de te fabula narratur

tb-der tarihi
anlatlan senin hikayendir

smail Aydn

Eitim Sen Yaynlar / Nisan 2016

ETM SEN
(Eitim ve Bilim Emekileri Sendikas)

Adna Sahibi: Kamuran Karaca

Sorumlu Yaz leri Mdr: Mesut Frat

smail Aydn
ismailaydin@yahoo.com

Sayfa Dzeni/Kapak: Glzar nver

Kitabn Yayn Hakk Yazarna ve Eitim Sene Aittir.

ISBN: 978-975-535-029-5

Nisan 2016

Yazma Adresi: Cinnah Cad. Willy Brandt Sk. No:13

ankaya / ANKARA 06680
Tel: (0.312) 439 01 14 (pbx) Fax: (0.312) 439 01 18
E-posta: bilgi@egitimsen.org.tr
Web: www.egitimsen.org.tr

Bask:Hermes Tantm Ofset Bask Hizmetleri. Ltd. ti.

Kazm Karabekir Cad. Murat ars no:39/16 skitler
Telefon: 0312 384 34 32 - 0312 341 01 97
hermes@hermesofset.com.tr
 TEEKKR
Metinleri tekrar okuyan Akif Cokuna, kaynak temininde yardmc
olan Harun Abuoluna, Muzaffer Yalna, iirini kullandm Cengiz
Kaplana, Eitim Sen Genel Merkez Yneticilerine ve emei geenlere
teekkr ediyorum.
NDEKLER

ETM SEN Sunumu 10

TB-DERin Sunumu 12
nsz 14

1908-1971
1908den 1971e retmen rgtlerinin Ksa Tarihesi 21
12 Mart Muhtras ve Gelimeler 29

1971
Trkiye retmenler Birlii (TB) Kuruluyor 34
TBnin Ad TB-DER Oluyor 36
TB-DER 1971i Deerlendiriyor; 1971i Geride Brakrken 44

1972
evket Sreyya Aydemir; retmeni Cesaretlendirmek Lazm 55
TB-DERin 6 Aylk Durumunu Deerlendirmesi 64
Fakir Baykurt; 17 Nisan ve Ky Sorunumuz 66
Biz ve Diren rgtmz TB-DER 69
TB-DER I. Olaan Genel Kurulu Toplanyor 73
TB-DERin lk Olaan Genel Kurulunda Haydar Orhann
Konumas 74
TB-DERin Birinci Ylnn Deerlendirilmesi 79
TB-DERin lkretim Haftas Nedeniyle Yaynlad Bildirisi 84

1973
II. Olaanst Kongreye Sunulan alma Raporu 103
Derneimiz ve rgt Anlaymz 106
Biz Bize (1973) 109
TB-DER ve TB-DERli Basklara Boyun Emeyecektir 125
TB-DER ve niversite Snavlar 129
TB-DERli retmen Devrime nklap Demez 132
Cumhuriyetin Ellinci Ylnda Eitim Sorunlarmz
zmlenememitir 134

4
Neden Snfta Kalyorlar 136
TB-DER G Gnlerin rgtdr Genel Bakan TB-DERin ki
Yln Deerlendiriyor 140
Karadeniz ubeleri Genel Merkeze MuhtraVeriyor 141

1974
Milli Eitim Bakan TB-DER Toplantsna Katlyor 168
TB-DER Trkiye retmenlerinin Demokratik ve Mesleki Mcadele
rgtdr 169
9. Milli Eitim uras n Tasla zerine TB-DERin Grleri 184
TB-DER II. Olaan Kongresi Sona Erdi 185
TB-DERin Haha Ekimi Konusundaki Bildirisi 187
TB-DER, Kbrs BarHarekatn Destekliyor 188
II. Genel Kurula Sunulan ama Program Tasla (1974-1976) 189
TB-DER ve Siyasi Partiler 191
TB-DER Ynetimini Blen Yaz: Emperyalist Parma 200

1975
TB-DER Blteni Toplatlp mha Ediliyor 217
TB-DER Ynetiminden Zorunlu Bir Aklama 217
TB-DER Eylem Karar Alyor 220
TB-DER lerici ve Devrimci retmenlerin rgtdr 220
TB-DERin alma lkeleri 222
Pahall ve Faizan Basklar Protesto Toplant ve Mitingleri 223
TB-DERe Saldrlar 224
Gerek Sulu Mu Aranyor 225
Egemen Snf ktidar ve Egemen deoloji 230
ldrlen lk TB-DER yesi 231
15-16 ubat Olaylar ve Sonras 233
lkokul retmenleri Dernei (LK-DER), TB-DERE Katlyor 234
TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurtun Cumhurbakanna ektii
Telgraf 242
TB-DER III. Olaanst Kongresi 245
Eyleme Katlmak Senin Devrimcilik Grevindir 255
Kymlar, Hayat Pahall ve Faist Basklar Protesto Miting ve
Yryleri in Karar Alnyor 256

5
15 lde Yaplacak Olan Miting ve Yryler ptal Ediliyor 258

1976
TB-DER Genel Bakan Cemil akr 1975 Yln Deerlendiriyor 277
Grevimiz 281
21 ubat zmir Mitingi 282
13 Mart Ankara Mitingi 283
TB-DER 1976da 1 MAYIS Mitingine Katlyor 288
TB-DER Genel Bakannn Cumhurbakan ve leri Bakanna
Yazd Mektup 291
CHP Genlik Kollarnn TB-DER le lgili Raporu 293
III. Olaan Kongre Hazrlklar Sryor 294
FISEnin TB-DERe Gnderdii Mesaj 297
III. Olaan Kongre Yaplyor 299
TB-DER ili Halk ve retmenleriyle Dayanyor 302
TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun Basn Toplants 302
TB-DER, Demokratik rgtlerle Yapaca Gbirliinin lkelerini
Saptyor 305
Devlet Gvenlik Mahkemeleri (DGM)ne Kar Ankara Mitingi 305
TB-DERin Kapatlmas ve Mhr Fekki Olay 306
Milliyeti Cephe (MC)nin Ders Kitaplar ve TB-DER 307
TB-DER 1976-1978 alma Program 309

1977
TB-DER Genel Bakan Deerlendiriyor: Yeni Yla Girerken 327
Trkiye Eitim Emekilerinin rgt ve Meslek Sorunlar ve Anadili
Sorununun Gndeme Gelmesi 329
TB-DER Hakknda Meclis Aratrmas steniyor 332
TB-DER, Ekonomik ve Demokratik Haklar Miting ve Yryleri
Dzenliyor 333
5 ubat Tandoan Mitingi ve Baz Gruplarn TB-DERden hrac 334
TB-DER Ankara Valiliince kinci Kez Kapatlyor 337
TB-DERin Yaanan Gelimeler zerine FISEye Gnderdii Mektup 337
TB-DERin SSCB Eitim ve Bilim ileri Sendikalar Kongresine
Gnderdii Mesaj 339
Demokratik retmen Hareketinin Birlii (I) 340

6
Hibir G Bizi Demokratik Grevimizi Yerine Getirmekten
Alkoyamaz 344
21 ube Ynetim Kurulu Grevden Alnyor 344
Demokratik retmen Hareketinin Birlii (II) 345
1 Mays 1977, 6 TB-DER yesi Yaamn Yitiriyor 347
5 Haziran Genel Seimleri zerine 348
Demokratik Kitle rgtlerinin G Birlii Program 349
TB-DERin Filistin retmenleri Genel Birliine Gnderdii Mesaj 350
TB-DER Genel Merkezi Bombalanyor 350
TB-DERin 5 Haziran Seimleri Sonrasn Deerlendirmesi 351
TB-DER ve Dier Demokratik Kurulularn Bildirisi: CHP Genel
Bakan Ecevitten Beklentilerimiz 352
15-16 Haziran Genel Direnii Ekonomik-Demokratik Mcadelemize
Ik Tutuyor 353
TB-DER, Dnya retmen Sendikalar Birliine (FISE) Katlyor 355
MC Hkmeti Kuruluyor, TB-DER Gncel Grevini Aklyor 358
TB-DER Genel Bakan Gaziolunun FISE Genel Kurulunda Yapt
Konuma 359
TB-DER 7. Yana Girdi- (I) 362
TB-DERe Gre Anti-Faist G Birlii almalar ve Cephe
Sorunu 364
25 Demokratik Kitle ve Meslek rgt CHP Genel bakan Ecevite
Mektup Gnderiyor 366
TB-DER 7 Yana Girdi- (II) 368
TB-DERin 1977 lkretim Haftas Deerlendirmesi 371
TB-DERin lerine Karmak Devrimcilie Smaz 372
rgtsel Birlik ve Sorumluluk 374
stanbul ve Adana ube Ynetim Kurullar Grevden Alnyor 374
TB-DERde Bunalm Var M? Yok Mu? 376
Bir Gazete Haberi: TB-DER Genel Bakan Sokakta Basn Toplants
Yapt 380

1978
TB-DERin Yeni Yl Deerlendirmesi Btn Yeni Yllar Bizimdir 398
TB-DER Genel Bakannn DSK 6. Kongresinde Yapt Konuma 399
TB-DERin zmir ve Milas Mitingleri 400

7
Demokratik Eitim Kurultay Yaplyor. DEK Sonu Bildirgesi 402
TB-DER Genel Bakannn DEK Al Konumas 404
TB-DER Onur Kurulunun stanbul ve Adana Eski Yneticileri
Hakkndaki Kararlar 406
TB-DERin 1978 1 Mays in kard 1 Mays zel Says 407
TB-DER stanbul ubesindeki Son Gelimeler Hakknda Aklama 411
TB-DER, DSK Onur yeliine Kabul Ediliyor 412
TB-DER 4. Olaan Genel Kurulu Yaplyor 415
Gazeteci Uur Mumcu TB-DER Kongresi in Neler Yazd? 417
TB-DERi Burjuvaziye Teslim Etmeyeceiz 418
4. Olaan Kongrede Yaananlar 420
ki TB-DER Genel Merkezi Ortaya knca DSK Ynetimi Hangisini
Tand? 424
TB-DER ki Baldr Demek, retmenler rgtsz ve Savunmasz
Kalsn Demektir 426
TB-DERe Gre Milli Eitim Sisteminin Genel zellikleri 428
TB-DER Tznn Baz Maddeleri Deitiriliyor 429
TB-DER; Snrl Demokratik Haklarmz Gasp Edilemez 430
32 Demokratik rgtn Babakan Blent Ecevite Gnderdii Mektup 431
TB-DER ube Bakanlar Toplants Sonu Bildirgesi 433

1979
Mara Katliam zerine TB-DERin Aklamas 446
TB-DER Genel Merkezi; rgt Blc Tavrlar Artk Terk
Edilmelidir 447
TB-DER Genel Merkezi Skynetimce Aranyor 452
TB-DER Demokratik Haklarn Savunuculuu Grevini Srdrmeye
Kararldr 452
20 Mart Direniinin Yldnmnde TB-DERin Yapt Aklama 455
TB-DER Genel Merkezi leri Bakanlndan stemlerimiz 456
retmeni rgtsz Brakmann Hesabn Devrimcilik Adna Kim
Yklenebilir? 461
TB-DER Genel Bakan Gaziolu; Yasad Olarak Olaanst
Kurultaya Zorlanyoruz 463
Skynetim TB-DER Gazatesine El Koyup Genel Sekreter Kemal
Uzunu Gzaltna Alyor 464

8
Gaziolu; retmen Maalar Byk Kentte Ev Kirasn Ancak
Karlyor 466
Nazl Ilcak / TB-DERe Sahip kmak Anariyi Himaye Etmek
Demektir 468
TB-DER ve DSK Dier Demokratik Kitle rgtleriyle Eylem Birlii
Karar Alyor 469
DSK, TB-DER, TMMOB, TTED, TM-DER, TS-DER, TTB,
HALKEVLER, KOY-KOOP, HD 470
TB-DER ve 14 Ekim Seimleri 471
TB-DER Genel Bakan Hangi Partiden Aday Oldu? 471
Bursa Mitingi 472
TB-DER yelerini Yas Tutmaya aryor 474
TB-DERin15 Ekimde Yapt ube Bakanlar Toplants 476
TB-DER stanbul ubesi Olaanst Kongresi ptal Ediliyor 477
Genel Bakan ve 5 Ynetici Tutuklanyor 478
Uur Mumcu Yazyor / TB-DER Olay 481
TB-DER stanbul Eski ube Bakan Talip ztrk ldrlyor 483
Genel ynetim Kurulu, TB-DER MYKsnn Grevini stleniyor 485
Duyuru 485
Gaziolu; TB-DER Kapatlmak steniyor 486
Mara Katliamn Protesto ve Boykot 487
Skynetim; Boykota Katlacak retmenler Cezalandrlacak 487

1980
Gaziolu ve 3 Arkada Tahliye Ediliyor 501
Gaziolu; retmen Hareketi Zor Gnlerden Geiyor 502
12 Eyll Darbesi 507
TB-DER Yarglanyor 508
TB-DER Savunmasndan 509
Hangi Ynetici Hangi Cezaya arptrld? 514
TB-DERin Yurtd Faaliyetleri 517

1990-2016
TB-DER Yeniden 521

Kaynaka 526

9
 ETM SEN SUNUMU

Yz yl aan mcadele tarihine sahip olan eitim emekileri

mcadelesinde en nemli kilometre talarndan birisi, 3 Eyll 1971de
Trkiye retmenler Sendikasnn (TS) devam olarak kurulan Tm
retmenler Birleme ve Dayanma Dernei (TB-DER) olmutur.

Eitim emekileri, kkleri 20. yzyln ilk yllarna kadar uzanan mcadele
tarihi srecinde, ok sayda rgt kurmutur. Bu rgtlerin bazlarn
kendi iradeleriyle kapatrken bazlar da devlet tarafndan kapatlmtr.
Buna ramen eitim emekileri tarihin her dneminde rgtl olmay ve
rgtl kalmay baarmlardr.

Eitim emekileri mcadelesinin gemiten bugne sren rgtlenme ve

mcadele geleneinin srdrcs, demokratik retmen hareketinin
1970li yllardaki en etkili ve gl temsilcisi olan TB-DER, 1970li
yllarn byk zorluklar ve basklara kar farkl grlerden yzbinlerce
retmenin dayanma ve mcadele rgt olarak bilinmektedir. 12
Eyll 1980 darbesi ncesinde tm bask ve sindirme politikalarna, ok
sayda yesi karanlk gler tarafndan katledilmesine ramen TB-
DERin 200 bini akn ye ve 633 ubesi ile gl bir rgtlle sahip
olmas nemlidir.

TB-DERin 1970li yllarda lkenin iinde bulunduu ekonomik ve siyasal

koullara, snf hareketine ve devrimci genlik mcadelesine ynelik
bask ve tehditlere ramen, o yllarda grev yapan retmenlerin byk
blmn kendi ats altnda toplayabilmesi byk bir baar olarak
tarihteki yerini almtr.

TB-DER kuruluundan itibaren eitim emekilerinin her dnem temel

talepleri arasnda yer alan grevli toplu szlemeli sendika hakkn
savunmutur. 1970li yllar boyunca bir taraftan eitim emekilerinin
ekonomik, demokratik haklar iin mcadele ederken, dier taraftan
faizme ve hayat pahallna kar dier sendika ve meslek rgtleri ile
birlikte ortak faaliyetler, yryler ve mitingler dzenlemi, bu zellii
dolaysyla saldrlarn hedef haline getirilmi, 1 Mays 1977 ve 1978
K.Mara katliam olmak zere, 1970li yllarda gerekletirilen katliam ve
saldrlarda ok sayda TB-DER yesi katledilmitir.

10
Uzun bir gemie sahip olan eitim emekileri mcadelesi iinde ayr bir
yeri olan TS ve TB-DERin yllarca byk zorluklara, saldrlara kar
gelerek tad mcadele bayra, 23 Ocak 1995ten bu yana Eitim
Senin elinde dalgalanmaktadr. 1970li yllarn ikinci yarsnda TB-
DER, 1990l ve 2000li yllarn banda Eitim Senli olan, grev yapt
yllarda eitim ve bilim emekileri mcadelesinin iinde aktif olarak yer
alan smail AYDIN tarafndan youn emek verilerek hazrlanan TB-DER
Tarihi balkl almay Eitim Sen olarak eitim ve bilim emekileri ile
buluturmann hakl gurunu yayoruz.

Eitim Sen, eitim emekilerinin yz yl aan mcadele birikiminden,

kendisinden nce kurulan, en ar basklara ve tehditlere ramen ilke
ve deerlerinden taviz vermeyen tm mcadele rgtlerinden olduu
gibi, TB-DERin tarihinden ve mcadele deneyiminden renmenin
verdii g ve gvenle bir taraftan kamusal, bilimsel, demokratik, laik
ve anadilinde eitim hakk, dier taraftan demokratik ve bar iinde bir
Trkiye mcadelesi yrtmeyi srdrecektir.

Eitim Sen
Merkez Yrtme Kurulu

11
 TB-DERN SUNUMU

lkemizde demokratik retmen hareketi ve rgtlenmesi 1908 ylnda

Encmeni Muallim ile balamtr.

Takriri Skun Kanunu ile uzun bir aradan sonra 1946 ylnda ok partili
dnemle tekrar balam ve TDMF, TS, LKSEN, TB-DER, ET-DER,
ETM-, ET-SEN ve ETM SEN ile devam etmektedir.

zellikle TS ve TB-DER rgtllkleri TRKYEnin barometresi

olmu ve halklarmzn vermi olduu emek, demokrasi ve sosyalizm
mcadelesinde nemli grevler stlenmitir.

retmenlerin yapt grevler nedeniyle srekli halka ve insanlara

en yakn temaslar bunlarn rgtlerinin de halkn vermi olduu
mcadelede. Onlarla i ie mcadele etme zorunluluuna dnmtr.

rgtlerimiz halkmzn vermi olduu bamszlk, emperyalizme,

faizme kar mcadelenin n saflarnda yerini almlardr.

zellikle lkemizin ve halklarmzn karlarna uygun bir eitim sistemi

iin mcadelesini yrtm ve yapm olduu Devrimci Eitim ras,
Demokratik Eitim Kurultaylar ile eitimi masaya yatrm ve lkemize
uygun bir eitim sisteminin oluturulmas iin youn aba sarfetmitir.

Toplumda rahatszlk yaratan tm olaylarda toplumun toplumun tm

kesimiyle, dier kurumlarla birlikte mcadelede yer alm ve toplumun
saygn ve duyarl rgtleri haline gelmitir.

rgtlenme konusunda da dier kamu alanlarna, rgtsz halk

katmanlarna rnek olmaya almtr.

Trkiyede kamu alanlar arasnda i brakmay ilk kez retmen

rgtleri balatm (1921 stanbuldaki retmenlerin bir gnlk i
brakmalar) ve daha sonra bunlarn en baarl rneklerini vermitir.
(1969 TSn 4 gnlk i brakmas, TB-DER 3 Ekim ve 24 Aralk 1979
i brakmalar).

12
Devletin ve hkumetlerin bir ok uygulamalarna kar kitlesel eylemleri
ve kar durular nedeniyle, srekli hkumetlerin hedefi haline gelmitir.

Anayasa da deiiklik yaplarak TS 1971 ylnda mnfesih hale

drlm, TB-DER de 1980 12 Eyll darbesiyle kapatlmtr.

Gerek TS ve gerekse TB-DER yneticileri TCK 141 ve 142.

Maddelerince tutuklanm (TS yneticileri 1974 affn affn kabul
etmemi ve yarglama devam etmi ve beraat etmilerdir) yarglanm ve
eitli cezalara arptrlmlardr. TB-DER kapatlm ve mallar devlet
tarafndan gasp edilmitir. 12 Eyllde mallarna el konulan tm kurumlar
alm ve mallar iade edilmesine ramen, TB-DER hala kapaldr ve
mallar iade edilmemitir.

210 retmen arkadamz devlet ve faist eteler tarafndan

katledilmitir. 3854 arkadamzn 1402 sayl yasa ile grevlerine son
verilmitir. On binlerce arkadamz srlm ve kylmtr. Arkadalarmz
yaralanm saldrlara uramtr. rgtmz ve arkadalarmzn evleri
kundaklanmtr

Btn bunlara ramen gerek TS (160 bin retmenin 90 binini) gerek se

TB-DER (360 bin retmenin 220 binini) retmenlerin %60n ats
altnda rgtlemeyi baarmtr.

zellikle TB-DER dneminde rgtlenme ve mcadele ok st dzeylere

kmtr. Bu tarihi yazan retmen arkadalarmz saygyla anyoruz.
Bu dnemin sevaplarlaryla, gnahlaryla, hatalaryla, baarlaryla
tarihletiren smail Aydn arkadamza ve bu eserin baslmasn salayan
ETM-SEN e teekkrlerimizi sunuyoruz.

Dilerim yeni kuak rgtlerimiz ve retmen arkadalarmz bizim

yarattmz bu tarihten olumsuzluklar ayklayarak gerekli dersleri alp,
bizden devraldklar bayramz daha yksek gnderlere tarlar.

smet Yalnkaya
TB-DER Genel Bakan Yardmcs

13
 NSZ

Trkiyenin 1970li yllarna yapt mcadeleleriyle damgasn vuran iki

nemli kurulu vardr. Bunlardan biri bir ii sendikas olan DSK, dieri
de bir retmen dernei olan TB-DERdir. Bylesine etkili olan bir der-
nein emek, demokrasi ve bar mcadelesindeki onurlu yerini alabilme-
si iin kitaplatrlmas gerekliydi.

TB-DER yeleri bask ve zulm grdler. Ama ok ksa bir srede b-

yk ounluu mteahhit, iveren ve smrc oldular.

Bu satrlar internette nl bir Szlk sayfasnda okuduumda iim

szlad. Bu muydu benim yesi olduum TB-DER? Ya ben farkl bir TB-
DERin yesiydim ya da birileri kulaktan dolma sylentilerle Tb-Deri
anlatyordu (!) Hatta arptyor ve karalyordu.

TB-DERe yaklamla ilgili sorun sadece internete den bilgilerle snrl

deildi. Baz kiilerin TB-DER ile ilgili yazdklar da onu anlatmakta ye-
tersiz kalyordu. rnein; Eitim Emekilerinin Tarihi adl kitabn TB-
DER ile ilgili blmnde anlatlan TB-DER deil, TB-DER ierisindeki
gruplardan biri olan Devrimci retmen grubuydu.1

TB-DERin anlatmndaki eksiklik akademik alana da yansmt.

Akademi dnyasnda TB-DER ile ilgili yaplan akademik almalarn
says azd, hem de ana kaynaklara ulalamamt. Bu alanda alma
yapan akademisyenlerden biri olan Yahya Akyz, yazd retmen
rgtlenmesi adl kitapta TB-DER ile ilgili olarak yelerinin tahminen
%20si kadndr.2 diyerek akademik almann da sorunlu olduunu
ortaya koymaktayd.

Bu gibi nedenlerle, TB-DERi doru anlatmann gerekliliine karar ver-

dim. Kitapta anlatlanlar olabildiince objektif olmal ve belgelere dayan-
drlmalyd.

almalara 2010da baladm. 17 ubat 2011de ET-DERin zmirde

bulunan 6 ubesi Byk Eitim Yrynn 48.yl nedeniyle bir pa-
nel dzenlediler. Bu panelde ilk konumay ben yaptm. Trkiye ret-
men hareketi Tarihinden rnekler verdim. ()

14
Bu panelde izleyenlere sz vermitim. TB-DERi kitaplatracaktm. 3

Ancak, TB-DERi yazmak kolay olmayacakt.

nk TB-DERin tarihi Trkiyenin bir dneminin tarihiydi. Bir dnemi-

nin eitim tarihiydi, bir dneminin siyasal, sosyal ve ekonomik tarihiydi
ayn zamanda.

Kolay olmayacakt, nk TB-DERin objektif olarak yazlabilmesi iin

ncelikle rgtn kendi arivine ulamak gerekiyordu.

almalarm srasnda rgtn dzenli bir arivinin olmadn zlerek

grdm. Bunun eitli nedenlerinin olduu sylenebilir. ncelikle; ret-
men rgtlerinin kendilerinden nce kurulmu olan retmen rgtleri
hakknda derli toplu aratrma yapmadklar grlmektedir ki, bu nem-
li bir eksikliktir. rnein; TS kendinden nce kurulmu olan T..D.M.F
hakknda, TB-DER de TS hakknda aratrmalar yapp bunu kitapla-
tramamtr.

te yandan bu rgtler kendi dzenli arivlerini oluturamamlardr. Bu

nedenle de kendilerinden sonra kurulan rgtlere ariv brakamamlar-
dr.4

Ariv bilgilerinin eksiklii nedeniyle TB-DER, TB-DER , 200 bini akn

yesi ve 600 akn ubesiyle. diye devam eden yuvarlayc rakam-
larla anlatlmtr. TB-DER yneticilerine rgtn ka yesi var? veya
TB-DERin ube says katr? sorular sorulduunda kesin cevaplar ve-
rememeleri de bundandr.

TB-DER 12 Eyllden nce skynetimce kapatlm, Genel Merkezin-

deki karar defterleriyle baz dokmanlarna el konulmutu. Ardndan
gelen 12 Eyll faizmi de geride ne kalmsa silip sprmt. 12 Eyll
yneticilerinin talimatyla TB-DERin gazeteleri, yaynlad kitaplar as-
keri cemselerle tanp imha edilmiti. Ortada ariv diye bir ey kalma-
mt. Kiilerin kitaplklarnda kalan TB-DERe ait baz yaynlar ise blk
prk bir ekildeydi. Bu yzden TB-DERin servenini; TB-DER Genel
Merkezinin Skynetim Komutanlnca kapatld 1979 yl sonrasn
gnlk gazete haberlerini takip ederek yazmak zorunda kaldm.

15
Kolay olmayacakt, nk o dnemi yaayan TB-DER ye ve yneti-
cilerinin hatr saylr blm hayattayd ve onlara danmadan, onlarla
konumadan, onlara sorular sormadan almann eksik kalacan bili-
yordum. mmkn olduunca onlara ulamaya, sorular sormaya ve ver-
dikleri bilgileri karlatrmal olarak derlemeye altm. Bu kiilerden
bazlar bencil davranlar sergiledi, bazlar elinden geldiince yardm-
c olmaya alt.

TB-DERin eski aktivistlerinden bazlar da belli bir yaa ulamlard ve

hatrladklar eyler snrl kalmt.

Kolay olmayacakt, nk eski aktivistlerden bazlar TB-DER yazla-

caksa bunu da biz yazarz havasndayd. Bu konumda olanlardan biri (-ki
kendisi Merkez Ynetim Kurulu yelii de yapmtr-) Abece Dergisine5
yazd yazsnda TB-DER Tarihini yazacak olan kii ya da kiilere artlar
kouyor, TB-DERin yazlmas iini komisyonlara havale etmeyi neri-
yor, deyim yerindeyse daha batan reddiyeci tutumlar taknlacann
ipularn veriyordu.

Kolay olmayacakt, nk TB-DERin ynetiminde bulunanlar da yele-

rin ok byk bir blm de TB-DER ierisinde yer alan ve ynetimde
sz sahibi olmaya alan politik gruplarn iinde yer alyorlard. rnein,
TB-DERin 4. Olaan Genel Kurulunda ynetim iin 14 siyasi grubun lis-
tesi ekiiyordu. Bu gruplarn nde gelenlerinin veya sempatizanlarnn
TB-DER tarihine biraz da o dnemdeki idelojik-politik konumlaryla ba-
kaca ortadayd. Yani her grubun yaad, anlamaya ve anlatmaya al-
aca TB-DER birbirinden farkl olacak, bu durumda her grubu mem-
nun edecek bir TB-DER Tarihi yazmak mmkn olmayacakt.

Kolay olmayacakt, nk TB-DER yelerinin yaklak 200 kadar faist

saldrlarda hayatlarn kaybetmilerdi. Ancak birka yenin sol ii in-
fazlar sonucu ldrldn yazmak zorundaydm. Belgeledim ve yaz-
dm. Biliyorum ki, bazlar bu durumdan pek hazzetmeyeceklerdi.

Zorluklar amak iin kitabm - giri ve sonu blmlerini yazmadan- o

dnem TB-DER ynetiminde bulunan ve daha sonra TB-DERi yeniden
aarak halen yneticilik grevi yapan arkadalara gnderdim. almam
incelemelerini, gr ve nerilerini, hatta buras eksik kalm, u bel-

16
geyi de koysaydn trnden grdkleri eksiklikleri bana gndermelerini
istedim. Kitab inceleyenler birka maddeden oluan gr ve nerilerini
yazarak bana ulatrdlar. Bu gr ve nerilerin hakl ve yerinde olanla-
rn gz nnde bulundurmaya altm. Ancak baz nerilerine de tebes-
sm ettim. rnein; TB-DERin Faizme Bak, TB-DERin Eitim
Konusundaki Grleri, TB-DER ve Demokrasi gibi

Bu konular okuyucular kitabn ierisinde muhtelif ksmlarda bulacan-

dan ayrca bu balklar altnda yazmaya gerek duymadm.

Baz arkadalarm da rnein ; TB-DERin eylemlerinin siyasal ve sos-

yal etkilerini yazmam neriyordu ki, bu kitabn boyutunu aacak nite-
likte olduklarndan dikkate almadm. Zaten bu konuda yaz yazanlar u
alntladm cmlenin dnda bir ey yazamamlardr:

TB-DER in dzenledii miting ve eylemlerden pek ou, sosyal m-

cadele tarihinde anl birer sayfa olarak hak etttii yeri oktan almtr.6

Yine kitabn ham halini inceleyen bir dostum, TB-DERin yurtd se-
rvenini kitaba koymayalm nerisini getirdi. Oysa TB-DERin 12 Eyll
darbesinden sonra da yurtdnda bir takm faaliyetleri olmutu. Bu ko-
nuyu daha nce Eletirel Pedagoji Dergisinde iki blm halinde yaynla-
mtm.7 Bu yzden TB-DERi n yurtd servenine kitapta ksa bir zet
olarak yer verdim.
.
lke genelinde toplumsal mcadelenin ykselii karsnda gericilik te
saldryordu ve ba hedefleri arasnda retmen hareketi vard. Bir yan-
dan TB-DER Genel Merkezi ve eitli yerel rgtleri zerindeki basklar,
te yandan ok sayda TB-DERli retmenin faist kurunlara hedef ol-
mas o yllarda TB-DER yesi olmann, eitli kentlerde TB-DER yne-
timine seilmenin ne denli zor bir grev olduunu ortaya koyar.

Baz Eitim Enstitlerinin faist igal altnda bulunmaktayd. lkc ya da

sac olmayan retmenler bu okullarda grev yapmak istemiyorlard.
Bu okullara canlar pahasna tayin yaptrmak TB-DERli retmenlerin
hayatlarn ortaya koyarak bir kar koyuu gerekletirdiinin kant ol-
mutur (kitapta bu konuda ok sayda rnek grlecektir).

17
TB-DERin bu gn nemsenmeyen bir baka zellii saysz Anadolu
kentinde ve kasabasnda sol eilimli insanlarn soluk aldklar lokallere
sahip olmasyd. 632 (tam say 633tr..A) ubenin pek ou byleydi.
Byk ehirlerde devrimcilik yapmak kolaydr, ama Anadoluda iseniz bu
nitelikte gidecek yer bulamazdnz. Oralarda yasal sol parti ya da dernek
binalar bulabilirdi, ama oralar belli bir gruba aitti. TB-DER lokalleri ise
her eilimden sola mensup insanlara akt. Kendi ehir veya kasabasnn
dna tayin, i veya eitli nedenlerle giden insanlar, TB-DER tabelalar-
n grdklerinde kendilerini rahat hissetmilerdir.

TB-DERin lke dzeyinde sahip olduu yaygnlk hibir sendika, dernek

veya meslek rgtnde yoktu. imdi eletirilen politizasyonun nedenle-
rinden birisi buydu. Bu anlamda TB-DER bir meslek rgt olmay a-
m, sol bir kitle rgt, bir halk rgtlenmesi haline gelmiti.

TB-DERin salam duruu sadece grlerinden ve siyasi anlayndan

deildi, o toplumsal mcadeleye (direni, miting, yry ve dier etkin-
liklere) en aktif biimde katlan birka kitle rgtnden biriydi. zellikle
Anadolu sathnda en yaygn, en rgtl kurulu olmas nedeniyle sosyal
mcadelenin tm yurt dzeyine yaylmasnda barol oynamaktayd.
Denilebilir ki, TB-DERin iinde bulunmad toplumsal-siyasal hibir
miting ve yry yoktur (bunun saysz rneini okuyucu kitapta bula-
caktr.)..8

Kitapta TB-DERin mcadelesi anlatlrken beraberinde biroklarmzn

adn bile hatrlayamad dier demokratik kitle rgtlerini de greceiz.
Hatta sadece retmenlerin mcadelesini deil, rencilerin ve velileri-
nin de bu mcadelelerdeki izlerine rastlayacaz.

Kitabmz TB-DER Dergilerinin biim ve ieriine ynelik bilgileri de

muhteva ettiinden bu konuda aratrma yapanlara yol gsterici olacak-
tr.
..
Kitabmzda sadece TB-DER yneticileri ve TB-DER Genel Merkezi de-
il;
Denizliden Adyaman Glbana, Rizeden Diyarbakra, stanbuldan
Yozgata karakta srgn edilen retmenler,

18
Keyfi olarak merkeze (Bakanlk emrine) alnan, stajyerlii kaldrlmayan
retmenler,
ldrlen ve saylar 200 bulan retmenler,
ldrlen kadn retmen Cemile, clal ve Fatma,
Kaymakam ve jandarma komutan tarafndan dvlen, faist ve gerici
glerin saldrsna urayp sakat braklan retmenler,
Hakarete urayan, boynuna yular taklarak aalanan retmenler,
almalaryla, durularyla fark yaratan retmenler,
Boyun emeyen, mcadele eden bir baka deyimle TB-DERi var eden
retmenler,
6 kez bombalanan TB-DER Bor ubesi de anlatld.
te bu yzdendir ki; bu kitap o dnemde TB-DER rgtll iinde
mcadele edenlere bir sayg duruudur.
Hazrlama aamasnda yaanan tm zorluklarna ramen elinizdeki bu
kitabn sizlere TB-DERi anlatacan umuyorum.
smail AYDIN
20 Haziran 2015 / Urla

19
1908 - 1971
 GR

1908DEN 1971E RETMEN RGTLERNN KISA TARHES

Trkiye eitim emekileri hareketinin ok eskiden beri sregelen dina-

mik bir rgtlenme, dayanma ve mcadele gelenei vardr. Bu mca-
dele iinde TB-DER in yeri ve ilevi olduka byktr.

Burada u sorularn cevab verilmelidir:

Trkiye eitim emekilerinin rgtlenme tarihi nereden balatlmaldr?

Trkiye eitim emekilerinin rgtl tarihi ulus devletin ina sreci
olan 1920li yllardan m, yoksa daha eskilerden yani imparatorluk d-
nemlerinden mi balatlmaldr? Eitim emekilerinin rgtl tarihini
Cumhuriyetle balatacaksak eer, Ethem Nejat bu tarihin neresine ko-
yacaz?

Bu trden sorular oaltmak mmkndr. Sorulara cevaplar aranrken

TB-DER ncesi eitim emekileri rgtlerinin tarihini belki de yeniden
yazmak gerekecektir.

Biz burada eitim emekilerinin uzun tarihi iinde 9 yllk mre sahip bir
rgt olan TB-DERi anlatacaz. Ancak bunu yaparken eitim emekile-
rinin uzun rgtlenme tarihinde birka belge ile desteklediimiz ksa bir
gezinti yapmay da uygun bulmaktayz. Biz rgtlenme tarihini impara-
torluk dneminden balatmay daha doru bir tutum olacana inandk.
bizde ilk retmen rgt Darlfnun ve Darlmuallimin mezunla-
rnn Temmuz 1908 nklabndan hemen sonra stanbulda kurduklar
Encmen-i Muallimindir.9

XX. yzyln balarnda Osmanl Devletinin Balkanlardaki topraklarnda

siyasal hareketlilikler olduka youndur. Avrupadan gelen her trl d-
ncenin kolaylkla taraftar bulabildii Balkanlar blgesi ayn ekilde her
trl rgtlenme iin de ideal bir ortam oluturmaktayd. Bu blgede
ilk rgtlenmeler askeri alanda belirdi. nk imparatorluun toprak ka-
yplar gittike artyor ve ordudaki subaylar, aydnlar bu gelimeden II.
Abdlhamit ynetimini sorumlu tutuyorlard.

21
Osmanl mparatorluunda toprak kayplarnn artt 1908 ylnda Jn
Trklerin devam niteliinde olan ttihad ve Terakki Cemiyetinin balatt-
askeri isyanlar sonucunda II. Abdlhamit tahttan indirilmi, merutiyet
ikinci kez ilan edilmitir. Bu dnemde hem siyasi partiler kurulmu, hem
de birok dernek kurulmutur. Doal olarak toplumun aydn kesimleri
iinde yer alan retmenler de rgtlenme abalarna girmilerdir.

stanbulda Darlfnun ve Darlmuallimden mezun olan retmenler

1908 ylnda Encmen-i Muallimin adl rgt kurmulardr.10

Cemiyetin kurucular arsnda bulunan Kandilli Kz Sultanisi Tarih ret-

meni Vehbi Bey, Encmen-i Muallim hakknda u bilgileri vermektedir:
Merutiyetin ilann mteakip, Temmuz ay ierisinde, muallimin hakla-
rn korumak ve eitimi yaygnlatrmak amacyla Encmen-i Muallimin
adnda bir cemiyetin kurulmas iin almalara baladk.() Cemiyetin
bakanlna merhum Emrullah Efendi, ikinci bakanla eski Maarif Na-
zr Sait, nc bakanla zmirli smail Hakk, eski mebus ve Canik Mu-
tassarrf Servet Bey (sayman) ve ben (genel sekreter) olarak getirildik.
()11

Encmen-i Mualliminin kurucular arasnda nl eitimci ve yazar Na-

mk Ekremin de bulunduu bir baka aratrma sonucunda ortaya k-
mtr.12

Encmen-i Muallimin adl kuruluun yneticileri daha ok Maarif Neza-

reti grevlilerinden oluturulmutur. Bu yzden retmenler bu kurulu-
a pek fazla sempatiyle bakmamlardr. Encmen-i Muallimine katlma-
yan iptidai, rdi ve idadi retmenleri Muhafaza-i Hukuk-u Muallimin
Cemiyeti (retmen Haklarn Savunma Dernei) adyla yeni bir rgt
kurmulardr. Bakanln da retmenlere bir cemiyet mutlaka lazmdr,
retmenlerin paralanmas doru deildir eklinde gr bildirme-
si sonucunda iki kurulu birlemitir. Encmen-i Muallimin 1908 ylnn
sonlarna doru Muhafaza-i Hukuk-u Muallimin Cemiyeti ile birleerek
yeni bir kurulu oluturmutur.

Bu birlemeden doan rgtn ad Cemiyet-i Muallimindir, kurulu ta-

rihi 1909dur.

22
1911de Edirnede Nafi Atuf (Kansu) un abalaryla13 Mahfel-i Muallimin
(retmenler Lokali / Birlii) adl rgt kurulmutur.

Manastr Darlmuallimininde okul mdr olan Ethem Nejatn giriim-

leri sonucunda Bursada 1913 ylnda Muallim Yurdu adyla bir retmen
rgt daha kurulmutur.

1913 ylnn sonlarna doru stanbul Emirgandaki ilkokul retmenleri

bir Muallimler Cemiyeti kumaya karar vermi ve tzklerini hazrlayarak
ta bask olarak bastrmlardr. Balkan Savalar nedeniyle Muallimler
Cemiyeti resmen kurulamamtr.14

Birinci Dnya Savann sonlarna yaklalrken stanbulda Muallimler

Cemiyeti adyla bir retmen dernei daha kurulmutur (8 Mart 1918).
Trk Ocaklar ile yakn ilikisi bulunmaktadr. Zaten dernein adresi de
stanbul Trk Oca merkezinin bulunduu binadr.

Muallimler Cemiyeti daha sonra stanbul Muallimler Cemiyeti adn ala-

caktr. Dernek, Milli Kurtulu Savan desteklemi ve Osmanl yneti-
mine kar retmenlerin haklarn aramtr. Cemiyet, daha sonra Milli
Kongre hareketi iinde yer ald15 Cemiyet Bakanlna 1919 ylnda bir
kadn olan Nakiye (Elgn) Hanm getirilmitir ki bu durum retmen
rgtlenmesinde bir ilktir.16 Muallimler Cemiyeti Bakan Nakiye (El-
gn),13 Kanunusani 1336 (1920) tarihinde stanbul Sultanahmet Mey-
dannda dzenlenen stanbul Trktr ve Trk Kalacaktr Mitingine
katlarak bir konuma yapmtr.

Baz ilkokul retmenleri Muallimler Cemiyetinden ayrlarak 1919da

kurulan Mekatib-i btidaiyye Muallimleri Cemiyetine katlacaklardr.

stanbul Muallimler Cemiyeti, 1922den itibaren stanbul Muallimler Bir-

lii adyla faaliyetlerine devam edecektir. Anadoluda igallere kar ba-
mszlk sava yrtlrken Ankarada retmenler, Temmuz 1920de
Muallim ve Muallimeler Cemiyeti adyla bir dernek kurdular. Denek, 7
Mays 1921de Trkiye Muallimler ve Muallimeler Cemiyeti Birlii adn
ald. Birlik Ynetim Kurulu 26 Haziran 1922de Kardalar balkl uzun
bir bildiri yaynlayarak devrim olarak nitelendirdikleri Kurtulu Savana
halk rfan krslerimizin nnde yetien Trk milleti zgrlk istiyor.

23
Efendi olarak doan bu millet,
bu halk efendi olarak yaamak
istiyor. Btn dnya halkn da
efendi grmek istiyor. cmle-
leriyle armlardr. Bu bildiri
Hakimiyet-i Milliye gazetesinde
de yaynlanmtr Trkiye Mu-
allimler ve Muallimeler Birlii,
resmi evrelerden balamak
zere kamuoyunda da artk
Trkiye Muallimler Birlii ola-
rak anlmaya balanacaktr.

Temmuz 1925de yaplan bir deiiklikle Trkiye Mu-

allimler ve Muallimeler Birlii (cemiyeti) adndan
vazgeildi. Dernein resmi ad Trkiye Muallimler
Birlii oldu. Hkmetin yapt bu yasal dzenleme
nedeniyle stanbul Muallimler Cemiyeti ve Meka-
tib-i btidaiyye Muallimleri Cemiyeti birer kongre
yaparak kendilerini feshettiler ve Trkiye Muallimler
Birliine katldlar.

Trkiye Muallimler Birliinin bir dnem bakanln

Maarif Vekili Mustafa Necati yapmtr. Daha sonra
Erzurum Mebusu olan Nafi
Atuf (Kansu) genel bakan-
lk yapacaktr. 1925te 240
ubesi olan kurulu, 25
Austos 1925de drdnc kongresini toplad.17
Pek sessiz ve snk geen kongrede stanbul
Birliinin teden beri eletirdii merkezden ida-
re tarz deitirildi ve yerine federatif bir sistem
benimsendi. ok gemeden Birliin merkez r-
gt de ilga edildi.18

1926-29 yllarn snk geiren Muallimler Bir-

lii, tarada yeniden canlanmaya balamtr.
Sadece 1931 yl ubat ve mart aylarnda tara-

24
 da 16 Birlik kuruldu.19 Trkiye Muallimler Birliinin varlnn ne zaman
sona erdiini kesin olarak bilmiyoruz. Ancak yukardaki brorn kapa-
ndaki bilgilere gre 1968de 2. Dil Kongresini dzenleyen cemiyetin 12
Mart 1971 Muhtrasnn verildii dnemde kapand veya kapatldn
sanyoruz.

1940l yllar retmen rgtlenmesinin en zayf olduu dnemlerdir.

Ky Enstitlerinin kurulmasndan sonra retmen rgtlenmesinde yeni
bir canlanma dneminin grldn syleyebiliriz. stanbul Muallimler
Cemiyetinin yeniden ald bu yllarda en ok gze arpan retmen
rgt 1949 ylnda kurulan Ege Blgesi Ky retmenleri Derneidir.
Dernein kurulmasnda Halil Akyavan abalarn da ayrca zikretmek
gerekir. Akyava, dernei kurarken karlatklar zorluklar anlattktan
sonra dernek tzn Bayndr Kaymakamlna sunar. Tze gre,
Dernein ad Ky retmenleri Der-
nei, merkezi Bayndr olacakt.20 Der-
nek daha sonra Ege Blgesi Ky -
retmenler Dernei adn almtr.

Ege Blgesi Ky retmenleri Derne-

i Gayret adn verdikleri bir dergi
karmlardr. inde Feyzullah Ertu-
rul, M.kr Ko, Hayrettin Uysal ve
Mehmet Emirolu gibi yazarlarn bu-
lunduu Gayret dergisi 48. veya 61.
sayya kadar kt.

Dier yresel ky retmen dernek-

Krkkale retmenleri
leri bir federasyon oluturacak ve
Trkiye Ky retmenleri Dernei
adn alacaktr. Gerek mesleki sorun-
lar, gerekse ekonomik sorunlarla ba
edememe ve artan politik basklar
nedeniyle Ankara retmenler Der-
neinin bir Birlik oluturalm
ars zerine 15 Austos 1948de
32 yerel dernein katlmyla ret-
men Yardmlama Dernekleri Bir-

25
lii kuruldu. Birliin tz 1949da onayland. retmen Yardmlama
Dernekleri Birlii, Haziran 1950de Trkiye retmenler Dernekleri Milli
Birlii adn, 1954de ise Trkiye retmen Dernekleri Milli Federasyonu
(T..D.M.F) adn ald.

Ky retmenleri Federasyonu, bir toplantsnda Trkiye retmen Der-

nekleri Milli Federasyonu (T..D.M.F.) ile birleme karar almtr. Birle-
me, 1963 ylnda gereklemitir.

T..D.M.F, kuruluundan 27
Mays 1960 askeri darbesine ka-
dar olan dneminde saclarn
ynettii bir rgttr. T..D.M.F,
balangta yar resmi bir ret-
men rgt eklindedir. ret-
men sorunlarn bakanla rica
ederek zmekten yanadr.21
Federasyonun genel bakanl-
na 27 Mays 1960 darbesinden
sonra Turhan Feyziolu seildi. Ege Blgesi retmenleri
Bu dnemi TB-DER Genel Bakanl yapan Gltekin Gaziolu u cm-
lelerle anlatmaktadr: Derneimiz T..D.M.Fye bal olmakla birlikte,
hibir rgtsel faaliyet gstermiyor; retmenler kahvesi olmaktan
teye gidemiyordu22

Trkiye i Partisi (TP, 13 ubat 1961)nin kurul-

mas, Ky Enstits kl retmenlerin federas-
yonda etkinlik kazanmasyla birlikte T..D.M.F de
hareketlenme balad. 1962de kr Ko fede-
rasyonun genel bakanlna seildi. kr Ko,
1961den 1965 Ylna kadar federasyon genel ba-
kanl grevini srdrd.

kr Ko dneminin en nemli gelimesi (ve bel-

ki de federasyonun en nemli etkinlii) 20 ubat
1963te Ankara Tandoan Meydannda dzenle-
nen Byk Eitim Mitingidir. 14.600 retmenin

26
katld mitingin etkileri kendini gstermekte gecikmemitir. Milli Eitim
Bakan evket Ratip Hatipolu istifa edecek,23 retmenlerin baz zlk
haklar dzeltilecek, ders cretleri artrlacak ve uzun vadede retmen-
lerin sendikallamasnn n alacaktr.24 T..D.M.Fnin 1964 Eskiehir25
ve 1965 ylndaki Adapazar kurultaylarnda alnan karar ve yaplan al-
malarn sonucunda Trkiye retmenler Sendikas (TS) kurulacaktr.

T..D.M.F ile TS 1968de ynetimlerini

ortaklatrdlar. 1969da Trkiye ret-
men Dernekleri Milli Federasyonu ken-
dini feshetti. 1948de kurulan ve 27
Mays Devrimine kadar, iki bina almay
baararak, fakat iktidarlarn bir uydusu
olarak, bu dnemde srdrlen en yk-
c retmen kym karsnda seyirci ve
hatta teviki roln gren Federasyon,
27 Maystan sonra byk iler baar-
mt. En byk ii de TS kurmak ol-
mutu.

12 Temmuz 1969 Cumartesi gn, TS TS Mitingi

Kurultayndan sonra, ayn salonda yap-
lan toplantda, temsilcilerin bir ka hari, byk ounluu ile Federas-
yon kendisini feshetme karar ald.

1965ten itibaren yl, kiisel ve politik karlarla elde bulundurulma-

ya allan Federasyonun ynetimi geen yl TSllere gemi ve tari-
hi grevini tamamlayan bu rgt, ancak bundan sonra, retmenlerin
daha glenmesi amacyla feshedilebilmitir26

8.6.1965 tarihinde 624 sayl Devlet Personeli Sendikalar Kanunu ka-

rld. 1965-68 yllar arasnda 533 Kamu Personel Sendikas kuruldu. Ei-
tim ikolunda ilk kurulan sendika Trkiye retmenler Sendikas ( TS ),
resmi kaytlara gre 10. 7. 1965 tarihinde kurulmutur. ki gn sonra da
Trkiye lkokul retmenleri Sendikas (LKSEN) kurulmutur.27

TS, bir ilki baararak devlet d bir eitim kutultay olan Devrimci
Eitim uras (DE)n toplad. Bu ura 4-8 Eyll 1968 tarihinde toplan-

27
mtr. TS, daha sonra II. DEi toplamaya kalkacak fakat ortam uygun
olmadndan bundan vazgeilecektir.

TSn 1968 devrimci dalgasnn

etkisiyle gerekletirmek iste-
dii etkinlikler, tutucu glerin
TSe ve yelerine ynelik sal-
drlarn younlatrmasna yol
amtr. 7 Temmuz 1969da TS
ve T..D.M.Fnin birlikte gerek-
letirdikleri Kayseri Alemdar Si-
nemas ndaki toplant srasnda
sinema binas atee verilerek -
retmenler diri diri yaklmak isten-
mitir.

TSn 15-18 Aralk 1969daki retmen boykotu byk yanklara yol

at. LK-SEN, TSn eylemine katlmaya karar verdi.109 bin retmenin
katld boykota 47 bin retmen katlmamtr. Bu rakamlar katlmn
fazlal hakknda ipular vermektedir.
TS, 12 Mart Muhtrasnn hede-
finde olan bir kurulutu. Skyne-
tim Mahkemesi TSn 1968-1971
yllarndaki eylem ve etkinlikleri
hakknda dava at. TS ynetici-
leri tutukland veya gzaltna aln-
d. TS ddianamesini hazrlayan
Savc Baki Tua gre TS Mark-
sist-Leninist bir rgtt ve yeleri
de anariye ya destek vermi, ya
da anariye bizzat katlmlard.

20.9.1971 tarihinde yaplan yasal deiikliklerle sendika hakk sadece

ii ve iverenlere tannyordu. TS ynetimi bu deiiklii nceden fark
ederek nlem alm, mal varln hazineye kaptrmamak iin, Anaysa de-
iikliinden nce, 3 Eyll 1971 gn TB-DERi kurarak sorunu zd ve
mal varln ona devretti.28

28
12 MART MUHTIRASI VE GELMELER

12 Mart mdahalesi, Trkiyede alt askeri kademelerin ve paramiliter

glerin idareye el koymas biiminde tecelli eden darbeci- Bonapartist
eilimi, ordunun emir-komuta zinciri iinde gerekleen bir mdahale
biimine dnmesi dir.29

12 Mart muhtras verildiinde sol kesim iindeki kimi rgtler 12 Mart

mdahalesinin devrimci ve sol bir srece yol aacan ummulard. r-
nein; Mihri Belli (MDD izgisi), Dou Perinek (Aydnlk evresi), a-
yann etkisindeki Dev-Gen, balangta 12 Mart mdahalesini Mustafa
Kemalin ilerici geleneini byk lde srdrebilen Trk Ordusunun
ibirliki Demirel Hkmetine kar tepkisinin bir ifadesi olarak de-
erlendirmiti. Hikmet Kvlcml, Ordu Klcn Att balkl bir makale
yazm ve burada muhtray kadrolarnn byk bir ksm halk ocuu
olan Trk Silahl kuvvetlerinin en azgn alaturka faist finans-kapital
olan Demirel kabinesini devirme ltimatomu olarak nitelendirmiti.
Kvlcmlya gre Trk Silahl kuvvetleri klcn sosyalizmden yana ek-
miti.

Aralarnda Dev-Gen, DSK ve TSn bulunduu kurulular ise 12 Mart

cokuyla selamlayan bildiriler yaynlamlard. O yllarda TS yesi olan
bir retmen 12 Marta verilen destei u cmlelerle anlatr:

Birok kuruluun yannda TSde byk bir yanl yaparak 12 Mart

Muhtrasn desteklediini aklad. Ben ve arkadalarm da ayn yanla
uyarak, ilemizdeki kitle rgtlerini, esnaf tekilatlarn harekete geire-
rek 12 Mart Cuntasn destekleyen telgraflar ektirdik. stelik kendimiz
de benzer telgraflar ektik.30

Sol yanlmt. Ordu klcyla solu kesip bimeye balad. Darbeciler -

retmenlerin bir blm tasfiye edilmeli, meslekten kartlmaldr ds-
turunu yerine getirmekte gecikmediler. TS yneticilerini tutuklayarak
ie giritiler.

12 Mart muhtrasnn ardndan skynetim, Dev-Gen, TS, DDKO (Dev-

rimci Dou Kltr Ocaklar), lk Ocaklar ve (TKMD) Trkiye Kom-
nizmle Mcadele Derneini kapatt.

29
12 Mart 1971deki askeri darbe dneminde birok hak ve zgrlk kst-
lanp ortadan kaldrlrken Anayasann 46 ve 119. Maddelerinde yaplan
deiikliklerle 642 sayl kanuna dayanlarak kurulmu olan kamu hizmet-
lileri sendikalarnn almalar da sona erdi. Kamu grevlileri, sendika
haklarnn fiilen ortadan kalkmasnn ardndan ok sayda dernek kurdu-
lar.

Bu srada TS (Trkiye retmenler Sendikas) yneticileri tutukluydu.31

Anayasada yaplmak istenen deiiklikleri biliyorlard. O nedenle ad

zerinde uzlatklar TS yelerine 3 Eyll 1971de bir retmen dernei
kurdurdular.32

Dernein ad TB (Trkiye retmenler Birlii) oldu.

30
DPNOTLAR
1 Sami Evren, Cafer Yldrm, Siyami Evren; Eitim Emekileri Tarihi, Birleim
Yay. 1995 Ankara
2 Do.Dr. Yahya Akyz; retmen rgtlenmesi, s. 5, Ank. n. Et. Fak. Yay.
Ankara 1980
3 Abece Dergisi; Say 295, s.1, Mart 2011
4 Ylmaz Elmas, 1979 ylnda TB-DER stanbul ubesinin bir ariv ve ktpha-
ne oluturmaya baladn yazmaktadr. Sorunlaryla retmen; s. 88-89.
Gerek Sanat Yaynlar stanbul 1994. Ancak Ylmaz Elmasn kendi zel ari-
vinin bile akbeti bilinmemektedir.
5 Abece Dergisi; Eyll 2015,say 325. R. Apaydn; Ksa mr-Uzun Tarih ba-
lkl yaz.
6 Sosyalizm ve Toplumsal Mcadeleler Ansiklopedisi; s. 2351, G. Gaziolu;
TB-DER ve Toplumsal Mcadeledeki Yeri balkl yaz. (Fasikl No: 69, 26
Mart 1990, letiim Yaynlar)
7 Eletirel Pedagoji Dergisi; say 28, Temmuz- Austos 2013 ve say 29, Eyll-
Ekim 2013. retmen rgtlerinin Uluslararas likileri balkl yazlar.
8 Yaln Yusufolu; Abece Dergisi say 300 Austos 2011. s. 17
9 Yahya Akyz; Trkiyede retmenlerin Toplumsal Deimedeki Etkileri
S.98-99 Doan Basmevi Ankara 1978
10 Yahya Akyz; Trkiyede retmenlerin s.99 (Bu tarih TB-DERin 4-11
ubat 1978de dzenledii Demokratik Eitim Kurultay kitabnn I.cildinde
1906 olarak yer almtr. Sezai Kaynak tarafndan sunulan bildiri kurultaydan
bir yl ncesinde (1977) bror olarak baslm bu brorde de 1906 olarak
yazlmtr ki, dorusu Akyzn verdii 1908 tarihi olmaldr. Ayn hataya
S.Evren, S.Erdem ve C.Yldrm tarafndan yazlan Eitim Emekilerinin Tarihi
adl kitapta da rastlamaktayz. (.Aydn)
11 Yahya Akyz; Eitim Fak. Dergisi Cilt.1, 1970
12 Dr. Yunus Ayata; Ayanzade Namk Ekrem, s.29 Asitan Yaynclk, Sivas 2009
13 Yahya Akyz; Trkiyede retmenlerins.102
14 Yahya Akyz; Trkyede retmenlerin..s.103
15 Tark Zafer Tunaya; Trkiyede Siyasal Partiler s.420. Tunayann yaynlad
Milli Kongreyi oluturan kurulular listesinde Muallimlar Cemiyeti iki kez yer
almaktadr.(.A.)
16 retmen rgtlerinde ilk kadn yneticinin Trkiye Muallimler ve Mualli-
meler Cemiyetindeki Leman Hanm olduu bir ok kaynakta yer almaktadr
ve yanltr. rnein, TB-DERin Sezai Kaynaka hazrlatt Trkiyede -
retmen rgtlenmesi DEK 1977,s.15, ayn kaynaktan alnt yapan S. Evren,
S. Erdem ve C. Yldrm tarafndan hazrlanan Eitim Emekilerinin Tarihi
adl kitabn 16.sayfasnda da benzer hataya dlmtr.
17 Yahya Akyz,bu kongrenin tarihini Temmuz 1928 olarak vermektedir. Oysa
Cumhurbakanl Atatrk arivinde bulunan belgeler, kongrenin Mustafa

31
 Kemale gnderdii telgraf ve dier yazmalar kongrenin 25 Austos 1928de
toplandn gstermektedir. Karlatrma iin bak, Hakimiyeti Milliye; 26
Austos 1928.
18 Muallimler Mecmuas say 12,1930dan aktaran Yahya Akyz; Trkiyede -
retmenlerins.248
19 Muallimler Mecmuas, 15 Mart 1931
20 Halil Akyava; Toplum Kalknmas abalar. s.11, Etki Yaynlar zmir 2002
21 Niyazi Altunya; Trkiyede retmen rgtlenmesi, s. 92, rn Yay. Ankara
2008
22 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi/Anlar, s.75, Eitim Sen Yaynlar, Ankara, Ni-
san 2006.
23 Trkiyede retmen eylemleri sonucunda istifa eden iki Milli Eitim Bakan
olmutur. Bunlardan ilki Rza Nurdur.
24 Niyazi Altunya; Age,s.96-97
25 T..D.M.Fnin Eskiehirdeki 17. Kurultay 16-19 Temmuz 1964de yapl-
mtr. Kurultay belgelerinden rendiimize gre Federasyonun ye says
60.000e, bal dernek says ise 413e ulamtr. Bu kurultayda kr Ko
351 oy alarak tekrar Federasyon bakanlna seilmi, 18. Kurultayn ise Sa-
karyada toplanmasna karar verilmitir. T..D.M.F; 17. Kurultay almalar,
Ay yldz Matbaas,1964 Ankara.
26 MECE Dergisi; say 100, Austos 1969, sayfa 10
27 Niyazi Altunya; Age, s.111
28 Niyazi Altunya; Age, s. 147
29 Suavi Aydn- Yksel Takn; 1960tan Gnmze Trkiye Tarihi, s.206, leti-
im yaynlar, stanbul 2004.
30 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.92, Eitim Sen Yaynlar Ankara
2006
31 TB Haber Blteninin 4. saysnda TS Genel Sekreteri Osman Korkut
Akolun tahliye edildiine dair haber yer almaktadr. TB Haber Blteni say
4, 8 Kasm 1971, sayfa 4.
32 TBnin kurulu tarihi S. Evren, S. Erdem ve C. Yldrm tarafndan yazlan
Eitim Emekileri Tarihi adl kitabn 49. sayfasnda 4 Eyll, 65. sayfasnda ise
3 Eyll olarak yer almtr. (.Aydn)

32
1971
TRKYE RETMENLER BRL (TB) KURULUYOR

TB-DERin kurulu yksn kurucu yelerden ve ilk dnem genel ba-

kanlarndan Ali Bozkurtun anlatmlaryla sunmann yararl olacan d-
nyoruz:

12 Mart faist cuntas, hkmettii yllar boyunca binlerce devrimci -

retmeni ikenceden geirdi, zindanlara doldurdu. Binlercesini meslekten
att ya da aa ald. TS genel Bakan Fakir Baykurt ve ynetim kuru-
lunun birok yesi hapisteydi. Hapistekileri a ve yalnz brakmamak ()
iin bir rgt kurulmas gerekiyordu. Ancak gr ayrlklar da yok de-
ildi. Bir grup derhal bir rgt kurulmasn dnrken bir grup da TS
ynetiminin tavrnn beklenmesi gerektii noktasndaydlar. () TS ve
LK-SEN yesi baz arkadalarn kurduu ilk rgt, Feyzullah Erturul ve
arkadalarnn kurduu Devrimci retmenler Birlii (DB) idi. Bu
arkadalar bizim grubu dlamaya alyorlard. Fakir Baykurt duruma
cezaevinden mdahale ederek; Genel Merkezdekilere, bizim grubun da
rgt kurma almalarna dahil edilmesini aksi halde kalc ve birlik ieri-
sinde bir rgt kurmamzn kolay olmayacan sylemi. () Yeni tz
hazrlamak iin bir komisyon oluturduk. DBn hazrlad tzkle, bi-
zim hazrladmz tzkten yararlanarak yeni bir tzk oluturduk. Ku-
rucu yeleri saptadk. Kuruluumuzu 3 Eyll 1971de Ankara Valiliine
bildirdik.33

Ancak Ankara Valilii TBn

adndaki Birlik szcnn
sendikay artrdn belirte-
rek tz geri evirince dernek
yneticileri skynetimin olma-
d Afyonda 23 Kasm 1971de
Kurucu yelerle Genel Kurul
yaparak dernein adnTrkiye
retmenler Birleme ve Daya-
nma Dernei (TB-DER) ola-
rak deitirdiler.34

TBnin 40 kiilik kurucusu TS

yesiydi. Genel Bakanlna

34
Haydar Orhann getirildii TBnin 40 kiilik ynetim kurulunda 7 kadn
bulunuyordu. lk Yrtme Kurulu 2si kadn, 10u erkek olmak zere 12
kiiden olumaktayd.35 Yrtme Kurulu yelerinden 6s ilkokul, 3 or-
taretim retmeni, 1i niversite retim yesi, 2si de emekli olmu
retmendi.

TS, 6 Ekim 1971de Yrtme Kurulu kararyla TBne Ankarada bulu-

nan iki dairesini, Burgaz Adasndaki yazl, merkez ve taradaki tanr
ve tanmaz mallaryla, 680 bin lira nakit parasn devretmitir.36

TB kurulduktan sonra Birlie ar balkl bir bildiri yaynlayarak

retmenleri TB ats altnda rgtlenmeye ard. Bildiride ret-
menlik mesleinin 123 yllk gemiine, retmen rgtlnn ksa
tarihesine deinilerek, retmenlerin nl bl ynet oyununa kapl-
madan tek at altnda bir-
lemeleri istenmi, TBnin
retmenlerin z rgt
olduu vurgulanmtr. Bu
bildiride dernek tznn
nc maddesinde yer alan;
Birliin amac, nsan Hak-
lar Evrensel Beyannamesi
ile Anayasamzn milli, de-
mokratik, laik ve sosyal hu-
kuk devleti kapsam iinde
yelerinin tm ekonomik, sosyal, kltrel ve zlk haklarn koruyup
gelitirerek Atatrk devrimlerini gerekletirecek ynde almalarn
kolaylatrmaktr. denilmitir. Bildiride ayrca retmenlerin fikri hr,
irfan hr, vicdan hr kuaklar yetitirme grevini Mustafa Kemalden
aldklar vurgusu yaplmtr.37

TB, T..D.M.F ve TSn rgtlenme geleneinden yararlanarak hzla

rgtlendi. Birliin kard TB Blteninde rgtlenme almalaryla
ilgili u bilgiler verilmektedir: TB sorunlarn zmn g birliinde
arayan bir rgt bilincinin rndr.() lk-sen ubelerinin verdikleri
isabetli kararlar TB bnyesinde nemli btnlemeler salad. Anka-
ra, Trabzon, stanbul, Gaziantep, Akyaz, Artvin gibi en gl LK SEN

35
ubeleri TBe dnt.() Yresel ve bamsz, ancak byle olduu
iin de sorunlar zme gcnden yoksun olan retmen dernekleri-
nin de gl bir rgtle btnleme eilimi hzlanmtr. Hayrabolu
retmenler Dernei TBe dnerek bu alanda ilk rnei vermitir.
Bu tutum ve davran retmenleri yresel dernekilie ynelterek dar
emberler iinde blnmeye itenlere kar verilmi en gzel cevaptr.
Burada belirtmekle yetineceimiz tek ey; yresel retmen dernekle-
rinin retmene, sorunlara yabanclama ve gszle artlanmadan
baka bir ey veremediidir.

Bu almalarn zerinden henz 1 ay bile gememiken ube says 50ye

ulat. lk kurulan ube 10 Eyll 1971de Cemil akrn bakanln yap-
t Ankara ubesiydi.38

TBNN ADI TB-DER OLUYOR

TB bir sre sonra adn deitirmek zorunda kalacak ve TB-DER ad-

n alacaktr. Bu durum Bltenin 7. saysnda u ekilde duyurulacaktr:
Cemiyetler Kanununun 4. maddesinde tanm yaplan Birlik sznn
anlam baz karklklara yol amtr. leri Bakanl bir genelge ile va-
liliklerin dikkatini ekerek, bu nedenle baz meslek mensuplarnn yanl
rgt kurmalarna meydan verilmemesini istemitir. Trkiye retmen-
ler Birlii kurucu yeleri tzkte deiiklik yaparak kurulu adnn Trkiye
retmenler Birleme ve Dayanma Dernei olmasna karar vermitir.
Dernein ksa ad (TB-DER)dir.39

TBnin isim deiiklii yapt dneme kadar olan

faaliyetlerini Birliin yayn organ olan TB Blte-
ninden aktarmay uygun bulduk.

Haftalk yaynlanan TB blteninin 1. says n ve

arka yz olan siyah beyaz iki sayfadan ibarettir.
19 Ekim 1971de kan bu sayda Birliin amble-
mi olan gne iinde yalm figr sol taraftadr.
Bltenin sa st kesinde bir ereve ierisinde
Atatrkn Uluslar Kurtaranlar Yalnz ve Ancak
retmenlerdir. szne yer verilmitir. Yaz leri
Mdrln . Safa Gnerin yapt Bltende

36
, Kadrolar ve ntibaklar, Eitim Reformuna likin Grmz Milli
EitimBakanlna Bildirildi, Bltenimizin Yayn lkeleri, Kurulan u-
belerimiz, Szlk Kesi40 gze arpmaktadr.

TBnin eitim-retimle ilgili grleri Milli Eitim Bakanlna sunulan

raporda yer almaktadr. Bu rapordan baz blmlerini (gnmzde de
gncelliini koruduundan) ksaca sunmay uygun grdk:

Eitim sistemi toplum sisteminin btnn oluturan dier alt sistem-

lerle birlikte ele alnmaldr.() Eitimde frsat eitlii ilkesine ilerlik
kazandrlmaldr. (), retim birliini bozan ve laik devlet ilkesine ters
den uygulamalara son verilmelidir.() Demokratik eitimden yana-
yz(), Derneimiz eitimle ilgili tm sorunlarn Atatrk bir grle ele
alnmasndan yanadr. Atatrkl, laiklik ilkesine ballk, ulusal onura
ve tam bamszlk ilkesine dknlk ve srekli devrimcilik olarak anla-
maktayz. Eitim sorunlarna retmene kapal toplant ve komisyonlar-
da zm aranmas uygulamasndan vazgeilmelidir.41

TB Blteninin 2.ve 3. says ne yazk ki elimizde yok. Bu yzden 4. say-

dan itibaren Birliin faaliyetlerini sunmaya devam edeceiz.

TB Blteninin 4. says iki renk (krmz ve siyah) ve 4 sayfa olarak k-

mtr. Haftalk olarak yaynlanan Bltenin sa st kesinde Atatrkn
Eitimdir ki, bir milleti, ya hr, mstakil, anl, yksek bir toplum halinde
yaatr, ya bir milleti esaret ve sefalete terk eder. szleri yer almaktadr.
Bltendeki en nemli konu bal TS ile ilgilidir. Bu haber, Fakir Bay-
kurt Eitim Sorunlarn Yarglara Aklad ve Resmi Programlar Uygu-
layan Atatrk retmenleri vd. balyla verilmektedir. Haberin
zetinde unlar grmekteyiz: 25 Ekimde balayan TS davasna Anka-
ra Skynetim Komutanl 2 numaral mahkemesinde devam edilmekte-
dir. Mahkemede savc olarak Yarbay Keramettin elebi ile Yzba Baki
Tu42 bulunuyorlard. Yazl savunma yapan Fakir Baykurt, savclk maka-
mnn sulamalarn; TSn kurulu amalar dna kmas, gizli rgt
kurma, Komnizm propagandas yapma, anarik ortam yaratlmasna ve
skynetimin ilanna sebep olma gibi drt blmde toplad. () TSn
tzn okuyan Baykurt, yaplan almalarn TS tzne uygun a-
lmalar olduunu dile getirdi. () retmenlerin ders programlarna
uygun olarak almasnn Atatrk ilkelerini gerekletirmek abas oldu-

37
unu, bu yzden retmenlere bask yapmann yersizliini ve hakszln
belirtti. 4 saate yakn sren ifadesinin sonunda Baykurt, tahliyesi konusu-
nu mahkemenin takdirine brakt.43

Bltenin bu saysndaki Szlk kesinde Reform, Organizasyon ve

Reorganizasyon kelimelerinin aklamalarna yer verilmitir.

TB Blteninin 5. saysnda arlkl olarak Atatrkn ilendii gze

arpmaktadr. 15 Kasmda kan bltenin ana bal lmnn 33. Y-
lnda Atatrk olarak belirlenmitir. Logonun sanda Mustafa Kemalin
Dnnz ki bu milletin, bu sosyal topluluun yzde onu, yirmisi oku-
ma yazma bilir, yzde sekseni, doksan bilmezse, bu ayptr. Bundan in-
san olanlarn utanmas lazmdr szleri yer almaktadr. Bltendeki Ata-
trklk balkl yaz Behet Kemal alarn Atatrkn Sylevleri adl
kitabndan alnm. Bayazda Atatrk Hukukulara Sesleniyor yazs
bulunmaktadr. Bltendeki lmnn 33. Ylnda Atatrk balkl yazy
bu gnk araylarla benzerlii nedeniyle buraya koymay uygun grdk:

lmnn 33. Ylnda Atatrk

Kendisine en ok zlem duyulan bir dnemdeyiz. Bu zlem el-

bette rastgele deildir. Belki bugn Ona en ok ihtiya duyma-
nn yaratt bir duygunun ifadesidir. Ama mademki bylesine bir
zlem iindeyiz, Onu bylesine bir gerekeyle aryoruz. O halde
kendisine ar derecede ihtiyacmz var demektir.

Eer byleyse; Onu araymz, iinde yaanlan bunalmdan,

kar karya kalnan sorunlardan geliyorsa, yzmzn yerde,
kafalarmzn bulank, yreklerimizin arpntlarla dolu olmas
gerekir.

Maddi varlndan yoksun kaldmz 33 yllk sre iinde, Onun

tt yolda, ilkelerini gerekletirmek iin ura veren Trk -
retmen, inancndan ve gcnden birey yitirmeden izinde yr-
mektedir.

Bltende dikkat eken bir haber daha gze arpmaktadr. TS Davas

Sanklarndan 16s Daha Tahliye Edildi. Szlk kesinde Ampirizm,

38
Rasyonalizm ve Radikalizm kelimeleri aklanm. Bu arada Yeni Kuru-
lan ubelerimiz bal altnda yaynlanan listeye gre TBn ube says
140a ulamtr.44

22 Kasm 1971 tarih ve 6 say numaral TB Blteninin arlkl konusu d-

nce zgrl ve Atatrkn retmenlere dair grlerdir.45 Bltenin
sa st kesinde Atatrkn Hrriyet ve bamszlk benim karakte-
rimdir szleri yer almaktadr. Bltende Behet Kemal alardan alnan
retmenlere Saygm Belirtmek sterim. Balkl bir yaz ve Atatrk
kara tahtann banda yeni harfleri retirken gsteren Baretmen ya-
zsyla desteklenmi bir izim yer almaktadr. Bu yaz Mustafa Kemalin 15
Temmuz 1921deki46 Maarif Kongresinde yapt konumadr.47

Bltenin ana konusunu Dnce zgrl ve Kitap Yasaklanmas

balkl yaz oluturmaktadr. Bu yaz Trkiyenin bu gnlerine de k tut-
tuu iin yaznn ksa bir zetini vermeyi yararl grdk; Aydnlk gnlerin
zlemini eke eke gn beklemek, Trk aydnnn aln yazs olsa gerek.
Tarihimizle vnrz, geleneklerimizle vnrz ve en nihayet dinimizle
vnrz. Ama uluslar aras yerimizi belirlemeye gelince, sramz az ge-
limi lkeler arasndadr.

Bu gn sadece kitap yasaklama salgnna deinmek istiyoruz. Dnce

zgrl, politikacsndan aydn kiilerimize kadar, her toplum kesi-
mimizin dilinden drmedii szcklerdir. Oysa her eit zgrlk bir
tercih meselesidir. Tercih ise, tercihi yaplacak trlerin bolluuna ve zen-
ginliine baldr. Dnce rnleri ylesine bol olmaldr ki, biz onlarn
iinden istediimiz zerinde tartp tercihlerimizi koymalyz ortaya.

Kitap yasaklamakla, dnce zgrl birbiriyle badamaz. Birinin bu-

lunduu yerde teki, tekinin bulunduu yerde beriki olmaz. 20. Yzyln
belirli bir dnce platformu vardr. Bunun dnda kalnd m, toplumlar
a dna itilmi demektir. () Yakn alarn bir dnr ve devlet ada-
m genlere yapt bir konumasnda yle der; Biz kitap yasaklamayz,
kitap yakmayz. Bir satrlk yaz bile insanln bize aktard kutsal bir
kltr mirasdr. imize yarasn, yaramasn bize braklan bu emaneti
alr, onda bizim binamz kurmaya yarayacak blmleri benimser, sis-
temimizi, politik kurumlarmz ina ederiz.

39
Bltenden rendiimize gre, aralarnda Oya Sencer (Baydar)in de bu-
lunduu 21 TS san tahliye edilmitir. Szlk ksmnda Ekonomi, Eko-
nomi Politik ve Sosyal Ekonomi kavramlarnn anlam aklanm. Bl-
tende yeni kurulan ubelerin adlarna yer verilmi ve ube saysnn 160
olduu belirtilmitir.

TB Bltenlerinde yer yer gnlk gazetelerden aktarlan yazlara da rast-

lanmaktadr. Bltenin bu saysnda Trkiye- ABD ilikilerinde nemli bir
pazarlk konusu haline gelen haha retimi konusuna yer verilmektedir.
Trkiyenin nemli bir ABD dayatmasyla kar karya olduu Haha
Konusu balkl alnt yazdan bir blm buraya aktaryoruz:48 Erim
Hkmeti, pazarlk tamamlanmadan afyon ekimini yasaklama kararn
alm ve uygulamaya gemitir. Pazarlk masasna ise daha sonra otur-
mutur.49

TB Blteninin ad da TB-DER Blteni oldu50

Bltenin sa st kesinde Atatrkn Yabanc bir devletin koruyuculu-

unu istemek, insanlk niteliklerinden yoksunluu, gszl ve bece-
riksizlii aa vurmaktan baka bir ey deildir. szleri yer almakta-
dr. Bltendeki ana yazlar arasnda Eitim Reformu stne, Atatrk
Diyor ki balkl yazlar gze arpyor. Bltenin2.sayfasnda Sergisi
bizden-Yargs sizden balkl bir blm yer almaktadr.51 Bltende yer
alan bilgiye gre TS Davasnda tahliye olanlarn says 62ye ulamtr.
Kurulan yeni ubelerin adlarnn yaynland listeye gre ise TB-DERin
ube says 180e ulamtr. Bltenin Szlk kesinde ise Oportnizm
(frsatlk), Hmanizm (insancllk) ve Sadizm kelimelerinin anlamlar
aklanmaktadr.52

13 Aralk 1971de kan Bltenin sa st kesinde Atatrkn Yaamak

isteyen milletimizin istei bir kelimede zetlenebilir ve gayet meru-
dur: Bamszlk sz yer almaktadr. Bltenin en nemli haberinin ba-
l da yle; 13 Bakann Hkmetten ekilme Karar Hkmeti stifaya
Mecbur Etti. Bu habere gre 3 Aralk 1971 gn 13 bakan hkmetten
ayrlmtr. Ayrlmann gerekesini alma Bakan Atilla Sav u szlerle
aklyor; Anayasann ngrd reformlar Atatrk bir grle ger-
ekletirmek iin hkmette grev alan bu bakanlarn bunu gerekletir-
me imkan kalmadndan istifa etmi bulunuyorlar.Bltenin bir dier

40
haberinin balnda unlar okunuyor: 73 Tahliyeden Sonra Hala 104
retmen rgtmzden Yardm Bekliyor Bu haberi retmen rgt-
lnn tarihine kaynaklk edeceini dndmzden zetleyerek
yaynlamay uygun grdk; 1971 Maysndan beri bir ok retmenin
gzaltna alnd, bunlardan bazlarnn tutukland bilinmektedir. -
retmenlerden 73 tahliye edilmitir. Halen 56s tutuklu 48i eitli ne-
denlerle akta bulunan 104 retmen aylndan yoksun bulunmaktadr.
() Meslektalarmzn durumlarn ube bakanlarmz yelere duyurur-
larsa retmen arkadalarmz bu duruma duyarsz kalmayacaklardr.
Bltenin bu saysnda da Eitim Reformu yaz dizisinin 5. Blm yer al-
maktadr. sayfada 10 Aralk 1948de yaynlanan nsan Haklar Evrensel
Beyannamesinin 24. Yldnm nedeniyle beyannamenin zeti yayn-
lanmtr. Yer darl nedeniyle olsa gerek, Szlk kesine bu sayda yer
verilmemi, AST (Ankara Sanat Tiyatrosu)n TB-DER yesi retmenle-
re bilet cretlerinde indirim uygulayacana dair bir yazs konulmutur.
Bir yarg karar Konya-Ereli Savcl, yasak kitap bulundurma konu-
sunda soruturma at, retmen Salim Harput hakknda Takipsizlik
Karar verdi.balyla uzunca bir ekilde haberletirilmi.53 Yeni alan
TB-DER ubelerinin bulunduu listeye gre TB-DERin ube says
200e ulamtr.54

TBn TB-DER adn almasndan sonra drt sayfa olarak kan blten-
de Blten veya Dergi gibi bir ibareye rastlayamyoruz. Biz Blten sz-
cn kullanmaya devam edeceiz.

20.12.1971 tarihli Bltenin 9.saysnn sa st kesinde Atatrkn

Bizi mahvetmek isteyen Emperyalizme kar ve
bizi yutmak isteyen Kapitalizme kar heyet-i mil-
liyece, savamay caiz gren bir meslei izleyen
insanlarz. sz yer alyor. Bltenin en nemli ha-
berinin bal; TS Genel Bakan Yardmcs Dur-
sun Akam ve 41 retmen Daha Tahliye Oldu
eklindedir. Haberin devamnda tahliye edilenle-
rin isimlerine yer verilmitir. Bu isimler arasnda
TS Yrtme Kurulu yesi Veli Kasmolu, ile Trab-
zondan aralarnda Gltekin Gaziolu, Orhan Yavuz,
Kadri oban, Mutafa Karadeniz, Kazm Karadeniz,
Edip Yazgan gibi kiiler bulunmaktadr.55 Bltende

41
TB-DERin Milli Eitim Bakanna (Bakanlk grevini smail Arar yrt-
mektedir-.A-) yazd mektuba da yer verilmitir. Sayn Bakan hita-
byla balayan mektuptan baz blmleri aktaryoruz; On bine yakn
retmen ekmek iin yaban ellerde almaya gitmitir. () Geim
sknts retmenlerin nemli sorunlarndan biridir. retmenler al-
ma gvenlikleri, demokratik hak ve zgrlkleriyle ilgili de kayg duyar
hale gelmilerdir.

Bltende nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin zetlenmesine devam

edilmi, akta bulunanlarn maalarnn denmesine dair Maliye Bakan-
lnn bir yazs, Ankara Birlik Sahnesinin TB-DER yesi retmenlere
indirim uygulayacana dair yazs ile Orhan Seyfi Orhonun Son Havadis
Gazetesinde kan Turan adl yazsna da yer verimi, Orhonun Turanc-
l Mustafa Kemalin slamclk ve Turanclk siyasasnn baar kazan-
dna ve dnyay uygulama alan yapabildiine tarihte rastlanmam-
tr. szleriyle eletirilmitir.56

Bltenin 10. Says 27.12.1971 tarihinde kmtr. Baln sa tarafnda

Atatrkn Btn mazlum milletler zalimleri bir gn yok edecektir. O
zaman dnya yznden zalim ve mazlum kelimeleri kalkacak, insanlk
kendisine yakan bir sosyal duruma eriecektir. szleri yer almakta.
Bltendeki en nemli haber ise Fakir Baykurt Tahliye Edildi. balyla
verilmi. Haberin devamnda 226 Gn Tutuklu Kalan Fakir Baykurt Tah-
liye edildi. 17 Mays 1971de tutuklanp, 142 sankl dosya ile, 25 Ekimde
mahkeme nne karlan Fakir Baykurt tahliye edildi. bilgisiyle birlikte
Fakir Baykurtun bir fotorafna da yer verilmitir.

Bltende gze arpan konulardan biri Menemen Olay ile ilgilidir. Bu ko-
nuyla ilgili yazlarn birinde Menemen Olay zerine Gazinin Orduya
Taziyesine yer verilmitir. Konuyla ilgili TB-DERin grleri de u e-
kildedir:

TB-DER ve Menemen Olay

Cumhuriyetin ve devrimlerin reticisi ve koruyucusu olan -

retmenlerin bilinen kurbanlarndan Mustafa Kubilay mrteci yo-
bazlar tarafndan 41 yl nce Menemende ldrlmt. eriat
ve hilafet trksyle ayaklanp Cumhuriyete ve devrimlere yne-

42
 len bu kara saldrganlara doru yol gstermek zere t vermek
isteyen yedek subay devrimci retmen M.F. Kubilayn zerine
atlan yobazlar ehit ettikleri Kubilayn ban kesmilerdi. Kubi-
lay, kendisinden nce ve sonra ehit edilen meslektalar gibi, hal-
ka hizmet yolunda, cumhuriyet ve devrimler urunda can vermiti.
Ondan nce ehit edilenleri ve Kubilay rnek alan devrimci Trk
retmeni inancndan ve akndan bir ey yitirmeden halka hizmet
yoluna devam edecektir. Atatrk retmenler, devrimci bilin
iinde birleip btnleerek baarya ulaaca ve ehit meslekta-
larna layk olaca inancndadr.57

Bltende yer alan dier yazlar arasnda Reform in Reformist Kadro

Gereklidir(burada kastedilen eitim reformudur.), Mustafa Necati
leli 42 Yl Oldu, Ankara Karde Oyuncular Tiyatrosu TB-DER yele-
rine indirim yapyor. Bltenin Szlk kesinde Kapitalizm, Artk De-
er ve Trst kelimelerinin anlamna yer verilirken, yeni alan ubelerin
adlarnn yer ald bir liste yaynlanmtr. Bu listeye gre alan TB-DER
ubelerinin says 220ye ulamtr.

TB-DER Blteninin 11. says 1972 ylnn ilk saysdr.58 Bu sayda blte-
nin sa st kesinde Atatrkn u sz yer almaktadr; Bir memleke-
tin maliyesi bamszlktan yoksun olunca o devletin btn kollarnda
bamszlk meflutur.(yoktur anlamnda .A)
Bltenin manetinde Devrimci Mustafa Necati59 yazs yer almaktadr. Bu
yazdan bir blm aktaralm:

Devrimci Mustafa Necati

Devrimci Milli Eitim Bakan Mustafa Necatiyi 42 yl nce

kaybettik.60 Sivil bir militan olarak Kurtulu Savana katlmt.
() Mustafa Kemalin gvendii sayl kiilerden biriydi.() Yaz
devriminin yrtcs retmenlerin en iten koruyucusuydu.
() hala binlerce kymzn ve milyondan fazla ocuumuzun
okulsuz bulunmas, 14 milyona yakn vatandan okuma yazmadan
yoksun kalmas Necati gibi devrimci yneticilerin yokluunu ac
ac yanstmaktadr.() Mustafa Necatiyi iimiz yana yana an-
yoruz.

43
Bltende 1971i Geride Brakrken balkl yazda bir yln deerlendir-
mesi yaplmtr. Yararl olabileceini dnerek baz blmlerini aktar-
yoruz;

TB-DER 1971 DEERLENDRYOR; 1971 GERDE BIRAKIRKEN

1971 yln bitirdik. Olaylarla dolu bir yl daha geride brakyoruz. yle
bir geriye baktmzda bir Vietnam, bir Arap-srail ve bir Pakistan Hin-
distan savan hatrlamamak mmkn deil. Birok lkede hkmetler
birbiri ardna derken, dolar deerini yitirdi. te yandan in Halk Cum-
huriyeti Birlemi Milletlere kabul edilirken, Milliyeti in rgtten ka-
rld.

Yurdumuzda; fiyatlar hzla frlam, niversite kaplarndan binlerce gen

dnm, okuma yazma sorunu yine kknden zlememi, Atatrk
Trkiyesinde eriat dzeninin zlemi iinde binlerce kuran kursu etkin-
liini srdrm() Az gelimi bir lkenin aydn olarak bize den-
leri hatrlatmakta yarar var. retmeni sadece ABC reten biri olarak
grme ve gsterme yanln dzeltmek ve bilimsel dorular retmek
konusundaki grevlerimizi de hatrlatmak isteriz. retmen her eyden
nce yurttalk grevini tam olarak yerine getirebilmek iin yurt ve dnya
sorunlarn bilmeli ve bu sorunlarn zlmesinde bilimsel aklamalara
sahip olmak zorundadr. Mesleki ya da bireysel sorunlarmz lke sorun-
larndan soyutlayarak zmek nasl mmkn deilse, lkemizin eliki-
lerini de uluslar yelpazesindeki yerimizi belirlemeden aklamak mm-
kn deildir. () Eittiimiz ve yetitirdiimiz rencilerimizden okuyan,
dnen ve abalarn halknn kalknma abasna adayan aydnlar elde
ettiimiz gn ATATRK retmeni olabiliriz.()61

Bltende Memurlarn dev ve Sorumluluklar, Sizin in Hukuk Kla-

vuzu, nsan Haklar Evrensel Beyannamesi (nceki saylardan devam)
balkl yazlar ile Szlk kesinde Demokrasi, Otokrasi ve Teokrasi
kelimelerinin anlamlarnn akland yazya yer verilmitir. Yeni alan
TB-DER ubelerinin adlarnn yaynland listeden rendiimize gre
de TB-DERin ube says 240a ulamtr. Bltende kitap tantm da ya-
plmaktadr. Bu Kitab Okudunuz mu? balyla deerlendirilen kitap,
Arnavut yazar smail Kaderenin l Ordunun Generalidir.

44
TB-DER cephesinde bu gelimeler yaanrken lkede de aadaki ge-
limeler yaanmaktayd:

II. Nihat Erim Hkmeti dneminde de skynetim uygulamalar tm id-

detiyle devam ediyor, zgrlkler daha da kstlanyordu. Aralk 1971de
DDKO Davas Diyarbakrda balad. 10 Ocak 1972de Askeri Yargtay, De-
niz Gezmi, Hseyin nan ve Yusuf Aslan hakknda verilen idam cezasn
onad. Bu konu nihai karar mercii olan TBMMnin onayna sunuldu. TB-
DER, idamlara kar olduunu blteninde yaynlad bir kampanya ile
aklam oldu.

Bltenin 12. saysnda baln yannda Atatrkn Uzun yllarn uyutu-

rucu ynetim ve eitiminin etkisinden bir toplumun, bir gnde, bir ylda
kurtulabileceini dnmek ve kabul etmek doru deildir szlerine
yer verilmi.

Bltenin manetinde ise Binlerce Aydn lm Cezasnn Kalkmasn s-

tedi balkl haber yer almaktadr. Haberde aydnlar ve gazeteciler tara-
fndan bu konuda balatlan imza kampanyasna 9u tabii 11 senatr ve
1 milletvekilinin katldn reniyoruz. Bltenin ke yazs niteliindeki
yerinde Nasl Bir Yarn zlemi indeyiz? balkl bir deerlendirme ya-
zsna rastlamaktayz. Bu yaznn eitime dair olan bir blmn zetle-
yerek buraya aktarmay uygun grdk; () Yaratlmak istenen retim
ve eitim birlii, krpe beyinleri eriat dzeni zlemiyle ykayan Nurcu-
luk propagandas yapan Kuran kurslaryla zedeleneli yllar oluyor.()
Eitim, lkemizin sosyo-ekonomik gereklerine dayanmadka ve ulu-
sal gereksinmelerimize cevap verecek duruma getirilmedike okullar-
mz toplumun srtndan geinen ve retime hibir katks bulunmayan
isiz aydnlar oaltmaya devam edecektir.

Bltenin bu saysnda nsan Haklar Evrensel Beyannamesi dizi yazs IV.

Blmyle devam etmi, Milli Eitim Bakanlar balkl yeni bir yaz di-
zisine balanmtr. Srasyla Dr. Rza Nur, Hamdullah Suphi Tanrver,
Mehmet Vehbi ve smail Safa gibi bakanlar hakknda ksaca bilgi veril-
mektedir.

Yine Bltende yeni olan bir blm daha var. Geen Haftann Olaylar
balkl bu blmde yurtta ve dnyada meydana gelen haftann nemli

45
olaylar ksa balklar halinde verilmi. Szlk kesinde ise Brokrasi,
Brokrat, Teknik, Teknokrat ve Teknokrasi kelimelerinin anlamlar ak-
lanmtr.62

17.1.1972 tarihli 13. sayl Bltenin sa st kesi yine Atatrkn Arka

st yatmak ve hayatn almadan geirmek isteyen insanlarn bizim
topluluumuz iinde yeri yoktur szleriyle kmtr. Bltenin mane-
tinde Yeni Vergiler Havay Bulandryor balkl bir yaz yer almaktadr.
Bayaznn konusu ise, Uygarlk-nsanlk. Bu yazda aralarnda Altan
ymenin de bulunduu baz gazetecilerin lm cezasnn kaldrlmas-
na ynelik abalarna yer verilmektedir. Yine Milliyet Gazetesinden Abdi
pekinin 13 Ocak 1972 tarihli ada Uygarlk ve dam konulu yazs
zetlenerek ilk sayfada yaynlanmtr. nceki saylardan devam eden n-
san Haklar Evrensel Beyannamesi V. blmyle devam ettirilmi, yine
devam yazlarndan biri olan Milli Eitim Bakanlar balkl yazda Vasf -
nar, kr Saraolu, ve Hamdullah Suphi Tanrver ksaca tantlmtr.
Szlk kesinde Faizm, Nasyonal Sosyalizm, Nazizm ve Nazi kelimele-
rinin anlamlar aklanyor. Bltende Dyun Borcu yazs ile Haberler
balkl blm var. Haberler ksmndaki en ilgin haber Tarm Bakanl
1971-72 retim ylnda Ziraat Fakltesini kazanan 7 kz renciye
burs vermekten vazgeti olarak bltende yerini alm.

Bltenin 14. Says 24.1.1972

tarihlidir. Bltenin sa st k-
esinde Atatrkn u szlerine
yer verilmi; Bugnk sava-
larmzn gayesi tam bam-
szlktr. Bamszln taml
ise ancak mali bamszlkla
mmkndr

Bu saynn en nemli haberi ise,

TS Ege Blgesi Batemsilcisi
Ferhat AslantaTahliye Edildi.
Haberin devamnda nce z-
mir Skynetim Komutanlnca gzaltna alnp serbest braklan Ferhat
Aslanta daha sonra Ankara Skynetim Komutanl 2 Nolu Askeri Mah-

46
kemesinde grlmekte olan TS davas san olarak ieri alnp yarg-
land. 20 Ocak 1972 ylnda yaplan durumada tahliyesine karar verildi
denilmitir. Bltenin n sayfasnda Milli Eitimde Deiiklik, Eitim
ve sizlik balkl iki yaz gryoruz. Bu yazlarn ikincisinde TBMMde
Milli Eitim Bakan smail Ararn 28 Aralk 1971de meclis plan ve bte
komisyonunda yapt konuma yer almaktadr. Bir blmn zet ola-
rak vermeyi uygun grdk: Okur- yazar saymz %55e ykselmitir.
Her yl 1 milyon kiinin bu rakama eklenmesi gerekirken maalesef bu
say 100 bini amamaktadr.() Trkiyede 18 bin ilkokulda 145 bin -
retmen grev yapmakta, 5 milyon ocuk renim grmektedir. 380 bin
ilkokul mezunu ortaokula devam etmeyerek renim hayatnn dnda
kalmaktadr.() bu yzden ilkretimin 8 yla karlmas denemelerine
baz okullarda balanm bulunmaktadr.63 () Ortaokul iin yeterince
retmen yetitirilememektedir. lkokuldan gelen bin renciden an-
cak 27si ortaokulu, 9u liseyi bitirebilmektedir. Ortaretim iki kade-
mede olacak birinci kademe hayata hazrlama, ikinci kademede ise
yneltme uygulanacaktr. Bundan sonraki kademe yneltmeye dnk
olacaktr. niversitelerimiz topluma kar grevlerini tam anlamyla
yerine getirememitir.() Trk Planlama Tekilatna gre Trkiyede i-
siz says her yl 400.000 kii artmaktadr. 139 kiiden ancak 10 kiiye i
bulunabildii iin 129 kii isiz kalyor.

nsan Haklar Evrensel Beyannamesi dizi yazs bltenin bu saysnda da

VI. blmyle srdrlmtr. Bltende Geen Haftann Olaylar ba-
lkl yazda yine yurtta ve dnyada meydana gelen nemli olaylar zet-
lenmektedir. Milli Eitim Bakanlar yaz dizisine devam edilmi, Mustafa
Necati ve icraatlar anlatlmtr. Son sayfada TS Davas Yeniden Ba-
lad eklinde bir ksa habere yer verilmi, Szlk kesinde devrim ve
devrimcilik kelimelerinin anlamlar aklanmtr.64

1.2.1972 tarihide kan bltenin 15. saysnn sa st kesi imdiye ka-

dar olduu gibi Atatrkn bir szne ayrlm. Bu saydaki Atatrkn
szleri yle; Smrgecilik ve emperyalizm yeryznden yok olacak ve
yerine milletler arasnda hibir renk, din ve rk fark gzetmeyen yeni
bir ahenk ve ibirlii a egemen olacaktr.

Bltenin manetinde Fakir Baykurtun Rusya ile iliki kurduu habe-

ri yalandr. haberi gzmze arpmaktadr. Haberde zetle u bilgilere

47
yer verilmektedir; Getiimiz hafta bir gazete Fakir Baykurtun Rusya
ile iliki kurduu tespit edildi biiminde bir manet haberi yaynlad. Bir
sre nce Bolu civarnda bir trafik kazasnda len Rus diplomatn cebin-
den dt sylenen katlar arasnda Baykurtun kart ile kitaplarn-
dan bazlarnn isimleri bulunduu ileri srlmekte ve buna dayanarak
Baykurtun Rusya ile ilikili bulunduu
yargsna varlmaktadr. Bu haber ba-
sn ahlakyla badamamaktadr.()
Konunun asl udur; Fakir Bayurt, yurt
dnda tannan, okunan ve tutulan bir
yazardr. () Sz konusu diplomat Bay-
kurtun kitaplarn istemi, Baykurtda
kitaplarn imzalayarak vermitir. Bunda
siyasi iliki aramak kz altnda buza
aramaktan te bir ey deildir.

Bltende nn damlara Kar ba-

lkl bir yaz var. Yazda nnnn Si-
yasi sulardan tr idam cezas iste-
mediimi sylyorum.() dam cezas
yapmayalm, bunu kaldralm ek-
lindeki szlerine yer verilmitir.65 Fakir Baykurt

TB-DER 10 lde Blge Toplants Yapyor balkl haberde TB-DERin 6

ubatta blge toplants yapaca iller; Krklareli, Balkesir, Uak, Deniz-
li, Konya, Krehir, Ordu, Elaz, Gaziantep, Mersin olarak sralanmtr.

Geen saylardan devam eden Milli Eitim Bakanlar balkl yazda Mili
Eitim Bakanl grevinde bulunan smet nn, Vasf nar, Recep Pe-
ker, Cemal Hsn Taray66 ve Dr. Refik Saydam hakknda bilgi verilmitir.

Geen Haftann Olaylar kesinde yurtta ve dnyada meydana gelen

olaylara ksa balklarla yer verilmitir. Bltende TB-DERin Aylk
Yaants balkl bir deerlendirme yazs bulunmaktadr. Bu yazda;
TBn 3 Eyll 1971de kurulduu ancak ileri Bakanlnn Birlik ad-
na yapt itiraz yznden tzkte deiiklik yaplarak dernein TB-DER
(Trkiye retmenler Birleme ve Dayanma Dernei) adn ald, o

48
nedenle ancak Kasm 1971de faaliyete geebildii, bu yzden de ay-
lk bir deerlendirme yapldna deinilmitir. Deerlendirme yazsnda
ayrca: Bu dnemde 156 retmen tutuklanm, bunlardan 114 tah-
liye edilmi, 42 kii ise halen tutuklu bulunuyor. Tutuklu olan ve iinden
uzaklatrlanlara yaplan deme toplam ise 213 bin lira bilgisine de yer
verilmitir.

49
DPNOTLAR
33 Ali Bozkurt; TB-DERin Kuruluu. Abece Dergisi, say 325, s.2-3
34 Ylmaz Elmas; Sorunlaryla retmen adl kitabnda; TB-DERin kurulu
yllarnda kariyerist tavrl baz retmenler, Devrimci retmenler Birlii
(DB)ni ve lkokul retmenleri Dernei (LK-DER)ni kurmulardr. DB,
kendi kendine dalm, LK-DER ise 9 Mart 1975 gn TB-DERe katlm-
tr. Deerlendirmesini yapmaktadr. (Ylmaz Elmas; Sorunlaryla ret-
men. S.75, Gerek Sanat Yaynlar, stanbul 1994.)
35 TB-DER Yrtme Kurulu balangta 12 kiiydi. Daha sonra 9 kii olarak
belirlendi. 1978de yaplan tzk deiikliiyle 11 kiiye karld. Son art-
n gerekesi, ynetimi oluturan siyasi gruplara unvan datmada kolaylk
salamakt. Dr. N. Altunya; Trkiyede retmen rgtlenmesi (1908-
2008) s.172, rn Yay. 2008 Ankara
36 TB-DER, I. Olaan Kongresine Sunulan Rapor, s.2 Ankara 1972
37 Dr. Niyazi Altunya; Trkiyede retmen rgtlenmesi (1908-2008) s.172,
rn Yay. 2008 Ankara
38 TB Blteni say,1 sayfa 2. 18 Ekim 1971
39 TB-DER say: 7, 06.12.1971, sayfa;1 (Abece dergisinin 32. saysnda Meh-
met Cihangir imzal yazda bu konuda verilen bilgi u ekildedir: leri
Bakanl Birlik szcn uygun bulmayp tz onaylamaynca Afyonda
toplanan kurucular kurulu 23 Kasm 1971de rgtn adn Trkiye ret-
menler Birleme ve Dayanma Dernei (TB-DER) olarak deitirdi. Akta-
ran; Feyzi Cokun; TB-DER s.17)
40 Szlk Kesi sonradan bir dnem TSn de yayn organ olan mece Der-
gisinde de bulunmaktayd. TB Blteninin 1. saysnn Szlk Kesinde
Felsefe, Metafizik ve Fizik kavramlar yer almaktadr. (.A)
41 TB Bakan Haydar Orhan, bu raporu Milli Eitim Bakan inasi Oreli ma-
kamnda ziyaret ederek sunmutur.
42 Skynetim Savcs olan Baki Tu, TSn ve devrimci genlerin amansz
dmanyd. TS iin TSn gizli Marksist-Leninist bir rgt olduu,
herkesin malumudur. Mahir ayan karanlara bakyorsunuz TS men-
subu retmenler. Deniz Gezmileri kurtarmak iin uak karanlara bak-
yorsunuz yine TS mensubu retmenler Ksaca bir anarik olay tahlil
edildii zaman bakyorsunuz, iinden yine TSl retmenler kyor
deerlendirmesini yapm, Deniz Gezmi ve arkadalarna idam cezas ver-
dirmiti. Tu, daha sonra Doru Yol Partisi (DYP)nden milletvekili seildi.
43 TB Blteni; 8.11.1971, say 4.
44 TB Blteni; 15.11.1971, say 5.
45 TB Blteni; 22.11.1971, say 6.
46 Dergide bu konumann yapld tarih 16 Temmuz 1921 olarak gsterilse
de dorusu 15 Temmuz 1921 olacaktr. (.A)

50
47 Mustafa Kemalin Maarif kongresinde yapt konumann tam metnini bu-
raya ekledik.
Muhterem Hanmlar, Efendiler!
Genel Sava (Birinci Dnya Sava) lkemize bir yenilgi getirdi. D-
manlarmz bu durumdan yararlanarak ulusumuzu tamamen yok etmek
istediler. Bu duruma kar oluan ulusal tepki ve direniin merkezi Ankara
oldu.
Bizi yaatmamak isteyenlere kar yaama hakkmz savunmak ze-
re toplanan Trkiye Byk Millet Meclisi, burada, Ankarada topland.
Bugn Ankara, Ulusal Trkiyenin Ulusal Maarifini kuracak olan Trki-
ye Muallime ve Muallimler Kongresinin toplanmasna ev sahiplii yap-
mann gururuna sahne olmaktadr.
Yzyllarn neden olduu bir ynetim anlaynn devletin bnyesinde
meydana getirdii yaralar tedavi etme yolunda harcanacak abalarn en
bynn hi kukusuz, irfan yolunda olacan kabul etmemiz lazmdr.
Geri bugn elimizdeki tm maddi ve manevi glerimizi ulusal snrlar-
mz igal etmi olan igalci dman glere kullanmak zorundayz.
Aydnlk bir lkeyi oluturmak iin elimizdeki (maddi)kaynaklar yeter-
li deildir. Ancak yeterli koullar oluuncaya kadar dikkat ve zenle hazr-
lanm bir eitim program oluturmaya ve var olan eitim sistemimizi bu
gnden etkili bir hale getirmeye aba gstermeliyiz.
imdiye kadar izlenen eitim ve retim usullerinin ulusumuzun geri
kalmasnda en nemli etken olduu kanaatindeyim. Onun iin bir milli
eitim programndan bahsederken, eski devrin hurafelerinden ve bn-
yemize hi de uygun olmayan yabanc fikirlerden, Doudan ve Batdan
gelen tm etkilerden tamamen uzak, ulusal zelliklerimize ve tarihimize
uygun bir kltr kastediyorum. nk ulusal zekamzn geliimi ancak
byle bir kltr ile mmkn olabilir. Her hangi bir yabanc kltr, im-
diye kadar izlenen yabanc kltrlerin ykc etkilerini devam ettirebilir.
Kltr ile ortam birbiriyle uyumlu olmaldr. Bu zemin (ortam) ulusun ka-
rakteridir.
ocuklarmz ve genlerimiz yetitirilirken onlara zellikle varlyla,
haklaryla, birliiyle elien tm yabanc unsurlarla mcadelenin gerek-
liliini ve ulumuzun geliimini engelleyici yapsna kar mcadele edil-
mesinin zorunluluu retilmelidir. Yeni kuan ruhuna bu nitelik ve ye-
tenein alanmas nemlidir. Srekli ve mthi bir mcadelenin olduu
dnyada zgr ve mutlu kalmak isteyen her ulus bu nitelikleri iddetli bir
ekilde benimsemek zorundadr.
Detaylarn tamamen bu konuda uzman olan kiilere brakmak is-
tediim bu konu hakkndaki genel noktalar tamamlamak iin yeni ku-
an donatlaca manevi zellikler; drstlk ve disiplinli bir dnce
yapsndan bahsetmek zorundaym.te biz, kongrenizden yalnz, hatlar

51
 izilmi olan eski yollarn devam ettirilmesinin tartld deil; kaba hat-
laryla belirttiim koullara uygun yeni bir sanat ve marifet yolu bulup
ulusa gstermek ve o yolda yeni kua yrtmek iin yol gsterici ol-
mak iin kutsal bir hizmeti bekliyoruz. Maarif Vekaletinin halk tanm,
evresini ve lkesini sevmi, retmen ve uzmanlardan oluan bir ilim ve
irfan kongresini Ankarada toplamay dnm olmasn ve bugnk zor
koullara ramen bu giriiminde baarl olmu olmasn, takdirle kar-
lyorum. Sizlerin ve ulusumuzun huzurunda milli eitimimiz hakkndaki
grlerimi ifadeye imkan veren bu toplantdan istifade ederek, gelece-
imizin kurtarclnn nderliini yapacak olan saygdeer Trkiye mu-
allime ve muallimleri hakkndaki hrmet hislerimi aklamak isterim.
Gelecee hazrlanan vatan evlatlarna, hibir zorluk karsnda ylma-
dan byk sabr ve azimle almalarn, ebeveynlerin de okula giden
ocuklarn ihtiyalarnn karlanmas iin her trl destei salamalarn
tavsiye ederim.Byk tehlikeler karsnda uyanan uluslarn ne kadar di-
rengen olduklar tarih nnde belgelidir. Silahyla olduu gibi aklyla da
dmanla mcadele etmek zorunda olan ulusumuzun, birincisinde gs-
terdii beceriyi ikincisinde de gstereceinden asla phem yoktur. Ulu-
sumuzun tertemiz karakteri ve yetenekleri bunun rnekleriyle doludur.
Ancak bu doutan gelen yetenei gelitirebilecek yeteneklerle do-
natlm vatandalara ihtiyacmz vardr. Bu grev de sizlere dyor.Ulu-
sal hkmetimizin, samimiyetle ve ok istedii halde Trkiye muallime ve
muallimlerinin hayat ve refahn temin etme konusunda yetersiz kald-
n syleyebilirim. Buna ramen ulusumuzun eitim dzeyini ykseltmek
gibi kutsal bir ama tayan yce kurulunuzun bugnn artlarn ve im-
kanlarn gz nne alacandan ve her trl zorluu yenerek bu yolda
kararl bir ekilde yryeceinden phem yoktur.Greviniz ok nemli
ve hayatidir. Bunda baarl olmanz tanrdan diliyorum.
48 Milliyet 17 Kasm 1971
49 I. Erim Hkmeti 26 Mart 19712den 11 Aralk 1971, II. Erim Hkmeti ise
11 Aralk 1971den 22 Mays 1972 tarihine kadar grev yapmtr. Erim H-
kmeti dneminde ABDnin dayatmalaryla afyon ekimine kstlama getiril-
mi, afyon reticisi yz bin aile bu durumdan olumsuz ynde etkilenmitir.
Trkiyenin bu uygulamalarla urad zarar 6 milyar dolar olarak hesapla-
nrken, ABDnin bu zarara karlk Trkiyeye dedii tazminat 525 milyon
dolardr.(.A)
50 TB-DER Blteni; say 7, 6.12.1971
51 Bu balk altnda 1970-71 retim ylna ait baz eitim istatistikleri veril-
mitir. Buna gre; toplam okul says 42.629dur. Bunun 37.194 ilkokul,
2.178i ortaokul ve lise, 2.657si mesleki ve teknik okuldur.
Okulsuz ky says 4.291dir.

52
 retmen says toplam 164. 761dir. Bunun 134.624 ilkokul, 19.242si
ortaokul, 10.895i mesleki ve teknik okullarda grevli retmenlerdir.
52 TB-DER Blteni 6.12.1971, say 7.
53 12 Mart Darbesini izleyen gnlerde birok retmen ve aydn yasakl-sa-
kncal yayn bulundurduklar gerekesiyle ya herhangi bir rgtle iliki-
lendirilmi veya Komnizm propagandas yapt gerekesiyle TCKnun
142. Maddesine gre gzaltna alnm, yarglanmtr. Bu yzden savcln
karar tam metin olarak yaynlanmtr. (.A)
54 TB-DER 13.12.1971, say 8.
55 Listede yer alan isimlerden Gltekin Gaziolu daha sonra st ste iki d-
nem TB-DER Genel Bakanlna seilecektir. Orhan Yavuz ise Gazio-
lunun hemehrisi ve arkada olup bu ikili 1965teki T..D.M.F kongresine
birlikte katlmlardr.(G. Gaziolu; Roman Gibi / Anlar s.77) Yine listedeki
isimlerden Kadir (Kadri) oban TB-DER GYK yelii yapmtr.(.A)
56 TB-DER 20.12.1971, say 9.
57 TB-DER 27.12.1971, say 10.
58 TB-DER 3.1.1972, say 11.
59 Bu yazda Mustafa Necati 1927 ylnda Milli Eitim Bakan olmutur. cm-
lesindeki tarih yanln dzeltmek isterim. Doru tarih 20 Aralk 1925 ola-
caktr.(.A)
60 Mustafa Necati, 1894te zmirde dodu. I. Dnem TBMMde Saruhan Me-
busu ve stiklal Mahkemesi yesi olarak grev yapt. 1925de Maarif Vekil-
lii grevine getirilen Mustafa Necati, 1 Ocak 1929da ld.
61 Dikkat edilirse TB-DERin 1971 yln deerlendiren yazsnda 1971 ylnn
i politik olaylarnn deerlendirmesi yaplmamtr. Bu durumun nedeninin
bir dernek olarak skynetim yasaklarna uyulmas kaygs olabilir. Okuyu-
cuya hatrlatmakta fayda gryoruz; bu dnemde srailin stanbul Bakon-
solosu olan Efraim Elrom, Mahir ayann lideri olduu THKP-C tarafndan
karlarak ldrlecek, Erim hkmetince Balyoz Harekat balatlacaktr.
31 Mays 1971de Nurhak dalarnda THKOculardan Cemgil, Manga ve z-
doan ldrlecek, ayan ve Cevahir ise; bir Binbann kzn rehin aldkla-
r apartmanda kstrlacaklardr. Yaplan operasyonda ayan yaral, Cevahir
l olarak ele geirilecektir.
62 TB-DER; 10.1.1972,say 12.
63 lkretimin 8 yla karlmas ancak 28 ubat sreciyle 1997 ylnda gerek-
lemitir.
64 TB-DER 24.1.1972, say 14.
65 dam cezas 10 Mart 1972de TBMMde onayland. 53 red, 6 ekimser (bun-
lar CHPlilere aitti) oya karlk 238 oyla kabul edildi. Gezmi, Aslan ve nan
6 Mays 1972de idam edildi.
66 Cemal Hsn Taray, smet nnnn babakanl srasnda 10.4.1929da
Milli Eitim Bakan oldu ve 1.5 yl bu grevde kald. (.A)

53
1972
Bltenin 16. Says 7 ubat 1972 tarihlidir. Bltenin sa st kesinde Ata-
trkn; Bir millet varl ve haklar iin btn kuvvetiyle, btn fikri ve
maddi kuvvetleriyle ilgilenmezse bir millet kendi kuvvetine dayanarak
varln ve bamszln salayamazsa unun bunun oyunca olmak-
tan kurtulamaz szlerine yer verilmitir. 16.saynn manetinde TB-
DERin 193 ube Ynetim Kurullar 10 Merkezde Topland. haberi fo-
torafl olarak yer almaktadr. Bir dier haber de retmen Okullarnda
Gebelik balyla kendine ilk sayfada yer bulmu. Bu haberde zetle
Milli Eitim Bakanlnda retmen Okullar Genel Mdrnn okul-
lar devrimci retmenlerden temizliyoruz szleri gereke gsterilerek
her okuldan 3-5 retmen baka okula srgn edilmekte veya bakanlk
emrine aldrmaktadr denilmektedir. Bltenin 2.sayfasnda Grevden
Uzaklatrlan Memurlarn Ayl balkl bir yaz daha var. O dnemde
gzaltna alnan veya grevden alnan retmen saysnn fazlal ne-
deniyle bu tr bir yazl izahata ihtiya duyulduunu grmekteyiz. Ayn
sayfada evket Sreyya Aydemirin Cumhuriyet Gazetesinde yaynlanan
retmeni Cesaretlendirmek balkl yazsna yer verilmitir.67 Bu ya-
znn baz blmlerini Trkiyede eitimin sorunlu olmasnn nedenlerine
dair ipular verdiinden zetleyerek vermeyi yararl grdk;

EVKET SREYYA AYDEMR;

RETMEN CESARETLENDRMEK LAZIM

() lk knt ve ilk darbeler bizde, stn bir bulu ve baka lkelerde

benzeri olmayan Ky Enstitlerinin ve enstitlle-
rin zerine yadrlan yldrmlarla balad.() Bu
haksz mdahaleler yalnz enstitl retmenler-
de deil, btn retmenler aleminde ilk gurur,
haysiyet ve cesaret krc hareketler oldu. () Sayn
Nihat Erim u cmleyi ekinmeden syleyebilmiti:
Eer elimde iktidar olsa, Ky Enstitlerini, ady-
la, sanyla tekrar aarm.()1950den sonradr ki,
ky retmeni kyde yalnz muhtardan, imamdan
deil, ky bekisinden bile arka plana itilmeye a-
lld. retmenin karsna bu sefer de ortaa
taassubunun hortlayan hayaletleri dikildi. Her ta-
rafta irtica evvela retmeni hedef alyordu. Siyasi

55
demagog bir kye gidip evvela taassup hislerini kamlyordu. Kylerde
partililer kahvelerini camilerini ayrrlarsa orada retmenin yeri ne-
resi olabilir? O, kyde, artk kenara itilmi, rkek, cesaretsiz bir yaratk
haline gelmez mi?68 () lk retmenler aleminde retmenlerin, Milli-
yeti retmenler, milliyeti olmayan retmenler diye ikiye bln-
, o devirde balar. Halbuki retmenler iinde, milliyeti olmayan bir
retmenin bulunduunun bu gne kadar misali ve ispat yoktur. Fakat
ne are ki, bu resmi ayrl ve adna Milliyeti retmenler diye hakim
partinin kanad altna alnmak istenen, devletten bina, mefruat, lokal
yardm gren dar bir kadronun byk topluluktan kopuu maalesef di-
erleri iin ok cesaret krc oldu.() Evet retmeni sulama bulutlar
dolatrmann, aslsz sulamalarla karakol maceralarnn yaratt hava
u olmutur ki, retmenler artk, kendinden phe etmek hastalna
yakalanmtr. Bu korkun ve ruha durgunluk veren bir hastalktr. Bu has-
tala tutulmu olanlardan hibir enerji ve yaratc g beklenemez. Bu
hastala tutulanlar, ya ii olur yurtdna kaarlaryahut da evrelerinde
gnn gn edebilmek iin, kitab hatta gazeteyi bile bir tarafa atarak,
kendilerine ve mesleklerine yabanc kesilirler. O zaman okumann hat-
ta bazen de okutmann yerini atalet, oyun, tavla ve iskambil partileri ile
felekten intikam almak kalr. Biz bu dten ve cesaretsizlikten ret-
meni kurtarmalyz. nk onun gerek
oyunu, eitimdir. Bir taraftan kendini
durmadan yetitirmek, bir taraftan da
rencilerine kendinde olanlar ver-
mektir.

Bltenin bu saysnda Milli Eitim Ba-

kanlar yaz dizisine devam edilmi Esat
Sagay69, Dr. Reit Galip70 ve Dr. Refik
Saydam71 tantlm. Szlk kesinde
Bilgi Kuramna, 4.sayfasnda ise Ge-
en Haftann Olaylar na yer verilmi-
tir.

14 ubat 1972 tarihinde yaynlanan

TB-DER Blteninin 17.saysnn sa st
kesinde Atatrkn Milli snrlarmz iinde hr ve bamsz yaamak
istiyoruz szne yer verilmitir. Manetteki haber Devlet Memurla-

56
r Kanununun Anayasaya Aykr Maddeleri Anayasa Mahkemesinde
eklindedir. rgtlk Psikozu balkl yazda ise geen hafta yaplan
rgt toplantlarnda grlen coku ve dayanma ruhuna dikkat ekil-
mitir. Blge Toplantsndan zlenimler yazsnda ise TB-DER iin bir
yayn organnn karlmas, TSn izgisinin doru olduu gibi gr
ve neriler gzmze arpyor. Bltenin bu saysnda rgt Haberle-
ri blmne yer verilmi, Dinar ilesinde grev yapan 284 retmenin
240nn dernee ye olduu notu dlmtr. Devam yazlarndan biri
olan Milli Eitim Bakanlarnn bu saydaki konuklar Hikmet Bayur ve
Abidin zmen.72 Bltenin Szlk kesinde Bilin kelimesinin anlam
aklanm. 4. sayfada Tutuklu Memurlarn Aylklar denmelidir ek-
lindeki Devlet Personel Dairesinin karar aynen yaynlanmtr.73

21 ubat 1972de kan 18. saynn sa st kesinde Atatrkn Tam

bamszlk demek elbette siyasal, maliye, iktisat, adalet, askerlik, kl-
tr gibi alanlarda tam bamszlk ve tam zgrlk demektir. Bu sayd-
mz alanlardan her hangi birinde bamszlktan yoksunluk, lkenin
ve ulusun tam bamszlktan yosun olduunu gsterir szleri bulun-
maktadr.

Bltenin manetinde retmeni Namerde Muhta Brakan Toplumlar

Kalknamazlar balkl bir yaz bulunmaktadr. n sayfadaki bir dier
yaznn bal ise Bakanlar ve retmenlerdir. Bu yazda Milli Eitim
Bakannn bteden retmen maa ve cretleri iin ayrlan payn az ol-
duuna deinilerek Saffet Arkan Bedkn maalarn il zel idaresinden
alan retmenler iin gsterdii aba anlatlm, retmenlerin geim
sknts nedeniyle inaatlarda amele olarak almas bir fotorafla bel-
gelenmitir.

2.sayfada ise 1972 yl btesinin TBMMde grlmesi nedeniyle TB-

DER Genel Merkezince hazrlanarak milletvekillerine ve basna dat-
lan Yeni Bte ve retmen Emei balkl bildiri yer almaktadr. Bu
bildirinin ksa bir blmn yakn tarihe de k tuttuu iin yaynlamay
uygun grdk:

() Meslek dndan gelenlere daha fazla cret demek gibi adeta mes-
lei kltmeyi amalayan hatalar grmezden gelindi.() Bylece 49
yllk cumhuriyet dneminde, her yl be kez tekrarlanan meslei ca-

57
zip hale getirme slogan hep askda kald.() Bir yandan zorunlu ders
saatlerinin artrlmas, te yandan saat cretlerinin azaltlmas ykselen
hayat pahall ile ters dmekte ve toplumda huzursuzluk kayna olan
eitsizliklere hz vermektedir.() Aksi halde geim darlklar ve trl hu-
zursuzluklar iinde bocalayan retmenden tam bir grev beklemek ha-
yalden teye gitmeyecektir.

Milli Eitim Bakanlar balyla devam eden yaz dizisinin bu saydaki

konuu Saffet Arkan Bedk. Bu yazda Arkan Bedk dneminde eitim-
de nicelik ve nitelik ynnden nemli gelimelerin yaandna deini-
lerek, Bedkn bu baary yakalam olmas temel nedene dayand-
rlmtr. (Bunlar; Kurtulu Sava ordusunun kurmaylarndan biri olmas,
parti st kademelerinde almas ve Atatrkn amalarn iyi bilmesi,
smail Hakk Tonguu kefetmi olmas olarak saylmtr.)

Yurtta ve Dnyada Olaylar balkl kede dikkati eken baz balklar

yle; Maliye Bakan, Meteoroloji bile havay tahmin edemiyor. Bte
tahmininde yanlabilirim., Seydiehir Alminyum tesislerinde 200 ii
6 saat oturma grevi yapt. iler arasnda kan atmada 5 ii yaralan-
d., lhan Seluk TS stanbul salonunda dzenlenen Trk Devriminin
Stratejisi konulu seminerde yapt konumasndan dolay alan davada
beraat etti. Szlk kesinde Yap, Altyap, styap kelimelerinin akla-
mas yaplm.

Bltenin 28.2.1972 tarihli 19. saynn sa st kesinde Atatrkn Okul

gen kafalara insanl saymay, ulus ve lkeyi sevmeyi, bamsz ya-
amay retir. Bamszlk tehlikeye dt zaman onu kurtarmak
iin tutulmas gereken en doru yolu belleten okuldur szlerine yer
verilmitir. Bltenin manetinde Fakir Baykurt Aramzda haberi var.
Bu haber zetle yle; 17 Mays 1971de gzaltna alnp skynetimce
tutuklanan Fakir Baykurt, (iin) 26 Aralk 1971de tahliye karar alnm,
ancak Ankara Skynetim Komutanl 2 numaral mahkemesinin ald
bu karar uygulamaya konulmadan Baykurt, askeri cezaevinden sivil ce-
zaevine aktarlmtr. Bunun nedeni 1968de toplanan Devrimci Eitim
uras almalarnda 624 sayl kanuna muhalefetten verilen bir cezann
infazyd. lgili yasalar uyarnca cezann bir oran tamamlanm olduun-
dan 24.2.1972 gn tahliye edilmitir. 9.5 aya yakn tutuklu bulunan Bay-
kurt, meslektalar arasna dnmenin, oluk ocuuna kavumann ince

58
duygular iindedir. Bu haberin hemen altnda Hasan Ali Yceli ders-
likte rencilerle sohbet ederken gsteren bir fotoraf var. Fotoraf alt
yazsnda Milli Eitim Bakan milletin ocuklaryla dertleebilendir.
denilmektedir. rgtlenirken balkl yazdan rendiimize gre TB-
DERin ube says 250yi gemitir. Bltenin i sayfalarnda 14. saydan
devam eden Eitim ve sizlik ve Yceli Anyoruz balkl yazlar
grmekteyiz. TB-DER Genel Merkezi tarafndan hazrlanan Yceli An-
yoruz yazsndan ksa bir blm aktarmay faydal bulduk;

Yceli Anyoruz

Trkiye Cumhuriyetinin srada 21.baarda birinci olan Mil-

li Eitim Bakan Hasan Ali Yceli 11yl nce kaybetmitik. ()
Yurdun 20 blgesinde kurduu 20 Ky Enstitsnde kyl insa-
nn eitimine olanak salamt. () Bu kurumlar sayesindedir ki,
kyl Atatrkn zledii sahiplik ve efendilik nitelii kazanma
ortamna ynelmitir. () Toplumlarn endstri ile kalknabile-
cei gereine ulam bir kii olarak Ycel, Sanat Enstitlerinin
saysn ksa srede bir mislinden fazla artrm, () niversiteler
Kanununu kartarak onlara, bilimsel ve ynetsel zerklik ka-
zandrmtr. () Ycel, Trk Opera ve Tiyatrosunun kuruluu-
na byk katklarda bulunmutur. () Hayatnn son yllarnda
baz karanlk iftiralarn aclarna katland. 27 Mays Devriminin
zgr havasn doya doya almadan dnyay terk etti. Her eyden
nce insancl, halk, kyc, fikir ve sanat dostu olan Yceli sayg
ve vgyle anyoruz.

Milli Eitim Bakanlar yaz dizisi VII. Blmyle devam etmektedir. Bu sa-
yda Hasan Ali Ycel ve onun icraatlar anlatmtr. Verilen tabloya gre
Hasan Ali Ycelin bakanl dneminde ilkokul says 6552 den 13653e,
eitmen ve retmen says 14.984den 25.626ya, renci says 746.176
dan 1.359.176ya km, 78 sanat Enstits, 30 Faklte ve Yksekokul
almtr.74

Bltenin son sayfasnda Ycelden Bir An ya yer verilmi, Szlk Ke-

sinde de retim, retim Aralar ve retim Biimi kavramlarnn anlam
aklanmtr. Bizden Haberler kesinde ise TB-DER Balkesir ube-

59
sinin Eitimde Birlik adl bir gazete kard haberletirilmi. En dikkat
ekici haber ise ilkokullarda datlan st tozlaryla ilgilidir. Haber yle:
Fatsada retmenlik yapan TB-DER yesi Hakk Yksekyldzn okul-
larda datlan Amerikan st tozlarn analiz ettirdii ve bunlarn bozuk
olduunu kantlad, durumu renen velilerin dilekeyle ocuklarna
st tozu datlmamas isteini yetkililere ilettikleri, ancak yetkililerin bu
retmeni Kastamonunun Cide ilesine sr-
dkleri, ayn olay nedeniyle TB-DER yelerin-
den Kemal Genay Krehir Boztepeye, Recep
Ali Kaymaz Sivas Koyulhisara, Recep Akayda
Rizenin Yiitler Kyne srlmlerdir.75

Bltenin 20. says 6.3.1972 tarihlidir. Sa st

kesinde Atatrkn Ulusal kltrmz
ada uygarlk dzeyinin stne karaca-
z szleri bulunmaktadr. Manetinde Fakir
Baykurt Ziyaret Edildi yazs Baykurtun Ant-
kabire elenk koyduu bir fotorafyla birlikte
yaynlanm.

Yresel Dernek Saptrmas balkl yazda ise

zetle u grlere yer verilmitir: Anayasa de-
iiklii sonucu olarak 624 sayl Kamu Personeli
Sendikalar Kanunu ile birlikte TSn alma-
lar da durduruldu. Bu gne dein Trkiye retmenlerinin kurmu oldu-
u en gl rgt olan TSn brakt boluk byktr. Bu byk bo-
luu kapatmak ve Trkiye retmenlerinin rgt gereksinimlerine cevap
verecek olan bir rgt biimi aramak kanlmazlat. Gemite yresel
dernek ve federatif rgt deneylerinden gemi olan retmenlerin bu
gn yeniden ayn denemelere girimesi sil batan yapmaktan teye bir
ey deildir. () Anadoluda birok il ve ilede retmen kesimini yresel
derneklerde toplama giriimleri balamtr. Bu giriimcilerin amac saat
5ten sonra kat ve oyun oynanan lokaller amaktr. () Sahte retmen
dostlarna bir kez daha hatrlatalm: retmenler ulusal apta rgtlene-
rek baarl olabilirler.

Milli Eitim Bakanlar yaz dizisinde Reat emsettin Sirer ve icraatla-

r anlatlm. Sirer dneminde Ky Enstitlerinin altnn oyulduu, mam

60
Hatip okullarnn ald, okullara din derslerinin konulduu, klasiklerin
yaynnn aksad gibi gelimelere deinilmi.76 Bltenin 3. sayfasnda
Yeni Yl ve Yeni Bte balkl bir yaz ile Olaylar balkl bir blm
var. Geen saylarda Geen Haftann Olaylar balkl bu blm ad de-
itirmi ve Olaylar balyla verilmi. Yurtta ve dnyada meydana gelen
olaylarn bazlar zet olarak sunulmu. Burada en dikkat ekici haber
yledir: 226 sankl DEV-GEN davas geen hafta balad. Savc 13
kiinin idamn istedi. 4.sayfada Mahkemelerden Haberler balkl bir
stun alm. Buradaki bir habere gre Deniz Gezmii vme suundan
Ankara Skynetim Komutanl 3 Numaral Mahkemesinde yargla-
nan yemiz Veli Sevinhan beraat etti. Szlk Kesinde Deer kav-
ram aklanmtr.77 Bltende Ankarada kan Soluk adl aylk sanat ve
edebiyat dergisi ile Rauf nann Dnyada, Trklerde ve slamda NSAN
HAKLARI, ETM ve KLTR, OCUK HAKLARI kitabnn ilan bulun-
maktadr.

13.3.1972 tarihli ve 21. sayl Bltenin sa st kesini Atatrkn Or-

dularmzn kazand zafer, sizin, eitim ordumuzun zaferi iin yol at.
Gerek zaferi siz kazanacak, siz koruyup srdreceksiniz szleri ssl-
yor. Manette TB-DERin Ksa Sreli alma Plan Yapld haberi var.
Bu alma plannda yaplmas gereken ilerden bazlar yle; Haftann
bir gnn eitim gn olarak seip eitim almasnn yaplmas, TS
zamannda baslp 10. sayya kadar ulaan eitim el kitaplarnn datm-
nn ve yenilerinin basmnn srdrlmesi, ocuk yaynlarnn yaplma-
s

Bltende bayaz olarak Sosyal Adalet ve Vergileme balkl bir yaz yer
almaktadr. Bu saydaki Milli Eitim Bakanlar yazsnn konuu Tahsin
Banguolu.78

Szlk Kesinde gc ve Artk deer kavramlarnn aklamasna

yer verilmitir.

Daha nce ad deien (Olaylar, Geen Haftann Olaylar) son sayfadaki

blmn yeni bal Son Haftann Olaylar adn tamaktadr. Blten-
de Dicle Ky Enstits mezunu Osman ahinin Krmz Yel kitabnn
tantm yaplmaktadr.79

61
20.3.1972 tarihli Bltenin 22. saysnn sa st kesinde Korku zerine
hakimiyet ina edilemez. Toplara istinat eden hakimiyet payidar ola-
maz eklindeki Atatrkn szlerine yer verilmitir. Manette Meslein
124. Yln Kutlayamyoruz. haberi yer almaktadr. Bayazda Biz Bay-
ram Yapamyoruz bal altnda zetle u grlere yer verilmektedir;

Biz BayramYapamyoruz

Anamurdan gelen meslektamz eini() hastanesine yatrmak

istemi. Doktor, yatmas gerekli ama yerimiz yok demi. O gn
Trkiyede Tp Bayram kutlanyordu. Tabipliin kurulu gn 14
Mart Tp Bayramdr. retmenliin kurulu gn olan 16 Martta
retmenler bayram yapamyorlar. Neden doktorlar bayram eder-
ler de retmenler edemez? nk, 26.389 ky veya kasabada
ilkokul yoktur.() Her 100 vatandatan 45i okuma yazma bilmi-
yor. 8 bin retmen yurt dna ii olarak almaya gitmi.()
imdi retmenlerin kurulu yl dnmnde neden enlik yapama-
dklar anlalyor. Lakin tabiplerimizin bayram yapmalarnn se-
bebini anlamak zordur. Bilmem ka bin kiiye bir doktor dyor.
Her Allahn gn hastane kaplarndan binlerce insan boynu b-
kk dnyor Ve doktorlarmzn gnl bayrama raz oluyor

Btenin 2. sayfasnda TB-DER Genel Merkezince hazrlanan ret-

menliin 124. Yl balkl bir bildiriye yer verilmitir. Bildirinin bir b-
lmn zetleyerek veriyoruz; 16 Mart 1848de stanbulda ilk kez bir
retmen okulu ald. Bu olay lkemizde mesleimizin balangcdr.()
Trkiye retmenlerini ats altnda toplayp ayn lk dorultusunda
rgtlemeyi ama edinen TB-DER, lkemizde eitim alanndaki olum-
suzluklardan rahatszlk duymaktadr.() 124 yldr halkn okutamam
olmann sorumluluu elbette retmenlerin srtna ykletilemez.() Biz
retmenler olarak bu baarszlktan kendimize den sorumluluk l-
sn biliyor ve grevimize bu duygularla sarlyoruz. Bu atlmda tek
gvencemiz halkmzdr. Bizi bu grevden alkoyan engelleri amak iin
halkmzn gcnden baka bir dayanamz kalmamtr. () Mesleimi-
zin 124. Ylnda btn retmenlerimize baarlar diliyoruz.

Milli Eitim Bakanlar dizi yazsnn 10. blmnde 24. Bakan Avni
Baman80 ile 25. Bakan olan Nuri zsann81 icraatlar anlatlm, Szlk

62
Kesinde cret, Fiyat ve Kr kavramlarnn aklamasna yer ve-
rilmitir. Bltenin 3.sayfasnda retmen Yardmlama Sand (YAK)
stne TB-DERin Grleri Bu yazdan anladmza gre TBMMde
bu dnemde YAK veya Milli Eitim Mensuplar Yardmlama Sand
tasarsn grlm. TBMMden geip Cumhuriyet Senatosuna gelen
ve geri ekilen bu yasa teklifine TB-DER u gerekelerle kar kmtr;
() Bu teklif, LKSANn batrlan paralarnn-ki 70-80 milyon lira olduu
sylenmektedir- yine retmenden bu sandk vastasyla geri toplamak
amaldr. () Sandk yeliinin irade d yani mecburi oluunun Anaya-
saya ters olmas, 120 kiilik Genel Kurul yesinin 20 tanesinin bizzat ba-
kan tarafndan seilmesi, 9 kiiden oluan ynetim kurulu yelerinin te
birini bakann semesi, bunlardan 6snn ekonomist ve maliyeci olmas
zorunluluunun bulunmasvb gibi nedenlerle bu giriime kar kmak-
tayz.82

Bltende Son Haftann Olaylar balkl haberlerinde Ky retmen-

leriyle Haberleme Dernei adl bir kuruluun Belikann Ankara By-
kelilii binasnda bir toplant yapt belirtilmitir. Bltenin 4.sayfasnda
TSn yaynlad fakat TB-DERden edinilebilecek 10 kitabn ad yayn-
lanmaktadr.83

27.3.1972 ylnda kan bltenin 23. saysnn manetinde anakkale

Zaferi Kutland balkl yaz yer alrken Mustafa Kemalin niformal bir
fotorafyla Atatrk Diyorki yazsna yer verilmitir.84 Bltenin sa st
kesinde Atatrkn; Hibir iyi inklap (devrim) hakikati grenler d-
nda ekseriyetin reyine mracaatla yaplamaz. sz var. Geen say-
da balayan YAK stne TB-DERin Grleri bu sayda da devam
ediyor. Bir dier devam yazs ise Milli Eitim Bakanlar yazsnn XI.
blm. Bu blmde 26.bakan Tevfik leri ve icraatlarna yer verilmi.85
Szlk Kesinde Holding ve Meta kavramlar aklanmtr. nceki say-
larda yurt ve dnya haberlerinin yer ald ke bu sayda Dnya Hare-
ketleri bal altnda verilmitir. Buradaki haberler unlar; rdn Kral
Hseyin, Birleik Arap Krall kurulmasn teklif etti. Hseyin, eriann
iki yakasnda yaayan halk arasnda kurulacak birliin srailin ner-
dii kk ve zayf Filistin devletinin yerine geeceini syledi. Ancak
Kral Hseyinin bu teklifine Libya ve Msr kar kt. rlandada gs-
teriler sryor. IRA militann kurtarmak isteyen binlerce rlandal bir
polis karakolunu bast. Meslek i Haberler balkl blmde TS Genel

63
Sekreteri Osman K. Akol hakkndaki davalardan bahsedilmektedir. Yurt
Olaylar balkl blmde en nemli haber olarak DEye gre son iki yl-
da ithalatmz %50 orannda, ihracatmz %10 orannda artt haberine
yer verilmektedir.

TB-DER Blteninin 3.4.1972 tarihli 24. saysnn sa st kesinde im-

diye kadar olduu gibi Atatrkn imdiye kadar takip olunan tahsil ve
terbiye usullerinin milletimizin gerileme tarihinde en mhim bir amil
olduu kanaatindeyim szlerine yer verilmi. Manetinde Eitim Re-
formu Ne Oluyor yazs bulunmaktadr. Bu yazda zetle; Nihat Erim
Hkmetinin beklenen eitim reformunu yapmad, eitim reformunu
sadece orta retime ynelik yapmaya alt bu yzden de ciddi bir ha-
yal krkl yaratt eklinde bir deerlendirmede bulunulmutur. Ayn
sayfadaki rgt Sorumluluu balkl bayazda ise o gnk ynetici-
lerin TB-DER ile ilgili bir deerlendirmesine yer verilmektedir. Bu yazy
TB-DERin 6 aylk durumunu deerlendirmesi nedeniyle zetleyerek
buraya almay faydal grdk.

TB-DERN 6 AYLIK DURUMUNU DEERLENDRMES

Sorunlarn tek ve gl bir rgt ats altnda zmek:Tm Trkiye -

retmenlerinin ortak lks. Bu nedenledir ki, bylesine hzl yayld yurt
alanna. Bu nedenledir ki, ba daralan her retmenin usuna gelen yer
TB-DER oldu. Neydi TB-DERin gc, ne veriyordu yelerine? Vermeyi
tasarladklarmz bir yana brakarak verdiklerimizi sralayalm: 1) TB-
DER meslek ve yurt sorunlar ile ilgili tutum ve almalarndan dolay
kovuturmaya urayan tm meslektalarn yannda olmu ve onlarn
hukuksal yardm gereksinmelerini karlamak iin btn olanaklarn kul-
lanmtr. 2) eitli nedenlerle maa kesilen yelerimizin maa denmi,
bu yardm rgtn ekonomik gc orannda srdrlmtr. () 3) En
nemlisi retmenin zor gnlerinde yalnz ve sahipsiz olmadn, ()
gstermitir dosta dmana. () Gcmzn dayanmamz orannda
artaca ya da azalaca gereini tekrarlamak zorundayz. () Burada
rgt disiplini ile yakndan uzaktan hi ilgisi olmayan dentiyi erteleme
anlayna deinmek zorundayz. Bir yn meslektan ncelik tayan ge-
reksinimi ortada dururken dernekilii lokalcilie denk bir anlay haline
getirmek en azndan yanltr. Elbetteki retmenin oturaca meslekta-
laryla syleecei bir yere sahip olmas en doal hakkdr. () Ancak bir

64
tercih yapmak zorundayz: Yardm bekleyen meslekta aileleri mi yoksa
lokalimize be sandalye daha m?

Geen saylardan devam eden Milli Eitim Bakanlar yaz dizisinin XII.
sinin konuu Prf. Rfk Salim Burak ve onun icraatlar.86

Szlk Kesi ise bltenin 2. sayfasna kaydrlm. Bu sayda Ekonomi

Politik Nedir?, retimAralar Nedir?, retici Gler Nedir? ak-
lanm.

saydr devam eden YAK veya Milli Eitim Mensuplar Yardmla-

ma Sand ile ilgili yazda bu oluuma kar klma gerekeleri ak-
lanm. Yaznn sonu blmn zetleyerek aktaryoruz; Bu kuruluun
asl amalar unlardr; 1) Daha nce kurulan bu gn 70-80 milyon borcu
olan lkokul retmenleri Salk ve Sosyal Yardm Sandnn borlarn
retmene detmek. 2) Gittike d kredi olanaklar daralan sermaye pi-
yasasna (zel teebbse) zorla yelik yoluyla retmen kitlesinin tasar-
ruflarn kazandrmak. () retmene hibir yetki tanmayan bir kurulu-
un retmen kesesinden zorla yapaca kesintilerle 80 milyon a da
onun (retmenlerin) clz omuzlarna yklemekten ibarettir.

Bltende Geen Haftann Olaylar kesinde

ktphaneler haftas ve dnya tiyatro gnne
deinilmi, ayrca Yurt Dndaki iler balk-
l bir yazya eyrek sayfa yer verilmi.

TB-DER blteninin 25. Saysnn dikkate deer

en nemli farklardan biri imdiye kadar 4 say-
fa olarak kartlan bltenin bu saysnn 8 sayfa
olarak kmasdr.87 Bir dieri de bltenin haftalk
deil artk 15 gnlk olarak kmasdr. Bu du-
rum Bltenin 6. Sayfasnda Okuyucu Mektup-
lar balkl yazda yle aklanmaktadr: ()
Bu gne kadar kmakta olan TB-DER Haftalk
haber blteninin, rgtmzn gereksinimleri-
ni karlayacak bir nitelikte olduu sylenemez.
() ncelikle sayfa saysn sekize kararak bu yayn organn dergi haline

65
getirmek () retmen sorunlarna, yurtta ve dnyada meydana gelen
olaylara daha fazla yer vermek vs

Bltenin sa st kesinde Atatrkn Temel ilke, Trk ulusunun onurlu

ve erefli bir ulus olarak yaamasdr. Bu ancak tam bamsz olmakla
salanacaktr szleri yer almaktadr. Bltenin manetinde ve bayaz-
snda Ky Enstitleri ile ilgili yazlar gze arpmaktadr. Ky Enstitleri
Mcadelesi Srecektir balkl yazda zetle Ky Enstitlerine duyulan
zlem hala srp gitmektedir.() TB-DER olarak bizim bu davay can-
dan benimsememiz tabiidir. Burada bizim inceleme konusu yaptmz
husus; Kynde srnn ardndan alnarak eitilen bir ocuk 6 senelik bir
eitimden sonra iinden kt durgun yapy kknden sarsma gvenine
kavuuyor. Bu nereden geliyor? denilmektedir.

Fakir Baykurt imzal 17 Nisan ve Ky Sorunumuz balkl yazda ise

zetle u grlere yer verilmektedir:

FAKR BAYKURT; 17 NSAN VE KY SORUNUMUZ

17 Nisan 1940, Trkiyede 3803 sayl kanunun TBMMde kabul edildii
gndr. Kanunun 1. Maddesi yledir; Ky retmeni ve kye yarayan
dier meslek erbabn yetitirmek zere ziraat ilerine elverili arazi bu-
lunan yerlerde Maarif Vekilliince Ky Enstitleri alr. Kanunun dedii
yaplmtr. Trkiye 22 blgeye ayrlm, tarma elverili toprak bulunan
kylerde 21 tane enstit almtr. Ky okullarn bitirmi binlerce ky o-
cuu beer yl okutulup eitilerek ky retmeni ve kye yarayl meslek
erbab olarak hazrlanmlar ve ky canlandrma davasnn iine atl-
mlardr. Bu yzden 17 Nisan tarihleri 1940dan beri her yl Trkiyenin
kurtuluunun kyden geeceine inananlarca bir bayram, bir toplanma,
Enstitleri konuma gnleri olmutur. 27 Ocak 1954 Trkiyede baka bir
tarihtir. TBMM, o gn de Ky Enstitlerini kapatan, mevcut kurumlar
retmen okullaryla birletiren 6234 sayl kanunu kabul etmitir. Fakat
bu tarihi hatrlayan yoktur. Enstitleri kapatanlar, kuranlar ve ky can-
landrmak isteyenler gibi anlmazlar ve alklanmazlar. Evet, ama ky,
dolaysyla Trkiyeyi canlandrmakt. nk Trkiye o yllara kadar ok
geni lde tarm temeline dayal krsal bir toplum nitelii tayordu. ()
Kyn yeniletirilmesi; i ilkesine dayanan yepyeni bir eitimle kylnn
uyandrlmas ve toprak reformu ile beylik ve aaln kaldrlmas ve ky-

66
lnn toprak sahibi yaplmas (na) balyd. zerinde az durulan bir ba-
ka etken daha vard: Ziraat Kombinalar ve Ky Birliklerinin kurulmas88.
Toprak reformu iin kanun kt; ama reform yaplmad. Ky Enstitleri
iin kanun kt, hatta Enstitler kuruldu, ama kyl uyandrlmad. Ky
Birlikleri ve Ziraat Kombinalar ise daha sonra aza bile alnmad. Ky
eski ky, Trkiye eski Trkiye.() O byk savamzn Bakomutan Gazi,
Meclis nnde syledii son sylevde: Toprak reformunun bir neticeye
varmasn Kamutayn himmetinden beklerim demiti. Toprak reformu
Atatrkn 1922lerden beri isteyip geldii bir konuydu. Sava alanlarn-
da yedi dveli yenen byk kumandan, ieride toprak aalarna yenili-
yordu. Kamutay himmet etmiyordu. imdi yl 1972dir. Hkmet Bakan,
Trkiye Ziraatlar Cemiyetinin 21. Genel Kurul toplantsnda: Tarm ve
toprak reformu yaplmal, verimlilik artmaldr. iftinin yurt lsnde
rgtlenmesi lazmdr. Bu rgtlenme ve eitim olmazsa, hibir reform
gerekleemez89. Szckler aa yukar ayndr. ()1973te resmen 50.
Kurulu yldnmn kutlayacamz Cumhuriyet, Trkiye iin, kukusuz,
ok hizmetler baarmtr. Fakat bu baarlardan kylnn payna den
nedir? () Kyler deimemi ve yenilenmemitir. Trkiye, ada uy-
garlk dzeyine karlamamtr. Nitekim bunu bazen resmi sorumlular
da sylyorlar: Trkiye, yirmi yl sonra bu gnk talyann durumuna
kacak ve Ortak Pazara tam ye olacaktr. Yirmi yl ve bu gnk tal-
ya ada uygarl talya temsil eder mi, etmez mi, ayr konu. Fakat
talya kolay bir ama olduu halde bu szn dahi gerekleip gerek-
lemeyecei belli deildir. nk Trkiyenin politikasnda buna benzer
szler ok sylenmitir.90() nk Trkiye hzla deien ve yenileen
dnyann ortasnda tarm temeline dayal bir gerilik ve yoksulluk adas
olarak kalamaz. 27 Mays 1960 yaptran,12 Mart 1971i getiren balca
nedenlerden biri, Trkiyenin deime ve yenileme isteklerinin cevapsz
braklmasdr. () ada uygarlk dzeyi ise, kabukta bir kavram olma-
yp toplumun temeline inen ciddi bir deime ve yenilemedir. Bu da sa-
dece kentlerde ve byk merkezlerde deil, mutlaka kyleri de kapsayan
geni ve tam bir l iinde gerekleecektir. Toprak reformuyla kar-
lar olduka azalacak ve smrleri duracak olanlar buna yanamazlar.
() Kyl rgtlenir ve politikada etkin bir g haline gelirse Trkiyeyi
ynetmenin zorlaacan bilenler ve korkanlar buna yanamazlar. ()
ilerin ve kyllerin gerekten etkin olmad Trkiye politikasnda,
sahnedeki politikaclarmz, adeta bir tek kale oynar gibi, hayati derece-

67
de nemli olan bu konular birer ucundan, kimi ileri, kimi geri ekitirip
durmaktadrlar. te Toprak Kanunu () te Ky Enstitleri. () Bundan
dolay uyandrmazsan uyanmayacak91 olan kyllerimizin uyandrlmas
ve rgtlendirilerek gerek arlklaryla politika sahnesine karlmasna
hizmet etmek, gerek Atatrkln, gerek yurt severliin en doru
belirleyicisi ve ls saylmaldr.()

Fakat yerleik kar sahibi politikaclarmz, tpk Toprak Reformu gibi, Ky

Enstitlerinin de byk nemini abuk anlamlar, gr bir k kaynan
kreltir gibi onlar abucak sndrmlerdir. Enstitlerin yurtsever kuru-
cular olan rencilerini, retmen ve yneticilerini halkn gznden d-
rebilmek iin karalayabildikleri kadar karalamlardr.

lerici giriimler ha bire krld halde karamsar olmak zorunda deiliz.

() nk dnya hibir tutucu ve duraklatc gce aldrmadan, kendi
kurallarna ve llerine uygun olarak, deie deie, yenilee yenilee
dnmektedir. Bu dn uzay iinde, iyice bilinmeyen bir balangtan gel-
mekte ve dar kafal kimselerin kolayca kavrayamad bir sonsuza doru
srp gitmektedir. Bunca engelleme ve yenilginin sonunda bizi hala ve
her zaman azimli ve cesaretli yapan ite bu sarslmaz inantr.

Bltenin Haberler balkl blmnde TB-DERin 14 Yeni ubesi

Daha Kuruldu92, yelere Yaplan Yardmlar Devam Ederken, Bir ube
Drt Aylk dentisini Pein dedi, TB-DER an ubesi Yneticileri
Yardmlama Sand Kurdular, MEYAK Tasars Meclis Genel Kurulu-
na Sevk Edildi, Resmi Makamlarn Tutumu Amerikan retmenlerini
Greve Gitmeye Zorluyor, Lbnan i Konfederasyonu Lbnanl ret-
menlerin Mcadelesini Destekliyor balklar gze arpyor.

TB-DER Blteninde imdiye kadar Szlk Kesi vard. Szlk Kesi bu

saydan itibaren Eitim Kesi adn alacaktr. Bu kede retim li-
kileri Nedir? anlatlm. Bltenin 8.sayfasnda Tongutan Dnceler
balkl yazda Ky ylesine canlandrmal ki onu hibir kuvvet; yalnz
kendi hesabna ve insafszca istismar edilmesin. Ona esir ve uak mua-
melesi yaplmasn. Kyller, uursuz ve bedava alan birer i hayvan
haline gelmesinler. Onlar da her vatanda gibi her zaman haklarna ka-
vuabilsinler. Ky meselesi bu demektir gibi grlere rastlamaktayz.93

68
Bltenin 1 Mays 1972 tarihinde kan 26. saysnn sayfa adedi 4tr. Her
zaman olduu gibi bu saynn sa st kesinde Atatrkn u szlerine
yer verilmi; Temel ilke; Trk ulusunun onurlu ve erefli olarak yaa-
masdr. Bu, ancak tam bamsz olmayla salanabilir.

Bltenin manetinde TB-DER Yrtme Kurulunun Ald Karar: TB-

DERin lk Genel Kurulu Temmuzda balkl haber yer almaktadr. Bu
kararn bir blmn tarihsel nemi olduu iin burada aktarmay uygun
grdk:

BZ VE DREN RGTMZ TB-DER

TB-DER Yrtme Kurulu 22.4.1972 tarihinde yapt toplantda ilk ge-

nel kurulun 4-5 Temmuz 1972 tarihlerinde yaplmasna karar vermitir.
Genel Kurulun nerede yaplaca daha sonra duyurulacaktr. () Bilindii
gibi TB-DER Eyll 1971 tarihinde kurulmutur. () u anda 280 ubesi
ve 30 bin civarnda yesi ile TB-DER Trkiyenin tek ve en gl ret-
men rgtdr.

Biz ve Diren rgtmz balkl bayazda ise rgtn durumu ve ya-

ad sorunlar ksaca u biimde dile getirilmektedir: Bu gnn ret-
meni edinimleriyle iinde yaad toplum ve doa artlarndan oluan ve
kalifiye beyin reten bir fikir iisidir. () Bu gn memnuniyetle belirtelim
ki, din okullarndan kl ve ayn dallarda grev yapan retmenlerimiz-
den tutun da, niversitelerimizde grevli retim yelerimize varncaya
kadar () halen 280 civarnda ubemiz, 30 bine yakn da yemiz var. Ama
hemen syleyelim; Bu g yalnzdr ve havadadr. Yalnzl halktan ko-
puk olmasndan, onu yannda bulamamasndan gelmektedir. lk iimiz
bu byk hatadan arnmak, onunla omuz omuza olmann pratik yolunu
bulmak olacaktr. () Sorunlarmzn zme kavuturulmamas bizi mes-
leimize, ocuklarmza ve iki ylda toplam 10 bine varan retmenin
yurt dna kna baklrsa, halkmza yabanclatrmtr. Burada faktr
bir takm karanlk glerdir. Ama faktr ne olursa olsun, kendimizi bu ya-
banclamaktan da kurtarmamz gerekiyor. () Bizde tartlan bozukluk
eitimin kendisi deil, eitimde uygulanan yntemdir. Bunun da zellii
gerekten kopuk, soyut mantk kurallarna dayandrlm olmasndan ge-
liyor. Oysa, eitim, toplumlarn kendi kendilerini amasdr. Bu da insan-
larn kendi evre ve artlarn deitirdike, kendi kendilerini de deitir-

69
mi olma yntemine dayanr. Biz bu yntemi benimseyip uygulayabiliriz.
Ve bunun nasl olabilecei, ksa bir sre sonra sizlere sunabileceimizi
umduumuz, el kitaplarnda grlecektir. () Bylece hem ocuklar-
mzla olumlu diyalog kurabilecek hem de onlara yabanclamakta kendi-
mizi kurtaracaz. ocuklarn veli ve yaknlaryla iyi ilikiler kuracaz, el
ele vereceiz. Okul ve veli kurulularnda aktif grevler yklenmeyi grev
edineceiz. Tabiidir ki, btn bunlar kolay olmayacaktr. Uygulamada bir
yn sorunla karlaacaz. Ama tmn de yeneceiz. nk, sonuta
halkn gc bizim yanmzda olacaktr. ()

Bltendeki Haberler balnda dikkati ekenler unlar; UNESCO 1972

yln Uluslar aras Kitap Yl olarak ilan etti. Kitap ylnn slogan Herkes
iin kitap olarak belirlendi. Trkiyede 592 ktphanede 3.5 milyon
kitap var.

TB-DER Blteninin 15 Mays 1972 tarihli 27. saysnn sa st kesinde

yer alan Atatrkn sz bir nceki saydaki szlerin ayns. Bunun ne-
deni ise bltenin bu saysnn da 26. say olarak baslmas. (Bltenin say
numaras kalemle 27 olarak dzeltilmitir.)

Bltende Dantayn ptal Ettii lemler balkl yazda Dantayn

retmenlerle ilgili idarenin yapt baz ilemlerle ilgili kararlarna yer
verilmitir. Dileklerimiz Var balyla sunulan bayazda zetle u g-
rlere yer verilmektedir; () Bu gn tutuklu ve gzaltnda bulunan
meslektalarmzn says 50 civarndadr. 3-4 yl nce su saylmayan
davranlar bu gn su saylmakta, bu yzden tutuklu retmen say-
snda art olmaktadr. () Bize den meslektalarmzla dayanmay
salamaktr.

