Sınıf Türk Dili Ve Ed. Soru Bankası

1.
fasikl
A GR
AT I N
L V E EDEBY
T R K D imi ile Dn-
likisi ihi Geli
K l t r T r k e nin Tar
Dil - lmas v
e
a n d r
Snfl
Dillerin s n d a k i Yeri
ri Ara
ya Dille
YATINA GR
TRK DL VE EDEBfland imi le Dnya Dilleri Arasndaki
Yeri
RETEN rlmas Ve Trkenin Tarihi Geli
TEST 1 Dil - Kltr likisi, Dillerin Sn
1. Aadakilerden hangisi Karahanl Dnemine ait eserlerden biri de-

ildir?
Karahanllar Dneminin, ayn zamanda A) Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip)
Trklerin slamiyete girdikleri dnem ol-
B) Divan Lgtit-Trk (Kagarl Mahmut)
duunu ve bu dnem eserlerinin slam
C) Atabetl-Hakayk (Edip Ahmet Ykneki)
dnemin ilk edeb rnleri olduunu ha-
trlayalm! D) Divan- Hikmet (Ahmet Yesevi)
E) Muhkemetl-Lgateyn (Ali ir Nevai)
2. Trk dilinin ikinci nemli szl kabul edilen ve Trklere Arapa

Kagarl Mahmutun Divan Lgatit- retmek amacyla kaleme alnan eser aadakilerden hangisidir?
Trknden sonra Trk dilinin tarih geli- A) Mukaddimetl-Edeb
imini gsteren ikinci eserin Ebul-Kasm B) Ksasl-Enbiya
Zemaheri tarafndan yazldn, bu C) Muinl-Mrid
eserin asl deerinin yer, elbise, ay, yl
D) Hsrev irin
adlar ve inanca ait tabirler, deyimler ve
E) Meclisn-Nefis
terimler ierdiini olduunu hatrlayalm!
3. Bilig bilin ya begim (Bilgi bilin ey beyim)

Bilig sana e bolur (Bilgi sana e olur)
Bilig bilgen ol erke (Bilgi bilen glye)
Bir gn tavlat tu bolur (Bir gn mutluluk arkada olur)
Yukardaki drtlk Uygur Trkesiyle yazlmtr.
Uygur Trkesi, Trk dilinin tarih geliiminde aadaki dnemlerin

hangisi iinde deerlendirilebilir?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Altay Dnemi
B) En Eski Trke Dnemi
2
C) lk Trke Dnemi
D) Eski Trke Dnemi
E) Orta Trke Dnemi
4. Aadakilerden hangisi Trk dilinin metinlerle takip edilemeyen d-

Trk dilinin tarih geliimi erevesinde nemine aittir?
metinlerle takip edilemeyen (Karanlk A) lk Trke Dnemi
Dnem) ve metinlerle takip edilebilen B) Eski Trke Dnemi
dnemlere ayrldn hatrlayalm. C) Orta Trke Dnemi
nite
D) Yeni Trke Dnemi

E) ada Trke Dnemi
TRK DL VE EDEBYATINA GR
Dil - Kltr likisi, Dillerin Snfland
rlmas Ve Trkenin Tarihi Geli
imi le Dnya Dilleri Arasndaki
Yeri 1 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisinde bir bilgi yanl vardr? 5. I. Yapsna gre eklemeli diller grubundandr.
A) Farsa, Hint-Avrupa dil ailesindendir. II. Fiiller ekimlenirken kk deiir.
B) Arapa, Hami-Sami dil ailesinin bir yesidir. III. Kkenine gre Hint-Avrupa dil ailesindendir.
C) Bantu dil ailesini Afrika dilleri oluturur. IV. Ekler kklerden sonra gelir.
V. Byk nl uyumu nemli ses zelliidir.

D) Japonca, in-Tibet dil ailesine mensuptur.
Numaralandrlm cmlelerden hangileri Trkenin
E) Fince, Trke gibi Ural-Altay dillerindendir.
zellikleri ile ilgili yanl bilgi iermektedir?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III.
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
2. Aadakilerden hangisi Trke ile ayn dil ailesine

mensup deildir?
A) Macarca B) Moolca C) Korece
D) Tibete E) Manuca
Yldzl Soru 1
----, bir dilin izlenebilen tarihi dne

mlerinde ayrlm
koludur. rnein stanbulda geli
rim derken Trkistan
dilinde kelr men denmesi bu duru
ma rnektir.
Bu parada bo braklan yere
aadakilerden han-
3. ---- dillerde kelimeler tek heceden oluur. Bir kelimenin an- gisi getirilmelidir?
lam da grevi de o kelimenin ---- ve cmle iindeki yerine
baldr. A) Lehe B) Az C) Jargon
Yukardaki cmlede bo braklan yere srasyla aa-
D) Argo E) ive
dakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?
A) Tek heceli - vurgusuna
B) ekimli - nemine
C) Tek heceli - syleniine 3

D) Eklemeli - ald eke
E) Tek heceli - kullanld balama 6. Gktrk Kitabeleri ---- dneminde yazlm, Trk dili ve
kltrnn ---- yazl rndr.
Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla

aadakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?
A) Eski Trke - ilk
4. Aadakilerden hangisi farkl bir dil ailesi iinde yer B) Dou Trkesi - en nemli
alr?
C) Bat Trkesi - ilk
A) ngilizce B) Franszca
D) Eski Trke - Arap alfabesiyle

C) Almanca
E) Arapa
D) Farsa E) Seluklu - ok deerli
YATINA GR
Yeri
KONU
7. (I) Bugn kullanlan dillerin hemen hemen hepsi be dil 10. Trkiye Trkesi, Trkenin aadaki tarih dnemle-
ailesinden birine mensuptur. (II) rnein Pakistanllarn rinden hangisine aittir?
konutuu Urduca, Hint-Avrupa dillerindendir. (III) Buna
A) En Eski Trke
ramen o corafyaya son derece yakn olan Tibete bu
dil ailesinin dnda kalr. (IV) Hint-Avrupa dillerinin bir kolu B) lk Trke
olan Avrupa dilleri ise yap bakmndan genellikle eklemeli C) Eski Trke
bir zellik gsterir. (V) Avrupa kolunun en nemli dillerin-
den biri de spanyolcadr. D) Bat Trkesi
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangisinde bil- E) Kuzeydou Trkesi

gi yanl vardr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. ---- yzyla ait ---- Trkenin ok eski bir dil olduunu orta-
ya koyan ok deerli bir belge nitelii tar.
Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla

aadakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir?
A) 8. - Gktrk Kitabeleri
B) 5. - szl rnlere sahip

8. Aadakilerden hangisinde Trkenin zellikleri ile
C) 11. - Kutadgu Bilig
ilgili bilgi yanl vardr?
D) 12. - Divan- Hikmet
A) Byk nl uyumuna sahip olmas
E) 13. - Risaletn-Nushiyye
B) Szcklerin b, c, d, g nszleri ile bitmemesi
C) Sondan eklemeli bir dil olmas
D) Szcklerin sonunda hibir zaman ift nsz olmama-

s 12. Trke, kendisinden olduka uzak bir corafyada bulunan
---- ile ayn dil ailesine mensuptur.
E) Szcklerin kesinlikle ift nszle balamamas
Bu cmledeki bolua aadakilerden hangisi getiril-
melidir?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Farsa B) ince C) Hinte
D) Korece E) Rusa
4
9. Ayn dil iinde ses, ekil, sz dizimi ve anlamca farkllklar 13. Anadolu merkez olmak kaydyla Azerbaycan, Rumeli, Irak
gsterebilen, belli yerleim blgelerine veya snflara zg ve Suriye blgesinde konuulan Trkeye ---- denir.
olan konuma diline ---- denir.
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
si getirilmelidir?
A) Dou Trkesi
A) Lehe B) Az C) Jargon B) Osmanl Trkesi
C) Bat Trkesi
D) Argo E) ive
D) Eski Trke
nite
E) Anadolu Trkesi
Yeri 2 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin Eski Anado- 5. Aada verilenlerden hangisi bir dil ailesi deildir?
lu Trkesinden sonraki dnemidir?
A) Hami - Sami dilleri
A) Karanlk Dnem Trkesi
B) Ural - Altay dilleri
B) Dou Trkesi
C) Asya - Afrika dilleri
C) Osmanl Trkesi
D) in - Tibet dilleri
D) Kpak Trkesi
E) Hint - Avrupa dilleri
E) Karahanl Trkesi
2. Trkler, tarih boyunca eitli alfabeler kullanmlardr. Ata-

6. Aadakilerden hangisi Trklerin kulland alfabe-
larmzn kulland ilk alfabe 38 harften oluan ve mill bir
lerden biri deildir?
karakter tayan ---- alfabesidir. Bugn kullandmz Latin
alfabesinden nce ise ---- alfabesi kullanlmtr. A) Gktrk alfabesi B) Uygur alfabesi
Yukardaki parada bo braklan yere srasyla aa- C) Arap alfabesi D) in alfabesi

dakilerden hangisi getirilmelidir?
E) Latin alfabesi
A) Gktrk - Arap
B) Gktrk - Uygur
C) Uygur - Arap
D) Arap - Uygur 7. I. Hinte
E) Uygur - Gktrk II. branice
III. Farsa
IV. Arapa
V. Almanca
3. Aadakilerden hangisi, Trkenin farkl bir dne-
Yukardaki numaralanm dillerden hangi ikisi Hint-
minde yazlmtr?
Avrupa Dil Ailesine mensup deildir?
A) Mecalisn-Nefais
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV.
B) Divan- Hikmet
D) I. ve III. E) III. ve V. 5
C) Atabetl-Hakayk
D) Divan Lgatit-Trk
E) Kutadgu Bilig
8. Bir dilin tarihsel, blgesel, siyasal sebeplerden dolay ses,

yap ve sz dizimi zellikleriyle ayrlan koluna ---- denir.
4. Aadaki kelimelerden hangisi yap bakmndan Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
Trkenin zelliklerini yanstmaz? si getirilmelidir?
A) Dillerde B) Deiimden
A) Lehe B) Az C) Jargon
1
C) Karlanr D) Eskicilik
E) Namalup D) Argo E) ive

YATINA GR
Yeri
KONU
9. Aadaki cmlelerin hangisinde bir bilgi yanl var- 13. Aadakilerden hangisinde Trkenin yaps ve k-
dr? kenine gre zellikleri bir arada doru olarak verilmi-
tir?
A) Dil her eyden nce sosyal ve mill bir varlktr.
A) ekimli diller grubundan ve Hint-Avrupa dil ailesinden-
B) Dil, mill damgas ve belirli olan kltr unsurudur.
dir.
C) Dil, fertlerin stnde, bir milleti ilgilendirir.
B) Eklemeli diller grubundan ve Ural-Altay dil ailesinden-
D) Mill uuru besleyen bir unsur olarak dilin kltr yaa- dir.
mnda oynad rol ok byktr.
C) Tek heceli diller grubundan ve in-Tibet dil ailesinden-
E) Kltr ve sanat etkinliklerinin ou dille gerekletiri- dir.
len etkinlikler deildir.
D) ekimli diller grubundan ve Hami-Sami dil ailesinden-
dir.
10. Aada verilenlerden hangisi tmyle Ural-Altay dil- E) Eklemeli diller grubundan ve Hint-Avrupa dil ailesin-
lerinden olumaktadr? dendir.
A) Trke / Fince / Macarca / Moolca / Japonca
B) Trke / Manuca / ince / Korece / Tunguzca
C) Trke / Lehe / Srpa / Bulgarca / Romence
D) Moolca / Tunguzca / Manuca / Macarca / Hrvatca
E) Moolca / Japonca / Korece / Arapa / Farsa

14. Her lkede farkl meslek gruplarnn kendi aralarnda nis-
peten farkl bir dil kullanmalarna ---- denir.
11. Ortadou ve Bat Afrika civarnda yaayan milletlerin dil- Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
lerinin oluturduu Hami-Sami dil ailesi yap bakmndan
si getirilmelidir?
ekimli diller grubuna dhil edilebilir.
Bu cmlede verilen bilgiye gre aadakilerden han- A) Lehe B) Az C) Jargon

gisi Hami-Sami dil ailesi iinde yer almaz?
D) Argo E) ive
A) Arapa B) branice
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Habece D) Aramice
E) Hinte
12. I. Trke
15. ekimli dillerin en nemli zellii kelime kklerinin sabit
II. Almanca olmaydr. (I) Bu dillerde kelimeler, tretilirken ya da e-
III. Korece kime girerken kkler deiiklie urar. (II) Oysa eklemeli
dillerde kk her zaman sabittir. (III) Ekler bu sabit kklere
IV. Arapa
getirilir. (IV) Tek heceli dillerde de kelimeler tek heceden
V. Franszca oluur. (V) Bu dillerde ekler kklerden sonra deil nce
getirilir.
Numaralanm dillerden hangileri yap bakmndan
farkl bir dil grubuna girer? Bu parada numaralanm cmlelerden hangisinde
bilgi yanl yaplmtr?
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) IV. ve V.
nite

D) I. ve III. E) II. ve V.
Yeri 3 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde bir bilgi yanl var- 4. Trkenin en nemli ses zellikleri byk ve kk nl
dr? uyumlardr. Byk nl uyumuna gre Trkede ilk hece-
de ince nl varsa dier hecelerdeki nllerin de ince; ka-
A) Dil ile kltr birbirini tamamlayan ayrlmaz bir btndr.
ln nl varsa dier nllerin de kaln nl olmas gerekir.
B) Kltr ve dil bir milletin en nemli ortak zelliklerindendir.
Bu aklamaya gre aadaki kelimelerin hangisi b-
C) Kltr ve dil, toplumu oluturan bireylerin iletiiminde yk nl uyumuna uymad iin Trke deildir?
nemli rol oynar.
A) Karpuz B) Dnem C) Gazete
D) Bir toplumun olumasnda ve ayakta kalmasnda ortak
dil ve ok byk bir pay bulunmaz. D) Ormanclk E) Klavuz
E) Hem dilin hem de kltrn kendine zg kurallar ve

zellikleri vardr.
2. Trk dilinin tarih geliimi asndan Gktrk (Orhun)

Abidelerinden nceki dnem iin aadakilerden
hangisi sylenebilir?
5. Trkede kelime sonlarnda b, c, d, g nszleri bulunmaz
A) Bu dnemde Trklerin son derece gelimi bir yaz di- ancak at-ad gibi birbiriyle karma olasl bulunan keli-
line sahip olduklar sylenebilir. meler iin baz kelimelerin sonundaki b, c, d, g nszleri
korunmutur.
B) Bu dneme Eski Trke denir ve daha ok mektup ve
anlama metinleri gibi yazl rnlere dayanr. Bu aklamaya gre aadaki kelimelerden hangisi-
nin, sonu yumuak nszle biten bir kelimeyle kar-
C) Bu dnemin en nemli rnleri Uygurlara ait Budist ve
ma ihtimali yoktur?
Maniheist din metinlerdir.
D) Bu dneme, kesin bilgilere ulamak mmkn olmad- A) Ot B) Sa C) Ha

ndan Karanlk Dnem ad verilir.
D) A E) t
E) Bu dnem yaz dili bakmndan Trkenin en saf dne-
mini oluturur, bu nedenle dil aratrmalar asndan
zengin bir dnemdir.
3. Trkler toplu olarak Karahanllar Dneminde slamiyete 7

girmitir. Bu yzden ilk slami eserler bu dnemden kal-
6. Trkenin 15-21. yzyllar arasndaki dnemine Yeni
madr. Arap alfabesi ilk kez bu dnemde kullanlmtr. Bu
Trke denir. Bu dnemde bizim yaadmz corafyada
dnemde ilk kez eserlerin dilinde Arapa, Farsa kelimeler
Eski Anadolu Trkesi yerini ---- brakr. Bunu gnmzde
grlmeye balanmtr.
kullanmaya devam ettiimiz Trkiye Trkesi takip eder.
Aadakilerden hangisi, bu parada sz edilen Ka-
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
rahanllar Dneminden kalma eserlerden biri deil-
sinin getirilmesi uygun olur?
dir?
A) Azeri Trkesine
A) Kutadgu Bilig
B) Osmanl Trkesine
B) Divan Lgatit-Trk
C) Yeni Anadolu Trkesine
C) Atabetl-Hakayk
1
D) aatay Trkesine
D) Dede Korkut Hikyeleri
E) Trkmen Trkesine
E) Divan- Hikmet
YATINA GR
Yeri
KONU
7. Trkede iki nl yan yana bulunmaz. Dilimizdeki bu tr 11. I. Trke, temeli, bilinmeyen zamanlarda atlm kkl
kelimeler yabanc kkenlidir. bir medeniyet ve kltr dilidir.
Aadaki kelimelerden hangisi, bu cmlede anlatlan- II. Trk dili, belirli zamanlarda medeniyet ve kltr tercih-
lara rnek olabilir? lerinden kaynaklanan kkl deiimler geirmitir.
A) Anne B) Daima III. Trkler tarih boyunca Gktrk, Uygur, Arap alfabeleri-
nin yan sra in ve Mool alfabelerini de kullanmlar-
C) Cumartesi D) Nasl
dr.
E) Stla IV. Trkenin iveleri iinde Trkiye Trkesine en yakn
olan corafi yaknlk nedeniyle Azeri Trkesidir.
V. Trkiye Trkesi, gemiten bugne bir kuyumcu ti-

tizliiyle ilene ilene yksek bir anlatm gcne ula-
mtr.
8. Aadaki eserlerden hangisi, Trkenin farkl bir d- Yukardaki numaralanm cmlelerden hangisinde bil-
neminde yazlmtr? gi yanl yaplmtr?
A) Irk Bitig A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
B) Kodeks Komaniks
C) Kalyanamkara ve Papamkara Hikyesi
D) Altun Yaruk
E) Sekiz Ykmek
12. Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin ada kol-

larndan biri deildir?
A) Trkiye Trkesi
B) Krgz Trkesi
9. Aadakilerden hangisi Trke ile ayn dil ailesinden-
dir? C) Azeri Trkesi
A) Macarca B) Ermenice D) Gagavuz Trkesi

TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) ngilizce D) Franszca E) Trkmen Trkesi
E) talyanca
8
13. Bir dilin paras olmakla birlikte, toplumun belli bir evresi
tarafndan kullanlan, kendine zg szck, deyim ve de-
10. Aadaki sanatlardan hangisi Osmanl Trkesiyle
yilerden oluan zel dile ---- denir.
eser vermemitir?
A) Ziya Paa
si getirilmelidir?
B) eyh Galip
A) Lehe B) Az C) Jargon
C) Ali ir Nevai
nite
D) Badatl Ruhi D) Argo E) ive
E) Namk Kemal
Yeri 4 KONU
TEST
1. I. Bu devir; Gktrkler, Uygurlar ve Karahanllar devrinin 4. I. Kagarl Mahmut tarafndan yazlan Divan Lgatit-
bir blm (13. yzyla kadar) olmak zere yaklak sekiz Trkte slam ncesi Trk edebiyatna ait iir rnekleri,
asrlk dnemi kapsar. 8inci yzyldan 13nc yzyla ka- deyimler ve savlar yer almaktadr.
darki dnemdir.
II. Yazar Yusuf Has Hacip olan Kutadgu Bilig, aruz l-
Bu parada bu devir diye bahsedilen dnem aada- snn ve mesnevi nazm eklinin kullanld ilk eser-
kilerden hangisidir? dir.
A) lk Trke B) Yeni Trke III. Hakikatlerin eii anlamna gelen ve Edip Ahmet
Ykneki tarafndan yazlan Atabetl-Hakayk didaktik
C) Orta Trke D) Bat Trkesi
zellikleri ar basan din-ahlaki bir eserdir.
E) Eski Trke IV. Trk tasavvuf edebiyatnn ilk temsilcisi saylan Ahmet
Yesevi, Divan- Hikmet adl eserinde tasavvufu ile-
mitir.
V. Trk adn bir devlet adnda kullanan ilk Trk toplulu-

u olan Gktrklerin diktii Orhun Abidelerinde az da
2. I. Gagavuz Trkesi olsa Arapa ve Farsa szckler kullanlmtr.
II. Krgz Trkesi Numaralanm cmlelerin hangisinde bilgi yanl var-

III. Uygur Trkesi dr?
IV. Kazak Trkesi A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
V. Tatar Trkesi
Yukardakilerden hangisi Kuzey-dou Trkesinin

ada kollarndan biri deildir?

5. Ural-Altay dil ailesi ile ilgili olarak aadakilerden
hangisi sylenemez?
A) Bu dillerdeki kelimelerde ses uyumu vardr.
B) Kelime yapm ve kelimelerin ekimi son eklerle olur.
C) Kelimelerde cinsiyet ayrm yaplmaz.

3. Trk dilinin ilk szldr. 1072-1074 yllar arasnda
D) zne, yklemden nce ve genellikle bata olur; yk-
Araplara Trkeyi retmek amacyla kaleme alnmtr.
lem sonda bulunur.
Bu eserde yer adlarna, Trk boylarnn adlarna, Trk ta-
rih ve mitolojisiyle ilgili nemli kiilerin adlarna yer verile- E) Kelimelerdeki anlam farkllklar vurgu ile salanr.
9
rek bunlarla ilgili geni aklamalar yaplm, ayrca Trk
diliyle ilgili nemli kurallar, Trkedeki ses deiimleri ve
lehe farkllklar hakknda nemli bilgiler verilmitir.
6. Aadakilerden hangisinde Hint-Avrupa, Hami-Sami
Bu parada zellikleri anlatlan eser Trkenin hangi ve Ural-Altay dil ailelerinden birer dil srasyla bir ara-
dneminde yazlmtr? da verilmitir?
A) Gktrk Dnemi A) Farsa - Arapa - Trke
B) Uygur Dnemi B) ngilizce - Hinduca - Moolca
C) Karahanl Dnemi C) Almanca - branice - Tibete
1
D) Altay Dil Birlii Dnemi D) Rusa - Macarca - Japonca
E) uva Dil Birlii Dnemi E) Franszca - Fince - Yunanca
YATINA GR
Yeri
KONU
7. Aadakilerden hangisi aatay Trkesiyle olutu- 10. Aadaki cmlelerin hangisinde bilgi yanl yapl-
rulan eserlerden biri deildir? mtr?
A) Mecalisn-Nefis A) inde Trkenin de yer ald Ural-Altay dillerinin Al-

tay grubunda Moolca, Tunguzca, Korece ve Japonca
B) Babrname
yer alr.
C) ecere-i Trk
B) Latince, talyanca, spanyolca, Franszca Hint-Avrupa
D) Cemid Hurid dil ailesinin Avrupa kolundaki Roman dilleridir.
E) Muhakemetl-Lgateyn C) ekimli dillerde bir kelime ok farkl anlamlara gelebi-

lir, anlam farkllklar vurgu ile salanr.
D) Ural-Altay dil ailesinin Ural grubunda Fince, Macarca,

Samoyete ve Estonca gibi diller yer alr.
E) in-Tibet dilleri, yap bakmndan tek heceli diller gru-

bundadr.
8. I. Trke Ural - Altay
II. Arapa Hami-Sami
III. ince in-Tibet
IV. ngilizce Hint-Avrupa
V. Rusa Kafkas 11. I. Siham- Kaza Osmanl Trkesi

Numaralanm dillerden hangisi, karsnda verilen dil II. Orhun Abideleri Gktrk Dnemi
ailesine mensup deildir?
III. Atabetl-Hakayk Karahanl Dnemi
IV. Sekiz Ykmek Uygur Dnemi
V. Muhakemetl-Lgateyn Kpak Trkesi
Trkenin eitli dnemlerinde yazlm olan bu eser-

lerden hangisi, karsnda verilen dneme ait deil-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 dir?
10 9. Gnmz Trkiye Trkesi, halkn konuma dilinden yeni

bir yaz dili oluturma ilkesini benimsemi ve bunda da
baarya ulam olan Yeni Lisan hareketinin rn-
dr. 1911de mer Seyfettin, Ziya Gkalp ve Ali Canip
Yntemin nclnde yaymlanmaya balanan bir der-
gide sade Trke fikri ileri srlm ve ksa srede bata
12. Aadakilerden hangisi Uygur Dneminde oluturu-
air ve yazarlar olmak zere herkes tarafndan sade Trk-
lan eserlerden biri deildir?
e kullanlmaya balanmtr.
A) Altun Yaruk
Bu parada sz edilen dergi aadakilerden hangi-
sidir? B) Yusuf u Zeliha
A) Gen Kalemler B) Akbaba C) Irk Bitig

nite
C) Dergh D) Trk Yurdu D) Kalyanamkara ve Papamkara Hikyesi
E) Yeni Mecmua E) Sekiz Ykmek

Yeri 5 KONU
TEST
1. I. Kl Tigin Yazt 4. I. Kutadgu Bilig
II. Bilge Kaan Yazt II. Divan- Hikmet

III. Tonyukuk Yazt III. Divan Lgatit Trk
Bu eserin Trk tarihi asndan en nemli zellii Numaralanm eserlerin ortak zellii aadakilerden
aadakilerden hangisi olabilir? hangisidir?
A) Ayn kii tarafndan yazlmas A) Ayn kii tarafndan yazlm olmalar
B) Trklerin in ile olan ilikilerini anlatmas B) Ayn konuda yazlm olmalar
C) Danimarkal bilgin W. Thomsen tarafndan okunmas C) Ayn dneme ait olmalar
D) Trk diline ait ilk yazl belgeler olmalar D) Ayn nazm biimiyle yazlmalar
E) 38 harfli Gktrk alfabesi ile yazlmas E) Ayn lyle yazlm olmalar
5. Szm syledim men bitidim bitig
Sunup iki ajunn tudgu elig
2. Diller, kken bakmndan deiik dil ailelerine ayrlarak in- Kitap at urdum Kutadgu Bilig
celenir.
Kutadsu olglka tutsu elig
Aadakilerden hangisi Trkenin de kken bakmn-
Kii iki ajunn tutsa kutun
dan bal olduu dil ailesidir?
Kutadm bolur bu szm n btn
A) Bantu dil ailesi
Bu Kn-Togd ilig tidim sz ba
B) Gney Asya dil ailesi
Yrgin, ay ayn ay edg kii!
C) in - Tibet dil ailesi
Bu iir aadaki isimlerden hangisine ait olabilir?
D) Altay dil ailesi
A) Kagarl Mahmut B) Ahmet Yesevi
E) Avrupa dil ailesi
C) Edip Ahmet ykneki D) Yusuf Has Hacip
E) Ali ir Nevai
11
3. Arapa ve branice ---- dil ailesinde yer alr.

6. Aadakilerden hangisi Harezm Trkesi dnemine
Bu cmlede bo braklan yere, aadakilerden han-
ait deildir?
gisi getirilmelidir?
A) Mukaddimetl-Edeb
A) Hami-Sami dil ailesi
B) Ksasul-Enbiya
B) Ural-Altay dil ailesi
C) Muinl-Mrid
C) Hint-Avrupa dil aiesi
1
D) ikyetname
D) Bantu dil ailesi
E) Nehcl-Feradis
E) Germen dilleri
YATINA GR
Yeri
KONU
7. Aadakilerin hangisinde bir bilgi yanl yaplmtr? 10. I. Kodeks Kumanikus
A) Uygur alfabesinin ardndan slamiyetten sonra Arap II. Hsrev irin

alfabesi kullanlmtr. III. Glistan Tercmesi
B) Uygurlar Budizm ve Maniheizm inancnn yansd Numaralanm eserler hangi dneme aittir?
metinler yazmlardr.
A) Harezm Trkesi
C) Gktrk Yaztlar (Gktrk Kitabeleri, Orhun Abideleri/
B) Eski Trke
Antlar) ile Uygur metinleri Trk edebiyatnn ilk yazl
rnleri kabul edilmektedir. C) aatay Trkesi
D) Trkler tarih boyunca geni corafyalara yaylp birok D) Kpak Trkesi

kltrle etkileime girdikleri iin Gktrk, Uygur, Mani,
E) Eski Anadolu Trkesi
Brahmi, Arap ve Latin alfabeleri gibi birok alfabe kul-
lanmlardr.
E) Gktrk alfabesinden sonra 38 harfli Uygur alfabesi

kullanlmtr.
11. Seluklulardan kalan dil rnleri ounlukla daha sonra-

ki yzyllarda istinsah edilen az sayda eserden ibaret-
tir. Ahmed Fakihin arhnme ve Kbusname, eyyad
I II
8. Eser mesnevi nazm ekliyle ve ranllara ait nl destan Hamzann Yusuf ve Zleyha, Yunus Emrenin
ehnamenin de vezni olan faln faln/faln/fal III
aruz kalbyla yazlmtr. 6645 beyit olan bu eserde, Trk Risaletn Nushiyye, Hoca Dehhaninin Seluklu ehnamesi
geleneine balln bir gstergesi olmas amacyla milli IV V
veznimizle kaleme alnm 173 tane de drtle yer veril- adl eserleri ile baz ayr manzumeleri bunlar arasndadr.
mitir. Bir siyasetname veya bir nasihatname olarak nite-
Bu paradaki bilgi yanl alt izili szlerin hangisin-
lendirilebilecek ---- , ---- tarafndan yazlmtr.
den kaynaklanmaktadr?
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aa-
dakilerden hangileri getirilmelidir?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Divan- Hikmet-Ahmet Yesevi
B) Kutadgu Bilig-Yusuf Has Hcib

12
C) Divan Lgatit Trk-Kagarl Mahmut 12. Gktrklerden sonra Trk dnyasna Uygurlar egemen
olmutur. Uygurlar, 14 harfli bir alfabeyi kullanp nemli
D) Atabetl-Hakayk-Edip Ahmet Ykneki
eserler brakmlardr. Bunlar arasnda ----, ----, ---- ve ----
E) Muhakemetl-Lgateyn-Ali ir Nevai saylabilir.

si getirilemez?
A) Sekiz Ykmek
9. Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin kollarndan
biri deildir? B) Altun Yaruk
A) Gagavuzca B) Trkmen Trkesi C) Nehcl-Feradis
C) Azeri Trkesi D) Trkiye Trkesi D) Kalyanamkara ve Papamkara

nite
E) Krgz Trkesi E) Irk Bitig

1. Ktip - mektup - kitap - mektep szckleri yap bakmndan ...................... dillerin zelliklerini yanstr.
2. ................... dillerde sabit kklerden, eklerle yeni kelimeler tretilir.
3. Trke, Japonca ve Moolca ................... dil ailesinin ................... koluna mensuptur.
4. Trkenin gnmze kadar yazyla izlenebilen btn kollarnn kayna ...........................
5. Gz - gzlk - gzlk szckleri yap bakmndan ........................... dillerin zelliklerini yanstr.
6. Gktrk Kitabeleri, .......... , .......... , .......... yaztlarndan oluur.
7. Gktrk Yaztlar, Danimarkal bilim adam ................. tarafndan ................. ylnda zlmtr.
8. Trk milletinin, kltrel kimliine sahip kmaya arld ............. Trk dilinin en eski yazl kaynadr.
9. Sekiz Ykmek, Altun Yaruk, Irk Bitig ................... dnemine ait metinlerdir.
10. ................... Dnemi, ayn zamanda Trklerin slamiyete girdikleri dnem olduundan slami dnemin ilk rnleri de bu dnem-
den kalmadr.
11. Yunus Emrenin ........... adl mesnevisi ................. dnemine aittir.
12. .................... hareketi ile Trkenin sadelemesinde nemli bir adm atlmtr.
13
13. Trke, Milli Edebiyat akmyla ................. azna dayanan bir yaz dili eklinde gelimesini srdrd.
14. .................. kendi icatlar olan 38 harflik bir alfabe kullanrken ...................... 14 harflik bir alfabe gelitirip onu kullandlar.
Cevaplar
1. ekimli 6. Kl Tigin, Bilge Kaan, Tonyukuk 11. Risaletn-Nushiyye - Eski Anadolu Trkesi
2. Eklemeli 7. W. Thomsen-1893 12. Yeni Lisan
3. Ural-Altay, Altay 8. Gktrk Kitabeleri 13. stanbul
4. Eski Trkedir 9. Uygur 14. Gktrkler - Uygurlar
1 5. eklemeli 10. Karahanl Trkesi

D Y
1. Dillerin akrabalklarnn saptanmasnda ses sistemi, yap sistemi, kken bilgisi, sz dizimi, ortak
szckler gibi dilbilgisi ltleri esas alnr.
2. Arapa, Hint-Avrupa Dil Ailesinin Asya koluna mensup bir dildir.
3. Ayn dil ailesine mensup milletler soy itibariyle akraba olmak zorunda deildir.
4. ince ve Japonca, in-Tibet Dil Ailesine mensup dillerdir.
5. Hint-Avrupa Dil Ailesi, Avrupa Kolu ve Asya Kolu olmak zere iki gruba ayrlr.
6. Eklemeli dillerde kelime kkleri sabittir.
7. Tek heceli dillerde ok zengin bir vurgu ve tonlama sistemi gelimitir.
8. ekimli dillerin en belirgin zellii, kelime kklerinin sabit olmaydr.
9. Trke, yaps bakmndan ekimli dillerdendir.
10. Arapa, yaps bakmndan eklemeli dillerdendir.
11. Slav Dilleri, kken bakmndan Hami-Sami Dil Ailesi ierisindedir.
14
12. Karahanl, Gktrk ve Uygur Trkesi Eski Trke Dnemini oluturur.
13. Trkenin ilk yazl belgeleri olan Gktrk Kitabeleri, Eski Anadolu Trkesi ile yazlmtr.
14. Trke kken bakmndan Bantu Dil Ailesine mensuptur.
15. Bat Trkesinin 13 15. yzyllar arasndaki dnemine Eski Trke Dnemi denir.
Cevaplar
nite
1. D 2. Y 3. D 4. Y 5. D 6. D 7. D 8. D 9. Y 10. Y 11. Y 12. D 13. Y 14. Y 15. Y

1. Gktrk Kitabeleri A. Gktrk Dnemi
2. Irk Bitig B. Uygur Dnemi
3. alkuu C. Karahanl Dnemi
4. ikyetname D. Eski Anadolu Trkesi
5. Yunus Emre Divan E. Osmanl Trkesi
6. Hayriyye F. Trkiye Trkesi
7. Siham- Kaza
8. Kutadgu Bilig
9. Devlet Ana
10. Atabetl-Hakayk
11. Divan- Hikmet
15
12. Vesiletn-Necat (Mevlid)
13. Su Kasidesi
14. Kanuni Mersiyesi
15. Yksek keler
Cevaplar
1 1. A 2. B 3. F 4. E 5. D 6. E 7. E 8. C 9. F 10. C 11. C 12. E 13. E 14. E 15. F

2.
fasikl
A GR
AT I N
L V EDEBY i Yeri
E r erisindek
TRK D l Sanat
la
i
ze is
d e b i yatn G Dallaryla lik
E
yatn Bilim zellikler
Ed e b i
i Ya p a n
re A y r lmas
deb mle
Metni E iyatnn Dne
eb
Trk Ed

Edebiyatn Bilim Dallaryla likisi,
Metni Edebi Yapan zellikler,
sindeki Yeri,
RETEN Edebiyatn Gzel Sanatlar eri
TEST 1 Trk Edebiya tnn Dn emle re Ayr lmas
1. Sanat, yaamda olanlarn, olduu gibi aktarm deildir; sanatnn do-

ay, olanlar, ksacas yaam deitirmesiyle ortaya kar. Dolaysyla
Her sanat eseri, var olan bir nesne, olay sanat, bireysel bir retimdir. Ortaya kan rn ise benzersizdir.
ile ilgilidir ancak biri olandr, dieri (sanat
Bu parada sanatn hangi zellii zerinde durulmutur?
eseri) olan, kiinin (sanatnn) yorumu-
na, algsna, anlatm biimine gre de- A) reticilik B) Yaratclk C) Etkileyicilik
itirerek yeniden ortaya koymaktr. D) Evrensellik E) Gzellik
2. Gzel sanatlar, ---- ve ---- bakmndan grsel sanatlar (resim, heykel),

Her sanat kendini farkl ekillerde ifade fonetik sanatlar (edebiyat, mzik) ve ritmik sanatlar (sinema, opera) bii-
eder. Bu; resim, mzik, heykel... biimin- minde snflandrlr.
de olabilir. Bu iletiimde, kullanlan mal-
Bu parada bo braklan yerlere aadakilerden hangisinde veri-
zeme ve duyu organ nemlidir.
lenler srasyla getirilmelidir?
A) seslenilen duyu organ - sanatnn kulland malzeme
B) eserin hitap ettii kitle - eserde ele alnan konu
C) eserle ulalmak istenen ama - eserin kaynan ald gelenek
D) eserin tutarll - sanatnn kulland malzeme
E) sanatnn toplumla ilikisi - eserin hitap ettii duyu organ
3. I. Var olu zden nce gelir. nk insan varla geldikten sonra kendi
TRK DL VE
EDEBYATI 9 zn belirleyecek akl yetisine sahip olur.
II. Klorofil, bitkilerde fotosentezin gereklemesini salayan yeil renkli

2 pigmenttir. Yaps hemoglobin ve sitokromlara benzer.
III. Evler hep ahap ve iki katl. Khne atlar... Kardan karya birbiri-
Felsefi eserlerde kavramsal bir dil kulla-
nlr. Felsefi metinlerde dnceyi geliti- nin stne abanr gibi uzanm eski zaman saaklar... Ortada batan
ren kavramlar ne kar. Bilimsel eserler- baa uzanan bir aralk kalm olmasa sokak, st kemerli karanlk bir
de dil, kesin olan ifade edecek bir yap geit olacak.
ve syleyi kazanr. Duygular anlatma Numaralanm cmlelerde dilin kullanld alanlar aadakilerden
katlmaz. Edeb eserde dil, bir st dil hangisinde srasyla verilmitir?
zellii kazanr. Duygu ve dncelerin
en etkili bir biimde sunulmas iin dil I II III
ses ve anlam deeri kazanr. A) Bilim Felsefe Edebiyat
B) Felsefe Bilim Gnlk
C) Felsefe Bilim Edebiyat
nite
D) Gnlk Edebiyat Bilim

E) Edebiyat Bilim Felsefe
Edebiyatn Gzel Sanatlar eri
T
RK DL VE EDEBYATINA GR
sindeki Yeri, Edebiyatn Bilim Dall
aryla likisi, Metni Edebi Yapa
n zellikler,
Trk Edebiyatnn Dnemlere Ayr
lmas 1 KONU
TEST
1. Sanatn veya sanat eserinin birinci zellii, insan ese- 3. Sanat ve bilime ilikin aadaki karlatrmalardan
ri olmasdr. Yani sanat eseri, sanat tarafndan belli bir hangisinde bilgi yanl yaplmtr?
malzeme (ses, dil, boya, mermer vs.) kullanlarak ortaya
konur. Bu sebeple sanat eseri suni bir varlk, suni bir g- A) Bilim ve sanat ayn gereklikle urar ama yntemleri
zelliktir. Bu ynyle o, tabii varlk ve gzelliklerden ayrlr. farkldr.
Bundan dolaydr ki estetik bilimi, gzel bir iek, aa,
B) Sanat, gereklii betimler ve sergiler, bilim ise ak-
hayvan; maaralardaki sarkt ve dikitler ile dier tabii olu-
um ve varlklar, sanat eseri olarak kabul etmez. lar.
Bu parada sanat eserinin hangi yn vurgulanmak- C) Sanat, gerekleri estetik imgelerle anlatp yaamn
tadr? srlarn sezdirir; bilim ise onu akl yoluyla anlatr.
A) nsandaki gzellik ihtiyacndan domas D) Bilim kantlanabilir sonulara ularken sanat kesin ve
B) Doal gzelliklerden farkl olarak yapay olmas ispatlanabilir bir sonuca ulamaz.
C) zleyen ya da okuyanda heyecan uyandrmas E) Bilim her zaman evrensel, sanat ise daima yerel ve
D) Doann taklit edilmesiyle olumas ulusaldr.
E) Konusunun insan ve insann evresi olmas
Yldzl Soru 1
Edebi metinle ilgili olarak aa

dakilerin hangisinde
verilen bir bilgi yanltr?
A) Konularn insan yaamndan

alan metinlerdir.
B) Szckler yan ve mecaz anlamlar
nda kullanlr.
C) Yazld devrin zelliklerinden
etkilenir.
D) Ama, bir gerei aklamak
ve dorular gster-
2. Sanat, bir duygu veya dncenin maddi bir malzemeden,
mektir.
sesten veya szden faydalanmak suretiyle heyecan ve
hayranlk uyandracak ekilde ifadesidir. E) Estetik bir haz uyandrma ama
c olmaldr.
Sanat; insanlarn, grdkleri, iittikleri, his ve hayal ettik-

leri olaylar ve gzellikleri, insanlarda estetik bir heyecan
3
uyandracak tarzda ifade etmesidir. 4. Gerein kimliini deitirip ama abalarnda edebiyat ile
bilim ilk bakta iki kart gibi gzkyor. Birbirleriyle yar-
Sanat, dinleyen ve grende estetik bir zevk ve heyecan
tadrlar sanki; farkl yntemler kullanmakla birlikte, ikisi de
yaratan, gereklii sembolik ve karlksz bir ekilde taklit
aa yukar ayn amaca ynelmitir, o ama ise udur:
eden eser ve hareketlerdir.
----
Yukardaki tanmlamalarda, sanatn deinilmeyen Bu parann sonuna, aadakilerden hangisinin geti-
yn aadakilerden hangisidir? rilmesi uygundur?
A) Malzemesinin ses, sz ya da maddi eyler olduu A) nsan ve dnyay tanyp yorumlamak
B) Bir ifade arac olduu B) Btn dnyay ele geirmek
C) fadesinin gzel ve etkileyici olduu C) Her eyde akl egemen klp hayattan uzaklamak
1
D) nsanlarn yarar iin oluturulduu D) nsanlarn duygu dnyalarnda frtnalar estirmek
E) Deiik ekillerde alglananlarn ifade edildii E) Deimez kurallarla deimez gerei bulmak

sindeki Yeri,
KONU
5. Bir edeb eserde, 9. Gzel sanatlarla ilgili olarak aadakilerden hangisi

sylenemez?
I. Gemiin herhangi bir kesiti anlatlabilir.
II. Yeryznn herhangi bir yeri betimlenebilir. A) Gzel sanatlar, kullandklar malzemelere gre snf-
landrlr.
III. nsan ilikilerinin herhangi bir yn irdelenebilir.
B) Gzel sanatlar, insanda estetik duygusunu gelitirir.
IV. nsan ruhunun herhangi bir durumu zmlenebilir.
C) Gzel sanatlarn temel konusu insandr.
Bu yarglarda, edebiyat, aadaki bilim dallarndan
hangisiyle ilikilendirilmemitir? D) Gzel sanatlarda, sanat gerei yorumlayarak ve
kurgulayarak yanstr.
A) Psikoloji B) Corafya C) Felsefe
E) Gzel sanatlarda ama insana yararl olmaktr.
D) Tarih E) Sosyoloji
10. I. Hitap edilen duyu organ

6. Bir kiinin bireysel sorunlarn ve bunalmlarn konu
II. lenen konu
edinen edeb eser aadaki bilim dallarnn hangisin-
den yararlanr? III. Kullanlan malzeme
A) Felsefe B) Psikoloji C) Sosyoloji IV. Varlmak istenen ama
D) Corafya E) Tarih V. Hedef kitlenin yorumu
Yukardakilerden hangileri, gzel sanatlarn snfland-

rlmasnda etkilidir?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III.
D) II. ve IV. E) IV. ve V.

TRK DL VE
EDEBYATI 9
4
7. Aadaki gzel sanat dallarndan hangisi hitap ettii
duyu organ bakmndan dierlerinden farkldr?
11. Yakup Kadri Karaosmanolu nehir roman denebilecek
A) Ebru B) Hat C) Minyatr bir sreklilikle, son yz yl iinde Trk toplumunun geirdi-
D) Musiki E) Tezhip i deiim, yozlama ve bakalam anlatmtr. rnein

Kiralk Konakta kuaklar aras atmay; Nur Babada
tekkelerin yozlamasn; Sodom ve Gomorede igal yl-
larnda stanbulda yaayan harp zenginlerini; Yabanda
8. Kemal Tahir Devlet Ana, Tark Bura Osmanck adl halk-aydn atmasn ilemitir.
romanlarnda Osmanl Devletinin kuruluunu konu edin-
Yakup Kadrinin bu parada sz edilen romanlar
milerdir.
aadaki bilim dallarndan en ok hangisiyle ilikilen-
Yukarda sz edilen romanlar aadaki bilim dalla- dirilebilir?
rndan hangisine kaynaklk edebilir?
nite
A) Tarih B) Corafya C) Felsefe A) Tarih B) Felsefe C) Psikoloji
D) Sosyoloji E) Psikoloji D) Sosyoloji E) Corafya

T
n zellikler,
lmas 1 KONU
TEST
12. nsan sadece somut ve tabii gzelliklerle yetinmez, yetin- 14. Edebiyat, bir dil sanatdr. Onun tek ifade arac veya mal-
memitir de. O, bu iki kaynaktan hareketle ve onlardan zemesi dildir. Dolaysyla her edeb eser; kelime, deyim,
ald ilhamla, hep yeni gzellikler bulma, yeni gzellikler ibare, tamlama, cmlecik ve cmle gibi dil birimleri veya
var etme peinde olmutur. Bu amala evresindeki tabi- dil unsurlarndan teekkl eder. Nasl ki mimar ta, demir,
at, varlk, eya, ses, renk, ekil, hareket, olay ve hayatn imento, kire, kum, tahta vb.; heykeltra tun, mermer,
akna yeni bir ekil, biim, dzen ve nizam verme gayreti kil, seramik vb.; ressam boya, fra, tuval vb.; mzisyen
iine girmitir. Byle bir gayretin insan ruhundaki gzellik nota, ses vb. malzemelerden faydalanarak kkn, hey-
duygusundan kaynakland ve evreyi, dnyay ve haya- kelini, tablosunu ve bestesini var ediyorsa yazar ve air de
t daha gzel klma amacna ynelik olduu aktr. te dili kullanarak edebiyat eserine hayat verir. Bu bakmdan
bu noktada da suni bir gzellik olan sanatla karlarz. dil, edebiyat dier sanat dallarndan ayran ve ona bal
Byle bir basknn youn tesiri altnda bulunan ve bunu bana bamsz bir sanat olma kimlii kazandran tek un-
byk bir ustalkla estetik formlar iinde ifade etmesini bi- surdur.
len insana sanat diyoruz.
Bu parada vurgulanmak istenen dnce, aadaki-
Bu paraya gre sanatnn sanat eserini retmesin- lerden hangisidir?
deki temel etken aadakilerden hangisidir?
A) Her gzel sanat dalnn farkl malzemelerle oluturul-
A) Yaadklarnn, psikolojik durumu zerindeki etkisi duu
B) Duygu ve dncelerini bakalaryla paylama ihtiyac B) Gzel sanatlarn insanlarda estetik duygusuna ses-
lendii
C) Varlklarn normal durumlarndan duyduu rahatszlk
C) Edebiyatn dille gerekletirilen bir gzel sanat dal
D) Hayat herkesten farkl bir ekilde alglayp anlatma
olduu
istei
D) Sanatlarn kiiliklerinin, malzeme seiminde etkili
E) evresini ve hayat daha gzel hle getirme amac
olduu
E) Dilin, tm gzel sanatlarn tek anlatm arac olduu
13. Bir ini, bir minyatr, bir hat, bir iir, bir resim veya bir Se- 15. Dikkatimizi dil zerinde younlatrmak, hem edebiyatn
limiye Camii, bizi niye byler; kendine hayran brakr? mahiyeti ve niteliklerini daha yakndan tanmamza hem 5
Dudaklarmzdan bir arknn melodili szleri dklrken de onun dier sanatlardan farkl olan taraflarn daha iyi
ruhumuzun bundan duyduu hazzn anlam nedir? Neden grmemize imkn verecektir. nk gzel sanatlar, nce-
zaman zaman musikinin, iirin, resmin o yumuak, byl likle kullandklar veya bal olduklar malzemelerin farkl-
ve scak ikliminde nefes almaktan zevk duyarz? lklaryla birbirinden ayrlr. Onlarn sanat olmalarn sa-
layan sr da varlklarn borlu olduklar malzemede, daha
Bu parada yazarn, eitli sanat dallarna ilikin sor- dorusu bu malzemenin kullanl biiminde gizlidir.
duu sorunun cevab aadakilerden hangisi olabi-
Bu paraya gre edebiyat dier gzel sanatlardan ay-
lir? ran zellik aadakilerden hangisidir?
A) nsann gzellik ihtiyacna hitap ettii iin A) Duygu ve dnceye dayanmas
B) nsana doruyu ve yararly anlatt iin B) Malzemesinin dil olmas
C) nsann dnce ufkunu genilettii iin C) nsanlarda estetik haz uyandrmas
1 D) Gelecee ilikin mit verdii iin D) Toplumsal ilevinin olmas

E) nsanlara dnsel mesajlar vermesi
E) Mill kltr, gelecek kuaklara aktard iin

sindeki Yeri,
KONU
1. Edebiyat, yine kendisi gibi sosyal bir kurum olan dili kul- 4. Edeb dil, malzemesi olan kelime, deyim, kavram, cmle
lanr. Bir baka syleyile, edebiyat, dille yaplan bir sa- veya cmle eitlerini, gnlk ve bilimsel dilin de faydalan-
nattr. Bu dil, ok byk lde sanatkrn iinde yaad d kaynaktan, ait olduu milletin doal dilinden alr. air
milletin dilidir. yle bir dil ki millet ona, yzyllar iinde mill
ve yazarlar da, avukatn, fizikinin, sosyoloun, bakkaln,
benliinin, kltrnn ve kimliinin damgasn vurmutur.
Zira milletlerin yzyllar boyu yaad hayat tecrbesi, ya- gazetecinin kulland dili kullanrlar. Ancak edeb dil, gn-
zya gemese de onun diline akseder. Bu adan dil bir lk dil veya bilim dili gibi, her zaman ak ve sadece iaret
kltr taycsdr. Sanatkr bir dili alr ve onu son derece edici bir dil deildir. Ona byle bir sorumluluk da yklene-
dikkatli ve titiz bir biimde kullanr. Kelimelere yeni mana- mez.
lar ykleyerek, yeni imajlar yaratarak, yeni ifade biimleri
gelitirerek dili iler, gelitirip zenginletirir. Bu paraya gre gnlk dil, bilimsel dil ve edeb dilin
Bu parada dilin hangi zellii vurgulanmtr? ortak zellii aadakilerden hangisidir?
A) Edebiyatn ana malzemesi oluu A) Yan anlamlarla ykl olmalar

B) Sosyal bir kurum oluu
B) Ak ve anlalr olmalar
C) Kltr taycs oluu
D) Deiime ak oluu C) Doal dilden kaynaklanmalar
E) letiim arac oluu D) Gndergesel ilevde kullanlmalar
E) Sz sanatlarndan yararlanmalar
2. Gndelik hayattaki dil; bilimsel, felsefi ve edeb metinlerde
kullanlan dilden farkldr. Bilimsel metinlerde ----, felsefi
metinlerde ----, edeb metinlerde ---- kullanlr.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki-

lerden hangileri getirilmelidir?
A) mesaj - imge - grnm
B) terim - kavram - imge
C) kavram - obje - kurmaca
D) gereklik - balam - imge

5. Edeb dil; sembol, alegori, mecaz, tebih, istiare, kinaye
E) kavram - imge - terim gibi sanatlar veya dorudan doruya sanatkrn ifade bi-
iminden kaynaklanan belirsizliklerle doludur. Bu sebeple,
TRK DL VE
EDEBYATI 9 gnlk dil ve bilimsel dile gre baz bakmlardan kusurlu
ve noksan grlebilir. Kelimeler, ou zaman temel anla-
mnn dnda kullanlabilir. O sebeple edeb dil, nemli
6 3. Kltr eserleri, dilin belli bir yer ve anda donmu ekille- lde yan anlam zerine kurulmu bir ifade biimidir.
ridir. Bu bakmdan onlarn abidelerden farklar yoktur. K-
Bu noktada edeb dili bir anlamda tabii dilden bir sapma
tphaneler dil abidelerini toplayan mzelerdir. Dil, bir kap
olarak deerlendirmek de mmkndr. Nitekim Ferdinand
olduuna gre onlara duygu, dnce, hayal mzeleri
Saussure, tabii dil ile edeb dil arasndaki sz konusu fark-
demek gerekir. Biz, eskiden yaam insanlarn hayat tec-
ll, dil-sz ayrmyla ifade etme lzumunu hisseder.
rbeleri, inan ve deerlerini bu eserlerden reniriz. As-
lnda dili hem ekil hem muhtevasyla inceleyen filolojinin Bu paradan hareketle edeb dil ile ilgili olarak aa-
gayesi, insan kltrn tanmaktr. dakilerden hangisi sylenemez?
Bu paragrafn konusu aadakilerden hangisidir?
A) Sz sanatlarn ierdii
A) Kltrn tarihsel yn
B) Baz belirsizliklerle dolu olduu
B) Dilin tarihsel deeri
C) Szcklerin, temel anlamnn dnda kullanld
C) Dilin toplumsal yn
nite
D) Yoruma ak olmayp herkese ayn ekilde algland

D) Dil-kltr ilikisi
E) Tarih-kltr ilikisi E) Gnlk dile ve bilimsel dile gre kusurlu grlebildii

T
n zellikler,
lmas 2 KONU
TEST
6. Dilin en yaygn kullanm alan, hi phesiz, bireyin veya 8. I. Her olayn bir nedeni vardr ve bundan dolay zgrlk
toplumun gnlk hayatdr. Gnlk dil, ok byk lde ya da irade zgrl diye bir ey olamaz.
fertler aras iletiimi salama amacna ynelik olarak e-
II. Kn tipilerle kark rzgr, paltosunun balndan
killenir. Bu noktada gnlk dilin, ilim dilinde grlen aklk
hcum ederek yzn trmalar; btn vcudunu bir
ve temel anlam/gndergesel anlam ekseninde younlat-
grlr. Bununla birlikte gnlk dilin sadece bu seviye- souk rperme ile titretirdi.
de kalmayp zaman zaman edeb dile yaklat, bu istika- III. Kyden byk ehre doru bir nfus hareketinin git-
mette birtakm mn ve ses nitelikleri kazand, konua- tike kendini duyurur bir biimde var olduunu genel
nn duygularn yanstt gibi, dinleyeni etkileme amacna nfus saymlar gstermektedir.
yneldii de bir gerektir. Bu sebeple gnlk dili, sadece
Yukardaki cmlelerde dilin kullanld alanlar doru
basit bir anlama vastas olma gibi dar snrlar iine hap-
sedemeyiz. Edeb dil ile konuma dili arasndaki ilikiler, olarak srasyla aadakilerden hangisinde verilmitir?
ok daha girifttir. Bununla birlikte gnlk dilin rn olan I II III
konuma, sz veya metinleri edebiyat olarak deerlendi-
A) Bilim Edebiyat Felsefe
remeyiz. Yani manav, kasap, bakkal veya bir arkadamz-
la olan konumalarmz, sohbetlerimiz edebiyat deildir. B) Edebiyat Bilim Felsefe
Bu paradan hareketle gnlk dil ile ilgili olarak aa- C) Felsefe Edebiyat Bilim
dakilerden hangisi sylenemez? D) Felsefe Edebiyat Felsefe
A) Baz ynlerden bilimsel dil ve edeb dile yaknlat E) Bilim Felsefe Bilim
B) Okuyan ya da dinleyende estetik haz uyandrd
C) nsanlar arasndaki iletiimi salama amacna gre
ekil ald
D) Konuann duygularn yanstp dinleyeni etkileme
amacna yneldii
E) Gndergesel ileve sahip olduu iin ak ve anlalr
olduu
7. Dilin temel kullanm alanlarndan biri, bilimsel hayattr. Ma-

tematik, fizik, kimya, biyoloji, tarih, sosyoloji, ilahiyat vb.
btn fen ve sosyal bilim alanlarndaki bilgi, bulu, icat,
fikir ve yorumlarmz da dille ifade etmek mecburiyetin-
deyiz. Bilim dili, btnyle aklayc veya iaret edicidir.
Amac, iaret edenle edilen arasnda tam bir uygunluk kur-
maktr. Bilim dili olabildiince ak ve yalndr. Dikkati, ken-
di zerine ekmeden, iaret ettii eye doru ak ve kesin 7
bir ekilde gtrr. Bilim dili matematik ve sembolik mantk
gibi, bir iaretler sistemi olma, dolaysyla evrenselleme 9. Her toplumun kendine zg kltr vardr. Kltr, bir top-
eilimi gsterir. Bilim dili evresinde ekillenmi konuma,
lumun yaama biimidir. Her kltr ayn zamanda deer-
tartma, konferans, makale ve kitaplar edebiyat mdr?
Cevabmz elbette ki hayr olacaktr. ler toplamdr. Deerler, o kltr iinde yetien bireylerin
byk bir ounluu tarafndan benimsenir. Dolaysyla
Bu paradan hareketle bilim dili ile ilgili olarak aa-
deerler, toplumu bir arada tutan gl balardr. Dil de
dakilerden hangisi sylenemez?
kltrel deerlerden biridir. Dil, ayn zamanda bir deerler
A) Aklayc ve gsterici olduu
sistemi olduu iin sosyal hayat kontrol eder ve ynlendi-
B) Gsterenle gsterilen arasnda tam bir uygunluk kur- rir.
may amalad
Bu parada dilin hangi yn zerinde durulmaktadr?
C) Son derece ak ve yaln olduu
1
A) Toplumsal yn B) letiimsel yn
D) Evrenselleme eilimi gsterdii
C) Tarihsel yn D) Sanatsal yn
E) Okuyanda eitli armlar uyandrd
E) Psikolojik yn

sindeki Yeri,
KONU
10. Edeb dil, gnlk dile gre, kelime says ve eidindeki 13. Dil ile tarih ve kltr arasndaki ilikiyi bilen bir kimse, dili
zenginlik bakmndan da farkllk arz eder. stelik edebiyat tek bana almaz. nk dilde her kelimenin yazl, ses,
dilinde, dilin imknlar ok daha dikkatli, sistemli ve bilinli ekil ve manasn tayin eden, tarih ve kltrdr. Yunus
bir ekilde kullanlr; gnlk dilin imknlar geniletilir, d-
Emrenin iirlerinin dilini, yazld devir ve evreden ayr
zenlenir, pekitirilir hatta zaman zaman bu imknlar zor-
ele alamazsnz. Zira o aacn kkleri gelenek ile beraber,
lanr. Bu sebeple edeb eserde sanatkrn ahsiyeti ok
yetitii topraklara smsk baldr. Bu da gsterir ki filolog
daha tutarl, etkili ve bilinlidir.
sadece dilci deil; geni kltrl, kafas dil gibi hayatn b-
Bu parada dil ile ilgili olarak aadakilerden hangi-
tn imknlarna ak bir insan olmaldr.
si zerinde durulmaktadr?
A) Dilin gnlk hayattaki kullanm Bu parada dile ilikin olarak vurgulanan aadaki-
lerden hangisidir?
B) Dilin kltr taycs olmas
C) Dilin en temel ifade arac olmas A) Tarihsel gereklikler dille gelecee aktarlr.
D) Gnlk dille edeb dilin farkl olmas B) Dilciler, farkl bilim dallaryla ilgili bilgiye sahip deildir.
E) Edeb eserin malzemesinin dil olmas C) Dil, toplumsal yapy ayakta tutan en nemli unsurdur.
D) Bir milletin kltrnn oluumu dille olanakldr.

11. Aadaki yarglardan hangisi dilin sosyal yn ile il- E) Dilin geliimi, kltrel birikim ve tarihle belirlenir.
gili deildir?
A) Diller, milletin en deerli, en etkileyici servetleridir.
B) Dil kadar, bir milletin bireylerini birbirine balayan, bir-

birlerini sevmelerini salayan baka bir g yoktur.
C) Dnyaya hkmeden byk hkmdarlar, byk ba-

14. Aadakilerden hangisi plastik sanatlardan biri deil-
dir?
arlarn, savalarna duyurabildikleri nutuk dilinin
byleyici gzellikleriyle kazanmtr. A) Heykel B) Hat
D) Dil, toplumlarn demokratiklemesinde nemli bir C) Sinema D) Mimari
aratr.
E) Minyatr
E) Sanat, bir gzellik karsnda etkilenmelerini oun-
lukla dil araclyla ifade eder.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
15. Her insan, kendi toplumuna ait mill, insani ve ahlaki de-
8 erleri tanmak, benimsemek hatta bu deerleri bakala-
12. Demokrasilerde haklarn kullanm geni lde dn- rna tantmak isteyebilir. Ayn ekilde baka milletlerin in-
cenin savunulmasna baldr. Kii veya gruplar, haklarn sani ve ahlaki deerlerini de yeri geldiinde tanmak ister.
ararken ya da zgrlklerini savunurken eitli ekilde an-
Bu istek, ancak dille ve onun ifadesi olan fikr ve edeb
latm aralarndan yararlanrlar. Bu da ancak dille sala-
metinleri okumakla gerekleir.
nr.
Bu parada dilin vurgulanmak istenen zellii aa-
Bu paradan hareketle dil ile ilgili olarak aadaki-
dakilerden hangisidir?
lerden hangisi sylenebilir?
A) Dnceyi gelitirdii A) Kltrel deerleri aktarmas
B) Kiisel haklarn kullanlmasnda ara olduu B) Evrensel olmas
C) Kltrel deerleri aktard C) letiim arac olmas

nite
D) Toplumsal bar salad D) Toplumsal iletiim salamas
E) Sanatn ilerlemesinde katks bulunduu E) Canl bir yapya sahip olmas

T
n zellikler,
lmas 3 KONU
TEST
1. Metinle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene- 4. Her trl edeb eserin merkezinde daima insan yer alr.
mez? Onun duygular, dnceleri, hayalleri, araylar, mitleri,
arzular, krllar, sevinleri, zntleri, ihtiraslar, bedbin-
A) Metin bir iletiim aracdr.
likleri... Onu kuatan hayat ve tabiat... Bu hayat ve tabiat
B) Metni oluturan unsurlar, birbirine dil bilgisi kurallarna dolduran olaylar, gelimeler, durumlar; varlklar, nesneler,
gre balanr. eyalar...
Bu paraya gre edeb eserin konusu aadakilerden

C) Metinler sanatnn kiiliine gre gruplandrlr.
hangisidir?
D) Metni oluturan paralar, belirli bir anlam ilikisiyle
A) Toplumsal olaylarn nedenleri, sonular ve etkileri
badatrlr.
B) Tarihsel gelimelerin nedenleri, sonular ve etkileri
E) Yazl amalarna gre sanatsal ve retici metinler
C) nsan meraklandran ve gerilim iinde tutan heyecan-
olmak zere ikiye ayrlr.
l olaylar
D) Gnlk hayatta nemsenmeyen sradan olaylar ve in-
sanlar
E) Tabiatla iliki hlindeki duyan, dnen, tasarlayan,
yaayan insan
2. I. Anlatm biimi
II. Gereklikle ilikisi
III. Yazl amac
IV. Yazarnn kiilii
V. Hedef kitle
Yukardakilerden hangisi metinlerin gruplandrlma-

snda etkili deildir?
3. Bir metni oluturan birimlerin dil bilgisi kurallaryla birbiri-

ne balanmasna ----, metni oluturan paralar arasndaki 5. Aadakilerden hangisi Trk edebiyatnn dnemlere
anlam ilikisine de ---- denir. ayrlmasnda kullanlan ltlerden biri deildir?
Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla A) Din deiiklii

aadakilerden hangisi getirilmelidir?
B) Corafi deiim
A) organik birlik - badaklk
C) Kltrel farkllama
B) badaklk - balam
D) Lehe ve ive farkllklar
C) badaklk - kurmaca
1
E) Eitim seviyesi
D) sistem - balaklk
E) balaklk - badaklk

sindeki Yeri,
KONU
6. Aadakilerden hangisi Trk edebiyatnn dnemle- 9. Aadaki cmlelerin hangisinin anlatmnda ama,
riyle ilgili yanl bir bilgidir? okuyanda gzellik duygusu uyandrmak deildir?
A) slamiyet ncesi dnem szl ve yazl diye ikiye ayrlr. A) Bir ksa gn gibi bir mr geti de anlayamadm.
B) slamiyet etkisinde gelien Trk edebiyatnn kollar di- B) Genliin o pembe hayalleriyle mest olmutum.
van ve halk edebiyatlardr. C) Tanmak veya bilmek, bir eyi kendisinden baka ey-
lerden ayrt etmek demektir.
C) Tanzimat edebiyat dneminde sanatlar zellikle
Arap edebiyatndan etkilenmitir. D) Ahrn avlusunda oynarken, aada, gm stler
altnda grnmeyen derenin hazin rltsn iitiyor-
D) Servetifnun Dneminde Sanat, sanat iindir. anlay-
duk.
grlmektedir.
E) Ben iimdeki zehirden azab boaltmak iin acele
E) 1923ten gnmze kadar geen dnem, Cumhuriyet ediyordum yazk ki zavall masum kardeim o gece
Dnemi olarak adlandrlr. lmt.
10. ----, eserde ilenen dnyann bize bir d dnyay anlat-

7. Aadaki cmlelerin hangisinde reticilik amalan- mas, anlatlanlarn sadece metin dzeyinde var olmas
mamtr? demektir. Yazar, metni gerek dnyadan hareketle kurar
A) Kin ve intikam bir ate gibi iini yakyor ve bir alev ancak onu kendi zihninde yeniden tasarlar; olduu gibi
hlinde dilinden dklyordu. yanstmaz. Okuyucu ise metni yorumlarken yaad ger-
eklikle ilikilendirir.
B) Duyum, mutlaka bedene yaplan bir etkiden doar;
duygu ise bu dnceden doabilir. Bu parann bana aadaki kavramlardan hangisi-
nin getirilmesi uygundur?
C) Sanatya dnk eletiride biyografik denebilecek bir
eletiri yntemi byk yer tutar. A) Kurmaca
D) Heyecan, ani olarak doar ve geicidir; ihtiras srekli- B) Gereklik

dir ve ihtirasn uzun bir hazrlan vardr. C) Edeb metin
E) Duygular zneldir, bireylere gre deiir; bilgi ise nes- D) Estetik obje
neldir, tm bireyler iin ayndr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 E) Tinsel tabaka
10
11. Edeb metinle ilgili olarak aadakilerden hangisi
sylenemez?
8. retici metinlerle ilgili olarak aadakilerden hangi- A) Edeb metin, yazld dnemin dil ve kltr zellikleri-
si sylenemez? ni yanstr.
A) Yazl amac, okuyucuya bilgi vermektir. B) Bilimsel bilgiler ve bulular, edeb metinlerde konu
olarak ilenebilir.
B) Baz ifadeler, okuyucunun anlay ve sezgisine bra-
klmtr. C) Edeb metinlerde her ynyle duyan, dnen, tasar-
layan, yaayan insan konu edilir.
C) Anlam tek olduu iin her okuyan ayn anlam ka-
rr. D) Edeb eserde gereklik bire bir, olduu gibi yanstlr;
yorumlanmaz.
D) Dil, gndergesel (bilgilendirici) ileviyle kullanlr.
nite
E) Bir dnemdeki felsefi ve bilimsel tartmalar, siyasal

E) Kurguya gidilmeksizin gerein kendisi anlatlr.
ve sosyal gelimeler edeb eserde ilenebilir.
n zellikler,
lmas 3 KONU
TEST
12. Aadakilerden hangisi, edeb metnin zelliklerini ta- 15. Edeb eser, hayatn yer yer eliir grnen gereklerini
r? algladktan ve onlarn iinden birtakm ayklamalar, se-
meler, deitirmeler ve eklemeler yaptktan sonra dilin
A) Tarmda verimlilii konu alan bir metin
imknlarndan faydalanarak, onlar yeni bir btnlk, zel
B) Markalamann yararlarn anlatan bir metin bir yap hline getirmek, seviyesi yksek bir haberleme
vastas klmak zere yaplan almalarn sonunda ortaya
C) nsan dncesinin geirdii evreleri anlatan metin konan kompozisyondur.
D) Toplumsal dayanmann yararlarn ve gerekliliini Bu parada edeb eserin vurgulanan yn aadaki-
anlatan bir metin lerden hangisidir?
A) Gzel sanatlarn bir dal olduu
E) Bir manzarann insanda uyandrd armlar an-
latan bir metin B) Dilin sanatsal ilevinde kullanld
C) Estetik kayglarla oluturulduu
D) Belli bir dzenle oluturulmu bir sistem olduu
E) Her okunduunda yeni anlamlar kazand
16. Edebiyat kendine has bir gereklie sahiptir. Onda hibir

zaman, iinde yaadmz dnyann gereklii bire bir
taklit edilemez. Edebiyat, sanatnn hayal dnyasndan
13. Aadakilerden hangisi slamiyet ncesi Trk edebi- pek ok eklemelerin yaplmas ve bunlarn ciddi bir estetik
yatnn zelliklerinden biri deildir? endie ve birlik/btnlk iinde kurgulanmas ile elde edi-
len bir gerekliktir.
A) iirde hece ls kullanlmtr.
Bu paradan hareketle edebiyat ve gereklik ile ilgili
B) Arap ve Fars edebiyatlarndan etkilenilmitir.
olarak aadakilerden hangisi sylenemez?
C) Doa gzellii ve kahramanlk gibi konular ilenmitir.
A) Dier bilim dallarnn ortaya koyduu gereklerden ha-
D) Yaln bir Trke grlr. reketle edeb gerekliin oluturulduu
E) Eserler, anonim niteliktedir. B) Edebiyatta, yaanan gerein olduu gibi taklit edil-
medii
C) D dnyadaki malzemelerin edebiyatta farkl bir ger-

eklik kazand
D) Edebiyatn kendine zg bir gereklii olduu
E) Gerekliin estetik kayg ve btnlk iinde kurgulan-

14. Edeb eser, kurmaca bir dnya ekseninde ekillendirilmi, d
ok eitli yorumlara imkn veren ve nice beyin ve ruh 11
sanclarnn eseri olan bir ierik. Bu ieriin en gzel ve
en etkili bir biimde sunulmasn stlenmi ve dil zevki
imbiinden sabrla damtlarak elde edilmi edeb bir dil-
dir. erik-dil ikilisinin orijinal ve ferd kompozisyonundan 17. Aadakilerden hangisi Bat etkisinde gelien Trk
olumu bir formdur. Bunlar ve bunlarn dndaki daha edebiyatnn zelliklerinden biri deildir?
pek ok unsurun, birbirleriyle birlik ve btnlk prensi-
bi dhilindeki ok ynl ilikilerin edeblik potas iindeki A) Bat kltrnn izleri grlr.
sentezinden meydana gelmi bir slup erevesinde e-
B) Baz sanatlar, toplum iin sanat anlayndadr.
killenmi karmak ama estetik bir yap ve dille oluturulan
bir eserdir. C) Edebi trlerde bir eitlenme grlr.
Aadakilerden hangisi bu parada sz edilen, D) Divan edebiyat eskiye gre daha gl ekilde devam
edeb eseri oluturan unsurlardan biri deildir?
etmektedir.
1

A) erik
D) slup
B) Evrensellik C) Dil
E) Kurmaca
E) Baz edebi trlerin ilk rnekleri verilmeye balanmtr.

sindeki Yeri,
KONU
1. Bilimsel almalarda ulalan sonular birbiriyle eliik ol- 5. Edeb metinle ilgili olarak aadakilerden hangisi
mayp tutarldr. Bilimin dorular kiiden kiiye deimez yanltr?
nk o dorular birok deneme-yanlma srecinden son-
A) Yazl amac, okuyucuda gzellik duygusu uyandr-
ra elde edilmitir. Buna karn bilim adam ulalan doru- maktr.
lar olduu gibi kabul etmeyebilir; kafasnda evirip evirir,
eksik bulduu ynn syler. Bilimsel almalar, daha B) Okuyucunun anlayna ve sezgisine braklan ifade-
nce yaplan almalarda elde edilen bilgiler zerine ku- lere yer verilmez.
rulur; bylece bir sreklilik salanr. C) Anlam, okuyan kiiye, zaman ve mekna gre dei-
Bu parada bilimin hangi zelliine deinilmemitir? ir.
A) Mantksal tutarllk tadna D) Dil, heyecan bildirme ve iirsel ileviyle kullanlr.
B) Nesnel olduuna E) Anlatlanlar gerek hayatla ilikili olmakla birlikte ger-

ein yorumlanm hlidir.
C) Eletiriye ak olduuna
D) Genelleyici olduuna
E) Birikimlerle yryen bir sre olduuna
6. Sleymaniyenin ikincisi yoktur ama kopyalarn bulabiliriz
fakat o kopyalar da hibir zaman Sleymaniye olamaz.
2. Aadaki gzel sanat dallarndan hangisi edebiyatla Yahya Kemalin Sessiz Gemisi, Yakup Kadrinin Kiralk
Konak, Lamartinein Glnn de ikincisi yoktur. nk
ilikilidir?
ad geen sanatkrlar, eserlerini -mhrleri olarak nitele-
yebileceimiz- kendi ferd sluplar ile yaratmlardr.
A) Heykel B) Mimari C) Resim
Bu paradaki rneklerle, sanat eserinin hangi yn
D) Bale E) Tiyatro
vurgulanmaktadr?
A) Biricik (orijinal) olduu

3. Aadaki metinlerden hangisinin yazl amac dier-
B) Bir sistem olduu
lerinden farkldr?
A) Eletiri B) Roman C) Hikye C) ok anlaml olduu
D) Masal E) Destan D) Gzellii amalad
E) Tabiat konu ald
4. Kabul etmek gerekir ki edebiyat, ncelikle bir sanattr. Bu-

nunla birlikte edebiyat; sanat, okuyucu ve toplumla
olan ilikileri; bu ilikileri salayan dili; muhtevas, 7. Sanat kurtarcdr. Hayatta olanlar daha fazla gzelletirir.
lk bakta dikkatimizi ekmeyen birok eyi bize gste-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 yaps ve estetik unsurlar ile ok ak bir kltr un-
suru hatta sosyal ve mill bir kurumdur. nk ede- rerek sevdirir. Bizi hayata balar; insann dostu olur, onu
ahlakl olmaya hazrlar. huzuru ve saadet verir. Kendi-
biyat, sadece varl ile, bir milleti dier milletlerden
farkl klan ve ona kendine has bir kimlik kazandran mizi unutturur; ruhumuzu evreleyen gnlk tasalarmz,
12 karlarmz gzden kaybettirir. nsanda gzellik zevki
maddi ve manevi deerler btn; bu deerler manzu-
uyandran sanat, insann kendini amasna yardmc olur
mesi ekseninde ekillenen ortak hayat tarz olarak tarif
ve insanlar birbirine yaklatrr.
edebileceimiz kltrn alt birimlerinden (dil, din, sanat,
folklor, det, rf, gelenek, tarih, ahlak, hukuk vb.) birisidir. Bu paradan hareketle sanatla ilgili olarak aadaki-
Unutulmamaldr ki -en ilkelinden, en gelimiine kadar- lerden hangisi sylenemez?
her toplum veya milletin tarihiyle yat ve kendine has bir A) Fark edilmeyen varlklar gz nne getirerek onlar
edebiyat vardr. daha gzel gsterdii
Bu parada edebiyatn deinilmeyen yn aadaki- B) nsanlara yaama sevinci, ahlakl olma duygusu ve
lerden hangisidir? mutluluk verdii
A) Bir sanat dal olduu C) Olumlu ya da olumsuz btn gerekleri olduu gibi
anlatt
B) Toplumsal ve ulusal bir kurum olduu
D) nsan, gnlk hayatn kar kayglarndan uzaklatr-
C) Kltrn alt birimi olduu d
nite
D) Her toplumun kendine zg bir edebiyat olduu E) nsana gzellik anlay kazandrp insanlar birbirine
E) Toplumu iyiye ve doruya ynlendirdii yaklatrd
n zellikler,
lmas 4 KONU
TEST
8. Edeb dilde, kelimenin sadece anlam deil, onun ses, 11. Sanatlarn tamam (mimari, heykel, resim, edebiyat, mu-
duygu ve arm deeri ve birbirleriyle olan mnasebet- siki), gzel sanatlar olarak isimlendirilir. Gzel sanatlar da
leri, aralarnda kurduklar anlam, ses ve arm birlikleri kendi iinde, ---- gre, mesela fonetik sanatlar (musiki,
byk nem arz eder. zellikle ses deeri bakmndan.
edebiyat), plastik sanatlar (mimari, heykel, resim), sahne
nk sanatkr kelimelerin bu niteliklerinden faydalana-
rak vezin, kafiye ve dier ses sanatlarn elde edecektir. sanatlar (tiyatro, bale, sinema), grsel sanatlar (mimari,
heykel, resim) vb. biiminde gruplandrlr.
Bu parada, edeb dilde kullanlan kelimelerin zellik-
le hangi yn vurgulanmtr? Bu parada bo braklan yere anlam akna gre aa-
A) arm gc dakilerden hangisi getirilmelidir?
B) Birbirleriyle ilikileri
A) insann kltrel birikimlerine
C) Ses deeri
D) Anlam deeri B) toplumun siyasal yapsna
E) Kazand yan anlam C) toplumun sanat alglay biimine
D) kulland malzemeye ve hitap ettii duyu organna
E) lkede uygulanan kltr ve eitim politikalarna
9. Ayn sanat, ayn malzemeyle daha nceki eserini yeni-

den ortaya koymaya kalktnda ya yeni bir sanat eseri
oluturacak ya da ilk eserinin kopyasn yapacaktr. Kopya
ya da taklidin, hibir zaman aslnn yerini tutamayaca
aktr. Bundan dolaydr ki her sanat eseri ----
Bu para anlam ve anlatmn akna gre aadaki-
lerden hangisiyle tamamlanmaldr?
A) bir sistemdir.
12. Aslnda edebiyatta muhteva konusundaki tartmalarn
B) ok anlamldr.
temelinde, sradan bir sz, didaktik ve bilimsel bir metin
C) tek ve benzersizdir.
ile edebiyatn birbirinden yeterince ayrt edilememesi yat-
D) kurmacadr. maktadr. Kabul etmek gerekir ki sradan bir sz, didaktik
E) estetik deer tar. ve bilimsel bir metin ile edebiyat eserindeki muhtevann
kayna, mahiyeti, sunulu biimi, sunulu amac ve hitap
ettii merkez birbirinden ok farkldr ve farkl olmak mec-
buriyetindedir. Zira edebiyat kendini, sanat olma gibi te-
mel bir nitelikle snrlamak, okuyucu/dinleyiciye estetik haz
13
vermekle ykmldr. Dolaysyla edebiyattan ilk planda
10. Edebiyat - tarih ilikisiyle ilgili olarak aadakilerden beklenen, bir hakikati, bir fikri, bir ideolojiyi ak ve net bir
hangisi yanltr? biimde anlatmas deil; gzel olmas ve bu gzellii ile
A) Edebiyat tarihi yazlrken tarih biliminin yntemlerin- ruhumuzda estetik bir haz uyandrmasdr.
den yararlanlr. Bu paraya gre edeb metinle bilimsel retici metin-
B) Tarihte yaanm gereklikleri konu edinen edeb ler arasndaki temel fark aadakilerden hangisidir?
eserler vardr. A) Bilimsel metinlerin gerek yaamdan kaynaklanmas
C) Edeb metinlerde, dnemlerine ilikin izler bulunur. B) Edeb metinlerin okuyucuda estetik haz uyandrmas
D) Edeb metinlerde tarihsel gereklikler kurgulanarak C) Bilimsel metnin herkese ayn biimde alglanmas
anlatlr. D) Edeb metnin her okuyanda farkl armlar uyandr-
1
mas
E) Konusunu tarihten alan edeb metinlerde dil, gnder-
gesel ileviyle kullanlr. E) Edeb metnin yan anlam bakmndan zengin olmas
1. Mermerden mutfak tezgh yapan kiiye ......................., mermerden heykel yapan kiiye ise ........................ denir.
2. retici metinlerde, sanat metinlerinin aksine ............................... yer verilmez.
3. Ayasofya Camii ............................... sanatlar ierisinde deerlendirilir.
4. ............................ , insann gzellik karsnda duyduu heyecan ve hayranl uyandrmak iin ortaya koyduu yaratclktr.
5. ............................. dil ile gerekletirilen bir gzel sanat etkinliidir.
6. nsanlar kendilerini farkl aralarla ifade edebilirler. Kimisi resimle, mzikle, dansla heykelle kimisi de iirle, romanla hikyeyle
yani ............................ vastasyla ifade ederler.
7. .............................. nasl ki akla, manta, retmeye ynelik ise .................................. da insan ruhunu doyurmaya, gzelletir-
meye yneliktir.
8. ............................... yol gstermek, yanllklar dzeltmek iin deil; yaratmak ihtiyacndan domulardr.
9. nsanda birtakm gzel duygular uyandran, insana bir coku ve heyecan veren eserlere .................... denir.
10. Sanat dallarndan iir, edebiyat, mzik ...................... ; resim, fotoraf, mimari, heykel de ......................... hitap etmektedir.
11. Duygu, dnce ve istekler .................................. ile aktarlr.
12. .......................... renklerle, ......................... seslerle, ......................... ana maddesi toprak ve ta olan maddelerle sanatn yerine
getirir.
13. Bir ulusun maddi ve manevi alanda ortaya koyduu tm eserler ........................... oluturur.
14
14. letilen sz alan alc ve bir de iletiimin yapld iletiim ortam vardr. Bu dzenee ........................... denir.
15. Edebiyat; duygu, dnce sevin, umut, znt, tasa, kayg gibi bireysel duygular ve toplumsal hayattaki olaylar yanstan bir
........................ daldr.
Cevaplar
1. zanaatkr / sanatkr 6. kelimeler 11. dil

2. hayale (d) 7. Bilim / sanat 12. Ressam / mzisyen / mimar
3. plastik 8. Sanat eserleri 13. kltr
4. Sanat 9. sanat eseri 14. iletiim sistemi
nite
5. Edebiyat 10. kulaa / gze 15. gzel sanat

D Y
1. Sanat metinlerinde bir anlam younluu vardr. Herkes, onlardan, her okunduunda kendine gre
bir anlam karr.
2. Edeb metinlerde szckler gerek ve terim anlamlaryla kullanlr.
3. Sanat, d dnyaya ait gerekleri hibir deiime tabi tutmakszn bir fotoraf gerekliiyle akta-
rr.
4. Edeb eserlerde anlatlanlar olduu gibi yaanm, gereklemi deil, kurgulanm olaylardr.
5. Edeb metinde sanat, herkesin kulland gnlk dile yeni anlamlar ykleyerek ona bir st dil
zellii kazandrr.
6. Sanatn temelinde insan sevgisi, hogr, yaratma zgrl vardr.
7. Sanatn amac gzel duygular uyandrmak, insan hayatn renklendirmek, gzelletirmektir.
8. nsanolu hayat boyunca gzeli istemitir. Szne, yazsna (edebiyat), sesine (mzik), kullana-
bildii renklere (resim), yaad mekna (mimarlk), ileyebildii her trl maddeye (heykeltra)
gzellik vermek insanolunun yaam felsefesi olmutur ki bu da gzel sanatlar dediimiz ubeleri
dourmutur.
9. Edeb eser ncelikle bilgi deeri olan eserdir.
10. Edeb eserlerde dikkatle kullanlm bir dil vardr.
11. Sanat adam her insan gibi bir evre iindedir. Ama orada olup bitenler onda derin yanklar uyan-
drmaz.
12. Bir sanatnn ortaya koyduu eser psikoloji, sosyoloji, felsefe, tarih vb. bilimlerle ilgili olamaz. 15
13. lk alardan beri insanlar sanat etkinlii ile uramlardr. Maaralarda yaayanlar dahi yaadk-
lar meknn duvarlarn eitli renklerle, desen ve motiflerle sslemilerdir.
14. Gzel sanatlarn bir dal olan edebiyatn dier bilim dallaryla ilgisi vardr.
15. Bir iirde, hikyede, romanda, tiyatroda, bize heyecan veren o derin ve ulv hisler, kafamzn iinde
bir dnya yaratan hayaller ve tasvirler, varlklarn ve tesirlerini kelimelere borludur.
Cevaplar
1 1. D 2. Y 3. Y 4. D 5. D 6. D 7. D 8. D 9. Y 10. D 11. Y 12. Y 13. D 14. D 15. D

3.
fasikl
A GR
AT I N
L V E EDEBY
T R K D
isi
Ses Bilg S e s Olaylar

le lg i l i

nller l i S e s Olaylar
i
erle lg
nszl
TINA GR
RETEN
TRK DL VE EDEBYA
TEST 1 Olaylar
Ses Bilgisi - nllerle lgili Ses
1. Aadaki cmlelerden hangisinde btn szckler kalnlk-incelik

uyumuna uyar?
Trke bir szcn ilk hecesinde ince
A) Yediim hibir ey bana zevk vermiyor.
nl varsa dier hecelerde de ince nl
bulunur, ilk hecesinde kaln nl varsa B) Martlar, apartmanlarn bacalarnda barnyor.
dier hecelerde de kaln nl bulunur. C) Pirincin iindeki yabanc maddeleri aykladm.

Bu ses uyumuna kalnlk-incelik uyu- D) Ky uzakta m diye dnyorum.
mu denir.
E) Korku ve ihanetlerle dolu bir rya anlatt bana.
2. Aadaki cmlelerden hangisinde nl daralmas vardr?

Sonunda a-e nllerinden biri olan fiile
A) Onun ryalar beni hep zyordu.
-yor eki getirildiinde a-e nlleri da-
ralr, -i-u- olur. Bu ses olayna nl B) Onunla konutuum anlarda zaman su gibi akyor.
daralmas denir. C) Arkadalaryla hemen konumaya balyordu.
D) O ac olaydan sonra sadece yaknlaryla gryor.
E) Yoku ktmda kalbim hzl hzl arpyor.
3. Aadaki cmlelerden hangisinde nl dmesi vardr?

kinci hecesinde dar nl
A) Dergi be ay ktktan sonra kapand.
bulunan bir szce nly-
le balayan bir ek getirildi- B) Koskoca maazay bir bana eviriyor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 inde bu dar nl der. Bu C) Yemek artklarn pe dkm.
ses olayna nl dmesi
D) Ana bir yldzsn gnl ufkunda kayan.
2 denir.
E) Sokaktaym, kimsesiz bir sokak ortasnda.
4. Aadaki cmlelerden hangisinde nl tremesi vardr?

Bazen bir szckle bir ek yan yana gelir-
A) Borcunu demesi iin ona gn sre tandm.
ken szck ve eke ait olmayan bir nl
ortaya kabilir. Bu ses olayna nl t- B) Zarfn stndeki yazy hemen tand.
remesi denir. C) Bilgili insanlar da duygusal davranr.
nite
D) Yanmdaki, durgun bir Anadolu kyls idi.
E) Bu reklam hazrlarken senin filminden azck esinlenmiler.


Olaylar 1 KONU
TEST
1. Aadaki alt izili kelimelerden hangisinde nl d- 5. Aadaki alt izili kelimelerden hangisi kk nl
mesi yoktur? uyumuna (dzlk-yuvarlaklk uyumu) uyar?
A) Hi bilmediim renklerin hafiflii var zerimde. A) Bir toplulua konuan kii, fikir almaz.
B) Herkes, aklnda kaldnca yaatacak bizi. B) Yazar, ze uygun bir biim kuramyor.
C) Ayrlrsak eer kararr geceler de. C) Yal adam, bastonuna dayanarak yryordu.
D) Gnlmn ucunda bir soru: Naslsn? D) Halit Ziya, umumiyetle hayat yzeysel anlatt.
E) Barndaki karay ne olur sil ana! E) Ortada drt ke, uzun bir havuz vard.
2. Aadaki alt izili kelimelerden hangisinde nl da-

ralmas vardr?
A) Yaz gn yreime karlar yayor.
B) Beni sonsuzlua kartran en eski ezgiyi sylyorlar.

Yldzl Soru 1
C) Bahar yamurlar dklyor gzlerinden.
D) Sanda ieklerle geliyorsun bana.

I. Saadet, bazen bir deniz bazen
E) Sen gidince eksik kalyor bir eyler. de bir gnee benzer.
II. Yel rgalar zlfndeki telleri.
III. Bir mobilya maazasnn vitrin

ine taklp kald.
IV.
iirsel denklemle matematiksel denklem ok yakndr.
3. Aadaki alt izili kelimelerden hangisinde nl tre-
Yukardaki numaralanm cm
mesi vardr? lelerden hangi ikisin-
de nl dmesi vardr?
A) En ciddi ilerden biri de iir okumaktr.
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.
B) Eletirmen, sanat-eser ilikisini zmlemelidir.
D) II. ve IV. E) I. ve III.
C) Ailesinin biricik evlad olduu iin ona bu ad verildi.
D) Toprak ile insan arasndaki elikide bir sr var.

3
E) Acy acyla gidermeyi sevmem.
6. Duyuyor musun, sesimi dinliyor musun?
Iklar ak, beni bekliyor musun?
Bu dizelerde aadaki ses olaylarndan hangisi var-

4. Aadaki alt izili kelimelerden hangisi byk nl
dr?
uyumuna (kalnlk-incelik uyumu) uyar?
A) nl dmesi
A) Bu farklar, yazarlarn mizacndan kaynaklanyor.
B) Byk nl uyumuna uymayan szck
B) O, insann i dnyas ile ilgili eserler verdi.
C) nl tremesi
C) Onun iirlerini okumak cesaret ister.
1
D) nl daralmas
D) Seni sabahleyin her gnk yerde bekliyorum.
E) Kk nl uyumuna uymayan drt szck
E) Roman sanatnn evrensel kurallar vardr.
TINA GR
TRK DL VE EDEBYA
KONU
TEST 1 Olaylar
7. O tatl kvrmlar gitmi hayatn 10. Limann ucundaki deniz fenerine doru ilerledim.
O benim gz pek yalnzlm kalm bir Bu cmledeki alt izili szckte hangi ses olay var-
dr?
Bu dizelerdeki alt izili szcklerde aadaki ses
olaylarndan hangisi vardr? A) nl dmesi B) nsz tremesi
A) Ulama C) nsz dmesi D) nl daralmas
B) nl tremesi E) nsz deiimi
C) nl dmesi
D) nl daralmas
11. Dman sarnca etrafmz epeevre
E) Byk nl uyumuna aykrlk
Davrandk kllara hnla, cesaretle
Bu dizelerdeki alt izili szckte grlen ses olay

aadakilerden hangisinde vardr?
A) Kyn arkasnda kk bir tepecik vard.
8. Yapraktan san yere yaym B) Elindeki krlm bardak pe att.
Sonbahar alyor ayaklarnda C) Gelincik tarlas bir kan gln andryordu.
Bu dizelerdeki alt izili szckte grlen ses olay D) u dnyada biricik olu vard.
aadakilerden hangisinde vardr? E) Doru sz her zaman sahibini yceltir.
A) Gn boyunca neler yapacan planlyordu.
B) Tek bir ses bile karmamaya alyorlard.

12. I. Braktmz sandalyeler sapasalam duruyor.
C) Kularn tmeleri birbirine karyordu.
II. Tepelerin ardndan tepsi gibi bir ay ykseliyor.
D) Zavall kalbim, ac iinde kvranyor.
III. Bu gencecik yata ar bir hastala yakaland.
E) Roman, gnlk hayattan farkl bir zellik tayor.
IV. Birden, rzgrsz bir yerde durduk.
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangi ikisinde

TRK DL VE
EDEBYATI 9 nl tremesi vardr?

4
D) I. ve III. E) II. ve IV.
9. Henz bir ayrma varamam. 13. Aadaki alt izili kelimelerden hangisi hem byk
nl uyumuna hem de kk nl uyumuna uymaz?
Bu dizelerdeki alt izili szckte grlen ses olay
aadakilerden hangisinde vardr? A) Baz adamlar, yazlarnda koyu bir straptan bahse-
der.
A) Umutsuzluun karanlklarndan sesler geliyor.
B) Sevgimin kayna, kar dncesi olamaz.
B) yi bir oyuncu, kalelerin nemini gz ard edemez.
C) Bilimle sanat arasnda trl ayrmlar vardr phesiz.
C) Dalgalarn kayalardaki krln seyrediyordu.
D) Bat tiyatrosuna gre Trk tiyatrosu daha zengindir.
D) Daima bakalarnn eserlerinden nefret ediyordu.
nite
E) Belli belirsiz duyulan bir fskiye sesi vard.

E) Sonsuz mesafelerin stnden amalyz.

Olaylar 1 KONU
TEST
14. Bir adam baltasn kaybetmiti ve onu komusunun olu- 18. Aadaki cmlelerin hangisinde nl dmesi var-
nun aldn sanyordu. dr?
Bu cmledeki alt izili szcklerde aadaki ses A) Her grltnn kendine zg bir konumas vard.
olaylarndan hangisi yoktur?
B) Baz adamlar yazlarnda mitsizlikten bahsederler.
A) nl dmesi B) nsz yumuamas
C) Plajlarda gneli havalardan kalma ayak izleri var.
C) nsz dmesi D) nsz benzemesi
D) Tanpnar, insann sadece d grnne bakmaz.
E) Kaynama
E) Onlarn gzelliini bakalarna da sevdirmeye ura-
tm.
15. I. Babilin asma bahelerinde iki kz yryordu.
II. Birbirleriyle tansnlar diye ardm onlar.
III. Ara sra dinlenip sonra yeniden almalyz.
IV. Yllar nce buralara gelen bir gezgini anmsyorum.
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangi ikisinde 19. Aadaki cmlelerin hangisinde birden ok ses olay
nl daralmas vardr? vardr?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. A) Kitabndaki yanllklar dzeltmek istiyordu.
D) I. ve III. E) II. ve IV. B) Kk sorunlar kendine hi dert etmedi.
C) Yeni bir plan yapmamz gerekiyor.
D) airler yaamlar boyunca bir tek iir iin alrlar.

16. I. Bulutlar da tuhaf tuhaf bekliyor hznn yamurunu.
E) Kr bir kaplan gibi rpnsan da bouna.
II. Yldzlar yayordu gece mavilerine.
III. Seni anlamyor gibi akn akn seyrettiler.
IV. Tozlu heyecanlarla dklyor duvarlar.
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangi ikisinde

hem nl dmesi hem nl daralmas vardr?

5
20. Aadaki cmlelerden hangisinde nl daralmas

vardr?
17. I. Bilim, evreni olduu gibi, nesnel olarak aklar.
A) Bamzn stnde korkun kara bulutlar duruyordu.
II. nsan, kaybettiini nce darack odasnda ararm.
B) Rzgrn uultusu hep onu hatrlatyordu.
III. Yapayalnz kalmlarn gz hapsindeyim yllarca.
C) Mutlulukun talihsiz bir szck olduunu dnyo-
IV. Kapnn tun tokma, tok bir ses kard. rum.
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangi ikisinde D) kisi de dlerini ksa ve kestirme yoldan anlatyor.
hem nl dmesi hem nl tremesi vardr?
1
E) Ben gszdm, onun bildiklerini bilmiyordum; al-
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. yordum.
RETEN TRK DL VE EDEB YATINA GR
TEST 2 Ses Olaylar
Ses Bilgisi - nszlerle lgili
1. Aadaki alt izili szcklerden hangisinde nsz yumuamas

vardr?
Sonunda p--t-k harfleri (sreksiz sert
A) Aklndan korkuyu, gznden ya sil.
nsz) bulunan kelimelere nl ile ba-
layan bir ek getirildiinde sert olan p-- B) Bir dolap gcrdyor uzaklarda durmadan.
t-k harfleri yumuar. Yani b, c, d, g ()ye C) Sarmaklar ve bcek sesleri sarm evi.
dnr. Bu kurala nsz yumuamas D) Sen kalbini dinle, ufkuna bak.
denir.
E) Bir deniz maaras kadar kuytu ve serin.
2. Aadaki alt izili szcklerden hangisinde nsz benzemesi var-

Sert nszlerle biten szcklere
dr?
c, d, g nszleriyle balayan ek getiri-
lirken ekin ilk harfi sertleerek , t, kye A) Bulutlar ufukta beyaz bir yumak.
dner. Bu duruma nsz benzemesi
B) Srklyor beni tarih ve zaman.
(nsz sertlemesi) ad verilir.
C) tede yolumu kesen bir konak.
D) Omzumda grdm bir bildik eli.
E) Anszn silkindim derin hlyadan.
3. Aadaki alt izili szcklerden hangisinde nsz tremesi var-

Yabanc dillerden geen
dr?
baz kelimeler nlyle ba-
layan bir ek veya kelime A) Binlerce yl ncesinde yaanm bir hayat hissediyorum.
aldklar zaman asllarn- B) Geceleyin benden ayrlr ruhum.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 daki ift nsz ortaya kar.
Buna nsz tremesi de- C) Besbelli bir mr byle srecek.
nir. D) Geer bu sokaktan binlerce adam.

6
E) Sevdiini yitirenin hli nice olur belli.
4. Aadaki alt izili szcklerden hangisinde nsz dmesi var-

Sonunda -k bulunan baz kelimeler dr?
-ck / -cek, -l, -al / -el eki ald zaman
A) Aa kattan babasn, babasnn haykrn duydu.
sonlarndaki kler der. Buna nsz
dmesi denir. B) Rzgrlar tt onu, kuzeyden esen yeller.
C) Kulbenin kapsz giriinden bir ihtiyar kt.

nite
D) nsan kafasyla dnr, kalbiyle duyar.
E) Bu ay enflasyon 1.02 puan ykseldi.


Ses Bilgisi - nszlerle lgili Ses
Olaylar 2 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde hem nsz benze- 4. Baz Trke szcklerde n ile biten bir heceden sonra b
mesi hem nsz deimesi rnei vardr? ile balayan bir hece gelirse, n sesi m sesine dnr.
A) Her zaman kendi dorularnn peinden giderdi. Aadaki cmlelerin hangisinde bu kurala uymayan
bir szck kullanlmtr?
B) Havalar yarndan itibaren souyacakm.
A) Sirkteki cambazn gsterisi nefesleri kesti.
C) Arsadaki bo salncaa gzm iliti.
B) Sel yznden ambardaki yiyecekler sland.
D) ledii suun farknda deilmi gibi davranyor.
C) Dolmua orta yal, tombul bir bayan indi.
E) Tartmann slubu sertlemeye balad.
D) Sonbaharla birlikte bana da okul yolu grnmt.
E) Balkondaki zamban kokusu tm sokaa yaylmt.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde kaynatrma sesi

kullanlmamtr?
5. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz yumuamas-
A) Sunum iin setii konu ok gzeldi. na aykr bir szck kullanlmtr?
B) Souklar daha ok evsizlerin iini tr. A) Bu kadar gecikmesi aksilik iaretiydi.
C) Antalyann yamalar villalarla dolmutu. B) Aalarn henz kesildii kolayca anlalyordu.
D) Grubun dalmas hayranlar ok zmt. C) Akama kadar sokaklarda amaszca dolat.
E) Yaral ceylan yetkililerce korunmaya alnd. D) Susuzluum bir bardak suyla dinecek grnmyor.
E) Sorunlarmz halletmek iin birbirimizi dinlemeliyiz.
7
6. Aadaki dizelerin hangisinde nsz deiimi rnek-
3. Beni bir da banda byle yapayalnz braktlar lendirilmemitir?
Rzgrlara, kulara, bulutlara yakn A) Btn sevgileri atp iimden

Varlm yalnz ona verdim ben
Senin etinden, trnandan ayr
B) Tarife smyor akn anlam
Senin kokundan uzak Ancak eken bilir bu derdi, gam
Bu dizelerde aadaki ses olaylarndan hangisi yok- C) Derken bir ddk tt anszn
tur? Bembeyaz gemi gitgide ufald
A) nl tremesi B) nl dmesi D) fkeden zeytin gzlerin kararm

Korkudan dizlerinin ba zlm
C) nsz dmesi D) nsz yumuamas
1
E) Garip kalr yerim yurdum
E) nsz benzemesi Dostlar beni hatrlasn
TRK DL VE EDEB YATINA GR
KONU
TEST 2 Ses Olaylar
Ses Bilgisi - nszlerle lgili
7. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz tremesine 10. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz benzemesi-
rnek yoktur? ne rnek bir szck kullanlmtr?
A) Araba kullanmay kolay bir ey zannediyormu. A) Dalardan akan sular, vadiye hayat veriyor.
B) Kendi hissesini kimsesiz ocuklar iin harcayacak. B) ini kurulad kavanoza pirin doldurdu.
C) Senaryoyu ilk okuduumda reddetmeyi dndm. C) Bama bunlarn geleceini bilmezdim.
D) Yllar gemiti ama olunu bir trl affetmemiti. D) Akamki davete eiyle birlikte katlacakm.
E) Sorunun son iki kk silik km, okunamyor. E) Bayatlam ekmein iini kftede kullanacam.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz dmesine

rnek bir szck kullanlmtr?
A) Bu kocaman kayay kmldatmak mmkn deildi.
B) Bahede irice bir kpek babo dolayordu.

8. Aadaki dizelerin hangisinde nsz benzemesini
rnekleyen bir szck kullanlmamtr? C) Kke bir evin nnde arabay durdurdu.
A) Sular karard yzn perde perde solmakta D) Her zamanki yumuak ses tonuyla balad konumaya.
Kzl havalar seyret ki akam olmakta E) Minicik ellerini dua etmek iin amt.
B) Ruhumu eritip de kalpta dondurmular
Onu stanbul diye topraa kondurmular
C) ehrin btn pencereleri yand 12. oruh Nehri, ehrin ortasnda. Nehrin parlak gnleri
Sofralar kurulmutur imdi her evde I II
D) Gnlm Maralnn yakt kara haberi sadece yallarn anlarnda yayor. Son yllardaki kuraklk
Aradan yllar geti ite o gnden beri III
E) O zaman bandan aknd derdi nedeniyle nehirde balklk yaplmyor artk.
9
TRK DL VE
EDEBYATI Mermeri oyard, ta delerdi
IV V
Bu cmlelerde numaralanm szcklerde yer alan

ses olaylar ikierli eletirildiinde hangisi dta ka-
8
lr?
9. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerin hangisin-

de birden ok ses olay vardr? 13. Aadaki cmlelerin hangisinde kaynatrma nsz
A) Elindeki bardak birden yere dt. kullanlmtr?
B) Souk havalarla birlikte hastalklar da oalyor. A) En byk zevki, gneli havalarda yrmekti.
C) Dosta bir glmseme bile bana yetiyor. B) ehir hayat her geen gn biraz daha zorlayor.
D) Bu mahallenin insanlarna kar olumlu eyler hissedi- C) Sincap can havliyle aaca trmanmaya balad.
nite
yorum. D) Torbadaki talar bir kenara yalm, dedi.
E) Toplantya ge kalmas iimizi zorlatrd. E) Kimse yarn olacaklar bugnden bilemez.


Ses Bilgisi - nszlerle lgili Ses
Olaylar 2 KONU
TEST
14. I. Kaybettik 18. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerin hangisi

nsz benzemesine rnek olamaz?
II. Affetmeyi
A) renciler marlar syleyerek sokaktan geiyor.
Numaralanm szcklerde aadakilerden hangisi
yoktur? B) ektikleri, onu hayata kar acmasz yapmt.
A) nsz tremesi B) nl dmesi C) ocuklar korkutursanz onlar kaybedersiniz.
C) nsz dmesi D) nsz deimesi D) Kediyi aatan indirmek iin ok uratk.
E) Kaynatrma sesi E) Takliti bir zihniyetle bir yere varamazsn.
15. ehirlerimiz hzla zn ve biimini kaybediyor.

Bu cmlede aadaki ses olaylarndan hangisi var- 19. Aadaki dizelerin hangisinde ulama yaplamaz?
dr? A) Grmedin sen bizim mavi sular
A) nsz deimesi Karlar eriyince krar yular
B) nl tremesi B) Kara haber, tipi eser savrulur
Bir yanarda gibi iim kavrulur

C) nsz tremesi
C) Tutsaz kendi dipsiz kuyularmzda
D) nsz benzemesi
Yan yanayz ve en uzaktayz
E) nsz dmesi
D) Yllar sonra bir yaz gn bu kez
Yine geersek ayn yoldan ikimiz
16. Aadaki cmlelerin hangisinde kaynatrma nsz E) Mesut olmu grmek isterdim hepinizi
kullanlmamtr? Bu bahar gnnde dertliyi, mitsizi
A) Dibe dalmadan nce derin bir nefes al.
B) Gnlmden geenleri sana syleyemiyorum.
C) Doruyu grdn zaman sylemekten ekinme.

20. Aadaki dizelerin hangisinde nsz dmesine r-
D) Sohbet ilerledike herkesin neesi artt. nek vardr?
E) Beyaz renk tm dnyada temizliin simgesidir. A) Gsn am yollarn gzlyor.

9
B) ktm ycesine, seyran eyledim.
C) Talan olan mrme teselli oldun.

17. Marsilyay bana buyruk bir kent diye dnyorum.
I II D) Bir ufack ev isterdim yalan dnyada.
Btn gcyle eski, ihtiyar Avrupadan kopmak istiyor; E) Her gn batnda boynum bklr.
III IV
krallar, krallklar sevmiyor.

V
Bu cmledeki numaralanm szcklerden hangi iki- 21. Aadaki szcklerden hangisi, nlyle balayan bir
sinde dierlerinden farkl ses olaylar vardr? ek aldnda nsz deimesine urar?
1
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. A) Bayat B) Bilet C) Nimet
D) III. ve IV. E) I. ve III. D) Millet E) Kt

TRK DL VE EDEBYA TINA GR
KONU
TEST 3 lerle lgili Ses Olaylar
Ses Bilgisi - nszlerle ve nl
1. Aadaki dizelerden hangisindeki alt izili szck- 4. iesi isli bir lambann
lerde ayn ses olay vardr? I II
A) Gt kyn meydannda bir nar Her yze iziyor bir hzn kr

Konuanlar irkilerek sustular Ban kaldrarak boluu dinliyordu
B) Kalbim bir iektir, gndzler lgn III IV
Gelin gelin onu an geceler Gkler bulutlanyor, yerler serinliyordu

V
C) Dostluk trkleri savrulsun
Bir utan bir uca Bu dizelerde numaralanm szcklerdeki ses olaylar
ikierli eletirildiinde hangisi dta kalr?
D) Her gn yeni bir macera peinde kotum
Her gn yeni bir ufukta grdm gurubu A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Byle hangi sevdann sihriyle cotum?

Benliimde esen hangi frtnadr bu?
5. Kullarn arasnda ben yaadm sessizce
Azm hi amadm, verdim btn ynm
En geni bir sabah dnerek her gece

2. Aadaki alt izili szcklerden hangisinde nl
dmesi yoktur? Ben, Tanrm, urackta bekliyorum gnm
A) rktlen defne iekleri tir tir titriyor. Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?
B) nsann kahrn ekemez oldu gnlm. A) nl dmesi
C) Bir akam gnei ufka gmlmek zere. B) nsz benzemesi
D) inasi, bir sre sonra gazeteyi devretti. C) nl tremesi
E) Hangi kbus bast ki seni uykularnda. D) Ulama
E) nl daralmas
TRK DL VE
EDEBYATI 9
10
3. Bakrclar arsna kar yayordu 6. Anla, gn tepeyi amadan bir daha anla!
Uzun bir yolculuun hznn giyinmi yzmle Bamda biraz daha azalan teller yok olmadan anla!
Telal anneler hrn dalgalar gzlyordu Ben a koan pervaneler gibiyim.
Bu dizelerde aadaki ses olaylarndan hangisi yok- Bu dizelerde aadaki ses olaylarndan hangisi var-
tur? dr?
A) nsz yumuamas A) nl tremesi
B) Kaynatrma B) nsz yumuamas
C) nl dmesi C) nsz dmesi
D) nsz dmesi
nite
D) nsz tremesi
E) nl daralmas E) nl daralmas
lerle lgili Ses Olaylar 3 KONU
TEST
7. Aadaki cmlelerin hangisinde nl daralmas var- 11. Aadaki dizelerin hangisinde nsz yumuamas
dr? vardr?
A) Son gn iin saklyor lavn, alevini. A) Gel, kulak ver, iek am kokular
B) Bir alayan ney sesi var gllerinde. Kuzeyin akn syler gneye
C) Rastlamtm duvarda bir air arkadaa. B) Ben nasl unuturum seni

Can bedenden kmaynca
D) Nerede imdi gnlleri yakan bakn?
C) Bak u sular stnde
E) ki yldr bu kitap zerine alyorum.
Uyuyan gemilere
D) Hr bulutlar ki beyazlklarn
8. I. Dnya byk ustay ak kollarla karlyor.
Aaran salarmzdan dilenir
II. Zaman, insanolu iin sanld kadar dman deildir.
E) Bir ay dodu, bir ay dodu
III. iirler, ruhun en ok tutkun olduu gzel szlerdir. Id yarama dedi
IV. Akam, mezara bir elenk brakm.
V. nsan, akl ve ahlkyla insandr.
Numaralanm cmlelerden hangisinde herhangi bir

ses olay yoktur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 12. Akn srrnn dkld bir aa kalmz. Szn akla
bann bsbtn koptuu zamanlara...
Bu cmlelerde aadakilerden hangisi yoktur?

9. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz dmesi var-
dr? A) nsz yumuamas
A) nsan hayat, zerinde ok durulan bir kavramdr. B) nl daralmas
B) Cahil insanlardan uzak durmak gerekir nk kltr C) nsz tremesi

dzeyleri dktr. D) nsz benzemesi
C) Karadeniz Blgesindeki sradalar, almaz bir duvar E) nsz yumuamasna aykr szck
gibi ykselir.
D) leden sonra birdenbire gkyz karard, deniz ka-

bard.
11
E) O gn koup odam atm zaman dondum kaldm.
13. Ya sen ya ben lmeyince

10. kmam kitabmz stne doktora yaplmasn Gnl senden ayrlr m?
I
Bu dizelerdeki alt izili szckte yer alan ses olay
beklemiyoruz ama dergilerde kardmz yazlar aadaki cmlelerden hangisinde vardr?
II III
A) nsan, bir glgenin sonsuz ryasdr.
hakknda bir iki gzel sz syleyen olsun istiyoruz.
IV V B) Artk btn sularda kpk devri balyor.
Bu cmledeki numaralanm szcklerdeki ses olay- C) Dalgalarn elinde kalan son bir yaprakt.
1
lar ikierli eletirildiinde hangisi dta kalr? D) len iki yavrumun acsn unuttum.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Sen gittin, soframz oldu tarumar.

TRK DL VE EDEBYA TINA GR
KONU
TEST 3 lerle lgili Ses Olaylar
14. Aadaki alt izili kelimelerden hangisinde nsz 17. nsann, ocuuna ve torununa kitap sevgisini,
yumuamas vardr? I II
kymet bilirlii alamas boynunun borcudur.
A) ocuklarmn hibirini dierinden ayrmam.
III IV V
B) Yllk kazancmn bir miktarn tatil iin ayrdm.
Bu cmledeki numaralanm szcklerden hangisin-
C) O, eletirmeni yazarla ayn seviyede grmyor. de nl dmesi vardr?
D) Trk tiyatrosu Cumhuriyet Dneminde yerli yerine A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

oturmutur.
E) Byk bir tasa kaplam, kck yreini.
18. Aadaki cmlelerden hangisinde nsz benzemesi

yoktur?
A) Kollarn at, kendine doru gelen ocuunu kucakla-

15. I. Durmadan yamur yayordu ehrin stne. d.
II. Cebime konulan be on kuruluk harlk bana yetmi- B) Ele ald yazarn btn ynlerini ayrntlaryla tantr.
yordu.
C) Karlar ekildikten sonra yollar ald.
III. Yetmi yanda olmasna ramen, bir delikanl evikli-
iyle yryordu. D) Balklar Marmarada dev bir kpek bal yakalad.
IV. Her ay yaymlanan bu kk dergide iirleri kyordu. E) O kadar km ki onu tanmakta glk ektim.
V. Yanmzdan geen yabanclar gz ucuyla izliyordu.
Numaralanm cmlelerin hangi ikisinde nl daral-

mas vardr?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. 19. Sanatn iyisinden yalnz sekin aydnlarn, mutlu
D) IV. ve V. E) II. ve V. I
aznln anladn sanan eletirmenler, halkn
II
TRK DL VE
EDEBYATI 9 sevdii, tuttuu sanatlara kukuyla bakarlar.
III IV V
12 Bu cmledeki numaralanm szcklerden hangisin-
de hem nsz benzemesi hem nsz yumuamas
16. O, bir kiiyi yalnzca onu anlatmak iin yazmamtr. Onu vardr?
eksen yaparak bir dnemi, bir anlay vurgulamak ama- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
cndadr.
Bu cmlelerde aadaki ses olaylarndan hangisi

yoktur?
A) nl dmesi
20. Aadaki szcklerden hangisinin sonuna nlyle
B) Kaynatrma
balayan bir ek gelirse szcn sonundaki seste n-
C) nsz benzemesi sz deiimi olmaz?
nite
D) nl daralmas A) saat B) direk C) kalp
E) nsz yumuamas D) diren E) inat

1. Yapacam i konusunda izleyiciye bilgi vermek istiyorum. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
2. Senin affn bekleyen biz rencileri krma! cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
3. Adam hiliin eiine gmld. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
4. Barm katksz acnn yldzsz corafyasdr. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
5. Birka dakika iinde uamz ykselmeye balad. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
6. Bizim biricik gayemiz vatanmz bayndr bir corafya hline getirmektir. cmlesindeki alt izili szckte ............................
vardr.
7. Bu mu ryalarda itiim cinnet? cmlesindeki alt izili szckte ........................... ve ........................... vardr.
8. Yal adamn saatinin ibresi vaktin geciktiini gsteriyordu. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
9. iirlerinde somut gzellikleri daha gzel iliyordu. cmlesindeki alt izili szckte ............................ vardr.
10. Toplumun yozlamasyla o dnemin iiri de yozlamaya balamtr. cmlesindeki alt izili szckte ............................ var-
dr.
11. Kaybettiini herhangi bir yerde deil, kaybettiin yerde aramalsn. cmlesindeki alt izili szckte ................, ................ ve
................ vardr.
12. imdi sen kalkp gidiyordun. cmlesindeki alt izili szckte ............................... vardr.
13. mrm byle grmeden, bilmeden mi geecek? cmlesindeki alt izili szckte ............................... vardr.
13
14. Sokan deitiini grnce yreim kanad. cmlesindeki alt izili szcklerde ............................... vardr.
15. Hl bu surlarda fetih mar uulduyor. cmlesindeki alt izili szckte ............................... vardr.
Cevaplar
1. nl daralmas 6. nl tremesi 11. nl dmesi - nsz benzemesi -

nsz yumuamas
2. nsz tremesi 7. nsz benzemesi - nsz yumuamas 12. nsz yumuamas
3. nsz yumuamas 8. nl dmesi 13. nl dmesi
1
4. nl dmesi 9. nl daralmas 14. nsz yumuamas
5. nsz dmesi 10. nsz benzemesi 15. nl daralmas
D Y
1. Dalgn dalgn oturduu yerden kalkp pencereye yneldi. cmlesindeki alt izili szckte kayna-
ma nsz vardr.
2. Postac zarfn stn mhrlemeyi unutmutu. cmlesindeki alt izili szckte nsz tremesi
vardr.
3. Bu ayrlk iimde iyilemeyen bir yarayd. cmlesindeki alt izili szckte nl dmesi vardr.
4. air, liseden sonra srekli yalnz yaad. cmlesindeki alt izili szckte nl tremesi vardr.
5. Ben ocukken bu sokakta oynadm. cmlesindeki alt izili szckte nl tremesi vardr.
6. Zaman getike farkl sanat dallar tredi. cmlesindeki alt izili szckte nsz benzemesi var-
dr.
7. Bunlarn heveslisi gnden gne oald. cmlesindeki alt izili szckte nsz yumuamas var-
dr.
8. zerindeki biniciyi topraa frlatyor. cmlesindeki alt izili szckte nsz dmesi vardr.
9. Biraz ack da bir eyler yiyelim. cmlesindeki alt izili szckte nsz tremesi vardr.
10. Sanat, insanlarn aklna ve yreine hkmeder. cmlesindeki alt izili szckte nsz yumuamas
ve nl dmesi vardr.
11. Gnn byk blmn iftlikte geirdiler. cmlesindeki alt izili szckte nsz benzemesi var-
dr.
14
12. ocuklar saklamba oynuyor. cmlesindeki alt izili szckte nl dmesi ve nl daralmas
vardr.
13. Yerden kuruyemi topluyoruz. cmlesindeki alt izili szckte nl tremesi vardr.
14. Bu iten dolay ok zaman kaybettik. cmlesindeki alt izili szckte nl dmesi, nsz yumu-
amas ve nsz benzemesi vardr.
15. Okumaya ok ihtiyacmz var. cmlesindeki alt izili szckte nsz dmesi vardr.
Cevaplar
nite
1. D 2. Y 3. D 4. Y 5. Y 6. D 7. D 8. Y 9. Y 10. D 11. D 12. D 13. Y 14. D 15. Y

1. O kck bir evrede yetimiti. cmlesinde alt izili szckteki ses A. nsz benzemesi
olay
2. Yurdun dalarnn doruklar kar altndayd. cmlesinde alt izili sz- B. nl tremesi
ckteki ses olay
3. Bu yrenin biricik geim kayna balklktr. cmlesindeki alt izili C. nsz dmesi
szckteki ses olay
4. Sana da dn iin davetiye gnderdiler. cmlesindeki alt izili sz- D. nl daralmas

ckteki ses olay
5. Klcn kn ceylan derisinden yaplm. cmlesindeki alt izili szck- E. Kaynama

teki ses olay
6. Bu bilgilerin bir ksm devlet srr niteliinde. cmlesindeki alt izili sz- F. nsz tremesi
ckteki ses olay
7. Bu artlarda bilim adam yetimez. cmlesinde alt izili szcklerde G. Ulama

syleyite gerekleen ses olay
15
8. Herkes, meydanda onun gelmesini bekliyor. cmlesindeki alt izili H. nsz yumuamas
szckteki ses olay
9. nsanolu bilim ve teknikte yaptklarn bencillikle ykt. cmlesindeki I. nl deiimi

alt izili szckteki ses olay
Cevaplar
1 1. C 2. H 3. B 4. I 5. E 6. F 7. G 8. D 9. A
4.
fasikl
A GR
AT I N
L V E EDEBY
T R K D

fta Yap
Paragra

RETEN
TEST 1 Paragrafta Yap
1. Aadakilerden hangisi bir paragrafn giri cmlesi olabilir?
A) Dilerim bulur ve bu bulu onu zenginletirir.

