7-3.

Ismail Dashi 15
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figura 2.7-3 Konvertuesi A / D me përafrim të njëpasnjëshëm (bit MSB e

peshës më të lartë, bit LSB me peshë më të vogël)

Fig() Parimi i punës

Pas fillimit të konvertimit të pulsimit të fillimit të konvertimit, RSA vendos

bitin e peshës më të lartë në gjendjen e njëshit logjikë dhe të gjitha bitët e tjerë
në gjendjen zero të logjikës. Nëse krahasuesi përcakton se dalja nga
konvertuesi D / A është më i madh se sinjali që do të konvertohet, atëherë biti
me peshë më e madhe është vendosur në gjendjen zero dhe biti i ardhshëm
Ismail Dashi 16
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

është vendosur si bit e peshës më të madhe, d.m.th vendoset në gjendjen e

njëshit logjikë. Megjithatë, nëse sinjali I cili konvertohet është më i lartë se
dalja nga konvertuesi D / A, biti me pesha më e madhe mbetet në gjendjen e
njëshit logjikë.

Procedura përsëritet për çdo bit derisa të arrihet ekuivalenti binar i sinjalit
analog të hyrjes. Procesi kërkon vetëm n takte.

Një shembull i përafrimit suksesiv paraqet qark integruar National ADC0844

Kalimi nëpër zero

Integrimi i Uhyr

Uhyr e Lartë

12.2 Konvertorët A/D

Kur nevojiten sinjalet analoge (vlera e tensionit ose disa madhësi të tjera kontinuale) në
format dixhitale të ruhen, përpunohen, dërgohen, paraqiten, etj, është e nevojshme që

Ismail Dashi 17
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

paraprakisht të kryhet shndërrimi analog digjital. Mostrës të sinjalit analoge në rastin e

konvertimit i ndahet numri përkatës sistemi kodues në përdorim

12.2.1 Parimi i punës

Tek Konvertimi A / D kërkohen zgjidhur disa detyra. Së pari, është e nevojshme që në
intervale të rregullta të kohës të merren mostrat nga sinjali analogë. Kjo procedurë
quhet diskretizim sipas kohës. Procesi i konvertimit nuk është i menjëhershëm prandaj
është e nevojshme të zgjidhet periudha e tillë e marrjes së mostrave ashtu që të
përfundoj konvertimi i mostrës së mëparshme para marrjes së një tjetër.
Detyra e dytë është krahasimi i mostrës me vlerat në një shkallë diskrete. Si
rezultati i krahasimit, vlera e mostrës zëvendësohet me një numër nga kjo shkallë që
është më afërta e vlerës së mostrës. Ky proces quhet diskretizimsipas amplitudës.
Faza e fundit e konvertimit është gjenerimi i kodit të daljes që i përgjigjet vlerës
diskrete. Ky proces kryhet sipas karakteristikave të paracaktuara të transmetimit të
konvertuesit A / D (Figura 12.2.1)

Ismail Dashi 18
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figura 12.2.1: Karakteristikat e transmetimit të një konvertuesi A / D tre bitësh.

12.2.2. Struktura
Ekzistojnë tri zgjidhje të ndryshme për konvertuesit e sotëm A / D: lloji i drejtpërdrejtë
(flash), zgjidhja me përafrimin gradual (aproksimim suksesiv) dhe procedurën e
numërimit.
Konvertuesi paralel A/ B në rastin e kodeve n-bit përmban 2n-1 komperatorë të
tensionit (Figura 12.2.2). Në një hyrje të komparatorit sillet niveli përkatëse të tensionit
sipas karakteristikave të transmetimit të dhënë. Këto tensione formohen nga një ndarës i
rezistencave i lidhur me burimin e tensionit referent. Në këtë mënyrë, fitohet një shkalla e
dëshiruar e vlerave diskrete. Në hyrje të tjera krahasuesi sillet tensioni analog që do të
konvertohet.