Bltenin arka sayfasnda (4. sayfa) lgin Bir Kitap bal altnda Albert
Einstein ile Polonyal fiziki Leopold nfeldin birlikte yazdklar Fiziin Ev-
rimi adl kitabn uzunca saylabilecek bir tantm yaplm. Ayrca nsann
Evrimi balkl bir dier yazda ise zetle u grlere yer verilmektedir:
Amerikada Scopes adl gen bir retmen 1925 ylnda insann may-
mundan geldiini syledii ve bylece tanrnn roln inkar ediyor
sayld iin yargland. Oysa ki, bu gen retmen bilimin kesinlikle
ortaya koyduu bir takm gerekleri sylemekten tede bir su ilemi
deildi. ()94

70
Bltenin 1 Haziran 1972 tarihli 28. says 8 sayfa olarak kmtr. Sa st
kesinde Atatrkn Trkiye halk asrlardan beri hr ve mstakil ya-
am ve istiklali yaamak iin art saym bir kavmin kahraman evlat-
larndan ibarettir. Bu millet istiklalsiz yaayamamtr, yaayamaz ve
yaamayacaktr szlerine yer verilmitir. Manette yeralan 19 Mays
Genlik ve Spor, Hrriyet ve Anayasa Bayramlarn Kutladk.95 balkl
yazda Atatrkn Genlie Hitbesine yer verilmitir. Bltenin bayazs
retmen ve Ulus Olmak baln tayor.

retmen ve Ulus Olmak

Bu yazda retmenlere ynelik basklardan rnekler sunulmu ve

bir Albayn bu olaylar karsnda Anlamyorum, vallahi hibir
ey anlamyorum bu olan bitenlerden. Vaktiyle biz iki ordu bilir-
dik: birisi biz, birisi de retmenler ordusu. Bu gn nasl oluyor da
bunlar kar karya geliyor? szleri aktarlm. Bu szlere kar-
lk bir Avukat ve retmen arkadan verdii cevab gnmzdeki
darbe yanls-darbe kart tartmalarna da renk katacan
dndmz iin aynen yaynlamay uygun grdk: Biz, kar
karya deiliz sayn albaym; bizleri kar karya getirmeye al-
an sinmi, adeta pusuda bekleyen kar-devrimciler var. Kurtulu
Sava iinde dmanla dvtk. Ve Kurtulu Sava sonunda siz-
ler klalara dnerken, bizler devrim ordular olarak lkenin drt
bucana dalyorduk. rtica yuvalaryla kar karya kyasyla
sava verme sras bize gelmiti. O gnlerde nmzde Mustafa
Kemal vard. () Ama gerici kkrtmalar karsnda yalnzz ve
yalnz kaldk. Bu gn karlalan olaylar bundan ibaret sayn al-
baym. rtica bizden intikamn alyor ve biz yalnzz.()

Bltende 657 Sayl Kanun ve retmenler balkl bir yaz gzmze

arpmaktadr. Haberlerbalkl blmde yer alan baz haberler yledir:
22 Mays 1972 tarihinde kurulan Ferit Melen Hkmetinin yeni Mil-
li Eitim Bakan Prf. Sabahattin zbek Malatyadaki 19 Mays tren-
lerinde gsteri yapan mam-Hatip Lisesi mehter takm hu ekip, sala
verdikleri iin stadyumdaki halk tarafndan protesto edildiler Urfada
elli lira ameliyat paras olmad iin hamileyken len meslektamz
29 Mays 1972 tarihinde TS davasndan sank ve tutuklu olarak yarg-
lanan retmen ve renci tahliye oldular Mara Ortaokulunda

71
grevli retmenin birlikte oturduklar eve dinamit atld TB-DER
Ergani ve Drtyol ubesi ald.

Bltende Kym Kym Kym balkl blme yer verilmitir. Burada yer
alan rneklerden bazlar; orlu Kz Sanat Enstits ngilizce retmeni
Hasan Kyafet, yoksul ocuklara fazla not verdii ve rencilerine Ya-
ar Kemal, Fakir Baykurt ve Mahmut Makaln kitaplarn okumalarn
tavsiye ettii iin Nide Lisesine srld., Ankara Yksek retmen
Okulundan dnceleri nedeniyle renci atld.()

Bltende nceki saydan devam eden nsann Evrimi balkl yaz bu

sayda da devam ediyor.

15 Haziran 1972 tarihli Bltenin 29. saysnn sa

st kesinde Atatrkn Trkiye halk asrlardan
beri hr ve mstakil yaam ve istiklali yaamak
iin art saym bir kavmin kahraman evlatlarn-
dan ibarettir. Bu millet istiklalsiz yaayamam-
tr, yaayamaz ve yaamayacaktr szlerine yer
verilmitir. Manetteki haberin bal Hkmet
Program Yaynland eklindedir96. Bu haberde
Ferit Melen Hkmetinin programnda eitim
reformuna ilikin grlere yer verilmitir. Hk-
met programnda ilkretim konusunda zetle u
grler yer almaktadr; Bugn ilkokullarmz bi-
tiren ocuklarmzn byk bir ounluu st okul-
lara devam etmek veya bir meslek sahibi olmak imkanlarndan yoksun
bulunmaktadr. () lkokullarn sekiz yla karlmas almalarna devam
edilecek ve bu okullarn yurt lsnde yaylmasna allacaktr.

Bltenin birinci sayfasnda Kongremiz Arifesinde balkl bir yaz bu-

lunmaktadr. Bu yazda zetle; Ve nihayet Trkiye retmenler Birleme
ve Dayanma Dernei ksa adyla TB-DERin ilk olaan kongresini yapa-
ca gnlere gelebildi. () ube saysnn 280e ulat, yeni bir retmen
ve yeni bir ye tipinin ortaya kt, bu yeni yelerin gen ve bireycilii
am kiiler olduu unutulmamaldr denilmektedir. Bltenin ikinci say-
fasnda Kitap Yl ve nceki saylardan devam eden nsann Evrimi
balkl yazlarla orum Halkevinin kard Madmak dergisinin ila-

72
n yer almtr. Bltenin Haberler balkl nc sayfasnda Kuluda
Lise Mdr Dvld, Urfa ubemiz Ald, Yozgat Merkez Ortao-
kulu Almanca retmeni zzet Uluda, lkc-Komandolar Tarafndan
Dvld, Develi TB-DER Bakan Serbest Brakld, Eskiehir Kz lk
retmen Okulu Meslek Dersleri retmeni Murat Kahyaolu Uak Or-
taokuluna Srlnce 20 Bin Lira Deerindeki Kitaplarn rencilerine
Hediye Etti haberleri gze arpmaktadr.

Kym Kym Kym balkl blmde Kazmanda Be retmen Tu-

tukland, Konyada bir retmen aa alnd, TS yelerinden Fikri
Yavuz Samsundan Kuluya Nakledildi haberlerini okumaktayz. Blten-
de TB-DERin Birinci Olaan Genel Kurul Toplantsnn 27-28 Haziran
1972de Ankara Dilat Dn Salonunda yaplaca duyurusuna yer ve-
rilmitir.

Bltenin 15.7.1972 tarihli 30. says Genel Kurul arlkl olarak km.
Blten 24 sayfadr. Sa st kede bir nceki sayda yer verilen Ata-
trkn szleri bu sayda da aynen yer
almtr. Bltenin manetinde TB-
DER Genel Kurul Toplants Yapld
balkl yaz bulunurken bayaznn
bal Bakan Dinlerken dir. Bl-
tenin 1. sayfasnda TB-DER Genel
Kurulu Temsilcileri Atann Huzurun-
da etiketiyle bir fotorafa da yer ve-
rilmitir97 Tarihsel bir belge olduunu
dndmzden TB-DER Genel
Kurul Toplants Yapld balkl yaz-
dan baz blmlere ksaca yer verme-
yi uygun bulduk;

TB-DER I. OLAAN GENEL KURULU TOPLANIYOR

Genel Kurulun Hikayesi: Bilindii gibi TB-DER, Anayasa deiikliiyle

624 sayl yasann memurlara salad sendika kurma hakknn ortadan
kalkmas zerine 3 Eyll 1971 tarihinde resmen kurulmutur. Ksa zaman-
da yurt apnda gelien TB-DER, ilk olaan genel kurulunun yapld
4-5 Temmuza kadar Mteebbis Heyete ynetilmekteydi. TB-DER Ge-

73
 ici yrtme kurulu 22.4.1972 tarih ve 42/9
sayl karar ile ilk genel kurulun 27-28 Haziran
tarihlerinde yaplmasna karar vermiti. Anka-
ra Skynetim Komutanlndan gerekli iznin
verilmesi zerine genel kurul hazrlklarna
balanmt. 27 Haziranda ounluk salana-
mad iin genel kurul toplants 4-5 Temmuz
1972 tarihine ertelenmiti.

Genel Kurulun yaklamas zerine geici y-

rtme kurulu 21.6.1972 gn aralarnda Hay-
dar Orhan, Hamdi Konur, Nural Gran, Ga-
TB-DERin lk Genel Bakan rip Tuncer, Musa Uysal, brahim Kuyumcu,
Haydar Orhan Ali Bozkurt, Dursun Akam, mer Aydn, Ali
Aksungur, Ali Rza Kayaalp, Avni Aytan, Ali
Ylmaz, lksen Tuncay, Hrrem Armann98 bulunduu kiilerle topland.
Bunlarn arasndan seilen 5 kii genel kurul toplantsnn yaplmas ve
genel kurula sunulacak ynetim kurulunun listesini hazrlad. () Genel
Kurulumuza 153 ubeden 158 delege katlacakt. Ancak 139 kii genel
kurula katld (20 doal delege hari). ube saymz 285tir.99

Bu genel Kurulun seimleriyle ilgili bilgiler vermeyi daha sonraya braka-

rak genel kurulda TB-DER Genel Bakan Haydar Orhann yapt ko-
numann bir zetini buraya alalm;

TB-DERN LK OLAAN GENEL KURULUNDA

HAYDAR ORHANIN KONUMASI

Burada siyaset kavramna aklk getirmek isterim. Bildiiniz gibi bu

szcn birka anlam vardr. Bunlardan ilki geni anlamldr ve eski
Yunanllar bunu insanla hayvan ayrmada kullanrlard. nsann hay-
vandan fark, insann politik bir yaratk olmasdr derlerdi. Bu yorum
siyasetin insann tabiatnda doal olarak var olduunu gsterir. Sosyolo-
jide kullanlmas ise ok daha geni bir anlam ierir. Siyaset kiinin kendi
ynetimine, kendi iradi etkisini katmas demektir. nsan ne igdsyle
yaayan bir yaratktr ne de bakalarnn gdmnde yaatlan gayr ira-
di bir yaratk, yani bunlarn ikisi de deildir. O halde bizim hem bir va-
tanda, hem de bir insan olarak kendi ynetilmemizde sz hakkna sahip

74
olmamz doaldr. Esasen dnce zgrlne duyulan gereksinme ve
bu uurda srdrlen mcadele buradan kmaktadr. Yurt sorunlar ile
ilgilenme ve bu sorunlar zerinde dnce aklamas amzda bireyin
nde gelen en doal bir hakk, ayn zamanda bir vatandalk grevidir.
Biz bu hakkmz kullanacaz.() Siyaset szcnn bir baka anlam
daha vardr ki, onu Yargtay Yksek Heyeti aklamaktadr: Siyaset devlet
idaresinde iktidar olmak ve iktidara gelmek iin yrtlen mcadele-
dir. Biz hibir gn ve hibir dnemde, retmen kuruluu olarak byle
bir mcadelenin iinde olmadk ve bugn de byle bir mcadeleyi dolayl
ya da dolaysz dnmyoruz. Ama znt ile belirtelim ki, retmenler
byle bir sulamadan kendilerini kurtaramadlar.

Sendika mesleki bir kurulutur. Dernek de mesleki bir kurulutur. Sendika

emekle sermaye arasnda kar mcadelesine dayal bir rgt olduun-
dan snfsal bir anlam ierir. Dernekte byle bir ierme yoktur. ()Bizim
lkemizde retmen topluluu tarihin hibir dneminde gerek anlam-
da sendikal nitelikte bir rgte kavumamtr ()

Kurtulu Savanda yedek subay olarak en nlerde arpan retmen,

sava bittikten sonra, ordu klasna ekilip kendi grev hazrlklarna
girerken, retmen yeni dnemin ve devrimlerin savamn vermek
zere yurdun en cra kelerine kadar giderek her trden tutucu ve
karanlk glere ve kar devrim hareketlerine kar mcadeleyi srdr-
mekle grevlendirilmitir. Bu dnemde nde Atatrk vard, retmen
yalnz deildi. () Ve bu dnemde retmenle halk yan yana, tutucu
glerle de kar karyadr.

kinci Dnya Savann bitimini takiben sosyal mcadelenin ynsal

rgt niteliinden karak snfsal nitelie uygun rgtlenme biimine
dnmesi retmenin de kendi bnyesi iinde bir tavr taknmasn ge-
rektirmitir. retmen Dernekleri ve daha sonra Trkiye retmenler
Sendikas olarak rgtlenme abalar bu dnemin gereidir. retmen
yine gelenei icab ve bu gelenein iine dt artlar gerei sosyal
mcadele iindeki grevini srdrmektedir. Fakat bir sre sonra ret-
men karsnda bir yn halinde tutucu irtica glerini deil, bu glerin
egemen olduu siyasal iktidar bulmutur. retmenin karsnda bilinli,
ada benzerlerinin btn deneylerinden yararlanan ve d desteklere
sahip bir egemen snf vardr.

75
Burada da retmen kendi yurtseverlik, kendi Atatrklk anlay
dorultusunda bir mcadelenin iindedir. Deiik yurt gerekleriyle
kar karyadr. Mcadele alk olmad biimde kyasyla srdrl-
mektedir.

Ve derken 27 Maysa gelindi. Bu hareket retmene, dmann denize

dklmesinden sonra kavutuu ferahlk ve gveni getirmiti.() 27
Mays hareketinin ardndan ordu yine klasna dnm, retmen de
tpk Kurtulu Savanda olduu gibi 27 Mays Anayasasnn getirdii
yeni, halka dnk dzeni geni halk topluluuna benimsetmek zere
seferber edilmitir. retmen bu tarihsel grevi erefle yerine getirmi-
tir.100

retmenin TSde rgtlenmek suretiyle giritii mcadele ite bu

utan verici tablonun deitirilmesi uruna verildi. Elbetteki TS, bir sos-
yal snf ve dolaysyla iktidar olma iddiasnda deildi. Ama Anayasann
savunulup halka benimsetilmesi grevi yine retmene verilmiti. Ve
bu grev onun geleneine de snfsal niteliine de uygundu. () Varl
sresince TS, btn gcyle karanla kar gelenei ve mesleinin ni-
telii gerei bir mcadele vermitir. Ama hibir zaman yasalarn dna
kmamtr. Yasalar dna kanlar, ona saldran gerici gler ve onlarn
rgtleyicileridir. () Aydn brokrat, zinde gler vb. tekerlemelerinin
avuntusu iinde Trkiye retmeni yalnz braklnca hem irticann hem
de tutucu sosyal snflarn biriken kiniyle kar karya kald.

TS bildiiniz gibi rgt olarak aleyhine alan btn davalardan bera-

at etmitir. Yakn tarihin retmenlere kar dzenlenmi olan srgnler,
kymlar ve yobaz ayaklanmalar yannda bilinli rgtlendirilmi toplu
saldrlarn bir yana brakrsak bile Konya Olaylarn, Kayseri Olaylarn,
Krkhan ve Tunceli olaylarn unutmak mmkn olmayacaktr.

Bu gn bunlar hatrlatmaktan maksat sizleri yakn gemiin anlaryla

kar karya getirmek deildir. Maksat, TS almalarnn durdurulmas
ile meydana gelen bolua iaretle TB-DERin hangi g koullar iinde
kurulmu olduunu belirtmektir.()

lk kuruluumuzun ad Trkiye retmenler Birliiydi. Kurulu tarihi 3

Eyll 1971dir. eitli zorluklarla boutuktan ve tzmzde yapt-

76
mz bir deiiklikten sonra Trkiye retmenler Birleme ve Dayanma
Dernei adn almak durumunda kaldk.

lk kurulu anlarnda paramz yoktu. Karde rgt TYKO bize bir odasn
verdi. () Ama tabiidir ki, bize maddi ve manevi varlklaryla en byk
destei TS verdi. () Bu gn 285 ubemiz vardr.

() Sayn Delegeler, o gnlerdeki artlar ierisinde rgtmzn balca

grevi Bakanlk emrine alma, iten el ektirme, eitli nedenlerle maa
alamayan retmenlerin oluk ocuunu dost ve dmana muhta et-
memek ve bu gne kadar sregelen retmen kurulularnn, Atatrk-
, ilerici, yurtsever ve Anayasac birikimini ayakta tutmak idi.()

Bizim iin yurtseverliin ls birlikte yaadmz toplumun zellikle

halk kesimin mutluluuna katkda bulunma derecesidir. Uluslar aras
sermaye karsnda kalifiye fikir iisi yetitirmekle ykml retmen
kendi doal edinimiyle iinde yaad koullarn oluturduu bir insandr.
Bundan dolaydr ki, retmenin kendi sorunlaryla yurt sorunlar birbi-
rinden ayrlmaz ve yine bundan dolaydr ki retmen sadece ABC re-
ten bir robot ve eski Yunanllarn anlayyla bir dad deildir. retmen
kendisiyle birlikte halknn mutlulua kavumas iin abalayan kimsedir.
O ulusal mutluluu sadece kk bir aznln mutluluu anlamnda al-
maz, alamaz. Tam tersine ulusal mutluluu kendi ulusunun ounluunu
oluturan snf ve topluluklarn mutluluu anlamna alr. ()

Genel Bakan Haydar Orhan, konumasnda TB-DERin eitim anlay-

na da deinerek bu konuda zetle u grleri dile getiriyor:

Eitim, toplumlarn kendi kendilerini amasdr. Bu da insann kendi

evresini, kendi iinde yaad artlar deitirmekle bizzat kendisini de
deitirecei olgusuna dayanr. Bir deneme de olsa Ky Enstitlerinde
uygulanan yntem bunu kantlamtr. Srsnn arkasndan alnarak
be yllk bir retimden geirildikten sonra, iinde yaad toplumun
durgun yapsn sarsacak gvene ulaan ocuun eitiminde uygulanan
yntem nasl bir yntemdi? Eitim anlaym bu sorunun cevabnda
dmlenmitir. Ama hi kukusuz eitim, siyasi iktidarlarn ekonomik
tercihleri dnda bir dorultu izleyemez. Bizdeki eitim bir sistem olarak
byle bir eitim olmaktan ok uzaktr. Bizdeki eitim iin ad demek

77
abart saylmaz. () Hem kapitalist insan yaratma abasnda olalm ve
hem de 17. yzyl rasyonalizm kavramyla ortaa teokratik eitim kar-
mas bir uygulama ierisinde rpnp duralm. ()

retmen, halkla omuz omuza olmak, onun gvenini salamak ve onun

gcn kendi yannda bulmak zorundadr. Eitimdeki bozuk dzen, -
retmeni hem halka, hem snfna ve hem de baz karanlk glerin etki-
siyle yurduna yabanclatrd bir gerektir. () retmen, edinimleriyle
iinde yaad artlarn oluturduu bir insandr. Grevi, iinde yaad
koullara uygun, o koullar tahlil ve yarg yeteneine sahip retici, yurt-
sever yurtta yetitirmektir. () retmen ne bir laf ebesidir, ne de soyut
mantk oyunlaryla renciyi iinde yaad koullara yabanclatran,
onu Emil gibi hayaller aleminin hayali yaratna dntren kiidir. ()
Bundan dolaydr ki; retmen huzur ve gven iinde bulunmay ister.
Huzurlu, endiesiz ve gvenli insan yetitirmenin tek yolu da, bizzat ken-
disinin huzur ve gven iinde bulunmasdr. () retmen hibir eye ka-
rmayan, bitkisel bir hayat seviyesinde uyurgezer de deildir. () Oysa
bize ve karlatmz muamelelere bakn. () 2 yl iinde 10 binin zerin-
de retmen kapitalist lkelere g etmitir.()

Haydar Orhan konumasnn sonlarna doru geri kalmlk meselesine

de deinmektedir:

Hi kukusuz geri kalmln belirtilerinin kkleri tarihe uzanr. nsanln

deney ve gzlemlerine yabanclamz. Bunda corafi konumumuzun da
rol vardr. Batl inanlar Mukaddesat sayp uygarla giden yollara sr-
tmz dndk. Kitap yasaklamak ve dnce zgrlne kar kmakla,
insanln deney ve gzlemlerine kar ktk. nsanl uygar klan anlay
ve kurululardan yoksun brakldktan sonra Avrupal grnme zentisine
kapldk. Fakat ne Avrupal olabildik ve ne de kendi kiiliimizi bulabildik.
Avrupal olmak, Avrupa kltrne ve Avrupa tekniine sahip olmakla
mmknd. Onun artlarn yasaklamakla Avrupallar bize alk tutuyor
diyerek kendi ilkel yaantmz srdren artlara dokunmamak, karanlk-
ta kalmamzn dikkate deer nedeni olmutur. ()

Bltende yer alan TB-DER I. Olaan Kongresi Seim- Saym Tutana-

na gre; Genel Bakan iin kullanlan oy says 136dr. Genel Bakan-
la tek aday olarak nerilen Ali Bozkurt 134 oy alarak TB-DER Genel

78
Bakan seilmitir. Ynetim Kuruluna 20 kii, Yrtme Kuruluna ise 11
kii seilmitir.101

Bltende Trabzon TB-DER ubesi tarafndan dnemin Milli Eitim Ba-

kanna yazlan ve Biz Atatrk sizden daha iyi biliriz temal bir Ak
Mektupa yer verilmitir.102 Mektupta yer alan grlerden bir blm-
n buraya aktaryoruz:

() Biz 160 bin kiiyiz. () Etin tadn hatrlamaz olduk. Yalnz bir eyi
unutmadk: ATATRK.

Gazetede demecinizi okuduk geende. Her gelen bakan neler demedi bi-
zim iin. Fakat hi biri bize: Atatrk tanmyorsunuz demedi, diyemedi.
Atatrk bizden iyi kimse tanyamaz. En zor koullarda devrimleri tek
bana srtlayan bizleriz. Gericiliin azd dnemlerde tek hedef bizler
olduk. Kubilaylar bizdendir. Bizdendir Atatrklkten dn vermeyip k-
ym yiyenler. Nice hmlara uradk Atatrklmzden. Tanrz tan-
rz, Atatrk iyi tanrz. ()

Bize ok eyler sylendi. Atatrk tanmyorsunuz denmedi. Nasl tan-

mayalm Onu? Can verdik devrimleri yoluna, srldk k ortalar, kyl-
dk, yoksullua dtk oluk-ocukNasl tanmayalm Atay?

Bltenin Eitim Kesinde ise lkel Komnal Toplum Biimi balkl

yaz gzmze arpyor.

TB-DERN BRNC YILININ DEERLENDRLMES

Buraya kadar TB-DERin kuruluundan ilk kongresini yapt yaklak bir

yllk faaliyetlerini kendi yayn organlarn temel kaynak olarak kullanp
anlatmaya altk. Ancak okuyucularn kafasnda oluan baz sorulara
da yant verebileceini umarak retmen hareketinin gemiine ve bu
gne kadar geirdii srece ksaca deinmekle yarar grdk.

almamzn banda belirttiimiz gibi eitim emekilerinin rgtlenerek

eitimin ve lkenin sorunlarna mdahil olmalar 1908 ylndan itibaren
balamtr. Encmen-i Mualliminden 1971 ylnda TB-DERin kuruluu-
na kadar geen yaklak yarm asrlk srede eitim emekilerinin kendi

79
zlk ve mesleki sorunlarn zmek iin srekli rgtlenme abas iinde
olduklarn grdk. Eitim emekilerinin rgtlenmesi, 1908den Trkiye
retmenler Sendikas (TS)nn kurulduu 1965 ylna kadar kesintilere
ramen dernek rgtlenmesi eklinde, 8 Temmuz 1965te TS ile birlikte
sendika olarak srmtr. 1971 ylnda TS skynetimce kapatlnca 6
yllk sendikal rgtlenme sona ermitir. TB-DERin 1971de kurulma-
syla, eitim emekilerinin rgtlenmesi yeniden dernekilie dnm-
tr. 9 yllk bu sreten sonra 12 Eyll darbesiyle TB-DER yasaklanr.
Yneticilerinden bir blm yurt dnda TB-DER ile dayanma brosu-
nu oluturarak Trkiyede eitim emekilerinin yeniden rgtlenmesi yo-
lunda aba sarf ederler. Bu sre 8 yl sonra 1988de Eitimciler Dernei
(ET-DER) nin kurulmasyla son buldu. Bylece eitim emekilerin kur-
duu bir rgt, ilk kez retmen adyla deil geneli kapsayan eitimci-
ler adyla kurulmu oldu. Eit-Der, eitim emekilerinin son kez dernek
olarak rgtlendii bir kurum oldu. Bu dernein abalar sonucu eitim
alanlar TSn kuruluundan 25 yl sonra yeniden sendikal rgtlen-
meye kavumulardr. 28 Mays 1990da Eitim-, 13 Kasm 1990da ise
Eit-Sen kuruldu. Bylece eitim emekilerinin dernekilikle balayan r-
gtlenme abalar sendika rgtlenmesine dnm oldu.

Bu sreci aslnda tm eitim emekileri asndan deerlendirmek olduk-

a gtr. nk kurulan rgtlerin tamam retmen rgtdr. Oysa
eitim emekisi kavramyla anlatlmak istenen sadece retmenler deil
ayn zamanda eitimle ilgili kurum ve kurulularda alanlarn tmdr.
Kurulan rgtlerin adlarna ve kurucularnn mesleklerine bakldnda
memurlarn, hizmetlilerin veya dnem dnem akademisyenlerin temsil
edilmedii grlr. te bu yzden eitim emekilerinin rgtl tarihin-
den bahsedilirken daha ok retmen rgtlenmesinden sz edildii g-
rlecektir.

ncelikle unu belirtmeliyiz; TB-DER ynetiminde grev alan veya TB-

DER ierisinde yer alan siyasi gruplarn aktif temsilcilerinden bazlar,
TB-DERin ilk yln, yani Haydar Orhann Genel Bakan olduu dnemi
grmezden gelmekte veya nemsiz bir dnem olarak deerlendirmek-
tedirler ki, kanmzca bu o dnemin koullarnn yeterince gz nnde
bulundurulmamasndan kaynakldr.

80
Bir kere 12 Mart 1971de ordu hkmete 12 Mart Muhtras adyla anlan
muhtray vermi, Babakan Demirel apkasn alarak gitmitir. lke-
nin byk bir blmnde Skynetim ilan edilmi, genlik nderleri
katledilmi veya idam edilmitir. 1961 Anayasasnn temel zgrlk alan-
laryla ilgili hkmleri iletilmemeye balanm, kitaplar yasaklanm,
kamu personelinin sendika kurma haklar ellerinden alnmtr. Trkiye
retmenler Sendikas (TS) kapatlm, yneticileri tutuklanarak yarg-
lanmlardr. Dnemin en gl alanlar rgt TRK-in yneticileri
dzenle uyum ierisinde olduklarndan bu rgt toplumsal muhalefet g-
revini yerine getirememektedir. Dier bir emek rgt olan DSK, 15-16
Haziran Byk i Direniini rgtleyecek ancak skynetim tarafndan
bu muhalif rgt de etkisiz hale getirilecektir. Bu ortamda eitim emeki-
leri kapatlan sendikalar TSn yerine TB-DERi kurarak mcadeleleri-
ni kesintisiz olarak srdrme kararlln gstereceklerdir.

Doaldr ki, kurulan bu dernek o dnemin koullar (skynetim dne-

mi)103 nedeniyle toplumsal muhalefet grevini yapamayacaktr. Bunun
yerine tutuklanan, yarglanan veya aa alnan yelerine hukuki ve pa-
rasal yardmlarda bulunan; eitimle ilgili konularda bakanla raporlar
yazarak gr bildiren, retmenleri yeniden rgtlemeye alan bir r-
gt konumunda kalacaktr.

TB-DERin bir yllk faaliyet dneminde gnlk basna yansyan hibir

etkinlii de gze arpmayacaktr.

Ali Bozkurtun TB-DER Genel Bakanlna seilmesinden sonra yeni y-

netim blge toplantlarna balam, bu konuyla ilgili haber Bltenin 32.
saysnda Samsun ve TrabzonToplantlar Baarl Geti balyla yer
almtr.

1.8.1972 tarihinde kan 31 nolu Blten gecikmeli olarak ktndan 16

sayfadr. Bltenin sa st kesinde ise 30. saydaki Atatrkn szleri
aynen yer almtr. Manetinde TB-DER yesi baz yelerin Dantaya
at davalarla ilgili kararlar Dantayn ptal Ettii lemler balyla
yer almtr.

Bayazsnda Genel Bakan Ali Bozkurt imzal Tm retmenlere ve

TB-DERli Arkadalarma balkl duyuru yer almaktadr.104 Bltenin

81
3.sayfasnda bulunan Eitim Kesinin konu bal: lkel Kominal
Toplumun Ykldr. 4 ve 5.sayfalarda Kym Kym Kym balyla
duyurulan haberlerden bazlarnn balklar yledir: Saruhanldan
Srgn, Boluda Kym, Elazda Kym, Genel Bakann Bandrma
ve Bursa Toplantlar, zbeke Kar Tepkiler Sryor 7.sayfa Kitap
Kesine ayrlm. Burada Fransz asll Henri Alleg ve Yunan asll Pe-
rikles Korovessis tarafndan yazlan Sorgu adl kitabn tantm yaplm-
tr. 8.sayfada LKSAN Toplants Sona Erdi yazs, 10 ve 16.sayfalarda
Mahkeme Kararlar yazlar yer almtr.

Bltenin 32. says 29.8.1972 tarihinde kmtr. 8 sayfalk Bltenin

manetinde Samsun ve Trabzon Toplantlar Baarl Geti, Kendi
Kendimize balkl Bayazda Genel Kongrede alnan nemli karar
hatrlatlmtr. Mutlaka halkla omuz omuza olmann ve ona yaban-
c dmemenin yolu bulunacak, retmenin zlk sorunlar yakndan
takip edilecek ve retmenin rgtlenmesi, sendikal haklarn kazanl-
mas salanacaktr. Bayazda, bunlarn gerekletirilebilmesi iin de
retmenin gnlk yaantsna dikkat etmesi gerektiine deinilmitir.
Bltende TB-DER Yrtme Kurulu yesi ve bltenin yaz ileri mdr
Musa Uysaln 4 Austos 1972 de gece yars evinden alnarak gzaltna
alnd haberine rastlyoruz. Bltenin 4 ve 5. sayfalarnda Kym Na-
kil Tutuklama Srgn Gzalt balyla verilen haberler bulun-
maktadr. Bunlardan bazlarn unutulmasn, belge olsun diye buraya ak-
tarmay uygun grdk: retmen Okullar Genel Mdrl, retmen
yetitiren ilkretmen okullar ve eitim enstitleri mdrlklerine bir
yaz gndererek retmenlik yapmas tehlikeli grlenlerin listelerinin
bakanla bildirilmesini istedi. Balatlan uygulamalarn en son rnei-
ne Diyarbakr Eitim Enstitsde rastland. 8 renci ynetmeliin 72.
Maddesi gereince okuldan atld. Elaz TB-DER ubesinde yaplan
aramalarda bulunan ve teksirle oaltlan bir bildiri nedeniyle tutukla-
nan Mehmet Kopan, Nurettin Yldran ve Ayhan Atabey Diyarbakr S-
kynetim Mahkemesince tahliye edildiler. yemiz Osman aml, s-
tanbuldan Afyona srld. Krkkalede retmen bakanlk emrine
alnd. Urfada evlerinde yaplan aramada bulunan kitaplar yznden
retmen Diyarbakr Skynetimince tutukland. Kastamonu Mer-
kez Abdlhak Hamit lkokulu retmeni Hasan zdemir, kylleri orman
yryne tevik ettii gerekesiyle Erzurum ili Horasan ilesi Irbr
Ky retmenliine srld. Ankara ubemiz yelerinden Aydn Ay-

82
demir gzaltna alnd. Kamil Karadeniz yeniden srld.105 8.sayfada
ubelerimize Duyuru balkl bir yaz bulunmaktadr.106

15.9.1972 tarihli Bltenin sa st kesinde Atatrkn Mstemlekeci-

lik ve Emperyalizm, yer yznden yok olacak ve yerlerine milletler ara-
snda hibir renk, din ve rk fark gzetmeyen yeni bir ahenk ve ibirlii
a hakim olacaktr. szlerine yer verilmitir.

Bltenin n yznde Kuruluumuzun Birinci Ylnda rgtlenme ve

Eitim almalarmz Hzland. balkl bir yaz bulunuyor. Bu yazda;
Bir sr engel ve olanakszlklara ramen Trkiyenin devrimci, yurt-
sever, Atatrk retmenleri baarl ve hzl bir ekilde rgtlendiler.
Eitim ve retim sorunlarna sahip ktlar. Aldklar yaralar sardlar,
yarna umut ve gvenle bakmaya hak kazandlar. Bu, Trkiye retmen-
lerinin byk bir baarsdr denilmektedir.

retmenler Atatrk Bilir balkl Bayazda ise zetle yle denil-

mitir:

retmenler Atatrk Bilir

retmenler Atatrk bilir. nk herkese Atatrk ve Atatrk-

l retmenler retir. Bunun byle olduunu Sayn Bakan
da ok iyi bilirler. Ancak son zamanlarda yeni bir Atatrklk
gelitirilmek istenmektedir. yle ki tm Atatrk dmanlar Ata-
trk olduklarn sylemektedirler. Tam bamszlk ilkesi Ata-
trkn vazgeilmez ilkelerinden biri iken duyunu umumiye yeri-
ne konsorsiyumun kurulmasna sebep olanlar da Atatrk. ()
Yabanc Sermayeyi Tevik Kanununu karanlar da Atatrk.
Ky Enstitlerini kapatanlar da Atatrk. Saidi Nursiye araba
hediye edenler de Atatrk. Cumhuriyetin ellinci ylnda kyly
% 60 kara cahil brakanlar da Atatrk. Milletleri kurtaranlar
yalnz ve ancak retmenlerdir diyen Atatrke kar onun ret-
menlerini ldrenler, kyma uratanlar, srm srm srnd-
renler de Atatrk.107

Bltenin Haberler balkl sayfalarnda gze arpan baz haberler yle:

Tahliye edilen retmenler, Tonya ubesinin cretsiz emlak vergisi be-

83
yannamesi doldurarak halka yardmc olduu, Elmal ubesi retmenle-
rinin folklor ekibi kurduklar. Kym Kym Kym balnda ise en dikkat
ekici haber: Evinde yasak kitap bulundurduu iddiasyla Sivas Divii
Gedikpaa lkokulu mdrnn tutuklanmas.
Yeni Kurulan ubelerimiz; Adyaman, Bolu, Boz-
kr.

Bltenin Eitim Kesinde Kleci Toplum

anlatlyor. UNESCOnun 8 Eyll Dnya Oku-
ma-Yazma Gn ilan ettiini de bltendeki bir
sayfalk yazdan reniyoruz.108

1.10.1972 tarihinde kan Bltenin 34. saysnn

sa st kesinde Atatrkn Milletleri kurta-
racak olan yalnz ve ancak muallimlerdir. Mual-
limden, mrebbiden mahrum bir millet, henz
millet namn almak istidadn kesbetmemitir
szleri yer almaktadr. Bltenin n sayfasnda TB-DERin lkretim
Haftas nedeniyle yaynlad bildirisi bulunmaktadr. Trkiyedeki B-
tn retmenler Ar Ekonomik, Politik, Sosyal Basklar Altndadr !..
balyla yaynlanan bildiride zetle u grlere yer verilmitir:

TB-DERN LKRETM HAFTASI NEDENYLE YAYINLADII BLDRS

zerinde yaadmz topraklarda ilkretim 150 yldan beri herkes iin

bir haktr. Anayasa tm halkmzn bu haktan yararlanmalar iin devleti
grevli klmtr. () Genel olarak iktidarlar ve zel olarak da Milli Eitim
Bakanl, ilkretimi sadece ilkretim andaki ocuklarn okuma-yaz-
ma renmesi, okula gitmesi olarak anlamlardr. Oysa ilkretim,
hangi yata olursa olsun, tm kadn ve erkek vatandalar iin bir haktr.
Halkmzn bugn hala %50den ou okuma- yazma bilmemektedir. ()
lkretim andaki ocuklarn bile 2.5 milyonu okula gidememektedir.
lkretim andaki her yz kz ocuktan 43 okuldan yoksundur. ()
1971-1972 retim ylnda 38.808 ilkokuldan 11.583 ikili, l ve hatta
drtl retim yapmaktadr. Ky okullarnn ou tek odal kulbelerden
ibarettir. Bir tek odada be snf tek retmen okutmaktadr. () Trki-
yede okulsuz ky says tam olarak bilinmemektedir. Resmi azlar okul-
suz ky yoktur diyeceklerdir. Oysa Trkiyede halen 20 bin yerleim mer-

84
kezinde okul yoktur. () Bakanln hamiyetli ve hayrsever vatandalar
okul yaptrmaya armas bir aresizliin ifadesinden ibaret zc bir
durumdur. () Okul programlar lkemizin ve halkmzn ihtiyalarna
gre dzenlenmemitir. Verilen eitim taklittir, ezbercilie dayaldr. ()
Trkiyede retmenler, zellikle de ilkokul retmenleri son derece g
ve ar ekonomik, politik, sosyal basklar altnda grev yapmaktadr. ()
Bu karanlk tabloya ramen retmenleri bilim, demokrasi ve Atatrk
yolundan hibir g dndremeyecektir. Onlar bilim ve bilgi n yur-
dun en karanlk kelerine yaymaya devam edecekler, halkmzn mutlu-
luu iin her riski omuzlayacaklardr.

Bltenin Bayazsnda M. Rauf nann Eyll Ay ve retmen balk-

l yazsna yer verilmitir. Bu yazda Rauf nan zetle u grlerini ne
karmaktadr: Ky Enstitsn, eitmen kurumunu, Halkevlerini y-
kan bu saldr, sonra da retmene yneldi. () Saldganlar Halkevlerini
ykarak retmenleri kahvehanelerin oyun masalarna itmek, bu oyunla
onu halktan, halkn ballndan koparmak, ayrca da retmen rgt-
lerini kendi aralarnda paralayp, byk ye saylaryla gl bir rgt,
bylece de etkili olmasn nlemek istemilerdir. (ifadelere mdahale
edilmemitir. .A)

Bltenin 3 ve 4. sayfalarnda yer alan Haberler ksmnda gze arpanlar

yle; rgtlenme almalarmz sryor.109, TB-DER Malatya ube-
miz yelerinden Hasan Nedim ahhseyinolu yargland Adana Sk-
ynetim Mahkemesinde beraat ederek tahliye oldu., stanbul Sky-
netim Mahkemesinde yarglanan TB-DER Pehlivanky ube bakan ve
ynetim kurulu yesi tahliye edildiler., Muammer Sun tahliye oldu.110
Ayn sayfada Kongrelerini Yapan ubelerimiz balkl habere de yer ve-
rilmitir.111 Bltendeki Kym Kym Kym balkl blmde dikkat eken
baz haberler unlar; Akadada Tutuklama; TB-DER Akada yesi
Mehmet Emre, jandarma tarafndan gzaltna alnd., Tunceliden Be
retmen Srld.112 Kayseri Kz lkretmen Okulu rencilerinden
Refika Baar, oturduu srann zerine Deniz Gezmiin adnyazd iin
okuldan atld. Dn davetiyelerinde sol propaganda yaptklar id-
diasyla Alaehir Lisesi retmenlerinden Nevin eker ve Derya Glgeli-
olu hakknda soruturma ald.113 Manavgatta ihbar zerine evleri
aranan iki retmen ve bir ii tutukland. Sandkldan iki, Elekirt ve
Gmhackyden birer retmen bakanlk emrine alnd. Aksu ret-

85
men Okulundan bir rencinin sol yaynlar bulundurduu gerekesiyle
okulla iliii kesildi. Manisa/Alaehir-Killikte grev yapan bir ret-
men, muhtarn ihbaryla zmir Skynetim Komutanlnca gzaltna
alnd ve meslekten ihra edildi. stanbulda TB-DERli retmen
gzaltna alnd. Dinar ubesi yelerinden Haim Yksel, okul dergisin-
deki bir yazs yznden tutukland. Manisada daha nce Komnizm
propagandas yapmak, yasakl yayn bulundurmak sularndan zmir S-
kynetimince gzaltna alnp serbest braklan be retmen hakknda
lzumu muhakeme karar verildi.114 Bltenin arka kapanda yer alan
Eitim Kesinin konusu geen saydan devam eden Kleci Toplum. Bl-
tende Genel Bakan Ali Bozkurt imzasyla ubelere gnderilen bir yaz
var. Bu yazda TB-DER lokallerinde asl olan -Buraya ye Olmayan
Giremez- levhalarnn kaldrlarak halkn rahata girip kmasnn sa-
lanmas, zayf ve btnlemeli zellikle de fakir renciler iin cretsiz
kurslarn almasistenmektedir.

TB-DER Blteninin 36. saysnn sa st kesinde geen 34. ve 35. say-

larda da yer alan Atatrkn szlerine yer verilmitir.

Bltenin maneti TS Savunmas Balad eklindedir. Yazdan rendi-

imize gre TS Davas Savunmas 4 Ekim 1972de balamtr. Savunma-
larda zetle u grler dile getirilmektedir:

Bir Avu TSl Davas

() Bu dava lkemiz tarihinde ilk defa olmak zere retmenlere

kar alm bir davadr. () 72 bin kiilik bir rgtn temsilcile-
rinin verdii mcadele koca bir ulusun zlemini, yoksul ynlarn
mitlerini dile getiriyorsa, bu davann baka bir anlam yoktur. Bu
nedenle tarih, bu davay bir avu TSl davas olarak deil,
retmenler davas olarak adlandrp deerlendirecek ve yan-
ks hi phesiz buna gre olacaktr. () Halk bilinlendirmek
demek, halka demokratik, politik eitim vermek, yani halka nasl
idare edileceinin, nasl idare edilmesi gerektiinin bilincini ver-
mek demektir. retmenler bu grevi Atatrk dneminde, Atatrk
devrimlerini halka maletme uruna yrttler. Yine retmenler
27 Mays Devriminin zellikle anayasann halka maledilmesi g-
revini de baar ile yrttler. ()

86
TS davasnda u andaki sank says 145 kiidir. Bunlarn 12si halen tu-
tuklu olarak yarglanmaktadr. Tutuklu yarglananlardan retmen-
dir. Bunlar; Hlya Zayapan, Fikret Soysal ve Abdullah zcandr.

2.sayfadaki Haberler balnda gze arpanlar unlar: TODAE Sna-

vn Kazanan yeler115 Cemil akr Tahliye Edildi116 Akale ubemiz
Bildiri Yaynlad 3.sayfada Kym Kym Kym balkl blmde Rize
Milli Eitim Mdrn Yasalara Uymaya aryoruz, Burhaniyede Sr-
gn, Kartal ubemiz Yneticileri Gzaltnda 4.sayfada Elazdaki K-
ymn Bilanosu balkl bir yaz bulunmaktadr.117

6.sayfada lkokuldan mezun rencilerin Bir st renim Kurum-

larna Devam Edebilme Olanaklar, 7.sayfada Lise mezunu lkokul
retmenlerinin Askerlik Durumlar, 8.sayfada Av. Halit elenk imzal
Sorgu balkl yazlar bulunmaktadr. 10.sayfadaki Eitim Kesinin
konusu Kleci Toplum-III 11.sayfada baz kitaplara ulaamayan ye-
lere bu kitaplarn ulatrlabilecei duyurusu, 12.sayfada ise TB-DER
Yrtme Kurulu tarafndan yaynlanan Bildiri yaynlanmtr. Bildiride
zetle unlara deinilmektedir: Sayn Babakan Skynetimin uzatl-
mas konusunda Mecliste yapt konumada, retmenler ve niversite
retim yeleri arasnda gerekli grlen temizliin yaplabilmesi iin
Anayasann deitirilmesini istemitir. Ve krpla krpla zaten kua dn-
drlm bulunan 1961 Anayasasndan yle ikayet etmitir: Skyne-
tim adam ieri alyor sonra brakyor. Adam gelip makamna oturuyor.
Milli Eitimde bu gibileri Bakanlk emrine alma imkan var. Alyoruz. Bir
de Dantay vardr. Adam Dantaya bavuruyor. Ne yapalm, Dantay
yrtmeyi durduruyor. Sizden yetki istiyoruz. Verin yetkiyi bir gnde
yapalm. () Babakan Anayasaya ve yasalara uygun davranmaya davet
ediyoruz.

1.11.1972 tarihinde kan 36 sayl Bltenin ana konusu retmenler

Yarglanyor st balyla verilen TS Davasnda Savunmalar Yapl-
yor yazsdr. Bu yaz TS Genel Bakan Fakir Baykurtun skynetim
askeri mahkemesinde savunma yapt bir fotorafla zenginletirilmi-
tir. TS Genel Bakan Fakir Baykurt, 23.10.1972 tarihinde yazl olarak
hazrlad 160 sayfalk savunmay okumaya balamtr. Savunmada yer
alan baz hususlar bltene aktarlmtr. Bunlarn baz blmlerini zetle-
yerek aktarmay yararl gryoruz:

87
 retmenler Yarglanyor

Yaadmz her dnemin en ileli meslek insan olan retmen-

ler, sanyorum ki, hibir dnemde son 8-10 yldaki kadar hor-
lanmam, zerine benzin dklerek, boynuna yular taklarak118,
adeta yurttan kovulurcasna yabanc diyarlara ii olarak gn-
derilmemi, canndan ve mesleinden bezdirilmemitir.() 12
Martta retmen dman bir iktidarn sorumsuz ve yanl gidi-
ine dur denildii zaman, biz tpk 27 Maystaki gibi sevinmi-
tik. Tpk Atatrk dnemindeki gibi desteklenebileceimizi ve bir
para sayg greceimizi sanyorduk.119() Trkiyede TSden
nce de eitimde alanlarn temsil rgtleri vard. TSden son-
ra da olmaktadr, olacaktr. TS, alt yl sreyle yrtt grevi,
kendinden nceki kurulularn biriktirip getirdii deneyler zerine
basarak ve kendinden sonraki kurululara deney aktarmaya al-
arak yapmak istemitir. () Kayseride 800 retmenle birlikte
yaklmak istenenlerden biriydim.120

Birecikte, orumda, Islahiyede saldrya urayan retmenle-

rin iindeydim. Hesab sorulmayan bu saldrlardan dolay adalet
huzurunda kendimi hala alacakl hissediyorum. Bu dava dolay-
syla yapmakta olduum resmi grevlerden alndm. Yasalar izin
vermedii halde iimden karldm, ama kalemim elimdedir. Ka-
fam yorulana, trnaklarm krlana dek yazacam.121

Bltende TS kinci Bakan Dursun Akamn savunmasnn da bir bl-

mne yer verilmitir.122

Bltenin Bayaz kesinin bal Neden ve Nasl rgtlenmek olarak

verilmi. Yazdan bir blm buraya aktarmay faydal bulduk: Muallim
Cemiyetleri adyla ilk rgtlerini kurduklar gnden bu gne dein -
retmenler youn bir mcadele vermiler ve eitli aamalardan geerek
sendikal haklara ulamlardr. 12 Martn lkemize getirdii olaanst
koullar ise rgtlenmemize yeni bir biim kazandrmtr. Ksaca TB-
DER (Trkiye retmenler Birleme ve Dayanma Dernei) olarak ad-
landrdmz derneimiz, retmenin rgt bilinciyle birlikte olaanst
koullarn belirledii bir kurulu olmutur.123

88
Bltenin 2, 3, 4, 5 ve 6. sayfalar Haberler baln tarken, 7, 8, 9 ve 10.
sayfalar Kym Kym Kym baln tamaktadr. Bu balklardan
derlediimiz bir blm sunmakta fayda grdk: Babakann Meclisteki
Konumasndan Sonra retmenlere Kar Kym ve Saldrlar Younla-
yor.124 Kamanda Meydan Bo Bulan Faist Taslaklar ki retmeni
Bak ve Tornavida le Yaralad. Boazlyanda ki Lise retmeni ar
Ortasnda Yirmi Kiinin Saldrsna Urad.125 Bir Marifet126 Trabzon
ubemiz Yardmlama Sand Kurdu. Aytan ve akr Beraat Etti.127
Balkesir ubemiz yelerinden .Hakk Bayram ve ahin Ouz Beraat Et-
tiler. Komnizm Propagandas Yapmakla Sulanan Bulank ube Ba-
kan ve Arkadalar Beraat Ettiler. Skynetimce Tutuklanan stanbul
ubemiz yelerinden Hannan Hoplar Tahliye Edildi. Yeni Kurulan u-
belerimiz ve Yneticileri128 UNESCOnun Kulaklar nlasn129 Kalkan-
deredeki Kymn Bilanosu130 Skynetim Sald- Bakanlk Sryor.
Elazda ki retmen Dvld. Osmaniyede ki retmen Dvld
Kyn Aasna Kar kan spir/Yal Ky lkokulu retmeni Meh-
met Tan, Aa Tarafndan Silahla Kovuldu. Ankarada ki retmen
Skynetimce Tutukland. Askerin An Defterine Yazd, Tutukland131

Bltenin bu saysnn Hukuk Kesi blmnde Av. Halit elenkin

Ceza Davalarnda krar balkl yazsna da yer verilmitir.

TB-DER Genel Ynetim Kurulu Topland manetiyle kan 37 nolu

Bltenin sa st kesinde 34. saydan beri yer alan Atatrkn szlerine
yer verilmitir.132 Bltendeki bilgilere gre TB-DER Genel Ynetim Kuru-
lu 9-11 Kasm tarihlerinde toplanarak 4-5 Temmuz 1972 tarihinden beri
yaplan almalar deerlendirmitir. Bayazda retmen, Atatrk-
lk ve Atatrk Devrimleri Deyince Ne Anlyor?deerlendirmesine yer
verilmektedir. Yazda zetle u grlere yer verilmektedir;

retmen, Atatrklk ve Atatrk Devrimleri Deyince

Ne Anlyor?

lmnden sonra hemen hemen 1960lara kadar Atatrk ve

Atatrklk sadece heykelinin yobazlar tarafndan balyozla par-
alanmas vesilesiyle ve bir de, belirli gnlerde klie sloganlar
olarak anlrd. 27 Mays takiben Emperyalizm ve Milli Kurtulu

89
 Sava kavramlar yannda ve onlara paralel olarak Atatrk ve
Atatrklk gnlk yaantmzn balca tartma konusu oldu.
() Atatrk; bizzat kendi yaptklarnn, yolu amak olduunu sy-
ler. ()Devlet anlaynda Cumhuriyeti, dnya grnde Layik,
toplum-bilim asndan Halk, ekonomide Devleti, Misak- Milli
snrlar iinde Milliyeti, evrensel varl yorumlama bakmndan
Devrimcidir. Bu alt ilke ierisinde en ilgin olan Devrimciliidir.
Bunun ilginlii dier kavramlara dinamizm kazandrmasndan
gelir.133

2.sayfada bulunan Haberler balnda yeralan baz haberler unlar:

psala ube Bakan Beraat Etti Komnizm Propagandas Yapmak
Suuyla Yarglanan Yeniehir ubesi yemiz Musa Ede Beraat Etti134
ABDde retmen Grevleri135 Kadn Haklar Konusunda Bildiri136

retmenlere ynelik bask ve kymlarn younlat bu dnemde Bl-

tenin Kym Kym Kym balkl blmne de 6 sayfa ayrlm. Bun-
lardan dikkat ekici olanlarnn balklar u ekildedir: Mahkeme Beraat
Ettirdi, Bakanlk Emekliye Ayrd, Marata retmenlere Kar Girii-
len Tertipler Devam Ediyor,137 Vandan Yerkye Srld, Boykot Y-
znden Hala Yarglanyorlar,138 TS ve TB-DER Ankara ube Bakan
Cemil akr, Skynetimce Serbest Brakldktan Sonra Bakanlk Emrine
Alnd. Hakkariden Komnizm Propagandas Yaptklar Gerekesiyle
Be retmen Srgn Edildi,139 Artvinde Lise retmeni Hakknda
Lzumu Muhakeme Karar,140 Nazillide Soruturma141

Bltenin 10.sayfasnda Uluslararas Kitap Yl yazs ve Bertolt Bre-

chtin Kitaplar Yaklyor iirine yer verilmi. Av. Halit elenk yazsnda
Yasak Kitap Sorununu ilemi. Kitap Kesinde Boran adl romann
tantm yaplm.142

Btn Bask ve Kymlara Ramen TB-DERin rgtlenme alma-

lar Sryor. manetiyle kan 1.12.1972 tarihli 38 nolu Bltenin Ba-
yazsnda Ynetim Kurulu Toplantsnn Dndrdkleri adl yazya
yer verilmitir. Her iki yazdan derlediklerimizi zet olarak aktarmay
yararl bulduk: 19.11.1972de TB-DER Turhal ubesinde yaplan top-
lantya Genel Bakan Ali Bozkurt ve GYK ve MYKdan birer kii katlm-
tr. Bozkurt konumasnda halkn destei salanmadan retmenlerin

90
sorunlarnn zlemeyeceini sylemitir. Bltenin 3. sayfasnda Yar-
dmlama-Dayanma balkl blmde dikkati eken bir haber gze
arpmaktadr. Haberde Dnce ve mesleki mcadelelerinden dolay
tutuklu bulunduklar iin maalar verilmeyen 29 yemize Ekim ay iinde
18.556.45 TL maa yardmnda bulunulmutur. TB-DER, Geici Yardm
Ynetmeliine gre maalar verilmeyen tutuklu yelerimizden evli olan-
lara maalarnn%60, bekarlara ise maalarnn % 50si orannda maa
demesi yaplmtr. Haberler balkl blmde TCKnun 141 ve 142.
Maddelerine muhalefet etmekten yarglanan baz retmenlerin beraat
ettikleri143, drt yeni TB-DER ubesinin ald144 TB-DER ubelerinin
arambadaki Toplants145 haberlerini grmekteyiz. Bu blmde fkra
gibi iki haber gzmze arpt: Bir ilimizdeki lisenin rencileri bir du-
var gazetesi karmaya karar verirler. Gazetenin adn zgrlk koymak
isterler. Okul mdrne bu taleplerini iletirler. Mdr duvar gazetesine
olur der ama zgrlk szcne sivri olduu gerekesiyle izin ver-
mez. Dier bir olay da bir hukuk fakltesinde geer. Profesr krsde
izmleri anlatmaktadr. Bir renci materyalizm nedir diye sorar. Bu
soruya Profesrn yant yle olur; sen niye bu terimi soruyorsun? Bu
terimin sakncal olduunu bilmiyor musun?

Bltendeki KymKym balkl blmde yer alan haber balklar

yle; Ankara ncirli lkokulunda Alt retmen Hakknda Soruturma
Ald., Marata retmenlere Kar Bu Kere de Soruturma Ald.146,
TB-DER nye ubesi yesi Osman Cinba, nyeden ankr/Eskipa-
zar Boncuklar Kyne srld., Adyaman Besniden retmen,
Osmaniye, Erzurum ve Taovaya srld., Denizli Kz lkretmen
Okulundan alt retmen; Adyaman, Mara, Sivas, Ktahya, Afyon ve
arkikaraaa a srld., Nazilliden iki retmen srld.147

Bltenin Eitim Kesinde Feodalizm, Feodal Smr, Gerek-

li emek-Art emek, Smr oran gibi kavramlarn aklamasna yer
verilmitir. Hukuk Kesinde Av. Halit elenk imzal Basn Sularn-
da Dava Sresi balkl yaz bulunuyor. 16.sayfada retmenlerden
Mektup Var balyla verilen yazda Erbaa Lisesinin Kurtarc Atatrk
etkinliinde krsde konuma yapan retmenlere szl ve fiziki saldr
yapld anlatlmaktadr.

91
DPNOTLAR
67 Cumhuriyet; 22 Ocak 1972
68 Prf.Dr. erif Mardinin ortaya att Cumhuriyet retmeni Ky mamna
Yenildi grn aklayabilmek iin yaznn bu blmlerinin retici ola-
can dnyorum (.Aydn). .S. Aydemirin yazdklarna benzer bir yazy
da 20 Temmuz 1964 tarihli Dnya Gazetesindeki Hayri Alpardan aktara-
ym; Eskiehirde yaplan retmenler toplants srasnda() mam-Hatip-
lilerle el ele veren bir grup, imdiye kadar izledikleri metodu kullanarak,
retmenlerimizi Komnist olmakla sulamlardr. Bu sulamalar yeni de-
ildi. Aydnlktan korkan, halkn uyanmasn kendi karlarna zararl gren
gerici topluluu yllar yldr Trk retmenini bu sulama altnda tutmak-
tadr. Kendilerine Milliyeti ss veren bir grup ise bat medeniyeti yolunda
ilerlemeyi savunan retmeni, idealsizlikle, milli duygulardan yoksun ol-
makla sulamlardr ki, bunlarn birinci gruptakilerden hibir fark yoktur.
69 Esat Sagay; 27.9.1930da nn kabinesinde greve balad. Bir yllk gre-
vi esnasnda 1702, 1838, 2000, 2021 ve 1867 sayl kanunlarn karlmasn
salad.
70 Dr. Reit Galip; 19.9.1932de bakan oldu ve grevinde bir yl kald.
71 Dr. Refik Saydam; 18.4.1933de ikinci kez bakan oldu. (yaklak 3 ay)
72 Yusuf Hikmet Bayur, nn kabinesinde 27.10.1933de bakan oldu ve 8.5
ay bu grevde kald. Abidin zmen ise 9.7.1934de nn kabinesinde g-
rev alarak yaklak 1 yl bakanlk yapt.
73 TB-DER;14.2.1972, say 17
74 Hasan Ali Ycel, Atatrkn lm zerine Kurulan II. Celal Bayar Hkme-
tinde grev ald. 28.12.1938den 5.8.1946ya kadar 7 yl 7 ay grev yapt.
Dneminde ilk kez Maarif uralar toplanm, Bat klasikleri Trkeye ev-
rilmi, Maarif Vekillii ad Milli Eitim Bakanlna dntrlmtr.
75 Bu olayn geni anlatm iin Eletirel Pedagoji Dergisinin Temmuz-Austos
2012 tarihli 22. saysndaki yazma baklabilir.
76 R. emsettin Sirer; Recep Peker Hkmetinde 5.8.1946dan 9.6.1948e ka-
dar grev yapmtr.
77 TB-DER; 6.3.1972, say 20
78 Tahsin Banguolu; Hasan Saka Hkmeti zamannda 10.6.1948de bakan
oldu. Yaklak iki yl bu grevde kald. Trkiyede Milli Eitim Bakan olan
ilk profesrdr. Zamannda laik eitime zarar veren uygulamalara gz yum-
mu, Ky Enstitlerinin ypratlmasna kar koyamamtr. En nemli icraat
ilkokul retmenlerinin aylklarnn genel bteden denmesini salayan
5283 sayl kanunun karlm olmasdr.
79 TB-DER; 13.3.1972, say21
80 Avni Baman; 22.5.1950 de Menderes Hkmetinin bakan olarak greve
balad. Baman, Hasan Ali Ycel ve smail Hakk Tonguun uygulamala-

92
 rn devam ettirmek istiyor ve bu yzden kabinedeki dier bakanlarla ters
dyordu. Rt Uzelin mesleki ve teknik eitim alanndaki abalarna
destek veriyordu. Bu srtmeler zerine sinirlerim dayanmyor eklinde
dileke vererek iki ay sonra Milli Eitim Bakanl grevinden istifa etti.
81 Nuri zsan; Avni Bamann istifas zerine vekaleten 8 gn (3-11 Austos
1950) bakanlk yapt. Daha sonra yerini Tevfik leriye brakt.
82 YAK benzeri bir kurumun oluturulmas giriimi 1990l yllarda TYAK
olarak gndeme getirilmiti. ET-SEN Ankara ubesi olarak bu konuda sen-
dikaya bir rapor hazrlamtk. inde yer aldm komisyonda Tayfun i,
Adnan ahin gibi isimler de yer alm ve rapor bir bror olarak yaynlan-
mtr. (.A)
83 Bu eserler unlardr; Devrimci Eitim uras, retmenin Hukuk Rehberi,
retmenin Uyandrma Grevi, Sendika ve Grev, Trk Halknn Beslenme
Sorunu, Toprak ve Tarm Sorunu, Dnya Olaylar ve D Politika, Kredi Ya-
mas, Montaj Sanayi, Savunma Stratejisi ve Ulusal Savunma.
84 Atatrk Diyorki balkl yaz Genlie Hitabeye ayrlmtr. Atatrkn
niformal fotorafnn altnda ise anakkalede Emperyalizmin Kolunu
Kanadn Krd yazs grlmektedir.
85 Tevfik leri; Adnan Menderes kabinesinde 11.8.1950 tarihinde bakan oldu.
2 yl 2 ay bu grevde kald. Bu bakan dneminde; Ky Enstitlerine kar
sava balatlm, kz erkek ayrm yaplm, teknik retim baltalanm, laik
eitim ilkeleri zedelenmi, retmenlerin onuru krlmtr.
86 Prf. Rfk Salim Burak; Trkiyenin 27. Milli Eitim Bakan. Menderes h-
kmetinde 9.4.1953te bakan oldu. 1 yl, 1 ay, 8 gn bakanlk yapt. Zama-
nnda 444 ilkokul, 33 ortaokul, 7 lise, 6 retmen okulu, 5 sanat okulu veya
enstits, 5 faklte veya yksekokul ald. Bunun dneminde kartlan
6273 sayl yasa ile ilkokul retmenlerinin aylklarnn intibakna, 6234 sa-
yl yasa ise Ky Enstitlerinin kaldrlp retmen okullaryla birletirilmesi-
ne dairdir.
87 Bltenin 26 ve 27. saylar yine 4 sayfa olarak km, daha sonraki saylarda
sayfa adedi yeniden oaltlmtr. Bu arada bltenin Yaz leri Mdrl
grevine Musa Uysal (Musa Emmi) getirilmitir.
88 Bu konuyu 1936da smet nn dillendiriyordu.
89 Babakan Nihat Erimin 10.4.1972 gnl gazetelerde yer alan grleri.
90 Babakan Nihat Erimin 20 ylda Ortak Pazara gireriz dedii szler Mart
1972 ylna aittir. Ortak Pazar, Avrupa Birliine dnt. Bu gn aradan 38
yl gemesine ramen ABye tam yelik mzakereleri devam etmektedir ve
ne zaman sonulanaca belli deildir. Fakir Baykurtun tespit ve n grle-
rinin tutarlln takdir etmemek mmkn olabilir mi? (.A)
91 Fazl Hsn Dalarca; Toprak Anasndan
92 Yeni kurulan bu ubeler unlardr; Mara, Gnen, Akale, Geyve, Saruhan-

93
 l, Yusufeli, Bahadn, Pnarba, Sorgun, Baskil, Plmr, Osmaniye, Ke-
merhisar ve Menemen.
93 TB-DER; 17.4.1972, s.25
94 nsann Evrimi adl yaz bltenin bir sonraki saysnda da devam edecektir.
95 19 Mays Genlik ve Spor Bayramnn ad 12 Eyll 1980 darbesinden sonra
19 Mays Atatrk Anma ve Genlik ve Spor Bayram olarak deitiri-
lirken, 27 Mays askeri darbesinin 1962de bayram olarak kabul ettii 27
Mays Hrriyet ve Anayasa Bayram, 12 Eyll darbecileri tarafndan bayram
olmaktan karld. (Bu konuda detayl bilgi iin smail Aydn; Osmanldan
Gnmze Tarih Ders Kitaplar Eitim Sen yaynlar s.55. Ankara,2001) adl
kitaba baklabilir.
96 Ferit Melen Hkmeti 5 Haziran 1972de TBMMden gvenoyu alarak g-
reve balad. 15.Nisan 1973 ylna kadar grev yapt.
97 4 Temmuz gn TB-DER Genel Kurulunu temsilen Antkabiri ziyaret
eden bu heyet mozoleye elenk koyarak Antkabirdeki deftere unlar yaz-
mlardr: Baretmen Atatrk, Kurtulu Savamza ilkeleriniz, yalnz
Trk halknn deil, tm geri kalm uluslarn uyann salayan, bizim de
yolumuzu aydnlatan ok deerli klardr Trk retmeninden Ba-
retmenine sayglar.
98 Fakir Baykurt, o gn mahkemesi olduu iin toplantya katlamamtr. Bu
toplantda yeni ynetime seilecek kiiler belirlenmitir.
99 ubelerin birou bir yllk kurulu sresini tamamlamadndan genel ku-
rul yapamam ve Genel Kurula delege gnderememitir.
100 TB-DER Genel Bakannn konumasnda o dnemin sosyo-ekonomik veri
rakamlar var. Bu rakamlardan bazlar; 1960da Trkiye nfusu 27 milyon
800 bin,( bu nfusun 20 milyon 800 bini krsal blgede 7 milyonu ehirler-
de yaamaktadr) Nfusun %3 veremli, %7si trahomlu, 20 bini czaml,
35 bini frengilidir. 4 bin kiiye bir doktor dmektedir. Okur-yazar olma-
yanlarn oran %61, fert bana den gelir 1500 TL, memurlarn yllk geliri
9.430 TL.
101 Ynetim Kurulu seimlerinde 136 oy kullanlm bunlardan 133 geerli
saylmtr. Ynetim Kuruluna seilen 20 kiinin adlar ve aldklar oy sa-
ys: Kamil Karadeniz (132), Kadri oban (132), Bilal Gkdemir (132), M.
Reit Ylmaz (132), Ylmaz Elmas (132), Mehmet Kopan (132), Feyzi Cey-
lan (132), Durmu Kebap (132), Yusuf Korkut (132), Mehmet Danman
(132), (Tunca Kartal (131), evket zg (131), lhan Alkan (131), Mustafa
Ylmaz (131), Ali imek (131), Hseyin Nas (130), Fevzi imen (130), Bekir
elebiolu (130), Mehmet Kiper (130), Baha Acar (118). Yrtme Kuruluna
ise; Avni Aytan, Musa Uysal, smail Erdemir, Hamdi Konur, Nural Gran,
Tevfik Ylmaz, Ali Rza Kayaalp, mer Aydn, Abdrrahim Uluer, ha Ya-
vuz ve Burhanettin Biber seildi.

94
102 Milli Eitim Bakan Prf. Sabahattin zbek okul mdrleriyle yapt bir top-
lantda retmenler Atatrk bilmiyor. yolunda bir iddiada bulunur. Bu
szlere TB-DER Trabzon ve Arhavi ubelerinden tepkiler gelmitir. Bu iki
ube yazl birer aklama yaparak bakanl protesto etmilerdir. Bak; TB-
DER Blteni say 30-31.
103 TB-DERin ilk genel kurul toplantsn Skynetim Komutanlnn izniyle
yapt unutulmamaldr. TB-DER Blteni Say, 30
104 Bozkurt, yazsnda eitimdeki eitsizliklerden rnekler vermi, Yolumuz
Baretmenimiz Atatrkn yoludur. Mcadelemiz 1961 Anayasasnn
ve ona uygun yasalarn hudutlar iinde olacaktr. Yurtsever ve ileke -
retmenlerin yasal haklarn koruyup gelitirmekte yapacamz yasal al-
malardan bizleri kimse dndremeyecektir mesajyla bitirmitir.
105 TB-DER Blteni; say 32, 29.8.1972
106 Bu duyuruda TB-DER Haber Blteni hakknda u bilgiler verilmektedir:
Bilindii gibi TB-DER haber Blteni on be gnlktr. Blten normal ola-
rak sekiz sayfadr. zel durumlarda sayfa adedi arttrlmaktadr. Bltenin
fiyat elli kurutur, yllk abonesi on liradr.
107 Bu yazlardan da anlalaca gibi, TB-DER henz resmi ideolojiden kopa-
mamtr. Bu kopu 1976 ylndaki 3. Olaan Genel Kurul ile balayacaktr.
108 UNESCO, 8 Eyll 1972de bu karar almtr.
109 Yeni kurulan Karaman, ardak, Divrii, Varto, Tatvan TB-DER ubeleri ve
yneticilerinin isimlerine yer verilmitir.
110 Muammer Sun; Kompozitr. Bir dnem TRT yneticilii yapt. Ankara Kon-
servatuar mzik retmeni olarak grev yaparken TB-DERe ye oldu.
TCKnun 141/4. maddesine muhalefet etmekten yargland.
111 Bu ubelerin adlarn buraya aktarrken TB-DERin tm yurt sathnda r-
gtl bir g haline geldiini gstermek istedim. Kongrelerini yapan ube-
ler: Krkkale, Polatl, Aydn, Erzincan, Ankara, aramba, Tavas, Konya,
Yeilyurt, Bor, orlu, Maka, Tekirda, Trabzon, Kayseri, Arguvan, Doan-
hisar, Baskil, Ardanu.
112 Srlen retmenlerin adlar ve srldkleri yerler: inasi Eskirak (Yoz-
gat/Boazlyan), Kenan Kasar (Kastamonu/Takpr), Emin Akka (Afyon/
Dinar), brahim ahin (Ktahya/Altnta) ve Hasan lter (Sinop/Boyabat).
113 Bu retmenler hakknda balatlan savclk soruturmasna konu olan da-
vetiyenin zerinde air Hasan Hseyin Korkmazgilin iirinden bir blm
var: Bir olumuz olacak, ad Temmuz, Uykusuz, korkusuz, beter mi beter.
Ben beynimi satarak yayorum, O benden proleter. Bir olum olacak ad
Temmuz, Karatan gbeinde ak, Karatan gbeinde bar, Karata at-
lad atlayacak. Ben direndim yorulmadm, O yorulup yklmayacak. Bizler
20. Yzyln modern dnyasnn az gelimi Trkiyesinde beyinlerini sa-
tarak geinen iki emekiyiz. Yaam savan sonuna kadar beraberce g-
trmeye karar verdik. Sizleri dnmze bekleriz. Nevin eker- Derya

95
 Glgeliolu TB-DER Alaehir ubesinin yesi olan retmenlere alan
idari soruturmaya Bakanlk Mfettii Bedrettin Alogan grevlendirilir. M-
fetti Alogan retmenlere soru yneltir: 1) evreniz tarafndan yadr-
ganan bir davetiye bastrmsnz ve imdiye kadar grlmemi bir slup
kullanmsnz, sebebi? 2) iiri nereden aldnz ve kimindir, davetiyenizin bir
blmnde Trkiyenin azgelimi olduundan neyi kastediyorsunuz, biz
beynimizi satarak geinen iki emekiyiz demisiniz, bu sz aklar ms-
nz, neyi kastettiniz? 3) Mstakbel olunuzun proleter olacandan ve siz-
den beter olacandan bahsetmekle neyi kastettiniz? Glgeliolu hakknda
soruturmann devamna karar verilirken ei Nevinin de lisedeki cretli -
retmenliine son verilir. (Bu olayn detaylarn Eletirel Pedagoji Dergisinin
Nisan-Mays 2012 tarihli 20.saysnda yazdm. .Aydn)
114 Bu retmenlerin birinin evinde u kitaplar bulunmutur: Tek Adam, Suyu
Arayan Adam, Byle Gelmi Byle Gitmez, Kapitalsiz Kapitalistler, Trkiye
ktisat Tarihi, Savulun Sosyalizm Geliyor.
115 Aralarndan bazlar unlar: Rt Apaydn, Mustafa Gazalc, brahim yl-
dzgil.
116 TS Eski Ankara ube bakan ve TB-DER Ankara ube bakan olan Cemil
akr 23 Mart 1972de tutuklanm, 7.10.1972de tahliye edilmitir.
117 Elazda TB-DER yelerine ynelik kymda aralarnda Mehmet Kopan,
Nurettin Yldran, Selami Kyma, Ali Bahi, Kazm Ac, Enver enol, S-
leyman Sartepe, Mehmet Ali Bilir, Murat Sar, Hdr Kaya, Kazm Ark-
tay, Abdullah Trker, Temel Pamir, Efdal Kurtulu, brahim Soysal, Ayhan
Atabey, Yldz Kurtulu, Osman Erbey, Mustafa Salam, Rafet Polat, Ha-
lil Fidan, Halil edele, Selmiye edele, Cafer aynak, Osman akr, dris
Bierin bulunduu retmenler nce gzaltna alnm, bazlar da aa
alnmlardr. TB-DER Elaz ubesi bu gelimeler zerine Babakan Ferit
Melen, MEBn Sebahattin zbek ve CHP Milletvekillerine telgraf ekerek
gelimelerin nlenmesini istemilerdir.
118 Manisann Kula ilesine bal Brklce (Brtlce) Kynde TS yesi -
retmen Hseyin Ergn, gericiler tarafndan boynuna yular taklarak srk-
lenmitir. (.Aydn)
119 12 Mart dneminde ordu ierisinde yer alan bir takm cuntalar vard. Bun-
lardan biri de ilerinde Muhsin Baturun da bulunduu Atatrk Subay-
lar grubuydu. Bu grubun 9 Mart tarihinde yaplan toplantsnda alnan
kararlar arasnda ihtilalden sonra TS genel Bakanl grevini yrten
Fakir Baykurtun Milli Eitim Bakanlna getirilmesi hususu da vard. Bu
karardan haberdar olan Fakir Baykurt ve TS yneticileri ubelere haber
gndererek ube binalarnn srekli ak tutulmasn istemilerdir. (.Aydn)
120 TS, 7-9 Temmuz 1969da Kayseri Alemdar Sinemasnda olaan kongresini
toplar. Ancak tutucu ve faist gler kongrenin yapld salona saldrrlar.
Sinemay iindeki retmenlerle birlikte yakmak amacyla atee verirler.

96
 Olay askeri birliklerin mdahalesiyle nlenir. 8 Temmuzda gerekletirilen
bu saldr zerine kongre tamamlanamaz. Kayserideki bu olay sinemada
yaklmak istenen retmen Abdullah Kaygszn yazd ATE EMBER adl
kitaptan detayl olarak okuyabilirsiniz. (.A)
121 Fakir Baykurtun savunmas 1994 ylnda FADE / TS Savunmas adyla
Eitim- sendikas tarafndan kitaplatrlmtr. Eitim- yaynlar, Ankara
1994.
122 Dursun Akamn savunmasndan ksa bir blm aktarmay gerekli grdk.
ktidar retmenlerin dman idi. Bu dmanlk, 27 Mays dmanl
ile birlikte yrtlyordu. nk retmenler, 27 Mays desteklemiler,
anayasaya hayr diyenlerin karsna anayasaya evet kampanyas ile k-
mlard.
123 TB-DER; say 36,1.11.1972
124 Bu srada Babakanlk koltuunda Ferit Melen oturmaktadr.
125 Bu gelime zerine Boazlyan Lisesi retmenler Kurulu Babakanlk,
ileri ve Milli Eitim Bakanlna birer telgraf ekerek hem saldrlar kna-
m, hem de huzurlu bir eitim retim ortamnn salanmasn istemiler-
dir. Dikkatimizi eken ey ise bu saldr karsnda Boazlyan Lisesi ret-
menler Kurulunun ortak karar alarak bunu kurul tutanana ilemeleridir.
Sanyorum bu durum Trkiyede bir ilktir.
126 Milli Eitim Bakan Sebahattin zbek, yannda Talim ve Terbiye Kurulu Ba-
kan ve bakanlk mavirleriyle birlikte Erzincana gelir. Erzincann igzar
Milli Eitim Mdr; bakan ve brokratlarn hediyelerle uurlar. Alnan
hediyelerin tutar 675 TL dir. Milli Eitim Mdrl, okul mdrlklerine
birer yaz kartarak her okulun retmenlerden toplayaca 30 TL yi gn-
dermesini ister. (26.7.1972 tarih ve 120/5 217 sayl yaz).
127 TS Ankara ube Bakan Cemil akr ve ube Sekreteri Avni Aytan, TS
Ankara ubesinin mallarn izinsiz olarak TB-DERe devrettikleri iin yarg-
landklar mahkemede beraat etmilerdir.
128 Yeni kurulan TB-DER ubeleri unlardr: Horasan, Aybast, Manavgat ve
Acpayam.
129 UNESCO 1972 yln Dnya Kitap Yl olarak ilan etmiti. TB-DER Bandr-
ma ubesinde arama yaplm ve baz kitaplara el konulmutur. Bu kitaplar;
100 soruda Atatrkn Temel Grleri (Fethi Naci), Karanln inden
(Hellen Keller), slamiyet ve Kapitalizm (Maxime Rodison), Trk Milli Eiti-
mi zerine Grler (Kenan Bulutolu), Amerikan Sargs (Fakir Baykurt),
Gizli Belgelerle Bar Gnllleri (Mslm zbalkan), Kara Toprak (Reat
Enis), retmenlerin Birlemesine Doru (TS Yayn).
130 Rize Kalkandere TB-DER ubesi yneticilerinden Burhan Yekil, Reit t-
lak, Kamil Karadeniz, Hseyin Toker, Cihan Erdem, Abdullah Tonyal, Azmi
zbay ve dris eniz; 12 soruluk soruturmaya maruz kalrlar. Sorularda y-

97
 neltilen sulamalar arasnda blclk, Komnizm propagandas yapmak
da vardr.
131 Siirt/Eruh-Bagze lkokulu retmeni Orhan Kl bir askerin hatra defteri-
ne yazd yazda Komnizm propagandas yapt gerekesiyle tutuklan-
mtr.
132 Atatrkn Milletleri kurtaranlardiye balayan bu szleri 46. sayya ka-
dar devam edecek, bu saydan sonra Bltenin sa st kesinde Atatrkn
szlerine yer verilmeyecektir. (.A)
133 TB-DER; say,37, 15.11.1972
134 psala TB-DER ube bakan Mehmet Erdodu, Devletin manevi ahsiye-
tini tahkir Kyly toprak yryne tahrik ve Trk Silahl kuvvetleri-
ne hakaret sularndan yarglanm ve beraat etmitir.
135 Bltendeki bu yazya gre Philadelphiada 13.000, Detroitte 11.000 ret-
men cretlerinin arttrlmas talebiyle, Somervillede ise gnlk ders says-
nn 6dan 7ye karlmasn protesto etmek amacyla 500 retmen greve
gitmitir.
136 Gaziantep Kadn Haklarn Koruma ve Gelitirme Dernei bir basn bildirisi
yaynlayarak 1961 Anayasas ve nsan Haklar Bildirisi ile btn kadnlara
verilmi bulunan haklarn gereklemesi iin tm kadn-erkek ve kurulula-
r greve aryoruz demitir.
137 Marata Gen lkcler Tekilat ile MNP (Milli Nizam Partisi) balantl
bir Din dersi retmeni, Mara Lisesindeki baz retmen ve rencile-
ri, anarist saklamak, yasak yayn bulundurmak, gizli rgt kurmak gibi
dzmece ihbarlarla ikayet etmiler ve 17 kii iki gn gzaltnda kaldktan
sonra savclk tarafndan serbest braklmlardr.
138 TSn Aralk 1969 ylnda yapt Uyar Boykotuna katldklar iin Ban-
drmada 18 retmen TCKnn 230, 236 ve 258. Maddeleri uyarnca yarg-
lanmlardr.
139 Hakkariye gnll giden TB-DER yesi retmenlerden Abdullah Mutlu
Rize-amlhemin Gll Kyne; Sabiha Ate Glehir Karacaara; Recep
Yrk urum- Karg Akkaya Kyne; Hasan Mutlu Konya ili emrine; Cumali
Dorukk ankr Tmarl Kyne srgn edilmilerdir. Srgn edilme ge-
rekeleri ise; be kyn aasnn kyllere koyduu angaryaya, rn ver-
gisine kar kylleri uyandrmak. Aa ve evresindekiler bu retmenleri
Komnizm propagandas yaptklar iin ihbar etmilerdir.
140 Recai evik, Mehmet Trkkan ve Akay Genosmanolu; Nazm Hikmet
kitaplarn rencilere tavsiye ettikleri, rencilerin dini duygularn zayf-
lattklar sulamalarna muhatap olmulardr. ( Bunlardan Akay retmen,
benim Eitim Enstitsnde Corafya retmenimdi, saygyla anyorum.
(.A)

98
141 Nazilli TB-DER ube Bakan ve TB-DER GYK yesi Mehmet Danman ve
Sleyman Kksmbl hakknda Atatrk Haftasnda yaptklar konuma-
lar nedeniyle soruturma almtr.
142 Kazak yazar Tahavi Ahtanovun yazd bir roman. (.A)
143 Beraat edenler: Aksaray ube yesi smet Aras, stanbul ube yesi Ltfi
Tekinen, Burdurdan Neet Dndar ve Nevzat Aksoy.
144 Alan yeni ubeler; Viranehir, Birecik, Savur, Borka.
145 19.11.1972 gn Samsun, Terme, Bafra, Alaam ve aramba ubelerinin
temsilcileriyle Yrtme Kurulundan Hamdi Konur ve Musa Uysalda toplan-
tya katlmlardr.
146 retmenlere soruturmada yneltilen sulamalar: Okulda sa-sol at-
mas karmak, 12 Mart Muhtrasna kar gelmek, Milliyetilie aykr
davranlarda bulunmak, Gizli rgt kurmak, Anaristleri saklamak ve
baz su saylan davranlar gizlemek. TB-DER Blteni say 38.
147 Srlen retmenlerden Mehmet Danman ayn zamanda TB-DER Ge-
nel Ynetim Kurulu yesidir. 10 Kasm 1971de Nazilli Saray Sinemasnda
yaplan Atatrk anma gnnde yapt konumasndan dolay Takpr
Ortaokuluna srlmtr. Danmann konumasndan bir blm buraya
aktarmay yararl grdk; 1948 ilkokul Program bile bize zg deilken, bu
programn ierisinden bamszlk, devletilik, laiklik, devrimcilik, Fran-
sz Devrimi, Reform hareketleri, halkn aydnlatlmas, ulusal ekonomi,
devletin vatandalara kar grevleri gibi konular karlm, Nato Gn,
dinsel bayramlar gibi konular eklenmi olarak 1968 yeni lkokul Program
diye takdim edilmitir. Byle bir programla Atatrkn dedii davac, ulusal
bamszlk renci yetitirmek mmkn mdr? Aydn Milli Eitim M-
drlnn konumacya ynelttii sorular da yle; Yurdumuzun siyasi,
mali, ekonomik, adli ve kltrel bamszlndan sz edilemeyeceini
sylediiniz, eitim programlarnn milli olmadn ve yabanc uzmanlar-
ca hazrlandn sylediiniz, Atatrkn fikirlerini ne srerek sol ideo-
lojinin yaylmasna hizmet ettiiniz, okulda kaldnz odada yasaklanm
yaynlar bulundurduunuzvs. Bakanlk mfettilerinin sorduu sorular
daha da ilgintir; Devletin kye hizmet gtrmediini sylemek, kylerin
durumunun perian olduunu, kyllerin kendilerini temsil edecek kii-
leri semesini, kylnn iinde bulunduu durumdan bir dzen deiikli-
iyle kurtulabileceini sylemek, Nazm Hikmetin iir kitabn cebinizde
tayarak rencilere bu kitab aln, okuyun gibi propaganda yaptnz,
Dnya Gda rgtnn okullarda dat st tozu, balk ya, Hollanda
peyniri gibi gdalarn zararl olduunu sylemek, staj grubunuza yolda-
lar adn verdiiniz.

99
1973
TB-DER Blteni 1.1.1973 tarihinde iki say birlikte (39-40) kmtr. Bl-
tenin manetinde TB-DER Yrtme Kurulu yeleri Tahliye Edildi ha-
beri dikkat ekmektedir. Haberde yer alan bilgileri zet olarak aktarmay
uygun grdk: TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurt ve Merkez yrtme
Kurulu yeleri 9-11 Kasm 1972 tarihlerinde yaptklar Genel Ynetim
Kurulu toplants iin Skynetim Komutanlndan izin almadklar iin
gzaltna alnmlar, 17 gn gzaltnda kaldktan sonra serbest brakl-
mlardr.148

Bltenin Bayazs Atatrklkten Ne Anlyoruz? baln tayor.149

Bltenin 2. ve 3. sayfalarnda yeni dernekler kanunuyla ilgili aklamalar-
la Genel Bakann yeni yl mesajna yer verilmitir.150
Bltenin 4-8.sayfalar Haberler blmne ayrl-
m. Baz haber balklarn yaynlamay uygun g-
ryoruz. TS Davasnda 59 Mahkumiyet151, Yerel
mahkemelerde hakknda dava alan Haim Yksel,
Yaar Akka ve Mehmet Gk Beraat etti., Dnya
KitapYlnda Kitap Dmanl152, Bir Piyes Oy-
natlmad153, Sarkam ubemiz Yand, TS Sa-
manda ube Bakan Ayhan Sarhan Tahliye Oldu
TB-DER Eski Yneticilerinin Toplu Basn Mahke-
mesindeki Durumalar154 Kemal stn Devrim
ehidi retmen Kubilay kitabnn gelirlerinden
1000 lirasn TB-DERe balad

Bltendeki Kym Kym Kym balkl blmnde dikkat eken baz

haberler: Kazm Krolu, Kemal Krlang, Necati Mert, Abdullah Kaya,
Gler Merikan, mer Yiit Bakanlk Emrine Alnd, Genel Ynetim Ku-
rulu yemiz Srld, Adyaman Pnarba ube Yneticileri Srld
Marata 4 retmen Srld Mersinden ki Lise retmeni Srld
Pazarck lesinden 3 retmen Srld Gazi Eitimden 3 retmen
Srld efaatli Karyamazda 3 retmen Dvld Mehmet Gk,
Mecit en, Yusuf Ba ve Hseyin Ik Meslekten hra Edildi

Hukuk Kesi blmnde Basnda Ceza Sorumluluu konulu yaznn

sahibi TB-DER Avukat Halit elenk.

Eitim Kesinde ilenen konunun bal Avrupa Feodalizminde Za-

natkarlar ve Loncalar.

101
Bltenin 19. sayfasnda Kubilaylar oalrken balkl bir yazya yer ve-
rilmi.

Kubilaylar oalrken

Hortlayan yobazlk ve karanlk gler karlarnda Atatrk,

Trk ordusunu ve tm aydnlar buldular. Bakaldran gericiler
en ksa zamanda en ar ekilde cezalandrldlar. Fakat bunun in-
tikam retmenden alnmtr.() Atatrk olmakta direndike
kyld retmenler. Kimse yadrgamaz oldu retmenin yol or-
tasnda dvlmesini ya da baklanmasn. Boynuna yular takp
dolatrlrken ky sokaklarnda, yannda olmas gerekeler de sey-
rediyorlard. Ve 1972lerin Kubilaylar Kubilaydan da yalnzd
artk.

Bltenin 20. ve son sayfasnda Mustafa Necatiyi Anyoruz balkl bir

yaz yer almaktadr. Bu yaznn bir blmn buraya aktarmay yararl
grdk; Mustafa Necati, 1 Ocak 1929 gn henz 34 yanda iken l-
mtr. () Balkesir Mdafaa-i Hukuk Cemiyetine girerek, Akhisar cep-
hesinde mfreze komutan olarak savamtr. 20 Aralk 1925 ylnda Milli
Eitim bakanl Grevine getirilmitir. () Mustafa Necati retmenlere
yle diyordu; vazifemiz yalnzca ders vermek ve okutmak deildir. Her
bir retmenin ayrca tleme aydnlatma vazifesi vardr.

TB-DER Blteninin 41 ve 42. Saylar II. Olaanst Kongre karar ne-

deniyle bir arada karlmtr155. Bltenin sa st kesinde nceki say-
larda da yer alan Atatrkn Milletleri kurtaranlar eklindeki szleri
bulunmaktadr. Bltenin manetinde II. Olaanst Genel Kurul Topla-
nyor balkl habere yer verilmitir.156 Bayazda Yine Genel Kongre-
miz Var balkl bir yazya yer verilmi, yazda retmenlerin birlik olma-
larnn nemine deinilmitir. n sayfada TB-DER Merkez Yrtme
Kurulu Yargland balkl bir habere gre TB-DER ynetimi TCKnun
159. Maddesine muhalefet etmek suundan Ankara I Nolu Skynetim
Askeri Mahkemesinde yarglanmaktadr.

Bltenin 3-6. sayfalarndaki Haberler blmnde yer alan baz haber-

ler yledir; 5 Yeni ube Kuruldu , TB-DER Elaz ubemiz Kapatl-
d.

102
Kym Kym Kym balkl blmde ise Drtyolda ki retmen D-
vld, Mehmet Yce Aann Adamlar Tarafndan Dvld TB-DER
nye ubesi bakan Mehmet Zeki Gndz, Isparta Teknisyen Okulu -
retmeni Mehmet Aknc, Boazlyan Yeni Fakl Ortaokulu retmeni Hi-
dayet Klaslan ve Ankara mam-Hatip Okulundan 9 retmen bakanlk
emrine alnd

Bltenin 7-18. sayfalar II. Olaanst Kongreye Sunulan alma Rapo-

runa ayrlmtr. Bir tarihi belge olmas nedeniyle rapordan baz blm-
leri buraya aktarmay yararl grdk:

II. OLAANST KONGREYE SUNULAN ALIMA RAPORU

Biz Trkiye retmenleri yalnz 12 Marttan bu yana deil, Baretmen

Mustafa Kemal Atatrkn lmnden beri ksa bir devre hari160- ola-
anst koullar ierisindeyiz. Fikri hr, vicdan hr yeni nesiller yetitir-
mek iin var gcmzle abalayp geldik bugne Fikri hr nesiller ye-
titirmek istedik; doru fikirlerin geliip yaylmasndan kar bozulanlar
kt karmza. rfan hr nesiller yetitirmek istedik; Bat kopyaclaryla
Arap, Acem hayranlarn bulduk karmzda. Vicdan hr nesiller yetitir-
mek istedik; hilafet zlemcilerinin, saltanat alklarnn, vicdan sm-
rclerinin saldrsna uradkDvldkSvldkSrldkVurul-
dukVe ite byle geldik bugne.

() lkemizde fert bana den Milli Gelir 5.460 liradr.161 5 nfuslu bir
aileye den aylk ortalama gelir ise 2.275 liradr. Oysa retmenlerin %
90 bu gelire ulaamamaktadr. () retmenin a, sefil, kskn olduu
bir lkede nasl huzur olur? Kendisi huzursuz retmenden hangi hakla
huzurlu vatanda yetitirmesini bekleyebiliriz?

() Mcadelemiz kesin olarak Atatrk, Anayasac dorultuda, yasala-

rn bize tand snrlar iinde olacaktr. Trkiyenin en byk retmen
rgt olan TB-DERde birleeceiz. Yz binler olarak ayn zlemi dile
getireceiz. verenimiz karsnda demokratik bir denge unsuru olaca-
z. () Biz Atatrk devrimcilii, kendini yaratan artlara kar, srekli
gelime ve ileri doru atlm olarak anlarz. () Bizim Atatrk devrim
anlaymz, geri kalmlktan kurtulma uruna, ada uygarlk ve sosyal

103
adalete dayal bir toplum yaratma dorultusunda srekli atlmlar ierir.

() 222 sayl yasaya gre zorunlu ilkretim anda olan 6-14 ya ara-
snda 7.5 milyon ocuk bulunmaktadr. Bunun ancak 5 milyonuna okul
salamz. 2.5 milyon ocuk okul ddr.

() 146.000 ilkokul retmeninden 55.000i birden fazla snf okutmak-

tadr.

() talyada orta retim anda olan her yz ocuktan 70i, Belikada

76s okula giderken bizde sadece 19u gitmektedir.

() Eitim sistemimizdeki bozukluklarn kayna, ada ve tam milli ol-

mamasndandr. Toplumumuz ikili bir sosyo-ekonomik yapya sahiptir.
Barnda hem ortaan, hem de modern an yapsn tar. Bu yapy
deitirici ynde atlmlar yaplmadka eitim sistemimizi iinde bulun-
duu kmazdan kurtarmak imkanszdr.

() Derneimizin kurulu tarihi olan 3 Eyll 1971den bu yana kurulmu

olan ube saymz 310dur. Kurulan bu ubelerimizin 23 eitli neden-
lerle kapanm olup u andaki ube saymz 287dir. Bu 287 ubemizin
52si il, 233 ile ve 2 tanesi de ky merkezindedir. Yani 1971de 216,
1972de 66, 1973n ilk iki aynda 5 ubemiz kurulmutur.

() TB-DER Bltenimizin Birinci Olaan Genel Kurulumuzdan nce sa-

dece birka abonesi varken, bltenimize kar ilgi giderek artm, abone
saymz ykselmitir. Abone saymz 1.592dir.162

() Bilanomuzun aktifinde grlen gayrimenkullerimizin deeri

1.000.000 TL yi bulmaktadr.163

Bltenin Eitim Kesinde Mal (Meta) Nedir konusu ilenmitir. Bl-

tenin son sayfasnda Trkiye mzalad Kararlara Uymaldr balkl
bir yazya yer verilmitir. Bu yazda zetle u grler bulunmaktadr:
Bundan 6 yl nce, 21 Eyll-5 Ekim 1966 tarihinde Pariste,77 lke tem-
silcisinin katld retmenlerin Statsne likin Hkmetleraras zel
Bir Konferansa katlan 77 lkeden biri de Trkiyedir.164

104
retmenlerin Statsne likin Hkmetleraras zel Bir Konferans

Madde 5- retmenin stats, eitsel amalarn ve hedeflerin altn-

da eitim ihtiyalarna uygun hale getirilmelidir.

Madde 9- retmen rgtleri eitim politikalarnn saptanmasnda ibir-

liine arlmas gereken kurumlar olarak kabul edilmelidir.

Madde 38- Meslee alma politikas, retmen rgtleriyle ibirlii halin-

de aka belirlenmeli ve retmenin hak ve ykmllklerini saptayan
hkmler konulmaldr.

Madde 46- retmenler, meslek durumunu ve almasn etkileyen keyfi

hareketlere kar yeterince korunmaldr.

Madde 61- Mesleki grevlerin yerine getirilmesinde retmenliin aka-

demik zgrl bulunmaldr.

Madde 62- retmenler ve onlarn rgtleri, yeni derslerin, ders kitapla-

rnn ve retim amalarnn gelitirilmesine katlmaldr.

Madde 71- retmenin almasyla ilgili meslek standard retmen r-

gtlerinin katlmasyla saptanmal ve korunmaldr.
Madde 82- retmenlerin aylklar ve alma koullar retmen rgt-
leriyle retmenin iverenleri arasndaki mzakereler sonucunda karar-
latrlmaldr.

Madde 99- Kendi rgtlerinin almalarna katlmalarn salamak iin

retmenler zaman zaman tam cretli izin verilmelidir.165

Haberler balkl blmde ne kanlar unlar: TS Mallarnn Devriy-

le lgli Alan Davada Beraat karar Verildi Yneticilerimiz Grevlerine
Dndler Yeni Kurulan ubeler166 Beraat Eden yeler167 TB-DER
Elaz ubemiz Kapatld

15.2.1973 tarihli TB-DER Blteninin 43. says byk lde II. Olaa-
nst Genel Kurula ayrlm. Sa st kesinde Atatrkn Milletleri
kurtaranlar eklindeki szlerine yer verilen Bltenin Bayazsnda

105
Derneimiz ve rgt Anlaymz balkl bir deerlendirme yazs bu-
lunmaktadr. Bu yazda zetle u grlere yer verilmektedir:

DERNEMZ VE RGT ANLAYIIMIZ

Biz elbette demokratik nitelikte merkeziyeti bir rgtz. Ama, bu totali-

ter cuntalarda grld gibi, bir avu kiinin rgt bana oturup kiisel
hakimiyet kurmas demek deildir. rgtmzn ilk amac, kendi toplu-
mu ile btnlemektir. retmen tmyle bunun zlemini ekmektedir.
Bu amaca varmann yolu, eitimde lke gereklerine dayal bir eitim
sistemini benimsemek, kitlesel ilikilerde topluma yaklamann, onunla
el ve g birliine ulamann yolunu bulmaktr. Bu iki destein bulun-
mad yerde, bu iki dayanaktan yoksun bir kuruluta, ne asl amacmz
olan zlk sorunlarmzn zm mmkndr ve ne de lke sorunlarnn
zmne olanak vardr. () nmzdeki alma dneminde, ilk iimiz
kendimizi bu ynde eitmek olacaktr. Sadece yurtseverliin, sadece Ata-
trk laf etmenin ve sadece devrimci bilin ve heyecann, bir mcadeleyi
srdrmede yeterli olmad artk anlalm olmaldr. rgtmzn e-
itli organlarnda, tartla tartla oluturularak karar biimine dnen
bir gr, btn rgtmz, zellikle en bata rgtmzde sorumluluk
yklenen btn arkadalarmz balar. Demokratik merkeziyetilik bu
prosedrn addr.

Bltenin manetinde II. Olaanst Genel Kurul Sonuland haberi

yer alyor. 4-5 ubat gnleri TB-DER tzn yeni Dernekler Yasas-
na uygun hale getirmek iin toplanan TB-DER II. Olaanst Kongresi
sonulanmtr. Yaplan seimler sonrasnda Ali Bozkurt yeniden Genel
Bakan seildi. Musa Uysal (G.Bakan Yard.), Hamdi Konur (G.Sekreter),
mer Aydn ve aban Sezen (G.Sek.Yardmclklarna), Abdrrahim Ulu-
er (Genel Sayman), Burhanettin Biber (G.Say.Yard.) olarak seilmiler-
dir.168

Kongreden Notlar balkl sayfalardan derlediimiz baz bilgilere ge-

lince; Ali Bozkurt salonda 200 delege olduunu sylemi, kongre stiklal
Mar ve ehitlere sayg duruunun ardndan divan oluturarak alma-
lara balamtr. Eski ynetim ibra edilmi, tzk deiiklikleri iin komis-
yon kurulmu, 13. Madde en ok tartlan madde olmutur. CHPden 9
milletvekili de katlarak kongreyi izlemitir. Kongreye ubelerden 176,

106
doal delege olarak 33, toplam 209 delege katlmtr. Bunlarn 52 si ube
bakandr. Kongre delegeleri arasnda hi kadn delege yoktur. Delege-
lerin %32sinin ya ortalamas 25-29 arasndadr. Yine kongreye katlan
delegelerin %57si ilkokul retmenidir. Kongreye CHP Genel Bakan
Blent Ecevit, MHP Genel Bakan Alpaslan Trke, Tm Teknik Eleman-
lar Dernei (TTED) Ynetim Kurulu, Hizmet- Sendikas Genel Bakan,
Gaziantep Kadn Haklar Koruma Dernei Bakan birer kutlama mesaj
gndermilerdir.

Bltenin 13-15. sayfalarnda KymKymKym balkl blmnde

yer alan baz haberler ise u ekilde verilmektedir: TB-DER Glba
ubemiz yeleri Hakknda Dava Ald, Grdeste retmenlerin Ev-
leri Arand169, TS Davasnda Yargland in Bakanlk Emrine Alnd,
Mehmet Kopan ve Nurettin Yldran TCKnun 142/1-3 Maddesi Uyarn-
ca Yarglandklar Davada Mahkum Oldular, Eme ubemiz Kapatld

Hukuk Kesinde Avukat Halit elenkin Tutuklu Sank ve Avukat

likileri balkl yazsna yer verilmi. Bltenin son sayfasnda Milli Ei-
tim Bakan Dedi ki balkl bir yaz var. Bu yazda Milli Eitim Bakan
Sabahattin zbekin, TBMMde bakanlnn btesi zerine yapt ko-
numasnn bir blmne yer verilmitir. Bakann konumasndan ksa
bir blm ; (baz retmenlere kydm iddia ediliyor ) yok eer olu-
yorsa bunun iin diyorlarsa ben kyyorum ve kyacam da beyefendi-
ler. (AP sralarndan iddetli alklar ve bravo sesleri)170

TB-DER Blteninin 1.3.1973 tarihli 44. saysnn manetinde Bildiri

Davas Dt balkl bir haber grmekteyiz. Bu haberde zetle unlara
yer verilmitir: TB-DER Merkez Yrtme Kurulu, 24.1.1972 tarihinde
idam cezalarnn yasalarmzdan karlmas konusunda bir bildir yayn-
lamt. Bu bildiri TB-DER Haber Blteninin 24.1.1972 tarihli saysnda
da yaynlanmt.171 Savclk bu bildiri hakknda dava amt. () Savclk
TB-DERin siyasi faaliyette bulunduunu ileri srm ve yneticilerinin
TCKnun 526. Maddesine gre cezalandrlmasn ve rgtn de kapatl-
masn talep etmiti. Avukatlarmzn bavurusunu deerlendiren mahke-
me heyeti 20.2.1973 tarihinde zaman am nedeniyle davann ortadan
kaldrlmasna karar vermitir.

107
Bltenin Bayazsnda nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 3, 5,
6, 7, 8, 9, 10, 11, 19, 20, 23, 26, 27 ve 28. maddeleri aynen yazlmtr.
Yine bltenin n sayfasnda TB-DER Ankara ubesi yelerinden Siyasal
Bilgiler Fakltesi eski dekan Prf. Mmtaz Soysal hakknda Anayasaya
Giri kitabnda Komnizm propagandas yapt iddiasyla skynetim
mahkemesinde verilen kararn Askeri Yargtay tarafndan bozulduuna
dair bir habere yer verilmitir. KymKymKym balkl blmde
verilen haberlerin bazlarnn balklar da yle: Trabzon ubemiz Aran-
d ve Kadri oban Gzaltna Alnd, Gmhacky Kzk ky ret-
meni; Ruhi Su, Selda ve Cem Karaca plaklarn dinledii iin dvld
ve tutukland, Giresun retmen Okulundan Bir Ylda Be retmen
Srld, Milli Eitim Bakanl Mdrler Komisyonu 5 retmen Hak-
knda Kym Karar Verdi

Bltenin 13. sayfasnn tm Dostum Halil Aytekin balkl bir yazya

ayrlm. Hukuk Kesinde Avukat Halit elenkin Yeni Dernekler Ya-
sas ve Politika konulu yazs yaynlanm. Son sayfada ise Yceli An-
yoruz balkl bir yaz var. Ycelin lmnn 12. yldnm nedeniyle
yazlan bu yazda zetle; Hasan Alinin 1938de Celal Bayar Hkmetinde
bakan olarak grev ald ancak 1946da Recep Peker Hkmetinde ka-
bine dnda brakld, Tongua Ky Enstitleri konusunda yetki verdi-
i anlatlrken onun bir retmen arkadana yazd mektuptan ksa bir
alnt da yaplm. Ycel mektubunda unlar sylyor: Ben hibir zaman
yrdm yoldan dnmedim ve kimseye teslim olmadm. Sevgilisinden
mahkeme kararyla ayrlmaya mahkum edilmi durumundaym. () Ky
Enstitleri iin syledikleriniz gerein ta kendisidir. Ne yapalm ki, onu
ykmaya nce benim siyaset arkadalarm ve ardllarm baladlar.

15.3.1973 tarihinde yaynlanan bltenin manetinde Bilirkii Bildiride

Su Grmedi balkl haberi gzmze arpyor. Haberde TB-DER
eski yrtme kurulunca yaynlanan bildiri zerine Ankara Skynetim
Komutanl 1 Numaral Askeri Mahkemesince dava alm, bilirkii
olarak tayin edilen Do. Dr. Nevzat Toroslu,172 mahkemeye sunulan ra-
porunda bildiride her hangi bir su olumadn belirtmi, ancak savc
bildiriyi yaynlayanlarn TCKnun 159. Maddesine gre cezalandrlmalar
konusunda srarc olmutur. denilmitir. Bu haberin altnda rgtlen-
me almalarmz Sryor haberine yer verilmi. Haberden 23 il ve
ilede yeni ubelerimizin kurulmas iin Genel Merkezimize bavuruda

108
bulunulmutur. bilgisini reniyoruz.173 Bayazda Biz Bize balkl
bir yazya yer verilmi. Bu yaz bir tr zeletiri gibi olduundan yaznn
ksa bir blmn aktarmak istedik:

BZ BZE (1973)

12 Mart Hareketi kendi hedefi dorultusunda baarya ulamtr. Ama

bu konunun ak ve ayrntl deerlendirmesini nmzdeki tarih aama-
sna brakacaz. () kinci Dnya Savandan sonra, 1950den bu yana
ve 1961 Anayasasn takiben uygulanmak istenen ve uygulanmasna gi-
riilen devlet politikas vardr. Bu politikann ana izgisi, bilinli ve a-
da nitelikte kapitalizmi kurmak, gelitirmek ve her ne pahasna olursa
olsun, onu tahkim (salamlatrmak) etmektir. () Tabii, byle bir dev-
let oluturmann Atatrk anlayla bir ilgisi bulunduu iddia edilemez.
() i snfnn zlemi ekonomik zgrle kavumaktr. Aydn kesimin
zlemi ise, dnce zgrl ve sendikal haklar yeniden almaktr. ()
tiraf edelim, bizim de, temelinde tarihimizi deerlendirme yetersizliimi-
zin bulunduu, hatalarmz olmutur. () retmen, sosyal kesim iinde
evresi en geni topluluklardan biridir. Buna ramen kendimizi iinde ya-
admz topluma kabul ettirmekte zorluk ekmekteyiz. Bunun nedenini
sadece irkin politikacya yklemekle yetinemeyiz. Sosyal ekimede snf
ve tabakalar deerlendirmede yanlglarmz oldu. lkemizin sosyal snf
ve tabakalarnn kendi tarihsel geliimi iindeki yerlerini aklka sapta-
makta mtereddit davrandk. Tarihimizin, olaylar tahlil zinciri iinde olu-
umunu yeterince aklayamadk. Yanl bir yntem uygulamas iinde,
padiah servenlerini ocuklarmza hikaye etmeyi tarih retisi olarak
sunduk. retmen olarak sosyal snf ve tabakalar dizisinde hem yerimi-
zi, hem de tarihsel grevimizi saptamakta yanldk. Btn bu hatalar ve
eksiklerimizin pratik sonucu, toplumumuza yabanclamak ve grevimizi
yanl deerlendirmek olmutur.

Bltende Yeni Kurulan ubelerimiz balkl haberden rendiimize

gre; Adyaman, Erci, Ouzeli, Batman, Ulukla ve Cidede TB-DER
ubeleri almtr. KymKymKym balkl blmde yer alan
baz haberler de unlar: Mehmet Baki Karsl, Ar Ceza Mahkemesinde
Yarglanacak,174 Akale ubemiz yelerinin Evlerinde Arama Yapld
ve Baz Kitaplarna El Konuldu, Ordu Fatsa amar Ortaokulu Trke
retmeni Mustafa nvar Komnizm propagandas yapt gerekesiy-

109
le aa alnd, Glba (Adyaman) ubesi yelerinden Mustafa Bur,
srgn edilince retmenlikten istifa etti. Gerek Atatrk ret-
menler Srlmektedir175 TB- DER Karasu ubesi ynetim kurulu ye-
siyken idam cezalarnn kaldrlmas ynnde bildiri yaynlayan E. Ali Kl-
aslan, srgn edildi, retmen Tahir Pekmezci greve balatlmyor

Bltenin 9-13. sayfalarnda TS Davasnn Gerekeli Karar Akland

balkl bir haber var. Bu haberde Ankara 1 nolu Skynetim Mahke-
mesinde grlen TS davasnn Gerekeli Karar aklanmtr. Duruma
Hakimi Hakim Binba Zeki Ein, 22 sank hakknda verilen mahkumiyet
kararna kar muhalif kalmtr. Zeki Einin kar oy yazsn bir bl-
mne yer verilmitir. Biz de bu yaznn ksa bir zetine yer vermeyi uy-
gun grdk: Askeri savc esas hakkndaki mtalasnn birinci sayfasnda
TSe mensup btn yelerin Marksist-Leninist olmadn, TSl -
retmenlerin byk ounluunun Atatrk ve milliyeti olduunu be-
lirtmitir. () Sanklarn ounluu TS yesi olmad gibi, retmen de
deillerdir. Bu sebeple davann TS Davas olarak isimlendirilmesi doru
deildir. () Dev-Gen ile mterek altklar doru deildir. ddiaya
delil olarak gsterilen toplantya TS ile birlikte 15 kurulu katlmtr.
Toplant sonucu 14 Mart tarihli gazetelerde yaynlanmtr. Komutanla-
rn muhtras ve Demirel Hkmetinin istifas konusundaki grler ak-
lanm, btn rgtler tarafndan 12 Mart Muhtrasnn desteklenece-
i bildirilmitir. Dolaysyla bu toplantnn delil olarak gsterilmesi doru
deildir. () Satlmasnn ve evlerde bulundurulmasnn su olmad baz
yaynlarn reklamnn TSe ait yayn organlarnda yer almas da su olu-
turamaz. () Devrim iin eitimin su olduu, bunun Marksist-Leninist
bir eitim olduuna dair yeterli ve inandrc delil bulunmamaktadr.
() Fakir Baykurtun 7-9 Temmuz 1969da Kayseride dzenlenen TS
Olaan Genel Kurulunda yapt konumann bir blm btnden so-
yutlanarak farkl ynlere ekilebilecek bir muhteva kazandrlmtr. Bu
tutarl deildir. () Fakir Baykurta Ar retmen Okulu retmen ve -
rencilerinin yazd mektuplar su unsuru saylmtr. Ancak bu mektubu
yazanlar beraat etmilerdir()

Bltenin 13. Sayfasnda . Safa Gner tarafndan kaleme alnan 125. Y-

lnda retmenlik balkl bir yaz yaynlanmtr. Bu yazdan zet bir
blm aktarmay yararl grdk:

110
 125. Ylnda retmenlik / Valiyi Baka yere Alnz

16 Mart 1848 tarihi mesleimizin balangc saylmaktadr. El-

bette daha nceleri de eitim ve eitimci vard. Ne var ki, dev-
lete retmenliin meslek saylmas sz konusu deildi. 16 Mart
1848de retmen Okulunun almas, meslein balangc ol-
mutur.() 1848 ile gnmz arasnda toplumumuz iki kez me-
rutiyet olayn yaam, emperyalizme kar Kurtulu Savan
baarm, cumhuriyeti kurmutur. Cumhuriyet kurulduktan sonra
laiklik, eitim birlii, alfabe, adalet, dil, kyafet ve kadn haklar
gibi konularda evrim aamalar yaanmtr. Bunlar ok partili
sisteme gei izlemitir. Bu dnemde iki kez de politik yaama m-
dahale olmutur. () retmenin devrini tamamlam iktidarlar
tarafndan horland, yeni rejim ve onun iktidarnca bir sre ok-
anp vld, fakat ne yazk ki bir sre sonra bu yeni iktidar da
retmene ters dp onu karsna ald ve onun zerine ullan-
d grlr. Bu neden byle olur? Byle olmas doaldr da on-
dan. Zira retmen evrim kurallarn bilen, benimseyen ve uygu-
layan bir varlktr. Daima iyiye, gzele, doruya yararlya ynelen
eylemcidir. Byle olmas da zorunludur. Oysa egemen evreler
velev ki nceki bir dzeni ykarak dorua km olsunlar- stat-
kocudurlar. Durumlarn srdrmek isterler. Ondan dolay sosyal
deiim iin atlm yapacak olanlar eskiyi ykmaya en yatkn ve
etkin olan retmenden yararlanrlar. Sonra da tekrar yenileme-
ye katlanamadklar iin retmene kar karlar. Cumhuriyetin
kuruluunda saltanatlarn, devrimlerde anti-Kemalistlerin, 27
Maysta tutucularn tavrlar byle belirtilmitir. ki ayr dnemin
iki olayn hatrlatmak meslein dn ile bugn arasndaki fark
aydnlatr kansndaym.

Cumhuriyetin ilk on yl iinde Bat Karadeniz kesimi illerinin

birinde Vali, bir retmenin tavrndan tedirgin olur. Bir salona
girdii zaman retmenin ayaa kalkmam olmasn devlet b-
yklerine yaplm saygszlk olarak dnen Vali, retmenin
baka bir ile naklini ister. Milli Eitim Bakanl mfetti yollayp
olay inceletir. Mfettiin, bu olay retmenin zel yaam ile il-
gili grmesi zerine, Bakanlk retmenin nakline gerek grmez.

111
 Vali ise bunu bir prestij sorunu yapar, diretir. Durum Atatrke
iletilir. Atatrk u talimat verir: retmene sorunuz, o yerinden
memnun ise valiyi baka yere alnz.

kinci olay getiimiz retim yl iinde, Dou Karadeniz kesi-

minde geer. ki olay alacak derecede benzerlik gstermektedir.
Henz bir aylk gen bir retmen ders yapmakta iken snfa Vali
girer. retmenin arkas kapya dnktr. Ayaa kalkan renci-
lere retmen oturun der. retmenin oturun demesini saygszlk
olarak gren Vali, retmeni aa alr. te, meslein dn ve
bugn.()176

Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin Yeni Dernekler Yasas ve Bildiri

Yaynlama balkl yazs yer alm. sayfalk bir deerlendirme yazs
var bltende. Bal nc Be Yllk Plan ve lkretimde Okulla-
ma.

Bltenin son sayfasnda Bursann Sesi Gazetesinde yaynlanan TB-

DERde Birleen Devrimci retmenim balkl Seyfettin enin bir ya-
zs var. Yazda zetle; Trk retmeni, bir yandan kendisine yaplan her
trl basky karlamak, te yandan Atatrk ve devrimcilie kar insaf-
szca saldranlara cevap vermek iin TB-DER ats altnda toplanm-
tr. () Tm yurtseverlere den grev TB-DERi btn engellemelere
ramen yaatmak ve glendirmektir. uras ok iyi bilinmelidir ki, -
retmenin suskun ve umutsuz olduu bir toplumun yarnlar da umut-
suzdur.

Bltenin 46. Says 1.4.1973 tarihlidir. Bu saydan sonra bltenin kn-

dan bu yana sa st kesinde yer verilen Atatrkn eitim ve ret-
menlerle ilgili szleri artk kullanlmayacaktr.

Bltenin manetinde Askeri Yargtay Esastan Bozdu balkl bir haberi

grmekteyiz. Haberde zetle u bilgiler yer almaktadr: Askeri Yargtay
1. Dairesi, bundan bir sre nce Ankara Skynetim Askeri Mahkemesin-
ce 25 gn hapis cezasna mahkum edilen Genel Bakanmz Ali Bozkurt
hakkndaki karar esastan bozmutur. Askeri Yargtay ayrca daha nce
ayn mahkemece beraat ettirilen eski Genel Sekreter Avni Aytan hakkn-
daki beraat kararn ise onaylamtr. Bilindii gibi Trkiye retmenler

112
Birleme ve Dayanma Dernei (TB-DER) 9-11 Kasm 1972 tarihinde
genel ynetim kurulu toplants yapm, ancak Skynetim Komutanln-
dan gerekli izni almadklar iin 7.12.1972 tarihinde gzaltna alnmlar
ve Askeri Savclk tarafndan izinsiz toplant yapmaktan haklarnda dava
almt.

Bltenin Bayazs Yanlmay Alkanlk Haline Getirenlere Dorular

Anlatmak Zordur baln tamaktadr.

alkuu Olmak

Artk hi kukumuz kalmad: Bugne kadar biriken bir kinin il-

kel intikam ile kar karyayz. lkemizde aydn krm vardr.
retmenin kiiliinde ekillenmi bir krm Milli Kurtulu Sa-
vanda yenilen sillenin intikam alnmaktadr. Hilafet ve saltana-
tn ahsnda ezilen irtica ve emperyalizmin, 27 Maysn intikam
alnmaktadr. giriinin ardndan yazda bir kadn retmenin ya-
adklarn anlatan bir mektubuna yer verilir. Bu kadn retme-
nin bandan geenlerin yeni kuak retmenlere rnek olacan
varsayarak olay zetle anlatacaz177: Yeni mezun gen bir kadn
retmen yaad idealizmin heyecanyla Hakkarinin adn bile
bilmedii bir kyne tayin ister ve tayini oraya kar. Kyllerle
ksa srede kaynar. Gnn birinde hakknda bir ihbar olur. G-
zaltna alnr, sonra serbest braklr. Ama eski grev yerine tayin
edilmez. Bu kez Nevehirin bir kyne srlmtr. Bir sre son-
ra kye gen bir stajyer retmen gelir. Kylleri kadn retme-
ne kar kkrtr. Kylleri balangta ikna edemez. Daha sonra
kye bir yetkili daha gelir. Bu yetkili de kadn retmene kar
kylleri kkrtmaya alr. Sonu alamazlar. Bir gn sabahle-
yin ky kahvesine gelen kyller, kahvenin kapsna kilit vuruldu-
unu grrler. Fslt gazetesi harekete geer. Balarna gelenler
bu kadn retmenin yzndendir. retmenin evi baslr. Kitap,
defter nesi varsa retmenin evinde arabaya ykleyip retmeni
de yanlarnda kasabaya gtrrler. Gominis yakalamlardr.
Savcla kan retmen serbest braklr. Serbest kalan ret-
men tekrar okuluna dner. Bir gece retmenin evinin kaps zor-
lanr. retmenin seslenmesi ve korku iinde haykrd lklar

113
 duyulmaz. Bunun zerine retmen bana gelenleri gzyalar
iinde yazd bir mektupla TB-DERe bildirir ve mektubun so-
nunda imdi ne yapaym? diye sorar. Bayazda retmene u
cevap verilir Dayanacaksn gen meslekta. Sana gelinceye ka-
dar zulme, ikenceye urayanlar nasl dayandlarsa, sen de yle
dayanacaksn.178

Bltende Aa alnan, tutuklanan, gzaltna alnanlarm maalarnn

deneceine dair Maliye Bakanlnn bir yazs genelge eklinde ube-
lere gnderilmitir. Haberler balkl sayfalardaki baz haberler u e-
kilde verilmektedir: Yeni Kurulan ubelerimiz179, Adanada Tahir Pek-
mezci Tahliye Edildi, Pazarck ube Bakan Mihmani Svari Serbest
Brakld, Fstkl Ky retmeni Yusuf Dil, beraat etti, Malatya u-
bemiz yesi Mustafa Ylmaz beraat etti, Bakanlk emrine alnan smet
Yalnkaya hakknda Dantay, yrtmeyi durdurma karar verdi

Kym Kym Kym balkl blmde yer alan baz haberler de y-

le; TB-DER yesi Ahmet Cokun, Kuyucakta Dvld, Besni ubemiz
hakknda Komnizm propagandas yaptklar gerekesiyle lzumu muha-
keme karar verildi, Cemil akr, 312. Maddeden 6 aya mahkum oldu,
Malatya ubemiz yesi Kemal Krlang, Dantayn yrtmeyi durdur-
ma karar zerine greve iade edildi, ancak mdrler komisyonunca
grevden uzaklatrld, Ankara Kurtulu Lisesi retmenlerinden ve
Ankara ubemiz yelerinden Muzaffer Grses, kr Kapucu ve Asm
Hl, grevlerinden uzaklatrld, Gazi Eitim Enstitsnden yedi -
retmen srld. Hukuk Kesinde Av. Halit elenk imzal Dernek Ka-
patma yazsna yer verilmi. Bltenin 11-13. Sayfalar TB-DER Bildiri
Davasnn Savunmas metnine ayrlm. 14. Sayfadaki yaznn bal ise
Anayasa Gene Deitirildi180 Bltenin son sayfasnda ise Ak Veyselin
Okul ve Ky Enstitleri iirleri yaynlanm.

18 Nisan 1973 tarihinde kan TB-DER Blteninin manetinde Halk

retmenine Sahip kt balkl bir haber bulunmaktadr. Haberde yer
alan gelimelere gre TB-DER Midyat ubesi kurucusu olan ve greve
yeni atanan Midyat Lisesi Trke retmeni Ahmet Orhan ile ilgili sah-
te imzal bir ihbar yaplmtr. Bu ihbar sonucunda Bakanlk bir mfetti
grevlendirir. Gelen Bakanlk Mfettiinin retmen Ahmet Orhana y-
nelttii sorular yledir: 1- Snfta rencilere sol propaganda yaptnz,

114
 onlara bir anta dolusu
kitap ve dergi dattnz
ve bu kitap ve dergileri
geri vermeyen rencile-
re bask yaptnz iddia
ediliyor, ne dersiniz? Bu
dergiler senin mi? 2- le-
de solcu diye tannan
kiilerle gezip dolatnz
iddia ediliyor, ne dersi-
niz? 3- Snfta, NATOyu,
Amerikay ktlediiniz,
Trkiyenin geri kaldndan sz ettiiniz iddia ediliyor, ne dersiniz?
4- Postahanede gizli bir posta kutunuz olduu ve ifreli mektuplar
aldnz iddia ediliyor, ne dersiniz? 5- Gazi Eitimde okurken olaylara
katldnz ve Skynetimde davanz olduu iddia ediliyor, ne dersiniz?
retmenler Kurulu, Ahmet Orhan baarl bulur ve stajyerliini kald-
rr. Ancak Milli Eitim Bakanl Mdrler Komisyonu Ahmet Orhann
stajyerliinin kaldrlmasn uygun bulmam ve grevine son verilmesini
kararlatrmtr. Bu karar bata renciler olmak zere tm Midyat halk
tarafndan tepkiyle karlanr. Bir ortak dileke yazlarak Bakanla gn-
derilir. Dilekede Lisemiz Trke retmeni Ahmet Orhann grevine
son verilmesi rencilerimiz ve biz velileri arasnda byk znt ya-
ratmtr. Kendisinin bir hakszla urad kansndayz. () grevine
tekrar dndrlmesini istiyoruz.( ) Dilekeyi imzalayan 160 kiinin
adlar ve meslekleri de yazda yer almaktadr.181

Bltenin Bayaz stunu kaldrlm ancak ayn yerde Bayaz nitelii ta-
yan yazlarla baz nemli duyurularn yaynlanmasna devam edilmitir.
Bu sayda Ankarada Ky Enstitlerini Anamadk balkl bir yaz var.
Yazda zetle; TB-DER Ankara ubesi, Ky Enstitlerinin 33. Kurulu
Yldnmn Trk- Salonunda kutlamak istemi, ancak Skynetim Ko-
mutanlna kurallarna uygun bavuru yaplmad iin bu etkinlie izin
verilmemi, bunun zerine ube ynetimi acilen usulne uygun ba-
vuruda bulunmu, bu kez de komutanlk, siyasi konuma yaplmamas
ve konumaclarn konuma metinlerinin yazl olarak, incelenmek zere
komutanla gnderilmesini istemi, bu gereklemeyince de etkinliin
iptal edildii anlatlmaktadr.182

115
Bltenin nyzndeki bir baka haberin bal Bildiri Davas Beraat
Etti. Yazda Eski Babakan Ferit Melenin 25. 9.1972 tarihinde skyne-
timin uzatlmasyla ilgili olarak TBMMde yapt konumaya karlk bir
bildiri yaynlayarak Babakann ahsnda hkmetin manevi ahsiyetine
hakaret ettikleri iddias ile Ankara 1 nolu Skynetim Mahkemesinde
yarglanan TB-DER eski Yrtme Kurulu yeleri 14.4.1973 gn yaplan
durumalar sonunda, gerekesi sonradan yazlmak zere, beraat etmi-
lerdir bilgisi okuyucuya ulatrlmaktadr.

Bltenin 5. sayfasnda rgtlenme almalarmz Sryor, TS El-

mal ubesinin mallar TB-DERe Devredildi ve Yeni Kurulan ube-
lerimiz183 balkl haberlere yer verilmi. Bltendeki KymKymK-
ym balkl sayfalarda gze arpan baz haberler de unlar; Bir Bayan
retmene Saldrld, Mardin Kzltepede ki retmen Usturayla ya-
raland, Grdeste ki retmenin Evi Arand, ankrda retmen
Mehmet Yokua ten El ektirildi, Tevfik Toptam Hakknda Soru-
turma Ald184 Ancak bu blmdeki Kym Dosyalarn Aklyoruz
balkl yaz tad nem bakmndan zikredilmeye deer bulunmutur;
Burdur linin Klhan Ky lkokulu retmeni Salih zkann evi imza-
sz bir ihbar mektubu nedeniyle aranr. Yz akn kitabna el konulur,
gz altna alnarak komnizm propagandas yapt gerekesiyle sav-
cla karlr. Savclk tarafndan serbest braklarak kitaplar kendisine
iade edilir. Ancak Burdur valisi mer Naci Bozkurt, Bakanla gnderdii
yazda185 Salih zkann evinde yasaklanm yaynlarla beraber, Nazm
Hikmete ait komnizm propagandasn muhtevi kitaplar bulunmakta-
dr. () limizde eitli istikametlerden gelecek tahrik ve tevike msait
insanlar bulunmaktadr. () ad geenin faaliyetlerine devam edecei
sanlmaktadr. () Bu retmenin sratle ilimizden alnarak, civar illere
tayin edilmesinde kati zaruret grlmektedir diye neride bulunur ve
Salih zkan, 1.10.1971de lkretim Genel Mdrlnce, Adyaman
iline srlr. Yaplanlar karsndaki duygularn ve dncelerini yle
dile getirir; Uradm hakszln idari yollardan giderilmesi iin ba-
vurduum tm makamlar (gerekten byk hakszlk) dedikleri halde
derdime are bulamadm. Hatta elimdeki takipsizlik kararn gren Za-
mann Milli Eitim Bakan smail Ararn (bu belgeye gre bu tayin kavli
mcerret kalr) demesine ramen Bu karakta, stelik drt ocuk-
la, Burdurdan Adyamana gitmek insanst bir g ister. Ortaokulda
okuyan ocuklarm var, daha da olacak Ayrca be yldr sabrla bek-

116
lediim Burdur merkezine tayin hakkm da alp gtryor bu haksz
tayin. nanl olarak tam yirmi yln bu memlekete adam retmenin
mkafat bunca yldan sonra bu olmamalyd.186

Bltenin 9. Sayfasnda Baarann Tongu Baba adl iiriyle Fakir Bay-

kurtun kaleme ald Ky Enstitlerini Anarken balkl bir yazya yer
verilmitir. Bu yazdan bir blm aktaralm;

Enstitlere kyld yllar dnelim. O zaman da dergiler, gazeteler

var yurtta. Eli kalem tutan, az laf yapan aydnlarmz var. Sesleri kt
m? ktysa gerekli lde etkin oldu mu? Sanyorum daha ok, olan
olduktan sonra, sular kprleri bldkten sonra konumaya balad-
lar. imdi de her 17 Nisanda kutsal bir grev yapar gibi zel saylar
karyorlar, sayfalar dzenliyorlar! Toplantlar yapyorlar. Belki yeni
kuaklar daha nceki kuan aybn silmek istiyor. () Ky Enstitleri
ve onlar kuranlar, onlarn harcyla karlp tayla rlenler elbet an-
lacaklar. Halkn nl nsz, adl adsz evlatlar elbet her zaman sayg
grecekler. Cumhuriyetin 50nci ylnda doru drst zmlenmeyen
ve hala ulusal bir ra sokulamayan Trk eitimini dnrken, zo-
runlu olarak Ky Enstitlerini de dneceiz. Fakat nce, bu dnme
zamannda olmal. Kym annda, kym gnnde kmal aydnlarn, eli
kalem tutanlarn sesi. Tavnda sylenmeli halka sylenmesi gereken
sz. Sonradan dayaklanm kapnn yarar yok.()187

smail Hakk Tonguun eitli eserlerinden aktarmalar yaplarak Ky

Enstitleri ve smail HakkTongu balkl 8 sayfalk bir yazya yer ve-
rilen Bltende ayrca .Hakk Tonguun biyografisi de yaynlanmtr.
Bltenin son sayfasnda Mevlt Koca imzal 17 Nisan Umudu balkl
iir ile ayn zamanda Ky Enstitleri Mar olarak da bilinen Ziraat Mar-
nn szlerine yer verilmitir.188

TB-DER Blteninin 48. says 1 Mays 1973te kmtr.189 Bltenin

manetinde Genel Bakan Ali Bozkurt retmen Sorunlarn Babaka-
na letti haberi dikkat ekmektedir. Haberde, Ali Bozkurtun 5.5.1973
tarihinde Babakan Naim Taluya bir mektup gndererek retmenlerin
karlat baz sorunlar ve retmenlere ynelik basklar iletmitir.
Bunlardan birisi Elaz da geen olaydr (ki bunu bltenin Kym Dosya-
larn Aklyoruz blmnde anlatacam) dierlerinin iinden setiim

117
birini de zetleyerek anlatacam: Adana Dzii lkretmen Okulu -
retmeni Abdullah Karabulut hakknda 18.5.1971 tarihinde Ahmet Alkan
imzas ile bir ihbar yaplmtr. hbara gre retmen Abdullah Karabu-
lutun komnist olduu, komnizm propagandas yapt ne srlmek-
tedir. Bu ihbar deerlendiren Skynetim Askeri Savcl, yapt ara-
trma sonucunda byle bir kimsenin bulunmadn, ancak Ahmet Algan
(Alkan deil) adnda bir ahsn mevcut olduunu ve ihbar mektubunun
yazld tarihten ok nce ldn tespit etmi ve delil yetersizliinden
Karabulut hakknda takipsizlik karar vermitir. Buna ramen retmen
Abdullah Karabulut, ihbar mektubunda ne srlen iddialarn sabit g-
rldne kanaat getiren Milli Eitim Bakanl tarafndan Gazi Antep
Yavuzeli Ortaokuluna srgn edilir.

Bltenin n yznde yer alan bir dier haberin bal da yle: II. TS
Davas Hakknda Mahkumiyet Kararn Askeri Yargtay Bozdu190

sayfalarda yer alan Haberlerden bazlarnn balklar; TB-DER Da-

nma Kurulu Toplants Yapld, Yasak kitap yznden yargland ve
beraat etti, Dursun Akam Beraat Etti191, Eflani retmenler Derne-
i 2.4.1973 tarihinde Genel Kurulunu Yaparak TB-DERe Katlma Ka-
rar Ald, Yeni Kurulan ubelerimiz192, TB-DER Gney ube Binas
Yand, Tarsusta Alt yemiz TS Dneminde Yaynladklar Bildiri Ne-
deniyle Yarglandklar Davada Beraat Ettiler, Hakkari Yksekova Yatl
Blge lkretim Okulu Mdr Satlm Erta Hakkndaki Mahkumiyet
Kararn Yargtay Bozdu193

Bltendeki Kym Kym Kym balkl blmde gzmze

arpan baz haberler: Bir mam Meslektamza Saldrd, Temel
atma trenine katlmadlar diye srldler, Osman Bulut Hakknda
Lzumu Muhakeme Karar194, Abdullah Kaygsz Aa Alnd,
Glba ubemizin ki yesi Srld, Yunus Yapa Mahkum Oldu195
Kylan retmenden Mektup196 Bltenin 9-12. sayfalarnda Kym
Dosyalarn Aklyoruz yazsn ksaltarak buraya aktarmay uygun
grdk: Elaz Mezre Ortaokulu 3-E snfnda okul idaresince bir arama
yaplr. Aramada renci Hdr Tann zerinde iki adet iir bulunur.
Bu iirlerden biri Gnaydn Gazetesi ekinde yaynlanmtr. Dier iiri
rencinin kendisi yazmtr. Bu iirin ad Fakir Baykurttur. renci,
mdr odasna gtrlr ve bu iirleri nereden ve kimlerden ald

118
sorulur. Birini gazeteden aldm, dierini kendim yazdm cevab verince
mdr yardmcs Kadir Dikmen ve (retmen olmad halde hep okulda
olan) Namk ifti tarafndan dvlr. Dayak ve korkutmalarla renciye
u ekilde ifade vermesi telkin edilir; TB-DER lokaline sk sk gidiyorum.
Orada retmen ve renciler toplant yapyorlar. Toplantda silahl
mcadeleden, Krtlkten, Krdistann kurulmas gerektiinden,
gerillaclktan sz ediliyor. Bu iirleri bu toplantlardan etkilenerek
yazdm. Mehmet Kopan, Ali Kurnaz, Mehmet Turp, Osman Erbey ve
Nuri Yein adl retmenleri tanyorum. Bu retmenler TB-DERde
bulunan sol kitaplar bizlere okumamz iin veriyorlar. renci Hdr
Tan Elaz emniyetinde ve Askeri Savclkta bunlara ilaveten u ifadeyi
vermeye zorlanr; benimle birlikte gzaltna alnan iki arkadam
Dersimin intikamn almak iin mutlaka komnist olmalsn. TB-DER
Elaz ube bakan Mehmet Kopan bize devrimcilerimiz Filistinde
eitim gryorlar. Gelip bu devleti ykacaklar ve Krt Devleti kuracaklar
diyordu. Daha sonra Diyarbakr-Siirt lleri Skynetimince gzaltna
alnan renciler ve retmenler serbest braklr. Yarglama sonucunda
sanklar hakknda kovuturmaya yer olmad karar verilir ancak TB-
DER Elaz ubesi kapatlr.197

Bltenin Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin Kitap ve Zoralm ba-

lkl yaz yer almaktadr. Bltenin 14-17. sayfalar rnek Mahkeme Ka-
rarlarna yer verilmektedir. Bu kararlardan biri Ankara nc Ar Ceza
Mahkemesinin TS Ankara ube Bakan Cemil akr hakknda beraat
karardr. Bu kararn zetini sunmay faydal gryoruz; TS Ankara u-
besi adna yaynlanan 15 Mart 1971 tarihli Haber Blteninde Talip Apay-
dnn Eski Yap198 adl iiri yaynlanmtr. Savcla gre bu iirde Sos-
yal bir snfn dier bir sosyal snf zerinde tahakkmn tesis etmek,
sosyal bir snf ortadan kaldrmak, memleket iinde messes iktisadi
ve sosyal temel nizamlardan herhangi birini devirmek, devletin siyasi
ve hukuki nizamlarn topyekn yok etmek iin propaganda yapmak,
su ilemeye tahrik ve 624 sayl kanuna muhalefet suu vard. Cemil
akrda bu iiri sorumlu olduu dergide yaynlad iin yargland ve be-
raat etti.

Bltende Belgelerle Demokrasi Mcadelesi balkl bir blm var. Bu b-

lmde Magna Carta Libertatum anlatlm, 20. ve son sayfasnda Ahmed
Arifin Anadolu iiri yaynlanmtr.

119
15.5.1973 tarihinde kan TB-DER Blteninin 49. saysnn n yzn-
de Dantay Bakan: Dantay Kararlarna Uyulmaldr yazs ile TB-
DER Genel Bakan Ali Bozkurtun 991 retmen balkl yazs var. Ali
Bozkurtun yazs zetle yle; Milli Eitim Bakan bir gnlk gazeteye
verdii demete Yurdumuzda cereyan eden anarik olaylara pek az
da olsa, maalesef bir ksm retmenlerimizin de adlar karmtr. Sa-
ys 220 bini aan retmen topluluunda, bu zc olaylara karan
retmenlerin says sadece 991dir. Bunlardan 698inin kovuturmas
devam etmektedir Bakann bu aklamas zerine Bozkurt, u akla-
may yapar; Sayn Bakann rakamlaryla bizim rakamlarmz bir yerde
uyarlk gstermektedir. Ancak 3500 retmenin bir gecede susuz yere
tutuklanp sonradan brakldklar ve bunlardan hemen hemen hi kim-
senin ceza grmedii unutulmaktadr. () Anarik olaylara katlmay
tasvip etmeyiz. Ancak bunun ls nedir? Mahkemeden beraat eden
retmeni de idare, ille de sulu grmek isteyip kendisinde yarg yetkisi
grrse ki durum ok kez byledir- o zaman retmene sahip kmak
retmen rgtnn grevi olur

Bltenin 6. sayfasndaki Haberler balyla verilen haberler iinde en

dikkat ekici olan TB-DER eski Genel Bakan Haydar Orhan Beraat
Etti balyla verilendir.199 Bltenin bu saysnda D Haberler balkl
bir sayfaya yer verilmitir. Bu blmde yer alan baz haberlerin balkl
yle; ngilterede Ulusal retmenler Birlii cretlerin dondurulma-
s politikasna kar Londradaki baz okullarda greve gittiler. 10 bin veli
de retmenlerin taleplerinin karlanmas iin bakanla dileke verdi.
Uruguayda retmen kurulular hkmetin karmak istedii Genel
Eitim Kanununa kar mcadele etmeye baladlar. Uruguay ii snf
da retmenlerin Halk Eitimi Yryne destek vererek 24 saatlik bir
grev yapmtr. Kenyada retmenlerle hkmet arasnda kan anla-
mazlk, retmenlerin lehine sonulanmtr. Kenya Ulusal retmenler
Birlii, getiimiz aylarda genel grev arsnda bulunmu bunun zeri-
ne hkmet retmenlerin koullarn kabul etmitir. Yukar Voltada
retmenler 15 gn grev yapt200. ilide Allende Hkmeti, ili Teknik
niversitesine iilerin alnmasna ynelik dzenleme yapt. Bu uygu-
lama ile yaz aylarnda binlerce renci iilerle birlikte fabrikalarda ve
madenlerde almaya balam ve lke igcne 4,5 milyon dolarlk bir
katk salamlardr.

120
Bltenin KymKymKym balkl blmnde yer alan baz ha-
berler de unlar; Karakoanda TB-DER yesi retmenin Evi Kurun-
land, Drtyolda ki retmen saldrya urad, Ky retmeni lin
edilmek istendi201 Osmaniyede Yeni Ortam Gazetesi okuduu gerek-
esiyle bir retmen gzaltna alnp, polis tarafndan sorgulanmtr,
Kitap yznden gzaltna alnd202 TB-DER Ulubey ubesi yne-
ticilerinden Fikret Ik,ihbar sonucu evinde bulunan kitaplar nedeniyle
gzaltna alnm, ancak Ankara Skynetimince serbest braklmtr
Yksekova ubemiz yesi Abdullah Mutlu gene tutukland. TB-DER
avat ubemiz yesi Kazm Krolunun Mdrl Alnd ve Orduya
Srld203

Kym Dosyalarn Aklyoruz sayfasnda Eskiehirde geen bir olay

anlatlm.204 Bltenin 14. sayfasnda H. Basri Aydn imzasyla retmen
Kymnn Nedenleri balkl bir yazya yer verilmitir. Hukuk Kesin-
de Av. Halit elenkin Dantay Bakannn yapt aklamay deerlen-
diren bir makalesi bulunmaktadr. Bltenin 18-19. sayfalarnda Jeanne
Hersch imzal nsan Olma Hakk balkl bir makale gze arpmakta-
dr.205 Bltenin 20. ve son sayfasnda Brechtin renmeye vg ve
Demisiniz renmek stemem Hibir ey balkl iirleri baslm.

TB-DER Blteninin 50. says 1.6.1973 tarihlidir. Bltenin maneti r-

gtlenme almalarmz Sryor eklindedir.206 Bltenin Bayaz
ksmnda Dnce zgrl zerine balkl bir akademik yaz yer
almaktadr. Bltende Yeni Kurulan ubelerimiz balkl yazdan anla-
ldna gre 11 yeni TB-DER ubesi almtr.207 6. ve 7. sayfalarda ya-
ynlanan iki ynetmelik gzmze arpyor. Bunlar TB-DER Lokal Y-
netmelii ve TB-DER Temsilciler Ynetmeliidir. Haberler balkl
blmdeki baz haberler yle: Mahkeme Kapatlan Elaz ubemizin
Almasna Karar Verdi, Ulubey Ynetim Kurulu yemiz Tevfik Ik Tah-
liye Edildi, 36s retmen Olan 82 Kii Hakknda Skynetim Savcl
Kovuturmaya yer Olmadna Karar Verdi208 TB-DER Savur Ynetici-
leri Beraat Etti, Yasak Yayn Bulundurmak ve Komnizm Propagandas
Yapmak ddiasyla Krehirde Gzaltna Alnan ki retmen Hakknda
Takipsizlik Karar Verildi, Hseyin Yemiiolu Ar Cezaya Verildi209,
Eitim deneklerinin Kaldrlmas Tepki Yaratt210 KYHD dll ya-
rma At211 retmene Sarkntlk Yapan mam Yarglanyor

121
KymKymKym balkl sayfalarda ne kan haberler unlar:
Eflani ubemiz kurucularndan Hasan Denizin nce evi kurunland,
sonra tutukland, Yeilova ubemizin elektrii ve suyu kesildi, Yozgat
ubemizin Karar Defteri alnd, renci ve retmenler Kylan -
retmene Sahip ktlar212 Manisa ubemiz yesi Rza Kapar, 23 Nisan
Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram dolaysyla bastrd kart yznden
tutukland, TB-DER Karakoan ube bakan Niyazi lgaziye Valilik
tarafndan iten el ektirildi Nizip Maaradz Ky retmeni Meh-
met en, favorisi uzun diye dvld, TB-DER Mersin ubesi yesi
Murat Gkten, Bakanlk Mdrler Komisyonu kararyla, hakknda 141-
142. maddelerden yarglanyor gerekesiyle grevden uzaklatrld,
retmen ve renciler Yarglanyor213 Bltenin 14. sayfasnda K-
ylan retmenden Mektup balkl yazya yer verilmi. Bu mektup-
ta evinde DEV-GEN lileri saklyor, komnizm propagandas yapyor
ihbaryla gzaltna alnp 4 yl 2 ay hapiste kalan TB-DER Aydn ubesi
yesi Yunus Yapann bandan geenler anlatlm. 15. Sayfada Kym
Dosyalarn Aklyoruz balyla damlara kar imza kampanyas-
na katld iin soruturmaya urayan stanbul Zeytinburnu Abdlhak
Hamit Ortaokulu retmeni Osman almlnn bandan geenler anla-
tlyor.214 Hukuk Kesinde Av. Halit elenk imzal Af ve Amac bal-
yla affn tarihesini de anlatan makalesine yer verilmitir. Bltenin 18.
sayfasnda Muzaffer Grses imzal Kitaplar ve Dergiler Arasnda ba-
lkl bir yaz yer almaktadr. 20. ve son sayfay Ak hsaninin Biz Varz
balkl iiri sslemi.

15 Haziran 1973 tarihinde kan 51. saynn maneti Halk retmen

Kymna Kar kyor. Bu yazda Aslsz ihbarlarla, gerici evrelerin e-
itli tertipleriyle yurtsever, Atatrk, devrimci retmenlere kar sr-
drlen kym btn iddeti ile devam etmektedir. denilerek bu duruma
Mersinde Merkez Dumlupnar Ortaokulu Mdr Mustafa Gkann,
hibir gereke gsterilmeden Tarsusa srlmesi zerine 1500e yakn
veli imza toplayarak bu haksz ilemin durdurulmasn istemesi rnek
olarak verilmitir. Bltenin 1. sayfasnda III. Olaanst Genel Kurulu-
muz Toplanyor haberi yer alyor. Haberde zetle; dernek tzne
leri Bakanlnn onay vermedii bu yzden tzn baz maddelerinin
deitirilmesi iin olaanst genel kurul karar alnd, Skynetim ta-
rafndan izin verildii takdirde 2.7.1973 tarihinde Ankara Dilat Dn
Salonunda genel kurulun yaplaca duyurulmaktadr.

122
Haberler balkl sayfalarda dikkat eken baz haberler yle; TB-
DER Dinar ubemizin rnek Davran215, Geliboluda mamn ikayet
ettii yemiz beraat etti, TB-DER Yozgat ubesi yesi Abdullah al-
kann evini basanlar mahkum oldu, Sandkl Lisesi retmenlerinden
Mustafa Tanrkulu ve lker Karapnar beraat ettiler, Glgeliolular Hak-
knda Takipsizlik Karar Verildi216 Bltenin 4. ve 5. sayfalarnda nsan
ve Dnce zdelii balkl yazar olmayan teorik bir yazya yer ve-
rilmitir.

KymKymKym balkl sayfalarda gze arpan baz haberler de

unlar: Bakanlk Dantay Kararlarna Uymamakta Direniyor, ki ye-
mize Sorulan Sorular217, II. TS Davasnda yarglanan Mehmet Gnay
Greve Balatlmyor, TB-DER Eflani ubesi kurucularndan Hasan
Deniz Tahliye oldu, nye ube Bakanmz Ar Cezada Yarglanacak,
Drt yemiz Ar cezada yarglanacak,218 Bir yemizin evi ve ei sald-
rya urad, Kozakl ubemiz yesi alt retmen ihbar edildi, Adana
ve Mersinde on iki retmen daha grevden uzaklatrld, TB-DER
danma kurulu yesi Fikret Aslan srld, Pazar ube bakanmz iin
brahim Aydn iin 57 retmen ve halktan 500 kii imza toplad219
ardak St Ky halk retmenleri iin imza toplad220

Kym Dosyalar sayfalarnda bu kez iki sayfalk bir tekzip metni var.221
Hukuk Kesinde Av. Halit elenk tarafndan yazlan drt sayfalk Av-
rupa Konseyi balkl yaz bulunuyor. 14. sayfada B. Brechtin yidir es-
kiden yeni her zaman iirine yer verilmi. Bltende 8 sayfalk bir yaz
var. Yaz .Hakk Tongutan alnma. Bal Ky Enstitleri.

TB-DER Blteninin 52. Says 1 Temmuz 1973 tarihinde yaynland.

Manetinde Milli Eitim Temel Kanunu Yrrle Girdi haberi var. Ya-
znn baz blmlerini ksaltarak veriyoruz; 1739 sayl Milli Eitim Temel
Kanunu 24.6.1973 tarihinde yrrle girdi. Bu kanun hakknda geni bir
eletiriyi ileriki saylarda yaynlayacaz. Trkiye retmenlerinin tek ve
en gl rgt TB-DER olarak imdilik u kadarn syleyelim ki; Milli
Eitim Temel Kanunu bir reform yasas olmak bir yana, geriye dnk
bir imtiyaz yasasdr. Bu yasa Trkiyenin ve amzn gereklerine,
halkmzn ihtiya ve zlemlerine, 1961 Anayasasnn ilkelerine, Ata-
trk devrimlerine ters den bir yasadr. Bu yasa, eitimdeki adaletsiz-
lii, frsat eitsizliklerini artrmaktadr. Bu yasada eitim ve retmen

123
sorunlarna birka szde vaade ramen zm getirmemektedir. Yasa
retmenleri sradan bir memur, bir robot, rencilere sadece ABC -
reten bir mrebbi haline getirmektedir. () Yardan ou hala alfabesiz
olan yoksul halkmza bu yasa ile okuma-yazma hak ve olanaklar biraz
daha kapanmakta, ama bir avu zengin para babas ocuuna bir imti-
yaz daha verilmektedir.

Bltenin 3. Sayfasnda Yeni Kurulan ubelerimiz haberinden 14 yeni

ubenin kurulduunu renmekteyiz.222 7. sayfada ubelerimizden
Haberler balkl bir blm yer almakta. Bazlarnn bal yle;Ad-
yaman ubemize kartlan Glkler, Dinar ubemiz Buzlar zl-
meden Oyununu Sergiledi, zmit ubemiz Hzla Geliiyor, Kuyucak
ubemizin Gezisi, Geyve ubemiz de TS Mallarn Ald, Ouzeli u-
bemiz Soyuldu, Tarsus ubemiz yelerine Anket Dzenledi, Sungurlu
ubemiz 72. Kouu Oynad.

Haberler balnda verilen haberlerin bazlar; TB-DER Ankara u-

bemiz yesi Glsen Atilla Tahliye Edildi, Aksarayda Mehmet Efe ve
Fuat Uar Beraat Etti, sa Deniz Tazminat Davasn Kazand223 Yeilo-
vada Btn retmenler Komnisttir diyen kii mahkum oldu, Meh-
met Emiraliolu Beraat Etti, Hayraboluda Cumhurbakanna hakaret
ettii iddia edilen retmen beraat etti

Bltenin KymKymKym balkl blmde yer alan haberlerden

bazlar da yle; Manavgat Lisesi retmenlerinden Ali Aslann evi
yasak kitaplar nedeniyle arand ve Aslan aa alnd, Kitap Yznden
Mahkemeye verildi224, Ahmet Gltekin 21 gn tutuklu kaldktan sonra
serbest brakld225, Kitaplarna el konuldu, gzaltna alnd, Hayret-
tin Malkoolu ar cezada yarglanacak226, Ardahanda polise hakaret
ettikleri iddia edilen 10 retmenin evi arand ve baz kitaplarna el ko-
nuldu227 Nurcan Bilgie Sorulan Sorular228 yemizin Mdrlk
Grevi Elinden Alnd, Saruhanlda Bar Gnllleri Yznden Soru-
turma229 Besnide Mdr Vekili ki yemizi Kurunlad, Pazarck ube
Bakanmz Grevden Uzaklatrld, Malatyada retmenler Saldrya
Urad, Urfada bir yemiz yapt konumada komnizm propaganda-
s yapt gerekesiyle tutukland, Bir Tertibin yz,230 Manisada 6
renci Yarglanacak231

124
Bltende Av. Halit elenkin kaleme ald Yasa Yollar-I adl yaz bu-
lunmaktadr. 17 ve 18. sayfalarda Muzaffer Grses imzasyla UNESCO
tarafndan Trke olarak da yaynlanmaya balayan Gr dergisindeki
nsan Haklar Evrensel Bildirgesini konu alan bir yazya yer verilmitir.
Bltende ayrca Ahmet Yank imzal Yaz Tatili ve Seminerler yazs ile
B. Brechtin Bir inin Hekime ektii Sylev balkl iiri yer alm.

Bltenin 53. says 15.7.1973te kmtr. Manetinde III. Olaanst

Genel Kurulumuz Sonuland balkl haberi grmekteyiz. Genel Kurul
ile ilgili tm bilgi ve deerlendirmeyi topluca ve ksaltarak vermeyi uygun
bulduk: 8.7.1973 tarihinde yaplan III. Olaanst Genel Kurul toplants-
nn Divan Bakanln Sleyman stnn yapt Genel Kurulun al ko-
numasn yapan Genel Bakan Ali Bozkurt, leri Bakanlnn dernek
tznn baz maddelerine itiraz etmesi nedeniyle genel kurul yaptk-
larn, sendika hakk elinden alnan retmenlerin zorunlu olarak dernek-
ilie yneldiklerini, ancak retmen rgtllnden ve TB-DERden
rahatsz olanlarn yerel dernekilii ne karmaya altklarn, Milli
Eitim Bakanlnn retmen kym yaptn, gzaltna alnp braklan
retmenlerin grevlerine dndrlmediklerini, Naim Talu Hkmetine
kymlarn durmas iin mektup yazdn, Milli Eitim Temel Kanunu ile
niversite zerkliinin tarihe kartn, saylar az olan Homongolos
larn232 niversite ve yksekokullar dolduracan, niversitelerin para-
l hale getirilerek yoksul ocuklarna kapatlacan dile getirir. Kongreye
135i ubelerden gelen, 24 doal olmak zere 159 delege katlmtr.233

Bltenin 1.sayfasnda ayrca TB-DER ve TB-DERli Basklara Boyun

Emeyecektir balkl bir yaz var. zetleyerek aktaryoruz;

TB-DER VE TB-DERL BASKILARA BOYUN EMEYECEKTR

leri Bakanlnn 18 Haziran 1973 tarihinde idare amirlerine gnder-

dii genelgeyi dikkatle okuduk. Demokratik bir lkede bu tip bir genelge
yaynlamann demokrasi, insan haklar ve Anayasamzla ilikisi olamaz.
Bunu iddetle protesto ediyoruz. TB-DER, TSn devam deildir.234 TS
bir sendika, TB-DER bir dernektir. () TSn mallarn TB-DERe dev-
rettii dorudur ve doaldr. Kime devredecekti? Kald ki, bu devir ilem-
leri yasama organlarnca da onanmtr. TB-DER, Dev-Lis diye bir rgt
tanmaz. () Halkevlerinin ynetimini ele geirmek, TB-DERin aklndan

125
gemez. () Takip ve bask ile Trkiyenin devrimci, Atatrk, yiit -
retmenlerini ve onlarn tek rgt TB-DER sindireceklerini umanlar,
aldandklarn greceklerdir. Aslnda bu bask imdiye dek eitli yollar-
dan yaplyordu. Son genelge bunu en gzel ekilde dorulamaktadr.

2.sayfada TB-DER Tznn deien maddeleri balkl bir haber

gze arpyor.235 ubelerimizden Haberler blmnde yer alan baz
haber balklar unlar; Samsun ubemizin rnek Davran, Mar-
din ubemiz ay Verdi, Besni ubemiz Yaar Ne Yaar, Ne Yaamaz
Oyununu Getirterek Halka zlettirdi, Dzce ubemizin rnek Toplan-
ts. Bltenin 4 ve 5. sayfasnda rnek Bir Yargtay Karar balkl yaz
gze arpyor. 7 ve 8. sayfalarda III. Olaanst Genel Kurula Katlan
Delegeler balkl bir isim listesi yer almaktadr.236 Haberler balkl
blmdeki baz haberler yle; Dantay; Yusuf Ba, Ali Kurnaz, M. Sa-
lih Karakaya ve Bedirhan imek hakknda Yrtmeyi Durdurma karar
Verdi, Burhan Ongun, Mehmet Gnay ve Zeki Saruhan Beraat Etti,
Kozaklda Halk retmenlere Sahip kt

KymKymKym balkl blmde u haberler gze arpmakta;

Drt retmen Daha Mahkum Oldu227, Veli Sevinhan, Abdullah Kaya
ve Muzaffer Tat Mahkum Oldu238, Ayhan Sarhann Grevine Son Ve-
rildi, Akehir ubemiz yesi Nezihe Orcan grevden uzaklatrld.,
Krkkale Lisesinin 4 retmeni Grevden Uzaklatrld, Toprak Aa-
larna Kar Diye Bir Oyun Oynatlmad239 Ardahan Lisesi retmenleri-
nin El Konulan Kitaplar240

Milli Eitim Temel Kanununun Eletirisi balkl yaz bltenin 13-15.

sayfalarnda kendine yer bulmu. Bu eletiri yazsnda zetle aadaki
grlere yer verilmitir: yasann ikinci maddesinde yer alan Atatrk n-
klaplarna bal kuaklar yetitirmek; burada Atatrk devrimleri yerine
Atatrk inklaplar denilmesi ile kiilik ve teebbse deer veren, ah-
lak ve milli kltrn bozulup yozlamadan, temel eitim okullar 5 yllk
birinci kademe ve 3 yllk ikinci kademe eitim kurumlarndan meydana
gelir241 mam Hatip Liseleri() hem meslee hem de yksek retime
hazrlayc programlar uygulayan retim kurumlardr242, 38. Maddede-
ki Yksekrenim paraldr eklindeki hkmler eletirilmitir.

126
16 ve 19. sayfalardaki Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin Yasa Yol-
lar / tiraz balkl yazs bulunuyor. 20.sayfada Kitaplar ve Dergiler
Arasnda balkl ve Muzaffer Grses imzal bir yaz var. Bu yazda Hasan
Hseyinin Acy Bal Eyledik iir kitabnn deerlendirmesi yaplm,
Ak hsaninin Uyan iiri de Blteni sslemi.

Bltenin 54. says 1.8.1973 tarihinde yaynlanm. 24 sayfalk Bltenin

manetinde Kymlar Konusunda Babakana Soru Yneltildi243 Blte-
nin bu saysnda arlkl olarak Dantayn verdii yrtmeyi durdurma
kararlar ile retmenleri aklayan rnek mahkeme kararlarna yer veril-
mitir. Bltende smail Glta imzal TB-DERlileri zleyin244 yazs da
bulunmakta. Haberler bal altnda gzmze u haberler arpyor;
TB-DER Eceabat ubemiz de TS Mallarn Ald, yemiz Osman
Belliyi Kaybettik, Bir yemiz Daha Almanyaya Gitti,245 yelerimiz-
den Zeki zerkman, Kazm Budak, Ali Bahi, rfan Tfeki, Satlm
Erta, Murat Gkten ve Hseyin olak Tahliye Oldu, ekerek Asliye
Ceza Mahkemesi Bedri Alogan Hakknda Kovuturma Almasna Karar
Verdi246

KymKymKym balkl blmde yer alan baz haberler;Kars

mam Hatip Okulunda Bir yemiz Dvld, Afyonda Alt retmen
Srld Gazipaada Drt yemiz Hakknda Alan Soruturmalar S-
ryor, Hayrettin Rayman, rencisi Tarafndan Mahkemeye Verildi
zmitte Be yemiz Yarglanyor,247 yemiz Kemal Palaya Sorulan
Sorular,248 Mfetti Dediin Byle Olur,249 Hukuk Kesi sayfasnda
Av. Halit elenkin yazd Yasa Yollar/Temyiz balkl yaz bulunuyor.
Muzaffer Grses tarafndan kaleme alnan Edebiyat retimimiz zeri-
ne 100 soruda edebiyatbilgileri kitabnn dndrdkleri balkl bir
yazya rastlyoruz. Bltenin 24.ve son sayfasnda Brechtin Yola Getiri-
len Kiilere balkl iiri yaynlanm.