Paragrafn ilk cmlesi, kendisinden nce
bir konudan bahsedildii izlenimini uyan- B) Jri yesi olarak bize gnderilen elliye yakn yazy da okuduk.
drmamaldr. Bamsz ve aklamaya
C) te bu tertemizlik artyor beni!
ihtiya duyulacak bir cmle olmaldr.
Bant gesi (nk, oysa, ne var ki, bu, D) Onlara kymet vermiyorum, yazdklarn okuyamyorum.
u, o, nitekim ...) iermemelidir. Genellik-
E) nsan, bir varln deerini onu yitirmeden anlayamyor.
le paragrafn ierii ile ilgili bilginin veril-
dii cmledir.
2. ok da yazdm bunu; herkesin birbirini tand, sokak stnde dikilip

Paragrafta bo braklan yerlere getirile- halletii, bakkalda, manavda sohbete tututuu, kapdan, balkondan
cek cmleyi bulmak iin, iki noktaya dik- birbirine seslenebildii bir mahallede yaamak, lp gitmek isterdim.
kat etmek gerekmektedir. Doru olma- ---- apada Fatma Sultan Mahallesi... Bakkal, manav, kasab, o irin
yan seenekler ya konuya farkl bir bak camisiyle kendi iinde mesut bir dnya idi. Sonra skdardaki Solak Si-
nan Mahallesi... Gnn her saati ayak seslerinin eksik olmad yoku ...
as ile yazlmtr ya da konu ile eli-
Kede, miniciklii iime bir dnya sdran -biraz da sahibinin gnlnn
mektedir. Bu durumda paragrafn doru
geniliinden olmal- o bakkal dkkn... lle de sesler, yaz k eksik olma-
anlalmas ok nemlidir. Seeneklerde
yan o satc sesleri...
bulunabilecek bant geleri de bo b-
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmeli-
raklan yere getirilecek cmlenin bulun-
dir?
masnda yardmc olacaktr.
A) Birok mahallede insanlar hl komuluklarn srdryor.
B) Olmad deil byle mahallelerim.
C) Bir trl istediim gibi bir yerde oturamadm.
D) Beni en ok endielendiren bu idi.

TRK DL VE
EDEBYATI 9 E) Yllarca ayn evde otururdum.
3. (I) Turgut Uyar iirimizin n srasna getiren zelliklerden biri, grnt

Her paragraf, ekil ve anlam kaynama- kavramna katt yeni olanaklardr. (II) O, ok boyutlu ve gerein asa-
sndan olumu bir btndr. Bu yzden la olmayan grntlerle alr. (III) Sz gelimi baka airler akamdaki
paragraf oluturan cmleler arasnda bir eyi anlatrken Turgut Uyar akam btnyle kavrama eilimindedir.
bir anlam ba olmaldr. Bir cmle, konu (IV) Akam, pek ok airimizin iirinde konu olarak nemli bir yer tutar.
ve anlatm bakmndan paragrafn dier (V) Dzyazdan korkmaz, ondan iir iin yeni grntler devirir srekli.
cmlelerinden kopuksa bu cmle anlat- (VI) Bu arada konuma diline yeni szckler kazandrr.
mn akn bozar. Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlatmn akn

nite
bozmaktadr?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.


Paragrafta Yap
1 KONU
TEST
1. Hakiki bir Zweig okurunun ba edilmez elikisi, onun 3. I. Suut Kemal Yetkin, dnce plannda XX. yzyln n-
slubunun eriilmezlii karsnda olaanst bir hazla cesinde Avrupada olumu bir harekete baldr.
sarsc bir strab ayn anda yaamaktr. Zweig okumaya
baladnzda, iradenizin dizginlerini bsbtn yitirir ve II. Son zamanlarda edebiyatmzda akmlarn enine bo-
deli bir rman akna kaplm tahta paras gibi onun yuna incelenmesine byk ilgi gsteriliyor.
gtrd yere doru srklenirsiniz. Bir yandan ruhunu-
III. Mehmet Kemalin bu iiri, ciddi bir var olma kaygs
zu genileten serinlikler, gneli kylar ve tatl esintilerle
tayan dier iirlerine gre ne kadar yavandr.
sonsuz hazlarn iine doru ekilirken, bir yandan da ac
veren bir bedbahtln iinde bulursunuz kendinizi. Kar- IV. Dndklerinin doru olduuna inanan kii, dn-
nzda, sizi Olimposa aran bir byc vardr, ona ayak dklerini bir engelle karlamadan sylemeyi ister.
uydurmak imknszdr. Bu yzden ----
V. Trk edebiyatnda deneme trnde modern anlamda
Bu parann sonuna anlam akna gre, aadakiler-
eser veren ilk yazar Nurullah Atatr.
den hangisi getirilmelidir?
A) Zweign okuru yoktur, tutkulusu vardr. Numaralanm cmlelerin hangisi bir paragrafn giri
B) Zweign yapt, okurunu kahramanlarnn ruhunda cmlesi olamaz?

gezdirmektir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
C) nsanlarla Bulumalar blm, o ok bildiimiz bi-
yografilerin lezzetini veriyor.
D) Zweig yalnzca sevdii insanlarn portresini yazar ve
onlar bakalarna sevdirir.
Yldzl Soru 1
E) Zweign kitaplarla bulumalar, aslnda sevdii yazar-
lar stne yazmak arzusundan douyor.
(I) Mimari, insanla deer kazanm
ve insann hayatna
btnyle girmi bir sanattr. (II) nsa
nolu, hayatn de-
vam ettirebilmek amacyla barnabile
cei yaplarn ihtiya-
cn hissetmi ilk nce. (III) Bu ihtiy
acn ynlendirilmesiyle
ilk nce ilkel barnaklar, daha sonr
a basit evler ina edil-
mitir. (IV) Bu yaplara estetik hass
asiyet eklenince mi-
marinin ekirdeini oluturan ev mim
arisi ortaya kmtr.
(V) Milletlerin meydana getirdii med
eniyetler iinde mi-
mari nemli bir yere sahiptir. (VI)
Bundan sonra insanlar
eitli sosyal ve kltrel ihtiyala
rn karlamak zere
deiik yaplar, deiik mimariler
ortaya koyarak ehir
mimarisini meydana getirmilerdir
.
2. Aslnda herkesin doup byd yer, dierlerinden farkl Bu paradaki numaralanm cm
gelir insana. zellikle ocukluunun getii yerler daha bir lelerin hangisi d-
ncenin akn bozmaktadr?
zeldir. Ama benim yaadm ilenin mistik bir ekicilii, A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
ayr bir bys ve mthi bir gzellii vardr. Adyla tezat-
tr mesela. lk kez gelenler burann korkun orak bir yer 3
olduunu sanarak gelirler. ---- Bunu, manzaray grenler
bilir, gerekten anlatmak yeterli gelmez, yaamak gerekir.
4. (I) Ben, babaannemin, annemin, komu teyzelerin tavsi-
Gece yldzlara eliniz deecekmi gibi, gndz oksijenden
yelerine inanrm da gazetelerin salk sayfalarnda kan
arplacakm gibi hissedersiniz. Erenler yatadr Bozkr,
otu-p takmna kulak asmam. (II) Onlar ihlassz
belki de bu yzden farkldr Bozkrda ay .
bulurum; syledikleri de bana pek fazla kprtme ve i-
Bu parada bo braklan yere dncenin akna irme gelir. (III) Bu trden yazlar, kitaplar okuyacama,
gre, aadakilerden hangisi getirilebilir? lhan Berkin enlikli ifal Otlar Kitabna talim ederim.
A) Ama karlatklar manzara karsnda bylenirler. (IV) Adamotu adnn, otun insana benzemesinden geldii
ileri srlr. (V) Romallar da Tpk insandr, bir soluu ek-
B) Sonra yaadka sevmeye balarlar bu kk kenti.
siktir. derler. (VI) Byle anl anl bir ot olsun da bin derde
C) Bazlar ok kalmaz, birka ay sonra ayrlrlar bura- deva olmasn, mmkn m?
dan.
Bu para iki paragrafa ayrlmak istense ikinci paragraf
1
D) Aasz, ormansz, yeili olmayan bir yer zanneder-
ler. hangi cmleyle balar?
E) Burada yaamak zorunda olanlarn kaderidir bu. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

KONU
5. Okur milletinin yazarlar hakknda meraknn fermuarn 7. Olaylardan ok szckler ve anlatm ekli insanlar birbi-
ekemedii, torbasnn azn bzemedii konudur: ---- rine dryor. Mauroistan yetmi yl sonra, buradan, u
Herhlde yeryznde bu soruya muhatap olmam bir uzaklktan Marmara Denizini gren odamdan havaalan-
yazara tesadf edilmez. Yrekli, biraz da lafn saknmaz na, atlara, kayp giden otomobillere bakarken, ben bunca
biri de kp, Bundan sana ne? Ben, sana nasl okuyor- kavgann, bunca hrgrn iinde, o cmleyi tekrarlyorum.
sun? diye soruyor muyum? dememi, diyememitir! Bunu Hakikatn yeri, zaman olmuyor. ---- Hasmlarn trmalyor,
yalnz okurlar sormu deildir; gazete ve dergi rportaj- talyor, kiiliklerini yerle bir ediyorlar. Mlayimlii, merha-
larnda, syleilerde, televizyon programlarnda kt diye meti, empatiyi akllarna getirmeden. Oysa sussalar ya da
karnza kverir. yalnz ilerine baksalar belki anlaabilecekler.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
si getirilmelidir? si getirilmelidir?
A) Nasl yazarsnz? A) Szckleri, insanlarla anlamak iin kullanyoruz.
B) Niin yazyorsunuz? B) nsanlar arasnda byk bir sevgi var artk.
C) lk yaznz ne zaman yaymladnz? C) Herkes bir dierinin iyilii iin abalyor.
D) En beendiiniz eseriniz hangisidir? D) Bizi birbirimize yaklatran, bizi birbirimize sevdiren ta-
bii ki szcklerdir.
E) Kendinize kimi rnek alyorsunuz?
E) nsanlar, szckleri birer mermi gibi kullanyor.
6. nsan yerinde durabilen bir varlk deildir. Deimemek iin 8. James Monaco, lk sinemaclar sinemada resim yaptlar,
direnenler bile zamanla deiiyor. Gelien insann ardna roman yazdlar, drama gerekletirdiler. der. Gerekten
baktnda eksikler, kusurlar, bugnk aklyla yapamaya- de sinema, bandan bu yana kendinden nceki sanatlar-
ca/yazamayaca eylerle karlamas kanlmaz. Ben la yakn iliki iinde oldu. Dier sanatlarn birok unsuru
de gemie bugnden baktmda sadece yazdklarm sinemada olduka iyi ilendi. Aslnda son yz yldr sanat-
larn ierii sinemann meydan okuyuuyla yakndan ilintili
deil, btn yaptklarm farkl deerlendirebiliyorum.
oldu. Bir kayt sanat olan sinema, dierlerinden zgrce
---- Sadece romanmda deil, btn yazdklarmda
yararland iin resim, mzik, roman, tiyatro ve mimari
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Bunu nasl yazmm? dediim cmleler, par-
alar var. Bunlar sadece birilerinin eletirdii b-
gibi sanatlar, bu yeni sanat esas alarak kendilerini yeni-
den biimlendirmek zorunda kald. ----
lmler deil. oka vlen baz ksmlar bile ben
bugn beenmiyorum. Bu para, dncenin akna gre aadakilerden
4 hangisiyle tamamlanabilir?
Bu parada bo braklan yere dncenin akna
gre aadakilerden hangisi getirilebilir? A) Balangtan bugne sinemann ana damar tiyatro-
dur.
A) nemli olan, insann bir yazar olarak kendi yazdklar-
B) Sinema filminin sahne dramasna yakn durmas dik-
n beenmesidir.
kat ekicidir.
B) Kald ki yazarlk iddiasnda olanlar, eletiriye katlan- C) Yine de tiyatronun da sinemaya kar avantajlar yok
may da bilmelidir. deildir.
D) Onlar gerilerken sinema bymesini alabildiine sr-
C) rnein romanmda bugnk deerlendirmelerimle
drd.
beenmediim blmler var.
E) Bylelikle bugnk sinema merkezli sanat ortam olu-
D) nsan yazdklarna yllar sonra da sahip kabiliyorsa tu.
doru yoldadr demektir.
nite
E) Deiimi yakalamayan ve yaamayan yazarlarn uzun

soluklu olacan sanmyorum.

Paragrafta Yap
1 KONU
TEST
9. Divan edebiyatnda, gnmzdeki anlamyla, akmlarn 11. ---- Bense bir salonu, genie bir mutfa ssleyecek iyi
varlklarndan sz edilemez. Daha dorusu divan edebi- resimlerden birinin her zaman i ac bir natrmort olmas
yatnn kendisi, dayand geleneksel dnya gr, ku- gerektiini dnrm. Bir natrmort grmek iin eker
rallara balanm biimi, yinelenen mazmunlaryla bal Ahmet Paaya, Sleyman Seyyite, Mahmut Cdaya git-
bana tek bir akmdr ---- Edebiyat tarihlerinde rastlanan memiz gerek. l doay resmetmek artk ilkel bir tarz m
Baki okulu, Nedim okulu gibi nitelemeler bu adan deer-
saylyor?
lendirilmelidir. Toplum yapsn alt st edecek dnmle-
rin gereklemeyii ve dine dayal dnya grnn ege- Bu parann bana anlam akna gre aadakiler-
menlii sanatta, gerek z gerekse biim asndan yeni den hangisi getirilmelidir?
oluumlar nler. Yeni gibi grnen araylar, eilim dze-
yini aamadan, divan edebiyatnn ilkeleri, baka deyile A) Gnmzde resim sanat nemli merhaleler katetti.
kalplar iinde dnenir durur. B) Son zamanlarda genlerin resme merak iyice artt.
Bu parada bo braklan yere dncenin akna C) Resim sanat ile iir arasnda inanamayacanz ben-
gre aadakilerden hangisi getirilebilir? zerlikler var.
A) Kalplam szleri kullanmada byk bir baar gs-
D) Gnmz ressamlar natrmorta yz vermiyor.
teren airler kmtr.
E) Her ressam ayn zamanda iyi bir gzlemcidir.
B) Dilinin anlalr olmamas bugnk nesli divan edebi-
yatndan uzaklatrmtr.
C) Halk iirinde grlen konu eitlilii bu iir trnde ye-
rini belli konulara brakr.
D) Yalnzca alt yz yllk serveninde, syleyi ustalna
ulam airlerin evresinde ya da izinde kmelenme-
12. (I) ocukluumun ryaya benzer gnlerinin getii, am-
calarn, yengelerin kalabalk evinde bir k odas vard.
ler grlr.
(II) imdi dnyorum da gizli mabete benzer bir oday-
E) Kimi airlerin bireysel abalar da ortaya bir akmn d buras. (III) Uzun k gecelerinde, sofra bezi ortaya
kmasna yetmemitir. serilir, bir kasnak stne konulan siniye gizli mabetten
getirilen meyveler ylr, ahali de banda toplar ve hayli
elenceli zamanlar geirirdi. (IV) Daima kilitli dururdu ve
ocuklar kapsn ap giremezdi. (V) Biz, ocuk milleti, ku-
durmu bir merakla odada olanlar, olabilecekleri dnr;
bir yolunu bulup ieri girebilmenin planlarn kurardk.
10. ---- Baharn mjdecisi baklann halanm suyunun karaci-
ere, yapraklarnn mideye iyi geldiini yazar. Saklamaya Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi an-
gerek var m? Ben adamotunu, oulotunu, gzelavratotu- lam akn bozmaktadr?
nu ilk ondan duydum. Bu otlarn tohumlarnn kan ekerini
drdn sylemiti. Kklerinden hazrlanan ay da
iyisinden idrar sktrcdr. Akla hayale gelmedik otla-
rn soyaacn, neye yaradn renmek iin ifal Otlar
Kitabnda gezinmek lazmdr. 5
Bu parann bana anlam akna gre aadakiler-

den hangisi getirilmelidir? 13. (I) Bir anlama arac olan dilin deiimini, sadelemesini
zorlayan toplumsal koullar iiri de etkilemi, biimsel de-
A) Yazar, gemite yazlm kitaplarn hibirinden fayda-
iikliklere uratmtr. (II) Cumhuriyet Dnemine geite
lanmamtr. deien toplumsal dzen, iirde Anadoluya dnk bir dil
B) Yazar, otlarn eceresini karrken nasl kullanlacak- kullanmay zorunlu klmtr. (III) En byk darbeyi de aruz
veznine indirmitir. (IV) Yzlerce yl ok dar bir erevede
larn sylemekten de geri durmaz.
gelimi bir iir kalb olan aruz, yeni ve sadelemekte olan
C) Yazar, kitabnda otlar anlatrken herkesin anlayabile- dilin yapsna uymad iin terk edilmitir. (V) iirde dil de-
cei bir dil kullanyor. yince, iirin kendi iinde kurduu yapy anlyoruz. (VI) s-
telik Yahya Kemal gibi gl bir temsilciye ramen...
D) Yazar, kitabn makale gibi deil; hikye gibi yazm.
1
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlat-
E) Yazar, her kitabnn sonuna yararland kaynaklar mn akn bozmaktadr?
mutlaka ekliyor. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

KONU
1. ---- Byle k akamlarnda, bizim o enlikli ky evimizin 3. (I) Bir gen adam kageldi. (II) u byl yazarlk
daimi kokularndan biri de armut hoaf kokusuydu. Biz lemine ilk admn atm, eikten ieri yenice girivermi.
ocuklarn vazgeilmezlerinden biriydi armut hoaf. Hele (III) yi de bir para dl vermiler, mutlu. (IV) Bursa Os-
ki iine portakal kabuu konulmusa! Babaanneme, yen-
mangazi Belediyesinin bu yl roman dalnda dzenledii
gelere yalvarrdk, ne olur portakal kabuu da olsun diye.
Portakal yle bol bulunan bir meyve deil ki! Haftadan Ahmet Hamdi Tanpnar dln kazanm. (V) Oturup
haftaya alnrsa kabuu telef edilmez, kokulandrsn diye ay itik, sonra antasndan utana skla bir kitap kard;
hoafa katlrd. Ne muazzam bir lezzetti o! nme koydu, hibir ey sylemedi. Kitab elime aldm,
Bu parann bana anlam akna gre, aadakiler- yeil zeminli kapanda asrlk bir aa gvdesi var, fena
den hangisi getirilmelidir? deil.
A) ocukluumun getii bu mahalleye gelince aklma Bu parann anlam aknn salanmas iin numa-
hemen Deli Nazmi geliyor. ralanm cmlelerden hangi ikisinin yer deitirmesi
B) ocukluk yllarmda bu mahallede herkesin sayg duy- gerekir?
duu bir imam vard.
C) Zamanla, gemi yllarn beni kendilerine nasl da ek-
D) IV. ve V. E) II. ve IV.
tiklerini daha iyi fark ediyorum.
D) Her hatra, bizi ocukluumuzun armut ve elma aa-

larna gtryor.
E) Zamanlar, upuzun yllar, insanlar, grntler kaybolu-

yor, unutulup gidiyor fakat kokular asla silinmiyor.
2. ---- Beir Ayvazolunun Bozgunda Fetih Ryas adl ro- 4. Evet, gecekondu, btn sefaletine ve asgari yaam art-
larndan yoksunluuna ramen insani bir hayatn yaayp
man, airin hayatn tastamam ve btn gerilimleriy-
gittii yerlerdi. Bir kere evler ve insanlar yan yana, birbirine
le anlatyor. Dahas, yazarn asl byk almas
eit artlarda yaard. Dumanlar tterdi evlerden. Komu
TRK DL VE
EDEBYATI 9 olan Yahya Kemal/Eve Dnen Adam adl ansik- evlerde neler olur biter bilirdi insanlar. Bir tabak yemek,
lopedik biyografi... Beir Ayvazolu, uzun yllar komu evlere gtrlrd. ocuklar komu annelerin
nce kck, sar kapakl bir kitap yaymlanmt evinde byrd nerdeyse. Kap nlerinde, it balarnda,
6
Eve Dnen Adam adyla. Cismi kkt ama air hak- avlularndan sarkp hl hatr sorard kadnlar ve erkekler
birbirine. Yallarn genlere, byklerin kklere syle-
knda yazlm en derli toplu kitaplardan biriydi.
yecei szler olurdu. Mahallede sesler seslere, kokular
Bu parann bana anlam akna gre aadakiler- kokulara karrd. ----
Bu parann sonuna anlam akna gre aadakiler-
A) Beir Ayvazolu iirlerinde halk iiri geleneinden ya- den hangisi getirilmelidir?
rarlanyor.
A) O insanlar bir trl medeni yaama ayak uyduramad.
B) Yahya Kemalin tarih anlay, iirine bir ruh gibi sin-
mi. B) Her eye ramen mahalle insan kokard, insan...
C) Her okur Yahya Kemalde kendinden bir ey bulur. C) Toplum, onlar devaml bir czzaml gibi dlad.
D) Beir Ayvazolunun birok almas yeniden bask- D) ada yaamn tm imknlarndan faydalanyorlard.
ya giriyor.
nite
E) Dolaysyla birok kere bu yaam yazlarma konu et-

E) Bir Yahya Kemal filmi ekmek isteyen karsa salam
tim.
bir kayna hazr bulacak.

Paragrafta Yap
2 KONU
TEST
5. Bir airin, yazarn gnden sonra kitaplar alr, yeniden 7. (I) iir, hikye, roman okumak youn ve bilinli bir birikim
okunur. Nedendir bu? Bir eit vicdan rahatlatma m, onun gerektirir insanda. (II) rnein bir airi, bilmem hangi ylda
gidiiyle doan boluu doldurma abas m, vefa gste- km bir tek iiri ya da kitabyla okuyup anlayamaz insan.
risi mi? Ne nemi var! ---- airin gvdesi aradan ekilmi-
(III) nsann bugnn iirini, hikyesini, romann okuyup
tir artk, eserle ba baa kalmzdr. Belki de sokakta bir
daha karlaamayacak oluumuzun zntsn, sayfa- sevebilmesi iin, en azndan bir yirmi yl geriye kadar ede-
lar arasnda, dizelerde ve cmlelerde bol bol grerek, biyatmzdaki deiiklikleri, ini klar btn teknik ve
dertleerek gidermeye alrz. toplumsal gerekleri ile bilmesi gerekir. (V) Sanat eserleri
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- kendilerinden bekleneni ancak byle okunurlarsa yerine
si getirilmelidir? getirebilirler. (V) Ama bu, okuyucu ynnden zor ve he-
men hemen imknsz bir eydir.
A) Belki de asl imdi gelmitir okuma zaman.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
B) Olur ya, genler onu bizden daha iyi anlarlar belki. sonra dncenin akna gre Hibir ey vermez kii-
ye bu trl bir okuyu. cmlesi getirilebilir?
C) Zaten iyi bir air olsa herkes onu tanrd.
D) Hlbuki okur sevmediine asla yz vermez.
E) Demek ki insanlar iir okumay artk sevmiyor.
Yldzl Soru 2
(I) Btn dzyazlarn severim de

ifal Otlar Kitabna
baylrm lhan Berkin. (II) Dedem
Korkut yahut Lokman
Hekim gibi bir bilge konuuyordur
orada. (III) Bitkilerin
srrn zm, z suyundan imi
ve bildiklerini hikmet-
li, apaydnlk bir dille syleyen bilge
... (IV) Trk nesrinin
en ltl metinlerinden biridir ifa
l Otlar Kitab. (V) l-
han Berk iiri, gen airler iin tam
anlamyla bir ders
kitab dr. (VI) Bu kitaba alarak
iirin ne olduu ve ne
olmad renilebilir.
Bu para iki paragrafa ayrlmak

istense ikinci parag-
raf numaralanm cmlelerden
6. Ben ne yazsam, ucu Salh Birsele kyor. Kitaplarma hangisiyle balar?
A) II. B) III. C) IV.
baktm, ondan sz etmeyen yazm yok gibi. Olmaz dedim, D) V. E) VI.
bu bana ve onun bendeki kymetine zarar verir. Bir sre
hi el srmeyeyim, zleyeyim okumay... Bir raf dolusu ki- 7
tabn, arkalara koydum kitaplkta; nne baka kitaplar
ydm, gizledim. ---- Sonra ne oldu? O kadar istediim 8. Mardin iin anlatlan bir inan vardr: Bir kere gren, yedi
hlde birini bile ap bakmadm. Geen hafta bu oruca bir kere grecektir. ---- Artvin, yle sebepsiz, ha deyince gidi-
son verdim. lecek ehirlerden biri deildir. Bir sebep, bir vesile olmal
gidip grmeye. Benim ikinci geliim. Bakalm bir daha ve
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- acaba yedi kere grebilecek miyim?
si getirilmelidir?
A) Ama imdi bundan ok pimanm. si getirilmelidir?
B) Hakikaten de hibir kitabna el srmedim. A) Bu, Artvin iin sylenir mi bilmem.
C) Yllar sonra baktmda hepsi kaybolmutu. B) Artvine en son iki yl nce gittim.
C) Orayla ilgili btn yazlanlar okudum.

D) Hepsini masamn stne ydm.
1
D) im dtnde mutlaka Mardine urarm.
E) Onu okumaya baylyordum, elimden drmyor-
dum. E) Birka kere gitmeye niyetlendim.

KONU
9. ---- Dedemin banda, apkasnn altnda rzgrlanan o 11. (I) Artk hibir ey beni artmyor. (II) Biliyorum btn ku-
mendilden midir yahut baz geceler atelendiimde, bir sur bende, duyarszlatm iyice. (III) Eletirmek, bir kitabn
mendil slatp alnma koyduklarndan m, bilmiyorum. Belki eksiini gediini ortaya karmak iin oturup emek vermek
de hayatmzdan kp giden kk inceliklerin geride b-
gerek. (IV) Memleket meseleleri hi mi hi sarsmyor.
rakt boluktandr serinlik. Artk bir mendil tamyorum;
yalnzca hatrasn tayorum mendilin, serin hatrasn... (V) Bugn, u iinden getiimiz absrt gnlerde bile mi
Nereden kp geldi yaz gn bu mendil? Esin perileri gel- diyeceksiniz, evet u gzmzn nnde olup bitenler bile
diler, bir mendil getirdiler. Bende kalacak o mendil, dai- klm kprdatmyor.
ma...
Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi an-
Bu parann bana, anlam akna gre aadakiler- lam akn bozmaktadr?
A) Bir serinlik olarak dilime geliyor mendil szc.
B) Kat mendili bir trl kullanamyorum.
C) Eskiler iin mendil, vazgeilmez bir eyayd.
D) Mendil, Trk kltrnde beikten mezara kadar yeri

olan bir unsurdur. 12. (I) Eve Dnen Adam nitelemesi, Yahya Kemali en iyi
anlatan sfatt belki de. (II) Getiimiz yllarda Ayvazolu,
E) Mendil kltr, gnmzde yok olmaya yz tutmu-
baarlmas zor bir iin altna girdi. (III) Yahya Kemalin an-
tur.
siklopedik szln hazrlad. (IV) airin hayatnn btn
safhalar, bir ekilde iliki kurduu, iir ithaf ettii kiiler, i-
irlerinde ad geen ahslar; seyahatleri, ehirleri, dostlar,
kitaplar, iirleri, belli bal kavramlar... (V) Hatrladm
kadaryla datm iyi yaplmad iin okurun pek haber-
dar olmad bu kitap, Yahya Kemal hakknda sylenecek
yeni sz brakmamt neredeyse.
10. Galiba insanlara, hadi bir ksmna diyelim, inancm bsb-
tn yitirdim. ---- Herkesin yznde bir maske! Baz saygn Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi par-
ann anlam akn bozmaktadr?
adamlar, kafalarnda binbir hesapla, akl almaz planlar
ve korkun senaryolarla aramzda dolap duruyorlar. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Ve biz o saygn grntnn altnda kan imeye
TRK DL VE
EDEBYATI 9 tene yaratklar olduundan habersiziz. Ne kadar
safdil insanlarz! Suikast yapacaklar, halkn zeri-
ne ate aacaklar, atma karacaklar, sonra bir
8
keye ekilip, memleket elden gidiyor, diye bas bas
baracaklar. Bizim buna inanacamz sanyorlar. Bu
13. (I) Artvinde uyanmak, ar akan bir zamana karmaktr.
adamlar bile artk beni artmyor!
(II) Zaman kardnz, gn heba ettiinizi dnp
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- kederlenmeye durursunuz. (III) Sabah bir kalkarsnz ki
si getirilmelidir? odanza gne dolmu. (IV) Saate baktnzda bunun
A) Hibir insan, karsndakine ktlk yapmak istemez. gereksiz olduunu grrsnz, daha sabahn sekizidir.
(V) Gne bir kinat gibi kaplamtr hayat ve sizi bu ar
B) Zamanla, konutuklarmzn nemini anlayacaksnz.
ekimli aka davet etmektedir.
C) Ama yine de ben doru bildiklerimi syleyeceim.
Bu parann anlam akn salamak iin numaralan-
D) ki yzl insanlar iin bu sylediklerim pek nem arz m cmlelerden hangi ikisinin yer deitirmesi gere-
kir?
etmiyor olabilir.
nite

E) Btn yeryz yaamnn bir maskeli balodan ibaret
olduuna inanyorum artk. D) IV. ve V. E) II. ve IV.

Paragrafta Yap
3 KONU
TEST
1. Zweigin biyografi alanndaki ustalnn nedeni ---- Yani 3. (I) Dickens Hayata anlam veren eyler; kk ve nemsiz
kendisini bakasnn yerine koyabilme, bakasnn duygu- gibi grnen basit eylerdir. demitir. (II) Baklar kk
larn kendi iinde duyabilme ve bakasyla aynlaabilme belirtiler zerinde durur onun. (III) Bir elbisenin zerindeki
yetenei. Btn yazarlarda ve sanatlarda olmas gere- lekeyi, zor durumda bulunan bir insann yapt ufak tefek
ken bu yetenein Zweigda ok kuvvetli olduunu gr- skntl hareketleri fark eder. (IV) Hayata, dnyadan rken
yoruz. O, bunalmlar iindeki Dostoyevskiyi ve Tolstoyu, yoksul bir ocuk olarak balamtr Dickens. (V) Siyah bir
bencil Stendhal, haris Balzac, burjuva hayatnn scak- peruk takan birinin, fkeli bir annda peruunun altndan
l iine yerlemi olan Dickens, hayatn iddetli bir ruh frlayan sa buklesini gzden karmaz. (VI) nce ayrnt-
knts ile noktalayan Nietzscheyi, kendisini lm tut- lar yakalar, el skarken her parman hareketine ayr ayr
kusundan kurtaramayan Kleisti ve uzun yllarn tmarha-
dikkat eder.
nede geiren Hlderlini sanki ruhlarnn iine girmiesine
anlayabilmekte ve anlatabilmektedir. Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlat-
mn akn bozmaktadr?
gre aadakilerden hangisi getirilmelidir? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
A) resim, heykel, mimari ve musiki gibi sanat dallarn ok

iyi bilmesidir.
B) bakasn anlama konusunda gl bir empati yetene-

ine sahip oluudur.
Yldzl Soru 3
C) anlatt kiinin iinde yaad a ve toplumu titizlik-
le incelemesidir.
(I) Samimilik diyerek byk sz
ettiklerini sanyor in-
D) baka insanlarn hayatlarna olan ilgisi ve merakdr. sanlar; samimi olmak kolaym gibi.
(II) yle ya, akln-
za geleni syleyiverirsiniz, olur biter
. (III) inizden yle
E) Yunan ve Roma mitolojisindeki hikyeleri ok iyi bil- gelmi nk. (IV) Ya sizin iinizden
sama sapan ey-
mesidir. ler geliyorsa, karnzdakinin onur
unu kracak szler
douyorsa samimidir diye onlar
da m beeneceiz?
(V) Toplum hayatnda insanlar birbi
rlerinden samimilik
beklemezler, terbiye beklerler, birta
2. Televizyon, evreni klterek insana sunma zelliine sa- km kurallara uyul-
masn isterler. (VI) Yeryznde
bir bamza deiliz,
hiptir. Televizyon programlar, dnyann drt bir yanndan bakalarnn hatrn da gzetmem
iz gerekir.
derlenmi konular, haberler, bilgiler, olaylar ve kiilerle Bu para iki paragrafa ayrlrsa
, ikinci paragraf han-
oluur. Televizyon, bir anlamda, insanlarn dnyaya ve gi cmleyle balar?
uzaya alan pencereleridir. Bu, kiisel bir pencere olmak- A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
tan daha ok toplumsal bir nitelik tar. Televizyon, deiik
yaam biimlerini, deiik kltrleri, bilinmeyen yerleri,
9
deiik rk ve kuaklar tantr. O, bu zelliiyle ---- 4. I. Sanat adam, gerekle almaktan, eserini gerekle
yourmaktan kanamaz.
Bu para dncenin akna gre aadakilerden
hangisiyle tamamlanabilir? II. Gnmzde smarlama iir yazan air yoktur.
A) insanlara ve toplumlara yararl bir ara deildir. III. Sanatlar, dzeltmek, gzelletirmek isteyenler ara-
sndan kar.
B) insanlar elendiren ve uyuuklatran bir yapya sa-
IV. Eletirinin, gerek ve faydal eletirinin ne olduunu
hiptir.
renirsiniz bylece.
C) lkeleri ve toplumlar yaknlatran, birletiren bir ilev
V. Hibir sanat, grdn olduu gibi sylemek iste-
stlenir.
memitir.
D) kitlelerin pasifletirilmesi iin kullanlabilecek en etkili
Numaralanm cmlelerden hangisi bir paragrafn gi-
1
aratr.
ri cmlesi olamaz?
E) radyo kadar gvenilir ve saygn bir haber kayna de-
ildir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

KONU
5. Ben bir sanat adam ya da yaratc bir yazar deilim. Ne iir 7. Aadaki cmlelerden hangisi bir paragrafn giri
yazmak gelir elimden ne roman. Bunca yldr gazetelerde cmlesi olamaz?
yazdklarm epeyce bir ey tutar ama bunlar toplayp kitap
A) Sinema sanat, varl teknikle mmkn olan bir sanat
hline getirmeye kalkmadm. ---- Ben bir gazete yazar-
trdr.
ym; sylediklerim bir gn, iki gn okunur, sonra unutulur.
Neyi severim, neden holanmam, onlar sylerim. Hayran- B) Gazetenin nitelii ve deeri zamana ve topluma gre
lklarm dilimin dnd kadar anlatmaya alrm. Be- deimektedir.
endiim bir iir, bir kitap olursa onu tantaym derim. Belki C) Televizyon d gcn deil, pratik zeksn kanatlan-
bir iki dncenin yaylmasnda da katkm olmutur. dranlarn mensubu olan medyadr.
Bu parada bo braklan yere dncenin akna D) nsann btn duyular bir elin parmaklar gibi birlikte
gre aadakilerden hangisi getirilmelidir? alr.
A) Yazlarm yaymlayacak bir yaynevi bulamadm. E) Tazeliini yitirdikten sonra yaymlanan bu haberler
B) nk bir eletirmen beenmemi benim yazlarm. kimseyi ilgilendirmeyecektir.
C) En beendiim yazlarm yer alyor bu kitapta.
D) Duygularm, dncelerimi toparlayp yazamyorum.
E) nk gazete yazs baka, kitap yazs bakadr. 8. (I) Bir bahe d kurmadm zaman olmuyor neden-
se. (II) Kys boyunca renk renk ortancalar kprecek.
(III) Duvarn stnden mor salkmlar sarkacak baharda.
(IV) lla ki elimsiz de olsa bir erik olacak, bir ayva, bir
am... (V) Erik aac, k biter bitmez ilk yaz mjdeleye-
cek.

sonra Bir bahe d, evet, yle korunakl, kck...
cmlesi getirilebilir?
TRK DL VE
EDEBYATI 9
10 6. (I) Dostoyevski sadece, kendi kendisiyle ahenk hlinde
olmayan, problemli insanlarla ilgilenmektedir. (II) Ancak 9. (I) Gemi gnlerimi unutmadm, ounu olduklar gibi
byle insanlar roman kahraman olarak grmektedir. syleyebilirim ama hepsini birbirine kartrrm. (II) Han-
(III) Tamla, btnle ulam, olgunlam insanlar bir gisi daha nceydi, hangisi daha sonra iyice bilemem.
elma aacndan den olgun elmalar gibi bir yana itmek- (III) Benim mrm bir tek paradr. (IV) Bunun iindir ki
tedir. (IV) Yaratt kiileri ancak ac ektikleri lde sev- bundan on yl nce duyduum bir sevinci bugn de hemen
mektedir. (V) O, hasta denecek kadar ekingen ve iine o gnk gc ile duyabilirim, iittiim ar szleri de fke-
kapankt. (VI) Kendi hayatndaki gerginlii ve kiiliindeki lerimi de unutmam. (V) Bana, O geti gitti, sen bugne
ikilii onlarda bulduu lde, kendilerini kaderin akna bak! diyorlar.
brakmak isteyen bir kaos olduklar lde sevmektedir Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
onlar. sonra, dncenin akna gre Benim iin bir trl
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlat- geemiyor, aklma gelince sinirleniyorum. cmlesi geti-
nite
mn akn bozmaktadr? rilmelidir?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.


Paragrafta Yap
3 KONU
TEST
10. iir yazmak, dzyaz yazmaktan ok gtr. Gtr ama 12. (I) nsann, evresinde grdklerinin, algladklarnn, tm
ne tr iirler yazmak gtr? Bir air vardr yzyllardr bi- yaam deneyiminin, ksacas toplumsal gerekliin ve bi-
linen, allm eyleri tekrar eder durur. Yaygn duygular, lincin bir anlatm biimi olan sinema iin insann rn
yaygn dnceleri alr, onlar vezne uydurur. G deildir olan gerek sanat demek gerekir. (II) Sanatn hammad-
onun yapt. Saygm yoktur yle airlere. Yaratc deil ki desi yaamdr nk. (III) Yaamda gereklemi ya da
onlar. Birtakm kalplar, airane szleri, konular belliyor- gereklemesi mmkn olan olaylardr. (IV) Sinemac,
lar ve yazveriyorlar. Ama air de vardr, teden beri all- duyumlar ve alglar ile toplumun iinde; d gc ve re-
m szleri, allm kalplara dkmekle yetinmez. ---- te timiyle toplumun tesindedir. (V) O, hedefine ancak byle
o airin iir yazmas gtr. nsan byle airlere ne kadar ulamaktadr. (VI) Toplumsal yaant iinde derledii ma-
sayg gsterse yeridir. teryali kendi retim sreci iinde iler ve yepyeni bir olgu
olarak yine topluma sunar.
gre aadakilerden hangisi getirilemez? Bu para iki paragrafa ayrlmak istense ikinci paragraf
kanc cmleyle balar?
A) imdiye kadar gzellii sezilmeyen, bilinmeyen eyle-
rin gzelliklerini gsterir. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
B) Yeni yeni duygular, yeni yeni dnceler ortaya koyar.
C) Kalplarna ve kelimelerine kadar her eyi kendi yara-

tr.
D) Yeni bir anlay, yeni bir soluk getirir iire.
E) Herkesin bildii duygular, dnceleri vezne uydurur.
13. Gkyznn kapkara bulutlarn istilasna uradn, ufuk-

taki zirveler boyunca imeklerin k oyunlar oynad-
n grp ksa bir sre sonra yamur yaacan bilebilir
insan. ---- Btn rasyonel veriler tarafndan kantlanm
bir bilgi, yamurun yan deitiremez. Yamur, o anda
bilgiden daha gerektir. nsan ancak bilgisinden yararla- 11
11. (I) Pariste bulunan ve Avrupann en byk saray olan
narak yamurdan kaabilir. Ama bir an gelir, damlalarn
Versailles Saray, aslen bir saraylar ve kkler toplulu-
dmeyeceini sand yerde de slanr. Dnyann en de-
udur. (II) 1300 tane odas vardr ve bahesi olaans-
rin maarasnda bile gerek, bilginin nne geer.
t byktr. (III) Sarayn i dekorlar inanlmaz gzellik-
tedir. (IV) Iklar ehri Paris, mimari grkemin, kltr ve Bu parada bo braklan yere dncenin akna
sanat etkinliklerinin zirvesinde olmann bilinciyle ziyaret- gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
ilerini bekliyor. (V) En nemli dairesi, 75 metre uzun-
A) Ayrca bu yamuru nasl durduracan da bilir.
lukta olan ve 400 ayna ile kapl olan Aynal Galeridir.
(VI) Sava sonras birok anlama bu salonda imzalan- B) Bu bilgi insann ne kadar stn bir varlk olduunu ka-
mtr. ntlar.
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d- C) nk insan her eyi bilebilir.
1
ncenin akn bozmaktadr? D) Bunu bilmek topran su ihtiyacn giderir.
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. E) Ama bu bilgi, yamuru engelleyemez.

KONU
1. Bir szde ---- demektedir. nsann, doas ve sahip oldu- 3. (I) Her para bir btne, her btn de bir genele aittir.
u dayankllk gerei ancak belirli birka alanda baarl (II) nsan yaam da evrenin sonsuz gibi grnen genel
olabileceini, her konuda giriimde bulunup abalayanla- bykl iinde ksa sren bir btndr ve bu srecin
rn ise zihin ve g danklndan dolay asla baarya temel dinamiklerinden biri konumaktr. (III) Konumak,
ulaamayacan anlatmaktadr bu sz. nsann yaad insann gelime srecinde de nefes almak, beslenmek ve
deneyimler dikkate alndnda da doruluu asla tartma yrmek gibi birka ilk eylemden hemen sonra yaanan
gtrmeyecek bir szdr bu. ana eylemlerdendir. (IV) Bu nedenle konumak, insann
yaad, ve yaatt uygarlk, kltr gibi retimlerinin de-
erlendirilmesinde ok nemsenmektedir. (V) Konumak,
gre aadaki szlerden hangisi getirilmelidir?
bilgi sahibi olmak, konuulan dili kullanabilmek, dn-
A) Tehlikeden kaamayan onun karsnda cesaretle dur- mek, szckleri lp tartmak ve yerine koymak gibi bir
may bilmelidir. dizi n eylemi gerektiren bir eylemdir. (VI) Kendisini son
B) Bir yerde olan her yerdedir, her yerde olan hibir yer- ve vurucu eylem olarak tamamlayan ve kendisine zemin
de. oluturan bu n eylemler nedeniyle konumak eylemi zor-

dur.
C) Devler gibi eserler brakmak iin karncalar gibi al-
mak gerekir. Bu para iki paragrafa ayrlmak istenirse ikinci parag-
raf hangi cmleyle balar?
D) Pek az insan, bakalarnn deneyimlerinden yararla-
nacak kadar aklldr. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
E) Hedefi olmayan gemiye hibir rzgr yardm etmez.

4. (I) Karagl, ubuk ile Kzlcahamam arasnda, Kavak
Da ile Yldrm Da eteinde kk fakat ok derin bir
krater gldr. (II) Esiz gzellie sahip olan gln drt ta-
raf ormanla evrilidir. (III) Ormann iinde kaynayan sular,
Karagl ziyaretilerinin vazgeilmezlerindendir. (IV) 1402
ylnda yaplan Ankara Savanda Osmanl padiah Yld-
2. On parmanda on marifet olanlar, kukusuz yetenekli,
rm Bayeztn ordular su ihtiyalarn Karaglden karla-
zeki, eitimleri srasnda iyi donatlm ve popler olmaya
mlardr. (V) Bu sular, k noktasnda olduka souktur.
aday insanlardr. Ancak bu tr insanlar hibir zaman on
(VI) Hatta kayalarn arasndan kan suyun, son derece
parmakta birden baarl olamazlar. Deiik alan- souk olduu iin, Austos aynda dahi donduu grlr.
lara dalp hepsinde baarl olmak iin ne ka-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 dar aba harcarlarsa harcasnlar, pek ok alanda
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlat-
mn akn bozmaktadr?
birden baarl olamazlar. ---- nsann hem beyin
12 hem de beden gc snrldr. Beynini tam kapasite A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
ile kullanabilen bir insan bile ayn anda en fazla birka ii
birden yapabilirken zellikle poplarite peinde koan de- 5. (I) Her eyin bir snr, sonu vardr. denir ama gerek hi
neyimsiz insanlarn pek ok ii birden yapabilmeleri ola- de yle deildir. (II) Evrendeki her ey iin aldatc bir snr
nakszdr. izmitir insan. (III) Kendisi izmitir o her eye bir son
veren snrlar. (IV) Akln fazlaca zorlayp dnmemek
iin, zahmete girmemek iin, gereklerden kolayca syrlp
gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
kamak iin... (V) Aklyla yaayanlar iin her eyin bir tesi
A) Pek ok insan bunun hayaliyle yaar. vardr, karanln tesi gibi.
B) nsan alarak her eyi baarabilir. Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
C) Bu, insann doasna aykrdr nk. sonra Ancak insan kendisini aldatmak iin ne kadar kaln
snrlar izse de gerek asla yle deildir. cmlesi getiri-
D) Baarya ulamak iin elinizden geleni yapmalsnz.
nite
lebilir?
E) nsan isterse urat her ite baarl olabilir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Paragrafta Yap
4 KONU
TEST
6. (I) Cahit Zarifolunu grmedim, tanmadm ben. (II) iir- 8. (I) Akam vakti ilerleyince insan perdeyi yle bir arala-
lerini, yazlarn, gnlklerini okudum. (III) Bir de dostla- yp sokaa doru baktnda darda karanl grr.
rndan ona dair hatralar dinledim. (IV) Btn bunlar ben- (II) nk rpertici bir dinginlik vardr karanlkta. (III) Or-
talkta hibir kprt ve n yoktur. (IV) Gnn en hareketli
de bir Cahit Zarifolu portresi oluturdu: nc, yeniliki
saati bitmi, herkes beyin ve gnl skneti bulabilecei
bir air; zverili, alkan bir edebiyat adam. (V) Cahit
bir yere snmtr artk. (V) Sokaklar, korkunun ba oyun-
Zarifolunun ailesi ve dostlar, bir bildiri yaymlayarak cusu olan hayaletlerin mekndr; ara sra a kpekler ulu-
adna bir iir dl dzenlediini duyurdu. (VI) 2003ten ya uluya geer yoldan.
balanarak her yl bir aire Cahit Zarifolu iir dl ve-
rilecekmi. sonra Biraz daha bakmaya devam edip baklar karan-
Bu para iki paragrafa ayrlmak istenirse ikinci parag- la gmldnde, gece bir garip gelir insana. cmlesi
getirilmelidir?
raf kanc cmleyle balar?
Yldzl Soru 4
(I) Aylar sren sert bir ktan sonr

a gne ortal st-
maya balyor, doa canlanyor.
(II) Hemencecik al-
veriyor insanlar bu duruma; sank
i hi k olmam gibi,
hi memiler gibi. (III) dkl
erini hemen unutuve-
riyorlar. (IV) Deiimin nasl oldu
unu, neden olduunu
hi dnmyorlar. (V) Kolayca
benimsemek, dn-
mekten daha zahmetsizdir nk.
Bu parada numaralanm yerl

erden hangisine Es-
7. (I) Kamera daha ok yaamn fiziki yann grr ve gsterir. kiyi abucak unutup yeniyi abu
cak benimseyiveriyor-
lar. cmlesi getirilmelidir?
(II) Yaamn daha geni yann oluturan metafizik boyut
ise onun gremedii alandr. (III) Oysa o boyutta, yaamla A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ilgili ama maddi olmayan pek ok ey, dnce, imgeler,
13
topyalar ve idealler vardr. (IV) nsanlk tarihinin, son-
9. (I) Sizi bilmem ama ben radyoya ihanet edenlerdenim.
suzlua uzanan isimlerinden Sokratesle, Kleopatrayla, (II) Ne kadar ok zaman oldu, yle keyfimce, pr dikkat
Budayla, Makedonyal skenderle ilgili bilgiler, veriler, g- radyo dinlemeyeli! (III) yle sanyorum ki pek ounuz,
rntler hep o alanda bulunmaktadr. (V) Yaamn grn- ancak otomobile bindiinizde hatrlyorsunuz radyo din-
meyen boyutundan kesitler sunmak iin metin yazarlarnn lemeyi. (IV) Says oald, eitlendi, cvlts artt belki
radyolarn ama bir zamanlar hayatmzda igal ettii yer
ve ynetmenlerin yeni kod sistemleri, yeni diller ve anlatm
oktan boald. (V) imdi TRT, radyo tiyatrosunu yeniden
biimleri gelitirmeleri gerekmektedir. (VI) nk toplum-
diriltmek iin programlar yapyor. (VI) Zaten biim olarak
daki bireylerin de fizik tesi dnyay anlayabilmeleri iin bu
da eski heybetini, arln yitirdi bu eski dostlarmz olan
sistemlere gereksinimi vardr. radyolar.
Bu para iki paragrafa ayrlmak istenirse ikinci parag- Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi anlat-
1 raf kanc cmleyle balar? mn akn bozmaktadr?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

KONU
10. Eitim grmek, ncelikle insan olmay salayan kiiyi 12. (I) nsan, otururken, yemek yerken ya da yrrken sra
insan yapan bir sretir. Birey, toplum iinde nasl dav- d, olaanst eyler dnemez. (II) nk bu hllerde
ranacan ailesinden ve okuldan ald eitimle renir. beyni etkileyebilecek ok az drt vardr. (III) nsann sra
Trkiyede tutukevlerinde bulunan altm bin tutuklunun d dnceler retebilmesi iin, ilgisini ekebilecek, onu
ounluunun ilkokul mezunu olduu ya da hi eitim cezbedebilecek, farkl ortamlara srkleyebilecek drtle-
grmedii belirlenmitir. Kukusuz ki ---- Eitim; yasalara re gereksinim vardr. (IV) Medya, bu konuda bir uzman
uymann, su ilemekten kanmann gerei olduu gibi, kadar baarl ve zengindir. (V) Her drt de insanda bir
insanlarla iletiim kurmann da gereidir. devinime neden olur.
Bu parada bo braklan yere dncenin akna Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
sonra O, insan beynine her gn binlerce drt gnderir.
A) eitimsiz olmakla su ilemek arasnda ok yakn bir cmlesi getirilmelidir?
ba vardr.
B) insann yaamn hangi alannda nasl davranacan
renmesi iin eitime gerek yoktur.
C) eitimin art olduunu syleyenler yanldklarn er

ge anlayacaklar.
D) tutuklularn ounluu gngrm ailelere mensup,

eitimli kiilerdir.
E) bu kiiler kendilerine verilen frsatlar iyi deerlendire-

memilerdir.
13. Benim bilmediim, anlamadm iler sayszdr. Onlar

11. ---- Her eit meslekle, her eit konu ile, her eit miza renemeden, kavrayamadan lp gideceim. Elde mi
ve olayla ilgili btn bu bilgileri Balzacn ne zaman, na- buna zlmemek? nsan bu yeryznde neler yapm, ne-
sl ve nereden renmi olduu evrensel tarihin en byk ler kurmu, nelerle uramsa hepsinden haberim olsun
bilmecesidir. Genliinde drt yl boyunca birok mes- isterdim. Kimse ermemitir, eremeyecektir o tm bilgiye
lekle ilgilenmitir. Btn bilgileri, akl almayacak ve akla- deyip avutuyoruz kendimizi. Bizden az bilenlere bakp
namayacak kadar ok olan o olaylar ynn, btn kvrandmz da oluyor. Bizden on kat, bin kat ok bilenler
karakterler ve olaylarla ilgili bilgilerini toplayabil- var; durmuyoruz onlar zerinde, omuz silkiyoruz onlara:
TRK DL VE
EDEBYATI 9 mek iin bu birka yl yetmitir ona. Olaanst bir Yzlerce alana el uzatp yzlerce konuyu renecei-
ekilde gzlemde bulunmak imknn herhlde bu ne bir tek alanda al, onun konularn derinletir, daha
yllar ierisinde bulmutur.
14 iyi. diyoruz. ---- Hlbuki birbirinden ayr alanlar deildir o
Bu parann bana dncenin akna gre aada- alanlar, birbirine baldr o konular; birini hi bilmezseniz,
kilerin hangisi getirilmelidir? birinden hi anlamazsanz tekileri de kavrayamazsnz.
Yalnz bir eyi bilmekle yetinen onu da iyice bilemez.
A) Balzac yazmaya balad zaman btn bilgisi kendi
iinde birikmiti. Bu parada bo braklan yere dncenin akna
B) Roman yazar olabilmek iin geni bir bilgi birikimine gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
sahip olmak gerekir. A) Kendimizi de evremizi de kandryoruz byle demekle.
C) Balzac, kendi eserlerine akl almaz bir eye bakar gibi B) Birden fazla ile uramak doru deildir zaten.
aknlkla bakmaktadr.
C) Bizden daha bilgili olanlar takdir ediyoruz.
D) Balzac iin her insan yz, zlmesi gereken bir bil-
D) Bilginin her trlsne ulamak iin elimizden geleni
mecedir.
nite
yapyoruz.
E) Balzacn kahramanlarnda da kendisinde olduu gibi
dnyay fethetme hrs vardr. E) Bilginin sonsuz evreninde dolamay ok seviyoruz.

Paragrafta Yap
4 KONU
TEST
14. Aadakilerden hangisi bir paragrafn giri cmlesi 16. (I) Yeryznden hibir topluluk gememitir ki sanat evre-
olamaz? ninden kendine bir para almam olsun, kltrnde sana-
ta yer vermemi olsun. (II) Nefes insan iin ne ise sanat
A) Bireysel saln ve geliimin birincil koulu retimdir.
da bir toplum iin ayn anlam tamaktadr. (III) nsann
B) Resm eitim kurumlar ocuklara yaam hakknda vazgeemediidir sanat. (IV) nk onun iinde binlerce
baz genel bilgileri retir. yln deneyimleri, duygular, dnceleri, gururu ve utanc
C) ki halk ya da lke arasndaki alveriler de hep konu- vardr. (V) Sanatn tanm ve anlam toplumdan topluma,
arak balar. hatta insandan insana deimektedir. (VI) lk insanlardan

bu yana btn insanlar, btn toplumlar, btn uygarlk-
D) Eitim eski kuaklarn deneyimlerinin yeni kuaklara
lar yetkin sanat yaptlar retmeyi ama edinmiler; onlar
aktarlmasdr.
binlerce yl sonrasna brakmlardr.
E) Bilgiyi kullanmak ve bilgi sahibi olmak yalnzca belli
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d-
insanlarn hakk deildir.
ncenin akn bozmaktadr?
15. ---- Kiiliin ilk belirtileri bu srete ortaya kmaktadr. 17. (I) Tiyatro benzemez hayata, roman da benzemez. (II) Ti-
Bundan sonra ocuk, bu temel eitimi okul yaamnda- yatronun, romann hayat anlatmas bsbtn baka bir
ki eklerle tamamlar. ocuun temel eitimi, onun ileride eydir. (III) yle tiyatro eserleri, yle romanlar vardr ki bir
baarl, drst ya da baarsz veya sahtekr biri olup hayal leminde geer; olaylar hayatta eleri grlmeye-
olmayacann da gstergesidir. Eer anne ve baba o- cek olaylardr ama yine de kiiye Ne kadar doru bu, ite
cuun deposunu zengin bir biimde doldurmusa ocuk insanolunun zn gsteriyor! dedirtir. (IV) Tiyatro ya-
bu zengin seenekler iinde kendisi iin yksek bir kiilik zar ve roman yazar, hayatn olaylarn sanat dnyasna
15
gelitirebilecektir. gtrebilen, o olaylara hi benzemeyen olaylar arasnda
sezdirebilen kiidir. (V) Mesela Moliere en gereki ya-
Bu parann bana dncenin akna gre aada-
zarlardan biridir ama onun kiilerini gerek hayatta bula-
kilerden hangisi getirilmelidir?
mazsnz. (VI) nk gerein tpksn yapmaya kalkmak
A) ocuklarn temel eitimi 0 - 6 ya arasndaki srede sanatnn ii deildir.
verilir.
Bu para iki paragraf ayrlmak istense ikinci paragraf
B) Bilen bir insanla bilmeyen birisi hibir zaman bir deil- kanc cmleyle balar?
dir.
C) Anne ve baba, ocuun ilk retmenleridir.
D) Bir ocuk nce kime nasl davranacan renir.
1
E) Oyun, ocukluk ann vazgeilmez ve yaamsal bir
parasdr.
5.
fasikl
A G R
D E B YATIN
L V E E
TRK D u
fta Kon ce
Paragra a Ana Dn nceler
ft
Paragra a Yardmc D
ft
Paragra
TRK DL VE EDEB YATINA GR Dnceler
RETEN Ana Dnce, Paragrafta Yardmc
TEST 1 Paragrafta Konu, Paragrafta
1. Dnya zerinde orjinal mimari eser yapabilmi milletler sayldr. rnein

Almanlar, Romaneks, Franszlar, Gotik mimarisi ortaya koymulardr.
Paragrafta ana dnceyi destekleyen, Buna benzer bir Roma mimarisi vardr. Ne var ki dnyaca nl bu mima-
onu aklayan dier dncelere de yar- rilerin hemen hepsi birbirinden esinlenmitir. Osmanl mimarisi de dnya-
dmc dnce denir. Paragraftaki yar-
nn en byk mimarilerinin banda gelir. Osmanl devrinde dnyann en
dmc dnceler ana dnce etrafn-
zengin ve zgn kubbe mimarisi gelitirilmitir. Kubbeyi Osmanllar kadar
da, onu deiik ynlerden destekleyen,
ileyen ve son imknlarna kadar gelitiren baka bir millet gsterilemez.
tamamlayan, aklayan ve onun doru-
Bu olaanst mimari, Cumhuriyet dnemine kadar rnlerini vermeye
luunu, yanlln kantlayan cmle ve
ifade kalplardr. devam eder. Bu dnemden sonra z mimarilerimizin unutulduunu gr-
rz. Sultanahmet Camisi yedi senede tamamlanrken 2009 Trkiyesinde
teknolojik imknlara ramen camilerimizi 5-10 senede bitiremiyoruz. Yeni
ve zgn mimari yaplar yapmak yle dursun, Seluklu eseri camile-
rimizin onarm iin Venedikten mimarlar getiriyoruz. Bu, gemiteki ve
gnmzdeki mimarimizi kyaslama asndan iyi fakat ac bir rnektir.
Bu paradan aadakilerden hangisine ulalamaz?
A) Osmanl mimarisinin dnyann balca mimarilerinden biri sayldna

B) Dnyann nde gelen mimari tarzlarnn birbirini etkilediine
C) Medeniyet sahibi milletlerin zgn mimariye de sahip olduuna
D) Bugn, Osmanl dnemindeki mimari anlaynn terk edildiine
E) Osmanllarn mimaride kendilerine has bir kubbe tr gelitirdiine
2. Ben, iirinin hakkn teslim etmekle ve O Belde airini, Trk iirinin ge-
en yzyln bandaki byk dntrcs olarak grmekle birlikte,
Haimi Trk nesrinin en byk ustalarndan biri sayarm. Yazdklar, topu
TRK DL VE
EDEBYATI 9 topu kck bir kitaba sacak hacimde olmasna ramen, ironik slubu,
dikkati, ayrntlar anlatmaktaki ustal ile Haim, benzersiz bir dz yaz
ustasdr ve denemecilii, seyahatname yazarl, iirinin glgesinde
2
Paragrafta yazar tarafndan ele alnan kalmtr. Paris, Frankfurt ... yahut Hi!i okuduunuzda, Bize Gre ve
olay, durum, dnce veya duyguya Gurabahane-i Laklakan kartrdnzda, onun kaleminin dokunduu
konu denir. Her paragrafn bir konusu insanlarn, nesnelerin yahut ehirlerin nasl byleyici bir hl aldn g-
vardr. Yazar, o konuyu bir ynyle ele rrsnz. Evet Haim, Trk nesrinin kendine mahsus rengi olan usta ya-
alp bir ana dnceye balar. zarlarndan biridir ve zerinde durulmay, dnlmeyi beklemektedir.
Bu parada sz edilen aadakilerden hangisidir?
A) iirde iyi olan bir sanatnn dz yazda da baarl olaca

B) Her airin mutlaka dz yazda da eserlerinin olmas gerektii
C) airlerin sanatlk ynlerini dz yazda da gstermesi gerektii
D) Ahmet Haimin, airlii yannda dz yazlar ile de nemli bir sanat
olduu
nite
E) zgn bir sluba sahip olan bir sanatnn her alanda baarl olabile-
cei
Paragrafta Konu, Paragrafta Ana
Dnce, Paragrafta Yardmc D
nceler 1 KONU
TEST
1. Tarih ve soylu bir kentin kendisine yansyan, kendisin- 3. Halikarnas Balks Bodrumda kiiliinin salam kuma-
de hl yaayan yksn anlatyor. stanbulun semtleri, n dokumaya balar. Bu kiilikte bir yandan sahte deer
kkleri, konaklar, imdi yerinde yeller esen sinema ve ve davranlardan tiksinen, kendi kk menfaatleri iin
tiyatrolar, plajlar, faytonlar, pastaneleri, yemekleri... Vel- bakalarnn nnde eilmeyen, hi kimseye deil kendi
hasl yok olan btn incelikleri... Elbette yitiriin byk ac- gcne gvenen, her ynyle yaratc, bu yurdun tarihine,
s ... Bu ac, okurda bir uyan ateler mi? Soylu bir edebi- corafyasna, yaama koullarna, alar ncesi kltr
yat tad vermenin yan sra bu kitaplarn en byk faydas hazinelerine; masallar, trkleri, fkesi ve sevinciyle bu
byle bir uyana vesile olmasdr sanrm. Bu ehri yeni- yurdun insanlarna bal, onlardan ok ey alm bir sa-
den sevmek ve onun elde kalan son gzelliklerine sahip nat hamuru vardr.
kmak... Selim leri, derin bir bilgi, mthi bir hafza ve Bu paraya gre Halikarnas Balks aadakilerden
nefis bir slupla kaleme ald stanbul kitaplarnda kenti hangisiyle nitelendirilemez?
yeniden kefedip sevmemizi salyor.
A) karlar uruna bakalarna boyun emeyen
Bu parann yazarna gre, Selim lerinin kitaplarnn
B) Yapmack tavrlardan holanmayan
en byk yarar aadakilerden hangisidir?
C) lkesinin kltrel deerlerine bal olan
A) Kitap okuma sevgisi alamas
D) Bakalarnn dncelerini nemsemeyen
B) Okuyanda stanbul sevgisi uyandrmas
E) Yeni eyler ortaya koyabilme yetenei olan
C) Her okuyana ayr tat vermesi
D) nsanlarn yeni eyler renmesini salamas

Yldzl Soru 1
E) Tarih gerekleri nesnel biimde yanstmas
stanbul zerine yazlm kitaplarn

bir dkmn yap-
maya kalksak hayli zor bir abann
altna girmi oluruz.
lk alarda yazlm iirlerden mod
ern zamann yk
ve romanlarna kadar snrsz bir
toplam kar karm-
za. Btn bunlar, Bu ehir hakknda
yazlmadk bir ey
kald m? sorusunu akla getirir
ve stanbula dair bir
eyler yazmaya duran hemen herk
esin umudunu krar.
Bu parada sz edilen aadak
ilerden hangisidir?
A) Her airin bir stanbul iirinin
olduu
2. Truman Capoteun Yerel Renkler (Sel Yaynclk) adl ki- B) yk ve romanda kent yaamn
n ilendii
C) stanbul zerine eskiden beri biro
tab, her hliyle bir romancnn elinden ktn belli ediyor. k ey yazld
D) stanbul zerine yazlan eser
Capote, her gezgin gibi gezip grd kentlerden sz edi- lerin saysnn biline-
meyecei
yor ama biz bu yazlarda o kentleri genel ynleriyle ta- E) Gen sanatlarn stanbulla ilgili
nmyoruz. Kitab bitirdiimizde bir yerde Capoteun Ben eser yazamayaca
doay genel olarak deil, zel olarak severim. sznn
ne anlama geldiini anlyoruz. New Orleans, New York, 4. Bu yazlar genliimde beni yreklendirmi olaylarn, mut- 3
Brooklyn, Hollywood, Haiti, Venedik, Roma, Londra, Paris, luluun, kazancn ve deneyimlerin birikimidir. Onlar insan-
Tancay anlatyor yazar; aslnda anlatmyor, bir sanat tav- larla, kentlerle, kitaplarla, resimlerle ve mzikle buluma-
ryla sezdiriyor. O koca kentten yle kk ayrntlar, yle lardr. Kimi zaman kiiyi coturan kimi zaman ise onun ak-
insan tipleri, o insanlara ait yle hareket ve szler seiyor ln bandan alan anlardr. Benim buradaki btn rolm,
ki, bir cmlede btn kentin ruhunu kavratyor size. bizim neslin varoluunun anlamn yceletiren deerleri
ve yaanm olaylar okura iletmede araclktan baka bir
Bu parada sz edilen yazarn romanlarnn temel
ey deil.
zellii aadakilerden hangisidir?
Bu paraya gre yazarn szn ettii yazlarn temel
A) Kentleri, tarihsel ynlerini ne kararak anlatmas
B) Birok eski ehrin bilinmeyen ynlerini ne kararak
A) nsanlara gremeyecekleri yerleri tantmalar
anlatmas
C) Her kenti, neredeyse sradan kahramanlarn kk B) nsann, elde edebilecei yce deerleri yazarn tecr-
hikyeleri zerinden anlatmas besiyle yanstmas
1
D) Eserlerinde o kentlerle ilgili sanat eserlerine yer ver- C) nsann, insan gereini anlamasna engel olmalar
mesi D) Yazarn yaamnda hibir yansmaya sahip olmamas
E) nsanlarda, o kentlerde yaama istei uyandrmas E) Toplum gereini fotoraf acmaszlyla vermesi
Ana Dnce, Paragrafta Yardmc
KONU
5. Bir Stefan Zweig tiryakisi olarak onun kaleminden kan 7. Corafya, Mardin ve Artvine yle bir armaan vermi ki
her metin beni elbette ilgilendirir. Ama sz konusu olan insan aciz brakyor. Ne denli ktlk etme arzusu duyar-
deneme ise bu ilgi, heyecana ve mutlulua dnr. sanz duyun, dalar ve talar bunu gerekletirmenize izin
Yaknlarda dilimize evrilen Bulumalar/nsanlar, Kentler, vermiyor. Evet, Mardinde de, Artvinde de ok katl irkin
Kitaplar (Yordam Kitap) benim iin gzel bir srpriz oldu. apartmanlar var fakat bunlar bile ehrin kendine zgl-
Alt balndan da anlalaca zere Bulumalar, fark- n, doalln hatta olutan gelen ve bir meziyet olan
l zamanlarda, farkl konular stne yazlm denemeleri kusurunu yok etmeye yetmiyor. Mardinde talar, Artvinde
ieriyor. Yazarn dediine gre kitaplamak iin uzun za- o tabii eim, yamalar msaade etmiyor sradanla.
man beklemiler. eitli yazlar iki kapak arasna sk-
Bu parada asl vurgulanmak istenen aadakilerden
trp, kitab sanki bir btnm gibi gstermek yapmack
hangisidir?
olurdu. (...) Yllar yl hibir ey yapmadm, zerinden za-
man gemesini bekledim. diyor Zweig, sonra zamann A) nsanlar yaplama sorununa zm bulmaya al-
kendisini ikna ettiini yazyor. maldr.
Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir? B) Doa, irkin yaplamann sonucunda giderek yok ol-
A) Stefan Zweigin yazlarn kitaplatrmada zen ve dik- maktadr.
kat gsterdiine C) Kt yaplama Mardini de Artvini de olumsuz etkile-
B) Kitaptaki denemelerin deiik zamanlarda yazlm ol- yememitir.
duuna
D) Her insan doaya verilen zararn nlenmesi iin al-
C) Stefan Zweigin son kitabnn, yazarn beklemedii bir
zamanda yaymlandna maldr.
D) Stefan Zweigin son kitabnn geni bir okur kitlesince E) ehir, orada yaayanlarn ruhlarndan izler tar.
beenildiine
E) Yazarn Stefan Zweigi nemsediine
8. Yazar, nl orkestra efi Toscanininin portresini yazarken,

6. O, edebiyatn hemen her trnde kalem oynatm retken
daha ilk cmlede dedii gibi, hakikaten bir orkestra efinin
bir yazar ama benim iin -sanyorum pek ok tiryakisi iin
biyografisini yazmaktan daha te eyler yapyor. Bu de-
de yledir.- O, ncelikle benzersiz bir denemeci, ok iyi bir
neme, bal bana bir mzik paras. Provalarda, konser
biyografi ve portre yazardr. Daha dorusu o, her biri ken-
srasnda yreklilii, fkesi ve cokusuyla bir mzisyenden
di iinde kusursuz metinler yazar; bunlarda, btn trlerin
ok savay andran Toscaniniyi anlatrken ayn gerilimi
lezzetini bir arada tattrmay baarr. Her biri dn-
metin boyunca okuruna da yaatyor. Anlyorsunuz ki as-
ce ve edebiyat gnn yldzlar olan edebiyat
lnda kendisi de bir orkestra efidir, kelimeleri ynetir. Her
TRK DL VE
EDEBYATI 9 ve dnce adamlarn anlatt Kendi Hayatnn
iirini Yazanlar (Casanova, Stendhal, Tolstoy),
denemesi bir mzik paras gibidir onun, bir mzii icra
eder yazarken. Onu okurken bir konser dinliyor yahut bir
Kendileri ile Savaanlar (Kleist, Nietzsche, Hlder-
film seyrediyor gibi gerilir, coar ve daima mesut olursu-
4 lin) ve Byk Usta (Balzac, Dickens, Dostoyevski)
nuz. Rahata, rehavete dkn okurun hazzedecei bir ya-
biyografi, portre, yk ve deneme trlerinin i ie getii
zar deildir o. Sizi asla sknete, geveklie terk etmez.
benzersiz kitaplardr. Zaten onlar okurken tr nedir diye
Kendi kelimeleriyle syleyelim: Onu demli bir ay ya da
dnmez, kendinizi anlatmn akna brakr ve o byk
ekmek tketir gibi heyecansz ve saygsz okuyamazsnz.
ustalarn ruhunda gezinirsiniz.
Bir arky dinliyor gibi heyecanlanrsnz onu okurken.
Bu parada anlatlan yazarla ilgili olarak aadakiler- Bu parada anlatlan yazarla ilgili olarak aadakiler-
den hangisine deinilmemitir? den hangisine deinilmemitir?
A) Birok nemli eseri kaleme aldna A) Okuru, anlatt olaylarn iinde yaattna
B) Yazlarnda farkl trlerin kusursuz birliktelii ve uyu- B) Portre yazlarnn anlatmn, tantt kiinin zellikleri-
munun grldne ne gre belirlediine
C) Yazd her trde ayn baary gsteremediine C) Yazarn, portresini yazd kiiyle zdeletiine
D) Okuyucunun, onun eserlerini byk bir zevkle okuya-
D) Yazarn portre yazarlnn yannda senaryo yazarl
cana
nite
ve ynetmenlik de yaptna
E) Deneme yazlar, biyografi ve portre trlerinde de yaz-
E) Okuyucunun onu okurken byk bir coku duyduuna
dna
nceler 1 KONU
TEST
9. Tamamn bir bakta, bir noktadan asla grme imknn 11. Yaam tmyle deiiyor, her ey birbirine benzemeye
bulamayacanz ehirde, tepeleri aa aa, yamalar ka alyor, kltr bile bir dzene sokuluyor, tekdze bir hle
ka dolarz, daima yava... Burada hibir ey hza ayarl geliyor. Her topluma zg gelenekler unutuluyor, ksmen
deildir nk ehri koruyan o tabi corafya bunu ebedi- yitiriliyor, giysiler bile niformalar andrmaya balyor,
yen unutturmutur. Yava yrr, arabanzla yava gider alkanlklar uluslararas oluyor. lkeler sanki i ie gei-
ve hatta yava konuursunuz. Bu denli yavalk, elbette yor, insanlar belli bir emaya uygun alp yayor, kent-
ehrin yerlileri iin sonu gelmez bir can skntsn hayatn ler de d grnleriyle birbirine benzemeye balyor.
doal rengi hline getirebilir, getirmitir. Ve o muazzam (...) Kltrlerin zellikleri buharlap giden o gzel kokular
can sknts, burada bir hayat felsefesine dnm, bir gibi yitiriliyor, renkleri hzla dklyor ve atlaklarla kapl
insan tipi bile ortaya kmtr. Fakat biz yabanclar, zama- cilasnn altndan modern dnyann mekanik alan, elik
nn neredeyse durmaya yz tuttuu bir iklimde yaamann rengindeki pistonlar grnyor.
lezzetini duyarz.
Bu parann ana dncesi aadakilerden hangisi-
Bu parada aadakilerin hangisinden sz edilmi- dir?
tir? A) Toplumlar zamanla tarihinden kopmaya mahkmdur.
A) ehrin corafi yapsnn insan kiilii zerinde etkili ol- B) nsanlar tek tip hline getirmek, insanln geliimini
duu durdurur.
B) ehrin yabanclar tarafndan ok skc bulunduu C) Toplumlar arasndaki farklar, savalarn temel nedeni-
dir.
C) ehir yerleiminin insanlarca yeniden dzenlendii
D) Yaam ve insanlar gn getike sradanlayor.
D) Byk kentte yaayanlarn buradan zevk alamad
E) Her insan, kendi toplumuna bir eyler kazandrmak
E) Kk ehirlerin zamanla zgnlklerini kaybettii
iin almaldr.
12. Yazk, ben de site insanym artk! Evet, site insan diye
10. Zamanla Bulumalar, Zweign, an ve gelecei oku- bir yaratk var. Giyim kuamlar, evlerden kp gidileri,
mak ta ne yetenekli bir beyin olduunu haber veriyor. dnp gelileri eve, arabalarna binileri, gne gzlkleri,
1925te yazlm Tekdze Bir Dnya denemesi, bir entel- kpekleri, ocuklarna seslenileri, alveri biimleri hatta
lektelin bu kadar erken bir dnemde, an nasl byle- yz ifadeleri, glleri birbirine benzeyen insanlar alemi
sine yakndan ve doru okuyabildiini gsteren ok ama siteler. Gemisiz, yaantsz, hatrasz... Sonradan olma 5
ok artc bir belge. Zweig burada bireyin ldn ve her ey gibi ireti ve ruhsuz. Btn mrnce bir mahallede
kapitalizmin dnyay esir alarak btn zgn renkleri sol- yalanp orada lmeyi hayal eden ben, kalkp bu ruhsuz-
durduunu haber veriyor. Bir anlamda isyan ediyor, sesini luun iine gverdim. imdi burada, pek ok site insan
ykseltiyor. gibi derin bir gurbet ve yalnzlk duygusuyla uzaklara ba-
kyor, yalnz kar tepedeki -be aacn varlyla teselli
Bu paraya gre Zweigin en belirgin yn aadaki- buluyor ve yalnzlm avutmaya alyorum.
lerden hangisidir?
Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemi-
A) nsanlarn dncelerine her zaman deer vermesi tir?
B) ann sorunlarna zm retebilmesi A) Sitelerin bir kltr birikiminin olmadna
C) Gn getike daha ok deer kazanmas B) Yazarn, mahalle ruhunu zlediine
D) Yaad dnemi doru anlam ve yanstabilmi bir C) Sitede yaayanlarn ounun yalnzlk hissettiine
1
yazar olmas D) Site insanlarnn birbirine benzediine
E) Yaanan skntlar eserlerinde nesnel biimde ele ala- E) Site yaamnn, gvenlik iin nemli bir avantaj oldu-
mamas una
KONU
1. Sokak, elbette bir sesler manzumesidir. Ezan sesi, cihetsiz 3. Hayatn bu cvltl, bu yumuak renginden ok uzam
ocuk sesleri hatta mahallenin serserilerinin, sarholarnn artk. Mahallesi, soka, emesi, camisi, satcs ve onla-
kimi gece duvarlar yrtarak duyulan naralar... Ama illa ki rn aina sesleri yok sitede. Aylaklar, serseriler, yallar,
satclarn her biri kendine mahsus bir bestesi bulunan ba- krler, topallar, dilenciler yok. Dzgn giyimli adamlar, k
rlar... Simitiler, bozaclar, msrclar, karpuzcular, pa- kadnlar, grbz ocuklar, arabalarla gelip arabalarla gi-
tates-soan satclar, yourtular... Sonra tabak anak sa- diyorlar. Bu hayatn adna rahat ve gvenli diyorlar. Bir
tclar, terlikiler, kumalar, overlokular, battaniyeciler... ruhu var m? Hayr, yok! imdi ben, yanl bir gezegene
Her biri mesleinin icap ettirdii eda ve tavr ile seslenir, dm bir yaratk gibi, mahallenin gurbetinde, site in-
barr, insanlar nce balkonlara sonra sokaa kmaya sanlarnn arasnda sessizce syrlp gidiyorum. Bedenim
mecbur eder. Onlar mahallenin rknlerinden biridir. G- burada fakat ruhum baka yerde.
nn hangi saatinde nereden geecekleri, nerede durup Bu parann yazarnn znt duyduu asl durum
seslenecekleri, hangi kelimeyi nasl uzatacaklar bellidir. aadakilerden hangisidir?
Halk, satclar sesinden tanr. Bir gn gelmeseler fark edi- A) Toplumun hzla yozlamasn grmek
lir. Simiti bugn gecikti., Bozac gemedi mi daha?,
B) Hayatn doallndan tamamen uzak bir yaam olan
Msrc imdi gelir. der ahali. Gelmezlerse hayra yorulmaz.
bir sitede oturuyor olmak
Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemi- C) nsanlarn ailelerine yeteri kadar zaman ayrmadn
tir? fark etmek
A) Sokak satclarnn tkenmekle yz yze olduuna D) Sevmedii insanlarla ayn i yerinde almak mecbu-
riyetinde olmak
B) Sokan, birok sesin birleiminden olutuuna E) Yaad dnemin deerlerine mdahale edememek
C) Her satcnn, kendine has bir sesinin olduuna
D) nsanlarn, satclar seslerinden tandna
E) Sokak satclarnn mahallenin en eski gelerinden biri

olduuna
2. Bir Krgz gencinden mektup aldm: ngz atamz kay-

bettik. Hepimiz yetim kaldk. Bir halk, yazarna ata di-
yor... Bu, ka faniye nasip olur? Okunmann, sevilmenin
hatta Nobel almann tesinde bir anlam var bunun. Ka 4. Bir dle bavurup birinci oluyorsunuz, eseriniz baslyor
Nobel dl, bir halkn atas olmaktan daha ok eref ama onu kimselere gsteremiyor, bu benim kitabm diye-
verir yazara? Homeros, Dante, Rabelais, Goet- miyorsunuz. nk kitabn, kitaba benzer bir yan yok.
he, Dostoyevski, James Joyce, Pablo Neruda... Bu nasl bir zensizlik, bilgisizlik, grgszlktr? Btn
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Evet, lkelerinin, uluslarnn sesiydi ve fakat belki
de hibiri Aytmatov kadar sevilmi ve halklarnn
dnyada, bir romann kapann, i dzeninin nasl ola-
ca, yazar adnn nereye, nasl yazlaca bellidir. Bunu
kaderiyle btnlemi deildi. Cengiz Aytmatov, o renmek iin bir tek basl kitap grmek bile yeterliyken
6 uzak ve yalnz lke Krgzistan iin bir var olu sembol saygn bir yarmann birincilik dln alan eser nasl
olmalyd. Bozkrlarn tesinden, Biz de varz ve yayo- olur da garabet bir ekilde baslp yaylabilir? Harcanan
ruz. Bizim de dnyaya armaan edecek szlerimiz, anla- paraya, verilen emee yazk deil mi? En nemlisi, o gen
tacak masalmz var. diyorlard. Aytmatov bunu onlar iin, yazarn hayal krkl... dl alm fakat elinde gururla
onlar adna yapyordu. Benim eserim diyebilecei bir kitap yok. Kitabn zerinde
ad bile yazmyor.
tir? Bu parann yazarnn asl eletirdii, aadakilerden
A) Toplumun sevgisini kazanmann zor olduuna hangisidir?
B) Sanatlarn toplumu deil, kendini ama yalnzca ken- A) Yazarn dili kullanmadaki yetersizlikleri
dini yansttna
C) dllerin, toplumun sevgisini kazanmakla e deer B) Gen yazarn ustalar yeteri kadar tanmamas
olamayacana
C) Yaynclarn kitap basmndaki zensizlii
D) Sanat iin en byk dln, ona duyulan sayg oldu-
nite
una D) Yaynclarn uluslararas standartlar bilmemeleri

E) Cengiz Aytmatovun mensubu olduu milletin szcs
E) Kitaba olan ilgisizliin gn getike artmas
olduuna
nceler 2 KONU
TEST
5. Aytmatov, yaznn mucizesine inanyordu. Edebiyatn en iyi 7. Yazar, kendi hikyesini bir halkn dramyla birletirip ora-
intikam alc olduuna... Babasn elinden alan devlet d- dan byk bir masal kartmay baard. Krgzlarn btn
zeniyle atmay semedi, bu kolay ve aslnda sonusuz inanlarn, kahramanlklarn, efsanelerini yeni bir dille
oland. O, edebiyatn gcyle savat, yle bir intikam ald romanlarna sindirdi. O hain corafyay dnyaya yakn-
ki o dzenden, onlarn insanlk onurunu yok eden zulmn latrd. Romanlarndaki kahramanlar birer Krgz deildi
silinmez ve unutulmaz bir biimde tm dnyaya duyurdu. artk; evrensel bir tip olarak hepimizin aclarn tayp
Mankurtlamak diye bir kavram retti ve bunu bir insan- duruyorlard, aklarn da. Cemileye trkler syleyen o
lk trajedisi olarak insanla mal etti. Cengiz Hana Ksen suskun Danyarda hangimiz yokuz! O da ksz bym-
Bulutta anlatlan, bir ak hikyesi grnrde fakat biz, alt- t, savatan dnmt ve baklaryla konuurdu ...
tan alta bireyin bir diktatre isyann okuruz orada. Bu parada anlatlan yazarn sanat anlay iin aa-
Bu parada asl anlatlmak istenen aadakilerden dakilerden hangisi sylenebilir?
hangisidir? A) Yalnzca bireysel olan yanstan
A) Birok sanat edebiyat bir politika malzemesi hline B) Mill olandan asla taviz vermeyen
getirmitir.
C) Bireyselden ulusala, ondan da evrensele alan
B) Edebiyat, siyaset iin malzeme olduunda deerini yi-
D) Evrensel deerleri her eyin stnde tutan
tirir.
E) Mill deerlerini aa gre yorumlayp gelitiren
C) Kalc zaferler kazanmada, edebiyat, evrensellik y-
nyle nemli bir aratr.
D) Yazarlar, yeni kavramlar rettiinde kalc olur. Yldzl Soru 2
E) Her sanat, insanln bir trajedisini anlatma amacn-
da olmaldr.
Bir airin kendini eletirmesi dny
ann en zor ii. Dnya-
nn en kt iiri bile, onu yazan
kimsenin gznde ok
deerlidir. ocuu gibi bir eydir.
Kalkp bu iire kt
demek, olmuyor demek, yapamy
orum demek ok
zordur.
6. Kahve: Bir Ac Tarih, daha bandan beri reticisi yoksul,
tketicisi zengin ve aristokrat olan kahvenin 500 yla uza- Bu parada asl anlatlmak iste
nen aadakilerden
nan hayli maceral hikyesini anlatyor. Wild, kahve zerine hangisidir?
yazlan ou popler kitaptan farkl olarak, tarih, antropoloji, A) airlerin eletirilmesinin dor
u olmad
bilim tarihi, siyaset ve hatta edebiyat vadisinde dolaarak B) Eletirmenliin byk bir birik
im gerektirdii
kahvenin sosyal, ekonomik hayatn geliimi iinde oynad C) Kiinin kendi iirlerini eletirme
sinin ok zor olduu
rol resmediyor. Kahvenin tarihi, bir bakma smrgecilikten D) iir yazmann yetenek gere
ktirdii
kapitalizme geiin tarihi... Ayn zamanda zgrlk aray- E) airliin gnmzde ok zor
larnn, dnyevilemenin, sanat ve siyaset cereyanlarnn bir i olduu
tarihi. Saysz efsane etrafnda gezinerek kara kahve tohu-
7
munun Dou Afrikadan dnyaya yayln takip ediyoruz.
Efsaneler kimi zaman birbirlerini yalanlasa da kahvenin k-
keninin Habeistan olduu fakat ilk kez Yemende retildii 8. Bir yazsnda, yenilginin kanlmaz olduunu sylyor
artk kabul gryor. yazar; btn bu olup bitenler karsnda Don Kiot gibi sa-
Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemi- vamann manasz olduunu. Ne yazarsanz yazn, mt-
tir? hi bir frtnaya frlatlm kt parasndan fark yoktur.
A) Kahvenin reticisi ile tketicisi arasndaki ekonomik Tm yazacaklarmz, futbol oynayanlara ve yeni danslar
uuruma yapanlara ulamayacaktr. Gnn birinde ulasa bile artk

anlamayacaklardr. yleyse? yleyse imize dnelim.
B) Kahvenin yzyllar bulan bir tarihi olduuna
diyor. Bulabildii are kamaktr, kendi iine kamak ...
C) Kahvenin tarihinin insanln eitli ynleriyle ilgili ol-
duuna Bu paraya gre sz edilen yazara hkim olan duygu
1
D) Kahvenin Afrika kkenli olduuna aadakilerden hangisidir?
E) Kahvenin tarihinin imdiye kadar birok yazarca ara- A) Sevin B) Umut C) Heyecan
trldna D) Karamsarlk E) Kskanlk
KONU
9. Ne yalan syleyeyim, Nobelli yazarmz Orhan Pamukun 11. Edebiyat, hele iir hi mi hi karn doyuran bir meslek ol-
son roman Masumiyet Mzesini heyecanla bekliyor ve mamtr. Bu yzden airler de her fni gibi binbir eit
okumak iin sabrszlanyordum. Ama yazarmz ne yapt? meslekle itigal etmilerdir. Yunus Emrenin iftilik yap-
Roman daha elimize gemeden neredeyse btn gaze- t, Fuzulinin trbe bekilii, Zatnin bir ara izme tamir
ederek hayatn kazand bilinir fakat edebiyat tarihine
telere sylei verdi. Televizyon kanallarn gezip saatler-
gemi yzlerce, binlerce airin asl meslekleri, hayatlarn
ce roman, konusunu, kahramanlarn anlatt. Biz masum
ne ile kazandklar pek bilinmez. Sanrz ki onlar, yalnz iir
okurlar, roman edinmeden kahramanlarn btn duygula-
yazm, baka ilere el srmemilerdir. Veyahut biz, iir
rn, ruh hllerini, romann getii btn meknlar ren-
gibi nazenin bir ura olan insanlara, sradan ileri, hele
mek gibi bir talihsizlie dar olduk. Artk kitap btn b- birtakm sfli meslekleri yaktramayz. Gel gr ki air
ysn yitirmiti ve okumamza gerek kalmamt. Orhan milletinin hanesinde de dnya ileri vardr, geim gemisi
Pamuk gibi bir yazar, okuruna bu ktl nasl yapard? yrmek mecburiyetindedir.
Bu parada sz edilen, aadakilerden hangisidir? Bu parann ana dncesi aadakilerden hangisi-
A) dl almann, insan gerek bir sanat yapmad dir?
B) Her sanatnn eserini tantma hakknn olduu A) airler, hayatn iinde olmak iin dier insanlar gibi bir-
ok ite almlardr.
C) Sanat eserinin herkese farkl yorumlanabilecei
B) Sanat olabilmenin yolu hayat ile sanat paralel gt-
D) Roman kahramanlarnn gerek hayattan seilmesi rebilmekte yatar.
gerektii
C) Her air, iirinde, yapt iin inceliklerini yanstr.
E) Bir eseri okumadan nce tanmann onun bysn
sndrd D) airler, onlara yaktramasak da, geimlerini sala-
mak iin eitli ilerde almtr.
E) Gerek bir air, iirin dnda yapt ilerde de baar-
ldr.
10. Allah uzun mrler versin, Fazl Hsn Dalarca, lhan 12. Yaklak 300 sayfalk kitap boyunca kahvenin casus
filmlerini aratmayan tarih seyrini izliyor; Habeistandan
Berk gibi, airlerimizin ya ortalamasn ykselten nar-
Afrikaya, oradan Gney Amerikaya, Portekizden
lar vardr var olmasna ama bizim airlerimizin ou da
ngiltereye, Osmanl topraklarndan kutsal topraklara gi-
Kaufmann teorisini yalanc karmamak ister gibi erken
dip geliyoruz. Kahve trleri, kahve irketleri, retim s-
gmtr dnyadan. Divan airi eyh Galip, dn-
releri, ambalaj sistemleri, reklam sektr, kahvehaneler,
ya defterini kapattnda daha sakallarna ak bile ayla kahvenin mcadelesi, yasaklar, idamlar, yoksullar,
TRK DL VE
EDEBYATI 9 dmemiti. Hsn Ak airi, 42 yanda dn- soylular, sufiler, airler, devrimciler... Btn bunlar, o kara
yasn deitirdi. Az zamana ok iler sdran kuru kahvenin dev bir endstriye dnrken geirdii
Orhan Velinin ayaklar da krkna kadar tayama- srelerin basamaklarn oluturuyor. Sonuta yazar bizi
8
mtr gvdesini. Garip airi, geirdii beyin kanamas inandryor: Evet, kahve dnyann en byk endstrilerin-
sebebiyle 36snda veda etti dnyaya. Bile isteye bir veda den biridir ve bu saltanat, gdasn yoksulluktan ve aclar-
deildir onunki ama ikinin takatsiz brakt beyni daha dan almaktr.
fazlasna tahamml edememitir. Cahit Stk da yolun ya- Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemi-
rsn getikten sonra fazla beklememitir. O, sayl dnya tir?
gnlerini tamamladnda henz 46 yandadr. A) Kahvenin byk bir sektr hline geldiine
Bu parada sz edilen aadakilerden hangisidir? B) Kahvenin geni bir corafyay ilgilendiren bir tarihinin
A) Birok gen airin nemli ilere imza atmas olduuna
B) Baarnn yala orantl olmas C) Kahvenin tarihi ile insanlk tarihi arasnda bir ilikinin
kurulamayacana
C) airlerimizin gen yata hayatn kaybetmesi
D) Kahve endstrisinin, kaynan yoksul halklarn eme-
D) Yeniliklerin, ancak genlerin eliyle gerekleebilecei inden aldna
nite
E) Sanatta kalcln yata deil, sanat kabiliyetinde ol- E) Kahvenin tarihini yazan yazarn inandrc bir aratr-
duu ma yaptna
nceler 3 KONU
TEST
1. una inanyorum ki olaylardan ok, szckler ve anlatm 3. Abdlhak inasi Hisarn dolu ve estetik beenisi yksek
ekli insanlar birbirine dryor. Susmakla ya da bir edebiyat adam kimliini yanstan edeb deneme ve eletiri
eyler yapmakla, insanlar daha kolay anlaabiliyorlar. Bir yazlar, bize ayn zamanda gazete dediimiz nesnenin bir
zamanlar nasl bir ierie sahip olduunu, o gnn gazete
uygarln can ekitii bugnk karmaa iinde, kayg
okurunun ne deerli bir birikimle yz yze geldiini haber ve-
duymakla beraber, bir uzlama yolu aramaktaym. Bunca riyor. Bugnn edebiyattan bu denli kopuk gazeteleri ve ga-
baarszla karn sevginin bir gn kin karsnda stn zete okuru da yetmi-seksen yllk bir zaman diliminde nasl
geleceine ilikin umudum krlmamtr. bir savrulu yaadmzn ac bir gstergesi.
Bu parann yazarnn szn ettii aadakilerden Bu parada sz edilen aadakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) Edebiyatn artk gazetelerde deil, dergilerde yaamas
A) Aralarnda iletiim olmayan insanlarn, birbirlerini anla- B) nsanlarn edebiyata meraknn gittike artmas
yamad C) Her gazetecinin bir ekilde edebiyata ilgi duyuyor ol-
B) letiimin mutlaka bir ileti tamas gerektii mas
D) Gazetelerin ve edebiyatn zamanla sahip olduklar de-
C) Szn her zaman insanlar arasnda iletiim salaya-
eri yitirmesi
mad
E) Toplumda edebiyata olan ilginin gittike artmas
D) Dilin, en iyi iletiim arac olduu
E) Her insann toplumda dil ile iletiim kurabilecei Yldzl Soru 3
Bir sanat yaptn deerlendirmede

ilk lt, onun nce-
likle bir sanat yapt olmasdr. Bir
iir, bir hikye, bir ro-
man karsnda deilsek neyi ele
tireceiz? kinci lt;
yaptn, ann, iinde yeerdii
toplumun yapt olup
olmad. zden biime, eitli
teknik sorunlara kadar
birok ey girer bu ann, toplu
2. Birbiriyle asla yan yana gelemeyecek olan ama ayn d- munun yapt olmak
lt iine.
nceleri ifade eden iki yazarn, Cumhuriyet Dneminin Bu para, aadaki sorulard
an hangisine karlk
st rtk romancs Abdlhak inasi Hisar ile talyan ede- sylenmi olabilir?
biyatnn gl kalemlerinden Italo Calvinonun edebiyat A) Eletirmeyi en ok sevdiiniz
tr hangisidir?
zerine makalelerini/denemelerini paralel okurken, bugn B) Bir sanat yaptn deerlendirirke
n ltleriniz nelerdir?
iinde yzp gittiimiz zamanlarn fukaraln fark ediyo- C) Sanatlar deerlendirirken nele
re dikkat ediyorsunuz?
D) Sanat yaptlarnn an yanstma
rum. Nedir onlarda olan ve bizde bulunmayan? Birincisi: s nemli midir sizce?
E) Estetikle eletiri arasnda nasl bir
Zamanna, onun edeb verimlerine sevgiyle, bir btn ayrm gryorsunuz?
olarak bakmak ve kymetlerini ortaya karmak, takdir ve
9
tevik etmek. kincisi: an okumak ve gelecee dnk 4. Mevsimler; meyveler ve sebzeler demek deildir; meyve-
ler ve sebzeler mevsimlerdir. Bahar biter, kiraz da biter;
endieleri seslendirerek edebiyatn uyarclk grevini
gz geer, zm kalmaz. der bir yksnde Tark Bu-
yerine getirmek.
ra. Biz mevsimleri, meyve sebzelerle biliriz, yle bilirdik.
Bu parada Abdlhak inasi Hisar ve talo Calvino ile Ve bu yzden her mevsimin kokular vardr sakl duran.
ilgili aadakilerden hangisi sylenemez? Zaman zaman sebepsiz kp gelir o kokular bekledikleri
yerden. Gizli mabede benzeyen lo meyve odalar, tahta
A) Birbirlerini tandklar iin fikirlerinin rtt
sandklar, enlikli sofralar olan zamanlar hatrlatrlar.
B) Okuyucuda z eletiri yapma dncesi dourduklar Bu paradaki gibi dnen biri aadakilerden hangi-
sini syleyebilir?
C) Okuyucuda gemie sahip kma duygusu uyandrdk-
A) Ne gzel zamanlard onlar!
lar
B) yi ki o dnemlerde yaamamm!
1
D) Okuyucuya gelecee dnk dnceler ulatrdklar C) Allah bizi o gnlerden uzak etsin!
E) Okuyucuya, zamann doru deerlendirme gc ver- D) Kimse o zamanlarn acsn duymasn!
dikleri E) Eski eskidir, bitmitir; insan hep ileriye bakmal.
KONU
5. Calvino, Barbar igalleri anda yaamaktayz! diye is- 7. lhan Berkin o mehur deyiiyle sylersek, harika olur-
yan ederken, bize meselesi olan ve bu barbarln nn- du... lmnn 50. ylnda, u kadar sempozyumun, ser-
de durup insan, onun asli deerlerini savunan bir ede- ginin, yazlp izilenin stne, sinemalarda yle drt ba
biyat adam portresi sunuyor. Edebiyatn dier sanatlarla mamur bir Yahya Kemal filmi izleyebilmeyi ne kadar ister-
ve bilimlerle olan ilikileri, siyasal fikirleri ateleyici rol ve
dim! Yahya Kemalin hayat, byle bir film iin lazm gelen
bir topya retirken insana salad itici g, Calvinonun
btn malzemeyi fazlasyla salyor aslnda. Yitiri, g,
kafa yorageldii meseleler. O da ann yazarlarn an-
lama ve anlatma, kendi kuann amazlarn tartma ka, bohem, zdrap, tasavvuf, ak, phe, inan san-
abasn terk etmiyor. Calvino; okumak, insan ayn anda cs, yalnzlk... Sonra kavgalar, iflah olmaz bir ikemper-
pek ok siyasi, edeb ve kltrel meseleyi dnmek ve ver (midesine dkn) oluu, mehur kibri... Ykselilerin
uyank olmak mecburiyetinde brakyor. ve dlerin birbirini izledii dalgal bir hayat, adamakll
Bu parada sz edilen yazarn zellii aadakiler- dramatik... Ve sanatyla kurduu o byk gk kubbe...
den hangisidir? Tarih, mzik, mimari ve elbette byk bir iir...
A) Sanatn siyaset ve politika yapmak iin bir ara hline Bu parann yazarnn beklentisi aadakilerden han-
getirmek gisidir?
B) Okuyucuya edeb zevk verirken onun kltr ve siyaset A) Yahya Kemalin iirlerini gen nesillerin bilmesi
zerinde de dnmesini salamak
B) Yahya Kemalin yurt dnda da tantlmas
C) Btn eserlerinde siyasi alkantlar anlatmak
C) Yahya Kemalin isminin bir niversiteye verilmesi
D) nsanlara edebiyatn siyasetten uzak bir alan olduu-
nu alamak D) Yahya Kemali anlatan bir film yaplmas
E) lk eserlerinden itibaren toplumsal sorunlardan uzak E) Yahya Kemalin evinin bir mze hline getirilmesi
durmak
6. Bir ann, bir hayatn yaanmam gibi olmas ne kadar r-

ktc. Ama gerek! Ne ok an, ne kadar ok hayat yaan- 8. Bir gecekondu mahallesine ne zaman yolum dse ze-
mam gibi oluyor! Zamann hoyrat ellerinden kurtar- rime bir kasvet ker. O zensiz sokaklar, o svasz bina-
labilen yaamaklar ne kadar az! u bizim yaayp lar insan ileden karmaya yeter. En ok da buralarda
durduumuz kk hayatlarmz da bir gn elbet yetien ocuklara acrm. Usuz bucaksz tula ve beton
TRK DL VE
EDEBYATI 9 yaanmam gibi olacak. Btn yazma abamz, yn... Yeil alan hi yok. Yazn dayanlmaz toz bulutlar,
o anlardan birer kk hatray dondurmaktan iba- kn amur deryalar... Bu mahallelerde yetien ocuklar-
ret deil mi? Zamann elinden kurtarmak... Bir gn dan hangi hayal gcn, hangi iyilik ve gzellik dnce-
10
oturup birbirimize bakacaz, ok eski zamanlardan kaar sini, hangi zarafet anlayn bekleyeceksiniz?
gibi, ksk bir sesle konuacaz...
Bu parada sz edilen aadakilerden hangisidir? tir?
A) nsann, hayatn tkeneceini bilmesinden kaynakla- A) Yazarn, gecekondularda doup byyen ocuklara
nan sorunlarnn olduu acdna
B) Her toplumda, kendini insanla adam insanlarn ol- B) Gecekonduda byyen ocuklarn hayal dnyasnn
duu dar olacana
C) Sanatn insanlara iyi ve gzeli gstermek amacnda C) Gecekondu mahallelerinin insan bunalttna
olduu
D) Gecekondu yerleimlerindeki insanlardan olumlu d-
D) Yazmann, gelip geici olan hayattan bir eyleri kalc nceler beklenmeyeceine
nite
yapma abas olduu

E) Gecekondu mahallelerinde gpta ile baklacak dostluk-
E) Sanatlarla siyasetilerin ayn ama zerinde olduu larn olduuna
nceler 3 KONU
TEST
9. Geenlerde memleketim Aydndan getim. zmir tarafn- 11. Bu yazya balarken iime bir phe dt. Tam da 2008in
dan ehre girite grdm manzara kanm dondurdu. ilk gn... Anaokullarna Noel Babann hediyeler getirdii,
Sol tarafta o gzelim dz araziye yzlerce, binlerce apart- vitrinlerin haftalar ncesinden Noel renklerine boyand
man dikilmi, balkonlar birbirine deiyor. Aydna bu kadar memleketimizde; ylba gecesi sabahlara kadar lgnca
konut lazm m gerekten yahut buraya m yaplmalyd bu elenip ertesi gn ikindi sularna kadar ortala kama-
irkinlik abidesi apartmanlar? Hadi yaptnz, byle birbirine yan necip halkmz, u bizim Trk Kocas Dede Korkutu
bitiik, i karartc, kbus gibi mi yaplmas gerekiyordu? hatrlar m? Hatrlar, hatrlar... Ne kadar unutmu grnse
de bu topraklarda doup bym hemen herkesin haf-
Bu parada yazarn asl yaknd aadakilerden
zasnda, o bilge Trk Kocasnn ruhundan bir eyler mut-
hangisidir?
laka vardr, yayordur.
A) Mhendislerin, yaplarn dayankllna yeteri derece-
Bu parada yazarn asl phe duyduu aadakiler-
de nem vermemesi
den hangisidir?
B) ok katl yaplamann ehirleri irkinletirmesi
A) nsanlarn kendilerini iinden geldii gibi anlatamama-
C) nsanlarn irkin yaplamadan rahatszlk duymamas
s
D) Belediyelerin yaplamada estetik zerinde ok dur-
B) nsanlarn elence anlaynn arpk olmas
mas
C) Toplumun yeni deerlere ayak uyduramamas
E) Gnmz mimarlarnn estetik zevkten yoksun olmas
D) Toplumumuzun kendi deerlerine sahip kmamas
E) Hibir insann toplumsal aksaklklardan rahatszlk

duymamas
10. Hatra okumak, baka zamanlara, baka hayatlara doru

ktmz pek emniyetli, heyecanl ve hatta elenceli bir
gezinti deil midir? Oysaki bizim gnl huzuruyla gezdii-
12. Dede Korkut Kitab tam bir enliknamedir, cmbtr. s-
miz o vadilerde ne dehetli korkular kol gezmi, ne byk
ter masal diye okuyun ister hikye isterseniz tarih ya da
hsranlar yaanmtr... Tarihin kabristannda dolayor
iir... Ksa, tertemiz cmleleri, ar duru rmaklarn ak gibi
olmaktan baka nedir hatralar arasnda yol almak? Elime
alayp giden dili, iirli anlatm ve iirin bizatihi kendisi...
aldm her hatrat, beni bu derin elikiyle, onun kopard-
Hikyelerin kahramanlar da btn sava grntlerine
huzursuzluklarla ba baa brakr. Ve o doyumsuz tat
ramen sevimli, hatta mizahi bir yanlar da olan neeli tip- 11
daha balamadan eksilir, prsyp gider. Bu, daha ok
lerdir. Kendinizi bu dilin musikisine kaptrdnzda, kendi-
bizim yazarlarmzn dile getirdii hatralara mahsustur de-
nizi Ouzun ak sakall ihtiyarlarnn grp takdir ettii, al
sem, bilmem hakszlk etmi olur muyum? Hatra yazarl-
ipekli alvarl, at deniz rdei pskll, Kara Gne olu
, bizim edebiyatmzda byk lde hznl bir dass-
Kara Budak ile omuz omuza, kfire kl sallarken bulursu-
la, bir gemi zaman vgs eklinde tecelli edegelmitir.
nuz.
Bu paraya gre Dede Korkut Hikyelerinin temel
tir?
A) Hatra okumann bakalarn tanmamz saladna
A) Halk hikyecilii geleneinin bir rn olmas
B) Hatra yazlarnn yaanm ele aldna
B) erik ve slubuyla okuru olaylara dhil etmesi
C) Bizim edebiyatmzda hatra trnn ok yazlmad-
C) Trk toplumunun sosyal yapsn yanstmas
na
1 D) Hatra okumann insanda huzursuzluk yarattna D) Tarih ve kltr ile ilgili nemli ayrntlar tamas
E) Hatra yazlaryla insann gemii tandna E) Okuruna edeb zevk yannda birok bilgi de vermesi
KONU
1. Kendimden en ok honut olduum yanma dokundunuz 3. Hatralar, bilmiyorsunuz ki ben artk, o eski ben deilim!
imdi. Siz de ok iyi bilirsiniz ki yazmaya yknenlerin Size dokunmaya, sizinle konumaya, yzlemeye; hibir
ou diline tutkuyla bal insanlardr. Daha ileri giderek di- ey olmam, aradan bunca yl gememi gibi davran-
yebilirim ki ana diline vurgun olmayan bir yazar, ne yazar- maya tahammlm yok. Biliyorum, hangi kovua elimi
sa yazsn, bouna yazar. Bir iiri, bir yky ya da genel uzatsam aina bir yzle karlaacam. Hangi ekmeceyi
olarak yaznsal metni olutururken duyduumuz haz ne-
asam tandk bir ses gelecek kulama. Kaldrdm her
reden gelir acaba? Kendi adma syleyeyim, bir cmle ku-
perdenin ardnda bana bakan bir ift gz bulacam. Ve
rarken en gzel biimini oluturamadm srece bittiini
bulduktan, grdkten sonra gzlerimi karamayacak, ge-
asla kabul etmem. Kukusuz, dilime saygm, ona tutkum-
riye dnp gidemeyeceim. Onlarla orda, ylece kalaca-
dur beni ynlendiren. Kyamam dilime, Trkeme. Eksik,
tam yerine oturmam bir cmle yzn asar, alamaya m, sonu gelmez kederler iinde.
balar nmde. Tutamam kendimi yle bir durumda, ben Duygularn bu paradaki gibi anlatan biri iin aa-
de alarm. dakilerden hangisi sylenebilir?
Bu szler aadaki sorulardan hangisine karlk A) Yalnzlktan dolay ac ekmekte
sylenmi olabilir?
B) sizlikten geim sknts yaamakta
A) Yazlarnz kl krk yararak yazdnz syleyebilir mi- C) Dostlarndan uzak olmann acsn duymamakta
siniz?
D) Szlerinin yanl anlalmasna zlmekte
B) Edeb metinleri yazarken izlenecek yol ne olmaldr?
E) Gemie byk bir zlem duymakta
C) Kimi sanatlarn dili zensiz kullanmasna nasl bak-
yorsunuz?
D) Size gre dnceler en ksa yoldan nasl anlatlr?
E) Ana dilini iyi bilmeyen insanlar yazar olabilir mi?
2. Bilgilerle kuanm bir sanat, ann btn sevin ve 4. Sanki genetik olarak herkeste bir air (!) damar var. Lise
aclarn rahata benimser. Bir lk uruna yaplan zve- yllarnda ykyle uraan bir gen bulamazsnz. Oysa
rinin yceliini alglad gibi, bir kadnn hazin yzndeki hemen her rencinin en az drt iir denemesi vardr.
glmsemenin gzelliini de fark eder. zgrlk ve nternet sitelerine girin ynla airle karlarsnz. Keza
haklar urunda savaanlarn kahramanca co- antolojiler takip edilemeyecek kadar ok airi barndrr
kunluunu hissettii gibi, tarihi olmayan sade bir
TRK DL VE
EDEBYATI 9 iein yksn de hisseder. lmle korkmadan
sayfalarnda. Hayatlarnda belki de doru drst bir iir
okuyucusu bile olamam saysz insan eline kalemi ald
yz yze gelir ama ayn zamanda elimizi skan ve m air kesiliverir. Oysa yle bir dnelim ka iir var
12 szden ok daha anlaml olan dost elini de duyum-
hafzamzda, ka iir bizi derinden etkilemitir? Ka iiri
sar. Sanat, kitlelerin byk facialarn grr fakat ayn
ite bu, diyerek gnlmzn tahtna oturtmuuzdur. Baka
zamanda kenarda kede kalm sradan insanlarn acla-
bir eye benzemez iir, bir atmlk kurun gibidir. Hedefi
rn ve zlemlerini de hisseder. O yalnz frtnada deil, en
ya tutturur ya tutturmaz. Bazlar skalar, bazlar, deer
hafif meltemle bile titreyen bir anten olmaldr.
geer. Bazlarysa bir yere saplanr, kalr, en derine giren
Bu paraya gre bir sanatda bulunmas gereken en
en iyi iirdir. Herkes apka karr onlarn nnde.
nemli zellik aadakilerden hangisidir?
Bu paraya gre insanlarn bir iiri ok beenmesi
A) inde bulunduu toplumun sorunlarna kaytsz kal-
neye baldr?
mamas
A) Gerek bir air tarafndan yazlmasna
B) Eserlerinde tabiata ait unsurlara da yer vermesi
B) zenle yazlm olmasna
C) Yaad dneme ilikin olaylar eserlerine aktarmas
C) Okuyan insan ok etkilemesine
D) Konu seiminde son derece titiz davranmas
nite
D) Yaanm bir olay anlatmasna

E) Dnyadaki her eye kar ince bir duyarlk iinde ol-
E) Anlalr bir dille yazlmasna
mas
nceler 4 KONU
TEST
5. Bozkrn tezenesi yayorken lmszleen nadir insan- 7. Trkiyede eletiri, temelde aratrmaya dayanmyor. Bir
lardan biri. nsanlarn hele hele genlerin trky sevme- ikisi ayr tutulursa eletirmenlerin geriye doru atlm sa-
lerinden byk bir memnuniyet duyuyor. Kendi trkleri- lam kprleri yok. ou bizim eski edebiyatmz, hatta
btnyle ada edebiyatmz okumu deil. Eski ede-
nin halkn dilinde dolamasndan da gurur duyduunu
biyat konusunda daha nce saptanm deer yarglaryla,
belirtiyor. Lakin paralarndaki szlerin deitirilmesine, birtakm zetlerle hareket ediyorlar. Dnya edebiyatyla
mziinin farkl ekillerde alnmasna ve eserlerine sa- ilgili bilgileri de yetersiz. Oysa kendi eski edebiyatn ince-
hip klmasna ierliyor. Hlen yaad Almanyada, d- lemeden gnmz edebiyatn salkl bir ekilde deer-
nlerde saz alarak trk sylemeye devam ediyor, ii lendirmek mmkn deildir.
sevgi dolu olarak. 62 yandaki delikanl Krehirli mahall Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir?
sanat, bugn saz ve sesiyle milyonlarca insann gnl A) Trkiyede eletirinin aratrmaya dayal olmadna
telini titretmeyi baarm. Bu topran sahici ve garip B) Eletirmenlerin ounun eski edebiyatmz bilmediine
ustasnn gz arkada kalmayacak. nk bozlaklarn,
C) Eletirmenlerin dnya edebiyatyla ilgili yeterli bilgisi-
trklerini milyonlarca insan dinliyor. nin olmadna
Bu paradan aadakilerden hangisine ulalamaz? D) Eletirmenlerin elinde eski edebiyatla ilgili yeterli kay-
A) Trkleriyle geni halk kitlelerinin gnlnde taht kur- nak bulunmadna
duuna E) Gnmz edebiyatn anlayabilmek iin eski edebiyat
B) Trklerinin bakalar tarafndan okunmasna zld- bilmek gerektiine
ne
C) Yaarken deeri bilinen ender sanatlardan biri oldu- Yldzl Soru 4
una
D) Yapt mzikle insanlar derinden etkilemeyi baard-
na
Klasik Bat mziine tutkundu. Dan
E) Trklerindeki szlerin deitirilmesinden rahatsz olsa ve doaya da...
Sevilecek hibir eyin olmad en
duuna kr yerde bile bir ta
paras bulurdu sevip sevinmek
iin. Gzel glen bir
insand. Tutkulu ve heyecanlyd.
ten gelen, kabna
smayan snrsz yaama cokusun
u dizginlemeye a-
lmaktan yorulup tkeniyordu sank
i. Hibir konuda kat
ve tutucu olmad.
Aadakilerden hangisi bu par
ada anlatlan yaza-
rn bir nitelii deildir?
6. Gzmn iine bakarak, En iyi bildiin neyse onu yaz- A) Mutlu olmak iin bir sebep bulm
akta zorlanmayan
malsn. diyen usta yazarlarla ok karlatm. nceleri B) Farkl sanat dallarna ilgisi olan
ne demek bu, baka nasl olabilir ki diye dnrdm. in C) Yaam cokusunu kontrol altn
a almak iin uraan
D) nsanlardan uzak yaamay seve
iine girdike grdm ki bal gibi oluyor. En iyi bildii deil, n
E) Olaylara hogryle yaklaan
az bildii de deil, hi bilmedii konularda yazan, azm-
sanmayacak kalem erbab var evremizde. Ben altm
13
yllk uzun saylabilecek mrmn yarsn Anadolu ky-
lerinde retmenlik yaparak geirdim. Baka ne yazmam 8. (I) Kendisinin olmayan eyleri kendi mal hline getiren
beklenebilirdi ki! Balzac, olaanst bir iradeye sahiptir. (II) Genliinde,
Bu szler aadaki sorulardan hangisine karlk ola- at arasnda kuru ekmekten ibaret olan yemeini yerken
rak sylenmi olabilir? masann zerine tabak olarak birtakm daireler izdii, bu
A) Bir sanat, sadece yaad olaylardan m yola ka- dairelerin ortasna en gzel, en seme yemeklerin adlarn
yazd sylenir. (III) Bylece kendi kendini telkin yoluyla
rak yazar?
kuru ekmeinde, o bulunmayan yemeklerin tadn hisset-
B) Anadolu, bir sanat iin yeterince malzeme barndr-
mek istemi. (IV) Ve gerekten de hissetmitir. (V) Ayn
yor mu?
ekilde kitaplar yoluyla da hayatn btn zevklerini tatm
C) yklerinizde neden sadece Anadolu kylerini anlat- ve kendi yoksulluunu, kahramanlarn zenginlii ve tanta-
yorsunuz? nal hayat ile unutmaya ve avutmaya almtr.
D) Eserlerinizi tasarlarken konu sknts yaadnz olu-
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi par-
1

yor mu?
ann ana dncesini ifade etmektedir?
E) Baarl olmak isteyen bir yazar konu seerken neye
dikkat etmelidir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
KONU
9. yk veya roman yazarlarmzn yaadmz corafyann 11. Avrupann Sanayi Devrimi sreciyle balayan ve sonra
diline aina olmas gerekir. Bir yknn mekn Orta Ana- yeryzne yaylan deiim, toplumlarda byk kitle ha-
dolu ise o az kullanacaksn, kurtuluun yok. Bilmiyor- reketlerini ve kltr deiimlerini beraberinde getirmitir.
san, yazamazsn. Eer bir Dou Anadolu insann stanbul Avrupa toplumlar, Rnesanstan sonra Sanayi Devrimi
Trkesiyle konuturursan olmaz. Kurgu, mekn, zaman srecini yzyllar iinde sindirerek yaamtr. Dier top-
hepsi birden sallanr. Bunlarn rneklerini oka grebilir- lumlarn, bu sreleri yalnzca Avrupaya zenerek, kendi-
siniz. Televizyon dizilerinden ok farkl olmayan edebiyat lerine uyarlamadan ve hzl biimde yaamaya almala-
metinleri var. Yani cmleleri -miik, -mkla bitirerek Dou r, -btn zentilerin sonucu gibi- ne olduu belli olmayan,
Anadolu azn baardn sanyorsan her eyin ok ko- renkli ama anlamsz, grltl, karmak ve sorunlu kl-
lay olduuna inancn tamdr ve her eyi yazarsn! trler ortaya karmtr.
Bu parada yazarn yk yazarlarna ynelik eletirisi Bu paraya gre Sanayi Devrimi srecinin Avrupa d-
aadakilerden hangisidir? ndaki toplumlar olumsuz etkilemesinin nedeni aa-
A) yklerinde Dou ve Orta Anadolu azlarn kullan- dakilerden hangisidir?
mamalar
A) Sreci zmsemeden, hazrlksz bir ekilde yaama-
B) Roman veya yk yazarlarnn televizyon dizilerinden ya almalar
etkilenmeleri
B) Avrupay ve Sanayi Devrimini kmsemeleri
C) Televizyon dizilerindeki zensiz dili kullanmalar
D) Yazarlarn lkemizdeki azlar yeterince bilmemesi C) Sanayi Devriminin geliimi ve deiimi salayacana
inanmamalar
E) Edebiyat eserlerinde rnek alnan dilin stanbul Trk-
esi olmas D) Geleneklerine ve kltrlerine ar derecede bal ol-
malar
10. Dili ciddiye almadan edebiyat olmaz. yk hi olmaz. E) Bilime gereken nemi vermemeleri
Dnn ki bir bina yapyorsunuz ama demirin apn,
harcn imento orann ciddiye almyorsunuz. Ya kafan-
za ker ya da bakalarnn kafasna. Her durumda siz
de yanarsnz. yk sz konusu olunca birok yaznsal
12. nsann, katlanmakta en fazla zorland konu eitsizliktir.
alanda ska grld gibi iskeleti atp bir editre teslim
Fiziksel pek ok zorlua ve olanakszla katlanabilen in-
etmek ve yeniden yazlmasn kabullenmek sz konusu
sann, haklarn ve toplumsal gelirin dalm konusundaki
deil. Mesela romandan daha te dil iilii ister yk.
adaletsizlie, sorumsuzlua ve yolsuzlua hi tahamml
Yani bir tasvir yapacaksnz mesela ve o tasvirle bir
yoktur. nk hem haklar hem de toplumsal gelir konu-
kasvet yaratmak istiyorsunuz... Romanda bunun
TRK DL VE
EDEBYATI 9 iin safyalarca yeriniz var. Okuru o havaya sok-
sundaki eitsizlik insann doasna aykrdr. nsan, insan-
lar arasndaki eitsizlii, tarafll daha da te adam ka-
mak zor deil. Ama bu duyguyu ykde bir cmle
yrma, taraf tutma gibi onursuz davranlar doas gerei
ile vermek zorundasnz. Hl byle olunca kelimeler
14 benimseyememekte, sindirememektedir.
ok daha nem kazanyor. Ben, dilin en kymetli hlinin
ykde bulanacan dnyorum. Ve dilin ykyle ge- Bu parada vurgulanmak istenen dnce aadaki-
litiine, gelieceine inancm tam. lerden hangisidir?
Bu paraya gre ykyle roman arasndaki temel fark A) nsanlar arasndaki eitliin salanamad toplumlar
aadakilerden hangisidir? geri kalmaya mahkmdur.
A) yknn romana gre daha uzun bir srede yazlmas
B) nsan, kendi tabiatna ters dt iin eitsizlie ta-
B) Romanlarn okuyucu kitlesinin ykye oranla daha hamml edemez.
fazla olmas
C) Haklarn alamayan insanlar ilkel yntemlerle bakala-
C) Romann rahata yknnse ciddiye alnarak kaleme
rna zarar verirler.
alnmas
D) nsanlar arasndaki eitsizlii yok etmeyi hibir toplum
D) ykdeki younlamann yerini romanda yaymann,
baaramamtr.
datmann almas
nite
E) Romann ykye nazaran daha ok birikim gerektir- E) Adaletsizliin ve yolsuzluun yayld toplumlarda ah-
mesi laki knt kanlmazdr.
nceler 4 KONU
TEST
13. Yazarn zgnl, szcklerle olan ilikisinden beslenir. 15. Zweig, biyografisini yazaca kiilerin hayat zerinde ok
Szcklerin iindedir yazar, szckler onun aynasdr. Ya- geni kapsaml ve ok derin bir inceleme yapmaktadr. O
zar, szcklerle kuatld zaman onlarn gerek anlamla- kii ile ilgili her eit belgeyi toplamakta, kitaplarn, ma-
rndan daha saydam, krlgan, daha zengin ve olanaklarla kalelerini, mektuplarn, hatralarn, hakknda yazlm her
dolu olduklarn anlar; onlarn kendilerine zg parltlar- eit yazy, hatta fotoraflarn ve el yazlarn byk bir
nn ve var olan her eyle incelikli ilikilerinin farkna varr. sabr ve dikkatle incelemektedir. O, insann hayatn ve
Bylece szckler kat kat alr avularnda. Bilinmezlik ve kiiliini etkileyen btn etkenleri teker teker ele almakta
serven dolu yazma yolculuklarnda yazarn yolunu aydn- ve tahlil etmektedir. Ayrca o kiinin iinde yaad a,
latan iaret fiekleridir onlar. toplumu ve kltr evresini de titizlikle incelemektedir.
Bu parada yazarlar ve szcklerle ilgili olarak aa- Bu paragrafta ne anlatlmaktadr?