Ismail Dashi 19
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figura 12.2.2: Konvertues i drejtpërdrejtë(paralel) A / D me dalje trebitësh.

Tabela kombinuse e shndërruesit të kodit

Ismail Dashi 20
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Në varësi të vlerës së tensionit, daljet e disa komperatorëve do të jenë në një nivel të ulët
ndërsa të tjerët në të larta. Diskretizimi sipas kohës e bënë një sinjal i taktit: vlerat e
daljes të komparatorit regjistrohen periodikisht në flip-flops. stadi i daljes përbëhet nga
një koderi me prioritet: kodi i daljes formohet në bazë të njësheve në daljen e
komparatorit në pozicionin më të lartë.
Konvertiteti A / D me përafrim të njëpasnjëshëm kodi i daljes i madhësisë prej n
biteve formohet në hapa n. Parimi i punës tregohet në Figurën 12.2.3. Sinjali i hyrjes
mostrohet në fillim të periodës të konvertimit dhe kjo vlerë mbahet konstante në hyrjen e
komparatorit K deri në fund të ciklit të konvertimit. Konverter përmban një konvertor
D / A e cila ka të njëjtën rezolucion si vetë konvertori A / D. Dalja e konvertuesit D / A
është e lidhur me hyrjen e konvertorit tjetër. Dalja e komperatorit përdoret për të
kontrolluar një regjistër të aproksimim suksesiv(SAR-successive approximation register)
që është pjesa qendrore e skemës.

Ismail Dashi 21
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figurën Parimi i veprimit tregohet në Figurën 4-24. Sinjali i pravouganit gjenerohet duke
krahasuar
sinjal analog dhe rritje lineare e "p.sh. sinjal testerast. Komparatorët e tensionit (shasi
EX-ILI) lejojnë sportelet të punojnë përderisa vlera e sinjalit të testuesit është më e lartë
se zero, por ende nuk ka ndezur tensionin e hyrjes..: Blok skema e Konverter A / D me
aproksimim suksesiv

Në fillim të konvertimit, set-ohet biti me peshë më rëndë ((angl.: most significant

bit - MSB)) në regjistër. Sipas kësaj vlere, konvertuesi D / A gjeneron sinjalin analog
përkatës, dhe në bazë të kësaj , krahasuesi i lajmëron regjistruesit nëse sinjali i hyrjes
është më i madh ose i barabartë me vlerën në mesin e shkallës.
Nëse sinjali i hyrjes është më i madh në teh të sinjalit taktit, vlera MSB mbetet të
pandryshuar, ndërsa në rastin e kundërt ajo kthehet dhe në zero. Në të njëjtën kohë, set-
ohet vlera e bitit fqinjë në regjistër. Në periodën tjetër të takt sinjalit përsëri krahasohet
vlerën e sinjalit të hyrjes me daljen e konvertuesit D / A dhe komperatori e e informon
regjistrin për justifikimin e setimit të bitit të dhënë. Nëse set-imi justifikohet, vlera e bitit
mbetet njësh, nëse jo, atëherë reset-ohet. Në fund të periudhës të sinjalit të taktit përsëri
në regjistër setohet biti tjetër
Ky procesi vazhdon derisa të përcaktohen të gjitha vlerat e të gjitha biteve. Pastaj
në regjistër ndodhet një kod dixhital që përputhet me sinjalin e hyrjes analoge. Në treg
gjithashtu mund të shiten në një qarqe të integruar që përfshin një konvertues të plotë A /
D me aproksimim suskesivë.
Në grupën e tretë të zgjidhëjes të konverterve A / D përfshijnë zgjidhja me
numërimin. Janë zhvilluar shumë procedura të tilla. Parimi themelor në të gjitha është që
të gjenerojë një impuls drejtkëndor me një kohëzgjatje proporcionale me sinjalin analog
të hyrjes. kështu, roli i numëruesit është të përcaktojë numrin e periodave të takt
sinjaleve të gjeneruar gjatë kohëzgjatjes së pulsit drejtkëndor. Numri i fituar në fund të
numërimit është proporcional me tensionin analog
Parimi i punë tregohet në Figurën 12.2.4. Sinjali katërkëndësh gjenerohet duke
krahasuar sinjal analog dhe rritje lineare e p.sh. sinjal sharrë. Komparatorët e tensionit
(qarku EX-OSE) lejojnë qarkun të punojnë përderisa vlera e sinjalit sharrë është më e
lartë se zero, por ende nuk ka kaluar tensionin e hyrjes.
Ismail Dashi 22
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Figura 12.2.4: Bllok skema e konvertues A / D i cili përdor sinjal sharrë dhe numërues