15.8.1973 tarihli Bltenin manetinde Siz de retmen Kym Yaptnz

Sayn Bakan balkl haber var. TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurt,
Milli Eitim Bakan Orhan Dengize bir mektup gndermi ve retmen
kym ile ilgili somut rnekler gstererek unlar dile getirmitir; Biz
inanyoruz ki, Trkiyede bu konularn eit koullar altnda ve haka-
sna tartlaca demokratik ortam gelecektir. Trkiyenin eitimini
kmazdan kmaza sokan ve bu ayplarn retmenlere zulm etmek-

127
le rtmeye alan kimseleri de Trkiye halk ve retmenleri saygyla
anmayacaktr.

Bltenin Bayaz kesinde Osmanl mparatorluunun Yntemle-

ri Kimlerin ine Yarayacak? balkl iki sayfalk imzasz bir yaz yer al-
maktadr. Yazda dnce zgrlne ynelik basklar, kitap yasaklar
retmen ve aydn kymlar eletirilmekte ve u grlere vurgu yapl-
maktadr; Gerek retmen olarak, gerek dernek olarak biz, gnlk po-
litikann dndayz. Ama bizi utandracak tutum ve davranlarla kar-
larsak, bu tutum ve davran sahiplerine nefretimizi bildirmekten
de geri kalmayz. () rnein bir politikac, igc ihracyla nmeye
kalkarsa, iren gerekeler ve adi gerekeli sokak mant ile dnce
zgrlne kar kyorsa, onu adlkla sulamay bir yurtseverlik
grevi sayarz

2.sayfada TB-DER Ynetim ve Danma Kurullar 20 Austosta Anka-

rada Toplanyor Milli Eitim Bakanl Yasalar iniyor250 balkl yaz-
lara yer verilmitir. ubelerimizden Haberler balkl blmde; Sedat
Ege Greve Balatld Gn yeniden Aa Alnd, Muhtarn hbary-
la Tutuklanan Bucak ubemiz yesi Veli Ylmaz Beraat Etti, TB-DER
Hacbekta ubesi yelerinden Sabiha Ate TCKnun 142/5 maddesine
gre Be Yl Hapse Mahkum Oldu, Bakanlk Mfettiinin yemize Sor-
duu Sorular251 Kayseri Sarz Ortaokulu retmeni Sleyman Ersenin
Milli Eitim Bakan Orhan Dengizin oluruyla grevine son verildiine
dair yaz 5.sayfada kendine yer bulurken, rnek mahkeme kararlarna
da oka yer verilmitir. 6.sayfada UNESCO tarafndan Trke dilinde de
yaynlanan Gr dergisinden bir yaz bulunmaktadr. Uluslar Arasn-
daki Snrlar Haritada Kalyor balkl yazda yeni eitim stratejisinde
21 noktaya vurgu yaplmakta ve zetle; eitim, okul duvarlar arasna
skmayp insann tm yaam boyunca srmelidir, retmenlerin bilgi
aktarma uzmanlarndan ok eitimci olmalarn salamak zere ret-
men eitiminde kkl deimeler yaplmaldr denilmektedir.

Bltenin 8.sayfasnda Bir Mektup Var Almanyadan balkl Mzeyyen

Uarn gnderdii mektup yaynlanm.252 Valiliin Drt retmeni -
ten El ektirmesi Halk Tarafndan Tepkiyle Karland,253 ki retmen
1969 retmen Boykotuna Katldklar in Bir Ay Meslekten karld
balkl yaz 11.sayfada.254 Bltenin 14-16.sayfalarnda Binali Seferolu

128
imzal Kym Kym Dedikleri balkl yaz bulunuyor. Yazda Binali Sefe-
rolu kendi ahsnda retmenlere ynelik bask ve kymlar anlatrken
zetle unlar sylyor; Darwinden sz edip, bilmem ka bin yl nce
yaam insan trne ilikin bir iskeletin bulunduunu MEBin resmen
kabul ettii Tarih kitabndan aktarmak Ademi, Kuran yadsmak, dine
saldrmak olarak grlyordu()255 Hukuk Kesinde Av. Halit e-
lenkin yazd Yasa Yollar balkl yaznn IV. Blmne yer verilmi,
19.sayfada Hasan Basri Aydnn yazd Mahirin Marifetleri, 20.say-
fada ise Muzaffer Grsesin yazd Atatrk Ulusuluu ve retmen
balkl yazlar yaynlanmtr.256

Bltenin 23 ve 24.sayfalarnda niversite Giri Snavlarnn Yenilenme-

si ve Dndrdkleri balkl bir deerlendirme yazs bulunmaktadr.
Yazda zetle u grlere yer verilmitir;

TB-DER VE NVERSTE SINAVLARI

Yeni dzenlemelerle yksekrenim paral yaplarak zengin ocuklar-

nn okumas, kaymakam, vali, savc ve bakan olmalar salanrken halkn
ocuklar meslek okullarna yneltilecek ustalamalar ve becerileri artt-
rlacaktr. Bu ise egemen glerin art deerini yani smr oranlarnn
artmasn salayacaktr. inin, kylnn ocuklar alacak, deerler
yaratacak; bu deerlerin datm grevini ise egemen snflarn niver-
site bitirmi ocuklar yapacaktr. () ada devlet anlaynda eitim
doal bir haktr. Devletin btn bireyleri hibir ayrm gzetmeksizin bu
haktan yararlandrmas zorunludur. Eitimin dzenlemesi yaplrken bl-
geler arasnda bir eitsizliin olmas amz devlet kavramyla bada-
maz. Halbuki Hakkari Lisesinden mezun olan bir genle Galatasaray
Lisesinden mezun olan mutlu aznln ocuunun eit koullar altnda
snava girdiklerini sylemek glntr. () niversite giri snavna ba-
vuranlarn says 170.000e yakndr. Alnacak renci says ise 15.000
civarndadr. Yani her 10 kiiden 9unun peinen niversiteye girme hakk
elinden alnmtr. Yani her 10 kiiden biri Hakkari Lisesinden deil, Gala-
tasaray Lisesinden olacaktr. Bu adan snav sorularnn alnmas, snav
sorularnn yenilenmesi dar gelirliler asndan bir anlam tamamakta-
dr. Onlar zaten yar peinen kaybetmilerdir. Anadoluda Nahr (sr
srs) elden gitmi, alaca danann hesabn soruyor diye bir sz vardr.
() buz erisin fakat su olmasn zihniyeti ne kadar sama ise, eitim pa-

129
ral olsun, zel dershane ve zel okullar kurulsun fakat eitimde eitlik
bozulmasn, snav sorular satlmasn yarglar da o denli samadr.

14 Ekim 1973te yaplan seimlerde Blent Ecevitin banda bulunduu

CHP, %33 oy alarak birinci parti oldu. 6 Ocak 1974de CHP-MSP koalis-
yon hkmeti kuruldu. Ecevit Babakan olurken Necmeddin Erbakan
Babakan yardmclna Mustafa stnda ise Milli Eitim Bakanlna
getirildi. Cumhuriyetin 50.kurulu yldnm nedeniyle Genel Af karl-
d.

1.9.1973 tarihli TB-DER Blteninin 56.saysnn manetinde TB-DER

Danma Kurulumuz Topland balkl haber var. Bu toplantda bir ko-
numa yapan Genel Bakan Ali Bozkurt zetle unlar sylemitir; TB-
DERin Trkiyenin tek ve en gl retmen rgt olduunu, btn
bask ve engellemelere ramen ye ve ube saysn srekli arttrdn,
retmenlerin iinde bulunduklar ar ekonomik, sosyal ve siyasi bask-
lardan ancak rgtlenerek kurtulabileceklerini, retmenlerin sorunlar-
nn genel yurt sorunlarndan ayr olmadn Yine 1.sayfada Danma
Kurulumuzda Bir Konu balyla bir deerlendirme yazs daha yer al-
maktadr. Yazda () Biz retmen olarak kendi lkemizde, devletin ya-
sal otoritesinin, yurdun en cra kelerinde bile iler halde tutulmas iin
elimizden geleni yapmakla ykml sayarz kendimizi. Gnl isterdi ki,
rgtmz hakknda, Sayn ileri Bakan tarafndan yurdun her tarafna
gnderilen gizli genelgeden dolay, hakknda gensoru alsn!..Veyahut,
yasalar yrtmekle grevli bir sorumlu, yarg organlarna ait yetkilere
heves etmesin!...

Bltenin 3.sayfasnda Genel Merkezden ubelere duyurular ile yeni ku-

rulan 5 ubenin haberi yer almaktadr.257 Bltendeki Haberler balkl
blmde dikkati eken bir anket var. Anketi dzenleyen gazetenin Tr-
kiyenin Bir Numaral Sorunu Nedir? sorusuna 136.246 kiinin verdii
cevaplar yaynlam258 ayrca orum Halkevi Parasz Kurs At259 habe-
rine yer verilmitir.

KymKymKym balkl blmde yer alan baz haberler de

yle; Mustafa Kaya Ky Meydannda Dvld260, Bilal Gke, Ergin
nem, Saadettin Kunt ve Tevfik Aldemir Grevden Uzaklatrldlar,
Alacada Drt TB-DER yesi Srld, TB-DER Konya ubesi ye-

130
si Hasan Mutlu, TCKnun 142.maddesine Muhalefet Etmekten 5 Yl Ar
Hapse Mahkum Oldu, TB-DER Eflani ubesi yesi Hasan Deniz, ko-
mnizm propagandas yapt gerekesiyle Tutukland, TB-DER Ela-
z ubesi yesi Bekir Karabulutun Stajyerlii Kaldrlmayarak Grevine
Son Verildi, ubuk ubemiz yesi Turan Karaka Nallhana Srld,
Fakir Baykurt Cezaevinde261, lkcler Tiyatroyu bastlar262 Blten-
de Cemil akrn yazd Cumhuriyet.50.Yl adl kitabn tant yazs da
kendine yer bulmutur. Hukuk Kesinde Av.Halit elenkin Yasa Yol-
lar/Yazl Emir konulu yazsnn V. Blmne yer verilmitir. Bltenin
13.sayfasnda Fermond Hostalier imzasyla Avrupa Ekonomik Toplulu-
u ve Eitim balkl bir yaz, Ali Bozkurt imzal Bir Genelgenin Dn-
drdkleri ile Binali Seferolu imzal zel Dershaneler ve retmen
balkl yazlar bulunuyor. 17-22.sayfalarda UNESCO tarafndan yaynla-
nan Gr Dergisinden alntlanan nsan Haklar stne Sorular ve
Karlklar bir yazya, 24.ve son sayfada ise Berthold Brechtin Ya Hep
Beraber Ya da Hi Birimiz adl iirine rastlyoruz.

TB-DER Blteninin 57. says 15.9.1973 tarihini tayor. Manetteki ha-

berin bal ileri Bakanlnn ncelemesine Gre TB-DER Tz-
mz Yasaya Uygun263 Manetin altnda Milli Eitim Bakan Kendini
Yalanlyor balkl bir yaz bulunuyor. Yazda Milli Eitim Bakan Orhan
Dengizin bir demeci ile bunu yalanlayan bir belge yaynlanmaktadr.264
Bltende 6 Haziran 1973 tarihinde alan TB-DER Tosya ubesinin tm
retmenleri TB-DER ats altnda rgtlenmeye aran bir bildirisine
yer verilmitir. Bltenden rendiimize gre 4 yeni TB-DER ubesi ku-
rulmutur.265 Haberler balkl blmde yer alan baz haberler u ekil-
de: stanbul Skynetimince gzaltna alnan Danma Kurulu yemiz
Sleyman stn serbest brakld, Kemal Akpnar Tahliye Edildi266, Bir
retmen Daha Almanyaya gitti, Dantay, Mehmet Kopan Hakkndaki
lemi ptal Etti, Ynetim Kurulumuz Baykurtu ziyaret etti. Bltende
Trk Dil Kurumunun ars balkl bir yaz gze arpmaktadr.267 Bl-
tenin KymKymKym balkl blmde ne kan baz balklar
yle; TB-DER Krkkale ube Lokalimiz Kapatld, Besni Tut/iftlik
Ky retmeni brahim Avcnn evi gece yars baslarak dvld, Yoz-
gat ubemiz arand, TB-DER Osmaniye ubemizin 30 Austos Zafer
bayram treninde Atatrk bstne elenk koymasna emniyet grevli-
lerince izin verilmedi, Elazdan Srgn268, Siirtte 10 retmen

131
Mdrler Komisyonu kararyla grevden uzaklatrld, Savur ubemiz
yesi Cemal Ylmaz, ceza ald ve srld, Emirda ubemiz yesi Ali
Rza Baarann stajyerlii kaldrlmayarak grevine son verildi, Yedi
retmen Hakknda Soruturma269, Okul Mdrnn hbar zerine
ki retmen Mahkemeye Verildi270 Bltenin 8.ve 9. sayfalarnda Bir
Kymn Raporu balkl bir yazya yer verilmitir. Yazda Mimar Sinan
lk retmen Okulu Resim- retmeni Sevim Altnta ve arkadala-
rnn bandan geenler anlatlmaktadr. zetle; 1973 ylnda Ankara
Skynetim komutanlna isimsiz gnderilen bir ihbar mektubuyla g-
zaltna alndn, sol eylemlerde bulunan ve okul ortamnn huzurunu
bozan retmen olarak nitelendiini, anarik eylemlere katld ve sol
propaganda yapmakla sulandn, ardndan hakknda idari soruturma
balatldn, giderek soruturmann kapsamnn geniletilerek sorutur-
ma geirenlerin saysnn 33e ulatn dile getirilmektedir. 11.sayfada
Kym Dosyalarn Aklyoruz!.. balkl bir yaz gze arpmaktadr. Bu
yazda Diyarbakr Dicle lkretmen Okulu Trke retmeni Orhan Sei-
lenin geirdii soruturma anlatlmaktadr. Mezuniyet snavnda kompo-
zisyon sorusu olarak Atatrkn u szleri sorulur; Artk Trkiye din ve
eriat oyunlarna sahne olmaktan ok uzaktr. Bu gibi oyuncular varsa
kendilerine baka tarafta sahne arasnlar. retmen hakknda soru-
turma balatlr. yle sorulur ve savunmas istenir; Ylsonu mezuniyet
imtihan kompozisyon sorusunu slam ve manevi deerlerimize kfre-
dici mahiyette sorduunuz ve okulda komnizm propagandas yapt-
nz iddia edilmektedir. Bu konudaki savunmanz Sonuta retme-
nimiz Gaziantep Lisesine srlr.

TB-DER Genel bakan Ali Bozkurt imzasn tayan TB-DERli ret-

mene Den Grevler balkl yaz bltenin 12.sayfasnda yaynlanm.
Yaznn baz blmlerini ksaltarak buraya aktarmay uygun grdk:

TB-DERL RETMEN DEVRME NKILAP DEMEZ

Tm retmenler Birleme ve Dayanma Dernei (TB-DER), lkemiz-

deki tek ve en gl retmen rgtdr. Eitim kmaz iinde yllardan
beri bocalayan lkemizde TB-DERli retmenlere byk grevler d-
mektedir. () TB-DER Tzn kabul ederek ona ye olmu tm -
retmenler bulunduklar yerin koullarna uymaya mecburdur. Toplumlara
bir ey kazandrmak iin nce kendinizi o topluma kabul ettireceksiniz.

132
Toplum sizi sevecek, sayacak, sizden yararl eyler renecek. Toplum-
da vazgeilmez insan durumuna geleceksiniz. Topluma kendini kabul
ettiremeyen retmen cemaati olmayan imama benzer. () TB-DERli
retmen evresinin en alkan kiisidir. Gerekten mecbur olmadka
rapor veya izin almaz. Yasalarn ve ynetmeliklerin istediklerini zamann-
da yapar. Amirlerinin yasalara uyan emirlerini yerine getirir. () Gerek
Atatrk ve devrimcidir. Rehberi bilimdir. Glklerden ylmaz. Trkeyi
tm yenilikleriyle kullanmaya alr. Devrime inklap, retmene mual-
lim, renciye talebe, okula mektep v.b demez. rencilerini snfta yeti-
tirir. Baka akgzlerin yapt gibi sekiz ayda yetitiremedii rencisini
yirmi gnde yetitireceim diye kurs amaz. Paral kurslarda rencisine
ders verme zilletini kabul etmez. TB-DERli retmen Atatrk ilkeleri-
nin ylmaz savunucusu ve gelitiricisidir. () Sayn muhbir vatanda ola-
maz. Gece sabahlara kadar iki iip kumar oynamaz. Mecbur kalmadka
deyemeyecei kadar bor etmez. Hele hele halkn dini inanlaryla alay
etmez, onlara sayg duyar. Baz politika erbab gibi gavurca yaayp,
Mslmanca nutuk ekmez. TB-DERli retmen snfnn bilincinde-
dir. lkemizin ve halkmzn ekonomik, sosyal, kltrel durumu dzelme-
den kendisinin huzura kavuamayacan bilir. () TB-DERli retmen
nereden gelirse gelsin yasa dlklara yiite kar koyar, srlmeyi bir
ceza olarak grenleri yanltr. rencilerni ve tm halkmz dil, din, mez-
hep, parti fark gzetmeksizin eit kabul eder. () TB-DERli retmen
kendini rencilerin, babas, annesi, ablas, abisi olarak grmelidir. S-
nf geirirken, not takdir ederken eitim kmaznn btn bozukluklarn
rencilerin srtna yklemez. rencilerine program d kitap ve dergi
aldrmaz. ()

Bltenin 13.sayfasnda Fehmi Enginalp271 imzal Paral Kurslar balkl

yaz bulunmaktadr. Hukuk Kesinde Av.Halit elenkin Yargnn Ye-
nilenmesi balkl yazsna yer verilmitir. Bltenin 17-19.sayfalarnda
Muzaffer Grsesin kaleme ald ann Tand Bir Ozan- Bir Dil -
isi balkl yazda emekli retmen Tahsin Saran Direnmeler adl
eserinden hareketle Sara ve iirleri anlatlmaktadr.20.sayfada Tevfik
Fikretin Yama Sofras iiri kendine yer bulmu.272 Hikmet Altnka-
yann kaleme ald Mfettilerin de Ynetmelii Var yazsnda Altn-
kaya zetle; retmenlerden ynetmelie uyulmas istendii gibi m-
fettilerden de istenmelidir. retmen mfetti ilikileri arada uurum

133
braklmakszn yrtlmelidir. demektedir. Bltende UNESCO tarafn-
dan Trke de yaynlanan Gr dergisinden273 UNESCO Genel Bakan
Rene Maheunun Unutulmu 700 Milyon Beyin balkl yazsna yer
verilmi. Yazda okuma yazma bilmeyen yetikinler ve ocuklara deinil-
mektedir. Yaznn ok ksa bir blmne yer vermeyi uygun grdk: Bu
milyonlarca okumasz ve yazmasz kiinin temsil ettii rktc yitimin
zerinde durmak gerekir. Bu kurban edilmi erikinlerin, doar domaz
bilgisizliin karanlklarna atlm bu ocuklarn arasnda yetenek ola-
rak, kim bilir ka bilim ve fen adam, mhendis ve teknisyen vardr?
Okuma yazma bilmeyen bir kimse, insanlk onuru ve kendine zg ye-
tenekleriyle kukusuz yine insandr. Ama eitimsizlik, bilim ve tekno-
lojiye giden yolu kapayarak ada uygarln iinde etkin bir biimde
yer almay nler.

Bltenin 24.ve son sayfasnda Bakan m Doru Sylyor Belgeler mi?

balkl yazya yer verilmitir. Milli Eitim Bakan Orhan Dengizin ret-
men kym yapmadk eklindeki demeci ve Elaz /Hankesen Ortaokulu
Stajyer Trke retmeni Bekir Karakurtun stajyerliinin kaldrlmaya-
rak Mdrler Komisyonun 10.7.1973 tarihli kararyla grevine son veril-
diine dair belgeye yer verilmitir.274

TB-DER Blteninin 58. says 1.10.1973 tarihinde yaynlanmtr. Blte-

nin maneti Cumhuriyetin Ellinci Ylnda Eitim Sorunlarmz zmle-
nememitir eklindedir. Yaz 1973-74 retim ylnn balamas ve lk-
retim Haftas nedeniyle ilkretimin sorunlarn kamuoyuna duyurmak
amacyla kaleme alnmtr. Yaznn bir blmn zetleyerek aktaryo-
ruz:

CUMHURYETN ELLNC YILINDA

ETM SORUNLARIMIZ ZMLENEMEMTR

lkemizde, ilkretimin vatandalar iin mecburi, devlet iinse bir g-

rev olarak kabulnden bu yana 150 yl gemitir. () Bu gn halkmzn
yzde elliden ou okuma yazma bilmemektedir. Kadn nfusumuzun
yzde sekseni kara cahildir. () lkretim andaki ocuklardan halen
iki milyonu okula gitmemektedir. () Cumhuriyetin 50.ylnda, okuma
yazma bakmndan da dnyann en geri lkelerinden biri oluumuz, ac

134
olduu kadar dndrcdr de. () Bundan Trkiyenin siyasi kaderini
ellerinde bulunduran iktidarlar sorumludur. () lkretim yasasna gre
her yl devlet gelirlerinin %3nden az olmamak zere devlet btesinden
ilkretime pay ayrlmas gerekirken bu yasa hkmne uyulmamtr. Ni-
tekim 1973 yl btesinden ilkretime 1 milyar 710 milyon lira ayrlmas
gerekirken, 654 milyon 75 bin lira ayrlmtr. () statistiklere gre bu
gn 27 bin 660 ky ilkokulunda normal retim yaplamamaktadr. () l-
kretimde zorunlu temel yatrmlar yaplmad iin, yeterli sayda okul,
retmen salanamad iin, ikili ve l retime son verilemedii iin,
ders ara ve gereleri salanamad iin verilen eitimin kalitesi olduka
dktr. () Says 160 bine ulaan ve ou mahrumiyet blgeleri olan
kylerimizde grev yapan ileke ilkokul retmenlerimiz, btn siyasi ve
sosyal basklara, kymlara, srgnlere, aldklar yetersiz maalara ra-
men fedakarca grev yapmaktadrlar()

Bltenin Haberler balkl blmnde dikkati eken baz haberler y-

le: Urfa ubemiz yesi Halil Dnmez beraat etti, Kars Sarkam Lisesi
retmenlerinden Zafer Altnta, Fevzi Esen ve Alaettin alar Beraat
Etti, Uak/Ulubey ubemiz yesi Tevfik Fikret Ik beraat etti, Antalya
Karaveliler ky retmeni Rasim Esener beraat ederek grevine dn-
d, Besni iftlik ky retmeni brahim Avcy dvenler yakaland,
nye ube bakan Zeki Gndz grevine dndrld

KymKymKym balkl blmn ne kan haberleri de yle:

Malatya ubemiz yelerinden Kemal Krlang Hakknda Dantay Ka-
rar Uygulanmad275, Tonya ubemiz yesi ve halen akta bulunan M.
Hilmi Kkn evi ikinci kez arand, Ankara Valilii Keskin ubemizin
Faaliyetini Durdurdu, Hanak Kaymakamnn marifetleri276, Ali h-
san Beyhan retmen Okulundan Ortaokula Srld277, Binglde 23
retmen Srld, TB-DER Kahramanmara ubesi yesi Hasan Ya-
mann stajyerlii kaldrlmayarak grevine son verildi, Kahramanmara
ubemiz yesi Hasan Kutlu grevden uzaklatrld, nye ubemiz ye-
lerinden Hseyin Gm ve Hasan Aslan meslekten karld, Glba
ubemiz yesi Kadir Nehir Ankara Skynetim Komutanlnca gzaltna
alnd, Malatya ubemiz yesi ve Darende Lisesi retmeni Doan Gk-
bulut dvld, Yavuzeli ube bakanmz Hilmi Dinerin evi kurun-
land, Urfa Kz lkretmen Okulu Mdr Zihni Sara srgn edildi278

135
Bltenin 9.sayfasnda hsan Kutlu imzal Marataki Olaylarn yz
balkl yazya yer verilmektedir.279 12. ve 16. sayfalarda TB-DER Dan-
ma Kurulu yesi Sadettin ztrkn yapt bir uzun almann baz b-
lmleri Neden Snfta Kalyorlar balyla yaynlanmtr. Bu almay
zetleyerek yaynlamay uygun grmekteyiz:

NEDEN SINIFTA KALIYORLAR

Okula giden her ocuun kabiliyet ve yetisi dorultusunda en iyi ekilde

yetimesi, hem kendine hem de mensup olduu topluma yararl bir kii
olmas, ustalaarak doay ve sosyal evresini deitirerek devrimci bir
tavr gelitirebilmesi anne, baba ve retmenlerin ortak zlemidir.() l-
kretime kayt yaptran her bin kiiden 289 kii 5 ylda mezun olmakta-
dr. Ortaretimde baar %49.5 tur. () Tutucu ve egemen gler, eiti-
min ezbere ve tketime dayal olarak srdrlmesinden yanadr. () Bilgi
kiinin daha iyi dnmesini ve doaya kar bamlln azaltc nitelik-
te olmaldr. Bir baka deyile bilgi insana ynelik olmal ve toplum iinde
onun mutluluunu salamaldr. () ocuklar bir fabrika mamul gibi g-
rlmekte, hepsinin tm derslerde baarl olmas istenmektedir. Fizikten
ok stn not alan bir renci, tarih dersindeki bir takm kronolojik ra-
kamlar ezberleyemiyor diye snfta braklmakta, bylece birok deerin
yok olmasna, topluma ksmesine neden olunmaktadr.() Ezberci eitim
sistemimiz Maryot Kanununu tekrar etmektedir bu yzden tketicidir ve
ie yaramaz.() Bu gn 16.037 kymzde tek derslikli okul vardr. Bir
retmenin birka snf bir arada yetitirmesi zordur. () retmenlerin
yetime biimleri ve aldklar pedagojik formasyon rencilerine yararl
olacak dzeyde deildir.() Snflar kalabalktr ve retmen bana d-
en renci says fazladr. Belikada 1967-1968 dneminde retmen
bana den renci says ilkretimde 42.3, ortaretimde 25.4tr.
Ayn oranlar srasyla Belikada 21 ve 8.7dir. () retmen ekonomik ve
sosyal bir bask altndadr. kszler ve alar meslei haline gelen ret-
menlik, toplum iindeki sosyal mevkiini de yitirmi durumdadr. ()

17 ve 18. sayfalardaki Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin Yargla-

mann Yenilenmesi balkl yazsnn ikinci blm okunmaktadr. Blte-
nin 19.sayfas Kitaplar ve Dergiler Arasnda balyla dzenlenmitir.
Burada Muzaffer Grses imzal Trke Konuturulan Bir Fransz Hma-
nisti ve Yapt balkl yazya yer verilmitir.280 Bltenin 22 ve 23.sayfa-

136
snda 24 Eyll 1973de len Pablo Nerudann Almeria ve ocuklarn
Kan adl iirleri Nerudann ve ili Halk in lenlerin Ansna ba-
lyla yaynlanmtr. Bltenin son sayfasnda sonradan TB-DER Genel
Bakan olacak olan Cemil akrn Cumhuriyet 50. Yl adl kitabnn
tantm reklam bulunmaktadr.

Bltenin 15 Ekim 1973 tarihli 59. Saysnn manetinde Fakir Baykurt

Cezaevinden kt haberi ve TB-DER yneticileri tarafndan karlan-
n gsteren bir fotorafa yer verilmitir.281 Bltenin 2.ve 3.sayfalarnda
Genel Merkezin ubelere gnderdii Yanl ntibaklara Kar Dan-
taya dava aacaklar iin dava dilekesi rnei yer almaktadr. Bltenden
rendiimize gre 15 yeni ube daha almtr.282 Bltende Yardmla-
ma Dayanma balyla verilen 27 kiilik bir liste bulunmaktadr. Bu
listede son bir ay iinde eitli hakszlklara urayan veya yarglanan ve
bu yzden kendilerine hukuk yar-
dm yaplan yelerin adlaryla u-
beleri yer almaktadr.283 TB-DER
Genel Merkezinin Dernek yeli-
i hakknda ubelere gnderdii
yaz 5.sayfada kendine yer bu-
labilmi. Yazda Tzn 5-12.
maddelerine gre emekli olan,
meslekten u ya da bu ekilde ay-
rlan, yurtdna giden, bir siyasal
partiye ye olanlarn ye olarak
kabul edilmeleri gerektii hatrla-
tlmaktadr.284

Bltenin ubelerimizden Haberler balkl blmnde ne kan baz

haberler yle; Ovack ve Mesudiye ubelerimiz de TS mallarn ald,
TB-DER Torbal ubemizin Alna Kaymakam da Katld, Mesudiye
ubemiz Genel Merkeze Bin lira bata bulundu, Urfa ubemiz ye-
si ehmuz Hacyusufolu Grevine Dnd, retmen Tahliye Edil-
di285, nye ube bakan Mehmet Zeki Gndz, yargland TCKnun
142 ve 230. Maddelerinden Beraat Etti, Kean ubemiz yesi Hakk
Grel Tahliye Edildi.286

137
Bltenin KymKymKym balkl blmnden setiimiz baz
haberlerin balklar da u ekilde; Manavgatta bir retmen komaya
sokuldu, gz kr edildi287 Nedim Yavuz, stanbuldan Batmana s-
rld, Konya ubemiz yesi Sait genin iine son verildi, Batman
ubemiz yesi Yusuf Arpacnn grevine Mdrler Kurulu kararyla son
verildi, Evi baslan retmenden mektup288, Geliboludan iki ret-
men srld289, Edirne ubemiz yesi Burhan Yazga Kastamonunun
Takpr ilesine srld, Konya ubemiz yesi Isparta/Yalvaa srl-
d, Diyarbakr-Siirt illeri Skynetim Komutanl tarafndan gzaltna
alnan Diyarbakr ubesi yemiz Kazm Budakn grevine Mdrler Ku-
rulunca son verildi, Srlen retmenden Mektup290

Kym Dosyalarn Aklyoruz balkl blmde Yeniceler ky lkoku-

lu retmeni Selahattin Yazcnn dosyasna yer verilmitir.291 Bltenin
14.sayfasnda Bir Srgn Hikayesi anlatlmaktadr.292 Skynetim
Takipsizlik Karar Verdi293 adl yaz Bltenin 15.sayfasnda kendine yer
bulmu. 16.sayfada TB-DER Maka ubesinin kard Haber Blte-
ninin Ekim 1973 tarihli saysnda yer alan Demokratik Mcadelemiz
yazs ile, Osman Seluk imzal Niin Kym balkl yaz bulunmakta-
dr. 17.sayfada Necati Mert imzal Mjde Olsun yazs yer almtr.294
18.ve19.sayfalardaki Hukuk Kesinde yer alan Lzumu Mahkeme
Kararlar balkl yaz Av. Halit elenkin imzasn tayor. Kitaplar ve
Dergiler Arasnda kesinde Muzaffer Grsesin kaleme ald Sokra-
tesler lmez yazs yer almaktadr.295 Bltenin bundan sonraki sayfalar
(22,23,24) iirlere ayrlm. Tevfik Fikretin Gelecek Gnler ve Pablo
Nerudann Halk adl iirleri.

1.11.1973 tarihinde 60. says yaynlanan Bltenin manetinde Dantay

MSBnin 127 lemini ptal Etti yazs yer almaktadr.296 Bayaz bl-
mnde Hamdi Konurun kaleme ald Hangi Gerekeyle Af! yazs bu-
lunuyor. ubelerimizden Haberler balkl blmde yer alan baz haber
balklar da u ekilde; zmit ubemizin rgtlenmeye ars297, Ak
hsani TB-DER Gaziantep ubemizde, Tosya ubemize kartlan G-
lkler298 Bltenin Haberler balkl blmnde ubuk ubemiz yesi
Muzaffer Uygar Kele, yargland 142/1den beraat etti, Pazarck ube
Bakan Grevine Dnd, THKP Davasndan Yarglanan 7 retmen
Daha Tahliye Edildi, Malatya ubemiz yeleri Nedim ahhseyinolu

138
ve Ali Kaplan tahliye edildi299, TCKnun 141 ve 142.maddelerine mu-
halefetten yarglanan Pertek ubemiz yesi Mehmet Biter beraat etti,
Siirt ubemiz yesi Semih Turgut Beraat Etti, retmenlikten stifalar
Artyor, Kepsut ubesi yesi Sadri Kk, geirdii trafik kazas sonucu
hayatn kaybetti, Bursada 125 Veli ubemize Bavurdu300, Cumhuri-
yetin 50. Yl Dolaysyla TB-DER Genel Merkezinin stanbul ubemiz-
de Dzenledii Eitim ve retmen Sorunlarna likin almalar301,

Bltenin KymKymKym balkl blmnde ne kan balk-

lar: Abdullah Mutlunun Grevine Son Verildi, Tonya ubemiz yesi
Muhittin Gksoy grevden uzaklatrld, Emirda ubesi yemiz ve l-
kretim Mfettii Mehmet Eder Yozgata Srld, Siverekte toplu
soruturma302, Stajyerlii kaldrlmayarak grevine son verildi303, Ma-
nisa ubemiz yesi lkokul retmeni Abdullah Bakan, valilik tarafndan
Milli Eitim Mdrlnde Evrak Memurluuna Verildi, Karakoan u-
bemiz yesi Mehmet Yksel, orum/Sungurlu ncesular Kyne srl-
d, skenderun ubemiz yelerinden Mustafa Karaaslan, Hdr Tosun ve
Ali Aydoan, uzak kylere srld, retmene Karakolda kence304

Hukuk Kesinde her zaman olduu gibi Av. Halit elenkin bir yazs
bulunuyor. Yaznn bal Haksz Tutuklanan ve Yakalananlarn Tazmi-
nat Haklar.

Bltenin 48.saysndan beri Bltende yer almayan Eitim Kesi

22.sayfada kendine yer bulmu. Bu kedeki yaznn bal Toplumsal
Gelime Yasalar

Bltenin 24.ve son sayfasnda Tevfik Fikretin Dar-l Fnuna (niversite)

mar szleri olsun diye yazd Bir Gfte305 balkl iire yer verilmi.

Bltenin 14.sayfasnda orba 73 balyla Hikmet Altnkaynak ta-

rafndan yazlan ve ders kitaplarnn (zellikle Trke ders kitaplar) bir
eletirisine yer verilmitir. 15.sayfada Binali Seferolu306 imzal Yabanc
Dil Sorunu balkl bir yaz bulunmaktadr. Yazda yabanc dil retecek
retmen ve derslik olmad eletirilerek zetle; Ortaretimi bitiren
yzbinlerce ocuumuzdan hangisi What is your name? cmlesinden
teye bir dil renebilmitir. Kanmzca tketici eitim iin bundan daha
iyi bir rnek olamaz. Kukusuz dil renmek bir ihtiyatr. Uygun ortam

139
yaratldnda her kii dil renebilir. Anadilimizi de yanda iken -
renebiliriz. () Baka uluslarn sosyal, ekonomik, kltrel ve politik ya-
antlarn renmemiz () asndan baka bir dili retmek yararldr.
() Ancak eitimin amalarn retim aralarn ellerinde tutanlar biim-
lendirir, saptarlar. Kukusuz bu saptanta her eyden nce kendi snfsal
karlarn n planda tutarlar. () Smr dzenlerinde her ey metadr,
alnr ve satlr. Eitim de bu kuraln dnda deildir. gr dillendiril-
mektedir.

Bltenin bu saysnda TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurtun stanbul u-

besinde dzenlenen 50.Yl Konferanslarnda yapt konuma TB-DER
G Gnlerin rgtdr balyla yer almtr. Bu konumann bir b-
lmn zetleyerek yaynlamay uygun grdk;

TB-DER G GNLERN RGTDR

GENEL BAKAN TB-DERN K YILINI DEERLENDRYOR

Deerli Konuklar, Deerli Arkadalarm. Trkiye retmenlerinin tek ve

en gl rgt olan TB-DERin kuruluundan bu yana iki yl gemi-
tir. rgtmz, iinde bulunduumuz olaanst koullar, kendine ve
yelerine yaplan basklar, saldrlar, srp giden kymlar yznden ei-
tim-retim konusuna, kltrel almalar alanna gereken nemi verme
olana bulamamtr.

Derneimiz kurulduundan bu yana bir yandan ayakta durabilme mca-

delesi verirken, bir yandan da getiimiz dnemin getirdii eitli haksz-
lklarla uram, iinden andan edilen, srlen, kylan, gzaltna alnp
tutuklanan, eitli mahkemelerde yarglanan yelerine sahip kmaya
alm, tutuklu bulunan yelerin e ve ocuklarna zeytin-ekmek paras
yardm yapm, onlarn dosta dmana kar daha da g duruma d-
memeleri iin aba harcam, yzlerce yesine hukuk yardm yapmtr.

Bizi, bu iki yl iinde, en ok uratran bir konu da sk sk olaanst

genel kurul toplamak zorunda braklmamz olmutur. Olaanst koul-
lardan da yararlanan ve retmenlerin yeniden derlenip toparlanmasn
nlemek, kylan, iinden ve zgrlklerinden edilen retmenlere sahip
klmasn engellemek isteyen evreler ve kiiler, haksz bir ekilde ve sk
sk tzmze, admza itirazlarda bulunmular, bizi srekli olarak sk-

140
ynetim koullar altnda genel kurullar toplamak zorunda brakmlar-
dr. () Trkiyenin yurtsever, ilerici, Atatrk, devrimci ve 1961 Anaya-
sasna bal retmenleri; kartlan btn glklere, basklara, kitleler
halinde gzaltna alnmalara, tutuklanmalara, balyoz harekatna, imzal
ve imzasz mektuplarla yaplan ihbarlara, dayaa, srgnlere, kymla-
ra, iten ve atan edilmelere ramen, sabrla ve inatla kar koydular ve
TB-DERi kurdular.

() Btn bunlara ramen il, ile ve bucaklarda kurulu 338 ubemiz bu-
lunmaktadr. rgtlerin almalarnda her zaman hatalar, noksanlklar
olabilir. Bunlarn giderilme yollar ve yntemleri rgt iinde tartlma-
ldr. Disiplinsizlikler, kk burjuva bireycilii, bizi hakim glerin yok
etmesine kadar gtrebilir. () G gnlerin rgt olan TB-DER, ba-
msz ve demokratik bir Trkiyenin kurulmas iin gerekli ada, ya-
pc, yaratc, retici ve devrimci bir eitim sisteminin kurulmasnda var
gcyle alacaktr.307

Bltenin 17.sayfasnda TB-DER Trabzon, Beikdz, Tonya, Maka,

Srmene ve Arakl ubelerinin ortaklaa hazrlayp Genel Merkeze sun-
duklar rgtlenme ve Haber Blteni zerine balkl raporun zetine
yer verilmitir. lk kez genel merkezin izledii politikalar ve TB-DER
Haber Blteninin yayn izgisinin eletirildii bu raporun baz blmle-
rini aktarmay yararl grdk:

KARADENZ UBELER GENEL MERKEZE MUHTIRA VERYOR

Trkiye, 1971lerden bu yana olaanst koullarda yaamaktadr. Me-

mur sendikacl verildii gibi, sessiz sedasz geri alnd. Srgnler, aa
alnmalar, meslekten karlmalar ard ardna geldi. Binlerce retmen
bir gecede toplatld. Yalan ihbarlar binlerce retmenin zgrln bir
sre snrlandrabilmeye yetti. Kymlara ise gereke bile gerekmedi. Polis
karakolda retmen dvd, baavular meydanlarda ve geldik bu gn-
lere.() 1971-1973dneminde TB-DERin rgt politikas ne olabilirdi?
Elbette ki, baskya kar rgtlenme. Ve byle oldu. En zor koullar altn-
da binlerce retmen TB-DERde rgtlendi. rgtn yayn organ olan
ve rgtlenme politikasn kitleye yayma gibi bir sorumluluu stlenen
TB-DER Haber Blteniyle tm basklar dnya kamuoyuna duyuruldu.

141
retmenin ekonomik ve demokratik karlarnn ise bu sralarda rgt-
lenme almalarnda arlk kazanamamasnn hakl nedeni budur. ()
Baskya kar rgtlenelim sloganyla 220 bin retmenin nemli bir ks-
m TB-DERde rgtlendiler. () lk rgtlenme dnemlerinde gerekli ve
baarl olan baskya kar rgtlenme izgisi ancak 40 bin kiiyi (den-
ti veren 20 bin kiiyi) rgtlemitir. Bu izginin bata beklenen yararlar
salamasndan sonra da srarla srdrlmesi, yayn organlarnda baa-
vuun yere serdii retmen yklerinin yaynlanmas, uzun uzun kym
listeleriyle bltenlerin doldurulmas bizi yz binlerin rgt yapamaz. ()
Edindiimiz deneyimler; rgtmzn rgtlenme politikasnda arlk,
retmenin ekonomik ve demokratik zlemlerine kaydrlmaldr. ()
Sendika kurma hakkn bayraklatrmalyz.

Yayn organlar rgt politikasnn kitle iindeki temsilcisidir. rgt, po-

litikalarn kitlelere yayn organlar araclyla gtrr. () TB-DERin
rgtlenme politikasnda yaplacak deiiklik haber blteni araclyla
kitlelere gtrlmelidir. () Bu gne dein basna verilen demelerden
hi biri retmenin ekonomik ve zlk sorunuyla ilgili deildir. Oysa, r-
gtmzn basna verdii demeler byk retmen kitleleri tarafndan
ilgiyle izlenmektedir.

Yukarda dediklerimizin dikkate alnarak yetkili kurullarda tartma konu-

su yaplmas, varlacak sonuca gre rgt politikasnn yeniden gzden
geirilmesi, rgtlenme politikamzla haber blteni arasnda gereken
uyumun salanmas dileimizdir.

142
DPNOTLAR
148 1402 sayl skynetim kanununa muhalefet ettikleri gerekesiyle gzalt-
na alnan MYK yeleri unlardr: Nural Gven, Avni Aytan, Musa Uysal,
Abdrrahim Uluer, Burhan Biber, Ali Rza Kayaalp, mer Aydn, ha
Yavuz, Tevfik Ylmaz ve Hamdi Konur.
149 Bltenin 37. saysnda retmen Atatrklk Deyince Ne Anlyor? ba-
lkl yaznn retmenlerden ve eitli kesimlerden ald olumlu tepkilere
bayazda ksaca yer verilmitir.
150 Genel bakann mesajnda Aralk aynda 10 yeni ube aldndan sz edil-
mektedir. Ancak alan ube says 10 deil 9dur. Bu ubeler unlardr; Tr-
keli, Sivasl, Kuruky, Dzii, ameli, Sincanl, Serik, avat, Yenice.
151 Skynetim 2 nolu mahkemesi (ki Baki Tu davann idianamesini hazrlayan
savcdr) 151 sankl TS Davasnda 59 kiiyi mahkum etmi, 92 san da
beraat ettirmitir.
152 Bekir Yldzn Kaak ahan, Kara Vagon, Reo Aa, Sahipsizler adl kitap-
laryla Fakir Baykurtun Trpan, illi, Karn Ars ve Cce adl kitaplarnn
retmen ve rencilere tavsiyesi sakncal grlmtr.
153 Gaziantep Halkevi ve TB-DER Havza ubesinin sahneleyecei akl Tala-
r adl piyes emniyete yasaklanmtr.
154 dam cezalarnn kaldrlmas iin 18.1.1972 tarihinde TB-DER MYKsnn
yaynlad bildiri nedeniyle Ankara Toplu Basn Mahkemesinde dava al-
m, duruma 21 ubat 1973 tarihine ertelenmitir.
155 Dernein Birinci Olaan Genel Kurulu 4-5 Temmuz 1972 tarihinde yaplm,
aradan 7 aylk bir sre gemitir.
156 Dernekler Kanunu deitii iin dernek tznde gerekli deiiklikleri
yapmak zere 4-5 ubat 1973te Ankara Dilad Dn Salonunda II. Olaa-
nst Genel Kurul toplanmtr.
157 Yeni kurulan bu ubeler; Suru, Giresun, Diyadin, Gerger ve Pnarhisar.
158 Bu olay Besnide meydana gelmitir.
159 mam Hatipler o dnemde Lise ad tamyor, meslek okulu kategorisinde
Okul olarak adlandrlyorlard. Ayn ey Endstri Meslek okullar iin de
geerliydi. rnein; Gazi Ahmet Muhtar Paa Sanat Okulu gibi.
160 Hasan Ali Ycelin Bakanlk yapt dnem.
161 Raporda belirtildiine gre bu rakamlar III. Be Yllk Kalknma Plan ve DE
verilerinden alnmtr. O yllarda (1965-1973) 1 ABD Dolar 9 TL, ret-
men maa ortalama 2700 TL dir. (smail Aydn; Dnden Bugne ret-
menler, sayfa 100, Eitim Sen yay. Ank,1999 )
162 TB-DER Blteni bu srada 3.000 adet baslmaktadr. (.A)
163 Bu gayrimenkuller yledir: G.M.K Bulvar 14/1 ve 14/12 nolu daireler,
Burgazadada bina ve arazi, Karasu ve Mucurda arsalar, Mesudiyede bina
ve arsa.

143
164 Bu Konferansta Trkiyeyi Osman Bener, Gngr Salman ve Prf. Aysel Y-
cektan oluan kii temsil etmitir.
165 TB-DER Blteni say; 41-42, 1.2.1973.
166 Yeni kurulan ubeler unlardr: Suru, Giresun, Gerger, Diyadin ve Pnar-
hisar.
167 Mut ube yneticisi zgr Deniz, Afyon ube yesi Yaar Gener.
168 Ynetim kurulu yedek yeliklerine; Haydar Orhan, A. Rza Kayaalp, Tah-
sin opur, Nihat zer, smet Yalnkaya, Gken Biber ve Mustafa Zileli
seilmitir.
169 Jandarma tarafndan yaplan aramada el konulan baz kitaplarn adlarn
ve yazarlarn gelecek kuaklara belge olmas bakmndan buraya almay
yararl grdk; Piramidin Taban (H. Arman), Amerikan Sargs (F.Bay-
kurt), Olak (H.Hseyin Korkmazgil), Seme iirler (N.Hikmet), Ekono-
mi-Politik (Nikitin), Ortann Solu (B.Ecevit), Azizname (A. Nesin), Tann
Biri (.Kurdakul), lk retmen (C. Aytmatov), Ay Tutulduu Gece (Kemal
Bilbaar), Maksat Vatan Kurtulsun (Oktay Verel)
170 TB-DER Blteni say 43, 15.2.1973
171 Bu bildiri THKO yelerinden Deniz Gezmi, Yusuf Aslan ve Hseyin nann
idam cezalarnn mecliste onaylanmas zerine idamlarn infaznn nlen-
mesi amacyla yaynlanmtr.
172 Nevzat Toroslu, o tarihte Ankara n. Hukuk Fakltesi retim yesi ola-
rak grev yapyordu. TB-DER yneticileri 1978de dzenlen DEK nede-
niyle 12 Eyll ynetimi tarafndan skynetimde yarglandklarnda; DEKe
sunulan baz bildirilerin su unsuru tayp tamad konusunda bilirkii
olarak atanan Toroslu, bildirilerde su unsurlar grmemi ve TB-DERli-
lerin beraat etmesine katkda bulunmutu.
173 ube amak iin bavuran bu yerler unlardr: Silvan, Espiye, Gerze, Ar-
paay, Sivas, Bnyan, abanz, Bitlis, Kalecik, Afin, Dursunbey, Do-
ubayazt, Ezine, Samsat, Ilgaz, Gen, Urla, Mardin, Yahyal, Uludere,
ukurca, Kean, Erzurum.
174 Tb-Der Divrii ubesi yelerinden M. Baki Karsl, Komnizm propagan-
das yapmak, anariyi vmek, hkmetin manevi ahsiyetini tezyif etmek
gibi sulamalarla karlam, skynetim tarafndan gzaltna alnmtr.
Savclk iddianamesine gre retmen Karsl ky dkkanndaDeniz Gez-
mi ve arkadalarn hkmet asamaz, astklar takdirde ok iler ya-
placaktr. Bizler Amerikan emperyalizmini istemiyoruz. Bu hkmet ve
Amerikan siyasetini tasvip edenler Amerikan ocuklardr. Ben bir ret-
men olarak bu ynde halk uyarmak ve rgtlemek grevimdir. Buna
da muvaffak olacaz. eklinde konumutur. TB-DER Blteni say 45,
sayfa 6.
175 ekerek Ortaokulunda grevli lkc retmenler, kurul toplants sra-
snda okul mdr Hamdi Metin ve sol grl retmene saldrda

144
 bulunurlar. Konuyu soruturmak zere Yusuf Alogan (daha nceki say-
larda yazdm dn davetiyesi ile ilgili soruturmay da yapmt. .A)
Bakanlk mfettii olarak grevlendirilir. Sonuta okul mdr Eflaniye
dier iki solcu retmen de orum Osmancka srlrler.
176 Bir nc olay da ben anlatmak isterim: 1985 ylnda Ankara (Kz) Lise-
sinde grevliydim. Dersim yoktu, retmenler odasnda sigara iip yazl
katlarn okuyordum. Birden odann kaps ald. nde uzun boylu bir
bey, arkasnda okul mdr ieri girdi. Mdr, eliyle retmenlerden aya-
a kalkmalarn iaret etti. Odada bulunan retmenler ayaa kalktlar.
Ben kalkmadm. Mdr srarla ayaa kalkmam iaret ediyordu. Yine kalk-
madm. Okul mdr Arkadalar, size ile Milli Eitim Mdrmz Sayn
A.Y.K.y takdim ediyorum dedi. le Milli eitim Mdr Merhaba ar-
kadalar! dedi ve kt. Yaklak yarm saat sonra bir memur gndererek
beni odasna artan mdr, le Milli Eitim Mdr bu saygszlnn
hesabn soracak dedi. Tarttk. Mdrn igzarlna kzarak odasn-
dan ktm. le mdr A.Y.Knn oluruyla ayn hafta iinde bir baka oku-
la geici grevle gnderildim. (.A)
177 Bilindii gibi Trkiyede kadn retmenleri en ok etkileyen retmen ka-
rakterleri Reat Nuri Gntekinin alkuu romannn kahraman Feride
ile Halide Edip Advarn Vurun Kahpeye romannn kahraman Aliyedir.
Biri, umutsuz akn unutmak dieri sevdii insann mcadelesine destek
olmak amacyla Anadoluda grev almak istemilerdir. Aliye, muallime
olurken Topranz topram, eviniz evim; buras iin, bu diyarn o-
cuklar iin bir ana, bir k olacam ve hibir eyden korkmayacam;
Vallahi ve billahi andyla Anadoluda bir kasabada retmenlie ba-
lar. Aliye, subay kzdr. Vatan sevgisi ile dolu bir Kuvay- Milliye yanlsdr.
Sevdii adam da yle. Ancak Aliye igalcilerle ibirlii yapan tutucu eraf
ve din adamlarnn ahaliyi kkrtmas sonucu lin edilir.
178 TB-DER Blteni say,46
179 Bu ubeler; Silvan, Uludere, ukurca, Kean, Erzurum, Mihalk, Dur-
sunbey, Yahyal, Sivas, Edirne ve abanzdr.
180 Anayasann deiiklie urayan maddeleri; 30, 136,138. Maddelerdir. Bu
arada Anayasaya skynetimle ilgili geici 21. Madde eklenmitir.
181 Bu dilekeyi imzalayanlardan 27si memur, 14 bakkal, 13 terzi, 6s lo-
kantac, 7si manifaturac, 67si esnaf, 6s ii, 3 ifti, 10u tccar, 5i
Avukat, 2si mahalle muhtar, 1i komisyoncu olup dier 41 kiinin meslei
belli deildir. Bltenden anlaldna gre retmen greve geri dnd-
rlmemi ve Ankaraya dnmtr.
182 Eer etkinlik gerekletirilseydi; Ali Aksungur, Hamdi Konur, Talip Apay-
dn, Ali Bozkurt ve Rauf nan konuacakt.
183 Yeni kurulan bu ubeler: Kazman, Ordu, Keskin, Arpaay, Mardin, Or-
haneli, Eskiehir, Afin, ifteler, Ilgn ve Karadeniz Ereli.

145
184 Demirci Lisesi retmeni Tevfik Toptam, 20 Haziran 1972de gericilerin
saldrsna urayp dvlm, baklanm, ardndan da salar kesilerek
Halit Paa Ortaokuluna srgn edilmitir. Bu arada Bakanlk, Toptam
hakknda soruturma am ve bir mfetti gndermitir. Mfettiin sor-
duu sorular, belge olmas asndan buraya koymay faydal bulduk: 1-
Okulun 2-A ubesinde komnizm anlatld gibi kt deildir demisi-
niz, 2- Atatrkn Lenine benzeyen bir resmini yaparak okul kitaplna
asmsnz, 3- Atatrkn sol elinde kasketi bulunan resmini rozet olarak
bastrm ve datmsnz, 4- Deniz Gezmi ve arkadalar asld zaman
ders yapmamsnz ve ok zntl imisiniz Toptam hakknda Demirci
Savcl da komnizm propagandas yapt iddiasyla soruturma ba-
latmtr.
185 15.9.1971 tarih ve 1318 sayl yaz
186 Yaklak olarak iki yl ncesine ait bir dosyann bu ekilde gecikmeli olarak
yaynlanmasn dernein, retmenlere yaplan basklar belgelendir-
mek amac tadn sanyorum.(.A)
187 TB-DER Blteni, 18.4.1973, say 47.
188 Gftesi Behet Kemal alara, bestesi Ahmet Adnan Sayguna ait olan bu
marn ilk ktasnda Toplandk ba iftinin Atatrkn sesine eklinde
olan szler sonradan has iftinin biimine dnmtr. Oysa Mustafa
Kemal, bakomutan, baretmen ve ba iftidir. Ona baretmenlii
layk grenler, kanmca ba ifti nvann kk drc olarak grm
ve has iftiye dntrmlerdir. (.A)
189 Gerek TSn MECE dergisinde ve gerekse TB-DER Blteninde 1 Mays
ile ilgili hibir yaznn yaynlanmam olmas dikkat ekicidir. (.A)
190 31.1.19722den beri devam eden ve II.TS Davas olarak bilinen dava-
nn iddianamesi Askeri Savc Kd.Yzb. Baki Tu tarafndan hazrlanm ve
sanklardan Mehmet Gnay, Mahiye Morgl Pekmezci, Kenan Akpnar,
Abdurrahman Kaplan, smet Akku, Yksel Bingl, Seluk Yldrm, Naci
Erol, Berrin Erol ve brahim Kozaklnn 1969-1971 yllar arasnda gizli
rgt kurmak, bu rgt sevk ve idare etmek, bu rgte ye olmak
sularn iledikleri, ayrca komnizm propagandas yaptklar iddia-
syla TCKnun 141/1 maddesi uyarnca cezalandrlmalar istenmiti.
191 Dursun Akam 4 Nisan 1971de Samsun Alaam Ttn Mitinginde yap-
t konumada komnizm propagandas yapt gerekesiyle hakknda
alan davada yarglanm, 30 Nisan 1973te beraat etmitir.
192 Sultanda, Espiye, Eflani, ay
193 Satlm Erta, 12 Marttan sonra Tava Karas-Atatrke Dileke adl bir
iir kitab bastrm, ancak kitap piyasaya srlmeden bir nshasn ele
geiren bir muhbir vatanda n ikayetiyle Erta hakknda komnizm
propagandas yapt gerekesiyle dava alm ve 7.5 yl hapse mahkum
edilmi, karar Yargtayca usul ynnden bozulunca da serbest braklmtr.

146
 Erta hakknda TS Gazetesinde yaynlanan bir haber gzme arpm-
t. Buraya aktaryorum: TS Yksekova ubesi 4 Ekim 1970 gn yne-
tim kurulunda bulunan baz yelerin baka yerlere nakillerinin yaplmas
nedeniyle olaanst genel kurulunu yapt. Ahmet Gk, Satlm Erta,
Faruk Tezcan, Hamza zer, Mehmet Akn ynetim kurulu yeliklerine
seilmilerdir. ubemiz KARLI DORUKLAR adl bir gazete yaynlayacaktr.
(TS Eyll 1970). Satlm Erta ile ilgili fotorafl bir yaz iin baknz www.
yksekovahaber.com sitesinde Devlet Babann Baba Adamlar. (.Aydn)
194 TB-DER Biga ubesi yesi Beden Eitimi retmeni Osman Buluta
mfettiler tarafndan sorulan sorular; 1-Ylmaz Gneyi vmsnz,
2- Bankalar soyan anaristler paralar fakir halka datyor demisiniz,
3- niversite rencilerinin yry fakir halk iindir. Bu yrylerin
sonucu da sizlere bedava kitap ve defter verdirmektir demisiniz, 4- Yeni
Ortam gazetesi okumusunuz ve bu gazeteyi arkadalarnza tavsiye et-
misiniz, 5- Kirazl YB Mdr Nahit Serdara baz kitaplar tavsiye et-
misiniz.
195 Aydn ncirliova Arzulu Ky retmeni Yunus Yapa, komnizm propagan-
das yapt gerekesiyle yargland Aydn Ar Ceza Mahkemesince 4 yl
2 ay hapis cezasna mahkum edilmitir.
196 Alaehir Lisesi retmeni iken evi aranan ve baz kitaplarna el konulduk-
tan sonra gzaltna alnarak serbest braklan (ve daha sonra beraat eden)
ve Soma Linyit Lisesine srlen Kamil Karagzn bu srete yaadklarn
anlatan mektubu.
197 renci Hdr Tann Bykbabas akir Tan, MEB ve Diyarbakr-Siirt lleri
Skynetim Komutanlna 14.3.1973 tarihinde verdii dilekesinde to-
rununa ve retmenlere kurulan komployu detaylaryla anlatmtr.
198 Derin vuruyoruz kazmay/Kof sesler geliyor dipten/rm yllardr/De-
itireceiz bu yapy kkten Biraz daha ha gayret/sallanyor her yeri/
Kovuklarda bcekler, yanlar/Bir tela, bir kyamet Baka aresi yok/
Ykp yeniden yapacaz/Temelden atya uygarca/Sonra girip uygarca ya-
ayacaz
199 Haydar Orhan, eski Genel Sekreter Avni Aytan ve eski Uak ube bakan
Galip Akn; Uakta bir toplantda yaptklar konumalarda Tzmzde
ne yazarsa yazsn TB, TSn devamdr. Fakir Baykurt ebedi bakan-
mzdr. dedikleri iin yarglanmlardr.
200 Yukar Volta retmenleri, eitim alannda smrgeciliin kalntlarnn
temizlenmesi, eitimin ulusallatrlmas, retmenlik mesleinin itibar-
nn ykseltilmesi, yaam ve alma koullarnn iyiletirilmesi gibi istek-
lerde bulunmulardr. Volta Orta ve Yksek Okul retmenleri Sendikas
(SUVESS) bu isteklerinin gereklemesi iin genel grev ars yapm, bu
grev arsna Yukar Volta Afrikal retmenler Ulusal Birlii (SNEAHV)
de katlmtr.

147
201 Haymana Yukar Sebil Ky retmeni Hanifi Salkn evi yaplan bir ihbar
sonucu aranm, aramada Dostovyevskinin Karamazof Kardeler roman
bulunmu, komnistlikle sulanan retmen, ahali tarafndan lin edil-
mek istenmitir.
202 Malatya atalyol Ortaokulu retmeni Hasan Bekin evi yaplan bir ihbar
sonucu aranr. Aramada Jack Londonn Demir ke roman ele geirilir,
retmen gzaltna alnr ve tutuklanarak Malatya Cezaevine konulur.
203 Kazm Krolunu Ankarada Abece Dergisinin karld Ata Sokaktaki
broda tandm. ok zverili alyordu. Abece dergilerini birka arkada-
m ve Kazm Krolu ile birlikte paketliyor ve Mithatpaa Postahanesine
tayorduk. Bu fedakar retmen dostumuzun TB-DERin son genel ku-
rulunda delege olduunu TB-DER dergisinde grmtm. Onunla ayn
gruptan deildim. alkanlna, demokratik retmen mcadelesine
verdii destee, fedakarlna hep tank oldum. Ali Bozkurtun anlarn
anlatt 12den 12ye adl kitapta dergi paketlenmesi ve tanmasnda
(s,264-265) ondan isim olarak sz etmemesinden znt duyduumu be-
lirtmeliyim. (.A)
204 Eskiehir Yunus Emre lkretmen Okulu Mzik retmeni rfan Dlger
hakknda bakanlka soruturma balatlr. Mfettilerin ynelttii soru-
lar yle; 1- rencilerle birlikte dzenlediiniz Bursa gezisinde Ey Dev-
Gen marn sylediiniz ve rencilere sylettiiniz, 2- stiklal Mar-
n daha nceki bir tarihte, retmenlerin banyo yapt bir anda kar
ycelerden haber sorarm isimli bir trknn makamnda sylediiniz,
3-Bursa gezisinde retmen mren Eken ve Vijdan Yetiener ile birlikte
Yenge kz birtane trksnn makamnda sylediiniz, 4- Hamidiye
Koruluuna fidan dikerken rencilerinize bizimle birlikte sol faaliyet-
lerde bulunursanz size 8 numara veririm dediiniz sonuta; rfan Dl-
ger Yozgat Lisesi Mzik retmenliine srgn edilir.
205 UNESCO, Gr adl bir eitim ve kltr dergisi karmaktadr. Dergi, 14
dilde yaynlanyorken Mays ayndan itibaren Trke olarak da yaynlan-
maya balamtr. Makale sahibi ise Felsefe Profesrdr.
206 Bu yazda verilen bilgiye gre Sivas retmenler Dernei 20 Mays 1973
tarihinde genel kurulunu yapm ve dernek kendini feshederek TB-DERe
katlmtr.
207 Yeni alan bu 11 ube unlardr: Susurluk, Arapkir, Van, Tosya, Karamr-
sel, Enez, Boazlyan, Seluk, Ar, Gksun ve Olur.
208 Zlf Livanelinin Sevdalm Hayat ve TB-DERin son Genel Bakan
Gltekin Gaziolunun Roman Gibi/Anlar adl kitaplarnda anlattklar
Hamsi Hcresi (kitaplarda Titrek Hamsi Hcresi olarak geiyor .A) olarak
da anlan ve ounluunu retmen ve rencilerin oluturduu bu gizli
rgt yesi kiiler, 1967 ylndan beri eitli toplantlar yaparak hcre
oluturduklar iddiasyla 1972 ylnda gzaltna alnm, bir sre sonra

148
 serbest braklmlardr. 16 Mays 1973 tarihinde ise haklarnda kovu-
turmaya yer olmadna karar verilmitir. Sanklar arasnda Zlf Livaneli
(olu), Hseyin ztrk, Cihan Alptekin, Erdoan Gnller, Ali Demiralp,
Ali Faik Cihan gibi isimler bulunuyordu.
209 Hseyin Yemiiolu, 1967 ylnda usulsz bir kongre sonucunda Ankara
retmenler Yardmlama Dernei bakanlna getirilmi, 1/8 hissesi
TDMFdan TSe devreden Tuna Caddesindeki binay bir mteahite no-
ter yoluyla satm, ancak yelerden birinin ikayeti zerine hakknda dava
almtr.
210 TDMFnun 1963 ylnda dzenledii Byk Eitim Mitingi sonrasnda
kylerde alan ilkokul retmenlerine ayda 150, ehirlerde alanlara
ise ayda 100 lira eitim denei verilmeye balanmt.
211 Merkezi stanbulda bulunan Ky retmenleriyle Haberleme ve Yar-
dmlama Dernei (KYHD), Cumhuriyetin 50. Yl nedeniyle ky ilkokul
retmenlerinin katlabilecei Cumhuriyetin Trk Kyne Getirdikleri
konulu bir yarma dzenlemitir.
212 Rize ayeli Lisesi retmenlerinden Muharrem Uurlu, Nurcularn ve lk
Ocaklar mensuplarnn ihbar zerine grevden uzaklatrlm, aa aln-
mtr. Okulun binden fazla rencisi, yirmi retmeni, Okul Aile Birlii ve
Okul Koruma Dernei yneticileri bakanla bavurarak Uurlunun gre-
ve dndrlmesini istemi, bunun zerine Uurlu grevine balatlmtr.
213 Boluda eitli okullarda grevli 5 retmen ve eitli okullarda kaytl 10
renci sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerinde tahakkmn te-
sis etmek ve memleket iinde messes iktisadi veya sosyal temel nizam-
lardan herhangi birini devirmeye matuf cemiyet kurduklar iddiasyla
TCKnun 141/1-5 maddeleri uyarnca 15 yla kadar hapis istemiyle yarg-
lanmlardr.
214 1972 ylnda damlara hayr balkl bildiriyi imzalayan Osman alm-
lnn ei de stanbulda ilkokul retmenidir. Osman alml soruturma
sonrasnda Bakanlk tarafndan Afyonkarahisar Ortaokuluna Resim- -
retmeni olarak srlr.
215 TB-DER Dinar ubesi Temsil Kolu, Cevat Fehmi Bakutun Buzlar zl-
meden adl oyununu sahnelemi, elde ettii 1358 lirann 1000 lirasn
Genel Merkeze ba olarak gndermitir.
216 nceki saylarda dn davetiyelerine Hasan Hseyinin bir iirini koy-
duklar ve bu yolla komnizm propagandas yaptklar iddiasyla soru-
turma geirdikleri ve yarglandklar haberini okuduumuz Alaehir Lise-
si ngilizce retmeni Derya Glgeliolu ve ei Nevin eker Glgeliolu
hakknda meni muhakeme karar verilmi, Bakanlk her iki retmenin
grevlerine son vermitir.
217 Olay Dursunbey ilesinde geer. retmen Halil ncl ve Hseyin To-
ker, TB-DER Dursunbey ubesini kurmu, bir imamn saldrd TB-DER

149
 yesi kadn bir retmeni korumulardr. Gelen lkretim Mfettiinin
ynelttii sorulardan bazlarn ibretlik olduu iin buraya aktarmay uy-
gun grdk: 1- Sol temayll olup, sola meyyal dier retmen ve ahs-
larla ibirlii yaptnz, 2- Mevcut bir retmenler dernei varken T..B.
Derneinin ubesini kurarak, retmenleri blp ilede huzursuzluklara
sebebiyet verdiiniz, 3- ilede vukubulan ve baz olaylarla ilgili ret-
menlere ilkretim mdrnden ve kaymakamdan nce sahip ktnz,
4- mevcut idare ve ynetim sistemini eletirdiiniz, 5- T..B Dergisi ve
Yeni Ortam Gazetesini etrafnza ve gen ky retmenlerine dattnz,
6- retmenler odasnda ulu orta ve gerei olmayan zamanlarda Allah,
Muhammet, Vatan, Millet, Sakarya, anakkale eklinde sk sk konuma-
lar yaparak inan ve deerlerle alay ettiiniz, 7- Bir kii dahi kalsak T..B
kuracaz ve gen retmenleri koruyacaz derken retmenleri kimler-
den ve nasl koruyacaksnz (Sorular 13 taneydi ben bazlarn aldm .A)
218 nye ube bakan M. Zeki Gndz, TCKnun 142/5. maddesini ihlalden
nye Ar Ceza Mahkemesinde, Ankara ubesi yelerinden lksen Tun-
cer, Nadide Karaahin, Gner etin ve Mahiye Morgl Pekmezci ise ko-
mnizm propagandas yapmaktan Nevehir Ar Ceza Mahkemesinde
yarglanacaktr. lk kez bu kadar sayda kadn retmen yarg karsna
kmtr (.Aydn).
219 brahim Aydn, TB-DER Pazar ubesini kurmu, ayclar Kooperatifi Ba-
kanlna 26ya kar 420 oyla seilmi, nceki yneticilerin yolsuzluk-
larn ortaya karm ve Aktepede Ky Birlii kurmutur. brahim Aydn
almalarndan rahatsz olan lkc ve dincilerin ikayet ve ihbarlarna
maruz kalmtr. Soruturmay yrten Rize ilkretim Mfettilerinden
smet Glten, TB-DER Pazar ubesine gelerek Yaptm soruturmada
brahim Aydnn susuz olduunu anladm, bu ikayetlerin komplo oldu-
una inandm. Fakat ben ne yapaym? Vali, kaymakam ve Milli Eitim
Mdr, brahim Aydnn il dna srlmesini istiyor. Ben Milli Eitim
Mdrne Aydnn susuz olduunu anlattm. Bana dedi ki; git syle,
Pazardan TB-DER levhas inecek, brahim Aydn TB-DER bakanln-
dan ekilecek, o zaman tahkikat dosyas kapatlacak son are budur.
Aydn, Diyarbakr/ng-Karakaya Ky retmenliine srld. Aydna
imzasyla destek veren bir kadn retmenin akrabas olan bir milletvekili,
kadn retmene u telgraf eker: brahim Aydn iin attn imzay geri
almazsan, benim yeenim deilsin. Benim soyumla, kanmla ilgin yok-
tur. Bunu bylece bilin. Ailemizin temiz mazisini ve erefini lekelemeye
hakkn olmadn da unutma.
220 TB-DER ardak ubesi yesi ve St Ky retmeni Sait Dnmez hak-
knda ihbar ve ikayetler vardr. Hakkndaki sulamalardan bazlar yle;
1- Dnya bankasndan alnan kredilerin usulsz kullanldn sylemi-

150
 siniz, 2- Ordu aralarnn usulsz kullanldn sylemisiniz, 3- ret-
menler odasna komnizmle ilgili brorler getiriyormusunuz, 4- Devlet
gvenliini sarsc szler sarf etmisiniz, 5- Kylleri vergi ve salma de-
memeye armsnz, 6- retmen arkadalarnza yasak yaynlar ne-
riyormusunuz, 7- Deniz Gezmi ve arkadalarnn asld gn siyahlar
giymisiniz. Kyller tezgah kuran okul mdrn protesto eder. Mdr
eyalarn toplayarak ky terk eder. le idare kurulu retmeni susuz
bulur, ancak Denizli Valilii soruturmann selameti asndan retmen
Sait Dnmezi aa alr.
221 Tekzip, Bltenin 48. sayfasnda anlatlan ve Elazda geen olayla ilgilidir.
222 Bu 14 ubenin adlar yle; Beikdz, Kalecik, Kemalpaa, Koarl, P-
narba, Hilvan, Sivasl, Osmaniye, Alaca, Soma, skdar, Gktepe/Er-
menek, Seyitgazi,Ergani.
223 Gzelyurt Ortaokulu eski Mdr ve halen TB-DER Mut ubesi yesi sa
Deniz yaplan bir ihbar zerine gzaltna alnr. hbarclar, Denizin her
ey millilesin, Rusyadaki ihtilalde 30-40 bin kii ld, ama bu gn Rus-
ya bir cennettir dediini, Ihlara Turistik Tesislerindeki Kilise defterine Ey
Hz. sa, adan seni geti. Bizim dinimizin ilkesi sevgi, amac ilerleme
olan evrensel bir dindir diye yazd, evinde yasak kitap bulundurarak
komnizm propagandas yapt iddia edilmitir.
224 TB-DER Pazarck ubesi yelerinden Mustafa Kurdaolu hakknda Pe-
yami Safann Sosyalizm, Marksizm ve Komnizm adl kitabn bulun-
durduu iin TCKnun 142/1, 331 ve 526. Maddelerine muhalefet ettii
iddiasyla dava almtr.
225 TB-DER yesi ve Keiren Lisesi retmeni Ahmet Gltekin lkclerin
ihbaryla gzaltna alnr ve hakknda komnizm propagandas yapmak
sulamasyla dava alr. Savcnn sorduu baz sorular sol elinizle toka
yapmsnz, sol elinize aldnz kadehle Ecevitin erefine kadeh kaldr-
msnz, bu memleketi ancak Ecevit kurtarr demisiniz, Allaha kitaba
kfretmisiniz 21 gn sonra serbest braklan Gltekin, aa alnmtr.
226 Alaam Lisesinde rencilerin yakalarna Bozkurt rozeti takmalar yay-
gnlanca, toplanan retmenler kurulu bu rozetlerin okul iinde takl-
masn yasaklar ve bu karar rencilere duyurur. Ancak baz renciler
rozetle dolamay srdrrler. Matematik retmeni Malkoolu, nbet-
iyken koridorda dersi bo bir renciyle karlar. rencinin yakasnda
Bozkurt rozeti vardr. Malkoolu kurul karar ve disiplin ynetmelii
hkmlerini hatrlatarak renciden yakasndaki rozeti karmasn ister.
renci Hocam ne var bunda. Bakn rozette Tanr Trk Korusun yaz-
yor. diyince retmen Hayrettin Malkoolu da Tanr hepimizi korusun
der. Aradan bir gn geer, Malkoolu karakola arlr. renci retme-
nini komnizm propagandas yapyor diye ihbar etmitir. Malkoolu
hakknda TCKnun 142/3 maddesine gre dava alr.

151
227 El konulan kitaplar arasnda Aziz Nesin, Bertrand Russel, Engin Tongu,
Orhan Hanerliolu, Kurthan Fiek ve Doan Avcolunun eserleri de
bulunmaktadr.
228 TB-DER Akehir ubesi yesi ve merkez Ortaokulu Resim- retmeni
Nurcan Bilgie alan soruturmada 7.6.1973 gn sorulan sorular: Snf
kitaplnzda Fakir Baykurt, Cengiz Aytmatov, Yaar Kemal, Aziz Nesin,
Orhan Kemal gibi yazarlarn kitaplarn bulunduruyormusunuz, bunlar
nasl ve niin aldnz? Baz kitaplara iaret koyarak okunmalarna engel
oluyormusunuz, snfnzda Fakir Baykurtun kitaplarn tavsiye ediyor
ve onun kitaplarndan hikayeler okuyormusunuz, kylere gidip halkla
ilikiler kuruyormusunuz, kimi rencilere kitap armaan etmisiniz,
Da Otelinde gizli toplantlar tertip ediyormusunuz,
229 1970 yl sonlarnda kendilerine Sosyolog ss veren ve halka baz an-
ketler uygulayan Bar Gnlllerinin bu giriimine kar kan bir grup
retmen bir bildiri yaynlayarak halkn bunlara ilgi gstermemesini ve
sorularna cevap vermemesini isterler. Savclk bu bildirinin toplatlmasna
karar verir. Aradan yaklak yl geer. Savclk olayn peini brakmaz ve
bildiri yaynlayan retmenleri mahkemeye verir. Ancak yarglama sonra-
snda retmenler beraat ederler.
230 Olay 25 Mays 1973te Gazipaa Ortaokulunda geer. Orta 3. snflarda
arama yaplr. Aramalarda Gazeteci Ylmaz etinerin daha nce Milliyet
Gazetesinde dizi yaz olarak yaynlanan ve daha sonra kitap olarak bast-
rlan El Fetih adl kitabyla Nazm Hikmetin Davet adl iiri bulunur.
renci okul idaresine arlr. Okul mdr durumu ile jandarma-
sna, Kaymakamla ve Milli Eitim Mdrlne bildirir. Soruturmada
okulda grevli baz TB-DERli retmenlerin adlarnn gemesi zellikle
salanr. Emniyete gtrlen renciler karakolda sorgulanr. El Fetih ki-
tabnn satn alnd kitapya gidilir. Buradaki baz kitaplara el konulur. Bu
kitaplar arasnda Fakir Baykurt, Aziz Nesin, Orhan Kemal, Simone de Bo-
livarn eserleri bulunmaktadr. Karakol soruturmasnda bizzat bulunan
okul mdr C.Enin yannda bir grevli, rencilerden birine Komnist
Nedir? diye sorar. renci bilmem diye cevap verince grevli: Sen
anan si..tirirmisin? diye sorunca renci Hayr cevabn verir. te
der grevli komnist bunu yapana denir. renciler kelepeyle savcnn
huzuruna karlr. Kelepeden rahatsz olan savc kelepeleri karttrr.
renci ile kitap ertesi gn mahkemeye sevk edilir. Mahkeme rencile-
rin ve kitaplarn susuz olduuna karar verir. renciler ve kitap serbest
braklr.
231 Kendilerine Bozkurtu diyen bir grup, Manisada baz orta dereceli
okul rencilerinin gizli rgtkurduklarn ve bir birlerine yasak kitap-
lar verdiklerini ihbar ederler. 6 Manisal renci TCKnun 142 ve 122.

152
 maddeleri uyarnca Manisa Ar Cezada yarglanm, baz renciler de
okullarndan uzaklatrlmlardr. 26 Aralk 1995te Manisada 16 lise -
rencisi yasad rgt yesi olduklar gerekesiyle gzaltna alnp ikence
grmler, yarglama sonucu renciler beraat etmi, ikenceci polisler
ise 85 yl ceza almlard. Bu olay Manisa Davas olarak kayda gemiti.
Kanmca 1995tekine II. Manisa Davas denilmesi daha doru olacak-
tr(.A).
232 Homongolos, Reat Nuri Gntekinin Bir Kadn Dman romannda-
ki kayabal lakapl kahramandr. Romanda cahil, kadn dman bir
tipi ifade etmek iin kullanlm. Tpta cce anlamndadr. Mecazi ola-
rak geri kafal anlamna da gelir. Bir niversitede renciler bir dergi
karmak isterler. Adn Homongolos koyarlar. Tersinden okununca sol
(homo, insan) sol insan anlamna geldiini dnrler.
233 Delege saylar, ube saysn gstermemektedir. rnein; kurultaya me-
saj gnderdikleri halde ile ve Hakkari ubelerinin delegeleri bu genel ku-
rula katlmamlardr.
234 Oysa TB-DERin ilk Genel Bakan Haydar Orhan ve dier yneticiler T-
zmzde ne yazarsa yazsn TB, TSn devamdr dedikleri iin yarg-
lanmlardr.
235 8 Temmuz 1973te toplanan III. Olaanst Genel Kurulda tzn
4,20,35,42,43,51. maddelerinde leri Bakanlnn itiraz ettii hkm-
ler deitirilerek tzk tekrar Bakanla gnderilmitir.
236 Genel Kurul delegelerinden sadece 1 tanesi kadndr.
237 stanbul Skynetim 3 Numaral Askeri Mahkemesi, Orhaneli Adrnas
Ky Birliini kurmaya kalktklar ve TCKnun 141. maddesine muhalefet
ettikleri gerekesiyle drt retmen ve bir kyl eitli hapis cezalarna
arptrlken 7 retmen beraat etmitir. Hannan Hoplar (8 yl), Sabri Bi-
ber (8 yl), Ramazan Kksal (8 yl), Fevzi Torun (kyl, 5 yl), Nihat zgr
(6 ay). Bu gelimeyle ilgili olarak Turan Ylmazn sorularma verdii ce-
vaptan baz blmleri buraya koymay yararl buldum. 1971 darbesinde
ben Bursa ili Orhaneli lesi Nalnlar ky retmeniydim. Ayrca Orhaneli
ilesi TS ubesi bakanydm. ok sayda retmen arkada ve kyl-
ler gz altna alnd. Bunlardan TS yneticilerinden bakan, sekreter ve
sayman tutukland. Yalnz bizler, Devrimci Gbirlii ve Ky Birliklerini
kurmakla yarglandk. Ve ben 1973 de Ky birliklerinden berat ettim. Dev-
rimci G Birlii davas afla dt. Sayn Aydn, tm bu benden istedikle-
rin; benim PUS isimli kitabmda tm arkadalarn isimleriyle uzun uzun
anlatlmtr.
238 Muzaffer Tat, Nide Aksaray Akyama Ky retmenidir. 159. madde-
den yarglanan Tat, 10 ay hapis cezasna arptrlmtr. Hakknda 4.7.1973
tarihinde idari soruturma alr. Mfettiin sorduu sorular; 1- evinizde

153
 yasaklanm kitap bulundurmusunuz, baz kiilere bu kitaplardan pa-
sajlar okumusunuz, rejim aleyhinde propaganda yapmsnz. 2- Deniz
Gezmi, Mahir ayan ve arkadalarnn davalarnn hakl olduu ynn-
de halka telkinde bulunuyormusunuz. 3- Nide Ar Ceza Mahkemesin-
de davas grlen olayda hkmetin manevi ahsiyetini tahkir ve tezyif
etmisiniz. 4- Tefti srasnda 28.11.1972 tarihli Bizim Radyonun yay-
nndan alnm, devlet byklerine ve hkmete hakaret mahiyetindeki
notu plan defterinizin arasnda bulundurmusunuz.
239 Acpayam Keleki lkokulu rencileri Kuzuren Kyndeki yangnda zarar
grenlere yardm amacyla Stl Kyn retmeni adl bir oyun sah-
nelemek isterler. Kaymakamlktan izin iin lkretim mdrlne bavu-
rulur. lkretim mdrnn kaymakamla verdii rapor aynen yledir:
Stl Kyn retmeni adl eser tarafmdan tetkik edildi. Kylnn
srtndan geinen toprak aalarna kar kt iin kendisine deli raporu
verilen bir retmenin hayatn dramatize eden bu eser, topraksz ve fakir
kylnn mal ve mlk sahibi kiilere kar kin ve dmanlk duygusu bes-
liyecek mahiyette grldnden halka gsterilmesinin sakncal olaca
kanaati ile
240 El konulan kitaplar: Eitim ve Toplum Dzeni, Toplum Snflar, Nutuk
Makinas, Sosyal iirler, Devrim Asndan Ky Enstitleri, zgrlk D-
ncesi, Eitim ve Sosyalizm, Trkiyede Kapitalizmin Gelimesi, Havana
Durumas, Sosyalizmin Alfabesi, Ekmek ve arap, Devrim stne.
241 Eletiride, temel eitimin 8 veya 10 yla karlmas gerekliliine vurgu ya-
plmtr.
242 Bylece bu liseler birer meslek okulu deil, yksekretime renci yolla-
yan kurumlar haline getirilmek isteniyor denilmitir.
243 Sivas Senatr Hseyin ztrk, Babakan Demirele retmen kymla-
r konusunda 35 soru yneltmitir. Bu 35 sorunun tamam bltende ya-
ynlanmtr. ztrk dilekesinde zetle u grlere yer vermektedir:
APnin Sayn Demirel iktidar ve onun patentini tayan partilerst ve
koalisyon hkmetleri zamannda 70 bin retmene disiplin cezas veril-
mi, 10 bini akn retmen meslekten ayrlarak ou yabanc lkelere ii
olarak gitmitir. () retmenlerin devrimci ve halk zellikleri ve nitelik-
leri Adalet Partisinin tutucu ve karc sistemiyle badamamaktadr. ()
1965den buyana 50 yllk cumhuriyet tarihinin hibir dneminde ret-
menlerin bu gnk kadar irdelenip, horland, retmenlik onurunun bu
kadar zedelendii, can gvenliinden yoksun brakld grlmemitir. Bu
ikenceden retmenlerin kurtarlmas iin neler yapmak istiyorsunuz?
ztrk sorularna haksz yere srlen ve kyma uratlan retmenlerin
adlarn vererek bunlarn aklanmasn istemitir.
244 Yeni Ortam Gazetesi; 7 Temmuz 1973. leri Bakan Mukadder zte-
kinin, valiliklere ve kaymakamlklara bir genelge gnderdi. Bu genelgeye

154
 gre Bakan, TB-DERin TSn devam bir rgt olduunu, bu nedenle
TB-DERlilerin izlenmesi gerektiini emretmitir.
245 1965-1975 yllar arasnda Almanyaya ii olarak giden retmen says-
nn 3000in zerinde olduu tahmin edilmektedir.
246 Daha nceki sayfalarda TB-DER yesi retmenlere hasmane tutum-
la soruturma yaptna tank olduumuz MEB Mfettilerinden Bedri
Alogan hakknda eksik tahkikat yapt iin kovuturma yaplmas iin
Bakanla mzekkere yazlmasna karar verilmitir.
247 zmit retmenler Dernei adl yerel bir denein yneticileri, TB-DER
zmit ubesi yesi be retmeni kendilerine ve zmit Valisine hakaret et-
tikleri iin ikayet etmitir.
248 TB-DER aramba ubesi yesi ve Kocakavak Ky retmeni Kemal Pa-
laya yneltilen sorular unlar; 1- rencilere Dev-Gen mar olarak bi-
linen Gn dodu hep uyandk marn retmisiniz, 2- 23 Nisan 1973te
okulunuzda tren yaptnz m, stiklal marn niin okumadnz? 3- Mos-
kova Radyosunun yaynlarn takip eder misiniz?
249 TB-DER Kalkandere ubesi yneticilerinden dris Semiz hakknda bir l-
kretim Mfettii tarafndan hazrlanan raporda; yllk nite ve gnlk
planlar yapmad, okulun faaliyetlerine katlmad, evksiz olduu, halk
sevmedii, halkn da onu sevmedii, eylemci olduu, halkn buna komi-
nist gzyle bakt ifadeleri bulunmaktadr. Oysa retmen srgn
edilmek istendiinde kyden 150 kii srgnn durdurulmas iin imza
vermitir.
250 Bu yazda Dantayn yrtmeyi durdurma kararlarna uymad, M. Zeki
Gndz, eyhmuz Hacyusufolu (sonradan ldrlecektir) ve Mahiye
Morgl hakkndaki uygulamalar rnek olarak verilmektedir.
251 Bakanlk Mfettii Necip Gngr Ksaparmakn retmen smail Gkde-
mire sorduu sorular; 1- Okulda ikilik yaratarak retmen ve renci-
leri gruplara ayrmak, 2- Okulda sol tandans balatp bunu srdrmek,
3- Yazn, yazm, yazga gibi dilimize yerlememi kelimeleri kullanmak
ve rencilere kullanmalar iin bask yapmak, 4- TRK-EL dergisini -
rencilere okutmamak, 5- Trkiyede fakirler kt bir hayat yayor, zen-
ginler ise iyi bir hayat yayorlar demek, 6- Ky ile ehrin yaamlarnn
ayr olduunu sylemek, 7- Bir renciye Fakir Baykurtun kitaplarn
zetini karmak zere vermek, ()
252 Mzeyyen Uar, Mulada retmendir. TS yesidir. Eiyle birlikte geir-
dii soruturmalar dan bezince retmenlikten istifa ederek Almanyaya
ii olarak gitmitir. Uar, mektubunu u satrlarla bitirir : Biz kar-koca
bu tahkikatlarn bozuk dzeni eletiren kiiler olarak zerimizden eksik
olmayaca inancyla sinirlerimizin her zaman bozulacan dnerek
Almanyaya ii olarak geldik. Buraya geliimiz bir bakma mcadele-

155
 den kamak gibi de olduu iin zgnz. TB-DERe devrimci almala-
rnda baarlar dileiyle
253 Ordu Valisi merkezde grev yapan drt retmeni, gece evlerinden top-
latarak solculuk propagandas yaptklar gerekesiyle grevden uzak-
latrmtr. Bunun zerine drt Avukat bir bildiri yaynlayarak TB-DER
Ordu ubesinin onurlu yeleri ve fahri avukatlar olarak, doru bildikleri
yolda inanla yryenlerin yannda olduumuzu belirtiriz demilerdir.
Bu drt Avukat Ahmet Aydn, Rstem elebi, Kenan ebi ve AKP Hk-
metinde Kltr ve Turizm Bakanl yapan Erturul Gnay.
254 Ordu Valilii merkezde grev yapan drt retmeni solculuk yaptklar
gerekesiyle iten el ektirince aralarnda AKP Hkmetinin Kltr Bakan-
l grevini yrten Erturul Gnayn da bulunduu drt Avukat bir bil-
diri yaynlayarak valiliin tutumunu knarlar.
255 Binali Seferolu Bakanlk mfettii nsan zarallnn soruturma srasnda
kendisine ynelttii sorulara da yer vermi; 1- Ar sol fikir ve dn-
celerinizi aktif hale getirdiiniz, bu yolda halk arasna girerek uyarc
konumalar yaptnz, 2- Deniz Gezmii methettiiniz, 3- Fakir zengin
ayrm yaptnz, 4- Sol eylemli konular ilediiniz, 5- Krtlk yapt-
nz ve ngilizce yerine Krte okutulsun dediiniz (9 sorudan bazlarna
yer verdik)
256 Grsesin bu yazsndan ksa bir blm zellikle de Trkiye retmenleri
Niin Atatrkdr gibi sorulara k tutacan varsayarak buraya aktar-
may yararl buluyoruz; Atatrk ulusuluu dorultusundaki yeni Tr-
kiyenin yapmnda, kuruluunda, ykselmesinde, gelimesinde, bu yol-
daki bilincin oluturulmasnda en byk grev; ada bilim, teknik ve
sanat ulus bireylerinin kafasna sokan ve sokacak olan okula ve ret-
mene dmektedir. Atatrk yaad srece okula ve retmene byk
deer vermitir. Trk retmeni toplumdaki en saygn yerini Atatrk d-
neminde almtr. Onun iindir ki, Atatrk izgisinden sapmalar olduu
zaman bunun karsna ilk kan retmen kitlesi olmu ve olmaktadr.
257 Yeni kurulan bu 5 ube unlardr; Germencik, Srmene, Erdek, Elbistan
ve Torbal.
258 Ankete cevap verenlerden 24.340 kii eitim, 24.160 kii pahallk,
23.959 kii isizlik, 13.937 kii sanayileme, 12.501 kii adalet,
11.079 kii sosyal gvenlik, 10.645 kii konut olarak yantlamtr
259 orum Halkevinin at parasz yetitirme kurslarna 378 renci katl-
m, TB-DERli retmenler bu kurslarda gnll olarak grev almlar-
dr.
260 TB-DER Pertek ubesi yesi ve Aa gzel bahe ky retmeni Mus-
tafa Kaya ky meydannda jandarma karakol komutan baavu tarafn-
dan dvlmtr. Bu konu ile ilgili ayn bltenin 22.sayfasnda Dvlen
retmenden Mektup Var balkl bir yazya yer verilmektedir.

156
261 TS eski Genel bakan Fakir Baykurt, 4.1. 1971 tarihinde Basklar Ar-
tar Fakat Bunalm Azalmaz balkl bir bildiri yaynlad iin hakknda
kesinleen karar gerei iki aylk hapis cezasn ekmek iin Kzlcahamam
Cezaevine gnderilmitir.
262 TB-DER Glba ubesi Susuz Yaz adl tiyatroyu getirterek sahnelen-
mesini salamtr. Oyunun sahnelenecei sinema salonunun iletmecisi
salonu vermekten son anda vazgeince halk ve retmenler kalaslar ve
sandalyeler getirerek sahne kurmu ve ak havada oyunun oynanmasn
salamlardr. lkcler oyun srasnda naralar atarak oyunu engelleme-
ye almlardr. Oyunun sonunda halk oyuncular cokuyla alklam,
arka sradaki lkcleri yuhalamlardr.
263 TB-DER Tzn 1630 sayl Dernekler Yasasna uygun hale getirmek
iin 4-5 ubat 1973de II., 8.7.1973 tarihinde III. Olaanst Genel Kurul
toplanmt. III. Olaanst Genel Kurulda tze son ekli verilmitir.
264 MEBakan Orhan Dengiz; unu ifade etmek isterim ki, Bakanlk gre-
vine baladm 15 Nisan 1973 tarihinden bu yana geen 3,5 aylk sre
iinde says 230 bini bulan retmenlerden hibiri hakknda idari ve
inzibati herhangi bir karar almak lzumu hasl olmamtr. Ayrca kendi
rzas ve istei dnda hibir kimse baka bir yere nakil veya tayin edil-
memitir. diye deme verince TB-DER de Kahramanmarata retmen
olan Aydn ln grevden uzaklatrma yazsn kant olarak sunmutur.
Bu yaznn tarihi 13 Temmuz 1973 tr ve altnda Bakan Orhan Dengizin
Uygundur imzas bulunmaktadr.
265 Yeni kurulan ubeler; Suluova, Karacasu, Ki ve Mazgirt.
266 Adana Erkek Lisesi matematik retmeni Kemal Akpnar, Adana-Hatay il-
leri skynetimince gzaltna alnarak tutuklanm, daha sonra stanbula
sevk edilmi, burada serbest braklm, bakanlka da aa alnmtr.
267 Trk Dil Kurumu Genel Yazman mer Asm Aksoy, aralarnda TB-DERin
de bulunduu kurululara u yazy gndermitir: Atatrkn yksek
buyruklar ve huzurlaryla 26 Eyll 1932de Dolmabahe Saraynda top-
lanm olan Birinci Trk Dil Kurultaynda her yl bu gnn Dil bayram
olarak kutlanmas kararlatrlmt. O tarihten beri 26 Eyll gnlerin-
de, yurdun her kesinde trenler dzenlenerek dil devrimimizin amac
zerinde konumalar yaplmakta, konunun nemi belirtilmektedir. Dil
devrimi yurdumuza her alanda geni ufuklar aan Atatrk devrimleri
zincirinin en gl halkalarndandr. Bundan dolay, ulusa 50.yldn-
mn kutlamakta olduumuz cumhuriyetimizin yaps ierisinde sekin
bir yeri vardr. Eskiden btn olanaklar kstlanm bulunan Trkemiz,
cumhuriyet anda benliini bulmu, bilim ve sanat dili olma gc ka-
zanmtr.
268 TB-DER Elaz ubesi yelerinden Ali Kurnaz Ktahya/Simav Demirci
Kyne, Mehmet Turp Afyon/obanlar Ortaokuluna, Osman Erbey ise

157
 Konya/Cihanbeyli Altntekin Ortaokuluna Bakanlk Mdrler Komisyonu
kararyla srgn edilmitir.
269 TB-DER Glba ubesi yesi yedi retmen hakknda soruturma al-
m ve retmenlere u sorular yneltilmitir; rencilerinize Dev-Gen
marn retmisiniz, yasak kitap ve bantlar bulundurmusunuz, Dev-
Geni vc iirler ve trkler okumusunuz. retmenler adli soru-
turma geirmi ve haklarnda takipsizlik karar verilmitir.
270 TB-DER stanbul ubesi yesi ve Zetinburnu Abdlhakhamit Ortaokulu
retmenlerinden Havva Esen ve Bahri Akbulut, okul mdrnn ihbar
zerine mahkemeye verilmilerdir. Esen ve Akbuluta yneltilen su y-
ledir; 1- Siyasi mahiyetteki bir dilekeyi retmenlere imzalatmak, 2-
derslerde komnizm propagandas yapmak Okul mdrnn ayrca 4
kendi okulundan, 4 de baka okullardan olmak zere 8 retmeni daha
ihbar ettii ortaya kmtr.
271 TB-DER Tarsus ubesi yesi Enginalp yazsn; (...) Bu amala, ilk aa-
mada yaplmas gereken, hakknda pek ok sylentiler km bulunan bu
kurslarn, bundan sonra TB-DERli retmenler tarafndan parsz olarak
almas ve srdrlmesi bizim nerimiz budur. Byle bir davran, halkn
gznden dm ya da dmekte olan retmeni az da olsa kurtaracak,
halkla btnlemesine yardmc olacaktr. TB-DERli retmenlerin bu ii
seve seve yapacana inanyorum.
272 A. Kadirin gnmz Trkesine uyarlad nl Han- Yama iiri.
273 Gr, Mays 1973,say 1.
274 Bakann szleri ve benzer bir uygulama iin 329 numaral dipnota baknz.
275 Kemal Krlang nce bakanlk emrine alnm, Dantayn verdii yrt-
meyi durdurma kararnn ardndan usulen greve balatlm, fakat ayn
gn grevden uzaklatrlmtr. Kemal Krlanga zel bir not dmeliyim.
Kendisini zmire yerletiim dnemde Eitim Sen 6 nolu ube ve Eit-Der
Narldere ubelerinin ortaklaa dzenledikleri ve benim sunum yaptm
Ayazda Scak Admlar balkl syleide tantm. Krlangn mcadele-
ci kiiliini rendike kendisine kar duyduum sayg oald. Krlang
ile yaadklar ve rgtl retmen hareketi zerine bir sylei yapmay
tasarlarken, 7 Ekim 2012de kalp krizi sonucu ldn rendim. Ylan
Krkanlar, Sank Yasalar, Krlanglarn Direnii, Torunlarma Mek-
tuplar gibi kitaplar bulunan Kemal Abinin ans nnde saygyla eiliyo-
rum. (.Aydn)
276 Hanak Lisesi Mdr Vekili mer Dereli, 30 Austos trenleri srasnda
kaymakam Orhan Alpdoan ile tartm, Dereliye hakaret eden Kayma-
kam daha sonra Jandarma karakoluna artt Dereliye yumruk atmtr.
Bu olay zerine bir bildiri yaynlayan TB-DER Hanak ubesi Dereliye
vurulan yumruk tm retmenlere vurulmutur aklamasyla kayma-
kam istifaya armtr.

158
277 TB-DER Ankara ubesi yesi ve Ankara lkretmen Okulu Edebiyat -
retmeni Ali hsan Beyhan rencilerin ahlaki inanlarn bozmak, vergi
eitsizliinden sz etmek, ada yazarlar ve z Trke konumay salk
vermek iddialar ile soruturma geirmi ve Altnda Ortaokulu ret-
menliine srlmtr. Beyhan, Ky Enstits mezunu ve retmeni olup
30 yllk kdeme sahipti.
278 Zihni Sara, bir siyasi partinin amblemlerini kolye olarak boazlarna
takmak isteyen baz rencilerin bu hareketine engel olduu, milliyet-
ilere bask yapt, milliyeti kitaplar toplatt ve solculara ortam ha-
zrlad gerekesiyle soruturma geirmi ardndan Bitlis lkretmen
Okuluna srlmtr.
279 Mara Lisesine mdr olarak atanan Naci Budakolu, okul duvarlarnda-
ki siyasi yazlar sildirmi, mescit haline getirilen Kimya laboratuarn eski
haline sokmu, Atatrk aleyhtar akm durdurmaya alm ancak ihbar
zerine okul yneticileri ve baz retmenler hakknda Dev-Genli Faik
Bulutu (Yazar Faik Bulut) okul pansiyonunda sakladklar, 12 Mart Muh-
trasna kar ktklar, solcu rencileri koruduklar, Alevi rencilere
sempati gsterdikleri gibi sulamalarla soruturma alm ve haklarnda
lzumu muhakeme karar verilmitir.
280 Bu yazda Rebelaisin Gargantus adl kitabndan baz blmlere yer veril-
mektedir.
281 TS Genel Bakan ve TB-DER Ankara ubesi yesi Fakir Baykurt, 4 Ocak
1971 tarihinde yaynlad Basklar Artar Fakat Bunalm Azalmaz ba-
lkl bir bildiriden dolay Ankara Toplu Basn Asliye Ceza Mahkemesinde
yarglanm ve 624 sayl yasann 14/a maddesine muhalefet ettii gerek-
esiyle iki ay hapis cezasna arptrlmtr. Baykurt, Kzlcahamam Cezae-
vinden 10 Ekim 1973te tahliye edilmitir.
282 Yeni alan ubeler; nebolu, Develi, Mazgirt, Ki, Karacasu, Suluova,
Doanehir, Savatepe, Varto, Safranbolu, Urla, Kula, Ktahya, Patnos
ve Gndomu.
283 TB-DER, madur olmu yelerine parasal yardmda da bulunmaktadr.
rnein, bir trafik kazasnda hayatn kaybeden Balkesir ubesi yesi
Mustafa Karacann ailesine 1500 lira yardmda bulunmutur. (TB-DER
Blteni say 59, sayfa 5) Bu miktarn o dnemde bir aylk retmen maa
kadar olduunu belirtmeliyiz.
284 Eitim-, Eit-Sen ve Eitim-Sen ynetimleri emekli olanlarn yelikleri-
nin devam ettirilmesi hususunda gereken almalar yapmadklarna a-
rmamak elde deil.(.A)
285 TB-DER Mu ubesi yelerinden Kazm Baba, Erdal ener ve Hseyin
Topta bildiri basmak ve yaymak sulamasyla tutuklanarak Diyarbakr
Skynetim Komutanlna gnderilmiler yaklak bir yl sonra tutuksuz
yarglanmak zere serbest braklmlardr.

159
286 Edebiyat retmeni Grel, rencilerin Namk Kemal vatan haini ve
anarist miydi? sorusuna Kimse Namk Kemale anarist veya vatan hai-
ni diyemez, Namk Kemal vatan airi ve hrriyet kahramandr diye cevap
vermi, savcla yaplan ihbar ve ikayet zerine tutuklanarak cezaevine
konulmu, valilike iten el ektirilmitir.
287 Manavgat ubesi yesi Mehmet Ali Kahya, Serik ile merkezinde emniyet
komiseri, beki ve bir polis memuru tarafndan dvlm, gn komada
kalan retmenin sa gz tamamen kr olmutur.
288 Adyaman/Besni iftlik Ky retmeni brahim Avcnn 23.9.1973 tarih-
li mektubu: 5.9.1973 gn gerici ve tutucu ky muhtarnn dzenledii
silahl saldrya maruz kaldm. Olayn ilk duyulduu andan itibaren bana
destek olan Besni TB-DER ve Adyaman TB-DER yneticilerini olayla-
rn sonuna kadar yanmda grmem gzlerimi yaartt. Sevinliyim, dayak
yedim. Yine sevinliyim. Zira, ben kendimi yapayalnz buluyordum. Asln-
da hi de yalnz deilmiiz. Hibir zaman da yalnz kalmayacamza ina-
nyorum. Ben TB-DER yesi deildim. yesi olmadm halde benden
yardmlarn esirgemeyen, beni yalnz brakmayan bata TB-DER Genel
Merkezi yneticilerine, Adyaman ubesi yneticilerine, Besni ubesi y-
neticilerine teekkrlerimi bildirir, yeni ders ylnda baarlar dilerim.
289 TB-DER Gelibolu ubesi yelerinden Mmin Uar ve Sleyman liyen
Yeni Ortam Gazetesinde ilede yaananlarla ilgili yazlar yaynlattklar
iin il dna ( Mmin Uar Yozgata, Sleyman liyen de Afyona) srl-
mlerdir.
290 Konya Ereli Kutren kasabas retmeni ve TB-DER yesi Karaman
Erdoan, bana gelenleri anlatt mektubunda sol eilimli olduu iin
geirdii soruturmay, bu arada olu Deniz Erdoan Ankaraya gtrp
tedavi ettiremedii iin kaybettiini, 30 yllk bir ilkokula srldn
anlatarak mektubunu yle bitirir; Sayn Bakanm (TB-DER Genel Ba-
kann kastediyor), elimizde sadece 4 tane ereveli Atatrk resmi var.
Haritalar ypranm ve kullanlamaz halde. Cumhuriyetin 50.kurulu
yldnmnde snfa asacak Trkiye haritas bulamyoruz. Bu haritalar
sizden bekler, almanzda baarlar dilerim. Sayglarmla.
291 Tokat ili Turhal ilesi yeniceler ky retmeni Selahattin Yazcnn evi
bir ihbar sonucu jandarma tarafndan aranr. Arama sonucunda aralarn-
da z (brahim Balaban), Allahn Fukaras (Sabiha Serim), tiraf (Arthur
London), Rus Senfonisi (nci Toksz-Rukiye Tmen), iirimizde stanbul
(mit Yaar Ouzcan), iirimizde Ak veKadn, Moskovada Bir Sokak,
Notlar (retmen Yazcnn 27 Mays ve Prf. T.Zafer Tunayann eserlerin-
den derledii), Ortam ve Eylem dergisinin bulunduu kitap ve dergilere
tutanakla el konulur. Gzaltna alnan retmen savclk tarafndan ser-
best braklr. MEB ilkretim Genel Mdrlnce evinde yasaklanm

160
 sol yaynlar bulundurduu, komnizmi tevik ve tahrik edici mahiyette
resimler ast, anarik mahiyette notlar tuttuu, Lenin ve Maoyu ven
yazlar bulunduu gerekesiyle bakanlk emrine alnr.
292 Sivas ilkretmen okulu retmeni brahim Akko, yemekli sohbetlerde-
Ky Enstitlerini vmekte, R.emsettin Sirere hakaret etmektedir Onun
bu szleri muhbir vatandalar tarafnda ikayet konusu haline getirilir. -
retmen 15 gnlk evli iken Malatyaya srgn edilir. Burada da ihbarlar
ve soruturmalar peini brakmaz. Mdrler Komisyonu karar uyarnca
Amasya 12 Temmuz Ortaokuluna mzik retmeni olarak srlr.
293 Ankara Skynetim Komutanl Askeri savclnca 23.9.1973 tarihinde
haklarnda Sosyal bir snfn dier snflar zerinde tahakkmn tesis
etmek, sosyal bir snf ortadan kaldrmak iin cemiyet kurmak, bu ce-
miyetin faaliyetlerini sevk ve idare etmek, bu cemiyete ye olmak id-
dialaryla dava at II.Devrimci Eitim urasna bildiri hazrlayan Talip
Apaydn, Avni Aytan, Ali Bozkurt, Feyzullah Cokun, Ergin Gne, Atilla
Snmez, lhan Tekeli, Adnan Binyazar, Mehmet Cihangir, Haim Kanar,
Cevdet Kudret, Korkut Boratav, Ali Rza Kayaalp, Yaln Kk ve Taner
Timur hakknda kovuturmaya yer olmadna karar vermitir. (II.Dev-
rimci Eitim urasna hazrlanan bildirilerin balklar yle; Devrim in
Eitim, lkemizin inde Bulunduu Genel Koullar, Devrim in Edebiyat,
leri Bir Toplum Yaratmak.)
294 Adapazar Lisesi retmenliinden, cezaevine, oradan grevden uzakla-
trlmaya ve ardndan da retmenlikten istifa ederek kitaplk yapmas-
na uzanan Necati Mertin hikayesi anlatlmaktadr.
295 Grses, yazsnda Sokratesin Mdafaas, Azra Erhatn Ecce Homo (te
nsan) adl yaptndan yola klarak deerlendirmektedir.
296 Yazda lkretmen okuluna giren lise mezunlarnn Er olarak askere
alnmas ilemi iptal edilerek bunlarn Er retmen olarak grev yapma-
lar salanmtr. (TB-DERin atrd bu davadaki 60 TB-DER yesidir)
297 zmit ubesinin Sayn retmen Arkada hitabyla balayan bildirisinde
zetle u grler yer almaktadr; Amac, yelerinin ekonomik, sosyal
haklarn savunmak, Atatrk ilkelerini halkmza ve gelecein sahiple-
ri genlerimize benimsetmek, eitim-retim ve meslek sorunlarnn
zlmesi dorultusunda aba gstermek olan TB-DER zmit ubesi
youn alma dnemine girmi bulunmaktadr. () Baretmen Ata-
trkn izdii dorultuda alan retmenler olarak, gemiin yanl-
larndan arnarak TB-DER ats altnda birleelim.
298 Tosya retmenler Dernei ile ayn binay paylaan TB-DERin almas
ve tabelasn binaya asmas zerine ilede yaynlanan Hilal adl ga-
zete, TB-DER binasnda Enternasyonal Mar sylendiini, TB-DERin
komnist bir rgt olduunu yazarak halk kkrtmaya alm, ancak
TB-DER faaliyetlerine devam etmitir.

161
299 Bu retmenler THKO Davas kapsamnda Ankara Skynetim komutan-
lnca tutuklanm, 19.10.1973te Mamak Askeri Cezaevinden tahliye ol-
mulardr.
300 Veliler TB-DER Bursa ubesine bir dileke ile bavurarak bozuk eitim
sistemi nedeniyle tek veya daha ok dersten madur olan rencilerin
maduriyetlerinin giderilmesini istemilerdir.
301 TB-DER stanbul ubesinin Aksaraydaki salonunda 27 Ekim-3 Kasm ta-
rihleri arasnda dzenledii konferanslarn konu balklarn ve konuma-
clarn adlarn yaynlamay uygun bulduk: rgt Asndan Eitimimizin
Genel Deerlendirmesi-Ali Bozkurt, 50. ylda Eitim Sorunlarmz- k-
ran Ketenci, Enver Karatekin, Ertal Altan, Mehmet Baaran, Muzaffer
Sencer, retmenin zlk Sorunlar- Nevzat Helvac, Cumhuriyet
Dneminde retmen rgtlenmesi- Hamdi Konur, Eitim ve Tiyatro-
Genco Erkal, Ali Poyrazolu, Kandemir Konduk, Zeliha Berksoy, Erol Toy,
Eitim ve Sinema- Ltfi Akat, Onat Kutlar, Erol Keskin, Fevzi Tuna, Ahmet
Mekin, retmen ve Aydn likileri-smail Cem, Ekonomik Kalknma-
da Eitimin Yeri-Cavit Orhan Ttengil
302 Siverekte bir siyasi partinin ile bakan, 14 Ekimde yaplacak seimlerde
sandk banda grev alacak retmenlerin kurslara katlmayp Diyarba-
kra gelen CHP Genel Bakan Blent Eceviti dinlemeye gittiklerini iddia
ederek soruturma almasn istemitir.
303 TB-DER Erzincan ubesi yesi ve Erzincan Lisesi Matematik retmeni
Ali ahinin grevine Mdrler Komisyonunca son verilir. ahinin kald
otel odasnda arama yaplm, Trkiyede Devir (H.Veldet Velidedeo-
lu), Sendika ve Grev (Fakir Baykurt), Beslenme Sorunu (O.Nuri Kotrk),
Ulusal Ordu (Haydar Tunkanat), akrcal (Yaar Kemal) adl kitaplarla
TB-DER Bltenlerine el konulmutur. Ali ahin soruturma geirmi ve
kendisine u sorular ynetilmitir; 1- Ar sol evrelerle ibirlii yap-
msnz, 2- Snf retmeni olduunuz snfta solcu renciler varm,
3- Ar solcu olan bir rencinize ngilizce szlk armaan etmisiniz,
4- Amerikann verdii renci burslarna kar kmsnz.
304 Yozgat ayralan ubesi yneticisi Alpay nlkee, gece yars evini ba-
san polisler tarafndan karakola gtrlr. Gereke evinde yasak yayn
bulundurmak ve TB-DERe ye olmaktr. Karakolda dvlen retmen
bunu doktor raporuyla kantlar. karld Skynetim savclnda hak-
knda grevsizlik karar verilerek serbest braklr.
305 Bu iirin szlerini A. Kadirin gnmz Trkesine evirdii haliyle yaynl-
yoruz:
Yeter artk bu pislik, yeter bu karanlk/bu topraklar da adam olmal,
adam/ Alnlardan akl fkrmal, alnlardan k/ rmcekli kafal kal-
mamal, ikence bitmeli, hak yerini bulmal/ ne kadar ok glerse halkn

162
 yz, o kadar ok aar insanln gl./Haydi rmcekli kafalar, haydi
pislikler, haydi karanlklar, haydi ekin arabanz !/Bize sen do doru-
luun gnei, sen do,/abuk ama, sabrmz kalmad !/ Sana ok az bu
dktm dil, bu hasret/ sen tek sn gelecek gnlerimizin./ Sndr
u cehennemleri, btn insanlar gldr,/ mutlu olsun insanlarmz k-
yamete dek,/insanlarmz kyamete dek zgr./ Haydi rmcekli kafa-
lar, haydi pislikler, haydi karanlklar, haydi, ekin arabanz !/Bize sen
do, kardeliin gnei, bize sen do,/ abuk ama, sabrmz kalmad!
306 Binali Seferolu, daha sonra ET-DER genel merkez yneticilii yapmtr.
307 stanbul ubesinde 27.10.1973 tarihinde yaplan konuma.

163
1974
1.1.1974 tarihinde yaynlanan Bltenin 64. saysnn manetinde Cum-
hurbakannn arsna Cevap Veren Genel Bakanmz Hakknda
Soruturma balkl bir haber bulunmaktadr308 Bltenin Bayazsnda
Yeni Yla Girerken Kendi Kendimize balkl bir deerlendirmeye yer
verilmektedir.

3. sayfada 15 TB-DER ubesinin al duyurulmaktadr.309 4.sayfada

Federal Almanya ve Bat Berlindeki Trkiyeli retmenler Derneinin
TB-DER ile dayanma mesaj bulunmaktadr.

6.sayfadaki Haberler balkl blmde TCKnun 142.maddesine mu-

halefetten yarglanan Ankara ubesi yelerinden .Faruk zate, Tevfik
Ylmaz ve Mustafa Kemer Beraat etti, Skynetim Askeri cezaevinde
tutuklu bulunan stanbul ubemiz yelerinden Refik Grel ve Ali iekli
tahliye edildi haberleri ne kmaktadr. Bltenin 6-16 sayfalar kym
haberlerine ayrlm. KymKymKym balkl blmde gze
arpan baz haberler yle; Tavas ubesi yesi Nermin Ylmaz, 69 TS
Boykotuna katld iin iki buuk yl memuriyetten men cezas ald,
TB-DER eski yneticisi ve Ankara ubesi yesi Avni Aytan emekliye
sevk edildi, erke 27 Mays Lisesi retmeni Nurettin Yldran grev-
den uzaklatrld, Siirt ubemiz yesi iki mfetti ve bir mdr grev-
den uzaklatrld, Tatvan ubemiz Saldrya Urad, Kastamonu u-
bemiz yesi Mustafa Terzi grevden uzaklatrld, ankrda retmen
Kym, Dinarda 12 retmen Srld,310 Mardinde kymlar ve sal-
drlar sryor,311 Ben Srldm de Yol Tamamland m?312 ret-
men Hasan Kulun kaleme ald ve kendisine yaplan hakszlklar anlat-
t Bir Kymn yks balkl yaz Bltenin 11.sayfasnda yer bulmu
kendine.313 Kymlar Beldesi balkl yazda ise Demirci ilesinde birka
retmenin bandan geenler anlatlyor.314 15.sayfada Bir Kym Kara-
r balkl yaz gzmze arpmakta. Bu yazda Develi Kaymakaml da-
re Kurulunun verdii 68 nolu karar var. Bu kararda 6 retmen hakknda
Develiyi, Kayserinin TS merkezi haline getirmek, ar sol taraftar
olmak, bu fikirlerle (rencileri-olmal) zehirlemek ve sol yaynlar oku-
mak tan 27.11.1973 tarihinde lzum-u muhakeme karar veriliyor.

16.sayfada Fevzi Ceylan imzal Halk Uyandrmak balkl bir yaz yer
alm. Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin 27 Mays ve Anayasay anla-
tan Dn ve Bugn balkl yazs bulunuyor.

165
Eitim Kesinde Feodal Toplum zerine -I balkl yazya yer verilmi.
Adalet Partisinin lerici Eitim Politikas balkl iki sayfalk deerlen-
dirme yazs ise Bltenin son sayfalarn sslyor.

15.1.1974 tarihli 65.saynn manetinde Dantay kararlarn Uygula-

mayan Milli Eitim Bakan Dengizi mahkemeye Verdik haberi bulunu-
yor. Bayaznn bal ise Meyak ve yak Giriimleri 2 ve 5.sayfalarda
Blge Toplantlar ile ilgili bilgilendirme yazlar var.

ubelerimizden Haberler balkl blmde enkaya ve Samanda u-

belerimiz TSn mallarn geri ald, Erzurum enkaya retmenler
Dernei 10.12.1973 tarihinde kendini feshederek TB-DERe katld
haberleri ne karken ayn sayfada eitimle ilgili dnyadaki baz geli-
melere yer verilmitir. Yazda Cenevrede toplanan 34. Uluslar Aras Ei-
tim Konferansnn verilerine gre 1970 ylnda silahlanmaya 197 milyon
dolar harcanrken eitime 161 milyon dolar harcanmtr. Unescoya gre
okuma yazma bilmeyenlerin says 700 milyondan 783 milyona kmtr.
Yine yazdan rendiimize gre 8 Eyll tarihi Uluslar Aras Okuma Yaz-
ma Gn olarak kutlanyormu.315

10.sayfada H.Basri Aydnn kaleme ald Atatrk ve Atatrk ret-

menlere Kar Srdrlen Dmanln Kkeni balkl yazs bulunu-
yor.316 11.sayfada M. Rauf nann lkc Bir Bakan balkl iki sayfalk
yazsna yer verilmitir. nan bu yazsnda 1 Ocak 1929 tarihinde hayata
gzlerini yuman Mustafa Necatiyi anlatyor. nan zetle; tip Milli
Eitim Bakan vardr. Birincisi, tmden unutulmu olanlar. kincisi Fk-
ralara konu olanlar (ya da fkralam olanlar) ncs, destanlam
olanlar diyerek Mustafa Necatiyi nc gruba dahil eder. Necatinin
1922de yazdklarndan rnekler verir.317 Atatrkn Necatinin ardndan
gzya dktn syleyerek Hasan Ali Ycelin Necati iin yazd iirin-
den bir dize aktarr.318

Bltenin Hukuk Kesinde Av.Halit elenkin Hukuk Kavram balkl

yazs, Eitim Kesinde Feodal Toplum zerine -II balkl yaz bu-
lunmaktadr.Edebiyat dlleri balkl inceleme yazsn Hikmet Altn-
kaynak kaleme alm.319 iir Sayfasnda Nazm Hikmetin Umut adl
iiri kendine yer bulmu.

166
14 Ekim 1973 tarihinde yaplan genel seimlrde %33 oy alan CHP ile %11
oy alan Milli Selamet Partisi (MSP), 28 Ocak 1974ten 17 Aralk 1974e
kadar sren bir koalisyon hkmeti kur acaklardr. Kurulan bu hkmette
CHPli Mustafa stnda Milli Eitim Bakan olacaktr. Hkmet 15 Mays
1974te Genel Af kanunu karacak, bu kanunla birok solcu zgrlne
kavuacaktr. TB-DERin 2. Olaan Genel Kuruluna Milli Eitim Bakan
stnda da katlacak ve Genel Kurula hitaben bir konuma yapacaktr ki
bu durum TB-DER tarihinde bir ilktir ve sondur.

1.2.1974 tarihli olan 66. saynn manetinde rgtlenme ve Eitim So-

runlarn Grmek zere ube Bakanlarmz Ankarada Toplanyor320
Bayaznn bal ubat Aynda Seminer almalarmz Olacak
eklindedir.

Haberler balkl blmde ne kan balklar yle; stanbul ube-

miz yesi Hasan Kyafet Tahliye Edildi, Cemil akr, TB-DERe Bor-
cunu dedi,321 Dnya retmenlerinden Haberler balkl blmde
FSEnin 10.Genel Kurulu Topland, Guatemalada retmen Kym,
Belikada retmenlerin Grevi, Demokratik Vietnam Cumhuriyetinde
yeni ders yl balad haberleri gze arpmaktadr. KymKymK-
ym balkl sayfada Afyonda Yirmi TB-DERli retmen Srld,
Kazmandan Drt, Artvinden retmen srld, avat ubemiz
yesi Ali Aksakal, Mdrlk Grevinden Alnarak Srld322 TB-DER
Genel Bakan Ali Bozkurt imzal yaznn bal Devrimci retmen K-
ym, Hukuk Kesinde elenkin rgtlenme Zorunludur balkl
yazsna yer verilmitir. Eitim Kesinin konu bal ise Kapitalist
Toplum zerine-I323.

Bltenin 14-16.sayfalarnda 26 Haziran 1922 tarihinde Trkiye Mualli-

me ve Muallimler Dernekleri Birliinin yaynlad bildiri yaynlanm-
tr.324 17 ve 18.sayfalarda Zehra Tunun Kibritler adl yks Mehmet
Koun sunumuyla kendine yer bulmu. Bltende ngiltere retmen-
ler Birlii ve Genel Eitim balyla Edward Brittonun bir yazsna yer
verilmi.325 Bltenin son sayfasnda Mustafa stnda Milli Eitim Ba-
kan Oldu haberi ile Ali Bozkurtun Bakan stnda kutlayan mesaj
yaynlanmtr.

167
67. say 15.2.1974 tarihlidir. Manette TB-DER Semineri Ankarada
Yapld haberi Milli Eitim Bakan stndan fotorafyla birlikte yer
almtr.326 Seminer almalarmz zerine, Bayaznn da konusu
olmutur.

ubelerimizden Haberler de Burdur, Suluova ve Bergama ubeleri-

nin kayyumda bulunan TS mallarn geri aldklar haberi sayfann en
dikkat ekicisi. 6-8.sayfalarda TB-DER toplantsnda Milli Eitim Bakan
stndan yapt konuma bulunmaktadr. Bu konumann baz yerle-
rini zetleyerek veriyoruz;

MLL ETM BAKANI TB-DER TOPLANTISINA KATILIYOR

Biyografimde bahsedilmemi olmama ramen ben 1951 ylnda vriz

ky Enstitsnden mezun olmu ve 7 yl ilkokul retmenlii yapm bir
arkadanzm. () Trk retmeninin itibar en yksek derecesine Ata-
trk dneminde ulamtr. () devlet ynetimini elinde bulunduranlar
demokratik kurallar iinde kendilerini tenkit eden dernekler ve dier ku-
rulular iin gerekli anlay gstererek yardmc olmaldrlar. ()deerli
meslektalarm, bu retim ylnda 41.239 ilkokulun 110.212 dershane-
sinde 159.769 retmen 5.400.851 rencinin yetitirilmesi iin grev
yapmaktadr. lkokullarda bir derslie den renci says ehirlerde 63,
kylerde ise 43tr. Says 20.505i bulan orta ve dengi okullarda 26.071
retmen, 1.119.924 renci grev yapmaktadr. 1.267 lisede 19.781 -
retmen 503.845 renci renim grmekte ve grev yapmaktadr. zet-
le, 216.322 retmen, toplumumuzun isteklerine uygun olarak insan un-
surunu hazrlama faaliyeti iindedir. ()Topluma dinamizmi getirecek en
gl rgt sizsiniz. () retmenin zgr bir ortamda almasn temin
edeceiz, zgr alacaz Barn, birliin zlemiyle retmen toplulu-
una yrekten huzur ve mutluluklar diler, en derin sayglarm sunarm.

Bu arada TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurt, Bakan stndaa ret-

menlerin zlk, mesleki talepleriyle, ekonomik durumlarnn iyiletiril-
mesi, retmenler zerindeki siyasal basklara son verilmesi, kym ve
srgnlerin durdurulmasn isteyen sayfalk bir mektup sunmu ve
bu mektup Bltenin 9-12.sayfalarnda yaynlanmtr. Bltende Ali Boz-
kurtun toplantnn alnda yapt konumaya TB-DER Trkiye -

168
retmenlerinin Demokratik ve Mesleki Mcadele rgtdr balyla
yer verilmitir. Bozkurt konumasnn bir blmn yaynlamay uygun
bulduk;

TB-DER TRKYE RETMENLERNN

DEMOKRATK VE MESLEK MCADELE RGTDR

rgtmz Trkiye retmenlerinin tek ve en gl rgtdr. lke-

mizde kamu kesimindeki rgtlerden bahsedilirken akla sadece TB-DER
gelmektedir. () TB-DER g gnlerin rgtdr. TB-DER ye ve yne-
ticileri g gnlerin yasal, ylmaz savalardr. Bunu dost, dman her-
kes kabul etmektedir. TB-DERin kuruluundan bu yana 2,5 yl gemitir.
Bunun iki yldan fazlas skynetim altnda geen almalarmzdr. ()
Bu bakmdan rgtmz kurulduundan beri ayakta durabilme, haksz
ilemler yznden ala terkedilen arkadalarna, tutuklu bulunanla-
rn e ve ocuklarna zeytin ekmek alabilmenin nemini ba ura ola-
rak grmtr. () Koullarn g olmasna ramen, rgtmz 2,5 yl
iinde eitli yerlerde dzenlenen birok toplantda bir yandan Trkiye
retmenlerinin yeniden rgtlenme, birleme, yardmlama ve daya-
nma konusunu ele alrken, bir yandan da Trkiyenin zm bekleyen
eitim-retim sorunlarn ele alm, bunlarn zlmesi iin aba har-
camtr.() Bozuk dzenin bir yansmas ve paras olan bugnk a-
d, tketici, verimsiz, ksr, ezberci, gayr milli ve kmazlar ierisinde
bocalayan eitim sistemi mutlaka deitirilmelidir. Bu sistemi orasndan,
burasndan dzeltmeye alarak ayakta tutmann olana yoktur. ()
Eitim alanna gerekli yatrmlar yapmayan, yapamayan, halkmzn
okuma-yazma renmesini, bilim ve kltrn nimetlerinden yararlan-
masn, yzyllarn karanlnda, cehaletin penesinden kurtulmasn, s-
nfsal karlarna aykr bulanlar, halkmzn bilinlenmesini, insanca bir
yaam srecei dzene kavumasn, her trl smrden kurtulmasn
istemeyenlerden eitim sorununun zmn bekleyemeyiz. Bu yzden
biz Trkiye retmenleri, 1961 Anayasasnn btn demokratik olanak-
larndan yararlanarak bozuk eitim dzenine ve bu dzeni savunan ve
uygulayanlara kar mcadele ettik. Bunun iin tek tek retmenler ola-
rak saldrlara uradk, dvldk, svldk. 12 Marttan nce rgt-
mz olan TS ve onun yzlerce yesi, ubesi gerici glerin saldrsna
urad. () Fakat rgtn ve bir rgt altnda birlemenin yardmlama

169
ve dayanmann ne olduunu bilecek deneyi olan Trkiyenin yurtsever,
ilerici, Atatrk, devrimci ve 1961 Anayasasna bal retmenleri; -
karlan btn glklere, basklara, kitleler halinde gzaltna alnmalara,
tutuklamalara, balyoz harekatna, imzal ve imzasz mektuplarla yaplan
ihbarlara, dayaa, srgnlere, kymlara, iten ve atan edilmelere ra-
men sabrla, inatla kar koydular ve u ana kadar TB-DERin il, ile ve
bucaklarda 395 ubesini kurmay baardlar.()

Bltende Hamdi Konurun Az Gelimi lkelerde retmenlik Mesle-

i adl yazsna da yer verilmitir. Av. Halit elenkin yazd Hukuk K-
esinin bal rgtlenme Hakk ve Dernekler Yasas. Bltenin arka
kapanda Babakan Blent Ecevit ve Milli Eitim Bakan stndan
greve balamalar nedeniyle kendilerini telgrafla kutlayan TB-DER Ge-
nel Bakan Ali Bozkurta gnderdikleri cevabi Teekkr telgraflar ile B.
Brechtin Dnyann Dosta Kurulduunu Syleyenlere Kar adl iiri
bulunuyor.

Bltenin 68. says 1.3.1974 tarihlidir. Maneti Genel Bakanmz Al-

manyaya Gitti327 eklindedir. Bayaz blmnn bal Suluyu
Her Zaman Yasalar Belirlemiyor olarak belirlenmi. Bltenin 2.sayfa-
snda iki adet rgte Teekkr telgraf var. Paylamak istedim. O-
lum Vahdettin Gayretin ve Gayret Ailesinin acl gnlerinin bitmesi iin
gsterdiiniz ilgi ve yardmlarnz nedeniyle kranlarmz iletiriz. Bizim
durumumuzda olan tm ailelerin sevinmesi dileimizdir. Zor gnlerimiz-
de yanmzda olan TB-DERe selam, sayg ve baar dileklerimizi iletiriz.
Babas ve Annesi328 Uradm saldrdan dolay bana gsterdiiniz
ilgiye ok teekkr ederim. Gerek Genel Merkezden ve gerekse Sungur-
lu ubemden aldm telgraflar, benim yaama gcm arttrd. lmle
peneleirken verilen ilalardan daha ok etkili oldu telleriniz. Cengiz z-
trk TB-DER Sungurlu ubesi yesi.

Bltenin 6.sayfasda retmenlikten stifalar Artyor balkl bir yaz

var. Bu yazda adlar yazl 40 retmenin retmenlik mesleinden istifa
ettikleri duyurulmaktadr. Belge olur diye bir istifa mektubunu yaynla-
may uygun grdk;

170
Srekli artan hayat pahall ve retmenin toplum iindeki deeri-
nin drld bir ortamda erefle retmenlik yapma olanam kal-
mamtr. Aile sorumluluum, insanlk onurum, meslek gururum, iinde
bulunduum maddi skntlar beni ok sevdiim mesleimden ayrmak
zorunda brakmtr. yi retmenlik yapabilme ortam bulduumda
a olduum mesleime dneceim tabiidir. Tahsin Umur/ Kemalpaa
Kouboaz Ky retmeni

7.sayfada D lkelere i Olarak Giden retmenlerin isim listesi ve

hangi lkeye gittikleri yazl.329 8.sayfada ise Gazi Antepe giden Babakan
Yardmcs ve MSP Genel Bakan Necmeddin Erbakana sunulan aralarn-
da TB-DER ubesi ve sendika ubelerinin Af Snrsz Olmaldr balkl
mektuba yer verilmitir.

9.sayfada Erdem Uzun330 imzal Kym Ho Geldi Sefa Geldi balkl yaz
yaynlanm. Bu yazda bir ihbar mektubuna dayanlarak alan mfetti
soruturmasnda Erdem Uzuna sorulan sorular ve Uzunun savunmas-
na yer verilmitir. Uzuna yneltilen sulamalar yle; Leninist olduu-
nuz, okulda Gze adl dergi kardnz ve idareden izin almadnz,
Kompozisyon snavnda yksek not alan bir renciye zgr nsan adl
kitab verdiiniz, Cumartesi gnleri bayrak trenlerine katlmadnz,
stiklal Marna kar olduunuz, Kazm Krolu ile birlikte retmen
ve rencileri boykota tevik ettiiniz, sol ve yasakl yaynlar rencile-
rinize okuttuunuz, sol grl rencilere yksek not verdiiniz Uzun
savunmasnn sonunda Atatrk devrimlerinin yetitirdii retmenim
ben. Kylmakla pes demem. Halkmn yannda olacam. Sonuta
Erdem Uzun Artvinde bir liseye srgn edilir. Bltende TB-DER Genel
sekreteri aban Sezenin TB-DER ubelerinin alma lkeleri adl iki
sayfalk yazs da yer almtr. TB-DER blteninin bu saysnda uluslara-
ras retmen kurulularndan biri olan FISE (Dnya retmenler Sendi-
kas) Genel Sekreteri Daniel Retureaunun Dnya Sendikalar Birliinin
8.kongresinde yapt konumadan baz blmler iar Yalnn evirisiyle
yaynlanmtr. 15.sayfada Kemal stnn kaleme ald Eitim Ticare-
ti adl yaz bulunmaktadr. Asl dikkat ekici yaz Gine-Bisau kurtulu
hareketinin kahramanlarndan biri olan ve 20 Ocak 1973te idam edilen
Alicar Cabraln 1972 ylnda UNESCOya sunduu Bamszlk Savan-
da Kltr Etkeni balkl yazs olsa gerek.331

171
Muzaffer Grses imzal Kanl Zalimin Ettikleri balkl yaz zmir dep-
reminde hayatlarn kaybeden kar-koca iki retmeni konu alyor.332 Bl-
tenin Eitim Kesi blmnde Meta retimi zerine-II adl yaz
bulunuyor. Bltenin arka kapanda Milli Eitim Bakan TB-DERi Ziya-
ret Etti ve retmen Parlamenterlere ay Verdik haberleri yer alyor.

15.3.1974 tarihli olan 69. saynn maneti TB-DERin ube Says 430a
Ulat olarak belirlenmi. Bu haberde 1 Ocak-14 Mart tarihleri arasnda
geen iki buuk aylk srede 75 yeni ubenin kurulduu duyuruluyor.333
Bayaznn konusu ise Siyasal ktidarlara Kar Tutumumuz olarak
seilmi. Bltende Ayanck ubesinin rgtlenmeye ar bildirisi,
Glba ubemiz TS mallarn ald haberlerine de yer verilmitir.

Bltenin kalclamakta olan Dnya retmenlerinden Haberler say-

fasnda yer alan baz balklar buraya aktaryoruz; (Bu haberler birka ay
gecikmeli olarak yaynlanmaktadr .Aydn)334 ili le Dayanma, Uru-
guayda Demokratik Glerin Gelien Mcadelesi,335 Orta Douda
srailin Arap halklarna Kar saldrs Sryor,336 Yunanistanda Bas-
k,337 Belikal retmenlerin Yeni Kitle Eylemleri,338 Bengal lkokul
retmenlerinin Protestosu,339 ngiliz retmenleri Daha yi yaama
Koullar in Mcadele Ediyorlar340

Bltenin 7. sayfasnda Genel Bakan Ali Bozkurtun GEW in davetiyle

gittii Federal Almanyadaki toplantnn konumasdr.341 Bozkurt konu-
masnn sonunda Mustafa Kemal Atatrkn 1937 ylnda yapm olduu
nsanlar mesut edecek biricik are onlara birbirini sevdirmek, karlk-
l maddi ve manevi ihtiyalarn temine yarayan hareket ve faaliyetler-
de bulunmaktr. Dnya bar iinde insanln hakiki saadeti ancak bu
yksek ideal yolcularnn oalmas ile mmkn olacaktr. Eer devam-
l bir bar isteniyorsa, kitlelerin vaziyetlerini iyiletirecek uluslararas
nlemler alnmaldr. Refah ve Huzur alk ve basknn yerine gemeli-
dir. Dnya vatandalar haset, a gzllk ve kinden uzaklaacak ekil-
de terbiye edilmelidir.

TB-DER Genel bakan Ali Bozkurtun Almanyada Yaayan Trk i o-

cuklarnn Eitim Sorunlarna ilikin olarak hazrlad ve Milli Eitim Ba-
kanlna sunduu rapor, Bltenin 10-12.sayfalarnda yer alyor. 13-16.

172
sayfalarda H. Cemal Babayn kaleme ald Bir Dernek Genel Kurul
Toplants balkl yaz yaynlanm. Hukuk Kesinde Kamu Grev-
lilerinin Sendika Kurma Hakk balkl Av. Halit elenk imzal yaz var.
Eitim Kesinin bu saydaki konu bal Para olarak belirlenmi.
M. Rauf nann 1961 ylnda Hasan Ali Ycelin lmnn 13.yldn-
m iin kaleme ald Hasan Ali Ycel balkl yaz Bltenin 20-23.say-
falarn sslemi. Bu yaznn baz blmlerini zet olarak almay uygun
bulduk. nan, yazsna Bu yazy, gerek deerleri arayan idraki uya-
nk aydnlarmza ve yakn bir gelecekte, bilimsel incelemelerle eitim
tarihimizi yazacak olanlara sunuyorum. diye bir ithaf ile balyor ve
devamnda yelerinin toplam says 110.000i aan iki byk retmen
rgtmz, TDMF ve TS, iki Milli Eitim Bakanmzn (ayrca iki byk
eitimcimizin) lm yldnmlerinde anma trenleri dzenlemeyi ka-
rarlatrmlard: Mustafa Necati ve Hasan Ali Ycel iin() 1938de 11
retmen okulu, 1946da 20 byk Ky Enstits ile 31e, renci says
ise 3000den 20.000e kmtr. () nsanln dnmeye ve yazmaya
balad gnden beri dn hazinesi olan klasik eserlerden 1940-41de
13 ile balayan eviri hz ylesine artmt ki, 1946da 173e kmtr.
() Hasan Alinin bakanl sresince yaplan yaym miktar, brahim M-
teferrika tarafndan baslan ilk eserlerden Hasan Alinin greve balad
gne dek (200 ylda) kanlarn saysndan oktur iddias gerek olsa ge-
rek. () Hasan Ali dneminde slam Ansiklopedisi (1940), nn-Trk
Ansiklopedisi (1943), Sanat Ansiklopedisi (1943), Son Sadrazamlar
(1944), Hukuk Lgat (1944), Trke- Franszca Lgat (1944), Osmanl
Deyimleri ve terimleri Szl (1946) gibi eserler yaymland. () lk-
retim (1939), Gzel sanatlar (1939), Mesleki ve teknik retim (1940),
Maarif Vekaleti (sonradan Kltr Bakanl) Mecmuas (1940), Tercme
Dergisi (1940), Tarih Vesikalar Dergisi (1941), Kadn-Ev (1944), Ky Ens-
titleri (1945) ve Tebliler Dergisi onun zamannda kt. eklinde bitir-
mitir.

Bltenin 24.ve son sayfasnda TB-DERin Af Konusundaki Gr342

balkl bir yaz bulunmaktadr. Yaz, Biz Trkiye retmenlerinin tek ve
en byk demokratik rgt TB-DER olarak, Cumhuriyetimizin 50. Yl
nedeniyle karlacak olan genel affn btn siyasal sular iine alma-
sn, zlenen huzurun, toplumsal barn, yurt karlarnn ve demokra-
sinin n koulu sayyor ve affn snrsz olarak gerekletirilmesini Tr-

173
kiye halknn 14 Ekim seimleriyle Byk Millet Meclisine gnderdii
temsilcilerinden bekliyoruz. talebiyle sona eriyor.

14.1.1974 tarihinde kan 70 sayl bltenin maneti Yurtsever ret-

men ve rencilere Kar Faist Saldrlar Younlat eklindedir. Yazda
Elaz Atatrk Lisesini basan bir grup lkc- Komandonun retmen-
lere ynelik bask ve tehditleri ile Ptrge, Darende, Arapkir, Savatepe,
Adyaman, avat ve Yeilova, Besni, Afyon, Van, zmit, Gaziantep, Di-
yarbakr, Krehir, Sakarya, Ulukla, Arhavide retmen ve rencilere
ynelik faist saldrlar 5 sayfa olarak anlatlmaktadr.

Bltenin Bayazsnda Ali Bozkurt imzal Olaylara Doru Tehis Ko-

yalm balkl bir deerlendirme yazs bulunmaktadr. Bu yazda zetle
unlar dile getirilmektedir:

Olaylara Doru Tehis Koyalm

Belli merkezlere bal, ar sac ve komando denilen renci

gruplarnn niversitelerde, okullarda, toplantlarda ve sokaklar-
da kardklar olaylar birbirini izlemektedir. () Yer yer yneti-
cilerin desteinden de yararlanan bu gruplar Atatrk, devrimci
retmen ve rencilere saldrmaktadr. () 16 Mart 1974 gn
retmen okullarnn al yldnmn kutlamak zere Tunce-
lide yaplan toplant il yetkililerinin gzleri nnde, kendilerine
bozkurtlar adn veren bu renci gruplar tarafndan baslm,
datlm, retmen okulu rencileriyle retmenleri yaral ola-
rak hastaneye kaldrlmlardr.() tahrikler tek taraftan gelmek-
tedir. Bu olaylara sa-sol atmas gibi yanl tehisler koymak
olaylarn gerek ynn kamuoyundan saklamak ve tahrikilerin
ekmeine ya srmekten baka bir eye yaramayacaktr.

Bltenin ubelerimizden Haberler balkl sayfasnda en dikkat ekici

haber olarak Bayndr ubemiz de TS Mallarn Ald gzmze arp-
maktadr.

Bltenin 6 ve 7. sayfalarnda 16 Mart Kutladk balkl bir yaz var. Ya-

zda yer alan bilgilere gre, TB-DER Ankara ubesi retmen Okullar-

174
nn Alnn 126. Yl balkl bir etkinlii Ankara Atatrk Lisesi salonunda
dzenlemitir. Bu toplantda Ankara ube Bakan Mustafa Dzgn a-
l konumasn yapm, Ali Bozkurt; Trkiyede retmen Sorunlar, M.
Rauf nan; retmen Okullarnn lk Allar, retmenin Toplumdaki
Etkisi ve Sorumluluklar, Selman Erdem; Yakn Gemiimizde ve Gn-
mzde retmen Yetitirme konularnda konumulardr. Malatya ube-
sinde de bir etkinlik dzenlenmi, Hasan ahin; Eitimin Amac ve Toplu-
ma Etkisi, Halit Erta; lkemizde Eitimin geliimi ve Bu Gnk Durumu,
N. Nedim ahhseyinoluda ada Eitim ve retmenlerin Sorum-
luluu konularnda gr aklamlardr. Ankarada yaplan toplantya
Babakan Blent Ecevit, Devlet Bakan Orhan Eybolu, Adalet Bakan
evket Kazan, Milli Eitim Bakan Mustafa stnda, Ankara Milli Eitim
Mdr Musa Erolu birer telgraf gndermilerdir. Ayn toplantya 4 ka-
dn tutuklunun gndermek istedikleri telgrafa cezaevi ynetimince izin
verilmemitir.343

Bu arada stanbul ubesi II. Seminer almalar balatmtr. Seminerde

Av. Halit elenk; retmenin Anayasal rgtlenme Hakk ve Dernek-
ler Yasasna Getirdii Kstlamalar, Ali Sirmen; Trkiyenin D Politikas,
Asm Bezirci; Sabahattin Alinin Trk Edebiyatndaki Yeri konularn an-
latrken, Ky Enstitlerinin getirdikleri ve lkemizin Bu Gnk koullar
indeki Durumu konulu ak oturuma Prf. Cavit Orhan Ttengil, Oya
Baydar, erif Tekben, Halis Bier, Mehmet Baaran; Mustafa Kemal ve
Ulusal Egemenlik konulu ak oturuma Hasan zzettin Dinamo, Prf.Dr.
Edip elik, Do.Dr. Murat Sarca, Dr. Uur Mumcu ve Dr. Muzaffer Sen-
cer konumac olarak katlmlardr.344

Bltenin Haberler balkl sayfalarnda baz balklar u ekilde yer al-

mtr;

Marata 6 yemiz Beraat Etti, Af in mza Kampanyas Ald, Sun-

gurluda 9 yemiz hbar Edildi,345 Ankara Basn Savcs TB-DERin ka-
patlmasn istedi,346 rgte Teekkr347

Bilindii gibi TB-DER Blteninde bir sreden beri (66. saydan) Dnya
Eitim ve retmen Hareketleri balkl bir blm yaynlanmaya bala-
mtr. Bltenin bu saysnda yer alan haber balklar unlar; Unesco

175
Avrupa Eitim Bakanlar Toplants Yapld, Yugoslavya: niversite Ei-
timinde Yeni Eilimler, Fransa: Bretagneda zel Okul retmenlerinin
Grevi, Portekiz: retmenlerin Tutuklanmas, Ekvador: retmenle-
rin Ulus apnda Grevi, AI: kencenin Kaldrlmas in Konferans348
Bltenin 13 ve 14. sayfalarnda Japon retmenler Birlii Bakan Moto-
fumi Makedann yazd Japonya retmenlerinin Mcadelesi ba-
lkl yazsna yer verilmektedir.349

Bltenin 15. sayfasnda Hasan Basri Aydn imzal Niin ve Kime Af?
balkl yaz bulunuyor.

Eitim Kesinin bal Para. Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin

kaleme ald Yenilmeyenler balkl yaz gze arpmaktadr. Bltenin
son sayfas ounlukla olduu gibi iire ayrlm. Mehmet Arcan D-
n adl iiriyle konuk olmu.

Bltenin 71. says 15.4.1974 tarihlidir. Manette Tm ubelerimizde

YaplanToplantlarla Ky Enstitlerini Anyoruz haberi bulunmaktadr.
Bayaznn bal da Ky Enstitleridir. Bu yazda zetle; Ky Ensti-
tlerinin Yzdeyz milli ve yzdeyz Atatrk kurumlar olduu g-
rne yer verilmitir. ubelerimizden Haberler sayfasnn ne kan
balklar ise, Horasanda Drt retmenin Evi Kurunland, Derik
ubemize ve yelerine Bask eklindedir. 5.sayfada tam sayfa olarak
Haruniye Olaylarnn Yz anlatlmtr.350 6.sayfadaki Yneticilerin
Tela balkl yaz soruturmaya muhatap olan TB-DER Mardin ube-
si Bakan smail Pekmezci tarafndan kaleme alnm. Bu soruturmada
sorulan sorulardan bazlarn ibretlik olduu iin buraya aktarmay fay-
dal bulduk; Hilafet zlemcileri, saltanat alklar szlerinden kastet-
tiiniz anlam nedir? izdiiniz bu ereve eitim camias mdr? Eer
alan snf ve zmreler zgr bir ekilde rgtlenebilirse gibi szler
kullanarak Trk toplumu ierisinde bir snf farkllnn olduunu mu
sylyorsunuz. Bu snf retmenler midir? Sesimizi egemen glere
duyurmakszndeki egemen glerle hangi kitleyi kastediyorsunuz?,
zgrlklerimizin snrlarn geniletmek balca hedefimizdirszle-
rinizden iinde yaadnz toplum dzeninde zgrlk olmadn m
kastediyorsunuz, ki size gre yoktur. O halde sz konusu zgrl
hangi vasta ve yollarla almay tasarlyorsunuz?, Yrrlkteki kanunla-

176
ra gre devlet memurlar sendika kurma ve sendikal hareketlerde bu-
lunma hakkna sahip deildirler. Siz, sendika kurmann hak olduunu
ve birok lkede bulunduunu syleyerek ve sendika hakk isteyerek
su ilemiyor musunuz?

8 ve 9.sayfalarda M. Rauf nann imzasn tayan O, O Gn ve Ant

balkl Ky Enstitlerini anlatan bir yaz gzmze arpyor. Bu yazda
yer alan baz ilgi ekici cmleleri aktaryoruz; Ky Enstitleri Kanunu
ile halklk, halk iinlik ve halka grelik ilkesinin eitime tam anlamn-
da uygulanmas gerekletirilmitir. (..) Tongu, Eitim Yoluyla Canlan-
drlacak Ky adl kitabnda Trk genleri iin asl vatan Trk kyleridir.
Orada tek bir insan deil, kitleler daha doru ve daha gzel bir hayat
itiyak ile lyor. Orada rk, kan biz mnevverlerle mterek olan in-
sanlar tabiatn ve vuslatiliin esiridirler; bizim hrriyetimizden nasip
almak istiyorlar. Bizden insanlk yardm bekliyorlar. Kararmaya bala-
yan eski mealeyi yeniden canlandrmak lazmdr.

Bltenin 10-16.sayfalar FISEnin yayn organ olan Teachers of the World

dergisinden evrilmi bir yaz var. Yaznn bal, Dnya retmenleri-
nin Sorunlar ve Mcadeleleridir. Hukuk Kesinde Av. Halit elenk
imzal Sendika ve Sendikal Haklar yazsna yer verilmitir. Eitim
Kesinde Para balkl yaz iki sayfa olarak devam ediyor. Muzaf-
fer Grses nsanlar ve Tanrlar balkl yazsnda Erich Von Danikenin
Tanrlarn Arabalar adl ok satan kitabn eletiriyor. 22-23. sayfalar-
da Mehmet Ko imzal ve Meslek Eitimi konulu yazs bulunuyor.
Arka kapakta (24.sayfa), Langston Hugesin Zenci iirine yer verilmi.

1.5.1974 tarihli 72. saynn manetinde Gerici ve Faist Glerin -

retmenlere Saldrlar Sryor haberi dvlen Abdullah Zengin adl bir
retmenin fotorafyla birlikte yer alm. Yaznn devamnda Uzunkuyu,
Gemlik, Ardahan, Kars, Amasya, Ergani, Alaca, Pasinler, Antakya, Kahta,
Kangal, Manavgat, Hekimhan, Hacbekta, Ulus, Konya, Mazgirt, Alae-
hir, Bartn, Patnos, Trkeli, Isparta, Perembe, Bismil, Bandrma, Gazian-
tep ve Ulubeylide saldrya urayan retmenlerin tek tek adlar verile-
rek olaylar anlatlyor.

Bltendeki Bayaznn da konusu doal olarak bu saldrlara yneliktir.

Faizmin Maskesini Drebiliriz balkl yazda Nisan aynda 30dan

177
fazla yerde retmenlerin saldrya uradklarna deinilerek zetle u
grlere yer verilmitir;

Faizmin Maskesini Drebiliriz

Resmi makamlar bu olaylar kamuoyuna iki tarafl saldrlar

(o dnemin yaygn sylemiyle sa-sol atmas .A) eklinde yan-
stmaktadr. Yanltr bu tutum. () Faizm milliyetilik rts-
ne brnmtr. Oysa bu bir aldatmacadr. Faizm uluslarara-
s tekelci kurulularn, uluslararas mali sermaye egemenliinin
ideolojisidir. () Bizde de faizmi milliyetilik sanan safdillerin
uyanmas zaman gelmitir. Faizm milliyetilik demek deildir.
Faizm, tekelci kurumlarn, uluslararas mali sermayenin saldr-
ganlk politikasdr. Etnik gruplar hedef alan bu anlayn, bizim
lkemizde nasl bir sonuca varacan grebilmek iin fazla akll
olmak gerekmez.()

ubelerimizden Haberler blmnde daha ok tiyatro faaliyetleri

yrten ubelere iaret edilmitir. rnein Krkkale ubesi Duvarlarn
tesi ni, Bulancak ubesi Macit Cevatn Komprador Oyununu351 sah-
nelemi, TB-DER Viranehir ubesi Ankara Birlik Tiyatrosunun Kara
Dzen oyununu getirtmitir.352 Kandra ubesi ise getirttii tiyatrodan
elde ettii 2.500 lirann 500 lirasn ube kitaplnn oluturulmasna,
1000 lirasn Kandradaki ilkokullarn kitaplklarna harcam, kalan 1000
liray da genel merkeze ba olarak sunmulardr.353

Bltende 35 yeni ubenin kurulduu duyurulmaktadr.354 6.sayfada ise

TB-DER Doanehir ynetim kurulunun rgtlenmeye ar balkl
bildirisine yer verilmektedir355. Haberler balkl blmde yer alan baz
balklar yle: nce dvld, ardndan Gvenlik Mahkemesine veril-
di356, Metin Refah ve ahin Erdoan Dvld, Evi Arand, Mahkeme-
ye verildi, Tutakta ubemizin Kuruluu Engellenmek stendi, Tosya
ubemizin 23 Nisanda Koyduu elenk alnd

11.sayfada Ali Kurnaz imzal Ky Enstitleri ve Bugnk Bozuk Eitim

Dzeni yazs bulunuyor. Mehmet Arcan imzal spanyada Sava ve
Faizm balkl yazs Pietro Nenninin ayn adl kitabn tantmaya y-

178
neliktir. Mahmut Yaarn sanat ve edebiyat dergilerini tarad Dergi
Notlar adl yazs 15 ve 16.sayfalarda. Hukuk Kesinde yine Av. Halit
elenk imzal Af ve APnin elikisi balkl yaz yer alm. Eitim K-
esinde Tefeci Sermaye anlatlm. Bltenin son sayfasnda Disiplin
ve Dnce Sular Af Kapsamndan kartlmamaldr balkl yaz ya-
ynlanm.357

73. say 15.5.1974 tarihlidir. Manette Dantay Anayasada Yaplan De-

iikliklere Kar haberine yer verilmitir.358 ubelerimizden Haberler
balkl blmde ne kan baz haber balklar: Serik ubemiz de TS
mallarn ald, Gmhacky retmenleri Mesleki Yardmlama
Dernei TB-DERe katld, Sinop retmenler Dernei de TB-DERe
katlacak. 5.sayfadaki Haberler blmnde gze arpan baz haberler
yle; Ermenekte 200 retmen terfi Ettirilmedi, TS Davas Sank-
larndan Bei Tahliye Edildi359, Gaziantepte Basklar Sryor, Bozkr
ubemizin Bildirisine zin verilmedi, Hekimhan ube Binamz Sald-
rya Urad eklindedir. 7.sayfada Mehmet Ko, Madridde lmek
filminin deerlendirmesini yapm. Mmtaz Soysaln 3.5.1974te Milli-
yet Gazetesinde yaynlanan niversite Kaps balkl yazs 8.sayfada.
9-11.sayfalarda Sinema ve Eitim balkl bir yazya yer verilmitir.360
Celal zcann yazd Dn adl yk 11-13.sayfalarda. Hukuk K-
esinde Halit elenkin Hukuk Devleti zerine balkl makalesi bulu-
nuyor. 16.sayfadaki Eitim Kesinin konusu lkel Sermaye Birikimi.
Dnya retmenlerinden Haberler balkl blmde yer alan baz
haberler yle; ngiltere retmen cretleri Geride Kalmakta, talya
Eitim Bunalmn Sulamada Oy Birlii, Arjantin Hazrlanan Yeni Ei-
tim Kanunu, Gana retmenler Memur Saylacak 19-22.sayfalarda
Sovyetler Birliinden A.V. Petrovskynin kaleme ald Okul Bir Kurum
Olarak Muhafaza Edilebilecek Midir? balkl yaz bulunuyor. Bu yaznn
baz cmlelerini buraya aktarmay uygun grdk;

Ar radikalizme gre, okul ilerlemeyi frenler. Eitim z itibaryla tu-

tucudur. Snanm bilginin kuaktan kuaa nakli ile artlandrlm olan
eitim, aslnda pratik olarak denenip kabul edilmi olan uyuturucu mad-
de ve baka ilalarn tpta kullanlmasndan daha tutucu bir olgu deildir.
() Diyebiliriz ki, rencilere aktarlan bilgilerin ekirdeinde meydana
gelen deiiklik, bu ekirdei evreleyen d kabukta meydana gelen de-
iikliklere oranla ok daha yavatr.

179
Anarizmin yceltilmesi, birka yl nce Meksikada yaplan Kltrlera-
ras Dkmantasyon Merkezinde Ivan Illich ve taraftarlarnca u slogan
atlmt; Anarizm dzenin anasdr. Bunlara gre, okul nce ortadan
kaldrlmal ve ondan sonra, insanlar resmi eitimin ykn tamayan
bir toplumun zgr temsilcileri haline geldikten sonra, okullar yeniden
denetim altna almaldr. imdi u soruyu sormamz gerekir: zgr kiiler
iin yaratlacak olan yeni okullar eski tip okullardan ne bakmdan stn
olacaklardr? Eitimin gayr resmi hale getirilmesi, toplumun okulsuzla-
trlmas burjuva eitim biliminin umutsuz durumunu gsteren ilgin bir
rnektir.

Bir kahvehanede bile renmek mmkndr. Gerekten de insan bir

kahvehanede bile bir eyler renebilir. Okulun yerine serbest bir fikir
alverii ikame edilmeli, ilgin insanlarla toplantlar dzenlenmeli, -
retmenlerin kusurlarmz ve hatalarmz yzmze vurmad ve snav-
larn panik yaratan korkusunun olmad bir eitim dzeni kurulmaldr.
nl Sosyolog Paul Goodmann ortaya att Arzi Eitim teorisinden
kartlacak sonular ite bunlardr. tiraf etmeli ki, bir kahvehanede -
renmek okulda renmekten daha zevklidir. Ancak, ilgin insanlarla by-
le zgr bir fikir alveriinin eitsel etkileri ne olur? () Denilmektedir
ki, bir ocuk evresi hakkndaki bilgilerin %90n okul dndaki kaynak-
lardan renir. Bu durum karsnda ocuun bilgisini ve zihin dnyasn
gelitirmedeki rol bu kadar nemsiz olan okullarn inasna byk pa-
ralar yatrmann anlam var mdr? () Pek muhtemeldir ki, okul dnda
edinilen bu %90lk bilgi, z itibaryla tutarsz olan ve insann kafasna
salam bir ekilde yerlemeyen bir takm arzi, yzeysel ve elikili bilgi-
lerin toplamdr. () Genliin iyi bir ekilde eitilmesini engelleyen ne
okul ne de retmenlerdir. Bunun tek sorumlular, sosyal ilerlemeye kar-
olan kar evreleridir.