dakilerden hangisine varlamaz?
A) Zweigin edebiyat tarihindeki yeri
A) Bir yazarn kulland szckler yazar yanstr.
B) Zweigin biyografilerini nasl oluturduu
B) Szckler yazma srasnda yazara yol gsterir.
C) Zweigin eserlerinin ierii
C) Szcklerin btn anlamlarn bilen yazar kalc olur.
D) Zweigin biyografilerinde kulland dilin zellikleri
D) Szcklerle uraan yazar, onlar daha iyi anlar.
E) Zweigin baarl bir yazar olmasnn nedenleri
E) Szcklerle aras iyi olan yazar, zgnl yakalaya-
bilir.
14. 1970lerin balarnda ortaya kan arabesk mzik baz ki- 16. Uygar, sorunsuz ve ada yaamann yolu sanatla bar-
ilerin sevmedii, baz kiilerin sevmiyormu gibi grnp k olmaktan, sanatla uramaktan veya en azndan onu
aslnda sempati duyduu, ounluun ise kendilerinden izlemekten gemektedir. nk sanat hem bireylerin hem
bir para bularak ya da kendi sesleri olarak sevip dinle- toplumun ruhunu yceltir, duygularn gzelletirir. nsana
dikleri mzik trdr. Mzikal nitelii srekli tartlrken yakmayan eilimleri, insann ruhundan uzaklatrr. Sa-
btn kar kmalara ve yasaklamalara karn sevenleri nat bir anlamda insan ruhunu eitir, terbiye eder ve ehli- 15
engellenemeyen ve giderek artan bir trdr. nk toplu- letirir.
mun kendi isteiyle, kendi rettii mziktir arabesk. Daha
Bu paradan aadakilerden hangisi karlamaz?
da nemlisi, imgeler ve dler deil, toplumsal gerekler
temeli zerinde olumu bir lktr arabesk mzik. A) Sanat insan doruya ve gzele ynlendirir.
Bu paradan arabesk mzikle ilgili olarak aadaki- B) Sanat, insanlara irkinliklerden arndrlm bir dnya
lerden hangisine deinilmemitir? sunar.
A) Hangi esaslar zerinde olutuuna C) Sanata deer veren toplumlar adalk yolunda iler-
leyebilir.
B) Taraftarlarnn giderek artma nedenlerine
D) Sanat bireylere ulatrmann en etkin yolu medyadr.
C) Hitap ettii dinleyici kesimine
1
E) Sanat, insanlarn bar iinde yaamasna yardmc
D) Ne zaman ortaya ktna
olur.
E) Mzikal deerinin tartldna
6.
fasikl
A G R
T I N
L V EE DEBYA
D
TRK A
Biimle
nlatm
ri
e Yollar
rafta eli ti r m
Parag nceyi G
fta D
Paragra
YATINA GR
TRK DL VE EDEBPara r
RETEN grafta Dnceyi Gelitirme Yolla
TEST 1 Paragrafta Anlatm Biimleri,
1. Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olan ve bilmedikleri konular stne say-
falar dolusu yaz dktrenler de artmyor beni. nternet plnde
Paragrafn trn, aktarlacak ileti belir- bir klle yerleip orada einip duranlar, ona buna sataanlar... Tara
ler. letinin ieriine gre; tantma, tanm- kafal, kskan, retme kabz, souk sava art nc snf yaz erba-
lama, betimleme, ykleme, aklama, b... Onlar da artmyor beni. Baka trl nasl davranabilirler ki? Hangi
tartma, zmleme, anlatma, syle- varlkla, hangi gzellikte karlar insan iine? yi airlere, gzel kotarlm
me vs. anlatm trlerinden biri kullanlr. ilere bakp kskanlktan kuduruyorlar.
Paragrafn trn yazl amac ve anla- Bu paragrafn eidi aadakilerden hangisidir?
tm belirler.
A) ykleme paragraf B) Tartma paragraf
C) Aklama paragraf D) Betimleme paragraf
E) zmleme paragraf
Okuyucuya bilgi vermek amacyla ya-

zlm paragraflar aklayc anlatmla, 2. Andre Maurois, 1941 yl Ekiminin bir gndoumunda, Manhattan ku-
okuyucuyu bir konuda ikna etmek ama- bak gren bir kuleden aalara bakyordur. Ayaklarnn altnda, sanki
cyla yazlm paragraflar tartmac kilise ve kalelerle bezenmi bir talyan kenti yatyor gibidir. Central Parkn
anlatmla, okuyucuda bir gzlemle ilgili mavi gl; uzakta, tpk ilkel tablolarda olduu gibi uuk yeillikler arasn-
izlenim uyandrmak iin yazlm parag- da puslu bir k demeti oluturur. Sabahn bu erken saatinde sokaklar bir
raflar betimleyici anlatmla, okuyucuya satran tahtasna benzemektedir. Sar, gri, siyah renkte arabalar, kendini
bir olay anlatmak iin yazlm parag- krmz, yeil renkte klarn ritmine kaptrm, dama talar gibi bir ilerle-
raflar da ykleyici anlatmla yazlr. mekte, bir durmakta...
Okuyucuya bir durum veya olay ile ilgili
Bu paragrafn eidi aadakilerden hangisidir?
karmlarda bulunan paragraflara -
zmleyici paragraf denir. A) ykleme paragraf B) Aklama paragraf
C) zmleme paragraf D) Tartma paragraf
TRK DL VE
EDEBYATI 9 E) Betimleme paragraf
ykleme olaya, harekete dayanan an- 3. Srayarak uyand. Kaps vuruluyordu. Sabah olmutu. Kapnn araln-
latm biimidir. yklemede genellikle dan bembeyaz k izgileri parlyordu. O, hi byle dalp kalmaz, gne
gemi zaman kipi kullanlr ve belli bir domadan uyanrd. Doruldu. Yatandan atlad. Ayakkablarn bulma-
zaman iinde geen, birbirine bal olaydan yrd. Hzla kilidi at. Birdenbire alan kapnn, dkkn dolduran
lar anlatlr. Cmleler genellikle ksadr aydnl iinde pala bykl, yksek kavuklu dizdarban grd. Ne var?
ve yklemleri ekimli fiildir. der gibi yzne bakt. Dizdarba Ali Usta, dkknn arayacaz! dedi.
A) ykleme paragraf B) Betimleme paragraf

nite
C) Aklama paragraf D) zmleme paragraf
E) Tartma paragraf
Paragrafta Anlatm Biimleri, Para
grafta Dnceyi Gelitirme Yolla
r 1 KONU
TEST
1. 1979 yl biterken, benim de Konya gnlerim balyordu. 3. Gelin grn ki kimi yazarlar bu yeni duruma oktan al-
Ksa bir sre otelde, ardndan da bir yurtta kalmay dene- m... O tantc misyonu ylesine benimsemiler ki doy-
dim. Olmad. Ahra bitiik toprak daml bir evde grltc mak bilmez bir itahla syleiler yapmak, konumak ve
bir inekle komuluk yaptm, o da olmad. Grltc kom- yazdklarn anlatmak iin ehvetle yanp tutuuyorlar.
umla geinemeyiim oradan ayrlmam abuklatrmt. Mesele, Erdal zn szn ettii o hesap vermenin
masumiyetini oktan am durumda. Bunun edebiyatn,
Derekyn hemen giriinde bir eve yerletim sonra. Bir-
sanatn ruhuna zarar verdiini, eseri sradanlatrdn,
ka arkadala paylayorduk buray. Meramn btn taze-
yazarn okur katndaki bysn btn btn bozduunu
lii ayaklarmzn altndayd. Dereky Merama balayan
sylemek, ok mu anlamsz kayor?
yolun kenarndaki bahelerde sincaplar, yaramaz ocuk-
lar gibi muzipe kayorlard. O gnlerde doayla biraz
kucaklamak isteyenler soluu Meramda alrd. Kendi A) Tartma paragraf
hlinde bir mesire yeriydi Meram. B) zmleme paragraf
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir? C) Betimleme paragraf
A) Betimleme B) ykleme D) ykleme paragraf
E) Aklama paragraf
C) Tartma D) Aklama
E) zmleme
Yldzl Soru 1
Bugn, edebiyat dergilerinde ve

gazetelerde edeb
yazlar yazd iddiasnda bulunan
yazarlarn kanda
bir kltrel arka plan, ann ve
kuann yazarlarna
kar ilgi ve sevgiyi, uyank olma
durumunu gryo-
ruz? Ve tabii, A. inasi Hisarn yaz
larnda bulduumuz
masumiyet iindeki o edeb lezzeti?
Derdimiz budur ve
aresi bulunacak gibi deildir!
2. Bir sanat eserinin deerli olabilmesi iin aratrmann ve Bu paragrafn eidi aadakilerd
en hangisidir?
kltrn gerekli olmadna, ancak yetenein yeterli oldu- A) ykleme paragraf B) Tartma paragraf
una dair bir gr var. Bu gr, almak ve okumaktan C) Aklama paragraf D) Betimleme paragraf
korkanlar iin kolay bir grtr. Hayat btn ile kavra-
E) zmleme paragraf
madan, tabiat ve toplum yasalarn bilmeden byk eser-
ler ortaya karmak, mmkn deildir. Byk bir eser, yal-
3
nzca yetenek ve mutlu bir esin sorunu deildir. amzn 4. Cumartesi gn leden sonra saat bir buukta evden
nc yzylnda yaam olan Longin Ycelik zerine ktm. Akyoldan Fndklya doru yryerek indim. Ke-
baln tayan biricik eletiri yaptnda, bilimsiz sanat deki sigorta irketinin genel mdrlk binasnn nndeki
olamayacan aklayan ilk adam olmutur. Sanat, an- klardan karya getim. Yzm denize dnk yrrken
samda cami, nmde bir ocuk bahesi yer alyordu. K-
cak bu salam temel zerinde br yeteneklerini yksel-
rk dkk salncaklar, yeile boyanm, oturacak yerleri
tebilir. Yoksa onun yetenekleri ne olursa olsun, hayatn krk banklar var bu parkn. Ana babalar ocuklarn sall-
btn ile kavranmas sonucunda elde edilen dengeli bir yorlar, baz ocuklar kaydraa trmanyor, kular yiyecek
uyumun yardmndan yoksun kalr. Oysa ancak bu dengeli krnts aryor.
uyum, en iyi sonular salayabilir. Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinde
verilenler ar basmaktadr?
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisi-
A) ykleme - Tartma
dir?
B) Tartma - Aklama
1
A) Betimleme B) Aklama C) Karlatrma C) Aklama - Betimleme
D) ykleme - Betimleme
D) ykleme E) Tartma E) Tartma - Betimleme
YATINA GR
KONU
5. Unutmak ne byk bir nimettir! Pek ok eyi de unutmak 7. Doruca ay bahesine gittik. Glgelikteki ahap sandal-
isterim. Beynimi kemirip duran, bastrmak, yok etmek iste- yelere kurulup soluklandk. Kahveci Ahmetin adyla birlik-
diim anlar, grntler, szler... Belki otuz yldr, krk yldr te anlagelen o mehur mekn sessizdi. dnyamzda
unutmak iin abalar dururum fakat nafile! lk gnk tazeli- gemiin gzelliklerine doru bir yolculua kmak ze-
iyle durur ve silkip atmak istedike zerine yapan tyler reyken ay bahesini ileten gen adam, elinde su dolu
gibi kaybolup gitmezler. Unutmamak byk aclar verir, srahiyle masamza yaklap Ho geldiniz! dedi.
eski aclar... Bazen de unutmak ac verir, hatrlayamadn
kck bir ayrnt, tatl bir an... O kk ve deerli ann
dir?
etrafn temizler, havalandrr, beklersin. Bir yerlerden ha-
yal meyal belirsin, sonra yava yava grnr olsun, ekil- A) rnekleme B) Betimleme
lensin istersin.
C) ykleme D) Aklama
E) Tartma
A) Dnce paragraf
B) ykleyici paragraf
C) Tartmac paragraf
D) Betimleme paragraf
E) Olay paragraf
6. ini bezeme sanat, Erken Osmanl Dneminde ne 8. u on be katl apartmanlarn dikildii dnm semt-
km bir sanattr. Bu teknik stanbulda ancak 16. yy.da lerde insan scaklndan, kokusundan ne kald dersiniz?
grlmeye balanmtr. Krmzms hamur kullanlan Bir zamanlar, Romanlarn cmbl mahallesi Sulukule
bu teknikte, kalp frnlanmadan nce, yaplacak vard. Gn geldi, oray da dntrmek istediler. Roman-
desen baslr ya da kaznarak yzeye uygulanr. larn o en ruhu kaybolup gitti. Evlerinden oldular. Sonra
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Frnlamadan sonra desenler renkli sr ile ilenir ne mi oldu orada? Belediyeye ve hkmete yakn, kula
ve ikinci frnlama ilemine geilir. Bu teknikte sr delik zengin adamlar gidip bir bir evleri ucuz fiyata kapat-
altna astar srlmez. Srlen renkli srlarn frn- tlar. imdi her birinin yz milyarlarca liralk dairesi olacak
4
lama ilemlerinde birbirine karmasn engellemek iin orada. Bir yerler, bir eylere dnyor phesiz ama ne
aralarna bal mumu ya da nebati ya, mangan karm neye dnyor? Bu arada neler yok olup gidiyor, bunu
bir madde srlr. Srlen bu madde, frnlama esnasn- dnen var m?
da siyah renge dnr ve uygulanan desenlerin birbirine
karmasn engeller.
A) Betimleme paragraf
dir? B) ykleme paragraf
A) Aklama C) Aklama paragraf
B) Betimleme D) Dnce paragraf
C) ykleme E) Tartma paragraf

nite
D) rnekleme
E) Tartma
r 1 KONU
TEST
9. Odaya elbette byklerden birinin klavuzluunda girdik. 11. yana kadar olan pek ok eyi hatrlyordu. Mesela
Kap alr almaz birbirine karm meyve kokular bur- stten kesildii gn hatrlard. Annesi o gn yeni bir fistan
numuza hcum etti, bir yandan bu kokuyu iimize eker- giyip ehre gitmiti. O gne kadar onu yle bir giysiyle hi
ken br yandan akn gzlerle etrafmza, delie, kovu- grmemiti. Yabanc biri olmutu, tanyamamt, artk ok
a bakyorduk. Tavandan sallandrlm kavunlar; yerlere, geti! Ksmt ona. O gn stten kesildii gnd.
hasr stne serilmi mumula, k armudu, elma ve ay-
valar, portakallar... Kestane yoktu odada nk kestaneler Bu paragrafn eidi aadakilerden hangisidir?
topraa gmlrd ve yerini ocuklarn bilmemesine zen
gsterilirdi. Bilinir ki ocuklar rense bir gnde btn
A) zmleme paragraf
gmy havaya uuracaklar. Bu yzden ukurdan azar
azar karr, kimi zaman kaynatlr kimi de kzde piirilirdi. B) Tartma paragraf
Kestane kebap, yemesi sevap, diye bir sz de dolard
C) Olay paragraf
orada.
D) Dnce paragraf
E) Aklama paragraf
A) Olay paragraf
B) Dnce paragraf
C) Tartma paragraf
D) zmleme paragraf
E) Aklama paragraf
10. Ne yazyor bugnn kimi byk yazarlar? Basn bl- 12. Hatra yazmak, galiba biraz da bir hzn yuman z-
tenlerini dntrerek, gnlk kltr-sanat yorumculuu meye durmaktr. Krk Yl buruk bir hatrayla balyor ve
yapyorlar. Edebiyat dergilerindeyse artk bulac hastalk aslnda kitabn tamamnda bu hznn glgesi hissediliyor.
gibi yaylan bir magazin yazarl dnemi yaanyor. Anl Kitap, Halit Ziyann doumundan (1865) saraya Mabeyn
anl yazarlar, edebiyatn yahut toplumun meselelerinden 5
Baktibi olduu 1909 ylna kadar olan devreyi iine alr.
kaarak kendi yapp ettiklerini, duyumlarn, gnlk oku- Bilindii zere Halid Ziya, burada geirdii yllar da Saray
malarn gnlkler ve okuma notlar biiminde yaymla- ve tesi adn verdii siyasi hatralarnda anlatr. Dorusu
may yeliyor. Moda deyile, galiba Halk bunu istiyor., bugnden baknca o 40 yl, uzun, ok uzun, neredeyse bir
onlar da sevgili okurlarnn arzularn yerine getirmeyi bir asrn arln tayacak kadar dolu bir zaman araldr.
bor biliyorlar. Zaten kitabn deeri biraz da ar geen bu 40 yln tuta-
na oluundan gelir.
A) Aklama paragraf
dir?
B) ykleme paragraf
A) Aklama B) Tartma
C) Dnce paragraf
C) ykleme D) Betimleme
1
D) Tartma paragraf
E) Tank gsterme
E) Betimleme paragraf
YATINA GR
KONU
1. Onun emeinin getii, satrlar arasnda gz nurunun 3. hsan Oktay Anarn tutumu, gerek bir sanatnn yapma-
kald hangi kitaplar aramzda dolayor, biliyor musu- s gerekendir. Susmak, dorusu Puslu Ktalar Atlasnn,
nuz? Onlar bilmesek de Mesut nsanlar Fotorafhanesi, Suskunlarn yazarna pek yakyor. O harikulade roman-
Deien stanbul!... O nefis hikyeleri Neveser, Brakt- lar, zaten okurla yaplm uzun, pek uzun syleiler deil
m stanbul, Babamn Elbisesi, baka bir an melek- midir? Byleyken yazar tutup u bys kam edebiyat
lerle koyun koyuna yaayan insanlarnn hayatn anlatp ortamnn baya snrlarna ekmeye ne hakkmz var?
durmaktadr. Yalnz akamlarda, ayn bir fener gibi ekile- Bu ilere can atan, hatta sylei vermek iin gazetelerin,
cei saatlerde kk mutluluklar, sevgiyle dolu ev ilerini, kitap eklerinin, TV programlarnn editrlerini taciz eden,
efkatli annelerin kurduu mtevaz ve fakat mesut sofra- araclar koyarak yalvaran bunca konuma delisi yazar var-
lar hayal ederek onlar okuyabilir ve bu hoyrat zamanlarn ken!
kanatt yaralarmz sarabilir, iimizi tertemiz duygularla
doldurup bamz huzurla yasta koyabiliriz.
A) Aklama paragraf
B) Dnce paragraf
A) Aklama paragraf
C) Tartma paragraf
B) Betimleme paragraf
D) ykleme paragraf
C) ykleme paragraf
D) zmleme paragraf
2. Iklar snd, film koptu. Filmin makarasnn hzlca geri 4. Utan Gmlei romannn kahraman M. Gaspar, her
sarl sesi geldi sonra. Ardndan Hangi ada yayoruz. okuyucuda derin izler brakan biri. Eserde, engizisyon
Bu binann jeneratrleri yok mu? diyen, her eye konu- yargc olan M. Gasparn, din deitirmeyenlere yapt
may grev bilmi bir seyirci sesi. Daha sonra da- ikenceler ve onlar lme nasl mahkm ettii anlatlr.
rdan gelen Yangn kt! cmlesi ve kapya y- Romann yazar, romannda, bu korkun insanla derin
TRK DL VE
EDEBYATI 9 lmalar... Girite kameralar ve fotoraf makineleri
toplanmt. Fotoraf makinemi grevliye teslim
syleiye dalyor. ki sesli bu romanda, yarg sank san-
dalyesinden inip yazarn kesin inanlarna kuku tohum-
etmedim nk nceki tecrbelerden biliyorum, lar ekiyor. Bu roman, insanolunun ruhunu biimlendiren
6 film bittikten yarm saat sonra size sra geliyor ve onca ktlklerle iyilikleri yanstan bir aynadr.
zaman hayflanarak geiriyorsunuz. Merdivenleri inmeye
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar
davrandmzda bir kamera yla nmz aydnland
basmaktadr?
ve Bu taraftan k mmkn deil, yangn kna...
sz duyuldu. A) Aklama B) Tartma
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar C) Tanmlama D) ykleme

basmaktadr?
E) Betimleme
A) Tartma
B) rnekleme
C) ykleme
D) Betimleme
nite
E) Aklama
r 2 KONU
TEST
5. nsann bir gn dnp gelebilecei bir evi olmal. Bir ky, 7. Denemeci okurun en iyi arkadadr. Adamakll bir dost-
bir mahallesi, ei dostu, ocukluunu birlikte geirdii ar- luk ilikisidir bu. Dolaysyla deneme yazar okura akl
kadalar, kapsn teklifsiz alabilecei komular... Elin- retmez, kendini ondan yukarlarda grmez, statla,
den su itii, evinde yemek yedii komu teyzeleri, hac bilgelie soyunmaz. Kol kola bir yolculua kmay vade-
anneleri olmal insann... Hayat kekremsi bir tada brn- der. Bir denemecinin en belirgin zellii, galiba itenlii ve
dnde, gide gide bir duvara dayandnda, iinde ko- alakgnllldr. Bunlar yoksa ya da gz ard ediliyor-
caman bir boluk hissedip kendisini sarp sarmalayacak sa okurla salkl bir iliki kurmann, daha dorusu iyi bir
bir anne kucana ihtiya duyduunda... Dnyann btn denemeci olmann imkn yoktur.
derdini kapsnn dnda brakp huzurlu bir uykuya dal-
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
mak istediinde, alacak bir kaps olmal insann.
A) Tartma B) ykleme
Bu paragrafn anlatmyla ilgili olarak aadakilerden
hangisi sylenemez? C) rnekleme D) Aklama
A) Devrik cmlelere yer verilmitir. E) Betimleme
B) Baz kavramlar tanmlanmtr.
C) Eksiltili cmleler kullanlmtr.
D) Niteleyici szckler vardr. Yldzl Soru 2

E) kilemeler kullanlmtr.
Parka gelerek oturacak yer aram

aya baladm. Gzel
gnn tadn karmak isteyenler,
yorgunluklarn gider-
mek iin tm banklar igal etmilerd
i. Ben de, yeil ala-
nn evresini belirleyen talardan
birine oturmaya karar
verdim. Bir aacn glgesine sn
mam yetiyordu. an-
sm varm ki fazla dolanmadm.
Koca bir aacn glge-
sinin dt uygun bir yer buld
um. Oturduum yerin
on metrelik yarap ierisinde otur
an kimse de yoktu.
Bu parann anlatmnda aa
dakilerden hangisi
ar basmaktadr?
A) Aklama
B) ykleme
C) rnekleme
6. Ufku, kfl demir renginde ar bulut ynlar eziyordu. D) Tartma
E) Tanmlama
Sr sr geen kargalar, tam hisarn stnden uarken
sanki gizli bir kara haber gtryorlarm gibi ac ac ba-
7
ryorlard. Palanga kapsnn sandaki kale duvarnn
siperinde sahipsiz bir glge kadar sakin duran Kuru Kad 8. Yirmi iki metrelik boyu alt metre eni olan bir balk tek-
yavaa kmldad. kindiden beri rutubetli rzgrn altnda nesiydi Hasret. Bakmlyd, temizdi. Kamaralar geni ve
dnyor; uzakta belirsiz sisler iinde szlen kuruni feraht. stteki kamaralarndan baka, altta yatakhane
renkte kulelere bakyordu. olarak kullanlan geni bir kamara daha vard. Klar orta
Bu parann anlatmyla ilgili olarak aadakilerden kamaraya soba bile kurarlard. Yukarda, teknenin en yk-
hangisi sylenemez? sek odas kaptan kamaras olarak kullanlyordu. Teknenin

ortasnda iki uzun direkte de al bayrak dalgalanyordu.
A) Anlatlanlar okuyucunun zihninde canlandrlmtr. Hasret, kasabann gzde teknesiydi.
B) Farkl duyularla alglanan ayrntlara yer verilmitir. Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar
basmaktadr?
C) Nitelendirmelere bavurulmutur.
A) ykleme B) Tartma
1
D) Tank gstermeye bavurulmutur.
C) Karlatrma D) Betimleme
E) Olumlu cmleler kullanlmtr. E) Benzetme
YATINA GR
KONU
9. Birok kii, Cahit Stk Tarancnn nl Fransz air 11. Geni baheli caddelerden otele doru ilerlerken yava
Baudelaireden ok etkilendiini, onu taklit ettiini syler. yava Hint manzaralaryla karlayoruz. Kenarlarna
Oysa mill lmz olan hece lsnn olanaklarn ge- otomobil lastii takl minibsler birbirinden harika. Burada
niletmeyi baarm bir air iin haksz bir isnattr bu. Her dz bir renkte boyanm minibs veya otobs bulamazs-
air sanat yolculuuna bakalarnn admlarn takip ede- nz. Hepsi ayr bir renk cmb, hepsi her an hnca hn
rek balar. Cahit Stk ile Baudelairenin hatta Verlainenin insan dolu. Hintlilerin hemen hepsi geleneksel kyafetle-
kesitii birok nokta bulmak elbette mmkndr. Ama i- riyle dolayorlar. Alnlarnda krmz veya beyaz benekli
irlerine yaad corafyay, bu corafyann havasn sin- kast iaretini tayanlar Hindu, kalpak veya fes takanlar
dirmi bir air iin tamamen bir bakasnn etkisi altnda Mslman. Kadnlarn hemen hepsinin ayanda halhal
kalmtr, diyemezsiniz. var. ounun burnunda inci veya deiik mcevher takl.
Bir inek, caddenin ortasnda boylu boyunca uzanm ya-
tyor. Sanrsnz cadde onun da insanlar onun muhitinde
dir?
geziniyor.
A) Aklama B) Betimleme
C) Tartma D) rnekleme basmaktadr?
E) ykleme A) Betimleme B) Karlatrma
C) Tank gsterme D) Tartma
E) ykleme
10. Gnein yerini karanla brakmas ile beraber btn ley- 12. Gn gemiyor ki yeni bir szck girmesin hayatmza.
lekler sazlklardan birer birer dnmt. Birbirleri ile gn Deien artlar, gelien teknoloji ister istemez hayatm-
hakknda konuuyorlard. Sz dnp dolap uzaklar- za yeni nesneler ve kavramlarla birlikte yeni szckler de
da braktklar yuvalarna geliyordu. Burada kendi- sokuyor. Maalesef bizde yanl uygulamalar sonucu ou
TRK DL VE
EDEBYATI 9 lerini misafir gibi gryorlard. Buraya k atlatmak
iin gelmilerdi. Baharn gelmesi ile tekrar evlerine
kez sz konusu szckleri aynen alp kullanyoruz. Oysa
ieri dnp baksak szck retmede en yetkin merci olan
dneceklerdi. Bahara da bir ey kalmamt unun halk bu iin stesinden aydnlardan daha gzel geliyor.
8 urasnda. Hepsinin aklna, byk emeklerle yaptklar, Dile elbet karacaz ama bunu halktan koparak yapama-
eski evlerin damlalarndaki, telefon direklerinin zerindeki yz. Halktan alp yine halka vermeliyiz. Szck o zaman
evleri geliyordu. Yal leylekler evlerini dndke derin yaygnlar. Aksi takdirde dilimiz hzla aydnlar ve halk dili
bir ah ekiyor, ilerini efkar basyordu. Genler ise daha ikiye blnr.
kpr kprd. Onlar bir an nce evlerine dnp Anadolunun
yaylalarnda, ovalarnda szlmek istiyorlard.
basmaktadr?
A) Tartma B) Aklama
A) Betimleme paragraf
C) ykleme D) Tanmlama
B) Aklama paragraf
E) Karlatrma
C) zmleme paragraf
D) Tartma paragraf
nite
E) Dnce paragraf
Paragrafta Anlatm Biimleri, Para RETEN
r 2 TEST
1. Hisarn da Calvinonun da makale ve denemeleri, dnemlerinin gazete

ve dergilerinde yaymlanm. Dolaysyla gncelin iinde derin bir mese-
le aramak gibi bir kayglar var. Bugn bizde eksik olan ey... Buradan Paragraflar konular gerei insann duy-
baknca, gnmz gazetelerinde makale ve deneme kaleme alan kimi gu ya da dnce dnyasnda yank bu-
edebiyat adamlarnn yazdklarnn ne derece meselesiz ve s olduklar- lur. Dnce dnyasna hitap etmek iin
n grp derin bir hzne ve umutsuzlua kaplmamak mmkn deil. yazlan paragraf trlerinde (aklama,
Bu parada aadaki dnceyi gelitirme yollarndan hangisi kul- tartma) yazar sylediklerini destekle-
lanlmtr? mek iin birtakm yollara bavurur. Bun-
lara dnceyi gelitirme yollar denir.
A) Tank gsterme B) Karlatrma
C) Benzetme D) rnekleme
E) Tanmlama
2. Dz yazlar, bize lhan Berkin yazarlktaki ustaln, slupuluunu

bildirmekle kalmaz; iirin gerisindeki dnyay, zihin corafyasn aan Bir varlk ya da kavramn ne olduunu
bir anahtar olur. Mesela El Yazlarna Vuruyor Gnete, 1950lerden belirtmeye tanmlama denir. Parag-
70lerin sonuna kadar onun nerelerde gezindiini, neler okuduunu, yaz- rafta deinilen konuyu anlalr klmak,
ma sanclarn ve en ok da htiyar Avrupada soluduu havay buluruz. somutlatrmak iin anlatlanlarla ilgili
Gnlkleri bize, lhan Berkin bir dnya vatanda olduunu syler. Btn rnek vermeye rnekleme denir. Anla-
bu gezmelere, dnya grgsne ramen onun Yeryznde grmek is- tlanlarn okuyucuda kabul grmesi iin,
tediim kentler ok deildir. deyiine aarz. Dnyay grmek isteini, bilgisine ve dncesine deer verilen
okuduu kitaplarn, iirlerin verdiini yazacaktr baka bir yerde... birinin grlerine paragrafta yer verme-
ye tank gsterme (alnt yapma) denir.
Bu parada aadaki dnceyi gelitirme yollarndan hangisi kul-
Paragrafta birden ok kavram benzer ve
lanlmtr?
farkl ynleriyle ele almaya karlatr-
A) rnekleme B) Kiiletirme ma denir.
C) Tank gsterme D) Tanmlama
E) Benzetme
3. Dar kapsndan baka aydnlk girecek hibir yeri olmayan dkknnda tek
bana, gece gndz kvlcmlar saarak alan Ali, tpk kafese konmu Bir yazar, yazsn olutururken dnce-
terbiyeli bir aslan andryordu. Uzun boylu, iri peneli, geni omuzlu bir sini gelitirmek iin eitli yollara bavu- 9
pehlivand. On yldr bu karanlk maara iinde, ham demirden dvd rur. Bu yollar, yazda anlatlanlarn daha
kl namlularyla btn Anadoluda, btn Rumelide, serhat boylarnda inandrc olmasn salar.
byk bir nam kazanmt. Hatta yenieriler, alacaklar byk kllarn
stnde onun damgasn aryorlard. O, elie ifte su vermesini iyi bili-
yordu.
Bu parann anlatmyla ilgili olarak aadakilerden hangisi syle-

nemez?
A) Benzetmeye bavurulmutur.
B) Betimleme yaplmtr.
C) Kiiletirmeden yararlanlmtr.
1
D) Haber cmleleri kullanlmtr.
E) Olumlu cmleler kullanlmtr.

YATINA GR
KONU
1. Selim lerinin son yllarda kaleme ald stanbul yazlar 3. Oradaki her eyde, ke bandaki emede, kaldrm
ve bunlarn toplam olan kitaplar, stanbul stne hl yeni tanda, nar aacnn grkemli bedeninde, eri br
ve zgn bir eyler sylenebileceini gstermekle kal- duvarda zamann biriktirdii yle ok ey bulursunuz ki
myor, ayn zamanda bu ehrin fiziki ve kltrel varln bulduklarnz size hayatn devam edip geldiini; yabanc-
koruma konusunda okurun bilincini parlatyor. stanbulun layacak, endie edecek bir ey olmadn tler. Aina
Sandk Odas, stanbul Seni Unutmadm, stanbul Hat- bir meknda, ainalar arasnda yaayp gitmenin emni-
ralar Kolonyas, stanbul Lale ile Smbl ve stanbulun yet duygusunu verir. Burada her insann yznde ayr bir
Tramvaylar Dan Dan!... lerinin kaleminden km bu hikye okursunuz, hepsinin sesinde kendine mahsus bir
kitaplar, ou kez yazarn kiisel macerasndan yola - keder vardr. Bu, Tanpnarn dedii gibi st ste yaan-
karak okura kayp stanbulu gezdiriyor. Selim leri, Beir m bir zaman iinde birok defalar kurulmu, bozulmu,
Ayvazolunun da dedii gibi, ar duru bir gemi zaman erevesi klm fakat daima kendi kendisi kalm ve
ina ediyor ve bu, aslnda onun zledii gelecekten ba- her defasnda bir evvelkinin bir yn artn, mahiyet
kas deil. ve deerine bakmadan terkibinin iine alm btn bir
Bu parada aadaki dnceyi gelitirme yollarn- hayatn rengidir.
dan hangisi kullanlmtr?
Bu parada aadaki dnceyi gelitirme yollarn-
A) Tanmlama B) Karlatrma dan hangisi ar basmaktadr?
C) rnekleme D) Benzetme
A) Tanmlama B) Karlatrma
E) Betimleme
C) rnekleme D) Benzetme
E) Tank gsterme
2. Tanpnarn hemen btn kitaplarnda, zellikle Sahnenin 4. Aytmatovun derdi, insann, hayatn ve tabiatn ftratnn
Dndakilerde anlatp durduu geleneksel Trk mahalle- bozuluuydu. O, gerek zgrln, zenginliin ve saa-
sinin rengi ve ruhudur bir sokaktaki ve mahalledeki sesler. detin, ftratn yeniden egemen oluuyla gerekleeceine
O sesler, ardnda belki yzyllar brakarak gelen bir inanyordu. Dii Kurdun Ryalarnda Sovyet rejiminin
meslein bugnk takipisine aittir. ehir mektup- din hayat zerindeki yanl uygulamalarna, bunun bir
TRK DL VE
EDEBYATI 9 usu Ahmet Rasim, vezniyle, kafiyesiyle hangi neticesi olan uyuturucuya ve bozulan ekolojik dengeye
meslek erbabnn nasl bardn yle anlatr ki dikkat eker. Son roman Dalar Devrildiinde / Ebedi
o eski zaman adamlarnn ounun satcdan ziyade Nianlda ise kresellemenin insan ruhunda yol at
10
gngrm airler olduunu dnrsnz. Tanpnarn depremlere deiniyor. Yalnz romanlarnda deil, konu-
stanbulun bu izbe mahallelerinde dolamak kadar re- malarnda, syleyilerinde genleri nemsediini syl-
tici ey pek azdr. deyiinde hikmet vardr. Nesillerin za- yor; ekolojik dengenin bozuluundan, doal kaynaklarn
man nasl tasarruf ettiini, mekn nasl biimlendirdiini, yamalanndan, insan ticaretinin yol at aclardan sz
eyay nasl evcilletirdiini velhasl hayat nasl yumuat- ayordu.
tn retir mahalle bize.
dan hangileri kullanlmtr?
A) Tanmlama B) Karlatrma
A) Tank gsterme - rnekleme
B) ykleme - Tank gsterme C) rnekleme D) Benzetme
C) Benzetme - rnekleme E) Tank gsterme

nite
D) Tank gsterme - Benzetme

E) ykleme - Tanmlama
r 3 KONU
TEST
5. Sanatta zellikle edebiyatta hemen hemen gerek kadar 7. Artvinin Mardin ile nasl bir akrabal olabilir? nce gk-
esrarl baka bir dnya sz konusudur. Hemen hemen ama yzleri. Bu kadar bol yldzl geceleri bir Mardinin dam-
tamamen deil. nk bu yapma lem bir insan zeks larnda yatarken grdm ben, bir de Artvine gece yars
tarafndan biimlendirilmitir. Sanat oraya, ekicilikleri ayak bastmda. Gece salkm saak, biteviye yldz, yere
ile eyada mevcut olan fakat grmesini bilemediimiz bir iniverecekmi gibi... Gndzlerse sonsuz mavilikte gk ve
ahenk sokmutur. Geree sadktr ama onu, anlalma- bulutlar... Elbette Artvin yeil bir cennet, Mardin bir plak
sna yardm eden bir ekilde giyindirir. Bilhassa bu ekli dalar ve talar lkesi. Sonsuz talar...
bizim iin tespit eder. Hayatta gzel anlar vardr. Gnein Bu parann anlatmyla ilgili aadakilerden hangisi
bat, bir bakn derinlii en yksek bir sanat eseridir. Bir sylenemez?
bebek yz, inanlmaz bir masumiyet duygusu uyandrr
A) Benzetmeye yer verilmitir.
hepimizde. Ama bu duygu bebek yznn zamana yenik
dmesi ve bebein byyp yetikin bir insan olmasy- B) Eksiltili cmlelerden yararlanlmtr.
la son bulur. Yllar sevilen hatlar irkinletirir. Oysa air, C) Karlatrmaya bavurulmutur.
ressam, mzisyen bu saadetleri bir ekil iinde sonsuza D) Grme duyusuyla ilgili ayrntlara yer verilmitir.
dek ereveleyebilir. Baudelairein bir iiri, Vermeerin bir
E) Tank gstermeye bavurulmutur.
tablosu, Proustun bir sayfas bizi istediimiz kadar heye-
canlandrr.
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinde

Yldzl Soru 3
verilen dnceyi gelitirme yollarna bavurulmu-
tur?
A) Tanmlama - Aklama Gneli bir gnd, oturduumuz

masann yars gne-
te kalyordu. Ben glgeli ksma otur
B) rnekleme - Karlatrma mutum. Kesme e-
kerler, plastik kutularn iinde, rt
sz masalarn stne
C) Tank gsterme - rnekleme konmutu. Birka kt peete, rzg
rn etkisiyle yerde
uuuyordu. Rzgr biraz daha
esince kt peeteler
D) Saysal verilerden yararlanma - Tanmlama denize srkleniyordu.
E) Aklama - Tank gsterme dakilerin hangisin-
den yararlanlmamtr?
A) Aklayc betimlemeden
B) Farkl cmle trlerinden
C) Tank gstermeden
D) Haber cmlelerinden
6. Kahveden sz etmek, biraz aktan sz etmeye benzer.
E) Grme duyusuyla ilgili ayrntlard
kisi de dar zamanlarda sonsuz cokular denizidir. n an
alnmaz hlyalar, sonsuz hatralar... Yazk ki mrleri pek
11
ksadr, fanilik rzgrna dayanamaz alevleri. Arkalarn-
8. ok konuan, evinsiz konuan, daldan dala geip kafa
da daima ac bir tarihin hatras alr. Kahvaltnn, nasl
tleyeni sevmem ama ayn ii yazyla yapan severim.
mutlulukla bir ilgisi varsa (Cemal Sreyaya selam olsun!)
Malumatfuruluk yapmadan bilgisini, grgsn konutu-
kahvenin de hzne, efkra bakan bir yz vardr. te bu
ran, hayatn alaveresini dalaveresini ortaya seren yazar-
yzden ben, mutluluk budalalarnn kahveye ilimesine ol-
lar okumaya doyum olmaz. Tabii bunu salam bir slupla
dum olas ierlemiimdir.
yapabiliyorlarsa... O hayat bilgisi, o gzlem gc ve hikye
anlatma kabiliyeti karsnda ne yaplr? apka karlr!
dan hangileri kullanlmtr?
A) rnekleme - Tank gsterme
dan hangisi ar basmaktadr?
B) Tank gsterme - Karlatrma
A) rnekleme B) Tank gsterme
C) Karlatrma - rnekleme
1

D) Tank gsterme - Benzetme
E) Benzetme - Karlatrma

C) Karlatrma
E) Tanmlama
D) Benzetme
YATINA GR
KONU
9. Devletin konut yapan bir kuruluu var. Da ta gkdelen- 11. Sanatn sadece bir ss olarak ele alnd Divan edebiya-
lerle donatyor. El kadar boluk, yeil alan buldu mu yz- tnda Halk iirine kyasla daha baskn bir yapaylk grlr.
lerce apartman dikiyor oraya. Yapt konutlar, lkenin her Sanatn, hayatn bir paras olarak grld Halk ede-
yerinde, her kentte ayn standartta, ayn souklukta. Ge- biyatnda ise kular, sevgililer, gzeller vs. canl, yerli ve
enlerde Aileden Sorumlu Genel Mdrln bakan bir Anadoluludur. nk halk ozan, duyduu deil grd,
hanm yaknyordu. Ailenin dalmasnn sebebi, devletin tand insan, kuu iler iirlerinde. Bu iirlerde, Divan
bu kurumudur. Mutfaklar kk yapyor... nk ailenin iirlerindeki doad varlklar gremeyiz.
bir arada olduu tek yer mutfakt evlerde. imdi o da yok Bu parann anlatmnda aadaki dnceyi gelitir-
artk... me yntemlerinden hangisi ar basmaktadr?
Bu parada aadaki dnceyi gelitirme yollarn- A) ykleme B) Karlatrma
dan hangisi ar basmaktadr?
C) Tanmlama D) Benzetme
A) Karlatrma E) Tank gsterme
B) rnekleme
C) Tank gsterme
D) Tanmlama
E) ykleme
10. Yabanc yazarlarn kaleminden kan anlar byk, grkem- 12. Stefan Zweig, Rilkenin lm stne kaleme ald bir ya-
li ve sanata dntrlm bir hayatn iine eker insan. zda yle diyordu: Btn bu znt srasnda tek avun-
Onlar okurken gzya dkmekten ziyade hayata ve umu- tumuz, bizler onunla yaadk, diyebilmek... kr ki bizler
da sarlma ihtiyac duyar; byk ve sanatkrane bir de Dalarca ile yaadk; onunla ayn ada, ayn ehirde...
hayat zlersiniz. J. J. Rousseaunun tiraflarm, Bunlar yeter avunmak iin. imdi biz de Zweigin Rilkeye
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Pablo Nerudann Yaadm tiraf Ediyorumu
yahut Marquezin Anlatmak in Yaamak...
syledii vglerle selamlayalm Dalarcay: an ve e-
ref olsun, Fazl Hsn Dalarca, eriilmez o ak uruna
Neruda, yle der bir yerde, Benim anlarm, ha- dilin hi bitmeyen katedralinde alm olan ta ustas-
12
yaletlerle dolu bir galeridir. Belki ben kendi hayatm deil na... an ve eref olsun Trk dilinde hep kalacak olan o
de bakalarnn hayatn yaadm. Benim hayatm, btn msralarn ve tm eserlerin iin...
hayatlardan olumu bir hayattr; bir air hayatdr. Belki
de bunun iin daha etkileyici Nerudann yazdklar, bizim
hayatmz da iine ald iin, btn hayatlardan olumu
bir hayat anlatt iin... A) Tanmlama Benzetme
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinden B) Karlatrma Tank gsterme

yararlanlmamtr?
C) rnekleme Karlatrma
A) rneklemeden
D) Benzetme rnekleme
B) Benzetmeden
C) Karlatrmadan E) Tank gsterme Benzetme
nite
D) Betimlemeden
E) Eksiltili cmlelerden
r 4 KONU
TEST
1. Mauroisin hayatn Zaman! Ne Olur Biraz Dur...dan 3. Yeni airlerimizin yaamay sevmekten, yoksulluktan ba-
okuyal ok olmutu. Geen akam klimler romann ka bir derdi kaygs yok mu? Sssz iir dilini buldular,
okumaya niyetlenip masaya getiimde, nedense o ya- ona bir diyeceim yok ama yeni soluk gelmedi iirlerine.
am yks yeniden kendini okumaya ard. Marquez, imdi Yeni ruh demeyip de yeni soluk deyiime fkele-
yaam yksne Anlatmak in Yaamak adn vermiti. nirsiniz siz. Hele durun! Psykanemos, anima, ruh hepsi
de soluk, hava, yel demek deil midir? Yunancas, Latin-
Ve onunki hakikaten anlatlmaya deer bir hayatt. Bana
cesi, Arapas kullanlnca oluyor da Trkesi kullanlnca
baz hayatlar, anlatlmak iin yaanm gibi gelir, byk
neden olmuyor?
hayatlar... Dostoyevskinin, Goethenin, Pablo Nerudann,
Bu parann anlatmyla ilgili olarak aadakilerden
Hemingwayin, Balzacn hayatlar grkemlidir... Byk ha-
hangisi sylenemez?
yatlarn nnde saygyla eilesim gelir. Maurois Zaman!
A) Sohbet havas iinde yazlmtr.
Ne Olur Biraz Dur...u byk bir hayatn iinden yazyor.
te bunun iin ben, onun yazdklarn halis buluyor ve ona B) Tartmac anlatmdan yararlanlmtr.
inanyorum. C) Sorularla anlatma canllk katlmtr.
D) Benzetmeye yer verilmitir.
dan hangisi ar basmaktadr? E) Dilek cmlesi kullanlmtr.
A) Karlatrma B) Benzetme
C) rnekleme D) Tank Gsterme Yldzl Soru 4

E) Tanmlama
Kltr bir milletin tarihten bug

ne tad her trl
deerdir. Milletler, genellikle kend
i kltr eserlerinin
deerini gerei kadar bilmez. Bun
un sebebi meydana
getirdikleri eserlerin onlara ok
normal gelmesidir. Bir
Trk iin haldan, kilimden, you
rttan, i kebaptan,
Sleymaniyeden, Yunustan, Kro
ludan, Kerem ile
Asldan misafirperverlikten daha
normal ne olabilir. Ba-
lk iin deniz neyse bir Trk iin
de asrlar boyu iinde
yaad kltr odur.
dakilerden hangisi
kullanlmamtr?
A) Tank gsterme
B) Tanmlama
2. Denemede retici olmak yetmez. Bir de denemecilerin C) rnekleme
D) Aklama
slupu olmalar, dilin btn rneklerinden yararlanabil- E) Karlatrma
meleri gerekir. Denebilir ki deneme iirden sonra hatta
iirle birlikte az szle ok ey syleme sanatdr. Bunu en 13
ustaca yrten denemecilerin banda Ahmet Haim ge-
lir. Haim denemelerini bir kuyumcu titizliiyle iler. Onun
4. Edebiyatta dncenin ardnda bir dnce daha olma-
yazdklarndan bir tek szck karamayacanz gibi, on-
s, onun da ardnda yine bir dnce olmas iyidir. Byle
lara bir tek szck de ilave edemezsiniz.
olmazsa edebiyat bir plastik masay andrr, dmdz olur.
Bu parann anlatmnda dnceyi gelitirme yolla- Oysa edebiyat daha ok bir tahta masa gibidir. Tahtann
rndan hangisi ar basmaktadr? altnda baka damarlar, baka biimde grnmler vardr.
Tahtann derinine indike insan baka derinlikler yakalar.
A) Tanmlama
Bu parann anlatmnda aadaki dnceyi gelitir-
B) Karlatrma
me yntemlerinden hangisi kullanlmtr?
C) rnekleme A) rnekleme B) Betimleme
1
D) Alnt yapma C) Tanmlama D) Benzetme
E) Saysal verilerden yararlanma E) Tank gsterme

YATINA GR
KONU
5. Trke, yabanc kkenli szckleri kendi kurallarna uydu- 7. Bitkileri konu alan, onlar trlerine gre belirli bir dzenle
rarak benimsemitir. Arapa kkenli mumkin mmkne, inceleyen, nitelik ve zelliklerini esas alarak snflandran
Farsa kkenli haste hastaya, talyancadan gelme bril- bilim koluna botanik denir. Yeryznde binlerce bitki bu-
lante prlantaya dnmtr. Yine Franszca hoonore lunduu iin botanik, ok geni kapsaml bir bilimdir. nsan-
kelimesi zamanla onur biimine dnmtr. Bu dei- lar ok eski tarihlerden beri bitkilerle ilgilenmiler, deiik
tirme / dntrme iini ou zaman halk yapmtr. yle konularda onlardan yararlanmaya bakmlardr. Mesela
ya dili btn canllyla hayatnda kullanan halk olduuna baz kkleri, yapraklar kaynatarak ilalar yaplm, baz
gre, dildeki deiikliklerin de onun sayesinde yaplmasn- kk ve yapraklar besin maddesi olarak kullanlm, baz
dan daha doal en olabilir? bitkiler de boya yapmnda kullanlmtr.
Bu parann anlatmnda aadaki dnceyi gelitir- Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinde

me yntemlerinden hangisi kullanlmtr? verilen dnceyi gelitirme yollar kullanlmtr?
A) Tanmlama A) Tanmlama - rnekleme
B) Karlatrma B) Karlatrma - rnekleme
C) rnekleme C) Alnt yapma - Karlatrma
D) Alnt yapma D) Alnt yapma - Saysal verilerden yararlanma
E) Saysal verilerden yararlanma E) Saysal verilerden yararlanma - Tanmlama
TRK DL VE
EDEBYATI 9 8. lkemizde son yllarda hzl bir byme gerekleiyor.
Son on yldaki byme, daha nceki elli yllk bymeye
eit. Geen yl, kii bana den yllk gelir 4500 dolar
14 iken bugn bu rakam 6000 dolar civarnda. Gelecek yl
6. Oscar Wilden bir sz vardr: Ressamlar Taymis zerin-
iin ise bunun 8000 dolar aaca ngrlmekte. Bu da
de sis yaptklar gnden beri Taymis zerinde sis vardr.
geri kalm lkeler liginden, gelimi lkeler ligine doru
Buna gre airlerin, bir toplumun ortak duyarln olutur-
hzla ykseldiimizin en nemli gstergesi olarak kabul
ma, insanlarn doaya ve olaylara bakn dzene koyma
edilebilir.
ilevine sahip olduklarn syleyebiliriz. airler, herkesin
duyup da syleyemedii baz izlenimleri, en gzel ekilde Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisine
dile getirerek uluslarnn szcs olmulardr. bavurulmamtr?
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi kul- A) Aklamaya
lanlmtr? B) rneklemeye
A) Benzetme B) Tanmlama C) Saysal verilerden yararlanmaya

nite
C) rnekleme D) Tank gsterme D) Tartmaya
E) ykleme E) Karlatrmaya
r 4 KONU
TEST
9. Dergileri sakn hafife almayn. Onlar yeni isimlerin ede- 11. Eletiri, temeli dnce olan yaz trdr. Konu snrla-
biyata kazandrlmasnda nemli roller stlenir. Dergiler mas yoktur. Sanat, edebiyat ya da dnce yazlarnn
edeb hayat canl tutar. Bu hususta stat Cemil Meriin ierii ile bu ieriin ileniini, deerli ve deersiz ynlerini
ok isabetli deerlendirmeleri vardr. O, dergilerle ilgili ortaya koyan bir yaz trdr. Yazarn yazy kendine gre,
u arpc cmleleri sylyor: Gen dnce, dergilerde yazy ilgilendiren topluma gre, kendi alanndaki dier a-
kanat rpar. Kitap fazla ciddi, gazete fazla sorumsuz- lmalara gre deerlendirdii yazlardr.
dur. Dergi, hr dncenin kalesidir. Kitap, ok defa tek
insann eseri, tek dncenin yanksdr. Oysa dergi, bir
me yntemlerinden hangisi ar basmaktadr?
zeklar topluluunun rndr. Bir neslin vasiyetnamesi
daha dorusu mesajdr. Kapanan her dergi, kaybedilen A) Tanmlama
bir savatr. B) Karlatrma
Bu parada yazar, dnceyi gelitirmek iin aada- C) rnekleme
kilerin hangisinde verilenlerden yararlanmtr?
D) Alnt yapma
A) rnekleme - Somutlama
E) Saysal verilerden yararlanma
B) Tank gsterme - Karlatrma
C) Saysal verilerden yararlanma - Tanmlama
D) Tanmlama - rnekleme
E) ykleme - Tanmlama
10. oumuz ara sra bakalarnn bize dmanca davrand- 12. Mektup trnn Trk edebiyatnda olduka uzun bir ge-
duygusuna kaplrz. Ancak paranoyaklar, srekli ola- mii vardr. Tanzimata kadar yazlan mektuplarn dili ssl
rak komular, birtakm garip yaratklar hatta Merihliler ve ardr. Bu mektuplar yazarnn adyla anlr: Mneat-
olabilecek bir grup ktnn tehdidi altnda bulunduklar Feridun Bey gibi. Tanzimattan bu yana yazlan zel mek-
hezeyan iindedirler. Paranoya, karmak bir ruhsal has- tuplarda ise yapmacksz, doal bir anlatm kullanlmtr.
talktr. En arpc belirtileri hezeyanlardr. Paranoyak kii 15
bakalarnn kendisine hakszlk yaptna, eziyet ettiine
me yntemlerinden hangisi kullanlmtr?
inanr. Bu kt niyetli bakalar, Merihlilerden casuslara
ve televizyon spikerlerine kadar uzanan ok eitli kiiler A) Tank gsterme B) Tanmlama
olabilir. C) ykleme D) Benzetme
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinde E) Karlatrma
verilenlerden yararlanlmtr?
A) Tank gsterme - rnekleme
B) Tanmlama - Aklama
C) Saysal verilerden yararlanma - Benzetme

D) Benzetme - Tank gsterme
E) Karlatrma - Betimleme
7.
fasikl
A GR
AT I N
L V E EDEBY
T R K D
m Ku rallar
Yaz

RETEN
TEST 1 Yazm Kurallar
1. Aadaki cmlelerin hangisinde ksaltmalarn yazmyla ilgili yazm

yanl yaplmamtr?
Kk harflerle yaplan ksaltmalara ge-
A) Kk kardeim geen yl THYnda almaya balad.
tirilen eklerde kelimenin okunuu esas
B) Bunlarn doru yazmlarn TDKdan renebilirsin.
alnr: cmyi, kgdan, mmden, krun. B-
yk harflerle yaplan ksaltmalara getiri- C) T.C.D.D. nmzdeki yllarda zelletirilecek.
len eklerde ise ksaltmann son harfinin D) MEBte yaplan toplantda yeni kararlar akland.
okunuu esas alnr: BDTye, TDKden,
E) TBTAKn bu konuyla ilgili almalar var.
THYde, TRTden, TLnin vb. Ancak k-
saltmas byk harflerle yapld hlde
bir kelime gibi okunan ksaltmalara
getirilen eklerde ksaltmann okunuu
esas alnr: ASEL-SANda, BOTAn, 2. Aadaki cmlelerin hangisinde kinin yazm yanltr?
NATOdan, UNESCOya vb.
A) Anladm ki her koyun kendi bacandan aslyormu.
B) Sen ki benim en yakn dostumdun, nasl yaptn bunu?
C) Bu ocuk illa ki gelip bize zarar verecek.
D) Mademki gelmeyecektin, haber verseydin.
Bala olan ki ayr yazlr: bilmem E) Sen yeter ki al, biz her eyi yapmaya hazrz.
ki, demek ki, kald ki vb.
Trk dili, dillerin en zenginlerinden-

dir; yeter ki bu dil, uurla ilensin.
(Atatrk)
Gemi zaman olur ki hayali cihan

3. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr?
deer.
A) Fotokopi iin herkesten 5er lira toplamalyz.
Birka rnekte ki balac kalpla-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 m olduu iin bitiik yazlr: belki, B) 16. yzyl, divan edebiyatnn zirve dnemlerindendir.
nk hlbuki mademki, meerki C) Art arda atlan gollerle taraftarlar cotu.

2
oysaki sanki. Bu rneklerden n-
D) Akam yemeinden sonra arkadalarla bulutuk.
k sznde ek ayn zamanda k-
E) Sonbahar bittikten sonra bir hzn kyor insana.
k nl uyumuna uymutur.
letirme saylar rakamla deil

yazyla belirtilir: 2er deil ikier,
9ar deil dokuzar, 100er deil y- 4. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr?
zer vb.
A) Ona her eyi anlatmak zorunda deilsin.
B) Bu adamn ne kadar yardmsever olduunu herkes bilir.
C) Salk Bakanlndan griple ilgili aklama yapld.

nite
D) Dnyann temiz suya olan ihtiyac giderek artyor.
E) Her gn onu grmek, onunla konumak istiyor.


Yazm Kurallar
1 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde de nin yazm yan- 5. Aadaki dizelerin hangisinde bir yazm yanl var-
ltr? dr?
A) Emekli olduktan sonra kendine ev de alm. A) Ondan her eyi beklerdim ama bunu beklemezdim.
B) Trkiye de eitim ve sala nem verilmeye baland. B) Yarnki toplant iin hazrlk yaptn m?
C) Ben de onun hakl olduuna inanmaya baladm. C) Sabah erken uyanabilirmiyiz bilmiyorum ki.
D) Douda kar etkili olmaya balam. D) Kimi eserleri ok beenilmese de halen nemli biridir o.
E) TVde yaymlanan programlarn ou bo. E) Sana sormadan almak istemedim bu hediyeyi.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var- 6. Aadaki dizelerin hangisinde byk harflerin yaz-
dr? myla ilgili bir yazm yanl vardr?
A) K aylarnda en ok kurufasulye yeniyor. A) 17 Ekim Pazar gn deneme snav yaplacak.
B) Ankaraya uzun zamandr kar yamyor. B) renciler, 18 Haziranda snava girecekmi.
C) O, 2004te Mersin niversitesinden mezun olmu. C) nmzdeki cumartesi doum gnn kutlayacaz.
D) Antik adan gnmze kalan bir esermi bu. D) Ocak aynda olmamza ramen havalar ok scak.
E) Bu yasadan kan kanunlar Resmi Gazetede yaym- E) irket alanlar Pazar gnleri tatil yapyor.
lanm.
7. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz-

3. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var- m yanltr?
dr?
A) En sevdiim sebzelerden biridir karnabahar.
A) TDKnin yeni yazm kurallarna dikkat etmeliyiz.
B) Akamlar televizyon izlerken meyve yemeyi sever.
B) Adanann gneyinden arsa alm.
C) Bamdr yardmcs tm rencileri ard.
C) Bodrum kalesi, ok eski bir kaledir.
D) Onun her zaman orijinal fikirleri olmutur.
D) Orijinal fikirleri olduunu syledi bize.
E) Darma dank bir vaziyette yanma gelme, demitim. 3
E) Ustaba, yannda alanlara ok iyi davranrd.
8. I. Bilirkii, raporunu hazrlam.

4. Aadaki cmlelerin hangisinde mi nin yazmyla II. Aba, emekliye ayrld.
ilgili bir yazm yanl vardr?
III. lkbaharla birlikte tabiat canland.
A) Ona konutuumuz her eyi anlattnz m?
IV. Egsoz gazlar evreyi kirletiyor.
B) Antalyaya gittim mi ilk olarak denize girerim.
V. Makinelerin bir ksm bozulmu.
C) Nedense kimse anlattklarm dinle miyor.
Numaralanm cmlelerin hangisinde yazm yanl
1
D) Yarnki geziye siz de geliyor musunuz? vardr?
E) haleye sunmak iin hazrladnz proje sende mi? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

KONU
9. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl yapl- 12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var-
mtr? dr?
A) Lisedeki tarih retmenimiz Ragp Hoca, iyi biriydi. A) Nobel Edebiyat dl alm bir sanatyd o.
B) Ahmet Bey ve ei kzlarnn yanna gitmi. B) erde sevilen bir sanat olmak kolay deil.
C) Bu hastanedeki tm Doktorlar tecrbelidir. C) Bu konuda farz edelim ki farkl dnyoruz.
D) Hatice Hanmn tecrbelerinden biz de yararlanalm. D) Telefonlarn arj aletleri keke ayn olsayd.
E) Savata Gazi Mustafa Kemal, byk baar sergile- E) Atatrk Lisesinin rencileri geziye gidecekmi.
mitir.
13. Aadaki cmlelerin hangisinde yn adlaryla ilgili

10. I. Dn iin retmenevini kiralam. bir yazm yanl yaplmtr?
II. anakkale Boaznda iki gemi batm dn.
A) Akdenizin Gneyi ayr bir gzellie sahiptir.
III. Bende bu konuda onun gibi dnyorum.
B) Trkiyede Bat Karadeniz kylarnda yamur var.
IV. Her yerde bir bayram havas var nedense.
C) Siyasal konularda Batnn ifte standart uygulad
V. 15 Martta nemli bir etkinlik dzenlenecekmi. yadsnamaz bir gerektir.
Numaralanm cmlelerin hangisinde yazm yanl D) K aylarnda gneye doru inilirse scakln artt
vardr? kolaylkla grlr.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Ekonomik adan Dou Anadoluya gerekli yatrm ya-
plmaldr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
11. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcn
4
yazm dorudur?
14. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz-
A) Bykehirlerde egzos gazlarnn etkisi abuk hissedi- m yanltr?
liyor.
A) Bilirkiinin aklamas dorultusunda hareket edece-
B) Bu konuda herkesin tan altna elini sokup insiyatif iz.
almas gerekir.
B) Gen adam, birdenbire yerinden kalkarak komaya
C) K mevsiminde en sevdiim sebzelerden biri de kar- balad.
nbahardr.
C) Eskiden yllk devlerimizi dolmakalemle yazardk.
D) Avrupada Hristiyanln dnda en byk din
D) Hayrsever i adamlarnn yaptrd son sistem okul-
slamiyettir.
lar ald.
E) Trk edebiyat, Tanzimat dnemiyle birlikte ynn
E) Son yllarda lkemizdeki okuryazar saysnda gzle
nite
Batya evirdi.
grlr bir art var.

Yazm Kurallar
2 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl
plmtr? yoktur?
A) Gelecek hafta onun 25. ya gnn kutlayacaz. A) Dne katlan herkez, erken saatlerde gitmeye ba-
lad.
B) Galatasaray, ligdeki 15nci man da farkl kazand.
B) Bu alanda sanatcmzn baars yadsnamaz.
C) Usta sanatmz lmnn 7nci yl dnmnde anld.
C) Omuz omza verdik mi yapamayacamz i yok.
D) Yazarmz 5. iir kitabn karmaya hazrlanyor.
D) Aranzda ki sorunlar bir an nce zn.
E) ehrin manzaras on beinci kattan ok iyi grnyor.
E) Sama sapan ilerle vaktimizi alyor.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var-

dr?
A) Bu sanatnn eserlerini herkes ok beendi.
B) Yaar Kemalin Sar Scak adl eserini bitirdi.
C) Bu para kitabn 175inci sayfasndayd. Yldzl Soru 1

D) Onlarn birou ODTy kazanmlardr.
E) Yurtiinde almak yerine yurtdn seti.

Aadaki cmlelerin hangisi
nde byk harflerin
kullanmyla ilgili yazm yanl
yaplmtr?
A) Marketten Brksel Lahanas alma
y unutma.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde da, denin yazm B) Bakanlar, ankaya Kkne kt
.
yanltr?
C) 19 Maysta yurtta byk bir kutla
ma olacak.
A) Gn gelir sen de gidersin buralardan Mihriban.
D) Anneler Gnnde annesine hedi
ye alr.
B) Bahe de baheymi, hayran kaldk hepimiz.
E) Lale Devrinin nemli ismi Nedimd
ir.
C) Bu iir kitabn da geenler de ondan aldm.
D) Kal da bir bak nasl olurmu misafir arlamak.
E) Olanlar sordu da cevap m vermedim sanki.

5
6. Ortaa, Avrupa tarihinin geleneksel ve ematik olarak
I II
blme ayrlmasnda, ortada kalan aa verilen isimdir.
III
4. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
Bat Roma mparatorluunun k ile balayp
plmtr?
IV
A) Onun pei sra Ahmet girdi ieri. Rnesans ile biten bir dnem ierisinde kademeli olarak
B) Madem ki demeyecektin, niye bor aldn? V
son bulur.
C) Akamzeri sana bir paket gelecek.
Bu cmledeki numaralanm alt izili szlerden han-
1
D) Bu yana ramen sapasalam ayaktayd.
gisinin yazm yanltr?
E) Kitabn n sznde gerekli bilgi verilmi.

KONU
7. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti ( ) ile 11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
ilgili bir yazm yanl yaplmtr? plmtr?
A) Onunla dn akam 8de bulutuk Kzlayda. A) Dokuz saat hi durmadan araba kullanmt.
B) Trkenin ok eski bir tarihi var. B) alkan bir insand, hibir iini yarm brakmazd.
C) 2000de doanlara genelde bu isim verilmi. C) ki karde elele tutumu, poz veriyordu.
D) Ankarann bakent olmas bu durumu deitirmez. D) Soyduu elmalar dilimleyerek arkadana ikram etti.
E) Yahya Kemalin iirlerini okurken mest oluyorum. E) Koridorun solundaki kap banyoya alyordu.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik kelimelerin

yazmyla ilgili bir yanllk yaplmtr?
12. Ulubat gl Marmara denizinin 15 km. gneyinde ve
A) ok erken yalarda memleketini terk etmi. I II III
B) Ona yaplan bu gzel teklifi hemen kabul etti. Bursa ilinin Batsnda yer alr.
IV V
C) Her eye ramen yapt hatay farketmi.
Bu cmledeki alt izili szcklerden hangisinin yaz-
D) Biraz iimiz vard, sen gelene kadar hallettik.
m dorudur?
E) KPSSyi onun da kazanacan farz edelim.

plmtr? 13. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz-
A) Trk Halk Mzii, kendi kltrmz yanst- m yanltr?
maktadr. A) Bir ay sonra ban alp gidersin sen de.

B) Trkler, Kurtulu Savanda canla bala
B) Er ge hatasn anlayacak ama i iten geecek.
savamtr.
C) Her an buraya gelebilir, abuk olalm.
C) Tanzimat Dnemi sanatlar Baty rnek
TRK DL VE
EDEBYATI 9 almtr. D) Bir ok insan hata yaptn kabul etmez.
D) lk ada insanlar acaba nasl yayordu? E) Her ey bizim iin ama kymetini bilmiyoruz.
6 E) stanbulun fethedilmesi slam corafyas
iin nemlidir.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz- 14. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz-
m yanltr?
m yanltr?
A) Her eyin sulusu benmiim gibi davranyor.
A) K aylarnda bol bol kuru zm yemekte fayda var.
B) Bir an nce onu grmek ve onunla konumak istiyo-
B) Bayramda kara yoluyla memlekete gideceiz.
rum.
C) nmzdeki gnlerde bu lkeyle i birlii yaplacak.
C) Birok kii, onun gelmesini drt gzle bekliyordu.
D) Akam gelirken kuruyemiiden biraz erez al.
D) Bir zamanlar, onunla iyi bir dostluumuz vard.
nite
E) Bu konuda onun art niyetli olduunu dnmyorum.

E) Ba rol yine ona vermiler.

Yazm Kurallar
3 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 4. Aadakilerin hangisinde heceleri ayrmada yanllk
plmtr? yaplmtr?
A) Mas mavi bir grnts vard denizin. A) Trk-e-nin B) kont-rol-ler-den
B) Ar Dana kp oradan bakmak gerek manzaraya. C) Ba--ret-men D) lk-o-kul
C) Bartn aynda tamaclk yaplabiliyormu. E) Prog-ra-mn
D) Eskiden ok lgn biri idi bu adam.
E) Bizimkiler haftaya Ankaraya gelecek.
5. Aadaki cmlelerin hangisinde ikilemelerin yazmy-

la ilgili bir yanllk yaplmtr?
A) Ar ar kacaksn bu merdivenlerden, demi air.
B) Haber vererek bou bouna onu da meraklandrmz.

2. Bulunma durumu eki getirildii kelimeye bitiik yazlr.
C) Mata die di bir mcadele olduu sylenebilir.
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamaya uyul-
mamtr? D) Pln prtsn toplayp sabah erkenden ayrlm.
A) Bu konuda ben de ona katlmadan edemeyeceim. E) Git gide irketin borsadaki deeri artyordu.
B) Syleyip de gemek olmazd, o yzden aklama yap-

tk.
C) Sen de benim aradm kitaplar varm, alabilir miyim?
D) Bu diziyi de izlenmedii iin yayndan kaldryorlar. 6. Aadaki cmlelerin hangisinde ksaltmalarn yaz-
myla ilgili bir yanllk yaplmtr?
E) Namk Kemal de Tanzimat sanatlarndan biridir.
A) Ylda iki dnemde yaplan Alese herkes giriyor.
B) Alm.dan dilimize girmi ok fazla szck yokmu.
C) TBMM, aln yaparak yeni dneme balad.
D) SYM, konuyla ilgili ilerleyen gnlerde aklama ya-

pacak.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 7
E) Ankara-stanbul arasnn 450 km olduu syleniyor.
plmtr?
A) Uzun zamandr ieride yatan sulular affetti devlet

bakan.
B) Olup biten ne varsa yemeden imeden syleyivermi 7. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szn yaz-
annesine. m yanltr?
C) Yarn yaplacak yazlya bir saat sonra balyacakm A) Eofmanlarn giyerek kouya gitti.
almaya.
B) Antrenmandan sonra yanna urayacakm.
D) ABDnin bu konuda ne yapmak istediini kimse anla-
C) Biskvilerin arasna lokum koyup yiyor.
yamad.
1
D) Sadece resm gnlerde kravat takyormu.
E) Haziranda yaplacak LYSye bir milyonun zerinde -
renci bavuruyor. E) Bilgisayarn kullanma klavuzu neredeydi?

KONU
8. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
plmtr? plmtr?
A) 1 lt suya yarm kak eker koymak gerekiyormu. A) Ev buluncaya kadar yannda kalabileceimi syledi.
B) PTT, artk her yere rahatlkla ulaabiliyor. B) Otobs gelinceye kadar kitabn okudu.
C) MEB, bnyesindeki retmenlere seminer veriyor. C) Frtnayla balayan yamur sabaha kadar srd.
D) Kaybolan daclar aramak iin AKUT da devreye girdi. D) Onun da kendisi kadar aldn kabul etti.
E) AKMde yeni bir oyun sergilenecekmi. E) Arkadan kapya kadar uurlad.
9. Aadaki cmlelerin hangisinde kinin yazmyla il-

gili bir yazm yanl vardr?
A) Onun da baarl olmasn illaki istiyoruz biz de.
B) Kitab okudum ne varki kitaptan bir ey anlamadm.
C) Farz edelim ki bu yl yamur az yad. 13. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
plmtr?
D) Adam deli ki kimse ona bir ey demiyor.
A) Gney Dou Anadolu, maden bakmndan zengindir.
E) Anlat ki sorunun ne olduunu biz de anlayalm.
B) Adam, bakeye oturmu; geleni, gideni izliyordu.
C) Arkadamn dn retmenevinde yaplacakm.
10. Devedikenleri, uzayan boylarnn tepesinde pespembe D) Akretim Fakltesi, bavurular almaya balam.
I II E) O, birtakm dnceleri gerekletirmek iin urayor.

aan yumru ieklerine elde sopa hcum ettiim iin beni
III. IV.
affetsin.
V.
Bu cmledeki numaralanm alt izili szler-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 den hangisinin yazm yanltr?
8 14. Aadaki dizelerin hangisinde yazm yanl yaplm-

tr?
A) Yakmyor cepheyi terk ediin

Mert dayanr, namert kaar sevdiim
B) Farz et ki buldun k iinde bahar
plmtr? Rzgr yine lk lk esmektedir
C) Gzlerimin nnde yllar geerde
A) Trk Dili ve Edebiyat Blm Bakanlna gitti.
Seni ararm her zaman ve her yerde
B) Resm Gazete de hemen yaymland bu kanun.
D) Adet ettin ak dersini asmay
C) Atlas Dergisinin bu ayki saysn mutlaka almalsn. Hner saydn srra kadem basmay
D) Kaplumbaa Terbiyecisi tablosu sata karlm. E) Dnyann en uzun hzn yayor
nite
E) Yaprak Dkm roman bir ara dizi film olmutu. Yorgun ve yenilmi insanlmzn stne

Yazm Kurallar
4 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde, byk harflerin kul- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var-
lanmyla ilgili bir yazm yanl yaplmtr? dr?
A) Nalan retmen, okulun en sevilen retmenidir. A) Anladm ki bir eyler iin ok ge kalmz.
B) TEOG sonular 14 Ocakta aklanacakm. B) Mersinden ayrldkdan sonra geri dnmedi.
C) Yaar Kemal; romanlarnda Gney Anadoluyu anlat- C) Avrupal yetkililer bu ay sonu Trkiyeye gelecek.
maktadr.
D) Yenimahalle Belediyesinin kampanyasna katld.
D) nmzdeki gnlerde Trkiyenin Kuzeyi yamurlu
E) Akama gelecek de bize katlacakm.
geecekmi.
E) Austos aynda, niversiteden tant kzla dnya

evine girecek.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcn

yazm yanltr?
A) Artk yetigin insanlara bile laf anlatlamyor.

6. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var-
B) 1965ten beri retim yapan bir firmaym.
dr?
C) Zonguldakta yer altndan kmr karlyor.
A) Her zaman herkese yardm eden biriydi o.
D) Ykseke bir yere kp ehrin manzarasnn izledik.
B) Siz beni ierde bekleyin, hemen dneceim.
E) Bu mevsimde insanlar, rahata tatil yapmak istiyor.
C) Bu konuyu anlamayan var m?
D) Meerki sadece kendi cebini dnm adam.
E) Geen akam daym da geldi ma izlemeye.

plmtr?
A) Elle gelen dn bayram demi, atalarmz.
B) Sabah-akam mutlaka yanma urar o.
C) Bamda alayp da beni daha fazla kzdrma!
D) Onun ileri geri konumasna izin vermeyin artk. 9
E) Hrszlar, yal kadnn evini gpegndz soymular. 7. (I) 8. yzylda Roma merkezi otoritesini kayp etmiti. (II)
Ayrca krsallam ve byk g olma zelliini de yitir-
miti. (III) 5inci ve 8inci yzyllar arasnda Roma merkezi
ynetiminin brakt boluu yeni halklar ve gl birey-
sel hareketler doldurdu. (IV) Cermen kabileleri imparator-
plmtr?
luun eski snrlarnda blgesel egemenlikler kurdular. (IV)
A) Antep fst bu sene biraz daha ucuz gibi. Bu kabileler talyada Ostrogotlar, spanyada Vizigotlar,
Gaulde (Fransa) Frenkler, Britanyada Anglo - Saxonlar
B) Ankara kedisinin farkl bir zellii varm.
ve Kuzey Afrikada Vandallardr.
C) Van Gl, lkemizin en byk gldr.
Yukardaki parada numaralanm cmlelerden hangi-
1
D) Adanaya gidersen Adana Kebab yemelisin. sinde yazm yanl yaplmtr?
E) mambayld yemei neyle yaplyordu acaba? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

KONU
8. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
plmtr? plmtr?
A) Hanmefendi ne istiyormu, sor bakalm. A) Bu konuda Zeynep Hanma gvenebilirsiniz.
B) Bykannem hafta sonu bize gelecek. B) Almanlarla Trklerin bu olaya bak farkl olur.
C) Ahmet amcamn i yerine gideceiz. C) Alanya Kalesini grmeni tavsiye ederim.
D) Fabrikadaki usta ba Ahmet emekli olacakm. D) Mostar Kprs, Bosna Hersekteydi.
E) Bu mevsimde hanmeli ok gzel kokar. E) Trk Dil Kurumunun almalarn takip ediyoruz.

plmtr?
A) Bu sorunu el birliiyle zeceimize inanyorum.
B) Bu iin stesinden ikimiz gele biliriz.
C) Bu olayn byle gelimesinin nedenini bilemiyorum.
D) Bunun sonularna katlanabileceini dnyorum. 13. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl var-
dr?
E) Bu kentte onunla hi mi hi karlamadm.
A) Bir huzur evinde yllardr ocuklarn bekliyor.
B) Bir de ben haklym, demesi yok mu?
10. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- C) Uyanabilir miyiz bu saatten sonra acaba?
plmtr?
D) Her eyi senin iin yaptn iddia ediyor.
A) Kutlamalarda ne bana ne de kardeime g-
rev verildi. E) Pek ok hatamz grmezden gelen biriydi o.
B) Bu ocuk hem ok alkan hemde ok ter-

biyeli.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Ya buraya gelsin ya da beni arasn.
D) Sen unlar yukarya ta, sen de kitapl
10 dzenle.
E) Bugn son provalar, yarn da gsteri var.

11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 14. (I) Ankaradaki kalenin yerden ykseklii 110 mdir. (II)
plmtr? Tepenin yksek blmn kaplyan i kale ve evresini
A) Halkn birou selden olumsuz etkilendi. kuatan d kaleden oluur. (III) D kalenin 20ye yakn
kulesi vardr. (IV) D kale eski Ankara ehrini evirir. (V)
B) rencilerin yars devini bitirmi.
kale yaklak 43.000 km2lik bir yer kaplar.
C) Sporcular btn hazrlklarn tamamladlar.
nite
D) Bu olaya yalnzca bir kii tank olmu. sinde yazm yanl yaplmtr?
E) Yarmaclar biraz sonra burda olacaklar. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.


Yazm Kurallar
4 KONU
TEST
15. Kedimiz Yumakn baka kedilerce evimize, bahemize 18. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
verilecek zararlara kar tepkisi sert olurdu hep. Yine yle plmtr?
oldu. Tyleri diken diken, odada bir sre sinirli sinirli dola-
A) Geen akam izlediim filmin etkisinden uzun sre
tktan sonra kapdan sessizce szld. nce bahemize
kurtulamadm.
teklifsizce giren iman tekirin karsna geti, n ayakla-
rnn zerinde yaylanp srtn kamburlatrd. B) Hafta sonlar tra olmak iin bu berberi tercih ediyo-
rum genelde.
Bu paradaki yazm yanlnn nedeni aadakilerden
hangisiyle ilgilidir? C) Karma geti, hibir ey olmam gibi benimle az
dalana girdi.
A) kilemelerin yazmyla
D) Sabah uyanr uyanmaz odasn toplar nk dankl-
B) Bitiik yazlmas gereken szcn ayr yazlmasyla
hi sevmezdi.
C) Byk harflerin kullanmyla
E) Elimdeki haritaya gre ehirin merkezine varmamza
D) nsz uyumuyla ok az kald.
E) Bir szcn yanl yazlmasyla
19. Tarih 29 aralk 1895, Lumiere Kardelerin La Ciotat

I
Garna Trenin Varn anlatan filmi ilk kez Pariste seyir-
plmtr?
II III
A) Babam Gazi niversitesindeki alannda uzman dok- ciye sunuldu. Bu tarihten bir yl sonra ise Osmanl sine-
torlara emanet ettik. IV
B) Yeni tandmz evin suyunu atrmak iin buradan mayla bulutu. Batdan gelen birok yeniliin ncs gibi
ASKye kadar gitmem gerekiyor. V

sinema da lkemize aznlklar tarafndan getirildi.
C) Yurt dndan gelen daclar, Erciyes Dana kmay
Bu paradaki numaralanm alt izili szlerden hangi-
planlyor.
sinin yazm yanltr?
D) Natonun genilemesiyle birlikte Trkiyenin mttefik-
leri de artmaya balad.
E) Her eyi anladm da bize haber vermeden gitmek de

ne oluyormu?
20. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 11
plmtr?
17. Bu kitabn yazar, 1995den bu yana okullarda karikatr A) ok sayda koyu bulunan Van Glnn yzlm
I II 3.713 km2dir.
eitmenlii yapyor. Bu alanda ok fazla kaynak olmamas,
B) Ankara Kalesi, Ankarann Altnda ilesinde bulunan
III
tarihi bir kaledir.
rencilerin, daha ok da okullardaki eitmenlerin
IV C) Ege Denizinin tm kylar Trkiye ve Yunanistan ile
yaknmalarna yol ayordu. evrilidir.
V D) Nisan Ay gelince bu kular da Trkiye snrlarna gir-
Bu paradaki numaralanm alt izili szlerden hangi- meye balar.
1
sinin yazm yanltr?
E) lkbaharn gelii, tm doay canlandrd gibi bizi de
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. canlandrd.
1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardmc fiilleriyle kurulan birleik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses dmesi
veya tremesine uramazsa ............................ yazlr.
2. ............................ yer belirten alt ve st szleriyle oluturulan birleik kelime ve terimler ayr yazlr: deri alt, su alt, toprak alt,
yer alt (yzey)
3. D, i, sra szleriyle oluturulan ............................ ve ............................ ayr yazlr: ahlak d, a d, din d, kanun d,
olaan d, yasa d; ceviz ii, hafta ii, yurt ii; akl sra, ard sra, pei sra, yan sra vb.
4. Sfat veya zarf grevindeki ............................ bitiik yazlr: apak, apak, bsbtn, epeevre, rlplak, dmdz
5. Bala olan ki ayr yazlr: bilmem ki, demek ki, kald ki vb. Birka rnekte ki balac kalplam olduu iin bitiik yazlr:
............................, .......... , ............................ , ............................ , ............................ , ............................ , .............................
6. ............................ ayr yazlr: adm adm, ar ar, akn akn, allak bullak, er ge, el ele, gz gze, eften pften
7. Kurulu, lke, kitap, dergi ve yn adlarnn ksaltmalar her kelimenin ........................... yazlmasyla yaplr. TBMM, MEB, TDK
8. Kk harflerle yaplan ksaltmalara getirilen eklerde ............................ : cmyi, kgdan, mmden, krun.
9. Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleme srasnda anlam deimesine uradnda bu tr birleik kelimeler .............. yazlr.
10. Somut olarak yer bildirmeyen .............,............... , ............ ve ............ szlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleik kelimeler
bitiik yazlr: ayakalt, bilinalt, gzalt (gzetim), uuralt; akamst, ayakst, bayramst, gerekst, ikindist, olaa-
nst
11. Ba szyle oluturulan ............ bitiik yazlr: baarlk, babakan, babayan, baavu, bafiyat, bahekim, bahemire
12. Biraz, birok, birou, birka, birka, birtakm, herhangi, hibir, hibiri ............ ve ............ de geleneklemi olarak bitiik yazlr.
12
13. letirme saylar ............ deil ............ belirtilir: 2er deil ikier, 9ar deil dokuzar, 100erdeil yzer vb.
14. Sra saylar ............ ve ............ gsterilebilir.
Cevaplar
1. ayr 6. kilemeler 11. sfat tamlamalar

2. Somut olarak 7. ilk harfinin byk olarak 12. belirsizlik sfat - zamirleri
3. birleik kelime - terimler 8. kelimenin okunuu esas alnr 13. rakamla - yazyla
4. pekitirmeli szler 9. bitiik 14. yazyla - rakamla
5. belki, nk, hlbuki, ma- 10. alt, st - zeri
demki, meerki oysaki, san-
nite
ki
D Y
1. 1995'de yaanm o olaylar hl hafzalardaki yerini koruyor.
2. Bizim takm st ste on altnc galibiyetini ald bu hafta.
3. Gitmeden nce bizim iin yaptnz herey iin teekkr ederim.
4. Kurtulu savan anlatmak iin ekilen yeni filmi merakla bekliyoruz.
5. Yalnzln saklamak iin iir yazdn sylemidi bir defasnda.
6. Onun yalan sylediini biran bile dnmedim, emin olabilirsin.
7. Yurt dnda yaplacak olan yarmaya bu grup katlacakm.
8. Arkadamza yardm etmek iin 100er lira toplamay dnyoruz.
9. Karda ki adam sanki daha nce grm gibiyim.
10. Hibir zaman yanl yapmam deme, her insan hata yapabilir.
11. lkemizdeki entellektel geinen insanlar ne yapmak istiyor acaba?
12. Yaz aylarnda bu blgeyi karasinekler etkisi altna alyor.
13
13. Sokakta karlatm arkadalarla ayak st sohbet ettik.
14. simlerden sonra gelen unvan sfatlar byk harfle yazlr.
15. Makinann bozulmasyla alanlar ie ara vermek zorunda kald.
Cevaplar
8 1. Y 2. D 3. Y 4. Y 5. Y 6. Y 7. D 8. Y 9. Y 10. D 11. Y 12. D 13. Y 14. D 15. Y

1. Romann yansra iirden de holanyorum (............................................................................... )
2. Galatasaray, 4nc sradaki yerini koruyor. (............................................................................... )
3. MEBna retmenlik iin ba vuru yapacakm. (............................................................................... )
4. Elele verirsek stesinden gelemeyeceimiz i yok. (............................................................................... )
5. Karadenizin Batsnda fndkda yetiiyormu. (............................................................................... )
6. Alnteriyle para kazanmak iin hereyi ii yapard. (............................................................................... )
7. ileri Bakanlnn uygulamas henz balamad. (............................................................................... )
8. Trk - japon yapm filim, TVde ilk kez gsterilecekmi. (............................................................................... )
9. Annem o kadar uyarrd ama odas yinede darma dank olurdu(............................................................................... )
10. Gelii gzel ilerde aldktan sonra iyi bir i bulabildi. (................................................................................ )
14
Cevaplar
1. Romann yan sra iirden de holanyorum. 6. Aln teriyle para kazanmak iin her eyi ii yapard.
2. Galatasaray, 4nc sradaki yerini koruyor. 7. ileri Bakanlnn uygulamas henz balamad.
3. MEBe retmenlik iin bavuru yapacakm 8. Trk - Japon yapm filim, TVde ilk kez gsterilecekmi.
4. El ele verirsek stesinden gelemeyeceimiz i yok. 9. Annem o kadar uyarrd ama odas yine de darmadank
olurdu.
5. Karadenizin batsnda fndk da yetiiyormu. 10. Geliigzel ilerde altktan sonra iyi bir i bulabildi.
nite

A. Bahemizde ki kk aa, btn k, ilk baharn gelmesini bekler. Gneli gnler gelince aacn dallar canlanr. Bir
yada iki gn iinde katr trnaklarn andran ieklerle donanr. Bu sar enlik, onbe gn kadar srer. Sonra iekler
yerlerini yeil yapraklara brakr. (......)
B. Uamz, Atatrk Havalimanndan ayrldktan sonra dev bir matkaba dnerek, kulaklar sarlatran bir grltyle
bulut dan delmee balad. saat iinde nice lkeler atk gk yznde. Sonunda uan kaln tekerlekleri bir baka
kentin hava limannda topraa dedi. Bolukda hareket eden insan dolu bir odadan baka birey olmayan uan, yere
indikden sonra pistte ilerleyii ben de sonsuz bir zgrlk duygusu yaratr. Uzayda gnlerce dolatktan sonra ayaklar
topraa deen astronot, kimbilir neler duyumsuyordur. nk toprak, yaratln ana kucadr. (......)
C. Yufkac kadn, limanda gezinen yabanc kadn turisti, bahesinde meyva aalar bulunan, pencereleri trl trl iek-
lerle donatlm, beyaz badanal gece kondusuna davet etti. Bahede ki divana oturttu. Mutfaa girdi, unu eledi, hamuru
yourdu ve hamurun stn nemli, beyaz bir bezle rterek bir ka dakika dinlenmeye brakt. Bahedeki oca yakt,
sac stne koydu. Oklavay ald, hamur yumaklarn amaya balad. Yufkalarn iini yalad, katlad, sata teker teker
piirdi. Turist kadn bahenin temizlik ve dzenini, yufkac kadnn hamur an ve el becerisini agnlkla izliyordu.
inden, Yoksul yufkac kadnn mutluluuna bak! Bu manzaraya, bu havaya neler verilmez! Gk yz, deniz, mavi
diye geirdi. (......)
D. pekbcei aslnda bir tr kelebektir. teki kelebekler gibi onunda yaamnda bir birinden deiik evreler vardr. Bir
susam tanesini andran yumurtadan, nce minicik bir kurt kar. kan kurtuk beslenerek hzla byr. Belli bir boya
eritiin de kendine bir koza rerek uykuya yatar. Uyku srasnda koza iinde ekil ve yap deiikliine urar ve bem
beyaz bir kelebek olarak dar kar. Ortaya kan kelebekler remek zere iftleip yumurtladkdan sonra lr. Geriye
kozas kalr. (......) 15
E. Pekoumuz zaman iinde hi farknda olmadan eyalarmzn klesi oluruz. yle ki evime hrsz girerse korkusuyla
evinden kmayan insanlar var. Oysa ev, yuva demektir, yuvaysa eyay deil, sadece sevgiyi ve huzuru artrmaldr.
Bu nedenle evlerimizin, sosyal statmzn, sahip olduklarmzn sergilendii alanlar deil, iinde rahat edebileceimiz,
eyalarmz krmaktan ve eskitmekden korkmayacamz yuvalar olmasn salamalyz. Eyalarmzn bize hizmet et-
mesiyle bizim eyalara hizmet etmemiz arasnda ki ince izgiyi anlamalyz. (......)
Cevaplar
8
A. 5 B. 10 C. 6 D. 6 E. 3
8.
fasikl
A GR
AT I N
L V E EDEBY
T R K D
i l i n levleri
letiim, D

RETEN
TEST 1 letiim, Dilin levleri
1. Aadaki cmlelerin hangisinde dil, alcy harekete geirme ile-

viyle kullanlmtr?
Dilin, alcy belli bir ii yapmaya ynlen-
A) retmen, rencilerden sessiz olmalarn istedi.
dirme amacyla kullanlmasna alcy
B) Ltfen, televizyonunuzun sesini ksnz.
harekete geirme ilevi denir.
C) ocuklar, her sabah kahvaltda st imelidir.
D) Bilgisayarmn monitr arzalanm.
E) Aradnz kitaplar burada bulamazsnz.
2. Aadakilerden hangisi Trkenin ivelerinden biri deildir?

Bir dilin, yazl metinlerle takip edilebilen
A) Uygur Trkesi B) Kazak Trkesi
kollarna ive denir.
C) uva Trkesi D) Krgz Trkesi
E) Trkiye Trkesi
3. Aadakilerden hangisi doal gstergeye rnek gsterilebilir?

nsanlarn, hayatn ak
TRK DL VE
EDEBYATI 9 iinde gerekleen birtakm
A) Grntl telefonda insann karya yansyan grnts
olay veya durumlara bir an- B) Tehlike veya alarm anlamnda alnan sirenler
2 lam yklemesiyle oluan C) Elbiselerin zerinde nasl ykanmalar gerektiini gsteren iaretler
gstergelere doal gster-
D) Ayn renginin sar olmasndan yamur yaacann anlalmas
ge (belirti) denir.
E) Bir sokan bandaki tat giremez anlamna gelen tabela
4. Aadakilerden hangisi iletiim kanalna rnek gsterilemez?

letilerin alcya ulamasn salayan
nite
aralara iletiim kanal denir. A) Bilgisayar ekran B) Teyp kaseti C) Ses dalgalar
D) Mzik E) Kitap sayfas


letiim, Dilin levleri
1 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi iletiimin unsurlarndan biri 5. ---- insann dnyayla balant kurmak iin oluturduu
deildir? ses, iaret, sembol ve hareket sistemidir.
A) Gnderici B) Balam C) Simge ---- tarihsel, toplumsal gelime sreci iinde oluturulan
btn maddi ve manevi deerler ile bunlar oluturmada,
D) Filtre E) Dnt
sonraki nesillere aktarmada kullanlan aralarn btn-
dr.
Yukarda bo braklan yerlere srasyla aadakiler-

den hangisinde verilenler getirilmelidir?
A) letiim - Tarih
2. renci szcn oluturan ..r.e.n.c.i seslerinin
ve bu seslerin bu srayla art arda bulunmalaryla olu- B) Duygu - Dnce
an fiziksel eklin dil bilimindeki karl aadaki-
C) Dil - Kltr
lerden hangisidir?
D) Edebiyat - Medeniyet
A) Gsteren B) Gsterilen C) Gsterge
E) Gsterge - Balam
D) Gnderge E) ifre
Yldzl Soru 1
3. Aadaki cmlelerin hangisinde dil, gndergesel i-

----, bir gstergenin sesteki ya da
leviyle kullanlmamtr? yazdaki karldr.
---- bir dil gstergesinin zekmz
ve deneyimlerimizle
A) En sonunda o da yanl yaptn kabul etti. kazand ierii, aklamasdr yani
gstergenin zihni-
mizde oluan grntsdr. ----
ise o gstergenin ger-
B) Arkadalarna yine askerlik anlarn anlatyor. ek dnyadaki karldr.
C) iftiler, temmuz scana aldrmadan alyordu. Bu parada bo braklan yerlere
srasyla aada-
kilerin hangisinde verilenler geti
rilmelidir?
D) devlerini yapman gerektiini sylemitim. A) Gsteren - Gsterilen - Gn
derge
E) Bu hafta sonu dershaneye birlikte gidelim mi? B) Gnderge - Gsterilen - Gs
teren
C) Gsterge - Gnderge - Gs
terilen
D) Balam - Gsterge - Gstere
n
E) Gsterilen - Gsteren - Gn
derge
3
4. I. Gezdii yerleri arkadalarna gstermek iin bol bol
fotoraf ekti.
II. Bankadaki parasn apar topar ekmesine bir anlam

veremedik.
6. erevesi kurallarla belirlenmitir. Kolay kolay deiime
III. Konumaya dalnca ocaktaki yemek, suyunu ekmiti.
uramaz. Bir lkede yaayan insanlarn tamamna hitap
Yukardaki cmlelerde ekmek szcnn anlamlarn eder. O lkenin en estetik ve gelimi azdr.
ancak birlikte kullanldklar szckleri de hesaba katarak
Bu metinde, aadakilerden hangisi ile ilgili bilgi ve-
bulabiliyoruz. rilmitir?
Bu durum, iletiimde bulunmas gereken unsurlardan A) Lehe B) Konuma dili
hangisiyle ilgilidir?
1
C) Argo D) ive
A) Filtre B) Balam C) ifre
D) Dnt E) letiim kanal E) Yaz dili

KONU
7. Genellikle bir toplumdaki kk gruplarn, ayn mes- 11. Arazide veya denizlerde yolculuk yapan insanlar, ynlerini
lek mensuplarnn kendi aralarnda anlamak iin ge- tayin etmek iin zaman zaman yldzlardan yararlanrlar.
litirdikleri dil, aadakilerden hangisidir?
Byle durumlarda yldzlar, dil bilimi asndan hangi
A) ive B) Az C) Kltr dili tr gsterge kabul edilebilir?
D) Argo E) Konuma dili
A) Simge
B) Grsel gsterge
C) Belirti
D) Belirtke
E) Dil gstergesi
8. ---- gnlk hayatta farkllklar gsterirken ---- hibir farkllk

gstermez.
Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-

lerin hangisinde verilenler getirilmelidir?
A) Lehe - az
B) Yaz dili - ive 12. Bir ansiklopedide rastlayacamz gvercin resmi, dil bili-
mi asndan ----, ayn resim Birlemi Milletler binasnn
C) Argo - lehe
duvarnda olursa bar anlamnda kullanldndan ----
D) Yaz dili - argo kabul edilir.
E) Konuma dili - yaz dili Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-

lerden hangisinde verilenler getirilmelidir?
A) belirti - belirtke
B) ikon - simge
C) belirtke - ikon
9. Bir sanat konserini bitirdikten sonra seyirciler, memnuni- D) simge - belirti
yetlerini gstermek iin sanaty dakikalarca alkl- E) belirti - ikon

yor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Bu cmledeki alklama eylemi, iletiim ema-
snda ne olarak gsterilir?
4
A) Balam B) Kanal C) ifre
D) Dnt E) leti
13. Bir beldenin belediye bakan aday, seimlerin yaklama-
syla birlikte ehrin her tarafn, insanlar kendisine oy ver-
meye aran ifadeleri ieren afilerle donatmtr.
Sz konusu kii bu afilerde dili en ok hangi ileviyle

10. Dille ilgili aadaki bilgilerden hangisi yanltr? kullanlmtr?
A) Oluumu ile ilgili farkl grler vardr. A) Kanal kontrol ilevi
B) Ses, iaret, sembol ve hareketlerden meydana gelir. B) Dil tesi ilev
C) Kendine zg kurallar vardr. C) Alcy harekete geirme ilevi

nite
D) Zaman ierisinde hibir deiime uramaz. D) Gndergesel ilev
E) letiimin en nemli unsurunu oluturur. E) Sanatsal ilev


2 KONU
TEST
1. Belirtilerde gsterenle gsterilen arasndaki iliki ---- daya- 5. recep emmigilin Mstafaynan gaavede garladk.
nrken ikonlarda bu iliki ---- dayanr. (Denizli yresinde konuulan dile rnek)
Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki- Erteden beri tamak ozana elekmin. (Krgzcadan bir
lerden hangisi getirilebilir? rnek)
A) nedensellie - benzerlie Min akatn savna viradin. (uvaadan bir rnek)
B) uzlamaya - gstermeye Bu cmleler, dil iindeki farkllklar gz nnde bu-

lundurulduunda aadakilerden hangisine srasyla
C) rastlantsalla - kurmacaya
rnek gsterilebilir?
D) benzerlie - uzlamaya
A) lehe - az - ive
E) uzlamaya - nedensellie
B) az - ive - lehe
C) ive - lehe - az
D) lehe - ive - az
2. Yaz bitince havalarn soumaya balamasyla birlikte E) az - lehe - ive

aalarn yapraklarn dkmesi sonbaharn geldiinin gs-
tergesidir.
Bu tr gstergelere dil biliminde ne ad verilir?
A) Belirti B) Belirtke
6. Adn belirtme (i) durumu ekini alm kelimeler, cmlede
C) Simge D) kon
belirtili nesne greviyle kullanlr.
E) Dil gstergesi
Bu cmlede dil, aadaki ilevlerinden hangisiyle kul-
lanlmtr?
A) Gndergesel ilev
B) Dil tesi ilev

3. Eskimolarn dilinde kar eitlerini tanmlayan elli farkl
szck bulunmaktadr. Arapada deve trlerini ifade eden C) iirsel ilev
szck says yaklak olarak bindir.
D) Alcy harekete geirme ilevi
Bu bilgilerden yola klarak aadakilerden hangisi-
E) Heyecan bildirme ilevi
ne ulalabilir?
A) Dillerin zelliklerine
5
B) Dil iindeki farkllklara
C) Dil - kltr ilikisine
D) Dilin oluumuna 7. Bir dilin yazl metinlerle takip edilemeyen dnemlerde ayrl-
m kollarna ---- denirken, yazl metinlerle takip edilebilen
E) Dillerin eitliliine dnemlerde ayrlm kollarna ---- denir.
Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-

lerden hangisi getirilmelidir?
A) az ive
4. Mevlanann Ne kadar bilirsen bil, sylediklerin karnda-
B) ive lehe
kinin anlayabildii kadardr. sz iletiimde bulunmas
gereken unsurlardan hangisiyle ilgilidir? C) argo az

A) Filtre
D) Dnt
B) Gnderici
E) Balam
C) Alc

D) lehe ive
E) lehe az

KONU
8. Kendi dnda baka bir eyi gsteren, dndren, onun 12. leti, dil ile ilgili bilgi vermek zerine dzenlenmise dil, ----;
yerini alabilen grn ya da olguya ---- denir. anlam aktarmaktan ok arm uyandrmak iin kullan-
msa ---- kullanlmtr.
si getirilmelidir? Bu parada bo braklan yerlere aadakilerden han-
gileri srasyla getirilmelidir?
A) gnderici B) gnderge
A) heyecana bal ileviyle - alcy harekete geirme i-
C) gsteren D) gsterge
leviyle
E) gsterilen
B) kanal kontrol ileviyle - gndergesel ileviyle
C) dil tesi ileviyle - iirsel ileviyle
D) iirsel ileviyle - heyecana bal ileviyle
E) gndergesel ileviyle - dil tesi ileviyle

9. Bir ressamn oluturduu tablo, aadakilerin hangi-
siyle adlandrlabilir?
A) Belirti B) Simge
C) kon D) Belirtke
E) Dil gstergesi
13. letiimde mesajn; sz, yaz, resim, mzik ya da ha-

reket gibi gstergelerden biri kullanlarak iletilmesi
aadakilerden hangisi ile adlandrlr?
10. Her lkede devlet bakanlarnn lm zerine bayraklar
A) ifre
yarya indirilir. Bu durum o lkede matem ilan edildiinin
gstergesidir. B) Balam
Bu tr gstergelere dil biliminde ne ad verilir? C) letiim kanal
A) Belirti D) Filtre
B) Belirtke E) Dnt
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Grsel gsterge
D) Simge
6
E) ifre
14. Aadaki cmlelerin hangisinde dil, gndergesel i-

11. Ak denizde gemisi korsanlar tarafndan karlan bir kap- leviyle kullanlmtr?
tan, mors alfabesiyle S.O.S iletisini evresindeki gemilere
gndermektedir. A) Deerli misafirlerimiz, ltfen sessiz olalm!
Durumunu bu ekilde ifade ederek evresiyle iletiim B) Hepinizi be dakikalk sayg duruuna davet ediyo-
kuran kaptan hangi tr gstergeden yararlanmtr? rum!
A) kon B) Belirti C) Saat 17.30da okulun bahesinde olun!

nite
C) Simge D) Belirtke D) Sylediklerini inkr etmeye utanmyor musun?
E) Dil gstergesi E) Karadeniz, en fazla ya alan blgemizdir.


3 KONU
TEST
1. Gnderici, alcya gnderdii mesajn alnp alnmadn, 4. Evlenme yldnmnde eine prlanta yzk ald. cm-
alndysa doru alglanp alglanmadn, alcnn tepkisini lesinde prlanta yzk ifadesinin gerek hayattaki
---- sayesinde anlar. somut karl (yzn kendisi) dil bilimi asndan
hangi terimle ifade edilir?
si getirilmelidir? A) Gsterge B) Gnderge C) Gsteren
A) ifre B) filtre C) balam D) Belirti E) Belirtke
D) kanal E) dnt
5. I. Yapraklarn sararmaya balamas
II. Bir ocuun ateinin kmas
III. Leyleklerin scak lkelere g etmesi
IV. Arabadaki benzin gstergesinin yanmas
2. Dil, srekli bir evrim iindedir. Kimi szckler tarih sah- V. Gkyznn kara bulutlarla kaplanmas
nesinden ekilir, ihtiyalar yeni szckler dourur. Her dil;
Yukardakilerden hangisi doal gsterge deildir?
tarih, toplumsal, kltrel vs. nedenlerle deiiklikler yaar.
Bu deiiklikler kimi zaman dili birbirine yakn kimi zaman A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
da birbirinden uzak kollara ayrr.
Bu parada aadakilerden hangisinin oluma nede-

ni ile ilgili bilgi verilmitir?
A) Dil iindeki farkllklar

6. le arasnda bahede dolaan renciler, ders zilinin
B) Dilin ilevleri almasyla snflarna gitmeye baladlar.
C) Dil-kltr ilikisi Bu rnekte zil sesi dil bilimi asndan hangi tr gs-
D) Trkenin zellikleri tergeye rnek gsterilebilir?
A) Belirtke
E) Dil yanllar
B) Belirti
C) kon
D) Dil gstergesi
E) Simge
7
3. Belli bir corafyada konuulan dile ---- denirken blgelere

veya yrelere gre deien syleyi zelliine ---- denir.
Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki- 7. Reat Nuri Gntekinin alkuu adl eserindeki ileti-
lerden hangisi getirilmelidir? im unsurlaryla ilgili olarak aadakilerden hangisi
yanltr?
A) lehe - ive
A) Gnderici: Reat Nuri Gntekin
B) konuma dili - argo
B) Alc: Okuyucu
C) az - lehe
C) Kanal: Kitap sayfalar
D) lehe - konuma dili
1 E) ive - az

D) ifre: Trke
E) leti: Ses dalgalar

KONU
8. ehirler aras bir yolda seyreden bir src yolun en 11. Bir seminerde her yatan ve eitim dzeyinden insanlar
sana yanaarak drtl lambalarn yakm ve arabay bulunmaktadr. Seminerden sonra kendilerine ne anladk-
durdurmutur. Bu durum, dier srcler tarafndan, sz lar sorulan dinleyicilerin hemen hepsi az veya ok birbirin-
konusu arata zel bir durum olduu ve durmak zorunda den farkl eyler sylemilerdir.
kald biiminde alglanmtr.
Bu rnekte olduu gibi bir iletinin farkl insanlarca
Bu ekilde salanan bir iletiimde drtl lambalarn farkl ekilde anlalmas iletiimin unsurlarndan han-
yaklmas hangi tr gsterge olarak kabul edilebilir? gisiyle ilgilidir?
A) Dil gstergesi B) Belirti A) Gnderici B) Alc C) ifre
C) Belirtke D) kon D) Filtre E) Kanal
E) Simge
9. Akama doru evine giden bir renci evdekilere, Dar- 12. Artk demir almak gn gelmise zamandan
da lapa lapa kar yayor. diyor. Bu iletide rencinin kul-
Mehule giden bir gemi kalkar bu limandan
land kar kelimesi, k.a.r. seslerinden olumutur.
Bu ifadede dil, aadaki ilevlerinden hangisiyle kul-
Bu durum gstergenin hangi zelliiyle ilgilidir?
lanlmtr?
A) Ses yn B) Anlam yn
A) Dil tesi ilev
C) Balam D) Anlam birimi
B) Heyecan bildirme ilevi
E) Simgesi
C) iirsel ilev
E) Kanal kontrol ilevi

TRK DL VE
EDEBYATI 9
8
10. ti gaya klgesine balayplar, z klgemdi, deyip. (Kpei

kaya glgesine balamlar; bu benim glgemdir, demi.)
Yukarda Kars yresine ait bir syleyi zellii rnei veril-

mitir. 13. Of! Bktm artk bu ilerden!
Dil iindeki farkllklar gz nne alnarak bu rnek Bu ifadede dil aadaki ilevlerinden hangisiyle kul-
iin aadakilerden hangisi sylenebilir? lanlmtr?
A) Yaz dili rnei A) Kanal kontrol ilevi
B) Lehe rnei B) iirsel ilev
C) ive rnei C) Alcy harekete geirme ilevi

nite
D) Az rnei D) Heyecan bildirme ilevi
E) Ana dil rnei E) Gndergesel ilev


4 KONU
TEST
1.
letiyi hazrlayp muhatabna sunan kiiye gnderici, ileti- 3. ok sevdii bir yazarn son romann okuyan Cengiz, ro-
I man bitirince Hayatmda okuduum en gzel romand,
nin sunulduu kiiye alc, iletinin gnderilmesi iin kulla- yazar kutlamak gerek. demitir.
II
Bu cmleye gre Cengizin syledii cmle iletiim
nlan somut aralara kod, iletinin retildii ifreleme sis-
emasnda ne olarak gsterilir?
III
A) leti B) Dnt C) Balam
temine kanal, gndericinin gstergelerden yararlanarak
IV D) Filtre E) Kanal
alcya ilettii bilgi, duygu ve dnceye ileti denir.
V
4. Meteoroloji, atmosferin zellikle alt katmanlarnn bileimi-
Numaralanm szcklerden hangilerinin yerleri de-
nin, yapsnn ve iinde oluan hareketlerin anlalmasn,
itirilirse bu cmledeki bilgi yanl dzeltilmi olur?
ksa dnemli hava tahminlerinin yaplmasn amalayan
bir bilim daldr. Gnein, Gne Sistemindeki gezegen-
D) IV. ve V. E) II. ve IV. lerin ve bunlarn uydularnn atmosferleri de meteorolojinin
alanna giriyor. Meteorolojiyle yakndan ilgili olan iklim ko-
ullarnn ve deiik iklim tiplerinin tanmlanmasysa iklim
biliminin konusudur. Scaklk, hava basnc, rzgr, nem,
bulutluluk ve ya asndan ksa bir zaman dilimindeki
atmosfer koullarna hava durumu, en azndan 30-50 yl
gibi uzun zaman dilimindeki atmosfer koullarna ise iklim
denir.
Bu parada dil, aadaki ilevlerinden hangisiyle kul-

lanlmtr?
A) Kanal kontrol ilevi
B) Gndergesel ilev
C) Alcy harekete geirme ilevi
D) Dil tesi ilev

2. I. Dnlmez akamn ufkundayz, vakit ok ge.
II. Kelimenin her trl ek karldktan sonra kalan anlam- E) iirsel ilev
l en kk parasna kk denir.
9
III. Aspirin, kan pulcuklarnn birbirine yapmasn nle-
5. zel bir televizyon kanalnda sunulan bir programa alb-
yerek kalp krizi olasln azaltyor.
m yeni kan nl bir ses sanats katlr. Sunucu, sa-
IV. Arka srada oturanlar, konumalarm duyabiliyor mu-
natya Bu, kanc albmnz? diye sorar. Sanat Bu,
sunuz?
benim nc albmm. cevabn verir.
Numaralanm cmlelerde dil, aadaki ilevlerinden
Bu parada anlatlan iletiimle ilgili aadaki yarglar-
hangisiyle kullanlmamtr?
dan hangisi yanltr?
A) Dil tesi ilev
A) Program sunucusu gndericidir.
B) Gndergesel ilev
B) Ses sanats alcdr.
C) Kanal kontrol ilevi
C) Programn yapld stdyo balamdr.
1
D) Sunucunun sorusu iletidir.
E) iirsel ilev
E) Ses sanatsnn cevab filtredir.

KONU
6. Bir niversitenin dzenledii gezi dolaysyla Parise giden 9. Tehlike ve alarm iaretleri
renciler, orada grdkleri ilgin yerleri kameralarna zcilerin ileti tayan vcut hareketleri
kaydetmilerdir.
Trafik klar
Bu kiilerin kaydettikleri grntler aadakilerin Gemilerde kullanlan bayrak
hangisine rnek gsterilebilir?
Bu rnekler aadaki dil d gstergelerden hangi-
siyle ilgilidir?
C) kon D) Simge
E) Dil gstergesi
C) Grsel gsterge D) Simge
E) kon
7. Yumurta ve ekeri rpma kabna alp rpn. Su ve sv

ya ekleyip rpmaya devam edin. Un, kabartma tozu ve
vanilya ilave edip kartrn. Karm byk boy kelepeli
bir kalba dkn. Kek hamurunun zerine vine ve ikolata
paralarn serpin. nceden stlm 160 derece frnda
50-55 dakika piirin. Servis yapmadan nce pudra ekeri
eleyin. 10. Gsterge eitleri ile ilgili aadaki cmlelerin hangi-
Bu parada dil arlkl olarak hangi ilevde kullanl- sinde bilgi yanl vardr?
mtr?
A) Adaletin gstergesi olan dengede duran terazi, simge-
A) Alcy harekete geirme ilevi dir.
B) Kanal kontrol ilevi B) Gnein domas ya da batmas doal gstergedir.
C) Dil tesi ilev C) Park etmek yasaktr. anlamna gelen trafik levhas
D) iirsel ilev sosyal gstergedir.
E) Gndergesel ilev D) Ulustaki Atatrk heykeli bir grsel gstergedir.
E) Uaktan grlmesi iin yerde oluturulan gstergeler

TRK DL VE
EDEBYATI 9 doal gstergedir.
10 8. Uzun sredir kullandmz televizyon bozuldu. iletisinde

geen televizyon kelimesini oluturan t.e.l.e.v.i.z.y.o.n.
seslerinin gsterge bilimindeki karl ----; bu kelimeyi
duyduumuzda zihnimizde oluan grnt, anlam ----; te-
levizyonun kendisi yani gerek hayattaki somut karl
ise ---- adn alr.
11. Trkiyede yedi corafi blge vardr.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadakile- Bu cmlede dil, hangi ilevde kullanlmtr?
rin hangisinde verilenler getirilmelidir? A) Kanal kontrol ilevi

A) gsteren - gsterilen - gsterge B) Gndergesel ilev
B) gnderge - gsteren - gsterilen
C) Alcy harekete geirme ilevi
C) gsterilen - gsteren - gsterge
D) iirsel ilev
nite
D) gsteren - gsterilen - gnderge

E) Dil tesi ilev
E) gsterge - gnderge - gsteren

5 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi iletiimin temel gelerinden 4. Cahit Stk Taranc, 2 Ekim 1910 Diyarbakr doumludur.
biri deildir? lkrenimini Diyarbakrda tamamladktan sonra lise eiti-
mini stanbulda Saint Joseph Fransz Lisesinde tamamla-
A) Gnderici B) Mesaj
d. 1931 ylnda Galatasaray Lisesine devam etti. yi dere-
C) Kanal D) Gsterge cede Franszca rendi. nl Fransz yazarlarn eserlerini
E) Kod (ifre) okudu. 1931 ylnda Mlkiye Mektebinde okuduktan sonra

1938 ylnda Sciences Politiquesde yksek lisans yapt.
1946 ylndaki CHP iir yarmasnda birincilik elde etti.
1956 ylnda hastalannca tedavi iin Avrupaya gitti ve
ayn yl burada ld.
Bu parada dil hangi ilevde kullanlmtr?
A) Heyecana bal ilev

2. I. --- : Duygu dnce ve istein aktarlmasnda sz
B) Gndergesel ilev
syleyen kiiye denir.
II. ---- : Alcnn gndericiye verdii tepkiye (cevaba) de- C) iirsel ilev
nir. D) Alcy harekete geirme ilevi
III. ---- : letiimin gerekletii yere denir.
E) Dil tesi ilev
IV. ---- : Gnderici ile alc arasndaki iletinin gnderilme
ekline denir.
Numaralanm cmlelerde bo braklan yerlere aa-

dakilerden hangisi getirilemez?
5.
A) Balam (Ortam)
B) Kanal (Ara)
C) Kaynak (Gnderici)
Bu iaret yalnzca ok iareti olarak deerlendirilebilir. Fa-
D) Dnt (Geri bildirim) kat bir devlet dairesinde ya da herhangi bir binada koridor-
da bu iareti grdmzde gitmemiz gereken ynn ne-
E) leti (Mesaj)
resi olduunu anlarz. Dolaysyla bu iaret artk iletiimde
---- olmutur.

si getirilmelidir? 11
A) ikon B) belirtke C) belirti
3. Aadakilerden hangisinde verilen bilgi yanltr? D) kod E) kanal
A) Dil birlii, milleti oluturan zelliklerin banda gelir.
B) Dil; milletin manev ve kltr deerlerini, millet olabil-

me zelliklerini bnyesinde smsk muhafaza eder. 6. Aadakilerden hangisi doal gsterge deildir?
C) Dil, milleti meydana getiren bireyler arasnda ortak A) Gnein batmas
duygu ve dnceler meydana getirir.
B) Yapraklarn sararmas
D) Bir milletin dili; onun tarihiyle ve kltryle i ie deil,
C) Trafik lambalar
ayr ayr ele alnr.
1
D) Avizenin sallanmaya balamas
E) Dil, milletin birlik ve btnln salayan en gl
badr. E) Gndz vakti havann kapanmas

KONU
7. I. ---- , insann doup byd aile ve soyca bal bu- 10. Aadaki cmlelerden hangisinde dil, dil tesi ilev-
lunduu toplum evresinden rendii, bilinaltna de kullanlmtr?
inen ve kiilerle toplum arasndaki ilikilerde en gl
A) Keke o da burada olsayd.
ba oluturan dil.
II. ---- , bir dilin tarihsel, blgesel, siyasal sebeplerden B) Yurdumuzun her yeri ayr gzel.
dolay ses, yap ve sz dizimi zellikleriyle ayrlan
C) Trkede szck kkleri isim ve fiil kkleri eklinde iki-
kolu, diyalekt.
ye ayrlr.
III. ---- , bir dilin izlenebilen tarihi dnemlerinde ayrlm
koludur. D) Geen hafta verdiim devleri neden yapmadnz?
IV. ---- , ayn dil iinde ses, ekil, sz dizimi ve anlam- E) Bir daha buraya gelmesini istemiyorum.
ca farkllklar gsterebilen, belli yerleim blgelerine
veya snflara zg olan konuma dili.