Disavantazhi i zgjidhjes të treguar është që pos pjerrësia e sinjalit shkallë edhe saktësia e
frekuencës të takt sinjalit ndikon në saktësinë e konvertimit. Pjertësin Sinjali sharrë
është e mundur të "stabilizohet me ndihmën në tensionin referent përkatës, por mund të
lindin probleme shtesë për shkak të zhvendosjes të vlerës së RC që definon sinjalin
sharrë.. Ekzistojnë gjithashtu zgjidhje të tjera me numërues që zbatojnë një sinjal sharrë
të përbërë nga segmenti rritës dhe rënës. Me dihmën e kësaj teknikë mund ti iket
ndjeshëmëris si në ndryshimet e anëtarit RC njashtu dhe në stabilitetin e frekuencës së
sinjalit taktik. Është me rëndësi te konvertues A / D vetëm që vlera e tensionit të
referencës të mbahet në një nivel konstant.

12.2..3. Karakteristikat

Procesi i konvertimit të konvertuesve të drejtpërdrejtë A / D është shumë i

shkurtër (zakonisht koha e konvertimit nën 1µs), por kërkon një numër të madh të
komponentëve dhe për këtë çmimi i tyre është i lartë. Kjo zgjidhje aplikohet deri në
rezolucionin gjashtë ose tetë bitave dhe vetëm për konvertimin e sinjaleve që ndryshojnë
shpejt (osciloskopi digjital, telekomunikacion).
Koha mesatare e konvertimit të konvertuesit A / D me aproksimki suksesesiv
(përafrim të njëpasnjëshëm)është disa µs. Rezolucioni i konvertimit zakonisht është tetë
bitë ose më e lartë. Fusha e zbatimit të këtyre qarqeve është më e zakonshme në
menaxhimin e proceseve të shpejta.
Me përdorurimin e konvertuesin A / D me sinjal sharrë dhe numërues , është e
mundër të arrihet rezulucion të madh me një çmim të ulët sepse numri i qarqeve të
përdorura është relativisht i vogël. Disavantazhi i këtij lloji është koha e gjatë e
konvertimit e cila shpesh është e rendit të madhësisë së sekondës. Instrumentet digjitale
të transmetimit janë gjithmonë përdorin lloje të tilla të konvertuesve pasi përdoruesi nuk

Ismail Dashi 23
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

do të ishte në gjendje të lexonte vlerën e matur të një madhësie të caktuar kur shifrat u
ndërruan shpejt. Ky lloj i konvertuesit A / D është përshtatshëm për digjitalizimin e
madhësive fizike që ndryshojnë ngadalë (p.sh. temperatura, niveli i lëngjeve, etj.).
U3 U4

DCD_HEX_DIG_GREEN
DCD_HEX_DIG_GREEN

3
U1
1 11 X8
R1 Vin D0
10 X7
1kΩ 50 % + U2 D1
2.5 V DC 10MOhm 9 X6
Key=A D2 4
- 8 X5
V2 VCC
D3
5V 5.0V 7 X4 2.5V
D4
0 VCC 6 X3
D5
2.5V
5 X2 2.5V
D6 X1
Vref+
D7
2.5V
2 Vref- 2.5V
SOC EOC 2.5V
V1 ADC 2.5V
2.5V
www.ismaildashi.tk
10kHz 8-Bit AtoD Converter
5V shpejtsia e mostrimit
0

Konvertori i amplitides në koh

Ismail Dashi 24
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

Hyrja e numruesit

Cila nga këto është një lloj gabimi i lidhur me konvertuesit digjital-analog (DAC)?