Bltenin son sayfasnda TB-DER Ynetim Kurulunun Genel Af ile ilgili

bir bildirisi ve Cumhurbakan Fahri Korutrke gnderdikleri telgrafn
metni bulunmaktadr.

74. say, 1.6.1974 tarihlidir. Manetinde Anaysa Mahkemeside Anaya-

sa Deiikliklerine Kar eklinde bir haber grmekteyiz. Bltenin bu
saysnn n yznde Bayaz kesi bulunmamakta, bu sayda blten-
de yer alan kimi yazlar iindekiler eklinde verilmektedir. sayfada

180
zmirde Yaplan Kurultay Toplants balkl bir yaz gze arpmaktadr.
Yazdan anlaldna gre 24.6.1974- 4.7.1974 tarihleri arasnda yapla-
cak olan 9. Milli Eitim Kurultay iin bir nevi hazrlk saylan bu toplant
20.5.1974 tarihinde yaplmtr.361

ubelerimizden Haberler balkl blmn ne kan baz haberleri

yle; Mustafakemalpaa ubesi yerel retmenler Dernei Binasna
Tand, Derik ubemizin Bildirisi,362 Ulus ubemiz Tehlikeli Gver-
cin adl oyunu sahneye koydu, Karlova retmenler Dernei de TB-
DERe Dnt, Yeni Kurulan ubelerimiz363

Haberler balkl sayfann dikkat eken baz haberleri yle;

Kozan ubemizin elengi Tahrip Edildi, Pehlivanky ube bakanm-

zn Evi arand, Ardahanda retmen Hakknda Soruturma, Ada-
nada Kar Koca ki retmen Dvld,364 Mazgirtte Jandarma Komu-
tan retmeni Kyllerin Gz nnde Dvd365

Mehmet Yaarn sanat ve edebiyat dergilerinden yapt seki ve deer-

lendirmeleri ieren Dergi Notlar, H. Basri Aydnn Savunmamdr
balkl yazs sayfa olarak yaynlanmtr366. Eitim Kesinin bal
lkel Sermaye Birikimi-IIdir. 19. sayfada TB-DER Ankara ubesi ye-
lerinden Balkesir CHP Milletvekili Necati Cebenin 25.4.1974 tarihinde
TBMMde yapt ve niversite zerkliini savunduu yazs bulunmak-
tadr. Cebe konumasnda zetle; Olaanst dnem, teki kurum ve
kurulularn zerinde olduu gibi, bata niversitelerimiz olmak zere,
tm eitim kurumlarmz zerine de damgasn vurmutur. () Biz ni-
versitelerin zerk olmasn istemekte, niversitelerin zerkliini de ida-
ri ve bilimsel olarak alglamaktayz. () Siyasal iktidarlarn gc, ni-
versitelerin tepesinde Demoklesin klc gibi asl durursa, niversite
niversite olmaktan kar.

Hukuk Kesinde her zamanki gibi Av. Halit elenk imzal Af Yasas ve
92. madde konulu yaz var. 21.sayfada Sovyetler Birlii Bilimler Akade-
misi yesi olan M. lin-E.Segal tarafndan yazlm olan nsan Nasl n-
san Oldu? adl kitabn tantm, kitaptan alntlar yaplarak sunulmu.367

181
Bltende Nazm Hikmetin Elleriniz ve Yalana Dair adl iirine de yer
verilmitir.

15.6.1974 tarihli 75 numaral bltenin manetini Milli Eitim Bakan

stnda Hakknda Verilen Gensoru nergesi Tepki Uyandrd balkl
haber sslemi. Mustafa stndan Bakan olmasn iine sindiremeyen
AP, DP, CGP ve MHP, stnda hakknda TP, Dev-Gen ve THKP-C gibi
rgt sempatizanlarn eitim kurumlarna yerletirdii gerekesiyle
gensoru nergesi vermilerdir. TB-DER ise, Trkiye retmenlerinin
490 ubesi ve 70.000 yesi ile Bakann arkasnda olduunu aklam-
tr.

Bltende grmeye alkn olduumuz Bayaz blm bu sayda da bu-

lunmuyor368

Haberler sayfasnda ne kan birka haberin bal u ekilde; Sa-

sonda retmenlerin Evi Dinamitlendi, Yeilova, Nide, Pasinler ve
Uluklada Faist Basklar Sryor, Sarz ve Hendekte ki yemiz Tu-
tukland

5. sayfada Pakize Trkolunun lmnn 14. ylnda Tongu Baba

adl yazs, Tonguun fotorafyla birlikte verilmi, Mustafa Balel imzal
Sacco le Vanzettinin ilesi adl bir incelemesi yaynlanmtr. TB-
DER Genel Sekreteri aban Sezenin kaleme ald Eitimimiz, ret-
men ve Halk balkl yazs 8 ve 9.sayfada yer bulmu kendine. 10. sayfa-
da Mehmet Ko, Gurbetteki Sanat Fahri Erdin isimli yazsyla, daha
sonra TB-DER Genel bakanl yapacak olan Cemil akr Ky Enstit-
leri adl almasyla Bltende yer almlardr.14-16.sayfalarda Eitim
Anlaymz balkl bir yaz bulunuyor. Bltenin 16-20.sayfalarnda yer
alan yaznn bal Kapitalist lkelerin Eitim Sorunlar Hakknda n
Rapor eklindedir.369

zgrlk ve Demokrasi balkl yazsyla Halit elenk Hukuk Ke-

sinin konuu. Eitim Kesinin bal Sermaye olarak belirlenmi.

TB-DER II. Olaan Genel Kurulu Toplanyor maneti 76. saynn n

yznde bulunuyor. Bltenin k tarihi ise 1.7.1974. Habere gre TB-

182
DERin II. Olaan Genel Kurulu 8 Temmuz 1974 tarihinde Ankara Gney
Park Gazinosunda aadaki gndemle toplanacaktr:

Yoklama ve al, stiklal Mar ve sayg duruu/Bakanlk Divannn se-

imi/Genel Bakann a konumas/Be kiilik Tzk Komisyonunun
seilmesi/Ant Kabri ziyaret, elenk koyma/Ynetim, denetleme ve onur
kurullar raporlarnn okunmas ve aklanmas/Tzk zerinde almalar/
Gelecek dnem btesinin grlmesi ve kabul edilmesi/Seimler ve
kapan.

2. sayfada Kamu Personeli Bu Kez Olsun Aldatlmamalyd balkl Ali

Bozkurtun basn aklamas bulunmaktadr. Yazda zetle hakszlklar
yaratan 12 sayl KHKyi hazrlayan teknik heyetin retmenler ve dier
memurlarla ilgili bylesine farkllklar yaratmak iin zel aba harcadkla-
rna inanmamak elde deildir denilmektedir.

ubelerimizden Haberler balkl sayfalarda dikkat ekici baz balk-

lar unlar: Ylca retmenler Birlii TB-DERe Dnt, Boyabat
ubemiz de TS Mallarn Ald, Karyaka (zmir) ve Orta ubeleri de
TS Mallarn Ald, Halk Aknn dvlmesine kar kt370 TB-DER
temsilcileri Tonguun mezarn ziyaret ederek iek koyup, sayg duru-
unda bulundular371

Dnya retmenlerinden Haberler balkl sayfada; Fransa ret-

menlerinin Mcadelesi, Kanada retmenlerinin Grevi, Hindis-
tanda retmenler daha yksek cret talebiyle bir gnlk grev yap-
tlar, Gney Afrika; 21 Mart Gn Gney Afrika halklar ve Irklk ve
Apartheid Kurbanlar le Uluslar aras Dayanma Gn olarak ilan edil-
mi, FISE bir bildiri yaynlayarak, tm tutuklu politikaclarla ii sendikas
liderlerinin serbest braklmasn istemitir, Gerici eitime kar kan
Eitim ileri Ulusal Federasyonu tm sendikalar yeni eylem plann
grmek zere toplantya ard, Paraguay retmenler Derneinin
kurucusu Prf. Julio Rojas, tutukluluk sresi dolmasna ramen serbest b-
raklmam, bu durumu knayan FISE tm politik tutuklularn serbest b-
raklmasn istemitir., Dnya i Sendikalar Federasyonu (WFTU),tm
lkelerin emekilerini ve sendikalarn 22-28 Nisan 1974 tarihleri ara-
snda dzenlenecek Dnya Silahszlanma Haftasna katlmaya arm,
FISE de bu arya destek vermitir372, Avrupa UNESCO yesi lkeleri

183
Eitim Bakanlar II. Konferans Topland, Arap retmenleri Federasyo-
nu (FAT)n Sekizinci Kongresi Topland373 haberleri gze arpmaktadr.

9.sayfada ise Dnya retmen Sendikalarnn Paris Toplants balkl

yazy grmekteyiz.374

11-19.sayfalarda 9. Milli Eitim uras n Tasla zerine TB-DERin

Grlerine yer veren rapor yaynlanmtr. TB-DERin raporunda ele-
tirilen konular zetle u ekilde dile getirilmektedir;

9. MLL ETM URASI N TASLAI ZERNE TB-DERN GRLER

ura almalarna ilikin yasalarda gerekli deiiklikler yaplmamtr.

Bunun yannda nc be yllk kalknma plannda geerli deiiklikler
yaplmamtr. urann eitim felsefesi; irrasyonel, gayrimilli, gele-
neksel, kozmopolit, antidemokratik, totaliter ve dogmatik zellikleri
kapsamaktadr. Okutulan derslerin mfredat programlar yeni eitim
felsefe ve ilkeleriyle badak nitelikte olmaldr. rnein Tarih program
bir yneticiler kronolojisi olmaktan karlmal, tarihsel olaylar arasnda-
ki neden sonu ilikileri saptanmal, tarihin bir halklar tarihi olduu ve
tarihsel olaylarn altnda yatan iktisadi vb.nedenler belirtilmelidir. Ede-
biyat dersinde kendi milli edebiyatmza arlk veren, bundan byle halk
edebiyat ile Cumhuriyet dnemi ve gnmz edebiyatna ncelik tann-
maldr. Mantk derslerinde, metafizik ve formel mantk yannda zellikle
diyalektik manta; felsefe derslerinde idealist felsefe yannda zellikle
materyalist felsefe ile bilim felsefesine yer verilmelidir. ()

Raporda temel ve orta retime ynelik neriler de yledir; Temel ei-

tim 7-11 ya grubunu kapsayan 5 yl sreli ve temel bilgi, beceri ve
alkanlklar bireylere kazandran bir basamaktr.

TB-DER, orta retimde Politeknik okullar nermektedir. bu okullar

mekan asndan iki, fonksiyonel bakmdan drt kategoride ele almak-
tayz. Mekan ayrm kr ve kent olarak dnlmekte; fonksiyonel ayrm
ise sanayi, tarm, hizmetler, bilim ve aratrma eklinde olacaktr. KIRda
Sanayi Bilimleri, Tarm Bilimleri, Hizmet Bilimleri, Tarm Bilim Aratrma.
KENTLERde 1- Geililik Dnemi (i okullar- fonksiyonlu), 2-Sanayile-
me (Sanayi Bilimleri- Tarm Bilimleri- Hizmet Bilimleri- Bilim Aratrma.

184
Aratrma ve bilime dnk okullar bu nitelikte yksekretime hazrla-
yan okullardr. () Politeknik, bir yandan toplumun gereksinme duydu-
u ara teknik elemanlar yetitirirken dier yandan da yksek nitelikli
teknik insan gcn yetitirecek yksekretim kurumlarna kaynaklk
eden orta retim dzeyindeki kurumlardr.

Yksekretim iki kategoride ele alnmaldr. Birincisi, bilim ve aratrma-

y ngren niversiteler, ikincisi ise yksek meslek okullardr.

Hukuk Kesinde Halit elenk imzal Mstehcen balkl yaz bulun-

maktadr. Eitim Kesinin bal ise Manifaktur Dnemidir. Blte-
nin son sayfasnda 9.Milli Eitim uras Topland balkl bir yaz var.
Bu yazda Milli Eitim urasnn ortaretimi ekillendirirken yapmay
dnd deiiklikler u ekilde zetlenmektedir: yllk ortaokul
ilkokulla birletirilip adna Temel Eitim denilecektir. Ortaokulda ders
says azaltlacak ve dersler ortak (zorunlu) ve semeli dersler olarak iki-
ye ayrlacaktr. Semeli dersler renciyi hayata ve meslee hazrlayacak
ve haftada drt saat olacaktr. Ortaokulda snfta kalma olmayacaktr.
Her ortaokul diplomas alan liseye devam edemeyecektir. Lise 1.snf,
yneltme snf olacaktr. kinci snftan itibaren renciler u program-
lara gre eitim greceklerdir: 1- Yksekretime hazrlayan program-
lar, 2- Hem Meslee ve Hem de Yksekretime Hazrlayan programlar,
3- Hayata ve i alanlarna hazrlayan programlar. Bu programlardan 3.
sn izleyen rencileryksekretime devam edemeyecekler, 2.sini
izleyenler ise ancak baz yksekokullara ve fakltelere gidebileceklerdir.
niversite ve yksekokullara giri yine snavla olacaktr.375

Genel Kurulumuz Sona Erdi balkl Bltenin k tarihi 15.7.1974, sa-

ys ise 77dir. Bu yazdan baz blmleri buraya aktarmay faydal bulduk:

TB-DER II. OLAAN KONGRES SONA ERD

Trkiye retmenlerinin en byk ve gl mesleki demokratik mca-

dele rgt TB-DERin II. Olaan Genel Kurulu 8-9-10 Temmuzda An-
karada yapld. 497 ubeden 346 seilmi delege genel kurula katld. ()
Kongremizin ilk gn Milli Eitim Bakan Mustafa stnda, toplantya
katlarak bir konuma yapt.376 () Skynetim dneminde dernee iler-
lik kazandrmak amacyla ksa bir sre iin kaldrlm bulunan Genel Y-

185
netin ve Merkez yrtme kurullar yeniden oluturulmu, Genel Bakann
Genel Ynetim kurulunca seilmesi ve ubelerin iki ylda bir deil, her yl
kongre yapmalar salanmtr. () ki liste halinde girilen seimler son-
rasnda Merkez Yrtme Kurulu asil yeliklerine; Ali Bozkurt, aban Se-
zen, Burhanettin Biber, Cemil akr, Binali Seferolu, lhan Alkan, Sabri
Keskin, Fevzi imen, Avni Aytan,

Genel Ynetim Kurulu asil yeliklerine; Selami Kyma, Bedirhan z-

demir, MehmetYoku, Necati Erolu, H. Nedim ahhseyinolu, lbeyi
Ylmaz, Nurettin Koer, Kadri oban, Hasan Yiit, Sadettin ztrk, bra-
him yar, Yaar Var, smail Akn, Fevzi Ceylan, Nevvare Sara, M. Ali
Kyl, . Hakk ztorun, Halil ncl, Hasan Babacan, Selahattin ahin
seilmilerdir.377

Bltenin 3-6.sayfalarnda Genel Kurulumuza Gelen Tellerden Bazlar-

na yer verilmitir.378 Bu telgraflar ierisinde en dikkat ekici olan yllarca
TB-DER ubelerinde iir biimine getirilerek (ve kukusuz eklentiler ya-
plarak) erevelenmi olan Krehir Cacabey Ortaokulu rencisi Leyla
Kksaln gnderdiidir.379

Bltenin Haberler balkl sayfasnda yer alan baz haber balklar da

u ekilde; TS ve TB-DERlilere grev verilmiyor, Erzincanda bask-
lar sryor, Akn Aa alnd380

Yeni Kurulan ubelerimiz balkl blmde yeni alan 20 TB-DER u-

besinin ve kurucularnn ismi veriliyor.381

Bltenin 10. sayfasnda ADYDn ars balkl bir yaz var. Ankara
Devrimci Yksekretim Dernei, niversite snavlar iin bir bildiri ya-
ynlamtr. Bu bildiride zetle Sen bugn niversite giri snavna kat-
lacak olan yaklak 250 bin kiiden birisin. Ve yksekretime katlma
hakk kazanacak olanlarn says 65 bin kiidir. Bunu gznne alrsak,
senin darda kalma olasln %75tir. Bu neden byledir ve bu %75
giderek artacaktr. Bunlarn sorumlular kimlerdir? () Kahrolsun S-
mr ve Bask Dzenine Hizmet Eden Eitim Sistemi.

Bltendeki avat blgesi retmenlerinin sorunlaryla ilgili bir dene-

me almas balkl yaz avat ube Bakan Erdem Uzun tarafndan

186
Cehalete Kar Sava balkl yazs da Partha Sarathi Sen Gupta tara-
fndan kaleme alnmtr.

Bltenin 16 ve 17.sayfalarnda Mahmut Yaarn sanat ve edebiyat der-

gilerinden derledii Dergi Notlar, Hukuk Kesinde ise Av. Halit
elenkin kaleme ald Anayasa Mahkemesinin ptal Karar balkl
yazlara yer verilmitir.

22.sayfada FISEnin ili Halk in ars balkl bildirisi bulunmak-

tadr. Bildiride zetle; FISE btn dnyadaki retmenlere arda
bulunarak derhal eyleme gemelerini, ilili liderlerin ve tm tutuklu
yurtseverlerin hayatlarn kurtarmak iin ellerindeki tm olanaklarn
kullanmalarn ister382 denilmektedir.

Bltenin arka yznde TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun Haha

Konusundaki Bildirisidir balkl bildiri metni yaynlanmtr. Bildirinin
baz blmlerini zet olarak buraya aktarmay uygun grdk;

TB-DERN HAHA EKM KONUSUNDAK BLDRS

Haha Ekeriz sleri Skeriz

Haha ekimine yasaklama getirilmesi kamuoyunun ve basnn susturul-

duu bir dnemde olmutur. () Haha sorunu ayn zamanda bir bam-
szlk sorunudur. () teden beri zerine titrediimiz devletimizin tam
bamszlndan dn vermenin, ii nerelere gtrd ortaya kmtr.
Biz lkemizin bamszln, Mustafa Kemalin tam bamszlk ilkesinin
nda deerlendiriyor, haha ekiminin yeniden balamas konusunda-
ki olumsuz giriimlere boyun eilmesinin karsnda olduumuzu dosta
dmana aka bildiriyoruz.()383

1.8.1974 tarihinde kan Bltenin 78. saysnn manetinde Askeri Yar-

gtay TS Davas Kararn Bozdu haberi bulunmaktadr. Yaznn baz
blmlerini aratrmaclara kolaylklar salayacana inandmz iin bu-
raya aktarmay faydal bulduk. Ankara Skynetim Komutanl 2 nolu
Askeri Mahkemesince verilen mahkumiyet karar Askeri Yargtay 4.Da-
iresi tarafndan esastan bozulmu ve tutuklu bulunan retmenler ser-
best braklmtr. () Nejat Erden tarafndan Devrimci Eitim uras bildi-

187
risi okunmu, oya sunulan bildiri oybirlii ile kabul edilmi, Genel Bakan
Fakir Baykurt kapan konumasn yaptktan sonra; Can Ycel tarafndan
hazrlanan Devrimci Eitim uras And384 ayakta ve hep birlikte okun-
mu, Da Ban Duman Alm mar sylenerek uraya son verilmitir.
() Sonu olarak:I. Devrimci Eitim uras almalar, msnet suun de-
lili olarak kabul edilmemi; 2. Devrimci Eitim uras toplanamam, bu
ura iin baslan bildiriler TS idarecilerinin tasvibinden getii aklk
kazanmadndan, TS balayc nitelikte grlmemi; dier delillerin
ise TSn TCKnun 141/1.maddesinin ngrd cemiyet haline dn-
tnn ispatna yeterli olmadklar sonucuna varlmtr.

Bltenin k srasnda TC Hkmeti, Kbrsta yaanan atmalar ze-

rine 20 Temmuz 1974te Kbrs Bar Harekat ad altnda Adaya asker
kartarak adann kuzeyini igale balamtr. Bu konu Bltenin Bayaz-
snda da ilenmi, TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurt Babakan Blent
Ecevite aada zet olarak verilen telgraf gndererek Kbrs Bar Ha-
rekat n desteklemitir.

TB-DER, KIBRIS BARI HAREKATINI DESTEKLYOR

Faist Yunan Cuntasnca Kbrsta sahneye konan oyunu iddetle kn-

yoruz. () Balattnz indirme ve karma harekatn doru ve hakl
buluyor ve sevinle karlyoruz. () Kbrs Cumhuriyetinin bamszln
amalayan bu harekat Trkiye retmenleri olarak tm maddi ve mane-
vi varlmzla destekliyoruz ()

TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun yaynlad Kbrs Konusundaki

Bildirimizdir balkl bildiri yaynlanmtr. Bildirinin sonu paragraf u
ekildedir;

Biz Trkiye retmenlerinin tek ve en gl temsilcisi TB-DER olarak

Trkiye Cumhuriyeti Hkmetinin uygulamaya ynelik olduu bam-
sz d politikay ve Kbrs Trk ve Rum halklarnn zgr ve kardee
yaayaca bamsz-federatif Kbrs biiminde belirlenen politikay
destekliyoruz ve yanndayz. 24.7.1974385

Babakan Blent Ecevitin TB-DERe gnderdii ve Kbrs konusunda

TB-DERin gsterdii duyarlla teekkr ettii mesaj ile TB-DER Ge-

188
nel Bakan Ali Bozkurtun Babakan Ecevite gnderdii mesaj yer al-
maktadr. TB-DERin mesajnn birka cmlesini belge olsun diye buraya
aktarmay uygun gryoruz: (Blten say 79)

Trkiyenin tek ve en gl retmen rgt TB-DER olarak Hk-

metimizin Kbrs politikasn tm olarak destekliyoruz. Trk Silahl Kuv-
vetlerine yardm kampanyamzda biriken 290 bin TLyi Silahl kuvvet-
ler emrine derhal yatrm bulunuyoruz. Yardm kampanyamz devam
edecektir. retmenler olarak Kbrs hareketi konusunda biz den
tm grevleri eksiksiz olarak yapacamz bildirir, Cumhuriyet Hk-
metine ve Trk Silahl Kuvvetlerimize baarlar diler, sayglar sunarm.
14. 8. 1974

Bltenin Haberler balkl blmndeki baz haber balklar da u

ekilde verilmi; Lice kaymakamnn retmenlere basks, Ar/Ta-
layda bir retmen mftnn kkrtmasyla dvld, Eme ube
yneticimizin yolu kesilip komaya sokuldu

Grkan Ukan imzal sveteki Trk ocuklarnn Eitimi balkl yazs

bltenin 6.sayfasnda yer bulmu kendine.386 10. sayfada Emperyalizmi
yi Tanyalm balkl yazya yer verilmi.387 Yaznn altndaki imza Tahsin
opura ait. 11 ve 12.sayfalarda alma Program Hazrlama Komis-
yonu Raporu388 yaynlanmtr. Rapordan baz cmleler; retmenin
toplumsal mcadelesinin yn ve niteliinin saptanmas, II. Devrimci
Eitim urasnn rgtmzce hazrlanmas ve toplanmas, Sendika hak-
knn elde edilmesine ynelik eylemler, haber Blteninin biim ve ierik
ynnden dergiye dntrlmesi, cretsiz yetitirici renci kurslar,
Yurt dndaki retmen kurulularyla ilikilerin gelitirilmesi ynnde
almalar vb

14-15.sayfalarda II. Genel Kurula Sunulan alma Program Tasla

(1974-1976) yaynlanmtr. Rapordaki baz grler yledir;

II. GENEL KURULA SUNULAN ALIMA PROGRAMI TASLAI

(1974-1976)

() Tm yoksul lkelerde olduu gibi bizim lkemizde de retmen;

ii, kyl, kk esnaf ve dar gelirli memur kkenlidir. () bu nedenle

189
retmen cehaletin karanlna terk edilen ve smrlen geni halk y-
nlarnn bamszlk ve demokrasi yolunda verdii mcadele safnda
yerini almaldr. () retmen sorunlarn yurt ve toplum sorunlarndan
ayr grmek sadece egemen snflarn iine yarar. Yurt ve toplum sorun-
lar zlmedike retmen sorunlar da zmlenemez. () Toplumun
her bireyi gibi retmen de insanca yaamak iin sosyal ve ekonomik
olanaklar olsun ister. Bu, en doal hakkdr. Snfl toplumlarda, snf ve
tabakalarn rgtlenerek, sosyal ve ekonomik haklarn koruyup geli-
tirmeleri, demokrasi gereidir.

18-19.sayfalarda TB-DERin IX. Milli Eitim urasna sunulan Muha-

lefet erhimizdir balkl rapor bulunmaktadr. Raporda urann ha-
zrlanma yntemi ve ierii, ura bileenleri, n taslan ieriinin yeter-
sizlii, mesleki eitime ynelik nerilerin yetersizlii gibi noksanlklar
eletirilmektedir.

Av. Halit elenkin hazrlad Hukuk Kesinin bu saydaki bal Der-

nekler Yasasnn ptal Edilen Maddeleridir. 22-23.sayfalarda Fransa
Orta Dereceli Okul retmenleri Ulusal Sendikas Eitim Sekreteri Jean
Pette imzal Bilimsel ve Teknik lerleme, Kapitalizm ve Kapitalizmin
Eitim Eletirisi balkl yazya yer verilmitir. Bltenin son sayfasnda
ise TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun yaynlad Kbrs Konusunda-
ki Bildirimizdir balkl bildiri yaynlanmtr. Bildirinin sonu paragraf
u ekildedir; Biz Trkiye retmenlerinin tek ve en gl temsilcisi
TB-DER olarak Trkiye Cumhuriyeti Hkmetinin uygulamaya yne-
lik olduu bamsz d politikay ve Kbrs Trk ve Rum haklarnn zgr
ve kardee yaayaca bamsz-federatif Kbrs biiminde belirlenen
politikay destekliyoruz ve yanndayz. 24.07.1974

Bltenin 79. says 15.8.1974 tarihinde yaynlanacaktr. Manetinde

TB-DER ubelerinin Tm Yurtta Halk ocuklar in At Parasz
Kurslar Baaryla Srmektedir haberi yer almaktadr. Haberde Gazi-
antep ubesinin at kursta 40 retmenin 1400 renciye ders verdi-
i rneklem olarak anlatlmtr. Bayaz389 da Cemil akrn yazd
Halkn Gc balkl yaz bulunmaktadr. Yazda zet olarak Lord Cru-
sonun Lozanda smet Paaya ekonomik bakmdan yine bize muhta
olacaksnz szlerinden yola klarak gnmz ngiltere Babakannn
Trkler Adaya kartma yapabilirler mi?aamasna gelindii belirtilerek

190
yle denilmektedir; Kbrsa yaplan Bar Hareketi ile bamszlktan ve
demokrasiden yana olan halkmz, emperyalizme ve onun uzants olan
faizme kar kendi gc ile neler yapabileceini de bir kez daha gster-
mi oldu. Yeterki bu g, ulusal karlarmz iin kanalize edilebilsin.()

Bltende 3-7. sayfalar yeni ynetimin sorumlu olduu blgeleri gste-

ren izelgelerle doldurulmu, 7.sayfada Hlya Zayapann Halkn -
retmeni Olmak balkl yazs yaynlanmtr. 9. sayfada Dnya ret-
menlerinden Haberler balkl blm yer almaktadr. Buradaki haber
balklar yledir: Japon retmenlerinin Srekli Mcadelesi; Japon
retmenleri artan hayat pahall karsnda cretlerinin ykseltilmesi
iin 11 Nisan gn bir gnlk greve gitmiler, greve 270 bin ilk ve orta de-
receli okul retmeni katlm, greve Dnya i Sendikalar Konfederas-
yonu (WFTU) ve FISE destek vermitir. , Uluslararas renci Birliinin
III. Kongresi 7-14 Mays tarihlerinde Budapetede yapld, Suriyeli -
retmenlerin Kongresi 18 Nisanda amda yapld. Kongrede FISEyi kinci
bakan Paul Rihing ve Genel Sekreter Daniel Retureau temsil etmitir.

10 ve 11.sayfalarda FISE kinci Bakan Makkawi Kogalinin kaleme ald

Asya Kollokyumunun Sonular balkl yaz gze arpmaktadr.390 12-
15.sayfalarda FISE Genel Sekreteri Marius Delsaln Afrika Seminerleri
balkl yazs bulunuyor.391

Eitim Kesinin konu bal Art Deer olarak belirlenmi. Av. Halit
elenk, Hukuk Kesinde ikayet konusunu anlatm 24.sayfada.

Bltenin 80. saysnn tarihi 1.9.1974tr. manetinde Merkez Yrtme

Kurulumuz Milli Eitim Bakan ile Grt haberi var. Habere gre
TB-DER yneticileri 27. 8. 1974 tarihinde Milli Eitim Bakan Mustafa
stnda ile bir grme yapm, kendisine retmenlerin eitli mesle-
ki ve zlk sorunlarn ieren bir mektup sunmulardr.

Bayaz nn konusu Siyasi Partiler ve TB-DERdir.392 Bu yazda zetle

u grlere yer verilmektedir:

TB-DER VE SYAS PARTLER

() TB-DERin faaliyetleri her eyden nce 12 Martn getirdii Dernek-

ler Yasasnn maddeleriyle snrldr. () byle olmakla birlikte devrimci,

191
anti-emperyalist ve uluslarn bamszlndan yana bir mcadeleyi be-
nimsemitir. Ve en bata gelen zellii ise bir meslek rgt olmasdr.

() Btn bunlar neden mi sylyoruz? Son zamanlarda gerek kurulmu,

gerekse kurulmakta olan partilerin ilk giriimlerini derneimizde balat-
mak istemelerinden tr sylyoruz.393 () Siyasi partiler karsndaki
bu tutumumuz elbette ki, partiler st bir tavr benimsediimiz anlamna
gelmez. () siyasi partilerimizin dernek almalarmza karmama-
larn; kongrelerimizde ve benzer alma alanlarmzda mdahaleci
giriimlere arzu duymamalarn; bylesi abalarn bizleri zor durumda
brakacan ve bu durumlarn kendilerine de kazan getirmeyeceini bil-
melerini isteriz. ()394

Bltenin 2. sayfasnda Kuruluumuzun nc Ylnda ube Saymz

500 Geti395 balkl bir habere rastlyoruz. Yazda 3 Ekim 1971de ku-
rulan TB-DER ubelerinin saysnn yeni kurulanlarla birlikte 506ya396,
ye saysnn ise 100 bine ulat belirtilmektedir. Bltenin Haberler
balkl blmnde; Burdurda Be yemiz Beraat Etti, Trkiye Adn
Almak in Bavurduk397,Be Kyl Pertek ubemize Fahri ye oldu,
Baarl rencisine Bekir Yldzn Kara Vagon adl kitabn hediye eden
retmene soruturma ald haberleri ne kmaktadr. Bltende Bur-
hanettin Biberin ubelerimiz ve Lokal almalar, Cemil akrn Yeni
Halk gazetesi muhabiriyle yapt sylei, Habip Barutun rgt Disip-
lini ve Eletiri balkl yazlaryla, akir Bayszn mektubuna yer veril-
mitir. Daha nceki saylarda zikrettiimiz Asya Kollokyumu yazlarndan
biri daha bltenin bu saysnda yer almtr. Yaznn bal; retmen
Kurulularnn Yksek retim Kurumlarnn Gelimesine ve Sosyal
ilerlemeye Katklardr. Makale sahibi Makkawi Khogali, FISEnin kinci
Bakandr. lhami Soysaln kaleme ald ve Av. Halit elenkin yazd
Hukuk Yazlar adl kitabn deerlendirdii yazs 13.sayfada yer bul-
mu kendine. Pakize Trkolu ise Barbina rencilerinden Mektup
adl kitab deerlendirmi Mektup balkl yazsnda. Hikmet Altunkay-
nak; Zht Bayarn kaleme ald Nazm Hikmet zerine adl kitab
tantyor bltenin 15.sayfasnda. Hukuk Kesinde Av.Halit elenkin
Dernekler Yasas ve Dernek Faaliyetlerinin Ama Dna kmas adl
yazs bulunuyor. Eitim Kesinin konusu ise Terimler-Kavramlar.398

192
15.9.1974 tarihinde kan 81. saynn manetinde Ulusal ve Demokra-
tik Eitim stiyoruz balkl yazy gryoruz. lkretim Haftas nede-
niyle hazrlanan bu yazda zetle u grlere yer verilmektedir:

222 sayl lkretim Yasas, her yl devlet btesinin %3nn ilkre-

tim alanna yatrlmasn emretmektedir. () 1963-73 yllar arasnda 222
sayl yasaya uyulmayarak yasann ngrd yatrmlardan 5 milyar 31
milyon lira, 1973 ylnda 1 milyar, bu yl ise 1 milyar 274 milyon lira kesinti
yaplmtr. Bu durumda Trkiye halknn ilkretim hakk inenmitir.
() Bu gnk eitim dzeni lkemizin ve halkmzn karlarna uygun
deildir. () Bu gnk eitim sistemi demokratik deildir. () Emper-
yalizm eitimimize daha ilkretimde el atmtr. Emperyalizm, zellikle
Amerikan emperyalizmi st tozundan 1968 ylnda ilkretim program-
larnda yaplan deiikliklere kadar mdahale etmitir. () Cehaleti ve
ilkretim sorununu halkn kendi mcadelesi belirler. () Trkiye -
retmenlerinin grevi gerekten ulusal ve gerekten demokratik eitimi
savunmaktr.

Bltendeki balklarda kurulan 9 ubenin olduu duyurulmaktadr.399

Haberler balkl blmdeki balklardan bazlar da yle; Siverekte
yelerimiz maalarn alamad, Kuyucak Lisesinde snav yolsuzluu,
Samandada sekiz yemize soruturma ald.

Bltenin 7. sayfasnda lkretimdeki Durum balkl yaz var.400 TB-

DER Terme ubesinin rgtlenmeye ar bildirisi 8.sayfada. Milli
Eitim Bakanlndan Dileklerimiz balkl yaz 9.sayfada yer bulmu
kendine.401 Erturul Sara imzal Orta Dereceli Okullarda Sanat ve
Eitimi balkl yaz 10. sayfada. Cemil akrn kaleme ald Kbrs
ve Emperyalizm balkl yaz bltenin 11. sayfasnda yer almaktadr.402
Mahmut yaar imzal Okul Kitaplklarnn Durumu ve Birka neri403
balkl yaz 12 ve 13.sayfalarda. 15.sayfada Hikmet Altnkaynakn Dil
ve Gelime adl yazs bulunmaktadr.404 Hukuk Kesinde Av. Halit
elenkin Af Yasasna Gre Bavurma Yntemi balkl yazsna yer ve-
rilmektedir. Bltenin 3 sayfas iire ayrlmtr. Baarann Gk Ekin ii-
riyle, Nazm Hikmetin Dokuzuncu Yldnm adl iiri. Zeynel Gln
kaleme ald Ders Kitaplarna Seilen Konular balyla bltene ko-
nulmu. TB-DER Konya ube bakan Bahattin Acarn Yeni retim
Yl ve Sorunlar balkl bir inceleme yazsnn birinci blm 20 ve 21.

193
sayfalarda. EMO (Elektrik Mhendisleri Odas) yayn organndan alnan
niversiteye Kim Giriyor balkl yazya 22 ve 23.sayfalarda yer veril-
mi. Bltenin arka yznde Yan demeler konulu bir yaz bulunuyor.

1.10.1974 tarihinde yaynlanan 82 sayl TB-DER Blteninin manetin-

de rgtlenme almalarmz Sryor balkl haber bulunmaktadr.
Bltende yeni kurulan 9 ubenin haberi bulunuyor.405 ubelerimizden
Haberler balkl sayfalarda sadece bask, dayak, srgn vb.haberleri
deil kltrel faaliyetlerin de youn olarak srdn okumaktayz. Ar-
dahan ubemiz 72. Kouu sahneye koydu, Urfa ubemiz geliri Adem
Yavuza braklmak zere Irgat adl oyunu sergiledi406Fethiye ubemiz
Duvarlarn tesi adl oyunu sergiledi, erke ubemiz 403. Kilometre
oyununu sergiledi.

Konya TB-DER ube bakan Bahattin Acarn Yeni retim Yl ve So-

runlar balkl yazsnn ikinci blm 5.sayfada yer bulmu kendine.
Mehmet Koun hazrlad Eitim Sorunlar zerine Notlar, lkemiz-
deki blgeler ve cinsiyetler asndan yaanan eitsizlikleri anlatyor.

Tm retmenler Birleme ve Dayanma Dernei (TB-DER) T-

z10 ve 15.sayfalarnda yaynlanmtr. Dernein amac tzn
3.maddesinde u ekilde aklanmtr: Atatrk devrimleri, nsan Hak-
lar Evrensel Beyannamesi ile Anayasamzn milli, demokratik, laik ve
sosyal hukuk devleti kapsam iinde, yelerinin tm ekonomik, sosyal
ve zlk haklarn koruyup gelitirerek birlemelerini ve dayanmala-
rn salamaktr. Tzkte geici 1.maddeye gre MYKnn bavurmas
zerine Bakanlar Kurulunca izin verildii takdirde dernein ad Trkiye
retmenler Birleme ve Dayanma Dernei olarak deitirilecektir
hkm bulunmaktadr.

Bltenin16. sayfasnda Serpil Akmaner Barbiana rencilerinden Mek-

tup zerine Notlar balkl yazsyla Gzlem Yaynlarndan kan Barbi-
ana rencilerinden Mektup407 adl kitab deerlendirmi.

17.sayfada lhan Selukun 26.9.1974 tarihli Cumhuriyet gazetesinde ya-

ynlad Utan Listeleri balkl yaz var. Seluk bu yazsnda niversite
snavlarn kazanan ve ilk 50 ierisinde yer alan rencilerin mezun ol-

194
duklar liseleri sralam, Bankasnn bu Baarl rencilere 5 biner
lira dl vermesini eletirmi.408

Bltenin 18-21.sayfalarnda Trkiyede lkretim Sorunu balkl an-

cak imzasz bir yazya yer verilmi. Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin
Dantay Yasasnn 82. Maddesi balkl yazs var. Bltenin arka y-
znde Hikmet Altunkaynak; Mehmet Bayrakn Tevfik Fikret, Halit e-
lenkin Hukuk Yazlar adl kitaplarn tantm.

83. saynn manet haberi Ynetim Kurulumuz Toplanyor,409 Bayaz

da Sorunlar ve Tutumumuz balkl bir yaz var. Yazda yer alan gr-
lerden bir blmn buraya aktarmay faydal bulduk; () teden beri
Trkiyede retmen rgtleri, retmenlerin sorunlarn sralamaktan
ve retmenin ivereni olan MEBdan bu sorunlarn zmlenmesi iin
dikte yapmaktan baka bir ey yapmam, yapamamlardr. Bilinmeli-
dir ki, ada rgtlenme dzeyine ulamadan hibir iktidar dnemi ne
kadar iyi niyetli olursa olsun retmenlerin ve retmen rgtlerinin
istemlerini yerine getiremez. Bu gn demokratik ve zlk haklarmzn
sosyal demokratlarn arlkta olduu bir iktidar tarafndan kulak ard
edilmesi bunun en ak rneidir. TS dneminde baaryla srdrlen
4 gnlk uyar boykotu da, pazarlk masasna oturulmad iin istenen
sonuca ulaamamtr. () Dosta yaklamlar, temenniler, dilekler so-
runlarmzn zmn hibir zaman salamayacaktr. () stmzde-
ki hakszlklar halkmzn srtndaki hakszln uzantsdr. Bu nedenle
biz sorunlarmzn zmnn halkn sorunlarnn da zmne bal
olduunu sylyoruz. () Onunla (halkla) el ele kafa kafaya vererek
sorunlarmza zm bulacaz ()410

Bltende 8 yeni ubenin kurulduu bilgisi paylalmtr.411 ubelerimiz-

den Haberler balkl blmde dikkat eken baz haberler yle; Zon-
guldak retmenler Dernei TB-DERe Dnt, Daday ubemiz
TS Mallarn Ald, Bismil ubemiz Pusuda adl oyunu sahneledi

Haberler balkl sayfalarda Idrda retmenlere saldr, Karsta

iki retmen dvld, Balkesirde arkadamz bakladlar,
Anamur ubemize kapatma davas ald, Ki ubesi rgtlenmeye
ar bildirisi yaynlad, Sandklda jandarma Zulm412, Dzce ube-

195
miz rgtlenmeye ar balkl bildiri yaynlad, Almanyadan Bir ret-
men Mektubu gze arpanlar.

Bltende Malezyada Eitim,413 Afrika Seminerlerinin Sonular414,

1974 Dnya Nfus Yl415 lhami Soysal, Fesphanallah balkl yaz-
syla 18 ve 19.sayfalarda yer bulmu kendine. Hukuk Kesinde Halit
elenkin zgrlk balkl yazs var. Eitim Kesinin konusu siz-
lik olarak belirlenmi. Arka kapakta ise TB-DER merkezinin Bir Ak-
lama yazs var.416

Bltenin 84. says 1.11.1974 tarihlidir. Manetinde rgtlenme ve

Eitim almalarmz Sryor balkl yaz bulunmaktadr. Haberler
balkl sayfalarda dvlen ve saldrya urayan retmenlerle ilgili onlar-
ca haber bulunuyor. Bunlar artk kanksanan haber(!) haline dnt-
iin tek tek yazamyoruz.

Bitlis retmenler Dernei TB-DERe dnt, Silvan ubemiz l-

kretim Haftas nedeniyle bildiri yaynlad, Adana ubemiz yeni ei-
tim yl nedeniyle bildiri yaynlad, Tokat lkretmen Okulunda Ko-
mandoculuk

Mmtaz Soysal imzal Geri Kalmln Hakk yazs 10. sayfada, Ulu-
sal Kaynaklar Kongresi417 13 ve 15. sayfalarda yer bulmu kendilerine.

Muzaffer zg TB-DER Blteni iin Kara Dzen Niin Oynatlmaz ba-

lkl bir yaz kaleme alm.418 Salih Baer imzal Birler engelli mi olacak
engelsiz mi? balkl yaz 17.sayfada.419 Burhanettin Biber Can eki-
en Emperyalizm ve Geri Kalm lkelere Yardm balkl 2 sayfalk yaz-
syla konuk olmu Bltene.

Eitim Kesinin bal Kapitalist Geniletilmi Yeniden retim

olarak belirlenmi. Av. Halit elenk Hukuk Kesinde Devlet Gven-
lik Mahkemelerini anlatm. Arka kapakta Dostlar Tiyatrosunun Yeni
alma Dzeni adl sahnelenecek oyunlarn listesinin yaynland bir
duyuru bulunuyor.

15.11.1974 tarihli Bltenin numaras 85. Manetinde niversite ve Yk-

sekokullar Ald baln grmekteyiz. Habere gre Babakan Blent

196
Ecevit, 4.11.1974 gn alt yldan bu yana ilk kez trenle alan stanbul
niversitesinin alna katlmtr.420 Yazda ayrca niversite rencile-
rinin balca talepleri de sralanm. Gnmzde de geerli olan bu ta-
leplerin bazlarn buraya almakta yarar grdk; Demokratik, zerk, yurt
ve dnya gereklerine, halk karlarna ynelik bir niversite ve eitim.
Anti-demokratik niversite yasasnn, ynetmeliklerin ve uygulamalarn
deitirilmesi, rencilerin demokratik rgtlenmesini engelleyen Der-
nekler Yasasnn deitirilmesi. niversite ve yksek okullardaki faizan
bask ve uygulamalarn sona erdirilmesi, niversitelerdeki polis ve jan-
darma karakollarnn kaldrlmas, sivil polislerin niversiteden karlma-
s, rencilerin ynetime katlmas, yurt, burs, kredi, ders kitab gibi so-
runlarn zlmesi, snf geme yerine ders geme sisteminin getirilmesi

Bltenin 2.sayfasnda Yeni Kurulan ubelerimiz balkl bir listeye yer

verilmitir.421 3.sayfada Kasm aynda gerekletirilen Harf devrimi ile
ilintili olarak tam sayfa bir fotoraf yer almaktadr. Fotorafta Mustafa
Kemali Harf Devrimi srasnda karatahtann banda retmenlik yapar-
ken gsteriyor. Fotorafn altnda Onu Bamszlk zlemiyle Andk
eklinde bir yaz bulunmaktadr.

Haberler balkl blmde; Giresun ubemizin yneticileri hakknda

soruturma ald, Ulukla ve Binglde bir yemiz dvld, Turgut-
ludan iki retmen srld, Cumhuriyet Bayram Nedeniyle Konulan
Alaca ubemizin elengi Paraland, Yalvata Faizan Basklar Sr-
yor

Bltenin 9-13.sayfalarnda Askeri Yargtay tarafndan verilmi rnek

Kararlara yer verilmi. Bu kararlarda TB-DER genel merkezinde ve
yneticilerinin evlerinde yaplan aramalarda ele geirilen yasakl ki-
tap bulundurmann su unsuru oluturmad kanaatine varlmaktadr.
14-16.sayfalarda Av. Halit elenk de ayn konulara deinmi ve Yaklan
Kitaplar ve Bir Askeri Yargtay Karar balkl bir yaz kaleme almtr.
18-19.sayfalarda M. Baarann Tongu Yolu, Ky Enstitleri ve Eitim
kitabndan bir zet blme yer verilmektedir.422 20. sayfada Mehmet
Ko, On Trk Filmi ve Arkada stne balkl yazsyla Ylmaz Gney
sinemasn yceltiyor.423 Ylmaz Elmas imzal Bat Almanyada Yabanc
ocuklar Sorunu inceleme yazs Bltenin 21 ve 22.sayfalarnda yer bul-
mu kendine.

197
Eitim Kesinde Kapitalizm ve Ekonomik Krizler konusu ilenmi.

88 sayl Blten 1.12.1974 tarihlidir. Bltenin manetinde Faist Sald-

rlar Younlat yazs yer almaktadr. Yeni Kurulan ubelerimiz balkl
haberde 14 yeni ubenin kurulduu kurucularnn adlaryla birlikte veri-
liyor.424

Bltende Ankara ubesinin II. Dnem Seminer almalarnn program

ve duyurusu da yer almaktadr.425 ubelerimizden Haberler balkl
blmde; anakkale Blge Toplants Yapld, Glck retmenleri
Ek Ders cretlerini Alamyor, arkla retmenler Dernei de TB-
DERe Dnt, Ylca ubemiz TS Mallarn Ald, Adapazar -
retmenleri Yardmlama Dernei TB-DERe dnt haberleri gze
arparken; Haberler balkl blmde Tunceli Lisesinde Komandocu
retmen rencilerine bak ekti, Idr ubemiz Saldrya Urad,
Boyabat ubemizin Bildirisine El Konuldu, Turhal ubemiz yeleri
hakknda soruturma ald426, Manavgat ve Eme ubemizin oyunlar
yasakland haberleri ne kmaktadr.

8. sayfada Malatya ubemizin ars balkl bir bildiri427, 9.sayfada

retmen Yetitirme Sorunu428, 10.sayfada fotorafl olarak Faist
Gler Karakoan Lisesini Bastlar, 11.sayfada Kadri oban ve Hasan
Yiitin birlikte hazrladklar rgt i Eitim almalar ve Yntem So-
runu, 13. sayfada Mahmut Yaar imzal ada kence ve Kanayan
yazlar bulunuyor. Mahmut Turgay imzal Eitim ve Smrden Kurtul-
mak429 balkl yazs 16.sayfada yer bulmu kendine. Trkiye ktisatlar
Birliinden Mehmet Tanju Akatn kaleme ald Emperyalizmin Petrol
Politikas ve Trkiye430, Emre Bodur imzal Kurtboandaki Anado-
lu431, Ali Balkz imzal Turizm Denen Aldatmaca ve Bir Ders Kitab
yazlar Bltenin 18 ve 19. sayfalarn sslemi.

Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin Siyasi Faaliyet zerine balkl

yazs bulunmaktadr. Eitim Kesinin bal Kapitalizm ve Ekono-
mik Krizler-II Bltenin yarm sayfas uluslar aras retmen haberlerine
ayrlm. Gze arpan iki balk yle: 11 Temmuzda retmenler maa-
larnn dk olmasn protesto etmek iin Hyde Parkta gsteri yapm,
1 gnlk greve gitmilerdir. Greve 35 bin retmen katlmtr. FSE Ja-
ponyadaki retmenleri Destekliyor.432

198
87 sayl Blten 1974 ylnn son bltenidir. TB-DER MYKs iindeki
gr ayrlklarnn giderek derinletii bir dnemde kan Bltenin bu
says MYK tarafndan oy okluu ile toplatlm ve imha edilmitir.

Bltenin manetinde Ankara ubemizin Aranmasna Tepki balkl bir

haber bulunmaktadr. Yazda zetle u bilgilere rastlamaktayz: Derne-
imizin Ankara ubesi 4.12.1974 gn saat 12.20de polisler tarafndan
aranmtr. ubemizin yasalara aykr olarak aranmas zerine Genel ba-
kanmz Babakan Sadi Irmaka bir telgraf ekmitir.

Bayaznn bal Hangi Amala Birlik Nasl Birlik eklindedir.433

ubelerimizden Haberler balnda gze arpanlardan bazlar un-
lar; Hekimhan ubemiz yeni lokaline tand, arky ubemiz de TS
Mallarn Ald, Bir Bayan yemiz ube Bakan Oldu434

Haberler balkl blmde ne kan baz haber balklar da unlar;

Skynetim ADYDn faaliyetlerini durdurdu435, Silvanda 5 yemiz
gzaltna alnd, Mimar Sinan retmen Okulunda Faistler Ayaklan-
d

Bltenin 8. sayfasnda Mehmet Savca imzal Yerimizi Doru Saptaya-

lm, 10. sayfada Doan Ik imzal retmenlerin Demokratik Mca-
delesi, 11ve 12.sayfalarda Hasan Basri Aydn imzal Mdrlkten M-
fettilie, 13.sayfada Mehmet Ko imzal Daraacndan Notlar436, 14
ve 15.sayfalarda Ylmaz Elmas imzal amzn retmeni437 balkl
yazlar yer almaktadr.

Hukuk Kesinde Av. Halit elenk Anayasa Deiiklikleri ve Temel

Haklarn z balkl yazsyla bltende yerini alm. Eitim Kesin-
deki yaznn bal Kapitalizmden Emperyalizme-I.

Zeynel Gln Ahlak ve Ahlak Koyucular balkl yazs Bltenin 19.say-

fasnda.

Bltenin toplatlmasna neden olan yaz Ali iekli tarafndan kaleme

alnm. Yaznn bal Emperyalist Parmadr. ieklinin yazsndan
baz cmleleri buraya aktarmay faydal bulduk;

199
 TB-DER YNETMN BLEN YAZI: EMPERYALST PARMAI

iekli yazsna Finans kapital, tekelci sermaye, mahalli oligari, kapita-

lizm ncesi snflar gibi terimlerin bir teriminoloji tutkunluuna dn-
tn belirterek, bunun yerine unlar neriyor; emperyalizm, ibirliki
burjuvazi ve feodal mttefikleri diyeceksin ama dilin bir trl varmyor.
Baka hangi konuda gr ve dil ayrlmz olursa olsun, emperyalizm
konusunda birlemeliyiz.()Bir takm iyi niyetli, drst arkadamzn da
rnein Kbrs olaylar nedeniyle birbirine kart iki hareketin ikisini de
emperyalizmin yaptrdn sylediklerine, bir takm genel dorulardan
karak emperyalizmi olmad yerde yaratmaya altklarna tank olu-
yoruz. Bir zamanlarn modas mehur Komnist parmaimdilerde
Emperyalist parmana dnm grnyor. Ayn zehir hafiye titizlii
ile bu kez de her yerde emperyalist parma aranyor adeta. () Kbrs
rneinde de emperyalizmin her istedii olmamtr. Emperyalizm Yu-
nanistanda cuntalar destekliyor, faizmin srmesini istiyordu. Kbrsta
darbeyi ABD Bykelisi ynetti (bunun iin ldrld). Emperyalizm
Trkiyenin mdahale edebileceini sanmyordu. imdi de Trkiyenin
Kbrstan ekilmesini istiyor. ABD yardm niin kesildi? Kbrs konusun-
da iler emperyalizmin nceden planlad gibi yrmedi pek. Trkiyede
Ecevit solunun ksa sreli nispi iktidar, Trkiye soluna bir yudumluk nefes
aldrd. () Trkiyenin Kbrsa mdahalesi her lkede de emperya-
lizmin iine gelmeyen sonular dourdu. Emperyalist parmann yle
her yeri kartracak kadar uzun olmadn, krlamayacak kadar da g-
l olmadn ortaya kard. () Bize den, nce Trkiyenin Kbrsa
mdahalesinin haklln grmek, kraldan fazla kralc bir tutumla bu
konuda yersiz yakksz sulamalarla bu hakl mdahaleyi yapanlar
ypratmamaktr. () Biz hi kukusuz Ecevit hkmetlerinin Kbrs poli-
tikasn ne pahasna olursa olsun, neye varrsa varsn, toptan ve anga-
je olarak desteklemeliyiz. () Bar Harekat sava ve fetih harekatna
dnrse elbette bunu eletiririz de. Ama Harekat kndaki niteliini
koruduka bamszlk, demokrasi, bar ve kardelik adna desteimizi
eksik etmeyiz. () rgtmzn yetkili organlar ve sorumlu yneticileri
ne diyorsa bizim dncemiz odur. Kiisel dncemiz rgtmz ad-
na bildirilen dncelerden ayr olsa bile bize susmak der. () Byle
nemli konularda ya susup rgtmzn ne syleyeceini bekleyelim,
ya rgtmzn gr dorultusunda konualm ya sorumluluumuzu
bilerek konualm.438

200
Yaznn yaynlanmas rgt iinde zellikle Genel merkez iinde frtnalar
kopard. Genel Bakan Ali Bozkurtun 12den 12ye Anlar-2 kitabnda
yazdklarna gre dergideki bu yaz MYKda incelenmi, kabul grmemi,
ancak Ynetim Mdr Nazm Bayata kendi insiyatifi ile yazy bltende
yaynlatm, bu yzden oy okluuyla Nazm Bayatann grevine son ve-
rilmitir.439

201
DPNOTLAR
308 Cumhurbakan 4.12.1973 tarihinde radyo ve televizyondan yapt ko-
numada yeni hkmet kurulmas iin eitli kurum ve kiilerden gr
istemi, TB-DER Genel Bakan bu arya bir mektup yazarak gr bil-
dirmitir. Ali Bozkurtun mektubu Yeni Halk Gazetesinde yaynlanm,
bunun zerine Ali Bozkurt ve gazeteci Ik Yurtu savcla arlarak ifade
vermilerdir. Bltende Bozkurt ve Yurtunun fotoraflarna da yer veril-
mitir.
309 Yeni kurulan ubeler unlardr; Ulus, Yunak, ermik, Bitlis, Karyaka, Sa-
rayky, Siirt, Gemlik, Ylca, Daday, Diyadin, Islahiye, Bayndr, Ceyhan,
erkezky.
310 Dinarda srlen retmenler; Ayten enocak, Nkhet Demirok, Sley-
man alr, Gngr Emre, Selami Ylmaz, Erdoan ifti, Cahit elik, Er-
doan Avc, Haim Tin, Veli Avc, Mustafa Akar, Ahmet zkulak.
311 Bu haberde basklara dayanamayarak Almanyaya ii olarak giden 7 -
retmenin ad bulunmaktadr.
312 Sakarya /Kaynarca- Sraky retmeni Dursun Ate, ilesi ile il arasnda
yapmna balanan ancak bir trl bitirilmeyen yoldan yre halk gibi ra-
hatszdr. Hrriyet Gazetesinin Serbest Kesine bir yaz gnderir. Baz
Kyler Yolsuz balkl yazsnda imzas da vardr. Yazda YSE aralarnn
benzin paralarnn hatta elemanlarn iki paralarnn bile Divan halkna
detilmesine ramen yolun niin ve kimler tarafndan yarda brakldn
sorar. Bunun zerine Sakarya Valisi ayn keye bir aklama gndererek
Dursun Atein kamuoyunu yanlttn belirtir. retim yl banda ise -
retmen hakknda soruturma balatr. Mfetti soruturmas sonrasnda
Dursun retmen Akyaz ilesinin Ylanlkaya lkokuluna srlr.
313 Hasan Kul, Mardin/Kzltepeye atanr. Lisede grev yapan 23 retmen
iinde sadece kendisi TB-DER yesidir. Bir sre sonra soruturma gei-
rir. Kendisine yneltilen sulamalar iinde Trkiyede Krt halk vardr,
yleyse dillerini serbeste konumaldrlar. Trkiyede Krt halk vardr,
o halde Krt milleti ve devleti de olacak dediiniz. Mdrler komisyo-
nunca stajiyerlii kaldrlmaz (oysa bir ay nce okul retmenler kurulun-
da kaldrlmtr)
314 Bu retmenlerden Tevfik Tortam hakknda Kasketli ve sol eliyle ileriyi
iaret eden ve Lenine benzeyen Atatrk rozeti takmak, Deniz Gezmi
ve arkadalarnn asld gn zgn olmak sulamalarna maruz kalr.
Tortam, grevinden alnr.
315 H.Basri Aydn, yazsnda zetle Atatrkn laiklik yolunda yapt devrim-
lerin gericileri rahatsz ettiini, politikaclarn oy deposu olarak grd
cahil halk kitlelerini retmenlere kar kullandn, Said-i Krdinin etki-
lerini ve Necip Fazln Atatrke kar kulland Gk gzl Selanik dn-
mesi syleminin de bu dmanlkta rol oynadn anlatmaktadr.

202
316 Hasan Basri Aydn yazsnda da anlatt gibi Atatrk bir retmen ol-
mas nedeniyle Milli Eitim Bakanlnn hakknda en ok soruturma a-
t TB-DER yesidir.
317 Ey Trk, sende Allahtan gelen bir hassa (zellik) var
318 O levent cssenle hayattn, candn / Neeydin, kuvvettin ve heyecan-
dn
319 Yazdan reniyoruz; 1973 yl Sait Faik Hikaye dln Demirta Ceyhun
(amasan), Trk Dil Kurumu Edebiyat dln Abbas Sayar (elo), Orhan
Kemal Roman dln etin Altan (Byk Gzalt) adl eserleriyle ka-
zanmlar.
320 Toplant 7-8 ubat 1974 tarihinde yaplm, toplantya Milli Eitim Bakan
Mustafa stnda, Yeni ortam Gazetesi yazar Oya Baydar, TDMF Eski
Genel Bakan M. kr Ko, TS Eski genel Bakan Fakir Baykurt katla-
rak birer konuma yapmlardr.
321 TB-DER Ankara ubesi bakan (daha sonra TB-DER Genel Bakan) Ce-
mil akr, tutuklandktan sonra kendisine parasal yardm yaplm, serbest
braklp maan alnca TB-DER saymanlna tutukluyken kendine de-
nen yardm parasn (2402 lira) makbuz karlnda iade etmitir.
322 Aksakala yneltilen sulama u ekildedir; Sol ideolojiye inanmak ve sol
eylemlere katlmak, Velikyde sol bir rgt kurmak, sol eylemin ncl-
n yapmak, genleri bu yola tevik etmek, solculara yataklk yapmak
ve rehberlik etmek
323 Dorusu Meta retimi zerine olacaktr ki bu balk Bltenin 68.say-
snda dzeltilmitir.
324 Bu bildirinin tam metni iin; smail Aydn; Dnden Bugne retmenler
(1065-2005) s.34-37, Eitim-Sen Yay. Ankara 1999.
325 Edward Britton, ngiltere Ulusal retmenler Birlii Genel Sekreteridir.
Yaz iar Yaln tarafndan Trkeye evrilmitir.
326 Seminere kutlama mesajlar da gelmitir. Bu kurululardan biri stanbul
17 Nisan Dernei. Adna ilk kez burada rastladm (.A).
327 Federal Almanya Eitim ve Bilim Sendikas (GEW) nn ars zerine Tr-
kiyeli i ocuklarnn Eitim Sorunlarnn Grlecei toplant nedeniy-
le.
328 Balkesir ubesi yesi Vahdettin Gayret, Devrimci Genlik yesi olduu ve
komnizm propagandas yapt gerekesiyle 21 ay Balkesir Cezaevinde
kalm, arkadayla birlikte 15.2.1974 tarihinde serbest braklmtr.
329 Bu listede 91 retmenin ad bulunmaktadr.
330 TB-DER avat ube Bakan
331 Alimcar Cabraln bu yazs Unescodan Dnyaya Alan Pencere GR
dergisinin Kasm 1973 tarihli saysndan alnmtr. Cabral, ocuklarmza
bildiimiz en iyi eyleri retmeliyiz. Onlar bizim uramzn ieidir.
diyordu.

203
332 Mediha ve Mehmet Ertem
333 Yeni kurulan ubeler; Keban, Sinop, Rize, Nizip, Kulp, psala, Ceylan-
pnar, Plmr, Knk, Giresun, Oltu,Sarcakaya, Grpnar, Pnarba,
Bnyan, Gen, Kilimli, Hazro, Krtn, Emet, Of, Boyabat, Ayanck, Bala,
Haymana, Kdz.Erelisi, Reyhanl, Ara, rnak, Serik, Orta, Kahya, Ava-
nos, Bekilli, Nallhan, Bismil, aycuma, Tokat, Karlova, Tutak, Aydnca,
Sason, Gerze, Dou Beyazt, Readiye, Kurtalan, ayeli, ankr, Suru,
Zonguldak, Gmhacky, Ulukla, Aybast,Silvan, Malkara, Sarkaya,
Pasinler, Tavanl, znik, Ptrge, Sulakyurt, Yerky, Erfelek, Kre, Ar,
Espiye, Altnz, Elmada, Bakale, Glky, Karapnar, ng, nar,
Geva, Akaabat.
334 Bilindii gibi ilide Sosyalist Devlet Bakan Salvador Allende, faist Gene-
ral Pinohetin yapt askeri darbe sonucu ldrlm, ilide sol gler ve
yzlerce retmen katledilmiti,
335 FSE Sekreteryas yaynlad bildiriyle, Uruguay Hkmetini sendikal hak-
lara sayg gstermeye ve tutuklanan retmenleri serbest brakmaya a-
rmtr.
336 FSE, Msr ve Suriye retmen Birliklerine telgraflar gndererek srailin
sivil hedeflere kar giritii barbarca saldrlar knam, zgrlk, bam-
szlk ve toprak btnlklerini yiite savunan Arap halklarnn hakl m-
cadelesini desteklediini bildirmitir.
337 Yunanistanda 17 Kasmda skynetim ilan edilmi, 29 genlik ve renci
kuruluu kapatlm, yzlerce renci tutuklanmtr. FSE bu gelimeleri
ve Cuntann tavrn protesto etmitir.
338 Belikal retmenler 25 Eyllde bir saatlik ders boykotu yapmlar, 22
ve 26 Ekim tarihlerinde eyaletlerde bir gnlk boykot karar almlardr.
Boykota 160.000 retmen katlmtr.
339 5 Eyll 1973te 5000e yakn ilkokul retmenleri Bengalden Kalktaya
gelmiler ve Bat Bengal makamlarn eitim politikalarn protesto etmi-
lerdir.
340 Yarm milyon yeyi temsil eden 16 retmen kuruluu daha iyi yaam ko-
ullar elde etmek iin birlikte mcadele etmeye karar vermilerdir.
341 Milli Eitim Bakan Mustafa stnda, Almanyadaki Trk retmenlere
TB-DER Genel Bakan araclyla bir mesaj gnderi ve bu mesaj Blte-
nin 9.sayfasnda yaynlanmtr.
342 Bu mektup,8.3.1974 gn Cumhuriyet Senatosu ve TBMM bakanlklar-
na gnderilmitir.
343 Ankara 3nolu Askeri Cezaevinde tutuklu bulunan Sebahat Aslan, enal
Slpker, Seyhan Erdodu ve Hlya Zayapan etkinlii bir telgrafla kut-
lamak istemiler ancak cezaevi ynetiminden izin kmaynca avukatlar
araclyla bu telgraf TB-DER Genel Merkezine ulatrabilmilerdir.

204
344 retmen dostlar olan Uur Mumcu 24 Ocak 1993te; Cavit Orhan T-
tengil 7 Aralk 1979da uradklar saldrlarda hunharca katledilirken,
Asm Bezirci ise 2 Temmuz 1993te Sivasta Madmak Otelini yakan cani-
lerce ldrld.
345 TB-DER Sungurlu ubemiz yelerinden Fatma ahin, Hseyin ahin, Er-
han Ekici, Kadir Temurtekin, Metin Uz, Hikmet Gven, Dursun Beik,
Alibey Karapnar, Adalet Partisi (AP) le bakan tarafndan Anaristle-
ri vmek, Para toplamak, TS paralarn anaristlere gndermek, Fakir
Baykurtun kitaplarn rencilere tavsiye etmek gibi konularla ihbar
edilmi, retmenler soruturma sonucunda serbest braklmlardr.
346 Fahri Korutrk Cumhurbakan seilince tm kurum ve kurululardan ya-
zl gr istemi, Ali Bozkurtun TB-DER adna gnderdii mektup bildiri
kabul edilerek Dernekler Kanununa muhalefetten dava almtr.
347 Sungurlu Lisesi Fizik retmeni Hayrettin Snmez grevden uzaklatrl-
m, uzun bir zaman sonra greve iade edilmitir. Snmez imdiye kadar
benim iin ve tm yeleriniz iin harcadnz abalardan dolay rgt-
mze sayglarm sunarm. Bundan sonraki tm abalarnzda baarlar
hepimizin olsun diye rgtne bir teekkr yazs gndermitir.
348 Uluslararas Af rgtnn 10-11 Aralk 1973 tarihinde Pariste dzenledi-
i konferansa ILO ve WCT (Dnya retmenler Konfederasyonu) katlm-
lardr.
349 Bu yaz FISEnin yayn organ olan Teachers of the World (Dnya ret-
menleri) dergisinin 1973/4.saysnda yaynlanmtr.
350 Haruniyenin Dman galinden Kurtuluu olan 28 Martta yaplacak
trenler ncesinde MHP militanlar kasabann muhtelif yerlerine orak
eki sembolleri, Lenin, Stalin, Mao ve Ecevitin adlarn yazp, Sovyetler
Birlii bayraklar asarak halk TB-DERli retmenlere kar kkrtmak is-
terler. Ancak, bu oyun tutmaz.
351 Bu oyun valilik tarafndan sakncal bulunarak oynanmasna izin verilme-
mitir.
352 Bu oyun hem Viranehirde hem de Besnide Kaymakamlklarca engellen-
mitir.
353 TB-DER, Sosyal Yardmlama ad altnda len, aa alnan veya mali
ynden zor durumda olan yelerine parasal yardmlar yapmaktadr. r-
nein, bltenin sadece bu saysnda ereflikohisar ve Pazarckta iki ye-
ye 1000er lira karlksz yardm yaplrken; Sincanl, Bartn Meri ubele-
rinde hayatn kaybeden yelerinin ailelerine de 1500er lira lm yardm
yapmtr.
354 Yeni kurulan bu ubeler unlardr: amard, Idr, mranl, atak, vrindi,
Hadim, Andrn, erke, Kulu, Vakfkebir, Karacabey, Hekimhan, ncesu,
kizdere, aykara, Yeilhisar, Cizre, Mahmudiye, Sapanca, Tirebolu,Hani,

205
 Lice, Elekirt, Trkeli, Eskipazar, Malazgirt, Finike, Pertek, Yahyal, Bat-
man, epni, Manyas, Havran,hsaniye, Horasan.
355 Bildiride TB-DERin 460 ubesi ve 55.000in zerinde yesinin olduu
yazmaktadr.
356 TB-DER Manavgat ube sekreteri ve Hatplar Ky retmeni Kemal Yl-
maz, kyllerle birlikte Kerim Korcann damlklar adl eserini sahnele-
mek iin okulda prova yaparken, yredeki toprak sahiplerinin rgtledii
kiilerin saldrsna urar. retmen ve provadaki kyller Kahrolsun Ko-
mnistler sloganlaryla dvlr. Ylmaz, zmirdeki Gvenlik Mahkeme-
sine sevk edilir.
357 TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurtun Yeni Halk Gazetesine verdii de-
meci.
358 Dantayn 106.kurulu yldnmnde yaplan trende konuan Dantay
Bakan, 12 Marttan sonra Anayasada yaplan deiikliklere kar olduk-
larn sylemitir.
359 Bu kiiler; Hlya Zayapan, Mehtap Gl, brahim Ata, Akn Oktay Ak-
kaya, Hasan Zorlu, Tuncer Gnendir. Zayapan hakknda kesinlemi iki
buuk yllk ceza bulunduundan tahliye edilmemitir.
360 Ankara ve stanbul Sinematek Dernekleri tarafndan Trkiyede Sinema
Alannn Dzeltilmesi konulu bir Sempozyum dzenlenmi, bu Sempoz-
yumda TB-DER de bir bildiri sunmutur. Sinema ve Eitim balkl yaz
bu bildiridir.
361 Yazda Milli Eitim Bakannn sarf ettii Sada faist, solda komnist ku-
cana den retmen olamaz. sznn de tartma yarattn ren-
mekteyiz.
362 TB-DER Derik ubesinin bildirisinde Trkiye retmenleri olarak ta-
rihsel sorumluluumuz ve iinde bulunduumuz sosyo-ekonomik du-
rum bizi halkn yannda, devrimci saflarda yer almaya zorlamaktadr.
retmenin halkla btnlemesi bilin ve inan isteyen bir itir. Btn
dnyada ve lkemizde, ilerici retmen rgtleri, halkn yannda de-
mokrasi bayran tayan rgtlerdir cmleleri dikkat ekicidir.
363 Yeni kurulan ubeler listesinde 27 ubenin ad yazldr. Bu ubelerden ba-
zlarnn adlar daha nceki saylarda yazlmt. Gerekte ise yeni kurulan
ube says 21dir. Bu yeni ubeler unlardr: Glhisar, Azdavay, Sorgun,
Mengen, Hakkari, Adilcevaz, Dicle, Babaeski, Akkaya, Arsin, Banaz, Fn-
dkl, Hns, Zile, Sarz, Gediz, Balya, Foa, Sndrg, Kozlu, Felahiye, Lle-
burgaz, Tefenni.
364 Bu iki retmen yazar Ali Balkz ve ei Hatice Balkzdr.
365 Bu sayfalarda dvlen ve srlen retmen says o kadar oald ki, on-
lara fazla yer veremedim.

206
366 H. Basri Aydnn komnizm propagandas yapt gerekesiyle yarglan-
d ve beraat ettii mahkemedeki savunmas olduka yrekli bir duruu
temsil etmektedir. Savunmadan baz cmleler aktarmay uygun gryo-
ruz; Sayn Yarg Heyeti, gnl isterdi ki, rencilerime kitap okumalarn
nerdiim iin deil, aksini yaptm iin sank sandalyesinde olaym. Ama
mutluyum ki, byle bir iddia ile getirilmi deilim.() Kitaba, kltre ve
fikre kar kmak, kiinin yeteneksizliinin ve cehlinin da vurmasndan
baka bir ey deildir.
367 Bu kitapta insann doayla, insann insanla sava; nsann yaratt ortak
kltr; toplumlarn yap ve dzenindeki deimeler; snflarn douu; or-
tak mlkiyetin zel mlkiyete dnmesi; idealizmle materyalizmin sava-
; dinle bilimin anlamazl bilimsel olarak anlatlmtr.
368 Bltendeki Bayaz kesi 79.sayda tekrar balatlacaktr.
369 Bu rapor Fransa Teknik ve Mesleki Eitim Ulusal Sendikas Sekreteri Fer-
nand Hostalier tarafndan hazrlanm olup 1973 Haziran aynda Bkrete
yaplm olan mesleki toplantya esas oluturmak zere hazrlanmtr.
370 Daha nceki sayda Mazgirtte bir Jandarma subaynn kyllerin gz
nnde retmen Dzgn Akn dvdkleri yazlmt. Bu kez Darkentli
vatandalar bu olaya sessiz kalmam ve imzal dileke ile komutan ika-
yet etmilerdir.
371 Bu haberin fotoraf da vardr.
372 FISE dergisi TB-DERe gecikmeli ulatndan Nisan ayndaki etkinlik an-
cak Temmuz ayndaki bltende yaynlanabilmektedir.
373 Badatta toplanan bu kongreye FISE Genel sekreteri Daniel Retureau da
katlmtr.
374 Uluslararas retmen Sendikalar birlii Komitesi (ITTCC), 17 ubat-1
Mart 1974 tarihlerinde Pariste bir retmen Sendikalar Toplants d-
zenlemi ve u konuyu tartmtr; retmen Sendikalarnn Emeki
Halkn lk ve Srekli Eitimi ile lgili Karlat Sorunlar toplantya 28 l-
kenin ulusal sendikalar ve 20 lkenin mesleki kurulu temsilcileri, Dnya
retmen Sendikalar Federasyonu (FISE) ve Unesco temsilcileri de katl-
mlardr.
375 TB-DER, bu srada genel kurula gitmi, konu ile ilgili muhalefet erhini
bltenin 78.saysnda yaynlamtr.
376 Genel kurul delegesi olan TSP izgisine yakn retmenler, Oya Baydarn
da konuma yapmasn istemi ancak Ali Bozkurt ve baz yneticiler bu-
nun doru olmayacan, Baydarn TSP yneticisi olduunu, siyasi parti-
lerin TB-DER genel kurullarnda konuma yapmalarnn ho olmayaca-
n sylemilerdir. Delegeler konuma yapan bakan bir siyasi parti yesi
deil mi? diyerek itiraz etmilerse de sonu deimemitir. Bu gelimeler
TB-DER ierisinde siyasi grup ekimelerinin baladnn da habercisi
olacaktr.

207
377 Burada dikkat ekici olan, MYK yeliine hibir kadnn giremeyii, GYKya
ise bir kadn yenin girebilmesidir. O dnemde kurulan ubelerin yne-
timlerinde de neredeyse kadn ynetim kurulu yesi yoktur.
378 Telgrafla kutlama mesaj gnderenler arasnda Babakan Blent Ecevit,
Maliye Bakan Deniz Baykal, Ulatrma Bakan Ferda Gley, Genlik ve
Spor Bakan Muslihiddin Ylmazmete, Trkiye Birlik Partisi Genel Bakan
Mustafa Timisi, Trkiye Sosyalist i Partisi, Ky YSE , Sosyal , Hava
, Kimya , Tez Bro , Ges , TMMOB, DSK, 17 Nisan Ky Enstitlerini
Sevenler Dernei, Trk Salk cileri Sendikas, Halkevleri, TDK.
379 Bu konuda 24 Kasm 2009 tarihinde BRGn Gazetesine yazdm yazya
baklabilir. Leyla Kksaln Kongreye gnderdii telgrafn orijinali u ekil-
dedir: retmenim; dnyann nasl dndn rettin. inde dnen
dolaplar retmedin. Pamuu, tohumu, iei rettin. Zeytini, porta-
kal, zm rettin, fakat kimlerin aslan pay aldn, elin gavurunu,
onun ibirlikisini ve vatan hainlerini neden retmedin? retmenle-
rim yrekten sizi izlerim, ellerinizden perim.
TB-DER eski yneticilerinden Burhanettin Biber, bu iirin ayn ortaokul-
da retmen olan Memedali Temele ait olduuna tanklk etmektedir.
Temel, bu iirini rencilerin hatra defterlerine yazm, Leyla Kksal adl
renci de bunun bir blmn kongreye telgraf olarak gndermitir.
380 Daha nceki saylarda Mazgirtte komutann dvd retmen
381 Bu 20 ube unlardr: Ayvalk, Bilecik, Menemen, Sincan, Bigadi, Os-
manck, Abana, Susuz, Pnarhisar, atalam, Gerc, Niksar, Zile, Borno-
va, Akakoca, Muradiye, Posof, arkla, Keap, Germencik.
382 Hatrlanaca gibi, 11 Eyll 1973te seimle ibana gelen sosyalist Sal-
vador Allende, askeri faist bir darbe ile karlam, atmalar srasnda
hayatn kaybetmiti.
383 ABD ynetimi genlerin uyuturucu bamllndan kurtarlmas iin
haha ekiminin devletlerin kontrolnde (Trkiye iin snrlandrlarak)
yaplmasn istiyordu. O dnemde sol ve demokratik rgtlerce yaplan
mitinglerde Haha da Ekeriz, sleri de Skeriz, Bamsz Trkiye
sloganlar sk duyulan sloganlardand.
384 Bu andn szleri yledir: Trkm, doruyum, devrimciyim./Yasam i
ve d gavuru dar atmak/Yurdumu tez elden kalkndrmaktr/lkm
iiye i,/Kylye toprak/Bebeye st/yavruya ekmek ve kitap,/Gence
gelecek salamaktr/Varlm ulusal kurtuluumuza ve bamszlm-
za armaan olsun Baka din ve inantan olanlarn Gavur / Kafir ola-
rak aaland bu ant metni ayn zamanda milliyeti ve teki bir anlay
yanstmaktadr. (.A)
385 Olaylarn sca scana yaplan deerlendirmeler bir sre sonra TB-DER
iinde tartmalara yol aacaktr. Hatta baz sol partiler de sca scana

208
 yaptklar deerlendirmelerde yanlacaklardr. rnein, 12 Mart darbesin-
den sonra kurulan ilk yasal sosyalist parti olan Trkiye Sosyalist i Partisi
(TSP) nce Kbrs Bar Harekatn savunmu, daha sonra hata yaptkla-
rn kabul ederek zeletiri yapmlardr.
386 Yazda svee gmen ii olarak giden ocuklarla ilgili Krt retmen ve
yazar Mahmut Baksnn bir sve gazetesinde yaynlanan Trkiyeden ge-
len ocuklarn sveli ocuklarla kaynaamad, gelecein bulaklarnn
bu ocuklar olduu yazsna atfta bulunulmutur.
387 Yazar bu yazsn Doan Avcolunun yazd Milli Kurtulu Tarihi kitabnn
nc cildinin piyasaya kmas zerine kaleme alm, bir tr bu kitabn
tantmn yapmtr.
388 Raporu hazrlayanlar, . Hakk ztorun, Ali Rza Kayaalp, Fevzi Ceylan, Er-
dem Uzun ve Gltekin Gaziolu.
389 Bayaz kesine birka say ara verilmi, daha sonra geri konulmu, 81.sa-
yya kadar devam eden bu uygulamaya 6 say ara verilmi, 89.sayda tek-
rar Bayaz uygulamas balatlmtr.
390 23-25 Ocak 1973 tarihleri arasnda FISE ve AFUCTOnun giriimi zeri-
ne Hindistann Kalkta kentinde toplanan Asyal 18 ulusal retmen
kuruluunun, bir blgesel (Arap retmenleri Sendikalar Federasyonu)
ve UNESCO temsilcilerinin katld Kollokyumda retmen kurulular,
Yksekrenim kurumlar ve ekonomik, sosyal ve kltrel kalknma so-
runlar tartlmtr.
391 Afrika Seminerleri 15-17 Mart 1971de Hartumda yaplmtr.
392 Ali Bozkurt, 12 den 12ye adl an kitabnn byk bir ksmnda
TB-DERdeki fraksiyonlardan yaknr. Gerekesini yle aklar; Dernei
fraksiyonlarn tasallutundan kurtarmak iin bir yaz yaynlanmasnn ya-
rarl olacan dndm. Yaz TB-DER Blteninde Bayaz olarak ka-
cakt. Yazy aramzda en yetkin ve en deneyimlimiz olan Hamdi Konurun
yazmasn rica ettim. Rahmetli Hamdi Konur, yazy yazp getirdi. Birlikte
yeniden inceleyerek gerekli deiiklikleri yaptk ve yazy 80 nolu bltende
yaynladk.
393 Burada TB-DERi ele geirmekten deil, TB-DER ierisinde etkin ol-
maya alan partilerden bahsetmek gerekirse; TKP, CHP, TSPin; dier
siyasi anlaylardan Kurtulu ve Dev-Yol gibi anlaylarn kastedildii orta-
dadr.
394 Ali Bozkurt; Eitim Sen Yaynlar arsnda kan 12den 12ye adl an ki-
tabnda bu yaznn yaynlanmas zerine yaanan gelimeleri u cmleler-
le anlatr: Bu yaz zerine be arkadamz kyameti koparmlard (Cemil
akr, Avni Aytan, Binali Seferolu, Burhanettin Biber aban Sezen) Bl-
teni toplayp imha edelim diyorlard.() Arkadalar raz edemeyince,
istifa etmeye karar verdim. Bozkurt, 18.10.1974 tarihli istifa dilekesinde

209
 unlar syleyecektir: rgtn Genel Bakan olarak, sz edilen yaz,
tarafmdan, bir arkadamza yazdrlarak, grm alndktan sonra
yaynlanmtr. Yaznn doru olduuna bugn de aynen katlyorum.
Bozkurt, daha sonra kendisiyle gren heyetin ricasn krmayp istifasn
geri alacaktr. (12den 12ye. Eitim Sen Yaynlar, s.142-148 Ankara, 2000)
395 Yeni kurulanlar listesinde daha nceki saylarda adlar bulunan ubelere
de rastladm. Bu yzden ayklama yaparak yeni kurulan ubelerin adlarn
yazyorum; Arsin, Akyaka, Dicle, Banaz, Babaeski, Selendi, Perembe,
Kemerhisar, Yldzeli, Selim, Silivri, Kadirli, Beiri, Takpr.
396 TB-DERin ube says konusunda 77.sayda rakam 497 olarak verilmiti.
Ancak yeni kurulan ubelerle birlikte ube saysnn 506 deil, 511 olmas
gerekiyor.
397 TB-DER II. Olaan Genel Kurulunda alnan bir karar gerei dernein
adnda bulunan TM sz yerine TRKYE adnn alnmas iin MYK,
2. 8. 1974 tarihinde Bakanlar Kuruluna bavurma karar almtr.
398 Bu terim ve kavramlar Marxn Kapital adl eserinde geen terim ve kav-
ramlardr.
399 Bu ubeler unlardr; Suru, Seydiehir, Kzlcahamam, Gmhane, Ka-
rahall, St, Midyat, Kadnhan, Bozova.
400 Bu yaz Milli Eiitim Bakan stndan TB-DER II. Olaan Genel Kuru-
lunda yapt konumadan alnmtr.
401 Bu yaz ise Trk Dil Kurumunun XIV. Kurultayna sunulan TB-DER Yne-
tim Kurulunun raporudur.
402 akr yazsnda zetle Kbrsta halklarn kardeliine dayanan, Kbrsn
tam bamszln ve toprak btnln zedelemeyen, her trl d
etkilerden arnan bir zmn gereklemesini istiyoruz. () Kbrs halk-
larnn rzas olmadan, Kbrs halklarnn kardeliine dayanmayan ve d-
ardan empoze edilen hibir zm yolu, gereki zm yolu deildir.
403 Yazda o dnemi yanstan bir anket yaynlanmtr. Ankete katlan renci-
lere sevip okuduklar yazarlar sorduk. Sonu yle; Fakir Baykurt %20,
mer Seyfettin %17.5, Orhan Kemal %10, Bekir Yldz %10, Yaar Kemal
%10, Sait Faik %7, Kemalettin Tucu %5, Yakup Kadri %2.5, Mehmet
Emin Yurdakul %2.5, Reat Nuri Gntekin %2.1 yaznn sonu ksmnda
ise yle denilmektedir; rencilerin sevip okuduu yazarlarn kitaplar
okul kitaplklarna sokulmuyor.
404 Altnkaynak bu yazsnda Ylmaz Elmasn Gelien Trkemiz adl kitab-
n deerlendirmektedir.
405 Yeni kurulan ubelerin adlar yle; Seben, Kadky, Aralk, Tuzluca, Ke-
iborlu, Karg, Demirky, Ilgaz ve Osmaneli.(Buraya kadar sayabildiim
ube says 520dir. .A)

210
406 Adem Yavuz, ANKA Ajans muhabiri olarak gittii Kbrsta ldrlen gaze-
tecidir.
407 talyada kk bir ky olan Barbianada bir profesr ocuu olan papaz
ocuklarla birlikte zel bir okul kurar. Bu okulda 8 yllk zorunlu eitim
veren okullardan baarszlklar yznden atlm ocuklar eitim gr-
yor. Okulda not yok, snav yok, atlmak yok. Bu kitap 15-16 yalarndaki
renciler tarafndan yazlmtr. Ana temas herkesin renebilecei, ei-
tilebileceidir.
408 Bu 50 baarl rencinin mezun olduu okullardan ilk 10 tanesini buraya
aktaryoruz; Deneme L, zel Saint Josef Erk.L, Fen L, zel Saint Josef
Erk.L, Bornova Koleji, Fatih L, zel Ankara Koleji, Fen L, Galatasaray L.
lhan Selukun saptamasna gre bu 50 okulun 37si stanbul, 6s zmir,
4 Ankara, Bir Bolu, Bir Konya, Bir Krehir. Seluk yazsn vah zavall
Anadolu vah diyerek srdrm.
409 TB-DER Blteni 15.10.1974
410 Bu bayaz, TB-DER iinde sol siyasi gruplarn; TB-DER ynetimine
CHP kuyrukuluu yapmaktan vaz geilmesi arsdr ayn zamanda.
411 Yeni kurulan ubeler unlardr: rgp, ayrl, Ortaklar, Ahlat, Demirci,
umra, Gebze, Bozkurt. Bu yeni kurulan ubelerle birlikte TB-DERin
toplam ube says 528e ulamtr. (.Aydn)
412 Sandkl renkaya Ky retmeni brahim Gedik, ky kahvesinde jandar-
malar tarafndan halkn gz nnde dvlm, hastanelik olan ret-
mene kyller sahip km, TB-DER olay protesto ederek sorumlularn
cezalandrlmasn istemitir.
413 Yaznn sahibi Malezya Milli retmenler Birlii temsilcisi M. Nalathamy.
414 mzasz bu yaz FISEnin yayn organ olan Teachers of The World dergi-
sinden alnmtr.
415 Birlemi Milletler artan nfus sorununa dikkat ekmek iin 1974 yln
Dnya Nfus yl ilan etmi, TB-DER de Bltende bu konuya geni yer
ayrmtr (14-17.sayfalar).
416 TB-DERde ii statsnde alanlar bulunuyordu. Bunlarn adna sz-
leme grmeleri iin Sosyal- sendikas TB-DER ynetimine bavur-
mu, grmeler sonucunda toplu i szlemesi imzalanm, ancak baz
yanl anlalmalara meydan vermemek adna bu aklama Bltende ya-
ynlanmtr.
417 Bu yaz TMMOBnin Birlik adl dergisinden alnmtr.
418 Bu oyun TB-DER ubelerince oynanmak veya konuk tiyatro gruplarn-
ca oynanmak istenmi ve bir ok yerde mlki amirliklerce yasaklanmtr.
Eser Muzaffer zgye aittir.
419 Milli Eitim Sisteminde kalc bir uygulama yoktur. O dnemde (1965-
1975) yllar arasnda Bakanlar genelgeler gnderirlerdi okullara. Bu ge-

211
 nelgenin birinde rencilerin yazd 1 rakam engelli, 7 rakam kuakl
olacak denilmi, bir baka bakan ise okullara genelge gndererek 1 raka-
m engelsiz, 7 rakam kuaksz yazlacaktr diye emir buyurunca Salih -
retmen de artk karar verilsin diye sitem edecek ve bu yazy yazacaktr.
420 rencilerin alklar ve Bamsz Trkiye sloganlaryla destek verdii
Ecevit zetle u grlerini dile getirmitir: Hzla deien toplum siya-
setten nde gitmektedir. Demokrasisi ve kurumlar toplumdan geri olan
lkelerde siyasal bunalmlar grlmektedir. Bence Trkiyedeki bunal-
mn balca nedeni siyasetin toplumun gerisinde kalm olmasdr. ()
Siyaset; sadece siyaset adamlarna ve siyasi partilere braklamayacak
kadar nemlidir. Halk kurulular, niversiteler, dernekler, meslek kuru-
lular siyasete seyirci kalamazlar
421 Bu listede toplam 26 yeni kurulan ubenin ad bulunmaktadr. Ancak
bu ubelerden bir ksmnn ad nceki saylarda yaynlandndan, gerek-
te kurulan yeni ube says 18 tanedir. Yeni kurulan bu 18 ubenin adlar
yle: Buldan, Grn, Ulubey, atalzeytin, Eruh, Kumru, Duraan, Bey-
pazar, Silopi, Darende, Kaynarca, Kelkit, Bodrum, ifteler, Kemalpaa,
Ortaky, Domani, Mercan.
422 Yazda Tongutan yola klarak; Trkiyenin bir kyl toplum olduu,
kyn ve kylnn eitim yoluyla canlandrlmas gerektiinden bahis-
le konu Oblomovculua getirilir. (van Gonarovun Oblomov adl ese-
ri) yle denilir; Rusya ihtilal geirdi, gene Oblomovlar kald. nk
Oblomovlar yalnz derebeyleri, kyller, aydnlar arasnda deil; iiler,
komutanlar arasnda da vardr. Toplantlarda, komisyonlarda nasl all-
dna baknz eski Oblomovun iimizde olduunu grrsnz. Onu adam
etmek iin daha ok zaman ykamak, temizlemek, sarmak, dvmek gere-
kecektir.
423 Koun baz ald deerlendirme Yedinci Sanat Dergisinin Btn Zaman-
larn En iyi On Trk Filmi stne yapt soruturmann sonulardr. Bel-
ge olmas asndan bu 10 film unlar; 1- Umut (Y. Gney), 2- Arkada
(M. n), 3- Susuz Yaz (M. Erksan), 4- Hudutlarn Kanunu (L. Akad), 5- Y-
lanlarn c (M. Erksan), 6- Beyaz Mendil (L. Akad), 7- At (Y. Gney),
8- Kanun Namna (l. Akad), 9- Gurbet Kular (H. Refi), 10- Kzlrmak-Ka-
rakoyun (L. Akad)
424 Yeni kurulan 14 ube unlardr: Ayvack, Sivrihisar,alky, Tomarza, ili,
Eridir, Tekman, Araban, Kbrsk, Gerger, amlhemin, Akakale, Po-
zant, Gediz. Bylece TB-DERin ube says 560a ulamtr. (.A)
425 Seminer konular ve seminerleri veren kiileri buraya almay faydal bul-
duk; Bamszlk-Kbrs ve D Politika (Ali Sirmen), Trkiyede retmen
Yetitirme Sorunu (Nazm Bayata), Cumhuriyet Dnemi iirimiz (Cemal
Sreya), Diyalektik ve Tarihi Materyalizm (Seyhan Erdodu), Trkiyede

212
 Fiyat ve cret Hareketleri ve Dourduu Sorunlar (Prf.Dr. Sadun Aren),
Trkiye ve Ortak Pazar (Tevfik avdar), Trkiyede Sanatn levi (Fakir
Baykurt), Trkiyede Gelir Dalm (cen Brtcene), Toplumumuzda
Halk Salnn Geerlilii (cen Btcene), Ankarann Eitim Sorunlar ve
zm Yollar (Musa Erolu), Romanmzda Toplumsal Sorunlar (Vecihi
Timurolu)
426 Savclkta retmenlere yneltilen sorular yle; Ankara Birlik Tiyatro-
sunu biz arayp bulamyoruz da siz nereden buluyorsunuz? Kara Dzen
adl oyunda ar sol propagandas yapmsnz? rencileri Milliyeti -
retmenlere kar kkrtyormusunuz? Zabt adl bir eser oynatacakms-
nz, oynattnz m?, Ar sol propagandas yapyormusunuz?
427 Malatya ubesi bildirisinde lke ve zlk sorunlarna ynelik 8 maddelik
bir talep listesi de bulunuyor.
428 Genel Bakann TRT radyolarnda 21.11.1974 tarihinde yapt syleinin
metni.
429 Bu yaznn baz cmlelerini buraya aktarmay faydal buluyoruz; TB-
DER yesi retmenler bu kadarck maala kime hizmet edeceim de-
memelidir. Byle derse ibirlikilerin, smrgecilerin ilerini kolayla-
trm olur. () Halkmz iin pek ok zveride bulunmamz gerekecek.
() Ford Vakf, Rockfeller Vakf, Florida niversitesi Trkiyeye hayr iin
yardm etmezler. Fen Lisesinin (Ankara Fen Lisesi-.Aydn) laboratuvar
masraflarn Ford Vakf bouna karlamaz. Florida niversitesinin Fen
Lisesinin kuruluuyla ilgili her trl organizasyonu zerine almas kara-
gzmz iin deildir. lmnde bayraklar yarya indirdiimiz J.F. Ken-
nedy, Bar Gnllleri buluunu iyiliimiz iin deil, Amerikan sevgisi
yaratmak iin ortaya atmt.
430 Yaz EMOnun Aydnla Doru Dergisinden alnmtr.
431 Kurtboan, Mustafa Balelin Yar Yaynlarnca 1974te yaynlanan yk ki-
tabdr. Emre Bodur bu yk kitabn deerlendirmektedir.
432 Japon retmenlerinin grev hakk almak iin NIKKYOSO (Japon ret-
menler Birlii) nclnde balatt mcadeleyi ILO ve FSEde destek-
leme karar almtr. Japon retmenlere kar uygulanan basklar protes-
to etmek iin Demokratik Alman Cumhuriyeti Eitim ve retim Birlii,
Tm Hindistan lk ve Ortaokul retmenleri Birlikleri Federasyonu, Tm
Bengalde retmenler Birlii, Suriye Arap Cumhuriyeti retmenler
Birlii, Meksika Ulusal retmenler Birlii, Bengalde Kolej retmen-
leri Birlii eylem yapmlardr.
433 Yaznn tad balkla yazda anlatlanlar arasnda balant bulunmad-
ndan yaznn baz blmlerini aktarmay gerekli grmedik.
434 Bu balk ok dikkat ekicidir. nk TB-DERin kuruluundan bu yana
ilk kez bir kadn ye (enyl Koray) Kazmanda ube bakan olmutur.

213
 TB-DERin genel merkez yneticilerinin iinde rastladm kadaryla (o
da GYKda) bir kadn ye grev yapmtr. Bu durum o dnemin koulla-
r iinde zerinde aratrma yaplmas gereken bir konudur. TB-DER in
binlerce kadn yesi olmasna ramen, ynetim balamnda bir erkekler
rgt olduu grlr. (bu arada hakszlk etmemek adna alky ube-
sinde Fatma nal yazmanlk grevinde, Emede Hatice Yaar ynetim
kurulu yeliinde, aycumada Glten zyurt yazmanlk grevinde, Bis-
milde Kezban Kartal ynetim kurulu yeliinde, amelinde Sultan Boz-
ta ynetim kurulu yeliinde, Saruhanlda Suna Altnz ynetim kurulu
yeliinde, Fndklda Aye Yalnzolu ynetim kurulu yeliinde grev
almlardr. Adlarn sayamadm veya dikkatimden kam olmas nede-
niyle atlam olabileceim kadn yneticiler beni balasnlar.)
435 Ankara Demokratik Yksek renim Dernei (ADYD), 4.12.1974 gn
polis tarafndan baslm, 162 renci tutuklanmak zere Skynetim 2
nolu mahkemeye sevk edilmi, rencilerin tutuklanmas talebini redde-
den mahkeme, 162 renciyi serbest brakm ancak Ankara Skynetim
Komutanl 10.12.1974te ADYDn faaliyetlerini sresiz olarak durdur-
mu ve dernei mhrlemitir.
436 Mehmet Ko, Julius Fuikin Oda yaynlarndan kan nl kitab Daraa-
cndan Notlar deerlendirmi.
437 Ylmaz Elmas yazsnda Bu gne kadar btnln koruyabilmi olan
TB-DERin imdilik blnmlkten korunmu olmasnda yz yl akn
retmen savamnn ve TB-DERli retmenlerin birlik ve btnlk-
ten yana arlk koymasnn byk pay vardr () Kendi grupsal karlar
uruna Trkiyedeki devrimci demokratik savama ket vuranlara ve by-
lelikle egemen glerin ekmeine ya srenlere kar savam vermek,
TB-DERin birliini ve rgt ii demokrasiyi savunmak, retmenlerin
savamnn en bata gelen sorunlarndan biridir. grlerini dile getir-
mitir.
438 Ali ieklinin bu yazs, TB-DER MYK yesi ve Genel Bakan yardmcs
Cemil akrn Bltenin 81.saysnda yaynlanan Kbrs ve Emperyalizm
adl yazsna ve bir ubenin blteninde yaynlanan bir yazya bir eletiri ve
cevap (hatta haddini bildirme) niteliindedir. Bilindii gibi TB-DER Genel
Merkez Ynetimi Kbrs karmasna tam destek vermiti. Ancak sonra-
dan TB-DER iindeki baz gruplar Kbrs Bar Harekatn Kbrsn -
gali olarak nitelendirmilerdir. rnein TB-DER stanbul ubesinin Eyll
1974de kan blteninde Mehmet Arcan imzal yazda yle denilmekte-
dir: Adann ikiye ayrlmas ileminin bu kardelii dmanla dntre-
bilecek bir emperyalist istemdir. Kbrstaki halklarn birbirine krdrlmas,
Birinci Dnya Savanda Anadoluda yaayan halklarn birbirine boazla-
tlmasyla benzerlik gstermektedir denilmektedir. (lke Dergisi say 10,
Ekim 1974)

214
 Bu konuda Genel Bakan Ali Bozkurt, 12den 12ye Anlar kitabnn 2.cil-
dinde unlar sylemektedir: Emperyalist Parma yazsnn yaynlan-
masndan sonra Merkez Yrtme Kurulumuz tamamen 5-4 ikiye ayrld.
(daha nce de 80.saydaki Bayazdan dolay blnmt .Aydn) Ola-
anst genel kurula kadar da aynen kald. Artk huzurlu ve verimli al-
ma ortamn kaybetmitik. O ayrlk, TB-DERin yklmasn hazrlayan en
nemli dnm noktasdr. (Ali Bozkurt, 12den 12ye Anlar c.2, s.148.
Eitim Sen Yay. 2000)
439 Ali Bozkurt, 12den 12yes,149-154

215
1975
 TB-DER BLTEN TOPLATILIP MHA EDLYOR

TB-DER Blteninin 1.1.1975 tarihli 88 says, toplatlan ve imha edilen

87.say ile yeni baslan 88.saynn toplamdr. Yani iki say bir aradadr,
ancak Ali ieklinin yazs kartlmtr. Bltenin 24 sayfa olan hacmi, iki
say bir arada olduundan 30 sayfaya kartlmtr. 87.saydaki manet
ve bayaz ayn kalrken n sayfada Zorunlu Bir Aklama yazsyla ya-
anan gelimeler yelere anlatlmaya allmtr. Aklamann baz b-
lmlerini aktarmay faydal buluyoruz;

TB-DER YNETMNDEN ZORUNLU BR AIKLAMA

15.12.1974 (tarihinde .A) kmas ve ubelerimize, yelerimize, abone-

lerimize datlmas gereken 87.sayl TB-DER Haber Blteni baslm,
ne var ki zorunlu nedenlerle MYKnn oy okluu kararyla datm dur-
durulmutur. () stanbul ubemiz yelerinden Ali ieklinin Emper-
yalist Parma balkl yazs MYKnn 12.12.1974 gnl toplantsnda
deerlendirilen yaz, sonuta oylanm ve oy okluuyla (5e-4. .Aydn)
yaynlanmas reddedilmitir. stiari olarak verilen kararda red gerekesi
u ekilde olmutur:

Yaz, Trkiye devrimci hareketinde belirlenen fraksiyonlarn birinin dn-

daki tm grlere atmakta, yaz sahibinin benimsedii grn propa-
gandasn iermektedir.

TB-DER, ilerici ve devrimci retmenlerin demokratik bir meslek rg-

tdr. inde eitli grleri benimsemi yeler bulunmaktadr.

Bu yzden rgtmz, belli bir fraksiyonun propaganda arac deildir.

Yazda bir ubemiz hedef alnmaktadr.

TB-DERin Kbrs konusunda aklad grlere ters dmektedir.

Bu grler, Genel Sekreter tarafndan Bltenin teknik ilerini yapmakla

grevli Ynetim mdr Nazm Bayataya bildirilmesine ramen, Bayata
kendini TB-DER karar organlarnn zerinde grerek yazy 87 sayl ha-
ber bltenine koymutur.

217
Olaanst toplanan ynetim kurulumuz 19 ve 25 Aralk gnleri ald
kararlarla 87 sayl Bltenin toplatlmasn, Ynetim Mdr Nazm Ba-
yatann grevine son verilmesini kararlatrmtr.

() Kar olduumuz tavr, kiilerin kendini rgtn stnde grmeleri

ve kiisel grlerini rgte egemen klmaya almalarnadr. () rg-
tmzn birliini ve btnln bozmaya, paralamaya, rgtmze
bir fraksiyonu egemen klmaya ynelik her trl tavrn karsnda olmay
temel bir grev sayyoruz. Merkez Yrtme Kurulu

Bltenin 9. sayfasnda ise bu gelimelerin yaanmasna konu olan 38 ve

39 sayl kararlar ile bu kararlara kar oy kullananlarn gerekesi ak ola-
rak yer almaktadr.440

Bltenin 11.sayfasnda Cemil akr imzal Gerekler Kllenemez,

12.sayfada Dinay Peker imzal Apartman, 13 ve 14.sayfalarda Binali
Seferolu imzal retmenin zlk Sorunu balkl yaz bulunmaktadr
ki bu yazlar 87.saydan kartlan yazlarn yerine yeni bltene konulan
yazlardr. 88 sayl Bltene yeni konulan yazlardan biri retmenler
Halkla Btnleiyor, dieri Yerimizi Doru Saptayalm balklarn ta-
yor.

87 ve 88 sayl bltenlerin her ikisinin de arka kapanda Yeni Bir Ame-

rikan Yardm balkl bir yaz bulunmaktadr. Bu yazda u bilgilere yer
verilmektedir: ABD ve Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti arasnda Uluslar
aras Kalknma Tekilat (AID) araclyla 26 Haziran 1974 tarihinde bir
anlama imzalanmtr. Bu anlamayla ABD, Trk i adamlarnn kurduu
Trk Eitim Vakfna 60 bin dolarlk (850 bin lira) bata bulunmutur.

15.1.1975 tarihli 89 nolu Bltenin manetinde Faizan Basklar Genel

Bakanmz Tarafndan Sayn Cumhurbakanna Bir Mektupla letildi
Mektuptan ksa bir blm buraya aktaryoruz:

Sayn Cumhurbakanm, son gnlerde hangi amala dzenlendiini

halkmzn aka anlamaya balad bir takm olaylar hem yurttalar-
mz, hem de lkemiz retmenlerinin 80 bininden ounu ats altnda
toplam bulunan TB-DERi ilgilendirecek boyutlara ulamtr. () -

218
retmenler de birok yerde saldrya uramakta hatta rencilerinin gz
nnde dayak yemektedir. () Olup bitenler karsndaki kayglarmz
bir kez de TB-DER eliyle devletimizin en st grevlisi olmanzdan dolay
size iletmeyi gerekli grdm. () Sayglarmla. Ali Bozkurt441

Btendeki Bayaznn bal Sendikalamann Zorunluluu olarak

konulmu. Bu yazda retmenlerin kamu personeli iinde en nemli
meslek grubu olduu, ekonomik durumlarnn kt olduu, grev ve top-
lu szleme yetkisinin olduu bir sendikaya ihtiya duyulduu, kurulacak
sendikann patron yanls bir sar sendika olmamas gerektii anlatlmak-
tadr.

2.sayfada Yeni Kurulan ubelerimiz balyla kurulan 15 ubenin ad-

lar ve kurucular sralanmaktadr.442

ubelerimizden Haberler balkl sayfalarda gze arpan baz haber-

ler yle; Kartal ubemizin almalar443, Besni ubemiz Seminer ve
Konserler Dzenliyor, Uluklada Devrimci Genlik, TB-DERin ya-
nnda olduunu aklad, zmir Yksekrenim ve Kltr Dernei faist
bask ve saldrlar knayan bir bildiri yaynlad 4 ve 5.sayfada TB-DER
Aratrma Brosu imzal Ekonomik Bunalm ve Basknn Younlamas
bir yaz yaynlanmtr.

TB-DER Ynetim Kurulu yesi Nevvare Saran Nasl Bir retmen?

balkl yazs da bltenin 6-7 ve 8. sayfasn sslyor. Ali Okur rnek
Bir Giriim balkl yazsnda Tm ktisatlar Birlii (TB)nin alma-
larn anlatyor. Hukuk Kesinde Av. Halit elenkin hazrlad De-
mokrasi Mcadelesi balkl yaz bulunuyor. Eitim Kesinde Ka-
pitalizmden Emperyalizme-II yazs yaynlanm. 14 ve 15. sayfalarda
Diyarbakr-Mardin-Siirt ubelerinin Ortak Bildirisi yer almaktadr.
Bltenin dier sayfalar fazlaca zerinde durulmayacak haberlerle dolu.
24.sayfada ise Diyarbakrda Binlerce retmen Yrd balkl haber
fotorafl olarak yerini alm. Tanan pankartlarn birinde Faizme ve
Kyc Ynetime Kar Sessiz Yry yazs okunmaktadr. Bu yry-
n yazsndan rendiimize gre, 3 binin zerinde retmen saat 13te
yrye balam, saat 15te son durak olan Atatrk Meydanna ulaan
kitle Devrim ehitleri iin sayg duruu yapm, stiklal Marn syledik-

219
ten sonra Devrim And imitir. Yrye Sosyal , Harb , Genel ,
Tmtis, Oleyis, Devrimci Diyarbakr Yksek renim ve Kltr Dernei
gibi kurulular da destek vermilerdir.

1.2.1975 tarihli 90 numaral Blten ncekilerden hacim ynnden fark-

ldr ve 32 sayfadr.444 Bltenin manetinde TB-DER Ynetim Kurulu
Topland haberi bulunuyor. Haberde zetle u bilgiler yer almaktadr;

TB-DER EYLEM KARARI ALIYOR

TB-DER Ynetim Kurulu ve Blge Temsilcileri 18 Ocak 1975 gn topla-

np almalarn aralksz olarak 23 Ocak 1975 akamna dek srdrm-
tr. 6 gn aralksz sren toplantlarn arlk noktasnn; srekli olarak
artan hayat pahall karsnda retmenlerin ve emeiyle geinmek
durumunda olan tm alanlarn iine drld geim sknts, r-
gt ii sorunlarla, ekonomik-demokratik sorunlar ve faizan basklar te-
kil etmitir. () Ynetim Kurulumuz, hayat pahall karsnda yaam
koullarmzn dzeltilmesini, zlk sorunlarmzn ve toplu szlemeli,
grevli sendikal haklarmzn alnmasndaki isteklerimizi, bu yoldaki m-
cadele kararllmz kamuoyuna duyurmak ve faist basklar protesto
etmek amacyla 15 ubat 1975 Cumartesi gn saat 14te 67 ilimizde
kapal salon toplantlar ve 16 ubat 1975 Pazar gn saat 13te stanbul
ve zmir il merkezlerinde birer sessiz yry yaplmasna karar verdi.445

TB-DERin alm olduu bu eylem kararndan sonra sa eilimli gazete-

lerde TB-DER aleyhine yazlar yaynlanmaya balayacaktr. Bu gelime
TB-DERin gnlk gazetelerde yer bulmasnn da nn aacaktr.

Bayaznn bal ise Siyasal Partiler ve TB-DER. TB-DER Ynetim

Kurulu tarafndan hazrlanan bu yaznn baz blmlerini zet olarak bu-
raya aktarmay faydal buluyoruz.

TB-DER LERC VE DEVRMC RETMENLERN RGTDR

() amz emperyalizme ve yerli ortaklarna kar bamszlk, demok-

rasi ve sosyalizm mcadeleleri adr. ()

220
Bizler dnyamzda ve lkemizde olup bitenleri renmek, sorunlara ka-
pal kalmamak zorundayz. () tarihin ve lke koullarnn kendisine yk-
lemi olduu sorumluluun bilincine varm retmenlerin rgt olan
TB-DERin yeri, kukusuz ki smrlen snf ve tabakalarn yandr. ()
Tarih boyunca ileriye doru mcadelesinde halklarn dinamosu, moto-
ru devrimci partiler, aydnlar ve demokratik rgtler olmutur. Burada
nemle belirtelim ki, bu tarihsel grevi yerine getirirken retmenlerin
demokratik meslek rgtleri kendilerini hibir zaman parti yerine koy-
mayacaktr. nk devrimci hareketin yakn ve uzak hedeflerine varacak
ura biimlerini saptamak demokratik meslek rgtlerinin grevi de-
ildir. ()

Aramzda dnya ve yurt sorunlarn yorumlamada, zm yollar ner-

mede gr ayrlklar olabilir. Asl yanl olan demokratik meslek rg-
t olma niteliimizi unutarak aramzdaki gr ayrlklarndan herhangi
birini rgt ynetiminde egemen klmaya almaktr. lerici ve devrimci
retmenlerin rgt olan TB-DER,() bir meslek rgtdr. ()

Biz retmenlerin ve rgtmz TB-DERin Trkiye iindeki yerini de-

mokratik kurulularla siyasal partiler karsndaki tavrn byle deerlen-
diriyoruz. ()

Bltenin 2. sayfasnda 42 il ve ilede dzenlenecek olan Blge Seminer-

leri program bulunmaktadr. 3.sayfada Sendika Hakkn Almak in G-
rev Bana balkl bir bildiri ile TB-DER Genel Bakannn Yeni Ortam
Gazetesine verdii demecine yer verilmi. Haberler ve ubelerimiz-
den Haberler balkl sayfalarda yer alan baz balklar unlar; Malat-
yada Faist Basklar ve Saldrlar, Diyarbakr Yksek renim Yurdun-
da Faist Tertipler, Mersin ubemizin almalar446, Besni ubemizin
Engellenen almalar447, Adilcevaz ubemize Saldr.

7.sayfada TB-DERin alma ilkeleri balkl yazya yer verilmitir. Bu

yaznn Tanmlar blmnde yer alan baz tanmlar aktarmay uygun
grmekteyiz.

221
 TB-DERN ALIMA LKELER

TB-DER; Devrimci, demokratik-merkeziyeti bir meslek rgtdr.

DEVRM; Mevcut retim biiminin deitirilmesi, daha ileri bir retim
biimine geitir. DEMOKRATK MERKEZYETLK; Tabandan yukarya
doru demokratik trman, tavandan tabana merkezi ynlendirmedir.
MESLEK RGT; retmenlerin demokratik, ekonomik, mesleki ve z-
lk mcadelesini iermesi bakmndan meslek rgtdr.

TB-DER, smrlen snf ve tabakalarn emper-

yalizme ve yerli ortaklarna kar bamszlk ve
demokrasi mcadelelerinin yannda yer alr. de-
nilerek 22 maddeden oluan ilkeler sralanmtr.

8 ve 9. sayfalarda Tm ktisatlar Birlii Ara-

trma Brosunca hazrlanan Emperyalizm ve
Trkiye balkl yazlar bulunuyor. 10 ve 11.say-
falarda Salk Konumuz, 12 ve 13.sayfalarda
Yaplacak almalar ve alma Yntemleri448,
14.sayfada Genel Bakanmzn MEYAK ile lgili
Demeci,15 ve 16.sayfada Denetleme Kurulu
Raporu449, 17.sayfada Saadettin ztrkn Bo-
zuk Dzen Okulu yazlarna yer verilmitir.

Hukuk Kesinde Av. Halit elenk imzal Kat

zerinde Hukuk Devleti balkl yaz, 19. sayfa-
da Yaar Var imzal Eitim-retim, ret-
men-dare likileri balkl yaz, 20.sayfada Ha-
san Yiit imzal Sinop-Samsun Blgesi Seminer
almalar balkl yaz, 22-30 sayfalar arasnda
Jack Londonun Meksikal Devrimci adl yk-
s bulunmaktadr.450 32.sayfada (arka kapakta)
Mamur-Mreffeh Trkiyeden Manzaralar
balyla Ak hsaninin bir iiri fotorafl olarak verilmitir.

222
 PAHALILII VE FAZAN BASKILARI
PROTESTO TOPLANTI VE MTNGLER

15.2.1975 tarihli 91 sayl Bltenin maneti Tm retmenler Grev

Bana eklindedir. Yazdan rendiimize gre Genel Bakan Ali Boz-
kurt bir basn toplants dzenlemi ve TB-DERin Pahall ve Faizan
Basklar Protesto etmek amacyla 67 ilde kapal salon toplants, zmir
ve stanbulda ise sessiz yry dzenleyeceini aklamtr. Bozkurtun
aklamalarndan bir blmn zetleyerek buraya aktaryoruz: () Bu
gn yeni mezun bir ilkokul retmeninin eline ayda net 1.111.20 TL,
ayn durumdaki orta dereceli okul retmeninin eline net 1.353.00 TL
gemektedir. Yine 20 yln dolduran iki ocuklu bir ilkokul retme-
ninin eline ayda net 1.917.60 TL, ayn durumdaki orta dereceli okul
retmeninin eline ayda net 2.689.20 TL maa gemektedir. () Yeni
mezun olan retmenlerin bu maalaryla bir palto alnamaz, ancak 13
Kg.tereya veya ift ayakkab alnabilir. 20 yllk bir retmen maa-
yla ancak bir takm elbise yaptrlabilir. ()451

Bltenin Bayazs Katsay Yutturmacas olarak belirlenmi. 3. sayfa-

snda Az Gelimiliin Geliimi - I adl imzasz bir yazya yer verilmek-
tedir. Hukuk Kesinde Av. Halit elenk Derneklere Hakaret Sular
balkl yazy kaleme alm. 12.sayfada TB-DER Genel Merkezi imzal-
Halkmza balkl bir bildiri yer almaktadr. Bildirinin giri blm aynen
yledir:

lkemizde zellikle emeiyle geinenlerle isizler, her gn arlaan

geim sknts, hayat pahall karsnda akna dnmlerdir. Her
n yiyecek a, her gn alacak i derdi hepimizi canndan teninden
bezdirdi. En zorunlu gndelik yiyecekler bile bulunamyor, alnamyor.
eker yok, ya yok, et-ekmek yok. Bulunanlar da ate pahasna, can
pahasna.

Ksacas geim tan banda, ekmek aslann aznda..452

14.sayfada Arifiye lkretmen Okulundaki 35 retmen Okul Md-

rn Bakanla ikayet Etti balkl haberi grmekteyiz.453 15.sayfada
Cemil akr imzal Devrimci Birlik adl yaz gze arpmaktadr. 17. say-

223
fada Nedim ahhseyinolu imzal Malatya Raporu bulunmaktadr.454
18. sayfada Akyaz TB-DER ube Bakan Mehmet Akn imzal MEYAK
ve Dndkleri balkl yaz gze arpmaktadr. Bozuk Eitim Dzeni
ve Kltr Emperyalizmi balkl imzasz yaz 19 ve 20.sayfada yer bul-
mu kendine. 21-26.sayfalar arasnda II. Trk Yayn Kurultayna TB-
DER Adna Fevzi imenin Sunduu Bildiri yer almaktadr. Bildirideki
baz saptama ve nerileri buraya aktarmay yararl grdk; Ders kitap-
lar ierik bakmndan eski, ad ve gereksiz bilgilerle, bilgi yanlla-
ryla doludur. Ders kitaplarnn dili eskidir, bir dil ve yazm birliinden
yoksundur. Ders kitaplar biim ve grn bakmndan da niteliksiz ve
zevksizdir. Ders kitaplar bir kar ve ticaret konusudur. ok ve eitli
kitap sistemine son verilmeli, tek kitaba dnlmelidir. Ders kitaplar
yarma ve dl sistemiyle kiilere ve komisyonlara yazdrlmaldr.
Ders kitaplar MEB, niversite ve yksekokullar ve retmen rgtle-
rinin temsilcilerinden oluan komisyonlarca incelendikten sonra MEB
tarafndan bastrlmal, datlmal ve satlmaldr.

27.sayfada Mehmet Koun hazrla-

d Zulme Kar Hncmz Volkan
yazsna, 28.sayfada Celal zcan
imzal Kurtboan455, 29.sayfada
Osman Seluk imzal Sendika
yazlara yer verilirken arka kapakta
eylemliliklerle ilgili Kardeler ba-
lkl bir bildiri bulunmaktadr.

TB-DERE SALDIRILAR

1.3.1975 tarihli 92 sayl Blten 48 sayfadr. Bltenin maneti yle:

Yasal Toplantlarmz Saldrya Urad Soygun Cephesi Kan Dkt Bu
baln altnda spot cmleler halinde gelimeler u ekilde zetlenmek-
tedir: 63 lde Kapal Salon Toplants Yapld. zmirde Yry Yapld.
Malatya, Tokat, Mu, Bingl, Amasya, Adyaman, Afyon ve Glbanda
Olaylar kt456.

Amasyada Adnan Baykal Adl Bir Bankac ve Malatyada Hamdi Karaka

Adl Bir Kyl ldrld457. Olaylar Srasnda TB-DER Lokalleri, CHP

224
 Binalar, lerici Tannan Baz Ki-
ilerin Yerleri ve Evleri Tahrip
Edildi458. 35 retmen Can G-
venlikleri Kalmad in Blgele-
rini Terk Ettiler. Birok lde Okul-
lar Tatil Edildi. 170 Kii Yaraland.
Malatya ve Tokatta Dkkanlar
Yama Edildi. Muta Toplant
ok nceden ptal Edildii Hal-
de retmenler ve lerici Kiiler
Saldrya Urad. Sac Gazeteler
Toplantdan Gnlerce nce Tah-
rike Baladlar. Genel Merkeze
Yurdun eitli Yerlerinden rgtlenmenin Hzlandna ve yelik in
Bavuranlarn Arttna Dair Haberler Geliyor. Olaylar in Senato ve
Meclis Aratrmas stendi.459

Bayaznn bal Gerek Sulu Mu Aranyor olarak konulmu ve -

kan olaylarla ilgili deerlendirme yaplmtr. Bu deerlendirmenin baz
blmlerini zetleyerek aktarmay uygun grdk:

GEREK SULU MU ARANIYOR

() Yllardan beri yaama koullar srekli olarak bozulan, ard arka-

s kesilmeyen basklarn altnda ezilen, saldrlara urayan, can ve mal
gvencesinden yoksun yaamn srdrmeye alan, yurt sorunlarnn
sorumluluunu kafa ve yrekle-
rinde duyan ve ylmadan bunun
mcadelesini veren retmen-
lerden ne isteniyor? () Korku-
lar bakadr. Onlar iin nemli
olan retmenlerin kapal salon
toplantlar ve yry dzenle-
meleri deil kitlelerin youn bir
uyanma ve bilinlenme srecine
girmi olmasdr. Sosyal oluu-
mun giderek egemen snflarn
kontrolnden kmas dizginlerin

225
elden gitmesi korkusunun ar basyor olmasdr. () Egemen snflarca
bu geliimi yavalatmak iin gnn koullarnda tek kar yol vardr. Ak
bir faizm uygulamasna gemek, yksek kar oranlarn, ar smr ve
vurgun dzenini devam ettirmektir. Tm ilerici gler iin bu hesaplar
btn ynleriyle aa kartmak, tezgahlanan saldrlara kar bir btn
olarak, bilinli bir ekilde kar durmak zamandr.

() TB-DER toplantlarn salt zlk sorunlar, grev ve toplu szle-

me haklarn elde etmeye ynelik eylemler olarak gstermek yanltr.
Toplantlarn gerek amac demokrasiye sahip kma eylemidir. () Ya
sonuna kadar demokrasiye sahip kmak, bunun mcadelesini vermek ya
da meydan egemen evrelere ve onlarn maalar olan gz dnm ca-
nilere terk etmek. TB-DER birinciyi sonuna kadar srdrecektir. zgr-
lk mcadelesi artk retmenler ve tm ilerici aydnlar iin bir yaam
sorununa dnmtr.

3.sayfada olaylarn geliimine ilikin

olarak TB-DER Genel Bakan Ali
Bozkurtun yapt 4 sayfalk basn
toplants metni yer almaktadr.460
8.sayfada Bte Grmeleri ve
Olaylar balkl bir yaz bulunuyor.461
9.sayfada DSK Saldry Protesto
Etti balkl aklama, 10 ve 11.say-
falarda olaylarn youn yaand ille-
rin Valilerin Demeci yazlarna yer
verilmektedir. Valilerin olaylarla ilgili
aklamalarndan baz blmleri tarihe tanklk yapt iin ksaca buraya
aktarmay faydal buluyoruz:

Adyaman Valisi Hakk Kavlakolu Adyamanda TB-DER toplants

yoktu. Camide Kbrs ehitleri iin mevlt okundu. Mevltten kan ce-
maat toplu olarak Hkmet binasna doru yrye geti. Atatrk an-
tnn nnde sayg duruunda bulundular. Mslman Trkiye Kahrolsun
Komnistler sloganlar atarak TB-DERe saldrmak istediler. Gvenlik
gleri engel oldu

226
Bingl Valisi Ahmet Tosun Baz tahrikiler retmenlerin ehirde yr-
y yaparak Moskova Bayra dolatracaklarn yayyorlard. Kylerden
gelenlerle birlikte 3 bin kiilik bir kalabalk olutu. Emniyet kuvvetleri
TB-DER binasn korudu

Mu Valisi mer Halilolu Cumartesi gn ky yollar kapal olmasna

ramen 4 bin kii il merkezine geldi. Ellerinde sopalar vard. Rusyadan
gelen komnistleri aryorlard. Kendilerine byle propaganda yaplmt.
Rusyadan komnistler gelmiti. Din, Kuran elden gidiyordu. Camiler ka-
patlacakt. Gerekli btn tedbirleri aldk.

Amasya Valisi evket Grez Halk sinemada ya-

placak toplantya gelen TB-DER yelerini sey-
rediyordu. Bu srada mam Hatip Okulu ren-
cileri slogan atmaya baladlar. zel darenin ve
TB-DERin camlarn talayarak krdlar.

Tokat Valisi Zeki Gmdi len sinemann

nnde toplananlar Mslman Trkiye, Mil-
liyeti Trkiye, Byk Trkiye462 sloganlaryla
toplantnn yapld sinema salonunun camla-
rn krdlar. Bir retmen yaraland. Sinema sa-
hibinin arabas yakld. Askeri birlikler 10 binin
zerindeki kalabal 3 saatte databildiler.

Mara Valisi Nahit Cmertolu Toplan-

t Atlas Sinemasnda balad. Sinemann
nne toplananlar Kahrolsun Komnistler
diye baryorlard. Sinemann ve CHP il
binasnn camlar krld. Kalabal tahrik
eden 4 kii yakalanp adliyeye sevk edildi.
Biri mam Hatip Lisesi retmeni, kisi -
renci, biri de zcaciyecidir.

11.sayfada TB-DER, Tercman Gazete-

si Yazar Ahmet Kabakl Hakknda Dava
At463 balkl bir haber gze arparken,
12.sayfada yaral bir retmenin fotora-
Muta TB-DERlilere Saldran Grup
227
 fyla birlikte Afyondaki saldr Afyon Raporu balyla, 13.sayfada To-
kattaki saldrlar ise fotorafl olarak Tokatta Katliam Denemesi ba-
lyla verilmitir. Mu retmenleri Diyor ki balkl yazda ise Muta
meydana gelen olaylardan sonra Mu Lisesi, Kz lkretmen Okulu ve
Sanat Meslek Okullarnda grev yapan retmenlerin can gvenlikleri
olmad gerekesiyle Mu ilinden tayin istedikleri anlatlmaktadr.464

TB-DERin toplantlarna yap-

lan saldrlar basnda da geni
yank bulmutur. Altan ymen
Cumhuriyet Gazetesinde Fey-
zioluna Bir Soru, Abdi peki
Milliyet Gazetesinde Korkun
Sorumsuzluk, Oktay Akbal
Cumhuriyet Gazetesinde Ana-
dolu Ajansnn Yeni leri, Ah-
met Kahraman Yeni Ortam Ga-
zetesinde Kanl Cephe, Erdal
Malatyadaki olaylarla ilgili milliyet Gazetesinin
haberi
etin Yeni Ortam Gazetesinde
akn Turna Misali Amerika-
nofiller balkl yazlaryla saldrlar knam, iktidar ise eletirmiler-
dir. Bunlarla birlikte konu Sa basnda da geni yer bulmu ve bu yanl
haber ve yorumlar TB-DER Blteninde de yaynlanmtr. Bazlarnn
balklar yle;

Orta Dou Ali Bozkurt kapatlan TSn Btn Bildirilerini mzalayan

Marksist Bir Militan Olarak Eylem Planlamakla Tannyor, Dnya TB-
DERin Toplantlarn Bizim Radyo Tevik etti465, Tercman Trke, TB-
DERi Sulad466, Son Havadis TB-DER in Soruturma Ald, Son
Havadis TB-DER, Tercman Aramaya Lzum Yok, Tercman Hep-
si Yalandr. Milli Trk Talebe Birlii (MTTB) ise Yce Trk Milletine
balkl bir bildiri yaynlayarak TB-DERi sulamtr. Bu arada Demok-
rat Parti (DP), TB-DERi u szlerle sulayacaktr: TB-DER ad altnda
baz affa uram anaristlerin milleti tahrik amacyla bu toplantlar
tertipledikleri grlmtr.467

Halit elenkin Demokrasi Dmanlar balkl yazs ile Cemil akr im-
zal Karar rgtmz Verir468 yazlar da saldrlar knayan yazlardr.

228
Genel Bakan Ali Bozkurt, haftalk Yank Dergisinin sorularn cevaplar-
ken CHP Genel Bakan Ecevitin TB-DER toplantlarn tasvip etmemesi
konusunda Bu toplantlar dzenlerken kimseye danmadk dedi.469

Bu arada TB-DER toplantlar-

na yaplan saldrlar knayan ve
TB-DERle dayanma iinde ol-
duklarn bildiren baz destek me-
sajlarna da bltenin eitli sayfa-
larnda yer verilmitir.470

Bltende Fikret Bakayann Az

Gelimiliin Gelimesi -II, Av.
Halit elenkin Derneklere Ha-
karet Sular, Ankara toplan-
tsnda yaplan konumalarn
metinleri gibi yazlara da yer al-
maktadr. 45.sayfada Bekir Yldzn Bedrana adl yks yer bulmu
kendine. 48.sayfada ise Faistler Erzincanda Kan Dkt balkl bir ha-
ber bulunmaktadr.471 Bltende yer alan haberlerden biri de TB-DERin
zmir Yry ile ilgili. Bltenin 29.sayfasnda zmirde Pahallk ve
Faizm Yryle Protesto Edildi472 balyla yer alan ve bir belge nite-
lii tayan yazdan ksa bir blm buraya aktarmay faydal buluyoruz;
zmirde dzenlenen Faizmi ve Hayat Pahalln Protesto sessiz y-
ry ve mitingine 20 binin zerinde retmen, demokratik kurulu ye-
leri ve halk katlmtr. Yry sessiz gerekletirildiinden u pankart
ve dvizler tanmtr: Kahrolsun ABD Emperyalizmi ve birlikileri,
Ya, ekeri ambardan karn, Dnce ve rgtlenme zgrl,
retmen halkn yanndadr, NATOya hayr, Zafer ezilen dnya
halklarnndr, Faizm sermayenin diktasdr, Yaasn emeki halk-
mzn devrimci mcadelesi, Dikkat sabr tamz atlyor, Bak ke-
mie dayand, Halkn uyan durdurulamaz. Yry saat 13te Bas-
maneden balam, 14.30da Cumhuriyet Meydanna ulalmtr. Antta
5 dakikalk devrim ehitleri iin sayg duruunda bulunulmu, ardndan
stiklal Mar okunmutur. Daha sonra Kardeler balkl bildiri okun-
mutur. Bildirinin son paragrafn buraya aktaryoruz: Emperyalizm ve
yerli ortaklar herkesin kendilerine kul kle olmasn herkesin kendi sm-
rlerine alet olmasn isterler. Biz bunlarn smrlerine alet olmadmz

229
 iin, egemen glerin hmna ve onlarn bes-
leme uaklarnn kanl saldrlarna uramak-
tayz. Bu basklara, bu zulm ve ikencelere,
ala ve yoksullua kar mcadele etmenin
biricik yolu rgtlenmek ve rgtl mcadele
etmektir.473

32 sayfal 15.3.1975 tarihinde kan 93 say-

l Blten Ylgnlk ve Teslimiyet Yok Demok-
ratik Mcadelemiz Srecektir manetini
tamaktadr. Manetin altnda yer alan spot
cmleler de yledir; yemiz Battal z l-
drld, Genel Merkezimiz ve ubeleri-
miz Devlet Gvenlik Mahkemesi Kararyla Arand, Aramalar Sonunda
Karar Defterleri ve Baz dergi ve Evraklar ncelenmek zere Gtrld,
Malatya ve Samanda ube Yneticilerimiz Tutukland.

Bayaznn bal Egemen Snf ktidar ve

Egemen deoloji olarak belirlenmitir. Yaznn
baz blmlerini ksaltarak buraya aktaryoruz;

EGEMEN SINIF KTDARI VE

EGEMEN DEOLOJ

() Egemen snf szde halk yararna baz iler

yapar. Bu baz iler egemen snf ideolojisinin top-
lumda belirli bir dnemde hakim ideoloji, hakim
snfn ideolojisidir. Halk yararna szde baz iler
yapmak da smr ve bask dzeninin ayakta
durmasna yetmez. Egemen snf araclarla kendi-
ni halk ynlarndan soyutlar. Bylece gerek s-
mr ve bask mekanizmas kitlelerin gznden
karlm olur. () Burjuva dzeninde egemen ideoloji kapitalist snfn
ideolojisidir. () Burjuvazi egemenliini srdrebilmek iin devleti snf-
lar st bir kurulumu gibi gsterir. () Burjuvazi tm devlet mekaniz-
masn kontrol altnda tuttuu iin sadece siyasal parti ve hkmetlerin
gerisine gizlenmekle yetinmez. Kendi ideolojisini egemen klmak iin bir
sr olanaa sahiptir. Basn, radyo-televizyon, okullar, niversiteler, der-

230
 nekler, reklamlar, yardm cemiyetleri vs.gibi. () Smr dzeni tehlikeye
dt, skt bunalm dnemlerinde en ok bavurulan yntem ak
faizm uygulamasdr. lke karlarnn baka trl korunamad iin bu
yola gidildii yaylmaya allr. ()

LDRLEN LK TB-DER YES

Bltenin 3.sayfasnda fotorafl bir haber grmekteyiz: Battal z ld-

rld474 Haberin devam yle; Turgutlunun Ahmetli Buca Barbaros
lkokulu retmeni Battal z, ayn okulun fanatik sac retmenlerin-
den brahim Baaran tarafndan ldrld. Baaran kz kardeini okula
gndererek gnaha girdii iin annesini de ldren bir katil, cinayeti dini
inanlar nedeniyle ilediini syledi. Dervi Vahdeti gibi.475

Ayn sayfada Hkmet Keban v.s balkl bir haber var.476 Blten-
de Av. Halit elenk imzal ftira Salgn yazs, 6.sayfada Malatyada
TB-DER ve halka kar yaplan saldrlara katlan bir rencinin olaylarla
ilgili ailesine gnderdii mektup Belge balyla yaynlanm. 6-7 ve
8.sayfalarda Dr. Fikret Bakaya imzal Az Gelimiliin Gelimesi-III
balkl aratrmay grmekteyiz. 9.sayfada Ataol Behramolunun Ykl-
ma Sakn adl iiri ile Senatr F.Hikmet menin TB-DER toplantlarna
yaplan saldrlarla ilgili bir nergesi yer almaktadr. 10,11 ve 12.sayfa-
larda Mara, Glba, Elaz, Malatya ve Adya-
manda TB-DERe ynelik saldrlarn detayl
bir ekilde anlatld Bir Rapor balkl yaz
bulunmaktadr.477 13 ve 14.sayfalarda Uur
Mumcunun yazd u Belgeye Bakn ba-
lkl yaz gzmze arpmaktadr.478 15.sayfada
Amasya Raporu ve Amnesty Internaional
(AI)n TB-DERe gnderdii bir mektup ya-
ynlanmtr. Mektupta zetle yle denilmek-
tedir; lkenizdeki geni retmen kitlesinin
en gl rgt olan TB-DERin Trkiyenin
eitli ehirlerinde dzenlemi olduu toplan-
t ve yrylere yaplan saldrlar, basndan
zlerek rendik. () demokrasi ve insan
haklarna kar ynelen tm hareketlerin kar-
Battal Ozn Cenaze Treni snda olan rgtmz adna, yelerinize bir

231
daha byle olaylarla karlamamas yolundaki dileimizi duyurmanz
rica eder, sayglarmz sunarz.

16-17 ve 18.sayfada Askeri Savc Baki Tuu Mahkemeye Verdik ba-

lkl yaz yaynlanmtr.479 19.sayfada Zonguldak Raporu, 20.sayfada
Celal Yldz imzal Faizm, 22.sayfada Dr. Turhan Temuin imzal Ky-
sel Blgede retmen ve Salk, 23 ve 24.sayfalarda smet Yalnkaya
imzal Pahallk, 25-26 ve 27. sayfalarda Ylmaz Elmas imzal I. Milli
Eitim urasnda lkretim Sorunu, 28. sayfada H.Basri Aydn imzal
Savunma, 30.sayfada Adyaman Olaylar balkl yazlar yer alrken
32.sayfada zmir Yrynn bir fotoraf bulunuyor.480

94. saydan itibaren TB-DER Blteninin yaps kapakl bir dergiye dn-
ecektir. Baz saylarn sayfa adedi 32 iken, bazlarnnki 42, bazlarnnki
ise 48 sayfadr. n ve arka kapaklar renkli olan bu dergi eklindeki bu
bltenler 94-105. saylardr. Dergi eklindeki bl-
tenlerin n kapanda byk harflerle TB-DER
yazs ve altnda Tm retmenler Birleme ve
Dayanma Dernei yazlar bulunmaktadr. Dergi
(Blten) kapaklar her sayda farkl renkte basla-
caktr. Bltenin kapakl dergi eklinde (eldeki mev-
cut saylara gre) kt say adedi 12dir.

Dergi eklinde tasarlanm olan 94. say Blten 1

Nisan 1975 tarihlidir. 1.sayfasnda yer alan Ge-
nelge balkl yazda yle denilmektedir: rg-
tmzn Haber Blteni 1 Nisan 1975 gnnden
itibaren kapakl ve 32 sayfa olarak yaynlanacak
ve olanaklar elverdii lde dergi niteliinde
olacaktr denilerek mali klfetinin artaca, bu
yzden fiyatn arttrld, yeni aboneler bulunma-
snn gerekli olduu ubelere hatrlatlmaktadr.481

2.sayfadaki Bayaznn bal 15-16 ubat ve Sonras eklindedir.

Yazdaki deerlendirmelerin baz blmlerini ksaltarak buraya aktaryo-
ruz;

232
 15-16 UBAT OLAYLARI VE SONRASI

15-16 ubat olaylarn geride braktk. Toplantlarla ilgili tartmalar, de-

erlendirmeler ise rgtn iinde ve dnda srp gitmektedir. Sa bas-
nn ve Milliyeti Cephe partilerinin sermayenin azgn smrsne, bask
ve zulmne kar; bakkala, kasaba, manava borlu olsalar da, srlseler,
kylsalar ve dvlseler de (retmenlerin) susmalarn, Peygamber sa-
brl olmalarn istemeleri dikkat ekicidir.

() Ayrca 15-16 ubat gnlerine dek toplant kararlarmz hakknda hi-

bir olumsuz gr beyannda bulunmayanlarn, baz olaylar nedeniyle
zaman deildi, grevi deildi gibi kararmz ve eylemlerimizi eletirme-
leri de ilgi ekicidir.

() ubelerimizden aldmz haberler ye artnn hzlandn, tarafsz

ve kararsz unsurlarn TB-DERli retmenlerle ve TB-DERle btnle-
tiini gstermektedir.482 LK-DERin 9 Mart 1975 gn yapt Genel Kurul
toplantsnda ald fesih kararnn ve LK-DERli arkadalarmzn omuz
omuza mcadele vermek amacyla rgtmze katlmalarnn bu gnler-
de olmasn da rastlant olarak grmek byk yanlg olur.

() 15-16 ubat eylemlerinin rgtmze salt saysal bir art salad

eklindeki bir dnce de yanl olur. Bu eylem tm retmenlere ve di-
er devlet personeline ekonomik ve demokratik mcadelenin dikensiz gl
bahesine girmek olmadn da gstermitir. ()Bu gn ne eylemin ula-
t baarnn sarholuu ve ne de kar saldrlarn ylgnl ierisindeyiz.
() Baaryla sonulanarak483 Trkiye retmenlerinin rgtlenmesine
byk katklar olduuna inandmz 15-16 ubat eyleminin erefi, tm
TB-DER ubelerine ve tm retmenlere aittir. Trkiye devrimci hareke-
tine katks olduuna inandmz bu eylemden doacak her trl sorum-
luluu ykmlenmeyi rgtn ynetim kurullar olarak onur sayacaz.

Bltende Ali Bozkurtun Basna Verdii Deme, rgtl Mcadelemi-

zin Ekonomik Sonular484 yazlar da 3-4-5.sayfalarda yer almaktadr.
6.sayfada Son 15 Gnde Kurulan ubelerimiz balkl haberde yeni ku-
rulan 16 ube ve kurucularnn adlarna yer verilmektedir.485

Yine ayn sayfada ilk-Der TB-DERe Katld486 balkl bir bildiri var.
Bu bildiri nemli bir belge niteliinde olduundan aynen buraya aktar-
yoruz:
233
 LKOKUL RETMENLER DERNE (LK-DER), TB-DERE KATILIYOR
Kamuoyuna
Ksa ad LK-DER olan lkokul retmenleri Dernei Olaanst Genel
Kurulu 9 Mart 1975 tarihinde toplanmtr. Olaanst Genel Kurulda
retmenlerin rgt ve eylem birliini salamak iin derneimizin ka-
patlmasna oy birlii ile karar verilmitir.
Egemen, faist ve karc evrelerin her dzeyde beraberlik kurduu
bu ortamda, devrimci, Atatrk retmenlerin bir rgt ats altnda
birlik, beraberlik ve eylem birlii iinde olmalar kanlmaz bir zorun-
luluktur.
Bu nedenle tm retmenleri, zellikle tm ilkokul retmenlerini
TB-DERde rgtlenmeye ve birlemeye aryoruz. rgtl mcade-
le ada mcadeledir. Trkiye retmenleri olarak emeki halkmza
rgtlenmenin en dorusunu gstermek grevimizdir.
Bozuk dzene son vermek iin,
Emeki halkmz insanca yaama dzeyine karmak iin,
retmenlerin zlk ve mesleki sorunlarn zmek iin,
Grevli toplu szlemeli zgr sendika kurma hakkn almak iin,
Tm retmenleri sendikal dnemden beri gr ve eylem birlii iinde
olduumuz TB-DERin Atatrk, devrimci birliinde rgtlenmeye
aryoruz.
Yaasn devrimci retmenlerin demokratik mcadelesi.
Yaasn emein en yce deer olduu dzen.
LK-DERli retmenler Adna
Kenan Kele smail Babu Kazm Akyz Musa Alp lhan Deniz
Eski lk-Sen Eski ilk-Sen Eski ilk-Sen Eski lk-Sen Eski lk-Der
Gen. Bakan Bakan Gen.Sayman Gen.Sekreteri Gen. Bakan

smail Karabeyolu Celal Baer M. Yaln zalp Nuran Kepenek

Eski lk-Sen Eski lk-Sen Eski lk-Der Eski lk-Der
Gen. Bak. Yard. MYK yesi MYK yesi Yn. Kur. yesi

234
 Bltenin 8.sayfasnda ldrlen ilk TB-
DERli retmen Battal z iin Sadettin z-
trkn kaleme ald Menemende Kubi-
lay Ahmetlide Battal imzal yaz bulunuyor.
Yazdan baz blmleri Battal zn ansna
saygyla buraya aktaryoruz:

Takvimler 27 ubat 1975i gsteriyor. -

lenden sonraclar derse balam () te
tam o anda geliyor; bir yobaz, bir kar
devrimci, bir ortaa art yaratk. Ayor
snfn kapsn, bak gibi kesiyor dersi.
Namludan kan kurunun sesi yerini kk
dudaklardan kan la brakyor. Ne var ki, namlu susmuyorBir,
ikitam yedi tane. () Ve bir bayku sesi nlyor okulun merdivenle-
rinde Bir Komnisti temizlediiiiimmm!!!

Battal z, Ahmetli Barbaros lkokulu retmeniydi. Onu vuran brahim

Baaranda yle.

() Battal z, TB-DERin yesidir. andan so-

rumlu, halkna kar grevini yerine getirmeye
alan bir retmendir. evresinde etkilidir, sz
dinlenir. Ksacas devrimci bir retmendir. TB-
DERin dzenledii (16 ubat 1975) zmir Yry-
ne katlmtr. () Egenin retmenleri kotu-
lar geldiler Turgutluya. Be bin kiiydiler. Battal
omuzladlar. Battallar lmez, Kahrolsun Faist-
ler, Devrimciler lmez diye bardlar gzyala-
rn kurun yaparak. Haykrdlar smrye, yoksul-
lua, faizme kar.

Battal retmenin okulunun nnde kck

yumruklar skld, havaya kalkt kk kollar lastik pabulu olanlarn yr-
tk fistanl kzlarn. Bardlar avazlar kt kadar Kahrolsun faistler

235
Ve binler yumruklarn bir kez daha sktlar kolay kolay almamacasna
9. sayfada smet zelin Sevgilim Hayat iiri ile Murat Gktenin Ar-
dndan balkl yaz yer alyor.487 10-12.sayfalarda Dr. Fikret Bakaya
imzal Az Gelimiliin Gelimesi- IV, 13. sayfada ise lgin ddiana-
meler488 balkl yazlar arpyor gzmze. 14-17.
sayfalarda Ylmaz Mzrakn 16 ubat toplants
nedeniyle yapt konumann tam metnine yer
verilmitir. 18-21.sayfalardaTB-DER Malatya u-
besince hazrlanan Malatya Raporuna yer ve-
rilmektedir.489 Bltenin 23.sayfasnda Salih Baer
imzal Barbina rencilerinden Mektup490 ba-
lkl yaz gze arpmaktadr. 24-28. sayfalarda Du-
ran Ylmazn Klak491 adl yksne yer verilmi-
tir. 29-32. sayfalar arasnda Kongrelerini Yapan
ubelerimiz yer almaktadr.492 Bltenin (derginin)
arka kapanda ise Oktay Akbaln PalavraPalav-
ra adl yazsna yer verilmitir.

236
15 Nisan 1975 tarihli 95 sayl TB-DER Dergisinin (bundan sonra Blten
yerine Dergi tabirini kullanacaz) krmz renkli kapanda Ky Enstit-
lerine alnacak ocuklarn fotoraflar ve fotorafn altnda Ky Ensti-
tleri zlemi yazs bulunmaktadr. Derginin 1. sayfasnda Hkmeti
Uyardk balkl yaz yer almtr. Genel Bakan Ali Bozkurt tarafndan
dnemin Babakan Sleyman Demirele gnderilen yazda zetle u g-
rlere yer verilmektedir: Sayn Babakan, () Size hkmet kurma g-
revi verildikten buyana 15 gn getii ve gvenoyu alamadnz halde,
retmenlere ynelik saldrlar artarak devam etmektedir. () Biz ina-
nyoruz ki, siz ve iktidar ortaklarnz isteseniz bu saldrlar nleyebilirsi-
niz. TB-DER olarak saldrganlar hakknda ne gibi nlemler alacanz
merakla bekliyoruz. ()

Derginin 2. sayfasnda Fakir Baykurt imzal Bu 17 Nisanbalkl yaz bu-

lunuyor. Baykurt yazsnda zetle u grleri dile getiriyor:

() Tutucularla devrimciler arasnda ok tartlan, tartmalarda yan

belli eden konulardan biri oldu enstitler. () Yzyllardr ulusal geli-
re katks az, bu gelirden ald pay daha da az, okur-yazarlk oran ise
son derece dk olan kyl kitlelerini uyandrmak iin atlm byk bir
adm. Trkiye haritasnn btn yzeyine yaylm yirmi bir eitim ku-
rumu. Kylerden renci alyor. Ky nitelii tayan yerlerde beer yllk
eitimden geirerek bunlar ky retmeni, salk memuru ya da kye
yarayl meslek erbab olarak gnderiyor. () Ky enstitlerindeki in-
sana kendi btnl iinde hamle yaptran eitimin srr, onun bir i
eitimi olmasnda sakldr. () Kylnn ve emeki kitlelerin ciddi arl
duyulmayan, emperyalist etkilerden temelli arndrlmam ynetimlerde
Ky Enstitleri yeniden alamaz. ()

Derginin 4. sayfasnda Toplum ve Kadn balkl bir yaz var. Yaz Tlay
Peker tarafndan kaleme alnm.493 Bltenin sonraki sayfalarnda TB-
DER ube ve yelerine ynelik basklar ksa haberler eklinde verilmitir.
Bazlarnn balklarn vermekle yetineceiz: Komandolar Tokat ret-
men Okulunu gal Etti, Komandolar Horasanda Liseyi Basarak Nbeti
retmeni Dvdler, Afyon ubemiz lk Ocakllar Tarafndan Ba-
sld, TB-DER Erzurum ube Bakan Ylmaz Mzrak Bakland494,
stanbul ubemizin Camlar Krld, Keban TB-DER ubesi Saldrya
Urad495, ve Kime zeniyor balkl bir soruturma haberi.496

237
13.sayfada Nedim ahhseyinolu imzal 15 ubat olaylarn konu alan
Halk rtica Olaylarn Anlatyor balkl yazs, 16.sayfada TS Davas
Beraat ile Sonuland haberi, 17.sayfada aramba ubesinin Halk-
mza nemli Duyuru balkl bildirisi, 18.sayfada Dursun Akamn Ka-
ranl Dele Dele balkl yazs, 19 ve 20.sayfalarda Av. Halit elenkin
141-142 zerine yazs, 21 ve 22.sayfalarda Dr. Fikret Bakayann Az
Gelimiliin Gelimesi-V yazs, 24.sayfada Mehmet Koun Gncel
Sorun: Ky Enstitleri yazs, 25 ve 26.sayfalarda Orhan Kemalin nce
Ekmek balkl yks, 27-30.sayfalarda akir Altayn Kubilay olayn
anlatt Ant ehir balkl iiri yer almaktadr.

TB-DER Dergisinin 96. says 1 Mays 1975 tarih-

lidir.497 Dergide Genel Ynetim Kurulu Seimlerinin
yenilenmesine karar verildii, Olaanst Genel
Kurul Toplantsnn 22-23 Haziranda toplanaca
duyurusu dikkat ekmektedir.

Derginin 2-3 ve 4.sayfalarnda Basn Blteni ne

yer verilmektedir. Basn Blteninden baz cmleleri
buraya aktarmay faydal gryoruz:

() Kart glerin tm uralarna karn 64 ilde

kapal salon toplantlar, zmirde sessiz yry ya-
pld. Ancak bu gerek bile 52 ilde toplant yapld biiminde kamuo-
yuna yanl duyuruldu. () Egemen glerin tertip ve saldrlarna karn
15-16 ubat eylemlerinden bu gne kadar 20 bin retmen TB-DERe
ye oldu ve 30a yakn yeni ube ald. retmenler demokratik mca-
delenin tek rgt ierisinde srdrlmesinin zorunlu olduunu daha iyi
kavradlar. LK-DER kendini fesh etti.498 () ok az da olsa rgtl m-
cadelenin somut yararlar grlmeye baland. Tm retmenlere 300-
600 lira arasnda deien yan demeler alnd. () sermaye kesiminin
koruduu ve destekledii faistler, devrimci ve ilerici rencilere, demok-
ratik kurululara saldrmakta, iileri ve retmenleri dvmekte hatta l-
drmekteler. () 5.sayfada Eitim denekleri iin Verilecek Dileke
rnei yaynlanmtr. 6-7-8 ve 9.sayfalarda Av. Halit elenkin 141-142
zerine balkl yazsnn devamna yer verilmitir. Bu arada dergiden
rendiimize gre erkezky retmenler Dernei ile Diyarbakr -
retmenler Dernei kendilerini feshedip TB-DERe katlmlardr.

238
10. sayfada Faist Basklar Artt balkl blmde yer alan baz haberler
yle; Yakasna Atatrk Rozeti Takan Gnen retmen Lisesi renci-
leri dayak yedi, Komandolar okulu bast, Polis Kiraz ubemizde se-
bepsiz arama yapt, Muskal Okul499, Pozantda Basklar, Gltekin
Gaziolu Srld, Osmaniye ube Bakan Dvld, Grele ubemi-
zin camlar krld, Uluklada faizan basklar sryor Derginin16-18.
sayfalar Yayn Dnyas bal altnda yeni kan gazete ve dergilerin
tantmna ayrlm. 18. sayfada Adapazar ubesinin Halkmza Duyu-
ru balkl bildirisi, 19. sayfada Teknik Okullarda Ayrcalk balkl
yazlar arpyor gzmze. 20-26.sayfalarda Hasan Yiit imzal Faizmi
Tanyalm balkl yaz yaynlanmtr.500 27. sayfada Lafa Bak balk-
l bir haber bulunmaktadr. Bu yazda kendisini kutlamaya gelen MSK
(Milliyeti i Sendikalar Konfederasyonu) yneticilerine konuan Ba-
bakan yardmcs Necmettin Erbakann Biz ii ve ivereni iki karde
olarak gryoruz szlerine yer verilmektedir. Derginin 28. sayfasnda
Halktan Aldk Derdimizi balkl imzasz bir yaz, 23 Nisan 1975 tarihli
Cumhuriyet Gazetesinden Sanayi Bakanl Demirel kardelerin ortak
olduu ORMA irketine tevik tand haberi, Adalet Partisi (AP) Gen-
lik Kollarnn aylk blteninin fotokopisi501 30. sayfada Rt Apaydnn
Kan Glleri balkl iiri, son sayfada ise Elazda Terr; Faist Tas-
laklar retmen Okulunu Muhasara Altna Aldlar balkl haber ve
yazlar yer bulmu kendine. Derginin arka karton kapanda saldrya u-
rayan TB-DER Ahlat ubesinin krlan camlarnn fotorafyla onun al-
tnda LK-BR (lkc retim yeleri ve retmenleri Dernei Genel
Bakanlnn Ahlat LK-BR ubesine yazd
TB-DER ve Lise mdrnn faaliyetlerinin geni
bir rapor haline getirilerek gnderilmesini istedi-
i yaznn fotokopisi yaynlanmaktadr. En altta ise
Ataol Behramolunun At, t, Davar ve Bilcmle
Hayvanat zerine balkl drtl bulunuyor.502

15 Mays 1975 tarihli 97. saynn kapanda Has-

let Soyzn izdii ve bir CIA mensubunu bir elin-
de idam ipi, dier elinde hapishane parmakln
tutar biimde anlatlan bir illstrasyon bulunuyor.
Derginin Saldr-Haber balkl blmde Ko-
zaklda Emniyet Terr, Sivas retmen Lise-
sinde Faist Terr, Uluklada Basklar Sryor,

239
Malatya ubemize Dinamitli Saldr, Kaymakamlk Sansr503 TB-
DER Yerky ubesinin 23 Nisanda Atatrk Heykeline Koyduu elenk
Paraland, zmit TB-DER ubesinin Faaliyetine Engel504 Manavgat
Lisesi Biyoloji retmeni ve TB-DER yesi Ali Demir gpegndz sald-
rya urad, Tarsusta Bask,505 Malatyada TB-DERli retmen
Faistlerin Bakl Saldrsyla Yaraland

Derginin 16. sayfasnda Urfa ubesinin Halkmza balkl bildirisi yer

alyor.506 19.sayfada TB-DER Adapazar ubesi Bayanlar Kolu Bakan
Fsun Tan kadn retmenlerle yaplan toplantda yapt konuma
Bir Konuma balyla verilmitir. 20-21.sayfalarda TB-DER Genel
Bakan Ali Bozkurtun 15-16 ve 23-24 ubat Olaylar balkl deer-
lendirme yazs bulunuyor. Bu deerlendirmede 15 ubatta yaplan top-
lantlarn yasal ve izinli olduu, gereken gvenlik nlemlerinin alnmas
iin Cumhurbakan nezdinde bile giriimlerde
bulunulduu belirtilmitir. Bozkurt, toplantla-
rn zaman myd? sorularnn yersiz olduunu
ve yasal demokratik haklarmzn kullanlarak
halkmz kanalyla kamuoyu oluturup sorunlar-
mz parlamentoya iletmemiz iin 15-16 ubat-
tan daha uygun bir zaman olamazd demitir.507
Ali Bozkurt deerlendirme yazsnda kapal sa-
lon toplantlarnn tahrik unsuru olmadn,
etkinliklerin Bizim Radyo tarafndan organize
edildii iddiasnn da gerek d olduunu be-
lirtecektir. Derginin 22-25.sayfalarnda Halit e-
lenk imzal 141-142 zerine balkl yazya yer
verilmitir. 26 ve 27.sayfalarda Cemil akr imza-
l Cepheler zerine balkl yaz,508 28.sayfada
lhan Alkan imzal i Snf ve Ky Enstitleri
balkl yaz509, 29 ve 30.sayfalarda Nedim ah-
hseyinolu imzal Bulam Dedim balkl yaz
bulunmaktadr. Hukuk Kesinde Av. Halit e-
lenkin tiyatro yasaklamalarnn hukuksuz oldu-
unu anlatan Ana Oyunu ve Tiyatro Kapatma
Karar balkl yazs, 38-39.sayfalarda lhan Al-
kann TMMOBun bir panelinde TB-DER adna

240
yapt konuma Eitim ve Kltr Anlaymz balyla dergide yer
bulmu kendine. Talip Apaydnn Konumuz Maden balkl yks, Se-
lami Kyman Elaz retmen Okulu olaylar, Ylmaz Elmasn Bat
Almanyada Yabanc ve Trkiyeli i ocuklar, Muammer Akann h-
bar Ediyorum balkl yazlar dergide yer bulan dier yazlar.

98 sayl TB-DER Dergisi 1 Haziran 1975 tarihin-

de yaynlanmtr. Derginin bu saysnn giriinde
Av. Halit elenkin 141-142 zerine - IV yaz-
sna yer verilmitir. 7.sayfada el yazsyla yazl-
m bir belge yaynlanmaktadr. Eskiehir Milli
Eitim Mdr Tehdit Edildi balkl belgede
unlar yazldr: Nermin Uslu, Halil Can ve Or-
han Gngr srf MHPli lkc ve Milliyeti
olduklar iin yerlerinden aldn. Hibir Milliyeti
ve lkcy idari greve getirmedin. Solculara
kalkan oldun. TB-DER denen Kzl Yuvaya gidip
geldin. Bu hareketlerin adm adm takip ediliyor.
Elimizden kurtulacan sanma. Bil ki, en yak-
nndakiler, dairendekiler bile bizdendir. Etrafn
tm Milliyeti, lkc, Mslmanlarla doludur. Sen bu emberin iinde
gnden gne eriyen, satlm Kzl Kvlcmsn. k-Git. Trkiye Milliyeti,
lkc ve Mslman, Mcahit retmenleri. 4 Mays 1975.