A) Jargon B) Lehe C) Az
D) Ana dil E) ive
11. Aadakilerden hangisi ayra iinde verilen szckle

ilgili deildir?
I. ---- , bir milletin gemiten bugne kadar ortaklaa

8. Bir siyaseti seimden nce miting alannda, toplanan hal-
oluturduu deerler toplamdr.
ka hitap etmektedir. Konumas srasnda sk sk alklarla
II. ---- , bir azn zaman iinde bir lkede resmi dil olarak
konumas kesilmektedir.
kullanlmasdr.
Bu parayla ilgili olarak aadakilerden hangisi yan- III. ---- , bir Bartnl ile Adanalnn konuurken kelimeleri
ltr? farkl sylemesidir.
A) Gnderici, konuma yapan siyasetidir. IV. ---- , lkemizdeki insanlarla Azerbaycandaki insanla-
rn dillerinde grlen farkllklardr.
B) Alc, miting alanna toplanm kalabalktr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Kanal, miting alandr.
D) Dnt, alklardr. A) Yaz dili B) Lehe C) Az
12 E) Balam, siyasetinin konumasdr. D) Kltr E) ive
9. Koun, koun; mahallede yangn var!
Bu cmlede dil, hangi ilevde kullanlmtr?

12. Aadakilerin hangisinde simgeye rnek verilmitir?
A) Kanal kontrol ilevi
A) Tuvaletlerdeki topuklu ayakkab ya da apka
B) Dil tesi ilev
B) Duvarda asl olan herhangi bir resim
C) Heyecana bal ilev
C) Pencere akken perdenin havalanmas
D) Gndergesel ilev
D) Birlemi Milletler binasnn duvarndaki gvercin
nite
E) iirsel ilev
E) Trafikte ilerlerken sar lambann yanmas
1. Kendisi dnda baka bir eyi gsteren, dndren, onun yerine kullanlan kelime, nesne veya sembole
............................ denir.
2. Gnderici, iletiim srasnda iletiyi ............................ yardmyla aktarr.
3. ................................ insan hayatndaki her eyi bir ses-anlam btnne dntrmtr.
4. Dilin ................................. ilevinde szckler gerek anlamlar ile kullanlr.
5. Of! Her ey stme stme geliyor! cmlesinde dil, .......................... ilevi ile kullanlmtr.
6. Dil d gstergeleri ................. , ................., ................. ve ................. olarak adlandrrz.
7. letinin aktarlmas iin kullanlan somut aralara ...................... denir.
8. Src ve yayalar iin yoldaki trafik levhalar dil biliminde .......................... olarak adlandrlr.
9. letiimde, ileti, dille ilgili konularda bilgi vermek iin kullanldnda dilin ................... ilevi ile kullanld sylenir.
10. Bir evin atsndan dumanlar ktn gren insan orada yangn olduunu anlar. Oradaki duman bir ................ .
13
11. ............................ tarihsel, toplumsal gelime sreci iinde oluturulan btn maddi ve manevi deerler ile bunlar oluturmada,
sonraki nesillere aktarmada kullanlan aralarn btndr.
Cevaplar
1. gsterge 5. heyecan bildirme 9. dil tesi

2. gstergeler 6. belirti, belirtke, simge, ikon 10. belirtidir
3. Dil 7. kanal 11. Kltr
1
4. gndergesel 8. belirtke
D Y
1. letiim; duygu, dnce ve bilgilerin karlkl olarak aktarlmasdr.
2. letiim szle olabilecei gibi yaz, iaret, sembol, hareket vb. yollarla da salanabilir.
3. nsan, doas gerei birlikte yaamak, birbiriyle iliki iinde olmak zorundadr.
4. letiimde; iletiimi balatan, iletiyi gnderen unsura ileti denir.
5. Gnderici tarafndan alcya yollanan ve bir anlam olan mesaj dnt olarak adlandrlr.
6. Gnderici, mesajn sz, yaz, resim, mzik, hareket gstergelerinden birini kullanarak aktarr ve
bunlara ifre denir.
7. Gnderici, iletiyi gnderdiinde ona, kulland balama gre anlamlar ykler.
8. Gnderici, alcya gnderdii mesajn alnp alnmadn, alndysa doru alglanp alglanmadn
simge ile anlar.
9. Alc, iletiyi nasl anlamas gerektiini, iletinin kullanld balamdan yola karak kestirir.
14
10. Doal gstergelerde gsteren ile gsterilen arasnda neden-sonu ilikisi vardr.
11. nsanlar tarafndan dzenlenen ve bilgi verme amac gden gstergelere ikon denir.
12. Dil dnda da iletiim gstergeleri vardr. Mimik ve el kol hareketi buna rnek gsterilebilir.
Cevaplar
4. Y 5. Y 8. Y 11. Y
nite
1. D 2. D 3. D 6. D 7. D 9. D 10. D 12. D
1. Bir dilin, yazl metinlerle takip edilemeyen dnemde ayrlm kol- A. Yaz dili
lardr.
2. Kullanlan ortak dilden ayr olarak ayn meslek veya topluluktaki B. Lehe
insanlarn kulland zel dil ve sz daarcdr.
3. Bir dilin, yazl metinlerle takip edilebilen dnemde ayrlm kol- C. Konuma dili
lardr.
4. Belli bir corafyada konuulan ivenin snrlar iinde, blgelere D. ive

ve snflara gre deien syleyi zelliidir.
5. letinin; alcy denetlemeye, kanaln iletiime uygunluunu anlama- E. letiim

ya ynelik dilin ilevidir.
6. Belli snrlar iinde konuulan azlardan birinin, ortak kltr dili F. Az

olarak kullanlmasdr.
15
7. Gnlk hayatta, dier insanlarla iletiim kurmak iin konuulur- G. Kanal kontrol ilevi
ken kullanlan dildir.
8. Duygu, dnce veya bilgilerin trl yollarla karlkl aktarlma- H. Argo

sdr.
Cevaplar
1 1. B 2. H 3. D 4. F 5. G 6. A 7. C 8. E
9.
fasikl
HKYE
RETEN HKYE
TEST 1
1. Bu tarz anlatmlar olaya dayanmaz. Merak gesi ikinci plandadr. Trn
nl ismi Rus edebiyat Anton ehov tarafndan gelitirildii iin bu tr
Yaanm veya yaanmas mmkn yazlar onun adyla da anlmaktadr. Trk edebiyatnda bu tarzn ncs
olan olaylarn okuyucuya haz verecek Memduh evket Esendaldr. Sait Faik Abasyank da bu tarzn baarl
ekilde anlatld ksa edeb yazlara temsilcilerindendir.
hikye (yk) denir. Bu parada tantlan edebi tr, aadakilerden hangisidir?
A) Olay yks B) Tarihi roman
C) Masal D) Durum yks
E) Manzum hikye
Olay yks: Bu tarz yklere klasik
olay yks de denir. Bu tr yklerde
olaylar zinciri, kii, zaman, yer gesine
baldr. Olaylar serim, dm, zm
2. Aadakilerden hangisi yknn gelerinden biri deildir?
srasna uygun olarak anlatlr. Olay, za-
mana gre mantkl bir sralama ile ve- A) Olay B) Yer C) Anlatc
rilir. Dm blmnde oluan merak, D) Zaman E) Kii

zm blmnde giderilir.
3. ---- , gerek ya da geree yakn bir olay aktaran ksa, dzyaz eklin-
deki anlatdr. Ksa oluu, yaln bir olay rgsne sahip olmas, genellikle
Durum yks: Bu tarz
nemli bir olay ya da sahne araclyla tek ve youn bir etki uyandrmas
yklere Kesit yks
ve az sayda karaktere yer vermesiyle roman ve dier anlat trlerinden
de denir. Her hikye olaya ayrlr.
dayanmaz. Bu tr ykler-
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmeli-
de merak gesi ikinci plan-
dir?
dadr. Yazar, bu yklerde
A) Roman B) Hikye C) Masal
okuyucuyu sarsan, arpan,
TRK DL VE
EDEBYATI 9 heyecana getiren bir anla- D) Halk hikyesi E) Destan
tm sergilemez. Onun yeri-
2 ne gnlk hayattan bir kesit

sunar veya bir insanlk du-
4. Olay yksnde yazar okuyucuyu arpc bir olayla ykye balama-
rumunu anlatr. Bu ykler-
ya alr. ykc, giri, gelime ve sonu blmleri iinde olay aktarr;
de kiisel ve sosyal dnnce gerilimi artrr, sonra drr. Olay yksnn dnya edebiyatndaki
celer, duygu ve hayaller n ncs Fransz sanat Maupassanttr. Bizim edebiyatmzda ---- olay
plana kar. yksnn nde gelen isimlerinden bazlardr.
Bu parada bo braklan yere aadaki isimlerden hangisi getirile-

mez?
A) mer Seyfettin B) Refik Halit Karay
Hikyenin geleri: Olay, yer (mekn), za- C) Reat Nuri Gntekin D) Y. Kadri Karaosmanolu
man ve kii hikyenin geleridir.
nite
E) Memduh evket Esendal

HKYE
1 KONU
TEST
1. ---- , Fransz yazar Guy de Maupassant tarafndan geli- 4. (I) Hikyelerde olaylarn ve kiilerin anlatmnda ayrnt-
tirilmitir. Bu nedenle Maupassant tarz hikye olarak da ya girilmez. (II) Anlatmaya bal bu anlatm trnde kii
adlandrlr. Bu hikye tr, belli bir olayn etrafnda geliir. kadrosu romana gre azdr. (III) Tanzimat Dneminde ilk
Okuyucunun hikyeyi yle ya da byle yorumlamasna rnekleri verilen hikye, olay ve durum hikyesi eklinde
imkn verilmez. nk hikyedeki olay, mantkl bir seyir ikiye ayrlr. (IV) Olay hikyesi denince edebiyatmzda
hlinde takip eder. Kiilerin portreleri, zenle ve ayrntl mer Seyfettin akla gelen ilk isimdir. (V) Olay hikyesinin
olarak izilir. ---- Trk edebiyatnda olay hikyeciliinin en dnya edebiyatndaki ilk nemli ismi ise Fransz sanat
nemli temsilcisidir. Anton ehovdur.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki- Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

lerden hangileri getirilmelidir? bilgi yanl vardr?
A) Olay hikyesi Memduh evket Esendal A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
B) Olay hikyesi Yakup kadri Karaosmanolu
C) Durum yks Sait Faik Abasyank
D) Olay hikyesi mer Seyfettin

5. Ahrn avlusunda oynarken aada, gm stler altn-
E) Durum yks Memduh evket Esendal da grnmeyen derenin hznl rltsn iitirdik. Evimiz
i itin byk kestane aalar arkasnda kaybolmu gibiy-
di. Annem, stanbula gittii iin benden bir ya kk olan
kardeim Hasanla artk Dadaruhun yanndan hi ayrlm-
yorduk. Bu, babamn seyisi, yal bir adamd. Sabahleyin
erkenden ahra kouyorduk. En sevdiimiz ey atlard.
Dadaruhla birlikte onlar suya gtrmek, plak srtlarna
2. Aadakilerin hangisinde hikyeyle ilgili bir bilgi yan- binmek, ne doyulmaz bir zevkti. Hasan korkar, yalnz bine-
l vardr? mezdi.
A) Bugnk anlamda ilk edebi kimlik kazandran talyan Bir hikyeden alnm bu para iin aadakilerden
yazar Boccaciodur. hangisi sylenemez?
B) Serim, dm ve zm blmlerinden olumaktadr. A) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr.
C) Olayn getii yer snrl, anlatm zl ve youndur. B) Bir olay hikyesinden alnm olabilir.
D) Karakterler belli bir olay iinde gsterilir. C) Kahraman anlatcya yer verilmitir.
E) Trkiyede Cumhuriyet Dneminden sonra edebiyata D) Fantastik (dsel) anlatma dayanr. 3

girmitir.
E) Olay, yer ve kiilerden sz edilmitir.
6. Yaanm ya da yaanabilecek herhangi bir olay ya da

durum ok fazla ayrntya girilmeden ilenir. Ancak yer, za-
3. Aadakilerden hangisi durum kesit yksnn man, olay ve kii geleri yine de bulunur.
dnya edebiyatndaki kurucusu ve nemli ismidir? Bu parada sz edilen yaznsal tr, aadakilerden
A) Anton ehov B) Dostoyevski hangisidir?
2
C) Maupassant D) V. Hugo A) Masal B) Manzume C) Destan
E) Boccacio D) Hikye E) Roman

HKYE
KONU
TEST 1
7. kimiz de Atatrk Kprsn ters tarafndan arnlayarak 9. Ssnn krkn kaldrm gencin arkasndan kotum.
Haliin teki yakalarna vardk. Ben Azapkapda iken Yakasndan tutmak geti aklmdan. Maa gidelim, diye-
onun Unkapanndan narasn duydum. Uy anam, diyordu. cektim. Hayr, hayr, seni o Alman lokantasna gtrece-
te bu minval zre Panco geldim sizin mahalleye, yamur im. Bir patates salatas yapyorlar. Bir de spitzel yersin O
yine balad. Tam sizin evin nnde bir kp krlm, yar- pasajdaki yere yine gitsem. O masaya otursam o masaya.
s parampara, yars sapasalam. Kpn iine oturdum. nsanlar gelse otursa ift ift kadnl erkekli. Ben tek ba-
Baladm anlatmaya Atikalipaaya bir gece yars nasl ma. Milyonlar iinde tek bama. Ac gitgide acyor. Kavun
gittiimi, Hidayetin cebime nasl girdiini, Fatih parkn- acs gibi, zehir gibi bir ac. Kaybettikten sonra bulduu-
da yatan adam, sokak kpeini Sen uyuyordun. Hey muz ey. Nedir o bil? Nedir o bil? Kaybetmeden bulama-
Panco, Panco, seslendim. Sesim bir pencereyi deldi. Gitti dmz bilemedin kaldr vur! Pencereden kim bakt. Ne-
senin kulan buldu. Uyandn. Ama artk benim sana ka- den bakt? Kapa gzlerini kapa. Ellerin byyor mu? Yok
dar yetitirecek ne sesim, ne halim kalmt. Sen de tekrar bymyor. Bymyor, bymyor, yaasn. Ama acyor,
uykuya daldn. Bir otomobil geiyordu. Bomontiye gidiyor hayr acmyor, yalan syleme. Yreinin stnde bir ey
musun aabey, dedim. Atla, dedi. Atladm. varm gibi deil mi? Yalan. Mutlak bir yerde okudun.
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi
sylenemez?
A) Para, I. kii azndan anlatlmaktadr.
A) Soru yoluyla anlatma canllk kazandrlmtr.
B) Verilen metinde diyaloglara yer verilmemitir.
B) I. kiili anlatma bavurulmutur.
C) Anlatc ayn zamanda olayn kahramandr.
C) konuma teknii kullanlmtr.
D) Pekitirilmi szcklere yer verilmitir. D) Betimlemeye arlk verilmitir.
E) Parann genelinde betimlemeye arlk verilmitir. E) Farkl olaylar pe pee verilmitir.
10. Gen kadn, bebein gzellii karsnda bylenmi gi-

biydi. Kvrck sar salar, iri mavi gzleri, kalkk bir bu-
8. ----, bu yllarn yk yazarlar arasnda yk saysnn run ve kk krmz dudaklaryla bir kartpostal andran
okluu, konu eitlilii, yk yazma ynteminde yapt bebek, kadnn imdiye kadar grd en cana yakn kz
deiikle dikkati eker. Says yz elliyi aan yklerinin, ocuuydu. Onun ipek yanaklarn doya doya pmek ve
konusu ounlukla ksa bir sre iinde grd, ki- cennet kokusunu iine ekmek iin eildiinde : Dokun-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 iler, olaylar olduundan, yklerinde allagelen
giri-gelime-sonu blmleri bulunmaz. Bu zel-
ma bana. diye bir ses duydu. Beni okamaya hakkn yok
senin... Kadn korkuyla irkilip etrafna baknd. Bebekle
likleriyle bir durum yks nitelii tayan ykle- kendisinden baka ierde kimse yoktu. Ayn sesi tekrar
4 riyle klasik yntemden ayrlmtr. Ele ald konular, duyduunda bebee dnd. Aman Allahm! Yeni domu
insan ve toplum, insan ve doa, psikolojik konular olarak gibi grnmesine ramen konuan oydu. Bana yakla-
grupta toplayabiliriz. man istemiyorum. diye devam etti. Hemen uzakla ben-
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- den...
si getirilmelidir? Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi

sylenemez?
A) Sait Faik Abasyank B) Refik Halit Karay
A) Yinelemeye bavurulmutur.
C) Reat Nuri Gntekin D) Y. Kadri Karaosmanolu
B) Kahraman bak acsyla yazlmtr.
E) mer Seyfettin
C) Dorudan anlatm yntemi kullanlmtr.
D) Betimlemeye yer verilmitir.

nite
E) Bir olay hikyesinden alnm gibidir.

HKYE
2 KONU
TEST
1. Baka bir zaman diliminden nlanmm gibi kendimi bi- 3. Byk ve siyah gzlerini olduundan daha byk ve daha si-
lemediim bir zamanda, adn bilmediim bir ehrin tan- yah gstermek iin gz altlarn, kirpiklerini boyuyor, kalarn
madm bir sokanda anadan ryan buluyorum. Neden itinayla alyor, sonra da kalkp Beni Leyla olarak anlat. diyor.
oradaym, neden rlplam, onu da bilmiyorum. Haf- ocuk ne bilsin, biraz bn, biraz buruk, biraz cehaletinin (!)
zamn ncesi yok. Zaman orada balyor. Ama daha da dourduu utangalkla ama en ok da pimanlkla gzleri-
nemlisi; nereye gideceimi, ne yapacam da bilmiyo- nin iine bakyor Leylann. Hemencecik Leyla olan Leylann.
rum. Aklmda bundan sonras da yok. Ben benim ve bir Sahi ne abuk oluverdi bu? Leyla diyor, yutkunuyor, gece
insanm ve neyse ki bunu bilebiliyorum. Ama asl bilmek diyor, neden dediini bilmeden, l diyor, sonra Mecnun ge-
istediim; bir sr bilinmeze ramen neden plam? liyor aklna ama Mecnun demiyor, ben diyor
Bir hikyeden alnm bu para iin aadakilerden Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
hangisi sylenebilir? A) Coku ve heyecana bal anlatm
A) konuma tekniine yer verilmitir. B) Sylemeye bal anlatm

C) Aklayc anlatm
B) Bir masaldan alnmtr.
D) Destans anlatm
C) Kii ve mekn anlatmlar ayrntldr.
E) ykleyici anlatm
D) III. kii anlatm grlr.
E) Diyaloglara bavurulmutur. Yldzl Soru 1
2. Fatih taraflarnda -amca derim- bir uzak akrabam oturur. ok gemeden vapur iskeleye yana
t. Kalabalkla bera-
Hali vakti yerindedir. stelik bir radyosu, kck, bebek ber biz de inmek iin hareketlendik
. Kalabalk bizi birbiri-
mizden ayrd vapurdan inerken.
yast gibi bir kedisi ve on alt, on yedi yalarnda da bir lk inenlerden biri ben-
dim. Aaya indikten sonra inenleri
grebilecek hkim bir
kz vardr. Kumral sal, taptaze, kadife tenli, iri, yeil gz- yer bulup orada onu beklemeye bal
adm. Gzlerim onu
aryordu. Onu grdm sonunda. Kala
l, canl, cana yakn bir ey. Ad da clal. Bana gelince, baln arasnda, bir
nehrin stndeki tahta paras gibi
dalgalara kaplm, ka-
ben ite byle, yirmi yamda, btn varl ve avun- labalkla birlikte ka srkleniyord
u.
tusu sk salar, salam diler ve krmz bol, kocaman d- Bu parann anlatm biimi aa
dakilerden hangi-
ml kravat olan, pansiyoner bir tp talebesiyim. Akraba sidir?
canlsym, bu yzden de sk sk amcamlara tanrm. Bu A) Betimleyici anlatm B) ykleyici anlatm
ziyaretlerimden birisinde ve ylbandan bir hafta kadar C) Aklayc anlatm D) Dsel anlatm
nceydi; sz dnd, dolat, ans meselesine geldi. E) Sylemeye bal anlatm
Ben:
4. Ne ahenk ne kompozisyon ne de mimari! Be yz bin lira 5
Hi ansm yoktur benim dedim. buna kmayacak da gidip elin budala, apal rakamlarna
m kacak? Hakl kzcaz; unutulur mu hi? Bir msra gibi
clal:
ahenkli lanet! Ama ne olursa olsun diretmek, bu korkun
Benim de! dedi. surette ekici rakam deitirmek, sonuna bir on , evet,
on takmak lzm. Bo ama Dirensem kar da bak
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi bakalm bilete. diyebilir. Alnyazs deitirilemez ki!
sylenemez?
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi
A) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr. sylenebilir?
A) konuma tekniinden yararlanlmtr.
B) Tartmac anlatma bavurulmutur.
C) Diyalog teknii kullanlmtr.
C) Aklayc anlatm ar basmaktadr.
2
D) Bir durum yksnden alnmtr.
D) Gzlemci bak asyla yazlmtr.
E) Kii anlatmlar ayrntldr. E) Olaylar ve kiiler ayrntl olarak anlatlmtr.
HKYE
KONU
TEST 2
5. Efendim, ttn tabakasn ortada unutmaya gelmiyor, in- 6. O gn bugndr dlger bal, denizlerin grn pek
safsz herif, ttnn ne kadar saak yeri varsa iti, tozlar dehetli fakat huyu pek uysal, pek zavall bir yaratdr.
bana kald. ok otlak grdm ama bylesine hi rast Birok yerlerinde iviye, kesere, eriye, kerpetene, teste-
gelmedimdi. Bizim rahmetli lhami de otlak idi ama hi reye, eeye benzer kntlar, kemikle klk aras diken-
olmazsa bir incelii vard, adam elendirirdi. Karnza leri vardr. Dlger bal ad ona bunlardan tr taklm
oturdu mu, gzleri ile ttn paketini arar, sokulur, taba- olmal. Btn bu alet edevatn drt yann, effaf nay-
kay, cebime koyarm, szlerini arr, cebimden karp londan diyebileceimiz ilemeli bir zar evirmitir. Kuyrua
masann stne brakrm, sevinir. Saatlerce gzleriyle ta- doru bu incecik zar azck kalnlar, rengi koyular, bir
bakann arkasndan koar, sonra bir frsatn drp bir balk kuyruunun biimini alr. Oltaya tutuldu muydu dn-
aara yaknca keyiflenir, gler, syler, dinleyenleri de e- yasna, sulara ksverir. Nasl bir korku iine der kim
lendirirdi. En ok holand da frsatn drp cgaray bilir? Onun iin dnya bombotur artk. Oltadan kurtulsa
kendi eliyle almasnda idi. Siz ona paketinizi uzatrsanz da fayda yoktur. Suyun yzne yamyass serilir. Kocaman
alr ama kendi eliyle ald cgaradan duyduu haram ta- gzleriyle insana mahzun mahzun bakar durur. Sandala
dn duymazd. Bu otlakya canm kurban, kardeim! Bu aldnz zaman dakikalarca onun sesini iitirsiniz.
herif ylesi deil ki
Memduh evketin Otlak adl yksnden alnan bu sylenemez?
para ile ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene-
A) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr.
mez?
B) Soru yoluyla anlatma doallk kazandrlmtr.
A) Kesit yksne rnek gsterilebilecek bir metindir.
C) Durum (kesit) yksnden alnmtr.
B) Olay rgs, ahslar, zaman ve mekn belirgin deil-
dir. D) Pekitirmeye yer verilmitir.
C) Parada okuyucuyu sarsan, arpan, heyecana getiren E) Olaylar ve kiiler ayrntl olarak anlatlmtr.
bir anlatm sergilenmitir.
D) Kahraman anlatcnn bak asyla yazlmtr.
E) Konu, lhami adl otlaknn anlatmdr.
7. Beyazt Havuzunun kenarndaki kanepelerden birine

oturmu sizi bekliyorum. Yan alm bir adamn, yirmi
TRK DL VE
EDEBYATI 9 yandaki ocuk hevesini yaamak istemesi, ne bileyim
Sizi bekliyorum, siz gemediniz. Yznz gremedim.
6 Bayramm, ocukluk bayramm salncaksz gemi gibi
gzme ya doldu Ya hastaysanz! Sanki hastaydnz.
Ziyaretinize gelmi, lazm olan ilalar karaborsadan te-
min etmi, iyilemenizi salamtm Allah esirgesin, bir
daha hasta olmayn. demitim.

sylenebilir?
A) Gzlemci bak asyla yazlmtr.
B) Betimlemeye arlk verilmitir.
C) Yer ve olaylar ayrntl olarak verilmitir.

nite
D) Kahraman bak asyla yazlmtr.
E) Kiiletirmeden yararlanlmtr.
HKYE
3 KONU
TEST
1. Harp zamannda idik Anam bir sabah ekmein stne 3. Masada uzunca sal, kirli sakall bir adam var, krk yala-
belli belirsiz tereya srmt. Btn mrmce bolca te- rnda olmal. Tuzlu sar leblebi yiyip kola iiyor. Beni g-
reyalar srlm ekmekler yedim ancak o gnk lezzeti rnce ka altndan gz ucuyla bakyor. rkyorum birden.
bir trl unutamam Gn geldi halkla aram bir uurum Kadnn kocas olmal diye geiriyorum. nk kk kz
gibi ald. yle lokantalarda yemek yedim ki bir len ye- gidip yanna oturmu. Benim ne iim var el lemin evin-
mei parasna be kii bir hafta doyard. Etrafmda lavanta de? Tanmadm, hem de gen bir kadnn peine dp
kokan beyaz kadnlar vard. Herkes, her ey prl prld. gelmiim! Ya adam, Sen de kimsin ulan? diye kkrerse!
Ama neden her zaman kk, mtevaz keler aradm? Hem de iiyor. Bir sr de bo ie var nnde. Sarho ol-
Dostlarm, en sevdiklerimi bu ar ilerinin kara ocukla- musa! Kapt gibi ba stme yrrse! Ya da Neden
rndan setim. Bir tezghta tlbent dokuyan narin bir kza getirdin ulan bunu? deyip tekme tokat karsna giriirse!
k oldum. Bir kei kokusu sarm allarda obanlarla zr dilesem de dnp gitsem diye dnrken bayla:
arkada oldum. Kyllerle beraber demir parmaklklara Otur yle! diyor. Geip duvar dibindeki sap dekli se-
aslp ikili belediye bahesinin iinden saz dinledim. Ma- dire kyorum. Kadn da masaya gelip adamn yanna
halle kahvesinde yirmi lira maal posta datclar, balk- oturuyor. Adama bakyor, kzna bakyor, sonra da bana
lar, dostsuz emeklilerle, alt kol iskambil oynadm. Dnya bakyor. Yz gle. Kocasndan korkmuyor. Aksine yap-
benimdi! t iten haz alm gibi her tavryla mutluluk sayor. Ama
ben de dhil hi kimse konumuyor nedense. Herkes v-
Bu paragrafn tr aadakilerden hangisidir?
cut diliyle anlayor.
A) ykleme paragraf B) Betimleme paragraf
C) Aklama paragraf D) Fantastik paragraf sylenemez?
E) Sylemeye bal paragraf A) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr.

C) konuma teknii kullanlmtr.
D) Diyaloglara yer verilmitir.
E) Farkl olaylar pe pee verilmitir.
4. st ste ylm byk bir kaya tepesinin en ykseindey-

di. Gne vard, hava scakt ama atlaa birikmi az top-
2. Sk sk gittiim kahve, sapa bir yerde idi. Mevsim k oldu-
rakl yerde kk salp yeermi bodur mee alsnn gl-
u iin, bahar ve yaz akamlar pek sevimli olan bahe-
gesi stne dyordu. Hem ykseke bir yerdeydi hem
sinde deil, ieride oturuyorduk. Evimden knca ortaln
de glgede, bu yzden oturduu yer az da olsa serindi.
sessizliini, bu sessizlie lapa lapa kar yadn grm,
Ban emi, gk gzleri dikili dizleri zerindeki akll tele-
yrmek hevesine kaplmtm Geldiimde fazla kala-
fonundayd. Bazen parmaklarn makineli gibi ileterek bir 7
balk olmayan kahveye, sonralar tek tk birka kiiden
eyler yazyor, bazen de gzlerini durmadan soldan saa
baka gelen olmad Bense bazen buusunu sildiim
gtrp tekrar sola getirerek bir eyler okuyordu. Yalnzd
camdan, dar baheye bakyor, bazen oyun oynayanla-
ama sanki yannda birisi varm da onunla konuurmu
rn seslerine kulak kabart-yordum. Aradan ne kadar za-
gibi arada bir dudaklarn kprdatyor, yzn hafiften ya-
man geti farknda deildim Saate baktm, on buuk ol-
yarken bzen burnuyla gzlerini yaklatrarak ufak ufak
mutu. Kahveci, saat bire kadar ak olduunu syleyince
glmsyordu.
rahatlayp bir ay daha syledim.
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisi- sylenemez?
dir?
A) Betimleme B) Aklama B) Betimlemeye yer verilmitir.
2
C) Olay anlatmna bavurulmutur.
C) Karlatrma D) ykleme
D) Farkl kiilerden sz edilmitir.
E) rnekleme E) kilemeden yararlanlmtr.
HKYE
KONU
TEST 3
5. Delinmi arklar, eskimi gri alvar, siyah izgili beyaz 7. Her cuma gn cuma salas sonras Stl kyndeki
mintan ve srtnda yrtk hrkas, semerli ve heybeli boz evinde kp bir istikamet tutard Cennet. nce krmz toz-
eei ile nereye gitmiler, nereden geliyorlar; bilmiyordu. lu yolda yryp Bengisu Deresine varrd. Orada elini,
Neresi olduunu bilmedii bir yerden kal bin yllar olmu yzn ykar, ibriini doldurup balar yamacn trmanr-
ki, daha ne kadar yryecekler Ykseke bir yerdeki d. Yalym demezdi. Belim kambur, dizlerim tutmuyor
ok byk bir dzln ortalarnda bir yerdeyken durdu. demezdi. Yry ka saat srse de sonunda dikenli al
sesi yle demiti. Burada dur. Eei de durdu. Deneine yaylasna varrd. Ulu servinin glgesine oturunca ekmek,
dayanp az gren gzlerini ksarak uzaklara, yaknlara ba- soan, ayran; sererdi yer sofrasn. Kendisi yemezdi. Bir
knd. st ste ylm yksek kayalklar, inili kl alan- sre sofradakilere bakar sonra kareli bezin ucuna kvrlr,
lar, kk ukurlar, alak tmsekler, bodur mee aalar, sa kolunu bana yastk yapp yatard
yaban kirazlar, tal ahlatlar, sar benizli eki elmalar, i-
eini dkm karaallar, brtlenler, meyveleri olgun-
dir?
lam karamuklar, kurumu deve dikenleri, her esintide
te beri savrulan kavrulmu otlar gryordu. A) Epik anlatm B) ykleyici anlatm
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar C) Betimleyici anlatm D) Mizahi anlatm

basmaktadr? E) Fantastik anlatm
A) Betimleyici anlatm
B) Aklayac anlatm
C) Tanmlardan yararlanma
D) Kantlayc veriler kullanma
E) Nesnel bir anlatma yer verme
8. Ahmet Cemil olduka ok kzmt. Geriye bakmadan y-

ryordu. fkesinden ate pskryordu. Belli ki onu ok
kzdrmlard. fkesi her halinden belli oluyordu. Eliyle
garip iaretle yaparak hzl hzl yryor, bir yandan da
6. Kalabalk caddenin tam ortasnda, dtan eve gidince neler yapacaklarnn bir bir plann yapyordu.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 grnyle ilk grenlerin hemen dikkatini eken ntikamn mutlaka almalyd. Bu yaplanlar asla onlarn
heybetli ve gizemli bir yap Kanatl kaps, kapnn yanna kalmamalyd. lk olarak Mehmet Aliye nasl bir
8 naklar, tokma, kapnn gcrdayarak al, ieri ceza verebileceini dnd. Mutlaka ie Mehmet Aliden
girer girmez insann yzne deen serinlik... Tam ortada balamal diyordu iinden. nk onu en ok onun kalle-
byk bir havuz... Fskiyeli. Birka yerinde bakrdan e- lii ykmt. Hlbuki Mehmet Ali onun yllardr can cier
meler, havuzun rlts, kularn cvlts Btn bunlarn dostuydu. Yedii itii ayr gitmezdi. Ne oldu da byle iki
arasndan dar odalar bir bir selamlayarak yrrken her kanl bakl dman olmulard.
oda, tarihten szlen bir k huzmesi gibi... Yazmaclar,
ahaptan oyma basklaryla tarihi canl tutmaya alarak
sylenemez?
etrafna toplananlara, bask ile yazma yapan usta...
A) lahi (tanrsal) bak asyla yazlmtr.
dir? B) kilemelere yer verilmitir.
A) Aklayc anlatm B) ykleyici anlatm C) Olay anlatmna bavurulmutur.

nite
C) Betimleyici anlatm D) Mizahi anlatm D) Diyaloglara yer verilmitir.
E) Sylemeye bal anlatm E) Deyimlerden yararlanlmtr.

HKYE
4 KONU
TEST
1. At, ahr ilerinde yalnz tmar beceremiyordum. Boyum 3. Biraz ilerde bembeyaz sakallar, apak yzyle bir dede...
atn karnna bile varmyordu. Oysa en keyifli, en elen- Elinde eki, nndeki bakr kazana tutturduu ahenkle
celi ey buydu. Sanki kaann dzenli tkrts Tosunun hafif hafif vuruyor. Kazanlar, kap kacak, kk bakr ss
houna gidiyor, kulaklarn ksyor, kuyruunu kocaman eyalar, semaver Hepsinin stnde el emei gz nuru
bir pskl gibi sallyordu. Tam tmar biteceine yakn olduunu belli eden bir prlt Birka dkkn tede ta-
huysuzlanr, o zaman Dadaruh, Hyt.. diye sarsna la kokusunun ok uzaklardan hissedildii bir atlye
bir tokat indirir, sonra teki atlar tmara balard. Ben bir Ahaptan nak nak eyalar yontan gen usta... Baba
gn yalnz bama kaldm. Hasanla Dadaruh dere kena- mesleini byk bir sadakatle yrtt her hlinden belli,
rna inmilerdi. imde bir tmar etmek hrs uyand. Ka- alnndan den damlalar serin mi serin.
ay aradm, bulamadm. Ahrn kesinde Dadaruhun
penceresiz kk bir odas vard. Buraya girdim. Raflar
basmaktadr?
aradm. Eyerlerin arasna falan baktm. Yok, yok! Yatan
altnda, yeil tahtadan bir sandk duruyordu. Onu atm. Az A) Abartmaya bavurma
daha sevincimden haykracaktm. Annemin bir hafta nce B) Yansz bir syleme dayanma
stanbuldan gnderdii armaanlar iinden kan kuak,
C) Betimleyici anlatmdan yararlanma
prl prl parlyordu. Hemen kaptm. Tosunun yanna ko-
tum. Karnna srtmek istedim. Rahat durmuyordu. D) Mizahi anlatm kullanma
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi E) Kartlklardan yararlanma

sylenemez?
A) Kahraman bak asyla yazlmtr .
B) Olay yksnden alnmtr.
C) Betimlemeye yer verilmitir.
D) Farkl kiilerden sz edilmitir.

4. Sermet Bey bir hafta sonra kalabalk ailesiyle kke tan-
E) konuma tekniine yer verilmitir. d. Halis bir zevk ehliydi. Her gece alg aanak, yemek,
imek, keyif, sefa grla giderdi. Daima akrabalarndan ka-
dn, erkek, drt be misafiri bulunurdu. Sermet Bey Trki-
yeliydi. Fakat Avrupallarn Gndz cefa, gece sefa ds-
2. Birdenbire alamaya balad Ella. Tutamad kendini. Da- turunu kabul etmiti. ocuklar mektebe giderlerdi. Kzla-
vid skntyla yzn evirdi. Kadnlarn fazlasyla sulugz rn byk ticarethanelere ktip diye yerletirmiti. Kars
olduklarn dnr, bilhassa kendi karsn alarken gr- kz mekteplerinde piyano dersi verirdi. Evde almayan
mekten nefret ederdi. Bu yzden Ella kocasnn yannday- yalnz yetmi belik annesiydi. O da mutfaa, hizmeti- 9
ken kolay kolay alamazd. Ama ite bugn olan biten her lere, filan bakard. Yemei gece yarsna yakn yerler, ye-
eyde bir anormallik vard. Neyse ki tam o anda telefon mekten sonra hi oturmazlar, hemen yatarlard. Aradan on
ald ve ikisini de bu gerilimli ann penesinden kurtard. be gn gemedi. Bir gece aa kattan bir lk koptu.
Hizmeti Artemisya, avaz kt kadar haykrarak yukar
kotu. Arkada, amlarn arasnda beyaz bir eyin gezindi-
sylenebilir?
ini haber verdi.
B) Betimlemeye arlk verilmitir. dir?
C) Yer ve olaylar ayrntl olarak verilmitir. A) Epik anlatm B) Mizahi anlatm
2
D) Kahraman bak asyla yazlmtr. C) Betimleyici anlatm D) ykleyici anlatm
E) lahi (tanrsal) bak asyla yazlmtr. E) Fantastik anlatm

HKYE
KONU
TEST 4
5. Drdnc snftaydm. Yam on iki kadar olmal. Fran- 7. Sinemadan ktm zaman yamur yine balamt. Ne
szca muallimimiz Sr Aleksi, bir gn bize yaz vazifesi yapacam? Canm bir yrmek istiyordu ki... ofrn biri:
vermiti. Hayattaki ilk hatralarnz yazmaya aln. Ba- Atikali, Atikali! diye bard. Gider miyim Atikaliye gece-
kalm neler bulacaksnz? Sizin iin gzel bir hayat temini nin bu saatinde, giderim. Atladm ofrn yanna. Dere
olur. demiti. Hi unutmam; yaramazlmdan, gevezeli- tepe dz gittik. Otomobilin buulu, damlal camlarnda
imden bkan retmenler, o snfta beni arkadalarmdan
krmz, sar, yeil, trl klar grerek, bir renk dalgas
ayrmlar, bir kede tek kiilik bir kk sraya oturtmu-
iinde Atikaliye vardk. ilide Bomonti durandan yz
lard. Mdirenin sylediine gre, ders esnasnda komu-
adm yrsem evime varr, iki yorganl yatamn ukuru-
larm lakrdya tutmamay, uslu uslu muallimi dinlemeyi
na bzlr, dostum Pancoyu dnrm. imdilik baka
reninceye kadar orada bir srgn hayat geirmeye
mahkmdum. Bir yanmda kocaman bir tahta direk vardr. kimsem yok. stanbul adalarnn birinde hasta anam yatar
Ne yaplsa snftan karlmasna imkn olmayan ve ara deinde. Kara kpeim de karyolasnn altnda onu ve
sra akmn ucuyla tesine berisine atm yaralara stoik beni bekler. Panco, ilek isimli bir sokakta oturur. Futbol
bir vakarla tahamml eden sessiz sedasz, arbal ve oyunlar grr ryasnda. Yahut da yine ryasnda pipirik
upuzun bir komu. te yanmda manastr terbiyesinin is- oynar. Ben gece yarsndan sonra yamurlu bir havada
tedii serin ve marur loluu temin iin yaplma benze- Atikalideyim. Szm ona bir bulvar stndeyim. Yryo-
yen ve panjurlar hi almayan bir uzun pencere dururdu. rum. Yamur yayor da yayor. Evet, yamurun, yalnz-
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi ln, Atikalinin hakk var: Uzaklatka anam, Pancoyu,
sylenemez? kpeimi daha ok zlyorum. de uykudadr.
A) lahi (tanrsal) bak asyla yazlmtr. Bir hikyeden alnm bu para iin aadakilerden
hangisi sylenebilir?
B) Alnt cmleye yer verilmitir.
A) konuma tekniine yer verilmitir.
C) Olay anlatmna bavurulmutur.
D) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr. B) Kiiler ayrntl olarak anlatlmtr.
E) kilemeden yararlanlmtr. C) Betimlemeden yararlanlmtr.
D) I. kiili anlatma bavurulmutur.
6. Gm gibi parlayan bu gzel kaann dilerine baktm. E) Durum yksnden alnmtr.

ok keskin, ok sivriydi. Biraz kreltmek iin duvarn
talarna srtmeye baladm. Dileri bozulunca
TRK DL VE
EDEBYATI 9 yeniden denedim. Gene atlarn hibiri durmuyor-
du. Kzdm. fkemi sanki kaadan karmak
istedim. On adm ilerdeki emeye kotum. Ka-
10 ay yalan tana koydum. Yerden kaldrabildiim
en ar bir ta bularak stne hzl hzl indirmeye bala- 8. Yedi sene hep gittim ama kym bulamadm. Ne kar-
dm. stanbuldan gelen, stelik Dadaruhun kullanmaya m, ne de kzlarm. Geze geze ok yorulmuken bir gn
kyamad bu gzel kaay ezdim, paraladm. Sonra bir yerde yksek duvarl byk bir malikne kt karma.
yalan iine attm. Byk de kaps vard, han kaps gibi. eriye aldlar beni.
Yemek verdiler, su iirdiler. Yatacak yer verdiler. Oras bir
derghm meer. Hac Bektai Velinin... Her gn ormana
sylenemez?
gidip srtmda dz dz odunlar tadm atee.
A) Bir klasik ykden alnmtr.
B) Gzlemci bak asyla yazlmtr. dir?
C) Olaylar olu srasna gre verilmitir. A) Lirik anlatm B) Mizahi anlatm

nite
D) Betimleyici anlatmdan yararlanlmtr. C) Betimleyici anlatm D) ykleyici anlatm
E) Karlatrma yaplmtr. E) Fantastik anlatm

HKYE
4 KONU
TEST
9. Bu serviyi ben diktim buraya. Kuzu obanydm o zaman. 11. Kk ocuk, baloncuyu bylenmi gibi takip ederken,
Bengisu Deresinden ie ie su tayp byttm onu. aknln gizleyemiyordu. Onu hayrete dren ey,
Onunla birlikte ben de bydm. On alt yandayken bir Bizim eve bile smaz. dedii o gzelim balonlarn ada-
kza sevdalandm sonra. Kz da bana. Ama o aann k- m nasl havaya kaldrmad idi. Baloncu dinlenmek iin
zyd, bense khyann olu. Mslim aa, babam kovdu durakladnda o da duruyor ve sonra yine takibe koyulu-
bu yzden. Konaktan ayrldk aresiz. Ayrldk ama birbiri- yordu. Bir ara adamn kendisine baktn fark ederek ona
mizden kopmadk. Kopamazdk. Bir gn el ele verip katk doru yaklat ve btn cesaretini toplayarak:
birlikte. Gnlerce a susuz hep gittik. Toros Dalarnn ta
-Baloncu amca, dedi. Biliyor musun benim hi balonum
te ucuna kadar. Bir ky bulduk orada. Bize, burada ka-
olmad.
ln dediler. Kaldk. Ben manda oban olup hep dalarda
gezdim. Eve gece karanl knce geliyordum. Bulama- Adam ocuu syle bir szdkten sonra:
snlar diye. Orada yedi sene kaldk. O srede tane kz- -Paran var m? diye sordu. Sen onu syle.
mz oldu. Birine Selvi adn koyduk, birine Seher, birine de
-Bayramda vard, diye atld ocuk, nmzdeki bayram
ebnem. Manda yourdu kakladk, ekmeimizi manda
yine olacak.
kaymayla yaladk. Ama bir gece geldim ki evde kimse
yok. Ne kzlar ne Serap. Kye kara giysili kara atl adamlar -yleyse bayramda gel, dedi adam. Acelem yok, ben bek-
gelmi dediklerine gre. Kzlar da anasn da alp gtr- lerim.
mler.
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi sylenemez?
sylenemez?
B) Gzlemci bak asyla yazlmtr.
B) Kahraman bak asyla yazlmtr.
C) Olaylar olu srasna gre verilmitir.
C) Olaylar olu srasna gre verilmitir.
D) Diyaloglara yer verilmitir.
D) Betimleyici anlatma arlk verilmitir.
E) kileme kullanlmtr.
E) kileme kullanlmtr.
12. Dondurucu soukta bir an nce evime varabilmek iin hz-

la yrrken, ayamn ucunda bir czdan grdm. Hemen
aldm. Sahibini gsteren bir kimlik vardr diye acele acele
atm. inde dolar ve sararp kat yerleri ypranm eski
10. Bir sabah uyandmda renkler geri dnmt. Hem de bir zarftan baka bir ey yoktu. Sol st kede yalnzca 11
daha nce hi olmad kadar parlak ve canl bir ekilde. gnderenin adresi, alc adresi yerinde bir posta kutusu
Ancak daha da garibi ve artc olan bu yeni renklerin numaras vard. Bir ipucu bulabilmek, belki biraz da me-
kokusunu ve tatlarn da alabiliyor oluumdu. Hatta arada- rakm giderebilmek iin zarf atm ve iindeki mektubu
ki tat farkllklarn, kokular aras arlk ya da hafiflik gibi okumaya baladm.
tanmlanmaz veya herhangi bir ekilde ifade edilmez kav-
ramlarda zihnimde bir ekilde vuku buluyordu. Bunu ifade
sylenemez?
etmek pek kolay deil.
A) Ama - sonu ilgili kurulmutur.
dir? B) Kahraman bak asyla yazlmtr.
A) Lirik anlatm B) Mizahi anlatm C) Olaylar olu srasna gre verilmitir.
2
C) Betimleyici anlatm D) ykleyici anlatm D) Bir durum - kesit yksnden alnmtr.
E) Fantastik anlatm E) kileme kullanlmtr.

1. ............................ ; masal, efsaneyi, hikyeyi, roman okuyucu/ dinleyici durumundaki bizlere anlatan varlktr. Ad geen eser-
lerin i dnyalarnda olup biten her eyi (olaylar, meseleler, kahramanlar, meknlar, zamanlar) gren, bilen, duyan, idrak eden;
kendine has imkn, tercih, dil ve slubuyla biz okuyucu/dinleyicilere anlatan varlktr.
2. ............................ , herhangi bir varlk, olay ve insan karsnda, sahip olduumuz dnya gr, hayat tecrbesi, kltr, ya,
meslek, cinsiyet, ruh hali ve yere gre aldmz alglama, idrak etme ve yarglama tavrdr.
3. ............................ , anlatmaya bal edebi metinlerde kullanlan bir eit anlatm tekniidir. Yazar anlatmak istedii eyleri kah-
ramann kendi azndan, kafasndan geenler eklinde okuyucuya verir. Kahraman kendi kendine konuur gibidir fakat dn-
celeri dzenlidir. Hkim anlatcnn bak asyla anlatlan metinlerde karmza kar.
4. ............................ bak asnda yaanm, yaanan ve yaanacak olan her eyi bilir, grr ve duyar. Kahramanlarn gnl
veya kafasndan geenleri okumaya kadar uzanr. Anlatc, anlatt olaylarn dnda durur, gren durumundadr. nc tekil
ahs azyla (o) konuur. Yazarn dilini kullanr ve bu sebeple ona yazar-anlatc da denilir.
5. ............................ bak al anlatmda kahramanlardan birisidir. Bu anlatc, ayn zamanda olay rgsnn btn ykn stle-
nen asl kahraman olabilecei gibi, daha da geri planda yer alm kahramanlardan biri de olabilir. Bir insann sahip olduu veya
olabilecei bilme, grme, duyma, yaama imknlar ile snrldr. Her zaman kendi yaadklar, bildikleri, duyduklar ve hisset-
tiklerini ne karr. Bu bak asnda anlatc, kendi dil ve slubunu kullanr ve birinci tekil ahs azyla konuur. Okuyucu ile
daha scak, samimi ve inandrc bir diyalog kurmasyla okuyucuya daha yakndr. zellikle eserin hatra defteri, gnlk, mektup
tarznda kaleme alnmas, bu etkiyi daha ok glendirir.

12
6. ............................ anlatc kurmaca dnyada olup bitenleri, sadece mahede etmekle yetinir. kinci aamada da gzlemlerini
adeta bir kamera tarafszl ile okuyucuya nakleder. Bir yanstc konumundadr. ok daha az bilgilidir. Onun bilme, grme,
duyma yetenekleri gemi ve gelecee uzanmad gibi, kahramanlarn ruh hallerine de yetiemez. Hem nc tekil hem de
birinci tekil olabilir. Anlatcnn bak as snrlar ve anlattklar karsndaki tutumuna dikkat etmek zorundadr.
Cevaplar
1. Anlatc 3. konuma teknii 5. Kahraman-birinci tekil

2. Bak As 4. Hkim bak (lahi/tanrsal) 6. Gzlemci bak al (ben veya o)
nite
D Y
1. lahi bak asnda anlatc hep o zamirini kullanlr.
2. Olay evresinde oluan metinlerden olan roman ve hikye, edebiyatmza Tanzimat Dneminde
girmitir.
3. Olay rgl metinlerde kii, zaman ve mekn btnl nemli deildir.
4. Anlatmaya bal bir metinde rnein ykde dil, gndergesel ilevde kullanlr.
5. Hikyeyi oluturan yap unsurlar yer, kii, olay rgs ve zamandr.
6. Gzlemci bak asnda anlatc olaylar ve kiileri gzlemleyerek anlatr.
7. Hikyede okur, yazl metni okurken bir taraftan da hayal etmeye alr.
8. Tip, kiinin gnlk yaamda karlalmayacak derecede herhangi bir zelliin n plana karlma-
syla oluturulur. Cesur, korkak, cimri, cmert vb. gibi tek bir zelliin abartl bir biimde tek kiide
toplanmas sz konusudur..
9. Karakter, gnlk yaamda her an karlalabilecek zellikleriyle yanstlan kiidir. Okur, karakterin
kimi davranlarn onaylarken kimi davranlarna kar kar; kimi zaman iyi olarak grd kii, kimi
13
zaman da ktdr. Ksaca kiiler, yaamda naslsa roman ve hikyede de yledir.
10. Olay yksnde yazar okuyucuyu arpc bir olayla ykye balamaya alr. ykc, giri, gelime
ve sonu blmleri iinde olay aktarr; nce gerilimi artrr, sonra drr. Olay yksnn dnya
edebiyatndaki ncs Fransz sanat Maupassanttr. Bizim edebiyatmzda olay yksnn nde
gelen baz sanatlar unlardr: mer Seyfettin, Refik Halit Karay, Reat Nuri Gntekin, Y. Kadri Ka-
raosmanolu, Sabahattin Ali vb
Cevaplar
12.
2
1. D 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. D 8. D 9. D 10. D
Saimin, kahvenin karsndaki pembe boyal evin kz-
na tutulduu haberi de byle karland. Anahtar delikle-
rinden giren hava gibi, rzgr gibi her eve yayld. leri
stt, hayalleri gnlerce oyalad durdu. Gnn on saatine
yakn bir zaman Hac Eminin kahvesinde kt oynayan
Saim boyuna cumbada grnen, daha dorusu biimine
getirip boyuna kendini gsteren o bir iim su kza neden
sevdalanmasn?
Bu parann anlatm biimi nedir?
Birinin okuduu kitap var elinde. Deriden bir klf iine ko-
nulmu. Parmaklar kolayca terliyor nk. teki, kalaba-
ln daha da artt postanenin giri kaps nne varma-
dan nce, Tnel alanna yakn olan bir kitabevine girdi.
Orada Maldororun arklarnn yeni bir basks var. Pa-
hal bir kitap. Kitab tezghn zerine koyarak sayfalarn
aralad: Susun! Bir cenaze alay geiyor yannzdan...
Gidecei yolu bilir tabut ve atnn savrulan harmani-
sinin ard sra yrr, diyor air. Darda sonbahar g-
nei var. Adaya uzanma zaman deil. ngiliz Saraynn
duvarnn karsndaki kede kk bir araphane var.
Akam yaklatnda oraya urayacaklar.
Bu parada hangi bak asna yer verilmitir?
Kalktnz saatte, kap kapand sessizce. Odadan oda-

ya gittiler, el ele, oray kaldran, buray aan, kolaan
eden hayalet bir ift. te burada brakmz. dedi ka-
dn. Adam da ekledi: Ah, ama burada da! st katta,
diye mrldand kadn. Bahede de diye fsldad adam.
14 Sessiz, dediler, yoksa onlar uyandracaz. Ama bizi
uyandran siz deildiniz. Ah, hayr. Onu aryorlar; perde-
yi ekiyorlar. diyebilirdi biri, o yzden bir iki sayfa daha
okuyabilirdi. imdi buldular onu, diye emin olup kale-
mi kenar boluunda durdururdu. Sonra da okumaktan
yorulup ayaa kalkarak kendine bakabilirdi, ev bombo,
kaplar ak, memnuniyetle kabaran tahta gvercinlerden
ibaret ve iftlikten iitilen harman makinesi grlts.
Buraya niin geldim? Ne bulmak istiyordum? Ellerim
botu. Belki de st kattadr? Elmalar tavan arasndayd.
O yzden yine indi, bahe her zamanki gibi durgundu,
kitab imene sokulmutu yalnzca.
nite
Bu parada hangi tekniklerden yararlanlmtr?

1. Aksine, diyorum, iimden; aksine bir yere kadar, aksine, ho sen de ondan sonrasna gnllsn ya, acktm diyorum.
Barbunya konservesi ayor. Kutunun kapa elimde. Baklayorum. Domatesi blyor, ekmei koparyor. Kapakla
oynuyorum; trtll keskinliiyle ............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. Akam yemeklerini her gnk gibi stan Melahat, Saimi merak eder. Gece yars olmutur, Saim hl gelmemitir.
Evlendiklerinden beri ilk defa eve ge gelecektir. Yar umursamaz, yar merak hlinde uyuyakalr. Sabah olduunda, ko-
casnn hl gelmediini grr. Akam Saim ayn vakitte gelir. Melahata hibir aklama yapma ihtiyac duymaz. Melahat
ona kzarak gece neden gelmediini sorar. Saim eski mahalle kahvesine gittiini, geceyi de evinde geirdiini syler.
Melahat, ok zlr. Anlar ki ..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
3. Bir k akam. Kuru bir souk var. Havada tek bulut yok. Gkyz prl prl. Her gn ehrin bir baka semtine gidi-
yorum. Bu tasarlanm tasarlanmam gezintilerin, yirmi yl akn bir zaman, i meknlarnn i meknlarna skm
mrmn dar erevesini krma isteinden kaynaklanma olasl yksek. Bazen hi bilmediim son duraklarda iniyorum
otobsten ya da dolmutan. Bazen eski ya da eskimemi bir arkadan evinde ay ierken buluyorum kendimi. ............
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
15
4. Dolmutan ayn yerde iniyoruz. Ara, yanmzdan geip gidiyor. Ayrlyoruz. O, yine kendi hikyesine doru yol alyor.
Ben de ondan kopmamay umarak yryorum sokaklarda. Gecenin bir vaktinde Siside gryorum onu. En dipteki masa-
ya oturmu. Paltosuyla antas yanndaki sandalyenin stnde. Duraktaki gibi keye ekilmi. Kst gzlerini kapdan
ayrmyor. Krmz bir n aydnlatt masalarda gen iftler oturuyor. ...........................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................
9
10.
fasikl
HKYE
lgisi
ekil Bi
RETEN HKYE
TEST 1 ekil Bilgisi
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, kk tr ynyle

dierlerinden farkldr?
Kk: Szcn btn yapm ve ekim
A) Dan yamacnda yalnz bana oturuyordu.
ekleri karldktan sonra geriye kalan,
B) Btn sorunlarmz hallettikten sonra rahatladk.
anlaml biimde ayrtrlm biimine
denir. C) Bu konuda nemli olan dier insanlarn ne dnd.
D) Her yk ya da roman yazar, tannm biri olmak ister.
E) Tanrken eyalarn bir blmn eski evde braktk.
Yapm eki: sim ya da fiil kk veya gv-

delerine eklenerek onlardan yeni isimler 2. Aadaki alt izili szlerden hangisi yapm eki almtr?
ya da fiiller treten ek. Yapm ekleri ek-
A) Bu kadar derli olduunu bilmiyordum.
lendii szcn anlamn ya da trn
de deitirir ve -baz istisnalar dnda B) Sana anlattklarm aramzda kalsn.
- her zaman ekim eklerinden nce ge-
C) Bir saat iinde olduka fazla ilerledik.
lir. Yapm eki alm bir szce tremi
szck denir D) Bu kadar ksa srede ok fazla i yaptk.
E) Beni karsnda grnce hemen sustu.
ekim ekleri: Gerek isim

soylu gerekse fiil soylu ke-
limelerin sonuna eklenerek
3. Aadaki alt izili szcklerin hangisinde -/-i, -u/- ekim eki ola-
cmle iinde dier kelime-
rak kullanlmamtr?
lerle anlam balants kur-
A) Okula yeni balayan rencinin boyu ok uzundu.
malarn salayan ekler.
Kendi balarna bir anlam Szleri herkesi derinden etkilemiti.
B)
TRK DL VE
EDEBYATI 9 ifade etmezler. C) Bu arabay uzun zamandr almak istiyordu, sonunda ald.
D) ren yerindeki kaz almalar nmzdeki yl bitiyor.

2
E) Aramzdan ayrlan yazarmzn hayat film oluyor.
4. Aadaki alt izili szlerden hangisi gvde durumda deildir?
Yalnzlk duygusunu yllar nce tatmtm.

A)
B) Yorulmadan yol almak sandn kadar kolay olmaz.
Trkede baz szcklerin birden fazla anlam vardr.

C)
Gvde: Kelimenin yapm eki alm ek-
lidir. Birok gvdede ek ile kelime ayrt D) K aylarnda bu blgede su taknlar hep artmtr.
nite
edilemeyecek derecede kaynamtr. E) Yazarn son romannda kendimden bir eyler buldum.
HKYE
ekil Bilgisi 1 KONU
TEST
1. rdnn gneyindeki 9 bin yllk Shkrat Msaied Neolitik 5. I. Hayatn devrald

yerleiminde bu yl yaplan almalarda, en az on ocua
II. Sessiz bir z sudur ac
I II III
III. Birikir yreinin kvrmlarnda
ve iki yetikine ait kalntlarn bulunduu 3 gmme alan
IV V IV. Ve aar gzlerine ar ar
tespit edildi. V. Bulutlar yere inmitir artk
Bu cmledeki alt izili szcklerden hangisinin kk,
Numaralanm dizelerin hangisinde birleik yapl sz-
szck tr ynnden tekilerden farkldr?
ck kullanlmtr?
2. ekim ekleri, eklendikleri szcn anlamn ve trn

deitirmez; onlarn cmle iinde kullanmlarn salar.
Bu aklamaya gre aadaki alt izili szlerden han-

6. Bu alma bu soruya cevap aranan 1950lerde edebi
gisi ekim eki almamtr?
I II III
Gnmzde insanlara ok gvenmemek gerekiyor.
A) retim ve tketim koullarn etkilemitir.
IV V
B) yi biri olmak istiyorsan herkese yardm etmelisin.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangileri hem
nsanlara krc szler sylemekten vazgemelisin.
C)
yapm eki hem ekim eki almtr?
Kurunun yannda ya da yanar, demiler.
D)
A) I. ve II. B) II. ve V. C) I. ve III.
Doruluk, herkeste olmayan bir erdemdir.
E)
D) II. ve IV. E) IV. ve V.
3. Daha ok radyocu kimlii ile tandmz ancak mzik,

7. Roman, olmu veya olmas muhtemel olaylarn anlatld
I II
uzun yazlardr.
resim, edebiyat gibi farkl alanlarda da retim yapan
III IV Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur?
sanat, yeni bir romanla yola devam ediyor.
A) Basit szck B) Tremi szck
V
C) Birleik szck D) Tamlayan eki
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi farkl
3
farkl bir yapm eki almtr? E) Fiilden isim yapm eki
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck yap 8. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik szcn
bakmndan basittir? oluumunun aklamasnda yanllk yaplmtr?
A) ocukluum ve genliim burada gemiti. A) imambayld cmle biiminde olumutur.
B) Tm evraklar inceledi ve kararn aklad. B) baretmen sfat tamlamas eklinde olumutur.
C) Haftalar nce geleceimi size sylemitim. C) okuryazar tr deiimi eklinde olumutur.
2
D) Yolda yrrken arkadamla karlatm. D) pazartesi anlam deimesiyle olumutur.
E) iir okumay da yazmay da ok seviyordu. E) hissetmek yardmc eylemle oluturulmutur.

HKYE
KONU
TEST 1 ekil Bilgisi
9. Keiboynuzu, devetaban, buzdolab gibi birleik sz- 13. I. Sen stinyede bekleme, ben ararm seni.
ckler, oluum bakmndan aadakilerden hangisi- II. Hafta sonu arkadalarla Kapadokyaya gideceiz.
ne dhil edilebilir?
III. Son gnlerde onu hi grmyorum buralarda.
A) Sfat tamlamas eklinde
IV. Bu yaz tatilinde sizi grmeye belki gelemem.
B) sim tamlamas eklinde
V. Bu roman okuduktan sonra her ey deiti.
C) Tr deiimi eklinde
Numaralanm cmlelerin hangisinde birleik yapl
D) Ses dmesi eklinde eylem kullanlmtr?
E) Anlamca kaynama eklinde A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
10. Ne kadar deimisin ben grmeyeli,

Ellerin gzelliini kaybetmi nasrdan, 14. Aadaki alt izili szlerin hangisinde, dierlerinden
Hzn rengi alm salarnn her teli farkl bir ekim eki kullanlmtr?
Gzlerine glgeler dm kahrdan, Baklar insanda huzursuzluk yaratyordu.

A)
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur? Adanay, doum byd yeri, ok zlemiti.

B)
A) Basit yapl szck B) Birleik yapl szck Soruyu snftaki herkes doru cevaplamt.
C)
C) Ad durum eki alm szck D) Pekitirilmi szck Bilgiyi nemsiyor ve her eyi renmek istiyordu.
D)
E) Kip eki alm szck Evi daha geen hafta boyatmt adam.
E)
11. Aadaki alt izili szlerden hangisi birleik yapl

deildir?
15. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szckteki
A) Tanzimatta romanda mirasyedi tipler ilen-
-lar/-ler ekinin anlam ve grevi, tekilerden farkldr?
mitir.
A) Bu akam teyzemlere oturmaya gideceiz.
B) Her eyi bir oldubittiye getirmeye alyorsu-
nuz. B) retmen baz sorularn zor olduunu sylemiti.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Dnden nce babas, onlara koskoca bir ev C) Kar masada oturanlar bir yerden tandk geliyor.
almt.
D) Bu mevsimde meyveler abuk bozuluyor.
4 D) Polisler kapkalara gz atrmyor artk.
nsanlar anlamaya almak bo bir uratr.
E)
E) Sahillerdeki cankurtaran says artmaya
balad.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde szck tretilirken

nl dmesi olmamtr?
16. Deneme snavnda kan bu soruyu, on sekiz renci
A) Koskoca evde yalnz yaamaktan bkmt artk. I II III IV
zemedi.
B) Ekip almas sonucunda ok ilerlemitik.
V
C) Yollar buzlu olduundan iki ara devrilmiti.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi yap
D) Bu sorunu kafa kafaya verince rahata hallettik. bakmndan dierlerin farkldr?
nite
E) Bu yanllardan ne zaman vazgeeceksin acaba? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

HKYE
ekil Bilgisi 2 KONU
TEST
1. Aadaki alt izili szcklerin hangisi yapca birleik 5. Yapt ile yazar arasndaki gizemli ilikiye mdahil olmak
deildir? I II III IV
kimsenin harc deildir.
A) Akamki ma seyretmeye doyamadm.
V
B) Ben her sonbaharda mutlaka buraya gelirim.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi yapca
C) ocuklar, mahallede sessizce oynuyordu. dierlerinden fakldr?
D) Yola erken kmamza ramen dne yetiemedik. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Buraya kadar kotuunuza inanamadm.
2. Seninle bir yamur balyor iplik iplik,
Bir gzellik douyor yreime iirden.
Martlar konuyor omuzlarma,
Gzlerin stanbul oluyor birden.
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?

Yldzl Soru 1
A) Fiilden isim yapma eki
B) simden isim yapma eki

Sana geldim iim mitlerle dolu
C) yelik eki
I II
Beni sarho etme stanbul, ne olur
D) lgi eki
Bir gn ben de eririm caddelerinde
E) Kip eki III
rr kemiklerim adm unutulur
IV V
Bu dizelerdeki numaralanm szl
er iin aadaki-
3. Aadaki cmlelerin hangisinde -m/-im, -um/-m eki lerden hangisi sylenemez?
fiil ekim olarak kullanlmtr? A) I. de, ad durum eki kullanlm
tr.
B) II. de, fiilden isim yapma eki
vardr.
A) Szlerim sana ar geldi galiba. C) III. de, kip ve kii eki kullanlm
tr.
D) IV. de, iyelik eki vardr.
B) Odaya koyduum kyafetlerim nerede?
E) V. de, fiilden fiil yapma eki kulla
nlmtr.
C) Sorum sadece ona deil, hepinize aslnda.
5
D) Eskiye gre imdi daha zenginim.
E) Sen merak etme, ben onu korurum.
6. Aadaki alt izili szlerin hangisinde eylem ekim

4. Aadaki cmlelerin hangisinde hem iyelik hem hal eki kullanlmamtr?
eki alm szck vardr?
A) Yollar, insan ok yoruyordu bu mevsimde.
A) Adam, senin araban ok beenmi.
B) Ona bu konuda ok fazla bir ey anlatamadm.
B) Kitab aldm ama henz okumaya balamadm.
C) Bu sorunun halledilmesi iin senin gelmen gerekliydi.
C) Son yllarda kuraklk artmaya balad.
D) Hata yapmak istemiyorsan daha dikkatli olmalsn.
2
D) yi kt bir i buldu da alyor imdi.
E) Memleketin havas, suyu bir baka gzel olur.
E) retmeni grnce hemen oradan uzaklatm.
HKYE
KONU
TEST 2 ekil Bilgisi
7. Akamlardan, gecelerden, senden uzam 11. Aadaki cmlelerin hangisinde yapm eki alm sz-
ckte ses dmesi olmutur?
iirlerim rzgrdr uzak dalardan esen
A) Sanatnn iir kitaplar ok beenildi.
Durgun sular gibi azalacam
B) Burnundan kl aldrmayan biriydi o.
Bir gn, birdenbire kp gelmesen.
C) Fenerbahe - Galatasaray man birlikte seyrettik.
Bu dizelerde ad durum (hal) eki alm ka szck var-
D) Bir saat iinde olduka fazla ilerlemitik.
dr?
E) Onlarn davranlarn ben de doru bulmuyorum.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
12. Aadaki cmlelerin hangisinde ek fiil eki kullanl-

8. Aadaki cmlelerin hangisinde -n/-in eki yapm eki
mtr?
olarak kullanlmtr?
A) Edebiyat hocamz kafiye konusunu ok iyi anlatt.
A) Son iki yldr yaynlar oald.
B) Bu futbolcumuz, yan balar kopunca sporu brakt.
B) Bu olayn tan senin sulu olduunu sylyormu.
C) Bu olaylara bir de onun asndan bakmalsn.
C) Nereye kadar gizleyecek ki gerekleri, yalancnn
D) Divan iirinde lirik iirin karl gazellerdir.
mumu yatsya kadar yanar.
E) Patolojik bir hastal olduunu doktordan rendim.
D) iirlerin de roman ve yklerin kadar baarl olmu.
E) Okulun bahesinde karne alan ocuklar izliyordu.
13. Aadaki alt izili szlerden hangisi yap bakmndan

9. Uzanp Kanlcann orta yerinde bi taa
dierlerinden farkldr?
Gzmn yan yzdrdm Hisara doru
A) Bu mevsimde kimse dar kmak istemez sanrm.
Yapacak hibir ey yok gitmek istedi gitti
B) Snf havasz olduu iin biraz havalandrmanz gere-
Hem anlyorum hem ok ac tek tarafl bitti
kiyor.
C) Ankarada tatilde yapacak ok fazla bir ey yok.
A) Basit yapl szck
TRK DL VE
EDEBYATI 9 B) Birleik yapl szck
D) Yal kadn, korkudan tm camlar kapayp oturuyor
evde.
C) Ad durum eki alm szck E) nce Memed, Yaar Kemalin bilinen romanlarndandr.
6
D) Birleik ekimli szck
E) Kip eki alm szck

14. I. Senin yanna ne zaman gelsem bir mutlu oluyorum.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde -m/-mi eki yapm II. Her karlatmzda iimde bir eyler canlanyor.
eki olarak kullanlmtr? III. Onun evinin yerini biliyor musun?
A) Dn akam seni durakta ok beklemi. IV. Herkes ona yardm etmek iin elinden geleni yapt.
B) Bugn snav olacan haber vermi sana. V. Btn ilerini halledip yle gelecekmi.
C) O adam, bu lkede ok tannm biriydi. Numaralanm cmlelerin hangisinde alt izili sz-
D) Akam erken yatt iin iyi dinlenmi sanrm. ck, iyelik eki almamtr?
nite
E) Yemekler pimi, hadi sofray kuralm. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

HKYE
ekil Bilgisi 3 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck hem 5. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck te-
yapm eki hem de ekim eki almtr? kilerden farkl bir yapm eki almtr?
A) Bu karda kta ok hzl gidemediimiz iin a ar Yorucu bir gn daha geride kald.
A)
ilerliyorduk.
B) Bu adamn ekici bir zellii varm.
B) Her eye ramen de kalka geldik bugnlere.
Bakc, okuldaki ocuklara ok iyi bakyor.
C)
C) Bahar gelsin koa koa iekler toplayacam krlar-
D) Bu ykcmz, hayatn kitap haline getirmi.
dan sana.
E) Yollar kapal olduu iin srcler ok kzgnd.
Memleketten kucak kucak selamlar getirdim hepinize.
D)
E) O da anlayacak yaptklarnn yanl olduunu er ge.
6. Aadaki cmlelerin hangisinde birden ok birleik

szck kullanlmtr?
2. Aye Kulin, Dnn ardndan yeni kitab Hayalde
A) Nasl da kayboldu birden o gzelim hava.
1983ten bu yana yaamnda yer alan renkli olaylara ve
ilgin anekdotlara yer veriyor. B) Adam, ileri bozulduu iin dkkn devretti.
Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur? C) Seni grmek iin kalkp buralara kadar yorulmu.
A) yelik eki B) Ynelme eki D) Sonuna kadar sabretti ve sonunda kazand yarmay.
C) simden isim yapm eki D) Fiilden fiil yapm eki E) Az sonra size gzel bir yemek smarlayacam.
E) Bulunma eki
7. Aadaki alt izili szlerin hangisinde yapm eki, ek-

lendii szcn trn deitirmitir?
3. Tarihi gemi olaylar, kurumlar, insanlar ve dnceleri
incelemekle kalmaz, bu bilgiler nda gnmzde yaa- A) Bu k gnnde kendine kacak bir ev aryordu.
nan olaylara da bu tecrbe ile k tutar. B) Ma srasnda ald darbeden tr yana kanam.
Bu cmlede yapm eki alm ka szck kullanlmtr? C) Onunla en son geen hafta Shhiyede grtk.
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 D) Merkezde bulunan iletmelerde yemek yenmez.
E) Ma bitmeden nce bizim takm bir gol daha atmt. 7
4. Kitap, karmak ve yorucu ehir yaantsnn bozguna

I II
uratt bir dnemden geen bir kadn ve anszn kage-
8. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck yap
bakmndan dierlerinden farkldr?
III
lerek hayatna yeni bir soluk getiren esrarengiz bir kpei A) Yaya geidi olmad iin sknt yayoruz.
IV V
B) Her akam evine gidip annesini yoklard.
konu alyor.
C) Bizim evrede akll uslu adam neredeyse yok.
Bu cmlede numaralanm szlerden hangisi birden
2
fazla yapm eki almtr? D) Bahenin ykk duvarlarn onardk hafta sonu.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Snav sonular nmzdeki hafta aklanacakm.

HKYE
KONU
TEST 3 ekil Bilgisi
9. Aadaki alt izili szlerden hangisi yap bakmndan 13. Bu konuda ok anslydm nk gen yata pek ok pro-
dierlerinden farkldr? I II
fesyonel masal anlatcsyla karlama frsat buldum.
A) Kimileri, o yamurda emsiyesiz dolamay tercih et-
miti. III IV V
B) Bu kadar mumu nereden bulduunu anlayamadm. Bu cmledeki numaralanm szlerle ilgili olarak aa-
dakilerden hangisi sylenemez?
C) Her canl, kendine tabiatta bir yer bulup ona gre ya-
amn srdryor. A) I. de, bulunma eki kullanlmtr.
Yanl bir ey yapmaktan ok korkard ama yine de

D) B) II. de, ek fiil ekine yer verilmitir.
hata yapard. C) III. de, fiilden isim yapm eki kullanlmtr.
Yalnzl sevmediini syleyen herkes, o akam ora-
E) D) IV. de, birden fazla yapm eki vardr.
dayd.
E) V. de, hem yapm hem ekim eki kullanlmtr.
10. Genlik fotoraflarna bakp gemie zlem duyduunu

I II III IV V
14. Aadaki cmlelerin hangisinde yklem addan tre-
belirtti.
mitir?
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi isim-
A) Yal kadn, ilalarn dzenli alnca bir hafta iinde iyi-
den isim yapm eki almtr?
leti.
B) Bykbabam, ks olduu arkadayla uzun zaman
sonra bart.
C) evresindeki bo insanlarn hepsini iten kartp a-

lkan insanlar ald.
11. Sen bana gelirken uzak yollardan
D) yk ve roman alannda baarl olmu bir isimdi.
Kollarm alm bekleyeceim
E) Edebi yazlarda genellikle retici bir dil kullanlmaz.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Ynelme eki
B) Fiilden isim yapm eki
8 15. Aadaki cmlelerin hangisinde kurall birleik eylem
C) oul eki
vardr?
D) Belirtme eki
A) Kardeimin ei Karadenizli olduu iin yaza oray gez-
E) yelik eki
meyi dnyoruz.
B) Sokak aydnlatmalaryla ilgili bavurumuzu dn ilgili

yere yaptk.
C) devlerinizi bitirdikten sonra son kez kontrol edip
12. Aadaki birleik szcklerin hangisinin kuruluu di- bana getirebilirsiniz.
erlerinden farkldr? D) retmen arkadalar, dn akam o filme gitmiler
A) Gkyz B) Devetaban C) Hanmeli ama ok beenmemiler filmi.

nite
D) Hnkarbeendi E) Tavukgs E) Hava ok souk olduundan ellerin atlam, biraz

krem srmelisin.
HKYE
ekil Bilgisi 4 KONU
TEST
1. Gnein erken doduu topraklarn etin k yine tam 4. Trkede baz szckler hem isim, hem de fiil gibi kul-
karmdayd. Bu ok farklyd. Kar, frtnay da yanna alp lanlabilir. stelik bunlar ayn temel anlam evresinde tr
gelmiti. Bu mthi ikili, btn seslere baskn kmt. deitirebilir. Bunlara ortak (kkte) kk denir.
Okul zili vakitsiz almaya balad. Bu zamansz sesleni,
Bu aklamaya gre aadaki alt izili szlerin hangi-
frtnann daha da iddetleneceinin habercisiydi.
sinde, ortak kk zellii grlmez?
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Ks olduu ailesiyle geenlerde barm.
A) Tamlayan ve tamlanan eki vardr.
B) Trkler, tarih boyunca birok ulusla savamtr.
B) simden isim yapm eki kullanlmtr.
Gre, bizim ata sporumuzdur.
C)
C) Birleik isme yer verilmitir.
D) Yaz gelince denize yzmeye giderim.
D) simden fiil yapm eki kullanlmtr.
E) Yeni aldmz evin duvarlar boyanyor.
E) Fiilimsi eklerine yer verilmitir.
5. Yapm ekleri, eklendii szcn anlamn deitirirken

ekim ekleri anlam deitirmez, sadece eklendii szc-
n cmle ierisinde kullanmn salar.
2. Kar ve frtna uzaklardan gelen yatl misafir gibiydi. Kar
Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck hem
I
yapm hem ekim eki almtr?
geldii zaman uzun sre kalrd. yi bir arkadat. Frtna
II III A) st kattaki komunun olu niversiteyi kazanm.
ise her ziyaretinde buz gibi, ortal toz dumana katar
Uykunun en gzel yerinde beni uyandrdlar.
B)
IV
giderdi. Tanacak eyalar tamak iin birilerini tuttuk.
C)
V
D) Son zamanlarda lkemizin skntlar hi bitmiyor.
Bu paradaki numaralanm szlerden hangisi, kk,
lkbaharda bu yrede gnler yamurlu geer.
E)
tr ynyle dierlerinden farkldr?
A) I B) II. C) III. D) IV. E) V.

6. (I) Uzun zamandr grmek istediimiz Bursaya gitmek iin
bir pazar sabah stanbuldan 07.00deki otobse bindik.
(II) 3 saatlik bir yolculuktan sonra Bursa terminaline var-
dk. (III) Otobs terminali, ayn zamanda pek ok marka-
3. Mutluluu aradn srece,
nn ve renk renk tabelalarn olduu kestane ekeri sat
I 9
yeri diyebileceimiz bir yer. (IV) Terminal knda bele-
Mutlu olacak kadar olgun deilsindir,
diye otobsleri kalkyor ehir merkezine. (V) Bunlardan
Ve ulaacak kadar her istediine. birine binip Ulu Camiyi grmek zere merkeze gittik.
II
Bu paradaki numaralanm cmlelerdeki alt izili
Kayplara yakndn srece
szlerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene-
III
mez?
Ve hedeflerin varsa durmadan yneldiin,
IV A) I. de, kip ve kii eki kullanlmtr.
Bilemezsin huzur nedir diye.
B) II. de, hem yapm hem ekim ekine yer verilmitir.
V
C) III. de, tamlayan eki kullanlmtr.
Bu dizelerdeki numaralanm szlerden hangisi yap
2
bakmndan dierlerinden farkldr? D) IV. de, fiilden isim yapm eki vardr.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) V. de, ynelme eki kullanlmtr.

HKYE
KONU
TEST 4 ekil Bilgisi
7. Aadaki alt izili szlerden hangisi, kk tr yny- 11. Dudaklarm ismini hecelerdi derinden
le dierlerinden farkldr? I II III
Baklarm hep seni arard gzlerimde
A) Mahallenin her tarafndan deiik kokular geliyor.
IV V
B) Kimseyle konumadan yoluma devam ettim.
Numaralanm alt izili szlerden hangisi hem yapm
C) Onun herkesten ok altn biliyorum. eki hep ekim eki almtr?
D) Szckler, yerli yerinde kullanlm iirde. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Ban kapya vurduu iin aln kanam.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde geen alt izili sz- 12. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik szck yok-
ckteki -acak/-ecek ekinin ilevi dierlerinden farkldr? tur?
A) Bu konuda sylenecek hibir ey yok. A) Evraklarla ilgili sorunlar bir an nce halletmeliyiz.
B) Evde bir bardak iilecek su kalmam. B) Eskiyen ekyatlar ikinci elciye vermek zorunda kaldk.
C) Onunla grlecek bir hesabmz kalmad. C) O, lkenin kalburst insanlarndan biridir.
D) Bu kitaplar, okunacak bir aya kadar. D) Bu mevsimde Uludaa kp karn tadnn karmak
var.
E) Yaplacak ileri bir plana sokmak gerekiyor.
E) Bu yazarmzn yk ve romanlarn herkes ok bee-
niyor.
9. Trkenin en gzel taraflarndan biri de ok anlamllk
I II III
zelliine sahip olmasdr.
IV V
13. Mesafe ilerledike evredeki her ey, birer birer deime-
I II
Numaralanm alt izili szcklerden hangisi yap ba- ye balyor. ehirden uzaklatnz zaman serinlemek
kmndan basittir? III IV
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. iin araladnz camdan ieriye dolan o hava size
bambaka bir haz veriyor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
Bu paradaki alt izili szlerden hangisi birden fazla

yapm eki almamtr?
10
10. Karncann kck kafasnda birok alg organ bulunur.
I II III
Bu cmlede numaralanm szcklerin yaplar, aa-

14. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik eyleme yer
dakilerin hangisinde srasyla verilmitir?
verilmitir?
I II III
A) Yaptklarnz akam olunca anlatacam babanza.
A) Basit Birleik Tremi
B) Seksen yana gelmesine ramen hafzas hl yerin
B) Birleik Basit Tremi de.
C) Basit Tremi Tremi C) Herkes, kendi durumuna uygun bir hediye almt.
D) Tremi Basit Tremi D) Btn abalarna karlk, birincilii ona kaptrd.

nite
E) Birleik Tremi Basit E) ok istememe ramen ona bir ey anlatamamtm.

D Y
1. Durum aamal olarak ilerleyen bir hal almaya balad. cmlesindeki alt izili szck birden fazla
yapm eki almtr.
2. Her eyi belli bir sra ve dzen eklinde vermeye alyoruz. cmlesindeki alt izili szck birden
fazla ekim eki almtr.
3. Birok air tarafndan lm zerine iirler yazlmtr. cmlesindeki alt izili szck yap bakmn-
dan tremitir.
4. lm bazlar iin korku, bazlar iin bir ka olmutur. cmlesindeki alt izili szck fiilden isim
yapm eki almtr.
5. Aslnda onun hayallerinde yazar olmak yoktu. cmlesindeki alt izili szck sadece ad durum eki
almtr.
6. nsanolu tabiata istedii gibi hkmediyor artk. cmlesindeki alt izili szckler birleik yaplr.
7. Piramitlerin Msrl kleler tarafndan yapld dnlmekteydi. cmlesindeki alt izili szck
tamlayan eki almtr.
8. En yksek plato dnyann ats olarak isimlendirilen Tibet Platosu dur. cmlesindeki alt izili
szck tremitir.
9. Bu snavdan baarl olabilmek iin 40 sorunun 25ini doru yapmalsn. cmlesindeki alt izili sz-
ckler tremitir.
11
10. Her yazar kendi okurunu yazdklaryla yaratr. cmlesindeki alt izili szck hem yapm eki hem
ekim eki almtr.
11. Btn odalar hatta koridor bile bir utan bir uca kitaplkt. cmlesindeki alt izili szck kip ve kii
eki almtr.
12. Adam eyalaryla birlikte dkkn devretti ve uzaklara gitti. cmlesindeki alt izili szck birleik
yapldr.
Cevaplar
2
1. D 2. D 3. Y 4. D 5. Y 6. D 7. D 8. D 9. D 10. D 11. Y 12. D
A. Aadaki szcklerin kkn bulup karlarna yaznz. B. Aadaki szcklerin ald yapm eklerini yaznz.
1. Savruldu.
1. Savruldu.
2. evrede.
2. evrede.
3. Havlyor.
3. Havlyor.
4. Mesajlatk.
4. Mesajlatk.
5. Ykseliyor..
5. Ykseliyor..
6. Karladk
6. Karladk
7. yilemi
7. yilemi
8. Gzellik..
8. Gzellik..
9. Bakcnn..
9. Bakcnn..
10. Krgn
10. Krgn
11. Arkada.
11. Arkada.
12. Saynn
12. Saynn
13. Bulundu.
13. Bulundu.
14. Giyindi..
14. Giyindi..
15. Nianland.
15. Nianland.
12
Cevaplar
A. B.
1. Fiil kk 9. Fiil kk 1. Fiilden fiil 9. Fiilden isim
2. Fiil kk 10. Fiil kk 2. Fiilden isim 10. Fiilden isim
3. sim kk 11. sim kk 3. simden fiil 11. simden isim
4. sim kk 12. Fiil kk 4. simden fiil 12. Fiilden isim
5. sim kk 13. Fiil kk 5. simden fiil 13. Fiilden fiil
6. sim kk 14. Fiil kk 6. simden fiil 14. Fiilden fiil
7. sim kk 15. sim kk 7. simden fiil 15. simden fiil
8. sim kk 8. simden isim
nite
A. Aada verilen yapm ekleriyle isimden isim tretiniz. B. Aada verilen yapm ekleriyle isimden fiil tretiniz.
-lk/-lik: . -la/-le:
-l/-li: . -al: ..
-sz: .. -l:
-c: .. -a: .
-ca/-ce: .. -ar: .
-da: -da/-de: .
-sz/-siz: . -k/-ik: ..
-ms: .. -msa/-imse: .
-cil: - lan/-len: ..
-sal: -la/-le:
-caz: . -sa/-se:
-ck/-cik: ..
-t:
13
-nc/-inci: ..
-ar/-er:
10
2
C. Aada verilen yapm ekleriyle fiilden isim tretiniz. D. Aada verilen yapm ekleriyle fiilden fiil tretiniz.
-ca/-ce: -dr/-dir:
-acak/-ecek: .. -ala/-ele:
-ak: . -ar/-er:
-ga/-ge: ..
-msa:
-gan/-kan: ..
-n/-in: ..
-g/-gi: .
-/-/-i: .
-g/-gi: ..
-t: .
-gn: ..
-l/-il: .
-/-i: ..
-c/-ici:
-k/-ik: ..
-m/-im:
-n/-in:
14 -n: ..
-nt: ..
-/-i: .
-t/it:
-ma/-me:
-mak/-mek: ..
nite
1. Aadaki drtlklerde basit yapl szcklerin altn 2. Aadaki drtlklerde tremi yapl szcklerin alt-
izerek saysn alttaki boluklara yaznz. n izerek saysn alttaki boluklara yaznz.
A. Ne zaman ayrlk saati gelse

A. Yreimi bir kalkan bilip caddelere ktm
Bir gariplik ker iime birden
Kahvelerde oturdum ocuklarla konutum
Kalan tek an gibi bir devirden
Skldm, dertlendim, sevgilimle bulutum
Durmadan alnr o gaml beste
Bugn de lmedim anne
..................................................................
..................................................................
B. Bekledim yamurlu baharn yazn

B. ehitler tepesi bo deil,
Dondurucu souk buzunu ayazn
Biri var bekliyor.
Kzlayda, ankayada gezen insann
Ve bir gs, nefes almak iin;
ok bekledim Ankara seni
Rzgr bekliyor.
..................................................................
..................................................................
3. Aadaki drtlklerde birleik yapl szcklerin altn
izerek saysn alttaki boluklara yaznz.
C. Yakmyor cepheyi terk ediin,
Mert dayanr, namert kaar sevdiim. A. Beni koyup giden cefac dilber!
Fazla srmez hatan fark ediin, Koyduun yerlerde duramyorum;
Hzn eken, hsran bier sevdiim. Beni de alsaydn nolur beraber?
.................................................................. Derdimi kimseye veremiyorum...
..................................................................
D. Gklerden hicran yad, stanbullu bir geceydi 15
Yere den her damlann yreinde sen vardn B. O gn gelsin neemiz tazelensin de gr
smin dudaklarmda idamlk bilmeceydi Dnyay hele sen bir bar da gr
Yalansa kahrolaym, sen stanbul kokardn Seyreyle gl blbl o zaman
.................................................................. ifter aylar gkyznde
..................................................................
2
1. A.11 B.12 C. 11 D.17 2. A. 7 B. 4 3. A. 3 B. 2
11.
fasikl
HKYE retleri
a m a a
Noktal
RETEN HKYE
TEST 1 Noktalama aretleri
1. Sanki bu uursuz kargalar hep onun mazgallarndan tayor, anlalmaz

I
ki Nokta (:) bir lisann irkin kfrlerine benzeyen sesleriyle her taraf grltye bou-
yorlard. Kuru Kad iini ekti: Sonra Ah! dedi. ncecik, sinirli boynunun
1. Kendisiyle ilgili rnek verilecek cmle-
II III IV V
nin sonuna iki nokta konur:
stnde bir ta topuz gibi duran kk alnI iri kafasn sallad.
rnek: Mill Edebiyat akmnn temsilci-
Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden hangisi yanl
lerinden bir ksmn sralayalm: mer
kullanlmtr?
Seyfettin, Halide Edip Advar, Ziya G-
kalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ali Canip A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Yntem...
2. Kendisiyle ilgili aklama verilecek

cmlenin sonuna iki nokta konur:
rnek: Bu kararn istinat ettii en kuvvetli

muhakeme ve mantk u idi: Esas, Trk
milletinin haysiyetli ve erefli bir millet
olarak yaamasdr. (Atatrk)
2. Aadaki cmlelerin hangisinde noktalama iareti yanl kullanl-
mtr?
Noktal Virgl ( ; )
A) Divan iirinde Fuzuli, Baki, Nedim gibi nemli isimler vardr.
1. Cmle iinde virgllerle ayrlm tr
veya takmlar birbirinden ayrmak iin B) Ona yle syledim; Eer baarl olmak istiyorsan daha ok al-
konur: Erkek ocuklara Doan, Turul, malsn.
Aslan, Orhan; kz ocuklara ise nci, i-
C) Birka gn sonra beni arayacan sylemitin, ne oldu da aramadn?
ek, Gnl, Yonca adlar verilir.
D) Bu ma, haftaya oynanacak ma, kesinlikle almalyz.
rnek: Trkiye, ngiltere, Azerbaycan;
Ankara, Londra, Bak. E) Trkiyede souk hava nedeniyle okullar, tatil edildi.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
2 2. geleri arasnda virgl bulunan sral
cmleleri birbirinden ayrmak iin konur:
Sevinten, heyecandan iim iime sm-
yor; barmak, kahkahalar atmak, ala-
mak istiyorum.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti () yanl kullanlmtr?
rnek: At lr, meydan kalr; yiit lr,
A) Yahya Kemalin iirlerini severek okuyorum.
an kalr. (Atasz)
B) Tanzimat Dneminde aruz ls kullanlmtr.
3. kiden fazla e deer geler arasnda
virgl bulunan cmlelerde zneden son- C) Trkenin bir zellii de ok anlaml szcklerin varldr.
ra noktal virgl konabilir:
D) Galatasaray, 2000de UEFA Kupasn alarak bize byk gurur yaat-
Yeni usul iirimiz; zevksiz, kksz, acemi- mt.
nite
ce grnyordu.
E) Adanaya gidersen dnte algam suyu getir.
HKYE
Noktalama aretleri 1 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinin sonuna soru iareti 5. Aadaki cmlelerin hangisinde noktal virgl (;) yan-
konmaz? l kullanlmtr?
A) Bu kitab ocukken neden ok sevmiti A) Az nce geldi; ama henz kimseyle grmedi.
B) Az nce kulana ne sylemiti B) At lr, meydan kalr; yit lr, an kalr. demiler.
C) Ne zaman seni dnse hznleniyormu C) yiyi, kty ondan rendim; ona ok ey borluyum.
D) Doum gnnde ona ne alacakm D) Trke, tarih, corafya szel; fizik, kimya, biyoloji say-
sal derslerdir.
E) Ben akam eve gelmeyeceim de ne oluyor
E) Bir, , be tek say; iki, drt, alt ift saylardr.
2. Aadaki bilgilerden hangisi yanltr? 6. Aadaki cmlelerin hangisinde virgl (,) yanl kul-
lanlmtr?
A) Anlamca tamamlanm cmlelerin sonuna nokta (.)
konur. A) Ben, sen ve o bu ileri bir gecede bitiririz.
B) Bitmemi cmlelerin sonuna nokta (...) konur. B) Roman okudum, romanda ok gzel bir ak anlatl-
m.
C) Alnt cmlelerin bana ve sonuna ksa izgi (-) konur.
C) Adam ne kz veriyor, ne de dnr kstryor.
D) Kendisiyle ilgili aklama verilecek cmlenin sonuna iki
nokta (:) konur. D) Jri, yarmaclar ok sert bir ekilde eletirdi.
E) Arasnda ve, ile, ila, ...-den ...-e anlamlarn vermek E) Ankarann, stanbulun nfusu her yl artyor.
iin kelimeler veya saylar arasna ksa izgi (-) konur.
7. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem iareti yanl

kullanlmtr?
3. Aadaki cmlelerin hangisinde, virgln (,) kullanm A) Hey, bir an nce gidin buradan!
amac dierlerinden farkldr?
B) Koun, koun mahallede yangn var!
A) Dost, dostun aybn yzne syler.
C) Vah vah! Demek snav kazanamadn?
B) Zaman, hi farknda olmasak da su gibi akp gidiyordu.
D) imdi ne demek oluyor bu acaba!
C) yi bir insan olmak, sanld kadar kolay deildir.
E) Arkadalar! Biraz daha ilerleyebilir misiniz?
D) Snavda kan be soru, zordu. 3
E) Dost ile ye, i; alveri etme.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde nokta (.) iaretinin

kullanmyla ilgili yanl bir bilgi verilmitir?
4. Aadaki cmlelerin hangisinin sonuna nokta konu-
A) Saylardan sonra sra bildirmek iin kullanlr.
lamaz?
B) Byk harflerle yaplan ksaltmalarda kullanlr.
A) Onunla geen gn bir kafede grmtk
C) Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak
B) Bu resimler, sergiye gelen herkesi bylemiti
iin konur.
C) Mezun olamayacak renciler iin neler yapabiliriz
D) Tarihlerde ay adlar yazyla da yazlabilir.
2
D) Az kulaklarnda, iyi bir haber olmu olmal
E) Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar
E) Yarn leye kadar ie gelmeyeceini syledi birbirinden ayrmak iin konur.
HKYE
KONU
9. Aadaki cmlelerin hangisinde yanl kullanlm 12. (I) Anadolu Yakasnda, kz kardeim Bihterle yayordum.
noktalama iareti vardr? (II) O, niversiteye hazrlk kursuna gittiinden ben de ona
bakyordum. (III) Ama isizim, paraszm bu yzden kira-
A) Seni, Mehmeti retmen aryor.
m deyemiyordum. (IV) Bunu itiraf etmekten utanyorum;
B) Sen dur; bakkala, manava ben giderim. ama faturam deyemediim iin elektriimi kesmilerdi.
C) Nerede kald o bayramlar (V) O kadar skntl bir dnemdi ki kiray denkletireyim
derken su faturasn deyemiyordum, suyu demeye al-
D) Saat 14.30da buraya gelmisin.
rken elektrik faturas kalyordu.
E) eri girip, herkese selam verdi.
Numaralanm cmlelerin hangisinde noktalama ia-
reti yanl kullanlmtr?
10. Ahmet mitle son roman Elveda Gzel Vatanm hak-

knda konutuk. 1906 - 1926 yllar, ttihat ve Terakki
Cemiyetinin btn kademelerinde dolaan, ehsuvar 13. K demek orba demek (I) veleme, bulgur, kesme ha-
Saminin gznden anlatlyor olaylar. mur ve daha niceleri (II) mlekte pien kuru fasulyenin
Bu parada aadaki noktalama iaretlerinden han- tadna doyum olmaz (III) Kuzu kaburgal bamya, sulu kf-
gisi yanl kullanlmtr? te, papaz yahnisi (IV) Seim sizin (V)
A) Virgl (,) B) Kesme iareti () C) Nokta (.) Bu parada numaralanm yerlerden hangilerine
nokta () getirilmelidir?
D) Ksa izgi (-) E) Trnak iareti ( )
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) I. ve V.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
4 14. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti () yan-
l kullanlmtr?
11. Amerikal yazar ve editr John Kendrick Bangs ( )( ) n- A) Ziya Gkalp Lisesinin rencileri yurt dnda byk
san ne kadar ok kitap okursa o kadar ok byyeceini bir baar kazanm.
bilmelidir ( ) ( ) diyor ( ) Ama istatistikler gsteriyor ki kitap
B) Trkiyenin ekonomisi son yllarda toparlanma sreci-
okuma alkanl Trkiyede bir hayli dk ( )
ne girerek bir ivme kazand.
Bu parada ayralarla ( ) belirtilen yerlere aadaki-
C) Suriye konusunda ABD ve Batnn tavr ilk zamankin-
lerin hangisinde verilen noktalama iaretleri srasyla
den farkl bir hal ald.
getirilmelidir?
D) air ne gzel demi: ar Karacolan ar, ta
A) (;) (,) (,) () (.) B) (,) () (.) () (.)
dt yerde ar diye.
C) (;) () (.) (...) () D) (:) (-) (.) (-) (.)
E) Ulu nder Atatrk, 1919 senesi Maysnn 19uncu
nite
E) (,) (.) (,) (.) (.) gn Samsuna kt.

HKYE
TEST
1. Biraz konuabilir miyiz? 4. Kuru Kadnn dili tutulmutu. Cevap veremedi, sarho gibi
I II
Evet, konuabiliriz.
sallana sallana hisara girdi. Hl titriyordu. Palankann
Beni iyi dinle o zaman III
Hadi! Dinliyorum. iinde Deli Hsrevin menzilinden geerken durdu. Kulak

verdi; alyor mu, inliyor mu diye
Bu paradaki noktalama iaretlerinden hangisi yanl
IV V
kullanlmtr?
Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden
A) Virgl B) nlem iareti
hangisi yanl kullanlmtr?
C) Trnak iareti D) nokta
E) Soru iareti
5. Kenan bir gn anahtarn kaybeder ve gururlu bir insan

olduundan bunu kimseye syleyemez (I) Habersizce ka-
rsnn antasndan anahtar alp aynsn yaptrr (II) Daha
2. (I) Bir yol ayrmnda msnz? (II) Kararszlk m yayorsu- sonra evin kapsnda denediinde kap almaz (III) Kenan
nuz? (III) O; hep merak ettiiniz sorunun yantn bulma- hem kars Perihana sormaya ekinir (IV) hem de kendi
ya m alyorsunuz? (IV) Masal Terapi mutlaka size kendine devaml pheler reterek olay gitgide bytr (V)
bir mesaj veriyor. (V) Aklnzdan geen nemli bir konuya
Bu paradaki numaralanm yerlerden hangisine her-
odaklanp, elinizdeki kitaptan rastgele bir sayfa ap oku-
hangi bir noktalama iareti getirilemez?
maya balyorsunuz.
Numaralanm cmlelerin hangisinde noktalama ia-
reti yanl kullanlmtr?
6. Aadaki cmlelerin hangisinde iki nokta (:) yanl

5
kullanlmtr?
A) Bana unu syledi: Ben hi kimseden korkmuyorum,

3. Uzun bir sreden sonra kar durmu ( ) tatil bitmi ( ) insan- ondan da korkmuyorum.
lar yeniden ilerine balamt ( ) Herkeste bir mutluluk ( ) B) Cumhuriyet Dneminde nemli ykclerimiz vardr:
Bu parada ayralarla ( ) belirtilen yerlere aadaki- Sait Faik, mer Seyfettin
lerin hangisinde verilen noktalama iaretleri srasyla C) Sana sylemek istediim tek bir ey var: Kendine ok
getirilmelidir? iyi bak.
A) (;) (,) (,) () B) (,) (,) (.) () D) Yanndan uzaklarken ona yle seslendi: Bir daha
C) (,) (.) (;) (...) D) (;) (:) (.) () seni buralarda grmeyeyim!
2
E) (:) (.) (,) (.) E) Kitap okumak ufkumuzu gelitirir, deitirir: bize yeni
pencereler aar.
HKYE
KONU
7. ocukluumun getii ehre, Adanaya, gidiyorum bu haf- 10. ok iyi bildii Trke ile bazen garip ( ) alayc msralar
ta sonu. yakalyor ( ) Trkenin ses gzelliini halk iirimiz gibi
kullanyor ( ) Dolaysyla yle bir dnce hkim oluyor
Aadaki cmlelerin hangisinde virgl (,) bu cmle-
okuyucuda ( ) ok kolay yazm( )
deki ileviyle kullanlmtr?
A) Trk edebiyatnda roman, hikye, masal anlatmaya
bal trlerdendir.
getirilmelidir?
B) Yaar Kemalin ukurovay anlatt roman, nce
A) (;) (,) (,) (!) () B) (,) (.) (.) (:) (.)
Memedi, okuman tavsiye ederim.
C) (,) (.) (;) (;) (!) D) (;) (:) (.) (:) (.)
C) Sait Faik Abasyank, mer Seyfettin, Memduh ev-
ket Esendal yklmzn nemli isimleridir. E) (,) (.) (,) (.) (!)
D) Halikarnas Balksnn eserlerinde deniz, balklar,

Ege Denizi bolca geer.
E) Montaigne, deneme trnn kurucusudur ve halen 11. Aadaki cmlelerin hangisinde ksa izginin kullan-
gncelliini koruyan denemeler yazmtr. m ile ilgili yanl bir bilgi verilmitir?
A) Cmle iinde ara szleri veya ara cmleleri ayrmak

8.
Msrdaki bu ihtiam dolu ocukluk gnlerini, alt yanda iin ara szlerin veya ara cmlelerin bana ve sonuna
I
konur.
geldii Manisadaki skntl gnler takip eder. Burada,
II B) Kelimelerin kkleri, gvdeleri ve eklerini birbirinden
okula giderken uyku sersemi kalkn, eline Amme Cz-
ayrmak iin kullanlr.
III
z tututurularak sokak kapsndan dar braklverii- C) Fiil kk ve gvdelerini gstermek iin kullanlr.
ni, kendisine kahvalt olarak bir dilim kuru ekmekle bir to- D) Heceleri gstermek iin kullanlr.
IV
E) Cmle iinde say adlarnn yinelenmesinde araya ko-
pak tulum peyniri sunuluunu hi unutmaz. Hele okula gi-
nur.
derken, yolun bozukluu onun iin ikence dolu saatlardir.
V
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Bu paradaki numaralanm virgllerin hangisi
yanl kullanlmtr?
12. ocukluunda en derin, en ihtirasl sevgisini tercih etti
I
i insan Afet ninesidir. Ninesi, Kadri Beyin k Nazif
6 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
II
Beyi kaybettiinden bu yana tek sevgisini torunu Yakup
Kadiriye yneltmitir. Ninesi onlarda kald srete Ya-
9. Aadaki cmlelerin hangisinde nokta (.) iareti yan- III
l kullanlmtr? kup Kadri ondan ayr yatmaz. Hatta ninesi hastalandn

IV
A) T.C. Merkez Bankas almalarn srdryor.
da bile, ondan ayrlamaz.
B) Arkadalarla saat 20.30da buluacaz.
V
C) Al iin 17. Haziran. 2017de tren yaplacak.
Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden
D) 2.000.000 kii bu haberi bekliyordu uzun zamandr. hangisinin kullanm yanltr?
E) Prof. Dr. Mehmet Kaplana ait bir kitapm bu. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
nite
HKYE
TEST
1. Dil retiminde ve eitiminde yeni gelimeler (I) yeni yak- 4. Bu sanatmzn yk kahramanlarnn hemen hepsinin
lamlar gzleniyor (II) Bu alanlarda yeniden bilgilenme- iinde unlar vardr; Bir yaama sevgisi, hayatn zorlukla-
miz gerekiyor (III) Trkenin doru yazlp (IV) konuul- I II
mas Trke eitiminin bilimsel yntemlerle yaplmasna rn yenme gc; rahata, mutlulua, kavuma istei
baldr (V) III IV V
Bu paradaki numaralanm yerlerden hangisine her- Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden
hangi bir noktalama iareti getirilemez? hangisinin kullanm yanltr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2. 1990da yaamn yitirdi; ama Turgut Uyarn dedii gibi

I
Cemal Sreya hi lr m? iirleri sokaklara taan, du-
Yldzl Soru 1
II III
varlara yazlan bir air o. Sevda szlerimizi en iten iire
IV
nakeden bir kalemdir.
Kk de olsa yemyeil bir bahem
V olsayd! Bu baheye

Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden I
iekler dikerdim; beyazl, sarl
hangisi yanl kullanlmtr? Sonra deiik deiik
II III
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. sakslar almak isterim, eit eit glle
r ve bir de, karanfil
IV V
ler yetitirmek iin.
Bu paradaki numaralanm nok

talama iaretlerin-
den hangisi yanl kullanlmtr?
3. zel adlara getirilen yapm ekleri, okluk eki ve bunlar- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
dan sonra gelen dier ekler kesmeyle ayrlmaz.
Aadaki cmlelerin hangisinde bu kurala uyulma- 7

mtr? 5. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti kulla-
nlmas gerektii halde kullanlmamtr?
A) Arapadan dilimize gemi ok sayda szck oldu-
unu kimse yadsyamaz. A) ngilizlerin kendilerine zg baz deiik inanlar ol-
duunu rendim.
B) Cumhuriyet Dneminde dilde sadeleme ve millile-
me ile birlikte dil sadelemitir. B) Trkiye Byk Millet Meclisinin almasyla birlikte
baz kanunlar hemen karld.
C) Reat Nuri Gntekinin Yaprak Dkm roman tele-
vizyonda dizi film olmutu. C) Geen yl aramzdan ayrlan sanatmz iin 20 Tem-
muz 2016 arambasnda anma treni yaplacak.
D) 18. yzyl airi Nedim, genelde stanbulun gezilecek
yerlerini anlatmtr iirlerinde. D) Osmanldaki en byk sorunlardan biri veraset sistemi
2
olmutur.
E) Halikarnas Balksnn Bodrum a srlmesi hayatn-
da dnm noktas olmutur. E) Avrupada yaayan Trklerin sorunlar konusunda
baz aratrmalar yaplyor.
HKYE
KONU
6. - Siz yazyor musunuz bir eyler? 9. Aadaki cmlelerin hangisinde virgl yanl kulla-
nlmtr?
- Evet, ama iir deil. Benim bir tane an defterim var: Ona
anlarm yazyorum. Ama kendime yazyorum. Okunma- A) Bu yollarn sonu hasrete kar, demi herkesin bee-
s iin yazmyorum. niyle dinledii arkcmz.
Bu paradaki noktalama iaretlerinden hangisi yanl B) Ondan doruyu, yanl; gzeli, irkini renmitim yl-
kullanlmtr? lar nce.
A) Virgl B) Nokta C) Trnak iareti C) Ankara, stanbul aras hzl trenle 3 saate indiinde ar-
tk rahata seyahat edebiliriz.
D) ki nokta E) Soru iareti
D) yisiyle, ktsyle bir yl daha geride brakmann hz-
nn yayoruz.
E) Yaananlar, yaanacak olanlar dnp ona gre bir

plan yapmak ne kadar doru?
7. Aristo ders esnasnda ( ) rencilerinden birine bir mese-

leyi en ince ayrntsna kadar izah ettikten sonra der ki ( )
Anladn m ( )
10. ri ( ) siyah gzlerini olduundan daha byk ve daha si-
Evet der ( ) rencisi ( )
yah gstermek iin gzaltlarn ( ) kirpiklerini boyuyor ( )
Bu parada ayralarla ( ) belirtilen yerlere aadaki- sonra da kalkp ( ) Beni Leyla olarak anlat ( ) ( ) diyor ( )
getirilmelidir?
A) (;) (,) (,) (!) () B) (,) (:) (?) (,) (.) getirilmelidir?
C) (,) (;) (?) (;) (!) D) (;) (:) (.) (:) (.) A) (;) (,) (.) (:) ( ) () (.)
E) (,) (;) (,) (.) (!) B) (,) (:) (,) (;) (!) (!) ()
C) (,) (.) () (!) (.) ( ) (.)

TRK DL VE
EDEBYATI 9 D) (;) (.) (:) (-) (.) (-) ()
E) (,) (,) (;) () (.) () (.)

8
8. Aadaki cmlelerin hangisinde soru iareti yanl

kullanlmtr?
A) Ne zaman seni dnsem bir ceylan su imeye iner? 11. Demenin soukluu yava yava bedenine yaylyor (I)
Uykusu kaacak, daha uzun dnecek (II) tede, ireti
B) Sevsem de sevmesem de ne deiecek acaba?
mutfaktan bir su stcsnn sesi geliyor fsr fsr (III) yeil
C) Daha ilk cmleden itibaren okuyan nasl etkiliyor? ay yapacak (IV) Biraz limon skmal iine (V)
D) Her eserin sonunda mutlaka bir dizin koymanzn ne- Bu paradaki numaralanm yerlerin hangisine farkl
deni nedir? bir noktalama iareti getirilmelidir?
nite
E) Meslek hayatnzda ilk grev yeri olarak neden buray A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
semitiniz?
HKYE
TEST
1. Biraz ileride bembeyaz sakallar ( ) apak yzyle bir dede 4. Aadaki cmlelerin hangisinde noktann kullanm
( ) Elinde eki ( ) nndeki bakr kazana tutturduu yanltr?
ahenkle hafif hafif vuruyor ( ) Kazanlar ( ) kk bakr ss
A) 5. katta oturan komumuzun olu bu yl, yurt dndaki
eyalar ( ) semaver ( )
bir okuldan mezun oldu.
B) T.C. Milli Eitim Bakanl, bir genelge yaymlayarak
bu duruma aklk getirdi.
getirilmelidir?
C) Son birka yldr T.R.Tnin dizililerinde ve filmlerinde
A) (;) (.) (,) (:) ( ,) (,) (.)
belirgin bir dzelme var.
B) (,) () (,) (.) (,) (,) ()
D) niversitemizin hocalarndan Prof. Dr. Talat Tekin hak-
C) (,) (:) () (!) (.) ( ) (.) kn rahmetine kavutu.
D) (;) () (;) (-) (.) (-) () E) Son iirlerinde lm, ak ve doa sevgisi gibi temalara
yer vermitir airimiz.
E) (,) (,) (,) () ( .) () (.)
5. Saf mavi bir sema ( ) iekli aalar ( ) Uyur gibi sessiz

duran deniz ( ) Kar sahilde mor ( ) fark olunmaz sisler
altnda dalar ( ) korular ( ) beyaz yallar ( )
2. Aadaki cmlelerin hangisinde yanl kullanlm Bu parada ayralarla ( ) belirtilen yerlere aadaki-
noktalama iareti vardr? lerin hangisinde verilen noktalama iaretleri srasyla
A) Bazen insanlar da ikiye ayrlr; Yannzdakiler, aklnz- getirilmelidir?
dakiler. A) (;) (.) (,) (:) ( ,) (,) (.)
B) Garip deil mi? Yzne glecek kadar dost sandn B) (,) () (,) (.) (,) (,) ()
kiiler, aslnda arkandan konuacak kadar yzszler.
C) (,) (:) () (!) (.) ( ) (.)
C) Hani derler ya ben sensiz yaayamam diye, ite ben
D) () () () (,) (,) (,) ()
onlardan deilim.
E) (,) (,) (,) () ( .) () (.)
D) Hayat bazen insanlar, birbirleri iin ne kadar ok ey
ifade ettiklerini anlasnlar diye ayrr.
E) Bir insana yaplacak en byk ktlk, ona umut verip

sonra hibir ey olmam gibi gitmektir. 6. Gen ( ) esmer kz ( ) yeni neslin son Trk kadnlarnn o
9
asla tatmin edilemeyecek olan ebedi kederiyle bulutlanan
siyah gzlerini kitabndan ayrmayarak ( ) Okuyorum b-
ykanneciim ( ) ( ) dedi ( )

3. nsanlar ( ) e ayrlr ( ) alanlar ( ) almayanlar ve
getirilmelidir?
almay sevmeyenler ( )
A) (;) (,) (,) () () ()
Yukardaki cmlede parantezlerle bo braklan yerle-
re srasyla aadaki noktalama iaretlerinden hangi- B) (,) (:) (,) () (.) ()
leri getirilmelidir? C) (,) (;) (,) (-) (.) (-)
2
A) (;) (.) (:) (...) B) (,) (:) (,) (.) C) (;) (:) (;) (.) D) (,) (,) () (.) () (.)
D) (,) (;) (,) (.) E) (;) (:) (,) () E) (,) (;) () (.) () (.)
HKYE
KONU
7. Dil veya lisan, insanlar arasnda anlamay salayan do- 10. (I) Bu airimizin iirleri insan artacak kadar gzel i-
I irlerdir. (II) Bir aa bahar ne kadar doal karlarsa, o
al bir ara, kendisine zg kurallar olan ve ancak bu ku- kadar normal karlanyor iirleri. (III) iirin doum sanc-
II laryla geen uykusuz geceler yaamyor air. (IV) Vakti
rallar ierisinde gelien canl bir varlk, temeli tarihin bilin- geldiinde air, iirin kapsn alyor ve usulca giriyor ie-
III ri. (V) Bylece beeniyle okuduumuz, o gzelim iirler
meyen dnemlerinde atlm, bir gizli anlamalar dzeni, kyor ortaya.
IV V
seslerden rlm toplumsal bir kurumdur. Numaralanm cmlelerin hangisinde yanl kullanl-
m bir noktalama iareti vardr?
Bu paradaki numaralanm yerlerin hangisinde vir-
gl (,) yanl kullanlmtr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iaretiyle ilgi-

li () yanl bir bilgi verilmitir?
8. (I) Samsun Bafrada liseyi bitirdikten sonra Akdeniz ni-
versitesi Turizm letmecilii Blm okumu oyuncumuz. A) zel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerini
(II) Yeni bir ehir, yeni insanlar, kitaplarla har neirlik... ayrmak iin kullanlr.
(III) Stantlar ap kitap satyordu, bol bol okuyordu. (IV) Bir B) Kii adlarndan sonra gelen sayg ve unvan szlerine
arkada grubu vard, iirler okuyorlard. (V) Ses tonunu getirilen ekleri ayrmak iin konur.
beendikleri iin iir okumalarnn, baaktryd.
C) Ksaltmalara getirilen ekleri ayrmak iin konur.
Numaralanm cmlelerin hangisinde yanl kullanl-
D) Belirli bir tarih bildiren ay ve gn adlarna gelen ekleri
m bir noktalama iareti vardr?
ayrmak iin konur.
E) Kurum, kurulu, kurul, birleim, oturum ve i yeri adla-
rna gelen ekleri gstermek iin konur.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
9. Kzm ( ) Okuduun ne ( )
10
Bir roman ( ) 12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir noktalama yan-
ll vardr?
Neden bahsediyor ( )
A) Galatasarayn ampiyonlar ligi ma saat 21: 45te
Tarihten ( )
balayacakm.
Yukardaki cmlede parantezlerle bo braklan yerle-
B) Trk spor tarihinde ilk defa bir sporcu, bu dl alma-
re srasyla aadaki noktalama iaretlerinden hangi-
ya hak kazand.
leri getirilmelidir?
C) Btn yapt, kendi ilerini bitirip bir an nce i
A) (.) (!) () (?) (...)
yrinden ayrlmakt.
B) (!) (?) (.) (?) (.)
D) Yazarmz yazlar iinden geldii gibi, zgrce yazma-
C) (;) (?)() (?) (.) y tercih ediyor.
nite
D) () (!) () (?) (.)