A. gabim jomonoton(nonmonotonic error)

B. Kodet e dalëse jo korrektë
C. Gabimi offset
D. Gabim jomonoton dhe gabimi offset
Përgjigje: Opsioni D

Një konvertues dixhital / analog (DAC) R / 2R 4-bit ka një referencë prej 5 voltesh. Cila
është dalja analoge për kodin e hyrjes 0101.

A. 0.3125 V
B. 3.125 V
C. 0.78125 V
Ismail Dashi 25
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

D. –3.125 V
A binary-weighted digital-to-analog converter has an input resistor of 100 komega.gif. If
the resistor is connected to a 5 V source, the current through the resistor is:
Një konvertues digjital-analog me pesh binar ka një rezistencë hyrëse prej 100
komega.gif. Nëse rezistenca është e lidhur me një burim 5 V, rryma përmes rezistencës
është:

A. 50 µA
B. 5 mA
C. 500 µA
D. 50 mA

What is the resolution of a digital-to-analog converter (DAC)?

A. It is the comparison between the actual output of the converter and its expected
output.
B. It is the deviation between the ideal straight-line output and the actual output of
the converter.
C. It is the smallest analog output change that can occur as a result of an
increment in the digital input.
D. It is its ability to resolve between forward and reverse steps when sequenced over
its entire range.
Answer: Option C
The practical use of binary-weighted digital-to-analog converters is limited to:

A. R/2R ladder D/A converters

B. 4-bit D/A converters
C. 8-bit D/A converters
D. op-amp comparators
Answer: Option B

The difference between analog voltage represented by two adjacent digital codes, or the
analog step size, is the:

A. quantization
B. accuracy
C. resolution
D. monotonicity
Answer: Option C

The primary disadvantage of the flash analog-to digital converter (ADC) is that:

A. it requires the input voltage to be applied to the inputs simultaneously

B. a long conversion time is required
Ismail Dashi 26
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

C. a large number of output lines is required to simultaneously decode the input

voltage
D. a large number of comparators is required to represent a reasonable sized
binary number
Answer: Option D

A binary-weighted digital-to-analog converter has a feedback resistor, Rf, of 12

komega.gif. If 50 mu.gifA of current is through the resistor, the voltage out of the circuit
is:

A. 0.6 V
B. –0.6 V
C. 0.1 V
D. –0.1 V
Answer: Option B

The resolution of a 0–5 V 6-bit digital-to-analog converter (DAC) is:

A. 63%
B. 64%
C. 1.56%
D. 15.6%
Answer: Option C

In a flash analog-to-digital converter, the output of each comparator is connected to an

input of a:

A. decoder
B. priority encoder
C. multiplexer
D. demultiplexer
Answer: Option B

Which is not an analog-to-digital (ADC) conversion error?

A. differential nonlinearity
B. missing code
C. incorrect code
D. offset
Answer: Option A

Sample-and-hold circuits in analog-to digital converters (ADCs) are designed to:

A. sample and hold the output of the binary counter during the conversion process
Ismail Dashi 27
Konvertorët D/A (digjital-analog) dhe
A/D – Elektronikë digjitale XII2,XII1,XI1 Shkolla mesme profesionale
"Feriz Guri dhe Vëllezërit Çaka"
Kaçanik

B. stabilize the comparator's threshold voltage during the conversion process

C. stabilize the input analog signal during the conversion process
D. sample and hold the D/A converter staircase waveform during the conversion
process
Answer: Option C

Ismail Dashi 28