8-12. sayfalarn Kym Haber balkl blmnde yer alan baz haber-
ler unlar: Malatya Atatrk Lisesinde ki renci Komandolar tarafn-
dan Bakland, Abidinpaa Lisesinde Basklar, Erzurumda ki ye-
miz Bakland, Gazipaada Komando Basks, Emirdada Beden
Eitimi retmeni Bakland, Orta lesinin Kalafat ortaokulu ret-
menlerince Hazrlanan Buzlar zlmeden Adl Oyun Gerici ve Faist
Glerce Engellendi

11.sayfada yeleri bilgilendirme amal yazlm olan MEYAK Hakkn-

da balkl yaz bulunuyor. 12.sayfada Urfa Kz retmen Lisesi renci-
lerinin Milli Eitim Bakanna yazdklar Ak Mektup yaynlanmtr.510

13-14.sayfalarda Nedim ahhseyinolu ve ani Sy tarafndan hazr-

lanan ve Malatya Olaylarn anlatan Ensemizdeki Pene balkl yazya

241
yer verilmitir. 16-17. sayfalarda Zonguldak, Malkara ve Kuyucak ubele-
rinin gnderdii TB-DER ve yelerine ynelik basklar anlatan raporlar
bulunmaktadr. 18. sayfada ise Arta lk ve Ortaokulundaki MHP yan-
dal bir grup veli tarafndan Bakanla ikayet edilmekte ve ikayet511
dilekesi yaynlanmaktadr. 19. sayfada 85 Tiyatro Sanatsnn imzalad
1.Trk Tiyatro Kongresi Bildirisine yer verilmitir. 20-21. sayfalarda
Kamplarmz Alyor512 ve TDn513 Kuruluunu haber veren bir Ba-
sna Aklama yazs bulunuyor.

22.sayfada TB-DER Genel bakan Ali Bozkurtun Cumhurbakan Fahri

Korutrke gnderdii Telgraf metni yaynlanmtr. Bu telgraf nemli
bir belge olduu iin ksaltarak buraya aktarmay uygun bulduk:

TB-DER GENEL BAKANI AL BOZKURTUN

CUMHURBAKANINA EKT TELGRAF

13-14 Mays gecesi Sivas Devrim lkokulu retmeni Hseyin Esen evin-
de 7 kurunla ldrlmtr. 15 ubattan bu yana bu ldrlen ikinci
yemizdir.514 Saldrya urayan komalk edilen ve yaralanan arkadalar-
mzn saysn ise biz bile bilemez olduk. rencilerimin durumu ise bizden
daha ktdr. Bir tanesi hari saldrganlar nedense yakalanamamtr.

Dvme ve ldrme olaylar son koalisyon hkmetinin kurulmasndan

sonra kat kat artarak Cumhuriyet ynetiminin hibir devresinde grl-
memi boyutlara ulamtr. () zellikle, Sivas, Elaz, Erzurum, Afyon,
Malatya, Adyaman, Tokat, Amasya illerinde retmenlerimiz okullar-
na gidememekte, gidenler ise Atatrkten ve Atatrklkten sz edeme-
mektedir. ()

Sayn Cumhurbakanm, olaylarn artmasnn asl nedeni, politik gr

belli bir dernein yelerinin devlet glerine yardmc g saylmalaryla
yakndan ilgilidir. ()

Durumun ciddiyetini yksek takdirlerinize arz eder, sayglar sunarm. Ali

Bozkurt. TB-DER Genel Bakan

22-23.sayfalarda Balkesir Milletvekili Necati Cebenin 29 Maysta

TBMM Genel Kurulunda Yapt Konumann metnine yer verilmitir.

242
25-26. sayfalarda Dr. EnginTongu imzal Ky Enstitleri ve Trkiyenin
Salk Sorunu balkl yaz gze arpmaktadr.515 27. sayfada ner Ya-
cnn Yakn Gnler balkl iiri bulunmaktadr. Derginin 28-32. sayfa-
larnda Sabahattin Alinin Ayran adl yks ve Nazm Hikmetin Ke-
rem Gibi iiri yer almaktadr.

99. say 15 Haziran 1975 tarihlidir. Kapanda

nc Olaanst Kongremiz Toplanyor ve
Cephenin Yeni Bir Cinayeti: Hikmet Demir ld-
rld haberleri bulunmaktadr.

Birinci sayfada TB-DER Genel Bakan Ali Boz-

kurtun Babakan Sleyman Demirele gnderdii
telgrafn516 metni bulunmaktadr. 2 ve 3.sayfalar
afi biiminde tasarlanm. TB-DER logosunun bu-
lunduu sayfada Kym, Cinayet, Terr, Bask, Teh-
dit, Srgn Sonu: 100.000 ye, 600 ube. 3. say-
fada Hedef: Sendikalama, Grev ve Toplu Szleme
Hakkna Doru yazlar grlmektedir.

4-5.sayfalarda lenler Derek ldler balyla ldrlen Hik-

met Demir ile yaralanan Sedat Egenin hastanedeki yaral halini gsteren
fotoraflar bulunuyor. Fotoraflarn altnda TB-DER Basn Blteni yer
alyor. Bltende zetle u grlere yer verilmektedir: 15 ubat 1975
tarihinde 64 ilde yaptmz kapal salon toplantlar ve 16 ubat gn
zmirde yaptmz yryten sonra rgtmz zerindeki basklar,
yaralama ve ldrmeye ynelik saldrlar artt. Son ayda ldrlen
ye saymz drde kt. Turgutluda Battal z, Erdemlide Murat Gk-
ten, Sivasta Hseyin Esen, Sakaryada Hikmet Demir 5.sayfada ise
Adapazar TB-DER ubesinin Halkmza balkl bildirisi bulunuyor.
Bildiride Hikmet Demir arkada, 25 yanda gencecik bir ky retme-
niydi. Tm abas kyne, halkna bilin ve aydnlk gtrmekti. () O,
halknn smrlmemesi iin devrimci ura verdii iin ldrld.()
denilmektedir.

6.sayfada TB-DER Ynetim Kurulunun Kardeler balkl bildirisine

yer veriliyor. Bildiride retmenlere ve emeki halka ynelik saldrlarn
nedenleri sralanmakta ve unlar sylenmektedir: Saldrlar, kymlar,

243
basklar bizi lkemizin bamszlk ve demokrasi mcadelesinin dna
itemeyecektir. retmenlerimizin ve halkmzn karlar iin rgtl
mcadelemizi ylmadan srdreceiz.

7. sayfada Tongusuz 15 Yl balkl bir yazya yer verilmitir. 8 ve 9.say-

falarda zmir Devlet Gvenlik Mahkemesi Savclnca verilen Takipsizlik
Kararna rastlyoruz. 10.sayfada Acil Taleplerimiz balyla sralanan
22 maddelik talepler listesi bulunuyor. Bazlar bu gn de geerli olabile-
cek bu taleplerin bir ksmn buraya aktaryoruz: retmenler zerinde-
ki her trl idari ve politik basklar sona erdirilmelidir / lksann yaps
demokratikletirilmelidir / Egemen snflarn yararna deil, ada ve
bilimsel bir eitim sistemine geilmelidir / Her derecedeki rencile-
rin kitap ve krtasiye ihtiyalar cretsiz karlanmaldr / TB-DER Milli
Eitim Bakanlnn merkez rgtnde temsil edilmelidir / MEBin b-
tn kademelerindeki yneticileri retmenler tarafndan seilmelidir /
niversiteler ve TRT zerk hale getirilmelidir / Faili mehul cinayetler
aydnlatlmaldr / TRT ve Anadolu Ajans tarafsz hale getirilmelidir /
Kitap, sinema ve tiyatro eserlerine uygulanan sansre son verilmelidir.

11-16. sayfalarda Binali Seferolu imzal zlk Haklar, 17-20.sayfalar

arasnda Av. Halit elenkin 141-142 zerine- V, 22-24.sayfalarda Azi-
met Kylolu imzal Kylerimiz yazs, 24-25.sayfalarda Muzaffer e-
ner imzal Ky Enstitleri balkl yaz,26-28.sayfalarda Aksoy Aslann
Sola Karym balkl yazlar bulunuyor. Derginin 29-32.sayfalarn ise
Duran Ylmazn Filintann Ucunda adl yks
sslemi.

1 Temmuz 1975 tarihli 100. saynn kapanda

ABD, ngiltere ve AET apkal kiilerin tuttuu
bir dviz var. Dvizde Trk Sanayicileri Olarak
Biz Milli Sava Sanayiini Kurmaya Talibiz yaz-
l. 1.sayfada Genel Bakanlk grevi sona eren Ali
Bozkurtun Tm TB-DER yelerine balkl
veda mesaj var. Bozkurtun mesajndan baz cm-
leler yle: Ben ve alma arkadalarm sizlerin
vermi olduu yetkiyle yl TB-DERin yneti-
ciliini yaptk. Bizleri eletiren arkadalarmz da
oldu, onaylayan arkadalarmz da. Eletirenler

244
almalarmza dinamizm kattlar, onaylayanlar kendimize gvenimizi
artrdlar. () Gelecekte greve arlrsak, koullar ne olursa olsun ko-
acamzdan kimsenin phesi olmasn. () 2.sayfada ise kurultaya
parti liderinin517 gnderdii mesajlarla seim sonularna yer verilmitir.

TB-DER III. OLAANST KONGRES

TB-DERin nc Olaanst Kongresi 23-24 Haziran 1975te Anka-

rada yapld. Bu kongrede 4 ekip listeleriyle yararak ynetim grevine
talip olmulardr. Dergideki bilgilere gre Kongreye 426 delegeden 333
katlmtr.518 Kongrenin en gl listesi hi kuku yoktur ki, TSn efsa-
nevi bakan ve sevilen yazar Fakir Baykurtun listesidir.519 Bu listeye ke-
sin kazanr gzyle baklmaktadr. Kongre sonular dergide u saylarla
aklanr: Cemil akr ve arkadalar 157 oy, Fakir Baykurt ve arkadalar
151 oy, Kamil Karadeniz ve arkadalar 17 oy, Mehmet Al ve arkada-
lar 8 oy.

Cemil akrn Genel bakan olduu liste Devrimci Demokratik Birlik

(Kurtulu), Demokratik Merkeziyetiler (TSP), Demokrasi in Birlik
(TP) ve zgrlk Yolu (PSK) adl siyasal gruplarn ittifakdr ve seimleri
5 oy farkla kazanmlardr.520 Merkez Yrtme Kurulu ise u isimlerden
olumutur: Cemil akr (Genel Bakan), Binali Seferolu (Genel Sekre-
ter), Avni Aytan (Genel Sayman), evket zdemir (ye), smet Yaln-
kaya (Genel Bakan Yardmcs), Mehmet Kopan (Aratrma Sorumlusu),
mer Aydn (Genel Sek. Yrd.), Ahmet zgl (Genel Sek. Yrd.), Rt
Apaydn (Genel Sek. Yrd.).

Derginin 4-7. sayfalarnda Kongre delegelerinin isim listesi, 8-10.say-

falarda ise Kongreye gnderilen kutlama telgraflar yer almaktadr.521
11.sayfada Ak hsaniye ait Makine Ba iiri ile Adapazarndaki sal-
drda yaralanan Sedat Egenin Hikmet Demirin mezar banda okun-
mas iin yazdrd mesaj bulunmaktadr.522 12-14.sayfalarda TB-DER
Basn Blteni metnine yer verilmitir. Basn Blteninde Milliyeti Cephe
hkmetlerinin kurulmasndan sonra retmen rgtlerine, retmen
ve rencilere ynelik saldrlar tarihleriyle birlikte anlatlmaktadr. 15-
19.sayfalarda Av. Halit elenkin 141-142 zerine-VI yazs, 20-21.
sayfalarda Prf. Sadun Arenin Dviz Darboazna Girerken balkl ya-

245
zs, 24-26.sayfalarda Celal Yldzn TB-DERin rgtsel Yaps balk-
l yazs, 27-32.sayfalarda Ylmaz Elmasn Ethem Nejat ve lkretim
balkl yazs bulunmaktadr. Derginin arka kapanda ise yeni TB-DER
Genel Bakan Cemil akrn rgte ve yelere ynelik mesaj yer al-
maktadr. akrn mesaj Tm retmen arkadalarmz rgtmz
ats altnda birlie, beraberlie dayanmaya aryoruz. Yaasn -
retmenlerimizin dayanma iinde yrttkleri ekonomik demokratik
mcadele. Yaasn dnya halklarnn ve halkmzn bamszlk ve de-
mokrasi mcadelesi szleriyle sona ermektedir.

Derginin 101. says 15 Temmuz 1975 tarihli-

dir. 1.sayfasnda TB-DER Genel Bakan Ce-
mil akrn basna verdii 7 Temmuz tarihli
Bir Devrimci Arkadamz Daha ldrld
demeci yer alyor. akrn aklamas zetle
u ekilde: 12 Haziran 1975 gn gece yars
avat TB-DER ubemiz yelerinden ret-
men Hasan imek faili mehul kiilerce u-
rad saldr sonucunda hayatn kaybetti. ()
Aradan 23 gn getii halde katillerin bulun-
mayn ve Trkiye apnda yelerimize yne-
lik saldrlar protesto etmek amacyla avat
TB-DER ubemiz 5 Temmuz 1975 gn bir
uyar mitingi dzenledi. Mitinge 10 bin civa-
rnda halk, retmen ve renci katld. ()

2. sayfada TB-DER Tokat ubesi Bakan Hasan Basri Biginin Tokatta

meydana gelen gelimeleri anlatt 2 sayfalk Rapor ile TB-DER Rize
ubesi Bakan Kazm Krolunun yelere ynelik basklar belgeleriyle
anlatt Rapor yer almaktadr. 4-5 ve 6.sayfalarda Haberler baly-
la verilen baz haber balklar yle: TB-DER Kayseri ubesinin sah-
neletmek istedii ve ASTn oynad ANA adl oyun kamuda menfi tesir
braktndan oynanmasna valilike izin verilmedi, Hozatta Basklar
Sryor, nebolu ubesi Necati Cumalnn Ezik Otlar Oyununu Sah-
neledi, Mudanya TB-DER ubesi Kuruluyor, Orhangazide TB-DER
ubesi Kuruldu523, Bozcaadada TB-DER yesi Kadn retmenlere
Taciz ve Saldr, Afyonda Basklar Sryor, Bismil TB-DER Lokali
Saldrya Urad, Mustafa Kemal Paa ubemiz Saldrya Urad

246
 7-11. sayfalarda TB-DER etkinliklerine
ynelik yargya tanan konularda veri-
len rnek Bilirkii Raporlar bulunuyor.
12.sayfada avat Bildirisi, 13 ve 14.say-
falarda Av. Nevzat Helvac imzal 12 Sayl
Kararname zerine, 15-16.sayfalarda H-
seyin Er imzal Yarnlar balkl yaz, 17-
18.sayfalarda Mehmet Bayrak ile yaplan
Ky Enstitl Yazarlar zerine balkl
sylei, 19.sayfada Rt Apaydnn Us-
tam Gibi iiri, 20-21.sayfalarda Grhan
Ukann Fehminin yks adl yazs,
22-23.sayfalarda rnek yarg kararlar,
24-28.sayfalarda Av. Halit elenk imzal
141-142 zerine-VII balkl yaz, 29-30.sayfalarda Diyarbakr Rapo-
ru524, 31-32.sayfalarda Osman ahinin Zala Kadn adl yks yer
bulmu kendilerine.

1 Austos 1975 tarihli 102 sayl derginin 1.sayfa-

snda Genel Sekreteri Binali Seferolunun De-
me balkl yazs bulunmaktadr. Yazda zetle u
grlere yer verilmektedir: Trkiye, NATO-CEN-
TO gibi rgtlerde kald srece her att adm-
da emperyalizme hizmet edecektir. Emperya-
lizmle btnleerek emeki halkmza en iren
zulmleri, basklar layk
grenler; retmenlerin,
aydnlarn ensesine kanl
ellerini geirenler, genleri
sokaklarda kurunlatanlar,
kardei kardee dman eden rk, ovenist ei-
timi, teokratik dnya grn okullara sokan-
lardan Trkiye halknn karlarna uygun giri-
imler beklenemez. ()

Derginin 2. sayfasnda Osman Korkut Akolu

Yitirdik haberi ve Akolun fotoraf ile Pablo
Nerudann Budayn Trks iirine yer ve-
Osman Korkut Akol

247
rilmektedir. 4-14. sayfalar aras Haberlere ayrlm. Bu sayfalarda yer
alan baz balklar unlar: Ahlat lk-Bir Raporu525, Siverek ubemiz
zerindeki basklar artt, Elazda faist saldrlar, Suluova ubemiz
bildiri yaynlad, MC ktidar Malatyada retmen kymna balad,
Ktahyada basklar, avat Mitingi raporu526, Sinop ubemiz yele-
ri hakknda soruturma ald

Derginin 16-17.sayfalarnda MEYAK Kesintileri, 18-22.sayfalar arasn-

da Av. Halit elenk imzal 141-142 zerine-VII yazs, 23.sayfada Yaln
Doan imzal MEYAK Hesap Defterlerini Fareler Yemi yazs, 24-25.
sayfalarda Mimarlar Odas bakan Ahmet Snmezin Teknik Eitim ve
Hizmet Smrs balkl yazs, 26. sayfada Kadri obann avat
Mitingi Konumas yer alrken, 27.sayfada zmir DGMnin verdii ka-
rar Rozet Beraat Ettiyazs, 28-29. sayfalarda Cemil akrn Ynetim
Kurulu Toplantsn A Konumas, 30. sayfada Ergani Bildirisi, 31.
sayfada avat Bildirisi, arka kapakta ise Genel Bakan Cemil akrn
Basn Bildirisine yer verilmitir.

15 Austos 1975 tarihli 103. saynn kapanda

bir ii fotoraf ve fotorafn altnda Emek En
Yce Deerdir yazs bulunmaktadr. 1.sayfasn-
da TB-DER Genel Bakan Cemil akrn Milli
Eitim Bakanna gnderdii telgrafn metni yer
almaktadr. akr, telgrafnda son zamanlarda
yelerine yaplan fiziki saldrlara dikkat ekmek-
te ve unlar sylemektedir: Yurttalarmzn ve
her trl saldrya urayan retmenlerimizin
can gvenliinin salanmas, sanklarn yarg or-
ganlarna teslim edilmesi grevinizdir ve bunu
istemek bizim en doal hakkmzdr.

2. sayfada S. Demir imzal Srgnler stne balkl yaz bulunmak-

tadr. 3. sayfada Haberler balkl blm yer almaktadr. Bu balkta
retmenlere ynelik basklarn yannda en dikkati eken balk Filis-
tin retmenlerinin Toplantsna Katlmamz Engellendi baldr.527
Derginin 4. sayfasnda Hasan Yiit imzal TB-DERin Tanm balkl
yazya yer verilmitir. Yazda TB-DERin tanm balk altnda toplan-
maktadr. 1- TB-DER Devrimci Bir rgttr. 2- TB-DER Demokratik

248
Merkeziyeti Bir rgttr. 3- TB-DER Bir Meslek rgtdr.528 5. say-
fada Beslenme balkl yaz gze arpmaktadr ki bu yaz rgtn kar-
d Trkiyede Beslenme Sorunu adl kitaptan alnt bir blmdr. 7
ve 8.sayfalarda Sakp Cokun imzal Ky Enstitl Yazarlar Konusunda
balkl yaz gze arpmaktadr.529 9-12.sayfalarda ise Hamdi Konur, len
TS yneticilerinden Osman K. Akolu anlatt Akol ld balkl yaz
Akolun fotorafyla birlikte yaynlanmtr.530 Av. Halit elenkin 141-
142 zerine-VIII balkl dizi yazs bu sayda da devam ediyor. 29.say-
fada akrn Yrye Yantlar balkl yaz gze arpyor. 31-33.say-
falarda Andre Gorzun Eitimin Snfsal Karakteri balkl yazsna yer
verilmi.531 34 ve 35.sayfalarda Nedim ahhseyinolu imzal Ptrge,
36-38.sayfalarda TB-DER Basn Blteni, 39-40.sayfalarda Burhan Bi-
lici imzal Senem Anann Cenneti yazlar bulunmaktadr.

TB-DER Dergisinin 104. says 1 Eyll 1975 tarihlidir. 2 ve 3.sayfalarda

nc Be yllk Kalknma Plannn eitimle ilgili eletirilen ksmla-
r Eitim Belgeleri balyla yer alm. 4 ve 5.sayfalarda bir Bakanlk
grevlisinin yazd not pusulas Yorumsuz
ibaresiyle belge olarak konulmu. 6 ve 7.say-
falar Haberler balyla dzenlenmi. 8 ve
9.sayfalarda TB-DER Genel Bakan Cemil a-
krn basna datt Basn Blteni bulunu-
yor. 10.sayfada Demokratik Kurulularn ME-
YAKa Ynelik Ortak Basn Bildirisinin metni
yaynlanm.532

11 ve12. sayfalarda smet Yalnkaya imzal

Biz Diyoruz Ki balkl yaz, 13-32.sayfalar
arasnda Av. Halit elenkin 141-142 zeri-
ne- IX balkl dizi yazs, 33.sayfada Saytay
Denetisi Dursun Bilann MEYAK Vergisi
yazlar, 37-40.sayfalarda Andre Gorzun Ei-
timin Snfsal Nitelii-II balkl yazs yer al-
maktadr.

TB-DER Dergisinin 105. says 15 Eyll 1975 tarihlidir. Derginin kapan-

da Cinayetleri balkl bir aklama gze arpmaktadr. Yazda Ka-
zas olarak nitelendirilenlerin aslnda birer Cinayeti olduuna vur-

249
gu yaplarak u grlere yer verilmektedir:
Trkiyede bir saat iinde 755 i kazas olu-
yor. Her saat ba bir ii sakat kalyor. Gnde
bir ii i kazasnda lyor. 1974 ylnda yalnz
alt i kolunda 108.655 i kazas oldu. Binlerce
ii yaraland. 693 ii ld.533

Derginin 1. sayfasnda Gelecek Olsun bal-

yla iki Srgn iirine yer verilmitir. Sr-
gn balkl bu iirlerin airleri Hseyin G-
ney ve Glten Akn.

3. sayfadaki Haberler den bazlarnn balk-

lar u ekilde: Merkez Yrtme Kurulu ye-
miz mer Aydn, Lice Deprem Blgesine Gitti, Cephenin Cinayetleri
Devam Ediyor,534 Aksekide Terr Var,535 Ankara ubemizin Tiyatro fa-
aliyetlerini Yrten MEB Muhasebe Memuru mer Can Srld, ye-
lerimizden Aydn l ve Turgut enin Grevlerine Son Verildi, smail
Glta Salverildi,536 Fatsa ubemiz yesi Zeki Saruhan Boazlyana
Srld, Bu Oyun Oynanmamal adl Tiyatro Eserinin Yazar Mehmet
Trkkan Grevden Uzaklatrld, TB-DER Genel Ynetim Kurulu ye-
leri Seminerden Geti,537 Antalyada Kylan retmenler Toplant Yap-
t. Toplantya Fakir Baykurtda Katld

Derginin 5. sayfasnda Belge balyla verilen haber gze arpmak-

tadr.538 8.sayfada TB-DER Genel Bakan Cemil akrn Cumhurbakan
Fahri Korutrke gnderdii telgrafn tam metni yer almaktadr. akrn
telgrafndan baz cmleleri aktarmay faydal bulmaktayz; () Milliyet-
i Cephe i bana geldiinden beri, retmenlerimiz zerinde sistem-
li, planl ve srekli bir bask politikas yrtmektedir.() yurdumuzun
drt bucandan Ankaraya oluk oluk akan srgn ve aa alma listele-
ri ileme konmaktadr. akr telgrafnda saldrya urayan ve yaralanan
yelerin adlarn sraladktan sonra yle devam etmektedir: 5.9.1975
gn znik lesi Derbent Ky retmeni Ali Gen, Milliyeti cephe
yanllarnca baklanarak ldrlmtr. Zataliniz anayasa kurallar
iinde devletin ve Cumhuriyetin Bakanln yrtyorsunuz. Grevi-
nize balarken Anayasay sayacanza ve savunacanza, insan hakla-
rna dayanan demokrasi ve hukuk devleti ilkelerinden ve tarafszlktan

250
ayrlmayacanza yemin etmitiniz. () Bu durum karsnda sorumlu-
lar anayasa dorultusunda uyarmanz diler, sayglarm sunarm.

Mehmet Ko imzal Bozuk Eitim Dzeni balkl yaz 9.sayfada. Ko

bu yazsnda niversite snavlarnda en yksek puan alan 50 rencinin
adlarn ve mezun olduu okullar sralyor.539

13 ve 15.sayfalarda yeni TB-DER ynetiminin yaynlad Genelge ye

yer verilmitir. 16.sayfada Cemil akr imzal retmen Arkada ba-
lkl bir bildiri gze arpmaktadr.540

Derginin 17-35. sayfalarnda Av. Halit elenkin 141-142 zerine-X

dizi yazs bulunmaktadr. 36 ve 39.sayfalarda ner Yacnn air En-
ver Gkeyi anlatt Dost Dost le Kavga balkl yazs ve Gkenin
Yusuf le Balaban iiri yer alm. 39-41. sayfalarda Hasan Yiit imzal
retmen Halk likileri yaz dikkati ekmektedir. Yiit, Halk kavramn
tanmladktan sonra Halkn retmeni Olmak in baz kriterler ne
srmektedir.541 42. sayfada Mahmut Turnann Ali Genin Ardndan

251
balkl yazs, 43. sayfada rnek Bir Yarg Karar, 44. sayfada Adnan
Tokgz imzal rgt i Demokrasi542 45-46. sayfalarda TB-DER Antal-
ya ubesinin Halkmza balyla yaynlad bildirinin metni, 47-48.
sayfalarda Kongrelerini Yapan ubeler, ube yneticilerinin adlaryla
birlikte verilmitir.543 Derginin arka kapanda kzl-erkekli bir grup Krt
ocuunun fotorafna ve fotorafn altnda Ahmed Arifin Kirve, hsm,
airet ocuklaryz dizesine yer verilmektedir.

TB-DER Dergisinin 106. says 1 Ekim 1975 ta-

rihlidir. TB-DERin kapakl dergi eklinde kar-
d 15 gnlk yaynnn son saysdr.

Kapakta Halk retmenlere Sahip kt ba-

lkl yaz ve altnda u bilgi yer almaktadr: Fa-
istler Oltu ubemize Saldrd. Halkn Kararl
Tutumu Sonunda Arkadalarmz Mutlak Bir
lmden Kurtuldu. retmenler Geceyi Hal-
kn Arasnda Geirdi.

1.sayfada Kamuoyuna balkl bir yaz gze

arpmaktadr.544 Haberler bal altnda yer
alan baz haberler unlar: Diyarbakr ubemiz
Lice Depremi in Yardm Toplad, TB-DER
Alaehir ubesi yesi Mehmet Baalal Srld

4. sayfada S. Demir imzal Kymlar Artarken balkl yaz, 5.sayfada

TB-DER Diyarbakr ubesince hazrlanan Lice Raporu balkl yaz,
6 ve 7. sayfalarda Hasan Grkann Basn Blteni545, yine 7. sayfada
Avrupa Bar ve zgrlk Komitesi Koordinasyon Kurulunun Yurtse-
verlere ar mesaj546 8-9 ve 10.sayfalarda imzasz Smr ve Kadn
balkl yazlar bulunuyor.

Bu arada TB-DER Genel Merkezinin bir duyurusu dikkatimizi ekiyor.

Duyuruda u hususlara yer verilmi: Bltenin elinize geen bu says,
son saysdr. Yayn bundan sonra daha byk boyutlu ve 15 gnlk
gazete olarak devam ettireceiz. Gazete 1 Kasmdan itibaren yaynla-
nacaktr.

252
 11 ve 12.sayfalarda TB-DER Ankara ubesince bastrlan ve Muzaffer
ener imzasn tayan iki sayfalk Kandrmaca lkretim Haftasna Ha-
yr balkl bildiri bulunmaktadr. 13-14.sayfalarda M. Barn imzal i
cretleri Enflasyonun Nedeni Olarak Gsterilemez balkl yaz, 15-16.
sayfalarda Halk retmenleri Toplu mhadan Kurtard547 balkl yaz,
18-19 ve 20. sayfalarda Cemil akrn BUGN Gazetesine Yantlar
yer alrken, 20 ve 21. sayfalarda Yasz Bir Ozan balyla Ahmed Arif
ve iirleri anlatlmaktadr. 22-26. sayfalarda Mehmet Bayrak imzal Ky
Enstitl Sanatlar ncelenirken yazs bulunmaktadr.548

27-32. sayfalarda Av. Halit elenk imzal 141-142 zerine-XI dizi ya-
zs devam etmektedir. 33-34. sayfalarda Binali Seferolu-Ahmet zgl
imzal Gezi Notlar, 35 ve 36. sayfalarda Akseki Raporu549 40-43.
sayfalarda Vo Thuan Nho imzal Demokratik Vietnam Cumhuriyetinde
Anti- Emperyalist Mcadele Koullarnda Gen Kuan Eitimi balkl
yaz yaynlanmtr. 45. sayfada yer alan Savunma balkl yaz, TB-
DER Samanda yneticilerinin mfettilere verdikleri savunma metnidir.
47. sayfada rnek Bir Dantay Karar, 48. sayfada ise mer Durunun
Glck izlenimlerini anlatt Gezi zlenimleri yazlar bulunmaktadr.

TB-DER Gazetesinin 1 Kasm 1975 tarihli 107. says 50 x 34 cm bo-

yutlarnda ve 8 sayfadr. Bu deiikliin gerekesi Bayaz da Genel
Bakan Cemil akr tarafndan u ekilde anlatlmaktadr: (TB-DER),
yelerle ve ubelerle ilikilerini TB-DER HABER BLTEN ile yrtt.()
rgtlenme ileri boyutlara ulatka, Haber Bl-
teni zerine grler getiriliyor, eletiriler yapl-
yordu. TB-DERli retmen; yayn organlarnda
lke, eitim ve meslek sorunlarna daha ok yer
verilmesini istiyordu. lke sorunlarnn btnl
iinde eitim ve meslek sorunlarmz bilimsel bir
grle ele alacak aylk bir dergi, gncel olaylar,
rgt almalarn, kymlar, konulacak eylemleri
vb.konular ele alan 15 gnlk bir gazete karma-
y uygun ve zorunlu grdk () Okuduunuz ga-
zete ilk saymzdr. Dergimiz, Aralk 1de elinizde
olacak ()550 Gazetenin n yznde Toplu Sz-
lemeli Grevli sendika in leri konulu bir afi
yer almaktadr.551
TB-DER Afii 1975
253
 Gazetenin maneti Btn Yurtsever -
retmenler TB-DERde Birleelim ek-
lindedir. Alt balklarda ise Tm zlk
Haklarmzn zm in, Grevli-Toplu
Szlemeli Sendika in, Faist Basklar
Geriletmek in, rgtsz Yz Bin ret-
meni Saflarmza aryoruz denilmekte-
dir.

Gazetenin 2. sayfasnda Eitimin Ayrcalkl Nitelii stne balkl

bir yaz var. Yazda eitimle ilgili rakamlardan yola klarak Trkiye ei-
timinin iler acs durumu ortaya konulmaktadr.552 3.sayfa Genelge ve
Duyurulara ayrlmtr. Bu sayfada Yeni Toplum kyor balkl du-
yuru gze arpmaktadr. Aylk olarak kacak olan bu derginin fiyat ve
abonelik cretleri aklanmaktadr. 4 ve 5.sayfalarda Meslek rgtle-
ri ve Ekonomik, Demokratik Mcadele balkl yaz yaynlanmaktadr.
Yine 5.sayfada Gaziantep ube Bakan M. Zeki n imzal Yayn Yasa
zerine balkl yaz ile MEYAKa kar eitli rgtlerin ortak imzasyla
yaynlanan Memur Arkada balkl bildiri bulunmaktadr.553

6. sayfada Bu Vatann Dertlerini eken Gelsin te Meydan bal al-

tnda 250 TB-DER yesinin adlar, eski grev yerleri ile yeni grev yerle-
rini gsterir liste yaynlanmtr554.

7. sayfada Haberler balkl blm yer almaktadr. Bu balktaki baz

haber rnekleri unlar: Ayanck ubemizin Semineri Baarl Geti,
Ar ubemizi Basan Polisler Arama Yapt, Komandolar Bursa Eitim
Enstitsnde Cumhuriyet Gazetesi Okunmasna Yasak Koydular, Gazi
EE, Faist Komandolarn gali Altnda

8. sayfada ise 6 .sayfadaki kym ve srgn

listesinin devam Kymlar Bilei Tamz-
dr balyla devam ettirilmektedir. Bu
listede de 150 retmenin ad yer almak-
tadr. Ayrca bu sayfada Faist Basklara
Son yazl bir resim bulunmaktadr.

TB-DER Gazetesinin 108. says 15 Ka-

sm 1975 tarihlidir. Manetinde De-

254
 mokratik Hakkmz Kullanarak Kymlar, Hayat
Pahalln, Faist Basklar Protesto Miting ve Y-
ryleri Dzenliyoruz yazs yer almaktadr. Yaz-
da eylemin yaplaca illerle bu eylemlere katlacak
illerin adlar sralanmaktadr.555 Bu eylemlere ge-
reke oluturacak taleplerden bazlar da u ekilde
kamuoyuna aklanmaktadr: Memurlar ve ret-
menler zerindeki partizan basklara derhal son ve-
rilmelidir. Srgn yoluyla ailelerin paralanmasna
son verilmelidir. Gvenlik kuvvetlerinin tarafszl
salanmaldr. MEYAK kesintileri faizleriyle birlikte
geri verilmelidir. i snfmz ve yoksul kyll-
mz zerindeki tm rk, ovenist ve faist baskla-
ra son verilmelidir. niversite ve dier retim ku-
TB-DER Afii 1975
rumlarnda retme ve renme zgrln yok
eden bask ve saldrlarn nne geilmelidir.

EYLEME KATILMAK SENN DEVRMCLK GREVNDR

Cemil akr imzal Bayaznn bal Eyleme Katlmak Grevimiz.

akr yazsnda zetle Son be ayda alt retmen ldrld, yzlerce
retmen bakland, kurunland. () Oluturulan kymc kadrolar, si-
vil faist unsurlarla ibirlii iinde retmen kym balattlar. u kta
kyamette binlerce retmen srgn edildi. Kymlarla yzlerce aile par-
aland. () 1 Kasm 1975 gn olaanst toplanan ynetim kurulumuz
6 Aralk 1975 gn tm ubelerimizin katlaca 15 ilde Kymlar, Hayat
Pahalln ve Faist Basklar Protesto Yry ve Mitingi yaplmasn
kararlatrd. () Bu yry ve mitinglere mutlaka katl. Bu senin yurtse-
verlik ve devrimcilik grevindir.

Gazetenin 1. sayfasnda ayrca Bayramite Miting Dzenlendi, e-

reflikohisarda Miting Yapld, Faistler Malatyada Olay kard, s-
tanbul ubemiz Saldrya Urad haberlerine yer verilmitir. 2. sayfada
rgte ynelik rgtsel Sorumluluklar zerine balkl yaz ile Yeni
Toplum Dergisinin tantm ilan,556 Srlen, saldrya urayan ve ldr-
len retmenlerin isim listeleri yaynlanmtr. 3. sayfada Aklama ve
Duyurular bal altnda Genel Bakan Cemil akrn Basn Aklamas
ve 6 Aralk Eylemleri le lgili Hukuksal Aklamalar yer almtr. 4. say-

255
fada Kadnlarn Kurtuluu Smrnn Kalkt Bir Toplumda Gerek-
leecektir balkl teorik bir yaz bulunuyor.557 5 .sayfada 1 Kasm 1975
tarihinde yaplan Ynetim Kurulu toplantsnn alnda Genel bakan
Cemil akrn yapt konumann metnine yer verilmektedir.558 6. say-
fada 200 kiilik Kym Listesi, 7. sayfada Kongrelerini Yapan ubeler
listesi yaynlanmtr.559 8. sayfada 29 Kasm 1975te dzenlenecek Sen-
dika Forumuna ynelik Tm alanlara Gerek Sendika Hakk ba-
lkl yaz yaynlanmtr.

KIYIMLARI, HAYAT PAHALILIINI VE

FAST BASKILARI PROTESTO MTNG VE
YRYLER N KARAR ALINIYOR

1 Aralk 1975 tarihli TB-DER Gazetesi 109. sa-

ydr. Manetinde retmenlerYurtseverler
! Kymlar, Hayat Pahalln ve Faist Bask-
lar Protesto Miting ve Yryne Katln
ibareleriyle yaplacak eylemlilie ar yapl-
maktadr.560 TB-DER Genel Merkezinin yayn-
lad bildiri bir miting resminin izilmi haliyle
birlikte yaynlanmtr.561 Bildiride zetle; Ne-
den bu kta kyamette eyleme gidiyoruz? Bu
sorularn cevaplar sayfalar doldurabilir. Biz
ksaca zetleyelim: hayat pahallndan yaknyoruz. Biz TB-DERli
retmenler, smrye kar ktmz, ii sn-
fmzn ve yurtsever halkmzn yannda yer ald-
mz iin: lm, kym, zulm tezgahlaryla kar
karya geliyoruz. () Mcadelemiz: ekonomik ve
demokratik haklar mcadelesidir. Yntemimiz:
amzn en etkili mcadele arac olan rgtl
mcadele yntemidir. () Yaasn tm memurla-
rn ekonomik ve demokratik haklar mcadelesi!
Yaasn yurtsever halkmzn faizme kar direni-
i!

Gazetenin n yznde ayrca DSK Eylemimizi

Destekliyor balyla DSK Genel Sekreteri bra-
him Gzelcenin DSKin V. Genel Kurulu kararlar

256
 uyarnca () Yry, miting ve (ak oturum,
konferans, forum, kongre vb) kapal toplan-
tlar gibi eylemlere tabanmzn katlmasyla
glendirilmesi kararlatrlmtr. () yazs
bulunmaktadr.

2. sayfada Demokratik kurulularn MEYAK

Bildirisi yer almaktadr. 3. sayfada miting
ve yryler iin teknik aklamalar ieren
bir Genelge yaynlanmaktadr. 4 ve 5. say-
falarda Hayat Pahall ve Faizm balkl
teorik bir yaz bulunmaktadr. Yazda ksaca
Faizmin kanlmaz bir olgu olmad, fa-
izmin trman ve faizm tehlikesinin yeni-
lebilir olduu bunun da ii snfnn mcadele birlii, faizme kar -
kanlarn g birliiyle mmkn olduu anlatlmaktadr. 6. sayfada 150
kiilik Kym Listesi yaynlanmtr. 7. sayfada Haberler balkl blm
bulunmaktadr. Bu blmde arlkl olarak yurdun eitli yerlerinde bu-
lunan okullarda okul mdrlerinin retmenlere ynelik faizan tutum
ve basklarndan rnekler sunulmaktadr. 8.sayfada ten El ektirilen
ve Grevine Son Verilen 52 retmenin isim listesi ile 20 kiilik Para-
lanan retmen Aileleri listesi yaynlanmtr. Yine ayn sayfada Faist
basklar Bizi Yldramaz, yelerimize Yaplan Faist basklar tarihleriyle
beraber tek tek saylmaktadr.562 8.sayfada verenlerin Toplantsnda
Kim Neyi Savundu balkl bir mini habere de yer verilmitir.563

TB-DER Gazetesinin 110. says

15 Aralk 1975 tarihlidir. Mane-
tinde On Be lde Yapacamz
Miting ve Yryleri ptal Ettik
haberi bulunmaktadr. Hatrla-
naca zere TB-DER 6 Aralkta
Hayat Pahalln ve Faist Sald-
rlar Protesto Miting ve Yry-
leri yapma karar almt. TB-
DER Genel Merkezi tarafndan
yaplan aklamada zetle u g-
rlere yer verilmektedir:

257
 15 LDE YAPILACAK OLAN MTNG VE YRYLER PTAL EDLYOR

() Genel Ynetim Kurulu ve Merkez Yrtme 2 Kasm 1975 tarihinde 15

ilde Hayat Pahalln, Kymlar ve Faist Basklar Protesto yry ve
mitingleri yaplmasn kararlatrd. Eylem tarihi 6 Aralk 1975 olacakt.
() Karardan sonraki bir aylk srede cinayetler, saldrlar ve atmalar
younluk kazand. Meclisler iin bakanlk seimi bunalm ba gsterdi.
Skynetim ilan ve askeri dikta sylentileri, tartmalar younluk ka-
zand. () DSK, ATO, TB, TMMOB, TM-DER, TS-DER, TMAS, TD,
TTED, AYD gibi demokratik kurulular eylemlerimizi destekleyecek-
lerini akladlar. () Yzbinlerin destekleyecei bu eylemler demokrasi
dmanlarn rktt, korkuttu. () Telaa den gler 6 Aral engelle-
me abalarna giritiler. Valiler ve Milli Eitim Mdrleri 6 Aralk gnne
toplantlar koyarak retmenlerin mitinge katlmn engellemek istedi-
ler.564 () Sadece egemenler deil, demokrasi havarileri de demokrasi
mcadelesinde yan izdiler.565 () Bu gelimeler karsnda TB-DER iin
iki yol vard. Ya her eyi gze alarak eylemleri gerekletirmek, ya da top-
lumsal koullarn getirdii zorlamay kabul etmek. () Sorumluluu ok
ar olan birinci yolu tercih etmedik.

Gazetenin n yznde ayrca u haber balklar gzmze arpmakta-

dr: Faistlerin Cinayetleri Sryor,566 Arguvan ubemiz Saldrya
Urad, Halk retmenine Sahip kyor567

Gazetenin 2.sayfasnda Dayanma Mektuplar yaynlanmtr. TB-

DERin 6 Aralkta dzenleyecei miting ve yrye destek vermek iin
mektup gnderen kurum ve kiiler unlardr: Frankfurt Trkiyeli iler
Birlii, Belika Trkiyeli iler Birlii, TMMOB Bakan Teoman ztrk,
Almanya Trk Toplumcular Dernei, TS-DER. 3.sayfada TB-DER Ge-
nel Bakan Cemil akrn eylemlerin iptaline ynelik basn aklamas
ve Sendikal haklar Forumu aklamas yer almaktadr. 4 ve 5.sayfalarda
Gemi Mcadelemizden balyla 1920de yaplan retmen Grevi
ve TSn Aralk 1969da yapt retmen Boykotu anlatlmaktadr.568

6.sayfada 200 kiilik Kym Listesi yaynlanmtr. 7.sayfada ubeleri-

mizden Haberlere yer verilmitir. 8. sayfada Paralanan Aileler ba-
lkl 23 kiilik bir listenin yan sra Basnda TB-DER balkl yaz bulun-
maktadr.569

258
DPNOTLAR
440 Kararlara Kar Oy kullanan TB-DER MYK yeleri unlardr: Ali Bozkurt,
lhan Alkan, Sabri Keskin, Fevzi imen. 39.maddenin kar oy yazsnda u
ifadeler dikkat ekicidir: Yaznn bltene konulmasnda asl sorumlunun
Yaz leri Mdr Musa Uysal olduu, anlan kii de bu sorumluluu bir
dileke ile belirttii halde bu nokta zerinde hi durulmayp tasfiye ama-
cyla ve duygusal llerle iine son verme inadnda direnilmesini de do-
ru bulmuyoruz.
441 Bozkurt, mektubunun sonunda 17 adet olay isim, tarih ve yer gstererek
belge niteliinde aktaryor.
442 Listede yer alan amlhemin ubesi daha nceki listelerde de yer ald-
ndan gerekten kurulan 14 ubenin adlar yle; Gemerek, Oltu, ispir,
merli, iekda, Zara, Eynesil, Feke, Solhan, Akseki, Beytebap, ski-
lip, Ortaky, Yomra. (TB-DER ubelerinin says 574e ulam oluyor. .A)
443 Kartal ubesi 28 Aralk 1974te rgtlenme-zlk Sorunlar- Faizm ko-
nulu bir seminer dzenlemi, seminere Kartal Yksek renim Dernei,
Pendik Kltr Dernei ve Maltepe Demokratik Dayanma Dernei hem
konuk hem de konumac olarak, Tekta Aaolu, Blent Tanr, Cemil a-
kr ve Fevzi imen konumac olarak katlmlardr.
444 Bltenin 91.says 32, 92.says 48, 93.says ise 32 sayfadr.
445 Dnemin TB-DER Genel Bakan Ali Bozkurt, 12den 12ye Anlar kita-
bnn 154 vd. sayfalarnda bu konudaki gelimeleri u cmlelerle anlatr:
Ecevit Hkmeti istifa etmi yerine Sadi Irmak Hkmeti kurulmu-
tu. Sadi Irmak Kabinesi TBMMde 226 gvenoyu yerine sadece 17 oy
alabilmiti. () ktidar boluundan yararlanan faist odaklar ve eriat
zlemcileri, lkenin her yerinde retmenlerimize kar saldr kampan-
yas balatmlard sanki. Hayat pahall da ekilmez duruma gelmiti.
rgt olarak olanlara kaytsz kalamazdk. () 4e 5 blnml bu-
rada da karmza kt. Be kiilik grup, olduka sert eylemler yaplma-
sn istiyorlar, btn ubelerimizde kapal salon toplants, merkezi en
az yirmi ilde de protesto mitingleri yapalm diyorlard. Drtl grup ise
o kadar geni eylemleri denetleyemeyiz. Saldrlar nlemek olanaksz
olabilir, insanlar lebilir diyorduk. Fakat ou zaman olduu gibi anla-
maya varamadk. Genel Ynetim Kurulunu toplamaya karar verdik. GYK
topland. 67 ilde kapal salon toplants, stanbul ve zmirde de miting
ve yry karar alnd. Aslnda bu kadarnn bile fazla olduunu d-
nyordum. GYKdan karar byle kmt ve hepimiz o karara uymak
zorundaydk.
446 Mersin TB-DER ubesi, Azizname, ilide Av, Salozun Maval ve Kara D-
zen adl oyunlar halka sahnelemitir.
447 Besni ubesi Hamet Zeybekin Irgat adl oyununu sahneye koymu, an-
cak Kaymakamlka engellenmitir.

259
448 Yazda TB-DER ubelerince yaplacak eitim, kltr ve sanatla ilgili al-
malarn nasl ve hangi yntemlerle yaplaca aklanmaktadr.
449 1974 ylna ait olan bu raporda TB-DERin 800.154.91 TL geliri
(715.922.75 TLsi ye dentileridir), 558.485.27 TL de gideri bulunmakta-
dr.
450 Metin lkinin evirdii bu yk Yeni Admlar Dergisinin ubat 1974 ta-
rihli saysndan alnmtr.
451 Bltende nedense Elaz Olaylarna deinilmemi. Bu gelimeyi gnlk
bir gazete haberinden buraya aktaryorum: TB-DERin Yryn Ko-
mandolar Bast ELAZIDA KANLI ARBEDE; 50 Yaral. TB-DERin 8 u-
batta Elazda dzenledii Faizmi Protesto Mitingi nde 0laylar kt.
Binlerce kavgacy 8. Kolordu birlikleri glkle ayrd.. (Yeni Asr Gazete-
si, 9 ubat 1975, ba sayfa)
452 Milliyet Gazetesinin 27 ubat 1975 tarihli saysnn 1.sayfasnda DGM
Savcl, TB-DER ve lk Ocaklar Hakknda Soruturma At haberi
yer almaktadr.
453 Okul mdr, retmenlere kar eitli tertipler dzenlemektedir. ret-
menler Odasnn kapsn geceleyin atrm, masalarn zerine rak, meze
vb. eyleri koydurarak fotoraflarn ektirmi ve retmenler okulda iki
iiyorlar diye propaganda yapmtr.
454 Rapora gre 2.2.1975 tarihinde TB-DER Malatya ubesi ildeki dier de-
mokratik kurulularla birlikte FAZM PROTESTO MTNG dzenlemi,
mitinge 10-30 bin arasnda bir kitle katlm, mitingin sonlarnda lk
Ocakl bir grup tahrik edici tutum taknm, dalan gruplara saldrda bu-
lunmulardr. Polis destekli bu saldrlarda yaklak 22 kii yaralanmtr.
455 Mustafa Balelin Kurtboan adl yk kitabnn deerlendirildii bir yaz.
456 Bu gelimeler 16 ubat 1975 tarihli Milliyet Gazetesinde u ekilde yer
almtr: TB-DER toplantlar, CHP binalar ve sol eilimli kiiler saldr-
ya urad. 8 ilde olaylar kt. 1 l 35 yaral var. Kitabevleri ve retmen
dernekleriyle baz i yerleri de tahrip edildi. ki otomobil yakld. Tokat
Valisi Gmdi THA Muhabirine Olay dardan gelen ve henz kim-
likleri tespit edilemeyen, yakalarnda Bozkurt rozeti bulunan kiiler ve
bunlarla birlikte bir takm saldrgan gruplar yapmtr diye konutu.
457 17 ubat 1975 tarihli Milliyet Gazetesinde Malatyada Olaylar Dn De-
vam Etti, 1 Kii ld Bozkurt: Saldrlar nceden Planlanmtr dedi.
458 Hrriyet Gazetesi; 16 ubat 1975 Malatyada Binlerce Kii Yeniden at-
t, 2 l, 100 yaral var.
459 Gnlk gazete arivlerinde alma yaparken bu konu ile ilgili bir habere
rastladm. 18 ubat 1975 tarihli Yeni Asr Gazetesindeki bu haber y-
le: Adalet Partisi (AP) Mula Milletvekili Ahmet Buldanl, TB-DERin
anarik olaylar tevik ettii ve olaylarn trmanmasna yol atn iddia
ederek TB-DER hakknda Meclis Aratrmas istedi. Malatya CHP Sena-

260
 tr Hamdi zer ise Malatya, Mu, Tokat ve Amasyada meydana gelen
olaylar iin Senato Aratrmas istedi.
460 Basn toplantsndan anlaldna gre stanbulda yaplacak olan yry
Skynetim Komutanlnca yasaklanmtr.
461 Milliyeti Cephe Hkmetinin btesi Mecliste grlrken doal ola-
rak TB-DER etkinliklerine ynelik saldrlar da gndeme gelmitir. Bu ko-
nuda partileri adna grlerini aklayanlar zetle unlar sylemilerdir:
CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal Dncelerini beenmedikleri in-
sanlar ldrmeye kalkanlar, inanlarndan dolay insanlara ikence eden-
ler ilkel, dar kafal yaratklardr. () Hasan ve Hseyini Kerbelada ehit
edenler bunlardr. Nesiminin derisini yzenler, Halla- Mansuru asanlar
bunlardr. Kubilayn ban kesenler bunlardr. () Sacsyla, solcusuyla
genlerimizi ldrenler, Adanal iiyi, ahin Aydn, Kerim Yaman vuran-
lar, ldrenler bunlardr.()
AP Adalet Partisi) zmir Milletvekili Ylmaz Ergenekon Anayasa ve dev-
lete kar olmay hogr ile karlamamaktayz. Trkiyede ar solun,
komnizmin ykc faaliyetleri byk tehlikedir.
DP (Demokrat Parti) Genel Bakan Yardmcs Hasan Korkmazcan Mil-
letimizin elinde olmayan sebeplerle iine drld fukaral bahane
ederek sokaa dklen bir ksm retmenler, siyasi tertipler uruna -
retmenlik mesleinin kutsallna glge drmlerdir.
CGP (Cumhuriyeti Gven Partisi) Lideri Turhan Feyziolu: Trkiye,
sorumsuz sol kkrtmalaryla halk ayaklandrmaya alan kkrtclara
deil, ciddi ve ilmi tedbirlerle milleti kalkndracak olan idarecilere ve -
retmenlere muhtatr.
462 Bu sloganlar Milliyeti Cephe Hkmetlerinin ana omurgasn oluturan
partiye ait sloganlardr. Mslman Trkiye; Erbakann MSP (Milli Sela-
met Partisi)sine, Milliyeti Trkiye; Trkein MHPsine, Byk Trkiye ise
Demirelin APsine aitti. (Bilinsin istedim. .A)
463 25 ubat 1975 tarihli Milliyet Gazetesinde; DGM Savcl TB-DER ve
lk Ocaklar Hakknda Soruturma At balkl haber gze arpmakta-
dr.
464 Gazeteci rsan ymen bu konuyu Milliyet gazetesindeki kesinde Bu-
ras Mutur Acep Ne tir? balyla ileyecektir. Milliyet Gazetesi 21
ubat gnl basksnda n sayfadan 35 retmen Gvenlik Yok Gereke-
siyle Mutan Ayrld haberini yaynlayacaktr.
465 Yeni Asr Gazetesi; 19 ubat 1975. Gazetenin ba sayfasnda lgili Ma-
kamn Aklamas: TB-DER Gsterileri in Talimat Bizim Radyo Verdi
haberi bulunmaktadr. Sonradan bu ilgili makamn Anadolu Ajans Ge-
nel Mdr olduu ortaya kt. Bizim Radyo, TKPnin yayn organ olarak
yayn yapan bir kurulutur. TB-DER ise Bizim Radyo iddiasn ispata a-
ran bir aklama yapmtr. (Milliyet Gazetesi; 23 ubat 1975)

261
466 Trke yle demektedir; Trkiye cumhuriyeti Devletini rk grler-
le paralamak ve hrriyeti, demokratik hukuk devletini ykarak yerine
komnist bir dikta rejimi kurmak gayesiyle gsteriler dzenleyen TB-
DERin davranlar vatandalar tarafndan tepki ile karlanmakta ve
olaylara sebebiyet vermektedir.
467 Milliyet Gazetesi; 23 ubat 1975
468 Cemil akr yazsnda; olaylar zerine baz TB-DER yneticileri ve yeleri
tarafndan dile getirilen TB-DER oyuna gelmitir, TB-DER zaman iyi
seememitir, TB-DER ar kovanna omak sokmutur, nsiyatifi-
miz dndaki eylemler iin bizden kimse yardm istemesin, TB-DER
yneticileri miyop, Eylem yaptnz da ne oldu? gibi eletirilere kar-
TB-DERi ve eylemlerini savunarak yazsn u cmlelerle bitirmitir:
TB-DER alaca kararlarda, yapaca eylemlerde hibir kimseden ve
kurulutan icazet almaz, hibir kimse ve kurulua akl danmaz. TB-
DERin gcn, yelerinin kararll, bilinci ve halkmzn devrimci m-
cadeledeki baarlar belirler
Bu konuda Genel Bakan Ali Bozkurt bile TB-DERin eylemlerle ilgili ka-
rar eletirmekte zamansz ve macerac olarak nitelemekte, eylemlerin
rgte ve retmenlere zarar verdiini belirtmektedir. (12den 12ye An-
lar Cilt 2, s.172. Eitim Sen Yayn Ankara 2000)
469 Milliyet Gazetesi; 24 ubat 1975
470 Destek ve dayanma mesajlar gnderen kurum ve kiiler yle:
Trkiyeli iler Dernei (Almanya), Dostlar Tiyatrosu, Frankfurt Trkiyeli
iler Dernei, Yap Kredi ileri Sendikas, Ziraat-, naat Mhendis-
leri Odas, Berlin Bar ve zgrlk Komitesi.
471 Habere gre 24 ubat gn faistlerin sol grl genlere saldrmasyla
balayan olaylar srasnda bir ilkokul rencisi lm, CHP ve TB-DER
binalaryla CHPli ve Alevi olduu bilinen baz esnaflarn dkkanlar tahrip
edilmitir. 1 Mart 1975 tarihli Yeni Asr Gazetesinde konuyla ilgili yle
bir haber bulunmaktadr: Erzincanda daha nce kan olaylarda bir kii
hayatn kaybetmiti. Olaylarla ilgili olarak Erzincanda incelemelerde bu-
lunan Adalet Partisi (AP) heyeti Gnahsz renciyi Solcular ldrd
diye aklama yapt
472 Yeni Asr Gazetesi 17 ubat 1975. Yry haberi fotorafl olarak u ba-
lkla verilmektedir: TB-DERin zmir Yry Sakin Geti
473 Yeni Asr Gazetesi; 17 ubat 1975 Bu Yryn fotorafl haberi gazete-
nin n sayfasnda bulunmaktadr. Gazete, yry u balkla vermitir.
TB-DERin ZMR YRY SAKN GET
474 Bir retmen Bir retmeni ldrd. Bir retmen, annesini ve ret-
men arkadan ldrd. (Milliyet 28ubat 1975).
Sebep sa-sol tartmas. Bir retmen dier retmeni snfta ldrd.
(Hrriyet 28 ubat 1975),

262
 Katil zini kaybettirdi. (Yeni Asr 1 Mart 1975)
475 Battal z, yaynlarndan tarayabildiim kadaryla ldrlen ilk TB-DER
yesidir. z, 1937de Emede domu, vriz Ky Enstits ve Savatepe
lkretmen Okulunda okumutur. ldrldnde 18 yllk retmen
olan z iin TB-DER bir yardm ve ba kampanyas dzenlemitir.
476 Kebanda TB-DER ubesine saldr olur. Ardndan M.C partileri ve lk
Ocaklar Kaymakamla bir dileke vererek Felsefe retmeni Nesrin Er-
cann kasabay terk etmesini isterler. Gnerin evi talanr. 18 ubat gn
Nesrin Ercan ve 4 retmen can gvenliklerinin kalmad kasabay terk
ederler.
477 Rapor, TB-DER yneticilerinden lhan Alkan ve Fevzi imen tarafndan
hazrlanm ve TB-DER Genel Bakanlna sunulmutur.
478 Mumcu, Yassada durumalar srasnda savcnn okuduu, MTe gnderi-
len bir mektuptan bahsetmektedir. Mektup Kayseri Cezaevinde bulunan
eski bir DP milletvekilinin arkadalarn ihbar ettii bir mektuptur.
479 Bu gelime gnlk gazetelere de haber olmutur. rnein 28 ubat 1975
tarihli Milliyet Gazetesinin 1.sayfasnda u haberi grmekteyiz: TB-
DER Ortadou Gazetesi ve Savc Baki Tu Aleyhine Dava At.
480 Yeni Asr Gazetesi; 17 ubat 1975, sayfa 1. TB-DERin zmir Yry
Sakin Geti
481 Bltenin aylk 18.000 liraya mal olduu genelgede belirtilmektedir.
482 Genel Bakan Ali Bozkurt, 23-24 Haziran 1975 tarihinde yaplan TB-DER
III. Olaanst Genel Kurulunda yapt konumasnda; Egemen gle-
rin tm tertip ve saldrlarna karn, 15-16 ubat eylemlerinden bu gne
kadar, 20 bin retmen TB-DERe ye oldu. 30dan fazla yeni ube ald.
LK-DER kendisini feshetti. LK-DERli arkadalarmz TB-DERe katlmay
onur kabul ederek, atmz altna geldiler. (12den 12ye s.183)
483 Genel Bakan Ali Bozkurt ayn kanda deildir. Anlarnda unlar yazacak-
tr. rgtmz ve retmenlerimiz, eylemimizden hibir yarar salaya-
mad. Aksine zarar grd. (12den 12ye s.172)
484 Yazdan anlaldna gre Bakanlar Kurulu tm retmenlere 300 ile 600
lira arasnda deien bir yan deme yaplmasn kabul etmitir.
485 Yeni kurulan ubeler unlardr; Gyncek, Gelendost, Cihanbeyli, Ge-
rede, ayeli, Halfeti, Gkebey, Muratl, Bozyk, Araban, Yksekova,
Beykoz, Digor, Yataan, ng, Krkhan (TB-DERin ube says 576ya
ulamtr. .A)
486 1961 Anayasasnn kabulnden sonra TS (Trkiye retmenler Sendika-
s)n yan sra Trkiye lkokul retmenleri Sendikas (TRKYE-LKSEN)
adyla bir sendika daha kurulmutu. Byk retmen Boykotunu birlikte
organize eden iki sendika 3-4 Temmuz 1970 tarihinde ortak bir toplant
dzenlemilerdir. Bu toplantda Temmuz ay iinde ortak bir genel kuru-

263
 lun dzenlenmesi ve her iki sendikann birlemesi kararlatrlm ancak
bu birleme gereklememitir. 12 Mart srecinde sendikalar ilevsiz hale
getirilince TSn yerine TB (TB-DER), LK-SENin yerine de LK-DER
kurulmutu. (Birleme haberi iin bak. MECE Dergisi say 111, Temmuz
1970, sayfa 34)
487 Murat Gkten TB-DER Blge Temsilcilii yaparken Btangaz zehirlen-
mesi sonucu hayatn kaybetmitir.
488 lgin iddianamelerin ikisi de Ulukla savclna ait. lkinde sanklarn
Uluklann kuzey-dousunda bulunan Cerhi Dana kirele ve byk
puntolarla sol kelimesini yazdp komnizm propagandas yaptklar, bu
kelimeyi yazmak iin oradaki kyllerden bir miktar kire aldklar bu
yzden de komnizm propagandas ve hrszlk sular nedeniyle cezalan-
drlmalar talep ediliyor.
kinci iddianamede ise sanklarn mteki Uur nlelin motosikletinde
bulunan Bozkurt Bayran (flamasn) alp yrttklar ve ayrca sigara ile
yaktklar iin TCKnun 145/1 maddesi uyarnca cezalandrlmalar isteni-
yor. Oysa bu kanun maddesi Trk Bayrann korunmasyla ilgilidir.
489 Malatya Raporunda 16 ubat toplantlar nedeniyle saclarn gn
boyunca ehirde yarattklar terr tm detaylaryla anlatlr. Rapor Bir
Kez Daha Diyoruz ki balkl blmle sona ermektedir. Bu blmde u
grler dile getirilmitir: 1- Biz halkn ocuklaryz. Kendimizi halktan,
sorunlarmz halkn sorunlarndan soyutlayamayz. Bu nedenle de hal-
kmzn dini inanlarna ve ibadet yerlerine itenlikle sayglyz. 2- lke-
mizin madenlerinin, petrollerinin, ttnnn, fndnn, pamuunun ve
insan emeinin iten ve dtan smrlmesine karyz. Bu deerlerin
toplumumuzun toplumsal karlar iin deerlendirilmesini istiyor ve bu
ynde aba gsteriyoruz. Bu zelliklerimizle de gerek toplumcuyuz. 3-
lkemizde iisinden kylsne, esnafndan memuruna kadar her kesin
demokratik yollarla rgtlenmesini, demokratik haklarn demokratik
yollarla aramasn istiyor ve bu ynde aba gsteriyoruz. Bu abalar-
mzda ada demokrasiden ve anayasal dzenden yana olduumuz-
dan dolay da zgrlkyz. 4- Milli gelirden herkesin eit ekilde ya-
rarlanmasn istediimizden dolay da sosyal adaletiyiz. 5- lkemizin
bamszln istediimiz ve milli kaynaklarn smrlmesine kar ol-
duumuz iin de gerek yurtseveriz.
490 Bltenin daha nceki saylarnda da bu kitaptan bahsedilmiti. Tekrarla-
mamak iin ksaca bir hatrlatmay faydal bulmaktayz: Barbina, talyann
kk bir kydr. Bu kyde kyn papaz, kyller ve renciler eitim
bakanlna bal olmayan bir okul kurarlar. Okulda snav yoktur, karne
yoktur, not yoktur. Yemek yenilen ve ders yaplan masalar vardr. ren-
cilerin hepsi devlet okullarnda baarsz olduklarndan devlet okulla-

264
 rndan atlmtr. Yazl katlarn deerlendiren Barbina Okulu rencileri
unlar sylerler: devlet okulunda kalanlardan ikisi bir daha okula dn-
mediler. Tarlaya almaya gittiler. Yediimiz her lokmada, okuma yaz-
ma renmemi bir insann emeinden ve acsndan bir para vardr.
491 Yeni Admlar Dergisi 1975 ylnda ikincisini dzenledii Sabahattin Ali
yk Yarmasna katlan TB-DERli retmen Duran Ylmazn Klak
adl yks birincilii kazanr. kincilii Gkovann Yalazlar adl yksyle
Celal zcan, ncl ise Kk ehrin Souk Geceleri adl yksyle
Aysel zakn elde etmilerdir. Bunlarn de TB-DER yesi retmen-
lerdir.
TB-DER stanbul ubesince Aksaray Lokalinde 5 Nisan 1975 tarihinde
Sabahattin Aliyi Anma Etkinlii dzenlemi ve edebiyat dnyas ikiye
blnmtr. ( Bu konu ile ilgili geni aklama iin bak. Eletirel Pedagoji
Dergisi; say 8, sayfa 55-57)
492 Kongresini yapan 62 ubenin sadece 7sinin ynetim kurulunda kadn
ye bulunmaktadr. 310 yneticinin 7si kadndr. Bu rakam oransal olarak
%2ye tekabl etmektedir. Sadece Akhisar ube bakan (Emine ivici) ka-
dndr.
493 Bu yazda 1975 ylnn Birlemi Milletler tarafndan Kadn Yl olarak ilan
edildiine dikkat ekilerek zetle u grler dile getirilmektedir: Kadn-
lar tarihsel sre iinde kastl olarak geri braktrlmlar, klelie ve
smrlmeye altrlmlardr. Kendisine eitim olana salanmayan
kadn, hem ekonomik hem de siyasal ynden baml klnm bylece
evde ve toplumda altrlarak srtndan kar salanmtr. slamiyet,
egemen zmrelerin karlar dorultusunda yozlatrld iin, ilk bak-
ta kadna deer verilmi gibi grnse de gerekte yle olmamtr. Din-
sel basklar kadn kaderci yapm, klelik daha ok benimsettirilmi-
tir. Dinsel banazlk kadnn dnsel ynden de geri kalmasna neden
olmutur. () Kadn, kadnlnn bilincinde olarak kendisine daha zgr
ve yaratc bir yaam salayacak dzeni gerekletirmek abasnda ol-
mak zorundadr ve olacaktr.
494 Milliyet Gazetesi; 4 Nisan 1975 TB-DER Erzurum ubesi Bakan Ylmaz
Mzrak yedi yerinden bakland.
495 8 ubat 1975 tarihinde Elazda devrimci kurulular bir miting dzenle-
yeceklerdir. Keban lk Ocaklar ve Mftlk; Komnistler ve dinsizler
yry yapacaklar, camileri bombalayacaklar yerine kilise yapacaklar.
Dinini seven bu toplantya ve Elazdaki yry basmaya gelsin. Yok-
sa Aleviler ve Komnistler Mslmanlarn mallarn yama edeceklerdir.
Keban dolmu duranda toplanan kalabalk polisten de destek alarak
Kahrolsun Kzlbalar, Komnistler, dinsizler ve Babu geliyor
sloganlar atarak Keban TB-DER ubesine saldrm, camlar krarak TB-
DER tabelasn indirmilerdir. (TB-DER Keban ubesi Raporundan)

265
496 Bartn/Kozcaz Bucanda sa grl bir Orman Mhendisinin evinde
bir patlama meydana gelir. Jandarma komutan o yrede retmenlik ya-
pan iki TB-DER yesini gece karakola alr ve 12 soru yneltir kendilerine.
Bu sorulardan biri yle; Faizm, Emperyalizm, Kapitalizmle neden u-
rayorsunuz?
497 1 Mays tarihli dergide 1 Mays 1886 tarihinde ABDde meydana gelen
gelimeler 6 cmle ile anlatlmtr. (.Aydn)
498 Ali Bozkurt 12den 12ye Anlar kitabnda bu etkinliklerin rgte hibir
ey kazandrmadn yazmaktadr. Oysa Basn Blteni onun Genel Bakan
olduu dnemde hazrlanmtr.
499 Elekirt Yatl Blge Okulunda retmen snfta bulduu eski ve kirli bir
muskay sobaya atar. Faist renciler bu olay kylere kadar duyururlar.
Okul baslr, retmen dvlr ve tvbe ettirilir. Okulda herkesin muska
takmas istenir ve baskyla salanr. Ar Valisi retmenin grev yerini
deitirir.
500 Yazda 15 ubat toplantlar srasnda toplantlara saldrmak isteyen g-
lerin kullandklar sloganlardan bazlarna yer verilmitir. Belge olsun diye
buraya aktarmay uygun bulduk: Afyon: Komnistler toplant yapacak.
Allahn seven sopasn, satrn kapan gelsin Amasya: Din elden gidi-
yor, cihada gelin, Tokat: Gn Mslmanlarn Komnistlere cihad at
gndreride Kuran yakyorlar, Adyaman: Din elden gidiyor, cihada
gelin, Malatya: Solcular camileri yakacaklar. Yerine arpa, bostan ekecek-
ler, Mu: Milliyeti Trkiye! Mslman Trkiye!, Erzincan: Komnist-
lere lm! Alevilere lm! Mslman Trkiye!
501 Bltenin manetinde CHPnin Himayesindeki Kzllar Azd yazs bulun-
maktadr. Bu yazda TB-DER ve etkinlikleri eletirilmektedir.
502 Yalan, iftira, antaj, cinayet, terr / Birletiler alaklk ve ihanet.
de / Halk ve yurt kaygusu yoksun olduklar tek ey / Atlk, tlik, Davarlk
ortak olan tek ey hepsinde (Burada hatrlatmak isterim: AT, Adalet Par-
tisinin; T, Milliyeti Hareket Partisi (MHP)nin, DAVAR ise Gven Partisi
(Cumhuriyeti Gven Partisi)nin amblemleridir.)
503 TB-DER Gaziantep ubesi Bu Oyun Oynanmamal adl tiyatro oyunu-
nu sahnelemi, birok ilede baaryla sergilenen oyun Kilis Kaymakaml-
nca engellenmitir.
504 zmit ubesi Ankara Sanat Tiyatrosunun sahneledii ANA adl oyunu ge-
tirtmi, biletlerin tm satlmasna ramen oyun zmit Valilii tarafndan
yasaklanmtr. Gereke olarak Ankara Skynetim Komutanlnn AST
kapatm olmasn gstermitir.
505 Tarsus TB-DER ubesi yesi Turgut elik hakknda soruturma alr. So-
rulardan bazlar Okuldaki Milliyeti-lkc rencilere bask yaptnz,
Nazm Hikmetin Kurban adl oyununu sahnelemeye almak, milliyeti

266
 rencileri disipline vermek, Bu ileri TB-DERli retmenlerle birlikte
yapmak.
506 Bildiride TB-DERli retmenlere yaplan basklar anlatlmaktadr.
507 Bozkurt, 12den 12ye/ Anlar kitabnda bu konudaki eylemliliklerin za-
man olmadn, ancak baz arkadalar ikna edemediini anlatmaktadr.
508 akr, bu yazsnda dnya tarihinde emperyalizme ve faizme kar eitli
cephelerin kurulmu olduunu, lkemizde de Kurtulu Sava srecinde
emperyalist igalden kurtulmak iin eitli cephelerin kurulduunu anlat-
m.
509 lhan Alkan bu yazsnda Ky Enstitlerine farkl bir bak asyla yakla-
maktadr. Hatta Ky Enstitlerine imdiye kadar TSl ve TB-DERli un-
surlar arasnda en radikal eletiri Alkan tarafndan yaplmtr diyebiliriz.
lhan Alkan yazsnda zetle unlar sylemektedir: i snfnn bak
as ile, Ky Enstitleri ii snfnn kurtulu mcadelesine ynelme-
mi, ii snfn mfredat programna sokmamtr. Bu ise olaan bir
eydir. nk burjuvazi ii snfn ve emeki halk kendi kurtulular
dorultusunda eitmez, eitmemitir ve eitmeyecektir.
O halde ii snfnn eitimi, uyandrlmas ve rgtlendirilmesi, ken-
di kurtulu mcadelesine sahip kartlmas, gene ii rgtlerinin ve
devrimci aydnlarn grevi olmaktadr. Ve artk gnmzde mesele, Ky
Enstitlerinin yeniden kurulmas deildir. i snfnn emeki halk y-
nlaryla birlikte iktidar olmasdr. Mesele budur, mcadele budur, kur-
tulu yolu budur. ()
510 Bu mektupta renciler karlatklar basklar anlatmaktadr. Mektuptan
baz satrlar yle: Okulumuz bir retmen Okulundan ok Rahibeler
Okuluna dntrlmek isteniyor... Okulumuzdaki eitim dayak eksen-
lidirOkulumuzda mezhepilik yaplmaktadrhbarclk zendirilerek
ilerici retmenlerimizin ikayet edilmesi salanmaktadr23 Nisan
bayramna Aleviler Trk deildir diyen tarih retmeni tarafndan g-
trlmedikOkulumuz sk sk Komandolar tarafndan baslmaktadr
Sayn Bakanmz. Bu anlattmz olaylar okulumuzdaki bask, tehdit, da-
yak ve tarafgirliin yalnzca bir ksmdr
511 Velilerin ikayet dilekesinde Biz ocuklarmz Komando olarak yeti-
sin, blclk ve rklk rensin diye deil, ada bilimin gereksinme-
lerini kavrasn diye okula gnderiyoruz. denilmektedir.
512 TB-DER zmir ve stanbul ubelerinin dzenledii kamplar.
513 Tm retim yeleri Dernei (TD), 22 Mays 1975te Cevat Geray, Yal-
n Sanalan, Ouzcan ztekin, Gney Gnen, Grsel Tzn, Necdet
Bulut ve Oktay Erbatur tarafndan kurulmutur. Genel Bakan Prf. Dr. Ce-
vat Geraydr. Dernek tznde Dernek kapand takdirde mal varl
TB-DERe geer hkm bulunmaktadr. Dernein ye says 30 Mays
1975 itibaryla 200dr.

267
514 lki Battal zdr.
515 Bu yaz 17 Nisan 1975te TB-DERin dzenledii Ky Enstitlerini Anma
toplantsnda Ankara Tabip Odas adna yaplan konumann metnidir.
Tongu konumasnda; Ky Enstitlerinin sadece kye retmen yeti-
tirmek amacyla almadn belirterek, Ky Enstitlerinden kyde salk
sorunlarnn zlmesinde retmenden yararlanmak, kyde alacak
ky hekimi, salk memuru ve ebe gibi salk grevlilerini de yetitirmek
amacyla yararlanlmak istendiini anlatr.
516 Bozkurtun telgrafnn ilk cmleleri yledir: 5 Haziran 1975 saat 02de
Sakarya ubesi saymanmz Hikmet Demir kurun yamuruna tutularak
ldrld. ube Bakanmz Sedat Ege, ube Sekreterimiz Hsamettin
Aygn ve i Ahmet Egede ar ekilde yaralandlar.
517 CHP Genel Bakan Blent Ecevit, TSP Genel Bakan Ahmet Kamaz, TP
Genel Bakan Behice Boran.
518 Bu 426 delegenin iinde ne acdr ki, 3 kadn delege bulunmaktadr. Bu
kadn delegelerden biri (Nevvare Sevin) zaten daha nceki ynetimde
yer ald iin doal delegedir. Dier iki kadn delege ise Merkez Yrtme
Kurulunun yedek listesinde 7.ve 9.sradadrlar. Bu durum bize erkek ege-
men siyasetin TB-DER gibi bir rgtte bile var olduunu gsteriyor. (.A)
519 Ali Bozkurt Anlarnda o gnk durumu yle anlatr: Genel Kurul ba-
ladnda Fakir Baykurt ile Cemil akrn anslar eit grnyordu. Hatta
Fakir Baykurtun seilme ans daha oktu. () Fakir Baykurt listesini ha-
zrlarken yeniden greceimizi sylemiti; ancak liste konusunu benim-
le bir daha grmedi. Nedense Fakir aabey ok kt bir liste yapmt.
Listesinde bulunanlarn ou, TS zamannda birlikte alt arkadala-
rndan oluuyordu. Baz isimlerin, TB-DER ierisinde etkin olarak bulun-
madklar da biliniyordu. TSten bu yana aradan 4 yl gemiti. nsanlar
gen ve yeni yz bekliyordu. Fakir Baykurt eer benimle grm olsay-
d, ona bu listeyi karttrmazdm.
Sonunda Cemil akr listesi 5 oy farkla seimi kazand. () Cemil akrn
seimi kazanmas retmen rgtlenmesinin dnm noktas oldu. TB-
DER o tarihten sonra iyice i kavgalarn iine srklendi. () Dernek fraksi-
yon kavgalarndan yakay kurtaramyordu. (12den 12ye Anlar 2,s.189-
190)
Bir baka TB-DER Genel Bakan olan Gltekin Gaziolu ise o dnemi
yle anlatmaktadr: Ali Bozkurt yeni ynetime aday olmayacan
aklyordu. () Yeni bir ynetim anlayna ve yeni bir bakan arayna
yneldik. Bu srada Kamil Karadeniz adl bir arkadamz aylar nce ortaya
km, blgemizdeki ube kongrelerinde rahatszlklara yol amt. Yeni
ve orijinal tezlerle ortaya kan Karadenizi blgemiz tutmuyordu. () O
srada Ankara ubemiz eski bakan Cemil akrn ismi atld ortaya. akr,

268
 12 Mart srecinde iyi snav vermi tecrbeli bir arkadamzd. Ankaraya
gittim. Benim de iinde bulunduum Demokratik Merkeziyetiler grubu
oluum halindeydi. Devrimci Demokratik Birliin ban eken Cemil a-
krla ittifak yapacaktk. () Bizim ittifakmzn siyasi ifadesi TP, TSP, Kur-
tulu ve zgrlk Yolu idi.() Seimlerde ben de Genel Ynetim Kurulu
yeliine seildim. (Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.113-114-
115)
520 Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.114-115
521 Bu kutlama telgraflar arasnda Tm retim yeleri Dernei, Devrimci
Tiyatrolar Dernei, Tm niversite Akademi ve Yksekokul Asistanlar
Birlii, Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii, Halkevleri, Bat Berlin
Trkiyeli retmenler Dernei, Fransa Trkiyeli retmenler Birlii ve
132 gndr grevde olan Bafra Sekta ilerininkini belirtmek istedik.
522 1500 kiinin katld trende Sedat Egenin aabeyi tarafndan okunan
mesajn bir blm yle:
Demir yrekli, yiit kardeim Hikmet,
Bamszlk demokrasi ve zgrlk mcadelemizde, lkemizde demok-
ratik gelimeyi bomak isteyen eli kanl faist saldrganlarn kahpece
saldrsna uradk ve sen gittin.
Emperyalizmin ve ibirlikilerinin harekete geirdii faist taslaklarnn
saldrsndan senin ban kurtaramadk. () btn devrimci demokratik
glerin ba sa olsun. () lkemizde emperyalizmin ve onun ibirliki-
lerinin btn tezgahlarna, faist saldrlarna kar devrimci demokratik
mcadelemiz devam edecektir. Sen rahat uyu.
523 Mudanyada partizan basklar nedeniyle TDMF ve TS kurulamam,
kurma giriiminde bulunan retmenler ile dna srgn edilmilerdi.
TB-DER bu ilede ge te olsa kurulmutur.
524 Bu yllarda MHP, Diyarbakr ehrinde etkili deildi. Bu durumdan rahatsz
olan MHP ynetimi Diyarbakrda bir miting dzenlemeye karar vermitir.
MHP lideri Alpaslan Trke miting ncesinde Orta Asyada Komnizmin
penesinde ezilen Trklere deil de Karadenizde Rum-Pontus art
Lazlara m, yurdumun en bitek topraklar zerinde yaayan Fellahlara
m, Adapazar yresindeki erkes ve Abazalara m, Dou ve Gneydou-
daki Krtlere mi karde diyeceim. eklinde aklama yapnca blgede
gerilim artm, Devlet Bakan Mustafa Kemal Erkovan 23 Haziranda Ela-
z, Mardin, Adana ve Binglden toplayp getirdii komandolarla ehir
turu yaparken Diyarbakrda terr estirmeye balarlar. Savulun Krtler
Trkler Geliyor, Byk Trk Babu Trke Geliyor, Krtler ve Kom-
nistler Moskovaya gibi sloganlarla Diyarbakr surlarna MHP bayraklar
asacaklardr. Diyarbakr halk 20 bin kiilik gsteriyle MHPlileri protesto
edecektir. Polis ve Jandarmann halkn zerine ate amas sonucu by-
yen olaylar MHPlilerin kenti terk etmesiyle yatacaktr.

269
525 Bu raporda Ahlat Seluklu Lisesi ve Ahlat Yatl Blge Okulunda grev
yapan TB-DER li retmen ve yneticilerin grevden alnarak yerlerine
lk-Bir yesi retmen ve yneticilerin atanmas istenmektedir
526 avatta 7 Temmuzda dzenlenen mitinge ait olan bu rapor Ynetim Ku-
rulu yelerinden Kadri oban ve Gltekin Gaziolu tarafndan hazrlan-
mtr. Rapora gre mitinge 2500 retmen toplam 7500 kii katlmtr.
Mitingde Kahrolsun Faizm, Bamsz Trkiye, Ekmek Hrriyet,
Faizme Nihayet sloganlar atlmtr.
527 Srgnde bulunan Filistinli retmenlerin kurmu olduu Filistinli ret-
menler Dernei, Cezayirde bir toplant dzenlemi, toplantya TB-DER
Genel bakan Cemil akr davet edilmitir. Ancak akra pasaport veril-
meyerek toplantya katlmas engellenmitir.
528 TB-DERde ynetimin deimesiyle birlikte TB-DERin tanm da dei-
ecektir. TB-DER Devrimci bir rgttr tanmnn almnda Devrimi
ksaca, siyasal iktidarn ele geirilmesi yoluyla mevcut retim biimi-
nin deitirilmesi ve daha ileri bir retim biimine gei olarak tanm-
larsakTrkiyede smrlen snf ve tabakalarn devrimci mcadelesi
karsnda TB-DERin smrlen snf ve tabakalarn emperyalizme ve
yerli ortaklarna kar bamszlk ve demokrasi mcadelesinde onlarn
yannda yer almas kanlmazdr. Devrimci mcadele rgtsel grevi-
ni yerine getirirken, her trl uzlamac, reformist, pasifist dnce ve
davrann da karsnda olur.
TB-DER Demokratik Merkeziyeti Bir rgttr tanmnn almnda ise
Demokratik Merkeziyetilik ksaca tabandan tavana demokratik trma-
n, tavandan tabana merkezi ynlendirme diye tanmlanr. Bizim gibi
devrimci meslek rgtlerinin verimli alabilmesi, rgt iinde Demok-
ratik Merkeziyetilik ilkesinin eksiksiz uygulamasyla salanabilir.
TB-DER Bir Meslek rgtdr balnda da TB-DER retmenlerin
demokratik, ekonomik, mesleki, zlk mcadelesini yrten bir meslek
rgtdr denilmektedir.
529 Bu yaz bir polemik yazsdr. Daha nce yazarn Yarna Doru Dergisinde
kan Edebiyatmzda Kk Burjuva Eilimler yazsna Mehmet Bay-
rakn TB-DER Dergisinde yapt syleide ynelttii eletirilere cevap
verilmektedir.
530 1904 ylnda doan Akol, TS Genel Sekreterlii yapt. TB-DER yesidir.
Trkiye i Partisinden milletvekili aday olmutur. Akol son olarak TB-
DER Ankara ubesince dzenlenen Ky Enstitleri Gecesine katlarak bir
konuma yapmt. (TB-DER Dergisi say 96, 1 Mays 1975,sayfa 14)
531 Gorz, yazsnda bilimin ve eitimin snfsal karakterini irdelerken u g-
rlere yer veriyor: Bir otomobil fabrikasnda mhendisler yeni bir mo-
tor yaptklar zaman bu bilimsel almann rn oluyor. Ne zaman bir

270
 grup amatr ya da mekanisyen ki bunlarn hi biri niversitenin kapsna
uramamlardr, elle yaptklar paralarla mhendislerin yaptndan
daha stn bir motor gelitirseler bunlarn yaptklar hibir zaman bi-
limsel nitelikte saylmaz. () inlilerin uzman herkes gibi biri yapma,
herkesi kendisinin uzman yapma giriimi bizim de amacmz olarak kal-
maldr (Yaznn ikinci blm ise Derginin 104.saysnda yer almtr.)
532 Bu bildiriyi imzalayan kurulular unlardr: TB-DER, TTED, TM-DER,
Orman Mhendisleri Odas, Trkiye Ormanclar Dernei, Teknik Orman-
clar Dernei, Salk Memurlar Dernei, Teknik retmenler Dernei.
533 TB-DER, Dergisinin kapana koyduu bu yazyla salt retmen sorunla-
rna deil, dier alanlarn da sorunlarna kaytsz kalmayacan gster-
mi olmaktadr.
534 Battal z ile balayan retmen krm Ali Genle devam ediyor. znikte
TB-DER yesi retmen Ali Gen, solcu diye ihbar edilmi, ardndan l-
drlmtr.
535 Akseki ube sayman Ali Dnmez, ky almasndan dnerken faistle-
rin saldrsna uram, bu yetmiyormu gibi gzaltna alnmtr. Durumu
renmek zere karakola giden ube bakan Hasan Ali nal, falakaya
yatrlarak dvlmtr.
536 ncirlik Yry ile ilgili bildiri datt iin Nidede tutuklanan TB-DER
yesi yazar smail Glda tutuksuz yarglanmak zere serbest braklm-
tr.
537 Yeni TB-DER ynetimi TB-DERi snfsal mcadelede etkin klmak ama-
cyla eitimden geirmeye karar vermi ve ncelikle bu almay GYK
yeleri zerinden balatmtr. Seminerin a konumasn yapan Cemil
akr unlar dile getirecektir: () Trkiyenin ilerici ve devrimci ret-
menleri ve onlarn rgt TB-DER, ekonomik ve demokratik sorun-
larmzn yan sra lkemizin ve halkmzn sorunlarn aratrp zm
yollar gstermenin, rencilerimize ilerici ve devrimci bir tavr kazan-
drmann, emeki snf ve tabakalar lkemize ve emeine sahip kma
dorultusunda uyandrmann ve halkmzn bamszlk ve demokrasi
saflarnda omuz omuza mcadele etmenin en byk grev olduunun
bilincindedir ()
Seminerde ilenen konular unlardr:
retmenin zlk ve Meslek Sorunlar,
Sosyal Mcadelede Genel Olarak Demokratik Kitle rgtlerinin zel
Olarak TB-DERin Yeri,
Dnya ve Trkiyede retmen rgtlenmesi ve Sendikalama Sorunu,
TB-DER zerindeki Faizan Basklar ve Anti-faist Mcadele,
Emperyalizmin Eitimimiz zerindeki Etkileri,
Eitim ve retim likileri,

271
 Eitim, Snflar ve Ekonomi,
Eitim Asndan Bilimsel Dncenin Geliimi
538 Birinci Belgede Lice Depremine yardm ulatran TB-DER yelerinin
mlki idarecilerce engellendii, kinci Belgede TB-DER Adana ubesinin
camlarn kran lkc kiilerin bir taksiciyi tehdit ederek olay yerinden
katklar, taksi ofrnn ifadesiyle anlatlmakta, nc Belgede ret-
men Okullar Genel Mdr Komando Ayvaz lakapl Ayvaz Gkdemirin
Balkesir Necati Eitim Enstitsnde gsterilen Bu Oyun Oynanmamal
adl eserin oynatlmamas iin okul mdrlne yazd yaz ve okul m-
drnn yazl cevab bulunmaktadr.
539 Belge deeri tad iin ilk 10 sray alan okullarn adlarn buraya aktar-
yorum: 1- Ankara Fen Lisesi, 2- Fenerbahe Lisesi, 3- zel Alman Lisesi,
4- 5-6-7-8-9 ve 10.sralar Ankara Fen Lisesi. Bu gn olduu gibi yine ilk
50nin iinde Dou ve Gneydou Anadolu Blgesinden renciye rastla-
yamyoruz. Yine en baarsz iller arasnda Mu, Kars, Tunceli, Van, Bitlis,
Bingl, Mardin, Hakkari, Urfa, Siirt, Adyaman yer alyor. Bozuk eitim
dzeninde bugn de deien bir ey yok.
540 Bildiri henz TB-DERe ye olmam rgtsz 150.000 retmene TB-
DERe katlmalar, rgtl mcadelede yer almalar konusunda bir a-
rdr. Bildirinin baz cmleleri yle; Eer hayat pahalln ateten bir
gmlek gibi srtnzda hissediyorsanz, eer eitim dzenimizin alabildi-
ince bozulduunu ve dzeltilmesi iin rgtl mcadele verilmesi ge-
rektiini dnyorsanz, Eer bamsz, demokratik ve ileri bir Trkiye
istiyorsanz TB-DERin mcadelesine omuz veriniz. ()
541 Yiitin yazsna gre, Halkn retmeni: 1- Irk, ovenist, yoz burjuva
eitim sistemiyle mcadele etmek zorundadr. 2- lkemizin bamszl
iin almak zorundadr. 3- Devrimci olmak zorundadr. 4- Anti-Faist
olmak zorundadr
542 Tokgz, yazsna demokrasi kavramn tanmlayarak balyor ve rgt-
sz retmenlerin TB-DERe ye olmama gerekelerini sorguluyor. O
zamanki gerekeler yle; TB-DER ar ularn hakim olduu bir r-
gttr ve ardr. TB-DER sendika deildir, bize bir ey kazandramaz,
sendikaya dnnce ye oluruz
543 Kongresini yapan 43 (listede 44 olarak grnyor. Sapanca ubesi yanllk
sonucu iki kez yazlmtr) ubede ynetime seilen retmen arkadala-
rmzn adlarn cinsiyetler asndan taradm. 43 ube bakannn tm
erkek. 215 ube yneticisinden sadece 7 tanesi kadndr. (.A)
544 Gazi Eitim Enstits Mzik blmne mzik konusunda uzmanl olma-
yan kiilerin retmen olarak atanmasn protesto eden bu 5 maddelik
aklamay 16 blm retmeni imzalamtr.
545 Hasan Grkan TB-DER Sakarya ve Kocaeli illeri blge sorumlusudur.

272
546 Bu mesajda Trkiyede artan Faist saldr ve kymlara dikkat ekilerek,
Trkiyedeki demokratik rgtlerle dayanma iinde olunaca ifade edil-
mektedir.
547 Derginin kapanda bulunan haberin geni aklamasnn yer ald bu ya-
zda Oltu Olaylar zetle u ekilde anlatlmaktadr: 27.9.1975 tarihinde
Oltu, Erzurum, Gle, Kars, Narman ve Olur ubelerimizin katld bir bl-
ge semineri dzenlenmitir. Toplantya Genel Bakanmz ve Genel sek-
reterimiz de katlmtr. Halkn katlm ve youn ilgisiyle karlanan top-
lant Belediye Bakannn elektrikleri kestirmesi nedeniyle mum ve lamba
altnda yaplmtr. ftar saatinin yaklamas nedeniyle toplant saat
18de bitirilmi, Olur ilesinden gelen arkadamz komandolarn zincirli
ve sopal saldrsna uramtr. Din Elden Gidiyor. Komnistler Bu Gece
Oltuda Komnizmi lan Edecekler propagandalar ve Babu Trke,
Mslman Trkiye, Komnistler Moskovaya sloganlaryla halk tah-
rik etmeye alm, bu arada TB-DER binas tal saldrya uramtr. Er-
zurum ve evreden getirilen faist komandolar ilede terr estirmilerdir.
retmenler polis ve jandarmann korumas altnda Halit Paa mahallesi-
ne snm, mahalle halk tarafndan korunmulardr. retmenler halkn
yardmyla Pazar gn ileden ayrlm, Oltuda grev yapan retmenler
de halkn yardmyla evlerine gidebilmilerdir.
548 Bu yaz 103.saydan devam eden bir polemik yazsdr.
549 Raporda Akseki ube yazman Ali Dnmeze MHP lilerce yaplan saldr ve
jandarma karakolunda urad hakaretler anlatlmaktadr.
550 Yazda bahsedilen aylk dergi YEN TOPLUM dergisidir.
551 Bahse konu afite 8 Kasmda Ankarada bir Sendikal Haklar Formu yap-
laca, TB-DERin nclk yapt foruma DSKin de katlaca ve Cemil
akrn bir bildiri sunaca aklamas var.
552 statistiki tablolarda niversite snavnda en baarl 25 lise sralanmtr.
Bu tabloda stanbul ili ve kolejler en baarl okullardr. Yine tabloda il-
lere gre okuma-yazma oranlar da verilmitir. Listenin 1.srasndaki s-
tanbulda okuma-yazma oranlar erkeklerde %83, kadnlarda %69 iken
67.srada bulunan Hakkaride bu oranlar erkeklerde %29, kadnlarda %13
olarak verilmektedir.
553 Bildiride imzas bulunan kurulular unlardr: TB-DER, TMMOB, TM-
DER, TS-DER, TTED, TOD, TTB ve Teknik Ormanclar Dernei.
554 Bu srgn listesini incelerken iim acd. Srgnlerin byk ounluu il
dna yaplmt. rnein Glehir Lisesi mdrn alp Kars Merkez Or-
taokulu retmenliine veya bir retmeni ayelinden Silopiye gnder-
mek hangi vicdann eseriydi? Prf. erif Mardin, Cumhuriyet retmeni
ky imamna yenildi diyor. Ka imam bu harekete maruz kalm? Varsa
srgn listeleri, ortaya karsnlar. retmenleri kim savunmu rgtle-
rinden baka? Bu retmenleri imamlar deil imam kafal siyasetiler

273
 oradan oraya srerek, kyarak, hrpalayarak, istifaya zorlayarak itibarsz-
latrmaya altlar.
555 Eylem yaplacak iller: Kayseri, el, Samsun, Artvin, stanbul, zmir, Bursa,
Afyon, Trabzon, Gaziantep, Siirt, orum, Kars, Edirne ve Kastamonu
556 1 Aralkta kacak olan sayda yazlar bulunacak kiiler: Talip Apaydn,
Sadun Aren, Fikret Bakaya, Fakir Baykurt, Mehmet Bayrak, cen Brt-
cene, Enver Gke, Kemal zer ve smail Uyarolu.
557 Bu yazda Kadn Hareketi Nedir? Kadn ve Eitim, Trkiyede Emeki Ka-
dnlarmzn Durumu, Salk ve Eitim, Kadnlarn Kurtuluu gibi balk-
lar bulunmaktadr.
558 akr konumasnda, iki aylk grev dnemini deerlendirmekte, ret-
menlere ynelik saldr ve basklara rnekler vererek deinmekte, srgn-
ler ve kymlar karsnda sessiz kalamayacaklarn anlatmaktadr.
559 retmenlere ynelik bask ve iddetin artt bir dnemde kongresini
yapan 58 ubenin hibirinin bakan kadn deildir. Bu 58 ubenin 290
yneticisinden ancak 17si kadndr. Bu arada TB-DER Ulubey ubesini
ayr bir yere koymak gerekir. nk 5 yneticinin 3 kadn. (.A)
560 Milliyet Gazetesinin 19.11.1975 tarihli saysnda yer alan aadaki ha-
ber, TB-DERin byle bir mitingi dzenlemesinin haklln ortaya koy-
maktadr. Haber yle; Kayserinin Develi ilesindeki Endstri meslek
Lisesinde okuyan bir grup renci TB-DER binasn tahrip ederek baz
retmenleri tartaklamlardr. Olaylarla ilgili 10 kii gzaltna alnm-
tr.
561 Bildirinin zgn hali Ankara Milli Ktphanede bulunmaktadr. Buraya bir
rneini aktardk.
562 Bu rnekler iinde en dikkat ekici olan TB-DER Isparta ube Bakan
Avni Maviin tutuklanmasdr. Mavi, Ky Enstitlerini Anma Gnnde
yelere armaan etmek zere Ky Enstits rozetleri getirtir. Ancak Ky
Enstits Rozeti yoluyla Komnizm propagandas yapmak suuyla tutuk-
lanr.
563 Sakp Sabanc iler memurlatrlmal, Sezai Dplan Grevler kstlan-
mal, Halit Narin cretler dondurulmal, Hami Kartay Toplu szleme
dzeni deitirilmeli, Rafet brahimolu Sendikalar siyasete bulama-
mal
564 Milliyet Gazetesinin; 23 Kasm 1975 tarihli saysnda Hkmet Valiler-
den TB-DER Mitinglerinin nlenmesini stedi balkl bir haber yer al-
maktadr. Haberde u grlere yer verilmektedir:
Son renci ve genlik olaylar nedeniyle TB-DERin 6 Aralkta btn
yurtta dzenleyecei Hayat Pahalln ve Faist Basklar Protesto mi-
ting ve yrylerinin nlenmesi iin valilere uyarda bulunulmutur. Ge-
en ylki TB-DER toplantlarnda kan olaylar ve son genlik olaylarnn
yaratt gerginlik neden olarak gsterilmitir.

274
 06 12. 1975 tarihli Milliyet Gazetesinde ileri Bakan Ouzhan Asiltrk,
TB-DERin yapmay planlad miting ve yryleri yasaklad. Aksine
durum olursa TB-DER kapatlacak ve yneticileri mahkemeye verilecek-
tir.
TB-DER ise dn yapt aklamada 7 ilde miting ve yry yapmaktan
vaz getiini aklamtr. Buna gre Samsunda miting ve yry, Edirne,
Bursa, zmir, Kayseri, Kars, Trabzon ve Gaziantepte yalnzca miting dzen-
lenecektir haberi bulunmaktadr.
Milliyet Gazetesi; 7 Aralk 1975. TB-DER; Mitinglerinin Yasad Bulun-
masn Knad balkl haberde TB-DER Bakannn basn toplantsna
gelen bir grup gen TB-DERi pasif davranmakla sulad ifadeleri yer
almaktadr.
565 Burada sendika olarak DSK ve siyasi parti olarak CHP kastedilmektedir.
566 1 Aralk gn T nnde Halit Pelitz ve Cezmi Ylmaz, 5 Aralkta Ma-
latyada Kazm Glta adl devrimci renciler faistler tarafndan ld-
rlmtr.(.A)
567 Kitlesel retmen kymnn srd bu dnemde Eceabat, Saruhanl ve
Erganide halk retmenlere sahip kmak iin protesto yryleri d-
zenlemitir. Ayrca Erganide renciler derslere girmeyerek boykot yap-
mlardr. (.A)
568 Bu konularla ilgili bilgiler kitabmzn muhtelif yerlerinde bulunmaktadr.
(.A)
569 Yeni Ortam Gazetesinde Aydn Enginin Bugn Bir Demokrasi Snav
Var, Yry Dergisinde rgt Drt Tavr balkl yazlarla TB-
DER Mitingini Destekleyen Kurulular yazs bulunuyor. Bu yazlara gre
TSP, TEP, TP, KD, Sosyal-, ASS Sendikas mitingi destekleyen kurulu-
lardr.

275
1976
 TB-DER Gazetesinin 111. says
1 Ocak 1976 tarihinde kmtr.
Manetinde i-Memur Ayrm-
na Hayr balkl bir yazyla TB-
DER Genel Bakan Cemil akr im-
zal Yeni Yla Girerken balkl bir
deerlendirme yazs bulunuyor.
1975 yln deerlendirdii bu yazsnda zetle;

TB-DER GENEL BAKANI CEML AKIR 1975 YILINI DEERLENDRYOR

1975 yl, retmenlerin demokratik mcadelesi, bu mcadeleye kar

giriilen anti-demokratik ve faist basklar asndan youn bir yl oldu.
() Biz retmenler (), i ve can gvenliimiz olmadan, kahpece ld-
rlen arkadalarmzn acsyla, btn retmenleri rgtlemenin gay-
retiyle, sendika ve grev mcadelemizi daha ileriye gtrebilmenin al-
malaryla, uradmz insanlk d basklara kar kitlelerle direnmenin,
bu yoldaki basklar gsleyebilmenin abalaryla geirdik. () Diyar-
bakr, Malatya, avat, zmir mitingleri gibi demokratik eylemler bizim
iin sosyal mcadelenin zengin deneyimleriyle dolu birer okul oldu. ()
Geen yln en nemli olay, bizce 6 Aralk eylemlerinin iptalidir. Bu karar
ncesi ve sonras gelimeler hala tartlmaktadr. () 6 Aralk deerlen-
dirirken sosyal demokratlarn sa yannn eletirisiyle, sosyal demokrat
olgunun inkarn bir birine kartrmamak,, rgtmzn yapsn gzden
karmamak, en nemlisi, ii duygu planndan kartp akl planna kay-
drmak gerekiyor. imdi 1976 ylndayz. Hayat pahall, kym, zulm
ve bask sryor. Ana talebimiz sendika ve grev hakkmz almak olan
mcadelemiz sryor. retmen mcadelesi yeni yldan da alnnn akyla
kacaktr. ()

Gazetenin 2. sayfasnda Binali Seferolu imzal Mfettilik ve Denet-

leme, Yaar zta imzal Yaz Okullar balkl yazlara yer verilmitir.
3. sayfada Memurlarn Sosyal Gvenlii ve Gerekler, lhan Alkan
imzal Saruhanl Raporu570 balkl yazlar bulunmaktadr. 4. sayfada
Nevzat Deringl imzal Yayn Organ zerine571 ve mer Aslan imzal
Bir Kararn Yanklar balkl yazlara yer verilmitir. 5. sayfada Adana
Devlet Gvenlik Mahkemesinin Bir Karar572 ve 20 kiilik Paralanan

277
Ailelerin Listesi yaynlanmaktadr. 6.sayfada 200 kiilik Kym Listesi,
7. sayfada ise Kongrelerini Yapan ubelerimiz573 Gazetenin arka sayfa-
snda ise TB-DER Genel Bakan Cemil akrn 15 Aralk 1975te ube
Bakanlar Toplantsnda yapt konuma Genel Bakann Konumas
balyla yaynlanmtr.574

15 Ocak 1976 tarihli 112. saynn man-

etinde Faist Basklara Hayr habe-
ri okunmaktadr. Yazya gre TB-DER
Genel Bakan Cemil akr, basna yap-
t aklamada i-Memur ayrmna
kar olduklarn, sokaklarda can g-
venliinin kalmadn sylemitir.
n sayfada ayrca Neet Gnal Sergi
At, Gney ubemiz Kapatld, Fo-
toraf Sanats rfan Demirkol Mah-
kum Oldu575 Van Alparsan lk retmen Okulu rencileri Kyld

2. sayfadaki Haberler balnda gze arpanlar yle: Silopi ubemiz

Gece Saldrya Urad, Devrimci Krler, Krler Eitim ve Kltr Der-
nei Kuruldu, Malatyada lerici retmenlere Bask, Sedat Ege ve
Hikmet Orak Srld, Polis Urfa ubemizde Arama Yapt, Pazarck
ubesinin Oynad Alpagut Olay Adl Oyun Kaymakamlka Yasaklan-
d, ODT rencileri Sokaklarda Kurunlanyor.

3. sayfada geen sayda birinci blm yaynlanan Memurlarn Sosyal

Gvenlii ve Gerekler yazsnn ikinci blm yer almaktadr. 4. sayfa-
da Milli Eitim Bakan in Senato Aratrmas stendi,576 Aa Al-
nan ve Grevine Son Verilen 48 yeye Aylk deniyor, Tokatta Faist
Terr, 6 retmen Aa Alnd

5. sayfada Yresel Tiyatrolarn Olumas, Yaygnlamas ve TB-DER

ve 18 Demokratik Kuruluun Ortak Basn Toplants balkl yazlar yer
almaktadr.577

6. sayfada Yaz Okulu ve Katsaynn Niin 17 Olmasn stiyoruz ba-

lkl yazlara yer verilmitir. Son sayfada TB-DER Genel Merkezi Muha-

278
sebe Raporu, Safranbolu retmenleri Lokale Kavutu ve Eskiehir
ubesinin Basn Blteni adl yazlar bulunmaktadr.

TB-DER Gazetesinin 113. says 1

ubat 1976 tarihlidir. Maneti uzun
olmakla birlikte o gnlerin Trkiyesi-
nin siyasi durumunu zetler gibidir:
Srekli Saldr ve Cinayetleri ile
Can Gvenliini Yok Eden Faistler
Yznden NVERSTE ve YKSEK
OKULLAR KAPATILDI. Haberde zet-
le u grlere yer verilmektedir:
Faistlerin dier retim kurum-
larnn da kapatlmasn hedef alan
saldrlar Anadoludaki ortaretim kurumlarnda, zellikle retmen
liselerinde artarak sryor. () Binlerce renci can gvenlii olmad
iin okullar terk ediyor. lgililer olaylara seyirci kalyor. Hatta seyirci kal-
maktan da tede saldrganlara yardmc oluyor.

Gazetenin n sayfasnda Gney ubemiz Ald,578 Milli Eitim Bakan-

l Orta Dereceli Okul Ktphanelerinde ve Snf Kitaplnda Bulunan
Sakncal Kitaplar Toplatarak Yaktrd, Konya ubemiz Kapatld,579
Pazarckta Provakasyon, Bilim Yarglanyor580

2. sayfada MC Dneminde 25 Kii ldrld balnda ldrlen ii,

renci ve retmenlerin isimleri Nuray Erenlerin fotorafyla birlikte
yaynlanmtr. Ergani Raporu balkl yazda ise Erganiden srlen 20
retmenin adlar sralanmtr. Dier bir haberin bal da yle; Muh-
birler Mahkum Oldu581

3. sayfada yer alan balklar yle; TB-DER Genel Merkezinin Muha-

sebe Raporu, Dantaya Dava Ap Kazananlar Listesi, Ksa Dnem
Yedek Subaylar Vergi adesi Alacaklar

4. sayfada Trkiye Yazarlar Sendikas Milli Eitim Bakann Knad

yazs bulunuyor. Trkiye Yazarlar Sendikas Bakan Aziz Nesin, 17 Ocak
1976 gn MEBin kitap yasan protesto eden bir basn toplants yap-
t.582 Nesin, basn toplantsnda zetle u grlere yer vermitir:

279
() Tebliler Dergisinde yaynlanan (19 Ekim 1975 tarih ve 379- 23642
sayl) bakanlk buyruuyla, Bakann anlayna, daha dorusu anlay-
szlna uygun kafa yapsnda olan okul grevlileri eliyle, ancak 40 yl
nce Nazi Almanyasnda ve Faist talyasnda benzerleri grlm olan
kitap dmanl ve kitap kym balatlmtr. () Bu genelge ile byk
ngiliz klasiklerinden Charles Dickensin, Nobel dll byk Fransz Al-
bert Camusun, byk Rus klasiklerinden Dotovyevski ve Gogoln ki-
taplar, Trk kltrne onur vermi ve Trk edebiyatnn klasikleri ara-
sna girmi olan ve bu gn hayatta olmayan Cevat Fehmi Bakutun,
Sabahattin Alinin, Orhan Kemalin, Kemal Tahirin kitaplar, gnmz
yazarlarndan ve Trk edebiyatn dnyaya tantarak Trkiyemizi dnya-
da kitap dman Bakan Ali Naili Erdemden ok daha iyi temsil eden ve
bu temsile layk olan, kltr bayramz btn dnyada dalgalandran
gnmz yazarlarndan Oktay Akbaln, Refik Erdurann, Afet Muhtere-
molunun, Tark Dursunun, Rfat Ilgazn, Kemal Bilbaarn, Mahmut
Makaln, Fakir Baykurtun, etin Altann, Yaar Kemalin, Aziz Nesinin
kitaplar da okul ve snf kitaplarndan toplatlmtr. Kitap toplama sra-
s, Esat Mahmut Karakurta, emekli retmen Eflatun Cem Gneye dek
varmtr. () unu iyice bilsinler ki, kitap toplatmalar, en byk yarg
olan tarih nnde suludurlar ve soylarndan gelen kendi ocuklar ve to-
runlar, kitap toplatan zorbalar olarak, onlarn adlarn anmaktan utan
duyacaklardr.583

5. sayfada TB-DER Genel Merkezi Basn Brosu tarafndan kamuoyuna

duyurulan Pazarckta Provakasyon balkl yazya yer verilmitir. Ra-
porda zetle; lede polis destekli faist saldrlarn younlat, TB-
DERli iki retmenin saldr sonucu yaraland ve Alevi yurttalarn
byk tedirginlik iinde olduklar, Pazarck olaylar demokrasiden yana
btn kii ve kurulular hedef alm, iren tertiplerin bir halkasdr.
Pazarck olaylar halk birbirine drmek isteyen faistlerin sust
yakalanlardr grlerine yer verilmitir.584 Yine ayn sayfada Eridir
Lisesi retmenlerinin okuldaki faist basklar anlattklar Eridir Mek-
tubu da bulunmaktadr.

6. sayfada retmen Liselerinde ve Eitim Enstitlerinde Can Gven-

lii ve Krler Eitim ve Kltr Derneinin TB-DER yelerine Duyu-
rusu balkl yazlar yer bulmu kendine. 7. sayfada Haberler balkl

280
blm var. Burada yer alan baz haber balklar yle; Faist Militanlar
Manavgat lkretim Mdrn Dvd, anakkalede yemiz A-
a Alnd, Can Gvenlii Bulunmad in 35 Kurulu Yneticisi Silah
tama zni stedi, Faist Militanlar Yaylada ubemizin Camlarn Kr-
d, Mara Eitim Enstits ne Haksz Olarak 40 Faist Militann Kayd
Yapld, Can Gvenlii Olmad in Tokat Eitim Enstitsnde 150
renci Derslere Girmiyor, Kymlar Ardahana Srad, Malatya Hal-
k Valilie Dileke Vererek Faist Basklar Protesto Etti

15 ubat 1976 tarihinde kan

TB-DER Gazetesinin says
114tr. Manetinde ubele-
rimize Basklar Sryor ha-
beri, haberin alt balklarnda
ise Rize ubemiz Faaliyetten
Alkonuldu585, Fatsa ve Ka-
vak ubelerimiz Kapatld586,
Faistler Sungurluda ki ye-
mizi Yaralad. Haberleri bu-
lunmaktadr. rgtmze
Yaplan Basklar Knayalm
balkl yazda ise zetle u grler dile getirilmektedir: () 6 Aralk
eylemleri bahane edilerek rgtmze ynelik saldrlar younlatrld.
() Anti-demokratik Dernekler Kanununun 45.maddesine sarlan vali
ve kaymakamlar sudan bahaneler yaratarak rgtlerimizi kapatmaya
veya faaliyetten alkoymaya alyorlar. () Tm ilericileri, yurtseverleri,
demokratlar demokratik ve politik rgtleri zellikle de TB-DER ube-
lerimizi, bu kapatma ilemini yrten vali ve kaymakamlar telgraflarla
protesto etmeye aryoruz.

Bayaz da Grevimiz balkl bir yazya yer verilmitir. Yaznn sonu

blm yle;

GREVMZ

ktidar i ve d elikilerinden dolay bu gn en zayf durumunu ya-

amaktadr. lerici ve demokratik glere den grev; faist trman
kurumlatrmadan bu iktidarn yerine demokratik bir iktidarn i bana

281
getirilmesidir. Gerici iktidarn karmak istedii yasa tasarlarnn engel-
lenmesi iin faizmden zarar gren tm glerle el ele verilmesidir.

Gericilie ve faizme kar olan tm gler; sosyalistler, demokratlar, sol-

cular, sosyal demokratlar, radikaller nlerindeki acil grev iin, bu gle-
ri birletirecek bir eylem ve birlik program yapmaldrlar. Faizme geit
vermeyecek en temel g olan ii snf etrafnda bu eylem ve birlik prog-
ramn gerekletirmek ve hayata geirmek yerine getirilmesi gereken ilk
grevdir.

2. sayfada Demokratik Kurulularn Ortak Basn Duyurusuna yer ve-

rilmitir. Aralarnda TB-DERin de bulunduu 7 demokratik kurulu me-
murlara uygulanacak olan katsaylarla ilgili olarak 29 Ocak 1976da ortak
basn aklamas yapmtr. Ayn sayfada Pazarck Olaylar nedeniyle MHP
yetkililerinin TB-DERi sulamasn yaynlayan TRTnin protesto edildii
basn metni ile 33 kiilik Paralanan Ailelerin Listesi yaynlanmtr.

3. sayfada TB-DER ubelerince hazrlanan ve ilelerindeki basklar, sal-

drlar anlatan Kahta Raporu ve Gazipaa Raporu ile Binali Sefero-
lu imzal Katsay Donduruldu balkl yazlar yer almaktadr. 4.sayfada
Kenan Coarn saldrya urad ve yaraland gelimeleri anlatan Os-
manckta Bir Gnn yks yazs ile TB-DER Genel merkezinin ak-
lad Muhasebe Raporu bulunuyor. 5.sayfada Sabri Kaar tarafndan
hazrlanan Gmhane Raporu yer almtr. 6.sayfada 180 kiilik K-
ym Listesi yaynlanmtr. 7.sayfada Kongrelerini Yapan ubelerimiz
balkl listeye yer verilmi.587 Gazetenin son sayfasnda ubelerimize ve
yelerimize Basklar Sryor balnda saldrya urayan Kenan Coar
ve Hseyin akmakn fotoraflar ile Silvan ube Bakanna Diyarba-
krda kence Yapld, Faistler Ayvalk ubemizi Bast, Hekimhanda
Faist Terr balkl haberler yer almaktadr.588

21 UBAT ZMR MTNG

TB-DER Gazetesinin 115. says 1 Mart 1976 tarihlidir. Bu say dierle-

rinin aksine 8 deil, 4 sayfadr. Manetinde fotorafl olarak TB-DER
zmir ubesinin Dzenledii Miting ve Yryle Hayat Pahall ve Fa-
ist Basklar Protesto Edildi haberi bulunmaktadr. Haberden rendi-

282
 imize gre; zmir ubesi 21 ubat
1976da 10 binden fazla kiinin
katlmyla bir miting dzenlemi-
tir. Basmaneden balayan miting,
Cumhuriyet Meydannda Genel
Bakan Cemil akrn konu-
masyla sona ermitir. Mitingde
141-142 Kalksn, Emek En Yce
Deerdir, Grevli Toplu Szle-
meli Sendika Hakkmz Alacaz,
Katsay 17 Olsun, Kahrolsun
Faistler, Teftilerde Bask De-
il Rehberlik stiyoruz pankartlarnn tand miting olaysz dalmtr.
Ayn sayfada Akpnar retmen Okulunda Terr ve Pazarck ubesiy-
le lgili Bir Belge589 yazlar da yer almaktadr. 2. sayfada Kongrelerini
Yapan ubelerimiz balkl yazya yer verilmektedir.590 3. sayfada 170
kiilik Kym Listesine yer verilmitir. 4. sayfada Haberler balnda
srgne ve saldrya maruz kalan yeler bulunmaktadr.

13 MART ANKARA MTNG

TB-DER Gazetesinin 116. says 15 Mart 1976 tarihlidir. Gazetenin

1.sayfasnda fotorafl olarak Faist Basklar, Kymlar Protesto Miting
ve Yrynde Faizm Lanetlendi maneti bulunuyor. Haberde yer
alan bilgiler zetle u ekilde: Aralarnda TB-DER, Ankara Tabip Oda-
s, AYD, TB, TS-DER, TM-DER, TTED, TMMOB, TMAS, TMD
gibi demokratik kurulularn da yer ald
miting ve yry 13 Mart 1976 tarihin-
de Ankarada yaplm, 50 bini akn kii
miting ve yrye katlmtr. Tandoan
Meydannda toplanan kitle Kurtulu Ce-
mal Grsel Meydanna kadar yrm-
tr. On binlerce insan miting ve yry
boyunca Bamsz Trkiye, Kahrolsun
Faizm, Kymlara Son, Katiller Bu-
lunsun, Sendika Hakkmz, Ske Ske
Alrz sloganlarn haykrd. Polis, miting
ve yry engellemek iin afileme ya-

283
pan, bildiri datan yzlerce kiiyi gzaltna ald, ikence yapt, mitinge
gelen otobsleri arad. TRT ise on binlerce insann topland bu miting
ve yrye haber bltenlerinde yer vermedi.

O tarihlerde TB-DER ierisinde kendilerine TB-DER Dayanma Ekibi

adn veren bir ekip tarafndan aylk olarak yaynlanan Demokratik Ei-
tim591 adl dergide Dzenleme Komitesinin miting ve yryn yaplma
nedenlerini anlatan bildirisi yaynlanmtr. Mitingin yaplma nedenleri
ksaca yle anlatlmaktadr: Bu gn Trkiye, faist basklarn younla-
t, ak faizme geme oyunlarnn tezgahland bir dneme girmitir.

zmirde Tarite, devrimci bir sendikaya bal iiler iten kartlarak yer-
lerine faist militanlar yerletirilmitir.

Seydiehirde btn gerici gler nceden planlanm bir ekilde tm ile-

rici devrimci kitlelerin ve rgtlerinin zerine saldrtlmtr.

SSKda iiler, memur statsne alnm ve bunu kabul etmeyenler iten

kartlmtr.

Binlerce retmen, teknik eleman ve kar evrelerinin hizmetiliini ka-

bul etmeyen memurlar kyma uratlm ve uratlmaktadr. ()592

Bayaz da 12 renciye 4 retmen ba-

lkl yaz bulunmaktadr. Bu yazda zetle; l-
kemizde ilkokuldan niversiteye kadar btn
eitim kurumlar bir dzensizliin ve huzursuzlu-
un iindedir. Bu dzensizliin ve huzursuzluun
nedeni ne renciler ne veliler ne de retmen-
lerdir. Bunun nedeni egemen glerin eitim ku-
rumlarna bak alarnn sakatl, okul ret-
men renci lsn ieren planl programl ve
sistemli bir almann yaplmaydr () rne-
in, Kastamonu Cide lyasbey Ky Ortaokulun-
da 12 rencinin bulunduu okula 4 retmen
grevlendirilmi ancak 5 km tede baka bir k-
yn 15 rencisi olmas na ramen bir retmen
bile atanmamtr.

284
TB-DER Mitingi 13 Mart 1976

2. sayfada Haberler yer almaktadr. Burada yer alan baz haber ba-
lklar unlar; Genel Sekreter Binali Seferolu imzal Basn Blteni593,
rgp ubemiz Faist gal Altnda594, Siverekte Kym, Malatyada
Son Basklar, Ktahyada Kym Sryor, ki retmen Dvld,
orumda TB-DER yelerine Soruturma Ald595

3. sayfada TB-DER Pasinler Raporu, Diyarbakr retmen Lisesin-

deki Olaylar, Mercanda Basklar Sryor, Kars ubemiz Arand, 6
Mart miting ve yry ncesi datlan Halkmza balkl bildirinin
metni. 4. sayfada Mustafa Gazalc imzal Kymclar Halka ikayet Ediyo-
rum, Erturul zalar imzal Pamukpnarda Son Durum yazlar yer
bulmu kendine. 5. sayfada Aydn pekin hazrlad retmen Yeti-
tirme Sorunu ve Ky Enstitleri yazs yer almakta. 6. sayfada yer alan
baz haber balklar da unlar; Urfada Bask ve Kym, DSK 1 Mays
Kutlayacak, Uak ve Acpayam ubelerimiz Arand yazlar, 7. sayfada
Kzlcahamam Yetitirme Yurdunda idari basklar anlatan Bir Tutanak
balkl yaz ile Kongrelerini Yapan ubelerimiz596 haberi bulunuyor.
Son sayfada TB-DER Genel Bakan Cemil akrn STA Ajansnn 12
Mart ile ilgili sorularna verdii cevaplar ile akrn 13 Mart Miting ve
Yrynde yapt konumann metni bulunuyor. Bu konumann baz
blmlerini belge olmas asndan buraya aktarmay faydal bulduk: Bu
alanda, faizme kar elik bir yumruk gibi toplanan arkadalarm. lke-
nin namuslu ve yiit insanlar. Buradan, bu alandan faistlerin kahpece
cinayetlerine kurban giden retmenlerin; Battal zn, Ali Genin,
Hasan imekin, Hikmet Demirin, Murat Gktenin kanlaryla sulanan
mcadelenin kinini haykryorum. () Btn bu bask ve saldrlar i ve

285
d smr srsn diyedir. () Emperyalizm ve faizm bizim halkmzn,
btn dnya halklarnn rgtl mcadelesinin zaferiyle yenilecektir.
() Kahrolsun Emperyalizm, Kahrolsun Faizm, Yaasn Halkmzn Kur-
tulu Mcadelesi.

Gazetenin 117. says 1 Nisan 1976 ta-

rihlidir. Manetinde Sendikal Haklar-
mz Ske Ske Alacaz afii ile Trkiye
retmenlerine ar metni bulunmak-
tadr. Bu ar metninde Faist Basklar
Azgnlaarak Devam Ediyor, retmen-
ler! Grevli Toplu szlemeli Sendika
hakkmz iin, Eitimin demokratikle-
tirilmesi iin, Meyak adna gasp edilen
paralarmz geri almak iin, Kyma ve
ailelerimizin paralanmasna dur demek iin, Yneticilerimizi sememiz
iin, Okullarda can gvenliinin salanmas iin, Hayat pahallna kar
rgtl mcadele iin, i-Memur ayrmna son vermek iin Trkiye
retmenlerinin rgt TB-DERde rgtlenelim. gibi talepler dile
getirilmektedir. Bayaznn konusu ise Kymlar yazda zetle; hayat
pahall ve artan fiyatlarn tm alanlarda ve zellikle retmenlerde
yaratt travmalara deinilerek, srgn ve kymlarn arttna dikkat e-
kilen yaz u cmlelerle sona eriyor: TB-DER ats altnda toplanalm.
Tek g, tek yumruk olalm. Kitlelerle birlikte sermayenin en kanl, en
zalim diktas olan ve trmana geen faizme hayr diyelim. am-
zn rgtl mcadele a olduunu unutmayalm.

Gazetenin n yznde bulunan haberlerden bazlar yle; Sungurluda

Faist retmenler Bir renciyi Bakladlar,597 Erzurum Eitim Ens-
titsnde Terr598, Hayali Bir Okula Srgn599

2.sayfada ki Haberler bal altnda u haberlere yer verilmektedir:

Krehir ubemiz yesi Mehmet Toprak Zorla Karakola Gtrlerek D-
vld, skilip ubemiz Atee Verildi, Hanak ube Sekreterimiz Srl-
d, Kadky ubesi yemiz hsan Zalya kence Yapld, Meri ube
Yneticilerinin Tm Srld, Mazgirt ubemiz Valilike Kapatld,
Bursa ubemiz Arand, Karakoan ubesi Raporu ve ubelerimiz
Ortak Bildiri Yaynlad600

286
 3. sayfada Nadir Selvi imzal
Uzmanlk, Eitim Uzman-
l ve Bizdeki Uygulama
balkl yaz yaynlanmtr. 4
ve 5. sayfada fotorafl ola-
rak Faist Basklar ve K-
ymlar Protesto Miting ve
Yry Anti-Faist Eylem
Birliinin baarl rnei
Oldu Balyla 13 Mart Mi-
tingi hakknda bilgiler veril-
mektedir.601
TB-DER Mitingi 13 Mart 1976 Ankara

6. sayfada TB-DER Genel Merkezince yaynlanan Muhasebe Raporu

ve Yeni Toplum Dergisinin tantm bulunuyor. 7. sayfada TB-DER Genel
Merkezi tarafndan yaynlanan 19 Mart tarihli Basn Bltenine yer ve-
rilmitir. 8. sayfada ise Bir Kitap Dmannn Yaptklar602 balkl yaz
bulunmaktadr.

TB-DER Gazetesinin 118. says 15 Nisan 1976 tarihlidir. Manetinde

fotoraflar eliinde u haberler gze arp-
maktadr: Faist sermaye cephesi, sm-
rsn devrimcilerin cesetlerini ineyerek
srdrmek istiyor Ankarada kimi emniyet
grevlilerinin ve faist komandolarn silahl
saldrsnda renci ldrld; ou ar
yzlercesi yaraland. Polis cenazelerin ikisini
kard. Hakan Yurdakulerin cenaze tre-
ninde on binlerce kii, faizmi ve cinayetleri
knad.

Faizm, aktt kanda boulacaktr bu

manet haberin yannda ldrlen dev-
rimciden Burhan Barn, Ear Oran ve Hakan
Yurdakulerin fotoraflar bulunmaktadr.
Bu balklar altnda TB-DERin taknaca
Kars TB-DER yesi Bir tavr u ekilde aklanmaktadr: Faist ol-
retmenin Cenaze Treni mayan btn gler, emperyalizme, faiz-

287
me kar bamszlk ve demokrasi iin
rgtl mcadele. Faist trmana kar
yzbinlerin katlaca kitle eylemleri

Ayn sayfada bulunan Bayaznn bal-

MC Kimden Yana? Bir baka haberin
bal ise DSK Genel Sekreteri brahim
Gzelceyi Kaybettik 2. sayfadaki Ha-
berler balkl blmden gze arpan
bazlar u ekilde: Nidede MHP Ro-
zetli Bir Okul Mdr ekile Bir ret-
meni ldrmek stedi, Egemen Gler Gerger ubemiz Yneticilerine
Kar Tertibe Giritiler, Ara ubemiz Yneticileri Hakknda Sorutur-
ma Ald

Gaziantep TB-DER ubemizin Tabelas Bu Kez de Yeile Boyand,

Beni Ke Bucak Savuran Egemen Gler, Soylu dealimi Hibir Zaman
Deitiremeyeceklerdir603

3. sayfada yer alan balklar da unlar: Pazarck Olaylarn Tezgahlayan-

lar, Bu Kez de Besniye El Attlar,604 retmenlere Haklar Olan Mah-
rumiyet zamm Verilmiyor, TB-DER Yasal Yollara Ba Vuracak 4. say-
fada TC Emekli Sand Yasasnda yaplmak istenen deiiklik nedir, ne
olmaldr? balkl yaz bulunuyor. 5. sayfada Ar Kz retmen Okulu
Mdrnn Marifetleri,605 Krehirde retmen Dven Polis Mah-
kum Oldu, Ovack ube Bakan Ebubekir Pamuku Tahliye Edildi,606
Tm Yurtseverler Faizme Kar Mcadeleye arld607

6. sayfada Nedim ahhseyinolu imzal Her ey Demokratiktir, Ha-

san Basri Aydn imzal Bir Ortak Aryorum608 yazlar yer almaktadr.
7. sayfada Kymlar Younlaarak Devam Ediyor bal altnda ret-
menlere ynelik bask ve srgnler rneklenerek anlatlmaktadr. 8. say-
fada Pertekte retmenler Gzaltna Alnd haberi bulunuyor.

TB-DER 1976DA 1 MAYIS MTNGNE KATILIYOR

TB-DER Gazetesinin 119. says 1 Mays 1976 tarihinde kmtr. Ga-

zetenin manetinde Yzbinlerce i ve Emeki 1 Mays i Bayramn
Cokuyla Kutlad yazs mitinge ait fotoraflarla birlikte verilmitir.609

288
 Bu baln altnda verilen bil-
gilerin bir ksmn zetleyerek
buraya aktarmay uygun gr-
dk: DSK Genel Bakan Ke-
mal Trkler; bu gn lkemiz-
de Amerikan emperyalizminin
destekledii faizme frsat ara-
yan vatan ve halk dman bir
iktidar vardr dedi. Burjuvazi-
nin 52 yllk yasan ve Bahar
Bayram yalann yrtan ii s-
nfmz, ilk kez yzbinlerin olu-
turduu, tek ses ve tek yrek dev bir koroyla stanbulun yerini gn
inletti. Binlerce TB-DERlinin Taksim alanna giriini cokuyla karlayan
iiler retmen Kymna Son diye haykrdlar. Sloganlar kitlelerin z-
lemini yanstyordu. Kitleler, Faizme Geit Yok, Bamsz Trkiye, Yaa-
sn DSK, Dnyann Btn iileri Birlein, Ekmek Hrriyet-Smrye
Nihayet sloganlar attlar. n yzdeki Bayaznn bal da 1 Mays
Bu yazda dnyada 1 Maysn ortaya k anlatlarak ; 1890 ylndan
itibaren btn lkelerin iileri, her yl 1 Mays dnya ii snfnn en
kkl ve her yl daha da zenginleen geleneklerinden biri olmu ve i
bayram olarak kutlanmaya balanmtr. denilmitir.

2. sayfann maneti ise Kym Trpan liyor eklinde. Bu balk altnda

yer alan baz haberler unlar: Egenin tm demokratik ve ilerici rgtle-
ri Salihli TB-DER mitingine katld.,610 Bitlis TB-DER ubesinin hazrla-
d Bitlis Olaylarnn yz ile ki ubemiz Kapatld.,611 ankrda
retmen Kymnn Ba Sorumlusu Validir.

3. sayfada ise Arguvan ubemiz Kapatld, Nusaybin ubemiz Kapa-

tld,612 Egemen Gler Samanda Lisesinde Alevi-Snni atmas -
karmaya alyorlar, TB-DERin Dzenledii Mitinglere Halkn lgisi
Byk,613 Babakan Demirelin Kamuoyuna Yanl Bilgi Verdii Aklan-
d614

4 ve 5. sayfalarda Eitimde lerleme- Bar ve retmenlerin Uluslara-

ras Birlii615 balkl bir yaz ile Ahmet Karaka imzal retmenlerin
Kadro Sorunu ve 1897 Sayl Yasa yazs yer almaktadr. 6. sayfada TB-

289
DER Genel Bakan Cemil akrn Ulusal Egemenlik ve ocuklarmz
balkl basn bildirisi bulunmaktadr. Bu bildiride ksaca u grlere yer
verilmektedir:

Ulusal Egemenlik ve ocuklarmz

Egemenlik Bayramnda, emperyalizmle btnlemi tekelci bur-
juvazinin egemenlii yerine, emeki halkn egemenliini savunan-
lar ar basklar ve zulmler altndadr. ocuklarmzn aydnlk
gelecei iin mcadele eden retmenler faist sermaye cephesi-
nin cinayetlerine kurban gidiyor. () ocuklarmzn adalar,
sosyalist lkelerde (yeni bir insan tipi olarak) douyorlar. Onlar
smr nedir, klelik nedir, zel mlkiyet nedir, isizlik nedir, enf-
lasyon nedir, snflar nedir vb.sorunlar akllarna bile getirmeden
her trl sosyal garanti iinde yayorlar. ()

9 Mays 1976 tarihli gazetelerde TB-DER Genel Bakan Cemil akrn

bir basn aklamas bulunmaktadr.616

7. sayfada Kym Trpan liyor balkl blm var. Buradaki balklar-

dan bazlar Bursada yelerimize Kar Basklar Artyor, TB-DER Ar
ubesine Patlayc madde Atld, TB-DER ubelerinin getirttii Kur-
ban ve Alpagut Olay adl Oyunlar Oynatlmad eklinde. 8. sayfada da
ubeler zerindeki basklar ve kylan retmenlerle ilgili haberlere yer
verilmi.

TB-DER gazetesinin 120.

says 15 Mays 1976 ta-
rihini tamaktadr. Man-
etinde srgn edilen,
grevden alnan ret-
menlerin haklarn geri
alabilmek, yaplan haksz
uygulamalar durdura-
bilmek iin bavurduu
Dantay Bakan . Hakk
lgenin bir demeci bu-
lunuyor. lgen, Dantay Kararlarn Uygulamayan ktidar, Anayasay

290
hlal Ediyor,617 Bayazda Ortaretimde Kargaay zenler ba-
lkl yazda Hrriyet Gazetesinde Cneyt Arcayrekin yazd bir yaz
eletirilmektedir. Bu yazda zetle Bakanlk Tefti Kurulu valilere bir yaz
gndererek liselerdeki anarik olaylara hangi rgtlerin yn verdiinin
aratrlarak Bakanla gnderilmesi istenmitir. MC (Milliyeti Cephe)
valileri de frsattan istifade TB-DERi sulamlardr. Bayazda bu tu-
tum eletirilmektedir. n sayfada lerici Kadnlar Dernei (KD)nin bir el
ilan ve aklamas yer almtr. El ilannda Faizmin analara hediyesi
Evlat Acs yazmaktadr. KDnin aklamasnda ise Anneler Gn ele-
tirilmekte ve yle denilmektedir: Anneler Gn Para Babalarna Yeni
Karlar Salama Gn Haline Getirilmitir.

2. sayfada ise srgn ve kymlara atfen atlm bir balk grmekte-

yiz: Bir gider bin geliriz, beni srmek kurtulu mu? baln altnda
MCnin i bana gelmesinden bu yana Ispartada 48 retmen kyld,
retmenlerinin Srlmesini Protesto Eden rencilere Ceza Veril-
di,618 Valinin Kapattrd Rize TB-DER ubesi ald, Niksar ube Y-
neticileri Tutukland, TB-DER Urfa ubesi polis tarafndan arand
Ulusal Egemenlik Bayramnda ardak Kaymakam TB-DERli ret-
meni dvd,619 Egemen Gler Ulusal Bayramlara Kar kyorlar620

TB-DER GENEL BAKANININ

CUMHURBAKANI VE LER BAKANINA YAZDII MEKTUP

3. sayfada Eitim Faistletirilme Srecinde balyla verilen yaz

TB-DER Genel Bakan Cemil akrn Cumhurbakan Fahri Korutrk
ve ileri Bakan Ouzhan Asiltrke gnderdii iki mektuptur. Bu mek-
tuplarda akr zetle u grleri dile getirmitir:

nsanlarn en doal ve en vazgeilmez haklarnn banda yaama

hakk gelmektedir. Ne var ki, bugn lkemizde her zamankinden daha
ok insanlarn yaama hakkna pervaszca saldrlmakta; yurtseverler
yakalanmakta ve ldrlmektedir. Milliyeti Cephe ibana geldi-
inden beri, retmenlerimiz zerinde srekli bir kym politikas y-
rtmektedir. () zm: Milli Eitimdeki faist yuvalarn datlmas ve
eitimin demokratikletirilmesidir. Srlen, aa alnan, ailesi para-
lanan, grevine son verilen btn retmenler derhal eski grevlerine

291
dnmeli ve retmen kym durdurulmaldr. Btn kurumlarda re-
tim zgrl ve can gvenlii salanmaldr. () TB-DER, ii-memur
ayrmn reddetmekte, retmenlere sendika ve grev hakk verilmesini
istemektedir. () Bizim lkemizde de smrye ve zulme kar bam-
szlk ve demokrasi iin mcadele edenler, mutlaka muzaffer olacak-
lardr. Bu erefli mcadelede TB-DER yerini btn gcyle almtr.
Almaya devam edecektir.

Gazetenin 4 ve 5. sayfalarnda Nadir Selvi imzal Alt zel Snflar Soru-

nu balkl yaz ile Frat niversitesi Fen Fakltesi retim yelerinden
Do. Dr. Hasan Pemen, Do. Dr. Turgut Bakan, Do.Dr. Mustafa Kork-
maz ve Do.Dr. Timur Karaay, Fen Fakltesi Bakanlna bir dilekeyle
bavurarak niversitede yaanan baz gelimelerden duyduklar kaygy
dile getirerek grevlerinden istifa ettiklerini aklayan yazya yer verilmi-
tir.

6. sayfada TB-DERin, Ortaretimdeki Son Ynetmelik Deiiklii

le lgili Aklamas ile Komandolar, Binglde retmenlere ve Hal-
ka Silahl Saldr Dzenledi balkl yaz bulunmaktadr. 7. sayfada MC
Dneminde Faaliyetten Alkonulan TB-DER ubelerinin listesine yer
verilmektedir.621

8. sayfada ise Milli Eitimde lkelliin, Yasa Tanmazln Bu Kerteye

Geldii Grlmemitir bal altnda baz usulsz atamalarn belgeleri
yaynlanmtr.

Bu arada TB-DER demite 8 Mays 1976 tarihinde bir miting dzen-

lemitir. Miting gazetelerde TB-DERin demi Mitingi Olaysz Geti
balyla u cmlelerle yer almtr: TB-DER demi ubesiyle de-
mi Kltr ve Dayanma Derneinin mterek dzenledikleri Hayat
Pahallnn ve Faizmi Knama Mitingi olaysz geti. Miting saat 13te
Saraolu Stadnn nnde balad. Burada yaplan konumalarda h-
kmetin tutumu eletirildi. Konumaclar hayat pahallnn arttn,
Meyak kanununun karlamadn belirttiler ve hkmetin i bana
geldiinden beri memurlar lehinde bir kanun kartamadn belirttiler.
Daha sonra eitli sloganlar bararak Mithatpaa Caddesinden geen
retmenler ve renciler stasyon caddesinde daldlar.622

292
 122. say 15 Haziran 1976 ta-
rihlidir. Manetinde Onlar,
Kendilerinden Yana Olmayan
Herkese Dman balkl bir
yaz bulunuyor. Yazda zetle:
Kamuca uras kesinlikle bilin-
mekte ve kabul edilmektedir
ki, zellikle devlet dairelerinin
yneticilik kadrolarna, serma-
yenin siyasi rgt olan MCnin sadk uakln yapabilecek kiiler ge-
tirilmitir. Bunlar MCnin, MCde sermayenin maasdr denilmekte ve
ynetici konumundaki grevlilerin haksz uygulamalar anlatlmaktadr.

CHP GENLK KOLLARININ TB-DER LE LGL RAPORU

Bayazda lk ve Orta retimde Tamamlama Kurslar balkl bir

deerlendirme yazs bulunmaktadr. n sayfada TB-DER Genel Bakan
Cemil akr imzal CHP Genlik Kollar Raporu zerine balkl yaz yer
almaktadr. Yazda zetle u grler aklanmaktadr:

Son gnlerde CHP Genlik Kollar tarafndan hazrlanan bir gizli rapor-
da baz rgtlerin baz kurulularla birlikte TB-DERe de el att, bu
rgtlerin nye, aramba, Nide, Fatsa TB-DER ubelerini ele geir-
dii iddia edilmitir. Bu iddialara diyeceimiz udur:

TB-DER ilerici, demokrat, yurtsever, devrimci retmenlerin ekono-

mik-demokratik mcadele rgtdr. () TB-DERin nasl ynetilece-
i tzk ve ynetmeliklerde yazldr. TB-DER hibir kuruluun etki-
sinde deildir. Hibir kurulula organik ba yoktur. Btn kurululara
kar rgtsel bamszln titizlikle korur. ()

Gazetenin 1. sayfasnda Valilerin Kapatt ubelerimiz Mahkeme

Kararyla Alyor,623 Bir retmeni Dvp ld Diye Yol Kenarnda
ukura Attlar haberleri gze arpmaktadr. 2. sayfada Ezenle ezilen
var olduka srp gider bu kavga balyla kym haberlerine yer ve-
rilmektedir. Burada yer alan baz balklar unlar; Kars Hanakta 9 -
retmen srld, ktidarn Mfettii retmeni de kendisi Gibi Baml
Hale Getirmek stiyor,624 TB-DER Karkoan ubesi Valilik tarafndan

293
kapatld 3. sayfada yer alan balklar unlar: Vali Bey ve Dantay Ka-
rar,625 Milas Lisesinde Basklar Artyor, Tm dar gelirliler ar bir
ekonomik bask altndadr626

4 ve 5. sayfalarda lkokul retmenleri Sa-

lk ve Sosyal Yardm Sand balnda (LK-
SAN)nn tantm yaplmaktadr.627 6. sayfada
Srlen arkadalarmzdan 295i iin Dan-
taydan Yrtmeyi durdurma karar geldi,
Konya Valisi retmenlerin binasna gz dik-
ti628 balkl yazlar bulunuyor. 7. sayfada smail
Glda imzal Mfettiler srgndeki yurtsever
retmenleri istifaya zorluyor balkl yazya
yer verilmitir. 8.sayfada Ankara Valilii, bir de-
meci nedeniyle Cemil akr hakknda sorutur-
ma at629

III. OLAAN KONGRE HAZIRLIKLARI SRYOR

1 Temmuz 1976 tarihinde kan 123 sayl TB-DER Gazetesinin mane-

tinde 3. Olaan Kongre Hazrlklar Sryor haberi bulunuyor. Yazda
kongrenin 24-26 Temmuz 1976 tarihlerinde Ankarada yaplaca belirti-
lerek zetle u grlere yer verilmektedir: retmen rgtlnde
daha ileri ve yapc kararlar alaca umulan kongremize, tm demokra-
tik ve ilerici kurulular konuk olarak arlacaktr.

Bayazda MC Tm Eitim Kurumlarn gal Etti balkl bir deer-

lendirme yazs var. Bu yazda zetle u
grler yer almaktadr: Sermayenin
oluturduu MCnin iktidara gelmesin-
den sonra retmenler, dier emeki
snf ve tabakalar zerindeki bask ve
tahakkm daha da younlamtr. 5
bin retmen grevden alnm, binler-
ce retmen ailesi paralanm, 7 -
retmen ldrlm, okullarda tam bir
terr havas estirilmitir. () MC, 1976
ylnda katsayy dondururken fiyatlar

294
serbest brakmtr. () retmenlerin %70inin maa 2 bin lirann al-
tndadr. Fiyatlar 1970-1975 yllar arasnda % 160 artarken, maalar %
35 artmtr. ()

Ancak bu bask ve zulmler, adam ldrmeler, smr zerine kuru-

lu faist ynetimlerin sonsuza kadar yaamasna yetmeyecektir. i
snfnn nderliinde emeki snf ve tabakalar iktidara gelecek, ger-
ek demokrasiyi kuracak okullarda ve dier kamu kurumlarndaki igal
kaldrlacak, emei sermayenin boyunduruundan kurtaracak, insann
insan smrmesine son verecektir. Bu sona giden yol kukusuz taldr,
yokutur, ama sonu zaferdir.

Gazetenin 1. sayfasnda yer alan dier bir balk ise Tongu Anld ek-
lindedir.630 2. sayfada Basklar Devam Ediyor balkl blm bulunuyor.
Burada yer alan baz haber balklar u ekilde: Besni Lisesinde lkc
rencilerin Yalanc Tanklyla Komnizm propagandas Yaptklar d-
dia Edilen retmen ve renciler Serbest Brakld, Trkiyede lk Kez
TB-DER ubesini Kapatan Kaymakam Teneke alnarak Uurland631
Karapnarda retmenlere TB-DER yesi misiniz? Soruturmas632
3. sayfada Sosyal Gvenlik Kurumu mu, Sosyal Gvenlik Kurumu Soy-
gunu mu?, Basklar Younlarken, Bir Seimin Ardndan633 balkl
yazlara yer verilmitir. 5. sayfada Rakamlarla LKSAN ve Yan deme-
ler Bir Avu Yneticiye Yaramaktadr balkl yazlar bulunuyor. 6. say-
fada retmenlere ynelik bask ve srgnlerle ilgili yazlar bulunmakta
ayrca Dantaydan yrtmeyi durdurma karar alan 100 retmenin
adlarnn bulunduu listeye yer verilmitir. 7. sayfada Basklar ret-
menlerin rgtl
Mcadelesini Dur-
duramaz baln-
da Kzlcahamamda
retmenlere yne-
lik basklar anlatl-
maktadr. 8. sayfada
ise 39 Aylk Maa
Farklar balkl ya-
zya yer verilmitir.

295
TB-DER Gazetesinin 124. says 15 Temmuz 1976 tarihlidir. Manetinde
TB-DER, DSKin DGMye Kar Yrtt Mcadelenin Yanndadr
yazs okunmaktadr. Genel Bakan Cemil akr, MC (Milliyeti Cephe)
Hkmetinin yasalatrmaya alt DGM (Devlet Gvenlik Mahkeme-
si)lere kar ban DSKin ektii toplumsal mcadeleye TB-DERin de
aktif bir biimde katlacan yapt bir basn toplantsyla kamuoyuna
duyurmutur.634 Gazetenin Bayazsnda III. Olaan Kongreye Gider-
ken balkl bir deerlendirme yazs bulunmaktadr. Bu yazda zetle
yle denilmektedir:

TB-DER, 3 Eyll 1971 tarihinde kuruldu. Bu sre bir meslek rgt iin
az saylabilir. Ancak, TB-DERin kurulduu politik ortam ve bu politik
ortamn TB-DER ve dier aydnlar zerindeki faist basklar dikkate al-
nrsa, gerekten 6 yln az olmad daha iyi anlalr. () TB-DER inanl,
kararl ve rgtl yrtt mcadelesi ile grevli-toplu szlemeli sendi-
ka hakknn alnmas yolunda azmsanmayacak bir mesafe kaydetmitir.
yelerimiz bu dnemde rgt ii eitimden geirilmi ve kamuoyu ya-
ratlmtr. () MC, hibir dnemde eine rastlanmam oranda kym ve
zulm yapmtr. Tm eitim kurumlarndaki ilerici, demokrat ve devrimci
retmenler grevlerinden alnm, aileler paralanm, retmenler d-
vlm ve ldrlmlerdir. Sevindirici olan udur; bunca bask ve sald-
rlar retmenleri yldrmam, ube ve ye saymz artmtr. () 24-26
Temmuzda Ankarada toplanacak III. Olaan Kongremizden glenerek
kacaktr. ()

Gazetenin n yznde DSKin Uyars ve lkcnn hbar635 ba-

lkl yazlara da yer verilmitir.2.sayfada DGMye Kar Eylem Birlii
balkl yaz gze arpmaktadr. Bu yazda aralarnda TB-DER, TM-
DER, TTED, TB, TMMOB, AYD, TMD, TS-DER, HD ve ATOnun
bulunduu kurulularn DSKin ban ektii DGMlere kar yrtlen
mcadeleye destek olacaklar belirtilmektedir. Ayn sayfada Adyaman/
Glba Lisesinde Terr, Bayan retmene Saldran lkc636 ve F-
SEnin III. Olaan Genel Kurula Gnderdii Mesaj bulunmaktadr. Mesaj
tarihi bir deeri olduu iin buraya aynen aktarmay faydal buluyoruz:
Genel Sekreter Daniel Retureau imzasyla gnderilen 5 Temmuz 1976 ta-
rihli mesaj yledir:

296
 FISEnin TB-DERe GNDERD MESAJ

Sevgili Dostlar,
Dnya retmen Sendikalar Federasyonu 13 milyon retmen adna
genel kurulunuza en scak selam ve baar dilek-
lerini iletmenin mutluluu iindedir.

FSE, uzun yllardan beri, Trkiyenin eitimcile-

riyle dosta dayanmasn ve ilikilerini srdr-
mektedir. Sizlerin eitimin demokratiklemesi
iin, daha iyi hayat artlar iin ve basklara kar
srdrdnz mcadelede daima yannzdayz.

TB-DERde rgtlenmi Trkiye retmen-

lerinin sendikal haklarnn kazanlmas mca-
delesinin lkenizde ve uluslararas planda ileri
boyutlara ulamas ve zaferle sonulanmasn
temenni ediyoruz.
Genel Kurulun btn delegelerine kardee selamlar

3. sayfada Azimet Kylolu tarafndan kaleme alnan Tarmsal Sm-

r ve Pamuk, 4. sayfada ise Muhsin etin imzal lkokul retmen-
leri Salk ve Sosyal Yardm Sandnn Gelecei, 5. sayfada Mahmut
Caferolu imzal lkokul retmenleri Salk ve Sosyal Yardm Sand
ve Biz ve Ebubekir Pamuku imzal En Drst Tavr balkl yazlar
bulunmaktadr.

6. sayfada 39 Aylk Maa Farklar ile Bu in Size TB-DER Para

Verdi mi?637 balkl yazlar, 8. sayfada TB-DER III. Olaan Genel Ku-
rul Toplantsnn Gndemi ile Sandn Defter Fabrikas yazlarna yer
verilmitir.

Genel Kurul ncesini Kongrede Genel Bakan seilecek olan Gltekin Ga-
ziolu yle anlatmaktadr:

TS dneminde balatlan retmen kym artarak srdrld. TB-

DER blge toplantlar baslyor, binalar zaman zaman saldrya uruyor,

297
 pek ok yemiz canndan
oluyordu. Byle bir ortam-
da yeni ye kazanmamz
pek olanakl deildi, korku
egemendi. Var olan koru-
mak bile byk baaryd.
ye saymz 120 bin civa-
rnda dondu. Zamanla y-
netim anlaymz farklla-
yor, grupsal yaklamlar
keskinleiyor, yeni gruplar
oluuyordu. () III. Genel
Kurula girilirken artk TB-
TB-DER Genel Kurulu 1976 DERde yeni bir oluum
gerekliydi. Genel Kuruldan
bir ay nce Ankaraya geldim. TB-DERde sosyalistlerin oluturduu
bir ittifakn ynetime gelmesi isteniyordu. Demokratik Merkeziyetiler
(TSP), Demokrasi in Birlik (TP), Birlik Dayanma (TKP) ve zgrlk
Yolu gruplarnn ittifak gerekleirse hem gl bir ynetim oluacak,
hem de ideolojik yaplar yakn olan gruplar arasnda birliktelik salana-
cakt.

Son bir yl iinde bizim grup (Demokratik Merkeziyetiler) yurt apnda

hayli glenmiti. En byk grup grnmndeydi. yleyse genel bakan
bizim gruptan olmalyd. () Drtl ittifak grmeleri gece gndz de-
vam etti., anlaamadk. l grmeler de kmaza girdi. Sonunda ikili
ittifak kuruldu. Demokratik Merkeziyetiler ve zgrlk Yolu.638 Seim-
lerde Demokrasi in Birlik grubu Halk Eitimcilerle (CHP) ittifak olu-
turdu. Birlik ve Dayanma grubu bizim ittifak destekledi. Maocu grup-
lar639 ise dier ittifak destekleyeceini aklad. Devrimci retmen640 ve
Devrimci Demokratik Birlik641 gruplar seimlere tek balarna girdiler. Bu
duruma gre anslar eitti. Kurultay nce nemli kararlar ald, gerekli
tzk deiikliklerini yapt. () Seimi 25 farkla bizim ittifak ald.642 Bir
teekkr konumas yaptm. Arkadan lhan Alkan gzel bir konuma ile
destek vaat etti. () nce baz ilke kararlar aldk. Oy okluu ile deil,
ikna yntemini kullanarak ittifak ile kararlar alacaktk.643

298
 III. OLAAN KONGRE YAPILIYOR

III. Olaan Kongre nedeniyle 125-126. saylar bir arada karlmtr. Tarih
olarak 1-15 Austos 1976 tarihlidir. Gazetenin manetinde TB-DER 3.
Olaan Kongresi Yapld balyla kongre haberleri ve fotoraflar yer
almaktadr. Kongrenin deerlendirmesi ile ilgili yazda zetle u bilgilere
yer verilmektedir. 24-26 Temmuz 1976 gnlerinde yaplan Kongremiz,
yzlerce retmen, gen ve dier demokratik kurulu temsilcileri tara-
fndan izlendi. () Kongremize Vietnamdan, Koreden, Angoladan, Ma-
caristandan mesajlar gelmitir. () Birinci gn Divan seimi, Genel ba-
kann konumas, konuklarn tantm, demokratik kurulu temsilcilerinin
konumas ve FSEnin gnderdii mesajn okunmasyla geti.644 kinci gn
alma raporlarnn okunmas ve zerinde tartmalarn yapld gnd.
Son gn grup temsilcilerinin konumas ve seimler yapld. Gazetenin
1.sayfasnda yeni seilen ynetim ku-
rulunun listesine yer verilmitir. Buna
gre; Merkez Yrtme Kuruluna Gl-
tekin Gaziolu (Genel Bakan), Sley-
man Yaar (Gen.Bak.Yard.), Mustafa
Dzgn (Genel Sekreter), smet z-
demir (Genel Sayman), Bayram Ayaz
(Gen.Sek. Yrd.), mer Aslan (Gen.Sek.
Yrd.), Rasim Akta (Gen.Sek.Yrd.), Ay-
han Kutlay (ye), Cafer Akyz (ye)
olarak seilmilerdir.645

1.sayfada ayrca Genel Bakanmz Gltekin Gaziolunun Basn Toplan-

tsna yer verilmitir. 28 Temmuz tarihli bu toplantda Gaziolu zetle u
grleri basna aklamtr:

Bugn 120 bini akn yeli TB-DERin tad byk dinamizm ve po-
tansiyel emperyalizmin, tm gerici kar evrelerinin ve onlarn siyasal
iktidarlarnn houna gitmedii iin bu gn TB-DER, ()egemen gerici
ittifakn ve onlarn bu gnk szcs MC partiler topluluunun setii
balca boy hedeflerinden birisidir. () TB-DER, genel olarak emper-
yalizme, faizme, tekellerin egemenliine, ovenizme ve rkla, sava
kkrtclna kar retmen kitlesinin karlarn koruyup, mcadelesini
rgtlemek, bamszl, demokrasiyi dnya ve blge barn savuna-

299
caktr. () Egemen glerin emrindeki gerici eitim dzeninin demokrat-
lamas iin aba gsterecektir. () retmen kymna, faist bask ve
saldrlara kar retmenlerin can ve i gvenliinin salanmasna al-
acaktr. () Bu gne kadar bir eksikliimizi gidererek uluslar aras karde
retmen kurulularyla ve zellikle FSE ile ilikileri gelitireceiz. ()646

2. sayfada Akaray ubemiz yeleri Hakknda Soruturma Ald,647

avatta Bir yemiz Komandolarn Saldrsna Urad haberleriyle
Genel Bakan Yardmcs Sleyman Yaarn basn aklamasna yer ve-
rilmitir.

3. sayfada III. Olaan Genel Kurul Kararlar yer almaktadr. Bu Karar

balklarndan bazlar yledir: Toplu Szlemeli Grevli Sendika Hak-
k in Mcadele, retmenlerin Siyasal Haklarn Alma Mcadelesi,
DGMnin Kaldrlmas Yolunda Mcadele, 141-142. ve Dier An-
ti-Demokratik Yasalara Kar Mcadele, TB-DERin Siyasal Partiler
Karsndaki Tavr, Eitimin Demokratikletirilmesi, rgt i Eitim
almalar, rgtlenme, retmen Sorunlar, Demokratik Eitim
Kurultay, Demokratik Merkeziyetilik, Bamszlk-Demokrasi ve
Bar Mcadelesi, retmenlerin Ekonomik, zlk ve Demokratik s-
temleri648

Gazetenin 4-5 ve 6. sayfalar Kongreye Gelen Mesajlara ayrlmtr.

Kongreye mesaj gnderen yurtii kurulular unlardr: DSK cra Kurulu,
MADEN- Yrtme Kurulu, HR CAM- Sendikas, DSK-MAB- Sendi-
kas, TTED, TM-DER, Mimarlar Odas, Trk Hukuk Kurumu, ada
Hukukular Dernei, TUMAD-DER (Tutuklu ve Mahkumlarla Dayanma
Dernei), TYS, BAYSEN-, DSK-YEN HABER-, KD, Analar-Babalar
Dernei, OMO (Orman Mhendisleri Odas), ATO, TMAS (Tm niver-
site Akademi ve Yksek Okul Asistanlar), TMD (Tm retim yeleri
Dernei), TB ve TOD (Teknik Ormanclar Dernei), DEV-MADEN-, Tr-
kiye Veteriner Hekimler Birlii, Ankara Kadnlar Dernei, GD, DEV-LS,
LSE-DER, POL-DER, POL-ENS. Kongreye TBMM Bakan Vekili Memduh
Eki, Trkiye Birlik Partisi (T.B.P) Genel Bakan Mustafa Timisi ve CHP
Genel Bakan Blent Ecevit de birer mesaj gndermilerdir.649

TB-DERin bu kongresine yurt dndaki retmen kurulularndan da

kutlama ve dayanma mesajlar gnderilmitir. Bu kurulular arasnda

300
 FSE, Macar retmenler Birlii, Viet-
namretmenler Sendikas, Bengalde
retmenler Dernei, Bat Bengal (Hin-
distan) Ortaokul retmen ve Ms-
tahdemleri Dernei, Uluslararas Sen-
dikalar Birlii, Fransz i Sendikalar
Konfederasyonu, Bengal lkokul ret-
menleri Dernei, Vietnam Demokratik
Sendikalar Birlii, Kore Eitim ileri
(CCTU), NSW (Angola retmenler Fe-
derasyonu), TOGO Laik retmenler Sendikas, APTF (Hindistan ret-
menler Sendikas), Kbrs YOL-, Kbrs Devrimci GENEL-, TDF (Avrupa
Trkiyeli Demokratik i Dernekleri Federasyonu), Uluslararas ren-
ci Birlii bulunmaktadr.650

Gazetenin 7. ve 8. sayfalarnda TB-DER 3. Olaan Kongresine Katlan

Delegelerin Listesi651 yaynlanmtr.