E) Beikta - Fenerbahe derbisi, nmzdeki hafta
E) (!) (:) (.) (?) () Beiktan yeni sahasnda oynanacak.
D Y
1. Duygu ve dnceleri daha ak ifade etmek, cmlenin yapsn ve duraklama noktalarn belir-
lemek, okumay ve anlamay kolaylatrmak, szn vurgu ve ton gibi zelliklerini belirtmek zere
noktalama iaretleri kullanlr.
2. Tarihlerin yazlnda gn, ay ve yl gsteren saylar birbirinden ayrmak iin nokta konur.
3. Saat ve dakika gsteren saylar birbirinden ayrmak iin iki nokta konur.
4. Cmle iinde ara szleri veya ara cmleleri ayrmak iin ara szlerin veya ara cmlelerin bana ve
sonuna virgl konur.
5. Kendisinden sonraki cmleye bal olarak ret, kabul ve tevik bildiren hayr, yok, evet, peki, pekl,
tamam, olur, hayhay, bastne, yle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra noktal virgl konur.
6. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplaryla yap ve anlam bakmndan
balants olmadn gstermek ve anlam karkln nlemek iin virgl kullanlr.
7. Metin iinde zarf-fiil eki alm kelimelerden sonra virgl konur.
8. Metin iinde ve, veya, yahut, ya ... ya balalarndan nce de sonra da virgl konmaz.
9. Tekrarl balalardan nce ve sonra virgl konur.
11
10. art ekinden sonra virgl konmaz.
11. Kaba sayld iin veya bir baka sebepten dolay ak yazlmak istenmeyen kelime ve blmlerin
yerine nokta konur.
12. Soru ifadesi tayan sral ve bal cmlelerde soru iareti en sona konur.
Cevaplar
2
1. D 2. D 3. Y 4. D 5. Y 6. D 7. Y 8. D 9. Y 10. D 11. D 12. D
1. Saatler getike yollara daha mahzun bir sszlk kyordu ( ) cmlesinde ayra iine ......................... bittii iin .......................
iareti konmaldr.
2. 3. ders bitince ararm seni. cmlesinde nokta iareti .......................... bildirmek iin nokta kullanlr.
3. Frtnadan, souktan, karanlktan ve biraz da korkudan sonra bu scak, aydnlk ve sevimli odann havasnda erir gibi oldum.
cmlesinde virgl ...........................................................kelimeleri ayrmak iin kullanlmtr.
4. retmen ve renciler, rendiklerini uygularlarsa bir ie yarar. cmlesinde virgl, ......................................... iin kullanlmtr.
5. Durmadan yamur yayordu ehrin zerine, kimse dar kmay gze alamyordu. cmlesinde virgl, ..................................
..iin kullanlmtr.
6. Bu filmi, dl alan Trk filmini, yere ge sdramyorlar. cmlesinde virgl...................................................... iin kullanlmtr.
7. Ankaraya varnca seni ararm, dedi. cmlesinde virgl........................................................... iin kullanlmtr.
8. Erkek ocuklara Doan, Turul, Aslan, Orhan; kz ocuklara ise nci, iek, Gnl, Yonca adlar verilir. cmlesinde noktal
virgl.............................................................................................................................iin kullanlmtr.
9. Sevinten, heyecandan iim iime smyor; barmak, kahkahalar atmak, alamak istiyorum. cmlesinde noktal virgl ........
........................................................................................... iin kullanlmtr.
10. Arkadalarla nmzdeki yl dil renmek iin Londraya gideceiz. cmlesinde kesme iare-
ti............................................................................................. iin kullanlmtr.
11. Yardmlarndan trAhmet Beye ok teekkr ederim. cmlesinde kesme iareti..........................................................................

iin kullanlmtr.
12
12. Byk usta lham gelince iir yazlr. demiti. cmlesinde trnak iareti ......................................................................................
iin kullanlmtr.
Cevaplar
1. cmle - nokta 5. sral cmleleri birbirinden ayrmak 9. geleri arasnda virgl bulunan sral
cmleleri birbirinden ayrmak
2. sra 6. ara szleri ayrmak 10. zel isme gelen ekim ekini ayrmak
3. e grevli 7. trnak iinde olmayan alnt cmleyi 11. kii adndan sonra gelen sayg ve
gstermek unvan szne getirilen eki ayrmak
4. zneyi belirtmek 8. cmle iinde virgllerle ayrlm tr 12. alnt yapldn gstermek
nite
veya takmlar birbirinden ayrmak

1. nl ozanmz ( ) yeni bir iir kitab karacan belitti. A. Nokta
2. Bu konuda byk yazarmz Yaar Kemal yle demiti ( ) B. Virgl
3. Pazardan elma, mandalina ( ) spanak, karnabahar aldk. C. Noktal virgl
4. Onun ne kadar zeki ( ) biri olduunu herkes bilir. D. nokta
5. 2000 ( ) 2005 yllar arasnda ekonomide bir ilerleme oldu. E. ki nokta
6. Ar ar kacaksn bu merdivenlerden ( ) demi Ahmet Haim. F. Soru iareti
7. Yaban ( ) Yaprak Dkm nemli romanlarmzdandr. G. Ksa izgi
8. Bir kk ev, kk bir bahe, iekler, kular ( ) H. Trnak iareti
9. Arkadalar ( ) Size bir ey sylemek istiyorum izninizle. I. Kesme iareti
10. Orhan Pamuk ( ) un Sessiz Ev romann yllar nce okumutum. . nlem iareti
11. 3 ( ) 4 ve 7. maddeler kabul edildikten sonra Resm Gazete de

yaymlanacak.
12. Uzun yllar grmedii babasn grnce alad ( ) yine alad ( )

yine alad.
13
13. Evet ( ) sanrm artk onun da byk bir yazar olduunu kabul-
lenme vakti geldi.
14 Klavuzu karga olann burnu ( ) kmaz.
15. Ne zaman tkenecek bu yollar ( ) daha gidecek miyiz?
Cevaplar
2 1. B 2. E 3. C 4. 5. G 6. B 7. B 8. D 9. 10. I 11. B 12. B 13. B 14. D 15. B

A. Aadaki cmlelerde ksa izginin (-) hangi ilevle kullanldn boluklara yaznz.
1. Muhibbiyi -Kanuni Sultan Sleyman- iirleriyle biliyoruz divan edebiyatnda.
...................................
2. Yazar, yazc, yazmak gibi szckler yaz- fiilinden tremitir.
...................................
3. Trke, Ural-Altay dil ailesinin Altay kolundandr.
...................................
B) Aadaki cmlelerde iki noktann (:) hangi ilevle kullanldn boluklara yaznz.
1. Mill Edebiyat akmnn temsilcilerinden bir ksmn sralayalm: mer Seyfettin, Halide Edip Advar, Ziya Gkalp, Mehmet Emin
Yurdakul, Ali Canip Yntem.
...................................
2. Bu kararmn sebebi uydu: Ona ok gvenmiyordum.
...................................
C) Aadaki cmlelerde nlem iaretinin (!) hangi ilevle kullanldn boluklara yaznz.
1. Ordular! lk hedefiniz Akdenizdir, ileri!
...................................
2. Adam, akll (!) olduunu sylyor.
...................................
D) Aadaki cmlelerde yay ayra iaretinin ( ) hangi ilevle kullanldn boluklara yaznz.
14
1. Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yazyorum.) gezsek bile grmek iin deil, kendimizi gstermek iin
geziyoruz.
...................................
2. htiyar (Yava yava Kaymakama yaklar.) Ne oluyor beyefendi? Allah rzas iin bana da anlatn...
...................................
3. 1496 (?) ylnda doan Fuzuli, sadece 16. yzyln deil tm Trk edebiyatnn nemli isimlerinden biridir.
...................................
nite
E) Aadaki cmlelerde virgl iaretinin (,) neden yanl kullanldn boluklara yaznz.
1. Bu saatten sonra ne onunla grrm, ne de arayp sorarm.
...................................
2. Trkenin nemli bir zellii de, ok anlaml szcklerin varldr.
...................................
F) Aadaki cmlelerde kesme iaretinin () neden yanl kullanldn boluklara yaznz.
1. Ziya Gkalp Lisesinin rencileri futbol turnuvasnda birinci olmu.
...................................
2. Trkeye baka dillerden ok sayda szck girmitir.
...................................
Cevaplar
A)
1. Cmle iinde ara szleri ayrmak iin kullanlmtr.
2. Fiil kkn gstermek iin kullanlmtr.
3. ki kavram arasndaki ilgiyi gstermek iin kullanlmtr.
B)
1. Kendisiyle ilgili rnek verilecek cmlenin sonuna konmutur.
2. Kendisiyle ilgili aklama verilecek cmlenin sonuna konmutur.
C)
1. Seslenme, hitap ve uyar szlerinden sonra konmutur. 15
2. Alay, kinaye veya kmseme anlam kazandrlmak istenen szden hemen sonra konmutur.
D)
1. Cmledeki anlam tamamlayan ve cmlenin dnda kalan ek bilgiler iin kullanlmtr.
2. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini, durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlmtr.
3. Bir bilginin pheyle karlandn veya kesin olmadn gstermek iin kullanlan soru iaretini gstermek iin kullanlmtr.
E)
1. Tekrarl balalarn arasna virgl konulmaz.
2. Cmlede pekitirme ve balama grevinde kullanlan da / de balacndan sonra virgl konulmaz.
F)
1. Kurum, kurulu, i yeri adlarna gelen ekler kesme iareti ile ayrlmaz.
2. zel adlara getirilen yapm ekleri ve bunlardan sonra getirilen ekim ekleri kesme iareti ile ayrlmaz.
2
12.
fasikl
R , Kafiye, Redi
f
Birimi, l
Nazm
RETEN R
TEST 1 Nazm Birimi, l, Kafiye, Red
if
1. Derinden derine rmaklar alar,
Uzaktan uzaa oban emesi,

iiri oluturan dize kmelerine nazm bi-
rimi denir. Nazm birimi, nazm ekillerini Ey suyun sesinden anlayan balar,
belirlemede l olarak kullanlr. iirde Ne syler u daa oban emesi.

en kk nazm birimine msra (dize) Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez?
ad verilir. Dizenin yannda beyit, drt-
A) Nazm birimi drtlktr.
lk, bent gibi nazm birimleri vardr. B) Hece lsyle yazlmtr.
slmiyetten nceki Trk iirinde ve halk C) Ey szc seslenme bildirmektedir.
iirinde drtlk, klasik Trk iirinde (di- D) nsana ait zellik doaya aktarlmtr.
van iiri) beyit, ada Trk iirinde ise E) Uyak dzeni, dz uyak eklindedir.
dize nazm birimi olarak kullanlmtr.

2. Ay yenisi gkte ne lker satar
Demeyecek kestii trnan
Gzceizim boyamak ister benim

Al boyanp kan ile dudan
Bu iirin nazm birimi aadakilerden hangisidir?

En az iki dize sonunda, anlam farkl, ya-
zl ayn iki szck arasndaki ses ben- A) Bent B) Drtlk C) Beyit
zerliine uyak (kafiye) denir. D) Msra E) Terkibibent
3. Veysel gnler geti ya altm oldu
Dkld yapram gllerim soldu
Gemi ykn ald gam ilen doldu
Balca uyak trleri unlar- Harekete kimse mani olamaz

TRK DL VE
EDEBYATI 9 dr: Yarm uyak, tam uyak, Bu drtlkte aadaki uyak trlerinden hangisine yer verilmitir?
zengin uyak, tun uyak ve
A) Yarm uyak B) Tam uyak C) Tun uyak
2 cinasl yak
D) Zengin uyak E) Cinasl uyak
4. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yanllk yaplmtr?
A) slamiyet ncesinde iirde hece ls kullanlmtr.

iirde, manzum yazda ahengi salamak
B) Aruz ls, Trklerin bulup gelitirdii bir ldr.
iin lye bavurulur. tr l var-
dr: Aruz ls, hece ls ve serbest C) Hece lsnn 7li, 8li ve 11li kalplar vardr.
l. D) Cumhuriyet Dneminde, Trk iirinde serbest l kullanlmaya ba-

lanmtr.
nite
E) Hecenin 11li kalbnn duraklar ya 6+5 ya da 4+4+3 eklindedir.

R
Nazm Birimi, l, Kafiye, Red
if 1 KONU
TEST
1. Ne hasta bekler sabah. 4. I. Saz omuzunda gezer dolar

Bir lokma ekmei dostla blr
Ne taze ly mezar,
II. rgpten de ktn bilirler
Ne de eytan, bir gnah,
Araba krlr yolda kalrlar
Seni beklediim kadar. III. erbet vardr dudanda dilinde
Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez? Kemer olur sevgilinin belinde

IV. Bin bir mihnet ile dosta varlr
Gn olur ki nazl yre darlr
B) Hece lsyle yazlmtr.
V. Ktahyann pnarndan ier de
C) Tam uyaa yer verilmitir. Doldurup badeyi serden geer de
D) Sarma uyak dzeniyle uyaklanmtr. Numaralanm dizelerin hangisinde farkl bir uyaa
yer verilmitir?
E) Lirik bir zellie sahiptir.
2. Biter Krehirin glleri biter

5. Ah bu trkler
rr dalnda blbller ter
Trklerimiz
Ufack gzeller hep yeni yeter
Ana st gibi candan
Gzelin kanda keman grnr Ana st gibi temiz
Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez? Bu dizeler iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr. A) Serbest lyle yazlmtr.
B) Tam uyaa yer verilmitir. B) Cumhuriyet Dnemine ait olabilir.
C) Nazm birimi drtlktr. C) Ah szcnde nida vardr.
D) aaab eklinde uyaklanmtr. D) Ses tekrarlaryla ahenge katk yaplmtr.
E) Halk iiri geleneine sahiptir. E) Bir sitem sz konusudur.
3. Al bu kadehini kaldr dediler 6. Arkn yaptm da suyu akmyor
Gznn yayle doldur dediler Kahpe felek hi yzme bakmyor
Bir fincan su verdik bildir dediler ok yuva bekledim cck kmyor
Sanki ya verdiler ya vermediler Bo yuva bekleyen yoz kua dndm
Bu drtlkte aadaki uyak trlerinden hangisine yer Bu drtlkte aadaki uyak trlerinden hangisine yer
verilmitir? verilmitir?
3
A) Yarm uyak B) Tam uyak C) Tun uyak A) Yarm uyak B) Tam uyak C) Tun uyak
D) Zengin uyak E) Cinasl uyak D) Zengin uyak E) Cinasl uyak

R
KONU
if
7. Geldiler beklenen iftler ormana 10. Aldanma cahilin kuru lafna

Duruyor iki gen ne ho yan yana Kltrsz insann kulu yalandr
Bir kurun kadna bir de obana Hkmetse dnyann her tarafna
nlasn yllarca orman be Ali Arzusu hedefi yolu yalandr
Bu drtln uyak dzeni aadakilerden hangisidir? I. 11li hece lsyle yazlmtr.
II. 6 + 5 eklinde duraklanmtr.
A) apraz uyak B) Tam uyak
III. Konusu aktr.
C) Dz uyak D) Sarmal uyak
IV. Nazm birimi drtlktr.
E) Zengin uyak V. Redife yer verilmitir.
Yukardaki dizelerle ilgili olarak verilen numaralanm
bilgilerden hangisi yanltr?
8. Aadaki dizelerden hangisinin serbest l ile yazl-
d sylenebilir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
A) Bakp o h ile nz niyza mek ederiz

Gln tebessmne blbln ternesine 11. Kirpiine srme ek,
B) Bir eker hndeyle bezm-i evk cm ettin beni Kna yak parmana:
Nm sun peymneyi sk tamam ettin beni Bu yl yan girecek,
C) Ayan saknarak basma aman sultnm Kz, gelinlik ana.
Dklen mey krlan ie- rndn olsun Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
D) iir yazan bir adamn fotoraf var yanmda lenemez?
Kendini lml sanyor onu getirdim ganimettir A) apraz uyak eklinde uyaklanmtr.
E) Pek istedi efendimi iydin nc gn B) Szck biiminde redif vardr.
Ltfeyle gel Nedimine kurbnn olduum
C) Ses yinelemeleriyle ahenk salanmtr.
D) Tam uyak kullanlmtr.
E) Hecenin 7li kalbyla yazlmtr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 9. nsanlarm dedike air kaleminden
Zaten mrmz rzgrl sular gibi dalgal
4 Kimseler balamaz medar- maiet derdinden 12. ektiim cefalar yar senden geldi
Kim okur kim dinler siham- kazay? Bana bu sitemler kar senden geldi
Yalnz alp verilir bir selam kalmtr Bamdaki duman kar senden geldi
Nabi Efendiden Ben kara balaym ala kendine
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy- Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lenemez? lenemez?
A) Benzetmeye yer verilmitir. A) aaab eklinde uyaklanmtr.
B) Trke olmayan szckler kullanlmtr. B) Szck biiminde redif vardr.
C) Yinelemeye bavurulmutur. C) Yinelemeye bavurulmutur.
D) Farkl duygular uyandrma amac gdlmtr. D) Zengin uyak kullanlmtr.

nite
E) Serbest lyle yazlmtr. E) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr.

R
if 2 KONU
TEST
1. Yatma a kz yz st 4. I. Bir ku sesi gelir dudaklarndan
Ak gerdanlar nem alr II. Gzlerin, gnlmde aan nergisler
Ben felek soygunuyum III. Den plerdir dudaklarndan
IV. Mor akasyalarda rperen seher

Hrsz gelse nem alr
Bu drtlkle ilgili aada verilen bilgilerden hangisi
Bu drtlkte alt izili szcklerde grlen uyak tr
yanltr?
aadakilerden hangisidir?
A) I. ve III. dizeler birbirleriyle tam uyakldr.
A) Tam uyak B) Tun uyak
B) I. ve III. dizeler ile II. ve IV. dizeler apraz uyak olutur-
C) Zengin uyak D) Cinasl uyak
mutur.
E) Yarm uyak
C) I. ve III. dizelerde redife yer verilmitir.
D) Yaln bir anlatm vardr.
E) Dizelerin tm 4 + 4 + 3 durakldr.
2. Aadakilerden hangisi iirde ahengi salayan un-

surlardan biri deildir?
5. Kara gzler, kara gzler
Kararm kara gzler

A) Aliterasyon B) Asonans C) l
Gemim deryada kald
D) Kafiye E) Tema
Yelkenim kara gzler
Yukardaki maninin tr aadakilerden hangisidir?
A) Dz mani B) Cinasl mani C) Kesik mani
D) Artk mani E) Yedekli mani
3. Alan bir glsn sen yaprak yaprak,

5
Ben akmla bahar getirdim sana;
Tozlu yollarndan getiim uzak

6. Ya olsam gzden akmam
Gz olsam gayre bakmam

klimden arklar getirdim sana.
Bu dizelerin uyak tr ve redifi iin aadakilerden
Ahmet Muhip Dranasa ait bu drtlk iin aadaki-
hangisi dorudur?
lerden hangisi sylenemez?
A) Redif: mam B) Redif: yok
Yarm uyak Tam uyak
C) Redif: m D) Redif: mam
C) Redife yer verilmemitir.
Zengin uyak Tam uyak
3
D) Tam uyaa bavurulmutur. E) Redif: yok
E) Benzetme yaplmtr. Zengin uyak
R
KONU
if
7. Senin aklarn glmez dediler 10. ki dizeden oluan ve bir btnlk gsteren blmlere ----
denir. Divan iirinin temel nazm birimidir.
Alayp yan silmez dediler
Bu iki dizeden hareketle, iirin tamam ile ilgili olarak
si getirilmelidir?
aadaki zelliklerden hangisi kesin olarak belirlene-
bilir? A) Beyit B) Dize C) Drtlk
A) Dnemi B) Konusu C) ls D) Msra E) Kta
D) Nazm biimi E) Uyak emas
11. Sen sabahlar ve afaklar kadar gzelsin

Sen lkemin yaz geceleri gibisin
Saadetten haber getiren atl kapn aldnda
Beni unutma
Ah! Sakl glm
8. Aadaki dizelerin hangisinde farkl bir uyaa yer ve-
Sen hem zor hem gzelsin
rilmitir?
iirlerimin lklnda almalsn
A) Vardm eteine, secdeye kapandm;
Sana burada veriyorum hayata ayrlan buseyi
Koup bir koluna smsk abandm.
Sen memleketim kadar gzelsin
B) Karl ban yce dedikleyin yce.
Ve gzel kal
Skun iindeki heybetin gnlmce.
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi yan-
C) Devce yapnda ilk rahatl duydum. ltr?
ifa m ne ki ruha bu ilk yudum.
A) Serbest lyle yazlmtr.
D) Sonsuzlua doru kalkacak sihirli
B) Aliterasyona yer verilmitir.
Bir gemi gibisin gklerde demirli
C) Yinelemelerden yararlanlmtr.
E) Ve ben rhtmnda bekleyen tek yolcu...
Dncemizin en haksz, en korkuncu; D) Benzetme yaplmtr.
E) Halk iiri geleneiyle yazlmtr.

TRK DL VE
EDEBYATI 9
6
9. Ne doan gne hkmm geer, 12. Aslm sorarsan Avar soyundan
Ne halden anlayan bulunur; Ayr dtm airetten beyimden
Ah aklmdan lmm geer; Pnarbandan da be yz evinen
Sonra bu ku, bu bahe, bu nur. kp da cana kyanlardanm
Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez? Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Uyak dzeni aaaa eklindedir. A) Uyak dzeni aaab eklindedir.
B) mgelere yer verilmitir. B) Nazm birimi drtlktr.
C) Nazm birimi drtlktr. C) Szck biiminde redif kullanlmtr.

nite
D) Hem redife hem uyaa yer verilmitir. D) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr.
E) Yinelemelerden yararlanlmtr. E) Devrik cmleden yararlanlmtr.

R
if 3 KONU
TEST
1. Anca baharn dii glleri 4. Alakta yksekte yatan erenler

Bir baka rzgr eser bahelerde Yetiin imdada ald dert beni
I. dinle lgnca
Bam alp hangi yere gideyim
II. ten blblleri
Gittiim yerlerde buldu dert beni
III. sorma niin
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
IV. dtn bu derde
lenemez?
Yukardaki dizelerle numaralanm ifadeler kullanla-
rak apraz uyak dzeninde bir drtlk oluturulmak
istenirse doru sralama aadakilerin hangisi gibi B) Yaln bir dil kullanlmtr.
olur? C) Szck biiminde redif kullanlmtr.
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve II.
D) Kart anlaml szce yer verilmitir.
III. ve IV. I. ve IV. IV. ve I.
D) II. ve I. E) II. ve IV. E) Zengin uyaa bavurulmutur.
IV. ve III. III. ve I.
Yldzl Soru 1
2. I. Giyenler dnsn dar elbiseyi; altm kadehim dolduramadm

II. ll sz, hesapl adm Kimseye halimi bildiremedim
III. Ben kurtuldum kafeste ku olmaktan; Gnlmn arzusunu aldramadm
IV. Saltanat srer gibi uuyorum,
Dileim hekime deyvermediler
V. Erik aac gelin olduu gn.
Bu dizelerdeki uyak eidi aadak
ilerden hangisidir?
A) Yarm uyak
lenemez? B) Tam uyak
C) Zengin uyak
A) III. ve V. dizelerde ulamaya yer verilmitir. D) Tun uyak
E) Cinasl uyak
B) Yaln bir dil kullanlmtr.
C) Redif kullanlmamtr.
7
D) Tebih sanatna yer verilmitir.
E) Serbest lyle yazlmtr. 5. lenme tabiattaki yekpare kederden
Yas tutma dalm diye kularla iekler
Onlar dnecektir yine gittikleri yerden
Onlarla giden gnlerimiz dnmeyecektir

3. Sabahleyin gkyz parlak, ufuk akt,
Drtlkteki uyan dzenleni ynnden tr aa-
Gneli bir havada yaylmz yola kt.
Bu dizelerde aadaki uyak trlerinden hangisine yer
A) Mani tipi uyak B) Dz uyak C) Tun uyak
verilmitir?
3
D) apraz uyak E) Sarma uyak
A) Dz uyak B) Tun uyak C) Tam uyak
D) Cinasl uyak E) Yarm uyak

R
KONU
if
6. I. Dinmi denizin arks, rzgr uyumakta, 9. stanbuldan ayva gelir nar gelir
II. Rhtm boyu sonsuz bir zntyle karalt Gmlek giymi omuzlar dar gelir
III. Krfez dnr, Kanlca mahzundur uzakta, Dndm baktm sevdiceim yar gelir
IV. Mazi gibi sislenmi Emirgan naralt. Ellerinde deste deste gl gelir
Bu drtln uyak tr aadakilerden hangisidir?
lenemez? A) Yarm uyak B) Tam uyak
A) II. ve IV. dizeler arasnda zengin uyaa yer verilmitir. C) Zengin uyak D) Tun uyak
B) apraz uyak eklinde uyaklanmtr. E) Cinasl uyak
C) I. ve III. dizede tehis sanat vardr.
D) Nazm birimi drtlktr.
E) mgeye yer verilmemitir.
10. Aadakilerin hangisinde redif yoktur?

7. Dize sonlarnda uyaktan sonra gelen; anlam, yazl, oku- A) Evvelden hastadr yaral gnlm
nu ve grev bakmndan ayn tekrarlara redif denir. Sevday mahbuba ereli gnlm
Bu aklamaya gre aadaki dizelerin hangisinde re- B) Azna geleni hemen atarlar
dife yer verilmitir?
Ben am diye alm satarlar
A) Yaz atlar kinedi, mein krba aklad
C) klar oald sadk az kald
Bir dakika araba yerinde duraklad.
Fikreyle ey Veysel ne zaman geldi
B) Neden sonra sarsld altmda demir yaylar,
D) Kurana bak ncile bak
Gzlerimin nnden geti kervansaraylar...
C) Gidiyorum, gurbeti gnlmle duya duya, Drt kitabn drd de Hak
Ulukla yolundan Orta Anadoluya E) Cmle canl hep topraktan
D) lk sevgiye benzeyen ilk ac, ilk ayrlk! Var olmuuz emir Haktan
Yreimin yakt atele hava lk,
E) Gk sar, toprak sar, plak aalar sar...
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Arkada zincirlenen yksek Toros Dalar,
8
8. I. Yerlerde gezen hatralar var korulukta;
11. Aadakilerin hangisinde zengin uyaa yer verilmitir?
II. Yapraklar, atlm nice mektuplara etir.
A) Bir sarsnt... Uyandm uzun sren uykudan;
III. Mehtaba alan sapsar benziyle ufukta,
Geiyordu araba yola benzer bir sudan.
IV. Binlerce daln verdii tek meyve gnetir.
B) Karda hisar gibi Nide ykseliyordu,
lenemez? Sa taraftan ngrak sesleri geliyordu
A) II. ve IV. dizeler arasnda tun uyaa yer ve- C) Ar ar nmden geti deve kervan,
rilmitir. Bir kenarda grnd beldenin viran han.
B) abab eklinde uyaklanmtr. D) Alaca bir karanlk sarmadayken her yeri
C) I. ve III. dizelerde ek biiminde redif vardr. Atlarmz zld, girdik handan ieri.
nite
D) Serbest lyle yazlmtr. E) Bir prlt grd m gzler hemen dalyor,

E) mgeye yer verilmitir. Gsler ekilerek nefesler daralyor.
R
if 4 KONU
TEST
1. Geti istemem gelmeni, 4. I. Kara gkler kl rengi bulutlarla kapank;
Yokluunda buldum seni; II. Evlerin bacasn kolluyor yldrmlar.
Brak vehmimde glgeni, III. n cin uykuda, yalnz iki yolda uyank;
IV. Biri benim, biri de serseri kaldrmlar.

Gelme, artk neye yarar?
Bu iirin nazm birimi aadakilerden hangisidir?
lenemez?
A) Beyit B) Dize C) Drtlk
A) I. ve III. dizeyle II. ve IV. dize kendi arasnda uyakldr.
D) Msra E) Kta
C) II. ve IV. dizelerde tehis grlmektedir.
D) Tun uyaa yer verilmitir.
2. I. Uykuya varmak iin bu hazin gnde, erken E) Nazm birimi drtlktr.
II. Kapanmayan gzlerim duvarlarda gezerken
III. Birdenbire kpkzl birka satrla yand
IV. Bu drt msra deil, sanki drt damla kand 5. Kafesli evlerde alar ocuklar,
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy- Odalarda akam olurken henz.
lenemez?
O zaman gzmn nnde parlar,
A) I. ve II. dizeler arasnda tun uyaa yer verilmitir.
Buruuk buruuk, alayan bir yz.
B) aabb eklinde uyaklanmtr.
Drtlkteki uyan dzenleni ynnden tr aa-
C) iirde ahenk, ses ak ve asonanslarla salanmtr. dakilerden hangisidir?
D) Szck biiminde redif kullanlmtr. A) Mani tipi uyak B) Dz uyak C) Tun uyak
E) Hecenin uzun kalbyla yazlmtr. D) apraz uyak E) Sarma uyak
3. I. Seyyah olup u lemi gezerim

6. Ne vakit karanlk kaplasa yeri,
9
II. Bir dost bulamadm gn akam oldu Balar ocuklarn byk kederi;
III. Kendi efkrmca okuryazarm Baknr, korkuyla dolu gzleri:
IV. Bir dost bulamadm gn akam oldu Ya artk bir daha olmazsa gndz?
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy- Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lenemez? lenemez?
A) I. ve III. dizeler arasnda yarm uyaa yer verilmitir. A) Tun uyaa yer verilmitir.
B) Dz uyaa yer verilmitir. B) aaab eklinde uyaklanmtr.
C) II. ve IV. dizede ulama yaplabilmektedir. C) Duraksz yazlmtr.
3
D) Szck biiminde redif kullanlmtr. D) Ek biiminde redif kullanlmtr.
E) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr. E) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr.

R
KONU
if
7. Her admmda 10. Kafesli evlerde alar ocuklar

Odalarda akam olurken henz
Sonsuz benleri koyuyorum
I. o zaman gzmn
Bolua
II. nnde parlar
Ve yine ben dolmuyorum III. buruuk buruuk
Bu dizeler iin aadakilerden hangisi sylenebilir? IV. alayan bir yz
A) Divan iirinden alnmtr. Yukardaki dizelerle numaralanm ifadeler kullanla-

rak apraz uyak dzeninde bir drtlk oluturulmak
B) Nazm birimi beyittir.
istenirse doru sralama aadakilerin hangisi gibi
C) Szck biiminde redif kullanlmtr. olur?
D) Cumhuriyet Dnemine ait olduu sylenebilir. A) III. ve II. B) II. ve III. C) I. ve II.
IV. ve I. I. ve IV. III. ve VI.
E) Hecenin ksa kalplaryla yazlmtr.
D) II. ve I. E) II. ve IV.
IV. ve III. III. ve I.
8. I. Bana dmez can vermek, yumuak bir kucakta;
II. Ben bu kaldrmlarn emzirdii ocuum!
III. Aman, sabah olmasn, bu karanlk sokakta;
IV. Bu karanlk sokakta bitmesin yolculuum! 11. Uyan yrim, uyan, snd yldzlar,
Bu drtlkte I. ve III. dizede grlen uyak tr aa- Gn kar tepeden domak zredir.
dakilerin hangisinde doru olarak verilmitir?
Her sabah gnei seyreden kzlar,
A) Zengin uyak
Mahmur gzlerini omak zredir.
B) Yarm uyak
C) Tam uyak lenemez?
D) Tun uyak A) Tun uyaa yer verilmitir.
E) Cinasl uyak B) abab eklinde uyaklanmtr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr.
D) Ek biiminde redif kullanlmtr.

9. Dnlmez akamn ufkundayz, vakit ok ge
10 E) Btn dizeler, 4+4+3 durakldr.
Bu son fasldr ey mrm nasl geersen ge
Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile
Avunmak istemeyiz, byle bir teselli ile
Yahya Kemal Beyatlya ait bu dizelerle ilgili olarak 12. Eklense de bama dnyada ka ba varsa,
aadakilerden hangisi sylenemez?
Bam, onlarn hepsi iin secdeye varsa...
A) Tun uyaa yer verilmitir.
Bu dizelerde aadaki uyak trlerinden hangisine yer
B) Nazm birimi beyittir. verilmitir?
C) Cinasl uyaa yer verilmitir. A) Yarm uyak B) Tam uyak
D) Aruz lsyle yazld sylenebilir.
nite
C) Zengin uyak D) Tun uyak

E) Halk iiri geleneiyle yazlmtr. E) Cinasl uyak
R
if 5 KONU
TEST
1. Derinden derine rmaklar alar, 4. Gn biter, sr yatar ve sararsan bir ayla,
Uzaktan uzaa oban emesi, oban hicranlarn basar barna yayla.
Ey suyun sesinden anlayan balar, Bu dizelerde aadaki uyak trlerinden hangisi grl-
mektedir?
Ne syler su daa oban emesi.
A) Sarma uyak B) Cinasl uyak C) Tam uyak
Bu iirin uyak dzeni aadakilerden hangisidir?
D) Tun uyak E) Yarm uyak
A) Dz uyak B) Sarma uyak C) Cinasl uyak
D) apraz uyak E) Zengin uyak
2. Avludan getiini grd gelinin 5. Aadaki dizelerin hangisinde zengin uyaa yer veril-
mitir?
Suya gidiyordu le gneinde
A) Garbn ucunda, son kydan en grltl
Ardnda bebesi yalnayak
Bir med zamn, gkyz kurunla rtl,
Geride Karaba
B) Grdm deniz dedikleri bin bal ejderi;
Tozlu yoldan
Grdm gzel vcdunu zmrtleyen deri
Stlerin oradaki emeye
C) Keskin bir rperile kmldad anbean;
Yalanda bulutlar ykanan emeye
Baktm ve anladm ki o ejderdi canlanan.
D) Malpken ordu, yasl dururken btn vatan,
lenebilir?
Ryma girdi her gece bir ftihne zan.
E) Hicretlerin bakyyesi hicranl duygular...
B) Sanatl bir dil kullanlmtr.
Mahzun hudutlarn tesinden akan sular,
C) Ek biiminde redif kullanlmtr.
D) Serbest lyle yazlmtr.
E) Zengin uyaa bavurulmutur.
6. Kimse yok mu diye arr bozkrn ortasndan

11
3. Aadaki dizelerin hangisinde redif kullanlmtr? Durur karmda tutuklular penceresi
A) Arzu, balarmzdan yldzlar gibi yksek; Yreimi sryor bir ac hani son nefes ncesi
nmzde bir sr, yanmzda bir kpek,
ime bakar atlak dudaklar susuzluk tasndan
B) Bir oban parassn, olmasan bile koyun,
Daima eeceksin bakalarna boyun;
lenemez?
C) Hlyana karmasn ne ehir, ne de ar,
Yamalarda her akam batan gnee kar
B) Dz uyak eklinde uyaklanmtr.
D) Nadir duyabildii taze bir heyecanla,
Kartm o gn bugn bu zavall obanla C) Ek biiminde redif kullanlmtr.
3
E) Uan kular dn, geen kervanlar an, D) Serbest lyle yazlmtr.
Mademki kara bahtn adn koydu oban! E) Zengin uyaa bavurulmutur.

R
KONU
if
7. Dede Sultann aznda krmz gl 10. I. Yorgun gzmn halkalarnda

Bir dizesi Sinoptan gelmi bir duvar
II. Gller gibi fecr oldu nmyn,
III. Gller gibi... Sonsuz, iri gller
Bir dizesi Sivasta dama trmanm salkmlar
IV. Gller ki kamtan daha nln;
Aatan aaca sryor ld sandn blbl V. Gn dodu yazk arkalarnda!
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur? Ahmet Haim
A) Tam uyak B) Redif fecr olmak = tan yeri aarmak
C) apraz kafiye rgs D) Szck yinelemesi nmayan olmak = ortaya kmak

nalan = inleyen
E) Asonans
kavs-i mutalsam = tlsml yay
8. Karncalar igdyle biriktirirler lenemez?
Yaz otlarndan alarn
A) Aruz lsyle yazlmtr.
Ve arlarn biriktirdii bal
B) II. ve IV. dizelerde zengin uyaa yer verilmitir.
Bir igd gizeidir ieklerden
C) I. ve V. dizelerde tam uyaa bavurulmutur.
Sen ey krmz uurtma
D) Ek biiminde redif kullanlmtr.
Bir d birikimisin yaz gne
E) Dz uyak eklinde uyaklanmtr.
lenemez?
11. Bedava yayoruz, bedava;
Hava bedava, bulut bedava;
B) mgeli bir dil kullanlmtr.
Dere tepe bedava;
C) Tam uyak kullanlmtr. Yamur amur bedava;
D) Cumhuriyet Dnemi iirine rnektir. Otomobillerin d,
E) Seslenmeye yer verilmitir. Sinemalarn kaps,

Cameknlar bedava;
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Peynir ekmek deil ama
Ac su bedava;
12 Kelle fiyatna hrriyet,

9. Dzyazda cmlelerin ya da cmle paralarnn sonunu,
kulakta ayn sesi brakan szcklerle kafiyelendirip ssle- Esirlik bedava;
me sanatna ---- denir. Trk edebiyatna ran edebiyatn- Bedava yayoruz, bedava.
dan gemi ve divan edebiyatnda nemli bir yere sahip Orhan VEL
olmu-tur. Ssl nesrin domas onun sayesinde olmu-
tur. Ama dzyazya iir ahengi kazandrmak, yazya g-
lenemez?
zellik katmak olduunda kullanlmtr.
si getirilmelidir? B) Cumhuriyet Dnemine aittir.
A) Tam kafiye B) Tun kafiye C) Cinasl uyak kullanlmtr.
C) Seci D) Aliterasyon D) Kart anlaml szce yer verilmitir.

nite
E) Asonans E) Sade, anlalr bir dille yazlmtr.

1. iiri oluturan yap talarndan biri olan ................................... iiri oluturan msra gruplarna verilen isimdir.
2. ............. bir sz szlk anlamnn dnda arm deerini de ekleyerek kullanmaktr. airin d dnyadan gzlemleyerek,
izleyerek, hissederek ve yaayarak elde ettii alglarn zihinde, hayal dnyasnda anlaml bir btn haline gelip uyumlu bir g-
rnt olutur-masdr.
3. iirde her satra verilen isimdir. Arapa kkenli bir szck olan msrann Trkedeki karl ............................. dir.
4. Bir iire bal olmayan ve bal bana bir anlam olan dizelere bamsz dize anlamna gelen ............................ denir.
5. Gerek bir iire bal gerekse bamsz nitelikte olan z ve gzel anlaml, kolayca ezberlenip hatrlanabilen, salam kurulmu
dize-lere sekin dize anlamnda ........................................... denir.
6. Halk airleri dize iin genellikle ......................................... terimini kullanr.
7. ki dizeden oluan ve bir btnlk gsteren blmlere .................................. denir. Divan iirinin temel nazm birimidir.
8. kinin stnde btnlk oluturan dizelere .................................... denir.
9. Drt dizeden oluan kmeye .................................. denir. Bir konu etrafnda toplanm drt dize kmesinden oluan bu dizeler
halk edebiyatnn temel birimlerinden biridir.
10. Bir iirde nsz harflerin sk tekrar edilmesine ................................ , nl harflerin sk tekrar edilmesine ise ....................... denir.
11. Bir iirde ve daha fazla ses benzerliine .......................................................... denir.
12. Msra sonlarnda, grevleri ayn olan eklerin ya da anlamlar ayn olan kelimelerin tekrarlanmasna .............................. denir.
13. Bir drtlkte birinci dize ile nc dizenin, ikinci dize ile de drdnc dizenin kendi arasnda kafiyeli olmasna .................. denir.
14. Bir drtlkte birinci dize ile ikinci dizenin kendi arasnda, nc dize ile de drdnc dizenin kendi arasnda kafiyeli olmasna
13
...................................... denir.
15. Bir drtlkteki birinci dize ile drdnc dizenin kendi arasnda, ikinci dize ile de nc dizenin kendi arasnda kafiyeli olmasna
......................................... denir.
Cevaplar
1. nazm birimi 6. satr 11. zengin uyak

2. imge 7. beyit 12. redif
3. dize 8. bent 13. apraz uyak
4. msra- zde 9. drtlk 14. dz uyak
3
5. msra- berceste 10. aliterasyon-asonans 15. sarma uyak
D Y
1. Ertesi gn balad gn domadan yolculuk,
Souk bir mart sabah... Buz tutuyor her soluk. dizelerinde redif kullanlmtr.
2. Ufku tututurmadan fecrin ilk alevleri
Arkamzda kalyor ehrin kenar evleri. dizelerinde tun uyak kullanlmtr.
3. Bulutlarn ardnda gn yanmadan snyor,
Hykler bir da gibi uzaktan grnyor... dizelerinde yarm uyak kullanlmtr.
4. Yanmzdan geiyor ar ar kervanlar,
Bir derebeyi gibi kurulmu eski hanlar. dizelerinde hem redif hem uyak kullanlmtr.
5. Biz bu sonsuz yollarda varyoruz, gitgide,
ki da ortasnda boulan bir geide. dizelerinde tam uyak kullanlmtr.
6. Sk bir poyraz beni titretirken iimden
Geidi atlaynca ardm sevincimden: dizelerinde redif kullanlmamtr.
7. Ardmda kalan yerler anlarken baharla,
nmzdeki arazi rtl imdi karla. dizelerinde -ar ekleri tam uyak olmutur.
8. Bu geit sanki yazdan k ayryordu,
Burada son frtna son dal kryordu... dizelerinde ek biiminde redife yer verilmitir.
9. Yaylmz tketirken yollar ayn hzla,
Savrulmaya balad karlar etrafmzda. dizelerinde hem redif hem uyak kullanlmtr.
14
10. Tanr yardmc olsun gayr yolda kalana
Biz menzile vararak atlar ektik hana. dizelerinde -alar redif, -an lar ise tam uyaktr.
Cevaplar
nite
1. Y 2. D 3. D 4. D 5. Y 6. Y 7. D 8. D 9. Y 10. D
1. Sabahleyin gkyz parlak, ufuk akt, A. apraz uyak
Gneli bir havada yaylmz yola kt...
2. Ne hasta bekler sabah. B. Beyit
Ne taze ly mezar,
Ne de eytan, bir gnah,
Seni beklediim kadar.
3. Havada bir dost eli okuyor derimizi, C. Bent
Boynu bkk adamlar tanyor sanki bizi;
imize evirip nemli gzlerimizi.
Getik yabanc gibi yaknndan Rodosun.
4. Her ey yerli yerinde; havuz banda servi D. Tun uyak
Bir dolap gcrdyor uzaklarda durmadan
Eya aksetmi gibi tlsml bir uykudan
Sarmaklar ve bcek sesleri sarm evi
5. Monna Rosa, siyah gller, ak gller E. Sarma uyak
Glcenin glleri ve beyaz yatak
Kanad krk ku merhamet ister
Ah, senin yznden kana batacak
Monna Rosa, siyah gller, ak gller

15
6. Ben candan usandrd cefdan yr usanmaz m F. Dz uyak
Felekler yand hmdan murdm emi yanmaz m
Kam bmrn cnan dev-y derd eder ihsan
Niin klmaz man derman men bmr sanmaz m
Cevaplar
3 1. D 2. A 3. F 4. E 5. C 6. B
13.
fasikl
r - iir Trleri
la
R z Sanat
ri - Nazm T
rleri - S
iimle
Nazm B
RETEN R
TEST 1 Nazm Biimleri, Nazm Trleri,
Sz Sanatlar, iir Trleri
1. Aadakilerden hangisi slamiyet ncesi dneme ait kouk nazm

biiminin bir zellii deildir?
Kouk ve sagu slamiyet ncesi Trk
A) Doa gzellikleri, ak, sevgi ve yiitlik gibi temalar ilenmitir.
edebiyat nazm biimleridir.
B) Hece ls kullanlmtr.
Beyitlerle kurulan nazm biimleri gazel,
kaside, mesnevi, mstezat ve ktadr. C) Yu ad verilen trenlerde sylenmi iirlerdir.
D) Drtlk nazm birimiyle yazlmlardr.
E) Konu bakmndan k edebiyatndaki komaya benzer.
Rubai ve tuyu tek drtlkten oluan di-

van edebiyat nazm biimleridir. 2. I. Koma
Murabba, ark, muhammes, tahmis, II. Semai
mseddes, tesdis, terkibibent, terciibent III. Varsa

gibi nazm biimleri bentlerle kurulan ve
IV. Destan
divan edebiyatna ait nazm biimleridir.
Numaralanm nazm biimlerinin ortak zellii aadakilerden
Koma, semai, varsa ve destan k
hangisidir?
edebiyatna ait nazm biimleridir.
A) Bentlerle oluturulan nazm biimleridir.
Gzelleme, koaklama, talama ve at
k edebiyatna ait nazm trleridir. B) Anonim halk edebiyatna ait nazm biimleridir.
C) k edebiyatna ait nazm trleridir.
D) Divan edebiyatna ait nazm biimleridir.
E) k edebiyatna ait nazm biimleridir.
Divan, selis, semai, vezn-i

ahar, satran ve kalenderi
aruzla yazlan halk edebiyat
TRK DL VE
EDEBYATI 9 nazm biimleridir.
3. Aadakilerden hangisi gazel nazm biiminin zelliklerinden biri
deildir?
lahi, nefes, nutuk, athiye,
A) Arap edebiyatndan alnan bir nazm biimidir.
2 deme, devriye dini tasavvufi
halk iiri nazm trleridir. B) Beyit says, 5-15 beyit arasnda deimektedir.
C) Ak, kadn ve arap konularnn ilendii lirik iirlerdir.
D) airin mahlasnn getii beyte ah beyit ad verilmitir.
E) Uyak dzeni aa, ba, ca, da, ea eklindedir.
Mani ve trk anonim halk edebiyatna

ait nazm biimleridir.
Sone, Terzarima, triyole ve balad, Bat 4. Aadakilerden hangisi beyitlerle kurulan nazm biimlerinden biri
etkisindeki nazm biimleridir. deildir?
A) Kaside B) Gazel C) Mesnevi

nite
D) Tuyu E) Kta
R
Nazm Biimleri, Nazm Trleri,
Sz Sanatlar, iir Trleri 1 KONU
TEST
1. ---- , halk edebiyatnda en ok kullanlan biimdir. Genel- 4. Aadakilerin hangisinde bilgi yanl vardr?
likle hece lsnn on birli (6+5 ya da 4+4+3) kalbyla
A) Beyit says 33-99 arasnda deien divan edebiyat
yazlr. Drtlk says ile be arasnda deiir. Uyak d-
nazm biimi kasidedir.
zeni genellikle yle olur: baba ccca ddda
B) Divan edebiyatnda olay evresinde gelien nazm bii-
mi mesnevidir.
si getirilmelidir?
C) Trklerin divan edebiyatna kazandrd nazm biim-
A) Koma B) Semai C) Varsa
leri tuyu ve arkdr.
D) Destan E) Mani
D) Rubaide bent says 3-5 arasnda deimektedir.
E) Terkibibentlerde her bendin son beytine vasta beyti

denir.
2. Karacolan der ki buna ne fayda
Hi rabet kalmad yoksula bayda 5. I. Halk edebiyatnn en kk nazm biimidir.
Bu ayda olmazsa gelecek ayda II. Tek drtlkten olumaktadr.
On bir ayn birisinde gidelim III. Hecenin 7li kalbyla yazlmaktadr.
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy- IV. Kafiye emas aaxa eklindedir.
lenemez? V. Bu trn en nemli ismi Karacaolandr.
A) Hece lyle yazlmtr. Numaralanm ifadelerden hangisi maniye ait deil-
B) Koma nazm biimiyle yazlmtr. dir?
C) Kalba uydurmak iin ses dmesine bavurulmutur. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
D) apraz uyak eklinde uyaklanmtr.
E) Bir iirin son drtlnden alnmtr.
6. Senin aklarn glmez dediler 3

Alayp yan silmez dediler
Seni bir kez saran lmez dediler
Gerek mi efendim sormaya geldim

3. I. Kaside Ta beyit
II. Trk Kavutak
lenemez?
III. Mani Aruz ls
A) Hece lyle yazlmtr.
IV. Mstezat Ziyade
B) Nazm tr gzellemedir.
V. Sagu Yu treni
C) Zengin uyaa bavurulmutur.
Numaralanm nazm biimlerinden hangisi, karsn-
3
da verilen bilgiyle ilikilendirilemez? D) Szck biiminde redif vardr.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) apraz uyaa yer verilmitir.

R
KONU
7. Gndz hayallerim gece dlerim 10. Aman hey Allahm aman

Uyandka alamaya balarm Ne aman bilir ne zaman
Sevdiim stnde uan kularn stmzde ayr emen
Tutup kanatlarn krmaya geldim Bitmeden bir dem srelim
Karacaolana ait bu drtln nazm tr aadaki- Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lerden hangisidir? lenemez?
A) Koma B) At C) Gzelleme A) Hece lyle yazlmtr.

D) Koaklama E) Methiye B) Nazm biimi varsadr.
C) Zengin uyaa bavurulmutur.
D) Szck biiminde redif vardr.

8. Ey h- kerem-pe dil-i zr senindir E) Nazm birimi drtlktr.
Yok minnetin asl
Vey kn- gher anda ne kim var senindir
Pinhn hveyd
Sen kim gelesin meclise bir yer mi bulunmaz
Ba zre yerin var 11. Eski Trklerde sevilen, saylan bir kiinin lmnden son-
ra dzenlenen cenaze trenine ---- treni, bu trenler-de
Gl goncesisin ge-i destr senindir
sylenen iirlere ---- ad verilmitir. Bu iirler ---- eliinde
Gel ey gl-i ran
sylenmitir.

Bu iirin nazm biimi aadakilerden hangisi olabi- lerden hangileri getirilmelidir?
lir?
A) len-kouk-saz
A) Kta B) Mstezat C) Kaside
B) yu-sagu-kopuz
D) Mesnevi E) Tuyu
C) sr-koma-yu
TRK DL VE
EDEBYATI 9 D) kouk-sagu-toygun
E) at-destan-kopuz
4 9. Aadakilerden hangisi k edebiyatna ait yanl bir
bilgidir?
A) Genelde szl olmasna ramen airler, iirlerini cnk

dedikleri defterlerde toplamlardr. 12. lahi, Allah vmek, ona dua etmek ve en byk akn Al-
lah ak olduunu belirtmek amacyla yazlm makamla
B) Hece lsnn 7li, 8li ve 11li kalplarna arlk veril-
okunan dini tasavvufi halk edebiyat nazm eklidir. lahiler
mitir.
tarikatlara gre deiik isimler alr. Mevlevilerde ---- , Bek-
C) iirlerin son drtlnde airin ad veya mahlas geer, tailerde ----, Alevilerde ----, dier tarikatlarda da ---- ve
buna taprma denir. ilahi adn alr.
D) iirler genellikle hazrlk olmakszn irticlen, yani ie Bu parada bo braklan yerlere aadakilerden han-
doduu gibi sylenir. gisi getirilemez?
nite
E) k edebiyat nazm trleri koma, destan, semai ve A) ayin B) nefes C) deme

varsadr.
D) gazel E) cumhur
R
TEST
1. Tren gelir terek 5. Yiit olan yiit kurt gibi bakar
Kmrn dkerek Dman grnce ayaa kalkar
Ben anamdan ayrldm Kapar mzran meydana kar
Gzm yam dkerek Yiidin ardnda duran olmal
Bu dizeler biim ve ierik zelliine gre aadakiler- Bu drtln nazm biimi ve tr aadakilerin han-
den hangisine ait olabilir? gisinde doru olarak verilmitir?
A) Koma B) Semai C) Mani A) Koma-koaklama

D) lahi E) Varsa
B) Trk-gzelleme
C) Semai-talama
D) Kaside-mnacat
2. (I) Divan edebiyatnda zellikle ak, gzellik ve iki ko-
E) Varsa-koaklama
nusunda yazlm belirli biimdeki iirlere gazel denir. (II)
Beyit says genellikle 5-15 arasnda deiir. (III) Gazelin
ilk beyti mutlaka kendi arasnda uyakl olur ve ilk beyte
matla, son beyte ise makta ad verilir. (IV) Bir gazelin Yldzl Soru 1
en gzel beytine beyt-l gazel, airin mahlasnn bulun-
duu beyte de mahlas beyti denir. (V) Beyitleri arasnda
anlam birlii bulunan gazeleyek-vz, ayn g ve gzel- Aadakilerden hangisi bir gaze
lin matla beyti olabilir?
likte beyitlerden oluan gazele de yek-henk gazel ad A) Gamzen dili rsv-y cihn eyle
di
verilir. Billh ben ol feti hem-rz sanrdm
Numaralanm cmlelerin hangisinde bilgi yanl ya- B) Ayre nigh etmediin nz san
rdm
plmtr? ok lutf imi ol ka ben az san
rdm
C) Sihr etdiini senden iitdim yine
Nef
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Yoksa szn hep senin icz san
rdm
D) Mamr idgin bilmez idim byl
e harbt
Mestneleri hne-ber-endz san
rdm
E) Seyr eylemesem ynede aks-
3. ----, drt dizelik tek bentten oluan ve kendine zg ayr i cemlin
Hsn ile seni meh gibi mmtz san
ls olan bir nazm biimidir. ran edebiyatndan ge- rdm
mitir. Konusu daha ok dnya grne ve airin felsefi

dnce-lerine yneliktir. Edebiyatmzda bu trn en ba- 5
arl son temsilcisi olarak Yahya Kemal gsterilmektedir.

si getirilmelidir?
A) Murabba B) ark C) Mesnevi

D) Rubai E) Tuyu
6. Aadakilerden hangisi k edebiyatna ait nazm bi-
imlerinden biri deildir?
A) Koma B) Semai C) Mani

4. Aadakilerden hangisi kasidenin blmlerinden biri D) Destan E) Varsa
deildir?
3

A) Nesib-tebib
D) Methiye
B) Girizgh
E) Tegazzl
C) Mstezat
R
KONU
7. Artm, oalm demektir. Gazelin her dizesine, kullan- 10. Aadakilerden hangisi koma nazm biiminin bir
lan lye uymak kouluyla bir ksa dize eklenerek olu- zellii deildir?
turulan nazm biimidir. Ksa dizelere ziyade ad verilir.
A) Trk halk edebiyatnn en ok sevilen, en ok kullanlan
Ksa ve uzun dizeler arasnda anlam ilikisi vardr. Uzun
nazm eklidir.
dizeler kendi aralarnda, ksa dizeler de kendi aralarnda
uyaklanr. B) 11li hece ls kullanlr ve 4+4+3 ya da 6+5 eklinde
durakldr.
Bu bilgiler, aadaki divan edebiyat nazm biimle-
rinden hangisine aittir? C) Genellikle doal gzellikler, sevgi, ak, zlem, kahra-
manlk, eletiri, ac, yaknma, hayata ait grler konu
A) Murabba B) Mstezat C) Mesnevi
olabilir.
D) Rubai E) Tuyu
D) Komann kafiye rgs aaab, cccb, dddb ...; abab,
cccb, dddb ...; abxb, dddb, eeeb ...; aaaa, bbba, ccca
... ekillerinden birisi olabilir.
E) Konularna gre tevhid, mnacat, naat, devriye gibi

8. I. Kutadgu Bilig (Yusuf Has Hacip)
isimler alabilmektedir.
II. skendername (Ahmedi)
III. Vesilet-n Necat (Sleyman elebi)
IV. Harnrne (eyhi)
V. Kanuni Mersiyesi ( Baki)
11. Bir iirde nazm tr belirlenirken aadakilerden
Numaralanm eserlerden hangisinin tr dierlerin- hangisine baklr?
den farkldr?
A) Nazm biimine
B) Kafiye emasna
C) Ka dizeden olutuuna
D) Konusuna
E) Yazld dneme
9. I. Ey divane blbl gel bahara er
Alm goncaya sen de gnl ver.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Ruhuna ho gelen bir trk gibi
12. Karacolan der ki kondum glmez
Seni saracak ak rzgr eser.
6
II. Dilbern ii itb u nz olur Acdr ecel erbeti iilmez
emi cd gamzesi gammz olur derdim var birbirinden seilmez

Ey gnl sabr it tahamml kl ona
Bir ayrlk, bir yoksulluk, bir lm
Yra irimek ii az az olur
Bu iirle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene-
Numaralanm iirlerle ilgili olarak aadakilerden
mez?
hangisi sylenemez?
A) I. iirin nazm birimi beyit, II. iirinki benttir.
B) Hecenin 11li kalbyla yazlm bir komadr.
B) I. iirin nazm biimi mesnevi, II. iirinki tuyudur.
C) Ait olduu iirin son drtldr.
C) I. iir; aa/ba, II. iir ise aaxa eklinde uyaklanmtr.
D) Nazm tr olarak talamaya rnektir.
D) I. iirde, tam uyak vardr ama redif yoktur.
nite
E) Kafiye ve redife yer verilmitir.

E) II. iirde, szck biiminde redif vardr.
R
TEST
1. I. Geri cnndan dil-i eyd iin km isterem 3. Aadaki nazm biimlerinden hangisi, hem heceyle
hem aruzla yazlr?
Sorsa cnn bilmezem km- dil-i eyd nedir
(Gazel) A) Divan B) Selis C) Semai

D) Kalenderi E) Satran
II. Seherden seyre vardum murgzra
Hezrn murg grdm geldi zara
(Mesnevi)
III. Fri olmam eylesen yz bin cef sevdim seni 4. Yeni mektup aldm gl yzl yrdan
Byle yazm alnma kilk-i kaz sevdim seni Gzletme yollar gel deyi yazm
Ben bu szden dnmezem devr eyledike nh felek Sivralan Kynden bizim diyrdan
hid olsun akma arz u sem sevdim seni Dalar mor meneve gl deyi yazm
(Rubai)
k Veysel
IV. Dn elin yumu dilerdi kim rakb
Ya eliyle duta zlfn dilberin mez?
h edip eydr uzaktan Htif A) Nazm birimi drtlktr.
Dutma bir zaman kurusun ellerin
B) Hecenin 11li kalbyla yazlm bir iirdir.
(Kta)
C) Lirik tarzda yazlmtr.
D) Ayrlk temasna yer verilmitir.

V. Bu ehr-i Sitanbl ki b-misl behdr
E) Bir maniden alnmtr.
Bir sengine yekpre Acem mlk feddr
(Murabba)
Numaralanm dizelerden hangisinde ayra iin-

deki aklama yanl verilmitir? 5. Elif kalarn atar
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Gamzesi barma batar
Ak elleri kalem tutar
Yazar Elif Elif diye
Bu drtlk aadaki nazm biimlerinden hangisine 7

ait olabilir?
A) Semai B) Varsa C) Mani

D) Koma E) Destan
2. Ez anl ordularla kalbimdeki krlar,
Oklarn paralasn lmde adrlar.
Rzgrlara yn verir nefesinde periler,
Melekler seni korur, nurdan yenieriler.

6. Aadakilerden hangisi iiri oluturan nazm birimle-
Bu iirin nazm tr aadakilerden hangisi olabilir? rinden biri deildir?
3
A) Koma B) Trk C) Gzelleme A) Dize B) Beyit C) Bent
D) Koaklama E) At D) Murabba E) Drtlk
R
KONU
7. Alan bir glsn sen yaprak yaprak, 10. Toplumdaki eitli dzensizlik ve bozukluklar ineleyici
szlerle, alayl ifadelerle eletiren iirlerdir. Divan edebiya-
tndaki karl hicivdir.
Bu parada baz zellikleri verilen iir tr aadaki-
klimden arklar getirdim sana. lerden hangisidir?
Ahmet Muhip Dranas A) Lirik iir B) Epik iir C) Pastoral iir
Bu iirle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene- D) Dramatik iir E) Satirik iir
mez?
A) Lirik tarzda yazlmtr.

11. Aadakilerden hangisi kasidede tasvirlerin yapld
B) Ak temas zerinde durulmaktadr. blnn addr?
C) Serbest lyle yazlmtr. A) Nesip (Tebip) B) Girizgh C) Methiye

D) Tegazzl E) Ta
D) Benzetme yaplmtr.
E) Devrik cmleden yararlanlmtr.

12. Dize ortalarnda uyak bulunan gazele ---- gazel, sonu ge-
tirilmemi ya da beyit says 5in altnda bulunan gazellere
de ---- gazel denir.
8. Aln tp yaard Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-
Unt otn yaurd lerden hangileri getirilmelidir?
Klnin suvn kerdi A) mseddes-murabba
Sr buka mngrer B) musammat-natamam
Biim ve dil zellikleri dikkate alndnda slamiyet C) tebib-kane

ncesi dneme ait bu iirin nazm biimi aadakiler- D) rindane-natamam
den hangisi olabilir?
E) musammat-hikemi
A) Koma B) Semai C) Kouk
D) Mani E) Tuyu
TRK DL VE
EDEBYATI 9 13. Gnl gurbet ele kma
Ya gelinir ya gelinmez
8
9. Her vazoya baktka karmdasn ne tuhaf Her dilbere meyil verme
Her kokladka dnp dnp geliyorsun Ya sevilir ya sevilmez
Dnceler gibi filizleniyorsun gn getike Erzurumlu Emrah
Yaprak yaprak geliiyorsun Bu iirle ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene-

mez?
Leylak leylak bakyorsun gzlerimin iine
A) Lirik tarzda yazlmtr.
lmsz bir mevsim oluyorsun
B) Ak temas zerinde durulmaktadr.
Bu iirde olduu gibi dize says deien nazm birimi
aadakilerden hangisidir? C) Bir semaiden alnmtr.
A) Dize B) Beyit C) Drtlk D) III. dizede asonansa yer verilmitir.

nite
D) Bent E) Kta E) Devrik cmleden yararlanlmtr.

R
TEST
1. Hani, o brakp giderken seni 4. I. lk beyti ----
Bu ksz tavrn takmayacaktn II. Her beyit ayn gzellikte sylenmise ----
Alnna koyarken veda buseni III. Son beyti ----
IV. Beyitlerin arasnda konu birlii varsa ----

Yzme bu trl bakmayacaktn
Numaralanm yerlerde gazele ait bilgiler verilmek isten-
Orhan Seyfi Orhon
mitir.
Bu iirin temas aadakilerden hangisidir?
Aadakilerden hangisi bo braklan yerlere getirile-
A) Sevgiliye bak bilecek ifadelerden biri olamaz?
B) Sevgiliden ayrlk A) Makta B) Yek avaz C) Matla
C) Sevgiliye dert yanma D) Nesip E) Yek ahenk
D) Sevgilinin hatasn syleme
E) Sevgiliyle buluma
5. Alan bir glsn sen yaprak yaprak,
2. Aadakilerden hangisi mesnevinin zelliklerinden klimden arklar getirdim sana.

biri deildir?
Ahmet Muhip Dranas
A) Divan iirinin en uzun nazm biimidir.
Bu iir aadaki iir trlerinden hangisine ait olabilir?
B) Her beyit kendi arasnda uyakldr.
A) Didaktik B) Satirik C) Lirik
C) Hikye ve romann divan edebiyatndaki karldr. D) Pastoral E) Epik
D) Beyit says 33-99 arasnda deimektedir.
E) Aruzun ksa kalplaryla yazlmaktadr.
6. ----, iki drtlk ve iki lkten oluan 14 dizelik bir nazm

eklidir. Bat edebiyatnda kullanlan bu tr, Servetifnun-
cular tarafndan Trk edebiyatna geirilmitir. Edebiyat-
3. Aadaki nazm biimlerinden hangileri Bat iirinden mzda ilk rnei Cenap ahabettinin, ir-i Na-Nvite
gemitir? (Yazlmam iir) adl iiridir. Genellikle drtlkleri sarmal
A) Gazel - kaside - mesnevi kafiye ile yazlr. Kafiye rgs abab, abbba, ccd, eed
eklindedir.
B) Rubai - tuyu - ark
C) Sone - terzarima - triyole
si getirilmelidir?
3
D) Koma - semai - varsa
A) Mstezat B) Triyole C) Terzarima
E) Destan - ark - sone D) Serbest mstezat E) Sone
R
KONU
7. Uzaklamaz hep yaknda gezerdim 10. stad- necibim Ali Ekrem Beye
Yok ya Abbas bilmeyen, kimdi?
Gl idim domatesi ezerdim
O sahabeyi dinleyin, imdi:
Diz boyu gl bulsam iyi yzerdim Bir karanlk geceydi pek de ayaz.
Nerde kald benim hzl genliim bni Hattb grmek zre biraz,
ktm evden ki yollar pssz.
Yolcu bir benmiim meer yalnz!
mez?
Aradan gememiti ok da zaman,
A) Bir talamadan alnmtr. Az ilerden yavaa oldu iyan,
Zulmetin sinesinde ukde gibi,
B) Nazm birimi drtlktr.
Anszn bir mheykel Arb!
C) Hecenin 11li kalbyla yazlmtr. Bembeyaz bir rid iinde garb,
D) Toplumsal bir eletiriye yer verilmitir. Geliyor muttasl mehb mehb.

Mehmet Akif Ersoy
E) Kafiye ve redife bavurulmutur.
Bu iirde olduu gibi nazmn nesre yaklatrlmasyla
ortaya kan iirlere verilen isim aadakilerden han-
gisidir?
A) Lirik iir B) Epik iir C) Manzum iir

D) Pastoral iir E) Mensur iir
8. Dadalolum bir gn kavga kurulur,
ter tfek davlumbazlar vurulur.
Nice ko yiitler yere serilir,

11. Tiyatroda kullanlan iir trdr. Karlkl konuma ek-
len lr, kalan Salar bizimdir. linde yazlr. Eski Yunan edebiyatnda oyuncularn sah-
Dadalolu nede syleyecekleri szler iir haline getirilir ve onlara
ezberletir-di. Abdlhak Hamit, Faruk Nafiz ve Necip Fazl
Bu iir aadaki iir trlerinden hangisine ait olabilir?
Ksakrek bu iir trnde baarl rnekler ortaya koymu-
A) Didaktik B) Satirik C) Lirik lardr.
D) Pastoral E) Epik
Bu parada zellikleri verilen iir tr aadakilerden
TRK DL VE
EDEBYATI 9 hangisidir?
A) Satirik iir B) Dramatik iir C) Pastoral iir

10
D) Epik iir E) Lirik iir
9. Kitap en iyi arkada 12. Tarihin dilinden dmez bu destan

Bana neyi sorsam syler. Nehirler gazidir, dalar kahraman
Ne anlatsa en sonunda Her ta bir yakut olan bu vatan
al, iyi, doru ol der Can verme srrna erenlerindir
Fazl Hsn Dalarca Orhan aik Gkyay
Bu iir aadaki iir trlerinden hangisine ait olabilir? Bu iir aadaki iir trlerinden hangisine ait olabilir?
A) Didaktik B) Satirik C) Lirik A) Didaktik B) Satirik C) Lirik

nite
D) Pastoral E) Epik D) Pastoral E) Epik

R
TEST
1. Ekseri sonbahar gecelerinde 4. Yce dalarn banda

Szarken camlardan ince bir yamur, Salkm salkm olan bulut
Dnrz, her ey yerli yerinde San zp benim iin
Ama gzlerimiz niin doludur? Ya dkerek alar msn?
Bu iirde alt izili szde aadaki edebi sanatlardan Bu iirde olduu gibi insana ait bir zelliin doaya ak-
hangisine yer verilmitir? tarlmasyla yaplan sanat aadakilerden hangisidir?
A) Mecazmrsel B) Kiiletirme A) Telmih B) Tebih C) Kinaye

D) Tehis E) ntak
C) Tebih D) Tehis
E) ntak
5. El yazya el yazya
2. Ben bir ayrkotuyum
Duman km l yazya
Ne buday amcam ne pirin daym
Msrla akraba bile deilim. Kurban olam kurban olam
Bir yeermeye greyim: Beikte yatan kuzuya...

Kzmasnlar halim duman Bu dizelerde aadaki edebi sanatlardan hangisine
Canma kastederler yapabilseler yer verilmitir?
Ama nafile kurumam. A) Tebih B) Ak istiare C) ntak
Bu dizelerde aadaki edebi sanatlardan hangisine D) Mecazmrsel E) Kapal istiare
yer verilmitir?
A) Tebih B) Kinaye C) ntak

D) Mecazmrsel E) Telmih
6. Bu adam yalnzca drt cana bakyor
ok yorulduu her halinden anlalyor

3. Seni nasl unuturum
Bu dizelerdeki alt izili szde aadaki edebi sanat-
Usul boylum
lardan hangisine yer verilmitir?
Temiz huylum
A) Ak istiare B) Mecazmrsel
Nazlm
C) Tebih D) Tehis
Nazenim 11
Yeil gzlm E) Kapal istiare
Bal szlm
Nasl unuturum seni
Bu iirde alt izili szde aadaki edebi sanatlardan 7. Aadakilerin hangisinde tehis sanatna yer veril-
hangisine yer verilmitir? memitir?
A) Tebih-i beli A) Kular g edince aalarda alar bu mevsimde
B) Mecazmrsel B) Dalar haber verdi yrin bugn geleceini
C) Hsn- talil C) Kurtlar anlatr bana yalnzln ne olduunu
3
D) Tecahl-i arif D) Gne cehennem atei gibi yakyor bu mevsimde
E) Leffner E) Sonbahar hasret kald rzgrn sesine

R
KONU
8. I. Deniz ve mehtap sordular seni neredesin? 11. Sar tamburadr adm

II. Nasl derim terk etti brakp beni gitti Gklere aar feryadm
III. Anladlar ki akmz bitti. Pir Sultanmdr stadm
IV. Alay ettiler benle hep
Ben annn inilerim
V. Sen oldun bunlara bak sebep
Bu drtlkte belirgin olarak grlen edebi sanat aa-
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy- dakilerden hangisidir?
lenemez?
A) Kinaye B) Tebih C) ntak
A) Serbest lyle yazlmtr. D) Tenasp E) Telmih
B) Sanatl ve ar bir dil kullanlmtr.
C) IV. ve V. dizelerde tam uyak kullanlmtr.
D) Cumhuriyet Dnemi iiri olabilir.
E) ntak sanat grlmektedir.
12. Alay ettiler benle hep

Sen oldun bunlara bak sebep
9. Yllardr ki bir klcm kapal knda, Mart dedi grdm ah onu

Belinde erkek kolu
Kimsesizlik drt yanmda bir duvar gibi;
Rzgr gld halime
Muzdaribim bu duvarn d tarafnda,
Dedi gidelim d nme
efkatine inandm biri var gibi.
Gidemem dinle martlar
Bu drtlkte belirgin olarak grlen edebi sanat aa- Bu drtlkte belirgin olarak grlen edebi sanat aa-
dakilerden hangisidir? dakilerden hangisidir?
A) Kinaye B) Tebih C) Tehis A) Kinaye B) Tebih C) Tehis
D) ntak E) Telmih D) Tenasp E) Telmih
TRK DL VE
EDEBYATI 9
10. I. Sanyorum salarm okuyor bir el,
12
II. Kprdamak istemiyor gz kapaklarm;
III. Yan odadan bir ince ses diyor gibi gel!
IV. Ve hakikat brakyor hlyam yarm.

13. imde arzularm bklm bklm,
lenemez? Dolmadan krlm bir kadeh mrm.
A) Hece lyle yazlmtr. Unutmakta haklsn kmr gzlm,
B) I. dizede, mecazimrsel vardr. Haklsn Bu szm sanma sitemdir.
C) II. ve IV. dizelerde tam uyak kullanlmtr. Bu drtlkte alt izili szlerde grlen edebi sanat
aadakilerden hangisidir?
D) apraz uyak eklinde uyaklanmtr.
nite
A) Kinaye B) Tebih C) Tehis

E) Devrik cmleden yararlanlmtr.
D) Tenasp E) Telmih
1. Manzumelerin uyak rgs, nazm birimi, ls ve konusuna gre kazand d zelliin genel adna ........................... denir.
2. ............................................................ nazm biimi olarak koma, semai, varsa, destan, mni, trk, kullanlmtr.
3. ...................................................... nazm biimi olarak gazel, kaside, mesnevi, mersiye, muhammes, mseddes, terbi, mste-
zat, terkibibent, terciibent, ruba, murabba, ark, tuyu vb. kullanlmtr.
4. Tanzimat sonras Trk edebiyatnda ise Batnn etkisiyle yeni nazm biimleri olarak ................................................. gibi biimler
karmza kar.
5. Manzum eserlerin konularna gre birbirinden ayrlmasna ........................................................ denir.
6. Gzelleme, koaklama, talama ve at ................................................................... ait nazm trleridir.
7. Tevhid, mnacat, naat, mersiye, hicviye, methiye, fahriye ............................................................... ait nazm trleridir.
8. lahi, nefes, nutuk, athiye, devriye ............................................................ ait nazm trleridir.
9. ................................................................................ slamiyet ncesi Trk iirindeki nazm biimleridir.
10. .......................................................... ,genellikle birini vmek ve yermek amacyla yazlan iirlere denir, kasideler genellikle din
ve devlet adamlarn vmek amacyla yazlan divan edebiyat iirlerdir.
13
11. ..................................................... divan iirinde en ok kullanlan nazm eklidir. Szlk anlam kadnlarla kane sohbet
etmektir. Ak, sevgi, g-zellik ve arap konularn ileyen lirik iirlerdir. Nazm birimi beyittir. Beyit says genellikle 5-15 arasn-
dadr.
12. mstezatta uzun dizelere eklenen ksa msralara ............................................... ad verilir.
Cevaplar
1. nazm biimi (ekli) 5. nazm tr 9. Kouk, sagu ve destan

2. Halk edebiyatnda 6. halk edebiyatna 10. Kasideler
3. Divan edebiyatnda 7. divan edebiyatna 11. Gazel
3
4. sone, terza-rima, serbest mstezat 8. tekke edebiyatna 12. ziyade
D Y
1. Kahve doktum kuruna,
El vurmayn durula,
Yrime yar diyeni,
Sol gsnden vurula dizeleri bir semaiden alnmtr.
2. Dman geldi tabur tabur dizildi
Alnmza kara yaz yazld
Tfek icad oldu mertlik bozuldu
Eri kl knda paslanmaldr iirinin nazm biimi koma, nazm tr ise koaklamadr.
3. Adalet kalmad hep zulm doldu
Geti u baharn glleri soldu
Dnyann gidii acayip oldu
Koyun belli deil kurt belli deil dizeleri talamaya rnektir.
4. Ben candan usandrd cefdan yr usanmaz m
Felekler yand hmdan murdm emi yanmaz m dizeleri bir gazelin makta beyitidir.
5. Gnle birlikte erir uyuklayan mor dalar
Ekilmemi tarlalar, al bitiren balar
Dker her kalbe krk bir lambann isini... dizelerinde intak sanat vardr.
6. Byle yaln dalarda sessiz dolaanlar kim
Kyler, ufka dizilen tozlanm birer resim
Yollar, kyleri saran eskimi ereveler... dizelerinde tebih sanatna yer verilmitir.
14
7. Dalgalan sen de afaklar gibi ey nazl hilal dizesinde alt izili szde mecazmrsel vardr.
8. Bahar gelince bir azdan arklar syler kular dizesinde tebih sanatna yer verilmitir.
9. ki kapl bir handa gidiyorum gndz gece dizesinde kapal istiare vardr.
10. Marmarada her yelken / Uar gibi neeli. dizelerinde intak sanat vardr.
Cevaplar
nite
1. Y 2. D 3. D 4. Y 5. Y 6. D 7. D 8. Y 9. Y 10. Y
1. Sel takn bir akamst
Bulutlar barna basan
Aalara sordum seni
Yaprak rzgr tutmaz dediler
Uzun uzun baktlar yalnzlma
Yangn yeri bir yrek
Bir de yamur gsterdiler
Bu iirdeki edebi sanat bulunuz.
2. Tebih ile istiare arasnda nasl bir iliki

vardr? rnek vererek aklaynz.
3. Sen, kaan bir rkek ceylnsn dada
Ben, peine dm bir canavarm
stersen dnyay ar imdada
Sen varsn dnyada, bir de ben varm
Bu drtlkteki edebi sanat bulunuz.
15
4. Tehis ve intak sanat hakknda bilgi veriniz

Aralarndaki benzerlii aklaynz.
5. Nazm biimi ve nazm tr hakknda ksaca

bilgi veriniz. Aralarndaki fark ksaca aklaynz.
3
14.
fasikl
R iir Dili
henk,
iirde A
RETEN R
TEST 1 iirde Ahenk, iir Dili
1. At kou tutmasn kt zaman
Yal kavak gibi ykt zaman

iirde, dize sonlarndaki yazllar ayn,
anlamlar ve grevleri farkl seslerin, ek- Bu dizelerin redif ve uyaklar iin aadakilerden hangisi dorudur?
lerin, kelimelerin tekrarna uyak denir. A) Redif: B) Redif: an C) Redif: zaman
Uyak: an Uyak: zam Uyak: kt
D) Redif: t zaman E) Redif: kt
Uyak: k Uyak:
2. Glelim oynayalm km alalm dnyadan
M-i tesnim ielim eme-i nev-peyddan
Grelim b- hayat akdn ejderhdan
Gidelim serv-i revnm yr Sad-bda
(Glelim, oynayalm, dnyadan muradmz alalm / Yeni yaplm eme-

den Tesnim suyu ielim / Ejderhann azndan abhayat aktn grelim /
Servi boylum, yr Sadabada gidelim.)
Bu dizelerin dil zellikleri dikkate alndnda aadakilerden hangi-

si sylenebilir?
A) slam ncesi Trk yaam zihniyeti
B) Tasavvuf zihniyeti
C) Mill edebiyat zihniyeti
D) Osmanl Dnemi Lale Devri zihniyeti
E) Cumhuriyet Dnemi zihniyeti
3. Yaydan ok gibi kanat atm derine
Kapanmak istiyorum bu hzla dizlerine

iirde dil, sanatsal ileviyle
Bu dizelerde aadaki edeb sanatlardan hangisi vardr?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 kullanlr. air, iirdeki kelime
ve szlere yeni anlamlar yk-

A) Tebih B) Tehis C) Hsntalil
leyerek metne ok anlamllk D) Tecahlarif E) ntak
deeri kazandrr.
2
4. Aadaki dizelerin hangisinde istiare vardr?
A) Mezarm yol stnde kursunlar
Geerken urasn yolu kzlarn
B) Sam e bldler
Blk blk de rdler

Benzetmenin unsurlarndan (benzeyen
C) Bayram geldi diye oynuyor kzlar
veya kendisine benzetilen) biriyle yaplan
Yri dnnce yreim szlar
sz sanatna istiare denir. Arslanlarmz
bu ma da kazand. cmlesinde fut- D) Aam sen gideli yedi yl oldu
bolcularmz sylenmemi (benzeyen), Diktiin aalar meyveyle doldu
nite
arslanlarmz (kendisine benzetilen)

E) Evvel o ceylann yri ben idim
sylenmitir.
imdi uzaklardan bakan ben oldum
R
iirde Ahenk, iir Dili 1 KONU
TEST
1. Aadaki dizelerden hangisinde yarm uyak vardr? 4. Aadaki dizelerden hangisinde tun uyak vardr?
A) Gnlm ekse de yrin hayali A) Hzn bana kskn, gurbetse dargn
Amaya yetmez kudretim cibali Yollar yamurlu kardelen krgn
B) alap dem ismini topraktan var eyledi B) Hasret mi olmalyd her vuslatn bedeli
eytan geldi Ademe tapmaya ar eyledi Hasret meyhanesinde dert deli, sevda deli
C) Yanlp da ksmeye grsn hayata insan C) Yannda damla damla bittiimi duyarm
Unutur, sonunda bahar olduunu kn
Yoklarm: Yerinde mi yzm, alnm, salarm?
D) Koan aslan gibi bindim atma
D) Kukular anda perdelendi hal
Hi kimse ulaamaz benim atma
kt karmza dertli bir sual
E) Yllar sren bir hicran bitti, kurtuldum ite
E) Oturdum u uzun destan yazdm
Ben seni aryordum, nihayet buldum ite
Zindan duvarna namm kazdm
2. Aadaki dizelerin hangisinde tam uyak vardr? 5. Aadaki dizelerin hangisinde parantez iinde verilen
A) Garip candan geri nem var ki kalan uyak yoktur?

A) Bitmi tkenmitim, efkrm oktu
Bir avu topraktr gzme dolan Salkm stlerden bir farkm yoktu
B) Senin de yolun biter, diner gznde yalar (Tam uyak)
B) Gnlm nak nak renkli bir kilim
Bir zamanlar uruna verildi nice balar
Bir knal gzel trkdr dilim
C) Bahenize bir gl diktim, biterse (Zengin uyak)
C) Ne diye kendini bana bildirdin
akyp dalnda blbl terse
Ne diye yzm ayca gldrdn
D) zmire giden eer bu yolsa (Yarm uyak)
Bir bama bile gelirim anne D) Benim gzlerimde kahr var kn
Yankyan bir hedef bulsun bakn
E) Vaktiyle z vatanda bizimken, bugn niin (Tun uyak)
skp bizim deil? Bunu duydum iin iin E) Ynm yitirdim yzer dururum
Dolmayan ilemi yazar dururum
(Cinasl uyak)
3. Aadaki dizelerden hangisinde zengin uyak vardr? 6. Gel bahar, gel yaknlarda gl
A) ac deil durumumuz Denize renginden armaan brak
Ne maske takyoruz nk ne rumuz Ufuklarda gezin, semaya szl
B) Ykldk, yakldk ateler aldk Sonra yava yava in iime ak
Dumanlar iinde kaldk, bunaldk Bu drtln uyak dzeni aadakilerden hangisi-
C) Ne gzel dnyor emberim dir?
Hi bitmese horoz ekerim A) Yarm uyak B) apraz uyak

D) Ne kadar ok kap, yoruldu almaktan C) Dz uyak D) Mni tipi uyak
Ne kadar ok ocuk zld acmaktan
3
E) Sarmal uyak
E) Ba yorgun yaslanr yeil otlara
Gz dalgn uzanr ta bulutlara
R
KONU
7. Bir gemidir dalgalara karr 10. ok muhteem imparatorum

Benim derdim tazelenir geliir Bilir misin sen kt hikyeyi
Bana artk lp gitmek yarar Pazartesi ok az yiyorduk diyorum
Kanar durur cierimin yaras Ve sal bulamyorduk hibir eyi
Bu drtln uyak dzeni aadakilerden hangisi- Bu drtln uyak dzeni aadakilerden hangisi-
dir? dir?
A) apraz uyak B) Tam uyak A) Tam uyak
C) Zengin uyak D) Sarmal uyak B) Dz uyak
E) Dz uyak C) apraz uyak
D) Mni tipi uyak
E) Sarmal uyak
8. Aadaki dizelerden hangisinde redif yoktur?
A) Kendimi kaptrarak tekerlein sesine 11. I. Gzlerime gzlerin balyorken gurbeti

Uzanm kalmm yaylnn iltesine Yayoruz diz dize bitmeyen bir hasreti
B) Solgun kl saatlerden kalmtr ehreler II. Sevdalarla dml balar var aramzda
Elimdeyken ellerin, dalar var aramzda
Senindir mitlerimin varamad baheler
III. lm saarken o imekli gzler fka
C) eride sere serpe dnceler bakaldrmtr
Eildi bakt m toprakta can veren halka
Duygularnz iindeki arkya yaslanmtr
IV. Yr bana gndermi bir beyaz yalk
D) Ruhumu eritip de kalpta dondurmular
Ne gzel ilemi eline salk
Onu stanbul diye topraa kondurmular
V. Yollarda kalan gzlerimin nurunu yordum
E) Zincirini koparan esirlerden korkun siz Kimdir o, nasldr diye rzgrlara sordum
zgr insan nnde asla titremeyiniz Numaralanm dizelerden hangisinde tam uyak yok-
tur?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
4
9. Aadaki dizelerden hangisinde kafiye yoktur? 12. Aadaki dizelerin hangisinde tun uyak vardr?
A) Aalar bir derin hlyaya varm A) Mahzun gzlerine bakp uyudum
Sanda yepyeni teller aarm Zaman iki nefes, mr bir yudum
B) Gzn aar amaz baktn B) Birden iitilmez doru bir haber
Yalnzln med vakti paylatn Kara haber tez duyulur demiler
C) Neden brakmyor yakam akn eli C) Nazenin bir mrmz, bir gz yumup am gibi
Koptu yreimde sevdann teli Geldi geti duymadk, bir ku konup umu gibi
D) Gnl sazndaki sevda sesidir su D) Gnl delidir demitik batan
Yolcuyu yolundan eyler kokusu mez borandan, slanmaz yatan

nite
E) O nesil duymu akn zevkini rzgarda bile E) Dolu rzgrla kp ufka giden yelkenli
Bu duyu varm aknlardaki atlarda bile Gidiin setiin akam saatinden belli
R
TEST
13. Aadaki dizelerin hangisinde zengin uyak vardr? 16. Eri dallar gibi hlsiz yorgunsun
A) Gzmde tten memleket Birikmi sulardan daha durgunsun
Artk bana sonsuz hasret Grnmez bakla iten vurgunsun
B) Dervi oldum pir etein tutarm Seni z yurdunda bir srgn grdm
Bayku gibi garip garip terim Bu drtlk iin aadakilerden hangisi sylenemez?
C) Severim her gzeli senden eserdir diyerek A) 6 + 5 = 11li hece lsyle sylenmitir.
Koklarm goncalar sen gibi terdir diyerek B) Kafiye dzeni dzdr.
D) Kendini bilmeze pek olma yakn C) Ek hlinde redif kullanlmtr.
Sonradan grme bor etme sakn D) Zengin kafiye kullanlmtr.
E) Mavi yaz akamlar patikalarda dalgn E) Lirik bir iirden alnmtr.

Ayaklarmda slakl kk otlarn
14. Aadaki dizelerin hangisinde cinasl uyak vardr?

A) On yldr var ayrym Knadandan
Baba ocandan yr kucandan 17. I. Okuyanda duygu ve izlenim uyandrr.

B) Bilmem, neden gndelik ilerle telatasn II. Ezgilidir.
Kzm sen de Fatihler douracak yatasn III. Szckler ikinci, nc anlamlar tar.
C) Ufukta pas tuttu birdenbire yaz IV. Gndergesel ilevdedir.
Bir ren, bir ret, bir oku, bir yaz V. Genel dilden farkldr.
D) Soldu gnden gne sessiz soldu iir diliyle ilgili yukardaki yarglardan hangisi yanl-
tr?
Dediler hep bu kza bir hl oldu
E) lemde gndz gnlme ikencedir
Bence bayram ufukta gn bitincedir
15. Evet, benim her iirimde ylan dili diken var

Sizler gidin, bal verecek yeni am gl bulun 18. Soluuyla derimizi dalayan buulu temmuz lesi, ky-
Belki benim ac sesim kulaklar trmalar sz deniz, rzgr bekleyen tekne, kzgn ikindi, yaprak k-
mldamaz gece, uyku uyutmayan d, sularn rperecei
Sizler gidin, gen kzlarn trksyle en olun
ilk esinti, unutmamaya sz verdiimiz yer... Yaamn ya
Bu dizeler iin aadakilerden hangisi sylenemez? da daha snrl bir syleyile yaanlann ----ye dntrl-
A) iirde tasavvuf iirinin yansmalar grlmektedir. m biimleridir bunlar. Daha ilk okuyuta insan tensel ve
B) 1. ve 3. dizeler arasnda tam kafiye vardr. tinsel ynden sarp sarmalamas da buradan geliyor.
C) iirin kafiye dzeni aprazdr. Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-

si getirilmelidir?
3
D) 2. ve 4. dizeler arasnda yarm kafiye vardr.
A) imge B) dnce C) kafiye
E) air, iirlerinde hayatn ac ynlerini dile getirdiini
sylemektedir. D) kinaye E) dizge
R
KONU
19. Bilinen, tannan, her gn birlikte olunan insanlar ve du- 22. Aadaki dizelerin hangisinde tebih yoktur?
rumlar anlatmak iin deil; ancak yeni karlalan bir du- A) O kiraz dudaklar, nar gibi yzler
rumu, grnm anlatmak iin yeni syleyie ve ---- ba-
Kz beni anlyor sendeki gzler
vurulur.
B) Sabah oldu, ben bu yerden gideyim
Bu paradaki bo braklan yere aadakilerden han-
gisinin getirilmesi uygundur? Garip blbl gibi feryad edeyim
C) Yavru ahin gibi kara gzlerim
A) dnceye
ner ormana da yolum dzlerim
B) ses akna
D) z irin, sz irin bir gzel
C) dil gstergelerine
Gamzesi ak, ka yaya baldr
D) doal dile
E) Niin alamaym, niin yanmaym
E) imgeye Deli gnl bir sevdaya baldr

23. Yalnzca benzeyen ve kendisine benzetilen sylenip ben-

zetme yn ve benzetme edatnn sylenmedii benzet-
melere tebihibeli (gzel benzetme) denir.
20. Sabah seherinde kp salnma Aadakilerin hangisinde bu aklamaya uygun bir
kullanm vardr?
Yavru ahan gibi bak kara gzlm
A) Arzu eder gnlm gurbet illeri
Kan kalem olmu, lebin (dudan) mrekkep
te gidiyorum, kal kmr gzlm
Ak beyaz stne yaz kara gzlm B) Ben seni severim cn u gnlden
Bu dizelerdeki en belirgin sz sanat aadakilerden Kalkt ksmetimiz ne gelir elden
hangisidir? C) Gariplik, gurbetlik dm zne
A) ntak B) Tehis C) Tebih Kudret srmesini ekmi gzne
D) stiare E) Telmih D) Arap atlarnda olur frkalar
Kimi sarho yrr, kimi rgalar
E) Niin h edersin divane gnl
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Sana da bulunur, ilde neler var
6
24. Aadaki dizelerin hangisinde mecazmrsel vardr?
A) u beyaz kpkl deniz
21. Neyleyim u dnyann hazinesin
Hayra alamet deil
kbeti (sonu) lm olduktan geri
B) skele gazinosu erkenden
stemem bahemde blbller tsn
Iklarn sndrd
Benim gonca glm solduktan geri C) Ha bam talara vurmuum
air alt izili szde, mecaz yoluyla sevgilisini kastetmitir. Ha dmm geceyle sokaklara
Buna gre, alt izili sz aadakilerden hangisiyle D) Kim bilir ne zaman karlarm
mecaz anlam kazanmtr?
Hem tanyacam da pheli bir daha
A) Tebih B) stiare C) Telmih
nite
E) nsan hi olmazsa arada bir urar

D) Tevriye E) Tehis
Byle ihmalci deildin nceleri
R
TEST
1. Yaln bir tanmla dnme, d dnyann zihnimizde kimi 4. Selnik Caddesinde efkr kol geziyordu
ynleriyle yanstlmas, bunlarn arasnda iliki ve bant-
Yreimde kopuk umutlarn ezgisi
larn kurulmasdr. Baka bir deyile zihnin, d dnyadan
algladklar zerinde ie bak yntemiyle younlamas, Sevincimize insafszca elme takan kader
etkin olmasdr. Bu da szcklerle gerekletirilen bir ol-
gudur. nk evrendeki tm varlklar, kavramlar ayrma, Ve mani dileklerimizde karanln izgisi
adlandrma szcklerle gerekletirilir. iir iin de byledir Bu drtln nc dizesindeki edeb sanat aa-
bu. Ne ki iirsel dnte szcklerin ilevi deiir. Yk- dakilerden hangisidir?
lendikleri anlam yknn tesinde yeni anlamlar adlan-
drmay stlenir szckler. iirin dil iinde zel bir dn A) Tehis B) Kinaye C) Tevriye
biimi olmas gerei de buradan kaynaklanr, buradan D) Tebih E) Hsntalil
gelir ite.
Bu paradaki alt izili blmle anlatlmak istenen aa-
A) mge B) Ses ak C) Asonans
D) Zihniyet E) Doal dil
Yldzl Soru 1
2. Dil gstergeleri (kelimeler) sayl ve belirlidir, buna kar-
lk insan hayali ve dncesi snrszdr. Snrl olan dil
gstergeleriyle, snrsz hayal ve dnceleri ifade etme Aadaki dizelerin hangisinde
mecazmrsel (ad
isteinin sonucu olarak ---- aktarmas) vardr?
A) nce baygn bir iniltiydi yam
Bu para anlam ve anlatmn akna gre gre aa- atan duyulan
dakilerden hangisiyle tamamlanmaldr? Sonra bir glge belirmiti ku um
az yoldan
B) Asyann titreterek bar yank
A) iirde ahenk olmas gerektii anlalmtr. topran
Geliyor, baktm, uzaktan sklen
B) iirin, insann btn duygularn anlatmas gerektii bir kan
dnlmtr. C) Sanki vurmu da onun bir kara
sevda bana
Kahramanlar gibi yalnz kyor da
C) imgeler ortaya kmtr. bana
D) Canl bir yz bana yaklat, muh
D) iir, toplumun sesi hline gelmitir. abbetle dolu
Kim bu, nerden bu geli, hangi yolu
E) airler, kendilerini ok zorlamlardr. n yolcusu bu
E) Bu gelen, bir yuvasz ku gibi
pervasz
Bu gelen kyl, sesinden tandm,
bir kzd.
3. mgeleri yaamn soluuyla doldurma, dilin tadyla youn- 7

latrma ne denli nemliyse iirin yaps iindeki dalm
da o denli nemlidir. Salkl bir imge dzeni olan iirde,
5. Karacolan eydr, dost bizim iller
imgeler sezdirimsel ya da armsal ynden birbirlerini
btnler. mgelerin yaratm lsnde nemli bir olgudur Biter meesi, dermeli gller
bu da.
Dinledim, hep bizi syleir diller
Bu parada iirde imgenin hangi yn vurgulanmak-
Benim dmediim diller mi kald
tadr?
Bu dizelerdeki alt izili szckte aadaki anlam
A) Gerek hayattan beslenmesi
olaylarndan hangisi vardr?
B) Temsil ettii kavram iyi anlatmas
A) Tebih B) Tecahlarif
C) iirde, birbirini btnleyecek ekilde yer almas
3
C) Mecazmrsel D) Tehis
D) arm ynnden ok gl olmas
E) stiare
E) Dilin etkileyiciliini zerinde tamas
R
KONU
6. Aadaki dizelerin hangisinde imgeye bavurulma- 9. mge ile aklad ey arasndaki iliki yle tanmlana-
mtr? bilir: mge deiebilen konular iin deimez bir yklem,
deiebilen alglar iin deimez bir ekim yoludur. mge
A) Yazk ki gt asrlk aalarn hepsi
aklad eyden ok daha basit, ok daha aktr. Yani
Gnl tutunmaya bir dal ararsa nerde bulur? imgenin onun anlamn kavramamza yardm etmek oldu-
B) Gzel gitti diye pnar alad una, bu nitelii olmaynca anlamdan yoksun kalacana
gre, imge bize aklad eyden daha yakn olmaldr.
Acd yreim yand pnara
Bu paradan imge ile ilgili olarak aadakilerden
C) Gemiler gemeyen ummanlarda hangisi karlamaz?
Ararz kaybedilen besteleri A) mge ile aklad ey arasnda mutlaka bir iliki olduu
B) mgenin, deiken konularn anlatlmasnda deime-
D) O yollar yayladan, dalardan geen
yen bir ge olduu
O yollar ardl, o yollar aml C) mgenin, iirin anlamn perdeleyerek ona gzellik kat-
t
E) En gzel meyveyi sunmutu felek
D) mgenin, aklad kavram ya da varlktan daha ak
Onu dallarda rttk yemeden ve anlalr olduu
E) mgenin, daha iyi anlalmas iin, okuyucuya akla-
d eyden daha yakn olmas gerektii
7. Aadaki dizelerin hangisinde tebih vardr?
A) air silecek yalar bir gl demetiyle
Yzlerde bir iz kalmayacak mateme dair
B) Tuna suyu gibi alar, akarm
Yel estike hazan gibi solarm
C) Rzgr bana, ben rzgra kar o ada
Ben goncalanrdm ve glistan da benimdi
D) Yer, gk bana hayrette sanrdm bu uutan
Kotuka yoruldum heyecandan heyecana
E) Ka manzara gemise ocukken gz-
mzden
10. Kimi ozanlarn imge evreni snrldr, belirli alanlar iinde
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Son ada da onlar kalyor bizde, kalrsa
dnenip dururlar. Kimilerininkiyse srekli bir geliim ve de-
iim iindedir. Ozanlarn d dnyay alglayp, yanst
biimiyle ilgili bir olgudur bu. mgelerin durgunluu, hare-
8 ketlilii, akl, kapall, gevek ya da sk dokulu oluu
da... Yaamn somutlatrlmasn, imgelerin yaanlandan
retilmesini de ekleyebiliriz buna. Szgelimi Nerudann
8. Karacolan gene cotu, buland ayrmyla, sokan ve insan ynlarnn kendisine sundu-
nip akn deryasn doland u belgeyi benimseyen, n yerini gstermek zorunda
Gzel gitti diye pnar alad olan ozanlar, genellikle yaanlan gnlerden retirler im-
gelerini.
Acd yreim, yand pnara
Bu paraya gre, airlerin imgelerinin farkl zellikler
Bu dizelerde alt izili blmde hangisi vardr?
tamasnn nedeni aadakilerden hangisidir?
A) Tehis
A) airlerin farkl kltre sahip olmalar
B) ntak
B) airlerin d dnyay farkl alglayp yanstmalar
C) Tebih
C) airlerin, dile ayn lde hkim olamamalar
nite
D) Hsntalil D) airlerin kendilerini yenilemeleri

E) Mecazmrsel E) airlerin gelenekten kopuk olmalar
R
TEST
11. Aadaki dizelerin hangisinde imgeye bavurulma- 14. Aalar sonbaharda hznleniyor
mtr?
Kular gyor artk bu ehirden
A) En gzel yaz gn saanakla biter
Bu dizelerde, aadaki sz sanatlarndan hangisi var-
Gk delinmi gibi yamakla biter
dr?
B) Eskiden balarda insanlar yaard
Bu tal yollarda ocuklar koard A) Tehis B) Mecazmrsel C) Tenasp
C) Uzanp koylara sessiz uyuyan D) Tezat E) Tecahlarif

Deniz, ifrit kesilir frtnadan
D) im benzer, dnp mide yine
Saanak ardndan aan gkyzne
15. Bir bahedeyiz imdi ehitlerle beraber
E) Bilinmeden hayal mi, gerek mi
Bizler gibi lm o yiitlerle beraber
Iklar terk edip gider iimi
Yukardaki dizelerde bahe szyle cennet kastedil-
mitir. Yani cennet, baheye benzetilmi ama benzeyen
cennet sylenmemitir.
Bu aklamaya gre yukardaki dizelerde aadaki

sz sanatlarndan hangisi vardr?
A) Tehis B) Ak istiare C) Tezat
12. Vade tekmil olup mrn dolmadan D) Hsntalil E) Tecahlarif
Yaradann emanetin almadan
mrnn bann gl solmadan
Varp bir canana ikrar verdin mi

16. Byr nar gibi zahmetle anl sevdalar
Bahara ge kavuur sevgilim, byk dalar
Bu dizelerdeki alt izili blmle lm anlatlmak isten-
mitir. Bu dizelerde birbirine benzetilen varlklar aadakile-
rin hangisinde doru olarak verilmitir?
Buna gre alt izili blmde aadaki sz sanatlarn-
dan hangisi vardr? A) nar bahar
A) stiare B) Tehis C) Tezat B) sevdalar dalar
D) Tevriye E) Hsntalil C) nar sevdalar
D) bahar dalar
E) nar dalar
9
13. Kurduna kuuna sor sylesin 17. Gnein vefaszdr,

Rzgrn hain
Neydi Trkn o gnk tela
Yamurun zararl,
Karalar giymiti Anadolu
Topraa dnce
Kan bir yandan, bir yandan gzya
Senden hayr gelmez k mevsimi
Bu dizelerdeki en belirgin sz sanat aadakilerden
hangisidir? Bu dizelerde, aadaki sz sanatlarndan hangisine
bavurulmutur?
3
A) Tebih B) Tevriye C) Kinaye
A) Tebih B) Telmih C) Tehis
D) Hsntalil E) Mecazmrsel
D) Tevriye E) Mecazmrsel
R
KONU
1. Aadakilerden hangisi iiri oluturan nazm birimle- 4. Kaside nazm biimiyle yazlan ----
rinden biri deildir?
Bu cmle aadakilerden hangisiyle tamamlanrsa
A) Dize B) Beyit C) Tema bilgi yanl olur?
D) Drtlk E) Bent A) mnacatlarda Tanrya yakarlar dile getirilir.
B) tevhitlerde Tanrnn birlii ve ycelii konu edilir.
C) naatlarda Hz. Muhammede vgler dile getirilir.
D) methiyelerde air, kendi airlik gcyle vnr.
E) hicviyelerde bir kiinin ya da toplumun ahlak ynleri

eletirilir.
2. Gazelle ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr?
A) lk beytine makta son beytine matla denir. 5. Bre gaziler, bre yoldalar!
B) Ak ve elence konularnn ilendii bir nazm eklidir. Gittiim yollar iniler
C) En az be, en ok on be beyitten oluur. Benim h ile zarmdan
D) Btn beyitleri ayn konuyu ileyen gazellere yek- Azmda diller iniler
ahenk, tm beyitleri ayn gzellikte olanlara yek-
Bu dizeler, biim zelliklerine gre aadakilerin han-
avaz gazel denir.
gisinden alnm olabilir?
E) Beyitlerinde i kafiye olan gazellere musammat ga-
A) Koma B) Varsa C) Semai
zel denir.
D) Trk E) Destan
6.
Ala gzl, benli dilber
Koma beni el yerine
TRK DL VE
EDEBYATI 9 3. Aadakilerden hangisi bir gazelin
Altun kemerin olaym
Dola beni bel yerine
makta (son) beytidir?
10 Bu dizeler biim zellikleri bakmndan aadakilerin
A) Reva mdr ki gne yzne kemer diyeler
hangisinden alnm olabilir?
Geceyle seyre karsan dahi neler diyeler
A) Semai B) Koma C) Varsa
B) Fuzli rind-i eyddr hemie halka rsvadr
D) Destan E) Mni
Sorun kim bu ne sevddr bu savddan usanmaz m
C) Hlimi dersem varr naz uykusuna gzlerin
kn hlt katnda hemn efsnedir
D) Kat gnlnden ikyet ettiim iin dostun
e gelir halk- lem ben deliyi talar

7. Aadakilerden hangisi beyitlerden oluan nazm bi-
imlerinden biri deildir?
E) Yr eiine varmay affeylemez rakip
A) Mesnevi B) Kta C) Kaside
nite
Syletmen ol iti kerem eylen ki sz rer

D) Rubai E) Gazel
R
TEST
8. Divan airleri, daha ok Arap ve Fars edebiyatlarndan 11. Kaside eitli blmlerden oluur: Asl konuyla ilgi-
alnma nazm biimlerini kullanmakla birlikte zgn nazm si olmayan, genellikle doa betimlemelerinin yer ald
biimleri de gelitirmilerdir. Kad Burhanettin ve Nesimi nesip ya da tebip blmnden sonra asl konuya gei
isimleriyle zdeleen ---- ve Nedim ismiyle btnleen, I
bestelenmek amacyla yazlan ---- bu zgn nazm biim- iin bir ara blm olan girizgh gelir. Daha sonra kasidenin
leridir. II
Bu paradaki boluklara srasyla aadakilerden yazl amac olan devlet byne vglerin yer ald
hangisinde verilenler getirilmelidir? fahriye ve airin kendi airlik gcyle vnd methiye
A) tuyu murabba III IV
B) kta ark blmleri yer alr. iirin sonunda ise air, kasideyi yazd
kiiyle ilgili iyi dileklerini dua blmnde dile getirir.
C) tuyu ark
V
D) rubai mesnevi
E) gazel kaside Bu paradaki bilgi yanlnn giderilmesi iin numara-
lanm szcklerden hangileri yer deitirmelidir?
D) IV. ve V. E) III. ve V.
9. Beyitle yazlan ----, ran edebiyat kaynakldr. ykleme-

ye dayal uzun konular bu nazm biimiyle anlatlr. nk
her beyti kendi iinde kafiyelenir ve bylece kafiye bulma
sknts ekilmez.
Bu paradaki bolua aadakilerden hangisi getiril-

melidir?
A) mesnevi B) gazel C) kaside
D) rubai E) terciibent
10. Aadakilerden hangisi bir gazelin matla (ilk) beyti- 12. Aadakilerden hangisi bir talamadan alnm ola-
dir? bilir?
11
A) Gstermesin sakn sana parmak hesabn A) Szn bilmez baz ndan elinden
Mh- felek ki nakd-i hayatn hesaplar Erkn alar, usul alar, yol alar
B) Beni Kbe eiine komazlar B) Azrail gelmi de can talep eyler
Cevr eylemeye devr-i zamana ne verirler Benim can vermeye dermanm m var
C) Hilat-i hsnn giyip salndnca ol sanem C) Bakarm bakarm slam grnmez
Zinet iin ruhlar stne zlfn dadr Aramzda yklas dalar var
D) Yzn anp aladnca visal zler gnl D) Kalkt havaland gnlmn kuu
Kim bahar eyyamnn yamuru bal u yadur Gider de bir kuru dala konar
3
E) Ruhlarn uaka ol zlf-i perin arz eder E) Avclardan kam ceylan misali
Kfiri gr parman kaldrd iman arz eder Gm dadan daa yoktur dura
R
KONU
13. 16. Aadaki dizelerin hangisinde sanatsal bir sylem

yoktur?
I. II.
A) Bir nefes geti mi inlerse nasl bin yaprak
obanm ben trkm yank Kuzusu var kurdu var
Rzgr estike sulardan saysz ses duyarm
Blbller de buna tank Tepesi var ard var
B) Kime benzer benim, Atlas Denizinden koparak
Dinleyenim sadk kpek Al iekli dalarn
Seni ta Marmarann ufkunda bulan dalgalarm
Topra tepen kstebek Bilinmeyen derdi var
Numaralanm drtlklerin nazm ekli aadakilerin han- C) Dalr ehre dnerken sise benzer kederim
gisinde doru olarak verilmitir?
Sanrm ykseliyor balarn stnde kafam
I II
A) Varsa Koma D) Yoldan sryle geti bu semtin obanlar
B) Semai Mni Sordum, yazk ki hibiri ismin ne, bilmiyor

C) Mni Koma E) Ufku bir frada has baheye dndrd bahar
D) Koma Semai
Erguvan gklerin altnda sular leylaki
E) ark Tuyu
17. Tatl dnyada misafirliimiz son buluyor

14. Dokuz ay dokuz gn batn- maderde (anne karnnda) mrmn kumbaras, galiba artk doluyor
Kudretten gzme ekildi perde Douumdan beri karmda duran aynadaki
Vaktim tamam olup hiri yerde ina ehreler, bir bir silinip kayboluyor
Bu drtln temas aadakilerden hangisidir?
kp ten donundan cihana geldim
A) Hayatn tad
Bu drtlk aadakilerin hangisinden alnm olabi- B) lmn yaklamas
lir? C) Gzel geen gnler
D) mrn ksal
A) Koma B) Nutuk
E) Yalnz kalma
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) lahi D) Devriye
E) Nefes
12
18. Uun kular, uun doduum yere

imdi dalarnda mor smbl vardr
Ormanlar koynunda bir serin dere

15. iirsel gerein oluumunda aadakilerden hangisi-
nin rol olmad sylenebilir? Dikenler iinde sar gl vardr.
A) zlenim Bu drtln temas aadakilerden hangisidir?
A) Doa sevgisi
B) arm
B) Memleket zlemi
C) Eitim dzeyi
C) Doa gzellikleri
D) Duygular
nite
D) Yalnzlk
E) Hayal gc
E) Millet sevgisi
R
TEST
1. Sanat, srf grnrdeki gereklii temsil etmekle kalmaz. 3. Dedemden ydigr olan evimi
Bir sanat yapt gerekliin bir benzeri olsun diye dnl-
Kn frtnas, yazn alevi
mez. Sanatta yarat, d dnyann nesnelerinden bir hay-
li farkllk tad gibi, gereklikten karsanan izlenim ve Daha ben domadan ihtiyarlatm
kavramlarn zmleniinden de bir farkllk tar; insann i Fikrim bir hlyaya baz dalar da
dnyasn, yaamn, kiiliini, evresindeki dnyaya olan
Dnr derim ki: Bu odalarda
tavrn yanstr. Zihinsel ve dnsel etkinliin zel bir bi-
imi, insann yaratc glerinin etkin bir anlatm olarak Kim bilir ka kii oturmu, yatm
sanat, nnde sonunda gereklikten karsanr ama belli Bu iirin bal aadakilerden hangisi olabilir?
bir lde de gereklikten bamszdr.
A) ocukluumun Evi
Bu parada, sanat ve gereklik ilikisiyle ilgili olarak
B) Ev ve Aile
vurgulanmak istenen aadakilerden hangisidir?
C) Evdeki Mutluluk
A) Sanat rnlerinin, gereklii olduu gibi, btn boyut-
laryla yanstmas gerektii D) Evim
B) Gereki sanatn, gerein alglan biiminde yeni E) Ev ve nsan

yntemler gelitirdii
C) Sanatn, gereklikten beslendii ama ayn zamanda

gereklikten bamsz olduu
D) nsann zihinsel srelerinin gerekliin alglanmasn-

4. Aadaki dizelerin hangisinde dsel gelere yer ve-
da nemli yeri olduu
rilmemitir?
E) Sanatn somut gereklikleri temsil ettii, sanat rnle- A) Hi amayan saat gibi iler durur kader
rinin gerein kemeri olduu
Bir gn saat alar, ok uzaktan gelir haber
B) Tenha Emirgann naraltnda kahvesi
Poyrazla syleir gibi yapraklarn sesi
C) O kuun mr bir gzel gecede
Bir gzel beste sylemekle geer
2. iirin, gereklie tank olmasn engelleyen niteliinin ba- D) Onlar ki bu gller tutuan bahededirler
nda, iir teknii, deitirmece (mecaz), benzetme (te- Bir gn nereden hangi tesadfle gelirler
bih), eretileme (istiare) vb. yntemlerden ve iirin yap- E) Mehlika Sultana k yedi gen
sn oluturan imge, eretileme, simge ve mit gibi drt te-
Seneler geti henz gelmediler
rimden ileri geldiini kabul edebiliriz. iir ne kadar yaln ve
dorudan olursa olsun, metne sk skya bal olan dolayl
bir anlam da ierir. Bu, iirin dorudan doruya ifade ettii
anlamn dnda, okurla metin arasnda oluan bir anlam- 13
dr. Bu anlam, yorumlayc okurla iirsel metin arasnda
oluan bir anlamdr. Bu anlam, yorumlayc okurla iirsel 5. Yllar bir gzya olup da kaym
metin arasndaki diyalektikte oluur. Nurlu ihtiyarn yanaklarnda
Bu parada asl anlatlmak istenen dnce aada- Yapraktan san yerlere yaym
kilerden hangisidir?
Sonbahar alyor ayaklarnda
A) iirde, gerekliin yoruma ak biimde sunulduu
B) Gerek iirin, yaln ve dorudan anlatmla olutuu lenemez?
C) Okuyucu ile air arasnda, metinden kaynaklanan bir A) arm ve hayallere yer verildii
ban var olduu B) Kiiletirmeye bavurulduu
D) Sz sanatlarnn iirin yorumlanmasnda nemli bir C) Anlatlanlarn iirsel gereklie uygun olduu
3
yeri olduu
D) Kelimelerin hep ilk anlamlarnda kullanld
E) iirin dz yazya gre geree daha uzak olduu E) Doal gerekliin dntrld
R
KONU
6. New Yorkun Brooklyn Kprsnde dilenen bir kr var- 9. Kesildi mi yoksa ard arkas
m. Kprden gelip geenlerden biri, adamcaza gnlk Nur diyarndan kol kol gelenlerin
kazancnn ne kadar olduunu sormu. Dilenci iki dolara
Yetmez mi ampuln nura cakas
zar zor ulatn sylemi. Yabanc bunun zerine kr di-
lencinin gsnde tad ve sakatln belirten tabelay Balar dnmez mi gkdelenlerin
alm, tersini evirip zerine bir eyler yazdktan sonra Bu drtlkteki kafiye tr ve kafiye dzeni aadaki-
tekrar boynuna asm ve yle demi: Tabelaya gelirinizi lerden hangisidir?
arttracak bir yaz yazdm. Bir ay sonra uradmda so-
A) Tam - sarma
nucu sylersiniz bana. Dedii gibi bir ay sonra gelmi:
B) Cinas - apraz
Baym size nasl teekkr etsem acaba? demi dilenci.
C) Yarm - dz
imdi gnde on-on be dolar kadar topluyorum. Olaa-
nst bir ey. Tabelaya ne yazdnz da bu kadar sadaka D) Zengin - sarma
vermelerini saladnz? ok basit diye yantlam adam: E) Tam - apraz
Tabelanzda doutan kr yazyordu, onun yerine Ba-
har geliyor ama ben gremeyeceim. diye yazdm.
Bu parada dilencinin tabelasn deitiren kii, tabe-

laya yazd szle aadakilerden hangisini yapm-
tr?
10. Aadaki dizelerin hangisinde zengin kafiye kullanl-
A) Somutluk B) Etkileyici anlatm mtr?
C) Ahenkli syleyi D) Kinaye A) Birikmi sulardan daha durgunsun
E) Badatrma Grnmez bakla iten vurgunsun

B) Geti bir cenaze peinde mrn
7. iiri sradan konumadan ayran ve ona gizemli, biraz da Bilemem, vardn neresi bugn
byl bir g veren unsurlar vezin, kafiye, aliterasyon,
C) ki yldz aras ge asl hamak
vurgu, hece uzunluu, tekrarlar, istiareler, kartlklardr.
Btn bu biimsel zellikleri zerinde tayan szleri iir Uyku, uyku... zamansz ve meknsz uyumak
sayarz. D) Usandm bo yere hep gitmeler, gelmelerden
Bu parada iirle ilgili olarak zerinde durulan kav- Brakn uyuyaym, yandm kelimelerden
ramlar aadakilerden hangisidir?
E) Gz kapaklarmda gn kapkara bir kzllk
A) yntem - zihniyet
Kulamda tarihin krk sesi, bin yllk
B) dil gstergeleri - anlam
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) ahenk - iir dili
D) badatrma - doal dil
14 E) nazm biimi - tema
11. Aadaki dizelerin hangisinde tehise bavurulma-
mtr?
8. Boucu bir sessizlikte ateten goncalardr A) Renkler, mavi, krmz, yeil, erguvan ve mor
O demirden iirler ki sanki tabancalardr Camlarda, kaybedilmi vatan heceliyor
Umutsuz hangi gnnde el atsan atee hazr B) Tek tek kalkt eyamz, ahap ev bombo kald
Nzm onlar yazarken duvarlar atrdad Gne gzn yumdu, has odamz lo kald
Bu drtln temas aadakilerden hangisidir? C) Penceremde bir gn, gnlerden bir gn
A) airin, iirdeki ustal Ses baygn, renk dalgn ve k szgn
B) iirin gc ve etkisi D) Bozkrlardan topal bir tren geer
C) iirin insan hayatndaki yeri ocuk, merkep, kz bakar babo

nite
D) iirde duygunun nemi E) Nerde o has ekmek, bir kurua okkas
E) iir yazmann zorluu Nerde o az tad, eski reel hokkas?

R KONU
iirde Ahenk, iir Dili 4 TEST
12. Yaamak iin dnyaya gelmiim kabul 15. Bir vefasz gnlm ald dnlen yerlere ald
Kabul, ellerimin beyaz, gzlerimin rengi Gnl mihnetlerde kald himmet eylen himmet eylen
Kadn, erkek, evli, bekr, dul Bu dizelerdeki alt izili szcklerde grlen ahenk
Toprak stnde yrmek: Kabul unsuru aadakilerden hangisidir?
Toprak altnda rmek: Kabul A) Anlam ve ses kaynamas
Bu dizelerin airi ile ilgili olarak aadakilerden han- B) Ses ak
gisi sylenebilir?
C) Asonans
A) Yaamn gerekleriyle barktr.
D) kafiye
B) Daha iyi bir yaamn zlemi iindedir.
E) Cinas
C) evresindeki olumsuzluklardan rahatszdr.
D) Toplumsal konumunu beenmemektedir.
E) Gemiiyle yzlemekten kamaktadr.
16. Aadaki dizelerin hangisinde tun kafiye vardr?

A) ktnz umulmaz anda karma
13. Aadaki dizelerin hangisinde somut gereklik sa-
natsz ekilde verilmitir? Bamn tokma indi bama
A) Diz k ey zorlu nefs, nmde diz k! B) Suratmda her su bir ayr imza
Heybem hayat dolu, deste ve yumak
Benmiim kendime en byk ceza
B) Tard yaz kular kaygsz
C) Ey dipsiz berraklk, ulvi mahkeme
Soluklarn kabuunu teninde
Ac, hapsettiin sefil glgeme
C) imdi am kaybolan sahibinin izini
D) Nur topu gnlerin kanna girdim
Yerde, suda, havada koklayan bir kpektir
Kutsi emaneti yedim, kestirdim
D) Ben, ben, ben, haritada deniz grm boulmu
Dokuz kyn sahibi, dokuz kyden kovulmu E) Aynalar, bakmayn yzme dik dik
E) On iki sene dile kolay te yakalandk, kelepelendik
kimizin de aard bak salarmz
14. Ben ki drt duvar arasnda yaarm 17. Yalnz geen mrn bir uykusuzluk gecesi 15
Kk bir sokaktan geerim her sabah ekmiken aynalar beni mthi bir sorguya
Gkyz maviyse mutlu
Birdenbire kalbi titreten o blbl sesi
Bulutluysa tedirgin, ie dnk
Da ardndan doan mehtap gibi vurdu suya
Bu dizelerin airiyle ilgili olarak aadakilerden han-
Bu drtlkle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
gisi sylenebilir?
lenemez?
A) Yalnzlk ekmektedir.
A) 14l hece lsyle yazlmtr.
B) Yaad mekndan sklmtr.
B) Kafiye dzeni aprazdr.
C) Psikolojisi, d dnyann durumuna gre deimekte-
dir. C) Yarm ve tam kafiye kullanlmtr.
3
D) Yaam koullarn deitirmek iin almaktadr. D) Redif kullanlmamtr.
E) Gelecee karamsar bir bak vardr. E) Kiiletirmeye bavurulmutur.

15.
fasikl
R
de Anlam
Kelime
RETEN R
TEST 1 Kelimede Anlam
1. Aadaki cmlelerde alt izili kelimelerden hangisi gerek anlam-

da kullanlmtr?
Bir szcn tek bana iken dndr-
A) Dn mahallede yaptmz mata ayanda burnu yrtk bir ayakkab
d anlama temel anlam denir. Dildeki
vard.
her szcn bir temel anlam vardr.
B yerinde makinenin kolunu yardm almadan eviremiyormu.
Temel anlama konulu anlam da denir.
C) Dnlerde, bayramlarda insanmz birka el silah atmazsa yapamyor.
D) Yal adam, artk yaland iin iri ve hantal gvdesini ekemiyor artk.
E) Temiz bir su iebilmek iin pnarn gzne kadar yrmek zorunda

kaldk.
Bir szcn temel anlamla ban kay-

betmeden kazand ikincil anlamlara
yan anlam denir.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck yan anlamyla kul-

lanlmtr?
A) Az nce oynarken parman pencereye sktrm.
Bir szcn gerek an- B) Adam, polisi grnce hemen tmeye balad.
lam dnda bir anlamla C) Onun souk akalarna artk kimse glmyordu.
kullanlmasna mecaz (de-
D) Babam, dn eve ge gidince ate pskrd bana.
imece) denir.
E) Onun ne kadar temiz bir kalbi olduunu herkes biliyor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
2
Bilim, sanat, spor ya da bir meslek daly- 3. Aadaki cmlelerin hangisinde mecaz anlaml bir szce yer ve-
la ilgili kavramlarn karl olan szck- rilmemitir?
lere terim denir. Bir baka deyile terim, A) Bu maa gidemezsek biletlerimiz yanacak.
genel olarak zel alanlarn kavramlarna B) Artk ona almay, hissettiklerini sylemeyi dnyor.
verilen addr. Bu alanlar birbirinden ok
C) yi bir yzc olduu iin suya iyi dalabiliyordu.
ayr olabilir.
D) Bu tabloda ok canl renkler kullanm usta isim.
nite
E) Babasnn glgesinde olmaktan hl bkmam.

R
Kelimede Anlam 1 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir 5. Aadakilerden hangisinde alt izili sz hem gerek
szce yer verilmemitir? hem mecaz anlama gelecek ekilde kullanlmtr?
A) Dilerime kpr yapacan syledi doktor. A) Her yokuun bir inii vardr, bunu sakn unutma.
B) Edebiyat dersinde uyak ve redif konusunu iledik. B) ocuun atei ok ykselince doktora gtrdk.
C) Trk milletinin kkleri ok eskilere dayanyor. Souk suda balk avlamak daha kolaym gya.
C)
D) Lise yllarnda bir oyunda suflrlk yapmtm. D) Eri oturup doru konualm deyince yanndan katm.
E) Bu greimiz rakiplerini tu yaparak yeniyor. E) Onun ne kadar zayf bir karakteri olduunu herkes bilir.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, me- 6. Aadaki cmlelerin hangisinde yansma szck,
caz anlamyla kullanlmamtr? mecaz anlamda kullanlmtr?
A) Bir tatszlk kmasn diye elimden geleni yaptm. A) aydanlk fokurdamaya balaynca ay demledik.
B) lkokuldayken belliydi parlak bir renci olaca. B) Hava grleyince herkes korkmaya balad.
C) Bu scak havada suyun serinlii de olmasa yanacaz. C) Suyun rltsn ta buradan duyabiliyoruz.
D) Bence onu daha fazla skmann bir anlam yok. D) irket, bu olaydan sonra atrdamaya balad.
E) Dut aacnn glgesi serin olur bizim oralarda. E) Mahallede havlayan kpekleri tala kovalad.
3. Bu eser, savan acmaszln, insanlarn gemilerin 7. Aadaki cmlelerin hangisinde souk szc te-
I kilerden farkl anlamda kullanlmtr?
den kopartlp gelecee srklenmelerinin ardndaki kirli A) Ankarada souk hava kendini hissettirmeye balad.
II III IV
B) Onun bize souk davranacan dnmyordum.
oyunlar bir kz ocuunun tertemiz azndan anlatyor.
V C) Bu adam, bu soukta denize nasl giriyor?
Numaralanm alt izili szlerden hangisi mecaz anla- D) Sabah uyandmzda her taraf souktu.
m dnda kullanlmtr? E) Byle souk ve yamurlu bir gnde yola klmaz. 3
4. temiz szc aadaki cmlelerin hangisinde 8. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ger-
zenle yaplm anlamnda kullanlmtr? ek anlamyla kullanlmamtr?
A) Her zamanki gibi temiz bir i kard yine. A) Uzun yolculuklar oldum olas sevmem.
B) Bu havada o temiz kyafetlerle karsan ne olur acaba? B) K ok ser getii iin odun kmr erken bitti.
C) Kendine yle ikinci el, temiz araba almay dnyordu. C) O istedii kadar konusun, duymuyorum onu.
3
D) Onun ne kadar temiz biri olduunu herkes biliyor. D) Promosyon kalemlerden bize de getirmesini syle.
E) Yaplan soruturmada sabkas temiz km. E) Aacn altnda oturduk, manzaray izledik.
R
KONU
9. I. Bizim ocuk konumaya balad. 13. Trkede kimi kelimeler yeni anlam kazanr. Szcklerin
yeni anlamlar kazanmas olayna anlam genilemesi de-
II. k arkadalarla biraz konutuk.
nir.
III. Dilsizler el iaretleriyle konuuyor.
Bu aklamaya gre aadaki alt izili szcklerin
IV. Kzlara konuan bebek alm.
hangisinde anlam genilemesi grlmez?
V. Bir anda yumruklar konumaya balad.
A) Evin n yznde oynuyor ocuklar.
Numaralanm cmlelerde konumak szc ka
Duvardaki fotorafa baknca genliim geldi aklma.
B)
farkl anlamda kullanlmtr?
C) Trkler deiik deiik kollara ayrlm bir millettir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) Trkede yapm eki almam szler kk durumundadr.
E) Kapnn azna oturmu, geleni gideni izliyor.

10. Aadakilerden hangisinde alt izili szck terim an-
lam tamaz?
A) Eskiden beri geometri dersinde bu alar konusunu

anlayamam.
Nota konusunda uzman biridir Sezen Aksu.

B)
14. Erik szc eftali, zerdali, kays anlamn ierir-
C) Mata rakip takma iki penalt verildi. ken sonradan yalnzca bir tr meyve iin kullanlmaya
D) Berberler kadar makas iyi kullanan kimse yok. balanm-tr.
E) zleyeceimiz oyun iki perdeden olutuu iin anslyz. Aadakilerden hangisi, Trkede bu ekildeki anlam
deimelerine verilen isimdir?
A) Anlam iyilemesi
11. Dilimizde baz szckler temel anlamlarnn dnda yeni
anlamlar kazanabilir. Dolaysyla bu szcklere ok an- B) Anlam ktlemesi
laml szck denir. C) Anlam daralmas
Bu aklamaya gre aadaki alt izili szlerden han- D) Anlam genilemesi
gisi ok anlaml bir szck deildir?
E) Ad aktarmas
A) Baz insanlar kalemiyle para kazanyor bu ca-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 miada.
B) Birka gndr boazm ard iin konuam-
4 yorum.
C) Adam, olunun kaza haberini alnca kt.
15. Edepsiz, kavgac, arsz, hr karan anlamndaki yavuz
D) Bu kitaplar okuyup bitirdikten sonra yanma gel. szc zamanla yiit, gz pek anlamna gelecek e-
E) Harcadmz parann kaynan merak ediyordu herkes. kilde kullanlmtr.
Aadakilerden hangisi, Trkede bu ekildeki anlam

12. Aadaki cmlelerin hangisinde ad aktarmas vardr? deimelerine verilen isimdir?
A) Cam kapattktan sonra ieri biraz snd. A) Anlam iyilemesi
B) Yolun sonunda bizi neler bekliyor, bilemeyiz. B) Anlam ktlemesi
C) Yalnzlarn halinden yalnz olmayan anlayamaz. C) Anlam daralmas
D) Anlam genilemesi
nite
D) Uzun lafn ksas, bu i burada biter.
E) Bu iirler, insan derinden etkiliyor. E) Ad aktarmas

R
TEST
1. I. Hastalanan ocuun atei 40 dereceyi geti. 4. I. lgilenmek
II. Dumann ve atein iinde oturmular, hararetli hara- II. Glk

retli konuuyorlard.
III. Giderek
III. imde yanan ate hi kllenmedi hatta seneler getik-
IV. Aracsz
e daha da alevleniyor.
Aadaki cmlelerin hangisinde numaralanm sz-
Ate szc, yukardaki cmlelerde aadaki se-
cklerden birinin anlamn ieren bir sz kullanlma-
eneklerin hangisindeki sralamaya uygun anlamlarda
mtr?
kullanlmtr?
A) irketin durumu her geen gn biraz daha iyiye gidiyor.
A) Temel anlam - temel anlam - mecaz anlam
B) Kimi kimsesi olmad iin ocua o bakyor.
B) Mecaz anlam - yan anlam - temel anlam
C) Bylesine dik bir yamaca trmanmak ok zordu.
C) Yan anlam - temel anlam - mecaz anlam
D) Arkadalarla dardayken yamura yakalandk.
D) Temel anlam - mecaz anlam - mecaz anlam
E) Yaplacak yardmlar dorudan ihtiya sahiplerine
E) Mecaz anlam - temel anlam - yan anlam
ulatrdk.
5. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili iki szck

2. Aadaki alt izili szcklerden hangisi gerek anla- de mecaz anlamda kullanlmtr?
myla kullanlmtr?
A) nsann doay ve evreyi anlama yetenei uzun za-
A) Yal kadn, bu hastalk yznden eriyordu. man iinde geliir.
B) Bu takmn taraftarlar adeta stad ykyordu. B) Yaz yolunda emin admlarla ilerlerken yolumuza baz
usta yazarlar kar.
C) Bu laflarn altnda kalacam sanyorsa yanlyor.
C) Bu yazarmzn romanlarnda tatsz ve kuru bir anlatm
D) Bu haberi duyunca insanln yeniden yeermeye ba-
grlyor.
ladn dndm.
D) Yaamn incelik ve gzellikleri, dnyay yaanr bir yer
Ak pencereden, pastrma yaznn mavi klar ieri
E)
haline getiriyor.
girmekte.
E) Gereklikten beslenmeyen romanc, kendi dnemiyle
snrl kalr. 5
3. I. Kaybettii czdann bulmu az nce.
II. Alexander Graham Bell, konumalar teller araclyla

6. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ger-
iletmeyi salayan telefonu buldu.
ek anlamda kullanlmtr?
III. Ben de onun szlerini akllca buldum.
A) Hatralarmza glmseyerek baktmz anda by-
IV. Sen otur ye, ben yatarken, kendim bir eyler bulur, ye-
mz demektir.
rim.
B) Alk ne dost ne akraba ne insanlk ne de hak tanr.
V. Hadi, dar kp sana gzel kyafetler bulalm.
C) Gzlerinden bir cinlik dnd anlalyor.
Yukardaki cmlelerde geen bulmak szc ka
3
deiik anlamda kullanlmtr? D) Sebze ve meyve fiyatlarnda patlama oldu.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) Onun ne kadar kurnaz biri olduunu herkes bilir.

R
KONU
7. I. Bu blgede yaayan insanlarn mr uzun olur. 10. Bir szcn benzetme amac gdlmeden baka bir sz-
cn yerine kullanlmasna ad aktarmas denir.
II. Bu yazar, romanlaryla edebiyat dnyamzda en ok
tartlan isim olmutur. Bu aklamaya gre aadaki cmlelerin hangisinde
III. Bu esiz manzaray ilk grdmde ok armtm. bu alamaya rnek bir kullanma yer verilmemitir?
IV. Gerek hayat, eserlerin dokusunda ustaca sindirebil- A) Evden izin almadan sokaa bile kamyor.
mi bir yazard.
B) Snf, hep bir azdan soruya cevap vermek istedi.
Yukardaki cmlelerde geen alt izili szcklerden
C) Ankarada tatilde gezilebilecek yer neredeyse hi yok.
hangileri gerek anlamnn dnda kullanlmtr?
D) Kk ocuk, korkudan tm camlar kapayp oturuyor
A) I. ve II. B) I. ve IV. C) II. ve III. evde.
D) II. ve IV. E) II., I. ve IV.
E) Orhan Kemali bitirince Yaar Kemali okumaya bala.
8. Kadar szc aadaki cmlelerin hangisinde l- 11. Trkede kele szc, iyi huylu, yakkl anlamnda
snde, derecesinde anlamyla kullanlmtr? kullanlrken zamanla bu gzel anlamndan uzaklam ve
szckte ---- olmutur.
A) Balklkta para vardr ama dalglk kadar da gen
iidir. Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
si getirilmelidir?
B) Saat ona kadar tek bana sokaklarda gezdi.
A) ad aktarmas
C) Amasrann balklar kadar balklar da iyidir.
B) anlam daralmas
D) Bu sorun zerinde yedi yl kadar alt.
C) anlam ktlemesi
E) Sanrm akam altya kadar tm iler bitmi olur.
D) anlam genilemesi
E) anlam iyilemesi
TRK DL VE
EDEBYATI 9
6
9. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ger-

12. Yaadmz btn zorluklar zamanla aacamz d-
ek anlam dnda kullanlmtr?
nyorum.
A) Ankarada bu mevsimde rzgr insann yzn yak-
Bu cmledeki alt izili szn cmleye katt anlam
yor.
aadakilerin hangisinde vardr?
B) Arkadalarla dardayken yamura yakalandk.
A) Her eye ramen demeyi zamannda yaptk.
C) Bir saat sonra balayacak ihaleye zamannda yetie-
B) Ara vermeden alarak ii tam vaktinde bitirdik.
mezsek yandk.
C) Zaman su gibi akp gidiyor, birden yalanyoruz.
D) Bizim bahenin dikenli teller ellerimizi yrtmt.
D) ler ok kr, gn getike yoluna girdi.
nite
E) Yangn ktnda evde kimse yoktu, alt komu zama-

nnda yetiti. E) Bu adam vaktinde ok tannan biriydi lkede.
R
TEST
1. Asln konuursak iki kitap arasnda bu kadar zaman 5. Aadaki cmlelerin hangisinde ince szcnn
I II III aklamas yanl verilmitir?
olmas makul geliyor bana. Az yazan biri deilim bununla A) Uzun boylu, sarn ve ince bir kadnd. (zayf)
IV
B) nce bir kitap seerek onu okumaya balad. (kaln
birlikte ince iilii nemsiyorum.
kart)
V
C) Sva yapmak iin ince kuma ihtiyacmz var. (iri kart)
Bu paradaki numaralanm szlerden hangisinde
mecazl bir syleyi vardr? D) Evin ince bir temizlikten gemesi gerekiyor. (ayrntl)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Aacn ince olan gvdesini ktla sard. (hafif)
2. Yabz, yablak kelimeleri kt fena anlamnda kullanlm

olup XVI. yzyldan sonra ise yavuz eklini alarak iyi,
yiit, kahraman anlamlarn tamaya balamtr. Bu e-
kilde szcklerin kullanlmasna ---- denmektedir.

si getirilmelidir? Yldzl Soru 1
A) Ad aktarmas
B) Anlam daralmas Aadaki cmlelerin hangisinde

alt izili sz me-
C) Anlam ktlemesi caz anlamda kullanlmtr?
D) Anlam genilemesi A) Gzel bir gnn sonunda herk

es iini bitirmiti.
E) Anlam iyilemesi B) Ormanlarn byk ksm yaz

mevsiminde kle d-
nyor.
3. Aadaki alt izili szlerden hangisi mecaz anlamda C) Doayla denizin birletii bir
yerd i buras.
kullanlmtr? D) Hayatn btn ykn tamaya
hazr biriydi o.
A) Bu ocuk, bizim duygularmzla oynuyor sanrm. E) oluk ocuk, herkes bayramla
ma ya gitti kye.
B) Artk ona hibir gvenim kalmad.
C) Sen de bizimle partiye gelmeyi dnyor musun?

7
D) Roman okuduktan sonra zetini de karm.
E) Spor yapmay sevdii iin spor salonuna yazlm.
6. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck te-

4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck yan
mel anlamyla kullanlmamtr?
anlamyla kullanlmtr?
A) Ormandaki hayvanlarn sesleri bize kadar geliyordu.
A) O yangnda tm mahalle yanmt.
B) kramiyen ald paray harcayp bitirmi.
B) Ben o defterleri oktan kapattm.
C) Annesi, her zaman ona iyi biri olmasn syler.
C) Bankadan parasn ekerek antaya doldurdu.
3
D) Bo laflarla bizi oyalamaya alyordu.
D) Yumuak yasta kafasn koyunca hemen uyudu.
E) Gizli kapakl ilerle uramaktan vazgeemedi.
E) Ondan byle sert szler iiteceimi ummazdm.
R
KONU
7. Aadaki cmlelerin hangisinde ad aktarmasna r- 11. (I) Bu mahalleye ne zaman gelsem tandk bir yz grr ve
nek verilmemitir? mutlu olurum. (II) Ama son zamanlarda hi kimseyi gre-
miyorum. (III) nk bu mahalledeki birok insan buradan
A) nmzdeki hafta evi sizin oraya tayacaz.
tanm. (IV) Artk iimden buraya gelmek gelmiyor. (V) O
B) aydanlk deminden beri fokur fokur kaynyor. yzden evimde yalnz bama oturmay tercih ediyorum.
C) Bu adam, be boaza baktn sylemiti. Numaralanm cmlelerin hangisinde ad aktarmas
D) Karma gemi pikin pikin glyordu. vardr?

E) Blgede maden bulunmasyla tm ehir cotu.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde, alt izili sz anlam-

ca tekilerden farkldr?
8. Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir
Gnden gne ona almaya balad herkes.
A)
szck kullanlmamtr?
B) Onun bazen bizi kandrdn dnmyor deilim.
A) Trkiye, nemli boazlara sahip bir lkedir.
Arada srada memlekete gider, bizimkilere yardm
C)
B) evre szcnn kk evirmektir.
ederim.
C) Patolojik bir hastal olduunu doktordan rendim.
D) Bir insan olarak zaman zaman bu duruma ok zl-
D) Divan edebiyatnda lirik iirin karl gazellerdir. yorum.
E) Bu gzel szler zaten ancak senden kard. E) Buraya ara ara urar, ihtiya sahiplerine yardm toplar.
9. I. Tuttuklar kk balklar tekrar suya brakyorlar.

13. Dil yalnzca nesneleri, eyleri isimlendiren bir sistem deil
II. Adamn suu ne, bilmiyorum ama adam iki gndr tu- I II
tuyorlar.
bence. O nedenle dile, olaylar ynlendiren bir ses btn
III. Ben, her zaman verdiim sz tutarm.
III IV
IV. H
aydi, tutalm ki snav kazandn. olarak bakmyorum; aksine, dilin kendine zg, yalnzca
V. B
uradakilerin hepsi Galatasaray tutu- kendini anlatan bir dnyas var.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 yormu.
V
tutmak kelimesi numaralanm cmle-
Numaralanm kelimelerden hangisi temel anlam d-
8 lerde ka farkl anlamda kullanlmtr?
nda kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
14. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz, yan an-

10. Aadaki cmlelerin hangisinde ad aktarmas yapl- lamyla kullanlmtr?
mtr?
A) Hi kimseyle konumadan oradan ayrldk.
A) K aylarnda kumatan ziyade kadife giyiyorum.
B) Bir ba soanla yemek mi olurmu?
B) Atalarmz her koyun kendi bacandan aslr, demi.
C) Hepimiz, onun kirli ilerle uratn dnyoruz.
C) Bir hafta sonra gelerek bir ey olmam gibi davrand.
D) Onun nasl renkli bir kiilii olduunu bilmeyen yok.
nite
D) Eskiden onunla daha sk grmeye zen gsterirdik.

E) Bu kadnn yalan syledii her halinden okunuyordu.
E) yi bir kitap yazmak sanld kadar kolay deilmi.
R
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde mecaz anlaml bir 4. Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir ke-
szce yer verilmemitir? lime kullanlmamtr?
A) Miting alannda Ahmet Beyin konumas ok ateli A) Trkiye, 26-45 dou meridyenlerinin arasndadr.
geiyordu.
B) Akdenizin baz blgelerinde souk k aylarnda iy
B) Birka gndr su akmyordu, sularn aktn grnce grlr.
ok sevindik.
C) Dalga andrmas olan falezlere Antalyada rastlan-
C) Adam, ocuklar okusun diye rpnyor, elinden gelen maktadr.
her eyi yapyordu.
D) Karadenizde yer alan Bartn ili, yeiliyle mavisiyle in-
D) Son gnlerde sen de bir durgunluk olduunu anlama- san bylyor.
yan kalmad.
E) Rzgr erozyonu en ok Konya ve civarnda grlyor-
E) Aramza bu almaz duvarlar sen rmtn, sana ha- mu.
trlatrm.
2. I. Hastalanmt deden, hl yayor mu? (sa olmak)
II. Balklarn suyun altnda yaamas garip gelir bana.

(varln srdrmek)
III. Artk ehirde yaamak sanld kadar kolay deil.

5. I. Gelin arabasnn yolu kestiler yine.
(oturmak) II. Aalar kestikten sonra yava yava doradk.

III. Salarn kestirmek iin berbere gitti.
IV. Uzun zamandr bekr yaamaya alm o. (gein-
mek)
IV. Bu ila ba arn keser, merak etme.
V. Frtna kca hemen elektrikleri kesitler.
V. Onun bu yce ansn hep yaatacaz. (srdrmek,
kesmek kelimesi numaralanm cmlelerde ka farkl
devam ettirmek)
anlamda kullanlmtr?
Numaralanm cmlelerin hangisinde yaamak sz-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
cnn cmledeki kullanmyla verilen anlam birbi-
rini karlamamaktadr?
3. Aadaki cmlelerin hangisinde kart anlaml sz-

cklere yer verilmemitir?
A) Dosta dman kar elde ettik bu baary. 6. Balkondaki sakslar suladktan sonra ieri girdim.
B) O da er ge hata yaptn anlayacaktr. Bu cmlede aadaki anlam olaylarndan hangisi var-

dr?
C) Byk kk demez, herkesi sevip sayard.
A) Deyim aktarmas B) Somutlama
D) Yalan yanl eylerle vaktimizi alman istemiyorum.
3
C) Gzel adlandrma D) Ad aktarmas
E) Sabah akam buraya urayan adam, neden uramaz
oldu? E) Dolaylama
R
KONU
7. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck yan 10. Aadaki cmlelerin hangisinde ad aktarmas yapl-
anlamyla kullanlmtr? mamtr?
A) Bu mevsimde buz tutan gln zerinde kaymas kadar A) Bugn yetitirmek istiyorsan bu evraklar hemen alp
gzel bir ey var m? kardaki masaya imzalat.
B) Deirmenin stnde deirmen koluyla birleen ark
B) erisi ok souktu, sobay yaktktan sonra ierdeki
tayan bir anak var.
souk krld.
C) ocuk, elindeki boyalar sadece zerine deil, her ta-
rafa dkmt. C) Rejimde olduu iin akam yemeklerinde en fazla bir
D) Yaylaya knca buz gibi bir oluktan su imek kadar tabak yemek yiyormu.
gzel bir ey yoktu.
D) Antalyadaki yara katlan pedallar zorlu bir yar
E) Ma bittikten sonra rakip takmn oyuncularyla bizim
bekliyor.
takmnkiler kol kola seyircileri selamlad.
E) Erken gelen golle birlikte tm stat ayaa kalkt ve fut-
bolculara alk tuttu.
8. Dalgalan sen de afaklar gibi ey anl hill.

11. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz, temel
Yukardaki alt izili szde olduu gibi, kimi szler benzet-
anlamyla kullanlmtr?
me amac gtmeden kendi anlam dnda kullanlr.
A) oban, koyunlar nne katm; yank sesli kavalyla
Aadaki dizelerin hangisinde bu rnektekine benzer
sry gtryordu.
bir kullanm vardr?
B) Gnmzdeki gen yazarlar bence parlak bir gelecek
A) Az nce yemeini yedi ve dar kt.
bekliyor.
B) Eski bir dostundan krc szler duyacan ummazd.
C) imdi raklk dnemindesin, biraz pitikten sonra sen
C) Tepeden inerken yuvarlanmamak iin ok uratk. de usta olacaksn.
D) Btn ky, ala gelen bakan karlamak yola dt. D) Zavall kpek, aya yaral olduu iin insanlara ac
iinde bakyordu.
E) ok uzaklardan gelen bu adam, acaba ne an-
latacakt bize. E) Suyun aktn grnce herkes, kap kacak ne varsa
TRK DL VE
EDEBYATI 9 doldurdu.
10
9. Anlam genilemesi yoluyla somut anlaml bir ad, bir de so-
yut anlam kazanabilir. rnein, somut anlamyla geilen 12. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, an-
yer demek olan yol kelimesi yntem anlamna gelerek lam genilemesi yoluyla mecaz anlam kazanmtr?
soyut bir anlam da kazanmtr.
A) Bu grltde, konuulanlardan hibir ey anlalm-
Byle bir anlam deimesini rneklendiren kelime, yordu.
aadakilerden hangisinde kullanlmtr?
B) Onda beyin olsa byle bir ey yapar myd sence?
A) Ben onun kadar kalpsiz bir bana grmedim.
C) Nedense sunduumuz tekliflerin hepsini geri evirdi.
B) ok alarak byle bir servet elde edebilirdi ancak.
D) Ma esnasnda burnuna ald darbe yznden burnu
C) Bir zamanlar kk bir evde alt kii yayorduk. kanad.
nite
D) Televizyondaki filmi sanki daha nce izlemitim. E) Gzleri iyi grmedii iin snfn en n srasna oturu-
yordu.
E) Tansn tanmasn herkese yardm etmeyi severdi.
1. Bir varln bir trn veya bir blmn anlatan, kullanl alanlar dar olan eyleri gsteren kelimelerin zamanla o varln b-
tnn, btn trlerini anlatr duruma gelmesine ........................................ denir. Sz gelimi dl kelimesi eskiden sadece
grelerde verilen mkfat karlarken gnmzde btn yarmalarda verilen mkfatlar karlar duruma gelmitir.
2. Bir kelimenin daha nce anlatt eyin ancak bir blmn, bir trn anlatr duruma gelmesine, genel anlamdan zel anlama
gemesine ................................................. denir. nceleri eftali, kays, zerdali ve armut gibi meyvelerin ortak ad olan erik
kelimesinin bugn ortak dilde yalnzca bir tek bitkinin ve meyvesinin ad haline gelmesi; btn meyveleri ifade eden yemi
kelimesinin gnmzde incir anlamna gelmesi rnek gsterilebilir.
3. Bir kelimenin, eski anlamna gre daha iyi bir anlam ifade eder duruma gelmesine ................................................. denir. Bu-
gn birok dilde, ordudaki en yksek dereceyi gsteren mareal kelimesinin Eski Almancada at bakcs, nalbant anlamna
gelmesi; Eski Trkede fena, kt anlamnda kullanlan yabz kelimesinin yavuz biimini aldktan sonra yaman, yiit
anlamnda kullanlmas gibi.
4. Bir kelimenin eski anlamna gre daha baya, kt bir anlam ifade etmesine ............................................ denir. Eski Trkede
ufak, kk, ocuk anlamna gelen uak kelimesinin bugn emir kulu; Farsa canl varlk demek olan canavarn yrtc
hayvan; Arapada meslekta anlamna gelen harf kelimesinin herif eklini aldktan sonra kaba dilde erkek anlamna gel-
mesi, rnek gsterilebilir.
5. Bir szcn benzetme amac gdlmeden baka bir szcn yerine kullanlmasna ........................................ denir. Ayrca bu
anlam olayna dz deimece ya da mecaz mrsel ad da verilir.
11
Cevaplar
1. anlam genilemesi
2. anlam daralmas
3. anlam iyilemesi
4. anlam ktlemesi
3
5. ad aktarmas
D Y
1. oul kelimesinin nceleri kz ve erkek ocuklar iin kullanlrken imdi artk sadece erkek ocuklar
iin kullanlmas anlam daralmasna rnektir.
2. kt anlamndaki yavuz kelimesinin artk yiit anlamnda kullanlmas ad aktarmasna rnektir.
3. canl anlamndaki canavar kelimesinin artk yrtc yaratk anlamnda kullanlmas anlam ktle-
mesine rnektir.
4. verem kelimesinin dildeki korkunluunu azaltmak iin ince hastalk ile karlanmas gzel ad-
landrmaya rnektir.
5. Van, depremin aclar ok ksa srede devletin de yardmyla sard. cmlesinde ad aktarmas var-
dr.
6. Bu adam, ne ektiyse dilinden ekti. cmlesinde alt izili sz yan anlamyla kullanlmtr.
7. Otuz be yanda olmasna ramen hl ocuk. cmlesinde alt izili sz temel anlamyla kulla-
nlmtr.
8. Adama ne anlatarak doldurdularsa adam soluu yanmzda ald. cmlesinde alt izili sz mecaz
anlamyla kullanlmtr.
9. flasn eine gelince onun elinden tutup ona yardm etti. cmlesinde alt izili sz mecaz anlamyla
kullanlmtr.
10. Binann giri katnda kalabalk bir aile oturuyordu. cmlesinde alt izili sz mecaz anlamyla kulla-
nlmtr.
11. Duvardaki lekeyi karmak iin ok uratk. cmlesinde alt izili sz yan anlamyla kullanlmtr.
12
12. Onun kadar dar grl birini grmedim. cmlesinde alt izili sz temel anlamyla kullanlmtr.
13. Ben o defteri oktan kapattm, yeni bir sayfa atm imdi hayatmda. cmlesinde alt izili szler
mecaz anlamyla kullanlmtr.
14. Adam, krk koluna ramen trene katld. cmlesinde alt izili sz mecaz anlamyla kullanlmtr.
15. Bu blgede yeni bir fay hatt bulundu. cmlesinde alt izili sz terim anlamyla kullanlmtr.
Cevaplar
nite
1. D 2. Y 3. D 4. D 5. D 6. Y 7. Y 8. D 9. D 10. Y 11. Y 12. Y 13. D 14. Y 15. D

Aadaki cmlelerde geen alt izili szckler, gerek, yan, mecaz ve terim anlam bakmndan hangi gruba girer?
Szckler gerek anlamdaysa (G), mecaz anlamdaysa (M), yan anlamdaysa (Y) ve terim anlamdaysa (T) ile gs-
teriniz.
1. Dn gece hapishaneden mahkm kam. ( )
2. Trkede baz szckler anlam kaymasna urar. ( )
3. Bu iirin uyaklarn birlikte bulalm. ( )
4. Yn yataklar yumuak olduundan ok kullanlr. ( )
5. Bu yazarn salam bir slubu var. ( )
6. O anda evin iini derin bir sessizlik kaplad. ( )
7. Byk olan durmadan kardeini ekitiriyor. ( )
8. Bu hastalk yznden kurudu, tkendi. ( )
9. Bilinmeyen numaralar 118 80den renebilirsiniz. ( )
10. nl ressam, resim sergisini bu ay aacakm. ( )
11. 17 Austos depreminde ok kurban verildi. ( )
12. Hakem, gol ofsayt nedeniyle iptal etti. ( )
13. Koma, hecenin 11li kalbyla yazlr. ( )
14. Bu usta air, mr boyunca kimseyi krmad. ( )
15. Yahya Kemal, iirlerinde stanbula duyduu sevgiyi sk sk anlatm. ( )
16. Son gnlerde herkesi bir zekim modas sarm. ( )

13
17. Duvardaki lekeyi ancak koyu renk boya ile kapatrz. ( )
18. Mlakatta bilgiler deil, torpiller konutu. ( )
19. ocuklar bahede oynuyor. ( )
20. ocuun atei ykselince hastaneye gittik. ( )
Cevaplar
1. Y 2. M 3. T 4. G 5. M 6. M 7. M 8. M 9. Y 10. Y 11. M 12. T 13. T

14. M 15. G 16. M 17. G 18. M 19. G 20. Y
3
amak ve bakmak szckleri ok anlaml szcklerdir.
Bu szckler aadaki cmlelerde hangi anlamda kullanldysa altna yaznz.
1. Kapy ap sessizce ieri girdik. (......)
2. Kar nedeniyle kapanan yollar ald. (......)
3. Kadn hamal dar kard, sonra antasn ap birka lira kard. (..........)
4. Tkanan lavaboyu scak su dkerek atk. (......)
5. Kollarmz yana doru atk ve bir sra oluturduk. (......)
6. Kedinin birbirine dolad ip yuman amaya alyor. (......)
7. Radyoyu a da biraz mzik dinleyelim. (......)
8. Hava at, dar kabiliriz. (......)
9. Yal adam, odadaki resme uzun uzun bakt. (......)
10. Kardeime yal bir dad bakyor. (......)
11. Buradaki evlerin balkonlar hep denize bakar. (......)
12. Sen babamn byle konutuuna bakma. (......)
14 13. Gitarn yeni alm ama ona ok iyi bakmyor. (......)
14. Bakt ki bu i byle olmayacak, hemen yola koyuldu. (......)
Cevaplar
1. Bir eyi kapal durumdan ak duruma getir- 6. Dm veya dolam bir eyi bu durum- 11. Denize ynelmek, de-
mek dan kurtarmak niz tarafnda
2. Engeli kaldrmak 7. Bir aygt, bir dzenei altrmak 12. Aldrma
3. Sarlm, katlanm, rtlm olan eyleri bu 8. Bulutlarn dalmasyla gkyz aydnlan- 13. lgilenmiyor
durumdan kurtarmak mak
4. Tkal bir eyi bu durumdan kurtarmak 9. Gzle izlemek, bak bir ey zerine e- 14. Anlad ki
virmek
5. Birbirinden uzaklatrmak 10. htiyalarn karlamak
nite
Aadaki szckleri temel ve mecaz anlamlaryla cmle iinde kullannz.
Gerek anlam :
1. k
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
2. scak
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
3. okumak
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
4. kalp
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
5. kopmak
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
6. komak
Mecaz anlam :
Gerek anlam :
7. yanmak
Mecaz anlam : 15
Gerek anlam :
8. krmak
Mecaz anlam :
3
16.
fasikl
E
MAKAL
- Sunum
Makale
RETEN MAKALE
TEST 1 Makale
1. Aadakilerden hangisi makaleye ait bir zellik deildir?
A) Anlatm yaln ve youndur, nesnel bir nitelik tar.

Makale, herhangi bir konuda, bir gr,
bir dnceyi savunmak ve kantlamak B) ne srlen dnce ve tezi kantlama zellii yoktur.
iin yazlan yazlara denir. Gazete ve
C) Sz oyunlarna bavurulmaz, ssl anlatmdan uzak durulur.
dergilerde yaynlanr. Bir gerei ak-
lamak, bir konuda gr ve dnceler D) Her konuda makale yazlabilir, konu snrlamas yoktur.
ne srmek ya da bir tezi savunmak, E) Gazete ve dergilerde yaymlanan yazlardr.
desteklemek iin yazlan yazlara da
makale denir.
Aklayc anlatmla oluturulan metinler-

de, dilin gndergesel ilevinde ve keli-
melerin gerek anlamlarnda kullanlma-
sna zen gsterilir. Aklayc anlatmda
kesin ve ak ifadenin nemi byktr. 2. Penguen, Spheniscidae familyasn oluturan, uamayan, dimdik durabi-
Tanmlama, aklayc betimleme, snf- len, perde ayakl deniz kulardr. Gney Kutbu, Yeni Zelanda, Avustralya,
landrma; rneklendirme, benzerlik ve Gney Amerika, Gney Afrika ve hatta Galapagos kylarnda yaarlar.
kartlklardan yararlanlarak metinler Kuzey Kutbunda bulunmazlar. Byklk bakmndan 30 - 105 cm arasn-
dzenlenir. Bu metinlerde ifadenin ak da deiik 17 kadar tr bilinmektedir. En irileri olan mparator penguen
olmas gerekir. 45 kg arla ular. Scak blgelere doru gidildike boylar klr. De-
nizlerdeki kabuklular, balk ve mrekkep balklar ile beslenirler. Tyleri
ku tylerine hi benzemez. Srtlar siyah veya gri, karn ksmlar beyaz
ince ve pulsu tylerle rtldr. Trler birbirinden, balarndaki renkli ty-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 leriyle ayrlr. Kuyruklar ksa ve ayaklar vcutlarnn gerisinde olduun-
dan rahatlkla dimdik ayakta durabilirler. Denizde, saatte 10 deniz mili
hzla yzebilirler. Hatta gerektiinde bu hzlarn iki katna karabilirler.
2
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Tanmdan yararlanlmtr.
B) Genel olarak szckler gerek anlamlaryla kullanlmtr.
C) Aklayc anlatm yntemiyle yazlmtr.
D) Karlatrma yaplmtr.
E) Olay rgsne yer verilmitir.

nite
MAKALE
Makale 1 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi makale yazarken dikkat edil- 3. 1920-1940 yllar arasnda estetik bakmdan birbirinden
mesi gereken hususlardan biri deildir? farkl anlaylar yan yana grlr. Bylesine bir ortamda
tesadfen Ankarada ayn okulda bir araya gelen gen
A) Anlatm sade ve belirli bir formata uygun olmaldr.
Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday- birlikte
B) Somut zellikler n planda olmaldr. iirler yazp yeni bir hareket balatmak isterler: Garipi-
C) ne srlen dnce ve tezi kantlamak icap eder. lik. Garipilerin uzun araylar neticesinde belirledikleri
iir anlaylar, tmyle olmasa da baz ynleriyle Batda
D) Makale yazarken edebi konular zerinde durulur.
tkenmeye yz tutmu srrealist anlaya yakndr. Garip
E) Gazete dergi ve nternette yaymlanr. hareketinin gelenee kar k, kbizm, ftrizm, dada-
izm ve gerekstclk akmlarnn bu konudaki tutumla-
ryla benzerlik gstermektedir. Garip hareketi geleneksel
olan, rasyonalizmi, sanayileme ve kentleme gibi kav-
ramlar reddederek bu akmlarla ortak bir paydada bu-
luur. Garipilerde, modernizmin ana eksenini oluturan
bilimsel bilgiyle, mekanizasyonla i ie gemek ve ussal
dzen yaratma kaygs yoktur. Bu nedenle modernist bi-
imlenmeye kardrlar.
Bu parada aadaki yaz trlerinden hangisinden
2. Televizyona dkn ocuklarda sosyal beceriler zayflama- alnm olabilir?
ya ve ie dnk bir kiilik gelimeye balar. Ailesiyle, ar- A) Makale B) Sohbet C) Roman
kadalaryla ve dier insanlarla sosyal iliki kurmada is- D) Hikye E) Rportaj
teksiz davranrlar. Televizyon izleyen bir ocuk, kendisi bir
4. Masallarda her insan ilgilendiren evrensel deerler ve
ey retmemekte, sadece bakalar tarafndan retilen
konular anlatlr. zellikle ocuklara doruluk, drstlk,
eyleri izlemekte veya oynamaktadr. Hazr kullanmaya
iyilik, gzellik, ahlkl olmak, erdemli olmak, yardmsever-
alm bu ocuklarda el becerileri ve motor hareketler ge-
lik gibi duygular verilmek istenir. Ayrca evredeki kiilerin,
limez, byklerin yardm olmadan kendi balarna bir i
olaylarn ve yneticilerin eletirileri de yaplr. Hakszlkla-
beceremezler. Zihinsel ve duygusal geliimleri de normal
ra kar halkn ve halk iinde bir nderin direnmesi ve so-
deildir. Olaylar arasnda sebep-sonu ilikisi kuramaz,
nuta mutlaka stn gelmesi ilenir. Masallar olay eksenli
bilgiyi yorumlayamazlar. Kitap okumak ve ders almak
bir edebiyat trdr. Tamamen hayal rn olan bu olay-
gibi zihinsel aba gerektiren ilerden holanmazlar. Te-
lar, olaanst nitelikler tayabilir. Masallarda olamaz
levizyon karsnda daima alc durumunda olduklar iin
diye bir ey yoktur. Her ey olabilir ve bunlar konu olarak
konumaya ihtiya duymamakta, dolaysyla dil becerileri
ilenir. rnein masal kahramanlar olaanst nitelikler
gelimemektedir. Dil becerileri zayf olduu iin bakala- 3
tayabilir. Masallarda peri, dev, cce, cad, gulyabani,
ryla diyalog kuramaz, duygularn ve dncelerini doru
ahmeran, Zmrdanka kuu gibi hayal kahramanlar
ifade edemezler.
karmza kabilir. Masalda, gerek hayatta rastlanama-
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? yacak kiiler bulunabilir. Kiiler ya iyidir ya da ktdr.
A) Bir dnce yazsdr. yiler hep iyilik yapar, ktler de hep ktlk yapar. yiler
masaln sonunda mutlaka kazanr, ktler de her zaman
B) Anlatlanlar birbiriyle elimemekte ve birbirini tamam-
kaybeder.
lamaktadr.
C) Okuyucuya konunun nemini belirtmek iin baz ak- sylenemez?
lamalar yaplmtr. A) Tanmdan yararlanlmtr.
B) neri nitelikli cmleler kullanlmtr.
D) Yazarn amac, kantlama amac gtmeden kiisel g-
4
C) Aklayc anlatm yntemiyle yazlmtr.
rlerini ortaya koymaktr.
D) Sanatsal bir dil kullanlmamtr.
E) Anlatlanlar arasnda neden-sonu ilikisi kurulmutur. E) Nesnel bir anlatma yer verilmitir.
MAKALE
KONU
TEST 1 Makale
5. Aadakilerden hangisi bilimsel metinlerin zellikle- 7. Alzheimer, beyinde ncelikle hafza kayb olmak zeri tm
rinden biri deildir? bilisel fonksiyonlarn kaybna sebep olana ve beyinde
anormal bir ekilde protein depolanmasyla ifade edilen bir
A) Bu metinler balk, zet, giri, asl metin, sonu ve tar-
hastalktr. Daha ok bunama hastal diye bilinir. Hafza
tma blmlerinden oluur.
kayplar, dikkat kayb, karar verme yetisinde kayplar ya-
B) Alannda uzman kiilerce kaleme alnr. anr. lkemizde yaklak iki yz elli bin kadar Alzheimer
C) Bilimsel metinlerde nesnel bir anlatm benimsenir ve hastas vardr. lkemizde yal nfusun artmasyla birlikte
kiisel dnceler ve yorumlar anlatma katlmaz. hastalkl kii saylar da gittike artmaktadr ve artmaya
da devam ediyor. Alzheimer hastal yalandka kanl-
D) Bilimsel metinlerde ak, anlalr bir dil kullanlr.
maz bir son olarak dnlr fakat bu doru deildir. Evet,
E) Dilin sanatsal ilevi ne kar ve terimlere oka yer yalanma srecinde insann beyninde yapsal deiiklikler
verilmez. meydana gelir fakat bilisel durumlarda bir kayp yaan-
maz. Alzheimer hastalnda ise bilisel kayplar vardr,
yeni bilgileri renme gl vardr. Alzheimer hastal-
ndaki en nemli sorunlar, hafza sorunlar, dnme ve
zmleme zorluu, karar vermede sknt yaanmas,
kelimeleri unutma ve kendini ifade edememe, aritmetik
6. Birok uzman tarafndan baln insan beslenmesindeki
ilemleri yapamama, kiilik ve davranlarda farkllama,
nemi vurgulanmasna karn taraf denizlerle evrili
eskiden ok rahat yapabildii eyleri yapamama bununla
olan Trkiyede balk tketimi istenen dzeylerde deildir.
birlikte psikolojik sorunlar grlr.
Sadece denize kys olan ve tatl su kaynaklarna yakn
olan blgelerde balk tketimi biraz daha iyidir. Aratrma Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
blgesinde de kii bana den balk tketimi Trkiye A) Tanmlama B) Betimleme C) ykleme
ortalamas olan 7,65 kgn yaklak iki kat iken gelimi
D) Aklama E) Kantlama
lkeler ortalamas olan 30 kgn yars kadardr. Karade-
niz Blgesinde hanelerin byk ounluu ilenmi balk
tketimine ve lokantada balk yemeye scak bakmamak-
tadr. Yrede tketici kitlelerinin zelliklerini dikkate alarak
hamsi, palamut ve mezgitin balk sezonunda ve alabaln
ise her mevsimde tketicilerin istedii, yer, ekil
TRK DL VE
EDEBYATI 9 ve zamanda onlara ulatrlmasyla bu ilede balk
tketimi artrlabilir. Ayrca konserve balk pazar-
8. Aadakilerden hangisi makalenin zelliklerinden
biri deildir?
layan firmalar ve lokantalarn tketicilerin ilgisini
4 ekecek almalar yapmalar gerekmektedir. Bunun d- A) Bilimselden ok kiisel grn aklar, okuyucusunu
nda bu blgede balk sat yapan firmalarn tketicinin kendisi gibi dndrme kaygs gtmez.
sosyal, kltrel ve demografik zelliklerini dikkate alan bir B) Makalenin amac; aklama, eletiri, tantm, bilgilendir-
pazarlama anlay ile bu blgedeki hanelerde balk tke- me de olabilir ama genellikle eletirel tutum n planda-
timi artrlabilir. dr.
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? C) Makaleler, yazldktan sonra bir araya getirilerek maka-
A) Nesnel bir anlatmdan yararlanlmtr. le kitaplar eklinde yaymlanabilir.
B) Ak, anlalr bir dil kullanlmtr. D) Yazar, herhangi bir konudaki grlerini, belli kantlar,
belgeler, inandrc veriler kullanarak anlatmaya alr,
C) Aklayc anlatmdan yararlanlmtr.
bylece okuyucuyu bilgilendirmeyi amalar.
D) Dil, bilgi verme ileviyle kullanlmtr.
E) Makaleler retici yazlardr; bu nedenle yazar tutarl,
nite
E) Sanatsal bir metinden alnmtr. tarafsz, bilimsel bir slp kullanr.

MAKALE
Makale 2 KONU
TEST
1. 1900lerin banda dnya nfusu sadece 1 milyar idi. Dn- 3. Dnyadaki toplam su miktar 1,4 milyar km3tr. Bunun
yadaki al bitirmek zere 1940-1960l yllar aras uy- %97,5u okyanus ve denizlerde tuzlu su olarak bulunmak-
gulamaya konan Yeil Devrim, tarmsal retimi iki kattan tadr. Ancak %2,5u (35,2 milyon km3) tatl su formunda
fazla artrrken 2,5 milyar olan dnya nfusu da 6,5 milya- bu-lunmaktadr. Tatl suyun %68,7si buzullarda, %30,1i
ra ulat. Gnmzde ylda ortalama 70 milyon kii artan yer alt sularnda, %0,8i donmu topraklar iinde yer al-
dnya nfusunun 2030 ylnda 8,1 milyara, 2050 ylnda maktadr. Tatl suyun sadece %0,4 yeryznde ve at-
da 8,9 milyara ulamas beklenmektedir. ehir saylar mosfer iindedir. Bu suyun da %67,4 gllerde, %12,2si
asndan konuyu irdelersek 1800 ylnda dnyada yalnz- toprak nemi olarak, %9,5i atmosferde, %8,5i sulak alan-
ca 2 byk ehir varken bu say 1900 ylnda 17ye, 1950 larda, %1,6s nehirlerde, %0,8i bitki ve hayvan bnyesin-
ylnda 86ya, 2000 ylnda 387ye ykselmitir. 1970lerin de bulunmaktadr. Atmosferde bulunan su miktar yaklak
sonlarnda dnya nfusunun 2/3 krsal alanda yaarken, olarak 13 bin km3tr. Yzey tatl sularnn en ok bulun-
bu oran 2001 ylnda %50ye dt ve 2020 ylna kadarda duu yerler 90 bin km3 ile gllerdir. Bu miktar nehirlerin
%44e decei tahmin edilmektedir. 40 kat, sulak alanlarn ise 7 katdr. Dnya ime sularnn
%25-40lk blmn yer alt sular salamaktadr.
sylenemez? Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi
sylenebilir?
B) Karlatrmaya yer verilmitir. A) Okuyucuda estetik haz uyandrmak amalanmaktadr.
C) Aklayc anlatm yntemiyle yazlmtr. B) D dnyadaki gereklik deitirilerek ve yorumlanarak

D) Saysal veriler kullanlmtr. verilmitir.
E) Nesnel bir anlatma yer verilmitir. C) Yazar, bir konudaki grlerini, belli kantlar, belgeler,
inandrc veriler kullanarak anlatmaya almtr.
D) Dil ve ifade sade, gsterisiz ve przszdr; sz sa-

natlarna ve mecazlara yer verilmemitir.
2. Sismoloji, bir deprem felaketi yaandnda ska duyulan
kendine zg terminolojisiyle farknda olmasak da birden E) Olay evresinde oluturulmu bir metin rneidir.
yaammzn en nemli paras haline geliveren bir terim.
Szcnn kkeninde de Yunancada ok anlamna
gelen sismos szc var. Sismolojinin en nemli ura
alanlarndan biri kukusuz deprem dalgalar. Yer kabuu
iinde ani kaya krlmalaryla oluan bu enerji dalgalar
sismik dalgalar olarak adlandrlyor. Deprem adn verdi-
imiz yer sarsntlar da, bu sismik dalgalarn etkisi. Dep- 5
remleri sismolojinin gznden bilimsel olarak anlamak iin
4. Aadakilerden hangisi makalenin giri blmnn
birtakm tanmlamalara gereksinim var. Aslnda hi de zor
zelliklerinden biri deildir?
olmayan bu tanmlar, iin uzman olmayan kiiler tarafn-
dan yanl ya da eksik olarak aktarld iin genellikle kafa A) ne srlecek sav, gr ya da dnce yaznn bu
kartrc oluyor. blmnde sergilenir.
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi B) Makalenin en ksa blmdr ve makalenin geneline
sylenemez? gre bir iki, paragraf gemez.
A) Tanmdan yararlanlmtr. C) Ele alnp ilenen, gelitirilen konunun hkme varld
B) Karlatrmaya yer verilmitir. ve o konunun ana fikrini oluturan blmdr.
C) Aklayc anlatm yntemiyle yazlmtr. D) Bu blmde, yazdaki fikir geliiminin hangi ynde ola-
4 D) Saysal veriler kullanlmtr. ca saptanr.
E) Nesnel bir anlatma yer verilmitir. E) Okuyucu bilgi ve fikir atmosferine yava yava sokulur.
MAKALE
KONU
TEST 2 Makale
5. Gene 17 Austos depreminin vurgulad bir baka ek- 7. Yirmi birinci yzyln ryas, kuantum bilgisayarlar. Evre-
sikliimiz de tm iyi niyetli abalara karn yeterli sayda, nimizi kavrayabilmek, doa kuvvetlerinin ileyiini ve ili-
yeterince eitilmi ve donatlm yeden oluan sivil g- kilerini tam olarak bilmemiz iin gerekli hesaplama gc,
nll kurtarma rgtlerinin yokluu. Geri bylesine birka gelien teknolojik uygarlmzn gerektirdii iletiim hz-
kurulu insanst abalarla birok yaraly gk altndan lar, askeri srlarmz korumak, bakalarnn ne yaptn
sa kurtarmay baard ama yeterli donanmla, rnein gizlice renmek iin bu bilgisayarlar bekliyoruz. nk
lambal kasklar, yknt iinde almaya izin verecek ksa kuramsal olarak bunlarn hesaplama gleri ve hzlar,
kazmakrek, karanlkta almaya olanak veren jeneratr- sradan bilgisayarlardan onlarca kat fazla. yle yalnz-
ler vb. ile ok daha byk sayda depremzede kurtarlabi- ca 300 ilem birimli bir kuantum bilgisayarn, 2300 ilemi,
lirdi kukusuz. Deprem, tm ykclna karn ilerisi iin yani tm Evrendeki toplam parack says kadar ilemi,
umut veren ok nemli bir geree de k tuttu: nsanm- birka saniyede yapabilecei hesaplanyor. Bu alanda ya-
zn, toplumumuzun, tm aresizliklere, olanakszlara kar- plan almalarsa hl mikroskobik dnya ile tandmz
n tad canllk; birka karcnn yz kzartc hrsnn byk lekteki dnyann snrlarndaki gri blgede dola-
karartamad onuru ve yardmseverlii. yorlar. Kuram, hl deneyin ok nnde kouyor. Kuan-
tum bilgisayarlar iin harl harl algoritma retiliyor. Buna
karlk laboratuvarlarda gelitirilen prototipler son derece
A) Depremle ilgili dnce ve grler yazya aktarlmtr. ilkel. Emekleme andan yeni kan bebekler gibi birka
B) Sade ve herkes tarafndan anlalr bir dil kullanlmtr. adm attktan sonra dyorlar. Ama gene de, iinde el
yordamyla yrdmz sis giderek aydnlanyor.
C) Dnsel bir planla kaleme alnmtr.
Bu parada aadaki yaz trlerinden hangisinden
D) Aklayc bir anlatmdan yararlanlmtr.
alnm olabilir?
E) Yazar, tank gstermeye yer vermitir.
A) Makale B) Sohbet C) Roman
D) Hikye E) Rportaj
6. Turgut Uyarn ilk iiri 1947 ylnda Yedign 8. (I) Bir makalenin gelime blmnde, giri blmnde dile
adl dergide kt ama iiri ll ve uyakl idi. 1948
TRK DL VE
EDEBYATI 9 ylnda Arz- Hal adl iiri ile Kaynak dergisinin
getirilen konu aklanr, makalenin yazl amac ve bu
amaca ynelik bilgi, belge ortaya konularak tez savunulur,
at yarmay kazannca edebiyat dnyasnn antitezler rtlr. (II) Konu ile ilgili bilgi ve belgelerin ele
6 dikkatini ekti. Bir sre devrinin dier airleri gibi alnp ilendii, konunun geniletildii ve ortaya konmak
Garip akmnn etkisinde kald. O zamanlar temalar, ak, istenen fikrin doruluuna deliller gsterildii blm, ge-
ayrlk, lm gibi duygu ykl konulard. 1950 ylndan lime blmn oluturur. (III) Gelime blm; derlenen,
sonra tamamen kendi iirini buldu. ncelikle l ve uya ortaya atlan fikirlerin eitli ynlerden geniletilmesi, des-
kaldrp att ve II. Yeni iirinin nemli adlarndan birisi oldu. teklenmesiyle meydana gelir. (IV) Btn fikir yazlarnda
Bu parada aadakilerden hangisi ar basmakta- olduu gibi makalede de gelime blmnde aklanacak
dr? fikirlerin derli toplu olmas lazmdr. (V) Dile getirilen fikirle-
rin inandrc, iddiac kesin bir karaktere sahip olmas iin
A) ykleyici anlatm
onlar uygun yollarla aklamak, desteklemek ve yerine
B) Tartmac anlatm gre de ispatlama gerei grlmeyen yazlardr.
C) Betimleyici anlatm Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

yanllk yaplmtr?
nite
D) Aklayc anlatm
E) Kantlayc anlatm
MAKALE
Makale 3 KONU
TEST
1. Corafya, insanlar ve yer ile bunlar arasndaki ilikiyi in- 3. ----, herhangi bir konuda bilgi vermek, bir gerei ortaya
celeyen bilimdir. Yani, yer ve insanlar arasndaki ilikiler, koymak, bir tezi kantlamak veya bir dnceyi savunmak
corafyann konusunu oluturur. Corafya, sadece yerle- amacyla kaleme alnan yazlara verilen isimdir. Aklnza
rin isimlerini ezberleme ve bunlarn dnya zerinde ne-
gelebilecek her konuda bu yaz trnden yararlanlabilir;
rede olduklarn gsterme deildir. Corafya, rencilerin
evrelerinde olanlar anlamalarna ve insann evre ile arkadalk, teknoloji, msn, web tasarm, spor, tarih, eitim,
etkileimi hakknda bir anlay gelitirmelerine yardmc elence, arama motorlar, gncel olaylar Yazar, herhan-
olur. Yerlerin isimlerini, lokasyonlarn ve zelliklerini bilgi bir konudaki grlerini, belli kantlar, belgeler, inandr-
mek, corafyann temelini oluturan unsurlardr. Bu da c veriler kullanarak anlatmaya alr, bylece okuyucuyu
ok byk ve olduka byleyici renme alannn bir bilgilendirmeyi amalar.
parasdr. Bu durum, corafyada konularn neden-sonu
ilikisi iinde dnlp ele alnmasn gerektirir. Pek ok Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
bilim dal ile ilikili olan corafya biliminde, doru yorumlar si getirilmelidir?
yapabilmek iin geni bir kltr birikiminin olmas gerekir.
Matematik, fizik, kimya ve biyoloji derslerini iyi yorumlayan A) Deneme B) Makale C) Fkra
rencilerin corafyada da baarl olmalar bu yzdendir. D) Biyografi E) Rportaj
sylenemez?
B) Karlatrmaya yer verilmitir.

Yldzl Soru 1
C) Aklamaya bavurulmutur.
D) Birden ok duyuya seslenilmitir. Aadakilerin hangisinde mak

aleyle ilgili bir bilgi
E) Bir duruma kar k sz konusudur. yanl vardr?
A) Herhangi bir gr aklama

k, kantlamak ama-
2. Simya ile en az 2500 yldr urald bilinmektedir. lanr.
Simya ile ilk olarak Mezopotamya, Eski Msr, ran, Hin-
distan ve inde uralmtr. Klasik Yunan dneminde B) Bilimsel nitelik tayan yazlard
r.
Yunanistanda, Roma mparatorluunun hkm srd
corafyada, nemli slam bakentlerinde ve daha sonra C) Dil, gndergesel ilevinde kulla
nlr.
19. yzyla kadar Avrupada simyaya ilgi duyulmutur.
Simya ierisinde tp, felsefe, astroloji, kimya, din gibi bir- D) Gncel sorunlarn dile getirildi
i yaz lardr.
ok konuda motifler ierdii iin simyaclar, lmszlk
iksirini kefetmek, sonsuz zenginlie ulamak gibi ko- E) Yaln, ak bir anlatma bavurulm
aktadr.
nularla ilgili almalar da yapmlardr. Bu nedenle, bir
simyac tarih boyunca baz zamanlar doktor, kahin, filo-
zof hatta byc olarak kabul edilmitir. Ancak gnmz-
de kullanlan baz deney ve ara gerelerinin ilk hallerini 7
simyaclar kefetmi ve kullanmlardr. Bugn yzlerce
kullanm alan kefedilmi olan kostik soda, kkrt, cva,
snm kire, nitrik asit gibi birok madde ilk defa yzyllar
nce simyaclar tarafndan da kullanmlardr. Baka bir
ifade ile simyann gnmz deneysel kimya biliminin ilk
temellerini oluturduu sylenebilir.
Bu para ile ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lenemez?
A) Makaleden alnm bir blmdr.
B) znelliin arlkl olduu bir metindir.
C) rneklerden yararlanlmtr.
C) Neden-sonu ilgisi kurulmutur
4
D) Aklayc anlatmdan yararlanlmtr.
E) Yazar, simya konusundaki grlerini ortaya koymu-
tur.
MAKALE
KONU
TEST 3 Makale
4. Anne stnn bebekler iin benzersiz yararlar olduu 6. Dikdrtgen, karlkl kenarlar birbirine eit, dik ve paralel
teden beri biliniyor. Kimi toplumlarda sv altn diye an- olan drtgene dikdrtgen denir. Bir dikdrtgende, kar-
lan anne st, bugnlerde bu tanmlamay hakl karacak lkl kenarlarn orta noktalarn birletiren birbirine dik iki
ekilde, pazarlanan pahal bir rn haline geldi. ABDde simetri ekseni vardr. Bu eksenlerin kesim noktas ayn
anneler stn satmak iin veya anne st satn almak zamanda kegenlerin de kesim noktasdr, bu noktaya
iin nternet zerinden bir araya geliyor. nternet zerinden simetri merkezi denir. Dikdrtgenin drt as da dik adr
sat yaplan anne stn, genellikle ocuklar iin yeterli ve kegenleri birbirine eittir. Dikdrtgenin alan, taban
ste sahip olmayan aileler satn alyor. Ancak bu grubun ile yksekliinin arpmna eittir. Eski ad ise mustatildir.
dnda kanser hastalar ve spor merakllar da rn satn
alan kitleler arasnda yer alyor. zellikle fitness fanatikleri
dir?
arasnda anne st ienlerin says giderek artarken, anne
stnn hem bakl, hem kondisyonu artrdna ina- A) Tanmlama B) ykleme C) Aklama
nlyor. Anne st almak isteyenler, nternette st saan D) Betimleme E) Kantlama

anneler ile eleerek, kimi zaman yarm litresine 200 li-
raya kadar para verebiliyor. Konuyla ilgili bir haberde,
espriyle kark Artk spor salonunda yannzdaki vcut
gelitiricinin itii kremsi beyaz ey protein iecei yerine
anne st olabilir. ifadeleri yer alyor.
Bu para aadaki yaz trlerinin hangisinden aln-
m olabilir? 7. Her gn gelien modern dnyamzda, srekli piyasaya
yeni bir bulu kt iin hakszlklar oluabilmektedir. Bu
A) Makale B) Biyografi C) An
hakszlklar da ancak patent alnarak nlenebilir. Bilhassa
D) Rportaj E) Mektup emek hrszl yaparak bakalar zerinden kar elde et-
meye alan insan says ok fazla olduu iin bu naho
durumun nne de patent ile geilebilmektedir. Patent al-
5. Atom, iinde organize tanecikler bulunan ve bunlara b-
mann belli bal kurallar vardr. Bunlar; sanayiye uygula-
lnebilen yine de maddenin temel yap ta olarak bilinen
nabilirlik, tamamen yeni olmas, mevcut tekniinin bilinen
bir birimdir. Btn maddeleri meydana getiren 105 eit
durumu amas. Bu koullara uygun bulua sahip olan
element bilinmektedir. Element ise kendisinden baka
kii, elindeki rn satma, retme ve kullanma haklarna
zellikte maddeler karlmayan saf madde de-
bu belge ile sahip olabilmektedir. Dolaysyla patenti alan
mektir. te bu elementlerin her birini meydana
TRK DL VE
EDEBYATI 9 getiren en kk yap talar atomlardr. Ayn cins
kiiler dnda 3. hibir kurulu veya kiilerce sz bu rn
zerinden bir kar elde etme gibi bir durum sz konusu ola-
atomlar elementi meydana getirir. Mesela hidrojen
maz. Patent sahibinin izni olmadan herhangi bir faaliyette
8 ve demir birer elementtir. nk yaplarnda birer eit
bulunmaz.
atom vardr. Farkl atomlarn bir araya gelmesinden oluan
maddelere bileik diyoruz. Su element deil, bir bileiktir. Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez?
Oksijen ve hidrojen atomlarndan meydana gelmitir. Su,
A) Patent hakkndaki grlerin belirtildii bir mesleki ma-
toprak, ate, etrafmzdaki btn maddeler, bu 105 eit
kaleden alnmtr.
elementin, yani bunlarn yap ta olan atomlarn muhtelif
ekillerde bir araya gelmesi ile teekkl etmilerdir. B) Anlatlanlar birbiriyle elimemekte ve birbirini tamam-
lamaktadr.
sylenemez? C) Okuyucuya konunun nemini belirtmek iin baz ak-
A) Tanmdan yararlanlmtr. lamalar yaplmtr.
B) Karlatrmaya yer verilmitir. D) Toplumun byk bir kesimini ilgilendiren gncel bir so-
C) Aklamaya bavurulmutur. run zerinde durulmaktadr.
nite
D) Olaylar olu srasna gre verilmitir.

E) Baz yerlerde neden-sonu ilikisi kurulmutur.
E) Baz terimlerden yararlanlmtr.
MAKALE RETEN
Sunum 2 TEST
1. Aadakilerden hangisi sunumun zelliklerinden biri deildir?
A) Grsellie nem verilmektedir.

Bir konunun, bir bildirinin, bir aratrma
B) Konunun nemine gre birka gne yaylabilir. sonucunun dinleyicilere aktarlmasna
sunum denir.
C) Teknolojik ara gerelerden faydalanlr.
D) Gereksiz ayrntlara, sz oyunlarna girilmez.
E) Daha nceden hazrlanm ekiller, grafikler kullanlr.
Sunumda bir alma sonucunu akla-

ma, anket almalarn ifade etme, bil-
gileri yenileme ve pekitirme sz konu-
sudur.
2. ---- ama; bilgileri yenileme, aratrma ve anket sonularn deerlendir-

me, bilime katkda bulunmadr. Sunumlarda dinleyici kitlesinin, konuya ilgi
duyan kiilerden oluur ve sunumda eldeki teknik imknlardan yararlan-
maya zen gsterilir.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Rportaj B) Konferans C) Nutuk

D) Mnazara E) Sunum Sunum, iletmek istediiniz mesajlar kar-
tarafa direkt olarak anlatmaktr. ster
sadece birka kii nnde olsun ister
kalabalk bir toplumun nnde olsun fark
etmez, etkili bir sunum her ortamda ba-
arl olmanz salayacaktr.
3. Aadakilerden hangisi sunumun amalarndan biri deildir? Etkili bir sunum, gcn, konu kadar su-
numda kullanlan teknik malzemelerden
A) Sunum yaplan kitleyi bilgilendirme
alr. Bu adan sunum yaplrken teknik
B) Sunum yaplan kiilere ele alnan konuyu retme ara gereten mutlaka yararlanlmaldr.
nk yaz tahtas, ok yaprakl pano,
C) Teknolojik materyallerden yararlanarak bilginin zihinde kalcln sa-
CD, disket, bilgisayar, projeksiyon ciha-
lama
z, slayt makineleri, mikrofon gibi teknik
4
D) Sunum yaplan kitleyi bir konuda harekete geirme aralar ve grsellik konunun anlatlma-
E) Sunum yaplan kiileri elendirerek mutlu etme snda ve anlalmasnda ok etkilidir.
MAKALE
KONU
TEST 4 Sunum
1. Aadakilerin hangisinde bakan bulunmaz? 4. Sunum; bir alma sonucunu aklayabilen, laboratuvar
I
A) Panel B) Sunum C) Mnazara
almalarn sunabilen, nemli olay ve olgular dile getire
D) Ak oturum E) Forum
II III
bilen, bilgileri yenileyebilen, nemli bilgileri ne karabi
IV V
len bir tartma trdr.
Bu cmledeki numaralanm blmlerin hangisinde

bir yanllk yaplmtr?
2. Aadakilerin hangisinde bir bilgi yanl yaplmtr?
A) Sunum yapacak kii konuya hkim olmaldr.

5. (I) Sunumdan nce, sunusu gerekletirilecek konu belir-
B) Sunumda dil gndergesel ilevde kullanlr.
lenmelidir. (II) Bu, bir irkette mteri profili, hedefler, kr
C) Sunumdan nce bir konuma metni ve bu konumada ve zararlarla ilgili bilgilendirme olabilir. (III) Konu, hedef kit-
vurgulanmak istenenleri zetleyen bir slayt hazrlan- lenin ilgisini ekecek nitelikte olmaldr. (IV) Sunumu yapa-
maldr. cak kii, konuya hkim olmal, tek bir kaynaktan hareketle
sunumunu hazrlamal, ayrntlardan olduunca yararlan-
D) Sunum srasnda seyircilerin sklmamas iin birka
maldr. (V) Slaytlara yazd cmlelerin ksa ve anlalr
defa ara verilir.
olmasna dikkat etmeli ve sunumdan nce sunumu yapa-
E) Sunumun yaplaca yer nceden grlmeli ve sunu- ca yeri grmeli, orada prova yapmal, sunum srasnda
mun olaca yerde prova yaplmaldr. kullanaca slayt makinesi, bilgisayar, ses sistemleri, CD
gibi ara gereleri kontrol etmelidir.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

bilgi yanl vardr?

TRK DL VE
EDEBYATI 9 3. Aadakilerden hangisi sunum hazrlayan
kiinin sunumdan nce kendine sormas gere-
10 ken sorulardan biri deildir? 6. Aadakilerden hangisi iyi bir slaytn hazrlanmasn-
A) Dinleyiciler arlkl olarak hangi blge/il, niversite, b- da dikkat edilecek hususlardan biri olamaz?
lmlerden oluuyor? A) lk slaytlarda indekiler bal ile sunumda izlenecek
B) Sunama katlacaklarn anlatlacak konudaki bilgi ve ilgi sra belirlenmelidir.
seviyeleri nedir? B) Modas gemi geler ve animasyonlara yer verilme-
C) Konunuz dinleyiciler iin nemli mi, nemliyse neden melidir.
nemli? C) Renkler, uygun olduu kod iinde anlaml kullanlp
D) Sunum srasnda ve sonrasnda tm dinleyicinin soru- drt rengin dna klmamaldr.
larn ka dakikada cevaplamak gerekiyor? D) Uzun cmlelerden kanlmal ve maddelemeye gidil-
E) Dinleyicinin konunuzla ilgili temel sorunlar, merak etmelidir.

nite
tikleri neler, sunumunuzda saladnz bilgiyi dinleyici E) Youn bilgi veya say ieren tablo, ema vb. geler kul-
nasl kullanacak? lanlmaldr.
MAKALE
Sunum 4 KONU
TEST
7. (I) Sunumu yapacak kii, btn hazrlklarn yaptktan, 10. Aadakilerden hangisi sunumda grlen hatalardan
dinleyiciler salona geldikten sonra programa balar. (II) biri deildir?
ncelikle kendisini ksaca tantr ve konu hakknda bilgi
A) Ekrandan ya da elinizdeki notlardan okumak
verir. (III) Sunumunu gerekletirirken dili gzel kullanma-
ya zen gsterir; ses tonuna, vurgulara, jest ve mimikle- B) Gereksiz uzun, yaz ve grsellerle dolu slaytlar kullan-
rine dikkat eder. (IV) Sadece szl olarak ve vcut dilini mak
kullanmadan dinleyicilerle iletiim kurmaya alr. (V) B- C) Ekrann nn kapatmak, dinleyiciye arkanz dnmek
tn bunlarn yannda sunum yapan kii, sunumunda ciddi,
D) Sreye dikkat etmemek
arbal ve derli toplu bir grnm sergilemeye zen gs-
termelidir. E) Slaytlarda ksa ve z anlatm tercih etmek
Sunum srasnda dikkat edilmesi gerekenlerin anlatl-

d bu parada numaralanm cmlelerden hangisin-
de yanllk yaplmtr?

11. Aadaki cmlelerin hangisinde sunumla ilgili yanl
bir bilgi verilmitir?
A) Konuma dinleyicinin ilgisini canl tutacak ekilde kur-

8. letiim Alanndaki Gelimeler , Aile, evre Hayatmz gulanmaldr.
Nasl Etkiliyor? konusunun ele alnd bir sunumda,
B) Sunum srasnda dinleyicilerle gz temas kurulmaldr.
sunumun etkili ve amacna uygun olmas iin dilin
hangi ilevleri kullanlmaldr? C) Sunum sonrasnda dinleyicilerin sorularna ak, net ve
doyurucu cevaplar vermeli; cevap verirken dinleyiciler-
A) Sanatsal ilev - Alcy harekete geirme ilevi
le tartmaya girmekten kanmaldr.
B) Alcy harekete geirme ilevi Gndergesel ilev
D) Ses tonuna, vurgulara, jest ve mimiklerine dikkat edil-
C) Heyecana bal ilev Kanal konrtol ilevi melidir.
D) Dil tesi ilevi Gndergesel ilevi E) Sunum srasnda dinleyicilerin konuyla ilgili olarak soru
sormasna frsat tannmaldr.
E) Sanatsal ilev Heyecana bal ilev
9. Aadakilerin hangisinde sunumla ilgili yanl bir bil- 11

gi verilmitir? 12. Aadakilerden hangisi sunumlarda yaplmas gere
kenlerden biri deildir?
A) Sunumda balklardaki yaz karakterlerinin bykl
en fazla 32 punto olmaldr. A) Konumanz dzenli ve tutarl bir ekilde dzenleyin.
B) Birinci dzey maddeler iin en fazla 28 punto, ikinci B) Adnz, soyadnz ve konumunuzu vererek kendinizi
dzey maddeler iin en fazla 24 punto, nc dzey tantn.
maddeler iin ise en fazla 20 punto kullanlmaldr.
C) Grsel malzemeyi ok fazla yazl metinle, resimlerle
C) Bir slaytta ok fazla bilgiye, grsele ve ayrntl yazya veya ok farkl renklerle doldurun.
yer verilmelidir.
D) Her blmn balnn yeterince aklayc olmasna
D) Balklar ak ve net olmal ve tek bir satr gememeli- dikkat edin.
4
dir. (Tercihen en fazla 5 kelimeden olumaldr.)
E) Grsel malzemelerinizle szl anlatmnz arasnda
E) Balkta ve ierikte, kelimelerin tm harfleri byk harf denge olmasna dikkat edin.
olarak kullanlmamaldr.
MAKALE
KONU
TEST 4 Sunum
13. Sunumla ilgili olarak aadaki bilgilerden hangisi 16. Aadakilerden hangisi sunumu yapacak kiinin su-
dorudur? numdan nce yapmas gereken ilerden biridir?
A) Sunum srasnda jest ve mimiklerden uzak durulmal- A) Sunuma Ho geldiniz! diyerek balamak ve devamn-
dr. da kendini tantmak
B) Sunum baladktan sonra hazrlanan metin okunmaya B) Abartl bir syleyiten uzak durmak; duru, dzgn ve
balanmaldr. yaln bir dil kullanmak
C) Bir saatten fazla hazrlanan sunumlar dierlerine gre C) Sunumun yaplaca yer nceden grmek ve birka
daha baarl olmaktadr. izleyiciyle prova yapmak
D) Sonum yapan kii, sunum bittikten sonra hi kimsenin D) Anlatlanlar sunumun amacna ulaabilmesi iin bir
soru sormasna izin vermemelidir. ana dnce etrafnda zetlemek
E) Sunum yapan kii; sunum esnasnda ayakta durmal, E) Yapt konuma ile slaytlarn e zamanl olmasna dik-
derli toplu bir grnm sergileyerek ciddiyetini koruma- kat etmek
ldr.
14. CD, disket, bilgisayar, projeksiyon cihaz, slayt makineleri, 17. Aadakilerden hangisi sunum srasnda yararlanlan
mikrofon gibi teknik aralar ve grsellik konunun anlatl- teknolojik ara gerelerden biri deildir?
masnda ve anlalmasnda ok etkilidir.
A) CD B) Bilgisayar C) Mikrofon
Aadakilerden hangisi bu ara ve gerelerin kulla- D) Projeksiyon aleti E) Yaz tahtas
nlma nedenlerinden biri deildir?
A) Konumaya olan ilgiyi artrmas
B) Dinleyicilerin, verilen bilgileri daha iyi alglamalarn

salamas
C) Sunumu yapana, anlatmda zaman kazandrmas

18. Aadakilerden hangisi sunumu en iyi aklayan bir
ifadedir?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 D) Sunumun monoton bir ekilde ilerlemesini sa-
lamas
A) Bilimsel veya gncel bir konuda, konunun uzman olan
kiilerce yaplan aklayc, retici konumalardr.
E) Ksa srede ok fazla bilgi sunulmas
12 B) Bilim, sanat, edebiyat gibi farkl alanlarda, uzman bir
kiinin belli bir konuyu aklamak veya retmek iin
bir topluluk karsnda yapt konumadr.
15. Aadakilerden hangisi slayt tasarm iin doru bir
C) Ele alnan herhangi bir konunun teknolojik imknlardan
ifade deildir?
yararlanarak, grsel ve iitsel malzemelerle de destek-
A) Slaytn zemini ak, yazlar koyu veya tam tersi olmal. leyerek izleyicilere aktarlmasdr.
B) Ekrandaki hareketli nesneler ok hzl hareket ettirilip D) Geni kitleleri ilgilendiren bir konunun, konuyla ilgili uz-
izleyicilerin sklmas nlenmeli. manlar tarafndan bir bakan ynetiminde ve dinleyici-
C) Slayt ok fazla grsellikle doldurulmamal. ler nnde tartld konumalara denir.
D) Slayt geilerindeki koyduunuz animasyonlar dikkat E) Toplumsal bir konunun bir karara varlmaktan ok e-
datc, yava olmamal. itli ynlerden aydnlatlmas iin dinleyiciler nnde
nite
uzmanlar tarafndan bir sohbet havas iinde tartl-

E) Kolay okunmayan grsel malzeme kullanlmamal.
masdr.
D Y
1. Sunumu yapacak kii ortamda yabancysa sunum ncesinde dinleyicilerin birka ile sohbet ederek
ortam tanmaya alabilir.
2. Sunumunuzu oka prova etmeye gerek yoktur nk yeterince prova edilmi sunumlar baarsz
olur.
3. Sunum alan, ve ses dzenini nceden kontrol etmeye gerek yoktur.
4. Sunumda direkt gz temasyla iyi bir iletiim kurulabilecei gibi, katlmclarn duyarlln fark edip
sunumda ksa zetleme veya ksaltmalar yaplabilir.
5. Tm katlmclara eit uzaklkta, rahat hareket edilebilecek bir konumda durup sakince, yanlara
veya ekrana ynelebilir, katlmclara 1 metre mesafeyi koruyarak yaklalabilir.
6. Sunum hazrlarken ve sunum esnasnda sunum yapacak kii, kendine ayrlan sreyi aalabilir.
7. Sunum yapan kii, izleyicilerin slaytlardaki bilgileri okuduklarn unutmamal, bilgileri kavramalar
iin izleyicilere ksa sreler tanmaldr.
8. Sunumu yapacak kii, sunuma Ho geldiniz! diyerek balamal ve devamnda kendini tantmaldr.
9. Sunum yapan kiinin, dinleyicilerin hepsine sesini duyurabilmesi iin dikkatli olmas, vurgu ve ton-
lamaya dikkat etmesi gerekir.
13
10. Sunumun yaplaca kitlenin bilgi ve ilgi dzeyi ok nemli deildir.
11. Sunum yapan kiinin, yapt konuma ile slaytlarn e zamanl olmasna dikkat etmesi gerekir.
12. Sunum srasnda kullanlacak teknik donanm (bilgisayar, CD, USB bellek, slayt makinesi, tepegz,
projeksiyon, mikrofon, hoparlr vb.) kontrol edilmelidir.
Cevaplar
4 1. D 2. Y 3. Y 4. D 5. D 6. Y 7. D 8. D 9. D 10. Y 11. D 12. D

1. Makalenin belirleyici zelliklerini yaznz.
2. Makale yazlrken dikkat edilmesi gerekenler

nelerdir?
3. Makale trleri nelerdir, aklaynz.
14
Cevaplar
1. Anlatm yaln ve youndur, nesnel bir nitelik tar. - ne srlen dnce ve tez kantlanr. - Sz oyunlarna bavurul-
maz, ssl anlatmdan uzak durulur. - Her konuda makale yazlabilir. - Gazete, yazl ve dergilerde yaymlanr. - Ge-
nellikle makale yazlar ksa ve z olur.
2. - Anlatmda sade ve belirli bir formata uygun olursa daha iyi olur. - Somut zellikler n plandadr. - ne srlen dnce
ve tez kantlamak icap eder. - Makale yazarken belirli bir konu yoktur, yazar her konuda yazabilir. - Gazete dergi ve
internette yaymlanr
3. A) Edeb Makale: Dil, edebiyat ve sanatla ilgili konular ileyen makale trdr. B) Meslek Makale: Tp, ekonomi, sos-
yoloji gibi bilim ve bilime dayal mesleklerin deiik dallar ile ilgili konular ileyen makale trdr.
nite
1. Sunuma hazrlanrken sorulmas gereken
ana sorular unlardr:
2. Sunumda hazrlklar drt farkl aamadan

oluur:
3. Sunum srasnda yaplmas gerekenler un-

lardr:
15
1. Ne Tr Bilgi? Neden? Kimlere? Nerede? Ne Zaman? Hangi Destek Aralarla? Nasl?

2. Sunum amacnn belirlenmesi, Sunumun planlamasnn yaplmas, Sunumun yaplaca yerin ve kullanlacak teknik
donanmn tannmas, Dinleyiciler hakknda bilgi sahibi olunmas.
3. Sunum esnasnda ciddi, arbal, temiz ve derli toplu grnm nemlidir. Sunum yapacak kii konuma annda ses
tonuna, jest ve mimiklerine, sahneyi veya krsy rahat kullanmaya zen gstermelidir. Konumacnn dinleyicilerle,
bata baklar olmak zere, vcut diliyle iletiim kurmas daha etkili olur. Konumac ses ve kelimelerin doru telaffuza
zen gstermesi gerekir. Sunumda, bilgisayar, cd, disket, projeksiyon cihaz, slayt makineleri, mikrofon gibi teknolojik
4
aralardan faydalanabiliriz. Grsel malzemenin en az espri kadar konumanza ilgi ve tat katacan unutmamalyz.
17.
fasikl
ROMAN
RETEN ROMAN
TEST 1
1. Roman trne ait aadaki bilgilerden hangisinde yanllk yapl-
mtr?
Roman szc, Latincede, yaz anla-
A) ykye gre daha geni bir evre ve olay anlatm yer alr.
mna gelen bir szcktr. Romada bo-
zulmu Latinceye verilen ad olarak kul- B) Olay, yer, zaman ve kii gelerinden olumaktadr.
lanlrken daha sonra yaanm bir olay
C) Serim, dm ve zm blmlerinden olumaktadr.
hikye etme anlamnda kullanlmaya
balanm; amzda ise yk trnn D) Yalnzca birinci tekil kiili anlatmla yazlmaktadr.
her ynyle gelimi ekline roman E) Gerek hayattaki yaanm ya da yaanabilecek olaylar anlatmakta-
denmitir. dr.
Yaanm ya da yaanabilir olaylar yer,

zaman, mekn ve insan unsurlarna da-
yanarak geni bir bak asyla anlatan 2. Memed, th, diye iinden geirdi, eli aya kesilmi, yz apak kt
yaz trne roman denir. gibi olmu, yrei delicesine atyordu, th, uurumuzu ldrdk. ine,
imdiye kadar hi bilmedii bir korku dt. Ortadan biilmi ylann kuy-
ruu daha fkeyle oynuyor, yere ap ap vuruyordu. Arkasna bakt. Ta-
banca sesini duyan olmu muydu acaba, uzaktaki bulutun altnda dnen
kartallar oalmlard. ki adm arka arkaya giderek ylandan uzakla-
t, bir karaal kmesini dolanarak ukura indi. indeki korkusu gittike
azyor, onu bir ho ediyordu. Sanki dnyann btn karanl yreinin
Romann yap unsurlar un-
bana kmt. Dn gece Anavarza kayalklarna ulanca sevinten
lardr:
deliye dnm, bir kurtulmann tadnda ku gibi yenilmiti. imdi kor-
1) OLAY: Romanda zerinde
kun bir karanlk duvarna ban vurmutu. Birdenbire yresini, drt bir
sz sylenen yaant ya da du-
yann jandarmalarn evirdiini anlad. Sel yatann dibine oturdu, srtn-
rumdur.
dan kara imam cppesini kard, tfei cppenin altndayd, omuzundan
2) KLER: Olayn olumasn-
ald, yavaa mekanizmay evirdi.
da etkili olan ya da olay yaa-
yan insanlardr. Bu parayla ilgili olarak aadakilerden hangisi sylenemez?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 3) YER (Mekn): Olayn ya- A) Betimlemelere yer verilmitir.
and evre veya mekndr.
B) Anlatc, kahramanlardan biridir.
2 4) ZAMAN: Olayn yaand
dnem, an mevsim ya da gn- C) Olaylar olu srasna gre verilmitir.
dr.
D) Benzetmeye yer verilmitir.
5) DL VE ANLATIM: Romann
dili ak, akc ve gnlk ko- E) ykleyici anlatmdan yararlanlmtr.
numa dilinden farkl olarak,
etkili szck, deyim, atasz
ve tamlamalarla zenginletiril-
mi gzel bir dil olmaldr.
nite
ROMAN
1 KONU
TEST
1. ----, olmu ya da olabilir olaylar yer, zaman ve kiilere 4. Aadakilerden hangisi roman gibi edebi metinlerde
bal olarak anlatr. Olaylar ana bir olay etrafnda geliir ve grlen yap unsurlarndan biri deildir?
olay rgs genitir. Kahramanlar fazladr. Olaylar ayrn-
A) Yer B) Zaman
tl biimde verilir.
C) Okuyucunun beklentisi D) Olay rgs
si getirilmelidir? E) Kii
A) Hikye B) Tiyatro C) An
D) Destan E) Roman
5. ldrmek, para para etmek iin beni aradlar. Ben ka-

tm, geldim kye. Saklandm ambarn iine. Ambarn iin-
de smkl Hac, szm ona benim olum, beni bulmasn
m? Buldu. Bulur bulmaz da tekmil kye, babam gelmi
ambarda saklanyor, diye ilanat verdi. Kyller bir bama
2. Aadakilerden hangisi roman trnn zelliklerin-
biriktiler, bir biriktiler! oluk ocuk, avrat uak... Hemen-
den biri deildir?
cecik orackta beni soyuverdiler. rlplak kaldm. Bir de
A) Sanatsal metin rnekleridir. baktm, kyn orta yerine byk, bir harman yeri kadar b-
B) Anlatmaya bal metinlerdendir. yk bir ate yakmlar. Beni rlplak atein iine atacak-
lar. Ya Allah, dedim, atei grnce, ellerinden kurtuldum,
C) Olay anlatm esas alnmaktadr.
katm. Btn Yalak ky, bata Meryemce arkama dt.
D) Dil, gndergesel ilevdedir. Yetiemediler. Gittim, doru maarama saklandm.
E) Genelde gerek ya da geree uygun konular esas Bu para aadaki yaznsal trlerin hangisine daha
alr. yakndr?
A) Destan B) Roman C) Tiyatro

D) Biyografi E) Masal
3. Olay evresinde gelien trler olan yk ve romanda daha

ok ---- ve ---- anlatmdan yararlanlmaktadr.
6. Aadakilerden hangisi roman ve hikyenin ortak
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi- zelliklerinden biri deildir?
leri getirilmelidir?
A) Olay etrafnda oluan edeb metin rnekleridir.
A) betimlemeci - ykleyici
B) Olmu ya da olmas mmkn olaylar anlatlr.
B) betimlemeci - tartmac
C) Olay, zaman ve mekn geleri bulunur.
C) tartmac - aklayc
D) Kiiler ve olaylar ayrntl biimde anlatlr.
D) aklayc - ykleyici
5
E) Trk edebiyatndaki ilk rneklerine Tanzimat D-
E) aklayc - betimleyici neminde rastlanr.
ROMAN
KONU
TEST 1
7. Aadakilerden hangisi kurmaca metinlerden biridir? 10. Ark boyunca yrd. Daha bir iki tarlann geverini tkaya-
rak aaya akan suyu oaltt. Buralarda Yarbk darla-
A) Roman B) Mektup C) Gnlk
maya balyordu. Irmakla ark gittike yaknlayor, bende
D) Deneme E) Makale
kadar hemen hemen yana yana akyorlard. Vadi orada
iyice darlayor, bir boaz halini alyordu. Irman te ge-
esindeki tepelerle hemen hemen kar karya idiler.
Bu parann anlatm iin;
8. Yaanm, yaanan ve yaanacak olan her eyi bilir, grr I. ykleyici anlatmdan yararlanlmtr.
ve duyar. Kahramanlarn gnl veya kafasndan geenleri II. kilemeye yer verilmitir.
okumaya kadar uzanr. Anlatc, anlatt olaylarn dnda
III. Bir gezi yazsndan alnmtr.
durur, gren durumundadr. nc tekil ahs azyla ko-
nuur. numaralanm ifadelerden hangisi yanltr?
Bu parada zellikleri verilen bak as aadakiler- A) Yalnz I B) II ve III C) Yalnz II
den hangisidir? D) I ve II E) Yalnz III
A) Kahraman anlatcnn bak as
B) Gzlemci anlatcnn bak as
C) Hkim (ilahi) anlatcnn bak as

11. (I) Roman, yaanm veya yaanabilir olan ve zihinde ta-
D) Ben merkezli bak as sarlanan olaylar yer ve zaman gstererek anlatan uzun-
E) nc kiili bak as ca yazlardr. (II) Romanda en ok roman kahramanndan

bahsedilir ve bu kahramanlar her ynleriyle anlatlr. (III)
Romandaki olaylar yazarn azndan anlatlrsa nc
kiili anlatm; baka biri tarafndan anlatlrsa birinci kiili
anlatm olur. (IV) Benzetmeler, tasvirler (betimlemeler),
karlkl konumalara(diyaloglara) yer verilir. (V) Roman,
9. Salih horultulu, inlemeli, rpntl, fakat derin uykulu bir bir olay yazsdr ve serim, dm, zm planna uygun
gece geirdi. Top atsalar kulann dibinde uyan- bir ekilde yazlr.
mazd. Belki de ryasnda bin bir topun birden sa
TRK DL VE
EDEBYATI 9 koluna glle yadrdn grmt. Fakat grd
rya ne olursa olsun, ister kbus ister hurili, kev-
bilgi yanl yaplmtr?
serli, asla hatrlamayacakt. O, yln uykusunu A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

4 uyuyordu. Anas sk sk uyanm, her uyannda da gide-
rek stn sk sk rtmt. Salih bunlar da fark etmedi.
Sabah namazndan yarm saat sonra idi. Salih hl inliyor,
horulduyor, yarm yamalak kelimelerle sayklyordu. Ka-
dn, stn yine amtr, diye odaya gitti. 12. Aadakilerden hangisi roman iin yanl bir bilgidir?
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? A) Yalnzca kiisel hayat konu alan yazlardr.
A) Hkim bak as ile yazld B) Betimlemelerde uzun cmleler kullanlabilir.
B) Benzetmeye bavurulduu C) Olaylarn getii yer ve zaman genelde verilir.
C) ykleyici anlatmdan yararlanld D) Psikolojik tahlillere yer verilmi olabilir.
D) Sanat metni olduu E) nsanlarn balarndan geen ya da geebilecek nitelik-
nite
E) Abartmadan yararlanld te olaylar anlatlr.

ROMAN
2 KONU
TEST
1. Kk yalardan beri mzie dkndm. ocukken uzun 3. Hava iyi gidiyordu. Dalar, sanatoryum ve bahe beyaz, sert,
temiz, rzgrsz ve duru bir don, gz kamatrc bir aydnlk,
sre radyonun banda oturur, beni cezbeden her mzii uuk mavi bir glge iinde uzanyordu. Iklarn titretii, kris-
dinlerdim. Yava yava ayrm yapmay rendim ve aile- tallerin dans eder gibi grnd gkyznn aydnlk, prz-
sz bir mavilii vard. Bugnlerde Klterjahnn kars iyiceydi,
nin geri kalannn nefret ettii, asla dinlemedii sonradan atei yoktu, hemen hemen hi ksrmyordu, tiksinti duyma-
klasik mzik olarak adlandrldn rendiim trden dan yemek yiyebiliyordu. Doktorun dedii gibi ou kez saat-
lerce, balkonda souk gnete oturuyordu. rtler ve krkle-
holandma karar verdim. Bydke onunla daha ok re smsk sarlarak, soluk borusuna yarar olsun diye temiz
ilgilendim ve annem beni radyodan orkestra konseri ya da ve buzlu havay umutla iine ekiyordu. Kimi zaman o byle
otururken, Bay Spinell de arkasnda kaln giysiler, ayaklarna
baz operalar dinlerken kendimden gemi grnce gz- dlemsel bir byklk veren krkl ayakkablarla bahede
lerini devirir ve Sen ve senin lgn mziin! diye homur- dolard. Dikkatli admlarla, gergin, edal kol devinimleriyle
karlar zerinde yrr; balkona yaklanca Bayan Klterjahn
danrd. Fakat bir gn st katta gerek mziin gzellii saygyla selamlar, sze balamak iin birka basamak kard.
hakknda bir yaz yazarken, bir ey fark ettim. Alt kattaki Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi syle-
nemez?
radyodan gelen snk nameleri iittim. Aniden yataktan
frladm, neredeyse kendimi merdivenlerden aa atarak
B) ykleyici anlatma yer verilmitir.
mutfaa daldm. Orada oturup transa gemi bir halde
C) Pekitirmeden yararlanlmtr.
dinledim. Yava, asil ve muhteemdi, kulaklarma dayanl-
D) I. kiili anlatma yer verilmitir.
maz derecede gzel geliyordu. Sanki iime iliyor, ruhumu
E) Betimlemeden yararlanlmtr.
kendinden geiriyor, derinlerde bir yerlerde tnlyordu. Son
gzel nameler kaybolana kadar mziin benim iin ya- Yldzl Soru 1
ratt dnyann iine dalarak oturdum. Uzun bir sre ses-
sizce oturdum ve gnlk hayata srtm dndm fark
ettim. Hikye ve roman karlatran
aadaki yarglar-
dan hangisi yanltr?
A) Romanlar hacim olarak hikyede
A) Kahraman bak as ile yazld n daha genitir.
B) Hikyede bir ya da birka olay
varken romanlarda i
B) Dorudan anlatma bavurulduu ie gemi pek ok olaya yer veril
mi olabilir.
C) ykleyici anlatmdan yararlanld C) H
em hikye hem de romanda kii
kadrosu olduka
genitir ve ayrntl biimde anlatlr.
D) Iitme duyusuna ait ayrntlara yer verildii
D) Romanda olayn getii zaman,
geni bir zaman di-
E) Kiiletirmeye bavurulduu limine yaylabilirken hikyede zam
an daha ksadr.
E) Hem hikye hem de roman sana
tsal ve anlatmaya
bal metinlerdendir.
2. (I) Hacmi ve olay rgsnn younluu asndan anlat-

ma temeline bal metinlerin en olgunu ve uzun soluklusu-
dur. (II) Bir ana olay etrafnda gelien yklenmi birok
yardmc olay ilenir. (III) evre, gerek olaylarn ekillen-
mesinde gerekse tip ve karakterlerin verilmesinde belirle-
yicidir. (IV) Betimlemeler ve ruh tahlilleri ayrntl olarak yer
alr. (V) Hikyeden farkl olarak serim - dm ve zm
blmleri grlmez.
5
bilgi yanl yaplmtr?

ROMAN
KONU
TEST 2
4. Julien hemen az sonra onlar, her biri baltasna dayanm 6. niltili, khne ve souk otobsn iinde titreyerek oturmu,
ve kafa kafaya vermi grd. Onlara uzun uzun baktk- imdi alt saate inmi olan yolu on saatte alarak Kasaba-
tan sonra, Julien, hibir ey anlayamayacan kestirerek ya varm, otobsten iner inmez de eve komutu. Souk,
yakalanmaktan kurtulmak iin, bknn gidip br kesi- dondurucu bir rzgr esiyordu sokaklarda, uuldayarak.
ne oturdu. Alnyazsn deitirecek olan bu beklenmedik Zil almyordu. Eliyle vurmutu kapya. Vurularnn evin
teklifi dnmek istiyordu ama soukkanl olmaktan uzak boluu iinde yanklandn duyarak. Sonra o zamanlar
buldu kendini; akl fikri hep B. de Renapm o gzelim ko- on iki yalarnda olan kz kardei Glcan amt kapy.
nanda nasl eyler greceini tasarlamaa taklyordu. Giri hol akam kszl iindeydi. Korku byten bir
inden: Oturup uaklarla yemek yemee kalkmaktansa yalnzlk iinde. Kr bir lamba, glgeli gri duvarlar, sessiz-
dedi, vazgemeli btn bunlardan. Babam beni bu ie zor- lik ve o keskin, tandk ev kokusu...
lamak isteyecek ama lrm de gitmem gene oraya. On
be frank krk sekiz santim birikmi param var, kaarm bu
sylenemez?
gece, hibir kolcuyla karlamayacam tarlalardan gee
gee, iki gnde, Besanona varrm; orada, gnll asker A) Betimlemeden yararlanlmtr.
yazlr, hatta gerekirse, svireye geerim. Ama o zaman B) Kahraman bak asyla yazlmtr.
artk ilerlemeyi, bence yksek saylan yeri, insanolunu
C) nsana ait zellik doaya aktarlmtr.
her dileine ulatran bu gzelim rahiplik mesleini akla
getirmemeli. diye dnd. D) III. kiili anlatma yer verilmitir.
Bu parann anlatm iin; E) ykleyici anlatma yer verilmitir.
I. ykleyici anlatmdan yararlanlmtr.
II. kilemeye yer verilmitir.
III. Hkim(ilahi) anlatcnn bak asyla yazlmtr.
numaralanm ifadelerden hangisi dorudur?

7. ok deil, bundan otuz yl kadar nce, Anadolunun orta
A) Yalnz I B) II ve III C) Yalnz II yerindeki bir kasabada, kestii raconla nm salm bir
D) I, II ve III E) I ve III kabaday vard. nce beyaz izgili lacivert takm elbisesi-
nin ceketini, her an kabilecek bir kavgay dikkate ala-
rak omuzlarna yle bir atar, yenge gibi yampiri yampiri
cadde sokak yryp bela arard. Her gece devirdii bir
TRK DL VE
EDEBYATI 9 byk raknn kan anana dndrd gzleriyle gelip
geene dik dik bakan bu bitirime tesadf edenler, onun
gbeine kadar ak gmleini, gsndeki muskayla
6
5. I. Konusu insan ve dnyadr. iki falata izini, yeleindeki saldrmann ucunu ve sere
parmanda parldayan valye yzn grdklerinde
II. Gerek yaam yanstmaya alr.
derhal svrlard. Meyhanede yarenleriyle itii raknn
III. Anlatt olay, evre ve kiiler, yaamdan alnr
ruhuna sald melankoli, gam ve coku, gzlerindeki kl-
IV. Olay ve kiileri ayrntl anlatma, tahlil ve tasvirlere ok cal damarlar patlatt iin genellikle baygn baygn bakar,
yer verme, bir ana olay etrafnda birok kk olaya smsk kenetli dudaklarnn arasndan, iki sohbeti dn-
yer verme bakmndan hikye trnden ayrlr. da pek bir laf kmazd. Bu sessizlii ve ciddiyeti, fiyakal
V. Kiiletirmeye, benzetmeye, kelimelerin mecaz ve so- efe grntsne halel getirmemek iindi.
yut anlamlarna pek yer verilmez. Bir romandan alnan bu parada, aadaki gelerden
Numaralanm ifadelerden hangisi roman tr iin hangisi yoktur?
doru bir bilgi deildir? A) Olay B) Yer C) zmleme

nite
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Zaman E) Betimleme

ROMAN
3 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi bir yaznsal tr olan roman 4. Anlatmaya bal trlerden biri olan romanda kii kadrosu
iin sylenemez? iinde yer alan ve belli bir dncenin, topluluun zihniye-
tini temsil eden kiiye ---- denir. Bu kii anlatma metinlerin-
A) Olay, yer, kii ve zaman yap unsurlardr.
de temsilcisi olduu toplum katmann baat zellikleriyle
B) Gerek ya da geree yakn olaylara yer verilmektedir. yanstr. Buna gre romanda grlen ---- ile toplumsal kat-
C) Kiiler gnlk yaamda karlaabileceimiz nitelikte- man iinde yer etmi olan gerek kiiler arasnda byk
dir. benzerlikler bulunur ve bundan dolay eser, okuyucuda

gereklik duygusu uyandrr.
D) Bir gerei aklamak, bir konuda bilgi vermek amacy-
la yazlr. Bu parada bo braklan yerlere aadakilerden han-
E) Mekn, gerek dnyada bulunan ya da bulunmas
mmkn bir yerdir. A) tip B) karakter C) sanat
D) suflr E) yazar
2. Aadakilerden hangisi kahraman anlatcnn zellik-

lerinden biri deildir?
A) Anlatc, eserin kiilerinden biri olarak olaylarn iinde

5. Halide Edipin Ateten Gmlek adl romannda zmirin
yaamaktadr.
igalinde Yunanllarn, kocasn ve olunu ldrmeleri
B) Anlatlanlar kahramann grdkleri, duyduklar, bildik- zerine nce stanbula gelen ve sahip olduu Trklk u-
leri ile snrldr. uru ve mcadele azmiyle stanbullu genlerin bilinlenme-
sini salayan Ayenin uyandrd heyecana kaplan su-
C) Olaylar kahramann duygu ve dnceleri eliinde
baylardan Anadoluya geenler anlatlr. eteler dmanla
anlatlr.
savamaktadr. Bu savata Aye hasta bakc, Peyami ise
D) Kahraman, dier kiilerin duygu ve dncelerini kendi eviricidir. Aye kendisini seven ve evlenme teklif eden
szleri ile ifade eder. hsana cevabn ancak zmir alndktan sonra vereceini
E) Anlatc, kendisinin gzlemci durumunda olduu olay- syler. Peyami ise sevgisini Ayeye aklayamamaktadr.
lar, eylemleri o znesiyle anlatr. Cephede hsan ehit der, Aye de ileri hatlara gide-
rek orada can verir. Peyami ise kafasna ald kurunla
7
hastanede lr. Peyaminin lmnden sonra doktorlar
Peyaminin notlarn aratrarak Aye adnda birisinin ko-
lorduda grev yapmadn ve hsan isminde birinin de
alay komutan olmadn fark etmilerdir.
Bu paraya gre, sz edilen romanla ilgili olarak,

aadakilerden hangisi kesin olarak sylenebilir?
3. Sanatsal (kurmaca) metinlerin bir ksm anlatmaya, bir A) Bir dnceyi deitirmek iin yazlmtr.
ksm da gstermeye baldr.
B) Kii, olay ve mekn anlatmlarna yer verilmitir.
Bu aklamaya gre, aadakilerden hangisi anlatma-
C) Olaylardan ok yer anlatm tercih edilmitir.
ya bal bir sanat metnidir?
5
A) Tiyatro B) Gezi yazs C) Roman D) Yazarn yazd ilk romanlardan biridir.
D) iir E) Gnlk E) Kahraman bak asyla yazlmtr.