1 Eyll 1976 tarihinde yaynlanan 127. say ile

birlikte TB-DER gazetesinin biiminde baz de-
iiklikler gze arpmaktadr. Gazetenin sayfa
says 8den 12ye kmtr. Gazete 28x41 ebat-
larndadr. Logosunda yer alan byk harfli TB-
DER yazs tb-der biimine dnmtr. rgtn
amblemi sol tarafa kaydrlm ve bytlmtr.
Logo ve tb-der yazsnn altnda Bamszlk
Demokrasi Bar ve zgrlk Mcadelesin-
de ileri! yazs bulunmaktadr. Kapanda spot
cmleler halinde ierikte yer alan konulara yer
verilmitir. 1 Eyll Dnya Bar Gn Kutland,
Bar Mcadelesi Gleniyor, Sava Kkrtc-
lna Hayr, Silahlanma Yarna Son, ilide
Faist Cuntann 3. Yl, ili Halk ve retmen-
leriyle Dayanmamz Glendirelim

2.sayfada ilideki faist cuntann ili halkna ve eitim emekilerine yap-

t bask ve zulm protesto etmek ve ili retmenleriyle dayanma
iinde olduumuzu bildirmek iin TB-DER Genel Bakan Gltekin Gazi-

301
olunun Trkiyenin ili Bykeliliine yazd yazya yer verilmektedir.
Bu yazda zetle u grler dile getirilmitir:

TB-DER L HALKI VE RETMENLERYLE DAYANIIYOR

4 Eyll, ili halk iin kurtulua giden yolun balangcn simgeliyor.

Alt yl nce bugn Salvador Allende, ili halknn demokratik istemiyle
cumhurbakan seilmiti. () ok uluslu irketler ve ili egemen snfla-
r, ilinin bamsz ve demokratik geliimini engellemek iin her oyuna
bavurdular. Ve nihayet faist Pinochet ve etesine 11 Eyll 1973de bir
darbe yaptrdlar. Faist cunta, aralarnda yurtseverlerin ve demokratla-
rn bulunduu 30 bin kiiyi birka gn iinde katlettiler. () Trkiye eitim
emekileri olarak, faist ili cuntasnn ili halkna ve retmenlerine kar-
giritii insanlk d bask ve zulm, dnya kamuoyu nnde protesto
ediyoruz. () Trkiyedeki tm devrimci-demokrat gleri ili halk ve -
retmenleriyle dayanmaya aryoruz.

Ayn sayfada Eski Gney Kaymakam 20 bin lira tazminat demeye

mahkum edildi,652 Uakta TB-DER yesi Yirmi retmene Maalar
Verilmedi, Dnya Bar Gn Kutland653

3.sayfada Demokratik retmen Hareketinin Bar Grevi balkl bir

yaz TB-DER 3. Olaan Genel Kurulu Karar ile birlikte yaynlanm-
tr.654 4. sayfada Genel Bakann Yapt Basn Toplants metni bulu-
nuyor. Basn toplantsnn baz blmlerini buraya aktarmay faydal bu-
luyoruz;

TB-DER GENEL BAKANI GLTEKN GAZOLUNUN

BASIN TOPLANTISI

() Ynetim kurullarmz 25.8.1976 gn balayan ve aralksz 6 gn

sren toplantda DGMlere kar mcadele, TRTdeki igale son, Dnya
Bar Gn,655 ili Halk ve retmenleriyle dayanma ay, lkretim
haftas, kitap smrs ve yeni ders kitaplar deiiklii, dnya oku-
ma-yazma gn gibi ok nemli konularda TB-DERin etkin grev yap-
masn programlamtr. Ayn zamanda 1976-1978 dneminde yaplacak
almalarda gz nnde tutulmas gereken ilkeleri de belirlemitir. ()
Faist trmana kar Faizme Geit Yok parolas altnda Trkiyedeki

302
 tm faist, rk, oven ve asimilas-
yoncu glere kar emekten yana
demokratik ura vermeyi en acil
grevlerimiz arasnda sayyoruz.
() Gen, Gle, avat, Bingl,
Hakkari ve Adapazarnda ubele-
rimize yaplan saldrlar; Ankara ve
Konya Erelide saldrya urayp
ar yaralanan retmenler; yasa
d aranan ubelerimiz; anti-de-
mokratik uygulamalarla kapatlan
Sinop, Eskipazar ve Geyve ube-
TB-DER, DGMlere Hayr Mitingi
lerimiz; Rizede 27 retmenin
grevine son verilmesi; Pazarckta 34 retmenin srgn edilmesi; G-
lede 4 retmenin aa alnmas, kymn, faist basklarn tm iddetiy-
le srdrldnn en ak gstergesidir. () Hzla deien dnyamzda
emeki halkmzn devrimci bilinci geen her gn bymektedir. Egemen
gleri korkutan da budur. Trkiye, okur- yazarlk orannda da birok l-
keden geridedir. rnein; Yunanistanda okuma yazma bilmeyenlerin
oran %19, ABDde % 2, Sovyetler Birliinde % 0 iken, Trkiyede ne
yazk ki bu oran % 54tr. Edirnede okullama oran % 99 iken Siirtte
% 37dir. stanbulun sadece 3 kynde okul yokken Vanda okulsuz ky
says 290dr. ()

5. sayfada mer Cahit Yldz imzal Genel Kurul zerine ve lkokul

retmenleri Salk ve Sosyal Yardm Sand656 17. Genel Kurulu Basn
Blteni balkl yazlar bulunmaktadr. 6 ve 7. sayfalarda FSE (Dnya
retmen Sendikalar Federasyonu)nin ili Halk ve retmenleriyle
Dayanma ars ile ili Halkyla Dayanmamz Glendirelim ya-
zlarna yer verilmitir. 8 ve 9. sayfalarda III. Olaan Kongreye Gelen
Mesajlar, 10. sayfada Genel Ynetim Kurulu yelerinin grev blgeleri-
ne, 11. sayfada TS Boykotu ve MHP stanbul l bakanlnn TB-DER
yeleri hakknda tuttuu raporun kuprlerine, 12. sayfada ise FSEnin
ili ileri ve Halkyla Dayanma Bildirisine Pablo Neruda ve Salvador
Allende fotoraflaryla birlikte yer verilmitir.

Gazetenin 128. says 15 Eyll 1976 tarihini tamaktadr. Kapanda

Devlet Gvenlik Mahkemeleri Yzlerce retmeni de Yarglad yaz-

303
 s yurttalarn azna vurulan DGM kilitli bir
afile birlikte verilmektedir. 2. sayfada r-
gt Haberleri bal altnda yer alan baz
haber balklar u ekilde verilmektedir:
Geniletilmi Genel Ynetim Kurulu Top-
lants Yapld, ili i Snf ve Yurtsever-
leriyle Dayanma Toplantlar Yapld,657
Genel Bakanmz Gltekin Gaziolu DSK
Genel Bakan Kemal Trkler le Grt,658
14 Demokratik rgt DGMlere Kar G-
birlii Yapt659

3. sayfada Demokratik retmen Hareketi

ve Devlet Gvenlik Mahkemeleri balkl
bir yazya yer verilmitir. Yazda TB-DER 3.
Olaan Kongresinde Genel Kurulun DGMlere Kar Mcadele ile ilgili
ald karara atfta bulunularak zetle yle denilmektedir: Devlet G-
venlik Mahkemeleri skynetimsiz skynetimdir. 12 Mart dneminde
kurulan anti-demokratik kurumlardan ve bask aralarndan biri olan
DGMler Anayasa Mahkemesi tarafndan Anayasaya aykr bulunmu-
tur. Buna ramen anti-demok-
ratik gler DGMleri yeniden
kurmak iin youn bir aba
gstermektedirler. Demokrasi-
den ve zgrlklerden yana bir
rgt olan TB-DER, DGMlerin
grevlerinin sona ermesi ve bu
kurumlarn yeniden kurulma-
mas iin kararl bir mcadele
verir. ()

4. sayfada Saytay Deneti-

si Hayri Kurtgz imzal Yakacak Yardm Hakknda ve lkretim
Haftasna Girerken balkl yaz bulunuyor. Yazda 126 gencimiz ve 6
retmenimiz ldrld denilerek Kahrolsun Irk, ven ve Asimilas-
yoncu eitimi savunanlar660 () Yaasn halkmzn bamszlk, demok-
rasi, bar ve zgrlk mcadelesi denilmektedir. 5. sayfada yine bir

304
Saytay Denetisinin (Atilla nan) Yasalarda ve Mahkeme Kararlarnda
Bir Hkm Olmadka Memur Aylklarndan Hibir Kesinti Yaplamaz
balkl yazs yer almaktadr. 6. sayfada Mustafa Gazalc imzal Acs
Paylalmayan Denizli Depremi balkl yaz bulunmaktadr.661 7. sayfa-
da Can Aksoy imzal Sosyal Bar, 8 ve 9. sayfalarda ise DGMlere
Kar Mcadele Devrimci Demokratik ve Yurtsever Bir Grevdir balk-
l yaz, 10. sayfada TB-DER Avukatlarndan lhan Diinin kaleme ald
Rejimin Teminat DGM, 11. sayfada Dursun Bila imzal Anayasa ve
Ailenin Korunmas balkl yazlar bulunmaktadr. 12, 13 ve 14. sayfalar-
da rgt Haberleri balkl blm bulunmaktadr. Burada gze arpan
baz haberler yle: Erzurumda DGMlere kar mza Kampanyas Al-
d, Bingl ubemiz Faistlerin Saldrsna Urad, Borka ubemize
Dinamit Atld, Elaz Raporu, Keban Raporu, Malatya Raporu662
yer almaktadr.

TB-DER, DEMOKRATK RGTLERLE YAPACAI

GBRLNN LKELERN SAPTIYOR

Yine 14.sayfada TB-DER Genel Ynetim Kurulunun dier demokratik

rgtlerle yaplacak Gbirliinin ilkeleri balkl 9 maddelik ilkeler
sralanmaktadr.663 Bu ilkeler u ekilde zetlenebilir: Anti-faist ve an-
ti-emperyalist olmak, dnya devrimci hareketinin bileenlerine saygl ol-
mak, temsil ettii kitlenin ekonomik demokratik talepleri dorultusunda
mcadele etmek, emekten yana siyasal glere
saygl olmak() v.s

15 ve 16.sayfalarda Persepolis Bildirisi yer al-

maktadr.664

DEVLET GVENLK MAHKEMELER

(DGM)NE KARI ANKARA MTNG

Eyll aynn en nemli gelimesi TB-DERin di-

er demokratik kitle rgtlerine nclk yaparak
Ankarada DGMlere kar 27 Eyll 1976da ger-
ekletirilen miting ve yrytr. Miting Tan-
doandan balayp Kurtulutaki Cemal Grsel
Meydannda sona ermitir.665 Olaylarn kt ve

305
onlarca insann yaraland mitingden sonra TB-DER ynetimi baz sol
gruplar sulayacaktr. Bu mitingden sonra hkmetin TB-DERe kar
olan tutumu daha da sertleecektir.

TB-DERN KAPATILMASI VE MHR FEKK OLAYI

Ankara Belediyesi binasna girerken bir gazeteci yanma yaklat ve

bana Gaziolu, burada iin ne? Ankara Valisi TB-DERi kapatma kara-
r ald. u anda polisler genel merkezde arama yapyor. Bir taksiye at-
layp genel merkeze vardmda kaplarmza mhr vurulmutu. len
haberlerinde tm ubelerimizin de kapatlmakta olduunu rendik. a-
lmalara TMMOBde devam ettik. Avukatlarmz Dantaya bavuruda
bulundular. Bir hafta sonra Dantay yrtmenin durdurulmas kararn
verdi. Ancak Ankara Valisi Durmu Yaln karar uygulamyordu. Konuyu
kendi aramzda tarttk. Oy birliiyle ertesi gn kaplarmzdaki mhr-
leri skmeye karar verdik. (...) saat 10da hazrladmz basn aklama-
s metnini gazetecilere datarak genel merkez binasna gittik. Bayram
Ayaz cebinden kard akyla mhrl ipleri kesti. Genel Bakan koltu-
una oturdum. Bir sre sonra polisler geldi ve bizi ankaya Karakoluna
gtrdler. Broyu yeniden mhrlediler. Geceyi karakolda geirdik. Sa-
bah bizi sust savclna kardlar. () Tutuksuz yarglama karar ve-
rildi. Ksa bir sre sonra da beraat ettik. () Vali memurlarn gndererek
mhrleri sktrd. Buna paralel olarak tm ubelerimiz ald. Mhr
Fekki ad verilen bu olaydan sonra rgtmzn prestiji hayli artt.666

TB-DER, DGMlere Hayr Mitingi

306
 Trkiyenin ders kitab sorunu da bu yllarda ka-
muoyunun gndemine tanacaktr. Doal olarak
bir retmen rgt olarak TB-DER de konuyu
tartan bir rgt olacaktr. TB-DERin konuya
mdahil hale geldiini gsteren TB-DER Gazete-
sinin tarihi 1 Kasm 1976dr. 131 sayl Gazetenin
kapanda fotorafl olarak MCnin Ders Kitapla-
r: Bilim Dmanlnn, Gericiliin, Irkln ve
Asimilasyonculuun Resmi Belgeleri balyla
verilmektedir.

Konunun btnln korumak amacyla bu

konu ile ilgili TB-DERin 3.sayfada yer alan ak-
lamasna burada yer vermeyi uygun bulduk. Ei-
timde Faist Trmann Yeni Halkas: MCnin
Ders Kitaplar balkl yazda zetle u grlere yer verilmektedir:667

MLLYET CEPHE (MC)NN DERS KTAPLARI VE TB-DER

retim programlar, eitim-retim etkinliklerinin ama ve ilkelerini

belirleyen temel belgelerdir. () Ders kitaplar, eitimi kolaylatran ba-
lca bilgi edinme kaynaklardr. Hele okuma alkanlnn istenilen dzey-
de yaygnlamad, okuma yazma olanaklarnn son derece snrl oldu-
u Trkiye gibi lkelerde ders kitaplarnn nemi daha bir artmaktadr.
Yoksul halk ocuklarnn ders kitaplarn dahi binbir glkle saladklar
gerei gz nne alnrsa ders d bilgi edinme
aralarndan yararlanma olanaklarnn son dere-
ce kstl olduu aktr. Bu ynyle soruna yakla-
tmzda, ders kitaplarnn renciye kazandrd
bilgi ve davranlarn nitelii daha da dndr-
c bir grnm kazanr. nk rencilerin, okul-
da ve evde el altnda tuttuklar biricik retim ara-
c ders kitaplardr. Bu yzden renci-kitap ilikisi
ok dikkatli bir dzenlemeyi zorunlu klmaktadr.
12 Mart faizminden sonra yksek ve ortaretim
kurumlar, zellikle ortaretim kurumlar youn
bir demokratlama sreci yaad. ou emeki

307
 halk ocuklar retmen okullarna gitti. () lerici retmenlerin say-
snn artmasyla telaa kaplan MC, ilerici renci kitlesine faist ideo-
lojiyi benimsetemedi. Faizmi kitlelerde merulatrmak abasna uygun
olarak retim programlarnn da deitirilme gereksinimi duyuldu ve
tamamen rk-oven ve asimilasyoncu bir zel ki-
tap hazrlatld. Daha sonra da retim program
mehur bilim adamlarnca (!) hazrlanm bilimsel
(!) kitaplara uygun olarak hazrland. () MC bu
retim programlarn hayata geiremeyecektir.
Faizme kitle taban hazrlama giriimleri de boa
kartlacaktr.668

TB-DERin kar kt ders kitaplarnda rklk

ve ovenizm artlandrlmas ile asimilasyon n
plandadr. Bilim dmanl yaplarak stn rk
kuram yerletirilmeye allmtr. Bozkurt gele-
neine, stn rk ve cihan hakimiyetine dayand-
rlan bir felsefe egemen klnmaya allmtr.669

Gazetenin 2. sayfasnda rgt Haberleri balkl blmde yer alan baz

haber balklar u ekilde yer almaktadr: Genel Bakanmz DSKin
Dayanma Fonuna Katld, Ders Kitaplar
nceleme Komisyonlar Kuruldu, Sakarya-Ak-
yaz ubesi Raporu, Nidede 8 yemiz l D-
na Srld, Kahramanmara-Elbistanda
25 yemize Soruturma Ald670

Bu arada TB-DER Genel Ynetim Kurulu 29-30

Ekim gnlerinde toplanp baz kararlar alm,
bu kararlar Genel Bakan Gltekin Gaziolu
tarafndan bir basn toplantsyla kamuoyuna
aklanmtr. Bu aklamaya gre: GYK, isiz-
liin ve hayat pahallnn ekilmez hale geldi-
i, kiralarn iiyi, retmeni ve az gelirli me-
murlar canndan bezdirdii gnmzde eitim
emekilerinin younlaan zlk sorunlarn,
1977 yl Temmuz aynda toplamay kararlatr-
dmz Demokratik Eitim Kurultay n hazr-
TB-DER, DGMlere Hayr
Mitingi
308
lklarn,671 eitim emekilerinin sendika hakkn elde etme mcadelesini,
rgtsel ilev ve rgt ii eitim almalar gibi nemli konular ayrntl
olarak tartm ve kararlar almtr. Bu toplantda eitim emekilerinin
ekonomik, zlk ve mesleki talepleri de grlmtr.672

Gazetenin 5. sayfasnda Av. Halit elenk imzal Hazrlk Soruturmas

ve Avukat balkl bir yaz yer almaktadr. Gazetenin 6 ve 7. sayfalarn-
da Faizm Nedir balkl teorik ereveli bir yaz fotoraflarla birlik-
te yaynlanmtr. 8.ve 9. sayfalarda rgtl Mcadelemizde ileri Bir
Adm: TB-DER 1976-1978 alma Program Gaziolunun sunumuyla
birlikte yaynlanmtr. (TB-DER Genel Merkezi alma Programn bir
kitapk eklinde bastrm, ancak say yeterli olmad iin alma Prog-
ramnn gazetede de yaynlanmasna karar vermitir.)

Programn Sunu yazsnda u grlere yer verilmektedir:

TB-DER 1976-1978 ALIMA PROGRAMI

3. Olaan Genel Kurulumuzda ynetime aday

tm kadrolar (gruplar .A), program taslaklar ya-
ynlamlardr. Bu durum, rgtmz asndan
sevindirici bir gelimedir. () Bu program yaplr-
ken 3. Olaan Kongre Kararlar nda Trkiye
retmen hareketinin deneyimlerinden, Dnya
retmen hareketinin deneyimlerinden, blgesel
toplantlardaki nerilerden yararlanlmtr. ()
1976-1978 dnemi alma program; rgtsz
olan binlerce retmeni rgt ats altnda top-
lamay, rgt ii eitime nem vermeyi, yayn
politikamz salamlatrmay, zlk sorunlarna,
zellikle de ky retmenlerinin sorunlarna eil-
meyi, eitimin demokratikletirilmesi iin Demokratik Eitim Kurultayn
gerekletirmeyi, demokratik rgtlerin g ve eylem birliinden neyin
anlalmas gerektiini, anti-faist, anti-emperyalist, anti-monopolist,
anti-feodal ve anti-ovenist mcadelemizin boyutlarn, demokratik -
retmen hareketinin bar mcadelesinde yerinin ne olduunu, uluslara-
ras retmen hareketiyle dayanma istemimizi, sendikalama konusun-
da mcadelenin gerekliliini ve boyutlarn iermektedir.

309
nanyoruz ki, bu program youn ve kararl, maceracla kaplmadan,
pasifizme dmeden, bilimin nda yaplacak almalarla hayata ge-
irilebilir.

Bu programn hayata geirilmesinde: Genel Merkezden en cra da k-

yndeki yemize kadar, herkese kollektif bir sorumluluk dmektedir. ()

Bu program kitaplklarda, kapa tozlu, sradan bir kitap olmamal. ye

ve ube yneticilerimizin en ok bavurduklar el alt kitab olmaldr.

Yurtsever, devrimci-demokrat arkadalarmzn bu programn uygulan-

masnda gerekli abay gstereceklerine, Bamszlk, Demokrasi, Bar
ve zgrlk Mcadelesinde kendilerine den grevleri yerine getirecek-
lerine inancmz tamdr.

alma programnda yer alan balklar da u ekildedir: Giri, Nasl Bir

Dnyada Yayoruz, lkemizdeki Durum, Kitle rgtleri ve TB-DER,
TB-DER ve Yanl Eilimler673, TB-DERde Demokratik Merkeziyet-
ilik, rgtsel Bamszlk ve TB-DERin Siyasal Partiler Karsndaki
Tavr.

11. sayfada rgt Haberleri balkl blmde yer alan baz haberler
yle: Urfa ubemiz Kundakland, Turhal ubemiz yesi Nihat yi-
gnn Evi Yaklmak stendi, GazipaadaTB-DERli retmenlerin
Kurduu Tketim Kooperatifi Yangn Bombasyla Yakld, Adyaman,
Artvin, Tokat ve Amasyada Srgn Edilen retmenlere Emeki Halk-
mz Sahip kt

12. sayfada Birlemi Milletler 11 Ekim Tarihini Gney Afrikadaki Siya-

si Tutuklularla Dayanma Gn Olarak lan Etti ve FSEnin 11. Gele-
neksel Konferans balkl yazlar bulunuyor. FSE Genel Sekreteri Daniel
Retureau imzal yazya gre konferansta Gnmz Dnyasnda Okul ve
retmenler konusu tartlacaktr.

24 Kasm 1976da Van ve evresinde bir deprem meydana gelecek ve

depremin ykt evlerin fotoraf 15 Kasm-15 Aralk tarihli 131-132-133.
saynn kapanda yer alacaktr. Hem deprem hem de yl sonu olmas gz
nne alnarak gazetenin says bir arada ve 16 sayfa olarak kartl-

310
 mtr. Kapanda depremin ykt evlerin fotora-
fyla Doal Afetlerin Yanna Egemen Glerin h-
malleri de Eklenince, Tm Kayplarn Nedenini Yer
Sarsntlarna ya da Kadere Balayamayz yazs
yer almaktadr.

2.sayfada rgt Haberleri balkl blmde yer

alan baz haberler unlar: TB-DERin 1977 Tak-
vimi kt,674 TB-DERin ube Says 633e Ula-
t,675 Almanya GEW-Berlin Bakan Eleonore
Kujawann TB-DERe Gnderdi mesaj ile Gazi-
olunun bu mesaja cevab676

3.sayfada Demokratik Kitle rgtlerinin Demok-

rasi Mcadelesindeki Yeri ve Grevleri balkl yaz bulunmaktadr.677

4.ve 5. sayfada Van depremi ve bununla ilgili TB-DERin yapt ar ve

almalara yer verilmektedir.678

6. sayfada TB-DER Genel sekreteri Mustafa Dzgnn Politika Gazete-

si yazar Ahmet Kahramann sorularna verdii yantlar yer almaktadr.
Dzgn, zetle Milliyeti Cephenin dier ilemleri gibi ders kitaplar da
Anayasaya ve bilimsel anlaya aykrdr. () Ders kitaplar rencileri rk-
-oven bir izgide artlandrmay hedeflemektedir. diyecektir. 7. sayfa-
da Alpaslan Iklnn i Memur Ayrm Sorunu ile Saytay Denetisi
Hasan Ban Yan demeler Sorunu balkl yazlar bulunmaktadr. 8.
ve 9. sayfalarda Faizm ve Faizme Kar Mcadele balkl teorik bir
yazya yer verilmektedir. 10 ve 11. sayfalarda geen saylarda bir blm
yer alan TB-DER 1976-1978 alma Programnn kalan blm ya-
ynlanmaktadr. Bu blmde rgtlenme, Ky retmenleri ile lgili a-
lmalarmz, TB-DERin rgtsel Birliini Glendirme abalar, Eitim
ve Yayn balklar bulunmaktadr. 12 ve 13. sayfalarda Ermenekte 174
Arkadamz 1,5 Aydr Direniyor679 balkl yaz yer almtr. 14.sayfada
rgt Haberleri devam etmektedir. Burada yer alan baz haber balk-
lar u ekildedir: ereflikohisar ubemize Bomba Atld, Yksekova
ubemiz Kurun Yamuruna Tutuldu, Ar ubemizin Camlar Taland
ve Kurunland, Trabzon ube Yneticileri eitli illere Srld, Bit-

311
liste lerici Glerin Dayanmas680 Halfetide TB-DER Yneticileri ve
yeleri Srgn Edildi, Ankarada TB-DER yesi Ali Gm ve Gafur
Tanyldz ldrld, TB-DER Yneticileri Beraat Etti. Kapatma He-
vesleri Gericilerin Kursaklarnda Kald681

16.sayfada ise Gney Afrikada Irk Ayrm Sryor balkl bir yaz yer
almaktadr.

312
DPNOTLAR
570 7 Aralk 1975 Pazar gn Saruhanlda bir sessiz yry ve miting dzen-
lenir. Bu miting ve yry ilede grevli Saadettin ztrk, Yunus Koak
ve Sleyman Kapucu adl retmenlerin hibir gereke gsterilmeden
baka yerlere srgn edilmesi protesto edilmitir. Bu mitingde Milli Ei-
tim Bakan Ali Naili Erdeme ekilen ve altnda 600 renci ve 387 velinin
imzas bulunan bir telgraf ekilerek bu srgnlerin nlenmesi istenmitir.
571 Derinkolun yazsnda TB-DER Genel Merkezinin yerel ubelerin yayn -
karmalarna izin vermesi ve vermemesi gibi konular irdelenmektedir. Ya-
zda ubelerin yerel yayn karmasnn temel nedeni olarak TB-DERin
genel yaynlarnn yetersizlii gsterilmektedir.
mer Aslann yazsnda ise 6 Aralk mitinglerinin iptali sonrasnda TB-
DERe ynelik eletirilerin hakszlna vurgu yaplmakta ve u grlere
yer verilmektedir: () zaten varlan bu aamada mesele TB-DERin
boyunu da amt. TB-DER bamszlk-demokrasi mcadelesinin et-
kili bir gcdr, anti- faist, anti- emperyalist cephenin nemli bir kana-
ddr, ama bu kavgann temel bir yrtcs deildir. Bu iin gerek bir
sahibi var. Fakat bizi asl zen nokta Trkiyede bamszlk ve demok-
rasi mcadelesinin nemli bir gcnn meseleye ters yaklamasdr.
nanyoruz ki bu arkadalarmz bu olay tekrar tekrar dneceklerdir.
() Maceraclarn, kaaklarn ve provakatrlerin dnda namuslu dev-
rimciler iinde bulunduumuz bu ortam ok iyi deerlendireceklerdir.
Ama varsn bazlar bize pasifist, revizyonist, teslimiyeti desin. Varsn
bazlar bize beceriksiz desin. Biz tavrmz onlara gre olmak (belirle-
mek. .Aydn) zorunda deiliz.
572 Milliyet Gazetesi; 27 Aralk 1975 Be TB-DER Yneticisi Adana Devlet
Gvenlik Mahkemesince Tutukland balkl haberde unlar anlatlmak-
tadr: Aralk aynda Samanda TB-DER ubesinin yaynlad bir bildiri
ile ilgili olarak Adana DGMde yarglanan Samanda TB-DER yneticileri
yaynlanan bildiride kendi genel merkezlerini eletirdiklerini ne srme-
lerine ramen tutuklanarak cezaevine konulmulardr.
573 60 ube kongrelerini yapm ve 300 kiilik bir ynetim kurulu seimle be-
lirlenmitir. Bu ubelerden sadece Hopa ubesini Bakan (Ganime Kuzu)
kadndr. Yine 300 ynetim kurulu yesinden 7 tanesi kadndr. (.Aydn)
574 akrn grlerinden bir blm buraya aktarmay uygun grdk: ()
Genel Ynetim Kurulumuz 4 Aralk 1975 gn topland ve aralksz on
saat konuyu grt. Sonunda hepinizin bildii gibi, yedi ilde eylemin
kaldrlmas, sekiz ilden birinde yry ve miting, dierlerinde de yalnz
miting yaplmas kararn ounlukla ald. () Bu arada, bir baka ko-
nudan; DSK yneticilerinin tavrndan sz etmek istiyorum. DSK, bizim
ve bizim gibi demokratik kurulularn getiimiz Austos ayndan beri
g birlii almalar iinde bulunduumuz byk bir ii sendikasdr.

313
 DSK, 17.11.1975 tarih ve 975/1023 sayl ve Genel Sekreter brahim G-
zelce imzal yazsyla eylemimize destek vereceini bildirmiti. () DSK,
4 Aralkta tekilata bir telgraf ekerek DSKin 3 Aralk 1975 tarihinde
ald karar duyurdu ve TB-DERin eylemlerine destek verilmeyecei-
ni aklad. () Bu karar bize duyurmad. Biz telefonla sorup rendik.
()
575 Amasrada sergi aan Demirkol, sergi al iin bir bildiri hazrlam ve
datmtr. Bu bildiride hkmetin manevi ahsiyetini neren tezyif ve
tahkir ettii iddiasyla yarglanmtr. 10 ay ar hapis cezas alan Demir-
kol, Objektifimi, emeki halkmn snf kavgasnda, anti-demokratik uy-
gulamalarda ve faist saldrlar karsnda bir silah olarak gryorum
dedi.
576 CHPli 6 senatr (Hamdi zer, Naci Cidal, Hasan ldam, Niyazi nsal, H-
seyin Atmaca, Ekrem Kabay) Milli Eitim Bakan Komando lakapl Ali Naili
Erdem hakknda retmen kymn gerekletirdii iin senato aratrma-
s istemitir.
577 Aralarnda TMMOB, TB-DER, Tm retim yeleri Dernei, Sosyal-,
HD, AYD, ada Metal-, Turizm-, Petrol-Kimya ,TTED, Yeralt
Maden-, TB, TM-DER, TS-DER, AS-, Baysen-, TBB (Ankara), Yeni
Haber-. Bu kurulularn aklamasnda zetle; Bu gn Trkiyede faizm
bir trmanma dnemine girmitir. zmir Tarite devrimci bir sendikaya
bal iilerin iten karlarak yerlerine faist militanlarn yerletirilme-
si; Seydiehirde btn gerici glerin nceden planlanm bir ekilde
tm ilerici-devrimci kitlelerin ve rgtlerin zerine saldrtlmas; () Bu
gn Trkiye toplumu gerekten ikiye blnmtr. Bir yanda demok-
rasiden yana olan, halkn mutluluunu savunan, zgrlk ve insanlk
mcadelesinin safnda yer alan milyonlar, te yanda kendi z karlar
dorultusunda mcadeleye girmesi karsnda talan dzenlerini srdr-
me olanan gn getike yitiren burjuvazi ve onun paral eteleri. ()
578 Denizli Valiliiliince Gney ubesi, yaynlad bildiride, Kahrolsun Fa-
istler, Kahrolsun Emperyalizm, Kahrolsun Amerikan Uakl gibi mev-
cut dzeni yeren szler sylendii halde, Kahrolsun Ruslar, Kahrolsun
Yunanllar denilmedii ve bu suretle ama dna kld, halk isyana
tevik ettii gerekesiyle 2.1.1976 gn faaliyetten alkonulmu, Gney
Asliye Ceza Mahkemesi 8.1.1976 tarihinde Valiliin ilemini iptal etmitir.
579 Konya ube lokalinde zincir, ta, sopa ve bak bulunduu gerekesiyle
17 gn sreyle kapatld.
580 Dr. Server Tanillinin Uygarlk Tarihi adl kitab hakknda komnizm pro-
pagandas yapt gerekesiyle stanbul DGMde dava almtr.
581 Ankara Yenimahalle mam Hatip Okulunda grevli olan meslek dersleri
retmenleri, kltr dersleri retmenlerini solcu, Krt vb. yaftalarla

314
 Skynetim Komutanlna ikayet ederler. Yaplan soruturmalarda ih-
barlar aslsz kar ve muhbir retmenler iftira atmaktan tazminata mah-
kum olurlar.
582 Basn toplantsna Oktay Akbal, etin Altan, Ataol Behramolu, Kemal
Bilbaar, Afet Ilgaz, Yaar Kemal, Adnan zyalner, Kemal Slker, Ha-
met Zeybek ve Fakir Baykurt katlmlardr.
583 Toplantya Jean Paul Sartre, Luis Aragon ve Vescaros birer mesaj gnde-
rerek kitap toplatmalar protesto etmilerdir.
584 TB-DERin bu raporu 1978 ylnda gerekletirilecek olan Mara Katlia-
mnn ipularn vermektedir.
585 TB-DER ubesinin yaynlad bir bildiri zerine ubede arama yaplm,
18 yandan kklerin bulunmas gereke olarak gsterilmitir.
586 Fatsa ubesinde 18 yandan kklerin bulunmas gereke iken, Kavak
ubesinde ubede su aletlerinin bulunmas gereke gsterilmitir.
587 Kongrelerini gerekletiren 60 TB-DER ubesinin 300 ynetim kurulu
yesinden 8 tanesi kadndr. (.Aydn)
588 7 Mart 1976 tarihli gazelerde ksa ad ret-Bir (retmenler Yardm-
lama ve Dayanma Dernei) adyla sa eilimli bir retmen dernei
kurulmutur. Tznde yelerini ve btn Trk retmenini, mesleki
olmayan gnlk olaylarn dnda ve stnde tutarak () Affa urasalar
dahi terzil edici bir sula mahkum olmu bulunanlar hakknda yaplan
idari ve kazai soruturmalar neticesiz kalsa dahi ve anarik olaylara, bir
kurulu ierisinde veya tek bana karanlar dernee ye olamazlar gibi
sol eilimlilere kapal olduu yazldr.
589 Pazarck Kaymakaml TB-DER ubesine bir yaz gnderir. Yazda Pazar-
ck Yetkili Mahkemesinden alnan kararlarla ubenin arandn, yaplan
aramalarda eitli yasak sol yaynlarn bulunduunu ve ubenin bu ne-
denle 3 ay sreyle kapatldn bildirir. ube bakan mahkemeye dilek-
e ile bavurarak mahkemece verilen arama kararnn bir rneini ister.
Mahkemenin verdii yazl cevap hayli ilgintir: Mahkememizce verilen
herhangi bir arama karar bulunmamaktadr.
590 Kongresini yapan 61 ubenin 305 yneticisinden sadece 4 tanesi kadndr.
TB-DER ubelerinden sadece Akhisar ube Bakan (Sabriye arc) ka-
dndr. ( .Aydn)
591 Demokratik Eitim adl dergi 1 ubat 1976da yayna balamtr. Sahipli-
ini Musa Uysal, Yaz ileri mdrln Nazm Bayatann stlendii der-
ginin elimizde 3 adet says bulunmaktadr. Kendilerine TB-DER Dayan-
ma Ekibi adn veren grubun ierisinde smail Hakk Bayram, Ali Kaymak
gibi ismler de yer almaktadr.
592 Demokratik Eitim; say 3, sayfa1, 3 Nisan 1976 Ankara.
593 Bltende eitim alanndaki planszla dikkat ekilmektedir.

315
594 rgpte dzenlenecek Emperyalizmin Eitimimize Etkisi adl seminer,
emniyet amirinin emperyalizm ile derneinizin ii ne? gerekesiyle ya-
saklanmtr. Ayn birimler daha nce de Eitim zerine balkl semine-
rin yaplmasna izin vermemilerdi.
595 19-20 ubat 1976 tarihinde Bakanlk mfettileri ube yeleri hakknda
soruturma balatmtr. Soruturmada sorulan sorulardan bazlar un-
lardr: Ar sol militanlk yaptnz, Dncenizden dolay renciler
arasnda ayrm yaptnz, mezhep ayrm yaptnz ve kendi mezhebi-
nize uygun olanlar koruduunuz, TB-DERde grev alarak bu rgt
yasal olmayan eylemlere tevik ettiiniz, siyasal kurululara ye olarak
militanlk yaptnz, Kitle nasl bir kurulutur? Kitle Brosunda renci-
lere konferanslar veriyormusunuz, bu konferanslarn nitelii nedir?
596 Kongresini yapan 42 ubenin 210 yneticisinden sadece 5i kadndr. (.Ay-
dn)
597 Sungurlu Lisesinde Mdr Yardmcs olan Hakk irin ve Nuri Akbulut,
renci Haydar Akolunu kollarndan tutarak retmen Mehmet Byka
baklattrmlardr. renci hastaneye kaldrlrken polisler okula girip
olaylar yattrmak istemi ancak bu kez okul mdrnn faist rencile-
ri kkrtmas zerine polis ile renciler arasnda atma yaanm, Cafer
Gtekin adl bir renci de bu kargaa srasnda ustura ile yaralanmtr.
598 Erzurum Kazm Karabekir Eitim Enstitsnde devrimci renciler ze-
rindeki bask ve kym giderek artmaktadr. Halktan yana renciler em-
peryalizmin lkemizdeki sadk bekiliini yapan komandolar tarafndan
okula sokulmamaktadr. Okula sokulmayan renciler Abbas zlmez,
Trkay Gnta, Diyadin Ezen, Mustafa elik, Abdurrahman Aslan, Mustafa
Gmen, smail Aydn, Kenan Meydan, brahim alayan, Muhsin Uygur,
Hseyin Ayvazolu ve Haim Merdandr. Bu kitabn yazar olarak benim
de iinde bulunduum heyet TB-DER Genel Merkezini ziyaret etmi,
sorunlarn TB-DERde dzenlenen bir basn toplantsyla kamuoyuna
duyurmutu. Heyet olarak TB-DERlilerle birlikte 13 Mart mitingine ka-
tlm, Erzurumda Can Gvenlii ve renim zgrl stiyoruz yazl
bir pankart tamtk. Tandoan Meydannda pankartmzla birlikte toplu
bir fotoraf ektirmitik.
599 TB-DER Afyon ube Bakan smail Akn grev yapt okuldan alnarak
bir yl sonra almas planlanan Sungurlu Tulu Ortaokuluna srgn edil-
mitir.
600 Artvin, Yusufeli, Borka, Hopa, avat, Ardanu ve Gkta ubeleri Ana-
lar, Babalar, Kardeler balkl bir bildiri yaynlayarak faist saldrlar ve
retmen kymlarn protesto etmilerdir.
601 Verilen bilgilere gre yry kolunda 7-12 kiilik sralar halinde yryen
kitleyi yry kolundaki grevliler saym ve yrye 51 bin 200 kiinin
katld saptanmtr.

316
602 TB-DER Ynetim Kurulu yesi brahim erinin grev yapt ilkokulda
Milli Eitim mdr ve lkretim Mfettileri tarafndan arama yaplr.
Aramada snf kitaplnda bulunan baz kitaplarla ilgili soruturma al-
mtr. Soruturmaya konu olan kitaplar unlar: Pullarn Sava (lk Ta-
mer), Beyaz Trk (Bekir Yldz), Bir nsan Douyor (Maksim Gorki), Kor-
kusuz Kahraman (Valter Scott)
603 Kovanclar kasabas ngilizce retmeni, ayn zamanda TB-DER Palu u-
besi yesi de olan mer Bozkurt, nedensiz yere srlm ve aadaki
satrlarn bulunduu bir mektup kaleme almtr: On sekiz yldan beri,
yurdun eitli yrelerinde ezilen halkn ve a dmanlarnn amansz
bir takipisi olarak, ileke halk ocuklarna devi kutsal sayan bir bi-
linle, hizmet ettim ve etmekteyim. Beni ke bucak savuran egemen
gler, soylu ve temiz idealimi hibir zaman deitiremeyeceklerdir. Ha-
yatn dibine itilmi halk ynlarnn ac gereklerini haykrmama engel
olamayacaklardr.
604 Besnide derslere girmeyen bir grup faist renci Kaymakamla giderek,
TB-DERli retmenlerin kendilerini derslere sokmadklarn syleyerek
ikayette bulunurlar. Durumun byle olmadnn anlalmasna ramen
bu kez baz TB-DERli retmenler gzaltna alnr. Gereke yasaklanm
yayn bulundurmaktr
605 Okul mdr Yaar Nabi (Nayr) nin Atatrklk Nedir adl kitabn
toplatm. lerici-Atatrk retmenlerden Suzan Yksel, Seher Gen,
Glay Aktu, Tekin Ayyldz, nsal resin, Necmi Demirta ve Ethem Sa-
yar eitli illere srdrtmtr.
606 rencilerini faist basklara kar yrye tevik eden Pamuku, halk
isyana tevik sulamasyla tutuklanm, 15 gn sonra tutuksuz yarglan-
mak zere serbest braklmtr.
607 TB-DER, TMMOB, TMAS, ATO, TS-DER, TTED, TMOD, TB, TM-
DER ve HD yneticileri ortak bir basn toplants yaparak 8 Nisan 1976da
Ankarada ldrlen devrimci gencin katillerinin bulunmasn talep
ederek, tm yurtsever gleri trmanan faizme kar mcadeleye ard.
608 Hasan Basri Aydn yerel bir gazetede yaynlanan bu yazsndan dolay Ma-
latya Milli Eitim Mdrlnce soruturmaya uramtr.
609 DSK, 1975 ylnda bir salon toplantsyla 1 Mays kutlad. 1976 ylnda ise
ilk kez 1 Mays alanlarda kutlanmaya baland. ( .A )
610 13 Nisan 1976 tarihinde Salihli TB-DER ubesinin dzenledii mitinge
5 bin devrimci retmen, memur ve gen katlmtr. Mitinge TB-DER,
lerici Kadnlar Birlii (muhtemelen 1975 ylnda kurulan lerici Kadnlar
Dernei (KD) olmal), lerici Genlik Dernei (GD) gibi kurulular katl-
mtr.
611 Bu ubeler Ordu ve Grdes ubeleridir. Kapatma gerekesi ise ubelerde
bulunan yasak yaynlar

317
612 Arguvan ubesi Krtlk yapld, Nusaybin ubesi ise datlan bildiri
nedeniyle kapatlmlardr.
613 TB-DERin dzenledii Sinop mitingine Samsun, Ordu ve Amasya ube-
leri de katlmtr. 24 Nisan gn nye ubesi Faist Basklar ve Kymlar
Protesto Mitingi dzenlemi, Kars ubesinin dzenledii Faizmi, Kym-
lar ve Pahall Protesto Mitingine 10 binden fazla insan katlmtr. 24
Nisanda TB-DER Antalyaubesinin dzenledii mitinge TS-DER, ANT-
GR, TM-DER, EMO, TMGT, GEN-BR ve TMMOB Antalya ubeleri
destek vermitir. Mitinge yaklak 13 bin kii katlmtr.
614 Bu sayfada Cumhuriyet Savclnn yaynlad bir belgenin kopyas ba-
slm. Babakan Demirel, basna yapt aklamada ldrlen TB-DER
yesi Hasan imekin alkol komasndan ldn aklam ancak av-
at Cumhuriyet Savcl yazl raporunda Hasan imekin cinayete kur-
ban gittiini aklamtr.
615 FSEnin kurulu ve almalarn anlatan bu yaz DSKin dergisinden aln-
mtr. Yaznn baz blmlerini buraya aktarmay faydal buluyoruz: Dnya
retmen Sendikalar Federasyonu (FSE), 1946da kuruldu. i snf ha-
reketi II. Dnya Savann ardndan DSF (Dnya Sendikalar Federasyonu)
yi oluturdu. FSE, Pariste kuruldu. nceleri ad TUE (Franszcas DPE)
idi. 1947de TUE iinde iki ayr eilim ortaya kt. Bunlardan biri DSF ve
sosyalist lkelerdeki rgtlerle balarn glendirilmesinden, dieri ise
DSFden uzaklamay ve Bat ile ilikileri glendirmeden yanayd. FSE
iindeki blnmeden sonra bu rgt eitli konferanslar dzenledi. Bun-
lar; 1953 Viyana, 1957 Varova, 1960 Konakri, 1965 Cezayir, 1970 Berlin,
1975 Varova konferanslardr.
616 Milliyet Gazetesi; 9 Mays 1976. TB-DER Genel Bakan, Ankara Mil-
li Eitim Mdr Ali Rza etinerin Kzlcahamamda ve dier ilelerde
retmenler, muhtarlar ve imamlarla yapt toplantlarda retmenlere
hakaretler yadrdn ve bunun hesabn retmenlerin vereceini sy-
lemitir.
617 1837de bu gnk Dantay ve Yargtayn birleik hali olan Meclis-i Valay-
Ahkam- Adliye kurulmu, daha sonra bu meclis ikiye ayrlmtr. uray-
Devlet adn alan Dantay 10 Mays 1868de resmen almtr.
618 Olay Gmhanede gereklemi, protestoya katlan 8 renci Tastik-
name ile okuldan uzaklatrma cezas alrken baz renciler de muhtelif
cezalara arptrlmlardr.
619 23 Nisan Bayram nedeniyle Atatrk bstne konan TB-DER elengi kay-
makam tarafndan kaldrtlarak tahrip edilmi, duruma mdahale etmek
isteyen TB-DERli bir retmen dvlmtr.
620 Salihli-Beylikli Kynde bir ksm aa 23 Nisann kutlanmasn engel-
lemek istemilerdir. Ulusal Egemenlik Bayramnda okul mdr Hasan

318
 Akta, tren srasnda sayg duruu daveti yapm ancak baz aalar m-
drn elinden mikrofonu alarak retmenlere hakaret etmi ve okuldaki
Atatrke ait yazlar yrtmlardr.
621 Faaliyetten men edilen ubeler unlardr: Konya, Gney (Denizli), Kavak
(Samsun), Rize, Fatsa (Ordu), Pazarck, Urfa, Alaam, K. Mara, Mazgirt,
Pnarhisar, zmit, Gelibolu, Kzltepe, Nusaybin, Kalkandere, Pazar, Arde-
en, Ordu, Grdes, Mardin, ankr, Arguvan.
622 Yeni Asr Gazetesi; 8 Mays 1976.TB-DER yneticilerinin Skynetim As-
keri Mahkemesinde yaptklar ortak savunmadan anlaldna gre de-
mi Mitingi TB-DER iddianamesinde de yer almtr.
623 Burada sz edilen ube Kocaeli ubesidir.
624 Burhaniye TB-DER ube bakan Necdet Efe, 25 Nisan 1976 tarihinde
yaynlanan yerel Vatan Gazetesine bir deme verir. Hakknda sorutur-
ma alr. Soruturmada yer alan baz sorular u eklide; Gazetedeki yaz
sizin mi? Niin yazdnz? MC Hkmetini eletirmek hakknz mdr? 47
yurtseverin ldrldn, 720sinin yaralandn nerden biliyorsu-
nuz? i snf, ilerici, yurtsever, sosyalist terimlerinden ne anlyorsu-
nuz, bu kliklerden hangisine balsnz, kimin hesabna yazyorsunuz?
625 Yaz Mustafa Gazalc tarafndan kaleme alnmtr.
626 Bu aklama TB-DER, TTED ve TM-DER tarafndan ortak olarak yapl-
mtr.
627 Yazda 180 bin zorunlu yesi olan LKSAN, smail Hakk Tongu ve Ha-
san Ali Ycel tarafndan retmenlere bir armaan olarak kurulmutur.
1953te 4357 sayl kanunla kurulmu, daha sonra 1958 ylnda karlan
7117 sayl yasa ile kurulu kanununda deiiklikler yaplmtr. gibi bilgi
ve aklamalar bulunmaktadr.
628 Konya Valilii retmenlerin kendi paralaryla yaptrdklar dernek binas-
n ellerinden almak iin dava amtr.
629 Cemil akrn 9.5.1976 gn Cumhuriyet ve Vatan gazetelerinde yaynla-
nan demeci ile ilgili soruturma almtr. akr, bu demelerinde Ankara
Milli Eitim Mdrnn uygulamalarn eletirmitir
630 Eitimci smail Hakk Tongu, lmnn 16.yl olan 23 Haziranda Anka-
rada anlm, TB-DER yneticileri ve yeleri Tonguun mezarn ziyaret
ederek iek koymulardr.
631 Sz konusu gelime Denizlinin Gney ilesinde meydana gelmitir.
632 TB-DER Karapnar ubesi yesi 5 retmen hakknda soruturma alr.
retmenlere yneltilen sorulardan bazlar yle: TB-DER yesi mi-
siniz, rencilere zorla sol kitaplar okutuyormusunuz, lkokul ren-
cilerini zorla TB-DER lokaline gtrp sol propaganda yapyormusu-
nuz, rencileri ayandan iple balayp kuyuya sarktarak Allah yok
dedirtiyormusunuz, kylere gidip sol kitaplar datp sol propaganda
yapyormusunuz vs.

319
633 Haberde Ankara-ankaya ilesi LKSAN seimleri ve bu seimleri TB-DER
yesi retmenlerinin kazand anlatlmaktadr.
634 Devlet Gvenlik Mahkemeleri Kanunu, Anayasa Mahkemesi tarafndan 6
Mays 1976da iptal edildi. DGMler ortadan kalkt. Ancak, MC (Milliyeti
Cephe) Hkmeti 1976da DGM yasasn yeniden karmaya kalkt. DSK,
bilindii gibi 1976-1980 yllar arasnda bir yandan DGMlere, bir yandan
MESSe kar mcadele ederken bir yandan da TCKnn 141 ve 142.mad-
delerinin kaldrlmas iin mcadele ediyordu. DSK ve dier demokratik
kitle rgtleri DGMleri Skynetimsiz Skynetim olarak nitelendir-
milerdir. DSK ve TB-DERin mcadelesi sonucunda DGM Yasas kart-
lamamtr. DSK, DGMyi Ezdik Sra MESSte slogann kullanmt.
635 Karamrselde 19 Mays Bayram kutlamalar yaplr. Bu kutlamalara kar
lkc retmenler Dernei (LK-BR) bir bildiri yaynlar. Bildiride u
grler dile getirilmektedir : Trk gencine, bu milletin gelecei olan
nesle, milli duygular, haysiyet ve iffet verilmesi gerekirken milli bayram
olarak kutladmz 19 Maysta gelecein analar olan evlatlarmz, kz
kardelerimiz bayramn muhtevas ile yakn uzak hibir ilikisi bulunma-
d halde soyundurulmu, inan ve iffet duygular inenmitir.
636 Alucra Lisesi retmeni ve TB-DER yesi znur Denizlerkurdu, lkc
olduklar bilinen iki renci tarafndan darp edilmitir.
637 Denizlide TB-DER ve dier demokratik kurulularn ortak bildirisini da-
tanlar gzaltna alnarak karakolda sorgulanrlar. Yaznn bal polisin
ifade srasnda sorduu sorulardan biridir.
638 zgrlk Yolu grubu ban Kemal Burkayn ektii Krt sosyalistlerinden
oluuyordu. Grup adn kendi yayn organlar olan zgrlk Yolu dergisin-
den almt. zgrlk Yolu evresi sonradan PSK (Krdistan Sosyalist Par-
tisi)ya dnt. Gnmzde bu grup HAK-PAR evresinde yer almaktadr.
(.Aydn)
639 Bu gruplar Halkn Kurtuluu, Halkn Yolu, Halkn Birlii dergi evrelerinde
rgtlenmilerdi. (.Aydn)
640 Devrimci retmen ayn adla kan dergiden adn alan DEV-YOLun -
retmen grubuydu. (.Aydn)
641 Devrimci Demokratik Birlik grubu Kurtulu ad verilen siyasi evrenin -
retmen hareketi iindeki addr. Grup adn kardklar Kurtulu Sosyalist
Dergi den alyorlard. (.Aydn)
642 Gltekin Gaziolunun Bakan aday olduu (Demokratik Merkeziyeti-
ler-zgrlk Yolu ittifak) liste 202, lhan Alkann Bakan aday olduu
(Demokrasi in Birlik-Halk Eitimciler ittifak) liste 177, Behram a-
milolunun Bakan aday olduu (Devrimci retmen) liste 77, aban
Sezenin Bakan aday olduu (Devrimci Demokratik Birlik) liste 42 oy
almtr. (TB-DER Gazetesi say 125-126)

320
643 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi/Anlar, s.116-118, Eitim Sen Yay. 2006
Ankara.
644 FSEnin mesajn 123.sayda vermitik.
645 Ynetim Kurulu yeliklerine seilen isimler ise unlardr: Doan Ouzer,
Ali Kemal Yayl, Turan Ylmaz, lhami en, Faruk Atalaer, A. Kadir Yldz,
Saim Baluken, Nesip Bekta, Cemal Saygl, Turgut Ylmaz, Mustafa Dep-
rem, Ahmet Melek, brahim yar, Hseyin sen, Rza Duru, Aydn Yeil-
yurt, brahim eri, Ahmet nce, Kenan Aras, Mustafa etin.
646 1976 kongresiyle birlikte demokratik retmen hareketinin sadece dev-
letten deil, onun ideolojisinden de kopma sreci tamamlanm oluyordu.
Bu sre ilk ve ortaretimdeki Krt ocuklarnn evrensel nitelik tayan
asgari demokratik haklarn savunmak ve talep etmek gibi bir sonucu da
getirecek kadar resmi ideolojinin yasak ve tabularndan bamsz olacakt.
Bu dnemde toplumun hzla politikletii, devrimci hareketin ykseldi-
i, emeki snflarn sosyal mcadelelerinin gelitii bir evredir. Toplumun
ileri ve aydnlk kesimlerinden olan retmenlerin bu gelimeler dnda
kalmas dnlemezdi. (Yaln Yusufolu; Abece Dergisi say 300, s.16,
Austos 2011)
647 TB-DER Akaray ubesi kyllerin de rol ald Pir Sultan Abdal adl
oyunu sahneleyince savclk haklarnda soruturma balatmtr.
648 TB-DER Genl Kurulunda alnan kararlar hem mesleki ve eitim alanna
hem de siyasal alana yneliktir. TB-DER, bu kararlardan birinde kendisini
yle tanmlamaktadr: TB-DER, Anti-faist, anti-emperyalist bir kitle
rgtdr. TB-DER, tekelci sermayeye kar mcadele eder. TB-DER,
ovenizme ve rkla kardr. TB-DER, Trkiye ile dnya halklarnn
zgrln, kardeliini ve uluslarn eitliini savunur.
649 Timisi mesajnda zetle; TB-DERin her toplantsnn devrimci, ilerici
ve toplumcu fikirlerin sergilendii mmtaz ve mstesna bir forum ol-
duunu daima takdir etmiimdir derken CHP Genel Bakan Ecevit
mesajnda; TB-DER Genel kurulu, Lozan Antlamasnn, basn zgr-
lnn ve demokratik ii haklarnn yldnmnde toplanyor. Bam-
szln, zgrln ve sosyal adaletin savunucusu deerli Trk ret-
menlerini ve yce Trk ulusunu bu mutlu gnde kutlarm demektedir.
650 Bu mesajlarn bir blm 127. sayda yaynlanmtr. Konu btnln
bozmamak amacyla hepsini bir arada yaynlamay uygun grdk.
651 Kongreye katlan delege says 502dir. Bu delegelerden sadece 8 tanesi
kadndr. Merkez Yrtme Kurulunun 9 yesi arasnda kadn yok. 20 kii-
lik ynetim kurulunda kadn yok. 10 kiilik yedekler listesinde kadn yok.
Sadece Denetleme Kurulunun 3 yesinden biri kadndr. (.A)
652 Gney ilesi kaymakam iki TB-DERli retmene kar haksz ilemler
yapt iin alan davada mahkum olmutur.

321
653 1 Eyll Uluslararas Bar Gn stanbulda Aziz Nesin bakanlnda kuru-
lu almalarn yrten Geici Bar Komitesince, Ankarada ise arala-
rnda TB-DER, TS-DER, GD, KD, MADEN-, DEVRMC TOPRAK-in
de bulunduu etkinlikle kutlanm, TB-DER Genel Bakan Ankaradaki
toplantya katlarak bir konuma yapmtr. Gaziolu konumasnda zet-
le u grleri dile getirmitir: Dnya devrimci srecinin l bileenleri
(Sosyalist sistem, Uluslararas i snfnn devrimci mcadelesi, Smrge
ve baml uluslarn ulusal kurtulu mcadeleleri ) glenmekte, emper-
yalist-kapitalist sistemi kntye gtrmektedir. Sosyalist sistem bar
iinde birlikte yaama, Detant politikas ve yapt uluslararas anla-
malarla, ulusal ve sosyal kurtulu mcadelesi veren halklara destei ile
BARI mcadelesinin ncln yapmaktadr. ()
654 Karar No: 12.7 TB-DER, emperyalizmin ban ektii bar dman-
lna, sava kkrtclna ve silahlanma yarna kar kar. Yabanc
silah tekellerinin ve onlarn Trkiyedeki ortaklarnn kkrtt silahlan-
ma yarna kar tm barsever glerin yanndadr.
655 Bu yaz, 12 Eyll dneminde TB-DER ddianamesine konu olmutur. (Ha-
lit elenk; Hukuk Asndan TB-DER Davas, s.235. ET-DER Yaynlar,
Ankara 1990)
656 Yazlarda LKSANn ynetimini TB-DERli retmenlerin kazand belir-
tilmekte, LKSAN Bakanlna Hulusi Gkenin seildii ve sanda ye
180 bin retmenin olduu bilgilerine ulalmaktadr.
657 Bu toplantlar 11 Eyllde Ankara ve stanbulda yaplmtr. Genel Bakan
Gaziolu, DSK nclnde stanbuldaki toplantya bir mesaj gndermi,
Ankaradaki toplantda ise Bu salonda toplanan Trkiyenin anti-faist
ve devrimci gleriBu gece burada Trkiye emekilerinin ve yurtsever-
lerinin militan selamlarn ili yurtseverlerine iletmek iin toplandk
diye bir konuma yapmtr.
658 saat sren bu grmelerde zetle; TB-DER olarak, ii snfmzn
ileri sendikal rgt DSK bata olmak zere, tm ilerici, demokratik kit-
le ve meslek rgtleriyle, emeki halkmzn dier kesimleriyle bir daya-
nmadan yanayz. denilmitir.
659 Gbirliine u rgtler katlmtr: TB-DER, TS-DER, TM-DER, TM-
MOB, TTED, HALKEVLER, TMD, HD, KD, GD, ATO, TB, ANKARA
BAROSU ve AKD (Ankara Kadnlar Dernei).
660 Bundan sonra TB-DER yayn organlarnda rk, ven, asimilasyoncu
eitim szckleri sk grlmeye balanacaktr. Bunda Krt retmenleri
temsil eden zgrlk Yolu grubunun Genel Merkez ynetiminde yer al-
masnn paynn da olduu sylenebilir.
661 Daha sonra Denizli Milletvekili ve Eit-Der Genel Bakanln yapacak
olan Gazalcnn yazsndan anlald kadaryla 19 Austos 1976da mey-
dana gelen Denizli depreminde 4 kii hayatn kaybetmitir.

322
662 TB-DER ubelerince hazrlanan bu raporlarda Faist glerce yrtlen
saldr ve provakasyonlara dikkat ekilmektedir.
663 Bu ilkeler u ekilde zetlenebilir: Anti-faist ve anti-emperyalist olmak,
dnya devrimci hareketinin bileenlerine saygl olmak, temsil ettii kit-
lenin ekonomik demokratik talepleri dorultusunda mcadele etmek,
emekten yana siyasal glere saygl olmak() v.s
664 3-8 Eyll 1975 tarihleri arasnda randaki Persepolis ehrinde toplanan
ULUSLARARASI OKUR- YAZARLIK SEMPOZYUMU bir bildiri yaynlamtr.
Bildiride okur-yazarlk sadece okuma-yazma ve aritmetik becerileri -
renme srecinden ibaret saylmamakta, fakat insann kurtuluuna ve
ok ynl geliimine bir katk olarak deerlendirilmektedir
665 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.119. Eitim Sen Yay. Nisan 2006
Ankara.
666 Agk; s.120-124
667 MCnin Ders Kitaplarna kar ykselen tepkiler zerine TB-DER Dan-
taya bavurmutur (Cumhuriyet Gazetesi 4 Ocak 1977), Yine MSPli a-
lma Bakan evket Kazan bir aklama yaparak yle diyecektir: ilerin
daha az erefli olduu gr sapka bir nitelik tayor. Cumhuriyet Ga-
zetesi; 8 Ocak 1977
668 MCnin ders kitaplar zellikle Sosyal Bilimler alanna yneliktir. Mbahat
Kyelin Felsefeye Balang, brahim Kafesolu ve Altan Deliormann
Tarih Lise-I, T. Ylmaz ztunann Tarih Lise-III ders kitaplaryla Sosyoloji ve
Psikoloji ders kitaplar bunlar arasndayd. Baz TB-DER ubeleri ve gen-
lik rgtleri bu kitaplara olan tepkilerini gstermek iin alanlarda kitaplar
yakmlardr.
669 Bu kitaplardan baz rnekler vermek istiyorum; Kurt motifi baka ka-
vimlerde grlmeyen, Trke has bir belirtidir. Trkler arasnda kurda
verilen nem asrmz balarna kadar devam etmitir. (Tarih Lise I,s.17
Kafesolu-Deliorman).
Trkler yeryzndeki byk beyaz rk grubundan, Tranoil tipinden-
dir. Kafa yaplar Brekisefaldir. Trkler beyaz renkli, hafif dalgal sal,
orta grlkte sakall, deirmi yzl, biimli endaml ve salam yapl-
dr. (Kafesolu-Deliorman; Tarih Lise-I, s.77)
Mebahat Kyelin yazd Felsefeye Giri (Balang) kitabn inceleyen
bilirkiiden ikisi (Neet aatay ve Eralp zgen), kitapta su unsuru bulur-
ken biri (Feyyaz Glckl) su unsuru bulmamtr. (Cumhuriyet Gazete-
si;20 Ocak 1977)
Ahlak kitabnda bir ii ile bir doktorun erefi ayn deildir. Doktor daha
ereflidir, Alevilik davas gdenler dinsizliin savunuculardr, Laik-
lik, mezhep atmalarna neden olmaktadr denilmektedir.

323
670 retmenlere yneltilen sorulardan bazlar: Komnizm propaganda-
s yapmak, Krtlk propagandas yapmak, Kr gerillasna yardm ve
yataklk etmek, arkadalarn zorla TB-DERe ye olmaya zorlamak,
genleri yrye zorlayarak onlara katil iktidar, kahrolsun faizm,
bamsz Trkiye sloganlar attrmak, Alevi snni ayrm yaparak halk
blmek, alma arkadalarnn ibadet hrriyetini kstlamak.
671 TB-DER GYKs Demokratik Eitim Kurultayn 1977 ylnda yapmay ka-
rarlatrm ancak siyasi konjoktrn elverisizlii ve almalarn zama-
nnda yetitirilmemesi gibi nedenlerle bu kurultay 1978 ylnda yapmtr.
672 TB-DER Gazetesi; say 131, s. 4
673 Programa gre bu yanl eilimlerden birisi ii snfnn nclne
inanmayan, demokratik kitle rgtlerini siyasi parti gibi gren ve demok-
ratik kitle rgt ile iktidar mcadelesi vermek isteyen eilimdir. Dier
eilim ise pasifist eilimdir. Bunlar ii snfnn nderliinde emperyaliz-
me ve faizme kar yrtlen devrimci mcadeleden ateten kaar gibi
kaanlardr.
674 TB-DER, ilk kez bir duvar takvimi kartmaktadr.
675 TB-DERin ube says genellikle 600 akn olarak zikredilmektedir.
1977 yl bana kadar Akale, Gyncek ve ayralan (137.sayda ayrl)
ubelerinin de almasyla 630 olan ube says 633e ykselmitir.
676 Kujawa mesajnda, Demirel Hkmeti zamannda TB-DERin kapatl-
mas, kitle halinde iilerin tutuklanmas, iten karlmas haberlerini
byk tepki ile karlyoruz.. diyerek dayanma dileklerini iletmektedir.
Genel Bakan Gaziolu da cevabnda 1 Kasm 1976 tarihli mesajnz al-
dk. Bu mesaj, Trkiyede anti-demokratik basklar altnda bulunan ve
bu basklara kar btn gcyle direnen 130.000 eitim emekisini se-
vindirmitir. diyecektir.
677 21 Kasm 1976 tarihinde Adapazarnda aralarnda TB-DER, Halkevleri,
ada Hukukular Dernei, TM-DER,TS-DERin bulunduu Demokra-
tik Kitle rgtleri Demokratik Kitle rgtlerinin Demokrasi Mcadele-
sinde Yeri ve Grevleri konulu bir toplant dzenlemilerdir. Toplantya
katlan TB-DER Genel Bakan bir konuma yapacaktr. Gaziolu konu-
masna Bu salonda toplanan demokratlar, ilericiler, devrimciler! Sizleri
Trkiye eitim emekileri adna saygyla selamlarm diye balayacak
ve zetle u grleri dile getirecektir: zel olarak lkemizde trmanan
faizme kar mcadelede, tm anti-faist rgtler g birlii ve da-
yanma halinde olmaldr. Demokrasinin ancak ii snf bata olmak
zere tm emekilerin, aydnlarn ve rencilerin ortak hedefler etra-
fnda birleerek ortak bir program yrtmeleri ile baarya ulaaca
bilinmelidir. G birliinin ksa vadeli program, Anayasann deitirilen
maddelerinin ve TCKnun demokratikletirilmesini, bylece dnce ve

324
 rgtlenme zgrlne konulan snrlamalarn kaldrlmasn, zgr-
lkleri gvence altna alan uluslararas anlamalarn hayata geirilme-
sini iermelidir. ()
678 Yazlanlara gre TB-DER, FSE ve DSK bata olmak zere dost kurulular
Van depremine yardmda bulunmaya arm, ynetiminde TB-DERli
retmenlerin bulunduu LKSAN 2 milyon lira nakit para yardm yapm-
tr.
679 Ermenek Olay olarak nitelenebilecek bu gelimeyi ksaca aktarmay ya-
rarl grmekteyiz: Ermenek TB-DER ubesine ye 174 retmen maa-
larn dilekeyle onay verdikleri mutemet araclyla almaktadrlar. Mu-
temet setikleri kii TB-DER yesidir. Bir sre sonra mutemet seilen
retmenin tayini baka bir yere kar. Bunun zerine 174 retmen yeni
bir mutemet seerler. Bu mutemet de TB-DER yesidir. TB-DERlilerin
bu tutumlarnn amac maalarn TB-DER ubesine giderek almak ve
dernek aidatn annda elden vermektir. Ancak ile kaymakam MHPlidir
ve bu uygulamay engellemek zere ile Halk Eitim Mdrn mutemet
olarak grevlendirir. TB-DERli retmenler bu uygulamaya kar kar-
lar ve kendilerinin dilekeyle yetkilendirdikleri mutemetten maalarn
almakta srarc olurlar. Kaymakam lkretim Mdrne TB-DER yesi
174 retmenin maa bordrolarn imzalamamasn, kendinin de onay
vermeyeceini belirtir. TB-DERliler inatla direnirler. Ermenek esnaf da
TB-DERli retmenlerden yana karak retmenlerin borlarn erteler
ve nakit yardmnda bulunurlar. le halk bu olaylar knamak zere Konya
valiliine telgraflar eker. TB-DER Ermenek ubesine gre Olay maa ve
mutemetlik sorunu olmaktan km, bir demokratik mcadele biimi-
ni almtr. Bu gelimeler yaanrken bir yandan da TB-DER yelerinin
bir ka ile ve il dna srgn edilir. Gktepe kasabasnda 4 retmenin
srgn edilmesi zerine 200 imzal dilekeyle bir heyet valilie bavurarak
srgnlerin durdurulmasn istemitir. ube ynetimi ise eleri ve ocukla-
ryla beraber bir yry dzenlemeye karar vermitir.
680 Bitlisin orta yerinden geen kpr tektir, dar ve yetersizdir. CHPden Be-
lediye Bakan Seilen Muzaffer Geylani, TB-DER, TM-DER, TTED ve
Genlik dernekleriyle grerek bu kprnn yaplmas iin anlar. -
retmen ve dier ilericiler canla bala alarak yeni kpry dk bir ma-
liyetle hizmete sokmay baarrlar.
681 Mhr Fekki zerine alan davadr.

325
1977
Trkiye, 1977 ylna youn bask ve saldrlarn ya-
and bir yla merhaba diyerek girdi. ktidarda
bulunan MC hkmetlerinin emeki halk ve ret-
menler zerindeki bask politikalar artarak devam
etti.

1 Ocak 1977 tarihli 135. sayl TB-DER Gazetesi-

nin kapanda tel rgler arkasndaki bir Filistin-
li ocuun fotoraf var. Fotorafn st tarafnda
1977 Dnce zgrl Yl yazs, fotorafn
altnda ise A.Kadirin al yurdum pnarndan z-
grln rzgarndan sevdamzn /ek bir soluk
dizesi bulunuyor.

2. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde yer alan baz haberler

yle: Davut Aksuyu Yitirdik,682 Hasanolan retmen Lisesinde Fa-
ist gal,683 Kyceizde Miting ve Yry684

3. sayfada TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun gemi bir

yl deerlendiren Yeni Yla Girerken balkl yazs yer almaktadr. Bu
yazdan ksa baz blmleri, dneme k tutaca iin buraya aktarmay
faydal bulduk:

TB-DER GENEL BAKANI DEERLENDRYOR: YEN YILA GRERKEN

() lkemizde 1976 yl, ii snfmz ve tm emeki halkmz iin olduu

gibi, eitim emekileri iin de aclarla dolu bir yl oldu. () Okullar resmi
ve sivil faistlerin igali altna sokuldu. Cinayetlerin ard arkas kesilmez
oldu. Onbinlerce gen renci okullardan atld. Snavlarda akl almaz
adaletsizlikler yapld. Ders kitaplar yoluyla faizm ideolojisi, demegojisi
ve yalanlar renci genliimize bilim diye retilmek istendi. Trkiye
eitim emekileri ve onlarn demokratik kitle rgt TB-DER de bu sal-
dr ve cinayetlerin balca hedefi oldu. () 1976 ylnda kitle eylemleri,
grevler, direniler, boykotlar ve demokratik gsteriler her zamankinden
daha byk boyutlarda gerekletirildi. () 1976 yl, ii snfmzn 1
Mays 50 yl akn bir sreden beri Bahar ve iek Bayram olarak de-
il, bileinin hakkyla i Bayram olarak kutlad bir yl oldu. 1 Mays
gn stanbulda yzbinlerce ii ve emeki alanlar doldurdu. 1976 yl,

327
ii snfmzn mcadele tarihinde ilk kez bir siyasi genel grevi baaryla
uygulad yl oldu. Hem de genel siyasi grev hakk yasalamam olduu
halde. () ye saymz 140.000e yaklat. ube saymz 640a ulat.
()

4. sayfada Katsaynn 14 Olmas Zorunludur balkl yazda bir basn

aklamasna yer verilmektedir. Aklamada Genel Ynetim Kurulunun
17-19 Aralk gnlerinde topland belirtilmekte ve zetle u grlere
yer verilmektedir: Eitim Enstitleri snavlarn geersiz saymak ama-
cyla Dantaya dava atk. Tarih ders kitaplarnn okullarda okutulma-
mas iin Dantaya dava atk. Demokratik Eitim Kurultay hazrlklarn
gzden geirdik.685 Katsaynn 14e ykseltilmesini ve ders cretlerinin 50
liraya karlmasn nerdik

5. sayfada Bte Hazrlanrken retmenlerin Durumu balkl yaz,

6 ve 7.sayfalarda Trkiye Eitim Emekilerinin Mcadele Bayra Yk-
seliyor, 8-9 ve 10. sayfalarda nsan Haklar Evrensel Bildirgesi Haya-
ta Geirilmelidir, 12 ve 13. sayfalarda TB-DER 1976-1978 alma
Programnn kalan blmne yer verilen yazlar bulunmaktadr.

14. sayfada rgt Haberleri balkl blmde yer alan baz haberler
yle: Mucur, Karakoan ve Krehirde yelerimize Saldr, Aybastda
Boykot686

15.sayfada Filistin iirinden rnekler verilir-

ken, 16. sayfada Filistin Halknn Mcadelesi
Zafere Ulaacaktr687 yazsna yer verilmitir.

Gazetenin 136. says 15 Ocak 1977 tarihlidir.

Kapanda TB-DERin 27 Eyll 1976 tarihinde
Ankarada dzenledii yryn fotoraf bu-
lunmaktadr. Kapakta Ekonomik-Demokratik
Haklarmz Alma Yolunda Kitle Gcmz Sefer-
ber Edelim ve Grevli Toplu Szlemeli Sendika
Hakk in leri yazlar okunmaktadr. 2. say-
fada rgt Haberleri balnda gze arpan
haberler yle: Kemerhisarda 51 yemiz Ocak
Maan Alamad,688 skenderun ubemiz Ka-

328
patld,689 Taova ubemiz Kapatld,690 Kars ubemiz Faistlerin Sal-
drsna Urad, Yorumsuz691

3. sayfada Ekonomik-Demokratik Haklarmz Alma Yolunda Kitle G-

cmz Seferber Edelim balkl yazya yer verilmektedir. 4 ve 5. sayfa-
larda Sosyal Yardm Kampanyamz Sryor balkl bir ba listesi ile
Genel Merkez Muhasebe blmnn aylk geici mizanlar bulunmak-
tadr. 6 ve 7. sayfada imzasz Trkiye Eitim Emekilerinin rgt ve
Meslek Sorunlar balkl bir yazya yer verilmektedir. Bu yaznn baz
blmlerini buraya aktarmay faydal bulduk:

TRKYE ETM EMEKLERNN RGT VE MESLEK SORUNLARI VE

ANA DL SORUNUNUN GNDEME GELMES

() Eitim emekilerinin etkinlikleri retimi dolayl olarak etkilemekte-

dir. Emein retkenliinin artmas, nemli oranda eitimin sorunudur.
Eitimle retim arasnda vazgeilmez bir iliki vardr. Bu yzden eitim,
altyap zellii de gsteren bir st yap kurumudur. ()

Eitim emekilerinin gerek alma ve i koullar ve gerekse yaam ve

geim koullar, her geen gn onlar ii snfna yaknlatrmaktadr. ()
Biz retmenler yurdumuzdaki geri retim tarz deimeden, emperya-
lizmin her alandaki tahakkm sona ermeden, emeki halkn demokratik
ynetimi kurulmadan, sorunlarmzn kkten zmlere ulamayacann
bilincindeyiz. Geici, reformcu ve yzeysel nlemlerin sorunlara zm
getirmesi, eitimi rahatlatmas, retmenleri mutlu etmesi mmkn
deildir. Ancak durum byledir diye, ekonomik-demokratik mcadeleyi
savsaklamaya, demokratik eitim mcadelesini ihmal edemeyiz. Ekono-
mik ve siyasal yap deimeden eitimde devrim hayaldir. Onun iin
demokratik eitim ilkesi n planda tutulmaldr.

Smrlen bir lkenin yurtsever retmenleri olarak kendi sorunlarm-

zn emeki halkn sorunlarndan ayr olmadnn bilincinden hareketle,
mesleimizin ok zel ve karmak sorunlarn vurgulamann meslekta-
larmzn bilincini ykseltmede yararl olaca kansndayz. ()

Yurttalarmzn ancak % 54 okur-yazardr. Kald ki, ilkretim sorunu

sadece yurttalar okur-yazar yapmak sorunu da deildir. () Dou ve

329
Gneydou Anadolu blgelerinde, yaznn icadndan 7 bin yl sonra halka
hala alfabe verilememitir. Kald ki, bu blgelerde artk inkar edilemez
bir gerek olarak ana dil sorunu vardr. ()692

lkretim sorununun zm iin ilk ciddi giriim olarak Ky Enstitleri

denemesini gryoruz. O dnemde burjuvazi, feodal kalntlarn tm kar-
koyularna ramen, i pazar geniletmek, tarmsal retimi arttrmak
ve tarmdan sanayiye kaynak aktarmak iin kylnn temel bilgilerle do-
natlmasn, hi deilse okur-yazar olmasn istemitir. Bu nedenlerle Ky
Enstitlerinin almasn planlamt.

Demokratik ileyie sahip, rencilerin ynetime katld, nispeten i

eitimi veren ve yaratc retmen yetitiren Ky Enstitleri, Trkiye snf
iliki ve elikilerinden, snf ittifaklarndan kaynaklanan tamamen politik
nedenlerle egemen gler tarafndan kapatld. Bu deneme devam ede-
bilseydi, ilkretim sorununun hi deilse okuma- yazma blm halle-
dilebilirdi. ()

Ortaokullarda rencilerin ynetime katlmalar sz konusu deildir. Bas-

kc bir disiplin anlay hakimdir. Bu nedenlerle ortaretim kurumlar
genlerimiz iin birer hapishane gibidir. () lkemizde zel okullar ve
dershaneler yoluyla eitimin ticareti yaplmaktadr. () Eitimdeki tm
zel kurumlar kapatlmaldr. () Bizce her kademede retmenin yetiti-
i tek tip bir retmen okulu bulunmaldr. () retmenler, emeki snf
ve tabakalardan gelen insanlardr. Bu nedenle snflarnn bilincini ta-
malar, bakalarnn deirmenine su tamamalar nemlidir. retmen,
meslei gerei okuyan, dnen, konuan bir insan olmak zorundadr.
Bir eitimcinin rencilerine yararl olabilmesi iin dnyay ve Trkiyeyi
doru olarak kavramas gerekir. Ayrca geri kalm lkelerin retmenle-
rinin grevleri okullarda bitmez. Halk arasnda da devam eder. () Bize
yansyan olumsuzluklarn byk lde giderilmesi iin rgtlenmeyi ve
rgtmz retmenlerin kendilerini yeniledii bir okul haline dntr-
meyi zorunlu grmekteyiz. () Gnmzde lkemizde retmenlerimizin
can ve grev gvenlikleri yoktur. Gemite, bir Kubilay ldrldnde
yer yerinden oynamt. imdi ldrlen, yaralanp sakatlanan, saldr-
ya urayan retmenlerin failleri himaye grmektedir. () retmenler
eitim ynetimine katlmal, eitim yneticileri yukardan tayinle deil,
tabandan seimle gelmelidir. renciler de, eitimin her kademesinde

330
ynetime katlabilmelidir. Milli Eitim Bakanlnn tm kurullarnda, r-
nein Talim ve Terbiyede eitim emekilerinin rgt etkin bir ekilde
temsil edilmelidir. ()693

8. ve 9. sayfada TB-DER 1976-1978 alma Program nn son bl-

m yaynlanmtr.694

10. sayfa Sanat sayfas olarak dzenlenmitir. Bu sayfada Nazm

Hikmetin Otobiyografi ve arklarmz adl iirleri yer almaktadr.
11.sayfada rgt Haberleri bulunuyor. Buradaki baz haber balklar
yle: Akehirde 5 retmen ve 35 renci Srld. Lisede Direni
Balad,695 Osman ahin Saldrya Urad,696 TB-DER Eitim Dizisi-
nin 7.ve 8. Kitab kt,697 Yeni Toplum Dergisinin 14.says kt

12. sayfada ise Memurlarn Ekonomik- Demokratik Talepleri in M-

cadelede Demokratik Kitle rgtleri Glerini Birletiriyor, MEB, 200
Bin retmeni Salk ve Sosyal Yardmdan Yoksun Brakyor balkl ya-
zlar bulunuyor.

TB-DER Gazetesinin 137. says 1 ubat 1977 ta-

rihlidir. Kapanda Bir Miting Fotoraf ve Sendika
Hakkmz Ske Ske Alrz! slogan bulunmakta-
dr. Derginin bu says da 12 sayfadr.

2. sayfada rgt Haberleri var. Baz haber ba-

lklar yle: Bir Arkadamz Daha ldrld,698
Kongreden bu yana 13 yeni ube kuruldu,699
Amasya, nebolu, Boyabat, Mu ve Bingl ube-
lerimiz Kapatld, Giresunda Mitinge 15 bin Kii
Katld, Mersinde Demokratik Kurulularn Mi-
tingi,700 Denizlide Miting701

3. sayfada Ekonomik- Demokratik Mcadelemiz Gleniyor702 balkl

yaz bulunmaktadr. 4.sayfadaki Denizli, Giresun ve Mersinde On binler-
ce Kii Yrd balkl yazda bu illerdeki mitinglerin deerlendirilmesi
yaplmaktadr. Bu deerlendirmelerden baz cmleleri buraya aktarmay
faydal bulduk: TB-DER, TM-DER ve TTEDin ekonomik-demokratik
haklarn savunmak ve taleplerini kamuoyuna mal etmek iin ortaklaa

331
dzenledikleri miting ve yrylerin ilk blm 22 Ocak 1977 tarihin-
de Mersin, Denizli ve Giresunda yapld. () Eylemlere katlma orannn
kimsenin ummad oranda yksek olmas memnuniyet vericidir. () Bu
eylemlerin en nemli zaaf ise, TS-DERin eylem hazrlklarna giriildik-
ten sonra g birliini bizce ciddi olmayan nedenlerle terk ederek dier
rgtleri g durumda brakmas, TMMOBun eylemlere katlmamas
olarak sylenebilir.

TB-DER HAKKINDA MECLS ARATIRMASI STENYOR

5.sayfada ise TB-DER Meclis Aratrmasndan Gocunmaz balkl bir

yaz yer almaktadr. Bu yaznn bir blmn belgesel nitelikte olduu
iin zet halinde vermeyi uygun grdk; TB-DERin 15 ubat 1975de
dzenledii eylemler ve meydana gelen olaylar hakknda Adalet Parti-
si grubunca TB-DER hakknda Meclis Aratrmas yaplmas iin nerge
verilmi ve bu nerge kabul edilmitir. Konu hakknda Balkesir CHP mil-
letvekili Necati Cebe mecliste bir konuma yapmtr. Cebe konumasn-
da yaanan olaylar hatrlatarak unlar sylemitir:

23 Ocak 1975 tarihinde TB-DER ynetimi Hayat Pahalln ve Faizan

Basklar Protesto etmek amacyla 15 ubatta tm illerde kapal salon
toplants, 16 ubatta da stanbul ve zmirde sessiz yry dzenleme
karar alm ve kamuoyuna aklamtr. Karar sac partilerde ve sac
basnda tepki uyandryor. () 15 ubatn provas 8 ubatta Elazda
yaplyor. Komnistler camileri yakacaklar, yetiin Mslmanlar lk-
laryla retmenlerin toplants baslyor, Alevi ve solcu insanlara sald-
rlyor. O gn Elazda kan dklyor; ykm, yama, talan kol geziyor.

15 ubat gn Tokatta toplantnn yapld sinemada Komnistler

Kuran yakt yalanyla kkrtlan halk Mslman Trkiye, Babu
Trke, Komnistler Moskovaya sloganlaryla sinemaya saldrp, si-
nemay atee vermek istediler. Ayn gn Muta, Adyamanda, Tokat ve
Malatyada da ayn tezgahlarla saldrlar yaplyor. () Yeri gelmiken,
baz politikaclar TB-DERi ktlemek iin TB-DER kapatlan TSn
devamdr diyorlar. Evet TB-DER TSn devamdr. () Kurulduu gn-
den bu gne TSden devrald demokratik retmen hareketi bayran
onurla tamaktadr. () TB-DER yasal bir rgttr ve meclis aratrma-
sndan gocunmaz703

332
8. sayfada parlamenter maalarna yaplan zamlar nedeniyle hazrlanan
Yiyin Efendiler Yiyin Bu Han- tiha Sizin ve Krler Kltr ve Eitim
Derneinin yaynlad Krlk Bu Smr Dzeninin rndr balk-
l yazlar bulunmaktadr. 10.sayfa Sanat balkldr. Bu sayfada Berthold
Brechtin Halkn Ekmei, Generalim Tanknz Ne Gl ve Ya Hep
Beraber Ya da Hi Birimiz balkl iirlerine yer verilmitir. 11. sayfada
rgt Haberleri balkl blmde Glba, Dicle, Seydiehir, Anamur,
Pazarck ve Grelede TB-DER yelerine ynelik saldrlar anlatlmtr.
En ilgin iki haberin bal da u ekildedir: Artvinde Tm lk ve Or-
taokul retmenlerinin Boykotu,704 Muta retmenler stee Bal
Dersleri Brakt705

12. sayfada Emperyalizme ve Siyonizme Kar Ulusal Kurtulu Mca-

delesinde Filistin retmenleri ve Halknn Yanndayz706 balkl yaz
bulunmaktadr.

Bu arada TB-DER Gazetesinin 2. zel Says

yaynlanmtr. Bu zel saynn kapanda On-
binlerin Yzbinlerin MCye Cevab, Sendika
hakkmz Ske Ske Alrz, Faizme Geit Yok,
Kahrolsun Pahall ve Yoksulluu Yaratanlar!
yazldr.

TB-DER,
EKONOMK VE DEMOKRATK HAKLAR MTNG
VE YRYLER DZENLYOR

2. sayfada Niin Ekonomik ve Demokratik Hak-

lar Miting ve Yryleri? balkl bir yaz bu-
lunmaktadr. Bu yazda zetle; yaplan zamlarla
emekiler zerindeki ekonomik ykn artt,
ekonomik ve demokratik mcadelenin birlikte
yrtlmesi gerektii, emekilerin nihai kurtulu-
unun Emeki Halk ktidarnda olduu, bunun da
Halk Cephesinin kurulmasyla mmkn olaca
dile getirilmitir. 3.sayfada Diyarbakr mitingi 40
Bin nsan Emperyalizmi, Smrgecilii, Faizmi
ve Feodal Gericilii Lanetledi balyla fotoraf-

333
 l olarak yer almaktadr. Bu mitinge dair
verilen baz bilgiler yle: Miting 29 Ocak
1977 tarihinde yaplm, mitinge 40 bini
akn insan katlmtr. Bu miting Diyarba-
krda yaplan eylemlerin en bydr.
Mitinge Ne Amerika Ne Rusya slogan
atarak katlmak isteyenler yrye aln-
mam, kan atmada 3 kii silahla ya-
ralanmtr. Mitinge katlanlar daha ok
Kahrolsun Smrgecilik, Kahrolsun
Faizm, Kahrolsun Aalar, Zam Zam
Zam Ucuzluk Ne Zaman, Meyak Meyak
Dediler Milyarlar Yediler, Sendika Hakkmz Ske Ske Alrz slogan-
larn haykrmlardr. Mitingde TB-DER adna Genel Sekreteri Mustafa
Dzgn bir konuma yapmtr. Dzgn konumasnda Tm bu asimilas-
yoncu, soykrmc, insanlk d politikaya ramen, sizlerin ykselen m-
cadelesi sonucunda emperyalizmin, smrgeciliin, faizmin ve feodal
gericiliin dzeni toptan yklacaktr vurgusu yapmtr.

4.sayfada fotorafl olarak Bursa ve Zonguldak mitinglerinin haberleri-

ne yer verilmitir. Bursa mitingi 29 Ocakta yaplm, Bursada yaplan en
byk miting olarak kaytlara gemitir. Bursa mitingine 30 Bini akn kii
katlmtr. Mitingde Bursa ube bakan Sabri Biber, TTED Genel Ba-
kan Aykut Gker, TB-DER Genel Sayman smet zdemir ve TM-DER
Genel bakan Erhan Tezgr birer konuma yapmlardr. Zonguldak mi-
tingi de 29 Ocakta yaplm, mitinge 6 Bin kii katlmtr.

TB-DER, dier demokratik kitle rgtleriyle birlikteEkonomik- Demok-

ratik Haklar Miting ve Yryleri yapma karar almt. Bu kararlar ge-
rei 5 ubat 1977de Ankara Tandoanda miting ve yry yaplm-
tr.707

5 UBAT TANDOAN MTNG VE BAZI GRUPLARIN

TB-DERDEN HRACI

5 ubat Tandoan Mitingi o gne kadar Tandoanda yaplan en ynsal

gsteri olmutur. Tandoandan balayan miting Cemal Grsel Meyda-
nnda sona ermitir. Bu mitingin ncesinde ve sonrasnda baz sol grup-

334
larla atmalar yaanm, yara-
lananlar olmutur. Ankara Valilii
bu olaylardan TB-DERi sorumlu
tutmu, TB-DER, TM-DER ve
TTED bir sre faaliyetten alko-
nulmulardr.708

Genel Bakan Gltekin Gaziolu

o gn kendi nitelemesiyle kimi
szde sol gruplar yle anlat-
yor: Corafi blgelerde dzen-
Tandoan Mitingi 5 ubat 1977
lenen yrylerin sonuncusu 5
ubat 1977de Ankarada yaplacakt. Blgesel mitingler tara rgtle-
rimize byk canllk getirdi. Hemen her blgede 20-30 bin kiinin katl-
myla yryler gerekletirdik. Anadoluda TB-DER, MCye kar m-
cadelenin ban ekiyordu. ubelerimiz her yerde anti-faistlerin sna
gibiydi. Kimi yrylerde provakatif davranlara, saldrlara muhatap
oluyorduk. Szm ona soldan yaplan bu saldrlar, kolayca defedildi.
Biz MCye kar mcadele ederek byyorduk. Kimi szde sol gruplar da
TB-DERe saldrarak byyebileceklerini sanyorlard. Halkn Kurtuluu,
Halkn Yolu, Halkn Birlii, Halkn Sesi adn tayan bu gruplar kardk-
lar dergi ve gazetelerde bizleri sosyal faist, sosyal emperyalist olarak
niteliyor, svgler yadryorlard. () 5 ubat 1977 eylemi yaklatka
eitli kaynaklardan gelen haberlere gre anlan gruplar mitingi basp
krsy ele geireceklerdi. () 5 ubat gn 100 bini aan bir kitle top-
land. () Krsye saldran grupla tal sopal kavga balad. () Krsy
koruyan gvenlik kortejimiz saldry etkisiz hale getirdi. Saldrganlarn
ou meydandaki amurlu su dolu havuza dkldler. () Yry ba-
lad. Kitle sloganlarla Cemal Grsel alanna ulat. Burada mitingin sona
erdii anons edilince silahl saldr tekrar balad. () Ertesi gn vali ve bir
ksm sac basn olaylarn Maocularla-Leninciler arasnda ktn ifade
ediyorlard. () Ankara Valisi yeni bir giriimle Genel Merkezimizi m-
hrledi. Yine TMMOBne tandk. () Bir basn toplantsnda gazetecinin
biri sordu: Sayn Gaziolu, mitinginize saldranlar kimlerdir? Kendisine
cevaben Maocu Bozkurtlar dedim. ok dnmeden sylediim bu sz
siyasi literatre geti.709 Ayn gnlerde 17 TB-DER ubesi bir aklama
yaparak Faist Ankara Valisi ile Sosyal Faist Gaziolu ynetimi anla-
arak TB-DERi kapattlar Bu irkin, haksz, yersiz bir niteleme idi. ()

335
TB-DER Dantay kararyla alr almaz 135 kiiyi Onur Kuruluna sevk
ederek ihralarn saladk. Bu kararmza ne ierden ne de dardan her-
hangi bir tepki gelmedi.710

Yaanan gelimeler Devrimci retmen Grubu tarafndan u ekilde de-

erlendirilmitir:

TB-DER Genel Merkezi revizyonist kliinin 20 ubeyi kapatma giriimi

RGT PARALAYICI bir harekettir. () 5 ubat Ankara mitinginde kan
ve rgtn faaliyetten alkonulmasyla sonulanan olaylarda Genel Mer-
kezin kendisi de en az Maocu (!) diye adlandrd grup kadar olaydan
sorumludur.711

TB-DER ierisinde etkinlii azalan szde ihtilalci Arnavutluk ve in

patentli sol gruplar da mevcut Genel Merkez ynetimini sosyal faist
olarak deerlendirmi, yaplan eylem ve gsterilerde sol ii bir atma-
nn zeminini yaratmlardr. Maocu Bozkurt-Sosyal Faist sylemleri ve
yaratlan gerginlik 1 Mays 1977 katliamnda aka kendini gstermitir.

TB-DER Dergisinin 138. says 1 Mart 1977 tarihlidir.

Kapanda bir miting fotoraf ile birlikte MCnin Bas-
klarna, Provakasyonlarna Ramen Mcadelemiz
Ykseliyor. Eitim Emekileri Haklarn Alacaktr ya-
zlar bulunmaktadr.

2. sayfada rgt Haberleri balkl blm ve bl-

mn altnda Zulm Bir Gn Duracaktr, Halk Zinciri
Kracaktr bal bulunmaktadr. Sayfada Elazda
ldrlen Mehmet Ylmazn fotorafl lm haberi
ile Faistler Bir yemizi Daha Katletti balyla Ho-
pada ldrlen Vural Uraln haberi verilmektedir.712

Ayn sayfada TB-DER Genel Sekreteri Mustafa Dzgn imzasyla rg-

te gnderilen bir genelgeye yer verilmektedir. Bu genelgede zetle; Bu
durumu deerlendirmen GYKmz 22 Ocak 1977de Denizli, Giresun ve
Mersinde, 29 Ocakta Bursa, Zonguldak, Konya ve Diyarbakrda bl-
gesel, 5 ubatta Ankarada merkezi olmak zere; alanlarn dier r-
gtleriyle birlikte Ekonomik-Demokratik Haklar Miting ve Yryleri

336
dzenlendi713. () Ancak, 5 ubatta Ankara Tandoan Meydanndaki
mitingimize ube flamalarn aarak saldran, miting sonrasnda ise ube
ynetim kurullar adna yaptklar basn aklamalaryla rgtmzn
birlik ve btnln yaralayc, saygnln zedeleyici, yneticilerini ka-
ralayc tutum ve davranlar iine giren; Gaziantep, skdar, Uak, Kr-
ehir, Bolu, Kayseri, Pazar, Mazgirt, Hozat, Plmr, Pertek, Seyitgazi,
Arsin, Sungurlu, Korgan, Dursunbey, Akada, nebolu ube ynetim
kurullarna Tzmzn 47.maddesi uyarnca grevden (iten) el ekti-
rilmilerdir. Denizli mitinginde ayn tutumu sergileyen Eme, Diyarbakr
mitinginde ise ayn tutumu sergileyen Viranehir ube ynetimlerine i-
ten el ektirilmitir. ()714

TB-DER ANKARA VALLNCE KNC KEZ KAPATILIYOR

5 ubat Tandoan Mitingi retmen

hareketi iinde bir tr in-Arnavut-
luk-Sovyetler Birlii kamplama-
snn derinlemesine ve yzlerce
retmenin TB-DER yeliine son
verilmesine yol aarken, Ankara Va-
lisi de kan olaylar bahane ederek
TB-DERi kapatmtr. TB-DERin
5 ay ierisinde iki kez kapatlmas
zerine Genel Bakan Gltekin Ga-
ziolu, Dnya retmen Sendikalar
Federasyonu (FISE)na bir mektup
gndererek Trkiye eitim emeki-
lerinin mcadelesini ve onlara y-
nelen basklar anlatmtr. Mektupta zetle;

TB-DERN YAANAN GELMELER ZERNE

FISEYE GNDERD MEKTUP

Trkiye eitim emekilerinin tek ileri kitle ve meslek rgt TB-DER,

5 ay iinde ikinci kez kapatld. Bilindii gibi TB-DER, 640 ubesi ve 140
bini akn yesiyle bu gn yalnzca Trkiyenin deil, Ortadoununda
en byk rgtdr. TB-DER, bir yandan eitim emekilerinin ekono-

337
mik-demokratik haklar iin mcadele ederken, te yandan Trkiye ii
snfnn ve emekilerinin smrye ve baskya kar mcadelesinde en
etkin ekilde saf tutmaktadr. yle ki, Anadoluda TB-DERin her ubesi,
demokrasi-bar-zgrlk ve bamszlk mcadelesinin balca merkez-
leri olmulardr. () 1975te MCnin kurulmasyla birlikte 150ye yakn
sosyalist, demokrat ii ve retmen faili mehul cinayete kurban gitmi-
tir. () 8 TB-DER yesi retmen ldrlmtr. () 100 kadar ubemiz
faaliyetten alkonulmutur. () Binlerce retmen srgn edilmi, grev-
den alnmlardr. () TB-DER, 7 ubat 1977 tarihinde Ankara Valilii
tarafndan faaliyetten alkonuldu. () 5 ubat gn Ankarada yaptmz
ve 100 bin kiinin katld mitingimiz proveke edilmek istendi. Demokra-
tik hareketin azl dman Maocu gruplar ta ve sopalarla mitingimize
saldrdlar. () grlerine yer verilmektedir.

4.sayfada iki yaz yer almaktadr. Bunlardan birinin bal 21 ubat,

Smrgecilikle Sava Gn dierininki ise 8 Mart, Dnya ve Trkiye
Emeki Kadnlarna Kutlu Olsun

8 ve 9. sayfalarda Trkiye Eitim Emekilerinin zlk-Ekonomik Hakla-

r balkl yazya yer verilmitir.715

10. sayfada lkokul retmenleri Salk ve Sosyal Yardm Sand II.

Olaanst Genel Kurulu Topland yazs bulunmaktadr.716

11. sayfada Sovyetler Birliinde Halkn Eitimi ve retmen balkl

yazya yer verilmitir. Bu yazda halk eitiminin temel ilkeleri yle s-
ralanmaktadr: Irk, milliyet, cinsiyet, maddi zenginlik, toplumsal ko-
num, dinsel inan ayrm gzetilmeden her Sovyet yurttann renim
grmesi. Btn ocuklar iin zorunlu renim. renim yaplacak dilin
zgrce seilmesi. renimin paraszl. renim ve eitimin hayat ile
balantl olmas. Karma renim. renimin laik olmas

Ayn sayfada TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun 10-11 ubat

1977de toplanan SSCB Eitim ve Bilim ileri Sendikalar Kongresine
gnderdii mesaja yer verilmitir. Mesajda zetle:

338
 TB-DERN SSCB ETM VE BLM LER SENDKALARI
KONGRESNE GNDERD MESAJ

() Emperyalizmin yerli ortaklar tm ilerici devrimci eitim emekileri

ve rgtmz TB-DER zerinde youn bir bask ve zulm uygulamak-
tadr. () Ayrca rgtmz, dnya eitim ve bilim iilerinin uluslara-
rasndaki abalarna katkda bulunmak istiyor. Ama rgtmz ulusla-
raras karde rgtlerle buluamyor. () Birok siyasal engelden tr
uluslararas toplantlara katlamyoruz. () Bu duygu ve dncelerle
Kongrenize baarlar diler, Trkiye eitim emekilerinin dost selamlarn
ve dayanma dileklerini iletirim. (4.2.1977)

12. sayfada retmen rgtleri Filistin retmenleri ve Halkyla Da-

yanma Semineri Cezayirde Yaplacak balkl bir yaz ve bu seminere
katlmas iin TB-DERe gnderilen davet yazsna yer verilmitir.717

Derginin 139 ve 140. saylar birlikte yaynlanmtr.

Kukusuz bu durumda Ankara valiliinin TB-DERi
kapatm olmasnn da rol byktr. 15 Mart - 1
Nisan 1977 tarihli bu derginin kapanda bir miting
fotoraf ve 12 Mart Faizmini Yaam Demokra-
tik Gler Kararldr: Faizme Geit Vermeyeceiz
yazs bulunmaktadr. 2.sayfada rgt Haberleri
bal altnda gze arpan baz gelimeler yle:
ten El ektirilen ube Ynetim Kurullar Yerine
Geici Ynetim Kurullar Atanyor,718 Malatyada
yelerimize Ynelik Basklar,719 Adyaman ube
Binamz Saldrya Urad, Idrda Eitim-re-
tim Kurumlarna ve retmenlere Ynelen Irk-Fa-
ist Saldrlar, Arda TB-DER Binas Saldrya
Urad, Hanakta yelerimize Faistler Saldrd, Geyvede ube Y-
netim Kurulumuz Topluca Srgn Edildi.

3. sayfada Alt Yl Sonra 12 Mart balkl bir yaz ile Devrimci-Demok-

ratik Glerin Dayanmas ve Ortak Mcadelesi Faizme Geit Verme-
yecektir720 yazs bulunuyor. Bu yaznn ksa bir zetini belge niteliinde
olduu iin yaynlamay uygun grdk:

339
() 1961 Anayasas halka danlmadan geriye doru deiikliklere u-
ratlmtr. Bu dnemde srekli grev yasaklamalar yaplarak, asl hedefin
ii snf olduu kantlanmtr. Memurlarn sendikal haklar ellerinden
alnmtr. Siyasi parti ve kitle rgtleri kapatlm, dnce zgrlnn
snrlar daraltlarak kitap toplama, yasaklama ve imha etme uygulama-
lar hzlandrlmtr. () Tm bu olgular gstermektedir ki, egemen g-
ler yeni 12 Martlar peindedir. () Tm demokratik gleri ve kurulular
faizme ve bu gnk faist basklara kar saf tutmaya aryoruz

4. sayfada Katsaynn Ardndan balkl yazya yer verilmitir.721 5. sayfa

Sanat balyla sanat ve edebiyata ayrlmtr. Bu sayda Maksim Gor-
kinin Kk Burjuva deolojisinin Eletirisi adl kitabndan iki blme
yer verilmektedir.722

6 ve 7. sayfalarda Demokratik retmen Hareketinin Birlii balkl bir

yaz bulunmaktadr. TB-DER Genel Merkezinin 5 ubat Tandoan Mi-
tingi nedeniyle yaanan gelimelere cevap niteliindeki bu yaz belge ni-
telii de tayacandan yaznn zn bozmadan zetlemeye alacaz:

DEMOKRATK RETMEN HAREKETNN BRL (I)

TB-DERin yayn organlarnda siyasi izgileri ve yansmalarn konu

alan yazlara yer vermeyi dnmedik, dnmyoruz da. Bundan, r-
gtsel varlmza ynelen eitli saldrlara kar sessiz kalacamz,
rgtsel ileyiimizi zaafa uratan disiplinsizlikleri hogryle karla-
yacamz anlam karlmamaldr.
TB-DERde somutlanan demokra-
tik retmen hareketinin birliini
bozmay amalayan; eletiri ve ze-
letiri snrlarn aarak, tzm-
z ve rgtmzn organlarn hie
sayan saldrlar karsnda susmak,
elbette mmkn deildir. Devrim-
ci-demokratik bir kitle rgt olan
TB-DERde farkl gr ve eilim-
lerin bulunmas, ynetime gelmek
iin yarmas son derece doal bir
durumdur. ()

340
Bozguncular, III. Olaan Genel Kurulumuzdan sonra rgt disiplinini boz-
ma, ulusal ve uluslararas dzeyde gelien saygnln zedeleme, yne-
tim kurulu kararlarn hie sayma giriimlerini younlatrdlar () Son
genel kurulun bitiminde Gltekin Gaziolunun yapt birletirici konu-
may yuhalarla karlamalar, rgt ii demokrasiye tahammlleri ol-
madn gsteriyordu. ()

Bozguncular, blgesel eylemlerimizi (Ekonomik ve Demokratik Haklar

Miting ve Yrylerini) amacndan uzaklatrmak iin her areye ba-
vurdular. Denizlide, Zonguldakta, Mersinde, Diyarbakrda ve Bursada
giritikleri saldrlar krld. Tertip Komitelerinin saptad pankart ve
sloganlara aldr etmeyen bu kiiler kitlenin direnciyle karlatlar. ()
Ekonomik-Demokratik haklar Miting ve Yryleri ncesinde bozguncu-
larn yaynlarnda (Yurtsever retmen Dergisi .Aydn) yer alan sava
arlar blgesel mitinglerde savurduklar tehditler, 5 ubat Mitinginde
rnlerini verdi. 6 arkadamz lmden dnd, onlarcas yaraland. 60
kadar gzaltna alnd, rgtmz 15 gn kapatld. () diye balayan
yazda Ekonomik ve Demokratik Haklar Miting ve Yrylerinin yalnz-
ca TB-DERin deil TM-DER ve TTEDin de katlmlaryla gerekleti-
rildii, miting ncesi ubelere mitinglerde uyulacak kurallarn, atlacak
sloganlarn ve tanacak pankartlarn merkezden belirlenenler olduu,
bu yzden ayr slogan atlmamas ve pankart tanmamas gerektii an-
latlmaktadr. Ancak buna ramen baz gruplarn yayn organlarnda TB-
DER merkezi ynetimine kar kkrtc ve kk drc yaynlar yapl-
d eitli rneklerle gsterilmektedir. rnein, Halkn Sesi Gazetesi 20
Temmuz 1976 tarihli saysnda TB-DER yeleri! Bir avu revizyoniste
kar birleelim!, Bu sosyal-faistlerin amac (TB-DER ynetiminde
bulunan Demokratik Merkeziyetiler-zgrlk Yolu ittifak kastediliyor
.Aydn), tpk Amerikan emperyalistleri gibi retmeni kleletirmek
ve retmenin zgrln yok etmektir.723 TB-DER iindeki m-
cadelede, revizyonistlerin, sosyal emperyalistlerin ibirlikisi yzlerini
aklamaya byk nem verilmelidir. rgt ii demokrasi talebi, bu bi-
rinci derecedeki grevle birletirilerek ne alnmaldr.724

Yurtsever retmen Ocak 1977 tarihli saysnda Trkiye retmenle-

rinin iki sper devlete, faizme ve revizyonizme kar mcadele istei
artmaktadr. retmenler de halkmz gibi, MCnin drlmesini ve
Trkiye zerindeki emperyalist tahakkmn sona ermesini istemekte-

341
dir. TB-DER Genel merkez revizyonist klii, retmenlerin bu mca-
delesini geriletmeye ekonomik-demokratik haklar iin mcadele s-
nrlar iine hapsetmeye almakta, retmenleri siyaset sahnesinden
uzaklatrmaya almaktadr diye gr aklamaktadr.

Yine eitim emekilerinin ekonomik-demokratik isteklerinin zm

dorultusunda verilen mcadeleyi retmenleri siyaset sahnesinden
uzaklatrmak olarak niteleyen bu gazetenin, TB-DERden ne bekledii
bylece ortaya kmaktadr. Bu anlaylar, demokratik kitle rgtleriyle
siyasal parti arasnda hibir fark gzetmezler. ()

Bu baylarn demokratik kitle rgtlerinden, TB-DERden ne istedikleri

bellidir: ki sper devleterevizyonizme kar mcadele ne yaam ko-
ullarnn iyiletirilmesi, ne can gvenlii, ne faizmin trmann durdur-
ma. ()

Ayn gazetede Gaziolu revizyonist klii, retmenlerin ekonomik-de-

mokratik haklarn gerekten savunmamaktadr. Mitingleri dzenle-
mekteki amalar retmen kitlesini aldatmaktr. denilmektedir. Bunun-
la eylem krcl ve bozgunculuk yapmak istediler.

Yurtsever retmen Gazetesine gre Gaziolu ekibi retmenlerin

haklarn savunuyor grnerek, en geni retmen kitlesi zerinde ta-
hakkm kurmak istiyor deniliyor ve retmenler u cmlelerle miting-
lere katlmaya arlyordu:

Btn devrimci ve Yurtsever retmenler!

Gn bu gndr. Bu mitinglere en gl bir ekilde katlalm. Bu miting-
leri, iki sper devlete kar mcadele alan haline getirelim. retmen-
lerin gerek taleplerini savunalm. GDli fedailerin saldrlarna 27 Ey-
ll DGMye HAYIR mitinginin kararllyla kar koyalm. Revizyonist
ihaneti aa karalm, ykalm.
Btn retmenler Mitinge!
Revizyonist ihaneti Ykalm!

Bozguncular, DGMye HAYIR Mitinginde de kitlenin zerine ta ve sopa-

larla saldrmlard. () 5 ubat mitinginde yz bini akn kitlenin katld

342
bu eylemi, altm yaralya ramen amacndan saptrmay baaramadlar.
MCnin desteiyle, yalnz bir eyi baardlar: TB-DERi on be gn kapat-
trmak!

Derginin 8. sayfasnda Yer Deitirme lemleri balkl bir yaz bu-

lunmaktadr. 9.sayfada Genel Bakan Gltekin
Gaziolunun yapt ancak 5 ubat Mitingi ve
sonrasnda yaanan gelimelere deinilmeyen bir
basn toplants metnine yer verilmitir.10.sayfada
TB-DER Genel Merkezi Mali Durum izelgele-
ri ile Onur Kurulunca ihra edilenlere ait kararlar
bulunmaktadr.725

11. sayfada FISEnin TB-DERe, TB-DERin de

FISEye cevabi yazs ile bu yazmalarla balantl
ilide ve rdnde retmenler zerindeki Bas-
klar balkl yazya yer verilmitir.726

12. sayfada 21 Mart Irk Ayrmn Tasfiye Sava

Gn balkl yaz bulunuyor. Yaznn alt bal-
nda ise u ifadelere yer verilmektedir: Kzl, Kara, Beyaz, Sar; Tm
Renklerden ve Tm Irklardan nsanlarn El Ele, Kardee, Smrsz
ve Basksz Mutlu Bir Dnya Kurmak iin Omuz Omuza Srdrdkleri
Savaa Bin Selam.

15 Nisan 1977 tarihli derginin says 141dir. Kapa-

nda bir TB-DER mitingine ait fotoraf ve Tr-
kiye Halk ve Eitim Emekileri MCnin Bask ve
Zulmne Son Verecektir yazs bulunmaktadr.
2. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde
TB-DER Basn Brosunca 6 Nisan 1977 tarihin-
de yaplan basn aklamas Hibir G Bizi De-
mokratik Grevimizi Yerine Getirmekten Alko-
yamaz balyla verilmektedir. Bu aklamada
zetle u grlere yer verilmektedir:

343
 HBR G BZ
DEMOKRATK GREVMZ YERNE GETRMEKTEN ALIKOYAMAZ

Devrimci-demokratik glere ynelik bask, ikence ve saldrlar MCnin

kuruluundan bugne dek her geen gn artarak devam etmektedir. ()
Son gnlerde ubelerimize ve yelerimize kar saldrlarn younlamas,
seimlerde halkn tercihlerini zgr ve gvenceli bir ortam iinde ifade
ederek MCyi alaa etmeye ynelik demokratik retmen hareketinin
etkisini azaltmay amalamaktadr. Ancak u ok iyi bilinmelidir ki, De-
mokratik retmen Hareketi ve onun rgtl gc TB-DER, bask,
kym, sabotajlarla yldrlamaz, demokratik grevlerini yerine getir-
mekten alkoyamaz. () Faistlerin kendileri iin bir provoke alan olarak
setikleri Gaziantep ubemiz kapal olmasna ramen, son gn iinde
iki defa Adalet Partisi militanlarnn silahl saldrsna uramtr. () St-
lerde dernek binamza saldrlm camlar krlmtr. Urfada yne-
tim kurulu yemiz srgn edilmitir. Mardinde ise yelerimize ynelik
rk-faist saldrlar srmekte, greve balayal iki yl olmasna ramen
iki kadn yemizin stajyerlii kaldrlmamaktadr.

21 UBE YNETM KURULU GREVDEN ALINIYOR

Ayn sayfada Ynetim Kurullar Grevden Alnan 21 ubemizden

12sine Geici Ynetim Kurullar Atand balkl yaz bulunuyor. Yazda
zetle: Ekonomik ve Demokratik Haklar Miting ve Yryleri boyunca
ve 5 ubat eyleminde baz ubelerimiz, 7si kurunla olmak zere 100e
yakn grevli arkadamzn yaralanmasna sebebiyet veren 20 ubemi-
ze tzmzn 47.maddesi uyarnca soruturma alm ve ynetim
kurullarna iten el ektirilmiti. Ayrca daha sonra MYK kararn faist
bir karar, rgt yneti-
cilerini de faist olarak
niteleyen Urla ubemize
de ayn ilem yaplmtr.
Geen saymzda akla-
dmz Kayseri, Krehir,
Mazgirt ve Doanhisar
ubelerimize geici y-
netim kurullar atanm-
t. Daha sonra Seyitgazi,

344
 Arsin, Dursunbey, Gaziantep, Sungurlu, ne-
bolu ve Uak ubelerimize de geici ynetim
kurullar atanmtr denilmektedir.727

Sayfada Sulakyurt ve ldrda Faist Saldr-

lar balkl haberler de bulunmaktadr.

3. sayfada Trkiye Halk ve Eitim Emeki-

leri MCnin Bask ve Zulmne Son Verecek-
tir balkl uzun bir deerlendirme yazs
yer almaktadr. 4.sayfada Hukuk Sorunlar
bal altnda Yer Deitirme lemleri
hakknda bilgiler verilmektedir. 5. sayfa Sa-
nat sayfasdr. Bu sayfada 2 Nisan 1948de
ldrlen sosyalist sanat Sabahattin Alinin
Hapishane arks ve Arabalar Be Kuru-
a balkl yksne yer verilmektedir.

DEMOKRATK RETMEN HAREKETNN BRL (II)

Derginin 6.ve 7.sayfalarnda ilk blm nceki sayda yaynlanan De-

mokratik retmen Hareketinin Birlii balkl yaznn II. Blm yer
almaktadr.728

5 ubat mitinginden sonra Halkn ibaresiyle kan dergilerin etrafnda

kmelenen gruplarla TB-DER Genel merkezi arasndaki mcadele gi-
derek keskinleecektir. rnein Halkn Kurtuluu Dergisi Faistlerin ve
sosyal faistlerin saldrlarna
kar devrimci kitle terrn
ykseltelim729 diyerek mca-
delenin artk dnsel olmak-
tan kp fiziksel hale gelece-
inin iaretlerini verecekti.

TB-DER Genel merkezine

gre bu gruplar 5 ubat mi-
tingi sonrasnda kitlelerden
tecrit olmulardr. Zaten bu

345
gruplar da durumun farkndadr. Halkn Birlii Gazetesindeki u cmle-
ler de bunu kantlamaktadr: Son Ankara mitingi ve sonrasnda olutu-
rulmaya allan ve geici baar salayan tecrit taktiini bozmalyz.730

TB-DER Genel Merkez yneticileri Denizli mitingi srasnda yaananlar

da yle zetleyeceklerdir: Bozguncular 30 bin kiilik mitingden tecrit
oldular. Altnda ODT-MFD, ADMMAYO-DER, TM-PTT-DER, MEM-
DER Ankara ubesi, SYOD, TBP Genlik Kollar ve Ufuktepe HALK-DERin
de imzalarnn bulunduu bir bildiri datarak Denizli mitingine yaptklar
saldry gizlemeyi amaladlar.

TB-DER Genel Merkez yneticileri bu gruplar rgt disiplinine, alnan

kararlara, tanacak pankart ve atlacak sloganlara riayet etmemek ve r-
gtn yneticilerini kk drerek rgtn saygnlna zarar vermek
gibi nedenlerle 21 ube ynetimini grevden almlardr. rgt ynetici-
lerine gre rgtn birliinin korunmas iin; eletiride zgrlk, eylem-
de birlik ilkesi doru bir ekilde devam ettirilmeli, demokratik merkezi-
yetilik ilkesine bal kalnmaldr.

Derginin 8 ve 9. sayfalarnda Demokratik retmen Hareketinde leri

Bir Aama: Demokratik Eitim Kurultay balkl DEK tantm ve konu
balklarna yer verilmekte ve zetle yle denilmektedir: TB-DER 3.
Olaan Kongresinde alnan karar uyarnca Temmuz 1977de DEKi toplu-
yor. Trkiye eitim emekilerinin eitim politikasn belirleyecek olan ku-
rultay, mcadelemize nemli katklar salayacaktr. i snfmzn bilimi
nda var olan eitim sistemi incelenerek eletirilecek ve zm iin
neriler saptanacaktr.

10. sayfada Burhan Bilici imzal Basklar Birlikte Gslemek konulu

LKSAN ile ilgili bir yaz bulunmaktadr. 11. sayfadaki rgt Haberleri
balkl blmde Milli Eitim Bakan Ali Naili Erdemin demite Ter-
tipledii Toplanty yelerimiz Boykot Etti balkl yazya yer verilmitir.
12. sayfada TB-DER Dnya retmen rgtleri Arasnda,731 Bulga-
ristan Halk Cumhuriyetinde renim ve Bilim, Bulgaristan retmen-
ler Birlii, Alman Demokratik Cumhuriyeti Eitim ve retim Sendikas
ve ekoslovakya Eitim ve Bilim ileri Sendikas Kongrelerini Yapt732
balkl yaz bulunmaktadr.

346
 1 MAYIS 1977, 6 TB-DER YES YAAMINI YTRYOR

Bu arda yaanan en nemli gelime hi kukusuz katliam olacaktr. DSK

nderliinde Taksim Meydannda yaplan mitinge yarm milyonu akn
ii, emeki, retmen ve renci gibi toplumun her kesiminden insan
katlacaktr. Egemen gler bu mitingi kana bulayacak ve kimi kaynaklar-
da 32, kimi kaynaklarda ise 34 yurttamzn can vermesine neden ola-
caklardr. TB-DER Genel Merkezi ald kararla 1 Maysa katlmtr. 1
Mays 1977de ki katliamda 6 TB-DER yesi hayatn kaybedecektir. 1
Mays 1977de katledilen TB-DER yelerini kitaba koymay grev bildik.

143. say 25 Mays 1977 tarihini tamaktadr. Kapa 4 renk olarak bas-
lan derginin kapanda TB-DERin talepleri alt alta sralanmaktadr. Bu
talepler unlardr: Grevli toplu szlemeli sendika hakkmz tannmaldr.
Madur edilen retmen ve rencilerin tm kayplar karlanmaldr.
Eitim; rk, oven ve asimilasyoncu zden arndrlarak demokratikle-
tirilmelidir. Yneticilerimizi biz semeliyiz. MEYAK kaldrlmaldr. Emekli
sand ve LKSAN demokratikletirilmelidir. Faist yuvalar datlmal-
dr. 141-142 benzeri anti-demokratik yasa maddeleri kaldrlmaldr. FI-
SEye katlma hakkmz tannmaldr. Taleplerimizi kararllkla haykralm.
MCye geit vermeyelim.

2. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde yer alan baz haberler

yle: Urfa ubemize Faist Saldr,733 inede TB-DER ve CHP bina-
lar Faistlerin Saldrsna Urad, Kilis, Varto, Kelkit, Sarkam, Kulu,
Hendek, Fethiye, Anamur ve Idrda yelerimize Ynelik Faist Saldr-
lar, Adyaman ve Burhaniyede yelerimiz Srgn Edildi, Osmanck
Olaylarnn Grnmeyen ren Yz734

3. sayfada 5 Haziran Genel Seimleri zerine balkl imzasz bir yaz

yer almaktadr. Yazda zetle u grlere yer verilmitir:

347
 5 HAZRAN GENEL SEMLER ZERNE

() Sermaye cephesi, 5 Haziran genel seimlerine gidilen u gnlerde,

politik ortam sertletirmekte, korku ve ylgnlk yaratarak kitleleri seim
sandklarndan uzaklatrmaya almaktadrlar. Onlar, aralarndaki bir
takm kar srtmelerine ve elikilerine ramen, halka kar olmakta
birleiyorlar ve birbirleriyle yaryorlar. () MC ve benzeri iktidar ihtimal-
lerinin tmyle yok edilmesi; bata ii snf olmak zere, tm emeki ve
ilerici toplumsal glerin yarataca demokratik halk iktidaryla mm-
kndr. Ancak byle bir iktidar; faizmin, zulmn ve smrnn kk-
n kazyabilir. Ancak byle bir iktidar demokratik, bamsz ve zgr bir
Trkiyeyi yaratabilir. Fakat bu gn bylesine radikal ve toplumsal dn-
mn koullar henz tamamlanmamtr. () Yalnz bunlar sylemek-
le 5 Haziran seimlerinin hibir ey olmadn sylemek istemiyoruz. 5
Haziran genel seimleri en geni anlamyla faizm zlemcilerine, faist
trmana kar demokratik bir tercihi yanstacaktr. O yzden bu seim-
ler, kar-devrimci glerle demokratik gler arasnda nemli bir muha-
bere alan olacaktr. Bu genel seimler, demokratik hak ve zgrlklerin
gvence altna alnabilmesi ve snrlarnn geniletilmesi ynnde nemli
bir frsattr.

() Kanl MC dnemi, Trkiye demokratik retmen hareketine ve onun

tek temsilcisi TB-DERe ok ektirdi, iki buuk yldan beri tm maddi
ve manevi gcmz MCye kar ayakta kalmak ve rgtsel varlmz
korumak yolunda harcadk. () 5 Hazirana katledilen 18 eitim emekisi
ve 200 akn yurtseverin acsyla, kiniyle gidiyoruz.

() Eitim emekileri, yaanan bu koullarda ve 5 Haziran gibi nemli bir

olayda blc, sekter, grupu davranlar endieyle izliyor. 5 Haziran se-
imlerinin ne olup olmadn defalarca syledik. Ama hibir zaman 5 Ha-
ziran zaafa uratacak, MClerin ekmeine ya srecek giriimlere kar
kaytsz kalmayacamz bilinmelidir. Bilinmelidir ki, 5 Haziranda kitlele-
rin nnde ii snfnn bamsz politikasn temsil eden bir tercih yoktur.
5 Haziran Genel Seimleri faizm zlemcilerine, gerici-smrc glere
kar sadece demokratik bir tercih olacaktr. Ne eksik, ne de fazla. ()

348
Derginin 5. sayfasnda 1 Mays 1977de Taksim Meydannda hayatlarn
kaybeden TB-DER yelerinin fotoraflar Anlar Mcadelemize rnek
Olsun manetiyle yer almtr.

DEMOKRATK KTLE RGTLERNN G BRL PROGRAMI

6. ve 7. sayfalarda Gltekin Gaziolu imzal Cezayir Toplantsnn -

rettikleri735 balkl yaznn II. Blm ile Demokratik Kitle rgtleri-
nin G Birlii almalarnda leri Bir Adm: rgtler Aras G Birlii
Program Kabul Edildi balkl yazlara yer verilmitir. Detayl bir ekilde
hazrlanan bu g birlii programyla ilgili yle
denilmektedir: Bilindii gibi 3. Olaan Genel
kurulumuzdan hemen sonra, rgtmzn
ars ve giriimiyle demokratik kitle rgt-
leri arasnda g ve eylem birlii almalar
balatlmt. O gnden beri sregelen bu a-
lmalar pek ok olumlu ve olumsuz noktalar-
dan geerek bu gne geldi. () almalarmza
katlan rgt says artarak 17ye ulat. TB-
DER, TM-DER, TTED, TMMOB, HALKEVLE-
R, KY-KOOP, TS-DER, KD, GD, DGDF, HD,
ATO, TMOD, TMAS, TB, PM (Pahallk ve
sizlikle Mcadele Dernei) ve AKD ortak m-
cadele hedefleri dorultusunda ortak bir m-
cadele program oluturdular.

8. sayfada Hukuk Sorunlar balkl blm bulunuyor. Burada Yer De-

itirme lemleri balkl bir yazya yer verilmitir. 9. sayfada Onur Ku-
rulu Kararlar bulunmaktadr.736

Derginin 10. sayfasnda 1 Haziran Uluslar aras ocuklar Gn balkl

bir yaz ve iki adet fotoraf bulunmaktadr. Fotoraflarn birinde 1 Mays
1977de Taksim Meydannda hayatn kaybeden Hikmet zkrknn
cenaze treninde yryen renciler, dierinde babalaryla birlikte ka-
tldklar bir yryte ellerinde Babamn Hakkn Verin ve Babamn
Emei Patronun Yemei yazl dvizleri tayan ocuklar bulunmakta-
dr. ocuklar Gn nedeniyle yaynlanan yazda zetle u grler yer

349
almaktadr: 1 Haziran Uluslar aras ocuklar Gn, smr dzeninin
acmaszca kyma uratt ocuklarn, ocuklarmzn kurtuluu yolunda
mcadele vermesi iin tm insanla yaplan bir ardr. ()

11.sayfada rgt Haberleri balnda Ankara Bahelievler Ticaret Li-

sesinde Faist Terr737 ve 15 Mays Filistin retmenleri Gn rgt-
mzde Cokuyla Kutland balkl yazlara yer verilmitir. TB-DER Genel
Bakan Gltekin Gaziolu, Filistin retmenleri Genel Birliine aada
zetlediimiz mesaj gndermitir:738

TB-DERN FLSTN RETMENLER GENEL BRLNE

GNDERD MESAJ

Sevgili Dostlar, Filistin halknn ve retmenlerinin ulusal haklar, ken-

di geleceklerini zgrce belirleme ve Filistinde bamsz ve demokratik
bir devlet kurma hakk iin verdikleri mcadelenin srekli destekisi olan
TB-DER, 15 Mays Filistin retmenleri Gnn lke apnda kutla-
yacaktr. () TB-DER, Siyonizmin ve emperyalizmin Filistinde ve igal
altndaki Arap topraklarndaki uygulamalarna kar kyor ve Filistin
retmenlerinin ve halknn meru haklarnn tannmas iin sesini yk-
seltiyor. ()
TB-DER GENEL MERKEZ BOMBALANIYOR

12.sayfada fotorafl bir habere yer verilmektedir. Bu Gn Dnden

Daha Kararl Daha Glyz balkl habere gre 22 Mays 1977 tari-
hinde TB-DER Genel Merkezine tahrip gc ok yksek olan bir tahrip
kalb konulmutur. Genel merkez yneticilerinin nc katta toplantda
olmas olas can kayplarn engellemitir. Olay zerine yaplan aklama-
da zetle u grlere yer verilecektir: () Bu saldr ve sabotajlarn
balca sorumlusu olan emperyalizm, ibirlikisi burjuvazi ve onun gizli
rgtleri unu iyi bilmelidirler ki; Trkiye eitim emekileri, lkemizde
demokrasi gleriyle omuz omuza, faizme, emperyalizme ve her trl
gericilie kar mcadelesini en etkin bir ekilde srdrecektir. Bu saldr,
katliam ve sabotajlar demokrasi glerinin 5 Haziran seimlerinde ka-
zanacaklar zaferi engelleyemeyecektir. Bamszlk, demokrasi, bar ve
zgrlk mcadelemiz daha da glenerek srecektir.

350
 TB-DER Gazetesinin 144. says 15 Haziran 1977
tarihini tamaktadr. Gazetenin knda baz ge-
cikmeler yaandndan gazete neredeyse 25 gn-
de bir yaynlanmaktadr. 144.saynn kapanda
bir Trkiye haritas ve TB-DER mitingleriyle tek
yumruk halinde MCye kar yrtlen mcade-
lenin simgesi olan yumruk resmi bulunmaktadr.

Bu arada Trkiyede 5 Haziran genel seimleri ya-

plm, mutlak iktidara geleceine inanlan ve kit-
leler arasnda Umudumuz Ecevit slogannn ya-
ratt sinerjiyle Ecevitin CHP si seimden birinci
parti olarak kmtr. MCnin bask ve zulmnden,
faist basklardan bunalan Trkiyenin demokratik
gleri de MCnin ibandan uzaklatrlmas iin gizli ya da ak ola-
rak CHPyi destekleme yoluna gitmilerdir.739

2. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde u

haber dikkati ekmektedir: Demokratik ret-
men Hareketi 18. ehidini Karakoanda, 19.ehi-
dini de Idrda Verdi740 yine ayn sayfada Sandk
Bakan yelerimiz Faist Saldrlara Maruz Kald-
lar haberleri yer almaktadr.

3.sayfada 5 Haziran Genel Seimleri, Demokratik

Glerin Baars ve nmzdeki Grevler zeri-
ne balkl bir yaz yer almaktadr. Yazda zetle u
grlere yer verilmektedir:

TB-DERN 5 HAZRAN SEMLER SONRASINI DEERLENDRMES

5 Haziran Genel Seimleri solun, demokratik glerin baarsyla so-

nuland. MC ar bir yenilgiye uratld.741 () Bu seimlerde kazanlan
baarda, tm demokratik glerin seim dneminde yrttkleri ortak
almalarn, harcadklar ortak abalarn ve benimsedikleri ortak aba-
larn ve benimsedikleri ortak tavrn da byk pay vardr. Gerekten de
demokratik glerin birlii iar, seim dneminde de etkili ve toparla-
yc oldu. MCye ve faizan gidie kar tek bir parlamenter almak ze-

351
rinde (CHP kastedilmektedir .A.) byk lde birleildi. Ama demok-
ratik glerin seimlerde elde ettikleri bu baar, yetersiz bir ounluu
aamad. () Sosyal demokrasi, bencil bir tutumla, demokratik glerin
tam bir birlik ierisinde seime girmesi iin aba harcamaktan kand.
Herkesin kaytsz artsz kendisini desteklemesini istedi. Vetolar, insafsz
bir kym makinas oldu. Ayrca, ovenist tutumu yznden de Douda
(Krtler arasnda .A.) umduu kadar bir destek bulamad. Ancak de-
mokratik glerin birlii iarna itibar etmeyip, kimisi sosyal demokra-
si ile rekabete girien, kimisi de objektif olarak boykot neren sosyalist
ve demokratik glerimizin sorumluluu da ardr. () Bu seimlerden
gericiliin ve faizmin toparlanm ve rgtsel g kazanm bir ekilde
kmas, bizlere, faizme kar mcadelede tm demokratik glerin bir-
liinin salanmasnn ne denli hayati bir neme sahip olduunu bir kez
daha ve kuvvetle hatrlatyor. () Gr ayrlklar ve anlamazlklar abar-
tlmamal, birlik noktalar devaml ne karlmaldr. Bylesi bir gelime
(), demokratik halk iktidarna giden yolda mutlaka gerekletirilmesi
gereken halk cephesinin oluturulmasn da kolaylatracaktr.

Bu deerlendirmelerin ardndan aralarnda TB-DER, TMMOB, KY-KO-

OP, HALKEVLER, TM-DER, TS-DER, TTED, HD, DEV-GEN, TMAS,
TMOD, TB ve AKDnin bulunduu kurulular 15 Haziran 1977 tarihin-
de bir bildiri yaynlayarak hkmeti kurma grevini stlenen CHP lideri
Blent Ecevitten beklentilerini yle aklamlardr:

TB-DER VE DER DEMOKRATK KURULULARIN BLDRS:

CHP GENEL BAKANI ECEVTTEN BEKLENTLERMZ

Bilindii gibi 5 Haziran Genel Seimleri yapld ve yeni bir hkmet kur-
ma grevi Sayn Blent Ecevite verildi. Biz demokratik kitle rgtleri,
temsil ettiimiz yz binler adna seim sonularna ve yeni hkmet ku-
rulmas sorununa ilikin grlerimizi aklamay bir yurtseverlik grevi
saymaktayz.

5 Haziran Genel Seimlerinde, ii snfmz ve emeki halkmz, MCye ge-

rekli dersi vermitir. MC, ibanda bulunduu sre zarfnda emeki snf
ve tabakalara smr, ikence, cinayet ve zulmden baka bir ey getir-
memitir. () lkemizin ve halkmzn MC modeli bir hkmete ne ihtiyac
ne de tahamml vardr. () Sayn Blent Ecevit, demokrat nitelikli bir

352
hkmet oluturmaldr. () lkede renim zgrl ve can gvenlii
sratle salanmaldr. Eitim demokratikletirilmelidir. Irk, oven ve asi-
milasyoncu uygulamalara son verilmelidir. Devlet kadrolar faistlerden
hzla temizlenmelidir. Faist cinayet ebekelerinden ve ikencecilerden
hesap sorulmaldr. Uluslararas anlamalar yrrle konmal, anayasal
haklara sayg gsterilmelidir. Dnce ve rgtlenme zgrl nnde-
ki tm engeller kaldrlmaldr.

4.sayfadaki Hukuk Sorunlar balkl blmde Yer Deitirme lem-

leri, 5.sayfadaki Sanat balkl sayfada 3 Haziranda len Nazm Hik-
metin Kk Altn Balk Balesinin Librettosu in ve Orhan Kemalin
Kpek Yavrusu adl yazlar yer almaktadr.

6.sayfada 15-16 Haziran Genel Direnii Ekonomik-Demokratik Mcade-

lemize Ik Tutuyor balkl yaz bulunuyor. Yazda zetle;

15-16 HAZRAN GENEL DREN

EKONOMK-DEMOKRATK MCADELEMZE IIK TUTUYOR

Bundan 7 yl nce, 1970in 15-16 Hazirannda ii snfmz; gelien eko-

nomik-demokratik mcadelesini sindirmeye, 274-275 sayl yasalar de-
itirerek DSKi kapatmaya ynelik anti-demokratik, gerici giriimlere
kar, kazanm olduu demokratik hak ve zgrlklerini korumak iin
byk bir direnie geti. alterleri indirerek hayat durdurdu. lkemizde
yz yl akn bir gemii olan ii hareketi, 1960a kadar burjuvazinin yo-
un bask ve saldrs altnda geliimini srdrmtr. 1946ya kadar en
kk ekonomik-demokratik rgtlenmeler bile kanla bastrlmt. ()
1946da nispi bir demokratikleme grld. i snfmz bu ortam de-
erlendirerek derhal siyasi ve sendikal rgtlenmelere giriti. Ama ayn
yln 16 Aralknda ilan edilen skynetimle son buldu. Tekrar balayan
rgtlenmeye, ii snfn Amerikan sendikaclnn kuyruuna taklmas
beklentisiyle izin verildi.1952 ylnda Amerikanc sendikaclarn ncl-
nde TRK- kuruldu. 1947de karlan Sendikalar kanunu yrrlk-
teydi ve bu kanuna gre sendikalarn grev ve toplu szleme hakk yoktu.
27 Mays 1960 ilerici hareketinin getirdii 1961 anayasasnn 46.madde-
si sendikal rgtlenme hakkn gvence altna alrken 47.madde ile toplu
szleme ve grev hakk anayasaya girmi oldu. ()

353
Ocak 1963te Kavel iileri grev haklarn fiilen kullandlar. Ykselen ii
snf hareketi karsnda burjuvazi, 1961 Anayasasnn tanm olduu
grev ve toplu szleme haklarn yasal statye balamak zorunda kald.
1963ten itibaren grevler, direniler, mitingler ve yryler ardarda pat-
lak verdi. Sendikalama hareketi drt bir yana hzla yayld. TRK-in
bu gelien harekete yetmemesi zerine 1967de TRK-i terk eden ii-
ler DSKi kurdu. DSK glendike sar sendikaclk kan kaybetti. Demirel
hkmetinin alma Bakan Seyfi ztrk, Mecliste milli karlar adn
adna lk la baryordu: iiler ihtilalci sosyalizme gidiyor. iler
sendika deitiriyor, ideolojik akmlara kaplyor. ileri ifsad eden (fesa-
da srkleyen .A.) ihtilalci sendikalar kapatmak zarurettir. APli Turgut
Toker de TRK- Genel Kurulunda yapt konumada Sendikalar Kanu-
nu deitiinde TRK-ten baka ii konfederasyonu kalmayacaktr
diyordu.

() Egemen snflar ve siyasi temsilcileri 274 ve 275 sayl yasalar de-

itirmek iin meclise teklif sundular. Ama; DSKi kapatmakt. () Bu
gelimeler zerine 15-16 Haziran Byk i Direnii balad. DSKin ka-
patlmas engellendi. () 16 Haziran, rgtsz ve kendiliinden gelien
bir hareketti. Hareketi yrtenlerin snf bilinci yeterince gelikin deildi.
Daha ileri gelimelere neden olabilecekken, birka gn ierisinde parla-
yp snd ()

7. sayfada FISEnin 31. Kurulu Yldnmne Doru742 balkl bir yaz,

8. ve 9. sayfalarda TB-DER Genel Merkezi Gelir Gider Durumu, 10.
sayfada Onur Kurulu
Kararlar743, 11. sayfada
rgt Haberleri, 12.
sayfada ise Silahlanma-
ya Daha Az, Eitime Daha
ok Para Harcansn!..744
balkl yazlara yer veril-
mektedir.

354
 TB-DER,
DNYA RETMEN SENDKALARI BRLNE (FISE) KATILIYOR

TB-DER gazetesinin 145. says bir ay gecik-

meli olarak kacaktr. Bu say 5 Temmuz 1977
tarihini tamaktadr. Kapanda FISE amblemi,
TB-DERin bir mitinginde ekilen fotoraf ve u
yazlar bulunmaktadr: rgtmz dnya -
retmenleriyle buluuyorFISEye Katlacaz
Grevli ve Toplu Szlemeli Sendika Hakkmz
Alacaz TB-DER, Dnya retmen Sendika-
lar Federasyonu (FISE) Genel Kurulunda 4 Dele-
ge le Temsil Ediliyor

2. sayfadaki rgt Haberleri bal altnda

Yeni Bir MCyi nlemek in Grev Bana,
Demokratik Eitim Kurultay 22 Austosa Ertelendi,745 Bu Cinayetler
Kimsenin Yanna Kar Kalmayacak!746

3. sayfada TB-DER FISEye Katlacaktr balkl yaz bulunmaktadr.

Bilindii gibi 1976-1978 TB-DER alma Programnda Uluslararas de-
mokratik retmen kurulular ile mesleki, kltrel ve rgtsel planda
iliki kurmak, () bu gne kadar ihmal edilmi demokratik grevlerimiz-
dendir denilerek FISEye ye olunmas gerektiinin alt izilmiti. TB-
DER, 4-6 Nisan tarihleri arasnda Cezayirde dzenlenen bir seminere
davet edilmi, ardndan da 22-23 Nisan 1977de yapt Genel Ynetim
Kurulu toplantsnda oy birlii ile FISEye katlma karar almt.747 yelik
bavurusu yapldktan sonra FISE Genel Sekreteri Daniel Retureau, TB-
DERe gnderdii yazda yelik talebinin memnuniyetle karlandn,
talebin FISE Ynetim Kurulunun 26 Haziranda Moskovada yaplacak olan
toplantsnda gndeme alnacan bildirir. TB-DER, Genel Bakan ve
3 delege FISEnin 11.Genel Kurul toplantsna katlmak zere Moskovaya
gidecek ve TB-DER sendika olmad halde FISEye ye olacaktr.

Gazetenin 4. sayfasndaki Hukuk Sorunlar balkl blmde Grev-

den Uzaklatrma konusu ilenmekte ve ayn sayfada Kapatlan lerici
Dernekler Almal, Ankara Valisinden Hesap Sorulmaldr748 balkl
yaz yer almaktadr. 5. sayfa Sanat sayfasdr. Bu sayfada 1936 ylnda

355
Granadada faistler tarafndan ldrlen spanyol air Federico Gar-
cia Lorcann iirlerine yer verilmektedir. 6. ve 7. sayfalarda Tm -
retmenlerin Hizmetinde Otuz Yl balkl FISEyi tantan bir yaz bulun-
maktadr.749 Bu yaznn zetini buraya almay uygun bulduk: 1945 ylnn
Ekim aynda Dnya Sendikalar Federasyonu (WFTU) kuruldu. FISE ise
1946 ylnda kuruldu. ki dnya sava arasndaki dnemde Eitim i-
leri Enternasyonali (ITE) vard. ITE, merkezi Moskovada bulunan Kzl
Sendikalar Enternasyonaline bal retmen sendikalarn da kapsayan
birleik bir rgtt, aralarnda Sovyet Sendikalar, Fransz Birleik Fe-
derasyonu ile Amsterdam Uluslararas Sendikalar Federasyonuna bal
sendikalar ve Belika Eitim ileri Sosyalist Merkezi de bulunuyordu.
FISE ilk kongresini 1949 ylnda yapt. lk Genel Bakan Fransz Profesr
Henri Wallondur

Gazetenin 8. sayfasnda MESSe Kar Maden- Grevini Desteklemek

Hepimizin Grevidir balkl bir yazya yer verilmitir.750 9. sayfada ise
Onur Kurulu Kararlar bulunmaktadr. Burada Yurtsever retmen
grubu yesi 20 retmenin TB-DERden kesin ihra karar bulunuyor.
10. ve 11. sayfalarda 1 Mays ehitleri in Yardm Kampanyalar S-
ryor, Antakyada Anti-demokratik Basklar, Torbalda yelerimize
Ynelik Basklar, Selendide yelerimiz Tehdit Edildi, Genel Merke-
zimizde retmen Parlamenterlerle Sylei Toplants Yapld , Lib-
yada alan Elbistanl iler TB-DERe 12 Bin Lira Bata Bulundu-
lar, Tercmann Mumu Yatsya Kadar Bile Yanmad751

12. sayfada Herkese, her istedii dalda yksekrenim hakk salan-

maldr yazs bulunuyor. niversite snavlar ve hkmetlerin bu konu-
ya yaklamlar o tarihlerde de eletiri konusuydu. Yazda zetle u konu-
lara deinilmektedir:

Bu yl snava giren 358 bin renciden ta atlasa 50 bin kadar, o da

mektupla retim dahil, yksek okullara girebilecek. () sizliin kol
gezdii lkemizde i g sahibi olmak iin belli bir alanda uzmanlam
olmak gereklidir. her ii yaparm diyenler sokakta kalyor. On ksur yl
grdkleri eitim ie yaramyor. nk ie ynelik bilgi ve beceriler deil,
kuru bilgiler retiliyor genlere. niversite ve yksekokul saysn arttr-
mak zm olmayacaktr. alanlar yoksa bu genler isizlie ve umut-
suzlua sevk edilecekler ()

356
1977 ylnn 5 Hazirannda Erken Genel Seimler yaplm, Ecevitin
liderliindeki CHP, sol kesimin desteini nemli lde yanna alarak
%42.3lk bir oy oranna ulaarak 213 milletvekili karmay baarmt.
Trkiye demokrasi gleri yeni bir Milliyeti Cephe Hkmetinin kurul-
masn istemiyordu. Ecevit, yaklak 1 ay srecek bir hkmet kurmu,
ancak yeterli ounluu salayamad iin 27 Temmuzda istifa etmiti.
Sleyman Demirel, AP, MSP ve MHPnin de katlmyla II. MC Hkmeti
ni kurmutur. Bu hkmet dneminde sac kadrolama tavan yapm,
65i solcu, 37si sac olmak zere toplam 155 siyasi cinayet ilenmiti.
(15 Haziran 1977de Atatrk niversitesi retim grevlisi Orhan Yavuz,
Erzurumda lkcler tarafndan baklanarak ldrlmtr.) Siyasi li-
teratre Kurtarlm Blgeler deyimi bu dnemde girmi, Devrimci
Yol izgisi 1 Mays Mahallesi gibi yerleri Kurtarlm Blge ilan etmiti.
11 Aralk 1977de Mahalli Seimler yaplm, Ecevit nl Gne Motel
grmelerinde APden 11 milletvekili kopararak yeni bir hkmet kur-
mutu.

Bu siyasal gelimelerin yaand dnemde TB-DERde II. MCnin kurul-

masna kar kmt.

TB-DER Gazetesinin 146. says 18 Temmuz 1977 tarihlidir. Kapanda

ldrlen TB-DER yelerinin adlar ve fotoraflar ile Yeni Bir MCye
Kar Demokratik Glerle Birlikte, Tm Gcmz ve Olanaklarmz-
la Mcadele Edeceiz yazs yer almaktadr.
2. sayfada TB-DER Genel Bakan Yardmcs
Sleyman stnn Btn anti-faist gleri
MCye kar birlik olmaya aryoruz balkl
basn aklamasna yer verilmektedir. Aklama-
da zetle; Emeki halkmzn ve rgtmzn
son iki buuk yldan bu yana yaad olaylar
ve demokrasi mcadelemiz 5 Haziran seimle-
rinden sonra yeni bir evreye girdi. () imdiye
kadar gl bir zemine oturtulamayan, demok-
ratik glerin birlii ilkeli ve programl bir biim-
de mutlaka hayata geirilmelidir. () Demokrasi
mcadelesinin uzun soluklu ve zveri isteyen bir
i olduunun bilinciyle btn anti-faist gleri
birlemeye ve MCye kar birlik olmaya aryo-

357
ruz. denilmektedir. Yine
ayn sayfada Saldrlarn
amac MCnin psikolojik
artlarn yaratmaktr
denilerek yurt apnda
bata Ulukla olmak ze-
re TB-DER yelerine y-
nelik lk Ocakl saldr-
lara dikkat ekilmektedir.
Yine ayn sayfada Bir Ma-
ocu Sahtekarlk rnei
balkl belgeli bir haber
gze arpmaktadr.752 (Bu 1 Mays 1977
arada Disiplin Kurulunun
ihra kararlarndan bazlar ayn sayfada yaynlanmaktadr.)

3. sayfada Gncel Grev balkl bir deerlendirme yazs bulunmakta-

dr. Bu yazdan baz blmleri aktarmay yararl bulmaktayz:

MC HKMET KURULUYOR,
TB-DER GNCEL GREVN AIKLIYOR

5 Haziran seimleri demokrasi gleriyle demokrasi dmanlar ara-

snda kyasya bir meydan sava olmutur. Geri demokratik gler bu
savatan daha ileri hatlara ulam olarak ktlar ama gericiler de kendi
aralarndaki dankl gidererek toparlandlar. zellikle faistler parla-
menter planda da olduka g kazandlar. () imdi demokratik gler
yllk ac deneyimden sonra yeni bir MC ile kar karyalar. (..) Ayn ac-
lara, srgnlere, kymlara drt yl daha sabretmemiz beklenemez. ()
Faizme kar mcadele, faist trmana kar mcadele elbette yalnzca
bizim iimiz deil. () Bu bir snf mcadelesidir. Bata ii snfmz ve
emeki halkmz olmak zere, tm ilerici ve demokratik glerin bu m-
cadeleyi birlikte yrtmesi gerekmektedir. () TB-DERin ulusal planda
eitimin demokratikletirilmesi, eitim emekilerinin ekonomik-demok-
ratik haklar, eitim, bilim, kltr yrtt mcadele yeni boyutlar
kazanmtr. Bu mcadelenin emeki halkmzn bamszlk, demokrasi,
bar ve zgrlk mcadelesinden soyutlanarak kazanlamayaca bi-
linmektedir. Gncel grev, tm emekileri tehdit eden faizm belasna

358
kar seferber olmak ve mcadelemizi daha ileri boyutlarda srdrmeye
hazrlkl olmaktr. Bir yandan i birliimizi pekitirirken, te yandan tm
demokrasi gleriyle sratle btnlemeliyiz. Zafer demokrasi glerinin
olacaktr!

Ayn sayfada MCye kar olan demokratik kurulularn Yeni Bir MC, Kar-
snda daha Gl Bir Direni Bulacaktr balkl 7.7.1977 tarihli basn
bildirisi yer almaktadr.753

4. sayfada Hukuk Sorunlar balkl blmde grevden uzaklatrma

ve Anayasa Referandumu ve Demokratikleme Sreci yazlar grl-
mektedir. 5.sayfa sanata ayrlmtr. Sanat sayfasnda Pablo Nerudann
drt iirine yer verilmitir.

6-7 ve 8. sayfalar TB-DERin FISE yeliine ayrlm. Dnya retmen

Sendikalar Federasyonu (FISE)nun 11. Olaan Genel Kurulu 27 Haziran
1 Temmuz tarihlerinde Moskovada toplanm ve bu toplantda TB-DER
u yazyla FISE yeliine kabul edilmitir. Deerli Arkadalar, 26 Haziran
1977de Moskovada toplanan FISE Ynetim kurulunun, FISEye yelik
talebinizi kabul ettiini sizlere bildirmekten sevin duyuyoruz. () Yaz-
lardan zetlersek; TB-DER bu Genel Kurula drd oy hakkna sahip alt
ye ile katlmtr. Genel kurulun nc gnk oturumunda TB-DERin
yelii katlmclarn ayakta alklaryla kabul edilmitir. TB-DER genel
bakan Gltekin Gaziolu yurda dndkten sonra yelikle ilgili bir basn
toplants dzenlemitir. Gaziolu ayrca Genel Kurula hitaben bir konu-
ma yapmtr. Konumann bir blmn aktarmay faydal buluyoruz:

TB-DER GENEL BAKANI GAZOLUNUN

FISE GENEL KURULUNDA YAPTII KONUMA

() Bu toplantdan yararlanarak sizlere Trkiyede eitimin durumu ve

eitim emekilerinin mcadelesi konusunda ksaca bilgi vermek isterim.
Trkiye, emperyalist-kapitalist kampta yer alan geri bir lkedir. Elli yllk
abalara karn halkmzn %50si okur-yazar bile deildir. Eitim olanak-
larndan yararlanma asndan snflar, cinsiyetler, blgeler, ky ve kent-
ler arasnda byk eitsizlikler vardr. Bunlar bir yana, uygulanan eitim
sistemi son derece bozuk ve gericidir. () Eitim sistemimizin rk, oven,

359
asimilasyoncu ve dinci z son yllarda belirgin bir ekilde ortaya k-
mtr. () Orta retim kurumlarndan mezun olan genlerimizin ou
meslek edinememitir. Yksek retim ise yrekler acs durumdadr. Ye-
tersizlikleri bir yana bu okullarda can gvenlii yoktur ve 300n zerin-
de gencimiz ldrlmtr. () Trkiye eitim emekileri 60 yldan beri
ekonomik-demokratik haklar iin mcadele etmektedirler. ok etin ve
fedakarlk isteyen bu mcadele, gnmzde TB-DERde somutlanyor.
ok zor koullar altnda alan ve yaayan Trkiye eitim emekileri,
650 ubesi ve 150 bin yesi olan Tm retmenler Birleme ve Daya-
nma Derneini (TB-DER) yaratmlardr. Son 10 ylda 10 binin zerin-
de retmenin grev yeri deitirilmi, yzlercesi mesleinden atlm,
saldrya uram, 20 yemiz de ldrlmtr. () FISEnin 11. Genel
Kurulu TB-DER iin tarihi bir dnm noktasdr. ok teden beri ilkele-
rini benimsediimiz, almalarn takdirle izlediimiz FISEye katlyoruz.
TB-DER olarak imdi grevlerimizin daha da arlatn gryoruz. Bir
yanda ulusal planda yelerimize ve halkmza kar grevlerimizi yerine
getirirken, te yandan dnya retmenlerinin bar, sosyal ilerleme, ei-
tim, kltr ve bilim uruna verdikleri mcadeleye katkda bulunacaz.
() Yaasn dnya retmenlerinin birlii, dostluu ve dayanmas. Ya-
asn FISE..754

Gazetenin 10. sayfasnda Kooperatif ve Trkiyede Kooperatifilik, 11.

sayfada 20 Temmuz ovenizmin bayram755, Tonguu Andk, 1 Ma-
ysta katledilen retmenler iin toplanan ba miktarlar ve tablosu,
12.sayfada ise FISEnin 11. Genel Kurul Kararlar756 balkl yazlar bu-
lunmaktadr.

5 Austos 1977 tarihli TB-DER Gazetesinin say-

s 147. Gazetenin kapanda o dnem yaynlanan
gnlk gazetelerden seilmi gazete kuprleri bu-
lunuyor. Bu kuprler dnemin olaylarn anlatt
iin nemli. Bu yzden gazete kuprlerinin balk-
larn vermenin yerinde olacan dnyoruz:

Uakta Komandolar Dn Bir renciyi ldrd,

Ankarada Bir Bakkal ile Bir Kahvehaneye Patlayc
Madde Atld, stanbulda Ekmek Fiyatna Zam
Yapld, 303 Mfettii Yardmcsnn Grevden

360
Alnmas Knand, Demirel: DGMler in almalar Balad, stan-
bulda TB-DER ubesi Bombaland. Ankarada ki retmen Koman-
dolarn Saldrsna Urad Ev Kiralar Bir Ylda Yzde 68 Orannda Art-
t, Siyasal Nedenlerle kan Olaylarda Gaziantepte ki, Mulada Bir
Kii tabancayla Vurularak ldrld, Arnavutkyde ldrlen lise
rencisinin Cenaze Trenine katlan Komandolar Kitapevlerini Bas-
tlar, stanbulda lkc, Bursada ki Devrimci ldrld, Yeni Bir
MCye Kar Demokratik Kurulularn Tepkileri Sryor, DSK, Trk-
e MCye Kar Mcadelede birlii nerdi, zmirde 47, Elazda 13
Sendika ve Kurulu 2. MCye Kar G birlii arsna Katld, SDP ve
TSP, Demokratik Glerin Birlemesini stedi, Buca Eitim Enstitsn-
de 1972den Bu yana 500 renciye Snava Girmeden Snf Geirildii
Saptand, stndan Kaldrtt 22 Ders Kitab Bu Yl da Okutulacak,
stanbulda Bir Komando Lastik- yesi Bir iyi Kurun Yamuruna
Tutarak ldrd, Trkler: 2. MCye Kar Ulusal Demokratik Cephede
Birleilmeli, Turgutluda Bir renci, stanbulda Bir i ldrld
Gazete kuprlerinin arasnda ise u manet gze arpmaktadr: Tm
Anti-Faist Glerin Birlikteliini Gerekletirmek in Somut Giriimler
Bir An nce Balatlmaldr

2. sayfada rgt Haberleri yer almaktadr. Burada yer alan haberler-

den bazlarnn balklar u ekildedir: TB-DERi Yldrmak ki Buuk
Tekelci Sermaye Beslemesi Faistin Harc Deildir,757 Ankara Valisinin
Demokratik rgt Dmanl Skmedi, TS-DER Ald

3. sayfada Tm Anti-Faist Glerin Birliini Gerekletirmek in Somut

Giriimler Bir An nce Balatlmaldr, Yeni MCye Kar Direneceiz758

4. sayfada Hukuk Sorunlar balnda Grevden Uzaklatrma ve

Can Gvenlii Olmad in Okula Gidemeyen ve Snfta Braklan Gazi
Eitim rencileri Dantaya Atklar Davay Kazandlar yazlar bulu-
nuyor. 5. sayfada Helsinkiden Belgrata balyla silahszlanma konfe-
rans anlatlmaktadr. 6. ve 7. sayfada FISEnin 11. Olaan Genel Kuru-
luna Katlan Ulusal ve Uluslar aras rgtler saylmtr.759

8. sayfada LKSAN Ana Stats Bakanlka Onayland- Bu Sonu rgt-

l retmen Mcadelesinin Bir rndr balkl bir deerlendirme

361
yazsyla 17 Nisan Ky Enstitlerini Sevenler Derneinin at Tongu
dl Yarmasnn ilan yer almaktadr. 9.sayfada 1 Maysta Katle-
dilen Arkadalarmzn Yaknlar in Alan yardm Kampanyas na kat-
lanlarla yaptklar ban miktarn gsteren bir tablo ile Atatrk niver-
sitesi retim ye ve yardmclar tarafndan duyurusu yaplan Orhan
Yavuzun Ailesine Yardm Kampanyasna Katlalm balkl ar yazs
bulunmaktadr760

10. sayfada TB-DER, Bar Derneinin Dzenledii Konferansa Katl-

mayacak761 ve Norveteki ocuklarmzn Eitimine Yardmc Olalm
balkl yazlar yer almaktadr. 11. sayfada rgt Haberleri bulunuyor.
Bu haberlerde: ivril ve Acpayamda ubelerimiz Saldrya Urad,
Idr, Serik, stanbulda yelerimize Ynelik Faist Saldrlar bulunuyor.
12. sayfada Kbrs retmenlerinin Acil Sorunlar balkl yazya yer
verilmitir.762

15 Austos-1 Eyll 1977 tarihli TB-DER Gazetesi

148 -149. say olarak kmtr. Kapanda An-
ti-Faist G Birliini Yurt apnda ve Hayatn
Her Alannda Ykseltelim! ars ile TB-DER
7 Yanda yazlar bulunmaktadr. 2. sayfasnda
Kym, Srgn, Demokratik Eylem Fonu763 ve
MC retmen yetitiren kurumlar zerindeki
hesaplarndan vazgemelidir764 balkl yazlarla
TB-DER 7. Yana Girdi balkl bir deerlen-
dirme yazs yer almaktadr. Bu yazy TB-DERin
kendi kendini deerlendirmesi olarak grd-
mzden olduu gibi buraya aktarmay uygun gr-
dk:

TB-DER 7. YAINA GRD- (I)

Trkiye eitim emekilerinin tek demokratik kitle ve meslek rgt TB-

DER, 3 Eyll 1977de 6.yan dolduruyor. 70 yl aan retmen mcade-
lesinin gnmzdeki tek temsilcisi TB-DER bu onurlu tarihin bir rn-
dr. Eitim emekileri tarihleri boyunca, emeki halkmzn bamszlk ve
demokrasi mcadelesinin en samimi ve kararl destekileri oldular. Gerici
ve faist iktidarlarn tm bask ve zulmlerine ramen bu yoldan dnme-

362
diler. Bamszlk ve demokrasi mcadelesinde saysz ehit veren Trkiye
demokratik retmen hareketinin devrimci miras zerinde dodu. Bu
gn eskisinden daha gl ve kararl olarak yayor.

TB-DER, temel hak ve zgrlklerin gasp edildii, ilerici-demokrat ve

devrimcilerin zindanlara doldurulduu ve katledildii, emeki halkm-
zn her trl demokratik rgtlenmesine yasaklar konulduu ve TSn
kapatld 12 Mart koullarnda retmen hareketinin devrimci miras
zerinde dodu.

TB-DER, o zor ve kt koullarda dahi, eitim emekilerinin demokra-

tik, sendikal hak ve karlarn korumaktan geri kalmad. Gerici ve zorba
iktidarlarn tm bask ve terrne ramen TB-DERin geliip glenmesi
nlenemedi. Egemen glerin kurduu birok sar retmen rgtleri de
bir ie yetmedi.

Bu gn 600 aan ubesi ve 150 bin dolayndaki yesiyle Trkiye eitim

emekilerinin ulusal ve uluslar aras planda tek demokratik temsilcisidir.
TB-DER bugn bamszlk-demokrasi, bar ve zgrlk mcadelemizin
vazgeilmez bir esi ve demokrasi glerimizin ok nemli bir paras-
dr.

3 Eyll 1977de 7.ylna giren TB-DER; imdi ok daha gl ve kararl

bir ekilde eitim emekilerinin mesleki hak ve karlarn savunmada,
eitimin demokratikletirilmesinde ve faist trmann geriletilmesinde
onurlu kavgasna devam ediyor.

TB-DER 7.yana dnya demokratik retmen hareketinin militan bir

yesi ve FISEnin yiit bir savas olarak giriyor.

Tm ube ve yelerimizin 7.yla yksek bir bilin mcadele azmi ierisin-

de giriyor. ubelerimiz bu nedenle 3 Eyll 1977 gn, TB-DERin ama
ve ilkelerini tantc, mcadele aamalarn vurgulayc almalarla he-
nz rgtmz dnda kalan eitim emekilerine ulaacak ve bylece
rgtmz daha da glendireceklerdir.

7.yla girerken; demokratik retmen hareketinin amalar urunda e-

hit olan kavga arkadalarmz saygyla anyoruz.

363
Onlarn; urunda can verdikleri yce amalar daima yaatacamza sz
veriyoruz.

3 Eyll, snmeyen bir ate olsun!

Yaasn eitim emekilerinin ulusal ve uluslar aras birlii!

Yaasn TB-DER!

3. sayfada Anti-Faist G Birlii almalar ve Cephe Sorunu balkl

bir yaz gze arpmaktadr. Bu yaznn baz blmlerini zet olarak ver-
mekteyiz:

TB-DERE GRE
ANT-FAST G BRL ALIMALARI VE CEPHE SORUNU

Bilindii gibi demokratik kitle rgtleri teden beri zaman zaman arala-
rnda g ve eylem birlii yapmakta idiler. TB-DER 3. Olaan Kongresin-
de i bana gelen ynetim, anti-faist glerin birliinin salanmasna
byk nem verdi. Koullarn elverili olmas ve dier rgtlerin de bu
konuda olumlu bir yaklam iinde olmalar sonucu, g birlii almala-
r younluk ve sreklilik kazanmaya balad. Ortak alma ve eylemlere
katlan rgt says hzla artt. Demokratik kitle rgtlerinin byk o-
unluu, hemen her konuda ortak tavr almaya baladlar. () Nihayet
birka ay nce, 17 demokratik kitle rgtnn oluturduu bu antifaist
g ve eylem birlii platformu bir ortak program kabul etti ve bu prog-
ram gazetemizin 143.saysnda yaynland. () imdi, 5 Haziran seimle-
rinden ve MCnin yeniden ibana gelmesinden sonra () demokratik
g birlii platformunda yer almak ve ortak almalara katlmak isteyen
rgtlerin says artt. Platforma katlan rgt says 27ye ulat.765 ()
Btn bu gelimelerde TB-DERin srarl, kararl abalarnn, bilimsel an-
laynn ve birletirici tutumunun byk pay olduunu sylemeliyiz. ()
TB-DER, bu almalar srasnda her trl ilkesiz tutumla, gurupu ve
sekter anlayla mcadele etmi, dar grl eilimlerin stne gitmi-
tir. () G birlii almalarnda yer alan rgtler, hayattan ve birbir-
lerinden renerek olumsuzluklar aacaklar ve almalarn zenginle-
tireceklerdir. Antifaist gler arasndaki blnmlk ve danklk gz
nne alndnda kat edilen mesafenin ne kadar nemli olduu daha iyi

364
anlalacaktr. imdi artk g birliinin taban milyonlar kucaklyor. Ama
bu platform bir antifaist, anti- emperyalist halk cephesi deildir. Yalnz-
ca demokratik kitle rgtlerinin ortak hedef ve amalar dorultusunda
bir araya geldikleri bir g ve eylem birlii platformudur. ()

Btn bu olumlu gelimelere karn, bu gn 27 rgt tarafndan srdrl-

mekte olan g birlii almalarnn ve programnn son derece nemli
bir eksii vardr. Bu da, ii snfmzn ileri sendikal rgt DSKin de ken-
dine den yeri alaca ortak bir platformun hala gerekletirilmemi ol-
mas ve programn ii hareketi ile btnletirilmemi olmasdr. () G
birlii platformunda yer alan rgtlerin temsilcileri birok kez DSKe gi-
derek grmelerde bulunmulardr. Bu grmelerden olumlu bir sonu
elde etmek bu gne kadar mmkn olmamtr. Ancak, demokratik kitle
rgtleri temsilcilerinin getiimiz Pazar gn DSK yneticileriyle yap-
tklar grme, her zamankinden daha olumlu bir hava iinde gemitir.
() Cephe sorununun daha uzun erimli ve politik karakterli bir sorun oldu-
u, ancak politik partilerin yer ald bir platformda ele alnp gerekle-
tirilebilecei stnde de gr birliine varlmtr. () gelgelelim, hemen
herkes bylesi bir cephenin oluturulmasndan yana olduu halde, kimi-
leri de cephenin kurulduu, hatta tavan-
da ve tabanda komiteler oluturulduu
iddiasnda bulunduklar halde, ortada her-
hangi bir demokratik cephe henz yoktur.
Peki neden yoktur? Bir kere, ne g bir-
lii ne de cephe, gazete ve bltenlerde
kalan ar ve demelerle oluturulamaz.
Cephe bir rgttr. () lkemizde kurul-
mas sz konusu olan cephe anti-faist
bir karakter tayacaktr. Anti-faist cephe,
tm demokratik kurulu, rgt ve izgile-
rin glerini ve mcadelelerini birletirdii,
aralarnda egdm salayan bir ortak
platform ats altnda toplandklar bir
rgttr. (...)kimsenin emrivaki yapmaya,
kendi grlerini dayatmaya hakk yoktur.
Ancak zerinde tartlan ve anlamaya
varlan bir program cephe program ola-
bilir. Cephe sorunu ile iktidar sorunu ara-

365
snda dolaysz bir ba vardr. Dnyann her yerinde cepheler, ortak he-
deflere sahip toplumsal glerce iktidar alabilmek, iktidar olabilmek iin
kurulurlar. I.ve II. MC, gerici-faist glerin iktidar olabilmek anlamalar
sonucu kurulmutur. lkemizde oluturulmas sz konusu olan cephe de
mutlaka iktidar hedefine ynelik olacaktr. () nclk sorunu da, cephe
sorunu gibi politik bir karakter tar, iktidara yneliktir. () Pekiyi bilindii
gibi, sendikalar ve demokratik kitle rgtleri iktidar mcadelesi veremez-
ler. leri bu deildir. Yaplar bylesi bir grevi yerine getirmeye elverili
deildir. () Faizme kar mcadelede ii snfnn tm demokratik g-
lere nclk edecei, ba ekecei bilimsel bir gerektir. i snfnn n-
cl, ii snf partisinin, iktidara giden yolda ii snfnn tmne ve
alan halk kitlelerine nclk etmesi demektir. ()
25 DEMOKRATK KTLE VE MESLEK RGT CHP GENEL BAKANI
ECEVTE MEKTUP GNDERYOR
4. sayfada 25 demokratik kitle ve meslek rgt 26. 8. 1977 gn CHP
Genel Bakan Blent Ecevite bir mektup gndererek tm demokratik
glerin her alanda g birlii yapmalar arsn iletmilerdir. Bu mektu-
bun bir blmn tarihsel bir belge olduu iin buraya aktarmay faydal
buluyoruz:

Sayn Blent Ecevit,

Trkiyede I.ve II. MC iktidarnn kurulmasndan sonra yeniden hzlanan
kanl olaylar ve yeni gelimeler karsnda biz aada imzalar bulu-
nan demokratik kitle rgtlerinin bakanlar olarak grlerimizi size
ve kamuoyuna aklamay grev sayyoruz. ()
Faistler; kanl olaylar ve terr bir avu macerac gencin ve baz der-
neklerin devlete ynelik saldrlar olarak gsterip herkesi, o arada sos-
yal demokratlar da devleti korumaya armaktadrlar. Ama gayet
aktr. Sosyal demokrat kitleleri yanltp kendi dndaki demokratik
toplumsal glerden tecrit etmek ve bylece herkesi tek tek teslim al-
maktr. () Ama herkes bilir ki, sosyal demokrat kitleler faizme kar-
dr. () nsanlk tarihi gstermitir ki, faizm karsnda gsterilen en
ufak bir tereddt ya da gecikme ancak ve ancak faistlerin iine yara-
maktadr. Nitekim bunun saysz ac rnekleri vardr. Bunun iin faiz-
me kar tm demokratik glerin, her alanda parlamento ii ve d
en geni anti-faist birliini yaratmak nde duran acil bir grevdir.

366
Bizler temsil ettiimiz milyonlarca insan adna bu konuda stmze
den grevin ve sorumluluun bilincinde olduumuzu tm demokra-
tik kamuoyuna ilan ederiz.

Bu dncelerle; nerilerimizi dikkate alacanza, gerekli duyarl ve

etkin abalar gstereceinize inanyoruz. Sayglarmzla.

5. sayfada Adnan Tokgz imzal retmenin

Halkla Diyalou ve Btnlemesi zerine ba-
lkl yaz ile CHP Ordu Milletvekili Temel Atein
Milli Eitim Bakanlna verdii bir soru ner-
gesi bulunmaktadr. 6. sayfada Hukuk Sorun-
lar balnda Grevden Uzaklatrma ko-
nulu yaz, 7. sayfada Helsinkiden Belgrata
yazsna yer verilmitir. 8. ve 9. sayfalarda FISE
II. Olaan Genel Kurulu 1 Nolu Konu zerine
Rapor, 10. sayfada FISE II. Genel Kurulu ve
Sovyetler Birlii zlenimleri, 11. sayfada Av-
rupa retmenlerinin Yetiimi balkl yazlar,
12. ve 13. sayfalarda Denetleme Kurulu Rapo-
ru bulunuyor. 14. sayfada Demokratik Eitim
Kurultay 4 ubat 1978e Ertelendi766 haberi ile 1 Maysta Katledilen
Arkadalarmzn Yaknlar in Alan Yardm Kampanyas Sryor du-
yurular var. 15. sayfada rgt Haberleri bulunuyor. Bu balk altnda
Readiye, Havza, Beyehir, Bala ve Anamurda TB-DERlilere ynelik fa-
ist saldrlar haberlerinin yan sra Kaymakamlka Kapatlan Elbistan
ubemiz Ald, Tokat ubemiz Bombaland haberleri ve Kuadasn-
da datlan bir bildiri zeti bulunmaktadr.767

Gazetenin arka kapa olan 16. sayfasnda Ntron Bombasnn Yapm

nsanla Kar lenen Bir Sutur balkl yazya yer verilmitir.

15 Eyll-1 Ekim 1977 tarihli TB-DER Gazetesi nceki sayda olduu gibi
iki say bir arada kmtr. Gazetenin says 150-151dir. Kapanda nl
izer Haslet Soyzn ezberci eitimi hicveden Kmen tiplemesi bu-
lunmaktadr. 2. sayfadaki rgt Haberleri balnda iki nemli haber
gze arpmaktadr. Birinci haber retim Yl Gene retmen Kan D-
klerek Balad baln tamaktadr. Bu habere gre 19 Eyll 1977de

367
Binglde faistler tarafndan pusuya drlen
TB-DER yesi Cihat Eli ldrlm, yannda-
ki iki arkada ar yaralanmlardr.

kinci nemli haber ise stanbul ve Adana

ube Ynetim Kurullarna ten El ektirildi
eklindedir. Habere gre TB-DER Merkez Y-
rtme Kurulu 14.9.1977 tarihinde toplanm
ve 109 nolu karar almtr. Buna gre Birlik
ve btnlmzn, rgtsel disiplin ve iler-
liimizin en salam olmas gereken bir dnem-
de rgt sularn768 ileyen stanbul ve Adana
ube ynetimlerimizin;

ten el ektirilmesine, ten el ektirilen yelerin Onur Kurulumuza

sevk edilmesine, ten el ektirilen yneticiler yerine geici ynetim
kurullarnn atanmasna, Yasa ve tzk hkmleri gereince en ge iki
ay ierisinde stanbul ve Adana ubelerinin genel kurullarnn yaplma-
sna, (Bayram Ayaz izinli saylarak) oy birliiyle karar verilmitir.

Gazetenin 3. sayfasnda TB-DER 7 Yanda balkl bir deerlendirme

yazsna yer verilmitir. TB-DER Genel Merkezince yaplan bu deerlen-
dirmenin baz blmlerini zetleyerek vermeyi yararl bulmaktayz:

TB-DER 7 YAINA GRD- (II)

Trkiye eitim emekilerinin tek demokratik, mesleki ynsal rgt

TB-DER, 3 Eyll 1977de 7 yana girdi. () 1960larda balayan nispi
zgrlk ortamnda snflar mcadelesi kanlmaz olarak ve hzla yk-
seldi. () Toplumsal muhalefetin nemli elerinden biri de TS idi. TS
60 yllk demokratik retmen hareketinin gerekten tek temsilcisiydi ve
toplumun en rgtl, fonksiyonel kesimlerinden birini temsil ediyordu. O
yzden burjuvazinin hmn hayli fazla ekiyordu. 12 Mart sonras sk-
ynetim mahkemelerinde alan en nl dosyalardan biri de TS Dosyas
idi. Dosyada 146 sank bulunmasna ramen bunlarn 100 kadarnn
TS dndan olduu biliniyor. Ama egemen gler bu davaya hep TS
davas dediler. TSe yklenerek 60 yllk retmen hareketini boacak-
larn sandlar. () Darda kalan arkadalar TB-DERi kurdular ve TB-

368
DER hem maddi, hem manevi planda TSn miras zerinde kuruldu.
Son derece elverisiz koullarda kurulan TB-DER, ilk elde tutuklanan 5
bin dolayndaki retmene, onlarn ailesine sahip kt. () 1974lere
gelindiinde, TB-DERin ube ve ye says TSnkine ulam, hatta
onu gemiti. 1974 CHP-MSP koalisyonu dneminde TB-DER nicel plan-
da hzl bir gelime gsterdi. 1975 balarnda TB-DERin ye says 100
bine ulayordu. () MC dneminde 300 dolaynda yurtsever devrimci
retmen, renci, ii ve memur ldrld. 10 binlerce retmen s-
rld veya kyma uratld. 22 retmen ldrld. TB-DER Genel
Merkezi bu dnemde ilk kez hem de iki kere kapatld. 30 binin zerin-
de kiinin katld ekonomik ve demokratik haklar mitingleri dzenlendi.
rgtn ye says 150 bini at. TB-DER bu dnemde FISEye ye oldu.
30a yakn rgtle ortak mcadele platformu oluturuldu. ()

4. sayfada TSn Mcadelesi Sryor balkl yaz bulunmaktadr.

Yazdaki imzann sahibi Mehmet Ko. Bu yaznn ksa bir zetini ver-
mekle yetineceiz: () MC dnemindeki tm bask, kym ve saldrla-
ra karn TB-DERin rgtsel birlii zedelenmemitir. Zira; TB-DERin
temelinde Milli Mcadele yllarnn Muallimler Cemiyeti, Cumhuriyet
dneminin Trkiye retmen Dernekleri Milli Federasyonu (T..D.M.F),
ve en nemlisi 27 Mays sonrasnn ilerici sendikal rgt Trkiye -
retmenler Sendikas (TS) vardr. Ksacas TB-DERin bu gnk duruma
ulamasnda geni lde gemiin mcadelesi yatmaktadr. () TS, 8
Temmuz 1965de kuruldu. Anayasann 46 maddesinin 4 yl sonra uygu-
lanabilir hale getirilmesi yani 624 sayl yasann meclisten gemesinden
sonra sendikalarn kurulmas mmkn oldu. T..D.M.F yesi 92 ret-
men tarafndan kuruldu TS. Tabii, kurulur kurulmaz kar evrelerinin
hmna urad. () Haziran 1966da ilk genel kurul yaplrken TS ats
altnda 20 bin retmen vard. () ye says iki yl sonra ye says 40
bine, 1971de kapatldnda ise ye says 80 bine ulamt. Oysa ayn
yllarda kurulmu olan 50 cvarndaki retmen sendikasnn toplam ye
says hibir zaman 10 bine ulaamad. TSn rgtlenmede gsterdii
bu baarda; gemi retmen rgtlerinin mirass olmas ve 20 bin
cvarndaki Ky Enstits kl retmenin TSden yana tavr almas ve
en nemlisi de ayaklarnn yurt topraklarna basan tutarl bir mcadele
vermesi etkili etkili olmutur. ()TSn mcadele ettii yllar bir bak-
ma btn yurtta anti-emperyalist mcadelenin boy verdii yllardr. ()
NATO slerine ve buna paralel olarak Milli Eitim bakanl iinde yer

369
alan Amerikanc kurumlara kar mcadelenin ncln TS yapt.
Bakanlktaki yabanc uzmanlarn ve Bar Gnllleri adyla faaliyet y-
rten casusluk ebekelerinin kovulmasna n ayak oldu. () TS, kylan,
srlen, iinden andan edilen retmenler boynu bkk kalmasn diye
yelerden toplanan beer liralarla oluturduu TS Kasas ile yardmla-
rna kotu. () TS denilince ilk akla gelen eylemlerinden biri de Byk
retmen Boykotudur. Bu boykota rgtl rgtsz 110 bin retmen
katld. () Ancak egemen snflar bu boykotu unutmad. Aradan geen
bunca zamana ramen hala retmenler hakknda soruturmalarn y-
rtlyor olmas bunun kantdr. () Anayasada 22 Eyll 1971de yaplan
deiiklikle kamu personelinin sendikal haklar ellerinden alnd. () Evet,
TS kapand ama mcadelesi bitmedi. Bu mcadeleyi hemen yeni bir r-
gt slendi. Bu yeni rgtn ad: TB-DER. ()

Gazetenin 5. sayfas 1 Eyll Dnya Bar Gnne ayrlm. TB-DERin

1976 ylnda yaplan 3. Olaan Kongresi bar mcadelesiyle ilgili olarak
u karar almt: TB-DER emperyalizmin ban ektii bar dman-
lna, sava kkrtclna ve silahlanma yarna kar kar. () TB-
DER Genel Bakan Gltekin Gazioluda Bar Gn nedeniyle bir mesaj
yaynlamtr. Mesajda zetle;

ki dnya savan yaam bir yzyln ocuklar olan bizler; savalar

ve onlarn insanla getirdii zarar ve ykmlar artk ok iyi bilmekteyiz.
() lkemiz ve dnya bar glerinin kopmaz paras olan Trkiye ei-
tim emekileri, bar davasnn yce amalarn savunuyorlar. () Trkiye
eitim emekileri, blgemizdeki gerginlikleri gidermek iin Filistin halk-
nn meru davasn candan destekliyor, Kbrsn toprak btnln ve
bamszln savunuyorlar. ()

6.sayfada Selam ili Yurtseverlerine balkl bir yaz bulunmaktadr.

Aralarnda TB-DERin de bulunduu 25 demokratik kitle ve meslek r-
gt yazl bir aklama yaparak ilide 11 Eyll 1973 tarihinde Allende
hkmetini deviren faist Pinochet cuntasnn iktidara gelmesinin 4. Yl-
dnmnde ili halkyla dayanma bildirisi yaynlamlardr. 7.sayfada
Diyarbakr Eitim Enstits Kapatlamaz balkl bir basn bildirisi bu-
lunuyor. 8 ve 9.sayfalarda lkretim Haftasna Girerken balkl yaz
bulunmaktadr. Yazda zetle;

370
 TB-DERN 1977 LKRETM HAFTASI DEERLENDRMES

() Trkiye eitiminde rk-o-

ven ve asimilasyoncu motiflerin
ilenmesine daha ilkokuldan ba-
lanr. Burjuvazinin baka ulusla-
ra, dillere ve kltrlere duyduu
dmanl insanlara alama
ve artlandrma abas sistemli
olarak buradan balar. () Cum-
huriyetin kuruluunun zerinden
yarm yzyl gemesine, gster-
melik eitim seferberlikleri ilan
edilmesine karn, henz halkm-
zn %54 okuma yazma bilmemektedir. () Sermaye iktidarlar, emeki
snf ve katmanlarn ocuklarn cahil brakmaktadr. () Eitim herkesin
en doal hakkdr. Bunu salamak devletin balca grevidir. () Kahrol-
sun rk, oven, asimilasyoncu eitimi srdrenler. Yaasn demokratik
eitim mcadelemiz. Yaasn halkmzn bamszlk, demokrasi, bar ve
zgrlk mcadelesi denilmitir. Ayn sayfada 8 Eyll Uluslar aras Oku-
ma- Yazma Gn balkl bir baka yaz daha gze arpmaktadr. Bu yaz-
da zetle u grlere yer verilmektedir: Temel insan haklarndan birisi
olan okuma-yazma, ayn zamanda btn toplumsal deiimler iin de zo-
runlu bir gedir. () Okuma-yazma retimi
genel olarak eitim iin sz konusu olduu
gibi, siyasi bir eylemdir ve tarafsz deildir.
Herhangi bir dzenin devam iin mutlaka
byk kitlelerin onu benimsemi olmas ge-
reklidir. Bu ise ancak eitimle mmkndr.
ktidarda hangi snf varsa eitim o snfn -
karlar dorultusunda ilevini yerine getirir.
() Eitimin de, her halkn kendi dilinde ya-
pld, kendi kltrnden ve uygarlndan
kaynakland ve dier uygarlklarla verimli
bir al-verie ak bulunduu lde baarl
olduunu unutmamamz gerekli. () Trki-
yede 10 milyona yakn ocuun z alfabe-
TB-DERin lkretim Haftas sinden yoksun olduu bilinmektedir. ()
nedeniyle yaynlad bir fotoraf

371
 10. ve 11. sayfalarda FISE II. Olaan Genel Kurulu Raporlar, 12. say-
fada FISE Genel Kurulu ve Sovyetler Birlii zlenimleri, 13. sayfada
Denetleme Kurulu Raporlar balkl yazlara yer verilmitir. TB-DER
Yneticilerinin Romanya Ziyareti, Onur Kurulu Kararlar ve Yuna-
nistan retmenleri zel renime Kar Mcadele Ediyorlar yazlar
bulunuyor. 15. sayfada rgt Haberleri balnda verilen baz haber
balklar da yle: Ali Bozkurt Ar Bir Ameliyat Geirdi, Alanya T-
ketim Kooperatifimiz ve Artvin ubemiz Bombaland, Ar ubemiz
Kapatld, GYK yemiz Kenan Aras ve Ar ube Bakanmz Faistlerin
Saldrsna Urad, Elaz ve Gnen ubelerimiz Kapatld. 16. sayfada
raklk Yasas, raklar zerindeki Azgn Smr ve Basky Daha da
Arlatrma Amac Gdyor balkl bir basn aklamasna yer veril-
mitir.

20 Ekim 1977 tarihinde kan 152 sayl TB-DER

Gazetesinin kapanda TB-DER mitinglerine ait
eitli fotoraf kareleri ve rgtsel Birliimizi
Koruyalm, Glendirelim!.. yazs bulunmakta-
dr. Gazetenin 2. sayfasnda kinci MC Ekyal-
a Devam Ediyor ve TB-DERde yaplan yasa
d arama retmenlere, eitim ve bilime say-
gszln yeni bir kantdr! balkl yazlar gze
arpmaktadr. TB-DER Genel Merkezi 3.10.1977
tarihinde polis tarafndan baslarak binada arama
yaplmtr. Bu olay Genel Bakan Gaziolu tara-
fndan 4.10.1977 tarihinde yaplan basn akla-
masyla protesto edilmitir. Basn aklamasnda;
aramann ynetim kurulu toplants esnasnda
ve akam saatlerinde gerekletirildii, arama ile ilgili mahkemenin ver-
dii yazl karar olmad, aramann Ankara Valisinin ifahi emriyle ger-
ekletirildii, arama yapan polis memurlarnn yanlarnda genel merkez
yneticilerinden hi kimsenin olmad bir odadan bir tabancayla karak
binada silah bulundu eklinde tutanak tuttuklar belirtilmektedir.

TB-DERN LERNE KARIMAK DEVRMCLE SIMAZ

Ayn sayfada TB-DERin i ilerine karmak devrimciyim diyen hi-

bir kiiye, kurulua, evreye bir ey kazandrmaz! yazs bulunuyor. Bu

372
yaz bir basn aklamasdr. Aklama stanbul ve Adana ube ynetim-
lerinin grevden alnmalar sonrasnda yaananlarla ilgilidir. Aklamada
zetle u grlere yer verilmektedir:

TB-DERin i ilerine karmak devrimciyim diyen hibir kiiye, ku-

rulua, evreye bir ey kazandrmaz!

Bilindii gibi, alnan merkezi kararlara uymadklar, tzk ve i ynet-

melikleri ihlal ettikleri iin stanbul ve Adana ube ynetim kurullar, Y-
rtme kurulumuzca Tzmzn verdii yetkiye dayanlarak grevden
alnm; en ge iki ay ierisinde kongreye gitmek zere, yeni ynetim
kurullar atanmtr. TB-DER gibi 660 ubesi, 150 bin yesi olan bir ku-
ruluta istenmese bile, byle gelimelerin olmas gnmz koullarnda
olaandr. Nitekim grevden alma kararmz gerekeleri ile birlikte tm
ubelerimize duyurulmu, birka ubenin dnda tepki gsterilmemi, bu
uygulama rgtmzn ok byk ounluu tarafndan olumlu kar-
lanmtr.

Durum bu iken ve konu TB-DERin bir i sorunu iken, ilerinde GD, KD

gibi kurulularn bulunduu 9 rgtn stanbul ubelerinin ortak bir ak-
lama yaparak TB-DER Genel Merkezinin bu kararn eletirmeleri, bu
karar TB-DER Genel Merkezinin retmen hareketine gvensizlii ve
saygszl olarak nitelemeleri, TB-DERe ve onun bunca deneyden ge-
en bilinli kitlesine saygszln ak bir kantdr.

Kald ki, KD ve GD, pek ok ubesini feshetmi, yelerini ihra etmi ku-
rululardr. TB-DER, KD ve GDnin i ilerine karmay aklndan bile
geirmemitir. TB-DER, rgtler aras ilikilerde karlkl saygy ve i
ilerine karmamay vazgeilmez ilkelerinden saym, uygulam ve sa-
vunmutur. Bu titizlii tm demokratik kitle rgtlerinden beklemek hak-
kna sahiptir. TB-DER, rgt ii demokrasiyi, demokratik merkeziyeti
ileyii, kendi konumundaki rgtler arasnda en iyi bilen ve uygulayan
bir rgttr. Bu konuda hibir kitle rgtnden ders almaya ihtiyac
yoktur. Fakat istenirse ders verme olanana sahiptir. ()769

3. sayfada Genel Ynetim Kurulumuz Topland ile Genel Ynetim

Kurulu Kararlar balkl yazlara yer verilmitir. Ayn sayfada yer alan

373
rgtsel Birlik ve Sorumluluk zerine yazsnda zetle u grlere
yer verilmitir:772

RGTSEL BRLK VE SORUMLULUK

() Trkiye demokratik retmen hareketi uzun yllara dayanan mca-

delesi boyunca, en geni kitlesince benimsenmi bulunan ortak hedefleri-
ni ve taleplerini bilince karmtr. Bunlar genel kurul kararlar haline ge-
tirilerek rgtmzce benimsenmitir. Bylece aznln ounlua, alt
organlarn st organlara uymas tartma gtrmez hale gelmitir. ()
Bununla birlikte zaman zaman bir takm olumsuzluklarn ortaya kt
da bir gerek. Kendi grup karlarn rgtsel birliin stnde tutan baz
gruplar demokratik merkeziyetilik anlayna ters tutumlar sergilemek-
teler. () Bunun iin de genel kurul kararlarna, tze ve ynetmeliklere
uygun hareket etmek ve bunalmdan en az zararla kmak iin aba har-
camak zorundayz. ()

STANBUL VE ADANA UBE YNETM KURULLARI

GREVDEN ALINIYOR

4. ve 5.sayfalarda stanbul ve Adana ube Ynetim Kurullaryla lgili

Karar ve Son Gelimeler zerine balkl yaz bulunmaktadr.770 rgt
tarihi asndan nemli olduuna inandmz bu yaznn neli baz b-
lmlerini aktarmay yararl bulmaktayz:

stanbul ve Adana ube Ynetim Kurullaryla lgili Karar ve Son Geli-

meler zerine

Bilindii gibi Merkez Yrtme Kurulumuz, 14.9.1977 tarih ve 109 sayl

kararyla stanbul ve Adana ube Ynetim Kurullarna iten el ektirmi-
tir. Ad geen ube ynetimleri karar tebli etmemi, yerlerine atanan
geici ynetim kurullarna ynetimi teslim etmemilerdir. Konu ile ilgili
Genel Merkezi temsilen gnderilen Avukatlara da glkler kartm-
lardr. Btn bunlar yetmezmi gibi Genel Merkezi sulayc basn top-
lantlar dzenlemilerdir. () Ayrca ad geen ubeler GDli militanlar-
ca igal altnda tutulmu, Genel Merkez yanls retmenler binalara
alnmamtr. () Yayn ynetmeliinin 8.maddesi, ubeler demokratik
merkeziyetilik ilkesini ineyerek, Genel Merkez gibi davranarak tm r-

374
gte ynelik yayn yapamazlar diyor. stanbul ubesinin brakn rgte
yayn yapmasn, yurt dna ynelik yayn yapt grlmtr. Hem de
birinci hamur kada ok renkli basarak. () Mali konularda da disip-
linsiz davranan stanbul ubesi, Genel Merkezden lokal dzenlemesi iin
ald 36.000 lirann 24.000 lirasn henz dememitir. () Genel Merke-
zin Burgazadadaki kampnn iletilmesinden 56.000 lira kar elde edildii
halde bor denmemitir. Kamp Genel Merkez iletmeye balaynca ayr
bir kamp ama yoluna gittiler. () Demokratik Eitim Kurultay yaplmas
III. Olaan Genel kurul karardr. Tm ubelerde kurultay iin komisyonlar
kurulmu, almalar balatlm ama stanbul ube bu almalara ka-
tlmayarak III. Olaan Genel Kurul kararn kabul etmemektedir. stanbul
ubesi rgtn 1 Maysta tek bir pankart altnda yryecektir genelgesi-
ne ramen ayr bir pankart aarak yrye katlmtr. () Yine bu ube-
lerin yneticileri Genel merkezin kararlarn kendilerini seen retmen-
lerin iradesine darbe vurmak olarak nitelendirmekteler. O zaman Genel
Merkez kimin iradesini temsil etmektedir? () Adana ubesi de yayn ha-
ri, stanbul ubeyle ayn disiplinsizlikleri ilemekteler. () Sonu olarak,
stanbul ube ynetim kurulu yayn ynetmeliini aka ihlal ettii iin,
Adana ube ynetim kurulu da Demokratik G birlii almalarn sa-
bote ettii iin, iten el ektirilmilerdir. ()

Gazetenin 6. ve 7.s ayfalarnda Mustafa Dzgn imzal FISE Genel Ku-

rulu ve Sovyetler Birlii zlenimleri balkl yaz 8. ve 9. sayfalarda ise
Yaar alayan imzal Bozuk Dzenin Bir Gstergesi: Ortaretim
balkl bir inceleme, 10. ve 11.s ayfalarda FISE Genel Sekreteri Daniel Re-
tureau imzal FISE II. Olaan
Genel Kurulu 1 Nolu Karar
zerine Rapor balkl yaz
yer almaktadr. 12. ve 13. say-
falar daha nceki sayfalarda
yer alan yazlarn devamna
ayrlmtr. 14. sayfada Milli
Eitim Bakanlnda Memur
Temsilcilii Seimlerini TB-
DER yesi Cevdet Kazakolu
Kazand, ODTde pee
Sarlm Bask Yntemlerine
Hayr balkl 25 Demokra-

375
tik rgtn aklamas, Demokratik Mcadele Ajans kt771 balkl
haber yer almaktadr. 15. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde
yer alan baz haber balklar da yle: Beyehirde retmen Kym,
Tarsus ube Bakanmz Maocularn Saldrsna Urad, Malatyada
Ramazan Boyunca Faist Basklar. 16. sayfada Demokratik retmen
Hareketi ve Eitimin Demokratikletirilmesi zerine balkl yazya yer
verilmitir.772

TB-DER Gazetesinin 153. says 7 Aralk 1977

tarihinde kmtr. Gazetenin kapanda TB-
DERin eitli mitinglerinden fotoraf kareleri yer
almaktadr. Bu fotoraf karelerindeki pankartlar-
da yer alan en belirgin slogan Yaasn Demok-
ratik G ve Eylem Birliimiz slogandr. 2. say-
fadaki rgt Haberleri bal altnda yer alan
baz nemli haberler yle: Yakacak, Kira vb.
Yardmlar ile Memurlarn Sorunlar zmlene-
mez,773 MEB Memur Temsilcilii Seimini Kaza-
nan Kazakolu Bir Ortaokula Srld, Ankarada
l Disiplin Kurulu seimini TB-DERli retmen-
ler Kazand, TB-DERin ilerine Karan r-
gtler zeletiri Yapmaldr774

3. sayfada TB-DERde Bunalm Yok balkl Genel Bakan Gltekin

Gaziolu imzal bir yaz ile stanbul ube Sorununa likin Mahkeme
Karar775 yazlar yer almaktadr. Gaziolu aklamasnda zetle:

TB-DERDE BUNALIM VAR MI? YOK MU?

() TB-DER kitlesi siyasi gr ve yaklamlar bakmndan homojen de-

ildir. () TB-DER iinde dnyaya, Trkiyeye ve rgte bakta, mca-
dele anlay ve yntemlerinde eitli yaklamlarda bulunulmas doaldr.
() Tek tek TB-DER ubeleri genel merkeze baldr. ()Hi istenmese de,
zaman zaman rgt ierisinde bu ileyie ayak uyduramayanlar, disiplin-
sizlik yapanlar bulunabilir. Her rgtte grlebilen bu tr disiplinsizlikler,
rgtlerin ileyii iinde zlebiliyor. () Bir sre nce, TB-DER stanbul
ve Adana ube Ynetim kurullarna tzk ve ynetmelikleri inedikleri
gerekesiyle yetkili kurullarca iten el ektirilmiti. Bu, ne TB-DERde bir

376
bunalm olduunun kant, ne de bir tasfiyenin balangcyd. () Ancak,
belirli bir siyasi izgiyi benimseyen kimi kii, rgt ve yayn organlar bu
olay bahane ederek TB-DERe salvo atee baladlar. nce yeni ata-
nan ynetim kurullarn altrmamak iin, bir genlik rgtne anlan
ube lokallerini igal ettirdiler. rgt iinde bulunan siyasi yandalarn,
rgt ayaa kaldrmak iin imza kampanyalar, protesto kampanyala-
rna ynelttiler. () TB-DER ynetimini burjuvazinin, CIAnn emrinde
gsterme bahtszlna dtler. DSKe bal MADEN- in sahibi olduu
Politika Gazetesini bile saldrlarnda ara olarak kullandlar. () DSK ile
TB-DERi kar karya getirmeye altlar, alyorlar. ()

Gazetenin 4. sayfasnda Tm Demokratik Glerin Ortak Muhalefeti

Salanabildii Takdirde MCden Kurtulmak Zor Olmayacaktr balyla
yaynlanan TB-DER Genel Bakannn yapt bir basn toplants bulun-
maktadr.776 Basn toplantsnda dile getirilen baz grler zetle yle:
() teden beri rgtmz ve yelerimiz zerinde srdrlen bas-
k, kym, saldr ve sabotajlar son aylarda had safhaya ulamtr. ()
Daha nce srlen ve Dantaya dava aan arkadalarmza Dantay
davandan vaz ge, tayinini istediin yere yapalm, TB-DERden istifa
et, istifan belgele, isteini yerine getirelim denilebilmektedir. Elbet-
te ki, TB-DERli retmenler byle bir zillete dmemektedirler, d-
meyeceklerdir. () Eitim emekilerinin belli bal taleplerini savunan;
eitimin demokratikletirilmesi, faist bask ve terrn geriletilmesi
urunda mcadele veren TB-DER ve onun fedakar yeleri 2. MCnin
boy hedefi durumundadr. () phe yok ki, bu saldrlar sadece bize
deil, tm emeki halkmza ve demokrat, ilerici, yurtsever tm gle-
re yneliktir. () TB-DER, faizme ve emperyalizme kar her zaman
demokrasi glerinin en geni birliini savunmutur ve savunacaktr.
() Trkiye eitim emekilerinin tek ve ynsal mesleki rgt olan
TB-DER, 150 bin yesi, 660 ubesi ve ynetim organlaryla demokrasi
nbetinde saf tutmaktadr ve sonuna kadar saf tutacaktr. Hibir g bu
hakl ve onurlu mcadelemizi engelleyemeyecektir.

5. sayfada Yaar alayan imzal Ortaretimde Ynetici, retmen,

renci ve Veli likileri zerine bir yaz ile retim yelerine Yne-
lik Faist Saldrlar Hzla Younlayor777 balkl bir basn aklamas
bulunmaktadr. 6. sayfada Fransz eitim iileri gmen iilerle omuz
omuza, Macaristan retmenleri TB-DERi Davet Ediyor ve Polis

377
rgtnde Azgnlaan Gerici-Faist Basklar ve POL-DERin Anti-Faist
Mcadelesi778 balkl yazlara yer verilmitir.

7. sayfada Bar Mcadelesi ve Dnya Bar Konseyi ve Sezai Kaynak

imzal ocuk Kitaplar Haftas balkl yazlar bulunuyor. 8 ve 9.sayfa-
larda TB-DERin de iinde yer ald platform tarafndan dzenlenen
Hayat Pahalln - Taban Fiyatlar ve Faist Basklar Protesto Eylem-
leri haberleri bulunmaktadr. Bu eylemlerin Antalya, Nide, Bursa, De-
nizli ve Trabzonda yaplanlar hakknda fotorafl bilgiler yer almaktadr.
Tarihsel neme haiz bu eylemlerle ilgili ksa bir takm bilgileri aada
aktarmay faydal grdk.779

27 Demokratik kitle rgtnn Faizme ve

Pahalla Kar dzenledii miting ve yr-
yler Antalya ve Nidede 9 Ekim 1977de
gerekletirilmitir. Antalyadaki mitinge
TTED, TM-DER, TS-DER, AKDENZ DEV-
GEN, SGB, GEN-BR ve pek ok mahalli
dernek katlmtr. 27 Kurulu adna TMMOB
Bakan Teoman ztrk ve TB-DER Antalya
ube bakan konuma yapmtr. Gazetemi-
zin verdii rakama gre Antalya Mitingine 10
binin zerinde bir kitle katlmtr.

Nide mitinginde Sendika Hakkmz, Ske

Ske Alrz, Irk, oven, Faist Eitime
Son, Yaasn Demokratik Eitim Mcade-
lemiz, Kahrolsun Faizm sloganlar atlm, ADAKO BRLK adna Akn
zdemir, KY-KOOP adna Akn Birdal, NEVKO-BRLK adna brahim a-
kr, HALKEVLER adna Ahmet Yldz birer konuma yapmtr.

5 Kasmda yaplan Bursa Mitingine 7-8 bin kiilik bir kitle katlm, kat-
lmclar Kahrolsun Faizm, iilerin Birlii Haklarn Kardeilii, Ba-
msz Trkiye, Katil ktidar sloganlarn haykrmlardr. Mitingde T-
TED Genel Bakan Aykut Kker, TB-DER adna ube bakan Sabri Biber,
DEV-GEN temsilcisi birer konuma yapmtr.

378
Denizlide 5 Kasmda yaplan mitinge DEV-GENin disiplinsizlii nede-
niyle yaanan karmaa damgasn vurmu, eyleme 5 bin kii katlmtr.

Trabzonda 5 Kasmda yaplan mitinge 7 bin kii katlm, miting de TB-

DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu ve HALKEVLER Genel Bakan Ah-
met Yldz birer konuma yapmlardr.

10. ve 11. sayfada Sleyman Yaarn kaleminden Romanyada Ei-

tim780 yazs yer almaktadr. 12. sayfada 13 retmen Parlamenter
II. MCnin Eitim Alanndaki Gerici-Faist Bask ve Uygulamalar Ele-
tirdi781 yazsn gryoruz. 13-15.sayfadaki rgt Haberleri balkl
blmde yer alan baz haber balklar u ekilde: Altnz ubemiz
Alamad in yelerimiz Halkevi ubesi At, Denizli ubemiz Kur-
unland, Zonguldak ubemize Patlayc Madde Atld, Fethiye u-
bemiz Silahl Saldrya Urad, Bor ve Saimbeylide ye ve Ynetici-
lerimizin Evine Dinamit Atld, Tarsus ubemiz Faistlerin Saldrsna
Urad, Elaz ve Elbistanda Ynetici ve yelerimiz Saldrya Urad.
16. sayfada Lokavt Hak Deil, Toplumsal Bir Sutur balkl bir yazya
yer verilmektedir.

TB-DER Gazetesinin 154. says 25 Aralk 1977

tarihlidir. Kapanda MC Hkmetinin Eitim
Enstitlerine renci al yntemini hicveden bir
karikatr ve karikatrn altnda Milli Eitim Ba-
kanl Eitim Enstitlerine Giri Snavlarn Da-
ntay Kararna Ramen Srdrd, MC, Gide-
rayak Btn Hncyla retmenlere Saldryor,
Eitimin Faistletirilmesi Yolundaki abalar
Baarya Ulamayacaktr yazlar bulunmakta-
dr.

2. sayfada rgt Haberleri yer almaktadr. Bu

sayfadaki baz nemli haberler unlardr: Milas
ve zmir Mitingleri Yapld. 8 Ocakta Ankarada
Tandoan Alannda Toplanacaz,782 Suluo-
vada Faist Terr ve Sonras,783 Akehir ubemiz Faistlerin Saldrsna
Urad 3. sayfada TB-DERde rgt-ye Diyalou ve Blge Toplan-

379
tlar ve stanbul ve Adana ubelerimizin Fa-
aliyeti Geici Bir Sre in Durduruldu yazlar
bulunmaktadr. stanbul ve Adana ubeleriyle
ilgili yazy TB-DERde yaanan olumsuzlukla-
r okuyucuya salkl bir ekilde aktarabilmek
amacyla zetleyerek aktarmay uygun grdk;
stanbul ve Adana ube Ynetim Kurullarna 14
Eyll 1977 gn ve 109 nolu MYK karar ile iten el
ektirilmi, en ge iki ay iinde kongreye gitmek
zere yeni Ynetim Kurullar atanm, MYKnn
bu karar rgt hiyerarisi iinde tm ubelerimi-
ze duyurulmutu. () Anlalan odur ki; fiili du-
rum yaratlarak Genel Merkez ile pazarlk yapma
ve MYK kararn deitirme, bylece de karar or-
ganlarn yeniden ypratma olanaklar aratrlmaktadr. ()784

BR GAZETE HABER:
TB-DER GENEL BAKANI SOKAKTA BASIN TOPLANTISI YAPTI

Gazetenin 4.sayfasnda galciler Kim? balyla yaanan gelimelerle

ilgili u bilgilere yer verilmektedir: () Genel Bakann 29 Kasm 1977
tarihinde stanbul ube lokalinde bir basn toplants dzenleyecei ga-
zetelerin basn brolarna bildirilmiti. 29 Kasm sabah, toplant bala-
madan nce ubeye varldnda, 150 kadar yemizin d kap nnde
beklemekte olduklar grld. Genel Bakan yelerimize neden ieri
girmiyorsunuz diye sorduunda, ieri almyorlar, arama yapmak isti-
yorlar karln ald. ten el ektirilen eski yneticiler lokali tutmular
ve tam tehizatl bir savunmaya gemilerdi.

Genel Bakan arama yapmak isteyenlere necisiniz, hangi yetki ve sfat-

la arama yapacaksnz diye sorduunda, sizin gvenliiniz iin Genel
Bakanm cevabn verdiler. O zaman Genel bakan, ben gvenlik is-
temiyorum, ltfen yelerimiz ieri girsin dedi ve ieri girdi. Lokal tklm
tklm dolu idi. Baz kiiler belli ki basn toplantsna byk bir ilgi
gstermilerdi. Eski ube bakanna, basn mensuplar nnde, ierde
ye olmayan kiiler bulunup bulunmad soruldu. Eski bakan ye olma-
yanlarn bulunduunu itiraf etmek zorunda kald.

380
Bunun zerine Genel Bakan, lokaldeki ye olmayan kiilerin karlma-
sn istedi. Eski yneticiler hala dardaki retmenlerin aranarak ieri
alnmasnda srarc olup lokali boaltmadlar. Genel Bakan da ieride-
kilerin tm darya karlsn ve sadece yelerin zeri aranarak ieriye
alnsn dedi. Bu neri de kabul grmeyince Genel Bakan Bu koullarda
ve yelerim darda iken burada basn toplants yapmam diyerek dar
kt ve basn toplantsn d kapnn nnde yapt.

TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu

tarafndan yaplan ve Milliyet Gazetesinde
TB-DER Bakan Sokakta Basn Toplants
Yapt balyla yer alan basn aklamasna
yer verilmektedir. Belge olduu iin baz b-
lmlerini buraya aktarmay uygun bulmaktayz:
() Genel Merkez iten el ektirme ilemini
yapmaya yetkilidir. Bu yetki mteaddid defalar
kullanlmtr. Kald ki, mahkemeler de bu yolda
kararlar almlardr. ()TB-DER yelerini zen
asl ey, stanbul ubemiz eski yneticilerinin
Genel Merkez kararlarna kar gsterdikleri
davran ve ubede yaratlan ve hala srdr-
len fiili durumdur. () Burada basna ve kamu-
oyuna unu aka sylemek isterim: stanbul ubemizin ynetimi Mer-
kez Yrtme Kurulumuz tarafndan atanan yelerce temsil edilmektedir.
Atanan ynetimin sresi snrldr. Grevi devraldktan sonra en ge iki ay
iinde kongreye gidilmesi, Tzk gereidir. Ve yine unu aka belirtmek
isterim ki; Kongre tam bir zgrlk ve demokrasi iinde yaplacaktr. ()

5. sayfada CHPli 14 Milletvekili Ei-

tim Enstits Snavlar Nedeniyle
Milli Eitim Bakan Hakknda Mec-
lis Soruturmas Almasn stedi,
Devlet Burslar le Yurt Dnda Dok-
tora Yapma mkanlar Faist Militan-
lara Ulufe Olarak Datlyor, Ei-
tim Enstitlerine zel Yntemlerle
renci Alnmas Eitim Tarihimize
TB-DER Kimlik kart

381
Kara Bir Leke Olarak Geecektir haber ve yazlar yer almaktadr. 6. ve
7. sayfalarda geen saydan devam eden Romanyada Eitim (TB-
DER yneticilerinin gezi izlenimleri ) yazs, 8. sayfada FDEF (Federal Al-
manya i Dernekleri Federasyonu), Almanyadaki i ocuklarnn Ei-
tim Sorunlar Konulu Bir Kurultay Dzenledi, 7 Aralk ran renci ve
Genlik Gn, te Faizmin Gerek Yz785 balkl yazlar bulunuyor.
9-10 ve 11. sayfada rgt Haberlerine yer verilmitir. Bu blmde yer
alan baz haberler unlar; MC Hncn retmenlerden Alyor, Glnar
ubemiz yeleri Yurdun Drtbir Yanna Srld, Artvinde 21 yemiz
il Dna Srgn Edildi, Ermenekte 10 yemiz Srld, Beyehirde
Srgnlerin Says 15e kt Uak, Afyon ve rnakta Srgnler, He-
kimhanda Gerici-Faist Komplo ve Zulm, Irk-oven Eitim Politika-
s ve Tuncelideki Uygulamalar.

12. sayfada (arka kapak) Halit elenk imzal nsan Haklar Evrensel Bil-
dirisi ve Trkiyedeki Uygulama balkl yazya yer verilmitir.

382
DPNOTLAR
682 CHP Kars Milletvekili olan Davut Aksu, Ky Enstits mezunu olup
T..D.M.F, TS ve TB-DERde kurucu yelik ve yneticilik grevlerinde
bulundu. 1962 ylnda dzenlenen ve ilk retmen yry saylan K-
rkkale retmenlerinin Yryn organize eden kiiydi.
683 MC iktidar Hasanolan retmen Lisesindeki ilerici retmenleri srgn
etmi, okula lkc militanlar yerletirerek ilerici rencilerin okula aln-
mamasn salamtr. Bunun zerine okuldan atlan rencilerin velileri
topluca okula giderek okulu igal etmek istemilerdir. Ancak kaymakam
ve okul ynetimi jandarma marifetiyle velileri nlemi, grmelerden
olumlu sonular alamayan veliler Ankaraya dnerek TB-DER nezdinde
zm yollar aramaya balamlardr.
684 Kyceiz Kaymakam, 15.11.1976 gn TB-DER Kyceiz ube bakan
brahim Tapnar ile ei Seher Tapnar aa almtr. Bunun zerine Ky-
ceizde 3 Aralk 1976 tarihinde lkemizde ve Yremizde retmenlere
Uygulanan Bask ve Kymlar Protesto miting ve yry dzenlen-
mitir. Miting ve yryte Kaymakam evine, makam senin neyine,
Kaymakam istifa, Kahrolsun faizm, rgtlyz glyz, Sendi-
ka hakkmz, ske ske alrz, Halkn retmeniyiz, halkla beraberiz
sloganlar atlmtr. (Ben de ilk greve baladm Kyceizde TB-DERe
ye oldum. Gittiimde sevgili Tapnarlar Dalamanda retmenlik yap-
yorlard. Kendilerini saygyla hatrlyorum. .A)
685 Demokratik Eitim Kurultaynda tartlacak konular u ekilde belirlen-
mitir: Okul ncesi Eitim, lkretim Sorunlar ve zm Yollar, Orta-
retim Sorunlar ve zm Yollar, Sendikalama in Somut Mcadele
Yntemleri, Trkiyede retmen Yetitirme Sorunu, zlk ve Meslek
Sorunlarmz, Tefti ve Deerlendirme, Ky retmenlerinin Sorunlar.
686 Ordu-Aybast Lisesi rencileri 18.11.1976 tarihinde faist basklara ve
eitimin faistletirilmesine kar bir gnlk uyar boykotu yapmlar-
dr.
687 25-27 Ekim 1976da WFTU (Dnya Sendikalar Federasyonu), Uluslararas
Arap Sendikalar Federasyonu ve Filistin Sendikalar Federasyonunun or-
tak toplantsnda Filistin halkyla dayanmann srdrlmesi kararlatrl-
m, buna TB-DER de katlmtr.
688 Benzer bir mutemetlik olay da daha nce Ermenekte yaanmt.
689 2 Ocak 1977 tarihinde dzenlenen Irk Eitimi Protesto Miting ve Yr-
ynn ardndan skenderun ube yneticileri tutuklanm, Hatay Vali-
lii de skenderun ubesini kapatmtr.
690 Taova Lisesinde grev yapan TB-DERli retmenler srgn edilirler.
Bunun zerine Taova Lisesi rencileri bir gnlk boykot yapmtr. Kay-
makamlk ise ubeyi bir hafta sresince kapatmtr.

383
691 Ankarada MHP eilimli leri Yavrutrk adl bir dergi kartlr. Valilik
okullara yaz gndererek derginin tantm afilerinin (ki afilerde Bozkurt
resmi ve Kr ad Destanndan bir blm bulunmaktadr) tm okullarda
rencilerin grebilecei yerlere aslmasn emreder.
692 TB-DER gazetelerinde ilk kez ana dil sorunundan bahsedilmektedir.
(.Aydn)
693 Bu yaznn ilk blm 136.sayda ikinci blm ise 137.sayda yaynlan-
mtr. Biz metin btnl asndan iki blm birletirmeyi uygun gr-
dk.
694 Bu blmde yer alan balklar unlardr: Demokratik Eitim Kurultay,
Faizme Kar Mcadele, Anti-Emperyalist Mcadele, Bar Mcadelesi,
Anti- Monopolist Mcadele, Anti-Feodal Mcadele, Dier Toplum Ke-
simleriyle Dayanma, Uluslararas retmen Kurulularyla liki.
695 Akehir retmen Lisesinde kmelenen faist renciler Akehir Lise-
sine saldrda bulunurlar. Bu saldr lisedeki renci velilerinin tepkilerine
neden olur. Bunun zerine faistler bir bildiri datarak olaylardan Kom-
nist retmenleri sorumlu tutarlar. Akabinde 5 retmen srgn edilir.
Olaylara kartklar gerekesiyle 35 renci de liseden srlr. Okul Aile
Birlii Genel Kurulunda can gvenlii ve renim zgrlnn salan-
mas, yan tutan okul ynetiminin tamamen deitirilmesini, retmen ve
renci kymnn durdurulmasn ieren kararlar alnr. 70 renci de oku-
lu boykot eder.
696 TB-DER yesi ve Mesudiye Lisesi retmeni yazar Osman ahin 3 Ocak
1977de faist komandolarn saldrsna urayarak yaralanmtr.
697 Bu kitaplarn 7.si Faizm Anti-Faist Mcadele ve TB-DER, 8.kitap ise
bir blm gazetenin bu saysnda yaynlanan Trkiye Eitim Emekile-
rinin Meslek ve zlk Sorunlar
698 23 Ocak 1977 tarihinde TB-DER Malatya ubesi yesi Mehmet Ylmaz,
faistler tarafndan baklanarak ldrlmtr. TB-DER u aklamay
yapmtr: Bu vahim durum karsnda retmenlerin- rencilerin can
gvenliini salayamayan hkmet ve leri Bakannn istifasn 140
bin retmen adna talep ediyoruz.
699 Bu ubelerden 3 tanesi daha nceki saylarda verildiinden 10 ubenin
adn vermekle yetineceiz: Gksun, Tuzluca, Pamukova, amldere, Ma-
lazgirt, Sarz, Kaynarca, Kulu, Hns ve Karlova.
700 Mersindeki Mitinge TB-DER, TM-DER, TTED, Hr-Cam-, Genel-,
Petrol-, ada HukukularDernei, KD gibi kurulular katlmtr. Mitin-
gin fotoraf da bulunmaktadr.
701 Fotoraf da olan bu mitinge TB-DER, TTED, TM-DER katlmtr.
702 Bu yaznn ara balklar yle: Emekilerin zerindeki Yk Arlayor,
Hayat Pahall Dayanlmaz lde Artmaktadr, Yoksullama Sreci id-

384
 detleniyor, Toplumsal Mcadelenin Karakteri Snfsaldr, MC ktidar Halk
Dman ve Zorbadr, Ekonomik ve Demokratik Mcadele Birliktelii,
Emekilerin Nihai Kurtuluu ve Gncel Ekonomik- Demokratik Mcadele,
Mcadelemiz Emeki Halk Hareketinin Kopmaz Bir Parasdr.
703 TB-DER yneticileri 12 Eyll darbesinden sonra yarglandklar Ankara
Skynetim Askeri Mahkemesindeki ortak savunmalarnda bu konuda
unlar syleyeceklerdir: Sorguda da deindiimiz gibi, tekrar vurgulu-
yoruz; Biz, TB-DERliler, Trkiye Muallimler ve Muallimeler Cemiyeti
Birliinin, Trkiye retmen Dernekleri Milli Federasyonunun, Trki-
ye retmenler Sendikas ve lkokul retmenleri Sendikasnn, ksaca
Trkiye demokratik retmen hareketinin srcs ve devam olduu-
muzun onurunu tayoruz. (Halit elenk; Hukuk Asndan TB-DER Da-
vas.s.117, ET-DER Yaynlar, Ankara 1990)
704 Artvin Ticaret Meslek Lisesi Mdr ve TB-DER yesi Sddk Alkann
evine bomba atlr. Bunun zerine olay protesto etmek iin il merkezin-
deki ilk ve ortaokullarda grev yapan retmenler iki gn derslere girme-
milerdir.
705 Mu ilinde ilerici, demokrat retmenler zerindeki basklar protesto et-
mek iin ildeki tm istee bal cretli dersleri brakmlardr.
706 24 Ocak Emperyalizme ve Siyonizme Kar Arap Halklaryla Dayanma
Gn nedeniyle.
707 TB-DER, zmir, demi, Mersin, Giresun, Diyarbakr, Bursa, Zonguldak,
Trabzon, Denizli, Ankara ve Bursa (1979)da miting ve yryler dzen-
lemitir. Bu mitingleri TB-DER, TS-DER, TM-DER ve TTED birlikte
yrtm, TMMOB ise ubat aynda genel kurul hazrlklar yaptndan
sadece destek vereceklerini aklamtr.
708 5 ubat 1977deki Tandoan Mitingi sonras TB-DER, TM-DER ve T-
TED Ankara Valiliince Sz konusu miting ve yry amacndan sap-
trdklar, blclk ve Krtlk propagandas yaptklar, sol fraksiyonlar
muzr propagandalarn atmosferi iinde kar karya getirmi ve silahl,
tal sopal atmalarla hayati tehlike tevhid edecek yaralanmalara zemin
hazrlam olduklar gerekesiyle 7.2.1977 tarihinde faaliyetten alkonu-
lacaklardr. Ancak bu dernekler Dantaya bavuracaklardr. Dantay 12.
Dairesinin 16.2.1977 gn ve 1977/392 sayl karar uyarnca 22.2.1977
gn yeniden alacaklardr.
709 Gaziolunun anlar baskya girmek zere hazr olduunda son bir kont-
rol iin bir bilgisayar ktsn bana vermilerdi. Ben dzeltme ve ekleme
yaparken Maocu Bozkurtlar syleminin kitaba konulmamasn ner-
mitim. Ancak tarihe byle geti denilerek nerimi kabul etmemilerdi.
(.Aydn)
5 ubat 1977 mitinginde gzaltna alnan 108 kiiden 3 tutukland. (Mil-

385
 liyet Gazetesi, 7 ubat 1977)
8 ubat 1977de TB-DER, TM-DER ve TTED Ankara Valilii tarafndan
sresiz olarak kapatld. Ayn gn basn toplants dzenleyen bu ku-
rulutan TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu Mitingimize Maocu
Bozkurtlar Saldrd diye aklama yapt. (Milliyet Gazetesi; 8 ubat 1977,
sayfa 10)
710 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s. 124-128
711 Devrimci retmen; say 4, Nisan 1977
712 Mehmet Ylmaz, daha nce lkc siyasette yer alm, daha sonra da-
vadan dnd iin MHP evrelerince ldrlmtr. lk-Bir adl -
retmen dernei Malatya halkn proveke etmek iin Ylmaz TB-DERlile-
rin ldrd yolunda bir bildiri datmlardr. Cumhuriyet Gazetesi ise
Mehmet Ylmazn TB-DER yesi olduunu yazmaktadr.
713 S.Evren-S.Erdem-C. Yldrm; Eitim Emekileri Tarihi adl kitabn 65.say-
fasnda miting tarihleri farkl olarak yer almaktadr.
714 Toplam iten el ektirilen ube says 20 tanedir.
715 Bu yazda dnyadaki eitli lke retmenlerinin aldklar aylk cretlere
yer verilmitir. Biz de belge olduu iin bazlarn buraya aktarmay uygun
grdk: lkemiz retmenlerinin, 1974 rakamlarna gre ortalama aylk
geliri 1600 lira civarndadr. Fransada 8000-20.00 frank, SSCBde 160 rub-
le, ABDde 5765 dolar.
716 Yaplan seimlerde TB-DERli retmenlerin listesi seimi kazanmtr.
Genel Bakanla smail Babu seilmitir.
717 Cezayirde 4-6 Nisan 1977de yaplacak olan toplantnn davet yazsnda
imzas bulunan kurulular unlardr: FAT (Arap retmenler Federasyo-
nu), FISE (Dnya retmen Sendikalar Federasyonu), UGEP (Filistin -
retmenleri Genel Birlii) ve FTEC (Cezayir Eitim ve Kltr ileri Federas-
yonu).
718 Bilindii gibi 5 ubat Tandoan Mitinginden sonra baz ube ynetim ku-
rullarna iten el ektirilmiti. Says 20 olan bu ubelerden Krehir, Kay-
seri, Doanhisar ve Mazgirt ube ynetimlerine en ge iki ay ierisinde
kongre yaplmas kaydyla geici ynetimler atanmtr.
719 Malatyada 5 Mart1977de bir polis memuru vurulmu, yaklak 100 ka-
dar eve operasyon dzenlenerek 43 retmen, ii ve renci gzaltna
alnmtr.
720 12 Martn yldnm nedeniyle TB-DER, ATO, AKD, HD, DGDF (Dev-
rimci Genlik Dernekleri Federasyonu), halkevleri, GD, PMD (Parlamen-
to Muhabirleri Dernei), TMGT (Trkiye Milli Genlik Tekilat), TMMOB,
TMAS, TM-DER ve TS-DER bir araya gelerek ortak bir basn bildirisi
yaynlamlardr.

386
721 Katsay 9dan 12ye karlmtr. Memur maalar %20-25 orannda art-
mtr. rnein 1.derecenin 1.kademesinde bulunan bir memurun maa
4.355 liradan 5.470 liraya ykselmitir.
722 Gorkinin doum yldnm nedeniyle yaynlanan bu yaznn giriinde
Gorki iin u deerlendirme yaplmaktadr: an dnya kltrn ve
devrimi bylesine grkemli bir biimde kaynatrmak Gorki dnda hi
kimseye hibir zaman nasip olmad. Sosyalist gerekiliin babas saylan
bu dev sanaty saygyla anyoruz.
723 Bu sulamalar karsnda Genel Merkezin yant: Bu baylarn TB-DERde-
ki bir avu yandalar da, kendileri dnda kalan TB-DER yelerine ayn
gzle bakyorlar. lerici-devrimci-demokrat retmenlerin birliinden olu-
an ve 60 yl akn bir srecin iinden szlp gelen devrimci-demokratik
retmen hareketini ABD emperyalistleri ve yerli ibirlikileri ile zde
gstermek ne demektir? Bylesi yaktrmalar gerek devrimciler ve de-
mokratlar deil, yzlerine devrimci maskesi takm kar-devrimciler ya-
pabilir ancak. TB-DER Gazetesi, Say 141,s.6
724 Halkn Sesi; 10 Austos 1976, TB-DER KONGRESNDEN IKAN DERSLER
balkl yaz.
725 Onur Kurulu kararlarnn altnda Sezai Kaynak (Bakan), Memi narer
(ye) ve Hulusi Ersoy (ye)un imzalar bulunmaktadr. hra edilenle-
rin savunmalarnda TB-DER ynetimini ihanetle, sosyal emperyalist, i
birlikliki ve hain olmakla itham ettikleri grlmektedir. Yine ube yne-
timince gnderilen savunma istem yazlarndan anlaldna gre; Yurt-
sever Devrimci retmen Grubu TB-DERe zgrlk ad altnda bir
miting dzenlemidir.
726 FISE, ilide ve rdnde tutuklanan retmenlerin serbest braklmas
iin TB-DERin dayanma gstermesini istemitir.
727 TB-DERin 27 Eyll 1976da Ankarada dzenledii DGMlere Hayr Mi-
ting ve Yry ile 5 ubat 1977de Ankara Tandoan Mitingi srasnda
ve sonrasnda olaylar km, yaralananlar olmutu. Bu olaylar miting ter-
tip komitesinin izin vermedii gruplarn srarc tavrlar yznden km,
Ankara valilii de bu atmalar bahane ederek TB-DERi kapatma yo-
luna gitmiti. Olaylara karan gruplara mensup retmen gruplarndan
Yurtsever Devrimci retmen (YD), TB-DER Genel Merkezinin dnda
TB-DERe ZGRLK ad altnda orumda ve baka ehirlerde lokal
mitingler dzenlemilerdir. Bu gelimeler zerine ube disiplin kurullarna
kesin ihra istemiyle sevk edilen baz YDl retmenler Genel Merkez
Onur Kurulunca TB-DERden ihra edilmilerdir.
Bu konuda o dnem YD grubu iinde yer alan TB-DERli retmen-
lerden (ve bir dnem ETM-SEN MYKsnda grev alan) Fevzi Ayber,
kendisiyle yaptm grmede Bizim bir blmmzn savunmalar

387
 alnmadan TB-DERden ihra edildik. 4. Olaan Kongrede ihralarn geri
alnmas iin yazl bavuruda bulunduk. Ancak bu talebimiz kan olaylar
nedeniyle bir sonuca ulamad diye aklama yapt. Ben de dipnot olarak
buraya not dtm. (.Aydn)
728 ki blm halinde yaynlanan bu yaz anlatm btnln bozmamak
amacyla birletirerek nceki sayfalarda verilmitir. (.Aydn)
729 Halkn Kurtuluu; 14 ubat 1977
730 Halkn Birlii; 1 Mart 1977
731 FAT (Arap retmenler Federasyonu), FISE, UGEP (Filistin retmenleri
Genel Birlii) ve FTEC (Cezayir Eitim ve Kltr ileri Federasyonu) ta-
rafndan Cezayirde dzenlenen retmen rgtlerinin Filistin ret-
menleri ve Halkyla Uluslararas Dayanma Semineri 4-6 Nisan 1977de
yaplm, TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu toplantya katlmtr.
732 Bu genel kurul toplantlarna TB-DER Genel Merkezi birer kutlama me-
saj gndermitir.
733 4 Mays 1977 gn Urfa LK-BR ube bakan ldrlr. Cenaze treni
srasnda TB-DER ubesi saldrya urar.
734 Ankara Abidinpaa Lisesi rencisi Osman Akta, okul nnde urad
faist saldrda hayatn kaybeder. Akta, Osmanckldr. Cenazesi Osman-
ckta kitlesel bir gsteriyle topraa verilir. Ardndan Osmanck Lisesinde
ilerici renci ve retmenlere ynelik tehdit ve saldrlar balar. renci
velileri ocuklarna ynelik faist saldrganln nlenmesi iin okul m-
dryle grmeye giderler. Mdr MHP yanlsdr. Bu srada faistler ka-
saba esnafna okul idaresinin dinsizler tarafndan basld sylentisini
yayarlar. Toplanan kitleyi okula yrtrler. Faistler baz retmenlerin
kellelerini isterler retmenler saatlerce okulda mahsur kalr, dar
kamazlar. TB-DER binas ile ilerici esnaflarn dkkanlarna saldrlarda
bulunurlar. ki gn sren saldrlardan sonra baz retmenler tayin iste-
miyle ileden ayrlrlar.
735 Gaziolu, deerlendirme yazsnda bu seminer iin Trkiye eitim emek-
ilerinin temsil edildii ilk uluslar aras toplantdr. Toplantya katlan 27
rgtten sadece bizim rgtmz dernek idi. Dierleri sendika idiler.
Pek ok lkeden davet aldk. Yantmz eer izin alabilirsek eklinde
oldu. diyecektir.
736 5 ubat Mitingi sonrasnda Yurtsever retmen grubuna ynelik ube
ynetimlerinin grevden alnmas ve baz yelerin kesin ihracna yne-
lik olarak giriimlere balanm ve 14 yenin Disiplin Ynetmeliinin
5/ maddesi uyarnca kesin ihracna karar verilmitir. hra kararlar
6.5.1977 tarihlidir. Kararlarn altnda iki imza bulunmaktadr.
737 2 Mays 1977 gn, Taksimdeki katliam protesto etmek isteyen renci-
ler koridorlara toplanarak bir anma konumas yaparlar. Bu srada ihbar

388
 zerine okula polis gelir. Ancak renciler sralar merdivenlere yarak
barikat kurup direnie geerler. eri giremeyen polis, okul dna ekilir.
Bir sre sonra sralar snflara alnarak derse balanr ancak polis okula ve
snflara girerek baz rencileri coplamaya balar. retmen, renci ve
yneticilerin tepkileri byynce polis okulu boaltmak zorunda kalr.
738 TB-DER, Aydn, Tavas, anakkale, Milas, Gnen, Kyceiz, Bodrum, Ay-
vack, Bayrami, an ve Gelibolu ubeleri de etkinlikler yaparak Filistine
destek sunarlar.
739 Devletteki lkc kadrolamadan rahatsz olan sol, 1977 seimlerinde
neredeyse blok halinde CHPyi destekledi (Suavi Aydn- Yksel Takn;
1960tan Gnmze Trkiye Tarihi.s 282). 5 Haziran 1977 Erken Genel
Seimlerinden %41.39luk oy oranyla birinci parti olarak kan CHP, mec-
liste 213 sandalyeye sahip oldu. Ecevit bir aylk bir aznlk hkmeti kur-
du.
740 Kemal Demir, 28 Mays 1977de Karakoann Bardakl kynde kr geri-
ciliine kar mcadele yrtt iin ky muhtar tarafndan yaylm ate-
ine tutularak, Idr ubesi yesi srafil Akay ise Memurlar Kulbnde
faist Ziraat Mhendisi Ali Osman Ilgaz tarafndan tabancayla vurularak
ldrlmtr.
741 5 Haziran seimlerinde CHP %41.3 oy oranyla 213 milletvekili karrken,
AP %36.8 oy oranyla 189, MSP %8.5 oy oranyla 24, MHP %6.4 oy ora-
nyla 16, CGP %1.8 oy oranyla 3, DP %1.8 oy oranyla 1, Bamszlar ise
4 milletvekili karmlardr. Meclis ye says 450dir. Gvenoyu iin 226
milletvekilinin evet oyu kullanmas gereklidir.
742 FISE, 7 Temmuz 1946da kurulmutur.
743 6 yenin TB-DERden kesin ihracna karar verilmitir.
744 Bu yazya fotoraf elik etmektedir. 1.fotorafta (SLAHLAR) Emper-
yalist, faist, gerici ve smrc glerin elinde bask ve zulme hizmet
ediyor 2.fotorafta ilerin, emekilerin, ezilen halklarn elinde kurtu-
lu mcadelesine hizmet ediyor 3.fotorafta Ama smrsz, snfsz
bir dnya toplumu kurulduunda hepsi tarihin plne atlacak denil-
mektedir.
745 Daha nce 25 Temmuzda toplanaca ilan edilen Demokratik Eitim Ku-
rultaynn ertelenme gerekeleri unlara dayandrlmaktadr: 1 Mays
Katliamnn yaanmas, 5 Haziran Genel Seimlerinin yaplmas, faist
basklarn younlamas, kym ve srgnlerin artmas, DEKe davet edilen
kurulularn almalarn yetitirememesi Bu arada belirtmekte yarar
var DEK, ancak 1978 ylnda yaplabilecektir. ( .A.)
746 TB-DER ve TM-DER yesi olan eyhmus Hacyusufolu 21.6.1977
tarihinde Diyarbakrda ldrlmtr. (retmenlikten ayrlarak Bele-
diyede zabta amirlii yapmaktadr.) TB-DER ve DHKD (Devrimci Halk

389
 Kltr Dernei) Diyarbakr ubeleri ortak bir bildiri yaynlayarak saldry
knayacaklardr. Ardndan TM-DER Diyarbakr ubesi cinayeti knayan ve
Yaasn ilerin Birlii Halklarn Kardelii, Kahrolsun Smrgecilik,
Emperyalizm, Faizm ve Feodalizm sloganlaryla biten bir bildiri yayn-
lamtr. Her iki bildirinin de zeti gazetede yer almaktadr. (lk kez Krt
rgtlerinin sloganlar da TB-DER gazetesinde yer alacaktr. (.A)
747 TB-DER GYKsnn ald karar FISEye u yazyla bildirilmitir: FISE Ge-
nel Sekreterliine/Prag. 22-23 Nisan 1977de toplanan Genel Ynetim
Kurulumuz TB-DERin FISEye katlma kararn oy birliiyle alm bulu-
nuyor. rgtmz, 140 bini aan yesi ve 641 ubesiyle Trkiye ve Or-
tadounun en byk retmen rgtdr. Trkiye eitim emekilerinin
ekonomik- demokratik hak ve karlarn militanca savunan rgtmz
TB-DERin FISE yeliine kabuln diler, dost selamlarmz iletirim.
Mustafa Dzgn / Genel Sekreter.
748 Sz konusu dernekler TMAS (Tm niversite Asistanlar Dernei), SGB
(Sosyalist Genlik Birlii) ve TS-DER (Tm Salk alanlar Dernei) dir.
749 Yaz FISE Onur Bakan Paul Delanoue tarafndan kaleme alnm ve Dn-
ya retmenleri (World of Teacher) dergisinde yaynlanmtr.
750 O tarihlerde DSKe bal Maden- yesi 20 bin ii Madeni Eya Sana-
yii verenler Sendikas (MESS)na kar ekonomik-demokratik haklar iin
grev balatmt. Maden bu grevlerden baaryla kacak ve o nl slo-
gan tarihe geecektir: DGMyi Ezdik Sra MESSte
751 1 Temmuz 1977 tarihli Tercman Gazetesinde TB-DER niversite Giri
Snavlarnn Cevap Anahtarlarn Ele Geirerek Satt balkl bir haber ya-
ynlanm, TB-DER ise yapt yazl aklamayla bu haberi yalanlamtr.
752 TB-DER Grdes ubesi 2 Nisan 1977 tarihinde olaanst genel kurula
gider. Genel kurulda TB-DER Genel Merkezinin 21 ube yneticisine
ynelik iten el ektirme kararn knayan bir nerge oylanr. nerge 39a
kar 34 oyla reddedilir. ube yayn organ olan Uyan ve yerel gazete-
lerde nerge oy birliiyle kabul edildi olarak yanstlr.
753 ATO, AKD, HD, DGDF, Halkevleri, GD, KD, KY-KOOP, PM, TB, TM-
MOB, TB-DER, TMAS, TM-DER, TS-DER, TTED bu bildiriye imza
koymulardr.
754 retmen rgtlerinin uluslar aras rgtlerle olan ilikileri iin Eletirel
Pedagoji Dergisinin 2013 tarihli 28 ve 29. saylarnda yazdm iki yazya
baklabilir.
755 Bu imzasz yazda resmi sylemiyle Kbrs Bar Harekat denilen kar-
ma bir igal olarak nitelendirilmekte ve yle denilmektedir: Ama b-
tn bunlara ramen Adaya kar bar harekatna(!) giriildi. Trk ve
Rum kesimleri arasna Atilla hatlar ekildi. Rum topraklarnn nemli
bir blm igal edildi. () Dnyada Trkiyeden baka hibir lkenin

390
 tanmad KTFD (imdiki KKTC-.A) bir kukla devlet kuruldu. Biz, Trki-
ye eitim emekileri olarak, FISEnin son genel kurul toplantsnda tm
dnya retmenlerinin oy birliiyle ald karara bal olarak, Kbrs
Sorununun en tutarl ve adil zmne Birlemi Milletler kararlarna
uyularak kavuulabileceini savunuyoruz. () ilerin birlii, halklarn
kardeliinin mutlaka muzaffer olaca inancyla btn slerden arn-
drlm, bamsz ve demokratik bir Kbrs iin savaan Kbrsl Trk ve
Rum eitim emekilerini ve tm yurtsever demokratik gleri hakl m-
cadelelerinde sonuna kadar destekliyoruz.
756 Bu kararlardan bazlarn ksa balklaryla aktaryoruz: Filistin halknn
meru haklarnn tannmas, Gney Koredeki ABD slerinin sklmesi
ve iki lkenin birletirilmesi, Kbrsn bamszlnn tannmas ve BM ka-
rarlarnn hayata geirilmesi, Panamadaki askeri slerin sklmesi, Viet-
nam, Laos ve Kamboya halklarnn emperyalizme kar mcadelelerinin
desteklenmesi, getiimiz dnemde smrge olmaktan kurtulan Angola,
Mozambik, Gine- Bissau ve Cibuti lkelerinin baarlarnn desteklenme-
si, halklarn kendi kaderlerini belirleme hakknn savunulmas, retmen
ve dier alanlarn haklarnn iyiletirilmesi, hak ihlallerine kar mca-
dele ve dayanmann glendirilmesi
757 TB-DER Genel Merkezine ikinci kez bombal saldr dzenlenmitir. Bu
gelime zerine TB-DER genel Bakan Yardmcs Sleyman Yaarn yap-
t basn aklamasnn metni yer almaktadr.
758 Aralarnda ATO, HD, AKD, DGDF, HALKEVLER, GD, KD, KY-KOOP, PM,
TB, TMMOB, TB-DER, TMAS, TM-DER, TS-DER ve TTED Bakan-
larnn 23.7.1977 tarihli Basn aklamas. Ayn kurulular 30.7.1977 tari-
hinde de Demokratik Gler Gelimelere Seyirci Kalamazlar balkl bir
basn aklamas yapmlardr.
759 zellikle sac basnda TB-DER Komnist Sendikalar Birliine Katld
tarz haberler zerine FISEnin Genel Kuruluna katlan rgtler saylarak
bunlarn sadece Komnist lkelerin rgtleri olmad kantlanmaya a-
llmtr. Biz de bu lkeleri ve rgtleri buraya yazmay faydal bulduk.
Orta Amerikadan FESTRAUCA, Cezayir, Arjantin, Avusturya, Banglade,
Benin, Bolivya, Bulgaristan, Kbrs (3 sendika), ili (2 sendika), Demok-
ratik Kore (2 sendika), Kolombiya, Kosta Rika, Kba, Danimarka, Msr,
Orta Afrika, spanya (2 sendika), ABD, Finlandiya, Fransa, Yukar Volta,
Honduras, Macaristan, Gambiya, Gana (2 sendika), ngiltere (2 sendika),
Yunanistan (2sendika), Gine, Guyan, Hindistan (13 sendika ve rgt), r-
landa, ran, talya, Irak, Japonya (2 sendika), Kenya, Kuveyt, Laos, Lb-
nan, Madagaskar, Mali, Malta, Fas, Meksika (2 sendika), Moolistan,
Nepal, Nijerya, Norve, Filistin, Panama, Peru, Filipinler, Portekiz, Po-
lonya, Kanada (Kebek), Demokratik Almanya Cumhuriyeti (DDR), Fede-

391
 ral Alman Cumhuriyeti, Dominik, Romanya, Sen Vincent, Senegal, Sierra
Leone, Somali, Sri Lanka (Sri Lanka ve Tamil), sve, Suriye, Tanzanya,
ekoslovakya, Tunus, Trkiye, Uganda, Sovyetler Birlii, Uruguay, Vene-
zuella, Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti, Yugoslavya, Zambiya. -
retmenlik Meslek rgtleri Dnya Konfederasyonu (COMPE-WCOPT),
retmen rgtleri Uluslar aras Birlii (FIAI-IFTA), Arap retmenler
Sendikalar Federasyonu (FATS), Resmi Ortaretim retmenleri Ulus-
lar aras Federasyonu (FIPESO-IFST), Dnya retmen Sendikalar Fede-
rasyonu, Afrikal retmenler rgt (AATO), Dnya Sendikalar Fede-
rasyonu (WFTU-FSM), ILO, UNESCO.
760 Do. Dr. Orhan Yavuz 15 Haziran 1977 gn profesyonel iki faist katil
tarafndan baklanarak ldrlmtr.
761 Bar Dernei, 1 Eyll Dnya Bar Gn nedeniyle dzenleyecei konfe-
ransa demokratik kitle rgtlerinin temsilcilerini de davet eder. 2-3 Nisan
tarihlerinde yaplan toplantya TB-DERi temsilen katlan Genel Bakan
yardmcsna deil, stanbul ube bakanna TB-DER adna konuma
hakk verilince Genel Bakan yardmcs bu durumu protesto ederek top-
lanty terk eder. Bu durum TB-DER Genel Merkezince yle aklanr:
derneinizin bu tavrnn rgtmzn i ilerine karmak anlamna gel-
mektedir
762 Bu yaz POED (Tm Kbrsl Rum retmenler rgt) Merkez Konseyi
yesi Ntsa ARSTODEMOV tarafndan kaleme alnmtr.
763 TB-DER 10 Austos 1977 gn Ankarada Olaan st ve Geniletilmi
toplant dzenlemitir. Bu toplantda Kym, Srgn, Demokratik Eylem
Fonu ad altnda bir fon oluturulmas karar alnmtr. Buna gre 1 Ey-
llden geerli olmak zere her yeden 10ar lira toplanmasna ve bunun
%50sinin Genel Merkez hesabna aktarlmasna karar verilmitir.
764 Genel Sekreter mer Aslan tarafndan yaplan basn aklamasnda, bata
eitim enstitleri olmak zere bir ok retmen yetitiren kurumun faist
igal altnda olduu, can gvenlii olmad iin ilerici-devrimci rencile-
rin okula devam edemedii dile getirilmitir.
765 TB-DER, TM-DER, TMMOB, TS-DER, TTED, KY-KOOP, HALKEV-
LER, DGDF, GD, PM, TB, AKD, HD, KD, ATO, TMOD ve TMASn
oluturduu platforma daha sonra SGB, DHKD, TM ZERBANK-DER,
ENERJ-DER, Ziraatlar Dernei, TM-OR-DER, DDY Memurlar Dernei,
M-DER, DEV-SAN-DER ve i Kltr Dernei gibi kurulular katlmlar-
dr.
766 DEKin 22-29 Austos 1977 tarihinde yaplmasna karar verilmi, konular-
la ilgili kitapklar 1977 de bastrlmtr.
767 TB-DER ve Halkevi Kuadas ubeleri ilede almak istenen lk Ocak-
larna kar halk uyarmak amacyla bir bildiri datarak bu kuruluun rk

392
 ve saldrgan yanna vurgu yapmlar ve Kuadasnda huzuru bozaca iin
bu kuruluun almasn istememilerdir.
768 stanbul ubesinin ye saysnn 4000 olmasna ramen, Genel Merkezin
gazete ve yaynlarn satmamas (yayn ynetmeliinin 6-7 ve 10.madde-
sine aykr davranlmas), 8 aydan beri ye dentilerinin genel merkez
paynn gnderilmemesi, ayr bir gazete karlmas, genel merkezin yazl
talimatlar dorultusunda almalar yaplmamas; Adana ubesinin ye
aidatlarn gndermemesi, genel merkezin 27 demokratik kurulula birlik-
te yapt g birlii almalarna blgelerinde katlmamalar, genel mer-
kezi tanmayarak ayr bir rgtm gibi davranmalar iten el ektirilme
gerekeleri arasnda saylmtr.
ten el ektirilen ynetimlerin Birlik ve Dayanma grubundan olduunu
belirtmekte yarar var.
769 KD (lerici Kadnlar Dernei) ve GD (lerici Genlik Dernei) gibi rgtler
TKP izgisindeki kurululard. retmen rgtll iindeki uzantlar ise
Birlik ve Dayanma grubu olarak biliniyordu. Grevden alnan ube y-
netimleri Birlik ve Dayanma grubunun ynetimde olduu ubelerdi.
770 Bu gelimelerin yaand dnemde TB-DER Genel Bakanln yrten
Gltekin Gaziolu Roman Gibi / Anlar adl kitabnda yaananlar yle
anlatmaktadr: Birlik ve Dayanma Grubunun ynetiminde bulunan
stanbul ve Adana ubelerimiz genel merkez talimatlarna uymamaya,
ayr ba ekmeye, ikinci bir genel merkez gibi davranmaya baladlar.
Merkezi yaynlar datmyorlar, aidat demiyorlar, kendi balarna ga-
zete karyorlard. Oysa tzmze gre ubelerimizin tzel kiilii
yoktu ve merkezin izni olmadan byle eyler yapamazlard. () Yapl-
mak istenen ube kongrelerinde olay karld. Ne yeni ynetim, ne de
genel kurula katlacak delegeler seilemedi. 4. Genel kurulumuzda bu
nedenle stanbul ubemiz temsil edilemedi. G. Gaziolu; Roman Gibi /
Anlar, s,147.
771 Bilindii gibi 27 Demokratik Kitle ve Meslek rgt birlikte mcadele plat-
formu oluturmulard. Bu mcadelenin sesi olmasn dndkleri Ajan-
s kurmular ve 3.10.1977 tarihinde ilk sayy karmlardr.
772 Bu yaz TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun Vatan Gazetesin-
de Erbil Tualpin sorularna verdii cevaplardr.
773 27 Demokratik rgtn ortak basn aklamasdr.
774 Yazda zetle u grler dile getirilmektedir: TB-DER Genel Merke-
zinin kendi i ileyii iinde stanbul ve Adana ube ynetimlerini grev-
den almas, yeni atamalar yapmas, tamamen bu rgt ilgilendiren bir
i konudur. Byle olmasna karn KD, GD, KGEF Genel bakanlarnn,
Halkevleri stanbul l Koordinasyon Kurulu, TTED, TS-SER stanbul ube
bakanlarnn, Dou Karadeniz Kltr ve Dayanma Dernei, Grsel Sa-

393
 natlar Dernei temsilcilerinin mterek aklama yaparak, TB-DERin
anlan uygulamasn yermeleri TB-DERin iilerine mdahale anlamn
tar. rgtler aras ilikilerde karlkl sayg ve i ilerine karmama
en temel ve evrensel bir ilkedir. Kald ki, yukardaki rgtlerin pek ou,
demokratik kitle rgtlerinin pek ou, demokratik kitle rgtlerin ortak
almalarnda bu ilkeyi tartmasz kabul etmilerdir. () TB-DERin i
ilerine mdahalede bulunan rgtlerin z eletiride bulunmas, bu gibi
yanl tutumlarnn tekrarlanmamas, anti-faist, anti-emperyalist m-
cadeleyi glendirme asndan yararl olacaktr. 20.10.1977 tarihinde
yaynlanan bu aklamay TB-DER, TM-DER, TMMOB, TTED, HAL-
KEVLER, KY-KOOP, HD, DGDF, AKD, TB, TMD, TMAS, PM, SGB,
DHKD, M-DER, TM-ZERBANK-DER, TM-OR-DER, ENERJ-DER,
KLTR-DER, T. ZER-DER, DEV-SAN-DER.
775 stanbul ube ile ilgili sorun Birlik ve Dayanma Grubunun nde gelen
isimlerinden Talip ztrk, Musa kasa, Erhan Ekici, Hasan Grkan ve Caner
Trkmen mahkemeye tanm, mahkeme ise Genel Merkezin hakllna
dair karar vermitir. (stanbul 16 Asliye Hukuk Hakimlii 25.10.1977 )
776 Basn toplants 18.11.1977 tarihinde yaplmtr.
777 Ankara niversitesi retim yelerinden Prf. Burhan Cahit nal ve Prf.
Rauf Nasuholunun odalarna girilerek patlayc madde atlmtr.
778 Kendilerini solcu olarak tanmlayan Emniyet mensuplarnn kurduu POL-
DER, 1974 ylnda kurulmutur. Sa eilimli Emniyet mensuplar da bu-
nun karsna POL-BR adl dernei kurarak kmlardr. Bu yllarda yine
kendilerini solcu olarak tanmlayan Polis Enstits rencileri de POL-ENS
adl bir dernek kurmulardr. Susurluk kazasnda can veren Hseyin Koca-
dan da bir dnem POL-DERin ynetiminde bulunduunu belirmekte
yarar var.
POL-DERin basn aklamasnda zetle u grlere yer verilmektedir:
POL-DERe yneltilen bu bask ve kym eylemlerinin hedef ve amalar
bellidir. Bizim, POL-DER olarak hukuk devletinin ve hukukun stnl
prensibinin yerleip kklemesine ynelik abalarmza tepki gsteren-
ler, bir polis devleti hevesi iinde olanlardr. () POL-DER hibir siyasi
kuruluun yanda deildir. Polisin tarafszln salamak, tm yele-
rinin sosyal ve hukuksal haklarn savunmak amacndadr. () Ancak,
tarafldr. Polisi siyasi kar ve kk hesaplar uruna ara ve bask un-
suru olarak kullanan politikac, ynetici ve kurululara kar tarafldr.
() Temel hukuk ilkeleri, Anayasa ve yasalardan yana tarafldr. Atatrk
devrimlerinin dmanlarna kar tarafldr ve bu tarafll da var oldu-
u mddete srdrecektir.
779 Antalya: 9 Ekim 1977 tarihinde yaplan mitinge TB-DER, TTED, TM-
DER, TS-DER, AKDENZ DEV-GEN, SGB, GEN-BR ve mahalli dernekler

394
 katlmlardr. Mitingde 27 demokratik kitle rgt adna Teoman ztrk
bir konuma yapmtr.
Nide: 27 Demokratik kitle rgtnn Faizme ve Pahalla Kar dzen-
ledii miting, 9 Ekim 1977 Pazar gn yaplmtr. Mitingi ADAKOBRLK
Genel Mdr Akn zdemir ynetmitir. 27 Demokratik Kitle rgt ad-
na KY-KOOPtan Akn Birdal konuma yapmtr.
Bursa: 5 Kasm 1977de dzenlenen mitinge 27 kurulu arasnda olmasna
ramen GD, KD ve ayn izgideki rgtler katlmamlardr. 7 bin kiinin
katld mitingde ilerin Birlii Halklarn Kardelii Kahrolsun Faizm
Bamsz Trkiye Katil ktidar gibi sloganlar atlmtr. rgtler adna
TTED Genel Bakan ve DEV-GEN temsilcisi konumulardr.
Denizli: Yeterince iyi hazrlk yaplmad iin katlmc says 5 bin dola-
ynda kalm, DEV-GENliler tertip komitesinin kararna ramen kortejin
en nnde yrm, atlacak ortak sloganlar deil, kendi belirledikleri
sloganlar atmlardr.
Trabzon: 5 Kasmda dzenlenen mitinge 12 rgt ubesi katlmtr. TS-
DER ve TM-DER komiteden ekilmilerdir. 7 bin kiinin katld mitingde
27 Demokratik kurulu adna Halkevleri Genel Bakan Ahmet Yldz ve
TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu konuma yapmlardr.
780 FISE toplants sonrasnda TB-DER delegasyonu Romanyaya davet edil-
mi, ancak Gltekin Gazioluna Romanyaya gidi izni verilmemitir. Ro-
manyaya Sleyman Yaar, mer Arslan ve Ayhan Kutlay gitmilerdir.
781 Bu parlamenterler; Mustafa Gazalc, Ferhat Aslanta, Temel Ate, Sami
Gkmen, Faik ztrk, Haydar Demirta, Abdurrahman Oultrk, Necati
Cebe, Mustafa entrk, . Hakk ztorun, Hseyin Kaleli, smail Akn ve
Veli Zerendir. Tm CHP milletvekilidir.
782 Gazete baskya girdiinde henz bu mitingler gereklememitir. Bu yz-
den 24 Aralk Milas ve zmir mitinglerindeki gelimeler dergide yer alma-
mtr. Yalnz zmirde yaplacak olan mitinge Mula ubesinin destek ver-
meyecei bilgisi vardr.
783 Suluovada 19.11.1977 gn MHP tarafndan bir elence gecesi d-
zenlenmi, elencenin yapld sinemada patlayan bir bomba bir kiinin
lmne, onlarca kiinin yaralanmasna neden olmutur. Sinemadan -
kanlar TB-DER ubesi ve Halkevi ubesine saldrarak tahrip etmilerdir.
Savclka yaplan soruturmada bombann dardan atlmad belirtilmi-
tir. Bu gelimelerden sonra TB-DER, YER ALTI MADEN-, DKG-DER ve
HALKEVLER ortak bir bildiri datarak olayn provakasyon olduuna dik-
kat ekmilerdir. (Bu gelimenin Mara Katliamnn balangcyla benzerlik
tadn okuyucunun dikkatine sunmak isterim. .A)
784 TB-DER Merkez Yrtme Kurulu 2.12.1977 tarih ve 124 sayl kararyla
stanbul ve Adana ubelerinin faaliyetlerinin durdurulmasna karar vere-

395
 cektir. Ayrca stanbul ve Adana Valiliklerine birer yazyla durumu bildire-
cektir.
785 Bozkurtlar imzasyla datlan bir bildirinin fotorafna yer verilen yazda
Krtler, Ermeniler ve Yahudilere ynelik hainlik ve blclk sulamalar
yer almaktadr.

396
1978
TB-DER Gazetesinin 155. says 10 Ocak 1978
tarihlidir. Kapanda Btn Yeni Yllar Bizim-
dir yazs okunmaktadr. 2. sayfasndaki r-
gt Haberleri blmnde Yklan MCnin
Faist Uaklar Bir yemizi Daha Katlettiler,786
Bursa ve Bilecikte 1969 retmen Boykotunu
Anma Toplants Yapld, Sungurluda 14 lko-
kul Mdr ve retmen l Dna Srld, Halk
bu Uygulamay 3000i akn mza le Protesto
Etti,787 Saruhanlda renci Velileri, Srlen
retmenler in Cumhurbakanlna Dileke
le Bavurdu788

3. sayfada Btn Yeni Yllar Bizimdir balkl

1977 yln deerlendiren bir yaz bulunmakta-
dr. Bu yaznn baz blmlerini zetleyerek oku-
yucuya aktarmay faydal bulmaktayz:

TB-DERN YEN YIL DEERLENDRMES

BTN YEN YILLAR BZMDR

() Uluslararas emperyalizmin Trkiyeli ortaklar, 1977 ylnn 1 Ma-

ysnda 6s eitim emekisi olmak zere 34 kardeimizi katletti. TRT,
1977de sadece Ankarada yz kiinin ldrldn ve 13.800 polisiye
olayn meydana geldiini sylyor. () 1977, Trkiyede snflar mcade-
lesinin hayli ykseldii ve iddetlendii bir yl oldu. Bu yl iinde iki seim
yapld ve demokrasi gleri bu seimlerde nemli bir g olarak kaza-
nmlar elde etti. () Trkiyenin en uzun ve en yaygn grevleri bu ylda
yaand. On binlerce Maden- yesi metal iisi, saldrgan patron rg-
t MESSe kar direniyor. () TB-DER, 1977ye youn eylemlerle girdi.
Ocak-ubat 1977de TM-DER ve TTED ile birlikte ekonomik, demokra-
tik taleplerimizi ieren 6 blgesel, 1 merkezi kitlesel gsteri yaptk. () Bu
gsterilere 300.000e yakn insan katld. Gsteriler burjuvaziyi bir hayli
korkutmu olmal ki, TB-DER ikinci kez sresiz kapatld. Bunu ancak
15 gn baarabildiler. () 1977 yl TB-DERin dier karde demokratik
rgtlerle ilikilerinin younlat ve pekitii bir yl oldu. () 1977 yl
rgtmzn nicel ve nitel ynlerden srama yapt bir yl oldu. ube
says 670lere, ye saymz da 150 binlere ulat. () TB-DER Gazetesi

398
ve Yeni Toplum dnda toplam yz bin bask yapan 5 eitim bror ve
50 bin bask yapan bir ocuk kitab yayna sokuldu. Yine DEK (Demokratik
Eitim Kurultay) hazrlklarnn byk bir blm bu yl iinde tamam-
land. () 1977 yl TB-DER ve demokratik retmen hareketi bakmn-
dan da kazanmlarla dolu bir yl oldu. rgtmz 15 milyon yeli Dnya
retmen Sendikalar Federasyonu (FISE)na ye oldu. ()

Gazetenin 4. ve 5. sayfalarnda DSK 6. Kongresi Yapld / Yaasn -

ilerin Birlii yazs bulunmaktadr.789 TB-DER Genel Bakan Gltekin
Gaziolu da bu kongreye katlm ve Genel Kurula hitaben aada zet-
lediimiz konumay yapmtr.

TB-DER GENEL BAKANININ

DSK 6. KONGRESNDE YAPTII KONUMA

Trkiye i Snfnn lerici-Devrimci Temsilcileri, Sayn Konuklar!

i snfmzn ilerici sendikal rgtn ve siz sayn temsilcilerini, Trkiye

Eitim emekileri adna saygyla selamlyorum. Sizlere 150 bin TB-DER
yesinin dostluk, ibirlii ve dayanma dileklerini getiriyorum. DSKin 6.
Kongresi; emekle sermaye gleri arasnda mcadelenin byk boyutla-
ra vard, demokrasi gleriyle faist gerici gler arasndaki kavgann
hayli sertletii ve bata ii snfmz olmak zere tm emeki snf ve
tabakalar zerindeki zulm ve iddet uygulamalarnn younlat bir
dnemde yaplmaktadr. () Bu gn retmen liselerine ve Eitim Ensti-
tlerine ilerici-demokrat renciler gidememektedir. Ayrca ders kitapla-
r ve mfredat programlar faizmin, ii snf bilimi dmanlnn resmi
propaganda aralar oldu. Bu kitaplarda ii snf ve iiler aalanmak-
tadr. Ancak, TB-DER ve TB-DERli retmenler bu kitaplar okutma-
ma karar almtr. () Ankarada 27 rgt genel merkezinin yrtt
demokratik platform bir eyin eksikliini hissetmektedir. O da DSKin bu
almalara henz katlmam olmasdr. Bunun iin birok giriimde bu-
lunulmu ve dostane grmeler yaplmtr. Fakat henz bir sonuca ula-
labilmi deil. Ancak, verimli gelimelere olan umudumuzu belirtmek
isterim. () TB-DER; rgtlerimiz arasndaki dostluk ve dayanmann
daha da gelitirilmesini istiyor. rgtler aras ilikilerde i ilerine ka-
rmama ve karlkl sayg ilkesine balln belirtiyor ve bata DSK

399
olmak zere tm demokratik kitle ve meslek rgtlerinin en geni daya-
nmasn savunuyor. TB-DER; emein ve zgrln dman faizme,
emperyalizme, gericilie ve onlarn lkemizdeki her trl ekillenmeleri-
ne kar aktif kitlesel direniler konmasnn zorunluluunu vurguluyor. ()
Ancak bu gnk acil grevimiz trmanan faizme geit vermemek, g ve
eylem birliimizi gelitirip glendirerek faizmi geriletmektir. Eer tm
demokratik glerin birliini salar omuz omuza verirsek; Faizmi ve em-
peryalizmi yok etmek mmkndr. Basksz ve smrsz bir hayat kur-
mak mmkndr. Ve mutlaka ama mutlaka, zafer bizim olacaktr. ()

6. ve7. sayfalarda geen saylarda balayan Romanyada Eitim yazs-

nn devamna yer verilmektedir. 8. ve 9.sayfalarda TB-DER Genel Mer-
kezi Gelir-Gider Durumu yaynlanmtr. 790

TB-DERN ZMR VE MLAS MTNGLER

10. sayfada zmir ve Milasta sizlii, pahall ve Faist Basklar

Protesto Miting ve Yryleri Yapld haberlerine yer verilmitir. Bu
haberlere gre zmir Mitingi 24 Aralk 1977de yaplm, mitinge 15 bin
kii katlmtr. Konak Meydannda dzenlenen mitingde TB-DER genel
Bakan Gaziolu ve TTED Genel Bakan Aykut Gker birer konuma
yapmlardr.

Milasta zmir mitingiyle ayn tarihte yaplan Hayat Pahalln, Taban

Fiyatlarn ve Faist Basklar
Knama Miting ve Yry-
ne 2 bin kii katlm, MYK yesi
Ayhan Kutlay mitingde bir ko-
numa yapmtr. Mitinge SGB,
GD gibi genlik rgtleri de
katlm, Evlat Acsna Son,
retmen Kymna Son, -
renim zgrl-Can Gvenli-
i, 141-142ye Hayr, Kah-
rolsun Faizm, ilerin Birlii
Halklarn Kardelii sloganlar
atlmtr.
Milas Mitingi

400
 8 Ocak Ankara Mitingi Ertelendi haberi de
ayn sayfada gze arpmaktadr. Mitingin er-
telenme gerekesi olarak; hazrlklarn yeter-
li olmamas, zamann ksa olmas, miting ve
yryn teknik konular hususunda gr
birliine varlamamas gibi faktrler gsteril-
mektedir. 11. sayfada rgt Haberlerine
yer verilmektedir. Bu sayfada dile getirilen
baz gelimeler u ekilde; Sultandanda
9 yemiz eitli llere Srld,791 Fndk-
lda zel stihbarata Dayal Srgnler,792
Karsta retmenlere Ynelik Saldrlar,
Ankara Keiren ve Yenimahallede yele-
rimizin Oturduklar Apartmanlara Bombal
Saldrlar.

Gazetenin 12. sayfasnda TB-DER Genel Bakannn Yeni Yl Mesaj

ve 1978 ylna Girerken Demokratik retmen Hareketinin Acil Talep-
leri yer almaktadr.

TB-DER Gazetesinin 157. says 1 Mart 1978 tarihlidir. Kapanda 4-11

ubat 1978 tarihinde yaplan Demokratik Eitim Kurultayna ait fotoraf
kareleri yer almaktadr. 2. sayfadaki rgt Haberleri balkl blmde
Talat Yolda Dt, Mcadele Bayra Ykseliyor!... haberi fotorafl
olarak verilmektedir.793

Ayn sayfada TB-DER genel sekreteri Mustafa Dzgn tarafndan yap-

lan Faist Gler Sistemli ve amal Saldrlarn Srdryor balkl
bir basn aklamas, Elaz ubemiz Bir Polis Komplosuyla Kapatld,794
Borda Demokratik Glere Saldrlar sryor; ki Faist retmen Tu-
tukland balkl haberlere yer verilmitir.

3. sayfa Demokratik Eitim Kurultay Sonu Bildirgesine ayrlmtr.

Tarihsel neme sahip bir belge nitelii tad iin Bildirgenin 19 madde-
sinden bazlarna zet olarak burada yer vermeyi uygun bulduk:

401
 DEMOKRATK ETM KURULTAYI YAPILIYOR. DEK SONU BLDRGES

TB-DERin 4-11 ubat 1978 tarihleri arasnda Ankarada dzenledii,

bata DSK olmak zere ok sayda Demokratik Kuruluun katld De-
mokratik Eitim Kurultaymz; devrimci, demokratik retmen hareke-
tinin hayati sorunlarn tartm, eitimin ok ynl deerlendirmesini
yapm ve demokratikletirilmesi ynnde verilen mcadelelerin ana
hatlarn inceleyerek, gndemindeki tm konular eitli boyutlaryla ir-
deleyerek, aadaki konular saptayp duyurmay kararlatrmtr:

1- Eitim emekilerinin biricik mesleki, ynsal rgt olan TB-DER;

toplumun demokratiklemesi, faizmin geriletilmesi, smrsz bir
toplumun yaratlmas, bamszlk, demokrasi, bar ve zgrlk m-
cadelelerinin nihai zafere doru gelitirilmesi uras veren gler
arasnda nemli bir yer tutan demokratik retmen hareketinin ii
snf nclnde her geen gn daha da glenip salamlatn
kvanla belirtir.

2- DEK, bugne dein halk glerimizin kurtulu mcadelesinde yer al-

dklar iin faist ve dier gerici gler tarafndan katledilen ret-
men kardelerimizi ve ayn ekilde hayatlarn kaybeden tm devrimci
yurtseverleri saygyla anar.

3- Eitimin demokratikletirilmesi iin eitimin ilkelerinin saptanmas,

planlanmas ve ynetilmesinde TB-DERin yer almas gerektiini
aklar.

4- DEK, retmenlerin grevli-toplu szlemeli sendika hakknn olmas

gerektiini savunur.

5- Demokratik bir eitimin ancak demokratik bir toplumda mmkn

olacana inanan Kurultaymz, ezilen halkn dili ve kltr zerindeki
rk-oven ve asimilasyoncu eitime kar kar. () Halklarn haklar-
nn eitlii ve kendi geleceklerini zgrce belirleme ilkesi dorultusun-
da, herkese kendi ana dilinde renim yapma hakkn savunur.

402
6- Devlet gdmndeki mam-Hatip okullar, Kuran kurslar gibi tm ge-
rici eitim kurumlarnn sona erdirilmesi ve feodal eitime kar btn
alanlarda mcadele edilmesini savunur.

7- Kurultaymz, zorunlu ilkretimde renim masraflarnn tamam-

nn, retmenlerin kulland ara gerelerin giderlerinin devlet tara-
fndan karlanmasn talep eder.

8- DEK, retmenler zerindeki bask ve kymlarn nlenmesi, i gven-

liklerinin salanmas, retmenlerin tayin, terfi ve dier zlk ilerinin
Milli Eitim Bakanlndan zerklemi Yksek retmen Kurulu tara-
fndan gereklemesini ister.

9- DEK, retmenlerin ve tm memurlarn siyasi partilere ye olabilme-

lerini savunur.

10- 141-142 bata olmak zere tm anti-demokratik yasalarn kaldrl-

masn talep eder.

11- DEK, dnyadaki hakl savalar desteklerken, emperyalist savalara

ve silahlanmaya kar kar.

12- Emperyalistler tarafndan batmayan bir uak gemisi olarak kullanl-

mak istenen Kbrsn bamszlnn ve toprak btnlnn sa-
lanmas gerektiini ilan eder.795

4. ve 5. sayfalarda Demokratik Eitim Kurultaynn almalar fotoraf-

larla birlikte verilmitir. 4 ubat gn Dzenleme Kurulu Bakanlna
Sleyman Yaar seilmi, TB-DER Genel bakan Gltekin Gaziolu a
konumasn yapm ardndan FISE Genel Sekreteri Daniel Retureau bir
konuma yapmtr. Bunlarn ardndan TSP (Trkiye Sosyalist i Partisi)
Genel Bakan Ahmet Kamaz, VP (Vatan Partisi) Genel Bakan Mehmet
zler, SDP (Sosyalist Devrim Partisi) Genel Bakan Mehmet Ali Aybar,
DSK MYK yesi ve Eitim Dairesi Bakan Mustafa Aktulgal ve Halkevleri
Genel Bakan Ahmet Yldz konuma yapmlardr.796 5 ubat gn Al-
paslan Ikl Dnyada retmen rgtlenmesinin Tarihesi, Sezai Kay-
nak Trkiyede retmen rgtlenmesi adl bildirileri sunmulardr.

403
6 ubat gn DSK, TMMOB, TM-DER, TTED ve TB-DERin katld
Sendikalamak in Somut Mcadele Yntemleri paneli yaplm, Zeki
Grsoy Eitim Emekilerinin zlk ve Meslek Sorunlar, Yaar a-
layan Trkiyede retmen Yetitirme Sorunu, Niyazi Altunya Tef-
ti ve Deerlendirme balkl bildirilerini sunmulardr. 7 ubat gn
Faruk Pekin Eitimin Tarihesi, Yaln Kk Emperyalist Kapitalist
lkelerde Eitim, Oya Baydar Sosyalist lkelerde Eitim konularn
sunmutur. 8 ubat gn Nazif Kaleli Smrge lkelerde Eitim bil-
dirisini sunarken, DEV-GEN-GD- SGB-DHKD ve TB-DERin katlmyla
Genliin Eitim Sorunlar konulu panel gerekletirilmi, Fakir Bay-
kurt ocuk Edebiyat balkl bildirisini sunmutur. 9 ubat gn Or-
taretim Sorunlar ve zm Yollar, TMD-TMAS ve TB-DERin
katld Yksekrenim ve Sorunlar, KD-AKD ve TB-DERin katld-
Kadnlarn Eitim Sorunlar, TOB-TS-DER ve TB-DERin katld
Salk, Beslenme ve Eitim konulu paneller yaplmtr. 10 ubat gn
TB-DER, KY-KOOP ve HALKEVLERnin katlmyla Halk Eitimi paneli
yaplmtr.797

Gazetenin 6-7.sayfalarnda TB-DER Genel Bakannn Kurultay a ko-

numas yer almaktadr.

Bu konumada zetle u grler dile getirilmitir;

TB-DER GENEL BAKANININ DEK AI KONUMASI

() 1976 ylnda toplanan TB-DER 3.

Olaan Genel Kurulunda bu kurultayn
toplanmas karar alnmt. () Bu top-
lantnn 1977 Temmuzunda yaplmas
gerekiyordu. O gnlerde politik koul-
lardan tr kamuoyunun dikkatlerinin
baka konulara evrilmi olmas, hazr-
lklarn yeterince yaplamam olmas
nedeniyle DEK bu gne ertelendi. ()
Demokratik retmen hareketimiz ilk
byk eitim kurultayn TS aracly-
la 1968 ylnda toplamt. 1.Devrimci
Gltekin Gaziolunun
DEK Al Konumas

404
Eitim uras adyla toplanan bu kurultayda,
daha ok eitim sistemine ynelik eletiriler geti-
rilmitir.

neriler ynnden eksik kalan bu urann eksik-

leri 2.Devrimci Eitim uras ile tamamlanmak
istendi. TS, 2. Devrimci Eitim uras hazrlkla-
rn tamamlad. Bildiriler hazrland, basld. Fakat
12 Mart faizmi yznden kurultay toplanamad,
hazrlanan bildiriler tartlamad.

Byk retmen Boykotu ve Devrimci Eitim u-

ras yznden egemen snflar byk bir fkeye
kapldlar. Bu yzden 12 Mart srasnda Trkiye
retmenlerinden snfsal aldlar. Binlerce retmeni hapishanelere
doldurdular, ikenceden geirdiler; yzlercesini meslekten kararak a-
la mahkum ettiler.

() Bugne kadar gzlenen odur ki, Bakanlka bu gne kadar toplanan

9 Milli Eitim uras gstermelik olmu; retmenler, renciler, renci
velileri, eitimle ilgili kii ve kurulular temsil edilmemi; Bakanlk merkez
ve tara tekilatnda grev yapan st dzey yneticileri, Talim ve Terbiye
Kurulunun emperyalist lkelerden tad nerileri onaylamtr.

() Eitim, insann insanlamas srecini etkileyen ok nemli bir faa-

liyettir. () nsan, srf kendisi iin gerekli nesneleri retmekle kalmaz,
retmen insan da oluturur. Bu gelime eitimin retimle olan bants-
n vurgular. () Eitimin nitelii retim glerinin gelimesini dorudan
etkiler. Kiinin retken ve yaratc yanlarnn gelimesi, kendi anadilinde
eitim grmesine, olanak ve frsat eitliine sahip olmasna baldr. Bu
nedenle anadil ve kltr zerindeki rk-oven ve asimilasyoncu uygula-
malar, kiinin ve retici glerin gelimesini olumsuz ynde etkiler. Snfl
toplumlarda, eitimin snfsal karakteri kanlmazdr.

() Bilindii gibi, FISEnin 11. Genel Kurulunda TB-DERin FISEye ye

olmas kabul edilmitir. Anti-demokratik dernekler yasas ve Bakanlar Ku-
rulunun gereken admlar atmamas nedeniyle hala TB-DERin FISEye
yeliinin onaylanmasn bekliyoruz.

405
() Trkiyede teden beri eitim emekileri zerinde basklar uygulanr.
Ancak I.ve II.MC dnemlerinde yaplan saldr ve basklar daha fazladr.
Bu dnemlerde kylan ve srlen TB-DER yesi retmen says 10 bine
yaklamtr. () 26 yemiz katledilmitir. () TB-DER Genel merkezi
kez bombalanm, iki kez kapatlmtr. ()

7. sayfada FISE Genel Sekreterinin

Demokratik Eitim, Ancak Demok-
ratik Bir Toplumda Gerekleebilir
ve DSK MYK yesi Mustafa Aktulga-
lnn Eitim Hem Snflar Arasndaki
Mcadelenin rn, Hem de Arac-
dr balkl konuma metinleri yer
almaktadr.

9.sayfada lkokul retmenlerine

Ek Ders creti Verilmesi, rgtl
ve Kararl Mcadelemizin Bir Sonucudur balkl TB-DER MYKsnn
15.2.1978 tarihli basn aklamas bulunmaktadr.

TB-DER ONUR KURULUNUN STANBUL VE

ADANA ESK YNETCLER HAKKINDAK KARARLARI

10. sayfada stanbul ve Adana ubelerimizin Eski Yneticileri Hakknda

Onur Kurulu Kararlar var. 21.1.1978 tarihli bu kararlarn gerekelerin-
de; Yayn ynetmeliine aykr davranp yayn karmak ve bunu grup-
sal amalar iin kullanmak, genel merkez paylarn dzenli dememek,
TB-DERi paralamaya ynelik tavrlar sergilemek, yneticileri CIA, MT
gibi karanlk glerin denetiminde olmakla itham etmek, 27 bin 278 liray
zimmetlerine geirmek, kendilerinden nceki ynetimin brakt 85 bin
376 liraya ramen genel merkez borcunu dememek () Adana ubesi
yneticilerinin de Demokratik Gbirlii almalarna katlmamak ()
gibi nedenlerle kesin ihralarna karar verilmitir798 11.sayfada ise s-
tanbul ve Adana ubelerine ynelik nceleme Komisyonu Raporu tam
sayfa olarak verilmitir.

12.sayfada DEK Kararlar yer alyor. Toplam 11 kararn alnd bu lis-

tede i Ali ahinin ldrlmesinin knanmas, MESSe kar mcadele

406
eden DSK MADEN-in kutlanmas, Okul kitaplklarndaki faist-gerici
yaynlarn ayklanmas, TRTnin DEK almalaryla ilgili tutumunun k-
nanmas, ROJA WELAT Gazetesi zerindeki basklarn knanmas, Kbrs
Trk retmenler Sendikasnn kutlanmas, DEKin Filistin halknn ve
ulusal bamszlk mcadelesi veren halklarla dayanmas, MCnin ders
kitaplarnn toplatlmas ve yasaklanmas bulunmaktadr.

TB-DERN 1978 1 MAYISI N IKARDII 1 MAYIS ZEL SAYISI

Bu arada 1 Mays yaklamaktadr ve TB-DER 1

Mays iin bir zel Say kartmtr. 799

1 Mays zel Saysnn kapanda Yaasn 1 Ma-

ys yazs ve TB-DERin talepleri bulunmaktadr.
Bu taleplerden bazlarn aktarmay yararl grmek-
teyiz: Eitim emekilerine grevli-toplu szlemeli
sendika hakk verilmelidir. Asimilasyoncu eitime
hayr, herkese ana dilinde eitim hakk. Tm ni-
versite ve yksek okullar idari ve mali zerklie ka-
vuturulmaldr. Asgari cret ykseltilmeli ve asgari
cretten vergi alnmamaldr. renim zgrl
ve can gvenlii salanmaldr. Ders programlar
ve kitaplar bilimsel bir grle ele alnmal, eitim
rk ve oven zden arndrlarak demokratikletirilmelidir. Okul ve ei-
tim yneticileri retmen ve renciler tarafndan seilmelidir.()

2. sayfa 1 Mays 1977de ldrlen TB-DER yelere ayrlmtr. Burada

Kahpece ldrldler 1 Mays 1977de Anlar Mcadelemize nder
Olsun, Daha Glyz 1 Mays 1978de, 1 Mays Alan Bizimdir Her
eyiyle yazlaryla beraber ldrlen Bayram tak, Hikmet zkrk,
mer Narman, Kenan atak, Ahmet Gzkara ve Mustafa Elmasn fo-
toraflar bulunmaktadr.

3. sayfada 1 Mays 1977den 1 Mays 1978e balkl bir yaz ve 1 Ma-

ys 1977deki katliama ait bir fotoraf yer almaktadr. 4.sayfada szleri
Sarper zkan ve Kemal Burkaya ait olan iki adet 1 Mays Mar bulun-
maktadr.

407
23 Mays 1978 tarihli TB-DER
Gazetesinin says 159dur. Ka-
panda fotorafl rgt-
mz 1 Mays Alannda yazs
bulunuyor. 2. sayfada 1 Ma-
ys 1978 ve Sonular balkl
bir Bayaz olarak yer alm-
tr. Yazdan bir paragraflk b-
lm buraya aktarmay faydal
bulduk: () Yeni DSK yne-
timi 1 Mays hazrlklarn tm
demokratik evrelerle diyalo-
TB-DER 1 Mays 1978 Mitinginde
a girerek srdrd. Bu doru
tutumun sonucudur ki gerici ve faist propagandann, Maocu bozguncu-
larn tm abalarna ve lklarna ramen 1 Mays ok grkemli oldu.
Birok otobs firmasnn sabotesine ramen, birok ekonomik zorlua
ramen ok sert ve sk gvenlik nlemlerine ramen Trkiyenin tm
ilerici ve devrimci gleri 1 Mays alannda bir araya geldiler. iler, ky-
ller, renciler, retmenler, kadnlar, tm emeki kesimler Dnya ii
snfnn bu birlik-mcadele ve dayanma gnn tam bir disiplin iinde
kutladlar. () 1 Maysn rgtmz asndan tek olumsuzluu bilinen
bir grubun bilinen marifetleri oldu. Bu grup birok ubedeki taraftarlarn

408
hatta baz ubelerin yneticileri kendi ube flamalarn amadan, bir ta-
km genlik rgtlerini ve sendikalar ynlendirmekle megul oldular ve
kendi rgtlerinde yer almadlar. Onun iindir ki 1978 1 Maysnda zmir
TB-DER ubesi ve dier baz ubeler flamalarn amadlar. zetle bu
grup ayrlk ve blc tavrn yine gsterdi.800 () TB-DER kortejinin yol
boyunca izleyicilerden grd sevgi, toplad alk ve atlan karanfiller
rgtmzn saygnln ve kitlelerin desteini gstermesi asndan k-
van verici oldu.

3. sayfada 1 Mays Alanndaydk

balkl bir deerlendirme yazsna yer
verilmitir. Yazda yer alan grlerin
bir blm yle: () Egemen gler
geen yl yz binlerce emekinin 1 Ma-
ys (Taksim) Meydannda bulumasn
hazmedememi ve baz karanlk g-
leri devreye sokarak katliam yapm,
36 kiinin lmne neden olmulard.
Amalar korkuyu yaymakt. () 1 Mays ncesi stanbulda evler ve dk-
kanlar yamalanacak Taksim Meydan kana bulanacak Kzllar stan-
bulu igal edecek gibi rtkanlklar yapld. () Sabah 10.30da Beik-
tatan balayan yry tam
6 saat srd. TB-DER yne-
ticileri ve ubeleri alana Ya-
asn TB-DER, Yaasn DSK
sloganlar eliinde girdiler.
() Bu byk potansiyel, de-
mokrasi glerini bekleyen
en nemli grevi dayatyor. O
da anti-faist, anti-emperya-
list glerin birlii. () 1 Mays Mitingi

4. sayfada bu yl iinde yaplacak 4.Olaan Genel Kurul ile ilgili Genel sek-
reter Mustafa Dzgn imzal bir genelge ile TB-DER, DSK likilerinde
Yeni Dnem balkl bir haber yer almaktadr. Habere gre; DSK ve TB-
DER Merkez Yrtme Kurullar 2 Mays 1978 tarihinde ortak bir toplant
yapmlar ve TB-DERin DSKe Fahri ye olmasna karar vermilerdir.

409
5. sayfada Ky Enstitl Yazarlar ve Ozanlar801 adl kitabn yazar Meh-
met Bayrak ile yaplan bir sylei ile 15 Mays Filistin retmenleriyle
Dayanma Gn nedeniyle ubelerde yaplacak toplant ve etkinliklere
ynelik bir genelge bulunmaktadr. 6 ve 7.sayfalarda FSM (Dnya Sendi-
kalar Federasyonu)nin 16-22 Nisan 1978 tarihinde Pragda toplanan 9.
Genel Kurul toplantsyla ilgili bir yazya yer verilmitir.802

8. sayfa rgt Haberlerine ayrlmtr. Bu sayfada yer alan baz haber-

ler yle: TB-DER, FISEnin Ynetim Kurulu Toplantsna Gzlemci
Olarak Katlyor,803 Gaziolundan Filistin retmenlerine Mesaj,804
Do.Dr. Server Tanilli in Yardm Kampanyas Ald805

9. sayfada stanbul Trk Musikisi Dev-

let Konservatuvarnda Olup Bitenler
ve Demirci Lisesinde MCden Kalanlar
Devam Ediyor gelimelerinin anlatld
yazlar bulunmaktadr. 10. sayfada Fa-
ist rgtlenmeler Yurt Dnda da De-
vam Ediyor balyla Belika ve Alman-
yadaki ii ocuklarna ders vermeleri
iin gnderilen sa grl retmenle-
rin almalar anlatlmaktadr. 11. ve 12.
sayfalarda Gazioluna Uzanan Eller Krlacaktr806 haberi ve saldry
knayan mesajlar bulunmaktadr.

161. say 10 Temmuz 1978 tarihini tamaktadr.

Kapanda Ek Ders cretleri le lgili Yasa Ger-
ekleti, Sendikal Haklar, Uluslar aras lkeler ve
TB-DER, lkokul retmenleri Askerliklerini
Okullarda Yapacaklar haberleri yer almaktadr.

2. sayfadaki bayaznn bal Uluslar aras lkeler

ve TB-DER baln tamaktadr. Bu yazda zetle
u grlere yer verilmitir: Getiimiz ay alma-
larn tamamlayan ILO (Uluslar aras alma rgt)
genel kurulu, rgte ye lkelerde tm kamu per-
soneline sendikal haklarn tannmasn ngren bir

410
uluslar aras szleme imzalad. () Bu gn lkemizde bir milyona yakn
kamu personelinin sendikalama hakk bulunmamaktadr. 1961 Anaya-
sasnda bu hak snrl olarak tannmt. Ancak memur, retmen, teknik
eleman statsndeki personelin grev ve toplu i szlemesi yapma hakk
yoktu. Bu dnemde TS (Trkiye retmenler Sendikas), TEKSEN (Teknik
Elemanlar Sendikas), NAS (niversite Asistanlar Sendikas) gibi sendi-
kalar grev ve toplu szleme haklar, mesleki ve ekonomik kazanmlar
iin nemli mcadeleler verdiler. Hatta ekonomik haklar dorultusunda
retmen boykotu, teknik elemanlar boykotu gibi demokratik eylemleri
gerekletirdiler. Ne var ki, 12 Mart faist rejimi anayasay geriye doru
deitirerek kamu personelinin sendika kurma haklarn ellerinden ald.
() lkemizdeki anti-demokratik gler bu haklarn verilmesine kardr-
lar. AP Meclis Grup Bakan Vekili Turgut Toker, TRTye verdii demete
bir milyonu akn kamu personeline sendika kurma hakknn tannmas-
na kar olduklarn sylemitir. () Bu mcadelemiz demokratik bir hak-
tr ve rgtmz tarafndan bu hak dnsz olarak srdrlecektir.

3. sayfada Av. Halit elenk imzal Dernek almalarnda Yarg Yolu

ve stanbul ubemizle lgili Son Gelimeler balkl yazlar bulunuyor.

TB-DER STANBUL UBESNDEK

SON GELMELER HAKKINDA AIKLAMA

stanbul ubemizle lgili Son Gelimeler balkl yazda zetle u akla-

malar yer almaktadr: TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun stanbul
ubesiyle ilgili 20.6.1978 tarih ve 167 nolu karar ve karara ilikin akla-
mas. 21.6.1978. stanbul ubemizde 8 aydan beri devam eden sorunlar,
ekil deitirerek sryor. ube binasn igal, ye dvme, rgtn genel
bakanna ube binasnda basn toplants yaptrmama vb. () imdi de
gerek hukuken gerekse de rgtsel ileyie gre geersiz hayali kongre
ve ynetimler yaratarak bu bunalm srdrmek istiyorlar. () Bu tavr
ve tutumlarn kime ne salad bilinmez, ama TB-DERe zarar verdii,
rgtmz kamuoyu nnde kk drc olduu aktr. O halde
bu bunalmn almas zorunludur. rgtsel gelime ve karlarmz bunu
gerektiriyor. stanbul ubesi yelerimizin bunu aacaklarna da inanyo-
ruz. () Merkez Yrtme Kurulumuzun 25 Mays 1978 gn ve 161 nolu
karar ile faaliyeti durdurulan stanbul ubesini yeniden faaliyete geir-
mek ve en ksa srede genel kurulunu toplamak zere Ziya Akgn (Ba-

411
kan), Eref lhan (Sekreter), Sadk Gler (Sayman), brahim Yurt (ye),
smail Tremen (ye) adl yelerimizin; 1630 Sayl Dernekler yasasnn,
TB-DER ana tznn ve Medeni Kanunun verdii yetkiye dayanarak
geici ube ynetimini oluturmak zere yetkilendirilmelerine karar ve-
rildi. () TB-DER MYKs, yeni yetki verdii ynetimden salkl bir ge-
nel kurul yapmas, ye dentilerinin ve 13 Maystan sonra kaydedildii
iddia edilen yeni yeler konusunda dikkatli davranlmasn istemitir.

4. sayfada FSM Toplantsnda Kabul Edilen Sendikal Haklar Evrensel

Bildirgesi yazs bulunmaktadr. 5.sayfada ise CHP zmir Milletvekili ve
MEYAK Alt Komisyon Bakan Sleyman Genin TB-DER genel Ba-
kanlna yazd bir yaz ve TB-DERin MEYAK ile ilgili grlerinin ve
nerilerinin yer ald uzun bir yaz var.807 TB-DERin nerilerinde; -
retmenlerin MEYAK dnda tutulmas ve ayr bir yardmlama kurumu
oluturulmas var. Yine ayn sayfada TB-DER Genel Bakannn Baba-
kanlk, ileri bakanl ve Milli Eitim Bakanlna yazd bir mektuba
yer verilmitir.808 6. ve 7.sayfalarda Biz Sorduk retmenler Syledi
balkl ve fotorafl rportajlar bulunmaktadr.809 8 9 ve 10.sayfalarda
TB-DER Genel Saymanlk Raporlar yaynlanmtr.810

11. sayfada Gaziolu: Murtaza

enin ldrlmesi Faizme Olan
Hncmz Daha da oaltmtr811
balkl aklamas, Kiliste yeleri-
mizin Can Gvenlii Yok, Gazio-
lunun Afyon ubemize Gnderdii
Telgraf812 ve 1 Haziran Dnya o-
cuk Gnnde Mustafa Kemalpaa
ubemiz 16 Ky ocuunu Snnet
Ettirdi813 haberlerine yer verilmek-
tedir.

TB-DER, DSK ONUR YELNE KABUL EDLYOR

12. sayfada TB-DER DSK Dayanmas Gleniyor,814 Genel Ba-

kann Anayasa Mahkemesi Bakanna Gemi Olsun Telgraf,815 Fransa
Yksek renim Ulusal Sendikas nn Gazioluna Gemi Olsun Mek-

412
tubu TB-DER Genel Merkezinin Genel Kurul Hakknda 6135 Sayl
Genelgesi bulunmaktadr.

TB-DER Gazetesinde yer almamasna ramen Ispartada olaylar km,

CHP ve TB-DER binalar tahrip edilmitir.816

TB-DER Gazetesinin 162. says 2 Austos 1978

tarihini tamaktadr. Kapanda DSK ambleminin
iine yerletirilmi TB-DER amblemi ve Yaa-
sn Tm alanlarn Birlii yazs bulunmakta-
dr. 2.sayfadaki Bayaz, TB-DERin DSKin
Onur yelii Sendikal Haklar Mcadelesinde
Yeni Ufuklar Ayor eklinde. Bu yaznn baz
blmlerini zetleyerek buraya aktarmay faydal
buluyoruz; DSK Genel Bakan Abdullah Batrk
7.7.1978 gn yapt basn toplantsnda; DSK,
TB-DERi yasal olarak toplu szleme imzala-
ma ve grev yapma yetkisi tannmayan mesleki
ve sendikal ilevi yerine getiren bir rgt olarak
kabul etmektedir. TB-DER yasal olarak fiili ye
oluncaya dek DSKin onur yesi olacaktr. DSKin onur yelii TB-
DERin mcadelesine g katacak, tm alanlarn toplu szlemeli,
grevli sendikalama hakk mcadelesi DSK ats altnda daha gl
bir biimde srdrlecektir.

() Sermaye snfnn bu konudaki dncelerini sar sendikac ve burju-

va ajan, Metal- Bakan AP eski milletvekili Kaya zdemir 24.7.1978
gnl Dnya Gazetesinin 2. sayfasnda yle dile getiriyordu:

Ksa ad DSK olan Devrimci i Sendikalar Konfederasyonu ksa ad

TB-DER olan retmen kuruluunu DSKin onur yeliine kabul ediver-
mi! Oh ne ala memlekette yayoruz. DSK bir ii kuruluu, TB-DER
ise Anayasa ile sendika kurma haklar bile ellerinden alnm bir memur
kuruluu. Kamplamann bundan alas olabilir mi? Kanunlarmza gre
bir arada dernek veya sendika kurmalar mmkn olmayan iilerimizle,
memurlarmz el ele! Sevinmek lazm deil mi? O halde ii-memur ayr-
m konusunu neden yllardr gndemde tuttuk?

413
Bir taraftan Atatrke yeniden dn iin byk bir seferberlik balatl-
mal, anayasamzn yasak sayd ideolojilerin aktan at koturmasn
nne geilmelidir. DSKle i ie bir TB-DERin varl iyice deerlendi-
rilmelidir. ()

Aktr ki, egemen snflar ve onlarn szcleri bu dayanmadan iddetli

panie kaplmlardr. () Bu gn dnyada kamu emekilerine ve eitim
emekilerine sendikal haklar tanmayan 8 lkeden biri Trkiyedir. ()
Eitim emekilerinin tek demokratik meslek rgt TB-DER, zellikle
son iki yldan beri sendikal haklar iin youn almalar yapyor, ynsal
gsteriler dzenliyor. Bu yolda 30 dolaynda miting, yzden fazla kapa-
l salon toplants, milyonu akn bildiri, yzlerce basn toplants ve on
binlerce afi yapld. () Urunda bunca ac ektiimiz ve onlarca ehit
verdiimiz grevli-toplu szlemeli sendika hakkn kesin olarak elde ede-
ceiz. Trkiye ii snfyla ayn at altnda birleeceiz. Demokratik ve
zgr bir gelecek iin, insanca ve adaletli bir yaam iin smry ve
zulm yok edeceiz!

Ayn sayfada TB-DERin Onur yelii le

lgili DSKin Basn Aklamas ve Gazio-
lunun TB-DERin Onur yeliinin Kabul
Edilmesinden Sonra Abdullah Batrke
lettii Yazs yer almaktadr. 3. sayfada
Genel Bakan Yardmcs Sleyman Ya-
ar Yargland817 haberi bulunmaktadr. 4.
sayfada yer alan haber balklar da yle:

Gaziolunun Ba-
sn Aklamas,818
Eskiehir yemiz Kemal Pehlivan ldrld,
Niksar yemiz E. nder Pala ldrld, Ay-
bast yemiz Cemal Esen ldrld819 Seyit Ne-
zirin ldrlen Beykoz ubesi yemiz Fahrettin
Ylmazn Ardndan yazd Btn Yarnlarda
balkl iir, 4. Olaan Kongreye davet edilen Ma-
caristan retmenler Sendikas ve Filistin -
retmenler Genel Birliinin teekkr mektuplar,
Van ube Ynetimi Grevden Alnd820

414
5-6-7. ve 8. sayfalar lkokul retmenleri Salk Sosyal Yardm Sand
(LKSAN) 18. Genel Kuruluna ayrlmtr. TB-DER Genel Bakan Glte-
kin Gaziolu sandk genel kuruluna katlarak bir konuma yapmtr.821
Gazetedeki yazya gre LKSAN seimlerinde kazanan listenin sac itti-
fakolduu belirtilmi ve TB-DER MYKs bu listede yer alan baz TB-
DER yelerini kesin ihra istemiyle Onur Kuruluna sevketmeye karar
vermitir.822

Ayn sayfada stanbul ubemizle lgili Yargtay Kararna yer verilmek-

tedir.823 9. ve 10.sayfalarde ilk blm geen sayda yaynlanan FSM
Toplantsnda Kabul Edilen Sendikal Haklar Bildirgesi, 11.sayfada
Emekli Sand ile ilgili bir yaz, 12. sayfada ise 1979 ocuk Yl824 nedeniy-
le yaynlanan ocuk Haklar Beyannamesi bulunmaktadr.

TB-DER 4. OLAAN GENEL KURULU YAPILIYOR

Bu arada TB-DERin 4. Olaan Genel Kurulu yaplmtr. TB-DERin Ge-

nel Kurul srecinde neler yaadn salkl bir ekilde deerlendirmemiz
gerekiyor. Bu yzden birbirini sulayan ve iki ayr kongre dzenleyen y-
netime aday gruplarn durumlarn gnlk gazetelerden de yararlanarak
aktarmay uygun grdk.

Bilindii gibi TB-DER Genel Merkez ynetimi ile bata stanbul olmak
zere baz ubeler arasnda anlamazlklar yaanm, stanbul ve Adana
ube ynetimleri Genel Merkez Onur Kurulu tarafndan grevden aln-
m, baz yneticiler ihra edilmilerdi.

Kongre ncesinde TB-DER Genel Merkez yne-

timinde TSP yanls Demokratik Merkeziyetiler
ile Kemal Burkay liderliindeki zgrlk Yolu (PSK
yanls) ittifak bulunmaktayd. Bu ynetime Dev-
rimci Yol yanls Devrimci retmen, TKP yanls
Birlik ve Dayanma, TP yanls Demokrasi in
Birlik, Kurtulu (Sosyalist Dergi) yanls Devrimci
Demokratik Birlik, DDKD (Devrimci Demokratik
Kltr Dernei ve PPKK) yanls Devrimci Demok-
rat retmenler, Halkn Kurtuluu yanls Yurtse-
ver Devrimci retmen, CHP yanls Halk Ei-

415
 timciler, Aydnlk (TKP) yanls Yurtsever retmen
gruplar ile Rzgari, Halkn Yolu, Halkn Birlii, Gen
Emekiler gibi siyasi dergi evrelerindeki retmen-
ler muhalefet etmekteydi. Cumhuriyet Gazetesinin
haberine gre TB-DER genel kurulunda 14 ayr
grup ekiecektir.825

Bu gruplardan Devrimci retmen grubu TB-DER

ynetimine ve Birlik Dayanma grubuna kar k-
yor, genel merkez ynetimini Revizyonist olmak-
la Oligariye kar aktif mcadele vermemekle
suluyorlard. Genel merkez ynetimi de bu grubu
Goist olmakla, Trkiye retmen hareketini maceraya srkleyecek
olmakla sulamaktayd. Birlik ve Dayanma grubu ise Genel Merkez y-
netimini tasfiyeci olmakla suluyor, Devrimci retmen ve Devrimci
Demokratik Birlik gruplarn macerac olmakla, demokrasi mcade-
lesine inanmamakla bireysel terrist ve goist olarak nitelendiri-
yordu. Bu gruplarn ynetimindeki bir TB-DERin Trkiye demokrasi
gleri arasnda yer alamayacan, retmen kitlesinden kopacan,
provakasyonlara ak hale geleceini, meslek rgt olma niteliini kay-
bedeceini ne sryordu.

TB-DER 4. Olaan Genel Kuruluna Trkiyenin her tarafndaki ubeler-

den seilmi 770 delege katlacaktr. Kongre listelerine gre oy kullanan
delege says 696 kiidir. 74 delege genel kurula katlmam ve oy kullan-
mamtr.

TB-DER ynetimini ele ge-

irmek amacyla mcadele
edecek olan bu gruplarn bi-
ribirlerinin gcn snadklar
ilk gelime Genel Kurul Divan
Bakanl seimleri oldu. Di-
van bakanl iin aday
nerilmitir. Bu adaylardan
Sleyman stn; Birlik Daya-
nma, Demokrasi in Birlik,

416
Halk Eitimciler ve Devrimci Demokrat retmen gruplarnn aday idi.
Bahattin Acar; Genel Merkez ynetiminin (Demokratik Merkeziyeti-
ler-zgrlk Yolu) aday iken, Ali Bapnar; Devrimci retmen grubu-
nun adaydr. Seimlerde Sleyman stn 280 oy, Bahattin Acar 200 oy,
Ali Bapnar 181 oy alrken 35 delege ekimser oy kullanm, 42 dele-
ge ise oylamaya katlmamtr. Bylece drtl ittifakn aday Sleyman
stn divan bakanln kazanmtr. stnn divan bakanln kazan-
mas zerine divan seimlerine ayr ayr listelerle giren gruplar arasnda
ittifak grmelerinin balamasna neden olacaktr.

Ancak kongrenin yapld Ankara DS Salonunun d olduka gergindir.

Bu gerginlii Uur Mumcu Cumhuriyet Gazetesindeki Gzlem kesin-
de yle anlatr: Kaldrmlarda kol kola girmiler:

GAZETEC UUR MUMCU TB-DER KONGRES N NELER YAZDI?

Aralarndan kimseyi geirmiyorlar. Baktm: yzleri ask, gzleri fke

dolu. Arkalarnda bir baka sra daha var. Onlar da yle. Sordum; ilk sra
DEV-GEN tarafndan tutulmu. Giri kaps nnde toplum polisleri do-
layor. Onlarn arkasnda halkalar insandan oluanbir zincir daha var.
Onlar da GDli. Yani lerici Genler Derneinden. Aa diplerinde ve du-
var stlerinde kme kme insanlar var. Bunlar retmen ya da renci.
Birbirlerine fkeyle bakyorlar. () Kapda bekleen insanlarn yzlerine
bakarsanz bir kavgann bir kapmann hemen kopmak zere olduu-
nu anlarsnz. () Bir fraksiyon banazl ki, sormayn gitsin. Kalar
atlm, sinirler gergin. Hani faizme kar omuz omuza olunuyordu?
() Bir sre sonra haberi de aldk:
Dev-Gen ile GD atm. () Fa-
izme geit yok. Byle mi? Kongre-
lerde bile bir birine geit vermeyen
insanlar, nasl olacak da faizme
kar birleik cephe oluturacak-
lar? () Bir yanda kanl faist ete-
ler her gn yeni cinayetler iler, te
yanda ilerici kurulularmz anlam-
sz, ksr atmalarla zaman ld-
rrler. () Sanki 12 Mart gibi kanl
bir sre yaanmad. ()826

417
Bu anlatmlardan sonra TB-DER Gazetesinin bu gelimelerle ilgili yaz-
dklarna bakmamz lazm geldiini dnyoruz.

15 Eyll 1978 tarihli Gazetenin says 164tr. Gaze-

tenin kapanda rgtsel Birliimizi Korumak in
leri yazs okunmaktadr.

2. sayfada TB-DERi Burjuvaziye Teslim Etmeye-

ceiz Bayazs yer almtr. TB-DERin 4. Olaan
Genel Kurulunda yaanan gelimelerin anlatld
bu yaznn baz blmlerini belge niteliinde olduu
veya ileride yaplacak aratrma ve deerlendirme-
lere kaynak oluturaca dncesiyle buraya aktar-
may yararl buluyoruz:

TB-DER BURJUVAZYE TESLM ETMEYECEZ

21-24 Austos 1978 tarihleri arasnda yaplan 4. Olaan Genel Kurulu

kamuoyunda beklenenden daha fazla etki uyandrd. () Kongremizi bu
denli nemli ve tarihsel klan gelimeler neydi? Egemen snflarn resmi
ve sivil gleriyle ve szde solcu yandalaryla hala TB-DERe saldr-
mas nereden kaynaklanyordu?

4.Olaan Genel Kuruluna doru genel izgileriyle iki hat olumutu: Bir
tarafta her trl olana ve yntemi kullanarak TB-DERi TB-DER ol-
maktan karp, onu snflar mcadelesinin dnda tutmaya alan, ge-
ni retmen kitlesinin dnce ve eylemini bask altnda tutmaya al-
an egemen snflar hatt, bir yanda rgtlerine sahip kan TB-DERi
emeki halkn mcadelesinin bir paras haline getirmek isteyen yz
binlerce eitim emekisi () Egemen gler TB-DERin kapatlmas
gereken bir rgt olduunu kantlamak iin her trl yolu denemiler-
dir. () Burjuvaziye gre hizaya sokulmas gereken rgtlerin banda
TB-DER geliyordu. Egemen snflarn TB-DERi istemedikleri, onun var-
lna tahamml gstermedikleri bilinen bir gerektir. Bir baka gerek
ise, TB-DERi ykamayacaklarn bilmi olmalardr. Burjuvazi bu neden-
le TB-DERi gdml bir rgt haline, rnein Milli Eitim Bakanlnn

418
 Basn ve Halkla likiler Brosu
haline getirmek istemektedir. 4.
Kongremizde baz milletvekil-
lerinin bu amala nasl rpn-
dklarn btn delegeler ibretle
seyretmilerdir. TB-DERi siyasi
kariyerleri ve gelecekleri iin bir
ara olarak kullanmak isteyen-
leri eitim emekileri unutmaya-
caklardr. ()

4.Olaan Kongremiz faist g-

lerin emeki halkmz yok etme
ve yldrma savana giritii buna kar emeki halkn, onun devrimci ve
ilerici unsurlarnn meru ve onurlu bir yaama mcadelesi srdrd
devrimci-demokrat retmen hareketinin datlmas ve burjuvazinin
kontrol altna alnmas tehdidinin yaand bir dnemde almalarna
balad. () FISE Genel sekreteri Kongremize katlm, almalar sonu-
na kadar izleyerek yeni yneticileri kutlamtr. 4. Olaan kongremizin
balamasyla birlikte gerici ve faist evreler TB-DER aleyhine irkin bir
kampanya balattlar.827 TB-DERi sol ii iktidar mcadelesinin bir ara-
c yapmak isteyenler, bu amala rgtsel bamszlmz hie sayanlar
(GDnin kongrenin birinci gn salonu kuatmas, hayali genel baka-
nn BANK-SENde oturup TB-DERi ynetmeye kalkmas vb) egemen
snflara bu konuda bol bol malzeme hazrladlar. () Kongrede herkesin
birbirine sorduu soru uydu: Kongrede rgt ykclar m kazanacak,
retmenler mi? Evet, 4. Olaan kongreyi retmenler kazanmtr. ()
TB-DERi ele geirmek isteyen sorumsuz bir grubun (-ki bu grubun y-
neticilerinin bir ksm rgt suu ile-
dikleri iin TB-DERden onur kurulu
kararyla ihra edilmilerdir-) rgt-
mze yapmak istedii tahribata kar
her zamankinden daha uyank olmak
zorundayz. () imdi yaplmas gere-
ken gerici, faist glerin TB-DERi
datma, rgtllmz parala-
ma giriimlerine kar en geni ret-
men kitlesini tek bir yrek yapmaktr.

419
() TB-DERi burjuvaziye teslim etmeyeceiz. Yaasn retmenlerin
emperyalizme, faizme, ovenizme kar devrimci- demokratik birlii. Ya-
asn grevli, toplu szlemeli sendika hakk mcadelemiz. Yaasn eiti-
min demokratikletirilmesi mcadelesi. Yaasn TB-DER.

Gazetenin 3. sayfasnda TB-DER Hukuk Brosunun Aklamas828 ve

4. Olaan Kongremiz ve Cumhuriyet Gazetesinin Tavr829 balkl yaz-
lara yer verilmitir.

4. OLAAN KONGREDE YAANANLAR

TB-DER Gazetesinin 4 ve 5. sayfalarnda TB-DER 4.

Olaan Genel Kurulu ve Gelimeler balyla kongre-
de yaananlar anlatlmtr. Bu yazdan rendiimize
gre Kongreyi geici bir divan amtr. Birlik dayanma
grubu bir nerge vererek konuk konumaclarn divan
seimlerinden sonra yaplmasn istemilerdir. Bu ner-
ge kabul edilmi ve Sleyman stn divan bakanl-
na seilmitir. Divann olumasndan sonra TB-DER
Genel Bakan Gltekin Gaziolu a konumas yap-
mtr. Daha sonra DSK Genel Sekreteri Fehmi Iklar
konumu DSK ve TB-DERin ibirliinin nemine
vurgu yaparak TB-DERin DSKe Onur yeliinin ger-
eklemekte olduunu sylemitir. Ardndan krsye gelen FISE Genel
Sekreteri Daniel Retureau, TB-DER FISE ilikileri
ve bunun uluslar aras retmen dayanmas a-
sndan nemini anlatmtr. Kongreye katlan Arap
retmenler Federasyonu (FAT) Genel Sekreteri
ve KTS temsilcileri birer konuma yapmlardr.

TB-DER Gazetesi bundan sonra yaananlar yle

anlatmaktadr: () Divan Bakan Sleyman s-
tn, oturumu saat 17de bitireceini ilan ettikten
ksa bir sre sonra dardaki GDliler kavga kar-
dlar. () Delegeler son derece soukkanl davra-
narak oturumun devam etmesini ve delegelerin
darya braklmamas gerektiini sylemelerine
ramen S. stn kararn deitirmedi. () Divan

420
seimleri oylamas Birlik Dayanma takmnn dnda kalan gruplarn oy
gcn net bir ekilde gstermiti. Bunu fark eden Birlik Dayanmann
dncesi ise ne yapp edip ya 4. Kongreyi almak, ya da yaptrmamak
istiyordu ve bunu herkes biliyordu. zetle Genel Kurulun 1.gn kav-
gayla balayp, kavgayla bitmiti. 2.gn Genel Kurulun en sakin gnyd.
Sabah oturum aldnda gndem gereince komisyon seimleri yapld.
Komisyon seimlerine Demokratik Merkeziyetiler, Devrimci retmen,
zgrlk Yolu ve Devrimci Demokratik Birlik gruplar ortak adaylarla ka-
tldlar ve seimleri byk farkla kazandlar.

2.gn komisyon raporlarnn okunma-

syla geti. Divana raporlarn okunmas
konusunda yeterlik nergesi verilme-
sine ramen bu nerge reddedildi ve
raporlarn okunmasna devam edildi.
3.gn yine raporlarn okunmasna de-
vam edildi. Fakat genel kurul salonunda
ve kulislerde DELEGEleri tedirgin eden
bir sylenti hzla yaylyordu. Sylenti ve
istihbaratlara gre, S.stn raporlarn
okunmasndan ve AKLAMAdan sonra
kongreyi tatil edecekBylece yeni bir kongreye dek Divan olarak ileri
yrtecek S. stnn SALON GREVLLERN geri ekmesi ve polisin
grevlilere bask yapmas bu pheleri daha da pekitirdi. Grevlilerin
geri ekilip polisin n plana kmas ve bu arada FISE Genel Sekreterinin
zerinin polis tarafndan aranmas delegelerin byk tepkisini ekti. Bu
olaylar zerine Devrimci retmen, Demokratik Merkeziyetiler, zgr-
lk Yolu ve Devrimci Demokratik Birlik gruplarna mensup 350 delege S.
stn bakanlndaki DVANA GVENSZLK NERGES verdiler. nerge
zerine youn usl tartmalar yapld.

Tartmalar zerine S. stn TB-DER Hukuk Brosundan mtalaa istedi.

Hukuk Brosu Genel Kurul, dernein en yetkili organdr. Divan Ba-
kanln setii gibi onu grevden alabilir. Buna yetkilidir. Gvensizlik
oylar, gven oylarndan bir fazla karsa DVAN DM olur. Burada
Anayasann 89. Maddesi uygulanmaz. nk 89.madde zel bir h-
kmdr. Derneklerle ilikisi yoktur.

421
 Lehte, aleyhte konumalardan sonra S. stn Hukuk
Brosu adna konuan Avukat Halit elenkin grle-
rini kabul etti. Gvensizlik nergesini oylatmak zere
Divan Bakan Vekili Adil lgeni grevlendirdi. Yaplan
oylama sonucunda 349 GVENSZLK, 277 GVEN ve
39 EKMSER oy kullanld. Bylece Sleyman stn
Divan dt.

Fakat Divan Bakan Yardmcs Adil lgen, oylama so-

nularn akladktan sonra Divann dmesi iin 4.
Genel Kurul delegelerinin salt ounluu olan 368
oya ulalmadndan divan dmemitir. Yarn saat
09da S. stn divan ynetecektir dedi ve oturumu
kapattn ilan etti.

Sleyman stn seilirken salt ounluk gerekmiyor da, drlrken

salt ounluk gerekiyor! Tam bir ilerleme mant!..

Bu aklama zerine Genel Kurul ksa bir sre sertleti ve tansiyon yk-
seldi. Bu kargaadan istifade eden Sleyman stn divan, kongre tuta-
naklarn da alarak salondan kat.

Bu durum zerine, Genel Ynetim, duruma el koydu ve Hukuk Brosun-

dan konu hakknda grn istedi. Hukuk Brosu oylama yasaldr ve
Divan dmtr dedi. Bunun zerine yeni divan seimine geildi.

Gvensizlik nergesi veren gruplar, Divan Bakanlna Ali Bapnarn

bakanlnda yeni bir heyet nerdiler. Ali Bapnar listesi, 414 kabul ve
33 ekimserle Divan Bakanlna seildi. Yeni Divan kongreyi kald yer-
den srdrd. 3.gnn almalar saat 20.00 sularnda bitti.

Genel Kurulun son gn saat 08de balad. Gndem maddeleri srasyla

uyguland. Saat 20.00 sularnda seimlere geildi. Seimlere 397 ( yz
doksan yedi) delege ve liste katld. Oylama sonucunda Demokratik
Merkeziyetiler, Devrimci retmen, zgrlk Yolu ve Devrimci De-
mokratik Birlik gruplarnn destekledii Gltekin Gaziolu bakanln-
daki ortak liste 339 oy, Devrimci Demokrat retmen grubunun listesi
24 oy, Yurtsever retmen grubunun listesi 5 oy ald ve 29 oy da bo
kt.

422
 Sleyman stn divandan dtkten sonra
ilan ettii halde ertesi gn salona gelmedi.
aldklar kongre tutanaklar zerinde tahrifat
yaparak nl 10. Asliye Hukuk mahkemesinden
bir tedbir karar ald. Kararn Ankara cra Me-
murluu kanalyla teblii gerekirken ve kongre
sresi iinde yaplmas gerekirken, bu teblii
yapmad. DELEGELERN ubelerine dnmesi-
ni bekledi. Drt gn sonra gazeteye ilan vere-
rek yeni bir kongre toplad. Genel Merkezin
daha nce dzenledii fotorafl, mhrl de-
lege kartlar yerine S. stn imzal fotoraf-
sz-mhrsz, DELEGE KARTlar ile GD ve
KDnin ynsal katlmyla 28 Austos gn
Kongre yapt.

Birlik-Dayanmann bu korsan Kongresi o kadar komik ve usulsz

idi ki, daha nceki ortaklarndan hi biri bu Kongreye katlmad gibi
S. stnn 6 kiilik divannn 4 yesi de divandaki yerlerini almadlar.
Ama Sleyman stn, ylesine byk ve muhteemdir ki, o tek bana
bir kongreye bedeldir ve tek bana kongre yapabilir. Nitekim, yapt! Eski
ortaklarn kallelikle, dneklikle sulad. Safkan Birlik-Dayanma listesi
sfra kar 180 (!) oyla hkmen galip (!) geldi. Halen rgt yesi olmayan
bir Birlik-Dayanmac Genel Bakan oldu. imdi Maden- ve Bank-Sen
odalarndan TB-DERi ynetecei iddia ediliyor.

Otobslerde, minibslerde kongre yapmakla nl Utkan ve savakan S.

stn ve yandalar 60 gerek
delegeyle 737 delegelik kong-
reyi ite byle kazandlar (!)

Gazetenin 5.sayfasnda 28
Austos 1978 tarihli GYK ve
MYKnn Bildirisi balkl ak-
lamaya yer verilmektedir. Bil-
diri zetle u ekilde; 21-24
Austos tarihleri arsnda yap-
lan TB-DER 4. Olaan Genel

423
Kurulu sonunda seilen yeni ynetim organlar 26 Austos 1978 gn
ortak olarak toplanarak grev blm yapmtr. Buna gre Merkez
Yrtme Kuruluna seilen yeler u grevleri yapacaklardr:831

Gltekin GAZOLU; Genel Bakan, A.Rza AYDIN; Genel Bakan Yardm-

cs, Ayhan KUTLAY; Genel Bakan Yardmcs, smet YALINKAYA; Ge-
nel Bakan Yardmcs, Kemal UZUN; Genel Sekreter, brahim SEVML;
Genel Sekreter Yardmcs, mer ARSLAN; Genel Sekreter Yardmcs,
Bayram AYAZ; Genel Sekreter Yardmcs, ner YACI; Genel Sekreter
Yardmcs, Abdullah GLBUDAK; Genel Sayman, Tekin STN; Genel
Sayman Yardmcs. 832

() Gvensizlik nergesiyle drlen Divan bakan Kongrenin tamam-

lanmas, delegelerin blgelerine dnmelerini beklemi, bu gn (27 Aus-
tos) basndan rendiimize gre bir sahte kongre toplama abalarna
girimitir. () Bu tutum sadece Genel Kurula saygszlk deil, ayn za-
manda TB-DERe ve demokratik retmen hareketine bir saldrdr. ()

5. sayfada 1 Eyll Dnya Bar Gn balkl fotorafl bir yaz bulunu-

yor.833

K TB-DER GENEL MERKEZ ORTAYA IKINCA

DSK YNETM HANGSN TANIDI?