ROMAN
KONU
TEST 3
6, 7, 8, 9 ve 10. sorular aadaki paraya gre cevap- 7. Bu parada, aadaki gelerden hangisi yoktur?
laynz.
A) Olay B) Yer C) Kii kadrosu
D) Zaman E) Gsterme
Samipaazade Sezainin Sergzet adl romann zeti
yledir:
8. Bu paraya gre Samipaazade Sezainin Sergzet
19. yzyl anlatan romanda, Kafkasyann bir kynden adl roman iin aadakilerden hangisi sylenemez?
Dilber adnda kk bir kz evinden kaar ve esircilerin
eline der. stanbula getirilir. Dokuz yandaki gzel kz, A) Romanda Dilber, bir tiptir.
Mustafa Efendi adnda bir memura satlr. Evin hanm B) Romanda olaylar belirli bir dzen eklinde anlatlmtr.
serttir, kt huyludur. Dilbere ok cefa eder. Kzcaz b- C) Celal ve Dilber olay rgsnn temel kahramanlardr.
tn ar ileri yklenir, gcnn stnde alr, yleyken
D) lahi bak asyla yazlmtr.
sk sk dvlmekten, aalanmaktan kurtulamaz. Mustafa
E) Romanda esaret, klelik konusu zerinde durulmutur.
Efendi Erzuruma bal bir ileye atanr. Dilberi gtrmek
istemediinden bir esirciye satar. Dilber skntl yllar ge-
irir. Esirci, ona mzik, okuma, ev ilerini retilir. Ardn- 9. I. Dilberin evinden kamas ve bir tccarn eline dme-
dan da onu satar. Dilber, Asaf Paa konana der. Asaf si, memur bir aileye satlmas
Paann ailesi grgl ve bilgilidir. Evde dengeli bir hava
II. Memur ailenin Dilberi esirciye satmas, esircinin Dil-
vardr. Dilber burasn ok sever, ilk kez rahat eder. Ailenin
bere bakmas ve baka bir yere satmas
olu Celal Avrupada okumu, resim alm, kltrl ve
III. Celal Beyin annesinin Dilberi bir esirciye satmas,
yakkl bir gentir. Dilberi model olarak kullanr, iki gen
Celal Beyin hastalanmas
zamanla birbirlerine yaknlk duyarlar. Daha sonra Celal
Bey, Dilberle evlenmek ister. Anne baba durumu sezince IV. Evin olunun Dilbere k olmas ve Dilberle evlen-
telaa kaplrlar. Oullarnn haberi olmadan kz bir esir- mek istemesi
ciye satarak konaktan uzaklatrrlar. Celal olup bitenleri V. Cevher Aann Dilberi sevmesi, onu karmak iste-
renince zntden yataa der. Dilberin yeni sahibi mesi, baarsz olunmas ve Dilberin Nil Nehrine atla-
Msrl bir zengindir. Kz haremine kapamak amacnda- yarak intihar etmesi
dr. Bunun iin onu Msra gtrr. Gen kz hareme gir-
Samipaazade Sezainin Sergzet adl romannn
mek istemediinden st katta karanlk bir odaya
anlatld bu paraya gre olay rgsnn doru ve-
kapatlr. Harem aas Cevher kza acr, onu kur-
TRK DL VE
EDEBYATI 9 tarp stanbula karmak ister. Gece yars odaya
rilebilmesi iin numaralanm cmlelerden hangileri-
nin yer deitirmesi gerekir?
ip atarak yukar trmanr, nce Dilberi aa indirir.
Arkadan kendisi de inerken dengesini kaybeder, A) I. ve IV. B) II. ve III. C) III. ve IV.
8
derek lr. Dilber yalnz ve aresiz kalr. Tek bana D) II. ve V. E) I. ve V.
stanbula gidemeyeceini anlar. Kendini Nil Nehrine ata-
rak intihar eder.
10. Bu paraya gre Samipaazade Sezainin Sergzet
6. Bu paraya gre Samipaazade Sezainin Sergzet adl romannn konusu aadakilerden hangisidir?
adl romanndaki temel atma aadakilerden han-
A) Hayatta kalmak iin ok almak gerektii zerinde
gisidir?
durulmaktadr.
A) Celal Bey ile Dilber arasndaki ak ve sosyal statleri
B) nsanlara zor zamanlarnda iyilik yaplmas gerektii
B) Esircinin Dilberi bulmas anlatlmaktadr.
C) Dilberin Msrl bir tccara satlas C) Esir bir kzn hayat, ektii aclar anlatlmaktadr.
nite
D) Cevher Aann Dilberi kz gibi sevmesi D) Celal Beyin eitimli biri olduu zerinde durulmaktadr.
E) Dilberin kendini Nil Nehrine atmas E) Cevher Aann iyi bir insan olduu ilenmitir.
ROMAN
4 KONU
TEST
1. aresizlikten gzleri buulanan kabaday, laf bitince 4. I. Kimi akamlar dergiden arkadalarmla birlikte kyo-
yle bir yutkundu. nk lme adeta yalvarrcasna dil rum ve bir barda ya da lokantada akam karlyoruz.
dkmesi, kendilerini aktrmadan szen bakkal karsn- Toplantlara, sergilere, allara gidiyorum Ayhanla
da fiyakasn bozar gibi olmutu. stelik elindeki bir bezle karlamadan nce olduu gibi. Gene o zamanki gibi
tezgh silen bu adamn, sanki hibir ey grmyor ya da bu renkli evrede mutluyum. Bir zaman tmyle ona
duymuyormu gibi numara yapmas, her eye tuz biber adadm ve onun biimini beenmeyip geri evirdii
ekiyordu. tm yaam enerjimi evin dnda, sonuna dek kullan-
yorum. Kendi duvarlarm ykyorum, kendi elimle kur-
duum bentleri.
A) Hkim (ilahi) anlatcnn bak asyla yazlmtr.
II. Erkekler dn evindeki bir odaya tklmlard. Kap-
B) Olay anlatmna arlk verilmitir. dan baka hi bir yerden k almayan, toprak tabanl
odann kenarnda alak bir sekinin stnde ehirden
C) Yer yer betimlemelerden yararlanlmtr.
getirdii iki misafiriyle hanc Yakup Aa oturmutu. D-
D) rneklerden yararlanlmtr. n sahibi gveyinin byk kardei drt yana koup
E) Deyime yer verilmitir. ortal idare, misafirlere ikram ediyor, kapya yakn bir
yerde panikleyip duran ihtiyar bir aa : Ne duruyor-
sun alsana! diye sesleniyordu.
III. A, arkasna bakmadan yryordu. Sinirliydi. Belli ki

onu ok kzdrmlard. fkesi her halinden belli olu-
yordu. Eliyle garip iaretle yaparak hzl hzl yryor,
2. Aadaki yaznsal metinlerin hangisinde kahraman
bir yandan da eve gidince neler yapacaklarnn bir bir
bak as (I. tekil kiili anlatm) grlmez?
plann yapyordu. ntikamn mutlaka almalyd. Bu
A) Masal B) Roman C) yk yaplanlar asla onlarn yanna kalmamalyd. lk olarak
D) Fabl E) An Ahmete nasl bir ceza verebileceini dnd. Mut-
laka ie Ahmetten balamal diyordu iinden. nk
onu en ok onun kallelii ykmt. Hlbuki Ahmet
onun yllardr can cier dostuydu. Yedii itii ayr git-
mezdi. Ne oldu da byle iki kanl bakl dman ol-
mulard.
3. Odasna bir gz att. Karmakark. Gardrobun kaps
ak. Yerde bir teki grnmeyen ve ilk bakta beyaz bir IV. Orduya arlanlar akn akn ile merkezindeki alana
kedi yavrusuna benzeyen soketi. Divann stnde apka akyor; tmnn yanlarnda uurlamaya gelen ailele-
kutusu, kapa kopmu eski bir Confidences, yannda, ri var. Yedi sekiz yalarnda iki ocuk el ele tutumu
9
gndz Samimin randevusuna ge kalmamak iin stn- nm sra yryorlar. Anne babalar yanmdan geiyor
den acele karp att ev elbisesi, divann ba tarafnda sonra. Adam ihyan, grnne baklrsa bir traktr
ve yerde, her birinde beer onar sayfa okunmu, sayfala- srcs, stnde zenle yamalanm mavi tulumu
rnn hepsi almam romanlar. Yatann stnde de bir ve temiz bir gmlei var. Kars esmer, gen bir kadn,
yn ey dudaklar smsk kenetli, gzleri yalarla kapl. Tam
yanmdan geerken kocasyla konutuunu duyuyo-
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
rum.
A) Aklayc anlatm
Numaralanm paralardan hangileri ayn bak a-
B) Betimleyici anlatm syla yazlmtr?
C) ykleyici anlatm A) I. ve IV. B) II. ve III. C) III. ve IV.
5
D) Tartmac anlatm D) II. ve IV. E) I. ve III.
E) Fantastik anlatm
ROMAN
KONU
TEST 4
5. ----, anlatmaya bal metinlerde toplumsal bir tabakay 8. Gene de, akam yemeinde anneme konuyu atm ve
deil de sadece kendini temsil eden kahramandr. Anlat Sibele bir anta alrken, uzak akrabamz Fsun ile kar-
metinlerinde kendi i dnyas, ahsiyeti, bakalarna ben- latm syleyiverdim. Aa evet, urada enayn
zemeyen yz ile grlr. Baka kahramanlarla benzer/ dkknnda alyor Nesibenin kz, yazk! dedi annem.
ortak davranlar gsterse de bunlar da vuran duygula- Artk bayramlarda da uramyorlar. O gzellik yarmas
r, tepkileri, szleri ile dier kahramanlardan ayrlr. kt oldu. Dkknn nnden her gn geiyorum da za-
vall kza bir merhaba demek ne iimden geliyor ne aklma
Bu parada bo braklan yerlere aadakilerden han-
geliyor. Hlbuki ocukken ben o kz ok severdim. Nesibe
dikie geldiinde bazen o da gelirdi. Dolaptan oyuncak-
A) Karakter B) Tip C) Figran larnz karr verirdim, annesi diki dikerken o sessizce
D) suflr E) Aktr oynard. Nesibenin annesi rahmetli Mihriver Halanz da
ho bir insand.
6. (I) Gen Dignam Nassau Street boyunca yrd. (II) S- A) ykleyici anlatma yer verilmitir.
r pirzolalarn br eline aktard. (III) Yeniden dikiliveren
B) Geriye dn tekniinden yararlanlmtr.
yakasn aa doru ekti. (IV) Kr olas dme, dme
deliine gre pek ufak kalyor, aksi eytan. (V) Ellerinde C) Dorudan anlatm cmleleri kullanlmtr.
antalarla renci olanlara rastlad. (VI) Benim matemli D) zetleme tekniinden yararlanlmtr.
olduumu fark ediyorlar m ki?
E) Gzlemci bak asyla yazlmtr.
A) Anlatma tekniinden yararlanlmtr.
C) IV. ve VI. cmlelerde i konumaya yer verilmitir.
D) kilemelerden yararlanlmtr.
E) lahi bak asna yer verilmitir.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 9. Ertesi gn, 30 Nisan 1975 aramba saat iki ile drt
arasnda Merhamet Apartmanndaki dairede Fsunu
10 7. Bir glge gibi, masaya doru yrdm. Dorusunu ister-
bekledim, ama gelmedi. Kalbim hafife krlm, kafam
sen, iimdeki hikyenin hangi cmleden balayacan
karmt; yazhaneye dnerken derin bir huzursuzluk
bilemiyordum o srada. Sendeleye sendeleye, rutubet ko-
hissediyordum. Ertesi gn daireye sanki huzursuzluumu
kularnn arasndan geip masann bana oturduumda
yattrmak iin yeniden gittim. Ama Fsun gene gelmedi.
da bilemedim zaten, parmak ularmda biriken o dehet
Havasz odalarda annemin oraya brakp unuttuu eski
verici uultularla birlikte, ylece kmldandm durdum.
vazolar, elbiseler, tozlar iindeki eski eyalar arasnda o-
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? cukluumun ve genliimin unuttuumu bile bilmediim
pek ok hatrasn babamn acemice ektii eski fotoraf-
A) kilemeye bavurulmutur.
lar tek tek grp hatrlyor, eyalarn bu gc sanki huzur-
B) Kahraman anlatcnn bak asyla yazlmtr. suzluumu yattryordu.
C) Kapal bir anlatma sahiptir. Bu parada, aadaki gelerden hangisi yoktur?
D) Gsterme tekniinden yararlanlmtr.
nite
A) Olay rgs B) Mekn C) Kii
E) Devrik cmleye yer verilmitir. D) Zaman E) Tema

ROMAN
4 KONU
TEST
10. ve 11. sorular aadaki paraya gre cevaplaynz. 12. Merakla arkaya dndm... Arkadaki iki koltuk botu. n tarafa
baktm... Gen bir kz ile erkek arkada oturuyordu. Yok, et-
rafta bana Kimya diye seslenecek kimse yoktu. Galiba rya
Hatrladn m? diye yetitim. nceki gn akam seni
grmtm. Ama ne zaman uyumutum ki? Gzlerimi kapa-
evine brakrken vitrinde grp beenmitin.
dmda dalp gitmiim demek ki. Ayn sesi yeniden duyar gibi
Evet. ok incesin. oldum. Hayr, bu kez sadece hatrlyordum. Kimya, Kimya
Hanm! ok uzun zamandr kimse bana byle seslenme-
Sevdiine sevindim. Nianda da bu anta sana ok ya-
miti... Babam bizi terk edip gittiinden beri. Sadece babam
kacak.
Kimya diye arrd beni... Bir de ah Nesim... Babamn ar-
Maalesef nianda hangi antay takacam oktan belli. kada, gnl dostu, onu bizden koparp gtren adam. O da
Aaa, mahzun olma! ok gzel bir hediyeyi byk bir in- Kimya Hanm derdi bana. Uzun boylu, uzun yzl, uzun par-
celikle almsn bana... Peki, o zaman, kederlenme diye makl bir adam. Ak kahverengi, nerdeyse sar renkli gzleri
syleyeceim. Zaten bu antay nianda koluma taka- vard. Sar renkli gzleri her zaman sevgiyle bakard. Ya da
mam, nk bu anta sahte! ben yle hatrlyorum. Zaten belleimde ona dair hibir kt
an yok; babam bizden koparp gtrmesi dnda. Annem
Nasl?
ok fkelendii anlarda Sar gzl eytan derdi ona. Ama
Gerek Jenny Colon anta deil bu Kemalciim. Bu tak- zaman geip, yrek acs durulunca daha az kt konumaya
lit. balamt.
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi syle-
Nereden anladn?
nemez?
Her eyinden, canm. Bak markay deriye balayan bu A) Kahraman anlatcnn bak asna yer verilmitir.
dikilere. Bir de benim Paristen aldm bu hakiki Jenny B) Belirli blmlerde tasvirler yaplmtr.
Colona bak bakalm, markann dikileri nasl? Jenny Co- C) monolog tekniinden yararlanlmtr.
lon bouna Fransann, dnyann en pahal markas deil. D) Geriye dn yaplmtr.
Bu ucuz iplii asla kullanmaz... E) Olaylarn getii yerler, ayrntl olarak anlatlmtr.
10. Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? 13. Eskiden Rebecaya duyduu kskanlk ve fkenin yreinde
yeniden kvlcmlandn sezdi ve bu duygunun kzn lmesini
A) Gsterme tekniinden yararlanlmtr.
isteyecek arla varmamas iin Tanrya dua ederek, Gzel
B) Diyaloglara yer verilmitir. Remediosun diki odasna girmesini yasaklad. O sralarda
Albay Gerineldo Marquez, savan anlamszln, skcln
C) Olay anlatm grlmektedir.
duymaya balamt. Genliinin en gzel yllarna mal olan
D) Neden - sonu cmlesine bavurulmutur. an ve erefi, Amaranta uruna feda etmeye hazr olarak, yl- 11
lar yl bask altnda tuttuu sevgisini sel gibi coturarak, b-
E) III. kiili anlatma yer verilmitir.
tn gcyle Amarantay kandrmaya alt. Beceremedi. Bir
austos gn, Amaranta, sabrl sevgilisine, Artk birbirimizi
unutalm. Byle eyler bizden geti. diyerek son ve kesin ya-
ntn verdikten sonra, kendi inatlnn dayanlmaz arl
11. Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisi-
altnda ezilmek, lene dek srecek yalnzlna alamak iin
dir?
odasna kapand.
A) Aklayc anlatm Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez?
B) Lirik anlatm A) Anlatma tekniinden yararlanlmtr.
C) Sylemeye bal anlatm
5
C) Kiiletirme yaplmtr.
D) Betimleyici anlatm D) Dorudan anlatmdan yararlanlmtr.
E) Fantastik anlatm E) Benzetmeye yer verilmitir.
1. ................. hacmi ve olay rgsnn younluu asndan anlatma temeline bal metinlerin en olgunu ve uzun soluklusudur.
2. Uzun anlatma dayal edebiyat trlerinden biri olan romanda ..........................; ..............................., ..........................., ve
...................... kadrosu btnl ve uyumu iinde anlatr.
3. Yazar, anlatt olay, kiileri gerekten olsa da bunlar ............................................ verebilir.
4. ..............................., kurmaca eseri oluturan mekn, olay, zaman gibi unsurlarn szcklerle resmedilmesi, grnr hle geti-
rilmesi, okurun gz nnde szcklerle bir resim izilmesidir.
5. ......................., Trk edebiyatnda da grlen, gnlk yaantnn izlerini tayan ve tek bir zellikle (korkak, cimri, kt ve iyi)
karmza kan roman kiisidir. Bireysel zellikler tamaz, bulunduu toplumun ve dnemin zelliklerini yanstr. Hikyenin
tmnde tek bir zellikle tannr ve olayn akna yn verir. Modern edebiyatta anlatmaya bal metinlerin iinde bulunan roman
ve hikye kiisidir.
6. ......................................., anlatmaya bal metinlerde toplumsal bir tabakay deil de sadece kendini temsil eden kahramandr.
7. ............................................., anlatcnn birtakm olaylar ve bu olaylar evresindeki insanlar, belli bir mekn ve zaman ere-
ve-sinde okuyucuya nakletmesidir. Bu teknikte okurla metin arasnda bir anlatc sz konusudur ve anlatcnn arl hissedilir
nk anlatc, hikyeyi sunuuyla, sunu srasnda yapt aklama ve yorumlaryla okuyucunun dikkatini metne deil, kendi
zerine eker. Bu tekniin kullanld yerlerde okur, metinle kendi arasndaki anlatcnn bak asyla, onun sunumu ve ter-
cihleriyle snrl kalr ve olaya belli bir mesafeden bakmak zorundadr.
8. ............................................., anlatcnn olay, anlatmas deil, -ad stnde- olayn, hareketin, tavrn, durumun dil vastasyla
12 gsterilmesi; okuyucunun gz nnde gstermeye allmasdr. Bu teknikte bir olay ya da durum belli bir zaman ve yer iin-
de, daha ok kiileraras konuma ve eylem biiminde okuyucuya sunulmaktadr. Bu teknikle birlikte anlatcnn arl, metnin
zerinden kaybolur; okurun dikkati anlatcya deil metne kayar. Roman kiilerinin konumalar, eylemleri aracsz olarak akta-
rlr; bylece okur kurmaca dnyayla kar karya kalr. Okurun kendisini kurmaca dnyann iinde hissettii gsterme teknii
ile gereklik ve inandrclk duygusunun glendirilmesi, anlatmn doalla kavuturulmas ve monotonluktan kurtarlmas,
okurun kurgusal dnyayla daha fazla zdeleebilmesi amalanmtr. Bu ynteminin tipik uygulamalar, bir romanda yer alan
diyalog paralardr. Okuyucu, bu paralarda yer alan olay, duygu ve dncelere dorudan tank olur.
Cevaplar
1. Roman 5. Tip
2. olaylar; yer, zaman ve ahs 6. Karakter
3. yeniden yaratarak 7. Anlatma teknii
4. Tasvir 8. Gsterme teknii
nite
Btn kaybettiim eyleri burada bulmaya geliyorum. Araba, bir taa arpm gibi sarslarak durdu. Mehmet Ali bana hibir
sz sylemeden, aaya atlad. Karanlk iinde kaybolup gitti. Ben, bu dakikadan itibaren iradesi bakalarnn iradesine
tabi bir adam-dm. Arabann iinde bzlm oturuyordum. Bavullarmn, antalarmn arasnda, ben de bir bavul, bir anta
gibiydim. Arabacya: Geldik mi? diye sormaa cesaret edemiyordum. Lakin o bana sordu:
-Nereye gideceiz?
-Bilmem. Arkadam bekleyelim.
Nihayet, Mehmet Ali geldi. Yannda, bir metre yirmi santim boyunda bir glge ile. Mehmet Ali ve bu glge arabann iine
doru uzanyorlar. Sessizce, eyalar birer birer indirmee koyuluyorlar. Ben de bunlarla beraber, ayn sessizlik iinde yere
iniyorum. Mehmet Ali, beni buraya getirdiine imdiden piman m? Acaba evde anasyla kardeleri onun bir konukla gel-
diini haber alr almaz kendisine ktlar m? Eyamn arkasndan acayip bir sklganlkla yryorum. Ayaklarm kah bir
ukura giriyor, kah bir taa arpyor. Kah karpuz kavun kabuklarn andran birtakm zypak eyler zerinde kayyor. Ve ky,
bataklkta bir uyuz manda gibi kokuyor.
1. Yakup Kadrinin Yaban adl romanndan alnan bu parada kullanlan bak asn yazarak aklaynz.
2. Yakup Kadrinin Yaban adl romanndan alnan bu paradaki anlatcdan bahsediniz.
3. Yakup Kadrinin Yaban adl romanndan alnan bu parada roman tekniklerinin hangilerinden yararlanlmtr?
13
4. Yakup Kadrinin Yaban adl romanndan alnan bu parada, anlatcnn tutumunun olaylarn akna etkisini
deerlendiriniz.
5. Yakup Kadrinin Yaban adl romanndan alnan bu parada yer alan romann yap unsurlarndan sz edininiz.
5
Reat Nurinin Acmak adl romann zeti yledir:
Zehra mektebin bamuallimidir. Yeni eitim retimin btn gereklerini yerine getirir, rencilerle bire bir ilgilenir fakat -
renci-lerin yaptklar yanllar asla affetmez. inde hi acma duygusu hissetmez. Maarif Mdr de Zehrann bu zelliin-
den ok mus-tariptir. eitli zamanlarda uyarm olmasna ramen hibir deiiklik grmemitir. Maarif Mdr Tevfik Hayri
ile Vekil erif Hayri Bey Zehrann okulunu ziyarete giderler. erif Hayri Bey Zehraya babasnn hasta olduunu, bu nedenle
stanbula gidip babasn grmesini ister fakat Zehra babasnn olmadn, o kiinin baka birisi olabileceini syler. ki gn
sonra Maarif Mdrne bir telg-raf gelir. Zehrann babas Mrit Efendinin lmek zere olduunu, muallimin hemen yola
kmasn bildirir. Mdr Zehray ar-tarak hemen gitmesini ister. Fakat Zehra yine kar gelir. Mdr fazla stelemez.
Biraz sonra hazrlanm, elinde antasyla Zehra gelir ve gitmeye karar verdiini syler. Zehra stanbul yolunda babasnn
ailesine yaptklarn annesini, ablasn ve anneannesini nasl ldrdn ve en sonunda da kendisini bir yatl okula verip
hi arayp sormamasn dnr. stanbula varr. Eski komular Vehbi Bey kendisini karlar. Niin daha nce gelmediini,
babasnn Zehra, Zehra diye ldn syler. Eve vardklarnda babasnn banda birka kadn vardr. Babasn grmek
istemez. Kendisine babasnn eyalarnn bulunduu sandn anahtar verilir. Aslnda bunu hi istemez fakat sand aar,
iinde bir gnlk vardr. Gnl okumaya balar. Babasnn ilk memuriyet yllarn, annesiyle evlenmesini, anneannesinin
davranlarn okur. Zehra daha nce bildii eylerin hepsini tam tersi olduunu renir. Aslnda bu olaylarda btn sulu-
nun annesi ve anneannesi olduunu anlar. Bundan sonra iinde bir acma duygusu oluur. Hemen gidip babasnn ayan
per. Birka gn sonra okuluna tekrar dner ve artk Zehrann hibir eksii kalmamtr. Acmay renmitir.
1. Bu paraya gre Reat Nurinin Acmak adl romanndaki temel atmay bulunuz.
2. Bu paraya gre Reat Nurinin Acmak adl romann konusunu yaznz.
14
3. Bu paraya gre Reat Nurinin Acmak adl romann olay rgsn yaznz.
4. Bu paraya gre Reat Nurinin Acmak adl romanndaki kiileri yaznz.

nite
1. Roman ve hikye arasndaki farklar yaz-
nz.
2. Roman trnn karakteristik zelliklerini

yaznz.
3. Tip ve karakter hakknda bilgi veriniz.
4. Romanda anlatma, gsterme, zetleme

teknikleri hakknda bilgi veriniz.
5. lahi (hkim) anlatcnn bak as hakkn-

da bilgi veriniz.
15
6. Kahraman bak as hakknda bilgi veriniz.
7. Gzlemci bak as hakknda bilgi veriniz.
5
18.
fasikl
ROMAN
r l e r i - s imler
T
Kelime
RETEN ROMAN
TEST 1 Kelime Trleri - simler
1. Anadolunun irin mi irin kk bir kasabasnda iki ay retmenlik

I II III IV
yaptktan sonra hastalanm.
Varlklar ve kavramlar karlayan sz-
V
cklere isim denir.
Bu cmledeki numaral szcklerden hangileri isim grevinde deil-
A) Varlklara Verililerine Gre Adlar dir?
Tr (cins) Ad: Ayn trden varlklar A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V.

karlayan szcklerdir. rnein kitap,
ayakkab, aa, ehir, araba gibi.
zel Ad: Bir tr iinde sadece tek bir

varl karlayan szcklerdir. rnein
Trke, Almanya, Adana, Mehmet, Trk 2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir szck tr ismiyken zel isim
Dil Kurumu gibi. olmutur?
B) Varlklarn Saylarna Gre Adlar A) Mehmet, geen akam buraya gelmiti.
Tekil Ad: Sayca bir varl karlayan ad- B) Okuldaki en iyi arkadam Aliydi.
lardr. rnein aa, ehir, ku, soru gibi. C) Onu bir de krsde kendi iirlerini okurken grmelisin.
oul Ad: Sayca birden fazla varl kar- D) Yaynevimizden kan bu kitaplar ksa srede tkendi.
layan adlardr. oul ad, tekil adlara E) Demetin kardei Gazi niversitesini kazanm.
oul eki (-lar, -ler) getirilerek yaplr. r-
nein aalar, ehirler, sorular gibi.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck biimce tekil an-

Topluluk Ad: oul eki al- lamca ouldur?
madan, birden fazla varl- A) retmenlerimiz bize ok yardm etti.

n bir araya gelerek olu-
B) Dalarn denize paralel uzanmasnn sonucudur bu.
turduu gruplar karlayan
TRK DL VE
EDEBYATI 9 adlara denir. rnein ordu,
C) Kedinin ok scak bir hayvan olduunu dnyorum.
kafile, halk, sr, kurul, ta- D) Gre takmmz yine birinci olarak yurda dnd.
2 km, komisyon, orman gibi. E) Evdeki ileri bir an nce bitirmek gerekiyor.
C) Varlklarn Oluuna Gre Adlar
Somut Ad: Be duyudan en az birisiyle

hissedebildiimiz varlklar karlayan
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck somut, oul ve
szcklerdir. rnein iek, aa, bulut, tr ismidir?
ses, hava, k, elektrik gibi.
A) Ryalarn bilinaltyla ilgili olduu syleniyor.
Soyut Ad: Duyu organlarndan herhangi
B) nsanlk, byle zamanlara gstermeli kendini.
biriyle hissedemediimiz ama var olduk-
larn kabullendiimiz kavramlar karla- C) Aacn altnda otururken vakit abucak geti.
yan szcklerdir. rnein ak, fke, D) Korkularmz yenmek iin onlarn zerine gitmeliyiz.
nite
zek, akl, mutluluk, sevgi, akl, ruh, me- E) Kitaplarn en iyi arkada olduunu duymutum.
lek, heyecan, korku gibi.
ROMAN
Kelime Trleri - simler 1 KONU
TEST
1. Sen raksna dalarken iin titrer derinden 5. lemde gndz gnlme ikencedir;
I
Bence bayram ufukta gn bitincedir.
iekli bir sahnede bir beyaz kelebein
II Gnn geit vermez karl dalarn
Bizim de kalbimizi kmldatr yerinden Sanki sihirbaz bir el eritincedir.
III IV
Bu dizelerde aadakilerden hangisinin rnei yok-
Topraa diz vuruu da gibi bir zeybein
tur?
V
Bu drtlkteki numaral szcklerden hangisi isimdir? A) Soyut ad B) Somut ad C) oul ad
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Tekil ad E) Topluluk ad
6. Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim tamlamas

2. Aadaki cmlelerin hangisinde, bir tr ad zel ad kullanlmtr?
olarak kullanlmtr?
A) Sanat, bu roman yazdnda yirmi yedi yanday-
A) Bu akam Ahmet gelecek mi maa? m.
B) Ankarada yaamak hem kolay hem zordur. B) Bu romann yazar sonunda anlarn yazm.
C) YGSden Irmak ok yksek bir puan alm. C) Adam, yeni fidanlar dikmek iin baheyi kazyor.
D) Hafta sonu ngilizce kursuna balayacakm. D) Gnmzde ortaya konan yaptlar ok iyi deil.
E) Sevginin olduu toplumlarda kin olmuyor. E) Genliimde yaptm tablolar zenle saklyorum.
3. Aadaki cmlelerde geen alt izili szlerden han- 7. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan dm
gisi soyut ad deildir? isim tamlamas vardr?
A) Bu yazarmzn fikirlerine katlmamak mmkn m? A) renciler, okul bahesinde oynuyor.
B) Toplumdaki her insanda zek ayn olmayabiliyor. B) Evin balkonu olduka serindi.
C) Marketteki adamn fkesi suratna yansmt. C) Temizlik yaparken evde kimse ona karmaz.
D) Sizin de bu konudaki zntlerinize ortak olalm. D) Okulumuz, bu ylda baarl olmay baard.
3
E) Sevinler paylaldka artar, demi byklerimiz. E) Man bitmesiyle birlikte herkes sahaya indi.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil kullanlma-

4. Aadaki cmlelerin hangisinde topluluk ad kullanl-
mtr?
mtr?
A) Kk ocuk, bize bir eyler anlatmak istiyor.
A) Onlarla birka haftadr grmyormu.
B) Bu soukta almak her babayiidin harc deil.
B) Bu iirin dizelerine baknca ok duygulandm.
C) Onun baklarndan nedense rahatsz oldum.
C) rk meyveleri dolaptan almay unutma.
5
D) Bu konuda retmenle konumay dnyorum.
D) O, son zamanlarda ok almaya balad.
E) Yklan sadece bizim hayallerimiz deildi elbette.
E) lkemizde orman yangnlar byk bir sorundur.
ROMAN
KONU
9. Aadaki cmlelerin hangisinde -lar/-ler eki cmleye 13. Artk o, yldzl bahelerde sonsuzluun bestesine katld.
abartma anlam katmtr? I
Zamann ve meknn snrlarnn tesine ekildi. Yeryz
A) Akam olunca ateler iinde yanmaya balad.
II III
B) Teyzemlerin ald evi hepimiz ok beendik. servenini tamamlayan her ruh gibi zaman emberini
C) Bu insanlarn tek derdi para kazanmakt. IV V

yarp dna kt.
D) Hayvanlar leminde en tehlikeli olan buydu.
Bu paradaki numaralanm szler iin aadakiler-
E) Yazarlar ve airler edebiyatn temel direkleridir. den hangisi sylenemez?
A) I, birden fazla hal eki almtr.
B) II, zincirleme isim tamlamasdr.
C) III, yap bakmndan birleik isimdir.
10. Aadaki alt izili szcklerden hangisinin kk sz-
ck tr bakmndan dierlerinden farkldr? D) IV, hem iyelik hem belirtme eki almtr.
E) V, soyut ve tekil addr.
A) Bykler ne derse onlar yapardk.
B) Herkes sevginin gcne inanmaya balad.
C) yilik eden iyilik bulur, demiler. 14. Sessiz, berrak maviliinde gkyznn gvercin kanad
hafifliiyle yelken at. Belki de zlemin, strabn, yalnzl-
D) Onun yazlarn okumadan gazeteyi brakmam.
n, souun, scan, gecenin, gndzn, umudun, kor-
E) Souklar artnca eve dnmek zorunda kaldk. kunun ve ayrln olmad bir lemdeydi artk
Bu parada aadakilerden hangisi yoktur?

A) Soyut ad B) Somut ad C) Tekil ad
D) oul ad E) Tremi ad
11. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil kullanlmtr?
A) Topluluk iinde yaamann gerekliliklerini bilmiyor.
B) Bu esiz resimleri ancak o usta isim yapabilirdi.

15. Aadaki cmlelerde geen alt izili szlerden han-
gisi isim-fiil deildir?
C) Evlerimiz o kadar yakn ki barsak duyuluyor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 D) Arkadamn kendine gre bir program var.

A) Yaknlar hastann durumunu renmek istiyordu.
B) Biraz vakit geince kursa balamaya karar verdi.
E) Sanat, bu konularda yk de deneme de yazd. C) Adam, akrabalarndan bakasna gvenmedi yllarca.
4
D) Dar kp alveri yapmak istiyormu ocuklar.
E) Senin bu konudaki grlerini herkes merak ediyor-
mu.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim tamlamas-

nn tamlayan ile tamlanan arasna szck girmitir? 16. Aadaki cmlelerin hangisinde farkl bir isim tamla-
mas vardr?
A) Yolun sonunda bizi neyin beklediini bilemeyiz.
A) ocukken kyde herkes biber salas yapard.
B) Onun bu szlerinden hi gocunmadm nedense.
B) Al treninde belediye bakan da vard.
C) Son baarlaryla biraz olsun yzmz gldrd.
C) Kavurucu yaz scaklar bizi bekliyor bu yaz.
D) Binann ii, ok kt kokmaya balamt. D) Bilgisayarn yazcs bozulunca kt alamadk.
nite
E) Kitabn sayfalarn kartrmaya yeni balad. E) Hasta olan tarih retmeni okula gelmedi.
ROMAN
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ile tamla- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz isim
nan yer deitirmi isim tamlamas vardr? tamlamas deildir?
A) Alamak istiyordu ama utand iin yapamyordu A) Dnyann iini yaptk ama yine de yaranamadk.
bunu.
B) Babasndan kalan mirasla yeni bir i kurdu kendine.
B) nsanlar her zaman bakalarnn deimesini ister.
C) iirin son dizesinde her eyi anlatm air.
C) Akamlar ok gzel olur bu irin kasabann.
D) ehrin grltsnden kamak istediini sylemiti.
D) Eli aya tutsun, alktan lmesin, yeterdi ona.
E) Ankarada Adana kebabn gzel yapan bir yer yoktu.
E) Giyim eyalarna yeterince zen gstermiyor o.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili ad isim yap

A) Bu ayn sonunda yeni bir snav yaplacak.
B) Az sonra bu yazarn kitaplarn vereceim sana.
C) Baz insanlarn komuluk ilikileri zayftr. Yldzl Soru 1

D) Bu yemein kokusuna baylrm her zaman.
E) Geen k, kayak yapmak iin Uludaa gitmiti. Aadaki cmlelerin hangisinde

birleik isim kul-
lanlmamtr?
A) Keiboynuzunun birok faydas

3. Sevinci kaptlar tamay bilmeden, oldu u syleniyor.
B) Salona birka tane ekyat alma
imdi bilen yok, nerede oturuyor. k zorunda kaldk.
C) lkokulu memlekette okudukta
Kyn delisi Hzn, yalnz kald yollarda n sonr a buraya geldik.
D) Bu dalarda konargerler hayv
Adam, adam, snyor, aryor yoldan. anc lk yapyor.
E) Bu akam onun baarl olacan
Kskandran zlemi, yznden okunuyor. ngryoruz.
Bu dizelerde aadakilerden hangisinin rnei yok-

tur?
A) Soyut isim 5
B) Belirtili isim tamlamas
C) Somut isim 6. I. Perde kapanyor, film bitiyor ite,
D) Belirtisiz isim tamlamas II. O hi bitmeyecek sandmz...
E) Ad durum eki alm szck III. Gryorsun, konuacak bir eyimiz kalmad.
IV. Sadece baklarmzda hzn.
V. te ayrlk bu; hi beklemediimiz...

4. Bu beton ynlarnn arasnda, kulara, aalara ve mavi
gkyzne olan hasretimiz hi bitmeyecekti. Numaralanm dizelerin hangisinde isim - fiil kullanl-
mtr?
Yukardaki cmlede isim olarak kullanlm ka kelime
5
vardr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
ROMAN
KONU
7. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil, tamlama 11. Tarih, insan topluluklarnn gemiteki yaaylarn, birbir-
iinde kullanlmtr? I II
leriyle olan ilikilerini, neden-sonu ilikisi ierisinde yer ve
A) grmesinin sonucunu merakla bekliyor herkes.
III IV
B) ocukluundan beri aratrmaya merakl biridir o. zaman gstererek, belgeler nda objektif olarak incele
C) Bu yemei hi sevmezdim ama yemeye baladm. V

yen sosyal bir bilimdir.
D) Okulun retmenleri, renciler iin gezi dzenledi.
Bu cmledeki alt izili szlerden hangisi isim - fiildir?
E) Kitabn sayfalarn kartrrken eski bir nota rastladm.
8. imdi saat sensizin ertesi

12. Aadaki alt izili szlerden hangisi isim grevinde
Yldz dolmu gkyz ayaydn deildir?
Avutulmu ocuklar oktan sustu A) Sabahlar kahvalt yapmaya alyorum.
Bir ben kaldm bir ben kaldm B) Btn okullar, yarn tatil olacakm.
Bu drtlkte aadakilerden hangisi yoktur? C) lkemiz, ekonomik olarak belli bir yere geldi.
A) sim tamlamas B) Somut ad D) Kyl insanlar, rettiklerini pazarda satyordu.
C) Birleik ad D) oul ad E) Yln bu mevsiminde Antalya ok gzel oluyor.
E) Topluluk ad
13. Ayn trden birden ok varln oluturduu btn kar-

layan adlara topluluk ad denir.
9. Yola kp istediimiz yere gitmek istiyorsak arac hareket Aadaki alt izili szcklerden hangisi, topluluk ad
ettirmek zorundayz. Sr teknii iin temel admlar te- olarak kullanlmamtr?
ker teker incelemek zorundayz. Aracn altrlmas ve A) Snava girecek rencilere baarlar diledik.
hareket ettirilmesi size basit gelebilir. Ancak bu
B) Blgedeki en gl ordulardan biri Trkiyeye aittir.
noktada da dikkat etmeniz gereken hususlar vardr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Yukardaki parada ka isim-fiil kullanl-

C) Ailesinden ald destek ile okulunu bitirebildi.
mtr? D) Bu takm, bu yl ampiyon olmay hak etti.
6 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 E) Trkiye, en zor gruba dt kura ekiminde.
10. Gnlk yaamda zihnimizi megul eden pek ok ey olsa 14. Aadaki alt izili szcklerden hangisi hal eki alma-
da ara sra btn bunlarn ne anlama geldiini dnrz. mtr?
Bu cmlede aadaki eklerden hangisi yoktur? A) Bu blgede yaayan insanlar seviyorum.
A) Bulunma hal eki B) iirde dizenin nemi olduka byktr.
B) yelik eki C) lkemizde eitime nem verilmeye baland artk.
C) simden isim yapm eki D) Romandan anlamayan insanlara roman anlatyorum.
D) Tamlayan eki E) Baheye diktiimiz aalar meyve vermeye balad.

nite
E) Ayrlma (kma) hal eki

ROMAN
TEST
1. Nihayet damlarda leylekler grnd 5. I. Haydi Abbas, vakit tamam;
Upuzun gagalarn takrdatan II. Akam diyordun ite oldu akam.
Vefasz sandmz turnalar dnd III. Kur bakalm ilingir soframz;
IV. Dinsin artk bu kalp ars.

Geen yl gittikleri mehul diyardan
V. u aacn glgesinde olsun;
Bu drtlkte ad durum eki alm ka szck vardr?
VI. Tam kenarnda havuzun.
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Numaralanm dizelerin hangisinde tamlayan ile tam-
lanan yer deitirmi isim tamlamas vardr?

2. Aadaki dizelerin hangisinde bir isim tamlamas
yoktur?
A) iek am aalara bak ne gzel
Gel bizim olsun serelerin neesi 6. Aadaki cmlelerin hangisinde yant cmlesi tamla-
B) Gel seninle krlara alalm gel nan grevindedir?
Neler vadetmiyor akan suyun sesi A) Hangi blmde alyorsun?
C) u yeilliin ta sonuna gideriz Kimya.
Ne olduumuzu unutuncaya dek B) Kimin evini aryoruz?
D) Uzamaya balad gnler sahiden Mehmetin.
Gnein batmak istemedii belli C) Sizi kim ard buraya?
E) Her gece mi bu uykusuzluk! Onlar.
Hele saatin tkrts! D) Annene ne gnderiyorsun?

Para.
E) Ankarann neresinde oturuyorsun?
inde.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde zincirleme isim tam-
lamasna yer verilmitir?
A) Okul mdrnn odasndan grlt geliyordu. 7.

Gl bytenlere mahsus hevesle
I
B) Dn Ankara garndan Eskiehire bilet aldk.
Renk renk dertlerimi gzmde besle
7
C) Byle bir hediye iin sana teekkr ediyorum. II III
Yalnz, annem gibi o lk sesle
D) Otobs firmalar bayram iin hazrlk yapyor. IV
E) Her zaman insanlarn gvenini kazanmay bilmitir. imde dvnp alama gurbet
V
Bu paradaki numaralanm cmleler iin aadaki-

4. Bir gece misafirim olsan yeter,
A) I. szck, ynelme hal eki vardr.
Dolar odama lavanta kokusu;
Sour sevincinden srahide su. B) II. szck, belirtme hal eki almtr.
Ay pencerede durup durup gler. C) III. szck, bulunma hal eki almtr.
5
Bu drtlkte isim olarak kullanlm ka szck vardr? D) IV. szck, kii eki almtr.
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 E) V. szck, iyelik eki ve hal eki almtr.

ROMAN
KONU
8. Toplumun hemen her kesimini ilgilendiren sevin veya ac 11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim tamlamasn-
I II da, tamlayan ile tamlanan arasna sz girmitir?
gibi ortak duygularn veya ak, ayrlk, zlem gibi bireysel
A) Bu mevsimde kimse dar kmak istemez sanrm.
III
duygularn cokulu bir tarzda ilendii iirlere lirik iir denir. B) Snf havasz olduu iin snf biraz havalandrmanz
IV V gerekiyor.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangileri ad C) nce Memed, Yaar Kemalin en bilinen romanlarn-
durum eki almtr? dandr.
A) I ile II B) I ile IV C) II ile IV D) Yal kadn, korkudan tm camlar kapayp oturuyor

evde.
D) II ile V E) IV ile V
E) Ankarada tatilde gezilebilecek yer neredeyse hi yok.
9. stanbulu benim iin de gez 12. Aadaki alt izili szlerin hangisi farkl bir isim tam-
I lamasdr?
Benim iin de p Boazn serin sularn
A) Edebiyat hocamz kafiye konusunu ok iyi anlatt.
III
Alnnda rengrenk gn batm klar B) Ben iiriyle dln sahibi olmay baard gen air.
IV
C) Bu olaylar karsnda Trk polisi duyarl davrand.
Gzlerinde ifal yosun kokusu
V D) Divan iirinde lirik iirin karl gazellerdir.
Bu drtlkteki numaralanm szler iin aadakiler- E) nmzdeki hafta kitap fuarna katlmay dnyo-
den hangisi sylenemez? ruz.
A) I. de, belirtme hal eki kullanlmtr.
B) II. de, iyelik eki vardr.

13. I. Deli gnln uslanmaya niyeti yok gibi grnyor.
C) III. de, bulunma hal eki kullanlmtr. II. Yoku yukar kmay gze alamayan aada kalr.
D) IV. de, oul eki vardr. III. Beyaz rt yurdu olumsuz etkilemeye balad.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 E) V. de, isim tamlamas kullanlmtr. IV. Bu genleri iyi yetitirmek boynumuzun borcudur.
V. O, cesur biri olduundan hibir eyde korkmazd.

8
10. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil, isim tamla- Numaralanm cmlelerde geen alt izili szlerden
masnn tamlayan olmutur? hangisi isim-fiil deildir?
A) Ona bu konuyu anlatmann yolunu sonunda buldum, A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

demitin.
B) Herkesin merakla bekledii aklama bu akam yap-

lacakm.
14. Sanatmz bu kitabnda kader, kahr ve vicdan geninde
C) Yaamn iinde iyi de kt de kendine bir ekilde yer
gezinen ykleriyle, varoluun ar toplarn masaya sr-
buluyor.
yor.
D) Seninle ayn konuyu defalarca konutuk, diye hatrl-
Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur?
yorum.
nite
A) Soyut ad B) sim-fiil C) Tremi ad

E) Onunla ok eskilere dayanan bir hukukumuz olduunu
syleyebilirim. D) sim tamlamas E) Tr ad
ROMAN
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamasnn 5. Aadaki cmlelerin hangisinde aa szc ad

tr dierlerinden farkldr? olarak kullanlmamtr?
A) Kaza blgesinde ok ayrntl bir alma yaplyordu. A) Biraz acele etmelisin, herkes aada seni bekliyor.
B) rencilerin ou heyecandan yerinde duramyordu. B) Aa mahallede kan yangn abuk sndrlm.
C) Senin yanna ne zaman gelsem ayr bir mutlu oluyorum. C) Misafirler gelmeden nce aay bir sprn.
D) Birileri ortal kartrd, meselenin i yzn bilen yok. D) Aaya baknca kck insanlar grmeye baladm.
E) Bazlar; olaylarn kenarnda durmay tercih ediyordu. E) Arabay aaya braknca yrmek zorunda kaldk.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil ad durum

eki almtr? 6. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerden hangisi
hem iyelik hem hal eki almtr?
A) Burada oturanlarn ounu daha nceden tanyorum.
A) Kyn en akll insan, bakanla aday olmad.
B) Onu iki gn nce buraya kargoyla gndermiler.
B) Emekli olduktan sonra evine gzel bir bakm yaptrd.
C) Yeni altm bu ileden ayrlmak zor olacak benim
iin. C) Yarnlarn insana ne getireceini bilemeyiz.
D) Bu yal insanlar yalnz yaamaktan bkmlar. D) Kasaptan kftelik kyma almasn sylemitir ona.
E) Bu sayede ailem iin verdiim sz yerine getirmi ol- E) Herkes, babasnn yolundan gitmek ister ocukken.
dum.
3. Aadaki alt izili szlerden hangisi tremi addr? 7. Aadaki alt izili szlerden hangisi somut, tekil ve
yaln addr?
A) Uzun zamandr bu sonucu bekliyordum.
A) Adamn elindeki gazeteyi gz ucuyla inceliyordu.
B) Eskiden her semtte byle marketler yoktu.
B) Evlerinin olduu sokaa gelince dolmutan indi.
C) Bir bayram gn rastladm ona bu sokakta.
C) Ryalarnda hep niversiteyi kazandn gryormu.
D) st kattaki komunun olu snav kazanm sonunda.
D) Merdivenlerin temizlenmesi iin kapy uyard ynetici.
E) Kk ocuun bakcs bugn gelmedi bize.
E) Kafesteki kuun sesi evin iinde yanklanyordu. 9
4. Yeni kan kitap, ak, srlar ve ihanet zerine etkileyici

I
bir yaz romandr. Bir kumsalda, emsiyenin altnda
8. Aadaki ataszlerinin hangisinde alt izili sz isim
II III
deildir?
uzanm,fotorafn dnda kalan bir noktaya bakarak
IV A) A aman bilmez, ocuk zaman bilmez.
glen iki gen ve gzel kadnn maceras anlatlm.
B) Abann kadri yamurda bilinir.
V
C) Acele ie eytan karr.
Bu paradaki numaralanm szlerden hangisi isim
5

tamlamas deildir? D) Ac patlcan kra almaz.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Acemi marangozun tala tahtasndan ok olur.

ROMAN
KONU
9. Gl yetitirir dikenli al 13. Trkiyede ilk kez bir devlet niversitesi bnyesinde,
I II III I II
Ar her iekten yapyor bal Bizans uygarlyla ilgili almalarda bulunmak zere
IV V III
Bu dizelerdeki numaralanm szlerden hangisi isim kurulan Boazii niversitesi Bizans almalar Aratr-
deildir? ma Merkezi, 24 Kasm 2015te Boazii niversitesinde
IV
dzenlenen bir tren ile almalarna balad.
V
Bu cmledeki numaralanm szler iin aadakiler-
den hangisi sylenemez?
A) I. szck, ad durum eki almtr.
B) II. szck, belirtisiz isim tamlamasdr.

10. (I) Gnein stmasyla yeryzndeki sular buharlar. (II)
Buharlaan sular ykselerek bulutlar oluturur. (III) Bu bu- C) III. szck, isim-fiildir.
lutlardaki nemin bir ksm younlar ve ya olarak yere D) IV. szck, birleik isimdir.
der. (IV) Yeryzne gelen yan nemli bir ksm aka
E) V. szck, soyut ve tekildir.
geerek gllere ve denizlere ular. (V) Yalarla yeryz-
ne gelen suyun bir ksm canllar tarafndan kullanlr.

14. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz klt-
sinde tamlanan isim-fiilden olumutur?
me ad deildir?
A) Bu kk adackta tavanlarn yaad syleniyor.
B) Bebein minicik ellerini grnce ok ardm.
C) Yavrucan alamaktan gzleri kanlanm.
D) Yamurun ardndan glckler olumu.
11. Aadaki alt izili szlerden hangisi yaln E) Soukta kalan, kedicik neredeyse donmak zereymi.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 addr?
A) Soruyu bir dakika bile gemeden zd.
10 B) Arabay ok ucuza aldm syleyebilirim. 15. Aadaki cmlelerin hangisinde zincirleme isim tam-
lamas yoktur?
C) Hayat gzel yaad ve istedii her eyi yapt.
A) Man yayn saati, ma ynetecek hakemler henz
D) Halas Almanyadan ona ikolata getirmi.
aklanmad.
E) Kyafetleri tleyip dolaba kaldrd.
B) Osmanl dneminin nemli sanatlarndan biri de bu
sanatmzdr.
C) Tertemiz ocukluk duygularmz ve anlarmz yaa-

tabildiimiz kadar yaatmalyz.
12. Aadakilerin hangisinde birleik isim oluum bak-
mndan dierlerinden farkldr? D) Odann kapsnn kilidi bozulunca ilingir armak zo-
A) Hanmeli B) Keiboynuzu runda kaldk gecenin bu saatinde.

nite
C) Denizalt D) Akcier E) Modern Trk hikyeciliinin nclerinden olan Sait

Faik, genelde stanbulu anlatr hikyelerinde.
E) Devetaban
ROMAN
TEST
16. Ad tamlamalarnda bazen birden ok tamlayan ortak bir 19. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil ad durum
tamlanana balanabilir. eki almtr?
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamann r- A) nmzdeki yaz, arkadalarla Karadenizi gezmeyi

neine yer verilmitir? dnyoruz.
A) rencilerin annelerini ve babalarn veli toplants iin B) Bu konuyla ilgili dilekenizi ay sonuna kadar vermeniz
okula ardk. gerekiyormu.
B) Ankarann ve stanbulun bu sorunu yetkililer tarafn- C) Doum gn pastas gzel olmu, biraz daha alabilir
dan bir an zlmeli. miyim?
C) Bu sanatmzn ykleri ve romanlar okurlarnca ok D) renciler dn o filme gitmiler ama ok beenme-

alnyor. miler filmi.
D) irketin alanlar ve yneticileri bir etkinlikte bir ara- E) Hava ok souk olduundan ellerin atlam, ellerine
ya geldi. biraz krem srmelisin.
E) Son gnlerde onun szlerinde ve davranlarnda baz

tutarszlklar grlmeye baland.
20. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck isim
deildir?
A) dl alan sanat, ksa srede zirveye ykseldi.
17. ehrin binbir kokusu arasndan bir hastane kokusunu se- B) Onunla akam sinemadan ktktan sonra ayrldk.
erek geldim buralara. Dikkatimi verdiim o kokuyu kay- C) Anlattklarna baklrsa konuyu anlama benziyor.
betmemek iin, ksa nefeslenmelerin dnda, yolda mola D) Onunla aramzdaki sorunu, geen gn hallettik.
vermedim.
E) Yaz scaklar nedeniyle btn hayvanlar kavruldu.
Bu parada aadakilerden hangisi yoktur?
A) Belirtili isim tamlamas
21. (I) 19 yanda bir gen nce i ehrini, sonra i lkesini
B) Ayrlma (kma) hal eki ve sonunda i dnyasn kefe kan biridir benim gzm-
C) Tamlanan dm isim tamlamas de. (II) Kendini, oradan da dnyay anlamaya niyetlenen
D) Fiilden isim yapm eki alm szck bir yolculuun ilk admlarndadr. (III) Bilinmeyen vardr
nnde. (IV) simsiz kahramanm, bu huzursuzluu yaza-
E) Hem iyelik hem belirtme eki alm szck
rak amaya alyor. (V) nk yaz onun iin kontroll,
korunakl ve derin bir alandr.
Numaralanm cmlelerin hangisinde tamlayan ile

11
18. Aadaki dizelerin hangisinde isim tamlamas kulla- tamlanan arasna szck girmi bir isim tamlamas
nlmamtr? vardr?
A) Seninse eer ne ii var bende? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Gel bir gece yars, al hznn.
B) Yakmyor cepheyi terk ediin,
22. Aadaki cmlelerdeki alt izili szlerden hangisi
Mert dayanr, namert kaar sevdiim. basit isimdir?
C) Dnyann en uzun hzn yayor,
A) Trkenin kkeni ok eskilere dayanyor.
Yorgun ve yenilmi insanlmzn stne.
B) Baz vatandalar sorunlarn zlmesini istiyor.
D) Pr pr yaldzlanrd kanatlar kahkaha kularnn,
C) Herkes algnn sesine kulak verip mzii dinledi.
Ne meseller sylerdi mercan kz nargileler.
5

E) Adet ettin ak dersini asmay,
Hner saydn srra kadem basmay,

D) Olayn sonularna herkes yle ya da byle katlanacak.
E) Bizim toplum geleneklerine sahip kan bir toplumdur.

1. ............................, evrendeki btn canl ve cansz varlklar, duygu ve dnceleri, durumlar, btn bunlarn birbirleriyle olan
ilgilerini karlayan szcklerdir.
2. Varlklara verililerine gre adlar ...................................................... ve ................................................... olmak zere ikiye ayrlr.
3. Varlklarn olularna gre adlar ............................................... ve ........................................................ olmak zere ikiye ayrlr.
4. Varlklarn saylarna gre adlar .......................................................,...................................................... ve ................................

olmak zere e ayrlr.
5. Ahmet, Selim gibi kii isimleri; Ankara, stanbul gibi yer isimleri; Trk Dil Kurumu, Ziya Gkalp Lisesi gibi kurum isimleri kainatta
tek olduklar ve benzerleri olmad iin .......................................................... isimlerdir.
6. Su, yamur, rzgr, toprak, aa, ses, televizyon, k, renk, grlt gibi herhangi bir duyu organyla alglayabildiimiz, kavraya-
bildi-imiz varlk ve kavramlarn isimlerine ................................................................. denir.
7. Nefret, zek, akl, merhamet, ak, sevin, phe gibi herhangi bir duyu organyla alglayamadmz, kavrayamadmz varlk ve
kavramlarn isimlerine .............................................................. denir.
8. Kafile, ekip, ordu, sr, orman, snf, okul, millet gibi yapca tekil, ancak anlam bakmndan oul olan; ayn tre dhil birden ok
varl anlatan isimlere ................................................................................. denir.
9. smin be hali vardr. Birincisi yaln haldir ve szckler yaln haldeyken hal eki almaz. kinci .............................. halidir, ncs
..................................... halidir, drdncs ............................................... halidir, beincisi ise ......................................... halidir.
10. sim tamlamasnda ................................................... szck n/in, -nn/nin, ........................................................... szck ise
/-i, -s/si eklerini alr.
11. Kapka, okuryazar, bierdver, oldubitti, dedikodu gibi birleik isimler ..................................................... eklinde olumutur.
12. Hanmeli, aslanaz, katrtrna, devetaban, suiei, denizalt, kupalaz gibi birleik isimler hem .........................................
hem de biim olarak ................................................................ eklinde olumu szcklerdir.
13. Trkenin tad, yazarn son roman, Ahmetin szleri, Trkiyenin doal gzellikleri sz bekleri birer ......................................
12 isim tamlamasdr.
14. Snf bakan, Trk dili, bahe kaps, belediye alanlar, uyak konusu sz bekleri birer ................................ isim tamlamasdr.
15. Yavrucak, kadncaz, tepecik gibi szckler ................................................................ addr.
Cevaplar
1. Adlar 6. somut isim 11. tr deiimi

2. tr adlar (cins adlar) - zel 7. soyut isim 12. anlam deimesi isim tamlamas
adlar
3. somut soyut 8. topluluk ismi 13. belirtili
4. tekil, oul topluluk 9. belirtme - ynelme bulunma kma (ayrlma) 14. dz uyak
nite
5. zel 10. tamlayan tamlanan 15. sarma uyak

D Y
1. Akp giden zamana gz krpan yorgun yldzlar gibiyiz. cmlesinde isim tamlamas vardr.
2. Byle souk havalarda yapacan en iyi ey portakal suyu imektir. cmlesinde isim-fiil vardr.
3. Dut aacnn kaln bir gvdesi olur yalandnda. cmlesinde zincirleme isim tamlamas vardr.
4. Bir duygu ya da dnceyi anlatmak iin insan bazen yazmay tercih eder. cmlesinde fiilden isim
olmu szckler vardr.
5. Bugn lkemizde yeteri kadar tiyatro salonu yoktur. cmlesinde ynelme ve ayrlma hal eki kulla-
nlmtr.
6. Belediyelerin asli ii halka hizmet etmektir. cmlesinde birden fazla isim-fiil kullanlmtr.
7. K aylarnda ocuklara keiboynuzu z iirmek gerekiyormu. cmlesinde anlam deiimi yoluy-

la olumu birleik isim kullanlmtr.
8. Son yllarda yaplan aalandrma almalaryla orman saymz artmaya balad. cmlesinde top-
luluk ismi vardr.
9. Uzayla ilgili Trk sinemasnda ekilmi birka film bulunmaktadr. cmlesinde soyut anlaml szck-
ler kullanlmtr.
10. Havas, suyu bir baka olur memleketimin demi air. cmlesinde tamlayanla tamlanan yer dei-
tirmitir.
11. Binlerce yl nce bir ozann iledii konu, binlerce yl sonra bir baka ozan tarafndan da ilenmitir.
cmlesinde ismin be durumuna da rnek olabilecek szck vardr.
13
12. Su kaynaklarnn yetersizlii, lkeler arasnda kimi zaman sava nedeni olmutur. zincirleme isim
tamlamas kullanlmtr.
13. Ayrntc olu, dilin sz daarcn da srekli bir kirizmadan geirmeye zorlar Yaar Kemali. alt
izili szck isim-fiildir.
14. Bir air, bir yazar ister istemez baka sanatlardan etkilenir. cmlesinde tremi isimler kullanl-
mtr.
Cevaplar
5 1. Y 2. D 3. D 4. D 5. Y 6. Y 7. D 8. D 9. Y 10. D 11. Y 12. D 13. D 14. D

Torosun bu yamac o kadar yksektir ki haziran aynda gne tam tepedeyken, dan glgesi on iki gnlk Sarmatyann
kylarna der. Aralk ortasndaysa kuzeye doru bir aylk yolculuk sonunda ulalabilen Karadeniz dalarna kadar uza-
nr. Rzgra bakan yz her zaman bulutludur, pusludur. nk kayaya arpan rzgr iki kola ayrlr, sonra da dan br
yanndan iki kol yeniden birleir ve bu esinti srasnda her ke bucaktan toplad bulutlar ard sra srkler getirir, orada
brakr. Buralarda her zaman gk grler, yldrmlar der, bulutlar ylesine toplanr ki yatan kayalar yarlr, aa doru
seller akar. Dan eteine yerleenler ok zengindir, buralarda gzel dereler, aylar akar, her zaman verimlidir, her keden
rn fkrr. mil trmandktan sonra koca am ormanlarna, grgenliklere, byle baka aalara gelinir. Bundan sonra, bir
mil daha ayrlardan, otlaklardan geilir. Ondan sonras yl boyu eksilmeyen kardr. Bu karl alan da on drt mil daha gi-
der. Oralarda daha dorua varmadan, yakc bir havayla karlar ama rzgrn imini timini duymazsnz. Orada hibir canl
da yaamaz. Yalnz doruktaki yarklarda barnan, avlarn aramak iin bulutlardan aaya szlen birka alc ku vardr.
Aalkl tepeler bitince, bulutlarn balad yerin yukars plak kayalklardr. Kayalar da apaktr. Grlmemi bir aklktadr.
Bu sert, zorlu yamalardan dorua kmann mmkn yoktur.
Aadaki sorular bu paraya gre cevaplaynz.
1. Bu parada geen isim-fiilleri bulunuz, aadaki bolua yaznz.
2. Bu parada geen somut ve soyut adlar bulunuz, aadaki bolua yaznz.
14 3. Bu parada geen tekil ve oul isimleri bulunuz, aadaki bolua yaznz.
4. Metinde geen isim tamlamalarn bulunuz, aadaki bolua yaznz.

nite
Aadaki sorular cevaplaynz.
1. simler hakknda ksaca bilgi veriniz.
2. sim tamlarn aklayarak birer rnekle cmle iinde kullannz.
3. Aadaki cmlelerde -lar / -ler ekinin cmleye katt anlam belirleyerek cmlenin karsna yaznz.
I. Akamlar onunla konumadan uyumam. ........................................................................................................
II. Geen akam teyzemler bize geldi. .................................................................................................................
III. Osmanllar 600 yl hkm srm bir imparatorluktur. .....................................................................................
IV. Mdr Beyler birazdan aramza katlacaklar. ...................................................................................................
V. Bu millet barndan daha ne Fatihler, Yavuzlar, Kanuniler, Atatrkler karacaktr. .........................................
VI. 20-21 yalarnda biri az nce seni sordu. ........................................................................................................
VII. Snavdan nce sabahlara kadar ders alyordu. ...........................................................................................

15
4. Krgn, sevgi, aalar, bilgisayar, temizlik, Alper, ngilizce, yazc, kaz, hazrlk, bamfetti, insanlarmz, blgeler,
halkn szlerini yap bakmndan (basit, tremi ve birleik) deerlendiriniz.
5
19.
fasikl
ROMAN - S fat (n
Ad)
Tr l e r i
Kelime
RETEN ROMAN
TEST 1 Kelime Trleri - Sfat (n Ad)
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck niteleme sfat de-

ildir?
Adlardan nce gelerek onlar niteleyen
A) Bu souk havada dar kmay dnmyorum.
veya belirten szcklere sfat (n ad) de-
B) Kitaptaki zor sorular zemeyince bana getirmi.
nir. Sfatn olduu her yerde sfat tamla-
mas da vardr. C) Sessizce girdi ieri ve kimseyle konumadan oturdu.
simlerden nce gelen renk, biim, du- D) Byk bir sorun olmazsa yaza dn yapacaklar.
rum bildiren ve isme sorulan nasl so- E) Tablolarnda genelde ak renkleri seiyor ressam.
rusuyla buluna szcklere niteleme sfat
denir.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat kullanlmtr?
A) Kk ocuun salar olduka uzamt.
B) irket, zveriyle alan iilerine bir maa ikramiye verdi.
C) Byle durumlarda insan ne yapacan bilemez.
Niteleme sfatnn nndeki isim derse D) Kurunun yannda ya da yanar, demi atalarmz.
ya da niteleme sfat ekim eki alrsa sfat E) Bayapt olan eserler, her zaman nemini korur.
adlar ve adlam sfat olur.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck belirtme sfat de-

ildir?
A) Ben bu yollar seni grmek iin teptim de geldim.
Belirtme sfatlar; adlar ia- B) Zavall hayvan susuzluktan lmek zereydi.

TRK DL VE
EDEBYATI 9 ret, say, soru, belgisizlik C) YGSde Trke blmnden otuz soru iaretlemi.
ynyle belirten sfatlardr.
D) Size gre hangi kitab okumam daha yararl olacaktr?
2
E) Etrafmzdaki tm insanlar sadece kendini dnyordu.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck sfat-fiil eki alma-

mtr?
Fiillere an, -en, -as, -esi, -mez, -maz,
-ar, -er, -dk, -dik, -duk, -dk, -tk, -tik, A) Dnyada mrn boa geirmi birok insan var.
-tuk, -tk , -ecek, -acak, -mi, -m, -mu, B) Toplantya katlan genler keyif verdi bize.
-m ekleri getirilmek suretiyle sfat-fi-
C) Adamn birden ortadan kaybolmasna ok ardk.
il yaplr. Sfat- fiil ekleri genellikle sfat
D) Uzun zamandr doduum topraklara gitmiyorum.
tamlamas kurar.
nite
E) Burada tandk yzler grnce armadm diyemem.

ROMAN
Kelime Trleri - Sfat (n Ad) 1 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck sfat 5. Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim, hem nitele-
deildir? me hem belirtme sfat almtr?
A) Onun iyi bir insan olduu konusunda phem yok. A) Nereden geldiini sylemeden odasna kt.
B) Bu kara paras iki lke arasnda sorun oluyordu. B) Herkesi haftaya yaplacak dn iin buraya ard.
C) Yirmi be kii, bu yarmaya ekip olarak hazrland. C) Bu olaydan sonra yeni bir sayfa at hayatnda.
D) Byk kentlerde kirli hava insanlar olumsuz etkiliyor. D) Onun ne kadar alkan olduunu bilmeyen yok ki.
E) Bizim takm yeni sezona yeni futbolcularla balyor. E) Dnyann en iyi kprlerinden biri de bu olacakm.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde niteleme sfat kulla- 6. Aadaki cmlelerin hangisinde pekitirilmi szck
nlmamtr? sfat olarak kullanlmamtr?
A) Herkes yuvarlak bir masann etrafna toplanmt. A) Masmavi bulutlarn arasnda dolamak isterdim.
B) Uzun boyu ona sporda avantaj salyordu. B) Pazardan taptaze meyveler almak istiyorum.
C) lkemizde zeki insanlara sahip klmaya baland. C) Bu sarmaklar evin etrafn epeevre sarmt.
D) nsan belli bir yaa gelince eski gnleri zlyor. D) Byle smscak bir havada piknie gidilmez mi?
E) Bugn ne okula gitmi ne de ders alm. E) Kk ocuun zerinde yemyeil bir kazak vard.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret bildiren sz- 7. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz sfat kulla-
ck sfat deildir? nlmamtr?
A) Bu evi herkes ok beeniyor nedense. A) ou akam eve ge gelirdi eskiden.
B) Sana unu aka sylemek isterim ki o susuz. B) Baz insanlara laf anlatmak o kadar kolay olmuyor.
C) Memlekete giderken o lokantada yemek yeriz. C) Bir i bulursam kendime araba alacam.
D) teki kazak daha gzel olduundan biraz pahalym. D) O konuyu iyi anlamayan sadece sen deilsin.
E) u devleri gn gnne yapsanz daha iyi olacak. E) Her insan para kazanp istediini yapmak ister. 3
4. Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat kulla- 8. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil kullanlma-
nlmtr? mtr?
A) Deli gnln ne yapacan insan kestiremiyormu. A) Tekkeyi bekleyen kii orbay iermi.
B) Mis kokulu iekler alarak i yerine gtrdm. B) O szler, yenilir yutulur szler deildi.
C) Onun anlatt konulardan bir ey anlamadm. C) Seninki pimi aa su katmaktan baka bir ey deil.

D) Teknik direktr bu mata genlere yer vermi.
E) Bu havada dar kmayn, demitim size.

D) kmadk candan umut kesilmemi.
E) Yazarn son roman bir anda tkenmeye balad.

ROMAN
KONU
9. anlurfann rencik ky yaknlarndaki arkeolojik alan- 12. I. Hangi arabay almaya karar verdiniz?
da meydana karlan grkemli tapnaklar, bu sreteki
II. Acaba nasl bir sz duymak isterdin?
avc topluluklarn dnyann bilinen en eski klt yaplarn
yarattn gsterdi.
III. Bu saatte nereden geldiini sorabilir miyim?
IV. Sizin ev kanc kattayd?

Bu cmleyle ilgili aadaki yarglardan hangisi yan-
ltr? V. Fotokopi iin herkesten kaar lira toplayalm?
A) Niteleme sfat kullanlmtr. Numaralanm cmlelerin hangisinde soru anlam s-

fatla salanmamtr?
B) aret sfatna yer verilmitir.
C) Sfat yapan -ki kullanlmtr.
D) Kltme sfatna bavurulmutur.

13. Her toplum, gemiten gelen alkanlklarn ve gnmz
E) Birden fazla sfat-fiil kullanlmtr.
I II
yaam biimini, kendi merebinde harmanlayarak olutu-
III IV V
10. Aadaki sorulardan hangisine verilen cevap sfat t-
ruyor yemek kltrn.
rnde bir szcktr?
A) Geenin bu saatinde eve nasl gideceiz? Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi sfat-
Taksiyle. fiildir?
B) Dolaptaki meyveleri nereden aldn? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Pazardan.
C) Bu saatte kapy kim alar ki?
Komumuz. 14. niversitesi rencisi Timur ile emekli Profesr Yakup Bey
D) Bu sorular sizce nasl? tesadfen tanrlar. Yakup Bey, Timurun gzlerinde duy-
Zor. gu, dnce ve davranlaryla yaam zgrce kucakla-
E) Nereye gitmek istiyorsun yaz tatilinde? yamayan, zne ulaamam bir gencin i yalnzln ve
stanbula. burukluunu grr.

11. O zaman bandan aknd derdi, A) Unvan sfat kullanlmtr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Mermeri oyard, ta delerdi. B) Sfat-fiillere yer verilmitir.
Ka yank yolcuya souk su verdi. C) Belgisiz sfat vardr.
4
Dedi ka dudaa oban emesi. D) Niteleme sfat kullanlmtr.
Bu dizelerde E) Say sfatna yer verilmitir.
I. Niteleme sfat
II. aret sfat

15. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat tamlamas yo-
III. Soru sfat tur?
IV. Say sfat A) Evin nndeki beyaz gller amaya balad.
V. Belgisiz sfat
B) Artk dzgn bir insan olma zaman gelmiti.
numaralanm sfatlardan hangileri yoktur?
C) Yeni mdrmz, biraz sert konutu bize.
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) Eri oturup doru konumak gerekir imdi.
nite
D) II ve IV E) IV ve V
E) Esiz bir gzellie sahip bu koyda dalgalar izliyoruz.
ROMAN
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili blm farkl 4. Bu kitapta, yresel kahvaltlklarmz, ekmek yapm, ev
trde bir tamlamadr? yapm iecekler, reeller, hafif alternatiflerin yannda Mek-
sikadan Fransaya dnyann farkl yerlerinden damak ta-
A) ncir reeli bu mevsimde yaplyormu.
dmza uyacak lezzetler yer alyor.
B) Szlerinin sonunda herkese teekkr etti.
Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur?
C) Nedense ev ilerini hep ben yapyorum.
A) Niteleme sfat
D) retmen zor sorular bize zdrd.
B) aret sfat
E) Bahar havasnda dar kp dolatk.
C) Tremi sfat
D) Belgisiz sfat
E) Sfat-fiil
2. Ynetmen son filminde eskilere yer verdi.
Bu cmlede geen eski szc sfat olduu halde ad

olarak kullanlmtr.
Aadaki cmlelerin hangisinde buna benzer bir kul-

lanm vardr? Yldzl Soru 1
A) Bo torbalar, bir an nce doldurmalsnz.
B) Yakn zamana kadar buraya hi uramazd.

Aadaki cmlelerin hangisinde
ikileme sfat ola-
C) Zenginin mal zrdn enesini yorarm. rak kullanlmtr?
D) Buraya gelen arkada uzun zamandr tanyordum. A) Ar ar kacaksn bu merdive
nlerd en, demi air.
E) iir yazmak sanld kadar kolay deildir. B) Hata yaptn eninde sonunda
anla yacaktr.
C) Baheden taze taze meyvele
r topla yp yedik.
D) Konua konua tm sorunlar
halle ttik.
3. htiyar atlar gibi kapandm iime E) O, sabah akam mutlaka bura
ya urar.
Yasn tutuyorum sonsuz bir kehanetin
Bu dizelerde alt izili sfatla ayn trdeki sfat aada-

ki dizelerin hangisinde yoktur?
5
A) Yllanm arap gibisin 5. Dnyadaki insanlarn te biri atal kak ile yemek yer-
Gn getike artyor deerin I

ken, te biri ubuklarla, gerisi ise eliyle yemek yemekte
B) Namluya dayanr yola dalarsn
II
Duruun bakn yaman be Ali dir. nce cam bardakta ay ien, fincanda kahvesini
III
C) Dklr kpkl sular yarndan,
yudumlayan Trkler Amerikada yarm litrelik bardaklarda
Baharlar yaratr kn karndan;
IV V
D) Onlar ki sabansz, tarlasz ifti, ay kahve ienleri grnce arrz.
Davarsz, kavalsz oban olurlar. Bu paradaki numaralanm szlerden hangisi sfat
5
deildir?
E) Ey suyun sesinden anlayan balar,
Ne syler u daa oban emesi.
ROMAN
KONU
6. Byle masallar ebeveynle birlikte okunduunda da ocuk 9. Ad tamlamalarnda tamlayanla tamlanan arasna sfat gi-
I rebilir.
lar dler leminde keyifli bir yolculua karacaktr... Aadakilerin hangisinde bu aklamann rnei var-
II III dr?
Bu cmledeki sfatlarn trleri aadakilerin hangi- A) Bu yarmaya okulun alkan rencileri seildi.
sinde srasyla doru olarak verilmitir?
B) Az nce ieri giren adam, daha nce de gelmiti.
I II III
C) nsan, saln deerini kaybedince anlyormu.
A) Belgisiz belirtme belgisiz
D) Bizim takmn oyuncular ok iyi oynad.
B) aret niteleme say E) Birok insan, gzel bir yuva kurmak iin urar.
C) aret niteleme belgisiz
D) Belirtme belgisiz niteleme

10. Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim birden fazla
E) Niteleme niteleme say niteleme sfat almtr?
A) Onun deerli bir sanat olduunu dnyorum.
B) Bu adam evini, arabas neyi varsa satt.
C) Bu lkede, mavi gzl insanlar ilgi ekiyormu.

7. Aadaki cmlelerin hangisinde verilen birleik sz- D) Baarl ve alkan insanlar dllendiriliyor irkette.
lerin tamam, sfat tamlamasnn kaynap kalplama-
syla olumutur? E) yiyi, gzeli ve doruyu ondan rendim ben.
A) vurdumduymaz - alene - keiboynuzu
B) akgz - sonbahar - krkayak
C) ilkyardm - dedikodu - bierdver 11. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck t-
remi sfat deildir?
D) gecekondu - ekyat - kapka
E) suiei - hanmeli - kuburnu A) Gnde ortalama yzer soru zyormu.
B) kinci evi aldktan sonra rahatlad.

TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Onun saygl bir insan olmasn istiyordu.
D) Bu ocuk, ileride byk bir insan olacak.

6
E) Deneyim ve gzlemlerini her zaman bizimle paylar.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz, bir

isimden nce gelerek onu nitelemitir?
A) Yazarn denemelerinde bir younluk sz konusuydu. 12. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili tamlama di-
erlerinden farkldr?
B) Bu yklerde, yaanm olaylara ok fazla yer veril-
mitir. A) Kasaba halk, kaymakam heyecanla bekliyordu.
C) Kitapta anlatlanlarn hepsi somut gereklere dayanyor. B) Kazlan ukurlar grevliler doldurmadan gitmi.
D) iirin baz blmlerinde ister istemez duygulanyorsunuz. C) O adam, gzelim evi yok pahasna satm.
E) Romanda, Tanzimat Dneminin olaylar baarl anla- D) tkrldm bir adam olmaya baladn sende.
tlm.
nite
E) Geimini temin edecek paray her trl kazanyordu.

ROMAN
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil kullanlma- 5. (I) Ak ok eski bir eydir sevgili. (II) Onun iinden o ileli
mtr? ocukluumuz geer. (III) Sevdiimiz insanlarn ocukluk-
lar da... (IV) Oradan vey anneler, eksik babalar, parasz
A) Yazdm iirleri ncelikle ona gsteriyorum.
yatllar geer. (V) Ve sonra ak bunlar alr, daha da eski-
B) Yaplacak ileri bir sraya koymamz gerekiyor. lere gider.
C) Sylenmi btn szler, geriye bir ey kalmam. Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde s-
D) Arabay park eden adam tanyor musunuz? fat tamlamas kullanlmamtr?
E) Bundan sonra gvenecek insan da kalmad. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
6. Deiik kltrlerin iinde yaamak, tarihsel ve sosyal do-

kular inceleyip aratrmak bizi olgunlatrr. Bazen ekono-
2. Aadaki alt izili sz beklerinden hangisi sfat
mik frsatlar da yaratr. Uzak Dou gezisinden sonra lke-
tamlamas deildir?
sine dnen ve ihracata ynelik deniz hayvan iftlii kuran
A) kmadk candan umut kesilmez, demiler. insanlar olmutur.
B) Bahedeki kurumu iekleri sktk. Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez?
C) Ykk bir handa krk gn oyalanrd o. A) Bir sfat tamlamas tamlayan olmutur.
D Bunlar dert etmenin zaman oktan geti. B) Bir isim birden fazla sfat tarafndan nitelenmitir.
E) Hastalanm ocuklar, hastaneye gtrld. C) Sfat-fiille kurulmu sfat tamlamas vardr.
D) Adlam sfatlara yer verilmitir.
E) Belirtme sfatlarna yer verilmemitir.
3. Aadaki ataszlerinin hangisinde adlam sfat

yoktur?
7. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz, birleik
A) Ak gn aartr, kara gn karartr. sfat deildir?
B) Doru syleyeni dokuz kyden kovarlar. A) Boboaz insanlardan uzak durmaya alrm.
C) Acyan uyumu, ackan uyumam. B) Tanzimat romanlarnda mirasyedi tipler anlatlm.
D) yilik eden iyilik bulur. C) Yurtsever insanlar, vatan iin her eyi yapar.
E) Bir ktnn yedi mahalleye zarar vardr. D) Birtakm sorunlar yznden gelemedik yannza. 7
E) Dalk olduundan burada bierdver kullanlmyor.
4. I. Delinin biri kuyuya bir ta atm, krk akll karamam.

II. Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde tremi sfat yok-
III. Bir evde dzen olunca dzenbaz olmaz. tur?
IV. Bir fincan kahvenin krk yl hatr vardr.
A) Bu kentte kiralk ev bulmak ok zormu.
V. Bir insan tanmak iin ya alveri etmeli ya yola git-
B) Adam, ben isiz adama kz vermem, diyormu.
meli.
C) Temiz bir yrei var, o yzden ondan zarar gelmez.
5
Numaralanm zl szlerin hangisinde bir szc
dierlerinden farkl grevde kullanlmtr? D) Dn evinde genie bir odada yemek yedik.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Denize girince tuzlu su, genzimi yakt.

ROMAN
KONU
9. Kimi sfat tamlamalarnda isimle sfatn yeri deitirilir ve 13. Aadaki cmlelerin hangisinde soru sfat kullanl-
ismin sonuna III. tekil iyelik eki (-i / -si) getirilir. Ortaya - mamtr?
kan sz bei bir ismin sfat yaplr.
A) Ka insan byle bir teklifi reddeder ki?
Aadaki cmlelerin hangisinde bu yolla olumu
B) Tatilde nereye gideceinize karar verdiniz mi?
birleik sfat kullanlmtr?
C) 2050de bizi nasl bir dnya bekliyor?
A) Uzun boylu ocuk, takma seildi.
D) Syledin yaz kitabn kanc sayfasndayd?
B) Derli toplu bir adam olmaya balad.
E) Sana hangi gn dneceini sylemi miydi?
C) Balkonu kk bir evdi ama aldk.
D) evreyi temiz tutan insanlar severim.
E) Pembe panjurlu evde yaamak istemiyormu.

14. Bu szc, aadaki cmlelerin hangisinde sfat
deildir?
A) Bu bize yapld ama siz de yiyebilirsiniz.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz belirt- B) Bu insanlar, her zaman bamzn tacdr.
me sfat deildir?
C) Kura ekimleri bu akam yaplacakm.
A) Bu yrenin tertemiz bir havas vard.
D) Bu dnyada en gvendiim insan sendin.
B) Raftaki kitaptan iki iiri ok beenerek okurum.
E) Ynetim bu karar uygular m, bilemem.
C) Bizim de dier insanlardan ne farkmz kald?
D) Bir gn gelecek ve her ey gzel olacak.
E) Her yazar, ok okunmak ve beenilmek ister. 15. Aadaki cmlelerin hangisinde hem niteleme hem
belirtme sfat alm bir isim vardr?
A) O gnden sonra onunla bir daha karlamadk.
11. Aadaki alt izili sz beklerinden B) Bir bayram gn gidip bir daha dnmemi.
hangisi sfat deildir? C) Sana iyi bir lokantada yemek yedireceim.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Kulaktan dolma bilgiler bunlar bence. D) Bir gemiyle yurt dna kmay dnyor.
B) Yemekleri nedense tatsz tuzsuz yapyordu. E) Yalnn yal sakinleri her zaman birilerini bekler.
8
C) Evsiz barksz insanlara ok yardm oldu.
D) rili ufakl birok ada vard bu blgede.
E) Her zaman cana yakn insanlar sevmiimdir. 16. I. Desem ki vakitlerden bir nisan akamdr
II. Rzgrlarn en ferahlatcs senden esiyor
III. Sende seyrediyorum denizlerin en mavisini

12. Aadaki cmlelerin hangisinde unvan sfat yoktur?
IV. Ormanlarn en kuytusunu sende grmekteyim
A) Sultan Selim Han byk bir ahsiyetti.
V. Senden kopardm ieklerin en solmazn
B) Doktor Ahmet Bey, bizi olduka rahatlatt.
VI. Topraklarn en bereketlisini sende srdm
C) Hatice retmen, sevilen bir retmendi.
Numaralanm dizelerin hangisinde adlam sfat
D) Komumuzun olu komiser olunca ok sevindik. yoktur?
nite
E) Mareal Fevzi akmak iyi bir komutand. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) VI.
ROMAN
TEST
1. I. Bir gece habersiz bize gel 5. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat tamlamas sfat
fiille oluturulmutur?
II. Merdivenler gcrdamasn
III yle yorgunum ki hi sorma A) Elindeki gazeteyi dikkatli bir ekilde okudu.
IV. Sen halimden anlarsn B) Bir ii baarmak istiyorsan ok almalsn.
V. Sabahlara kadar oturup konualm C) Yaz aylarnda bu gzelim ormanlar korunmal.
Numaralanm dizelerin hangisinde belgisiz sfat kul- D) Akamki yemekte gzelce sohbet de ederiz.
lanlmtr?
E) Polisler olas kazalar nlemek iin alyordu.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde kurall birleik sfat 6. Bembeyaz darack sokaklar, aralklar, yapk evler ile
vardr? I II III
muhteem bir nokta.
A) Son gnlerin en iyi arks bu seilmi.
IV V
B) ki kapl bir handa gidiyoruz bakalm gndz gece.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi nitele-
C) Gnein domasyla birlikte bizi bir heyecan sard. me sfat deildir?
D) Ky gereinin baarl bir rneidir bu kitap. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Onun iirlerindeki sanatl ifadeleri anlayamadk.
7. Gn bitti;
3. Dier birok spor dalnn aksine golf oyunu, herhangi bir I. Akam serinliiyle balyor memleketim.
I II III
II. Doduum ky grnd;
hakemin veya yetkilinin gzetiminde olmadan oynanr ve
IV
III. Sakin yldzlaryla gittike yaknlaan sema,
karlkl gven esasna dayanr. IV. Drtnala kalkt atm sevincinden;

V V. Uaraktan gidiyorum slaya.
Bu cmledeki numaralanm szlerden hangisi sfat
Yukardaki numaralanm dizelerin hangilerinde sfat
olarak kullanlmamtr?
kullanlmtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 9
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve V E) III ve V
4. (I) Serifos kk bir ada. (II) 1.100 gibi bir nfusa sahip
ve 65 km kare byklnde. (III) Her zamanki gibi araba
kiraladk ve dar yollardan oluan evresini iki kere turladk. 8. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil adlamtr?
(IV) Harika plajlar, dokunulmam tarihi insan bylyor. A) Pencerenin nne oturmu, geenleri izliyordu.
(V) ehriyle, insanlaryla, doasyla ok ama ok gzel bir
B) Kazand parayla kendine bir araba ald.
ada.
C) Bahedekilere baknca mutlu olmamak elde mi?
Numaralanm cmlelerin hangisinde belirtme sfat
5
kullanlmamtr? D) Her zaman yallara sayg gsteren biriydi o.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Sanatmzn yeni filmi bu ay gsterimde olacak.

ROMAN
KONU
9. (I) Malezya, Gney Asyann kalbinde bulunan olduka 12. Tm oyuncular sahada disiplinli ve sportmence davran-
renkli ve ekici bir lke. (II) Bozulmam etkileyici plajla- I II
rn, egzotik adalarn bulunduu bir yer. (III) Zengin bir etnik mal ve dier oyuncularn haklarna saygl olmaldrlar. Bu
ve kltrel mirasn, nadide flora ile birlikte, dnya klasma- III
nnda modern turizm ve tatil seenekleri ile harmanland zellii ile golfn, btn sporlar arasnda apayr bir yeri
nadir lkelerden biri. (IV) Yl boyunca tropikal iklime sahip IV V
bir lkedir. (V) Ayrca Malezya, Gney Asyann en ok tu- vardr.
rist ziyareti alan lkelerinin de banda geliyor.
Bu paradaki numaralanm szlerden hangisi tr ba-
Numaralanm cmlelerin hangisinde sfat-fiil kullanl- kmndan dierlerinden farkldr?
mamtr?
13. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sfat yap

A) Eriyen karlar rma coturdu.
10. Aadaki dizelerin hangisinde alt izili sz sfat de- B) Mehmet, alkan bir renciydi.
ildir?
C) Yllk izne ayrlmay dnmyorum.
A) Artk demir alma gn gelmise zamandan,
D) Bahedeki krmz gller amaya balad.
Mehule giden bir gemi kalkar bu limandan.
B) Hi yolcusu yokmu gibi sessizce alr yol; E) Ankaray bu yl susuz bir yaz bekliyormu.
Sallanmaz o kalkta ne mendil ne de bir kol.
C) Rhtmda kalanlar bu seyahatten elemli,
Gnlerce siyah ufka bakar gzleri nemli,
D) Bare gnller! Ne giden son gemidir bu! 14. Aadaki cmlelerin hangisinde pekitirme sfat kul-
Hicranl hayatn ne de son matemidir bu! lanlmtr?
E) Dnyada sevilmi ve seven nafile bekler;
A) Yal adam, bu byk konakta yapayalnz yayordu.
Bilmez ki giden sevgililer dnmeyecekler.
B) Bugn gkyz masmaviydi ama bizim iimiz vard.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) Evin duvarlarn nedense yemyeil bir renge boyat-
mt.
D) lkeye gelen in mal arabalarn kaportas ipinceydi.

10
E) mineye odun atnca evin ii smscak oldu hemen.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir szc farkl
bir sfattr?
A) Bir zamanlar bu ileri arabuk yapardm.

15. Aadaki cmlelerin hangisinde say sfat kullanl-
B) eri tanmadm bir adam girdi ve su istedi. mamtr?
C) Kitapdan kendime farkl bir soru bankas almak isti- A) Kitapta yer alan bin iki yz soruyu da zm.
yorum.
B) Man ikinci devresi balamadan erezleri getir.
D) Yaz gelince gzel bir tatil beldesinde ailemle tatil yap-
C) Bu mahallede on iki hane bulunduu belirtildi.
mak istiyorum.
D) Bu iirde dz bir anlatm olduu iin iiri beenmedim.
nite
E) Dn akam bamn arsndan bir dakika bile uyuya-

madmdan bugn uykusuzum. E) Elli gn sonra yurt dndan evine dnmeye karar verdi.
ROMAN
TEST
16. gzel szc aadaki cmlelerin hangisinde sfat 20. Aadaki cmlelerde alt izili szlerden hangisi ken-
olarak kullanlmtr? dinden sonra gelen ismi niteleme greviyle kullanl-
mtr?
A) nsan byle gzelliklerle karlamak ister.
A) Bu parayla ancak bu kadar i yaplyormu.
B) Blm bakan alta olduka gzel konutu.
B) Simit satan ocuk, ok para kazanyormu.
C) Baz insanlar gzelim, zekiyim diye kendini kandrr.
C) Elindeki krmz glleri kime almt acaba?
D) Tahtaya yazlan soruyu ok gzel zd.
D) Baz insanlar, hata yaptn kabul etmez.
E) Hi kimse gzel bir iten ayrlmay dnmez.
E) Yeni tanmamza ramen bizi scak karlad.
17. Aadaki cmlelerin hangisinde belirtme sfat nitele-

21. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck sfat
me sfatndan nce kullanlmtr?
deildir?
A) Bu hasta adama herkes yardm etmek istiyordu.
A) Bu hafta aldmz en gzel haber buydu.
B) Ona iyi bir dn yapmak iin urayorlar.
B) Adam, kurnazlk konusunda tilki gibiydi.
C) Her zaman byle romanlar okumak isterim.
C) Bana gre bu yl snavda baarl olacaktr.
D) Televizyondaki filmi daha nce de izlemitim.
D) En sevdiim kitaplar, Reat Nurinin kitaplaryd.
E) Gazi niversitesindeki panele biz de katlacaz.
E) Koskoca caddeler bayraklarla donatlmt.
18. (I) Adalarda her yer yrme mesafesinde olduu iin ara- 22. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil kullanlma-
ca gerek yok. (II) le vakti olmasna ramen adada ses- mtr?
sizlik hkimdir. (III) Eski ve byk konaklarn birinde yal A) Bu saatten sonra sana syleyecek sz bulamyorum.
bir adam evinin bahesinde kahvesini yudumluyor yava
B) Benim senden duymak istediim szler bunlar deildi.
yava. (IV) Darack sokaklar, byk ve ihtiaml konaklar
insan bylyor. (V) Ayrca gemii hatrlatan faytonlar ile C) Oraya erken varmtk ama bizi bekleyen insan yoktu.
dolamak da cabas.
D) Ona yaplacak ileri her zaman hatrlatmam gerekiyor-
Numaralanm cmlelerin hangisinde sfat kullanlma- mu.
mtr?
E) Hi kimse, bir dier insann hakkn bu ekilde alkoya-
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. maz. 11
19. Sfatn olduu her yerde sfat tamlamas da vardr.

23. Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat-fiil
Bu aklamaya gre aadaki cmlelerin hangisinde kullanlmtr?
sfat tamlamas yoktur?
A) Onun bu sz zerine odada souk bir ortam olutu.
A) Sonbaharda bu kent baka bir havaya giriyor.
B) Onunla konumay ben de istiyorum.
B) Doum gnnde ona pahal hediyeler alm.
C) Onun hakknda sylenenlere hibir zaman inanma-
C) Televizyondaki yeni filmi izlemek istiyorum. dm.
5
D) Mahallenin insanlar oy vermeye okula gitti. D) Kar balaynca ocuklarn neesini grmeliydin.
E) Pazar sabah parka gidip temiz havada yrdm. E) Sz verdiim iin gideceim onun yanna.
1. Adlarn nne gelerek onlar niteleyen ya da iaret, say, soru ve belirsizlik ynlerinden belirten szcklere .........................
denir.
2. Niteleme sfatlar, bir varln rengini, biimini, boyunu, durumunu bildirir ve isme sorulan ............................. sorusuyla bulunur.
3. Niteleme sfatnn nndeki isim der ya da niteleme sfat ekim eki ek alrsa .............................................................. olur.
4. Sfatn ilk nlsne kadar olan blm m, p, r, s nszlerinden uygun olan getirilerek sfatlarda ...................................... yaplr.
5. Niteleme sfatlarnn sonuna ......................................................... eklerinden biri getirilerek sfatlarda kltme yaplr.
6. Kiilerin sosyal durumlarna gre adlarna taklan tantma ve sayg szcklerine ............................................... denir. Bu szler
hem adn nnde hem sonunda hem de her iki tarafnda kullanlabilir.
7. Adlar iaret eden szckler iaret sfatdr ve isme sorulan ............................................................ sorusuyla bulunur.
8. Birok, biraz, hibir, her, baz, baka, ou, fazla, btn, kimi, az gibi szckler ................................................ olarak kullanlr.
9. Bir sfat tamlamasna -l/-li, -lk/-lik, -sz ekleri getirilerek .......................................................................... yaplr.
10. Belirtme sfatlar 4e ayrlr:
I. --------------------------------------- II. -------------------------------------
III. ----------------------------------- IV. ------------------------------------
11. Say sfatlar kendi arasnda 4e ayrlr:
12 I. ----------------------------- say sfatlar II. ------------------------------ say sfatlar
III. ---------------------------- say sfatlar IV. ---------------------------- say sfatlar
V. ---------------------------- say sfatlar

Cevaplar
1. sfat 6. unvan sfat III. Belgisiz sfatlar

2. nasl 7. hangi IV. Soru sfatlar
3. adlam sfat 8. belgisiz sfat 11. I. Asl
4. pekitirme 9. kurall birleik sfat II. Sra
III. letirme
5. -cik, -cek, -ce, -imsi, -imt- 10. I. Say sfatlar IV. Kesir
nite
rak II. aret sfatlar V. Topluluk

Basit Tremi Birleik
1. Dnlmez bir yola girdik artk, ger dn yok.
2. A tavuk kendini buday ambarnda sanrm.
3. Kk ocuk, tatl szlerle herkesi etkiliyordu.
4. Baz insanlar tm zamanlarn uyuyarak geirmektedir.
5. Arkadamn varyemez bir amcas vard.
6. Arkadalarla snavdan nce km sorular zdk.
7. Birok insan bu dl almak iin kyasya yarmt.
8. Akgz ocuk, herkesten nce ii bitirdi.
9. Darack sokaklardan gemek zorunda kalmtk.
10. Onunla en son be yl nce burada grmtk.
11. Klyutmaz hoca, kimseye gz atrmad snavda.
12. Yklm aalar belediye grevlileri kaldrd.
13. Bu kk balkondan manzaray izlemeye doyamadk.
14. Baz renciler ok soru zerek aklarn kapatt.

13
15. Polisler, ksa srede olay yerine gelmiti.
16. evremde o kadar vurdumduymaz adam var ki anlatamam.
17. Adamn salar gen yata dklm.
5
A. Aadaki cmlelerde geen adlam sfatlar bulup altlarn iziniz.
1. Baz insanlar yeil yanmadan hareket ediyordu.
2. Deliye her gn bayram sz tam senin iin sylenmi.
3. Ders alrken nemli yerlerin altn krmzyla izerdim.
4. Uzunlar, ksalardan yava kouyormu.
5. Kapnn nnde bekleyenler oald.
B. Aadaki cmlelerdeki alt izili sfatlarn trlerini yanda verilen bolua yaznz.
1. Bu mevsimde kular erkenden insan uyandrr.
2. Bayramda ocuklara onar lira harlk verdi.
3. Gzel gnlerin habercisidir gne.
4. Hangi filmi izlediinizi sylemedin.
5. Bir ark vard ama imdi hatrlayamadm.
C. Aadaki cmlelerdeki birleik sfatlar bulunuz ve nasl olutuklarn yandaki bolua yaznz.
14 1. gnlk dnyada her ey gelip geiciydi.
2. Deri montlu adam, ok fazla konuuyordu.
3. Bahesi geni konakta yayordu bu aile.
4. Kasadaki iri iri balklar seerek ald.
5. Altn sars salar, ona ayr bir gzellik sunuyor.

nite
Aadaki metinlerdeki sfatlar bularak altlarndaki bolua yaznz.
1. Bulunduumuz yer denizden bin be yz metre kadar yksekte idi. Akcedil; ay iskelesinin nnde duran kayklar, aa-
larn arasndaki seyrek binalar ine topuzu kadar ufakt. Karda Burhaniyenin arkasnda yatan Madra dalar ekilsiz
bir yndan ibaretti. Gnein altnda gz kamatrc prltlarla yanan deniz, ta uzaklarda akl koyulu glgelere br-
nen Midilli Adasna kadar uzanyor, bunun sa yanndan geerek, ufukta sisler iinde gkle birleiyordu. Kazdann
krfeze kadar yaklaan eteklerini saylamayacak kadar ok, her biri baka renk ve biimde, irili ufakl dalar ve tepeler
eviriyordu. Arkamzda Sarkz, bu dalarn en yksek tepesi, aasz ban beyaz bulutlara uzatyordu.
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
2. Yeil, yumuak imenlerin zerine oturmu, gzlerinden birbiri ard sra yuvarlanan gzyalar arasndan bana bakyor.
Oturduu yerdeki imenlerin sar, yeil parlts gzlerimi kamatrd. Gerideki bahe duvarn gzden saklayan mor
leylaklardan etrafa hafif, serin bir koku yaylyordu.
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
15
3. Mehmet Alinin bana verilen odasnda yerlemem epeyce uzun srd. Bu, ovaya bakan iki kk pencereli, kavak
aalaryla tutturulmu tavanndan kuru otlar sarkan, taban toprak bir hcredir. nce yatak takmn ve seyyar kar-
yolam saran iki harar beziyle bu tavan rtmek, sonra ehirden getirdiim tahta ve muambalarla bu toprak zemini
kaplamak, demek lazm geldi.
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
5
20.
fasikl
ROMAN - Zamirler
(Adllar
)
Tr l e r i
Kelime
RETEN ROMAN
TEST 1 Kelime Trleri - Zamirler (Adllar)
1. Aadaki cmlelerin hangisinde kii zamiri kullanlmamtr?
A) Sana olacaklar daha nceden anlatan olmad m?

Zamirler; adlarn yerini kii, iaret, belir-
sizlik, soru kavramlaryla tutan szck- B) retmenimiz, snavdan sonra bize ehri gezdirdi.
lerdir. C) Ben, bu yaa kadar onlar kadar drst insan grmedim.
Kii zamiri; insan adlarnn, yani kiile- D) Bu mevsimde kimse senin iin byle bir ey yapmaz.
rin yerini tutan adllardr. Trkedeki kii
E) Onlar, eskimiti zaten, pe atmanda bir saknca yok.
adllar unlardr: Ben (I. tekil kii adl),
Sen (II. tekil kii adl),O (III. tekil kii ad-
l), Biz (I. oul kii adl), Siz (II. oul
kii adl), Onlar (III. oul kii adl)
2. Aadaki cmlelerden hangisinde iaret bildiren szck zamir g-

reviyle kullanlmamtr?
A) Bu, benim en sevdiim kitaptr.

Adlarn yerini iaret (gsterme) yoluyla
B) Giderken orada ok kalmayacan sylemiti.
tutan szcklere iaret zamiri denir. bu,
u, o, bunlar, unlar, onlar, bura, buras, C) O filmi sinemada sizin de izlemenizi isterim.
ura, uraya, ora, orada, teki, beriki D) Size k mevsiminde unlar nerebilirim ancak.
gibi szckler iaret zamiridir. E) Biz oraya en son iki yl nce gitmitik.
Belgisiz adl, adlarn yerini

3. Aadaki alt izili szlerden hangisi belgisiz adl deildir?
kesin olmayacak biimde
A) Bizim yerimize bakalarn armlar yarmaya.
tutan adllardr. biri, biri-
si, birou, birka, bazs, B) Birileri bu iin peini brakacak gibi gzkmyor.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 bakas, herkes, hepsi, hi- C) Bu iirde herkesi etkileyen bir tn vard.
biri, hi kimse, kimi, kimisi,
D) O, sorunlarn bizden kaynaklandn dnyor.
2 ou gibi szckler belgi-
E) Kimileri, nedense roman ykden ok seviyor.
siz zamirdir.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam soru zamiriyle salan-

Adn yerini soru yoluyla tutan szck-
mtr?
lere soru zamiri denir. Kim (kime, kimi,
kimde, kimden, kimler) Ne (neyi, neye, A) Bu saate kadar neredeydin?
neler, nesi, neyin) Nere (nerede, nere- B) Ka dakika sonra bulualm?

den, neresi, nere-yi) Hangisi (hangi- C) Hangi evi alacaksnz?
niz, hangimiz, hangileri) Ka (kan-
D) Sana bunlar o mu anlatt?
nite
cs, kanz, kamz) szckleri soru

E) Neden gelmediini anlatr msn?
zamiridir.
ROMAN
Kelime Trleri - Zamirler (Adllar) 1 KONU
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde farkl trden iki za- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde farkl trde zamirler
mir bir arada kullanlmtr? bir arada kullanlmtr?
A) Her ey gzel giderken neden byle olduunu anlama- A) Ynetim deiince herkes iin burada tehlike anlar
dk. almaya balad.
B) Onlar, sokak ocuklar iin bir kampanya balatt. B) Hazrladn dosyalara yle bir gz attktan sonra
sana hak verdim.
C) Bugne kadar beni, kimse byle zmemiti.
C) Bu ii almak istiyorsan biraz hzl davran ki ii bakas-
D) Bu yazarmz, yaad toplumu anlatyor eserlerinde.
na vermesinler.
E) Tatilde kitap okumam gerektiini o syledi.
D) eride oturmay sevmedikleri iin az nce hepsi aa
indi.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde hem tamlayan hem E) K aylarnda kendine iyi bakmad iin sk sk hasta
tamlanan zamir olan bir isim tamlamas kullanlm- oluyor.
tr?
A) Bunlarn hepsini alp satmak iin size getirdim.

6. Aadakilerden hangisinde belgisiz zamir vardr?
B) Senin bu bo szlerinle iim hi olmaz.
A) Kitaptaki sorularn birkan zemedim.
C) Yarn bu saatlerde onun yolunu bekliyor olacam.
B) Bir saat sonra onunla bulutuk orada.
D) O, bu insanlar arasndan ktnn iyisiydi.
C) Baz insanlar gerekleri ge de olsa anlar.
E) Burann yabancs olduunu syledi ve gitti.
D) Her zaman ona bunlar sylemek olmaz.
E) Onunla bu konuyu hi konumadk, diyebilirim.

3. Aadaki cmlelerden hangisinde soru anlam soru
zamiriyle salanmtr?
7. I. Fakat btn bunlar da olur,
A) Sen onun yaptklarn onaylyor musun?
II. Yine tasa etmem,
B) Neden bu ehrin gzelliklerini grmyorsun? III. Yine krlmam kimseye.
IV. Ben ak adamym,
C) Bizi sevmediini sana m syledi?
V. Sevmeye geldim insanlar,
D) Okullarn tatil edileceini kim syledi?
Numaralanm dizelerin hangilerinde zamir kullanl-
E) Herkesle iyi geinmek iin mi sesini karmadn? mamtr?
3
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) IV. ve V.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlmtr? D) I. ve III. E) II. ve V.
A) ABD ve baz Avrupa lkeleri, vatandalarn iyi koru-

yor.
8. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir ek eylem ala-
B) alkan ve drst insanlarn olduu bir dnya istiyo- rak yklem olmutur?
ruz.
A) O gne kadar her ey yolundayd.
C) Romann ve yknn anlatmaya bal bir tr olduunu
B) Yediimiz yemein tad olduka gzeldi.
sylyor.
C) Geen gn size bahsettiim gmlekler bunlard.
D) Uzaktan akrabamz olan adam hepimizi ayakta uyuttu.
5
D) nsan, byle zamanlar bir dost aryor kendine.
E) Yangn zili alnca tm snf bir anda kamaya bala-
d. E) Alannda bilgi sahibi bir alan aryorlarm.
ROMAN
KONU
9. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlma- 13. Onunla burada ilk defa karlatk. Kendime neden onu
mtr? daha nce burada hi grmedim, diye sordum. Arkadala-
rmn birou da benim gibi dnyordu. Herkes, byle
A) Dostlar olarak yardmc olmay dnyoruz.
bir gzellii gzden karmt.
B) Bana hayatnda ilk defa iir yazdn syledi.
Bu parada szck halinde ka zamir kullanlmtr?
C) Senin sorularna sonra bakalm istersen.
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
D) Onu yerden aldm dolabn zerine koydum.
E) Onlar iin yapacaklarm unuttuumu dnmeyin.
14. Aadaki cmlelerin hangisinde, kii zamiri dnl-

lk zamiriyle pekitirilmitir?
10. Aadaki alt izili szcklerden hangisi, szck tr A) Bu konuda herkes, size ok gveniyor.
bakmndan tekilerden farkldr?
B) Bu konuyu kendi kendine halledemezsin.
A) Kimse onun bu noktaya geleceini bilemezdi.
C) O, kimseye kt davranmad iin ok seviliyor.
B) Bizim fikirlerimize her zaman kulak vermitir.
D) Siz, her eyi yznze gznze bulatrdnz.
C) Bu konuda kendime ok gveniyorum.
E) Her eyi ona ben kendim anlattm.
D) Her gn onu grmek ve onunla konumak istiyor.
E) Hepimiz, onun nasl biri olduunu grdk.
15. O, iyi bir insand ve herkes ona sayg duyard. Ancak biz
I II III IV
bunu ge anladk.
V
11. O szc aadakilerin hangisinde dierlerinden Bu paradaki numaralanm zamirlerden hangileri tr
farkl bir grevde kullanlmtr?
A) O, yazarn en beenilen romanlarndan biriydi.
A) I. ve III. B) II. ve IV. C) IV ve V.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 B) Bana bu konuyu o anlatt iin iyi rendim.
D) II. ve V. E) I. ve IV.
C) Trkiyenin en iyi yazarlarndan biriydi o.
4 D) O, souk havalarda hibir zaman dar kmazd.
E) Bu konuda aramzdaki en iyi kii oydu.

16. Bizim atalarmz bu topraklarda bir tarih yazd. Bunu gen
kuaklara anlatyoruz. nk hepimiz biliyoruz ki bu du-
rum kolay olmad.
Bu cmledeki zamirler aadakilerin hangisinde sra-

12. Aadaki cmlelerin hangisinde ilgi zamiri vardr?
syla doru verilmitir?
A) Bahedeki ileri akama kadar bitiririz.
A) Kii zamiri iaret zamiri belgisiz zamir
B) Dnk toplant olduka verimli geti.
B) aret zamiri belgisiz zamir kii zamiri
C) Sizinkiler az nce evden kp arabayla gitti.
C) Dnllk zamiri kii zamiri soru zamiri
D) Anladm ki her eyin bir sebebi varm.
D) aret zamiri iaret zamiri belgisiz zamir
nite
E) Bu yemekteki ya oran ok yksekmi.

E) Kii zamiri kii zamiri iaret zamiri
ROMAN
TEST
1. Aadaki cmlelerin hangisinde -ki ilgi zamiri ola- 4. Byk bir yazar olmak sanld kadar kolay deildir. Bunun iin
rak kullanlmtr? I II
nce ustalar okumak ve onlarn tarzn renmek gerekir.
A) Her eyi bir kenara brak ki kafan rahatlasn.
III IV V
B) Buradakiler biraz pahal olduu iin vazgetim.
Numaralanm alt izili szlerden hangisi szck tr
C) Geen ylki tatil yerine gitmeyi dnyoruz. bakmndan zamirdir?
D) Sen ki benim en yakn dostumsun. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Senin notlardan onunkiler daha iyi grnyor.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir, dier cmle-

lerde kullanlan zamirlerden farkldr? Yldzl Soru 1
A) Dierini almaya kara vermiler.
B) Birini alp deneyerek karar vereceiz. Aadaki cmlelerin hangisinde

iyelik eki ( iyelik
zamiri) alm bir szck yoktur?
C) Bugne kadar bylesini grmedim, demiti.
A) Bu soukta ellerimi srekli krem
D) Bunlar, gnn en gzel saatleridir. liyor um.
B) Kardei iyi bir blm kazanm
E) unlar al, gzel bir yere koy. t.
C) Hafta sonu annem buraya gele
cek.
D) nz bu ii bir saat iinde
bitire ceksiniz.
E) Evde oturduk ve arkadalarla
telev izyon izledik.
3. I. Senin yanna ne zaman gelsem bir mutlu oluyorum.

5. Bir air, bir yazar ister istemez bakalarndan etkilenir. Bu
II. Her karlatmzda iimde bir eyler canlanyor.
doal bir durumdur. Ancak burada nemli olan diktikleri
III. Hangi gn geleceini syledi mi? giysinin kendilerine olmasdr. Bunu baardklar an onlar,
IV. ou, ona yardm etmek iin elinden geleni yapt. baary da yakalam olurlar.
V. Btn ilerini halledip yle gelecekmi. Bu parada szck halinde ka zamir kullanlmtr?
Numaralanm cmlelerin hangisinde birden fazla za- A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
5
mir kullanlmtr?

ROMAN
KONU
6. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir, isim tamlama- 9. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam zamirle
snn tamlayan olmutur? salanmtr?
A) Yazarmz, sonunda drt ba mamur bir eser ortaya A) Yediiniz yemein tad ac myd?
koymay baard.
B) Korkuyla ona neler anlattn acaba?
B) Bu kitap iin ok bekledi ama sonunda durdu durdu,
C) nsan, byle bir hata yapar m ki?
turnay gznden vurdu.
D) Nereden geldiini sana syledi mi?
C) Sonunda dudak srtacak bir i baarmann gururuyla
ailesinin yanna dnd. E) Siz, onlarla ne zaman buluacaksnz?
D) Bu adam, eskiden olsa bunlarn sonularn hi dn-

mezdi bile.
E) Komumuzun okulu bitiren kznn haziran aynn so-

nunda dn yaplacakm.
7. (I) Modern Trk hikyeciliinin nclerinden olan Sait

Faik, getirdii yeniliklerle kk kendisinde olan bir yazar
10. (I) Sonraki yllarda da ener enin filmlerini hep izledim.
(II) Malum Trk sinemasnn duayeni kendisi. (III) Bence
olarak kabul edilir. (II) Klasik yk tekniini ykarak doay
zellikle Zrt Aadaki performansnn ortaya kma-
ve insanlar basit, samimi, hem iyi hem kt taraflaryla
snda Douda retmenlik yapmasnn etkisi vardr. (IV)
olduklar gibi fakat iirsel ve usta bir dille anlatt. (III) Bunu
nk ilk defa o filmde bir Doulu gerek anlamda Doulu
yaparken dier ou Cumhuriyet sonras sanats gibi
gibi canlandrlyordu. (V) ener Bey, Zrt Aada Dou-
Batdaki gelimelere bal kalmad, hibir edeb anlayn
lu insanmz mkemmel canlandrd.
etkisinde hareket etmedi ve belli bir tarzn takipisi olmad.
(IV) Toplumun problemlerine deil bireyin toplum iindeki Bu paradaki numaralnm cmlelerden hangisinde
sorunlarna ynelen yazar, yklerinde ounlukla kendi- dnllk adl kullanlmtr?
sinden yola kp bireyler hakknda yazarak insan gerei-
ni anlamaya alt. (V) ounlukla ehirli alt snfn haya-
tn yazan Abasyank, balk, isiz, kraathane sahibi gibi
karakterleri anlatt.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 Bu paradaki numaralanm cmleler-
den hangisinde iaret zamiri kullanlmtr?
6 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
11. Souk mu scak m karar veremediim bir sonbahar ak-

8. Dijital dnyann geliimindeki en nemli beyinlerinden biri amst. Bylesi, bu mevsimde az grlr. Amasrann
olan Steve Jobs, lmnn ardndan pe pee gelen bi- arkasndan gnein ar ar bat grlyor. ster araf
yografik filmleriyle gndemdeki yerini korumaya devam gibi ister tahta gibi dmdz, deyin bu denize. Bir balk
ediyor. teknesi dalgalar kucaklarcasna yol alyor.
Bu cmlede aadaki zamir trlerinden hangisine yer Bu cmlede aadaki zamir trlerinden hangisine yer
verilmitir? verilmitir?
A) Soru zamiri B) Kii zamiri A) Soru zamiri B) Kii zamiri
C) Dnllk zamiri D) aret zamiri C) Dnllk zamiri D) aret zamiri
nite
E) Belgisiz zamir E) Belgisiz zamir

ROMAN
TEST
1. Adlarn yerini kesin olmayacak biimde tutan zamirlere 4. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlma-
belgisiz zamir denir. mtr?
Bu aklamaya gre aadaki cmlelerin hangisinde A) Sana bu konuda yardm edeceiz.

belgisiz zamir yoktur?
B) rencilerin tm, geziye katlmay dnyor.
A) Bazlar, futbolu ok sevdiini nceden sylemiti.
C) Birka adam, sokan ortasnda barp aryordu.
B) Bu konuda kimseyi sulamak istemiyoruz.
D) Sizinle bir sorunumuz olmadn dnyorum.
C) Bakalarnn ne dediini imdilik umursamam.
E) Komulardan biri arabasn yanl park etmi.
D) Bu karara alanlarn birou kar kt.
E) Onlar, bu mahallenin en eski sakinlerindendir.
2. yelik zamiri, ek halinde olup zerine geldii varln hangi

kiiye ait olduunu bildirir. Bunlar ayn zamanda iyelik ek-
leridir.
5. Aadaki cmlelerin hangisinde bu szc iaret
Bu aklamaya gre aadaki cmlelerin hangisinde zamiri olarak kullanlmamtr?
alt izili szck iyelik eki almamtr?
A) Her eyi yaptn bitirdin, bir bu kald sanrm.
A) Szlerimi geri almam, demiti o.
B) Bu vakitlerde aklma sen geliyorsun ve aklmdan git-
B) Sabrn sonu selamettir, demi atalarmz. mek bilmiyorsun.
C) Yediimiz, birok ey zararlym. C) Bu sana ders olsun, artk ne diyeyim?
D) Arabalar bozulunca dolmua bindiler. D) Yazarn dili ve anlatm biraz ard, bu onun az okun-
E) Sahamz yenilendii iin bu ma darda oynadk. masna neden oldu.
E) Bu, benim size bahsettiim kitap deil, siz kitab yanl

almsnz.
3. O szc, Trkede hem iaret adl hem kii adl ola-

rak kullanlabilir.
Bu aklamaya gre o szc aadaki cmlelerin 7

hangisinde farkl bir grevde kullanlmtr?
A) Ona inanmak iin elinde birok sebep olduunu syl-

yordun.
B) Onun szlerinden neden bu kadar gocunduunuzu 6. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret zamiri kulla-
anlayamadm. nlmamtr?
C) Ona her eyi bir an nce anlat ki bu yk tamak zo- A) Bunu ondan kimse beklemiyordu aslnda.
runda kalma.
B) Size unu nermek isterim arkadalar.
D) Onun ka para edeceini ancak kuyumcu bilir demi
C) Onun szlerinden bu anlamm kardnz?
yal adam.
5
D) Bunlar, en sevdiim kitaplardan birkadr.
E) Bu yaz tatilinde Parise gidecekleri iin onlarla plan ya-
pamayz. E) Onu dn pe atmadan nce haber verseydin keke.
ROMAN
KONU
7. Aadaki ataszlerinin hangisinde soru adl kullanl- 11. Bugne kadar o hep sevildi. Kendini sevdirmeyi bildi.
mtr? I II
Yaam her ynyle koklayan biriydi. Ne yapacan,
A) Gelin ata binmi de, gr ki kimin kapya inmi.
III IV V
B) Ate olmayan yerden dumar kmaz. insanlara nasl davranacan iyi kestirirdi.
C) Sen seversen olunu, o da sever olunu. Bu paradaki numaralanm szckler iin aadaki-
D) Her akla geleni ileme her aac talama.
A) I. szck, kii adldr.
E) ocua i buyuran, ardnca kendi gider.
B) II. szck, dnllk adldr.
C) III. szck, iyelik adl almtr.

8. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili sz, dier-
lerinden farkl bir zamire rnektir? D) IV. szck, belgisiz adldr.
A) Bazlar durumun ciddiyetini henz anlamam gibi g- E) V. szck, soru adldr.

rnyor.
B) rencilerin ou, iyi bir meslek sahibi olmak iin ok

urayor.
C) Ona geen akam neler olduunu birimizin anlatmas

12. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcklerin
gerekiyor.
tamam zamirdir?
D) Kursa katlanlarn tm eksiklerini tamamlad saylr.
A) Mahalledeki birok insana iyilik eden biriydi; bu za-
E) Herkesi eletirirdi de bir kendini eletiremezdi nedense. manda onun gibi birini bulmak zor.
B) Bizlere, herkesten fazla o yardm etti; imdi de biz ona

yardm edeceiz.
9. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam zamirle
salanmtr? C) Zamann insan zerindeki etkisini anlayabilmen iin
eski fotoraflara bakmalsn.
A) Onun ka dakika sonra geleceini biliyor musun?
D) Oraya tandktan sonra onunla can cier dost olmu-
B) Siz okula baladnzda kardeiniz ka yan-
tuk o yllarda.
dayd?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 C) O adam, neden bize dmanca davranyor ki?
E) Hakkmzda sylenenlere kimse inanmyor; bu durum
bizim iin iyi bir gelime.
8 D) Bir saattir onunla ne konuuyorlar acaba?
E) Bu kitab nereden bulduunu sana syledi mi?
13. Aadaki cmlelerin hangisinde u szc zamir

10. Aadaki cmlelerin hangisinde iyelik zamiri kullanl- olarak kullanlmtr?
mamtr?
A) u dalarn banda dolanan bulutlar nerede imdi?
A) Tarladaki scaktan yzmz yanmak zereydi.
B) ehrin merkezinde sadece u dkknda var aradkla-
B) Adamn szlerini dinledik ve ona hak verdik. rmz.
C) Galatasarayn futbolcular iyi mcadele etti. C) u otobsn ofr olmad iin insanlar bekliyor.
nite
D) Size iyi bir gelecek hazrlamak iin alyor. D) u memleketin gelmi gemi en iyi siyasetisi oydu.
E) Evimizin nnde oturup misafirleri bekledik. E) u, sana alman nerdiim kazan ayns deil mi?
ROMAN
TEST
1. Aadaki dizelerin hangisinde dnllk zamiri ve 4. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz zamir kulla-
kii zamiri bir arada kullanlmtr? nlmtr?
A) Beni bilen bildiini zanneder A) Olunun bilgi yarmasnda birinci olduunu duyunca
Tpk kendini bilip syledii gibi gzleri yaard.
B) Tm hesaplar benden
B) Ankaradan, sabahleyin yola ktmzda hava olduk-
Siz sadece sadeliinizi koruyun
a souktu.
C) Yaamadm duygular aikrdr
Yaam ile lm kardeler cihanda C) ocuk uyandnda evde kimseyi gremeyince ok
D) Gzellik, kar tanesi kadar narin korkabilir.
Yamur damlas kadar saydamdr
D) ki saatlik bir yolculuktan sonra Sakarya kysndaki o
E) nk aln yazm kaybettim
kasabaya ulaacaz.
Hibir hkmne dair deilim
E) Geen yl, arada srada arkadalarla buluup sinema-
ya gidiyorduk.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir, bir isim tamla-

masnn tamlanan durumundadr?
A) Bazlar durumun ciddiyetini henz anlamam gibi g- 5. Zamirler de ad durum eklerini alabilir.
rnyor.
Aadaki cmlelerin hangisinde zamir, ad durum eki
B) rencilerin ou, iyi bir meslek sahibi olmak iin elin- almadan kullanlmtr?
den geleni yapyor.
A) Dn beni arad ve buraya bir saat iinde gelemeyece-
C) ou insan, zamann nasl getiini bir trl anlama- ini syledi.
dan yaamaya devam eder.
B) uradan setiim elbiseleri denedikten sonra almay
D) Kursa katlanlara diplomalarn vermek zere bir etkin- dnyorum.
lik dzenlenecek.
C) Bu yarmann sonunda bizi byk bir dln bekledi-
E) Herkesi eletirirdi, bu davranna karlk yine de kim- ini syleyince ardk.
se bir ey demezdi.
D) Bu gnden sonra sana kzmay dnmyorum nk
bildiini okuyorsun.
E) Herkesin nasl bir derdi olduunu Allahtan baka kim-

se bilemez.
9
3. (I) nsana zg zellikleri doaya, doaya zg zellikleri

de insana aktarma, somutlamann ana yollarndan biridir.
(II) Yaar Kemal Trkenin bu ynn en iyi alglayan, ge-
litirip zenginletiren byk bir romancmzdr. (III) yle ki
onun dil topranda somutlama ynsemesinin rn olan 6. Aadaki cmlelerin hangisinde kendi szc bir
deyimler, bal bana bir katman oluturur. (IV) Deyimler, kii zamiri ile birlikte kullanlmtr?
ortak dilin mal olmu, szln kapsndan ieri girebil- A) Bu konuda kendine gvenmene ok sevindim.
mitir. (V) te eserlerinde, bu deyimlerle yresel olanlar
B) Kendi yapamayaca iin herkesten yardm bekliyor.
anlatmn dokusu iinde eritilerek verilir.
C) Kendi de bu iin kolay olmadn ge de olsa anlad.
5
kii zamirine yer verilmitir? D) O kendisi biliyor aslnda bu evin ka para ettiini.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Adam kendini hakl karmak iin elinden geleni yapt.
ROMAN
KONU
7. Aadaki alt izil szlerin hangisinde iyelik zamiri 10. Ne szc aadaki cmlelerin hangisinde zamir
yoktur? greviyle kullanlmtr?
A) Onun notlar ok yksekti. A) Ne hareketli saatler geirdik deil mi?
B) Arabay, bizim kapnn nne koydu. B) Onun ne iyi bir insan olduunu sonunda grdler.
C) Kitabn baz sayfalar yrtkt. C) Sabahtan beri ne arayp duruyor bu adam beni?
D) Dostun szleri insan zmez. D) Akam yemeinde ne yemek istersiniz?
E) Mdr, okulun bahesini temizletiyor. E) Uzun zamandan beri ne gelen var ne giden.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde kendi szcnn

cmleden karlmas anlamda bir daralmaya neden
8. I. Antalya, Trkiyenin nemli turizm merkezlerinden biri- olmaz?
dir.
A) Adam, kendi akrabalarnn hepsini bakanlkta ie soktu.
II. Burada bulunmak ve sizleri grmek beni sevindirdi.
B) Kendine sorsanz bu iler ancak bu ekilde yaplr.
III. Seninle konumak ve olup bitenleri anlatmak istiyor.
C) Bazen odasna geiyor ve kendi kendine konuuyor.
IV. Esiz, muhteem bir gzellii var bu yrenin.
D) Tm arkadalarma kendim iin bir ey istemediimi
V. Ortada hibir ey yokken bize barmaya bala-
anlattm.
d.
E) Bydn sanyor ama kendi bana kalsa yemei-
Numaralanm cmlelerle ilgili olarak aada verilen-
ni bile yapamaz.
lerden hangisi yanltr?
A) I. cmlede isim tamlamas vardr.
B) II. cmlede, iaret zamiri kullanlmtr.

12. Kimin bu hzn?
C) III. cmlede, birden ok isim - fiil vardr.
Benimse eer neden iim titriyor hep?
D) IV. cmlede, birden fazla niteleme sfat kulla-
Seninse eer ne ii var bende?
nlmtr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 E) V. cmlede, ilgi zamirine yer verilmitir.
Gel bir gece yars, al hznn
Gel, geceye bile sylersem namerdim, gel!
10 Bu dizelerde zamir trnde ka szck kullanlmtr?

9. (I) Gl evresinde ve ile genelinde pek ok botanik bah-
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
esi vardr. (II) Bu botanik baheleri sayesinde Sapan-
caya gelen ziyaretiler; doada grdkleri aa ve ss
bitkilerini daha yakndan inceleme imkn buluyor. (III)
Ayn zamanda da istedikleri bitkileri buralardan satn ala- 13. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, ya-
biliyorlar. (IV) Ayrca bir gezi isteyenlerin grebilecei pek ps bakmndan tekilerden farkl bir zamirdir?
ok tarihi eser de bulunuyor. (V) Blgede yzyllar boyu
A) Biroumuz onun hakl olduuna yrekten inanyoruz.
yaam medeniyetlerden kalan eserler, yrenin tarihi a-
dan da zengin olmasn salam. B) Bu saatten sonra kimseden kimseye fayda yok.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde za- C) Kendilerinden byle bir hareket beklemiyorduk.
mir kullanlmtr? D) Bunlarn sorunlarnn ne olduunu aslnda biliyoruz.
nite
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Sizlerin stn gayretleri sonucunda bu noktaya geldik.

ROMAN
TEST
14. Hayatta birine ok gvenirsin ama o gvenin karln 17. O gnden sonra ondan hi kimse haber alamad.
alamazsn.
Bu cmledeki zamirlerin tr srasyla aadakilerin
Bu cmledeki zamirin trce zdei aadakilerin han- hangisinde doru gsterilmitir?
gisinde vardr?
A) aret zamiri belgisiz zamir
A) Buras tahmin ettiimizden daha ucuza geldi.
B) Kii zamiri iaret zamiri
B) Kimse, bu sorunun bu kadar byyeceini bilemezdi.
C) aret zamiri soru zamiri
C) Annesi bize hep yemek yapar, onunla gnderirdi.
D) Kii zamiri belgisiz zamir
D) Bizler, bu lkenin geleceini sizlere brakyoruz.
E) lgi zamiri kii zamiri
E) Az kalsn dar karken onu almay unutuyordum.
15. I. Sevinci kaptlar tamay bilmeden,

18. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, di-
imdi bilen yok, nerede oturuyor. erlerin farkl bir zamire rnektir?
II. Ben garip izgilere urarken ba baa
A) Bakalarnn yaptklarndan biz sorumlu deiliz.
Rastlamtm duvarda bir air arkadaa;
III. Ertesi gn balad gn domadan yolculuk, B) Bunun sonular hepimizi ilgilendiriyor, demiti.
Souk bir mart sabah... Buz tutuyor her soluk. C) Hibiriniz, takmn ampiyon olacana inanmad.
IV. trdayan allar drt cana can katyor,
D) Kimileri, bu konuda hl bir beklenti ieresindeydi.
Kimi haydut, kimi kurt masal anlatyor...
E) Bence birileri ortal kartrmak iin elinden geleni
V. Bu akisle duvarda izgiler beliriyor,
yapyor.
Kalbime ate gibi u satrlar giriyor;
Numaral dizelerde aadaki zamir trlerinden hangi-
sinin bir rnei yoktur?
A) Kii zamiri B) aret zamiri C) Soru zamiri
D) Belgisiz zamir E) yelik zamiri

19. (I) amzn en nemli mimarlarndand Zaha Hadid. (II)
11
Geen perembe bronit tehisiyle kaldrld hastanede
geirdii ani kalp kriziyle 65 yanda hayata veda etti. (III)
Nobelle eit grlen Pritzker Mimarlk dln kazanan
ilk ve tek kadn mimard. (IV) Zaha Hadid tasarlad ya-
16. I. O kadar yorgun olduunu bilmiyordum. plarla modern mimarinin fenomen isimlerinden biri haline
II. nsanlarn ou, sorun retmek iin var. geldi. (V) Hadide bazen otoriter, huysuz ve antipatik gibi
sfatlar yaktrld ama o kadnlarn pek sevilmedii, zalim
III. Herkes, sonunda sana inanmaya balad.
mimarlk dnyasnda arpc zekas, dllerle talandr-
IV. Polisler, az nce birinin arabasn ekti.
lan projeleri, benzersiz kariyeri ve yaratt yeniliki tasa-
V. Btn olup bitenleri bize hemen anlatmalsn. rmlarla kendini kabul ettirmeyi basard.
Yukarda numaral cmlelerin hangisinde zamir tamla- Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde bel-
5
yan eki almtr? gisiz zamir kullanlmtr?

D Y
1. Adanada dodum ama uzun zamandr oraya gitmiyorum. cmlesinde kii zamiri kullanlmtr.
2. Bu soruyu tek bama ben kendim zdm. cmlesinde dnllk kii zamiri kullanlmtr.
3. O adama nedense hi gvenesim gelmiyor. cmlesinde iaret zamiri kullanlmtr.
4. Onlar, bugne kadar okuduum en gzel iirlerdendi. cmlesinde kii zamiri kullanlmtr.
5. Son gnlerde herkeste bir snav tela ve heyecan olumaya balad. cmlesinde belgisiz zamir
kullanlmtr.
6. Bunlar ona ver ve bunlara ihtiyacmz olmadn syle. cmlesinde birden fazla zamir kullanl-
mtr.
7. Onunla neden konumadn biliyor musun? cmlesinde soru zamiri kullanlmtr.
8. Toplantya Ahmetin babas gelmi ama Seliminki gelmemi. cmlesinde ilgi zamiri kullanlmtr.
9. Byle zor bir zamanda dostlarm bana ok yardm etti. cmlesinde iyelik zamiri kullanlmtr.
10. Herkes, onun fikirlerine sayg duyuyordu. cmlesinde zamir tamlanan durumundadr.
11. nsan ylelerinden her zaman korkar. cmlesinde iaret zamiri kullanlmtr.
12. Bu kitaplardan hangisini beendiysen onu alalm. cmlesinde soru zamiri kullanlmtr.
13. Yaptmz ileri sorgulamak hi kimsenin haddi deil. cmlesinde belgisiz zamir kullanlmtr.
12
14. Nereye gitsem onu gryorum son gnlerde. cmlesinde soru zamiri kullanlmtr.
15. Mahalledeki eski arkadalarmla her yl mutlaka grrz. cmlesinde ilgi zamiri kullanlmtr.
16. Siz, buraya nereden geldiniz? cmlesinde kii, belgisiz ve soru zamiri kullanlmtr.
17. Onlara bir ey sylemek istemiyorum. cmlesinde basit yapl zamir kullanlmtr.
Cevaplar
nite
1. Y 2. D 3. Y 4. Y 5. D 6. D 7. Y 8. D 9. D 10. Y 11. D 12. D 13. D 14. D 15. Y 16. Y 17. D

Aadaki dizelerde geen zamirlerin altlarn izerek trlerini karlarnda verilen bolua yaznz.
1. Ben sana mecburum bilemezsin
Adn mh gibi aklmda tutuyorum
Bydke byyor gzlerin
Ben sana mecburum bilemezsin
2. Anne sana kim dedi yavrunu dourmay?
Sanki karnnda fazla yaramazlk m ettim?
Senden istemiyordum ne tac ne saray
Karnnda yayordum kafiydi saadetim.
3. Dolatm denizlerce dnyorum,
Bineceim son gemi deil midir
Hayr sahibi omuzlarda giden tabut.
Herkes gibi teselliye muhta olsaydm eer,
Derdim ki: Elbet bir alayanm olur benim de;
Ramazan geceleri Yasin okuyanm,
Baharda kabrime meneke getirenim de.
4. Nerede ne zaman bu hava alnsa

13
Ho geldi gemiteki gzel gnler
Nereye gidersen git gnlk tasa
Brak biraz da ad olsun gnller
5. Yorgunsun, uzaklardan gelmisin;
Yitirmisin neyin varsa birer birer.
Bir salk, bir sevin, bir umut...
5 Onlar da neredeyse gitti gider.

aret, soru ve belirsizlik bildiren szckler cmledeki kullanmna gre sfat ya da zamir olabilir.
Bu aklamaya gre aada verilen szckleri hem zamir hem sfat olacak ekilde kullannz.
1. Bu Sfat ............................
Zamir ............................
2. Dier Sfat ............................
Zamir ............................
3. Birka Sfat ............................
Zamir ............................
4. O Sfat ............................
Zamir ............................
5. Bir Sfat ............................
Zamir ............................
6. Hangi Sfat ............................
Zamir ............................
7. u Sfat ............................
Zamir ............................
8. Ka Sfat ............................
Zamir ............................
14 9. Ne Sfat ............................
Zamir ............................
10. Byle Sfat ............................
Zamir ............................
11. Ka Sfat ............................
Zamir ............................
12. Hibir Sfat ............................
Zamir ............................
nite
Aadaki cmlelerde geen zamirleri bularak trlerini iaretleyiniz.
Kii aret Belgisiz Soru Dnllk
1. Bizim bu saatten sonra konuacak bir eyimiz kalmad.
2. Bu souk havalarda kendine ok iyi bakmalsn.
3. Buraya gelen adamlarla neden konumadnz?
4. Anladm ki herkes hakl olduunu dnmeye balam.
5. Ona szn geirebileceini dnyorsan yanlyorsun.
6. nsan artk kimlere gveneceini bilemiyor.
7. imdi olup bitenleri bana anlatmanz istiyorum.
8. Kendilerine sorulan sorulara cevap vermek istemediler.
9. Bu grltden hepimizin rahatsz olduunu belirttik.
10. Kendilerine sorulan soru Buralar daha nce gezme imknm olmam-
t.
11. Her gn onunla bu kadar yolu beraber tepiyoruz.
12. Kendini iyi hissetmiyorsan iten erken kabilirsin.
13. Hediyeleri kime vereceini bilmiyor musun?
14. unu bilmelisin ki almak insan zinde tutar.
15. Hi kimse byle bir baary beklemiyordu bu sporculardan.

15
16. Ne okumak istediine karar verdiniz mi?
17. O akam kimse sesini karamad korkudan.
18. Bu soukta kimi grmeye gidiyorsun?
19. Hibirinin olup bitenlerden haberi yok sanrm.
20. ok dndkten sonra tekini almaya karar verdi.
5
21.
fasikl
O
TYATR
RETEN TYATRO
TEST 1
1. Aadakilerden hangisi tiyatronun zelliklerinden biri deildir?
A) Hem gze hem kulaa hitap ettiinden etkileyicilik gc olduka fazla

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler nnde
olan bir sanattr.
oyuncularn sergilenmesi amacyla ha-
zrlanm gsterilerdir. Farkl bir ekilde B) Tiyatro eserlerinde kostm, makyaj, jest ve mimikler tiyatro oyununa
duygularn ve olaylarn hareket (jest) gerekilik katar.
ve konumalarla anlatlmasdr. Genel
C) retici metin trlerinden olup gstermeye dayal bir zellie sahiptir.
olarak temsil edilen eser anlamnda da
kullanlr. D) Geni kitlelere ulaabilen bir sanattr.
E) Tiyatroda dil en gzel ekliyle kullanlr.
Trajedi, kiilere korku, heyecan ve acn-

drma telkinleriyle ders vermek amac
veren en eski tiyatro eididir. iirsel
olarak yazlmas ve deimez kurallara
bal olmas sebebiyle br tiyatro e-
itlerinden kolayca ayrlr. Yunan tanrs
Dionysosun enliklerinde yaplan yar-
malarda sahnelenen oyunlarla varola-
gelmitir. 2. Aadakilerden hangisi trajedinin zelliklerinden biri deildir?
A) Manzum olarak yazlr.
B) Konusunu tarihten ve mitolojiden alr.
Komedi; kiilerin, olay ve detlerin g- C) Kiiler yksek tabakadan seilmitir.

ln, elendirici, ynlerini gstermek D) Vurma, yaralama gibi kt olaylara sahnede yer verilir.
amacyla ders vermeyi ve hoa vakit
E) Dil, sekinlerin kulland edebi bir dil olduundan kaba saba szlere
geirtmeyi hedef edinen tiyatro eididir.
yer verilmez.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
2
Dram, komedi ve trajedinin birleiminden

olumu gibidir. Romantizm akmnn 3. I. Ackl ve komik olaylar bir arada verilir.
rndr. Hayat sahnede tm ynleriy- II. Kiiler toplumun her tabakasndan seilebilir.
le gsterilir. Manzum veya mensur ola-
III. Hem nazm hem nesirle yazlabilir.
rak yazlabilir. Konular gnlk hayattan
IV. Perde says snrl deil, yazarn isteine baldr.
seilir. Kahramanlar sradan kiilerdir.
Dramda konu milli tarihten veya gnlk V. birlik kuralna uyma zorunluluu vardr.
yaamdan seilebilir. Dram trnn en
nite
Numaralanm bilgilerden hangisi dram trne ait deildir?

nemli temsilcisi Victor Hugodur.
TYATRO
1 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi komedinin zelliklerinden 4. Klasik Fransz trajedisinde ---- sk skya uyuldu, bu da
biri deildir? sonu gelmeyen polemiklere neden oldu. Bir gnn 12 saat
mi, yoksa 24 saat mi demek olduu, tek bir yerin bir oda
A) Hayatn ve insanlarn gln yanlarnn sergilenmesine
m, yoksa bir kent anlamna m geldii gibi konular ze-
dayanan komedyada ama, seyirciyi gldrrken d-
rinde tartld. Bazlar, oyundaki olayn sresinin oyunun
ndrmektir.
sahnelendii sreyi, yani yaklak iki saati amamas ge-
B) Gldrmek esasna dayanldndan slpta bir se- rektiini savundular. Bu tr kat snrlamalara karn 17.
kinlik gze arpar ve her trl kaba sze ve akaya yer yzyln byk Fransz oyun yazarlar Pierre Corneille ve
verilir. Jean Racine, karakterlerinin yaamlarndaki atmalar
C) Kahramanlar genellikle halkn arasndan seilir. tek bir mekn ve birka saatlik sreye sdrarak, gcn
younluundan alan esiz bir trajedi sanat yarattlar.
D) Kavga, yaralama gibi eylemler sahnede canlandrlr.
E) Diyalog ve koronun birbirini takip ettii komedyada be
si getirilmelidir?
blm ara verilmeksizin oynanr.
A) birlik kuralna
B) perde
C) dekor
2. (I) Tiyatro eski Msrda domutur. (II) Hayatn, maddi,
manevi her davrann bir masala, bir mitolojiye balayan D) sahne
bu insanlar zevk, elence, iki konusunda da bir tanr E) hikayeye

kahraman dnmlerdi. (III) Dionysos adn verdik-
leri bu tanrya, hayatn etin artlar ortasnda, kendileri-
ne, zaman zaman da olsa, saadet, nee imkn yaratt
iin, minnetlerini, kranlarn demek istediler. (IV) Ylda 5. Trajedi ve komedi trleri aadaki edebi akmlardan
bir defa, belli gnlerde Dionysos enlikleri dzenlediler hangisiyle nem kazanmtr?
ve bu elenceler srasnda iip keyiflenen baz kimseler,
A) Hmanizm B) Klasisizm C) Romantizm
bulunduklar yerden ortaya frlar, taklitler yapar, gldr-
D) Realizm E) Sembolizm
c hikyeler anlatrlard. (V) nceleri rasgele kimselerin
akllarna estike yaptklar bu oyunlar, zaman getike
enliklerin gelenei olup daha sonra baz kimseler, bu ii
kendilerine meslek edindiklerinden oyuncusu tek kii olan
6. Aadaki tiyatro terimlerinden hangisinin aklamas
ilk tiyatro domutur.
yanltr?
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde 3
A) Mizansen: Bir tiyatro eserinin sahneye konmas, sah-
bir bilgi yanl vardr?
neye gre dzenlenip uygulanmasdr.
B) Mimik: Bir duygu veya dncenin ka, gz, az, yz
hareketleriyle anlatlmasdr.
C) Feeri: Masallarn tiyatro sahnesinde dramatize edilme-

sinden doma, cinlerin perilerin de rol ald bir tiyatro
3. ----, tiyatroda, kuliste durarak oyunculara szlerini fslty- trdr.
la syleyip hatrlatan yardmc.
D) Jest: Sessiz hareketler, jestler, yz ifadeleri ve kostm-
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi- ler yoluyla duygular, dnceleri, tutkular anlatmaya
si getirilmelidir? yarayan tiyatro eididir.
6
A) Parodi B) Suflr C) Montaj E) Perde: Tiyatro eserinde bir oyunun almasndan ka-
D) Jest E) Kanto panmasna kadar geen blmdr.
TYATRO
KONU
TEST 1
7. Aadakilerden hangisi gstermeye bal edebi me- 11. Aadakilerden hangisi klasik trajedi ve komedi iin
tinlerden biri deildir? ortak bir zelliktir?
A) Komedi B) Dram C) Trajedi A) Konunun tarihten ve mitolojiden alnmas

D) Roman E) Orta oyunu
B) Ackl olaylara yer verilmesi
C) birlik kuralna uyulmas

8. Tiyatro eserinde kiiler eylem iinde verilir. Kiiler, arala-
D) Kiilerin yksek tabakadan olmas
rnda atma bulunan varlklardr. Temsil ettikleri karakte-
re uygun eylemler sergilerler. Oyun kiisi ya insann ortak E) Kiilerin halk arasndan seilmesi
ve genel zelliklerini simgeleyebilecek biimde ---- ola-
rak ele alnr ya da insann kiisel zelliklerini yanstacak
biimde ---- olarak ilenir.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki- 12. 17. yzylda hayatn bir kesiti ackl ve gln yanlaryla
lerden hangisinde verilenler getirilmelidir? karlkl konumalar halinde ve seyirciler nnde gsteril-
meye balanmtr. Bu dnemde bylece ---- tr ortaya
A) senaryo piyes
kt.
B) tip karakter
C) aktr aktris si getirilmelidir?
D) rejisr suflr A) komedi B) dram C) trajedi

D) vodvil E) piyes
E) mimik mizansen
9. birlik kural, Victor Hugonun ---- oyununun ilk sahne-

leniiyle bozulup nemini yitirdii romantik dneme dein 13. I. Konular, toplum yaamndan ve gnlk hayattan aln-
Fransz tiyatrosunda egemenliini srdrd. mtr.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden II. birlik kuralna uyulur.
hangisi getirilmelidir?
III. Kiiler, her an halktan kiilerdir.
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) Hernani B) Sefiller C) Kurbaalar
IV. Vurma, yaralama gibi olaylar koro tarafndan sylenir.
D) Vadideki Zambak E) Kular
V. Be blmden meydana gelir.
4
Numaralanm bilgilerden hangisi klasik komedi iin
doru bir ifade deildir?

10. Tiyatro, hayatta gelip gemi veya olabilecek ya da t-
myle imgesel olaylarn belli yerlerde, yetenekli kiilerce
(artistlerce) seyirciler nnde canlandrlmas sanatdr.
inde bu sanatn gsterildii yapya tiyatro, burada temsil
edilmek zere hazrlanm yazya da tiyatro yapt ya da
---- denir.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- 14. Romantizm akmnn etkisiyle ortaya kan tiyatro tr
si getirilmedir? aadakilerden hangisidir?
A) Trajedi B) Komedi C) Dram

nite
A) sahne B) piyes C) dekor

D) mimik E) dram D) Epik tiyatro E) Fars
TYATRO
2 KONU
TEST
1. (I) Trajedi; kiilere korku, heyecan ve acndrma telkinle- 3. (I) Tiyatro, yaanm ya da yaanabilir olaylarn anlatld
riyle ders vermek amac gden en eski tiyatro eididir. oyun ad verilen yazl metnin, sahne zerinde ve toplu-
(II) iirsel olarak yazlmas ve deimez kurallara bal luk nnde sanatlar tarafndan canlandrlmas sanat-
olmas sebebiyle br tiyatro eitlerinden kolayca ayrlr. dr. (II) Tiyatroda grme ve iitmeye dayal iki temel ge
(III) Yunan tanrs Dionysosun adna dzenlenen enlik- vardr. (III) Dekor, kostm, renk, k, insanlarn tavrlar
lerde yaplan yarmalarda sahnelenen oyunlarla ortaya grmeye; sesler, ezgiler, konumalar ve sylemeler ve
kmtr. (IV) Klasik trajediler genellikle perdelik oyun- anlatm, iitmeye dayanan gelerdir. (IV) Tiyatro, konusu-
lardr. (V) Eski Yunanda balayan bu tiyatrolarda dekor nun ileniine gre mzik, dans gibi sanat dallarndan da
bulunmaz ancak sahnenin bir kesinde olaylarn sebep yararlanr. (V) Tiyatro eserinde olaylar yazarn azndan
ve sonularn anlatan bir koro yer alrd. anlatlr, eserin kiileri pasiftir.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

verilen bilgi yanltr? verilen bilgi yanltr?
Yldzl Soru 1
Masallarn dramatize edilerek tiyat

ro sahnesine akta-
2. I. Opera, insanlarn konumak yerine tiyatro oyununu rlmasna ---- denir. Cin, peri gibi
masalms gelerden
ark syleyerek sahneye koymasdr. Operann tiyat- yararlanlr.
rodan ayrlan balca zellii, bir mzik blmnn de
Bu parada bo braklan yere
bulunmasdr. aadakilerden han-
gisi getirilmedir?
II. Pandomim, dnce ve duygular mzik veya trl
A) fars B) vodvil C) dram
eyalar eliinde bazen dansla, bazen de gvde ve
yz hareketleriyle yanstmay hedefleyen szsz oyun D) feeri E) rev
trdr. Yz mimikleri, el, kol ve beden hareketleri kul-
lanlarak tema anlatlmaya allr.
III. Tuluat, tiyatro eitlerinden biridir. Sanatlar, oynadk-

lar eserin konusuna baldrlar ama oyundaki szleri
ilerinden geldii gibi syleyerek doalama yaparlar.
4. Tiyatroyla ilgili olarak aada verilen bilgilerden han- 5
gisi doru deildir?
Yazl esere uymak mecburiyetleri yoktur. Perdeli orta
A) Tiyatro, eski Yunanda, M V. yzylda babozumu
oyunu da denir.
enliklerinde, babozumu tanrs Dionysos adna yap-
IV. Feeri, szlerinin mziksiz ksmlar mziklerden ok lan trenlerden domutur.
olan tiyatro eserleridir. Halka hitap etmek iin yazlr. B) Tiyatronun belli kurallara balanmasyla da tragedya
Bu oyunlarda renk, k, kyafetler ve dans en gze ve komedya ortaya kmtr.
arpc ekilde kullanlr. C) Trajedi, bir kahramann yaad kederli ya da korkun
olaylar, kahramann kanlmaz yenilgisini, ykmn
V. Mzikal; kendine zg, yaln bir olay rgs olan, m-
ciddi ve yceltilmi bir dille anlatan sahne yaptdr.
zik, dans ve diyaloglarn olaylarla btnletii duygu-
D) Komedide, vurma, yaralama, ldrme gibi ac, znt
sal ve elendirici sahne gsterisi ya da oyundur. veren olaylar sahnede gsterilmez, sahnede seyirciye
Numaralanm aklamalarn hangisinde yanllk ya- duyurulur.
6 plmtr? E) Dram, yaamn znt ya da mutluluk veren ynlerinin

bir arada ele alnmasdr yani yaamn olduu gibi i-
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. lenmesidir.
TYATRO
KONU
TEST 2
5. ----, her trl gncel sorunu ince bir alayla, ineleyici, ye- 8. I. Dekor: Tiyatroda, sahneyi eserin konusuna gre de-
rici, talayc bir tutumla ele alp toplum eletirisine yne- yip hazrlamada kullanlan eyann toplu ad.
len tiyatro trdr. zellikle siyasal ve toplumsal konulara
II. Diyalog: Oyunda bir kiinin tek bana yapt uzun ko-
younlaan oyunda, ezgiler, danslar, skeler, monologlar,
numa.
diyaloglar ve hatta saydam gsterileri ve ksa filmlere de
III. Dramatize etmek: Bir olay, duyguyu, dnceyi can-
yer verilir. Oyun, gldrc ve elendirici olmasna ra-
landrarak anlatmak.
men, temelde ciddi tiyatro trleri arasnda kabul edilir.
IV. Epizot: Bir hikyede asl olaya karan ikinci derecede
nemli bir olay.
si getirilmedir?
V. Fars: Komedinin, sanat yn az, kaba bir tr.
A) Kabare B) Piyes C) Dram
D) Komedi E) Trajedi Numaralanm aklamalarn hangisinde yanllk ya-
plmtr?

6. Yine klasik ----, kahramanlar, kral, kralie, prenses, eski
Yunann tanr ve yar tanrlar gibi en st tabaka kiiler-
den seilirdi. Orta tabaka ve basit halk adamlarna rast-
9. (I) Konular tarihten ve hayatn ackl veya gln, irkin
lanmazd. Kahramanlar arasnda geen olaylar insanlarn
veya gzel hemen her olayndan alnabilen dramda ka-
ruhsal zayflklarn, tutkularn, iradeye bal yce davra-
der, umut, nee, kuku, tasa, facia ve komik davranlar
nlarla aktrrd. zellikle karakterlerin bir katharsis,
bir arada bulunabilir. (II) Kahramanlar her snftan seile-
yani arnma srecinden gemeleri gerekirdi. Bu da ancak
mez yani sadece halktan karaktere yer verilir. (III) Dramn
farknda olarak ya da olmadan kahramann byk bir hata
ciddi ve arbal yazlm ekline piyes, duygulandrc
yapmas, bu nedenle ac ekmesi ve bu sre sonunda
ve fazla heyecan verici olanna melodram denir. (IV) Me-
arnm olarak doru bir z bulmasyla olabilirdi.
lodram mzikli oyun demektir, yalnz gnmzde mzik
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- ksm atlmtr. (V) Bununla birlikte yine dram trlerinden
si getirilmelidir? olan feeri ise bir masaln sahneye konulmu eklidir ve
kahramanlar cin, peri, dev gibi dsel varlklardr.
A) trajedilerde B) komedilerde C) dramlarda
D) pandomimlerde E) vodvillerde Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde
verilen bilgi yanltr?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
6 10. Aadaki olay evresinde gelien trlerden hangisi

7. (I) Dram, trajediyle komediyi bir araya getiren tiyatro e-
farkl bir gruba dhildir?
ididir. (II) Modern tiyatronun srekli olarak aristokrat
A) Roman B) Hikye C) Masal
zmrenin yaayn veya sadece hayatn gln tarafla-
rnn sahneye konmasn yeterli bulmayarak hayat birok D) Tiyatro E) Destan
tarafyla temsil etme arzusundan domutur. (III) Dram,
dzyaz ve iirsel halde yazlabildii gibi perdeden be
perdeye kadar olabilir. (IV) birlik kuralna uyma zorun-
luluu vardr. (V) nsani temalardan ok toplumcu ve milli 11. Aadakilerden hangisi Trk edebiyatnda yerli ilk ti-
konular iler ve en kanl ve irkin ya da gereki olaylar yatro eserini yazmtr?
seyirciye gstermekten ekinmez. A) inasi B) Namk Kemal
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde C) Ziya Paa D) emsettin Sami
nite

E) Ahmet Vefik Paa
TYATRO
3 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi komedi trnde yazlm bir 4. ---- trnn ilk rneklerini Rnesansn yetitirdii byk
eser deildir? ngiliz sanat Shakespeare (ekspir) 16. yzylda ver-
mitir. spanyol sanat Lope de Vega da bu trn nc-
A) Gogol Mfetti
lerindendir. Shakespeare, klasik tiyatronun zaman ve yer
B) inasi air evlenmesi birlii kuraln ykmtr. Sanatnn iiri ve dzyazy i ie
C) Moliere Gln Kibarlar kullanarak yazd oyunlar nce Alman, sonra da Fransz
romantiklerini etkilemi, bylece de bu trn temelleri atl-
D) Shakespeare Hamlet
mtr.
E) Aristopanes Eek Arlar
si getirilmedir?
A) Dram B) Vodvil C) Trajedi

D) Masal E) Senaryo
2. Komedi tr, konularna gre kendi iinde e ayrlr: ----
komedisi, insan karakterinin gln ve eksik ynlerini, top-
lumun deer yarglaryla atan aksak ve zayf yanlarn
anlatan komedilerdir. ---- komedisi toplumun gelenek ve
greneklerinden kaynaklanan glnlkleri anlatan kome-
dilerdir. ---- komedisi, olaylarn seyircinin merakn kam- 5. Eser, oyuncu ve seyirci unsurlarndan oluan tiyatrolar
layacak, onlar artp gldrecek biimde anlatld ou zaman yazl bir metne dayanr. Bu yazl metinlere
komedilerdir ki bunlara vodvil de denmektedir. Bu trde tiyatroda ---- denir. Tiyatro oyunun yazl olmayan ekilleri
temel ama gldrmektir. Eletirel bir yaklam ya da d- ise ---- oynanr.
ndrme sz konusu deildir. Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki-
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadakilerden hangileri getirilmelidir?
lerden hangileri getirilmelidir? A) suflr rejisr
A) Entrika Karakter Tre B) rejisr sahne
B) Tre Karakter Entrika C) perde dekor
C) Karakter Tre Entrika D) senaryo doalama
D) Entrika Tre Karakter E) piyes rejisiz
E) Karakter Entrika Tre
6. Aadakilerden hangisi modern tiyatronun zellikle-

3. Toplumun gln ve aksak ynlerini yanstan komedilere rinden biridir?
tre komedisi denir. Hastalk Hastas (Moliere), Gln Ki-
A) Yazl bir metne dayanmadan oynanmalar
I II III
barlar (Moliere), air Evlenmesi (inasi) ve Vatan yahut B) Meddah ad verilen ve tek kiiden oluan bir oyuncu
IV V tarafndan oynanmalar
Silistre (Namk Kemal) bu tr komedilere rnektir. C) Yazl bir metne dayanmalar ve bir sahnede oynanma-
Bu paradaki numaralanm yerlerin hangisinde bir lar
6
yanllk vardr? D) Deve derisinden yaplm renkli figrlerle oynanmalar
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Daha ok doast varlklara yer verilme

TYATRO
KONU
TEST 3
7. Olaylarn artc bir biimde dzenlendii gldrmenin 11. MTAK BEY: yle ya! Aksz, sevgisiz, grc usulyle
n planda olduu komedilere ---- komedisi denir. Bu yol- evlenenlere ak olsun. Ben Kumru Hanmla niye evleni-
daki komedyalara zamanla ---- ad verilmitir. Scapnn yorum nk onu tanyorum, seviyorum. Ne dersin onunla
Dolaplar (Moliere), Yanllklar Komedyas (Shakespea- evlenmekte aklllk etmemi miyim?
re) bu trdekilere rnektir.
HKMET EFEND: Herhalde yledir.
MTAK BEY: Onun yz gibi huyu da gzel. Ben her ha-
linden memnunum fakat Kumrunun o karga suratl ablas
A) feeri karakter olmasa!
B) entrika vodvil HKMET EFEND: Gerekten Onun ad neydi?
C) karakter tre MTAK BEY: Sakine midir, nedir Cad suratlnn adn
bile sevmiyorum.
D) tre feeri
HKMET EFEND: Niin?
E) karakter fars
MTAK BEY: Bize engel olduu yle dursun, yznde
meymenet yok karga suratlnn Yzne bakann ii rast
gitmiyor. Krk be yana gelmi daha evlenememi. Akl-
8. Aadakilerden hangisi tiyatro ile ilgili bir kavram de- dan yana da pek nasibi yok. Byle bir baldzm olduun-
ildir? dan lemden utanyorum.
A) Sahne B) Dekor C) Seyirci HKMET EFEND: Eee, gl seven dikenine katlanr.
D) Redif E) Perde MTAK BEY: Gel unu sana vereyim be! Ama nikhla
ha! Geinemeyecek ne varm; ya o akllanr ya da sen
ldrrsn.
9. Klasik trajedinin nemli yazarlar eski Yunan edebiyatnda HKMET EFEND: Sakn Kumrunun yerine onu sana ver-
I mesinler! Olur mu olur. Byk dururken k kocaya
Aiskhylos, Sophokles, Euripides ve Aristophonestir. vermek pek adet deildir.
II III IV V MTAK BEY: Yok, bak ben yle aka sevmem.

Bu cmledeki numaralanm blmlerin hangi-
HKMET EFEND: Biraz nce akayla bana veriyordun
TRK DL VE
EDEBYATI 9 sinde bir yanllk yaplmtr?
ya?
MTAK BEY: Ben onu sana akayla deil gerekten ver-
8
mek istiyorum.
inasinin air Evlenmesi adl oyunundan alnan bu

metin iin aadakilerden hangisi sylenemez?
10. Aadaki eletirmelerin hangisinde bir yanllk ya-
plmtr? A) Gstermeye bal bir metin rneidir.
A) inasi Yerli ilk tiyatro eseri B) Diyaloglara yer verilmitir.
B) Namk Kemal Sahnelenen ilk tiyatro eseri C) Grc usul ile evlenmeden de sz edilmitir.
C) Abdlhak Hamit Yasaklanan ilk tiyatro eseri D) Olay anlatmna da dayanmaktadr.
D) Recaizade Mahmut Ekrem Komedi (ok Bilen ok E) Konu olarak Cumhuriyet Dnemi tiyatro zelliklerini
Yanlr) yanstmaktadr.
nite
E) Ahmet Vefik Paa Uyarlama tiyatro

TYATRO
4 KONU
TEST
1. Aadakilerin hangisinde gstermeye bal metinler 4. Aadaki aklamalarn hangisinde yanllk yapl-
bir arada verilmitir? mtr?
A) Destan Masal A) Trk ve arklara yer verilen hafif elenceli tiyatrodur.

(Vodvil)
B) Masal Roman
B) Yalnzca gldrme amac gden, argoya yaslanan
C) Dram komedi
kaba komedi trdr. (Fars)
D) Komedi Hikye
C) Masalms, olaanst olaylar ileyen oyundur. (Feeri)
E) Halk Hikyesi Trajedi
D) ok ksa, 5 10 dakikalk oyundur. (Ske)
E) Szsz, tamamen jest ve mimiklerden oluan oyundur.

(Melodram)
2. (I) Tiyatro, bir sahne sanatdr. (II) Tiyatro eseri, olaylar

olu yoluyla gsterir. (III) Bu ynyle konuma ve eyleme
dayanan bir anlatmaya bal tr olarak da tanmlanabilir.
5. Aadakilerden hangisi trajedi ve komedide ortak bir
zelliktir?
(IV) Yaygn bir deyile tiyatro; insan, insana, insanla, in-
sanca anlatma sanat olarak ifade edilir. (V) Tiyatro ese- A) Konular
rinin dier trlerden en nemli fark; dier edebi eserler
B) Kiiler
okumak ve dinlemek iin yazlmken tiyatro oyununun
sahnede seyirci nnde oynanmasdr. C) birlik kural
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde D) Hedef

bir yanllk vardr? E) Mensur olarak yazlma
6. Aada verilenlerden hangisi doru bir bilgidir?
A) Trajedi tr romantizm akmn etkisiyle ortaya km-

tr.
3. I. Konusunu sekin kimselerin hayatndan ya da mitoloji-
B) Komediler, konusunu tarihten ve mitolojiden alr.
den yani tanrlar arasndaki ilikilerden seer.
C) Dramda, hem komik hem akl olaylar ilenir. 9
II. Konusunu gnlk hayattan, sosyal olaylardan seer
ve kahramanlar sradan insanlar, eitim grmemi ya D) Trajedilerin kiileri halk tabakasndandr.
da sonradan grme kiilerdir.
E) Dram tr klasisizm akmn etkisiyle ortaya kmtr.
III. Elenceli, hafif konulu, iinde bestesiz konumalar da
bulunan mzikli tiyatrodur ve daha ok halk iin yazl-
m eserlerdir.
IV. Konusu; trl dans ve davranlarla anlatlan mzikli, 7. ----, sahne oyunlarnda konuanlarn birbirine syledikleri
szsz tiyatro trdr. szlerden her birine verilen addr.
Aadaki terimlerden hangisinin tanm yukarda ve- Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-
rilmemitir? lerden hangileri getirilmelidir?
6
A) Bale B) Trajedi C) Operet A) Suflr B) Rejisr C) Perde
D) Komedi E) Monolog D) Senaryo E) Replik
TYATRO
KONU
TEST 4
8. MHRMAH : (Dardaki grltlere kar kulaklarn tka- 9. Aadaki cmlelerin hangisinde verilen bilgi yanltr?
mtr.) gndr a kurtlar gibi uluyorlar.
A) 19. yzyldan itibaren modern tiyatro rnekleri verilme-
HURREM : (Korkusunu gizlemeye alarak) Halk ne isteye balanmtr.
diini bilmez.
B) Trk edebiyatnda Abdlhak Hamit ve Namk Kemal
RSTEM : (Ac bir glle) Bu halk, bu defa ne istediini dram trnde eser vermitir.
biliyor sultanm. ehzade Mustafann kannn bedelini is-
C) Bat edebiyatnda en nl komedi yazar Fransz Molie-
terler, yani kellemi. (Pencereyi aralar.) Dinleyin.
redir.
DIARDAN SESLER: Mustafa Han, Mustafa Han... (Bu
D) Dram trnn nemli isimleri Aiskhylos, Sophokles ve
sesler daha ok bir at edasyla aksedecektir.)
Euripidestir.
MHRMAH : (Sinirli) gn gecedir uyku tutmaz gz-
E) Toplumun gln ve aksak yanlarn gsteren komedi
lerimiz. Ne bizim ne de onlarn. Bu adamlar geceleri olsun
tr tre komedisidir.
uyumazlar m? (Rstem sokulur.)
RSTEM: ntikam uyumaz. (Bir an durur sonra ileri doru

bir k yapar.)
HURREM : (Durgun) Ve hnkr hl onlar hi grmez hi

duymaz gibi davranr. 10. Bir durumu, bir davran, bir fikri ya da yaanty tiyatro
MHRMAH: Bir sessiz isyan bu... Silhsz bir ayaklan... tekniklerinden yararlanarak oyun ya da oyunlar gelitire-
Hl kimse kar durmak istemez. rek ykletirmeye ---- denir.
RSTEM : Kim kar duracak? Hnkr bizimkinden ayr Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadaki-
bir dnya iinde yaar sanki. Onun dnyasnda ne bize lerden hangileri getirilmelidir?
yer var, ne de u lgn insanlara... Onun dnyasnda bir A) epizot B) drama C) tirat
byk sessizlik, bir lm sessizlii... Kimin haddine onu D) opera E) replik
inzivasndan ekip karmak? Kimin haddine onun uyu-
makta olan gazabn yeniden uyandrmak?
MHRMAH: Bunu ancak Cihangir yapabilir?
HURREM : (Bir yerine bir bak batrlm gibi) Ci-

TRK DL VE
EDEBYATI 9 hangir... Zavall yavrum. Gn gnden eriyor. Gn 11. Aadakilerden
dan biri deildir?
hangisi tiyatronun yap unsurlarn-
gnden soluyor korkum bouna deilmi... lk defa
yaptmz iin doruluundan phe ediyorum.
10 A) Kiiler B) Olay ya da durum
Bana yle geliyor ki gnleri sayl. (Mihrimah hkrr.)
Hekimler istirahat etmesini isterler... Oysa ben olumun C) Yer D) Zaman
kafasnn iini bilirim. Nasl bir cehennem aleti gibi alr. E) birlik kural
(Birdenbire kralie hametiyle dorulur.) Kaderin hkm
bu. ehitsiz zafer kazanlmyor.
Orhan Asenaya ait Hrrem Sultan adl oyundan alnan

bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) Tarihi oyundan alnm bir paradr.

B) Diyaloglara yer verilmitir. 12. Aadakilerden hangisi klasik trajedi trnde eser
C) Olay anlatmlarna yer verilmitir. vermi isimlerden biri deildir?
A) Goethe B) Aiskhylos C) Eurupides

nite
D) Manzum olarak yazlmtr.

E) Dolayl olarak yer ve zaman anlalmaktadr. D) Corneille E) Racine
TYATRO
4 KONU
TEST
13. Aadaki aklamalarn hangisinde yanllk yapl- 16. EFRUZ - Nereye byle acele?
mtr?
VCDAN - Karakola. Yerde altn bir saat buldum da.
A) Tiyatro Eseri (Oyun, Piyes): Sahnede oynanmak iin
EFRUZ - Gster bakaym. (Bakar) Arka kapa da prlan-
yazlm eserlerdir. Olu halindedirler. Yazarn azn-
tal. Niye karakola gtryorsun?
dan anlatlmaz.
VCDAN - Sahibine iade etsinler diye.
B) Olay: Tiyatro eserinin konusudur. Serim, dm, -
zm blmlerinden oluur. EFRUZ - Sahibi, belli ki zengin bir adam, yenisini alr. Hadi
gel unu satp paylaalm.
C) Kii: Tiyatro eserinde kiiler eylem iinde verilir.
VCDAN - Ayp, ayp. Sen bunu sylememi ol. Ben de
D) slup: Syleyi zelliidir.
duymam olaym, karde.
E) Oyuncu: Rol canlandran kiidir. Tiyatroda arka plan-
EFRUZ - Vicdani be... Ka senelik arkadaz. Bir eyi ok
dadr.
merak ediyorum.
VCDAN - Sor kardeim.
EFRUZ - Sen mahsus mu yle yapyorsun, yoksa sahiden

14. ----, tiyatro metinlerinde olay rgsne verilen isimdir. Gi- mi srlsklam aptalsn?
rite ak balatan olay yer alr. Trmanta gerilim yava
VCDAN - Teessf ederim Efruz. Muallim Bey bize musa-
yava artar. Zirvede olayn en heyecanl blmdr, me-
habat ahlakiye dersinde ne dedi: Yerde bir ey bulunca
rak uyandrlr. Dte ana karakterin dnm grlr.
karakola teslim edin demedi mi?
Sonuta da olay zmlenir. Anlatmaya bal metinlerden
hikye ve romanda giri, gelime sonu ya da serim d- EFRUZ - Kim grecek seni burada aval?
m zm diye bildiimiz blmleme bu blmde giri, VCDAN - Olsun. Benim vicdanm var. Ben vicdanmn
trman, zirve, d ve zm blmleriyle grlr. sesini dinlerim.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki- EFRUZ - Vicdann ne diyor?
VCDAN - Alma alma diyor.
A) Dramatik rg
EFRUZ - Vay hyar vay, ver unu be.
B) Olay ak
VCDAN - lrm de vermem. (Koarak kar.)
C) Tuluat
Haldun Tanerin Gzlerimi Kaparm Vazifemi Yapa-
D) Monolog rm adl oyunundan alnm bu para iin aadaki-
E) Klasik rg lerden hangisi sylenemez? 11
A) Dramatik rgnn bir ksmna yer verildii
B) Konusunu gnlk yaamdan ald
C) Gnlk konuma dilinden yararlanld

15. Aadaki sanatlardan hangisinin modern Trk ti-
D) Kiilerin gnlk yaamdan seilmedii
yatrosuna herhangi bir katks olmamtr?
E) Diyaloglara yer verildii
A) inasi
B) Namk Kemal
C) Nabizade Nazm
6
D) Abdlhak Hamit Tarhan
E) Recaizade Mahmut Ekrem

D Y
1. Tiyatro, bir sahnede, seyirciler nnde oyuncularn sergilenmesi amacyla hazrlanm gsterilerdir.
2. Tiyatro eserinin dier trlerden en nemli fark; dier edebi eserler okumak ve dinlemek iin yazl-
mken, tiyatro oyununun sahnede seyirci nnde oynanmasdr.
3. Dram, kiilere korku, heyecan ve acndrma telkinleriyle ders vermek amac veren en eski tiyatro
eididir.
4. Hayatn ve insanlarn gln yanlarnn sergilenmesine dayanan komedyada ama, seyirciyi gld-
rrken dndrmektir.
5. Tiyatro metinlerine oyun metinleri yazan kiiye oyun yazar (mellif) ve oyunu sahnede canland-
ran kiilere oyuncu (ya da daha genel olarak tiyatrocu) denir.
6. Dram, dzyaz ve iirsel halde yazlabildii gibi perdeden be perdeye kadar olabilir ve birlik
kuralna tamamen uyar.
7. Klasik trajediler genellikle perdelik oyunlardr.
8. Komedide gldrmek esasna dayanldndan slpta bir sekinlik gze arpar ve her trl kaba
sze ve akaya yer verilmez.
9. Konular tarihten ve hayatn ackl veya gln, irkin veya gzel hemen her olayndan alnabilen
dramda kader, umut, nee, kuku, tasa, facia ve komik davranlar bir arada bulunabilir.
12
10. Baz klasik trajedi rnekleri, Aiskhylosun Titan Prometheusun hikyesini anlatt Zincire Vurulmu
Prometheusu, Sophoklesin Kral Oidipusu ve Euripidesin Andromakhe saylabilir.
11. Diyalog ve koronun birbirini takip ettii komedyada be blm ara verilmeksizin oynanr.
12. Toplumun eksik, aksak ynlerini, tre ve geleneklerdeki tutarszlk ve yanllar eletirel bir dille ele
alan oyunlara entrika komedi denir.
Cevaplar
3. Y 6. Y 7. Y 8. Y 12. Y
nite
1. D 2. D 4. D 5. D 9. D 10. D 11. D
1. Masallarn tiyatro sahnesinde dramatize edilmesi ve cinlerin pe- A. Mizansen
rilerin de rol ald bir tiyatro tr
2. Tiyatro sahnesinde, sanatlarn btn el, kol, ayak ve benzeri B. Sahne

beden hareketleri
3. Eski Yunan tiyatrosunda bir grup erkek ve kadndan kurulu ar- C. Suflr
kclar topluluu
4. Bir tiyatro eserinin sahneye konmas, sahneye gre dzenlenip D. Feeri

uygulanmas
5. Tek kiinin konumas. Tek kiilik taklitli bir komedya tr E. Tirat
6. Tiyatro eserinde bir perdelik blmn, dekor bakmndan dei- F. Koro

ik olan kk ksmlar
7. Tiyatroda, kuliste durarak oyunculara szlerini fsltyla syleyip G. Jest

hatrlatan yardmc
8. Komedinin, sanat yn az, kaba bir tr. H. Mimik
9. Sahnede kiilerin birbirlerine kar syledikleri uzun szler I. Monolog
10. Bir duygu veya dncenin ka, gz, az, yz hareketleriyle i. Replik
anlatlmas
11. Sahne oyunlarnda konuanlarn birbirlerine syledikleri szler- J. Fars

den her biri
12. Tiyatro sahnesinde kullanlan eya K. Diyalog 13
13. Oyuncularn karlkl konumas L. Vodvil
14. Birbirine gevek biimde bal blmlerden kurulu, talamalara M. Aksesuar

dayanan, ezgili oyun
15. Dnce ve duygular gvde ve yz hareketleriyle yanstmay N. Pandomim

hedefleyen szsz oyun
Cevaplar
6 1. D 2. G 3. F 4. A 5. I 6. B 7. C 8. J 9. E 10. H 11. i 12. M 13. K 14. L 15. N

Metin I
Yusuf bir mddet mahallenin ilerine karmad. Bir kere eski ve korkun hatralar kafasndan atabilmi deildi, ikincisi ken-
disini burada olduka yabanc buluyordu. Burann insanlar ok eyler biliyorlard; kendisinin hi bilmedii birtakm eyler...
Ve bu bilgilikleri her tavrlarndan dklyordu. Bu yabani ocua evvela ehemmiyet vermediler; fakat asl ve hakikaten
ehemmiyet vermeyenin bu yabani ocuk olduunu fark edince onunla alay etmek, onu kzdrmak istediler. Yusuf onlarn
bu incelmi alaylarndan da bir eyler anlayamad, fakat bir gn, kendisi hakknda yine manasn anlayamad bir eyler
syleyen ve bu pek de Yusuf un lehine olmayan szlerle etrafndakileri gldren Karaban Mehmet ismindeki bir ocua
Yusuf birdenbire iki kuvvetli yumruk ekletirdi. Neye uradn bilemeyen ocuk, az kan iinde iki kere yerde yuvarland.
Kalkp Yusuf a atlmak istedi, daha dorulmaya vakit bulamadan ikinci bir hcumla yere serildi. Yusuf, etrafta ses karma-
dan bakakalan ocuklarn yanndan ar ar ekildi, eve dnd. O zamandan sonra btn mahalle ondan ekiniyordu. O
srada birka arkada peyda etti. Bunlarn en banda bakkal erif Efendinin olu Ali vard, muntazam mektebe giden ve
hi 27 kimse ile kavga etmeyen bu ocukla evde annesinin yannda tant. Yaa kendisinden byk olduu halde onu
korumaya, ona aabeylik etmeye balad. Ali mektepte birok eyler reniyor, bunlar Yusufa da anlatyordu. Yusuf bazen
hafif bir tebessmle, bazen de ciddiyetle kalarn kaldrarak bunlar dinler, fakat katiyen hayret eseri gstermezdi. Adeta
btn bu anlatlan eyleri nceden biliyormu gibi bir hali vard. Dnyann en merakl ve hayret verecek hadisesi bile onun
lakaytln izale edemeyecek gibiydi. Ali buna biraz ierlese bile, ses karmadan dinledii iin, memnun, anlatr, anlatr,
sonra akamst onunla beraber sokaklarda gezmeye veya testileri alarak yine beraberce amarlemeye su doldurma-
ya giderdi. Kasabann en iyi suyu olan bu emenin ba, bilhassa akamzerleri, mahere dnerdi; testiyi taktklar kolun
mukabil tarafna meylederek azlarnda sakz, plak ayaklarnda nalnla gelen yetikin kzlar; emzikli toprak bir ibrik ile
kna skna gelen ve karanla kalnca alamaya balayan ocuklar; ellerinde iki teneke, salar ortadan ayrlm, beyaz
nlkl kahveci raklar hep burada toplarlar, konuurlar ve sra kavgas ederler, sonra kaplarn doldurup giderlerdi.
Sabahattin Ali Kuyucakl Yusuf
Metin II
SADETTN - Vay gzmn nuru efendim. Ho geldin Miralay Beyciim. Ne zamandr mtehassrdk. Buyurun, yle buyu-
run.
KAZIM - Sa olun. Bir top sesleri geliyor sabahtan beri. Endaht m yaplyor acaba?
14
SADETTN - Hayr dinamit. Kayalan patlatyorlar.
KAZIM - yle mi? (Elindeki paketi uzatr) Yine bam dnyor ok. Sol kolumda mtemadi bir ar. Toplayverdim unu.
SADETTN - Allaha emanet. (Alr Yusuf a verir) Emredersiniz.
LEMAN - Bana msaade.
SADETTN - laca devam.
LEMAN - Ara versem birka gn.
SADETTN - Niye?
LEMAN - Arlara iyi geldi de, ayptr sylemesi, kurdeen gibi krmz bir eyler dkyorum imdi.
SADETTN - Hmm! Salisilat miktar ar geldi demek karaciere. yi ki sylediniz. Yarn baka bir tertip yapaym.
nite
LEMAN - Zahmet oluyor size her gn.

SADETTN - Ne demek. Hem size hem tbba hizmet. nsan araya araya bulur.
KAZIM - Yaa Sadettin Bey, bravo. Tpk bizim topuda nizam atmz gibi.
LEMAN - Sa ol, var ol. Elin dert grmesin.
SADETTN - Hayr dua edeceksen bana, havann durmasn de, Leman Hanm. (Not almaktadr) Yeni tertibi bu gece Yusuf
la yollayacam. Tecrbe edip yarn urayn.
LEMAN - Gelirim. Tecrbe tahtas oldum ama bak derdime ifa buluyorsun neme lazm. Hoa kaln. (Naciyeye) Ha syle-
meyi unuttum. Agopa mercan gibi barbunya gelmi. Aznza layk.
NACYE - le paydosunda alrm. (Leman kar)
YUSUF - harfli bir kelime sylesenize bana. Mrekkep kurutmaya yorarm.
REFET - Kl.
YUSUF - Olmuyor. Sonu H ile bitecek.
SADETTN - Rh.
YUSUF - Hay aklnla yaa usta.
SADETTN - u gazetenin paavrasn karyorsunuz be. Bizim olsa neyse. Terzi Vienin. Doktor tarihi romanlar okur,
tapucu lm haberlerini hatmeder. Bizim hanm tefrikalara dadanm.
NACYE - Onu da m ok gryorsun?
SADETTN - (Devamla) Bu da apraz kelimeleri halletmese uyku tutmaz. (Muadelete) Hal hatr sormay unuttum. Nasl
oldun kzm?
MUADELET - Hep yle Sadettin Bey. Bilhassa geceleri. Uyuyacama yakn sanki iimde hop diye bir ey der gibi oluyor.
Kalp diyorum muhakkak.
Haldun Taner Fazilet Eczanesi
Yukarda iki metin rnei verilmitir. rneklerde verilen iki metni okuyup karlatrnz. Aralarndaki benzerlikleri
15
ve farkllklar bularak belirtiniz.
6
22.
fasikl
YO
SENAR FABL

MASAL
RETEN SENARYO
TEST 1
1. (I) Yapm sreci iinde yazl bir metni olmayan bir film ekmek pek mm-
kn deildir. (II) Bu yzden film ekimleri bir senaryo dhilinde gerek-
Senaryo, belli bir teknik ve yetenee letirilir. (III) En basit tanmyla senaryo, kelimelerle resim yaratma sa-
dayanan, yedinci sanat kurallarn ve o natdr diyebiliriz ve bu sanatn edebiyatla hibir ilgisi bulunmamaktadr.
gnn teknik kurallarn dikkate alan, ilk (IV) Daha kapsaml bir senaryo tanm yapacak olursak belli bir teknik ve
satrdan son satrna dek sinemaya uy- yetenee dayanan, sinema sanat kurallarn ve an tekniini dikkate
gun olarak hazrlanan metindir. Bir baka alan, ilk satrndan son satrna dek sinema ve televizyona uygun olarak
deyile senaryo, grnt ve sese dn- hazrlanan metindir, diye tanmlayabiliriz. (V) Dier bir tanmlamaysa se-
ecek bir dncenin, bir olayn yazya naryoyu, grnt ve sese dnecek bir dncenin, bir olayn yazya
dklmdr. dklm hlidir, diye anlatr.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde bir yanllk ya-

plmtr?
Sinema, herhangi bir hareketi dzen-

li aralklarla paralara blerek bunlarn
resimlerini belirleme ve sonra bunlar
gsterici yardmyla karanlk bir yerde, 2. Aadakilerden hangisi senaryonun aamalarndan biri deildir?
bir perde zerinde yanstarak hareketi A) Taslak yk (sinopsis)

yeniden oluturma iidir.
B) Gelitirim senaryosu
C) Ayrlma senaryosu
D) Ara verme senaryosu
E) ekim senaryosu
TRK DL VE
EDEBYATI 9
2 Senaryo yazm Amerikan
ve Fransz tarz olarak iki
farkl biimde gerekletirilir. 3. (I) Sinema, kendisinden sonra var olan; edebiyat, resim, mzik, tiyatro,
Amerikan tarznda her sah- heykel, dans gibi sanat dallarnn hepsiyle iletiim iindedir. (II) Ancak
ne iin alt izili biimde bir Yedinci Sanat, en gl ban edebiyatla kurmutur. (III) Edebiyat eski
knye (st balk) oluturulur. alardan beri, insanlar arasnda szl veya yazl iletiim salayan ara-
Knyede sahne numaras,
lardan biridir. (IV) Sinemann da bir kitle iletiim arac olmas, temelde bir
karakterler, mekn, i-d ve
ortaklk oluturur. (V) Bu iki iletiim arac da kltrn gelimesine katkda
gece-gndz ayrmlar belir-
tilir. Fransz tarz senaryonun bulunurken insanlar bilgilendirir, elendirir, olup bitenden haberdar eder,
sahneler ikiye ayrlm sayfa- onlarn estetik zevkine hitap eder, bak alarn gelitirir ve zaman za-
da solda grnecekler, sada man da onlar tartmaya sevk eder.
duyulacaklarn yazlmasyla
oluturulur. Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde bir yanllk ya-
plmtr?
nite

SENARYO
1 KONU
TEST
1. ---- henz ekilmeyen filmin, bittii zaman alaca biimin, 4. Aadaki cmlelerin hangisinde verilen bilgi yanl-
nceden en kk ayrntlarna kadar kt zerinde belir- tr?
tildii metindir. Dier bir tanma gre, ekimlere blnen
A) Sinemann douundan bu yana sinema ve edebiyat
evrim iin tm uygulamayla ilgili tm aklamalar tayan
arasnda yakn bir iliki vardr.
senaryo; senaryonun film ekmeye hazr durumda olduu
aamasdr. B) Giderek kendi dilini oluturma ve kitlelerce popler
olma konusunda byk mesafeler kaydeden, kendi
zgn senaryolar olan sinema yaptlarnn art son
si getirilmelidir?
dnemin nemli bir gereidir.
A) ekim senaryosu
C) Sinema dier btn sanatlara gre daha yeni, daha
B) Gelitirim senaryosu gen bir sanattr.
C) Ayrlma senaryosu D) Sinemaya uyarlanan edebiyat yaptlar, metne tama-

men sadk olmak zorundadr.
D) Taslak yk (sinopsis)
E) Sinemaya her romann uyarlanmasnn olanakl olma-
E) Boluk senaryosu
d da nemli bir gerektir.
2. (I) Kendine zg bir yazm teknii olan roman ve ykden

nce ortaya kan senaryo dediimiz metin, iki ynl bir
5. Film; yazl tasvirler, hareketli grnt, sz, grlt ve
almay kapsar. (II) Birinci ynnde, sinemann kuralla-
mzik gibi ayr anlatm boyutunu bunlarn hepsini ya da
r ve koullar dikkate alnarak doalama olarak ya da
bir ksmn ierir. Yazda ise, sadece kt zerinde siyah
baka sanat dallarndan uygulanarak, ele alnan konu-
harflerden oluan bir malzeme vardr. Bu doku farkll,
dan dramatik yap kurulur. (III) Bu yap iinde dnceler,
sadece iki sanat dal arasndaki farka deil; benzerliklere
entrikalar verilerek bir olay anlatlr, olay yaratan kiiler
de iarettir. Farkl malzemelerle yola kp zgn rnlerini
arasnda ilikiler dzenlenir ve olay bir sonuca ulatrlr.
yaratan sanatlar, zamanla kanlmaz bir etkileime girer-
(IV) Senaryo ikinci ynyle teknik bir almadr: Grn-
ler. zellikle, anlatm teknikleri, sanatlar arasnda ortaklk
t, ses ve sahneleme yntemleri gibi gelerin ayrntlarn
meydana getiren unsurlardandr. rnein James Joyce
kapsayan; ksaca yapmn ieriini, biimini, nemli bilgi-
ve Virginia Woolfun bilin ak teknii de sinemada kul-
lerini kapsayacak ekilde dzenlenmesidir. (V) Senaryo
lanlan bir tekniktir. Sinemann en sk karlatrld ve
yazmnda kullanlan baz kurallar, ncelikle senaryonun
benzetildii sanat tr de anlatdr. Bu benzetmenin k-
bu ekil yanyla ilgili olanlardr.
keni eskiye dayanr. Edebiyat sinema etkileiminden ilk
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde kez bahseden ynetmenlerden biri olan D. W. Griffith; film
bir yanllk yaplmtr? ekerken Dickensla ayn eyi yaptn, tek farknn re- 3
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. simle bir yk anlatmak olduunu syler. O zamandan
bu yana; eletirmenler, yazarlar, ynetmenler ve aratr-
maclar, film ile roman arasndaki ilikiyi zmlemeye
3. Senaryo yazm ---- ve ---- tarz olarak iki farkl biimde almlardr.
gerekletirilir.
Bu parada anlatlmak istenen aadakilerden hangi-
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki- sidir?
A) Senaryo yazmann zor bir ura olduu
A) Rus Alman
B) Edebiyat ve sinema arasnda sk bir ba olduu
B) ngiliz Fransz
C) Edebiyatn sinemadan beslendii
C) Amerikan Fransz
7
D) talyan Amerikan D) Sinemadaki tekniklerin ok eski olduu
E) Fransz Rus E) Sinemann edebiyatnn nne getii

SENARYO
KONU
TEST 1
6. Aadakilerden hangisi senaryo ile edebi metin ara- 9. Aadakilerden hangisi senaryonun blmlerinden
sndaki benzerliklerden biri deildir? biri deildir?
A) Ayn konuyu ileyebilme A) ekim (Shot)
B) Ayn anlatm biimlerinden yararlanabilme B) Sahne (Scene)
C) Anonim nitelik tama C) Ayrm (Sequence)
D) Yaananlar kendine gre yorumlayabilme D) Flashback (geriye dn)
E) Olay anlatmna dayanma E) Blm (Part)
10 Aada verilen bilgilerden hangisi hangisi yanltr?
A) Bir sinema filminin ekimi iin yazl bir senaryo metni-

ne gerek duyulur.
B) Taslak yk (sinopsis) film yksnn ayrntl bir anla-

tmdr.
7. (I) Sinopsis, sinemada filmlerin hikyelerinin hazrlanma-
C) Edebiyat alannda yazlm bir yk ya da roman se-
snda kullanlan n almadr. (II) Bir filmin n almasn-
naryo yaplabilir.
da ilk aamasn oluturur. (III) Hikyeyi ilk olarak yazya
dkmek, genel hatlaryla konsepti belirlemek iin kullanlr. D) ekim (Shot), filmi oluturan dramatik yapnn en k-
(IV) Bir sinopsiste filmin senaryosunun giri gelime ve so- k birimidir.
nu ksmlar bulunabilir. (V) Ortalama olarak 20 - 30 sayfa
E) Ayrmlama senaryosu, senaryo yazarnn bireysel a-
arasnda yazlr.
lmas bittii, her eyin sonuland nc aama-
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde dr.
bir yanllk yaplmtr?
TRK DL VE
EDEBYATI 9 11. (I) Sinemada senaryo konusunun nemini kavratmak ad-
na sylenecek en gzel sz udur: yi bir senaryo yete-
neksiz ellerde belki kt bir film olabilir ama kt bir senar-
4 yo ne yaparsanz yapn hibir zaman iyi bir film olamaz.
(II) Genellikle doksan dakikalk bir sreyi kapsayan konulu
film senaryolar ortalama yirmi sayfa civarnda olur. (III)
Gnmzde konulu film senaryolarnda tam sayfa format,
8. (I) Treatman, senaryonun son aamasdr. (II) Treatman yarm sayfa format veya Amerikan format eklinde baz
genel olarak senaryodan ksa, sinopsisten uzundur. (III) ekil farkllklar olabilir. (IV) Konulu film senaryolaryla ilgili
Treatmann ideal bir uzunluu yoktur. (IV) Treatman, se- unutulmamas gereken gerek, bir filmin baarl olabilme-
naryo ve sinopsis gibi bir sanat eseri deildir. (V) Genellik- sinin temel koulu ieriiyle, biimiyle iyi bir senaryosunun
le filmi yapmclara pazarlamak iin yazlan metindir ve bir olmasdr. (V) Ksaca iyi bir senaryo, iyi bir film iin temel
dier ismi de gelitirim senaryosudur. olacaktr.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

bir yanllk yaplmtr? bir yanllk yaplmtr?
nite

SENARYO
1 KONU
TEST
12. (I) Yedinci sanat olarak adlandrlan sinemann en ok et- 15. Aadakilerden hangisi dramatik bir konunun zellik-
kileimde olduu sanat dal edebiyat olarak nitelendirilebi- lerinden biri deildir?
lir. (II) Yazl birer metin olan roman ve hikyeler, senar-
A) Mutlaka atma iermelidir.
yolatrlarak sinemaya aktarlr. (III) Dolaysyla sinema-
ya uyarlanan bir roman ve hikyenin kesin olarak biimi B) lgin ya da ilginletirmeye yakn olmaldr.
deimez. (IV) Filme aktarlan bir roman ile o film kar- C) lgin kiiler iermeli ya da kiiler ilginletirilebilmelidir.
latrldnda birok benzerlik ve farkllk bulunabilir ama
D) Gelimeyen, kprmeyen, akmayan bir konu dramatik
sonu olarak ikisi de insani bir durumu, bir olay, bir at-
konudur.
may, bir gzlemi vb. anlatrlar. (V) Her iki sanat dal da bir
metinden hareket etmesine ramen roman baka, sinema E) Grsel olarak (TV, sinema, tiyatro) aktarlabilir olmal-
bakadr fakat birok sanat dal gz nne alndnda, dr.
roman ve sinemann etkileimin en ok grld sanat
dallar arasnda yer aldklarn sylemek mmkndr.

bir yanllk yaplmtr?
16. (I) ki farkl sanat dal, edebiyat ve sinemann birliktelii

benzer baz ieriksel ve biimsel zellikler tar. (II) Anla-
tm dillerinin baz ortak zellikleri araclyla etkileim ie-
risindedir. (III) Her iki sanat dalnda da trler bulunmakta
fakat sinemada kurgu varken edebi rnlerde kurgu yok-
13. Aadakilerden hangisi senaryoda temann ilevlerin-
tur. (IV) Dier sanat dallarnn bir birleimi olan sinemann,
den biri deildir?
Yedinci Sanat zellii edebiyattan, tiyatrodan, resimden,
A) Geni bir konuyu snrlandrr ve tema yoluyla aykla- fotoraftan, mimariden dn ald gelerle gerekleir.
ma, seme ilemi yaplabilir.
B) Yazar ynlendirir, bir hedefe doru yrtr, btn e- bir yanllk yaplmtr?
lerin bu dorultuda olmasn ve eserin i birliini salar.
C) Ynetmenlerin, oyuncularn, dekoratrlerin ve teki uy-
gulayclarn oyunu yorumlamasn salar
D) Tema sayesinde senaryo ile edebi metin arasndaki

fark belirlenir.
5
E) Temadan yola karak konu da bulunabilir.
17. (I) Sinopsis yazarken mutlaka geni zaman kipi kullanlr.

(II) Geni zamandan baka zaman kipleri; -dili gemi ya
da -mili gemi zaman kipleri kullanlr. (III) Sinopsis tek-
14. Aadakilerden hangisi senaryoda hedef kitlenin nik bir yaz trdr, bir ykleme tr deildir. (IV) Yani
zelliklerinden biri olamaz? sinopsis yazarken anlatm imknlarndan faydalanamaz-
A) Dil, bilgi ve kavray dzeyi snz ve yaz diline has sanatlar kullanlmaz. (V) Bir rapor
yazar gibi senaryoda anlatmak istediiniz yky rapor
B) zleme yetisi
eden iki sayfalk yazdr.
C) Hedefin ilgileri, sorunlar
7
D) Duyarl konular bir yanllk yaplmtr?
E) Taslak yknn iyi olmas A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

A a d a k i s o r u l a r c e v a p l a y n z . . .
1, 2, 3 ve 4. sorular, aadaki paraya gre cevaplaynz.
KTABIN ADI: YAPRAK DKM
KTABIN YAZARI: REAT NUR GNTEKN
Cumhuriyet yllardr. Ali Rza Bey hibir eye karmayan, Babalide yetimi sradan bir memurdur. stanbulda eitli me-
muriyetlerde grev yapmaktadr. Memur olarak almaktan da gayet memnundur. Ne yazk ki ac dolu gnler ard ardna
gelir. nce annesini daha sonra da kz kardeini kaybeder. Artk stanbul onun iin yaanamaz hale gelir ve Suriyeye gider.
Belirli bir sre Suriyede kaldktan sonra Anadoluya almaya gelir. Burada Hayriye Hanm ile tanr ve onunla evlenir.
Hayriye Hanm ile yapt evlilikten be ocuu olur. Trabzon dolaylarnda alrken bir kadn karlmas olay yznden
iten atlr. aresiz kalr ve stanbula geri dner. stanbulda i ararken eski bir tandna, Muzaffere rastlar. Muzaffer Altn
Yaprak Anonim irketinde mdr olarak almaktadr. Hemen onu ie alr. Zamanla Ali Rza Bey ie alr. Muzaffer, Ali
Rza Beyin arkadann kzna k olur. Onunla ilikiye girer ve kz kandrr. Bu olaydan tr Ali Rza Bey ok utanr;
kendini sorumlu tutar. Hemen iten ayrlr. ten ayrld gn byk olu evket bir bankada memur olarak ie balar. Ali
Rza Bey ocuklarnn iyi yetimesini arzulayan, ailesinin istediini yapan, ama hi sz gemeyen, sevilmeyen bir babadr.
Leyla ve Neclann gzleri hep dardadr. Bu yzden aileyi hi beenmezler, evde sk sk kavgaya neden olurlar.
evket alt bankada daktilo grevinde alan bir memura k olur ve onunla evlenir. Babas bu evlilie kardr.
Sonuta aile ikiye blnr. Artk dnden sonra kavgalar iyice sklar. Ali Rza Beyin alp para kazanmas gerekir. Bu
yzden eski alt Muzafferin yanna gider, ondan i ister. Fakat Muzaffer buna kar kar ve onu kovar. Ali Rza Bey
iyice yklr; bunalma girer. Bir yandan Necla ve Leyla, evketin karsyla birlikte eitli ay partileri ve elence dzenle-
mektedirler. Bu partiler evdeki geim skntsn daha ok artrr. Evin byk kz Fikret bu geim sknts ortamnda iyice
bunalm, kendini kurtarmak iin bile bile bir ka ocuk sahibi olan bir adamla evlenir, Adapazarna gider. Bylece aacn
yapraklarndan biri dm olur.
Ali Rza Bey, Fikretin evden ayrlmasyla bsbtn yklr. Gnler artk gemez olur. Bir sre sonra da gelini evi terk ederek
ayrlr. nk kendisi elenceye ok dkndr. Ayrca Necla ve kardei ayn adama k olurlar. Necla her zaman zengin
olmay istemitir ve bu yzden kendisini zengin bir tccar olarak tantan Suriyeli ile evlenir. Ksa sre sonra aldandn
anlar. inde bulunduu sefil hayattan kurtulmak iin sk sk mektup yazar. te aacn bir yapra daha dklmtr.
Ali Rza Beyin olu evket ise bankadan ektii paralar yznden hapse girer. Leyla ise bu sefaletten kurtulup para kazan-
mak iin etini satar, kt yola der. Her gn baka bir arabayla mahalleye gelir. Sonunda zengin bir avukatn metresi olarak
6 yaamaya balar. Annesini de kendi yanna alr. Bu yaprak dkm Ali Rza Beye hafif bir fel geirtir ve hastaneye der.
Leyla hemen babasn ziyarete gider, onu oradan karr. Ksa srede babas iyileir. Her frsatta Ali Rza Beyin arkadala-
rnn kz hakknda ileri geri konumas, onu kahreder. Leylann yannda mutsuz bir ekilde hayatn srdrr.
1. Bu paradan hareketle edebiyat ile sinema sanat hakknda nasl bir iliki olduunu ksaca anlatnz.
nite
2. Verilen bu para bir senaryo olarak deerlendirildiinde senaryonun hangi evresini oluturabilir?
3. Verilen yknn tema ve konusunu belirleyiniz.
Konu:
Ana fikir:
4. Senaryonun bir parasn oluturan bu blmn zellikleri nelerdir?
7
CEVAPLAR:
1. Bu paradan hareketle edebiyat ile sinema sanat hakknda nasl bir iliki olduunu ksaca anlatnz.
- Edebiyat, yazarn yeniden retmek istedii bir olay, i ve d dnyay szckle betimler. Sinema ise doada var olan,
zaman ve mekn iinde kendiliklerinden ortaya kan evremizde gzlemleyebildiimiz ve iinde yaadmz malze-
meleri kullanr. Yazar nce dnyann belli bir grntsnn hayalini kurar, sonra da bu hayali szcklerin yardmyla
kda dker. Oysa bir film eridi, kamerann gr alanna giren dnyadan kesitleri, dorudan doruya mekanik bir
ekilde kaydeder. Bu kesitlerden daha sonra bir film btnnn grntleri yaratlr. Sonuta sinema; edebiyatn ola-
naklarndan, konularn yararlanmay bilir. Edebiyat rnleri sinemaya kaynaklk edebilir.
2. Verilen bu para bir senaryo olarak deerlendirildiinde senaryonun hangi evresini oluturabilir?
Taslak yk (Sinopsis)
3. Verilen yknn tema ve konusunu belirleyiniz.
Konu: Bu kitap, yaam koullarnn ve evrenin aile zerindeki olumsuz etkilerini anlatmaktadr. Kitabn isminden de
anlalaca gibi aile bir aaca benzetilmektedir. Yapraklarn dklmesi, aile bireylerinin yuvadan kopuunu anmsat-
yor.
Ana fikir: Toplumun btnl ve sal asndan aile faktrnn ne denli nemli olduu ve aile bireylerinin tm
olumsuzluklara kar birlik ve beraberliini bozmamas gerektii anlatlmaktadr.
4. Senaryonun bir parasn oluturan bu blmn zellikleri nelerdir?
- Konu ve tema saptandktan sonra gelitirilerek yazmaya karar verdiimiz film yksnn en ksa yoldan 1-2 saffa
iinde zetlendii blmdr.
- Yaptn konusu zerine ilgilileri (yapmc/ynetmen) aydnlatan metindir.

8
- Senaryoda rehber grevi stlenen blmdr.
- Ksa olarak, ok ayrntya girilmeden yazlan blmdr.
- Olaylar dizisinin getii zaman ve evre belirlenmitir.
- Olaylarn imdiki zamanda gese bile geni zamanla ekimlendii blmdr.

nite
MASAL FABL RETEN
2 TEST
1. Bu trde yer ve zamana ballk yoktur. Bu trn ismi ncelikle, Klkedisi,

Ali Baba ve Krk Haramiler, Kelolan gibi ulusal ve uluslararas szl ge-
lenein rnleri olan halk yklerini kapsar. Ama szl gelenekle ilikisi Dzyaz biiminde sylenmi, olaa-
olmayan edeb yn ar basan baz eserler de bu trn iinde yer alr. nst kahramanlarn balarndan geen
olaanst olaylarn yer ve zaman belir-
Bu parada zellikleri verilen edebi tr aadakilerden hangisidir?
tilmeden anlatld edebiyat trne ma-
A) Destan B) Roman C) Masal sal denir.
D) Hikye E) Tiyatro
Masallarn zellikleri: Masallarda her

insan ilgilendiren evrensel deerler ve
konular anlatlr. zellikle ocuklara do-
ruluk, drstlk, iyilik, gzellik, ahlakl
olmak, erdemli olmak, yardmseverlik
gibi duygular verilmek istenir. Tamamen
hayal rn olan bu olaylar, olaanst
nitelikler tayabilir. Masallarda olamaz
diye bir ey yoktur. Her ey olabilir ve
bunlar konu olarak ilenir. Masalda za-
man da belirsizdir. Gemite bir zaman-
2. Aadakilerden hangisi masal iin yanl bir ifadedir?
dan sz edilir ama aslnda bu hayal bir
A) Sonunda didaktik bir tavr grlmektedir. zamandr. Masallar gemi zaman kipi
(-mi) kullanlarak anlatlr. Masal kahra-
B) yiler dllendirilirken ktler cezalandrlmaktadr.
manlar olaanst nitelikler tayabilir.
C) Olay anlatmna dayal bir trdr. Masallarda peri, dev, cce, cad, gul-
D) Kahramanlar gnlk hayatta rastlayabileceimiz sradan kiilerdir. yabani, ahmeran, Zmrdanka gibi
hayal kahramanlar karmza kabilir.
E) Olaylarn anlatmnda -mili gemi zamana yer verilmektedir.
Masalda eiticilik esastr. Aslnda yerin,
kiilerin ve zamann hayal olmas da
bundandr. Kimse rencide edilmeden in-
sanlara ders verilir. Herkes masaln so-
nunda verilen dersten kendisine den
pay alr.
9
Fabl; sonunda ders verme amac g-

den, gldren, dndren ve genellikle
manzum yklerdir. nsana ait bir zel-
3. Sonunda ders verme amac gden, genellikle manzum yklerdir. Bu t- liin insan dnda bir varla verilme-
rn kahramanlar genellikle hayvanlardr. Ama bu hayvanlar insanlar gibi sidir. Fabllarn kahramanlar genellikle
dnr, konuur ve tpk insanlar gibi davranr. hayvanlardr. Ama bu hayvanlar insanlar
gibi dnr, konuur ve insanlar gibi
Bu parada zellikleri verilen edebi tr aadakilerden hangisidir?
davranr. Dnyann en nl fabl yazar-
A) Fabl B) Roman C) Meddah
7
lar Ezop, La Fontaine ve Beydebadr.
D) Hikye E) Destan Ezopun fabllar M 300 ylnda derlene-
rek yazya geirilmitir.
MASAL FABL
KONU
TEST 2
1. Aadakilerden hangisi masaln zelliklerinden biri 4. Bir varm bir yokmu, eski zamanlarn birinde, bir nine
deildir? ile olu varm. Kafas kel olduundan, herkes o olana
Kelolan dermi. Kelolan, keyfine ok dknm, sa-
A) Kahramanlar olaanst zelliklere sahip olabilir.
bah erkenden kalkar, akamlara kadar sinek avlar, fare
B) Yer ve zaman belirsizdir. kovalar, daha gne batar batmaz, uyuz kediler gibi ocak
C) Masallar, kalplam bir tekerleme ile balar. bana bzlrm. g ne yaparm ne de severmi.
Yal annesi, olunun bu miskin, bu tembel huyundan ok
D) Masallarda olaanst varlklar (cin, peri, melek) bulu-
dertliymi. Birok kereler yahut saysz defalar uyarm,
nabilir.
ama Kelolan hi aldr etmemi, sineklere avlamaya, ta-
E) Masallarda daima milli ve dini motiflere yer verilir. vuklara klamaya, dev gibi fareleri de kovalamaya devam
etmi. O kadar tembellik ediyormu ki keileri ile eei bile
yaylma gtrmemi, hayvancklar alktan lm. Yal
annesi, artk daha fazla dayanamam, olum, uam
dememi, alm eline kocaman bir sopa dm peine.
Neresine gelirse pat pat vurmu. Neredeyse, Kelolan`n
kafas krlm. Kelolan bakm ki anasnn dayaktan vaz-
2. Aadakilerden hangisi fabln zelliklerinden biri geecei yok, acmadan ldrecek, canl canl da mezara
deildir? gmecek. Ardna bile dnp bakmadan kap gitmi
A) retici bir nitelie sahiptir. Yukarda belli bir blm verilen bu parann tr aa-
dakilerden hangisi olabilir?
B) Genellikle ocuklar iin yazlmaktadr.
A) Destan B) Roman C) Hikaye
C) nsana ait zellikler, canl veya cansz varlklara aktar-
D) Masal E) Fabl
lr.
D) lk rneklerine Trk edebiyatnda rastlanmaktadr.
E) Hem nazm hem nesir eklinde yazlabilir. 5. ----, masallarn ba ksmnda yer alan, dinleyicinin ya da
oyuncunun masal dinlemeye arld blmdr. Bu b-
lme masal ba ya da tekerleme blm de denilmekte-
dir.

TRK DL VE
EDEBYATI 9 si getirilmelidir?
A) Deme B) Dm C) zm
10
D) Dilek E) Anlat
3. (I) En eski edebiyat trlerinden biri olan masallar, balan-
gta szl edebiyat rn olarak ortaya kmtr. (II) G-
nmzde ise gerek derleme gerek yeniden yazm yoluyla 6. Aadaki bilgilerin hangisinde yanllk yaplmtr?
varln srdren bir trdr. (III) Masal gnmz dn- A) Kelolan masallar anonim masallara rnek gsterile-
yasnda nemli yapan veya hl geerli klan yn, d bilir.
yannn zenginlii ve uyarlanma olanaklarna sahip olma-
B) Fransz La Fontainein yazd hayvan masallar fabl
sdr. (IV) Bununla birlikte masallar, roman ve hikye gibi
trne rnek olabilir.
olay evresinde olumu bir trdr. (V) Dolaysyla olayla-
rn ve kiilerin anlatmnda olaanstlklere rastlanmaz. C) Andersen Masallar Danimarka edebiyatna aittir.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde D) Masallarda iyiler kazanr, ktler kaybeder.

bir yanllk yaplmtr?
nite
E) Masaln tekerlemeyle balayan blm dm bl-

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. mdr.
MASAL - FABL
2 KONU
TEST
7. Bir eer var idi zif nizr 9. I. Fabllar hem nazm hem nesir biiminde olurlar.
Yk elinde kat ikeste v zr II. Fabln sonunda her zaman bir ahlak dersi (kssadan
hisse) vardr.
Gh odunda v gh suda idi III. Fabllar tehis ve intak sanatlar zerine kurulmutur.
Dn gn kahr ile ksuda idi
IV. Her fabl bir tekerlemeyle balar ve bir tekerlemeyle biter.
V. Fabllarda retici (didaktik) bir ama gdlr, gndelik
Ol kadar eker idi ykler ar
hayatla ilgili dersler ve tler verilir.
Ki teninde t komamd yar
Numaralanm cmlelerin hangisinde verilen bilgi
yanltr?
Nice t kalmamd et deri
Ykler altnda kana batd deri A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Eydr idi gren bu sretlu 10. Aadakilerden hangisi fabln gelerinden biri deildir?
Tan degl mi yrr snk atlu
A) Kiiler B) Senaryo C) Yer
D) Zaman E) Olay
Duda sarkm u dmi enek
Yorlur arkasna konsa sinek
Yldzl Soru 1
Toranur idi arpa arpa teni
Gzi grince bir avu saman
Divan edebiyat sanatlarndan eyhiye ait Harname Aadakilerden hangisi fabl
trnn blmlerin-
adl mesneviden alnan bu para aadaki olay evreden biri deildir?
sinde gelien trlerden hangisine rnektir?
A) Serim B) Dm C) zm
A) Halk hikyesi B) Roman C) Hikye
D) Fasl E) t
D) Destan E) Fabl
8. (I) Genellikle halkn ortak yarats olan; szl kltrde 11. (I) Dnya edebiyatnda masal trndeki ilk eser, Hint ede- 11
dilden dile, kuaktan kuaa aktarlarak yaatlan; kahra- biyatnn rn olan ve Beydebann yazd Kelile ve
manlar arasnda olaanst kiilerin de yer ald ve ola- Dimne saylabilir. (II) Fabl eklindeki bu eserin dnda,
anst olaylarn yklendii eserlere masal denir. (II) Binbir Gece Masallar da bu trn gzel rneklerinden-
Tamamen d rn ve uydurma olular masallarn temel dir. (III) Avrupada ise masalcln temellerini Fransz sa-
niteliidir. (III) Masallar, aslen yazl edebiyat rndr. nat La Fontaine atmtr. (IV) Dnya edebiyatndaki ba-
(IV) Ancak oluumlarndan ok sonra derlenerek yazya lca masal yazarlar arasnda Alman edebiyatnda Grimm
geirilmitir. (V) Trk masallarn derleme almalar Ziya Kardeler ve Danimarka edebiyatnda Andersen ne
Gkalple balam; Cumhuriyet Dneminde Eflatun Cem kmtr. (V) Trk edebiyatnda ise Kelolan en tannm
Gney, Pertev Naili Boratavn ban ektii yazarlarca masal yazardr.
srdrlmtr.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde verilen bilgi yanltr?
7
bir yanllk yaplmtr?
MASAL FABL
KONU
TEST 3
1. Evvel zaman iinde bir ormann kenarnda kk bir ky 2. I. Konu: Masallarda genellikle iyilik-ktlk, doruluk-
varm. Bu kyn erkekleri ormanda odun keser, sonra hakszlk, adalet-zulm, alak gnlllk-kibir gibi
kestikleri odunlar satarak geimlerini salarlarm. Bu kart durumlar simgeleyen kiilerin mcadeleri; ula-
odunculardan birisi kyn en drst oduncusuymu. Hi lmas zor hedeflere varma isteinden doan hayaller
yalan sylemez, kendi kazandndan bakasnda gz ilenir.
olmazm. Bir gn, bu drst oduncu odun kesmeye or-
II. Olay: Masal gerek d ve olaanst olaylar zerine
mana gitmi. Baltasn bir aacn dibine brakp balam
kurulur. Gerek ya da geree yakn eler masaln
kesebilecei bir aa aramaya. Gzne bir aac kestir-
belkemii olan olaanst atmosfer iinde eritilmitir.
dikten sonra baltasn brakt yere gitmi. Ancak baltas-
III. Kii: Masaln kahramanlar padiahlar, vezirler, zengin
n brakt yerde bulamam. Saa bakm yok, sola bak-
tccarlar, sradan ve yoksul insanlar, hrszlar ya da
m yok. aresiz balam alamaya. Ben imdi ne ya-
haydutlar gibi gerek dnyadan alnan kiilerin yan
parm ne ederim, baltam olmadan nasl odun keser para
sra peri, cin, dev, ejderha, cad da masal kahramanla-
kazanrm? diyerek gzya dkm. Oduncunun halini
r arasnda yer alr.
gren orman cini, oduncunun haline acm. Hemencecik
altndan bir baltay oduncunun yanna gndermi. Oduncu IV. Yer: Masallarda olaylarn getii evre, memleketin
Benim baltam altndan deildi. diyerek baltay almam. birinde ifadesiyle belirsizletirilen bir yer ya da Kaf-
Orman cini bu sefer gmten bir baltay oduncunun yanda, Yedi Derya Adas gibi haritada bulunmayan l-
na gndermi. Oduncu Benim baltam gmten de deil- keler; yedi kat yerin alt, bulutlarn st gibi hayalde
di. diyerek gm baltay da almam. Orman cini bu kez tasarlanan yerlerdir.
de oduncunun kendi baltasn gndermi. Oduncu kendi V. Zaman: Masallarda zaman belirlidir ancak -mili ge-
aa sapl demirden baltasn grnce sevinmi. te be- mi zaman kipiyle anlatlmalar grlr. Bir varm,
nim baltam bu! diyerek baltasn omzuna atm. Orman bir yokmu. Evvel zaman iinde, kalbur saman iinde,
cini oduncunun drstl karsnda memnun kalm. develer telll iken, pireler berber iken, ben babamn
Oduncuya hem altn, hem gm baltay hediye etmi. Al- beiini tngr mngr sallar iken gibi tekerlemeler
d hediyelere ok sevinen oduncu, nee ierisinde kyde zamandaki bu durumu glendirir.
nn yolunu tutmu. Kyde karlat odunculara ban-
Numaralanm bilgilerin hangisinde bir yanllk yapl-
dan geenleri anlatm. Altn ve gmten baltalar gren
mtr?
dier oduncular hemen baltalarn alp ormana komular.
Ormanda baltalarn kaybetmi gibi yapp alama- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ya balamlar. Orman cini de hepsine birer altn
TRK DL VE
EDEBYATI 9 balta gndermi. Oduncular altn baltalar grnce
te bizim baltalarmz! diyerek baltalar sahiplen-
3. Binbir Gece Masallar, Hint edebiyatnn en gzel eser-
miler. Orman cini oduncularn agzllklerine
12 I II
ok kzm. Oduncularn baltalar eski haline dnm.
lerindendir. Gerek eskilii ve gerekse anonim oluu, bu
Bununla da kalmayp baltalarn saplar km, balam
masallarn hzla yaylmasna yol amtr. Hatta ok son-
sahiplerinin kafasna inmeye. Oduncular, kap canlarn
ralar Binbir Gndz Masallar adnda baka bir seri de
zor kurtarmlar. Bir daha da agzllk yapmamaya sz
III
vermiler.
ortaya kmtr. Hemen hemen tm dnya dillerine evri-
Bu para iin aadakilerden hangisi sylenemez? len masallar arasnda Ali Baba ve Krk Haramiler ve
IV
A) Sonunda ahlak dersi verilmektedir.
Alaaddinin Sihirli Lambas da yer almaktadr.
B) Baz olaanstlklere rastlanmaktadr. V
C) nsana ait zellikler, doaya aktarlmtr. Bu paradaki numaralanm blmlerin hangisinde
D) Belirsiz gemi zaman anlatmna yer verilmitir. yanllk yaplmtr?
nite
E) Olay anlatmna dayanan bir zellie sahiptir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

MASAL - FABL
3 KONU
TEST
4. Aadakilerden hangisi anonim nitelik tamayan 8. Tavan ikide bir bbrleniyor:

masallardan biridir?
-Kimse benden hzl koamaz, diyormu. Sonunda kap-
A) Kelolan Masallar lumbaa dayanamam:
B) Binbir Gece Masallar -stersen yaralm, demi.
C) Andersen Masallar Kouya balamlar. Tavan epeyce yol aldktan sonra,

Hh, o srt kabuklu hayvanck srne srne kim bilir ne
D) Sinbadname
zaman sonra bana yetiir? diye dnm.
E) Krmz apkal Kz
-u aacn altna biraz uzanp dinleneyim, demi. Uyuya-
kalm.
Kaplumbaa ar yry ile yrm yrm, hi din-

lenmeden yol alm.
5. (I) Masallarn ou bir varm, bir yokmu ya da evvel
Tavan bir ara gzn am. Bir de ne grse beenir-
zaman iinde, kalbur saman iinde gibi ifadelerle balar.
siniz, kaplumbaa neredeyse yar bitirmek zereymi.
(II) Bunlara tekerleme ya da deme denir. (III) Tekerle-
Hemen frlam, rzgr gibi komaya balam. Ama ne
meden sonra olay (asl masal) ve dilek blmleri gelir. (IV)
are, kaplumbaaya yetiememi.
Trk masallarnda dilek blm genelde Onlar ermi mu-
radna... ya da gkten elma dt biiminde ba- Bylece tavan yar kaybetmi. Aldr etmemenin ceza-
lar. (V) Kayna Alman edebiyat olan masallarda milli ve sn ekmi. Kaplumbaa ise dzgn admlarla, durmadan
dini motiflere hemen hi yer verilmez. yrd iin yar kazanm.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde Bu parada iin aadakilerden hangisi sylenemez?
verilen bilgi yanltr? A) Bir fabl rneidir.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Didaktik bir tavr vardr.
C) nsana ait zellikleri insan d varlklara aktarlmtr.
D) Nesir biiminde yazlmtr.
6. Aadakilerden hangisi masala ait yanl bir bilgidir? E) Kahraman bak asyla yazlmtr.
A) Olaanst olaylarn, olaanst kahramanlara bala-

narak anlatld szl bir edebiyat rndr.
B) Genelde halk arasnda anlatlan masallar, sonradan bir

13
yazar tarafndan derlenir, yazya aktarlr.
C) Olaylar gerektir ancak yer ve zaman belli deildir.
D) Evrensel konular ilenir.
E) Genelde zt durumlarn mcadeleleri yer alr.

9. Aadakilerden hangisi Trk edebiyatnda ilk fabl r-
nei saylr?
A) Kutadgu Bilig
B) skendername
7. Aadaki yaz trlerinden hangisi olay evresinde ge-
C) Harname
lien bir trdr?
7
A) Makale B) Deneme C) Sylev D) ikyetname
D) Masal E) iir E) Hsrev irin

1. Sonunda ders verme amac gden, genellikle manzum yklere .denir.
2. Fabllarn kahramanlar genellikle.dr.
3. Olaanst kahramanlarn balarndan geen olaanst olaylarn yer ve zaman belirtilmeden anlatld edebiyat trne
. denir.
4. Masalda zaman .. . Gemite bir zamandan sz edilir ama aslnda bu hayal bir zamandr.
5. . tehis ve intak sanatlar zerine kurulmutur.
6. . masallar toplumun deer yarglarn, anlayn, kltrn, dnya grn yan-

stan rnlerdir. Syleyeni beli deildir bunlarn. Toplumun ortak rndr bu masallar.
7. Masallarn ou bir varm, bir yokmu ya da evvel zaman iinde, kalbur saman iinde gibi ifadelerle balar. Bunlara
ya da . denir.
8. Fabllar veya biiminde yazla-

bilirler.
9. Fabln .. her zaman bir ahlak dersi (kssadan hisse) vardr. Bu ders ksa, ak ve doru olmaldr ve
mutlaka yknn doal bir neticesi gibi grlmelidir.
10. Gnmzde belli bir kiinin ortaya koyduu yapma masallar da yazlmaktadr. Trk masallar zerinde, bizde
..gibi kiiler almlardr.
14 11. . masallarla ilgili yapt iki nemli alma Az Gittik Uz Gittik

ve Zaman Zaman iinde ad ile yaymlanmtr. Billur Kk Masallar, Tahir Alanguya aittir.
12. Dnya edebiyatnda ilk ve nemli fabllar Hint yazar . aittir. Onun fabllar .. adl
bir eserde toplanmtr.
Cevaplar
1. fabl 5. Fabllar 9. sonunda

2. hayvanlardr 6. Anonim 10. Pertev Naili Boratav, Eflatun Cem Gney
3. masal 7. tekerleme - deme 11. Pertev Naili Boratavn
8. manzum (iir) - nesir (dzyaz 12. Beydebaya - Kelile ve Dimne
nite
4. belirsizdir
1. Masal ve fabln ortak zelliklerini belirleyerek yaznz.
2. Trk edebiyatnda fabl tryle ilgili bilgi veriniz.
3. Dnya edebiyatnda fabl tryle ilgili bilgi veriniz.
4. Masaln ve fabllarn blmlerini hakknda bilgi veriniz.
15
5. Olay evresinde oluan metinlerden hikye ve masal karlatrnz.
7
23.
fasikl
OT U R UM
TA AIK
P / E- POS EL
M E K T U PA N
K / B L OG
GNL
UM
RETEN MEKTUP / E-POSTA AIK OTUR
TEST 1
1. Mektup tr iin aadakilerden hangisi doru bir ifade deildir?
A) Haberleme maksadyla gnderilen yazl kttr.

Mektup, bir yakna bir dilei, istei ya da
arzuyu iletmek amacyla yazlan yazlara B) Mektuplar, zel mektuplar, resm mektuplar ve i mektuplar ol-
denir. zel mektuplar, edebi mektuplar, mak zere deiik trlere ayrlr.
resmi mektuplar, i mektuplar gibi trleri
C) Edeb mektuplar ak olarak bir dergide veya gazetede yaymlanamaz.
vardr.
D) Resm mektuplarn ne ekilde yazlaca; biim, ierik ve gnderilme
biimlerinin nasl olaca, ounlukla ynetmelik ve genelgelerle belir-
lenmitir.
E) mektuplarnda sipari, sat, bor alp verme istei, bilgi isteme, bir
rn ya da hizmetle ilgili ikyeti dile getirme gibi konular ele alnr.
e-posta, internet zerinden gnderilen

dijital mektup. Elektronik posta kavram-
nn akronimidir. Grsel olarak kt bir
mektup ile aralarnda byk bir fark yok-
tur. e-postalara resim, mzik, video gibi
her trl dosya tr eklenebilir ve alc-
nn bilgisayarna transfer edilebilir.
Geni halk kitlelerini ilgilendi-

2. ----, internet zerinden gnderilen dijital mektupta denir.
ren bir konunun, bir bakan y-
netiminde dinleyiciler nnde Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmeli-
konuyla ilgili farkl dncelere dir?
sahip uzmanlar tarafndan tar-
tld konumalara ak otu- A) mektubu B) e-posta C) Bildiri
rum denir. D) Mesaj E) Sipari
TRK DL VE
EDEBYATI 9
2
3. Toplumu ilgilendiren bir konunun dinleyiciler nnde bir bakan gzeti-

minde, farkl grlere sahip kiiler tarafndan deiik ynleriyle tartld-
tre ---- denir.
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmeli-

dir?
A) sylev B) seminer C) ak oturum

nite
D) forum E) sempozyum
MEKTUP / E-POSTA AIK OTUR
UM
1 KONU
TEST
1. ---- bir kimse, ya da bir teekkle hitaben basnda yayn- 3. (I) e-posta, internet zerinden gnderilen dijital mektup-
lanan mektuptur. ---- sanatlar edebiyat konularn tart- tur. (II) Elektronik posta kavramnn karldr. (III) Grsel
mak iin yazar. ---- ise ahslarn birbirlerine yazd, bildi- olarak kt bir mektup ile aralarnda byk bir fark yok-
imiz mektuplardr. tur. (IV) e-postalara resim, mzik, video gibi dosya tr
eklenemez ve alcnn bilgisayarna transfer edilemez. (V)
Ucuzluu ve kolayl nedeniyle kt mektuplardan daha
yaygn olarak kullanlmaktadr ancak gvenilirliinin yeter-
A) Ak mektup Edebi mektuplar zel mektuplar sizlii nedeniyle resmi ilerde kullanm olduka kstldr.
B) Edebi mektup zel mektuplar mektuplar Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde
C) Resmi mektup Ak mektuplar Edebi mektup verilen bilgi yanltr?
D) Ak mektup zel mektuplar Resmi mektup A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Edebi mektup Ak mektup mektubu
Yldzl Soru 1
---- szc Trkeye Arapada

n gemitir. Bir baka
kimseye gnderilen yazl kt,
yazlm olan anlam-
larn tamaktadr ve Trkesi betik
tir. Dier edebiyat
trlerinden ayr olarak belli kalp
lar edinmemitir. Bir
dzyaz olarak giri, gelime ve
sonuca sahip olabilir.
Bu tr, 20. yzylda ortaya kan
sanal yazma tr ----
olarak adlandrlmaktadr.
2. Aadakilerden hangisi ak oturuma ait bir bilgi de- Bu parada bo braklan yerlere
srasyla aada-
ildir? kilerden hangileri getirilmelidir?
A) Mektup e-posta B) Eletiri haber yazs
A) Bir bakan ynetiminde dinleyiciler nnde konuyla
C) Hikye anlat D) Fkra ke yazs
ilgili farkl dncelere sahip uzmanlar tarafndan tart-
ld konumalardr. E) Makale deneme
B) Ak oturum, byk bir salonda dinleyiciler nnde 3

yaplabilecei gibi stdyoya davet edilen dinleyiciler
nnde veya dinleyici grubu olmadan da radyoda ya
da televizyonda yaplabilir. 4. ---- ile panel zellikleri ynyle birbirlerine ok benzerler.
Hatta baz kitaplarda panel ile bu tr ayn tartma tr
C) Konumac saysnn 3 veya 5 kii olarak tespit edildii
olarak verilir. Aralarndaki en belirgin fark slup farkdr. Bu
ak oturumlarda bakan nce konuyu aklar, sonra
trdeki tartmalar panellere gre daha hararetli geer. Bu
konumaclar tantr ve kendi belirledii sraya gre
trde konuyla ilgili farkl fikirler tartlrken panellerde bir
sz verir.
konunun farkl zelliklerine deinilir.
D) Konunun nemine ve uzunluuna gre oturumlar ha-
linde, ayr salonlarda birka gn boyunca srebilir.
si getirilmelidir?
E) Bakan, srasyla ve dnml olarak konumacla-
8
B) Makale B) Deneme C) Sylev
ra sorular yneltir, gerektiinde ksa bir deerlendirme
D) Ak oturum E) Mlakat
yapar.
UM
KONU
TEST 1
5. ----, herhangi bir dnceyi, gr aklamak, bir tezi sa- 8. Aadakilerden hangisi e-posta iin doru bir ifade
vunmak iin bir devlet yetkilisine ya da halka hitaben, bir deildir?
kii ya da kurum tarafndan yazlan, gazete, dergi aracl-
A) ngilizcedeki e-mail ile ayn anlama gelmektedir.
yla yaymlanan mektuplardr.
B) Hitap szyle yazya balanr.
si getirilmelidir? C) Mektuplarla taban tabana zt bir trdr.
A) Dileke D) Dil bilgisi ve yazm kurallarna uyulur.
B) Edebi mektup E) Kelimelerin yazmnda tamamen byk harf kullanl-

maz.
C) Resmi mektup
D) Ak mektup
E) zel mektup
6. (I) Ak oturum kalabalk bir izleyici nnde gerekletirilir.

(II) Bir salonda topluluk nnde olabilir ama radyo veya 9. (I) Mektup szc Trkeye Arapadan gemitir. (II) Bir
televizyondan da yaplamaz. (III) Konusu nceden belli baka kimseye gnderilen yazl kt, yazlm olan an-
olan ak oturumda bir bakan ve en fazla alt konumac lamlarn tamaktadr ve Trkesi betik ya da turadr.
vardr. (IV) Ak oturumda bir sonuca varma amac yoktur. (III) Dier edebiyat trlerinden ayr olarak belli kalplar
(V) Ak oturumun amac, merak edilen bir konuda dinleyi- edinmemitir. (IV) Mektup bir dzyaz olarak giri, gelime
cileri ayrntl bir ekilde bilgilendirmektir. ve sonuca sahip olabilir. (V) 20. yzylda ortaya kan sa-
nal yazma tr elektronik posta (ksaca e-posta) olarak
adlandrlr.
TRK DL VE
EDEBYATI 9
4
7. I. Konu ve uzunluk snr yoktur.
II. Yaamn her an her alan ile ilgili olarak yazlabilir.

10. Aadakilerden hangisi ak oturum iin doru bir
ifade deildir?
III. tenlik ve kiisellik esastr.
A) Konumaclarn alannda uzman kiiler olmasna dik-
IV. Arkadalk aile balar ak gibi herhangi bir yaknl
kat edilir.
olan iki kiinin birbirine duygu dnce ve yaantlarn
samimi bir slupla ve yazl olarak anlatt mektuplardr. B) Konumac says 3-6 arasnda deiir.
Numaralanm bilgiler aadaki mektup trlerinden C) Konumaclar, kendi planlarna gre ve birbirlerine sz
hangisine aittir? vererek konumalar yapar.
A) zel mektuplar B) Edebi mektuplar D) Konumaclar, sraya gre ve belli sre dhilinde, 5 ile
10 dakika, grlerini belirtirler.
C) Ak mektuplar D) mektuplar
nite
E) Ak oturumlar bir yarma etkinlii deildir.

E) Resmi mektuplar
UM
1 KONU
TEST
11. Aadakilerden hangisi bir szl anlatm trdr? 14. ----, nceden belirlenmi ve bilim, sanat ya da politikayla
ilgili toplumu ilgilendiren bir konunun, alannda yetkin en
A) Makale B) Deneme C) Hikaye
az kii tarafndan eitli ynlerden tartlmasdr.
D) Roman E) Ak oturum
si getirilmelidir?
A) Ak oturum B) Sempozyum C) Mnazara

D) Fkra E) Eletiri
12. Aadakilerden hangisi ak oturum iin yanl bir

bilgidir?
A) 4-6 kiilik gruplar oluturulur.
B) Ak oturumu ynetecek bir bakan belirlenir.

15. Aadakilerden hangisi mektup ile e-posta arasnda-
C) Bakan, tartma konusunu syler ve tartmaclar taki farklardan biri deildir?
ntr.
A) e-postalar insann aceleciliini krkler. Yazp bitiri-
D) Seilen konu bakann sorular dorultusunda tartlr. yim diye uralr. Mektupta ise insanlar beklemeyi
E) Bakan oturum sonunda kazanan grubu belirler ve bi- renir yani bir sabr vardr.
rinciyi ilan eder. B) e-posta hzldr, bir ka saniye iinde kar tarafa ular.
Mektup ise yavatr; be ya da on be gnde ular.
C) Mektupta metinler genelde daha uzundur, anlatlacak

konu says birden fazladr. O yzden sayfalar s-
rebilir. e-postada ise genelde tek konu zerinde durur.
D) Mektup kdn duyumuzla hissederiz. (Grerek,

dokunarak hatta koklayarak) e-posta ise dijital ekranda
grnen titreimlerden ibarettir.
E) Mektup yazarken yazm ve noktalama kurallarna dik-

kat edilirken e-posta yazmnda byle bir durum sz 5
13. Mektup tryle ilgili aadaki bilgilerden hangisi yan- konusu deildir.
ltr?
A) Yazl amalarna gre deiik gruplara ayrlr.
B) Kiilerin birbirlerine yazdklarna zel mektup denir.
C) Fuzulinin yazd ikyetname Trk edebiyatnda bu

trn ilk rnekleri arasndadr.
16. Aadaki trlerden hangisi bir tartma trdr?
D) Mektup tryle oluturulmu romanlar da bulunmakta-
dr. A) Nutuk B) Konferans C) yk
D) Ak oturum E) Eletiri
E) Gnmzde ilevini yitirdii iin tamamen kullanlma-
8
yan bir trdr.
D Y
1. Mektupta kullanlacak anlatm, bunu okuyacak kiinin kltr dzeyine gre ayarlanr. Arkadaa ya-
zlacak bir mektupta kullanlacak dil, bye yazlacak mektuptaki dilden elbette farkl olmaldr.
2. Edebiyatmzda mektup tr, Tanzimat Dneminde gelimeye balar. zellikle Abdlhak Hamit Tar-
han ile Namk Kemalin birbirlerine yazdklar mektuplar, bu gelimenin nemli ve tipik rnekleridir.
3. Akraba ve dost gibi yakn evredeki insanlara yazlan mektup eididir. Bu tr mektuplarda doal ve
samimi anlatm n plndadr. Sanat ve edebiyatlarn, daha ok genel konular zerinde yazdk-
lar zel mektuplara edeb mektup da denmektedir.
4. Edeb mektuplar; yazarlar, ierikleri ve ifade ekilleri ile zel mektuplar iinde ayr yer tutar.
5. Resm dairelerin ve tzel kiilik tayan kurulularn birbirlerine yazdklar resm yazlarla; bunlarn,
vatandalarn bavurularna verdikleri yazl cevaplara i mektubu denir.
6. Resm mektuplarda yaznn kt kurumun ad, kdn stne ortalanarak byk harflerle yazl-
maldr.
7. Her hangi bir dnceyi, gr aklamak, bir tezi savunmak iin bir devlet yetkilisine ya da halka
hitaben, bir kii ya da kurum tarafndan yazlan, gazete, dergi aracl ile yaymlanan mektuplara
zel mektup denir.
8. Bilim, edebiyat ve siyaset adamlarnn mektuplar, ayrca ann zelliklerini yanstt iin, birer
belge nitelii de tarlar.
9. Mektup tarznda eletiri, seyahatname, roman, hikye, iir gibi yazl kompozisyon trlerinin (edeb
trler) de yazld grlmektedir.
10. e-posta, internet zerinden gnderilen dijital mektuptur ve grsel olarak kt bir mektup ile arala-
6
rnda byk bir fark yoktur.
Cevaplar
nite
1. D 2. D 3. D 4. D 5. Y 6. D 7. Y 8. D 9. D 10. D
1. zel mektuplar hakknda bilgi veriniz.
2. Edebi mektup hakknda bilgi veriniz ve zel mektupla aralarndaki farklar belirtiniz.
3. Resmi ve i mektuplar hakknda bilgi veriniz.
4. Ak mektup hakknda bilgi veriniz.
5. Dnya ve Trk edebiyatnda mektup tr hakknda ksaca bilgi veriniz.
8
Fyodor Dostoyevskiden babasna
10 Mays, 1838
Benim aziz ve iyi babam,
Olunun senden harlk istemesi iin sana bavurmasn bir fazlalk olarak kabul edebiliyor musun? Tanr tanm olsun
ki bu ne kiisel ihtiyalarm, ne de imknszlklarn sonucu. Herhangi bir ekilde seni nasl soyabilirim? Onlar skacan
bildiim halde, kendi et ve kanma bana bir iyilik etmelerini rica etmenin ne kadar buruk bir tad var. Kendi kafam ve ellerim
var. zgr ve bamszm. Aslnda senden bir kopek bile, istememem gerekir. Kendimi ac fakirliime gmmem gerek. lm
yatamdan bana destek olman istemekten utanmam gerek aslnda. Olaylara bakacak olursan seni ancak gelecekle teselli
edebilirim. Gelecek ki artk uzaklarda deil ve zaman seni gerekleriyle ikna edecek.
u anda kelimenin tam manas ile beni anlaman iin sana yalvaryorum sevgili babacm. Hizmet etmekteyim, istesem de
istemesem de en yakn evremin zorunluluklarna uymam gerekiyor. Neden bir istisna olaym? Bylesine istisnai davran-
lar genellikle en byk honutsuzluklardan domaktadr. Bunu imdiden anlam olman lzm sevgili babacm. Bunun iin
de insanlara gerektii kadar karm durumdasn. Ve bundan dolay ltfen syleyeceim eylere nem ver: Asker Akade-
minin her rencisinin, kamp hayat en azndan krk rubleye ihtiya gsteriyor. (Bunu babam olduunuz iin yazyorum.) Bu
krk rubleye ay, eker ve saire gibi ihtiyalar dhil deil. Rahatm iin deil, ama en zaruri ihtiyalarm iin bunlara sahip
olmam gerekiyor. Yamurda ve rutubette bezden bir adrda yatmak gerektii zaman, hele insan, byle bir havada eitim-
den m ve yorgun dnerse, bir bardak aya ihtiyac olacak kadar hasta olabilir ki bu son yllarda sk sk tecrbe ile
bamdan gemitir. Senin skntlarn da gz nnde tuttuumdan tr, ay ve dier eylerden vazgeip, senden sadece
en zaruri ihtiyacm olan 16 rubleyi istiyorum. ki ift adi postal iin. Tekrar ediyorum, kitaplar yaz malzemeleri, ktlarm,
orap ve ayakkablarm gibi eyalarm bir yerde muhafaza etmem gerekiyor. Bunun iin bir sanda ihtiyacn var. Zira
kampta adrdan baka hi bir barnak yok. Yataklarmz klfsz zerine araf rtlm samandr. imdi sana soruyorum,
sandm olmazsa nerede saklayabilirim eyalarm? unu bilmen gerekir ki benim bir sandmn olup olmamas hazineyi
rgalamyor. mtihanlar yaknda bitecei iin artk kitaba ihtiyacm olmayacak. Bundan byle giyimimle ilgilenecekleri iin
ayakkab vesaire istemek zorunda kalmayacam. Oysa bo vakitlerimi kitapsz nasl geirebilirim? Bize verilen postallar
ylesine kt ki ifti, ehirde bile giyilecek olsa, alt aydan fazla dayanmyor. (Burada gerekli ihtiyalarn bir listesi var.)
Son para havalenden 15 ruble ayrdm. te gryorsun sevgili babacm, en azndan 25 rubleye daha ihtiyacm var.
Haziran banda kamp bitiyor. Eer olunun bu ac ihtiyalarna destek olmak istiyorsan, hazirann banda ona bu paray
gnder. Bu dileimde srar etmeye cesaret edemiyorum: Fazla bir ey istediim yok ama kranm snrsz olacaktr.
Fyodor Dostoyevski
8 mza
Leningrad Caddesi/ Yuri apartman No:555
Moskova
Aadaki sorular bu paraya gre cevaplaynz.
1. Bu paradan hareketle mektup trnn zelliklerini yaznz.
2. Bu mektubun trn belirtiniz ve bu mektup trnn zelliklerinden sz ediniz.

nite
Aadaki aamalar takip ederek bir mektup yazmay deneyiniz.
Siyah renkli mrekkepli ya da tkenmez kalem alnz.
Sa st kesine tarih ve mektubu nereden yazdmz belirtiniz.
Gndereceimiz kiinin; ya, cinsiyeti, yaknlk derecemize en uygun hitap cmlesi seiniz.
Sa alt kesine ismimizi ve soyadmz yazarak imzalaynz.
Sol alt kesine ise adresimizi yaznz.
8
RETEN GNLK/BLOG PANEL
TEST 2
1. Aadakilerden hangisi gnlk trnn zelliklerinden biri deil-
dir?
A) Yaan olaylarn, izlenimlerin gnn gnne yazlmas ile oluurlar.

Baz kiilerin, yaadklar ve tank ol-
B) Birinci kii azndan yazlm ksa ve zl yazlardr.
duklar olaylar; kiiler, olaylar, durumlar,
meknlar vb. ile ilgili duygu ve dnce- C) nandrc, iten ve samimidirler.
lerini bir deftere gn gnne not ede- D) Yazarn kiiliini, grlerini ve ruhsal yapsn yanstrlar.
rek yazmalaryla oluan yazlara gnlk
E) Gerekler, yaanlanlar deitirilmeden, arptlmadan yazlr.
denir.
Blog, web ve log szcklerinin kay-

namas sonucu domu ngilizce bir
2. (I) Blog, genellikle gncelden eskiye doru sralanm yaz ve yorumlarn
kelimedir. Blog, genellikle gncelden
yaynland, web tabanl bir yayn belirtir. (II) ounlukla her gnderinin
eskiye doru sralanm yaz ve yorum-
sonunda yazarn ad ve gnderi zaman belirtilir. (III) Yayncnn seimine
larn yaynland, web tabanl bir yayn
gre okuyucular yazlara yorum yaplabilir. (IV) Yorumlar, blog kltrnn
belirtir.
ok nemli bir dinamiidir. (V) lk bloglar elle yazlp gncellenirken gn-
mzde blog yazma kltr ortadan kalkmtr.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde verilen bilgi yan-

ltr?
TRK DL VE
EDEBYATI 9
10
Bir konunun dinleyiciler nnde sohbet

3. Aadakilerden hangisi panelin zelliklerinden biri deildir?
havas iinde birka kii tarafndan tart-
ld konumalara panel denir. A) Bir bakan gzetiminde yaplr.
B) Konumac says ile alt arasnda deiebilir.
C) Panelin sonunda dinleyiciler konumaclara soru sorabilir.
D) Birka gne yaylacak uzunlukta olur ve sonunda bir bildiri yaymlanr.

nite
E) Tartmaya dinleyiciler de katlrsa panel, foruma dnr.

GNLK/BLOG PANEL
2 KONU
TEST
1. Aadakilerden hangisi gnlk ve an tr arasndaki 3. (I) Bir bakan ve konumaclardan oluan panelde bakan
karlatrmada doru bir bilgi deildir? ve konumaclar bir masa etrafnda toplanr. (II) Bakan,
konumaclarn hangi srayla ne kadar sre konuacan
A) An da gnlk gibi bir kiinin bandan geen gerek
belirler. (III) Panelde ama, bir sonuca varmak ve bir karar
yaantlardan kaynaklanan yaz trdr.
alarak bunu topluma bildirmektir. (IV) Bunun iin konu-
B) Gnlk de an da yaanrken yazlr. maclar, konunun farkl ynlerini, deiik boyutlarn ortaya
C) An yazlarnn anlatm asndan kurgusal niteliklere koyar. (V) Panel sonunda bakan, konumalar kendi d-
sahip olduunu da syleyebiliriz, gnlkler ise kurgu- ncelerini de katarak zetler.
dan uzak youn dncelerin toplamdr. Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde
D) Gnlkler o gnn tarihi atlarak yazlr ve olaylar sca- verilen bilgi yanltr?
scana deerlendirilir, an ise olaylarn zerinden A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

belirli bir zaman getikten sonra yazlr.
E) Gnlk daha znelken an daha objektif bir nitelik ta-

yabilir.
4. Gnmzde gnlk tarznda nternet ortamnda ya-

zlan yaz trne verilen isim aadakilerden han-
gisidir?
A) e-posta B) Ruzname C) Mektup

D) Blog E) Mesaj
2. (I) Trk edebiyat tarihi dnldnde, divan edebiya-

t dneminde tutulan Ruzname isimli sava notlar ile
Evliya elibinin Seyahatnamesi tam bir gnlk nitelii
tamasa da ierdikleri baz blmlerle bu yazn trne
yaknsamakta ve tarihimizdeki ilk gnlk rneklerini olu-
turmaktadr. (II) Asl olarak gnlklerin, Bat edebiyatnda- 11
ki biim ve ieriiyle Trk edebiyatnda yer almas Cum-

huriyet Dnemine denk gelmitir. (III) Direktr Ali Beyin
Seyahat Jurnali adl gezi kitab Batdaki anlamyla Trk
edebiyatnda grlen ilk gnlktr. (IV) Gnlkler, 1950 5. ---- ak oturumda olduu gibi, konu bir sonuca balan-
ylnda Nurullah Atan bir gazetede gnlk yazlar yaz- maz. Konunun kantlanma amac gdlmez. Ak oturum-
masndan ve youn ilgi ekmesinden sonra nem kazan- dan farkl olarak konumalarn bitiminde konumaclar
maya balamtr. (V) Nurullah Ata bu yazlarna balk birbirine soru sorabilecekleri gibi, dinleyiciler de konuma-
olarak Gnlk yerine Gnce szn kullanarak bu clara soru sorabilir.
sz yazn hayatmza kazandrmtr. Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde leri getirilmelidir?
8
verilen bilgi yanltr? A) Panelde B) Sunumda C) Mnazara
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Sylevde E) Makalede

GNLK/BLOG PANEL
KONU
TEST 2
6. Aadakilerden hangisi szl iletiime dayal tar- 9. Evliya elebi Seyahatnamesi, Yirmisekiz elebi
tma trlerinden biridir? Sefretnamesi ya da Silahdr Tarihi gibi kimi eserlerde
baz olaylarn gnlk biiminde anlatlmasn saymazsak
A) Makale B) Deneme C) Panel
edebiyatmza Batdaki anlamyla gnlk Tanzimattan
D) Rportaj E) Haber yazs
sonra girmitir. Ancak neredeyse romanla yat olan bu
trn edebiyatmzda yeterince gelitiini sylemek zor-
dur. Trkede yaymlanm ilk gnlk, Ali Beyin Seyahat
Jurnalidir. Ali Beyin, eserinin adnda jurnal (Franszca jo-
urnal) szcn tercih etmesi, gnln bize pek ok
baka tr gibi Bat kanalyla geldiini gsteriyor. Jurnal
szc, Cemil Meri gibi birka istisna dnda, fazla
tutunamam, yerini gnce ve gnlk szcklerine b-
rakmtr. Atan savunduu gncenin de bugn gnlk
kadar yaygn olmad sylenebilir. Zaten gnceyi savu-
7. ----, yazarlarn yallk alarnda yazdklar ve yaamlar
nan Atan, Fournierden yapt Adsz Kk evirisinde
boyunca karlatklar olaylar nesnel bir ekilde ortaya
gnce yerine ruzname ve hatra defteri szcklerini
koyan yazlardr. ---- ise daha znel, derin, iten ve ruhun
kullandn da unutmamak gerekiyor.
derinliklerinden kopup gelen anlk duygu ve dnceler
hkimdir. Bu paradan hareketle gnlkle ilgili olarak aada-
kilerden hangisi sylenemez?
leri getirilmelidir? A) Modern rneklerinin Tanzimat Dneminde verildii
A) Panel Gnlkler B) Seyahat Jurnalnn Trke yaymlanm ilk gnlk ol-

duu
B) Gnlk Anlar
C) Gnlk szc dnda baka isimlerin de kullanl-d
C) Mektup Hatralar
D) Franszcadan yaplan eviriler yoluyla ilk rneklerinin
D) Sylev Anlar
verilmeye baland
E) Anlar Gnlkler
E) Trk edebiyatnda ok gelimi bir tr olduunu syle-
menin kolay olmad
TRK DL VE
EDEBYATI 9
12
8. ----, genellikle gncelden eskiye doru sralanm yaz ve

yorumlarn yaynland, web tabanl bir yayn belirtir. o-
unlukla her gnderinin sonunda yazarn ad ve gnderi
zaman belirtilir. Yayncnn seimine gre okuyucular ya- 10. ---- bir tr andr. Ancak bu tr gn gnne yazlrken an
zlara yorum yaplabilir. ise olaylarn yaanmasndan sonra kaleme alnr.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi- Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
leri getirilmelidir? leri getirilmelidir?
A) nternet B) Gnlk C) Blog A) Panel B) Gnlk C) Mektup

nite
D) Sylev E) e-posta D) Sylev E) Hatra

1. ...................................... evrendeki btn canl ve cansz varlklar, duygu ve dnceleri, durumlar, btn bunlarn birbirleriyle
olan ilgilerini karlayan szcklerdir.
1. ................................................, nternet zerinde bireysel olarak oluturulan, genel veya belli bir odak noktas olan blog eidi-
dir. Byk oranda blog yazarnn ismini veya takma adn alrlar. Yazarn bireysel gnl olmak dnda gndemi kendi kalemi
ile yanstt ortamdr.
2. ......................, sadece belirli bir alanda yazlan gnderilerin yer ald, belirli bir konuda uzman kiilerin yazd ve dzenledii
bloglardr. Politika, pazarlama, yemek, internet, ekonomi, tasarm, fotoraf, programlama dilleri ve benzeri konularda odaklan-
m bloglar bulunmaktadr.
3. ........................, irketlerin kendileri ile ilgili haber ve duyurularn daha samimi bir ekilde halka atklar bloglardr. Dnyada ve
i hayatnda giderek nem kazanmaktadr. Trkiyede az sayda olsa da baz irketler irket bloglarn hizmete sunmaya bala-
mtr.
4. .........................., bir tartma trdr. Toplumu ilgilendiren bir konunun dinleyiciler nnde, sohbet havas iinde, uzmanlar
tarafndan tartld konumalara denir. Bu trde ama, bir konuda karara varmaktan ok konuyu eitli ynleriyle aydnlat-
mak, konuyla ilgili farkl gr ve anlaylar ortaya koymaktr. Bir bakan bulunur. Konumac says 3 ile 6 arasnda deiebilir.
Konumaclar, uzman olduklar konunun ayr birer ynn ele alrlar. Konumaclar belirli zaman dilimlerinde (Genellikle 10-15
dakikalk sreler) konuurlar. Konumalar, bakann verdii sraya ve sreye gre yaplr. Konumaclar tartma kurallarna
gre ve bakann ynetiminde birbirlerine soru sorabilirler.
13
Cevaplar
1. Kiisel bloglar
2. Temasal bloglar
3. Kurumsal bloglar
8
4. Panel
10 Mays, 1838
Cumartesi, 6 Mart 1920
le zeri faklteye gittim. Doru merin odasna girdim. Bitap yatyordu. Elini elime aldm. Ter iindeydi. Burnunun delik-
leri kararm gibiydi. Nefesi de intizamszd. Hizmeti kadnlara sordum. Gece ok sayklam, Buras hastane deil, tmar-
hane Ben Canipe gideceim! demi. Dalgnd, mer! mer! diye seslendim. Gayet fersiz gzlerle bana bakt: Tandn
m? dedim. Kendine mahsus abuk ifadeyle kafasn sallayarak Canip! dedi, yine dald. Kdna baktm: hararet 39,2
eker litrede 28. Bir mddet bekledim. Sonra tekrar seslendim: mer, konsltasyon gn yarnm, erkenden gelirim. Artk
gideyim mi? Kafasn sallad Git, git! dedi. Yeis iinde ayrldm. Fakat hl mit ile doluydum. nk mer ve lm bir-
birine tamamyla yabanc iki eydi. Eve gelirken deniz kenarnda hizmetime rasgeldim. Bana doru kouyordu. Ne var?
dedim. Sizi Tbbiyeden istiyorlarm. Rdvan Beylerde bekliyorlar. cevabn verdi. Soluk solua komumuza gittim. Ortada
bir fevkaldelik vard. Nihayet anlald: mer lm!
(merin lm Hastalna Dair Notlarm-mer Seyfettin, 1947)
Yukardaki yaznn hangi trde olduunu belirtiniz.
14
nite
Aadaki aamalar takip ederek ksa bir gnlk yazmay deneyiniz.
Gnlk yazmann yaanan bir gn zetlemek olmad dikkate alnr.
Yaanan veya karlalan bir olayn, durumun kiide oluturduu duygu ve dnceler iten bir anlatmla sunulur.
Birinci kii azndan yazlm, ksa ve zl bir yaz olmasna dikkat edilir.
Konuma diline yakn bir dil kullanlr.
Yazan kiinin kiiliini, grlerini ve ruhsal yapsn yanstr.
15

Sınıf Türk Dili Ve Ed. Soru Bankası

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sınıf Türk Dili Ve Ed. Soru Bankası

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

1. Aadakilerden hangisi Karahanl Dnemine ait eserlerden biri de-

2. Trk dilinin ikinci nemli szl kabul edilen ve Trklere Arapa

3. Bilig bilin ya begim (Bilgi bilin ey beyim)

Bir gn tavlat tu bolur (Bir gn mutluluk arkada olur)

Yukardaki drtlk Uygur Trkesiyle yazlmtr.

Uygur Trkesi, Trk dilinin tarih geliiminde aadaki dnemlerin

4. Aadakilerden hangisi Trk dilinin metinlerle takip edilemeyen d-

D) Yeni Trke Dnemi

A) Farsa, Hint-Avrupa dil ailesindendir. II. Fiiller ekimlenirken kk deiir.

V. Byk nl uyumu nemli ses zelliidir.

A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III.

D) III. ve IV. E) IV. ve V.

2. Aadakilerden hangisi Trke ile ayn dil ailesine

A) Macarca B) Moolca C) Korece

----, bir dilin izlenebilen tarihi dne

A) Tek heceli - vurgusuna

C) Tek heceli - syleniine 3

Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla

A) Eski Trke - ilk

Yukardaki numaralanm cmlelerden hangisinde bil- E) Kuzeydou Trkesi

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla

B) 5. - szl rnlere sahip

C) Sondan eklemeli bir dil olmas

D) Szcklerin sonunda hibir zaman ift nsz olmama-

A) Lehe B) Az C) Jargon B) Osmanl Trkesi

2. Trkler, tarih boyunca eitli alfabeler kullanmlardr. Ata-

Yukardaki parada bo braklan yere srasyla aa- C) Arap alfabesi D) in alfabesi

D) Arap - Uygur 7. I. Hinte

E) Uygur - Gktrk II. branice

8. Bir dilin tarihsel, blgesel, siyasal sebeplerden dolay ses,

E) Namalup D) Argo E) ive

A) Trke / Fince / Macarca / Moolca / Japonca

B) Trke / Manuca / ince / Korece / Tunguzca

C) Trke / Lehe / Srpa / Bulgarca / Romence

D) Moolca / Tunguzca / Manuca / Macarca / Hrvatca

E) Moolca / Japonca / Korece / Arapa / Farsa

Bu cmlede verilen bilgiye gre aadakilerden han- A) Lehe B) Az C) Jargon

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

E) Hem dilin hem de kltrn kendine zg kurallar ve

2. Trk dilinin tarih geliimi asndan Gktrk (Orhun)

D) Bu dneme, kesin bilgilere ulamak mmkn olmad- A) Ot B) Sa C) Ha

3. Trkler toplu olarak Karahanllar Dneminde slamiyete 7

V. Trkiye Trkesi, gemiten bugne bir kuyumcu ti-

A) Irk Bitig A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

C) Kalyanamkara ve Papamkara Hikyesi

12. Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin ada kol-

A) Macarca B) Ermenice D) Gagavuz Trkesi

D) Badatl Ruhi D) Argo E) ive

V. Trk adn bir devlet adnda kullanan ilk Trk toplulu-

II. Krgz Trkesi Numaralanm cmlelerin hangisinde bilgi yanl var-

IV. Kazak Trkesi A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Yukardakilerden hangisi Kuzey-dou Trkesinin

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

A) Bu dillerdeki kelimelerde ses uyumu vardr.

B) Kelime yapm ve kelimelerin ekimi son eklerle olur.

C) Kelimelerde cinsiyet ayrm yaplmaz.

A) Mecalisn-Nefis A) inde Trkenin de yer ald Ural-Altay dillerinin Al-

E) Muhakemetl-Lgateyn C) ekimli dillerde bir kelime ok farkl anlamlara gelebi-

D) Ural-Altay dil ailesinin Ural grubunda Fince, Macarca,

E) in-Tibet dilleri, yap bakmndan tek heceli diller gru-

8. I. Trke Ural - Altay