6. sayfada DSK Yrtme Kurulu Ynetimimizi Destekliyor balkl fo-

torafl bir haber ve DSK genel Sekreteri Fehmi Iklarn Genel Bakan
Gazioluna gnderdii mektuba yer verilmitir. 8.sayfada (derginin say-
fa numaralamasnda 7.sayfa atlanmtr.
Aslnda bu sayfa 7.sayfa olmalyd. .A)
TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun
rgtteki son gelimelerle ilgili olarak
kamuoyuna ve rgte yapt aklama-
lar yer almaktadr. Daha nce yelik-
ten ihra edilen ve 4. Genel Kurulumuz
tarafndan da ihrac onaylanan Talip
ztrk adl kii TB-DER Genel Baka-
n sfat ile Genel Sekreter Yardmcs
mer Arslana 8 Austos 1978 tarihli bir

424
ihtarnameyi noter kanalyla gndermitir. Ad geen kii, ihtarnamede
TB-DER Genel Bakan olduunu iddia ederek, ynetimi ve Genel Mer-
kezi kendisine teslim etmemizi istemektedir. Aslnda ekilen ihtarname-
nin hibir hukuksal dayana bulunmamaktadr. () denilerek yaanan
sre anlatlmaktadr.

() Birlik-Dayanmaclar Genel Kurulun birinci gn yaplan divan se-

imlerinin dnda tm oylamalar kaybetmilerdir. Genel Kurulun irade-
si ortaya knca ayrlklarn aylar nce saptadklar strateji yrrle
konuldu. (TB-DERi olabildiince iinden tahrip etmek, kamuoyunda
ypratmak, sonra da UDC (Ulusal Demokratik Cephe)ci bir izgi dernei
kurmak)834 ynetimi kaybettikleri DSK sendikalarnda nasl izgi sendika-
lar kuruyorlarsa, TB-DERde de ayn stratejiyi uygulamak zere blc-
l srdrmek. Bu plan fark eden ittifak gruplarnn (Halk Eitimciler,
Demokrasi in Birlik, Devrimci Demokratik retmen) kendilerini terk
etmelerine, yalnz brakmalarna karn ayrlk davranlarn srdr-
yorlar.835 TB-DERi kendilerinin temsil ettiini ileri sryorlar. rgt t-
zn ve ilkelerini inediinden Onur Kurulunca TB-DER yeliinden
kartlan 4. Olaan Genel Kurula yapt bavuruda reddedilen ve halen
TB-DER yesi bile olmayan Talip ztrk, TB-DER Genel Bakan sfatn
kendi kendine vererek basna demeler vermektedir.

rgtmz ift bal gstermeyi eski stanbul ube bakan iken bala-
tan Talip ztrkn rgtmzle uzak yakn bir iliii olmad ortadadr.
() Genel Kurulumuza katlan ve gelimeleri yakndan izleyen bata FISE
genel Sekreteri ve DSK yetkilileri olmak zere tm karde demokratik
kitle rgtleri temsilcileri, yeni seilen ynetim organlarmz ve dayan-
ma dileklerini iletmilerdir. ()

Gazetenin dier sayfalarnda kongreye gnderilen mesajlar, FAT ve FISE

temsilcilerinin konumalar yer almaktadr.

TB-DER Gazetesinin 165. says 7.10.1978 tarihinde kmtr. Gazetenin

1.sayfasnda baz deiiklikler gze arpmaktadr. lk gze arpan kapak-
taki TB-DER logosunun yannda Emperyalizme, Faizme, ovenizme
Kar yazsdr. kinci deiiklik ise tb-der yazsnn altnda daha ncele-
ri var olan Bamszlk, Demokrasi, Bar ve zgrlk Mcadelesinde

425
yazsnn yerine gelen Eitimin Demokratikleti-
rilmesi ve Sendikal Haklar in leri yazsdr. Ka-
pakta yer alan yazlar unlar: 7 TB-DER yesi
Daha Katledildi, Faizm Dkt Kanda Bou-
lacaktr, 35 Eitim Enstitsnn Ynetici, -
retmen ve renci Temsilcileri TB-DERde Bir
Toplant Dzenledi, Eitim Enstitlerinde Can
Gvenlii Salanmal TB-DERli retmen Ky-
mna Son Verilmelidir, TB-DERin Sorunlarn
Mahkemeler ve Kayyumlar Deil, TB-DERliler
zecektir

TB-DER K BALIDIR DEMEK,

RETMENLER RGTSZ VE SAVUNMASIZ
KALSIN DEMEKTR

2. sayfadaki bayazda TB-DER ki Baldr Demek retmenler r-

gtsz ve Savunmasz Braklsn Demektir yazs yaynlanmtr. Bu
yaz Talip ztrkn dzenledii basn toplantsndaki konumasnn bir
blmnn Tercman Gazetesinde yaynlanan biimiyle aktarlmasyla
balyor:

TB-DERde GAL SRYOR. Genel Bakanlardan ztrk, banka ve

resmi makamlarn Gaziolu ynetimini
tanmadn ne srd. ki bal ynetim
haline gelen TB-DERin Genel Bakanla-
rndan Talip ztrk, dn dzenledii basn
toplantsnda.836

4. Olaan Kongre sonras TB-DERde bi-

linli ve kastl olarak yaratlan gelimeler
kamuoyunda hala tartlyor. Burjuva ba-
sn, gerici ve faist evreler, TB-DERin
iki bal hale geldii iddialarn manet
yaparak rgtmz aleyhide irkin bir
kampanya srdryor. Turhan Feyziolu,
Ecevit Hkmetinden ayrl gerekelerin-

426
den birinin TB-DERin bu gne kadar kapatlmay olduunu syl-
yor. Azl faist katil Muharrem Semsek, Hergn Gazetesinde Hkmetin
TB-DERle lk-Biri ayn kefeye koymasnn ne kadar yanl olduunu
TB-DERin 4. Kongresinin ispat ettiini ileri srerek TB-DERin en
ksa zamanda kapatlmasn istiyor. () TB-DER lkretim haftas ne-
deniyle demokratik kurulularn da katld837 bir panel dzenlerken, bu
paneli polisin yardmyla engellemek isteyenler (ki bunu baaramam-
lardr) panele katlnmamas iin Cumhuriyet gazetesine ilan verenler
kimlerden yanadrlar? Tercman Gazetesine gsn gere gere, utkan
bir komutan edasyla deme veren ve TB-DERin paralarn bloke ettir-
mekle, telefonlarn kestirmekle vnen Bay Talip ztrk kime hizmet et-
mektedir? u szleri hangi namuslu insan, hangi ilerici kii syleyebilir?

TB-DERde igal sryor. Gaziolu ve yandalarnn resmi kurumlar

karsndaki durumlarn ihtarnamelerle bildirdik. TB-DER adna hesab
olan bankalara ekilen ihtarnameler sonucu Ziraat bankas ve Bankas
demeyi durdurdu. Telefon bamdrlne bavurumuz zerine TB-
DERe ait iki telefon konumaya kapand (Tercman Gazetesi; 24 Eyll
1978, Talip ztrkn demeci) () Trkiyede TB-DERin telefonlarn
kestirmek, paralarn bloke ettirmek erefini (!) bir kendisi, bir de MCnin
Ankara Valisi Durmu Yalna nasip olmutur. () 4. Olaan Kongre sra-
snda rgt ykclarna her trl destei gsteren Demokrasi in Bir-
lik grubunun son gnlerde yaynlad bir bror ibret belgeleriyle dolu-
dur. () Bu brorn 22.sayfasnda yle deniliyor: kinci gnn akam
zellikle Birlik-Dayanma tarafndan yaylan bir dnce var: Seimler
kaybedilmitir. Divan kongreyi ertelerse yeni toplantya kadar Genel
Merkezi Divan ynetecektir Bu DB grubunun Divandaki temsilcisinin
marifetiyle divan tutanaklarn tahrifata uratmas sonucu mahkemenin
ihtiyat- tedbir kararn almas sonucunu dourmutur. Bu durum nasl
rgt ykclarna hizmet etmise, ayn grubun TB-DERin kayyuma
devredilmesi yolundaki nerileri ve mahkemeye bu konuda dava ama-
lar da son tahlilde bozgunculara yaramaktadr. () Bilelim ki; TB-DER
iki baldr demek, iki taraf da yasal ve meru deildir demek bozgun-
cular irin gstermek demektir. retmenler rgtsz ve savunmasz
kalsn demektir.()838

427
Ayn sayfada ok nemli ve vedidir kodlu bir Genelge gze arp-
maktadr. Genelgede 4. Kongrede yaplan Tzk deiiklii ve ye den-
tilerinin 25 liraya kt rgte duyurulmaktadr.

3 .sayfada lkretim Haftas Paneli balkl yaz, 4. sayfada da bu pa-

nelde TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun yapt konuma
yer almaktadr. Gaziolu bu panelde ilkretimin sorunlarn anlatm,
ana dilinde eitimle ilgili u grleri dile getirmitir: teden beri Tr-
kiyede eitim rk, oven ve asimilasyoncu bir karakterdedir. Ana dili
Trke olmayanlardan, kk bir aznln dnda, kimseye ana dili ile
eitim retim olana tannmamtr. Oysa Trkiyede emperyalist
amalarla emperyalist lkelerin dillerinde eitim retim yapan pek
ok okul bulunmaktadr. ()

5.sayfada Konya Blge Toplantsnn rettikleri839 ve Bir Blclk

rnei Daha840 yazlar gze arpmaktadr. 6 ve 7. Sayfalarda TB-
DERin 4. Be Yllk kalknma Planna likin Grleri balkl yaz bu-
lunmaktadr. Bu yaznn Mevcut Eitim Sisteminin Temel zellikleri
balkl ksmn zetleyerek aktarmay uygun buluyoruz:

TB-DERE GRE MLL ETM SSTEMNN GENEL ZELLKLER

() Sistemin btnl asndan laik eitim anlaynn benimsenme-

sine ramen bu laik eitim anlay, teokratik kurumlarla i ie girmi
bir biimde temellendirilmitir. Laik devlet anlaynn prensip olarak be-
nimsenmi olmasna ramen zellikle 1950lerden sonra teokratik eitim
kurumlar resmilemi ve yasallamtr. Cumhuriyetin ilk dnemlerinde
yasaklanm olan dinsel ideolojiler ve kurumlar 1950lerde mam Hatip
okullar, Kuran Kuslar, Yksek slam Enstitleri gibi adlarla resmileip
yasallamlardr. Eitim alanndaki milli eler dinsel ve emperyalist
kltr eleri tarafndan tasfiye edilmitir. Laik-hmanist dnya gr
ile teokratik eitimin iielii eitimin ieriine de yansmaktadr. Bunun
doal sonucu olarak rencilere farkl derslerde biribiriyle elien bilgi-
ler retilmektedir. yle ki; renci dersin birinde Adem ile havvann
ocuklar olarak teneffse karken baka bir derste evrim teorisi oku-
maktadr.. Dersin birinde dnyann tanrsal g tarafndan yaratldn
renirken baka bir derste dnyann jeolojik devirler geirerek bu gnk
duruma geldii anlatlmaktadr. Ksacas laik hmanist dnya gryle

428
teokratik dnya grnn bir sistem ierisinde kaynatrlmasyla orta-
ya kan eitim tablosu elikili bir bilgi yn olmaktadr. ()

8. sayfada ili Emekileri Faizmi Yenecek,841 Kbrs Trk retmenler

Sendikas Adna Esat Varolunun 4. Olaan Kongrede Yapt Konu-
ma,842 Kbrs Rum retmenler rgtnn Mesaj,843 Zafer Emek-
i ran Halklarnn Olacaktr yazlarna yer verilmektedir. 9. sayfada
Camp David Zirvesi Filistin Halknn Mcadelesini Durduramayacak-
tr, Duisburg i Yardmlama Derneinin 4. Olaanst Genel Ku-
rulu le lgili Basn Bildirisi,844 Anlar Mcadelemize rnek Olsun845
10. sayfada Eitim Enstitlerinin Sorunlaryla lgili Toplant Yapld,846
Somoza Deil, Nikaragua Halk Kazanacaktr yazlar ile TB-DER (
Tm Eitim retim Emekileri Birleme ve Dayanma Dernei) Tz
yaynlanmtr.

TB-DER TZNN BAZI MADDELER DETRLYOR

TB-DER Tznn 3. maddesine ek yaplmas nerilmitir. Tzn

3.maddesindeki dernein amac u ekildedir: Atatrk devrimleri, n-
san Haklar Evrensel Beyannamesi ile Anayasamzn milli, demokratik,
laik ve sosyal hukuk devleti kapsm iinde yelerinin tm ekonomik, de-
mokratik, sosyal ve zlk haklarn koruyup gelitirerek birlemelerini ve
dayanmalarn salamaktr

Geici Madde-I: Merkez Yrtme Kurulunun bavurmas zerine Ba-

kanlar Kurulunca izin verildii takdirde tzn 1.maddesindeki derne-
in ad TRKYE ETM RETM EMEKLER BRLEME ve DAYANI-
MA DERNE (TB-DER) olarak deitirilecektir.847

TB-DERin 4. Olaan Kongresi srasnda ve sonrasnda yaananlar TB-

DERi sarsacak, rgt blnme aamasna gelecektir. Bu skntlar yzn-
den TB-DER Gazetesi 15 gnlk periyotlarla kamayp neredeyse aylk
periyotlarla kmaya balayacaktr. Bu arada kendini rgtn Genel Ba-
kan olduunu iddia eden Talip ztrk ve ekibi de TB-DER adyla gazete
karmaya balayacaktr.

429
 TB-DER; SINIRLI DEMOKRATK HAKLARIMIZ GASP EDLEMEZ

30 Kasm 1978 tarihinde kan TB-DER Gaze-

tesi 166. saydr. Kapanda Snrl Demokratik
Haklarmz Gaspedilemez fotorafl olarak yer
almaktadr. Bu yazda zetle dile getirilen gr-
ler de yledir:

Egemen snflarn 4. Olaan Kongreden sonra

TB-DERde yarattklar iki ballk durumu gi-
derek ortadan kalkmaktadr. TB-DERi tasfiye
planlarnn gnl uygulayclar olan baz kiiler
giderek yalnzlamakta ve yeni k yollar ara-
maktadrlar. 21 Ekimde yaplan ube bakanlar
toplants bozguncularn kimliklerini aka sergi-
lemitir. () her kim ki, iki taraf da tanmyoruz
gibi szler ediyorsa bilmelidir ki, bu tavrlar, ege-
men snflarn TB-DERi tasfiye planna hizmet eden birer ara olmaktan
te gidemez. () Bahelievler katliamnn sanklar POL-DERli polisler
midir ki, POL-DER kapatlmak istenmektedir? Okullarda, rencilerin can
gvenliini ve renim zgrln ellerinden alan, onlara bomba atp
kurun skan TB-DERli retmenler midir
ki, TB-DER kapatlmak istenmektedir. Dev-
let dairelerini ikence odas olarak kullanan-
lar TM-DERli memurlar mdr ki, TM-DER
kapatlmak istenmektedir?

Hayr, Trkiyede olup bitenlerin sorumlular

bu rgtler deildir. Bedrettin Cmertlerin,
Doan zlerin, Orhan Yavuzlarn ve nice
yiit devrimcinin katili bu rgtlerin yeleri
deildir.848 Bu gn lkemizde sa sol at-
mas deil faist saldrlar vardr. Datlmas
gereken odaklar faist yuvalardr.

2. sayfadaki Bayaznn bal Mcade-

leyi Ykseltmek in Grev Banadr. Ya-
zda zetle u grler yer almaktadr: 24

430
Kasm 1978 gn Birlik-Dayanma grubunun at dava sonuland.849
() stenilen tedbir karar kaldrlm ve TB-DERde yasal ynetimin
Gltekin Gaziolu bakanlndaki ynetim olduu karar verilmitir.
() Ayn gn, Demokrasi in Birlik grubunun at ve TB-DERe ted-
bir konulmas, TB-DERin kayyuma devredilmesi davasnda da tedbir ve
kayyum istekleri reddedilmi, TB-DERde yasal ynetimin olduu belir-
tilmitir. Bilindii gibi daha nce de Halk Eitimciler grubunun at,
ayn istemli davada da tedbir ve kayyum istekleri reddedilmiti.

Bylelikle mahkemeleri arac kullanarak TB-DERi paralamak isteyenle-

rin hevesleri kursaklarnda kalm olmaldr. 4. Olaan Genel Kurulumuz-
da rgt tabanndan destek bulamayanlarn, eitli yntemlerle rgt
ele geirme planlar boa karlm olmaktadr. () TB-DER Emperyaliz-
me, Faizme ve ovenizme Kar Mcadelesinde Daha Kararldr TB-
DERi Daha Gl, Daha rgtl, Daha Mcadeleci Klmak in leri!...

Ayn sayfada yer alan TB-DER MYKnn Kamuoyu Aklamas balkl

yazda ve Bayazda anlatlanlar yinelenmektedir.

32 DEMOKRATK RGTN
BABAKAN BLENT ECEVTE GNDERD MEKTUP

3. sayfada Anti-Demokratik Yasa Tasarlarna Kar Direni rgtleni-

yor balkl yaz karlmak istenen Polis Grev Yetki yasas, 657 Sayl
Devlet Memurlar Yasas, 1630 sayl Dernekler Yasas ve 171 Sayl Top-
lant ve Gsteri Yryleri Yasasnda yaplmas dnlen deiiklik-
lerle ilgili olarak 32 Demokratik rgtn850 yapt toplant ve bu toplant
sonunda kaleme alp Babakan Blent Ecevite gnderdikleri mektubun
metni yer almaktadr. Tarihsel bir belge olduundan mektubun bir bl-
mn buraya aktarmay uygun bulduk:

Sayn Blent Ecevit/ Babakan,

Bu gn Ankarada DSKin ars zerine Demokratik platformu olu-

turmak amac ile bir araya gelen emperyalizme ve faizme kar mca-
deleyi srdrmede kararl olan 33 kuruluun temsilcileri olarak, sapta-
dmz baz grleri bilginize sunmakta yarar gryoruz.

431
Yllardr ve bugn bir yandan faist saldrlar, kamu kurulularnda da
kadrolaan faist cinayet ebekelerinin kitle katliamlar srmekte, te
yandan egemen snflarn yaratt ekonomik bunalmlarn tm yk,
her geen gn biraz daha fazla bir biimde emeki halkn srtna yk-
lenmektedir. () Giderek younlaan faist saldrlar ve arlaan eko-
nomik bunalm karsnda, bu gn siyasal iktidar kararsz davranmakta
ve ciddi nlemler almaktan uzak bir noktada bulunmaktadr.

Hal byle iken, faist odaklarn stne gidilmezken, yllardr emeki

halkn karlarn savunan demokratik rgtlere ynelik yeni anti-de-
mokratik yasa tasarlarnn gndeme getirildii gzlenmektedir.

CHPnin muhalefetteyken Anayasa mahkemesine bavurarak iptal et-

tirdii baz anti-demokratik hkmleri iktidara geldiinde yasallatr-
mak istemesi arpc bir elikidir. ()

Tm anti-demokratik giriimlere kar var gcmzle mcadele edece-

imizi bir kez daha hatrlatyoruz.

Ayn sayfada TB-DER Saldrlara Boyun Emeyecektir balkl basn

aklamas metni bulunmaktadr. Aklamaya gre son ayda 11 TB-
DER yesi ldrlm,851 saldrlar so-
nucu 20 ye yaralanm, 21 ube binas
bombal saldrya uram, 4 ube de vali
ve kaymakamlarca kapatlmtr.

4. sayfada Anti-Demokratik Orta Dere-

celi Okullar Ynetmeliine Hayr yazs,
Trkiye Ky lkokullarna Yardm Dernei
Bakan Kazm Alkan TB-DER Genel
Bakan Gazioluna Gnderdii Kutla-
ma Mesaj ve Faizmin Bir irkin Tertibi
Daha852 yazlar yer almaktadr. 5.sayfa-
da TB-DER ube Bakanlar Toplants
Sonu Bildirgesi853 bulunmaktadr. Bu
Bildirgenin baz blmlerini zetleyerek
buraya aktarmay faydal bulmaktayz:

432
 TB-DER UBE BAKANLARI TOPLANTISI SONU BLDRGES

() Biz toplantya katlan

ube bakanlar olarak; 21-24
Austos tarihleri arasnda ya-
plan 4. Olaan Kongrede de-
legelerin byk ounluu ve
zgr iradesiyle seilen Glte-
kin Gaziolu Bakanlndaki
ynetimin, tek, meru ve yasal
ynetim olduunu ilan ederiz.

TB-DERin rgtsel btnl- TB-DER ube Bakanlar Toplants

n paralamaya, devrim-
ci-demokratik retmen hareketini datmaya ya da etkisizletirmeye
ynelik her trl giriim ve provakasyonlara kar, kararl bir ekilde m-
cadele edeceimizi bildiririz.

rgtmz TB-DERin bu gne dek olduu gibi, bundan sonra da em-

peryalizme, faizme, ovenizme kar eitimin demokratikletirilmesi ve
eitim emekilerinin zlk ve meslek sorunlarnn zm yolunda daha
aktif ve kararl bir mcadele srdreceine olan inancmz belirtiriz.

TB-DER iinde bilinli olarak yaratlan kargaaya son verebilmek iin bir
olaanst kongre zm olacaksa, byle bir olaanst kongre egemen
snflarn TB-DERe ynelik planlarn boa karacaksa, bozguncular
mahkum edecekse bu yola gidilmelidir. Aksi halde byle bir olaanst
kongre kargaann deiik biimlerde srdrlmesine yol aacaksa, bur-
juvaziye TB-DER zerinde hazrlad operasyonlar iin zaman kazand-
racaksa bunun rgtmze yarar getirmeyecei aktr.

Bize gre zm, bozguncularn ve rgt ykclarnn ayr rgtlenme a-

balarndan vaz geip, rgtsel yasallk iinde TB-DERin almalarna
katlmasna ve rgtn mahkemeler srecinden karlmasna baldr.
Ancak byle bir ortam salandnda, bu gnk meru ynetim tarafn-
dan rgtsel birliin pekitirilmesi amacyla bir olaanst kongre karar
alnmaldr. ()

433
rgtmze ynelik saldrlarn savuturulmas, rgtsel birlik ve btn-
lmzn pekitirilmesi iin sorumluluk duyan grup ve kiilerin bir ara-
ya gelmesinde yarar grdmz belirtiriz.

Gazetenin 6-7. sayfalar ube BakanlarTop-

lants ve Belgeler baln tamaktadr. Bu
sayfalarda TB-DER Genel Bakan Gazio-
lunun ube bakanlar toplantsnda yapt ko-
numa ve 4. Olaan Kongreye ait tutanak, dele-
ge kartlar ve baz belgelere yer verilmektedir.854
Gaziolunun konumasnda zetle u grler
dile getirilmektedir: 21-24 Austos gnlerinde
yaplan 4. Kongre, 736 delegeden 696 delegenin
katlmyla balad. 4 grubun ittifakyla ve 280
oyla Sleyman stn bakanlndaki divan se-
ilmi ve almalarna balamtr. Bu divan top-
lam delegelerin ve oylamaya katlan delegelerin
yarsnn ok altnda oy ald halde, Genel Kurulun bu iradesine tm
gruplar sayg gstermitir. Ancak seilen divan tarafsz davranmad iin
Genel Kurul delegeleri Kongrenin 3.gn gvensizlik nergesi vermiler
ve 277ye kar 349 oyla drlmtr. Gven oylamasna katlan 665
delegeden 447si salonda kalarak 414 oyla Ali Bapnar bakanlnda
yeni bir divan semilerdir. almalarn son aamasnda 397 delegenin
imza karlnda oy kullanmas sonucu 339 oyla yeni TB-DER ynetimi
seilmitir. () Bizi sahte ubeler amak ve naylon delegeler yazmakla
suladlar. imdi size 1978 Ocak ayndan Genel Kurula kadar alan TB-
DER ubelerinin listesini okuyacam. Hangisi naylonmu (!) Siz karar
verin. inizde hangi ube bakanlar
naylon ubelerin bakanlardr? kn
buradan aklayn ki, herkes ren-
sin. ()

8. sayfada da 4. Olaan Kongre-

mizle lgili Belgeler ksmna devam
edilmektedir. 9. sayfada Bir Brore
Yant TB-DER Hukuk Brosunun
Aklamas855 ve DGM in Dava

434
 Ald balkl yazlara yer verilmitir. 10. sayfada
FISE Ynetim Kurulu Topland856 yazs gze arp-
maktadr. 11. sayfa rgt Haberlerine ayrlmtr.
Burada; TB-DER ve GAZ-DERin ortak aklama-
s, FISEnin Filistin retmenleri ve Halkyla Daya-
nma Mesaj ile ldr, K ve Adyaman TB-DER
ubelerinin mesajlar bulunmaktadr.857 Gazetenin
12.sayfasnda Mahkeme Kararlarna yer veril-
mitir.858

TB-DERin 4. Olaan Kongresi rgtn gcn ve

etkinliini sarsarken lkede de faiist saldrlar gide-
rek trmanacak, tek tek ldrlmeler yerini kitlesel
katliamlara terk edecektir. MHP lideri Alpaslan Tr-
ke, srekli olarak skynetim ilan edilsin a-
rlar yapmakta iken lkc komandolar bu amac
gerekletirecek bir eylemi gerekletireceklerdir.
19 Aralk 1978 gn Kahramanmarata nce TB-
DERli iki retmen ldrlecek,859 ardndan Alevi yurttalarn oturduk-
lar mahallelere kar yaplan ve tarihe Mara Katliam olarak geecek
olan saldrlarda 100n zerinde insan hunharca katledilecektir. Ecevit
hkmeti bu olaylar zerine 13 ilde skynetim ilan edecektir.

435
DPNOTLAR
786 TB-DER stanbul ubesi yesi ve ili Baar lkokulu retmeni Haydar
Karababa, 1.1.1978 gecesi evine giderken katledilmitir.
787 Sungurludaki bu srgnler nedeniyle halktan toplanan imzalar dnda
TB-DER, TM-DER, HALKEVLER ve YDGF ortak bir bildiri datarak sr-
gnleri protesto etmilerdir.
788 Kars, Van, avat, Adyaman, Amasya gibi il dna srlen 10 retmen
iin verilen dilekenin altnda 6 imzacnn adlar bulunuyor.
789 DSKin 6. Erken Genel Kurulu 22-28 Aralk 1977 tarihinde yaplm ba-
kanlk iin Maden- bakan Kemal Trkler ile Genel- bakan Abdullah
Batrk yarmlardr. Bu seimlerde Batrk, geerli 317 oyun 214n
alarak DSK Genel Bakan seilmi, Fehmi Iklar ise 222 oy alarak Genel
Sekreterlie seilmilerdir.
790 Tabloya gre TB-DERin aylk gelirinin 8.5 milyon lira cvarnda olduu
grlmektedir.
791 2.MC Hkmetinin TB-DERli retmenlere ynelik bask ve kymlar
gzler nne sermek iin srgn edilen retmenlerin yeni grev yerleri-
ni yazmak gerekirdi. Emin Snmez (Tunceli-Plmr), Hasan Gke (Ela-
z-Palu), Ramazan Gne (Sivas-Yldzeli), Habip Kocuk (Diyarbakr-Sil-
van), Ali Pamuk (Ordu-Mesudiye), A. Remzi Yaar (Mardin-Derik), Turgut
Temiz (Van), Halim Akgl (Sivas), Muammer Bilgi (Bitlis)
792 TB-DER ynetici ve yesi 7 retmenin 4 il ii (ilelere), 3 il dna
srgn edilmitir.
793 TB-DER Kars ubesi yesi ve Atatrk Ortaokulu retmeni Talat Temel
24 Ocak 1978 tarihinde lk-Bir binas nnden geerken faist bir gru-
bun bakl saldrsna uram ve yaamn yitirmitir.
794 6 ubat 1978 tarihinde Elazda sa grl bir gen ldrlm, bir
retmen de bacandan yaralanmtr. 8 ubat 1978 tarihli Milliyet Ga-
zetesinde yer alan habere gre Valilik, gelen bir ihbar zerine TB-DER
Elaz ubesinin aranmasn istemi, ubede polis tarafndan bir arama
gerekletirilmi, arama yapan polislerden biri bir sre sonra bir tabanca
bulduunu bararak duyurmu, bu komplo zerine ube kapatlmtr.
795 DEK ile ilgili bir deerlendirme yazsnda yle denilmektedir:
Demokratik Eitim Kurultaynn Sonu Bildirgesinde yer alan:
Demokratik bir eitim, ancak demokratik bir toplumda mmkndr. Ei-
timin demokratikletirilmesi urunda verdiimiz mcadele, toplumumu-
zun iine girdii genel demokratikleme srecinin nemli bir parasdr.
Basksz ve smrsz bir toplum dzenini gerekletirebilmek amacyla
anti-demokratik tm engellerin temizlenmesi, tarihsel bir grevdir.
Tm emeki snf ve tabakalara eitim grme olanaklar salanmadka,
ezilen halkn demokratik zlemleri, dili ve kltr zerindeki rk-oven

436
 ve asimilasyoncu politika ve uygulamalara son verilmedike, retici g-
lerin zgrce gelimesini salayan, gerekten demokratik bir toplumdan
ve eitimden sz edilemez. gr TB-DERin meseleye bakyd. Onu
siyaset yapyor diye itham edenler, sendika ve meslek odalar siyasete ka-
rmasn diyenlerdir. (Yaln Yusufolu: Abece Dergisi; say 300, Austos
2011, s.17)
796 Kurultaya Babakan Blent Ecevit ve Milli Eitim Bakan Necdet Uur bi-
rer mesaj gndermilerdir.
797 DEKin dzenlenmesinden sonra gerek sac basnda ve gerekse sol grup-
lar arsnda eitli deerlendirmeler yaplmtr. Sol ii deerlendirmeler-
den biri 1976 ylnda kurulan Krt gruplarndan Rzgari grubunca yapl-
mtr. Bu grup Eitim Emekileri ve DEK Kurultaynn Analizi- Dil ve
Kltrel Haklar, Kendi Dilinde Eitim adl bir bror yaynlamtr. (Sos-
yalizm ve Toplumsal Mcadeleler Ansiklopedisi, No: 69, s.2322, letiim
Yay.st. 1990)
798 hra edilen stanbul ube yneticileri; Talip ztrk, Musa Kasa, Erhan
Ekici, Caner Trkmen, Hasan Grkan. Adana ube yneticileri; Mehmet
Danman, Ayhan Ongun, Bayram Altnsaray, Dural nal, Yusuf Ziya ll.
799 TB-DER 4 adet zel Say gazete karmtr. 1 Mays 1978 iin karlan
zel say 4.dr.
800 Burada kastedilen grup Birlik- Dayanma grubu olmaldr.
801 Kitap, TB-DER Yayn olarak baslmtr.
802 Bu yazdan rendiimize gre FSM, 146 lkeden 192 milyon yesi olan
bir kurulutur. Trkiyede sendika kurma hakk yasalarca verilmedii iin
TB-DER, sendika olmad halde FSMnin yeliine kabul edilmitir. FSM
Genel Kuruluna TB-DER Genel Bakan Gaziolu da katlmtr.
803 Toplant 22-23 Mays 1978de Kbrs / Lefkoada yaplmtr.
804 Mesajda zetle Emperyalizmin ve siyonizmin yllardan beri Filistin hal-
kna ektirdii aclar Trkiye emekileri ve retmenleri znt ierisin-
de izlemektedir. () Filistin anavatan kurtarldnda, Filistin ocuklar
zgrce yetime olanaklar bulacaklar, serpilip gelieceklerdir. Yaasn
Filistin halknn kurtulu mcadelesi. Yaasn Filistin retmenlerinin
mcadelesi. Kahrolsun emperyalizm ve Siyonizm denilmitir.
805 Server Tanilli 7 Nisan 1978 tarihinde urad bir silahl saldr sonucunda
ar yaralanm ve tedavi amacyla yurtdna gnderilmiti. Tedavisi iin
gereken 2 milyon lira iin alan kampanyaya TB-DER de katlmtr. (Ta-
nilli, tedaviden sonra felli kalm 29 Kasm 2011de hayatn kaybetmitir)
806 TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu bu olay yle anlatmaktadr:
3 Mays Trkler Bayramnda Aksarayda, Ahmediye Karakolunun ok
yaknlarnda bir gruhun saldrsna uradm. Bana saldranlar Karakolun
nnden MHP il binasna yrdler. Karakolun nndeki polisler mda-

437
 hale etmediler. Ben kendi cesaret ve abamla saldrganlarn elinden kur-
tuldum. Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s 146.
807 Sayn Gltekin Gaziolu / TB-DER Genel Bakan. Memur Yardmla-
ma Kurumu Kanun Tasars (MEYAK) hakkndaki grlerinizin en ge
27 Haziran 1978 Sal gnne kadar Komisyonumuza bildirilmesini dile-
rim. Sayglarmla. Sleyman GEN / zmir Milletvekili
808 Mektupta zetle, TB-DER yelerine, ube lokallerine yaplan saldrlar
dile getirilmekte, yelerin, eitim enstitlerindeki rencilerin can g-
venliklerinin salanmas, ube lokallerinin korunmas istenmitir.
809 TB-DERin abalaryla ilkokul retmenlerine 18 saatin zerindeki ders-
leri iin cret denmesi ile ilgili olarak eitli il ve ilelerde grev yapan
retmenlerin grleri yanstlmtr.
810 Raporlara gre 31.1.1978 Tarihinde TB-DER Genel Merkezinin kasasnda
175 bin 189 lira, bankalarda 197 bin 511 liras bulunmaktadr.
811 Malatya Mustafa Kemal Eitim Enstits Fen Bilgisi retmeni ve TB-
DER yesi Murtaza en 20 Haziran 1978 tarihinde gece kaps alnarak
ldrlmtr. TB-DER Genel Bakan Malatya ubesine gnderdii
telgrafla ba sal dileinde bulunmutur.
812 Afyon TB-DER ube lokali faistlerin saldrsna uram ve tahrip edil-
mitir.
813 M. Kemalpaa TB-DER ubesi, TS-DER ve TM-DER ile ibirlii yaparak
fakir ky ocuklarn snnet ettirmilerdir.
814 TB-DERin DSKe onur yelii bavurusunun ardndan (-26 Mays 1978
gn Ankarada toplanan GYK toplantsnda yazl bavuru karar alnm-
tr- ) DSK Genel Bakan Abdullah Batrk, bu balamda 19 Haziran 1978
gn TB-DER Genel merkezini ziyaret etmitir.
815 Anayasa mahkemesine bomba atlm, Gazioluda 28.6.1978de Anayasa
Mahkemesi Bakan Kani Vranaya gemi olsun telgraf gndermitir.
816 Milliyet Gazetesi; 22 Temmuz 1978
817 Sleyman Yaar, Diyarbakr Eitim Enstitsnn kapatlmasn ve hayat
pahalln eletiren konumas nedeniyle hkmetin manevi ahsiyeti-
ne hakaret ettii iddiasyla yarglanm, 1 yl hapis cezas ve 4 ay gzetim
altnda tutulma cezasna arptrlmtr.
818 Bu aklamada yer alan bilgilerin yaplacak aratrmalara k tutacak bel-
ge niteliinde olduundan zetleyerek buraya aktarmay uygun bulduk:
TB-DER 3. Olaan Kongresi, sendikal haklar ve DSKle ilikiler konusun-
da ynetimimize tarihsel grevler verdi. 1 Temmuz 1977de 11. Kongresi-
ni yapan FISEye ye olduk. 16-23 Nisan 1978de FSM (Dnya Sendikalar
Federasyonu) nin 9. Kongresine katldk. () 1 Temmuz 1978de toplanan
Genel Ynetim Kurulumuz, TB-DERin yasal engeller kalkncaya kadar
DSKe onur yesi olmas iin bavurmay kararlatrd. DSK Merkez y-

438
 rtme Kurulu 7 Temmuz 1978 gn yapt toplantda bu talebimizi kabul
etti. ()
819 Niksar ubesi yesi E. nder Pala, 6.7.1978de evinin cam taalannca
camdan baktnda kurunlanarak, Cemal Esen, 13.7.1978de sabkal bir
cani tarafndan baklanarak, Eskiehir TB-DER yesi Kemal Pehlivan ise
ube lokalinde urad silahl saldrda yaamlarn kaybetmilerdir.
820 TB-DER Van ube ynetimi Deprem Fonundan amac dnda ve usul-
sz harcama yaptklar, rgtn prestijini zedeledikleri gerekesiyle g-
revden alnmtr.
821 LKSAN, 1943 ylnda Hasan Ali Ycel ve Tonguun abalaryla zel bir
yasa ile kurulmutur. Bu yasayla gerekletirilmesi dnlen ama, ye-
terli cret alamayan ilkokul retmenlerini iin kendi paralaryla ek bir
salk ve sosyal yardm sistemi oluturmakt.
822 TB-DER LKSAN ynetimine seilen ve aralarnda Hulusi Gke, Avni Ay-
tan, Haydar Yldzbayrak, Sefer zdemir, Garip Tuncerin bulunduu listeyi
lkokul retmenleri Salk Sosyal Yardm Sand 18. Genel Kurulunda
Seimi Kazanan Faist-Gerici-birliki Liste olarak ilan etmitir.
823 TB-DER stanbul ube kongresi atmalara neden olmu, TB-DER Ge-
nel Merkezi de 25.5.1978 tarih ve 161 nolu kararyla yaplan genel kurulu
geersiz ilan etmiti. Bunun zerine stanbul ube Kongresi Divan Bakan
sfatyla Sleyman stn, Ankara 12. Asliye Hukuk Mahkemesine bavur-
mutur. Konu Yargtaya kadar tanm, Yargtay 3.7.1978 tarihinde Genel
Merkezi hakl bulan 978/ 342 nolu karar vermitir.
824 Birlemi Milletler Genel Kurulu, 21 Aralk 1976 tarihinde ald kararla
1979 yln Uluslar aras ocuk Yl ilan etmitir.
825 Cumhuriyet Gazetesi; 19.8.1978
826 Cumhuriyet Gazetesi; 22. 8. 1978
827 Nitekim TB-DER Genel Kurulu yaplrken AP Genel Bakan Sleyman
Demirel, kongreye Milli Eitim Bakan baar mesaj gnderiyor, Halk
Partili milletvekilleri katlyor; tamamyla ideolojik yapya brnen ve
Halk Partisi yanda bir kurulu haline getirilen TB-DERin bugn tar-
tt konu retmenlik mesleinin kutsallyla badamaz demitir.
Milliyet Gazetesi; 23 .8.1978. TB-DER Genel Kurulu ise Sleyman Demi-
rele bir knama telgraf gndermitir.
828 TB-DER Hukuk Brosu gelimelerle ilgili hukuki srele ilgili aklama
yapmtr. Aklamada Divan Kuruluna verilen gvensizlik nergesinin
geerli olduu belirtilmektedir. Bu aklamann altnda Avukatlar; Halit
elenk, lhan Dii, Ycel Yeilgz ve Akay Saylrn imzalar bulunuyor.
829 TB-DER Genel Merkezi, Kongre ncesi ve srasnda Cumhuriyet Gaze-
tesinin tarafl yayn yaptn, yazlar ve izimleriyle bir gruba destek ver-
diini, TB-DERi kamuoyu nnde kk drc tutum sergilediini

439
 belirterek eletiride bulunmaktadr.
CHP ile TB-DER arasnda da ilgin bir diyalog gerekleecektir. Genel Ku-
ruldan hemen sonra CHP Genel Sekreter Yardmcs Orhan Birgit, verdii
demete TB-DER kitle ve meslek rgt olmaktan hzla uzaklayor
demitir. (Milliyet; 27.8.1978) Buna karlk TB-DER Genel Bakan Ga-
ziolu verdii cevapta CHPnin kendi dorultusunda ve kendisinin yn-
lendirebilecei bir retmen rgt zlediini ileri srm ve biz ne
CHPden ne de bakasndan emir ve kumanda almayz. Bizim rgt-
mzn bamszl vardr demitir. (Cumhuriyet Gazetesi; 28.8.1978)
Bunun zerine Birgit yapt aklamada Atatrk ilkelerine bal byk -
retmen kitlesinin TB-DER Genel Kuruluna delege olarak bile gelemedi-
ini ileri srm ve Gaziolu dncesinde olanlardan CHPyi de, onun
hkmetini de desteklemelerini istemiyoruz demitir. (Cumhuriyet Ga-
zetesi; 28.8.1978)
830 Kast edilen TB-DER stanbul ubesi yesi ve Bakanl grevini yapan
Talip ztrktr. ztrk, 16 Kasm 1979 tarihinde istanbulda grev yap-
t Ahmet Rasim Ortaokulu nnde faistler tarafndan kurunlanarak
ldrlmtr.
831 4. Olaan Genel Kurulda seilen 11 kiilik MYKnn gruplara gre dalm
u ekildedir: Devrimci retmen 4, Demokratik Merkeziyetiler 3, z-
grlk Yolu 2, Devrimci Demokratik Birlik 2.
832 TSP Genel Bakan Ahmet Kamaz 27.8.1978 tarihli Milliyet Gazetesin-
de yer alan deerlendirmesinde; Soldaki dankln TB-DER Kongre-
sinde somutlandn syleyerek arkadalarmzn abalar sonucunda
TB-DERli retmenlerin siyasi eilimlerinin nemli blmn temsil
eden bir ynetimin ibana gelmesini saladk diyecektir.
833 1 Eyll Dnya Bar Gn mnasebetiyle bir deme veren TB-DER Genel
Bakan Gltekin Gaziolu demecini TB-DER 1 Eyll Dnya Bar Gn
dolaysyla Trkiye ve Dnya bar glerini, Halk Kurtulu Savalarn
selamlar. Smrye kar sava, savaa kar bar! szleriyle tamamla-
mtr.
834 UDC; yani Ulusal Demokratik Cephe TKP ve onun genlik rgt olan GD,
kadn rgt olan KD tarafndan savunuluyordu. Bu izgiyi retmen ha-
reketi ierisinde savunan grup Birlik- Dayanma grubu olarak bilinmek-
teydi. Gazetede UDCci bir dernek kurmak tan kastn lerici ret-
menler Dernei olaca sylentilerinin kmas zerine Birlik-Dayanma
grubunun lideri Talip ztrk byle bir dernein kurulaca ynndeki ha-
berleri basn yoluyla yalanlayacaktr.
835 Devrimci Demokratik retmen grubu Gaziolu ynetiminin seildii oy-
lamaya katlm ve 24 oy almlardr.
836 Tercman Gazetesi; 24 Eyll 1978, s.1-10

440
837 TB-DER, DSK, TMMOB, Sosyal Hizmet Uzmanlar Dernei, ankaya l-
kretim Mdr smail babu, Gazeteci kran Ketenci ve MEB Ei-
tim-retim Dairesi Uzman Yaar alayann katld panel.
838 Benzer grler zgrlk Yolu Dergisinde de yer alacaktr. Dergide ya-
ynlanan yazda zetle unlar sylenecektir: TB-DERe gelen saldrnn
gl bir kayna burjuvazidir. Dier yandan TB-DERde ne pahasna
olursa olsun etkinlik kurmaya, onun ynetimini ele geirmeye alan baz
siyasi rgtler, gruplar da bu cad kazannda byk rol oynuyorlar. Bunla-
rn banda Birlik-Dayanma denilen grup geliyor. Maocular TB-DERde
2-3 yl ncesinden balayarak bozguncu bir rol oynadlar ve bunu bugn
de srdryorlar. Ancak, onlarn etkileri krlmtr. () Birlik-Dayanma
sosyal oven bir gruptur ve yntemi makyavelizmdir. Birlik-Dayanma
geen kongrede Demokratik Merkeziyetiler-zgrlk Yolu grubundan
oluan genel merkeze ksmen oy vermiti. Bu gn rgt kurtarma -
lklar atarak onu merkezi ynetime kar bu denli saldrgan yapan nedir?
Genel merkez rgtn devrimci-demokratik ilkelerden sapp burjuvaziyle
uzlat m? Maocu bozgunculara taviz mi verdi? Pasif mi kald? Hayr, bun-
larn hi biri olmad. Birlik-Dayanmann amac kongreyi almaktr. BDnn
bugn stanbul, Adana ve Van ubeleriyle ilgili olarak byk kyametler
koparyor ve burjuva basn da ona byk destek veriyor. BDnn 3. Ge-
nel Kurul ertesinde, TB-DER iinde kendi genel merkezinioluturdu.
stanbul ube genel merkez gibi davranmaya balad. rgt tzn bir
yana ittiler. Genel merkez ynetimindeki zgrlk Yolu grubunu Krt
olarak propaganda ettiler. () CHP, TB-DERi kendisine uydu yapmaya
alyor. () TB-DERin mcadelesi eitim sisteminin rk, oven ve
asimlasyoncu niteliinin aa karlmasna yardmc oldu. DEK ise dev-
rimci glerin tam bir zaferi oldu. Malum rk Hsamettin elebi TB-
DER kongresi ncesinde retmenler, ne yaparsanz yapn, bu ynetimi
deitirin diyordu. CHP kurmaylar ise yle diyorlard: Eitim sistemi-
mizi rk-oven ve asimilasyoncu olarak niteleyen bir TB-DER yneti-
miyle biz nasl g birlii yaparz? Bunlar ana dilde eitimi savunuyorlar.
Ve CHP, TB-DER ynetimini ele geirmek iin seferberlik ilan etti. Halk
Eitimcileradyla kurulmu bir grubu Birlik-Dayanma ile ibirliine zor-
ladlar. () Demokrasi in Birlik denen grup da bir hayli politik aknlk-
tan, yalpalamadan sonra onlarn onlarn kuyruuna takld. Ama en ilgin
olan kendilerine Devrimci Demokratik retmenler diyen ve szde Krt
halknn devrimcileri geinen bir grubun da onlarn peine taklmas oldu.
() imdi bu makyavelistler bize soruyorlar: Hani siz Goizme karydnz?
Evet beyler, biz Goizme karydk ve hep kar olacaz; sosyal ovenizme
kar olduumuz gibi. Ama sizin Goist dedikleriniz, rnein Ankara ube-
sinin ynetimindeydiler ve asla sizin gibi tzk hkmlerini inemediler,

441
 rgt iinde ayr ba ekmediler. Bu gn TB-DER ynetimine gelen bu
drt grup arasnda elbette u veya bu lde ideolojik ve politik gr
ayrlklar var ve olacaktr. Ancak hepsi demokratik eitimden yanadrlar,
rk-oven-asimilasyoncu eitime kardrlar. Tm de faizme kar m-
cadelede kararldrlar. Tm de TB-DERin grevli-toplu szlemeli sen-
dika hakk iin mcadelede kararldrlar. () TB-DERi iki bal yapmaya
alanlar; Makyavelist yntemleri terk edin ve Devrimciler gibi davrann.
Yaptklarnzn ne sosyalizmle, ne ii snfyla bir ilikisi yoktur. (zgrlk
Yolu Dergisi; say 41, s 8-9 Ekim 1978)
839 TB-DERin 4. Olaan Kongresinden sonra ortaya kan gelimeleri de-
erlendirmek zere Konyada 23. 9.1978 gn TB-DER Blge toplants
dzenlenmi, toplantda Genel Bakan Gltekin Gazioluda bir konuma
yapmtr. Gaziolu konumasnda Birlik-Dayanma grubuna ynelik g-
rlerini tekrar edecek ve konumasn Hibir g bizi, emperyalizme,
faizme ve ovenizme kar mcadeleden alkoyamaz. () TB-DERi bur-
juvaziye teslim etmeyeceizszleriyle bitirmitir.
840 Bu yazda u bilgiler verilmektedir : Bilindii gibi, DSK, TB-DER, TM-
DER, TMMOB, TTED ve TS-DER arasnda alanlarn Sendikal Hak
ve zgrlkleri konusunda Temmuz 1978de bir komite oluturulmutu.
DSKin ars zerine balayan almalara TB-DER hi ara vermeden
katlmt. () Kongremizden sonra yaplan ilk platform toplantsnda TS-
DER temsilcisi, TB-DERin durumunun henz akla kavumadn,
toplantya TB-DER adna katlan kiinin yasal bir sfat tamadn, bu
nedenle almalara katlmamas gerektiini iddia etmiti. Bu iddia zeri-
ne TMMOB, TM-DER, TTED ve DSK temsilcileri TS-DERin bu itirazn
reddetmi ve almalarna devam etmitir. ()
841 Bilindii gibi ilide 11 Eyll 1978de halkn oylaryla seilen sosyalist dev-
let bakan Salvador Allende, bir askeri darbeyle iktidardan uzaklatrl-
m, faist General Pinochet iktidara gelmi, 30 bin insan katledilmiti.
TB-DER bu olay ili retmenleri ve Halkyla Dayanma kapsamnda
knamaktadr.
842 Bu konumada Varolu zetle; Sendikamz KTS 1968 ylnda kurulmu-
tur. Kurulduu gnden beri faizme ve emperyalizme kar savam veren
sendikamz, emekilerin enternasyonal dayanmasn benimsemitir. ()
Sendikamz 10 yldan bu yana ilk kez kongrenize katlma olana bulmu-
tur. () Sendikamz Kbrsta Kbrsn bamszln kongre kararyla ilk kez
ortaya atm, savunmu bir sendikadr. Kbrsn bamsz, balantsz, ya-
banc slerden arndrlm, halklarn zgrlne ve kardeliine dayal
bir ynetim biimine kavuturulmasn savunuyor. () FISEye ye olmaya
alyoruz. Ancak u ana kadar olumlu bir sonu alabilmi deiliz. ()

442
843 PANCYPRIAN GREEK TEACHERS ORGANISATION Bakan ve Genel Sekre-
terinin imzalarn tayan bu mesajn birer kopyas FISEye gnderilmitir.
Mesaj, gazetede kpr eklinde yaynlanmtr.
844 TB-DER 4. Olaan Genel Kurulunda yaanan gelimeler yurt dndaki
kurulularda da etkisini hissettirmi, DYD, lerlemecilerin tutumlarn
ileri srerek FDEF yeliinden ayrlmtr.
845 Austos- Eyl aylarnda katledilen 7 TB-DERli retmen anlmaktadr.
846 35 Eitim Enstits ynetici, retmen ve renci temsilcilerinin 30 Eyll
1978 gn Ankarada TB-DER Genel Merkezinde yaptklar toplantda 6
maddelik talepler bir bildiri halinde kamuoyuna aklanmtr.
847 TB-DER ilk kurulduunda TB (Trkiye retmenler Birlii) adn tayor-
du. Ancak ileri Bakanl Trkiye szcne izin vermemi, bu sz-
ck yerine Tm szc kullanlmt. 4. Olaan Genel Kurulda yaplan
deiiklikle Trkiye szc yeniden tze eklenmi, ancak Bakanlar
Kurulu bu talebi TB-DER kapatlncaya kadar yantlamamtr.
848 Hacettepe niversitesi retim yesi Bedrettin Cmert, 11 Temmuz
1978de, lkcler tarafndan ldrld. Ankara Cumhuriyet Savcs Do-
an z, Kontrgerilla yaplanmasn sorutururken faist brahim ifti ta-
rafndan 24 Mart 1978de, Doent Orhan Yavuz, 15 haziran 1977de Er-
zurumda lk Ocakl bir grubun bakl saldrs sonucunda hayatlarn
kaybettiler.
849 Ankara 4. Asliye Mahkemesi.
850 Bu kurulular unlardr: DSK, TB-DER, TMMOB, HALKEVLER, TRT-DER,
TMOD, TMAS, BARI DERNE, M-DER, TTB, TM-DER, GRSEL
SANATILAR DERNE, DSDF, TM-OR-DER, TTED, TM TEKNKER-
LER DERNE, AKD, KD, TS-DER, SGB (Sosyalist Genlik Birlii), DHKD,
GEN-NC, DEV-GEN (Tm Devrimci Genlik Dernekleri Federasyo-
nu), DB, DEV-GR, GEB, SGB (Sosyalist Genler Birlii), GEN-G,
DEV-GEN (Devrimci Genlik Federasyonu).
851 ldrlen TB-DER yesi retmenler; Murtaza Kaya (Malatya), Ahmet
Duran (Bingl), Mehmet Dirlik (Bingl), Tevfik Helvac (Urfa), Ali Topal
(Tirebolu), M. Akif avdar (Hasanolan), Hasan nar (Malatya), Recai
Uluta (Viranehir), Necati zdemir (Ceyhan), Mustafa Yaar (stanbul),
Mustafa Kurt (stanbul).
852 Malatya Emniyet Mdrl I. ubesinin kaesini tayan bir bildiri Ma-
latya ve dier baz illere postalanmtr. Son derece acemice ve irkince
ithamlarla dolu bu bildiri sayn yemiz Aynur, derneimiz yeliine ho
geldiniz. Bu basamaklar trmanmanz hedefe ulamak iin aba harcamak
her devrimcinin vazifesidir. Sizlerde devrimci genliimiz arasna katlm
bulunuyorsunuz diye balyor ve Aynurun devrimcilere seks klesi ol-
mas isteniyor.

443
853 TB-DER ube Bakanlar toplants 21 Ekim 1978 tarihinde Ankarada ya-
plm, 400 cvarnda ube bakan toplantya katlmtr. Toplantya DSK
Genel Sekreteri Fehmi Iklar da katlarak bir konuma yapmtr. Iklar
konumasnda DSKin 4. Olaan Kongrede seilen Gltekin Gaziolu Ba-
kanlndaki TB-DER ynetimini tandn sylemitir.
854 Gazetede yaynlanan belgelere gre; Talip ztrkn Onur Kurulu karary-
la ihra edildii, ayrca 65 delegenin 4. Genel Kurul hralar Komisyonu
tarafndan (iki yenin erhi var) ihra edildii grlmektedir.
855 TB-DER 4. Olaan Genel Kuruluna katlan gruplardan biri olan DB (De-
mokrasi in Birlik) grubu, Birlik- Dayanma grubuyla ittifak yapan gruplar
arasndayd. Bu grup daha sonra Verilmeyen Hesap, Bitmeyen Kongre
ve ban Balar ad tayan bir bror yaynlamtr. Brorde TB-DER
Hukuk Brosu ve Bronun yanl davranyla TB-DERin iki bal olmasna
neden olmakla sulanmaktadr. Sz konusu yaz bu sulamalara cevap ni-
teliindedir.
856 FISE Ynetim Kurulu 22-23 Mays 1978de Kbrs Lefkoede toplanm ve
Kbrsn bamszlnn korunmas, igalci glerin Kbrstan ekilmeleri-
ni ve Kbrs sorununun demokratik ve bar bir yolla zlmesi kararn
almtr.
857 TB-DER 4. Olaan Kongresinde yaanan gelimeler sonucu Birlik-Daya-
nma Grubu Talip ztrk TB-DER Genel Bakan ilan etmi, bu arada
TB-DERde Birlik-Dostluk-Dayanmay Glendirmek in leri ba-
lkl bir bildiri yaynlayarak kendilerine destek veren ubelerin adlarn ya-
ynlamtr. Bu arada ztrk ynetimi de TB-DER adyla gazete karma-
ya balamtr.
858 4. Olaan Kongreye ynelik olarak Sleyman stn, Demokrasi in Birlik
ve Halk Eitimciler gruplarnn at ihtiyati tedbir ve kayyum istei da-
valarnn reddine dair mahkeme kararlar yaynlanmtr.
859 21 Aralk 1978 gn Kahramanmara Endstri Meslek Lisesi retmen-
leri ve TB-DER yesi olan Hac olak ve Mustafa Yzbaolu faistler
tarafndan kurun yamuruna tutulmu, Hac olak olay yerinde, Mustafa
Yzbaolu ise kaldrld hastanede yaamlarn yitirmilerdir.

444
1979
Byle bir ortamda TB-DER Gazetesi 15 gn-
lk periyodunun dna klarak ayda bir hatta
bazen iki ayda bir kacaktr. Aralk says Mara
Katliam nedeniyle kmamtr. Gazetenin 167.
says 13 Ocak 1979 tarihini tamaktadr. Ga-
zetenin Sorumlu Mdr Kemal Uzun olurken
ner Yacda Teknik Sorumlu olacaktr.

MARA KATLAMI ZERNE

TB-DERN AIKLAMASI

167 sayl gazetenin kapanda Mara Katlia-

mndan iki kare fotoraf ve u yazlar yer al-
maktadr: Faistler Marata Yzden Fazla
Emekiyi Katletti, Faizm Dkt Kanda Bo-
ulacaktr, Skynetim Deil, En Geni Demokratik Hak ve zgrlkler
stiyoruz, Btn Halk Glerinin Faizme Kar Eylem Birlii Salan-
maldr!

2. sayfada Kahramanmara Faist Katliam, Skynetim ve Yine rgtsel

Birlik balkl yaz bulunmaktadr. Yazda zetle u grlere yer veril-
mektedir: () Faist terrn katliamlara dnt; 13 ilde skynetim
ilan edildii bir dnemde grevimiz ne olmaldr? Grevimiz faizme kar-
die di bir mcadeleyi rgtlemektir. En geni kitleleri; faist terre
kar bir kale gibi dikmektir. Grevimiz, en geni ynlar iinde, en r-
gtl mcadeleyi srdrmek, rgt ii ekimeleri bir tarafa atp TB-
DERi korumaktr. () faist saldrlar katliamlara dnt. Faist katliam-
lar Kahramanmara katliamyla doruk noktasna ulat. () Faizme kar
direnelim. Bu grev tm ilerici insanln en nemli grevidir. Kahrolsun
Faizm!..

3. sayfada TB-DER Merkez Yrtme Kurulunun Mara Katliam ve

Skynetimle lgili Olarak 29 Aralk 1978 Gn Basna ve Kamuoyuna
Yapt Aklama yer almaktadr. Aklamada zetle;

() Bu gne kadar faist canilerin saldrlarnda hayatn yitiren yele-

rimizi, dier yurtseverleri ve Kahramanmara katliamna hedef olan in-

446
sanlarmz anmak iin; Tm yelerimizi ve emeki halkmz, lenlerin
ansna, 5 Ocak 1979 Cuma gn saat 11de 5 dakikalk sayg duruunda
bulunmaya ve faizmi lanetlemeye; Kahramanmara katliamnn ve dier
faist cinayetlerin sorumlular ile ortak deklerasyon yaynlayan parlamen-
terleri knamaya; Tm yelerimizi, meslekdalarmz emeki halkmzla
birlikte faizme kar kararl bir biimde mcadele etmeye; Muhtemel
yeni faist katliamlara ve provakasyonlara kar uyank bulunmaya ar-
rz denilmitir860 Ayn sayfada bulunan TB-DERlilere nemli Duyu-
ru balkl yazda ise rgtsel birlii pekitirmek; i tartmalar en aza
indirmek; krgnlklar unutmak; rgtsel barn, kardeliin ve dayan-
mann nde tutulmas, rgtsel disiplin ve hiyerariye sk sk sarlmann
gerekli olduu, skynetim uygulanan blgeler dndaki ubelerimiz ve
skynetim blgeleri iinde olup da faaliyeti durdurulmam ubelerin
tzk, program ve TB-DERin ilkeleri dorultusunda almalarn sr-
drmeleri, demokratik eylem ve kitlesel gsteri yaparlarken Genel Mer-
kezi haberdar etmeleri ve onayn almalar istenmektedir.

4 ve 5.sayfalarda fotorafl olarak Kahramanmarata Faist Katliam

balyla yaanan gelimeler anlatlmaktadr. Bu arada 23 Demokratik
Kitle rgt Genel Bakannn Mara Katliamyla lgili Yaptklar Ortak
Aklama ya da yer verilmitir.861

6. sayfada TB-DER Saldrlara Boyun Emeyecektir Gazi Eitim Ensti-

ts Yneticilerinin Aklamas, TB-DER GYK Topland862 balkl yaz-
lar bulunmaktadr. 7. sayfada Mahkeme Kararlar yer almaktadr.863 8.
sayfada rgt Blc Tavrlar Artk Terk Edilmelidir balkl bir yaz
bulunmaktadr. Bu yazda yer alan grler TB-DER Genel Merkezinin
4. Olaan Kongre sonras yaananlara ynelik deerlendirmelerini ierdi-
inden bir blmn buraya aktarmay uygun bulduk:

TB-DER GENEL MERKEZ;

RGT BLC TAVIRLAR ARTIK TERK EDLMELDR

() Bilindii gibi rgtmz 4. Olaan Kongreden sonra, rgt iinde

Birlik-Dayanma adyla tannan bir grup tarafndan i tartmalara s-
rklendi.

447
Bu grup kongre srasnda eitli yollarla ihtiyati tedbir karar ald. ()
Daha sonra Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesi karar hukuki dayanaktan
yoksun bularak kaldrd. Fakat ad geen grup o zaman ihtiyati tedbir
kararna dayanarak sahte bir kongre toplad. Bir grup ynetimi olutur-
dular ve bu kiilerin TB-DERin yasal ynetimi olduu iddiasna giri-
tiler. Yeni TB-DER mhr ve balklar yaptrarak rgte yaz, genelge,
bildiri ve ajanslar gnderdiler. rgt adna gazete bastrarak dattlar.

En ilginci de yeni bir TB-DER tabelas yazdrarak rgt genel merkezini

Ankaradaki zmir Caddesinde bulunan eski Politika Gazetesi Ankara B-
rosu binasna tadlar.
Garanti Bankas Kzlay ubesinde Sayman ve Genel Bakanlarnn ad-
na hesap atrarak rgtten denti toplamaya altlar. rgt disiplinine
deil, grup disiplinine bal olan ubelerden denti alarak birok harca-
malarda bulundular.
Bildiri, gazete, ajanslarla kalmayarak rgt adna 1979 yl iin TAKVM
bastrdlar, yeni ubeler atlar.

rgtmz hangi toplantya, konferansa arldysa, zmir Caddesinin

TB-DERin yasal yneticisi sakinleri de oralara kotular. Toplantlarda
TB-DERin yasal yneticileri biziz gibi gereksiz, rgtn saygnlna
glge dren tartmalar gndeme getirdiler. Geldikleri hibir toplan-
tda kendilerini yasal ynetici olarak kabul ettiremedilerse de, rg-
tmz en azndan toplantlara katlanlar nezdinde sevimsiz konuma
drdler. ()

Btn bu yaptklar sabrla, skunetle izlendi. Genel Ynetim ve MYK her

defasnda TB-DER yesi olmalarnn gereini hatrlatt.

Tabann sz ve karar sahibi olduu ve sorunlarn stesinden ancak rgt

iradesinin gelecei defalarca belirtildi. Bu dorultuda ube bakanlar
toplants dzenlendi. Dier iki grupla birlikte kendileri de bu toplantya
arld. rgt ii sorunlarn retmen tabanyla birlikte tartlarak z-
mne gidilmesi nerildi. Ancak Birlik-Dayanma grubu sorunlarn ksa
yoldan zlecei bu yolu semedi, mahkemelere bavurmay tercih etti.
4. Olaan Kongrede seilen ynetimin iptali ve kendilerinin yasal yne-
tici olduklar savyla mahkemelere bavurdular.

448
Mahkeme 4. Olaan Kongrede seilen Gaziolu ynetiminin yasal oldu-
una karar vererek onlarn isteklerini reddetti. Daha sonra ayn dorul-
tuda bir karar da Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafndan verildi.

TB-DERin iinde karkl devam ettirmek isteyen bu baylar mahke-

me kararndan sonra da ayn bozguncu tavrlarn srdryorlar. rgre
gene bildiri, ajans, genelge ve yaz gnderiyorlar. ()

te yandan mahkemelerdeki gelimeyi arpt-

ma kampanyas srdryorlar. Mahkemelerde
dava aan kendileri olduu ve kendilerinin a-
t dava aleyhlerine sonuland halde; ken-
dilerini destekleyen eitli yayn organlarndan
(Sava Yolu; say 2, s. 6) TB-DER ynetiminin
hukukun inceliklerinden yararland iddia-
syla kantlamaya abalyorlar. () Bir kez TB-
DERin i sorunlarn mahkemelere gtrenler
kendileridir. Ve ok kzdklar son karar kendi-
lerinin at dava sonucunda verilmitir. Yine
mahkemeleri zm grmyorlarsa, neden
sonulanan davalarn Yargtaya gtryorlar,
yoksa Yargtay mahkeme deil mi?

Mahkemelerin inceliklerinden yararlanma konusunda stlerine yoktur.

Yargtaya davayla ilgili dilekelerini son gn vermilerdir. (sre 15 gn-
dr) Dilekelerini verdikten sonra duruma istemilerdir. Ve dava 9 u-
batta grlecektir. ()864

Ancak u bilinmelidir ki; yaplanlardan rgt zarar grmektedir. rgt i

sorunlara gmlmken hak ve karlarn savunamad retmen kitle-
si bundan zarar grmektedir.

Btn bu amala, art niyetli tavrlara ramen gerekli sorumluluk gsteril-

mektedir. Hibir TB-DER yesi ve tm ilerici, demokrat ve yurtseverler
TB-DERin blnmesinden yana deildir. zellikle girilen olaanst ko-
ullarda saflarmz sklatrmak ve geniletmek zorundayz.

449
Bunun iin de gerekli esneklik, rgtn karlar ve ilkeleri dorultusun-
da gsterilmitir. imdiye kadar bu hatalarn iinde olanlar arlarak so-
rumluluklar hatrlatlm, hatalarnda direnmekten vazgemeleri isten-
mitir. ()

TB-DERin iinde bulunduu artlar nedeniyle gazetesini dzenli olarak

kartamadn daha nce de belirtmitik. Bu nedenle TB-DER ile ilgili
gelimeleri ve etkinliklerini gnlk gazetelere ( zellikle Cumhuriyet Ga-
zetesi ) yansd kadaryla belgeleyerek aktarmay uygun grmekteyiz:

TB-DER Genel Sekreterinin Alnmad

zmir ube Kongresi Olayl Geti

zmir ubesinin 7. Olaan Kongresine katl-

mak isteyen Genel Sekreter Kemal Uzun,
Kongre salonuna alnmad. Baz gruplar
bu tavrlarna Gltekin Gaziolu ynetimi-
ni tanmadklarn gereke olarak gster-
milerdir. Bu gelime zerine Kemal Uzun
salon dnda bir basn toplants yaparak
Demokratik kitle rgtlerinde ne byle bir
kongrenin, ne de byle bir davran biiminin izah yoktur dedi. Olayla-
rn kt kongrede seimleri Birlik-dayanma listesinin kazand ak-
lanmtr.865

TB-DER yesi Kazm Ukan ldrld

Bayrampaa Lisesi Beden Eitimi retmeni Kazm Ukan okula giderken

sokakta urad silahl saldr sonucu hayatn kaybetti.866 TB-DER yesi
Ukan, evli ve bir ocuk sahibiydi. Ukan, Krklareli Pnarhisarda topra-
a verilecek. Samalclar Lisesi rencileri Kazm Ukann ldrlmesini
protesto ederek sayg duruunda bulundular. 867

TB-DER Genel Bakan Gaziolu Ders cretleri En Az 100 Lira Olma-

ldr

TB-DER Genel Bakan baz eitim enstitlerinin kapatlma kararn

eletirdi. Milli Eitim Bakanln ynetmek gibi bir iddia ve talebimiz

450
yoktur diyen Gaziolu, Komando Ayvaz lakapl Ayvaz Gkdemirin hala
bakanlkta mavir olarak tutulmasna kar kt.868

Tunceli ve Mardinde ki retmen ldrld

Mazgirt Oymadal Ky retmeni Hasan akmak, karlp ikence edil-

dikten sonra ldrld. akmak, TB-DER yesi olup Devrimci Yol gru-
buna yaknlyla biliniyordu. Mardinde ise Merkeze bal Yeilli Ky
retmeni Mahmut Diner urad silahl saldr sonucunda hayatn
kaybetti.869

TB-DER Taova ube Binas Bombaland. Samsunda TB-DER Lokali-

ni Basan Polis Arama Yapt870

TB-DER Gazetesi ubat aynda kmad iin bu dnemde yaanan ge-

limeleri yine gnlk gazeteler yardmyla aktarmaya alacaz.

Manisa Ticaret Lisesi Mdr ve TB-DER yesi Sleyman Yanmaz sa

grl bir renci tarafndan tabancayla vurularak ldrld. TB-
DER Manisa ubesi olay knayan bir bildiri datt.871

Gaziolu, TB-DER yelerine Saldrlar Artt dedi

Gaziolu son gnlerde yelerine ynelik saldrlarn arttn ve 3 yeleri-

nin ldrldn belirterek eer saldrlar ve katliamlar durdurulmak
isteniyorsa kararl ve ciddi bir biimde cinayet e-
bekelerinin stne gidilmeli ve faist odaklar da-
tlmaldr dedi.872

TB-DER Faizme Kar Birlik ars Yapt

TB-DER Genel ynetim Kurulu yapt iki gnlk

toplantdan sonra dn yaynlad bildiride btn
ilerici, devrimci, demokratik kii ve kurulular fa-
izme kar ibirliine armtr.873

451
 TB-DER GENEL MERKEZ SIKIYNETMCE ARANIYOR

Gzaltna alnan Gaziolu ve Genel Sekreter

ge saatlerde serbest brakld. 4 saat sren
aramada aralarnda Gaziolu, Kemal Uzun,
ner yac ve daktilo memuru Leyla Akban
bulunduu kiilerin gzaltna alnd bildirildi.
Aramalar srasnda ekmecelerde Roja Welat
gazetesi ile TS dneminden kalan ve saclar
tarafndan yaklmak istenen sinema salonun-
daki yar yanm ve an olarak saklanan Trk
bayrana da el konulmutur. 874

Gaziolu ve DSK, TB-DERin Aranmasn Knad875

TB-DERin Aranmas le lgili Tepkiler Sryor876

TB-DER Genel Bakan Gaziolu retmenlerin Ekonomik Sorunlar

zmlenmeli dedi.

TB-DER ile DSKe bal baz sendika yelerinin dzenledii Faizmi

Protesto Mitingi Birinci Kordonda yapld. Yry ve miting srasnda
faizmi yeren sloganlar atan gruplar, Atatrk Ant nnde marlar syle-
yerek dalmlardr. 877

TB-DER DEMOKRATK HAKLARIN SAVUNUCULUU GREVN

SRDRMEYE KARARLIDIR

TB-DER Gazetesi 6 Mart 1979 tarihinde 168 say

numarasyla kacaktr. Kapanda baz gnlk gaze-
telerin kprleriyle TB-DER, 660 ubesi, 200 Bin
yesiyle Demokratik Haklarn Savunuculuu Gre-
vini Srdrmeye Kararldr! yazs bulunmaktadr.
Bu yazda zetle; TB-DER ubelerinin ve yeleri-
nin faist saldrlara uradklar belirtilerek, () Biz
TB-DER olarak, teden beri toplumun demokratik-
letirilmesinden yana olduk. zgrlklerin korunup

452
gelitirilmesinden yana olduk. zellikle, eitimin demokratikletirilmesi-
ni savunduk. Zaten grevimiz de buydu. Faizme kar oluumuz, temel
hak ve zgrlklerin sonlandrlmasna kar kmz smrc egemen
evrelerin iddetli tepkilerini ekti. Ama biz her koul altnda halkm-
zn, rencilerimizin ve retmenlerimizin karlarn savunduk. () Tm
olumsuzluklara karn, 200 bine yakn retmeni bnyesinde toplayan
rgtmz TB-DER, 660 ubesiyle demokratik haklarn ylmaz savunu-
cusu olmaya devam edecek; faizme kar, emperyalizme kar, oveniz-
me kar mcadelesini srdrecektir.

2. sayfadaki rgtmzden Haberler balnda ne kanlar yle;

Genel Ynetim Kurulumuz Topland, Eitim Emekilerinin Demokratik
Talepleri Karlanmaldr, Irk-oven- Asimilasyoncu Eitime Son De-
mek Su Deildir,878 zmir ve zmit Kongreleri879

3.sayfada Faizme Kar

Grev Bana! ve Yargtay
Ynetimimizin Yasalln
Onaylad 880
yazlar bulun-
maktadr. 4. sayfada Tm
Demokratik Halk Glerimiz-
le Her Zaman Omuz Omuza
Olacaz balkl bir yazya
yer verilmitir.881 5. sayfada
Faist Saldrlar Bizi Yldra-
maz!882 Faistlerin Saldrd ubelerimiz,883 Saldrya Urayan ve
Yaralanan yelerimiz884 balkl ve fotorafl haberler bulunmaktadr.

453
6. sayfada DSKin 12., CUTun 26. Yldnmleri Cokuyla Kutland885,
7. sayfada Almanyadaki Trk i ocuklarnn Dram, 8. sayfada Mo-
olistanda retmenlerin Yetitirilmesi ve Temel Hak ve zgrlkler
Korunmaldr balkl yazlar yer almaktadr.

TB-DER Gazetesinde yer almayan ancak TB-DERi ilgilendiren baz ge-

limeleri yine gnlk gazetelere yansd ekliyle buraya aktarmay uy-
gun bulduk:

TB-DER Yneticilerinin Tutuklanmas stei Reddedildi

TB-DER genel Merkezi geen hafta TB-DER Genel Merkezinde Genel

Direni Hazrl Yapld ihbar zerine aranmt. Ankara Skynetim
Komutanl Askeri Savcl Skynetim Yasasna ve Dernekler yasasna
aykr davrandklar gerekesiyle Gaziolu ve arkadalarnn tutuklan-
masn talep etmi, ifade veren yneticiler mahkeme tarafndan serbest
braklm ve savclk talebi reddedilmitir.886

Aksaray TB-DER Lokali Arand

Aksaray TB-DER Lokali arand, 35 kii gzaltna alnd. Yaplan aramada

zerlerinde Skynetimce yasaklanm yaynlar (Kurtulu, Emein Birlii)
bulunduran 35 kii gzaltna alnmtr.887

Kartal TB-DER ubesinin Dn yaplan Kongresinde Polis Oy Sandk-

larna El Koydu

Polis, izin alnmad gerekesiyle Kartal Belediye Dn Salonunda yap-

lan oylama srasnda 4 seim sandna el koymutur. Ancak daha sonra
yaplan grmeler sonucu kongrenin yasal olduu anlalmtr. Bu sra-
da salon dnda bulunan 18 kii de gzaltna alnmtr.888

12 Mart Protesto Edildi

Aralarnda TB-DER, TMMOB, HD ve HALKEVLERnin de bulunduu

23 demokratik kitle rgt dn yaptklar ortak basn aklamasyla 12
Mart protesto ettiler. Bu arada aralarnda TB-DER Gaziosmanpaa u-

454
besinin de yer ald 9 kurulu 12 Martn yldnm nedeniyle bir bildiri
datmlardr.889

CHP ve TB-DERe Saldr

Demircide Eitim Enstitsnn sa grl rencileri CHP ve TB-DER

binalarn tahrip etti.890

Kayseride TB-DERli retmen ldrld

Kayseride nceki gece evine giderken kurunlanan Endstri Meslek Lise-

si Mdr Yardmcs Mustafa Yolcu, kaldrld Tp Fakltesi hastanesin-
de yaamn yitirdi.891

TB-DER Gazetesinin 11 Nisan 1979 tarihinde

kan 169. says, rgtn kard son saydr.

Kapanda Bunalmn Sorumlusu Soygun D-

zenidir, 1 Mays 79 in leri ve Babakana
Mektubumuz892 balkl yazlar bulunmaktadr.

2. sayfada rgtmzden Haberler baln-

da Yargtay Karar ve htarname rnekleri
bulunmaktadr.893 3. sayfada retmen Okulla-
rnn 131. Kurulu Yldnm, 21 Mart Irk-
lkla Sava Gn,894 Yaasn Paris Komn,895
8 Mart Uluslar aras Emeki Kadnlar Gn896
yazlar yer almaktadr. 4. sayfada TB-DERli-
ler Ylmayacaktr,897 12 Martn Hesab Soru-
lacaktr898 5. sayfada TB-DER Merkez Yrtme Kurulu tarafndan yap-
lan ortak bir deerlendirme bulunuyor:

20 MART DRENNN YILDNMNDE

TB-DERN YAPTII AIKLAMA

20 Mart Direniinin Birinci Yldnm ve Faizme Kar Mcadelede

Grevlerimiz balkl bu yazda zetle u grlere yer verilmektedir:
15-16 Haziran 1970de, ii snfnn rgtlenmesini engelleyen Sendi-

455
kalar, Grev ve Toplu Szlemesi yasalarnn uygulanmasna kar dire-
nie geen DSKin ve Trkiye ii snfnn gcn ve azmini gsteren bir
eylemdi. () 1971 sonrasnda 16 Eyll 1976 DGM Direnii ii snfnn
nemli direnilerinden biriydi. DGM Direniiyle Trkiye ii snf piiyor
ve mcadele azmini ortaya koyuyordu. 20 Mart Direnii ise kzan s-
nflar mcadelesinde faizme kar olduunu ortaya koyan Trkiye ii
snfnn politik bir tavryd. () 16 Mart 1976da stanbul niversitesinde
yllardr sren faist igali krp okula giden devrimci rencilerin zeri-
ne bombalarla, silahlarla saldran faistler, 7 devrimci rencinin cann
aldlar. 50den fazla devrimci renci yaraland. Katliam yapan faistler
ellerini kollarn sallayarak katlar. () Katliama tm devrimci demokrat
halk glerimizin, DSKin, TB-DERin, TMMOBnin ve dier demokratik
glerin tepkileri byk oldu. () DSK Yrtme Kurulunun bu faist kat-
liam ve tm faist katliamlar protesto etmek iin FAZME HTAR ad
altnda 20 Martta balatt genel direnie yzbinlerce DSK yesi iinin
yannda TRK- yesi ve bamsz sendikalardan iiler de katldlar. ()
20 Mart Direnii Trkiye ii snf asndan Genel Grev Hakknn aln-
masdr. () En geni anti-faist, anti-emperyalist, anti-ovenist g ve
eylem birlii salanmaldr. Bu birlik hayatn her alannda, fabrikalardan
okullara, mahallelerden en kk yerleim birimlerine kadar yaygnlat-
rlmaldr.

6. sayfada Blge Toplantlar,899 7.sayfada Kbrs Trk retmenler

Sendikasyla Omuz Omuzayz,900 Beden Eitimi retmenlerinin Talep-
leri, ile KTS Genel Kuruluna Mesajmz901 balkl yazlar yer almakta-
dr. 8.sayfada TB-DER Genel Bakan Gltekin Gazolunun 31. 3. 1979
tarihinde yapt basn toplantsnn metni Yaasn TB-DER balyla
sunulmutur. Ayn sayfada leri Bakanlndan stemlerimiz balkl
dileke metni bulunmaktadr. Bu dileke metninin baz blmlerini tarih-
sel bir belge olduundan buraya aktarmay faydal bulmaktayz:

TB-DER GENEL MERKEZ LER BAKANLIINDAN STEMLERMZ

() Derneimiz ulusal planda faaliyetlerini mevcut yasalar erevesin-

de srdrrken, yine yasalar erevesinde uluslar aras planlarda kendi
konumunda faaliyet gsteren retmen ve eitim rgtleriyle salkl
ilikiler kurarak, karlkl bilgi ve deney al verilerinde bulunmak iste-

456
mektedir. () liikte ana tzn sunduumuz Dnya retmen sendi-
kalar Federasyonu (FISE)ye derneimizin ye olabilmesi iin yaptmz
bavuruya, bu gne dein maalesef olumlu yant alamadk. ()

Bu nedenle TB-DERin FISEye ye olabilmesi iin 1630 sayl yasann

10.maddesi gereince Bakanlar Kurulu izninin salanmasn;

TB-DER in Ad Deiiyor

te yandan halen yrrlkte olan Dernek Tzmzn Geici 1.maddesi

Merkez Yrtme Kurulunun bavurmas zerine Bakanlar Kurulunca izin
verildii takdirde tzn 1.maddesindeki dernein ad TRKYE ETM
RETM EMEKLER BRLEME ve DAYANIMA DERNE (TB-DER)
olarak deitirilecektir. () Bu konuda daha nce yaptmz bavuruya
da bugne kadar olumlu bir yant alnamamtr. () Yukarda sralanan
taleplerimizin karlanabilmesi iin gereine emirlerinizi sayglarmla arz
ederim. 21. 3. 1979 Gltekin Gaziolu / TB-DER Genel Bakan

TB-DERin kendini anlatt yaynlar burada sona ermektedir. Ancak

TB-DER Gazetesinin kmam olmas TB-DERin etkinliklerinin sona
erdii anlamna gelmemektedir. TB-DERin bundan sonraki yaadklar-
n ve faaliyetlerini gnlk gazetelere yansd kadaryla izlemeye ala-
caz. Bu konuda en ok Cumhuriyet Gazetesine bavurmaktayz. Bunun
nedeni TB-DER ile ilgili haberlere en ok yer veren gazetenin Cumhuri-
yet gazetesi olmasndandr.

Ky Enstitlerinden Alnacak Dersler Var

Ky Enstitlerinin 39.kurulu yldnm nedeniyle yaplan bir etkinlikte

konuan TB-DER Genel bakan Gltekin Gaziolu, Ky Enstitlerinden
alnacak birok dersin olduunu syledi.902

TB-DER zmit ubesi Kapatld

TB-DER zmit ubesi ama d faaliyette bulunduu gerekesiyle Va-
lilik tarfndan kapatld.903

457
TB-DER stanbul Eski ube Bakan
ldrld
TB-DER stanbul ubesi eski baka-
n Celal elik kurunlanarak ldrl-
d. TB-DER Genel Bakan Gazio-
lu, Yozgatta Mara benzeri katliam
planlandn ne srd. Gaziantep
ve Elazda iki TB-DER yesi ar ya-
raland.904

Manisa Sarglde Bir retmen Bakland

Manisa Sarglde TB-DER yesi Aziz Taargl,

lkc olduklar sylenen bir grubun bakl sal-
drsna urayarak ar yaraland.905

Gaziolu; TB-DERe Ynelik Blclk

ftiralar ve Faist Saldrlar Artt

TB-DER Genel Bakan; baz politikaclar rgtmze amur atmay

meslek haline getirmekten vaz gemelidirler dedi.

Bu arada 1 Mays 1979da DSKin miting ve y-

ryle stanbulda kutlamak isteine Skyne-
tim tarafndan izin verilmemi, hatta stanbulda
sokaa kma yasa uygulamaya konulmutur.
TB-DER, DSK ile birlikte zmirde yaplan 1 Ma-
ys etkinliklerine katlacaktr. Krklarelinde TB-
DER, YSE-, DEV-GEN ve Devrimci Yol tarafn-
dan 1 Mays mitingi dzenlenmitir.906

2 Mays tarihli Cumhuriyet Gazetesinde 1 Ma-

ys 1977de Taksim Meydannda hayatn kaybe-
den 6 TB-DER yesi iin verilen fotorafl bir
ilan gze arpmaktadr

TB-DER ubelerine ve yelerine ynelik saldr-

lar devam etmektedir.

458
Elazda TB-DER yesi bir retmen kurunlanarak ldrld
ahin Hayri lkokulu retmeni ve TB-DER yesi Murat Akn, dn sabah
alt okulun nnde kurunlanarak ldrld. Murat Aknn Tuncelili
olduu ve cenazesinin Pertek ilesinde topraa verilecei renildi.907

TB-DERe ynelik sac glerin saldrlar yetmezmi gibi Skynetim

de harekete geecektir. 5 Mays 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde
TB-DER Genel Merkezi Skynetimce arand, su unsuru bulunama-
d balkl haberin detaylar u ekilde;

Edinilen bilgiye gre dn akam saat 18.30 sularnda TB-DER Genel

Merkezine bir opersayon dzenleyen ekipler, iki buuk saat sren ara-
mada hibir su unsuruna rastlamamlardr. Genel Bakann odasnn
anahtar bulunamaynca kap polisler tarafndan krlm ve odada arama
yaplmtr. TB-DER Hukuk Brosundan Av. lhan Dii ve Ycel Yeilgz
konuyla ilgili olarak aklamalar yapmlardr.908

Kutepe Lisesi Mdr ve MHP ili le Bakan ldrld

Kutepe Lisesi Mdr ve TB-DER

stanbul ubesi kurucularndan Do-
an Erdoan, evine giren silahl sal-
drganlar tarafndan tabancayla vu-
rularak ldrld.909

Doan Erdoan TB-DER iindeki

DB (Demokrasi in Birlik) grubun-
dandr. Arkadalar Doan Erdoan
iin morg nnde bir tren dzenle-
mek isteyecekler ancak valilik buna
izin vermeyecektir. Erdoan iin stanbul Milli Eitim Mdrl nn-
de bir basn aklamas yapan retmenler ksa bir yry yapmlardr.
Bu arada baz liselerde renciler derslere girmeyerek saldry protesto
etmilerdir. Baz retmenler de rencileri protesto eylemine tevik
ettikleri gerekesiyle gzaltna alnmlardr.910 stanbul ubeleri Doan
Erdoan iin 15 Mays 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesine lm ilan ver-
milerdir.911

459
TB-DER Genel Bakan yazd Anlarda o gnleri u cmlelerle anlata-
caktr:

Trkiyede Skynetimle birlikte faizmin ayak sesleri daha da duyulur

oldu. Ecevit hkmeti her konuda baarsz kald. Vaat ettikleri hibir eyi
gerekletiremediler. Ne hesap sorabildiler; ne de yeni siyasi cinayetle-
rin faillerini bulabildiler. stelik kendilerine dost, DSK ve TB-DER gibi
rgtlerle de ilikilerini bozdular. DSK Genel Bakan Abdullah Batrk
ve arkadalar yeni bir parti kurmaya yneldiler. Bu konularda dier r-
gtlerin de nabzn yokladlar. Abdullah Batrk beni Ankarada Anadolu
Kulbne davet ederek konuyu at. () Batrke sayg duymakla bir-
likte byle bir eyin baarl olamayacan gerekeleriyle anlattm. Aksi
halde DSKin paralanacan, yazk olacan syledim. () parti yerine
DSKin ban ekecei bir g birliinin daha anlaml ve yararl olacan
syledim. () Bir sre sonra da bata TB-DER olmak zere dier meslek
rgtlerine arlar yaptm.912 Biz bu arya katldk; ama ne acdr ki
iki gr halinde. Devrimci retmen Grubu her toplantda kendi zgn
grlerini ileri sryordu. Geriye kalan grubun (zgrlk Yolu, Dev-
rimci Demokratik retmen ve Demokratik Merkeziyetiler) grlerini
de genellikle ben ifade ediyordum. Bu durum bana ac veriyordu. Bu a-
lmalardan da maalesef bir sonu kmad.913

stanbulda TB-DER yesi Mustafa Gken ldrld

Dn sabah okula giderken yanna yaklaan iki saldrgann tabancayla ate

etmesi sonucu hayatn kaybeden Gken, 30 yandayd.914

TB-DERlilere ynelik saldrlarn hedefi bu kez TB-DERli bir kadn -

retmendir. lk kez bir kadn retmen silahl sac saldrganlarn hedefi
olmutur. TB-DER yesi Cemile Akgz, Tarsusta oturduu lojmann
penceresinden dar bakarken alan ate sonucu hayatn kaybedecek-
tir. TB-DER Tarsus ubesi olay in-
sanlk d olarak niteleyen bir bildiri
datmtr.915

20 Mays 1979 tarihli Cumhuriyet

Gazetesinde okuyucunun aka gibi
diyecei bir haber bulunuyor. Habe-
rin bal yle:

460
TB-DER ube Ynetim Kurulu Kayboldu

Bu gazete kprn yorum ve aklama yapmadan olduu gibi burada

yaynlamay uygun grdk.

23 Mays 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki haberlere gre TB-

DER stanbul ubeleri ldrlen Doan Erdoan ansna bir dakikalk
sayg duruu karar alm ve TB-DER Eskiehir ubesi Lokali nceki
gn talanarak camlar krlmtr.

RETMEN RGTSZ BIRAKMANIN HESABINI DEVRMCLK

ADINA KM YKLENEBLR?

25 Mays tarihli Cumhuriyet gazetesinin 12.sayfasnda imzasz bir de-

erlendirme yazs bulunmaktadr. retmeni rgtsz Brakmann
Hesabn Devrimcilik Adna Kim Yklenebilir? balkl yazda yer alan
grler zetle yle;

TB-DER ierisinde rgt benim olmuyorsa, batsn mantyla srdr-

len mcadele olumsuz sonular getiriyor. TB-DER stanbul ubesi kong-
resinin 20 Maysta genel kurulla sona ermesi beklenen ynetim sorunu,
geici ynetim kurulunun kongreye bir gn kala ortadan kaybolarak istifa
etmesiyle bir kez daha amaza girmitir. Bu durum retmenleri rgt-
sz brakmaya ynelik bir hamledir. () En son ynetim hakknn ken-
dinde olduunu savunan Tahsin ayr bakanlnda Toplumsal lerleme
CHP ittifak ynetiminin, Genel Merkezin at dava sonucu ortadan
kalkmas ile Genel Merkez CHPlilerden oluan Ziya Akgn bakanlnda

461
geici bir ynetim atamtr. Kongre yapmak amacyla atanan bu yne-
tim, kongre iin ye kayt defterlerini yeni batan dzenledikten sonra
ald ilk kongre kararn ertelemi, ikinci kongre iin 20 Mays tarihini
belirlemitir. Bu arada Toplumsal lerleme grubu, Genel merkez lehine
sonulanan davann bozulmas iin Yargtaya bavurmu ve geici y-
netim kurulunun kayt yenileme ilemlerine fazlaca ilgi gstermedii iz-
lenmitir. Ayrca TB-DER Genel Bakanl ile ilgili tartmalarn srd
dnemde, Talip ztrkn genel bakan olduu savunulan dnemlerde
Talip ztrk tarafndan kurulduu bildirilen stanbul ierisinde baz ube-
ler almtr. () TB-DER stanbul ubesi bir kez daha aylarca srecek
bir ynetim boluu iine dm, retmenler biraz daha rgtlerinden
kopmulardr. retmenlerin her gn vurulduu, yaraland, ldrld-
, sorunlarna kimsenin sahip kmad bir ortamda
rgtsz kalmann hesabn devrimcilik adna hangi
sol fraksiyon ya da demokratik gr verebilecektir?

Bu gelimeler yaanrken TB-DER Genel Merkezi s-

tanbula yeni bir ynetim atama yoluna gitmitir.

TB-DER stanbul ubesine Yeni Bir Geici Ynetim

Atand

26 Mays tarihli gazete haberine gre geici ynetimin

bana Siyami Erdem atanmtr.916

TB-DERli Mdr Yardmcs ldrld

Ahmet Sapmaz lkokulu Mdr Yardmcs ve TB-DER yesi Zeki Cengiz

Tekin ldrld. Bu olayla ilgili olarak ayn okulda alan bir retmen
gzaltna alnd.917

stanbulda Bir TB-DERli retmen ldrld

stanbul Kkky lk lkokulu retmeni Yaln Selami Bal iki kiinin

at ate sonucu ar yaralanm, hastaneye kaldrlrken yolda hayatn
kaybetmitir. TB-DER stanbul ubesi yelerinin faizmin lm manga-
lar tarafndan ldrldn belirterek saldry knamlardr.

462
 TB-DER GENEL BAKANI GAZOLU;
YASADII OLARAK OLAANST KURULTAYA ZORLANIYORUZ

TB-DER Genel Bakan Gaziolu dn yapt ba-

sn toplantsnda, yasad olarak olaanst ge-
nel kurula zorlandklarn, rgt genel merkezi ve
ubeler zerindeki basklarn arttn, retmen
kymnn MC dnemlerine benzer ekilde devam
ettiini ne srm ve son bir ayda 8 retmenin
ldn bildirmitir. ileri bakanlnca daha
nce onaylanan ve yllardr uygulanan rgt tz-
nde bu gn yasalara aykr olduu gerekesiyle
deiiklik istendiini, bu haksz istek karsnda
Dantaya bavurduklarn belirten Gaziolu, or-
tada hibir hakl neden, yasal dayanak olmadan
TB-DERi bir olaanst kongreye zorlamann
anlam nedir? Nasl bir hesaba dayanmaktadr?

Dantaydan Bakanln istemine kar bir karar almalar durumunda

22 Haziranda yapmay kararlatrdklar Olaanst Genel Kurulu iptal
edeceklerini belirten Gaziolu, CHP arlkl Ecevit hkmeti dneminde
rgtn zerindeki basklarn devam ettiini, Vali ve Kaymakamlarn ya-
salara aykr olarak ubelerini kapattklarn bildirerek, faist etelerin
yelerini hedef alan saldrlar karsnda Babakann ve ilgili hkmet
yelerinin kaytsz kaldklarn syledi. Gaziolu, Babakan Ecevitin baz
retmenlerin blclk yaptn sylemesinden sonra Dou ve Gney-
doudaki retmenlere ynelik ihbarlarn arttn ve 100e yakn ret-
menin gzaltna alndn iddia etti.918

Genel Bakann aklamasndan sonra da TB-DER yelerine ynelik sal-

drlar devam edecektir. 8 Haziran tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yine
bir retmen lm haberiyle karlaacaz.

Malatyada TB-DERli retmen ldrld

Malatyada Belediye binas nnde dn len saatlerinde evlerine git-

mekte olan Gazi Lisesi retmenleri Nevzat Yldrm ile Mustafa Cankula

463
kimlii belirsiz saldrganlarca ate ald. Olayda ar yaralanan ret-
menlerden TB-DER yesi Nevzat Yldrm hayatn kaybetti.

Bunlarn yaand sralarda 11 Nisandan beri kartlamayan TB-DER

Gazetesi yeniden baslacaktr. Ancak, 10 Haziran 1979 tarihli Cumhuriyet
Gazetesinde u haber okunacaktr:

SIKIYNETM TB-DER GAZETESNE EL KOYUP GENEL SEKRETER

KEMAL UZUNU GZALTINA ALIYOR

TB-DER Genel Sekreteri kemal Uzun, TB-DER Gazetesine nceki gn

Skynetim tarafndan el konulduunu bildirerek, gazetenin basm iin
nceden izin alndn, buna ramen hibir yasal dayana olmayan bir
el koyma ilemiyle karlatklarn sylemitir.

Krkhanda TB-DERli retmen ldrld

Antakyann Krkhan ilesi Gazi Lisesi Mdr Veli Kara evinde otururken
penceresinden alan ate sonucu ar yaralanm ve kaldrld hastane-
de hayatn kaybetmitir. Karann TB-DER yesi olduu bildirilmitir.919

TB-DER Genel Bakan Yardmcs Ali Rza Aydn dn dzenledii basn

toplantsnda Genel Sekreter Kemal Uzunun Skynetim makamlarnca
TB-DER Gazetesi ile ilgili olarak gzaltna alndn bildirerek, TB-
DER Gazetesinde bir
su unsuru varsaylsa
bile bu ancak yayn ger-
ekletikten sonra olu-
abilir. Oysa gazete he-
nz yaynlanmamtr
demitir.920

Bu arada aralarnda TB-DER, TM-DER, Trkiye Ziraatiler Dernei,

Ankara Kadnlar Dernei (AKD), DEV-GENin de bulunduu demokratik
kurulular, TB-DER Genel Sekreterinin tutuklanmasn yazl bir akla-
mayla knamlardr.921

464
20 Haziran 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan habere gre
Kemal Uzun serbest braklmtr. Haberin detay ise yle: TB-DER
yayn organlarnda 1 Maysta DSKin dzenledii toplanty vmek su-
undan tutuklanan Kemal Uzun, dn Skynetim mahkemesinde yaplan
durumasndan sonra serbest braklmtr 20 Haziran 1979 tarihli Cum-
huriyet Gazetesinde Ordu-nyede TB-DER yesi ilkokul retmeni Ra-
mazan Aksakaln nceki gece kimlii belirsiz kiilerce alan ate sonucu
ld haberi yer almaktadr.

Mucur TB-DER Binas Saldrya Urad

Mucur TB-DER ubesi dn saat 12 s-

ralarnda Selim imek ve Cemalettin
elen adl iki lkcnn saldrsna ura-
mtr. TB-DER binasnda bulunanlarn
kar koymas zerine iki saldrgan da-
rya kam, bu srada darda bekleyen
7 yandalaryla birlikte bu kez TB-DER
binasnn tm camlarn ta ve ie ata-
rak krmlardr. Aralarnda bir lkc
retmenin de bulunduu saldrganlar polis tarafndan yakalanmtr.922

2 Temmuz 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TB-DER Eski Genel

Bakan Ali Bozkurtun arabasna patlayc madde yerletirilmi, durumu
fark eden Bozkurt, polise bavurarak patlaycnn sklmesini salam-
tr ve TB-DER Eski Ankara ube Bakan lhan Alkann Cebecide-
ki dairesinin kapsna konulan bomba patlam ve geni apl hasara yol
amtr. Alkan, olayn Ktahya Yurdunda barnan lkcler tarafndan
gerekletirildiini sylemitir haberleri yer almaktadr.

Bucak TB-DER ubesine Bomba Atld923

10 Temmuz tarihinde AP (Adalet Partisi) Genel Bakan Sleyman De-

mirel, Ecevit Hkmetini Gayr- meru ilan edecektir. Bunun zerine
aralarnda TB-DERin de bulunduu demokratik rgtler bu konuda
gr aklayacaklardr. TB-DER Genel Sekreteri Kemal Uzun, Demirel
bu sav ile izledii gerginlik politikasnn dozunu arttrmaya alyor de-

465
erlendirmesini yapmtr. Ayn tarihli gazetede TB-DER Genel Sekreteri
Kemal Uzunun Babakan Blent Ecevite bir mektup gnderdii haberi
yer almaktadr. Mektupta Skynetim tarafndan gzaltna alnan TB-
DER yneticilerinin serbest braklmas istenmitir.924

Atatrk Eitim Enstitsne Bomba Konuldu; 1 retmen ld, 16 -

renci Yaraland

Atatrk Eitim Enstitsne sabah saat

8.45 sularnda yerletirlen bomba patlad.
Ders verdii krsnn altna yerletirilen
bombann patlamasyla krsde ders ve-
ren TB-DERli retmen Recep Ta par-
alanarak can verdi.925 Bu olayn ardndan
ortak bir aklama yapan TB-DER stan-
bul ve skdar ubeleri faizmin at
sava ile bu savaa direnen halk gleri
arasndaki mcadelenin Trkiye apnda
derinleerek bydn belirtmilerdir.
Aklamada ayrca faizmin at sava kabullenerek ate ve barut ie-
risinden bu gne gelen TB-DERin bu mcadeleyi hibir ylgnla yer
brakmadan daha da kararllkla devam ettirileceini devrimci halk gle-
rine duyururuz vurgusunu yapmlardr.

Yurtsever Devrimci retmenler imzasyla yaynlanan bildiride bomba

olaynn basit bir olay olmad, planl ve rgtl bir saldr olduu belir-
tilmitir.926 13 Temmuz 1979 tarihliCumhuriyet gazetesinin 2.sayfasnda
Recep Ta iin TB-DER stanbul, Kartal, Kadky, Beykoz, skdar, ile,
Yalova ubeleriyle Atatrk Eitim Enstits Sosyal Bilgiler Blm ret-
men ve Devrimci rencilerinin verdii anma ilan bulunmaktadr.

GAZOLU; RETMEN MAALARI BYK KENTTE

EV KRASINI ANCAK KARILIYOR

26 Temmuz tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TB-DER Genel Bakan Gl-

tekin Gaziolunun aklamalarna retmen maalar byk kentte
ev kirasn ancak karlyor balyla yer verilmektedir. Gaziolu ak-

466
 lamalarnda Devlet memurlar yasa-
s, maa ynnden sanki yalnz -
retmenler iin geerli. Baz grevler
iin yan deme kararnameleri ve ek
gstergeler karlrken, Trkiyenin
yarnn hazrlayan retmenler bu
bakmdan da korumasz braklm-
lardr. () retmenlerin ileri ve g-
rev yerleri itibaryla siyasi iktidarlar
karsnda hibir teminatlar yoktur.
Yneticilerin tayini, retmenlerin grevlendirilmeleri, yer deitirmele-
ri hala siyasal iktidarn ve yerel politikaclarn tasarrufundadr. () Yasa
buyruuyla toplanmas gereken 10. Milli Eitim uras yllardan beri top-
lanamyor. 1974 ylndaki uraya gre 10. urann gndemi retmen
Sorunlar olarak belirlenmiti. retmenin ekonomik ve zlk sorunlar
katlanarak devam etmektedir. ()

1979 ylnn 14 Ekiminde Ksmi Senato ve Ak Bulunan Milletvekillii

Seimleri yaplacaktr. Bu seimlerde TB-DER Genel Bakan Gltekin
Gaziolu siyasete soyunacak ve TSP (Trkiye Sosyalist i Partisi)in s-
tanbul Senatr aday olacaktr.927

Bu durum zaten TB-DER ierisinde var olan atlaklarn daha da derinle-

mesine yol aacaktr. TB-DER MYKnda da gr ayrlklar bulunmakta-
dr. O gnlerde Cumhuriyet Gazetesi Soldaki Birliktelik zerine bir dizi
yaz yaynlamaya balayacaktr. eitli parti, dernek ve siyasal dergi ev-
relerinin grleri de bu dizi yazda yaynlanmtr. Bu kurulular arasnda
bulunan TB-DERin grlerini Senatr aday olan Gaziolu Kiisel G-
rmdr erhiyle aklayacak ve bu aklama 28 Temmuz 1979 tarihli
Cumhuriyet Gazetesinde yaynlanacaktr. Bu aklamann baz blmle-
rini buraya aktarmay uygun bulduk: TB-DER olarak biz ekonomik-de-
mokratik mcadelemizin gvencesi iin, hedeflerimizi yakalayabilmemiz
iin, solun en geni birlikteliinden yanayz. Birlik sorununun bu gnden
yarna zlemeyeceinin bilincindeyiz. Sosyalist hareketin birlii bizim
konumumuzdaki rgtlerin dnda bir olaydr. () Bu gnk ortamda fa-
izme kar ibirlii-gbirlii oluturmak grevdir. () Her rgt, her kii
zgl dncelerini koruyabilir yine de demokrasi mcadelesinde asgari
mtereklerde birleilebilir. () TB-DER olarak biz bu gne dein de-

467
mokrasi mcadelesinin genel karlar uruna gerekli esneklii gsterdik.
() Bundan sonra da tavrmz, grupuluktan ve sekterlikten uzak birleti-
rici bir slup olacaktr.

2 Austos 1979 tarihli Cumhuriyet gazetesinde TB-DER ile ilgili iki sald-
r haberi gze arpmaktadr: TB-DER Mahmudiye ubesine Tal Sopal
Saldr ve Balkesir TB-DER binasna tabancayla ate ederek bir ret-
menin yaralanmasna neden olan sa grl ahs tutukland

Egemen glerin TB-DERe ynelik saldrlar sadece fiziksel deil, ayn

zamanda ideolojik ve politiktir. Parlamentoda bulunan baz sa eilimli
partiler (zellikle MHP ve CGP), TB-DER kapatlsn demeleri verir-
ken bu demeler ayn grlere sahip olan sac basn (zellikle Hrgn
ve Tercman) tarafndan da kamuoyunun gndemine tanmaktadr.
Tercman Gazetesinde TB-DER Datlmaldr maneti atlnca TB-
DER Genel Sekreteri Kemal Uzun buna tepki olarak Bir gnlk gazetenin
TB-DER datlmaldr manetinden sonra TB-DERe ynelik sadrlarn
arttn sylemitir.928

Bu tarihlerde sac basnn nde gelen kalemlerinden biri olan Nazl Il-
cak, Tercman Gazetesindeki ke yazsnda TB-DERe ynelik dnce-
lerini u satrlarla anlatacaktr:

NAZLI ILICAK / TB-DERE SAHP IKMAK ANARY

HMAYE ETMEK DEMEKTR

Trkiyede iki grup insan mevcut. Birinci gruptakilerin kanunlar kar-

snda boyunlar kldan ince. Adaletin klc bu gruptakilerin boynunda bir
hayli keskin. Bir de eitli dernek ve partilere mensup edepsiz takm
var. Hani () Halklar kendi dilinde eitim grmelidir slogann azn-
dan drmeyenler.

te bu takmdan biri TB-DER, btn retmenleri 24 Aralkta direnie

armt. 4 Ekimde de genel Bakan Gaziolunun tutuklanmasn pro-
testo amacyla, buna benzer bir hareket dzenlemi ok az sayda ret-
men itirak ettii iin, fiyaskoyla neticelenmiti. Dn ise baz kanl olaylar
meydana geldi, btn yurtta kzl terr estirildi. ()

468
6 ubat 1977de, TB-DERin TTED ve TM-DER ile birlikte dzenledii
Ekonomik ve Demokratik Haklar Mitingini hatrlaynz.929 Tandoan
Meydannda kan gvdeyi gtrm, 7si ar olmak zere 60 kii yara-
lanmt Mays 1978de TB-DER stanbul kongresinde, TB-DER 4.
Olaan Genel Kurul toplantsnda kavga km, Yaasn Sovyetler Birli-
i930, Mahir, Hseyin, Ula Kurtulua Kadar Sava gibi sloganlar ba-
rlmtr. TB-DER, ubat 1978de toplad Eitim Kurultaynda alnan
kararlarla da (Irk, oven, Asimilasyoncu Eitime Son, Krte yayn
yapan ROJA WELAT Gazetesi zerindeki basklar kalksn) kanunlarmz
inemi, blcl kkrtmtr.()

Trkiyede skynetimin ilelebet devam etmesi dnlemez. Muhakkak

sivil ynetim kanunlar uygulayacak ekilde dzenlenmeli, bilhassa yarg
sistemine eki dzen vermelidir. Anaristleri affeden Anayasa Mahkeme-
si ile, TB-DERi, POL-DERi annda aan Dantayla bu alanda ac tecr-
belere sahibiz. ()

TB-DER son kanl olaylarda, bir kere daha kendini belli etmitir. TB-
DERe sahip kmak, anariyi himaye etmek demektir.931

TB-DER VE DSK DER DEMOKRATK KTLE RGTLERYLE

EYLEM BRL KARARI ALIYOR

13 Austos 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde

DSK ve 10 Demokratik Kitle rgt Eylem Bir-
lii Karar Ald haberi ne kmaktadr. Haberin
detaylar yle; DSK tarafndan bir sre nce
ortaya atlan Demokratik Platform almala-
r, 10 demokratik kitle ve meslek rgtnn ka-
tlmyla sonu aamasna gelmitir. Eskiehirde
toplanan 11 rgtn bakan ve yneticileri, tm
Trkiye apnda faizme ve emperyalizme kar i,
g ve eylem birlii yaplmasn kararlatrmtr.
Bu amaca ynelik ortak eylemlere giriilmesini
benimsemilerdir. Eskiehirde toplanan 10 rgt
unlardr:

469
 DSK, TB-DER, TMMOB, TTED, TM-DER, TS-DER, TTB, HALKEVLER,
KOY-KOOP, HD

Bu demokratik rgtlerin yurt apnda giriecekleri ortak eylemlerin ne-

ler olduu konusunda bir aklama yaplmam, emperyalizme, faizme
ve ovenizme kar verilen mcadeleyi daha da etkinletirmek amacyla
eylem bal altnda bu konu imdilik ileri bir tarihe braklm ve 10-15
gne kadar bir aklama yaplaca bildirilmitir.

Demokratik rgtlerin Eskiehirde yaptklar ortak toplantlar sonucun-

da; skynetimin kaldrlmas, faist odaklarn zerine gidilmesi, cina-
yetlerden hesap sorulmas, ekonomik sorunlarn bir an nce zlmesi
istenmitir.

Demokratik kitle rgtleri adna yaplan ortak aklamada tm alanla-

ra sendika hakk tannmas iin ar yaplrken, isizliin ve pahalln da
nlenmesi istenmitir.

2 Eyll 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TB-DERin 8 ube Tem-

silcileri stanbul Milli Eitim Mdrlndeki Uygulamalar Eletirdi
balkl bir haber bulunmaktadr. Bu haberde zetle CHPnin stanbul Milli
Eitim Mdrlne atad Hzr Ekinin uygulamalar eletirilmektedir.

TB-DERin 9. Kurulu Yldnmnde Grev ve Toplu Szleme Hakk

Savunuldu

TB-DERin dn kutlanan 9.kurulu yldnmnde bir aklama yapan

Merkez Ynetim Kurulu, TB-DER bugn 9.kurulu ve mcadele ylna
girmektedir. Bu mcadele ylnda grev ve toplu szleme hakknn elde
edilmesi iin youn aba gsterilecei belirtilmitir. Aklamada TSten
TB-DERe geli sreci de anlatmtr.932

TB-DERli Mdr Yardmcs

Saldrya Urad

Eskiehir Eitim Enstits Mdr Yardmcs

ve TB-DER Sayman Mustafa Hasrc, Sakar-
ya Caddesinde bir grup lkcnn saldrs-
na urayarak dvlm ve hastaneye kald-
rlmtr.933

470
9 Eyll tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan bir habere gre Kayse-
rinin Yahyal ilesinde olaylar km, aralarnda TB-DERin de bulundu-
u binalara saldrlm, kan olaylarda 6 kii yaralanmtr.

TB-DER VE 14 EKM SEMLER.

TB-DER GENEL BAKANI HANG PARTDEN ADAY OLDU?

TB-DER Genel Bakannn bir siyasi partiden stanbul senatr aday ol-
mas kukusuz rgt iinde eitli tartmalara yol am ve TB-DER,
Gaziolunu destekliyor eklinde alglanmtr. Bu konuda 11 Eyll tarih-
li Cumhuriyet gazetesinde yer alan haberin aydnlatc olacan dn-
mekteyiz:

TB-DER 14 Ekim Seimlerinde Hibir Partiyi Desteklemeyecek

TB-DERin 14 Ekim seimlerinde herhangi

bir partiyi destekleme yolunda bir karar al-
mayaca akland. TB-DER Genel Bakan
Gltekin Gaziolu yapt aklamada se-
imlerde rgt olarak herhangi bir partiyi
destekleme veya dlama eklinde bir karar
alnamayacan sylemitir.

Gaziolu, TB-DER yelerinin siyasal ya-

plar gz nne alndnda, bir partinin
desteklenmesi kararnn alnmas mmkn
deildir. TB-DER eitli grlerdeki ret-
menlerin bir araya geldii bir yn rgtdr. Bu nedenle rgt olarak
bir partiyi destekleme ynnde karar alnmas olasl yoktur demitir.

Seimlerde TSPin stanbul Senatr adayl konusunda da Gaziolu Be-

nim adaylmn TB-DERle ilgisi yoktur. Adaylm ynetim organlarnn
bir karar deildir. Benim bireysel kararmdr diye konutu. te yandan
TB-DER ube bakanlar 15 Ekim Cumartesi gn Ankarada toplanarak
seimler ncesi bir deerlendirme toplants yapacaklardr. 67 ube ba-
kannn katlaca toplant Derya Sinemasnda yaplacaktr.934 Toplantda
retmenlerin karlat eitli sorunlar ele alnacaktr. TB-DER Genel

471
Bakan Gaziolu, yaplacak toplantnn amacnn bir partiyi destekleme
veya dlamayla ilgisinin olmadn aklad.

16 Ekim 1979 tarihinde bir basn aklamas yapan TB-DER Genel Ba-
kan, Milli Eitim Bakan Necdet Uurun uygulamalarn eletirecektir.
Bakan Uur, tarafsz grnme abas iinde TB-DER yesi retmenle-
ri sryor . Gaziolu aklamasnda Kym ve srgnler MC dnemlerini
aratmyor dedi.935

CHPnin hkmet olduu bu dnemde toplu retmen katliam da mey-

dana gelmitir. 18 Eyll 1979 tarihinde Adanada 6 retmen ldrle-
cektir.

Adanada Lojman Basld 5 retmen ldrld

Adana Yap Meslek Lisesi lojmanlarna

kimlii belirsiz kiilerce yaplan silahl sal-
drda 5 retmen ldrlm, iki ret-
men de ar yaralanmtr.936 Haberin alt
balnda ise; TB-DER, retmenler
zerindeki basky protesto iin 29 Ey-
llde Ordu, Eskiehir ve Bitliste miting
yapacak duyurusu bulunmaktadr.

BURSA MTNG

20 Eyll 1979 tarihinde TB-DERin olay-

l diye tabir edilen mitinglerinden biri
olan Bursa Mitingi gerekletirilecektir.

TB-DERin Bursa Mitingi Datld

Gaziolu ve 301 Kii Gzaltna Alnd

TB-DERin seim yasasna aykr olduu

gerekesiyle izin verilmedii halde dn
stadyum alannda yapmak istedii mitingi polis ve jandarma datm,
kan olaylarda 15 retmen,5 polis, 1 memur yaralanmtr. Aralarn-

472
da TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun da bulunduu 301 kii
gzaltna alnmtr. TB-DER Bursa ubesinin Faist basklar ve hayat
pahalln protesto etmek amacyla dzenlemek istedii mitinge se-
im yasaklar nedeniyle izin verilmemitir. te yandan evre illerden de
gelenler stadyum alannda toplanmlardr.() lenden sonra balarn-
da Gltekin Gaziolunun bulunduu 4-5 bin kiilik grup TB-DER ube
binas nnden stadyuma doru yrye gemilerdir. () Ancak daha
sonra stadyum nnde toplanan kitleye polis mdahalesi balamtr.
()937

Bursa Mitingine dair deerlendirmeyi Anlarnda Gltekin Gaziolu y-

le anlatacaktr:

Ksmi Senato ve bo olan milletvekillii ara seimleri iin partiler ha-

zrlk yapyorlard. Biz de bundan yararlanarak alt blgede miting ve
yry yapmak istiyorduk. Blgeleri saptadk; ancak il seim kurullar
Bursa hari bize msaade etmedi. Bursa l seim Kurulu miting yapabi-
leceimizi avukatlarmza yazl olarak bildirdi. Biz de btn gcmz
Bursaya yarak taleplerimizi dile getirmek istedik. Bu kez valiliin en-
geliyle karlatk. Yetkisi olmad halde Bursa valisi miting ve yry
yaptrmayacan avukatlarmza syledi. Mitingden bir gn nce gece
yarlarna kadar Trkiyenin her tarafndan yelerimiz Bursaya akt. Sa-
bahn erken saatlerinde polis eitli yollardan barikatlar kurarak korteji-
mizin ehre girmesini engelledi. Ben ve dier ynetici arkadalar geceyi
Bursa ubesinde geirdik. Bursa ubemizin etrafndaki sokak ve caddele-
ri yelerimiz doldurmutu. Toplanma yerimiz ehrin stadyumu idi. Yr-
ye getiimiz srada polis nmz kesti ve yrymz engelledi.
Bunun zerine avukatlarmzla birlikte valilie gittik. Valinin yannda l
Jandarma Alay Komutan ve Emniyet Mdr vard. Vali kesinlikle mi-
tingi yaptrmayacan sylyordu. Avukatlarn ve benim klarm para
etmedi. Anlalan o ki, sayn vali Babakan Ecevitten talimat almt.
Israrda fayda yoktu. Bunun zerine Valiye daha sonra yasal hakkmz
arayacamz syleyerek olay kmamas iin stadyumda toplanlmasna
msaade edilmesini, oradan dalacamz syledim. Vali, Emniyet M-
drne ve Alay Komutanna bakt; onlar da balaryla okey iareti yap-
tlar. Vali nerimizi kabul ettiini syledi. Emniyet Mdr polis eflerine
emir verdi. Bylece stadyumda toplandk. Meer devlet bize tuzak kur-
mutu. Ortada hibir ey yokken polis yelerimize saldrd. Coplar ve pan-

473
kart sopalar inip kalkmaya balad. Arkadalara
ykseke bir yerden direnmeyin, oturun dedim.
Fakat polisin merhameti yoktu. nne geleni so-
palyordu. Anlalan Sayn Ecevit bizden 5 ubat
1977nin rvann alyordu. Bir grup polis beni
ve yanmdaki ynetici arkadalar gtrd. Em-
niyet Mdrl nnde bir grup polis ellerinde
coplar, iki sral derin kolda toplanmlard. Bizi
coplamadlar; ama bizden nce ve sonra geti-
rilen arkadalarmz coptan geirildi. Emniyet
Mdrlnn bodrumuna atldmzda orada
yzlerce yaral arkadamz bulduk. Bir arkadamzn hastanede ld
haberi geldi.938 Sabaha yakn sorgu balad. Savclar tek tek ifademizi al-
dlar ve ynetici arkadalarn dndakileri serbest braktlar. Sabah saat
9da bizi sust mahkemesine kardlar. () Savunmamda Valiyi, em-
niyet glerini ve hkmeti suladm. () Mahkeme bizi serbest brakt.
Bu dava ksa srede beraatle sonuland. Yediimiz dayak yanmza kar
kald. Devlet bizi bu ekilde terbiye (!) etmi oldu.939

1 Ekim 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Bursadaki Olayl Mitingle

lgili Olarak 6 Kii Adliyeye verildi, TB-DER Valiyi Suladhaberi okun-
maktadr. Habere gre 303 kii gzaltna alnm, 297 kii serbest brakl-
m, 6 kii de mahkemeye sev edilmitir.

TB-DER YELERN YAS TUTMAYA AIRIYOR

Bursa olaylarn ve retmen lmlerini protesto

etmek iin TB-DER MYKs 3 Ekim 1979 tarihin-
de yaplacak olan tek ders snavlarn boykot
etme karar almtr. Bu olay Yas Eylemi olarak
adlandrlacaktr.

TB-DER yelerini yarn tm illerde yas

tutmaya ard

TB-DER Genel Merkezi, Trkiyedeki tm ube-

lerini yarn iin yas tutmaya armtr. Yarn orta

474
dereceli okullarda yaplacak olan tek ders snavlarnn tehlikeye girebile-
cei belirtiliyor.940

TB-DERin yas eylemine TB-DER iinde yer alan baz gruplar (Halk
Eitimciler) kar kmlardr. Ancak eylem kararna birok yerde uyul-
mu, bakanlk ise soruturma ilemleri balatmtr.

TB-DERin ars uyarnca baz okullarda retmenler yas tuttu,

Diyarbakrda 150 retmen gzaltna alnd.

TB-DER yneticilerden alnan bilgiye gre merkez ubede yas tutma

arsna katlm yar yarya olmu, baz retmenler greve gitmezken
baz okullarda retmenler okullarna gittikleri halde grev yapmamlar-
dr. stanbulda eyleme katlm dk olmutur. Tespitlere gre Okmeyda-
n Ortaokulu, Esenler ve Bahelievler zzet nver Lisesinde retmenler
okula gelmedikleri iin tek ders snav yaplamamtr. Bu arada stanbul
Skynetim Komutanl, Komutanln 6 nolu emrine kar geldikleri iin
greve gelmeyen retmenler hakknda soruturma balatmtr. stan-
bul Valilii ise 800 retmenin greve gelmediini ve haklarnda idari
soruturma balatldn belirtmitir.

Diyarbakrda ise Yas Eylemine 1000in zerinde retmen katlm, S-

kynetim komutanlnca aralarnda TB-DER Diyarbakr ube bakan-
nn da bulunduu 150 kii gzaltna alnmtr.

stanbul ubesinden yaplan aklamada ise eyleme katlm orannn tm

retmenlerde %55, TB-DER yeleri orannda %90 olduu belirtilmi-
tir.941

Rizede Yas Eylemine Katlan 8 retmen Aa Alnd

TB-DERin Bursa Mitinginde yaananlar protesto etmek ve ldrlen

retmenleri anmak amacyla ald Yas Tutma eylemine katldklar
iin 8 retmenin aa alnd bildirilmitir.942

Bu gelimeler yaanrken 14 Ekim Cumhuriyet Senatosu te bir yenile-

me ve milletvekili ara seimleri yaplm, Ecevit liderliindeki CHP parla-
mento ounluunu kaybetmi ve iktidar Sleyman Demirele devret-

475
miti. TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu ise TSP birinci sra aday
olarak girdii bu seimde 4.301 oy alabilmiti.943

TB-DERN 15 EKMDE YAPTII UBE BAKANLARI TOPLANTISI

15 Ekim 1979da TB-DER MYKnn arsyla Ankarada ube bakanlar

toplants yapld. Cumhuriyet Gazetesinin haber yapmayarak pas getii
toplant ncesi ve sonrasnda yaananlar Genel Bakan Gaziolu u e-
kilde anlatmaktadr:

() Ankara Skynetim Komutanlndan izin alarak ube bakanlar top-

lants yaptk. Toplantdan 1 gn nce grup szclerini genel merkeze
topladk. Onlara Skynetimin toplantmz mutlaka izleteceini hatta
konumalar banda alabileceklerini hatrlattm. Konuma yapacak olan-
larn hem kendilerini hem de rgt dnmeleri gerektiini syledim.
Bazlar bana tepki gsterdiler. Ne konuacamz, nasl konuacamz
size mi soracaz? dediler.

Ertesi gn toplantya Skynetimden polisler teypleriyle geldiler. Ben 6

sayfalk bir konuma yaptm. Konuma metnimi daha nce Avukatmz
Halit elenke inceletmitim. Ben byle titiz davranrken baz ube ba-
kanlar keskinlik yarna girdiler. Tunceli, zmir, Artvin ube bakanlar
adeta yartlar.

ktidardan den CHP, i deerlendirme yapmak iin Ankarada bir ku-

rultay toplad. Kurultayda Genel Bakan Ecevite sert eletiriler ynetildi.
Eletirenlerin banda Deniz Baykal geliyordu. Baykal, Ecevite DSK ve
TB-DER ile ilikileri bozduundan oy kaybna uradn sylyordu.

476
Ecevit eletirileri yantlarken isim vererek DSK ve TB-DERi sulad.
Bizim halkmzdan baka kimseye diyet borcumuz yoktur. Bizim eitim
politikalarmz rk, oven, asimilasyoncu politika olarak deerlendiren
bir rgtle iimiz olamaz dedi. Bu aka TB-DERi Skynetime ihbar
etmekti.()944

TB-DER STANBUL UBES OLAANST KONGRES PTAL EDLYOR

Bu arda bir trl zme kavumayan TB-DER stanbul ubesi kongre-

si 20 Ekimde toplanacak ancak yaan gelimeler nedeniyle kongre iptal
edilecektir. 21 Ekim 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde bu gelimeler
fotorafl olarak u balkla yer alacaktr:

retmenler Arasnda Kavga knca TB-DER stanbul Olaanst

Kongresi ptal Edildi

Uzun sredir yaplamayan TB-DER stanbul ubesi Olaanst Kongre-

si Tepeba Gazinosunda balam, ancak baz retmenler aidatlarn
demedikleri gerekesiyle salona alnmaynca ieride retmenler de-
il, renciler var diyerek itirazda bulunmulardr. () Salonda arbede
yaanmas zerine Hkmet komiseri kongreyi iptal etmitir. () Kongre-
nin devam ettiini syleyenlerle salona alnmayanlar arsnda kfrleme
ve kavga yaanmtr. Kongre Divann kazanan gruplar adna Divan Baka-
n Doan Halis, Bakanvekili Mustafa Ate ve ye Kemal Keleolunun
imzalaryla yaplan yazl aklamada retmenler bir avu zorbann oyu-
nunu bozacak gce ve birlie sahiptir denilerek genel kurulun en ksa
zamanda ve retmen rgtll-
ne layk bir ekilde yaplaca ifade
edilmitir.() Olaylar srasnda 276
retmen ve renci gzaltna aln-
m, bunlardan 4 tutuklanmtr.
() Yurtsever Devrimci retmen
Grubu yazl bir aklama yaparak
bu yaplanlarn devrimcilikle, ileri-
cilikle ilgisi yoktur. Biz retmenle-
rin sorunlarnn zm ancak birlik
ierisinde mcadele ile salanacak-
tr denilmitir.945

477
 22 Ekim 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesin-
de TB-DER Kongresindeki Olaylar Ufak
Bir Grubun kard ne Srld balkl
bir haber grmekteyiz. Haberde zetle u
grlere yer verilmektedir: TB-DER stan-
bul ubesinin 6. Olaan Kongresinde kan
olaylarla ilgili dn bir aklama yapan Genel
Bakan yardmcs Ali Rza Aydn, Birlik Dayanma Grubunun kongreyi
sabote ettiini ileri srmtr. () Binlerce retmenin kararllkla r-
gtne sahip karak topland bir kongreyi sabote etmek isteyenler, bu
konuda polisi bile devreye sokmaktan ekinmemilerdir dedi.

30 Ekim 1979 tarihli Cumhuriyet gazetesinde bu kez TB-DER Ankara

ubesiyle ilgili bir haber bulunmaktadr. Haber u ekilde: TB-DER An-
kara ube Bakan Tahsin Doan, dn Esenevler Lisesinde Cumhuriyet
bayram iin hazrlanmakta olan rencilere faistlerin saldrdn bildir-
mi, saldrganlar bir tarafta dururken gvenlik grevlilerinin okul yneti-
cilerini ve retmenleri karakola gtrdklerini syledi.

Bu srada bir iktidar deiimi gerekleecek ve Sleyman Demirel Aznlk

Hkmeti kurulacaktr. CHP ise 4 Kasmda Olaanst Kurultay topla-
yarak bir tr i hesaplamaya gidecektir. Sleyman Demirel, TB-DERe
olduka souktur. Gazete haberlerine gre lkc retmenler Birle-
me ve Dayanma Dernei (LK-BR) yneticilerini makamnda kabul
edip grmeler yapacak, DSKin 1 Mays kutlamas isteine kar kar-
ken LK-BR, LKM (lkc Memurlar Dernei) ve MSK (Milliyeti
i Sendikalar Konfederasyounu)in Kayseride dzenledikleri 3 Mays
Trkler Bayramna kutlama mesajlar gnderecektir.

9 Kasm 1979da Mecidiyeky Lisesi Mdr ldrlecektir. Cumhu-

riyet Gazetesinde yer alan habere gre Mecidiyeky Lisesi Mdr ve
TB-DER yesi Nazmi Grbz okula gitmek zere evinden ktnda iki
kiinin silahl saldrsna urayarak hayatn kaybedecektir.

GENEL BAKAN VE 5 YNETC TUTUKLANIYOR

11 Kasm 1979da CHPden umut kesen DSK, yeni bir sosyalist parti
kurulmasna nclk etme karar alr ve demokratik rgtlerin nabzn

478
yoklamaya balar. Bu konu ile ilgili grlerini TB-DER Genel Bakan
Gaziolu Anlarnn 148.sayfasnda anlatmaktadr. Skynetim altnda
TB-DERin de almas pek mmkn olmamaktadr. Zaten 11 Kasm
gn TB-DER ile lgili bomba gibi bir haber gazetelere decektir:

TB-DER Genel Bakan ile 5 Yneticisi

Tutukland

Haberin devam yle; TB-DER Genel

Bakan Gltekin Gaziolu ve 5 ynetici-
si dn tutuklanmtr. TB-DERin dier
be yneticisinin arand bildirilmitir.
Edinilen bilgiye gre, TB-DER Genel
Bakan daha nce yapt televizyon
konumas, dier yneticiler de TB-DERin Ankara Derya Sinemasnda
yaplan TB-DER ube Bakanlar toplantsnda yaplan konumalarda
TCKnn 141, 142 ve 312.maddelerine muhalefet ettikleri, Dernekler Ka-
nununa aykr davranta bulunduklar iin haklarnda gyabi tutuklanma
karar verilmitir. Gzaltna alnan yneticiler; Gltekin Gaziolu, mer
Aslan, Tekin stn, smet Yalnkaya, Ali Rza Aydn ve Ayhan Kut-
laydr.946

Gaziolu Anlarnda bu konuyu u cmlelerle anlatacaktr: 9 Kasm ak-

am yrtme kurulu yelerinden 6 kii tutuklandk. Devrimci retmen
grubundan 3 ynetici bulunamamt.947 Ertesi gn savcla sevk edildik.
Tutuklanarak Mamak Askeri cezaevine gnderildik.948

Daha sonra TB-DER Genel merkezinde arama yaplm, dernein karar

defterlerine Skynetimce el konulmutur.949

TB-DER yneticilerinin tutuklanmas TKP, TEP, TS-DER ve HD gibi

rgtler tarafndan protesto edilmitir.950

TB-DER yneticilerinden sonra ube bakanlar toplantsnda konuma

yapan 30 ube bakann bulunduklar illerden gzaltna alnarak Anka-
raya getirilmitir. Gaziolu bundan sonra yaananlar yle anlatacaktr:
Savclk sorgusu srasnda keskinlik yapan ube bakanlarnn hepsi ko-
numalarn inkar ettiler. Bu duruma sinirlendim; yalnz kaldmz bir s-

479
rada neden szlerine sahip kmadklarn sordum. zmir ube bakan
Muammer Toprak: gerekirse siyasi savunma yaparz dedi. Kendisine
siyasi savunma yapmann tam sras olduunu syle-
dim. ube bakanlarnn tamam tahliye edildi. Yalnz
MYK yesi 6 kii C Blok zemin katnda kaldk. ()951

13 Kasmda AP Aznlk Hkmeti greve balamtr.

Sleyman Demirelin iktidara gelmesi, saclarn ile-
rici ve demokrat kesimlere saldrlarda bulunmasn
kolaylatracak, artk sokaklarda birer-ikier deil, be-
er- onar kii silahl saldrlarda hayatn kaybedecek-
tir. TB-DER ve TB-DERli retmenler de bu saldr-
lardan nasiplerini alacaklardr.

13 Kasm 1979 tarihli Cumhuriyet Gazete-

sindeki habere gre Bahelievler lkokulu
Mdr Bahattin Topal ldrlmtr.

Ayn gn gazetenin birinci sayfasnda ; 25

TB-DER ube Bakan in Askeri Mahke-
me Gyabi Tutuklama Karar Verdi haberi
gze arpmaktadr. Haberin detaylar yle:
TB-DERin bundan bir sre nce Derya
Sinemasndaki ube Bakanlar Toplant-
sna katlan 25 ube bakannn hakknda askeri mahkemece gyabi tu-
tuklama karar verildii renildi.

Haklarnda gyabi tutuklama karar verilen ube bakanlarnn arand

ve yakalandktan sonra Ankaraya getirilerek Ankara Skynetim Mahke-
mesinde yarglanacaklar bildirilmitir. Haklarnda gyabi tutuklama kara-
r kartlan ve yakalanarak Ankaraya getirilen TB-DER ube yneticileri
unlardr;

Ferhat ncedere (Ordu), Servet Duygulu (Bitlis), brahim Aydnolu (Van),

Hasan Tahsin ner (Tarsus), Zeki Dmen (Uak), Ersin etiner (Afyon),
Abdurrahman Aksoy (Samsun).

480
 te yandan daha nce gzaltna alnan TB-DER MYK
yeleri hakkndaki tutuklama karar vicahiye evril-
mi ve TB-DER yneticileri Mamak cezaevine konul-
mutur.

TB-DER yneticilerinin tutuklanmasna tepkiler de

ykselmektedir. DSK, TMMOB, TTED, TM-DER ve
HALKEVLER genel bakanlar ortak bir aklama ya-
parak TB-DER yneticilerinin serbest braklmasn
istemitir.952 Be demokratik rgtn aklamasnda
nmzdeki gnler skynetimi yaygnlatrmak,
yeni anti-demokratik yasalarn kartlmak istenecei
gnler olacaktr denilmitir.

Cumhuriyet Gazetesinin 16 Kasm tarihli haberine gre TB-DERin 14

Yneticisi Hakkndaki Tutuklama Kararna tiraz Edilmitir953

Gazeteci Uur Mumcu 17 Kasm tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki Gz-

lem adl kesinde TB- DER Olay balkl bir yaz kaleme almtr. Bu
yazy buraya aktarmay faydal bulduk:

UUR MUMCU YAZIYOR / TB-DER OLAYI

Ankara Skynetim Mahkemesi TB-DER yneticileri hakknda tutukla-

ma kararlar verdi. Ayrca TB-DER binasnda gvenlik glerince arama
yapld. Byle bir haber gazetelere ulanca yaplacak i balayan soru-
turmann niteliini aratrmaktr. ()

TB-DER yneticileri 2-15 Eyll gn Ankarada yaplan ube Bakanla-

r toplantsnda yaplan konumalar nedeniyle tutuklanmlardr. Askeri
Savc henz dava amamtr. Sank avukatlarndan alnan bilgiye gre
hazrlk soruturmas, ceza yasasnn blclkle ilgili 142/3 ve su olan
eylemleri vmeyi yasaklayan 312.maddeleri ile Dernekler yasasna da-
yandrlarak srdrlmektedir.

TB-DER Genel Merkezinde yaplan aramada su unsuru bulunamam-

tr.

481
Olayn zeti budur.

Gel gr ki, bizim ulatklar teknik dzeyden ok hafiflikleri nedeniyle

boyal basn adn taktmz gazeteler, TB-DER olayn zel amalarla
arptarak sunmulardr.

rnein diyorlar ki, Dernek Genel Merkezinde yasad rgtlerden,

DEV-GEN, Halkn Kurtuluu bildirileri ele geirilmitir.

Yalan!

Arama tutana ortadadr. Bu tutanakta DEV-GEN, Halkn Kurtuluu

bildirilerinin ele getii ynnde bir bilgi yoktur. Bir gazete tutanak ile
saptanan bir arama haberini tutanak dndaki zel haberlere gre nasl
sunabilir? Bu haberi hazrlayp sunanlar yirmi-yirmibe yllk deney gr-
m gazetecilerdir. Bu tr gazeteciler, elbette ki, tutanak d bilgileri
gazeteye yerletirirken, ne yaptklarn, niin yaptklarn bilirler.

zerinde durulmas gereken konu da budur.

TB-DER ierisinde eitli fraksiyonlarn olmas ve bunlarn her birinin

illegal rgtlerle ibirlii yaptn belirleyen baz belgelerin ele gemesi
Yani unu demek istiyorlar TB-DER yneticilerinin yasad rgtlerle
ilikileri vardr. Soruturma bu yzden almtr
Bu da yalandr.

TB-DER iinden fraksiyon adn verdiimiz eitli siyasal blnmelerin

var olduu bilinen bir gerektir. Ama bu fraksiyonlarn illegal rgtlerle
ilikisi vardr sav gerek ddr. Soruturma ve buna bal tutuklama ka-
rarlarnn nedeni, ube Bakanlar toplantsnda yaplan konumalardr.
()

12 Martn ilk gnlerinde ksaca TS olan Trkiye retmenler Sendi-

kas yneticileri hep birlikte tutuklanp uzun uzun yarglandlar ve her biri
sonunda aklandlar.

Aklanamayan, yalnzca o gnlerde tpk bu gnk gibi zel amal s-

marlama haberler reten basn ahlakdr.

482
TB-DER STANBUL ESK UBE BAKANI TALP ZTRK LDRLYOR

16 Kasm 1979 tarihinde TB-DER ierisinde-

ki gruplardan Birlik ve Dayanma Grubunun
lideri konumunda bulunan eski TB-DER s-
tanbul ube Bakan Talip ztrk urad bir
silahl saldr sonucu ldrlecektir. Bu olay 17
Kasm tarihli Cumhuriyet gazetesinde u ha-
berle duyurulacaktr:
TB-DER Eski stanbul ube Bakan ztrk ldrld

Ahmet Rasim Ortaokulu Trke retmeni Talip

ztrk, retmen arkadalaryla yolda giderken
yanlarna yaklaan bir otomobilden inen kiiden
biri yanlarna yaklaarak Talip ztrk kimdir? diye
sormutur. Talip ztrk, benim karln verince
saldrgan tabancasn ateleyerek ztrk eitli
yerlerinden vurmutur. 1977 dneminde TB-DER
stanbul ube bakanln yapan ve dernein son
genel kurulunda genel bakan aday olan Talip z-
trk, hastaneye kaldrlrken yolda lmtr.

18 Kasm 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Talip ztrkn ld-

rlmesi olay Knand ve TB-DER Yneticileri Hakkndaki tiraz Ya-
rn Karara Balanacak balkl haberler bulunmaktadr. Gazetenin ikinci
sayfasnda Talip ztrk iin verilen lm ilanlar bulunmaktadr. Talip z-
trkn cenazesi 20 Kasmda topraa verilecektir. 21 Kasm tarihli Cum-
huriyet gazetesinde TB-DERin 4 ube Bakan Salnd Yneticilerin Tu-
tukluluu Srecek balyla verilen bir habere rastlamaktayz. Habere
gre tutuklu TB-DERliler iin yaplan itiraz karara balanm, Ankara
Skynetim 2 nolu Askeri Mahkemesi, TB-DER Genel Bakan Gaziolu
ile genel merkez yneticilerinin ve 4 kii dnda kalan ube bakanlar-
nn itirazlarn reddetmitir. Salverilen ube bakanlarnn Halil brahim
ahin (Burdur), Tahsin ner (Tarsus), Enver Erol (Eskiehir), brahim Ay-
dnolu (Van) olduu renilmitir.954

483
 TB-DER yesi retmen ldrld

Kartal Maltepede dn saat 18.30 sralarnda

Ergenekon lkokulu retmeni ve TB-DER
yesi Ali Ylmaz, Esentepe mevkiinde bir
dkkanda otururken kimlii belirsiz bir kii
tarafndan tabancayla vurularak ar yara-
lanm, hastaneye kaldrlrken yolda hayat-
n kaybetmitir.955
TB-DER yneticilerinin bir ksmnn tutuklanmas, bazlarnn aranan
kii konumunda olmas rgt neredeyse alamaz hale getirecektir. Bu
srada TB-DER ierisinde yer almayan baz gruplarn (zellikle Yurtsever
Devrimci retmen Grubu) TB-DER yneticilerinin tutuklanmasn pro-
testo edecekleri ve direnie geerek derslere girmeyecekleri ynnde
baz gazetelere haberler szmaktadr. Bu haberler zerine TB-DER Mer-
kez Yrtme Kurulu yesi Tekin stn Okullarda bir grup retmenin
direnie geecei ynnde haberler yayldn, byle bir karar alnm
gibi bildiriler datldn belirterek, TB-DER yesi retmenleri bu
tr sylentilere kar uyank olmaya armtr.956 Ne var ki TB-DER
MYK yesi Tekin stnn aklamalarna karn Ankara ve zmirde baz
TB-DER yesi retmenler direnie katlarak derslere girmemilerdir.
Bununla ilgili basna yansyan baz haberler de yle: TB-DER zmir
ubesi bir aklama yaparak kendilerini Devrimci retmen diye tan-
tan bir grup retmenin boykot eylemi yapmalaryla bir ilikileri olma-
dn bildirmi, eylemin demokratik retmen hareketine ynelik bir
provakasyon olduunu belirtmilerdir. zmirdeki ortaretim okulla-
rnda kendilerini Devrimci retmen olarak tantan retmenlerin dn
sabah balattklar basklar protesto iin boykot eylemi genileyerek s-
ryor. Birok lisede Devrimci retmenler kendi grleri-
ne yakn renci grubu Halkn Kurtuluu ile birlikte forum-
lar dzenlemilerdir. Milasta da Devrimci retmenler
rencilerle birlikte dzenledikleri forumda TB-DERe
ynelik saldrlar knamlardr. Daha sonra rencilerle
birlikte sessiz bir yry dzenleyen retmenler olay-
sz bir ekilde dalmlardr. TB-DER yesi bir grup -
retmenin TB-DER zerindeki basklar knamak amacyla
Ankarann eitli okullarnda derslere girmedikleri bildiril-
mitir.957

484
 GENEL YNETM KURULU,
TB-DER MYKSININ GREVN STLENYOR

TB-DERin Genel Bakan ve baz MYK yelerinin tutuklanmas, baz

MYK yelerinin firari konumda olmas, TB-DERin nasl ynetilecei
konusunda tartmalara neden olurken baz gruplarn TB-DER MYKs
yok eklinde tutumlar sergilemesi zerine TB-DER Genel Merkezi tar-
fndan Cumhuriyet Gazetesine 29 Kasm 1979 tarihinde verilen bir ilan-
da yle denilecektir:

TB-DER Genel Merkezinden Tm TB-DER ubelerine ve yelerine

DUYURU

15 Eyll 1979 gn yaplan TB-DER ube Bakan-

lar Toplants nedeniyle TB-DER Merkez Yrtme
Kurulu yeleri ve 25 ube bakan hakknda gya-
bi tutuklama karar verilmesi ve 10 Kasm 1979
gn tutuklanmalar zerine olaanst toplanan
Genel Ynetim Kurulumuz, Yrtme Kurulumuzun
tm yetkilerini zerine almtr.

TB-DER Genel Ynetim Kurulu aralklarla topla-

narak, rgtsel faaliyetleri dzenlemekte ve bu
dorultuda kararlar almaktadr. Tm rgtsel kararlar, hibir yoruma
yer vermeyecek biimde, en seri aralarla ubelerimize ve retmenlere
duyuracaktr.
u anda sizlere iletilecek nemli bir kararmzn bulunmadnn bilinme-
sini, ubelerimizin ve yelerimizin, Genel Ynetim Kurulumuzca alnacak
kararlar, byk bir sorumlulukla yerine getireceklerine olan inancmz
belirtmeyi gerekli gryoruz.
Baar dileklerimizle.

TB-DER Genel Ynetim Kurulu

TB-DER Genel Merkezine ynelik basklarn benzeri tutumlar Anadolu

illerinde de kendini gstermektedir. rnein 4 Aralk tarihinde Rize Valisi
Kurtulu imantrk hibir gereke gstermeden TB-DER ubesini sre-
siz olarak kapatacaktr. 5 Aralk tarihli Cumhuriyet Gazetesinin haberine
485
gre, ubenin kapatlmasn protesto eden ve izinsiz gsteri yapan ikisi
retmen, sekizi renci omak zere 10 kii tutuklanmtr.958

6 Aralk tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan haberin bal yle:

TB-DER Yneticilerinin 3 Daha Serbest Brakld

Haklarnda gyabi tutuklama karar bulunan TB-DER yneticilerinden

Servet Durgnl, Gngr Sezgin, Halil brahim Aral, bir st mahkemeye
yaplan itiraz sonucu serbest braklmlardr. TB-DER Genel merkezin-
den yaplan aklamaya gre bu gne kadar 12 TB-DER yneticisi ser-
best braklmtr. Halen tutukluluklar devam eden rgt yneticilerinin
saysnn ise 15 olduu bildirilmitir.

TB-DER le lgili Senato Aratrma Komisyonu Kurulacak

Bu srada Cumhuriyet Senatosu Cumhurbakanl Kontenjan Senatr

Hsamettin elebi, TB-DERdeki oluum ve gelimelerle ilgili Senato
aratrmas almasn ngren aratrma nergesi vermi ve bu nerge
okunarak oylanm ve Aratrma Komisyonunun kurulmas kabul edil-
mitir.959

TB-DER, DSK, TMMOB, TM-DER, TS-DER ve TTED; Hkmeti Bir

Saldr ktidar Olarak Nitelediler

Bu kurulular yaptklar ortak aklamada bu gnk siyasal iktidarn ege-

men smrc snflarn zlemlerini yanstan bir ara rejim hkmetini
andrmaktadr demilerdir.960
7 Aralkta Prf. Dr. Cavit Orhan Ttengil, sac eylem-
ciler tarafndan ldrlm, 8 Aralk tarihli Cumhuri-
yet Gazetesinde TB-DER, TMOD, KY-KOOP, ktisat
Fakltesi Mezunlar Cemiyeti, Ziraatiler Dernei ve
ODT retim yeleri Derneinin saldry knayan
aklamas yer almtr.

GAZOLU;TB-DER KAPATILMAK STENYOR

15 Aralk 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Gazi-

olu; TB-DER Kapatlmak steniyor balyla yayn-

486
lanan bir haber gze arpmaktadr. Habere gre TB-DER Genel Bakan
Gaziolu rgte ynelik bir yeni yl mesaj yaynlamtr. Gltekin Gazi-
olu, TB-DER Genel Bakan, Mamak Askeri Ceza ve Tutukevi imzas ile
yaynlanan mesajda; yeni yla emeki halkmza ve retmenlerimize
ynelik youn ekonomik-siyasal basklarn yapld bir ortamda giriyo-
ruz. () lerinden atlan retmenlerle lokmalarmz bleceiz. ()
Saflarmzda ylgnla ve teslimiyetilie yer brakmadan, tm emeki
halk glerimizle birlikte faizme, emperyalizme ve ovenizme kar ba-
rikat kuracaz. Nihai zafer devrimci demokratik glerin olacaktr.
20 Aralk tarihli Cumhuriyet gazetesindeki habere gre, TB-DER ve
TM-DER Ankara ubeleri Skynetim Komutanlnn emriyle kapa-
tlmtr.
MARA KATLAMINI PROTESTO VE BOYKOT
1978 Kahramanmara Katliamnn yldnm yaklamaktadr. Gaziolu o
gnleri Anlarda yle anlatr:
24 Kasm Kahramanmara katliamnn yldnm yaklanca darda
olan ynetici arkadalar 1 gnlk grev yapalm grn ortaya attlar.
Buna iddetle kar ktk. Fakat Devrimci retmen Grubu, Devrimci De-
mokratik Birlii de ikna ederek 6ya kar 5 ounluk salad. Yneticisiz
grev olabilir mi? Biz ieride, darda olanlar saklanmakta stelik. TB-
DERden baka hibir rgt byle bir eylemi desteklemiyor. Bu koullarda
grev yapmak topun aznda olan TB-DERi yok etmektir. Greve katla-
cak retmenlerin ban yakmaktr. O zamana kadar saduyuyla hareket
eden Devrimci Demokratik Birlikten ner Yacya bunlar anlattmda
Aabey, ne yaparsak yapalm TB-DERi kapatacaklar. Bari anl anl bir
eylemle bizi kapatsnlar demez mi? ok ardm ve hznlendim. Koca
rgt birilerinin siyasi kararlarna kurban gidiyordu.961
Skynetinm altnda yaplacak bu grevi haber alan Skynetim Komu-
tanl 21 Aralk 1979 tarihli gazetelerde yaynlatt bir bildiriyle ret-
menleri uyarr. Skynetimin aklamas u ekildedir:

SIKIYNETM; BOYKOTA KATILACAK RETMENLER

CEZALANDIRILACAK
Birinci Ordu ve stanbul Skynetim Komutanl dn bir bildiri yaynla-
yarak TB-DER tarafndan 24 Aralk Pazartesi gn lke apnda uygu-

487
lanacak boykot karar alndnn renildii,
boykota katlacak retmenler hakknda 1402
sayl Skynetim yasas gereince cezaland-
rlacan aklamtr.
Bildiride daha sonra yle denilmitir:
retmenlerin eitim ve retim almala-
rnn kesilmesine yol aacak ekilde bu sua
tevik ve tahrik eden TB-DER stanbul l rgt yneticileri hakknda
da 1402 sayl yasann 15.maddesi uyarnca gerekli yasal ilem uygula-
nacaktr.962
Bu arada 23 Aralk 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki habere gre
TB-DER Adana, Kahramanmara, Gaziantep ve Adyaman illerindeki
tm ubelerin faaliyetleri Skynetim Komutanlnca yasaklanmtr.
Haberin devamnda Komutanln aklamas u ekilde verilmektedir:
Skynetim yetki ve sorumluluk blgesindeki faaliyet gsteren TB-
DER ubelerinin 1630 sayl Dernekler Kanununa ve tzk hkmlerine
aykr faaliyette bulunduklar tespit edildiinden faaliyetlerinin durdurul-
masna, aksine hareket edenler hakknda 1402 sayl Skynetim Yasas-
nn 18/1 maddesi gereince ilem yaplacaktr.

24 Aralk Pazartesi gn orta dereceli okullarla niversitelerde mthi

hareketlilikler yaanmaktadr.

Sa eilimli gazetelerde bu gelimeler eitli ekillerde yank bulmutur.

rnein Gne Gazetesinde Sol htilal Provas Yapt. Kahramanmara
hadiselerinin yldnm bahane edilerek pek ok ilde okullarda ders ya-
plmas engellendi. 300 retmen gzaltna alnd.963

Bir ok okulda renciler derslere girmezken TB-DER yesi retmen-

lerin de bir blm greve gidecektir. 26 Aralk tarihli Cumhuriyet gazete-
sinde Direnie Yapan Birok retmen Aa Alnd denilse de bizce
en nemli olan haber TB-DERin Kapatlmas dr.964

Gelimeleri gnlk gazeteler araclyla anlatmay srdrelim; 4. Kolordu

ve Ankara Skynetim Komutanl aralarnda TB-DERin de bulunduu
7 retmen derneinin Genel Merkezlerini kapatacaktr.965 Skynetim

488
gerekesinde; Milli birlik ve beraberlie en ok ihtiya duyduumuz
bir dnemde retmen kitlesi arasnda tehlikeli boyutlara varan ideo-
lojik blnmeyi ve bu blnmenin rencilere daha fazla yansmasn
nlemek, renimin aralksz yrmesini salamak, retmen dernek-
lerinde yuvalanm eitli fraksiyonlara mensup kiilerin ykc, blc
ve zararl faaliyetlerine mani olmak

Birinci Ordu ve stanbul Skynetim Komutanl da TB-DER stanbul

ubesini ve ilelerdeki tm ubelerini kapatacaktr.966

stanbul Milli Eitim Mdrlnce yaplan aklamaya gre greve 1598

retmen katlmtr. Bunlardan 1182si ilkokul retmenidir.

Tuncelide boykot ve direnile ilgili 78 ret-

men gzaltna alnmtr. Balkesirde 28 ret-
menin greve katld aklanmtr. Artvinde
700 retmen ve 50 memur eyleme katlm ve
hepsi aa alnmtr. Adanada eyleme katlan
147 retmene iten el ektirilmi ve tamam
gzaltna alnmtr. Gaziantep Valiliince ya-
plan aklamaya gre il apnda greve katlan retmen says 173tr.
Mulada 28 retmen grev nedeniyle aa alnmtr. Manisada 118
retmen greve katldklar iin aa alnmtr. zmitte 400 retmen
greve katlm, bunlardan 186s aa alnmtr. Rizede boykota katlan
retmen says 223 olarak saptanm, bunlardan 20si aa alnmtr.
Ankara Valilii greve katlan 654 retmenin aa alndn ancak bu
rakamn artabileceini duyurmutur. Sakaryada 40 retmen ve yneti-
ci, zmirde 1309 retmen ve 157 yneticisi aa alnmtr. Giresunda
aa alnan retmen says 491 olarak aklanmtr. stanbulda aa
alnan retmen says 2 bini gemitir.

Milli Eitim Bakan Orhan Cemal Fersoyun 27 Aralk itibaryla yapt

basn aklamasna gre imdiye kadar 521 retmen, 29 aralkta yapt
aklamada ise 1711 retmen aa alnmtr.967 Fersoy, 9 Ocak 1980
tarihinde yapt aklamada boykotu 4243 retmenin aa alndn
sylemitir. Yine MEB yetkililerine gre tm Trkiyede greve 6872 -
retmen, 75 ynetici katlmtr. Gazetelere gre ise eyleme 10 bin 994
retmen eyleme katlmtr.968

489
TB-DER Genel Bakan Gaziolu, Anlarda grevi u ekilde deerlen-
dirmektedir: greve katlm dk oldu. Ve katlan herkes zarar grd.
TB-DER faaliyetten alkonuldu. Artk merkez binalarmz ve ubelerimizi
dahi kullanamaz olduk. Yalnz hukuk bromuz kiralanan bir yere tan-
d.969 Eylem sonras TB-DER yesi 11 bin retmen hemen aa alnd.
Yaklak 5 bin retmen tutukland. 12 bin retmen srgn edildi. 2 bin
retmenin grevine son verildi. Bu kayba deer miydi?970
Tercman Gazetesinde yer alan habere gre ey-
leme retmen katlmtr.971
Rakamlar olduka elikilidir. Bakanlk yetkilile-
ri katlm dk gstermeye almlardr. Baz
okullarda rencilerin tamam okula gelmedii
iin o okullarda grev yapan retmenler hak-
knda ilem yaplmadndan bunlar saylara da-
hil edilememitir. Kars ve Tuncelide hibir okul-
da renim yaplamamtr.972 Yine baz okullarda
katlm retmenler asndan bir hayli yksektir.
rnein; 30 retmenin grev yapt Ankara
Cumhuriyet Ticaret Lisesinde 27 retmen aa
alnrken, stanbul Kaptanpaa ilk ve ortaokulun-
da aa alnan retmenler yznden bu okulda
eitim retim faaliyetleri tamamen durmutur.
Bu arada tutuklamalar, srgnler, aa almalar, istifalar nedeniyle bir
ok okulda renciler yaryl karnesi alamamlardr.

490
DPNOTLAR
860 5 Ocak gn TB-DER, DSK, TM-DER, TMMOB, TS-DER yeleri bata
olmak zere tm lke apnda 5 dakikalk sayg duruu yaplmtr.
861 Bu kurulular unlardr: TB-DER, TMMOB, HALKEVLER, TM-DER, T-
TED, TMOD, TMAS, DEV-GEN, DEV-GR, TM-OR-DER, T.ZR-DER,
TM-ZERBANK-DER, DKDF, ADKD, GEN-NC, DEV-LS, SOSYALST
GENLK BRL, PTT-DER, DHKD, SBD, DDKD, KLTR DERNE,
SOSYALST GENLER BRL.
862 TB-DER Genel Ynetim Kurulu ve Blge Temsilcileri 9 Aralk 1978de top-
lanmtr.
863 4. Olaan Kongreye ynelik mahkeme kararlar Belge bal altnda yayn-
lanmtr.
864 Yargtaydaki durumada Gltekin Gaziolu ynetimi lehine sonulanm-
tr.
865 Cumhuriyet Gazetesi; 7 Ocak 1979
866 Cumhuriyet Gazetesi; 18 Ocak 1979
867 Cumhuriyet Gazetesi; 19 Ocak 1979
868 Cumhuriyet Gazetesi; 21 Ocak 1979
869 Cumhuriyet Gazetesi; 24 Ocak 1979
870 Cumhuriyet Gazetesi; 31 Ocak 1979
871 Cumhuriyet Gazetesi; 1 ubat 1979
872 Cumhuriyet Gazetesi; 2 ubat 1979
873 Cumhuriyet Gazetesi; 12 ubat 1979
874 Cumhuriyet Gazetesi; 23 ubat 1979
875 Cumhuriyet Gazetesi; 23 ubat 1979
876 Cumhuriyet Gazetesi; 24 ubat 1979. Bu kurulular arasnda bulunan
TMMOBun Genel Bakan Teoman ztrk, Babakan Blent Ecevite bir
mektup yazarak olay knamtr.
877 Cumhuriyet Gazetesi; 25 ubat 1979
878 TB-DER, Irk-oven-Asimilasyoncu Eitime Son yazl bir afi bastra-
rak datmtr. Bununla ilgili olarak TB-DERe dava alr. Gereke TB-
DERin Blclk Yapt dr. MYK aleyhine Ankara Basn Toplu Asliye
Ceza Mahkemesinde alan dava beraatle sonulanr.
879 Bilindii gibi zmir Kongresine Genel Sekreter ve MYK yesi mer As-
lan TB-DER yesi olmadklar gerekesiyle salona alnmamt. zmit
kongresi ise Birlik-Dayanma grubunun giriimleriyle ertelettirilmitir.
880 Yargtay 2. Hukuk Dairesi, Gltekin Gaziolu bakanlndaki ynetimin
yasal ynetim olduuna karar veren Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkeme-
sinin kararn onamtr. Bu gelime zerine konuyu yargtaya tyan Talip
ztrk, bir aklama yaparak topladklar dentilerin hesabn vermeye
hazr olduklarn sylemitir.

491
881 Bu yaz TB-DER Genel Bakannn 20.1.1979 tarihinde dzenledii basn
toplants metnidir.
882 Bu balk altnda ldrlen TB-DER yelerinden bazlarnn adlar ve
fotoraflar yer almaktadr. Bu retmenler unlardr: Hseyin Akgen
(Gerede), Halis Demir (Dereli), Mahmut Avan (Adana), Diner Sal (Ki-
lis), Necdet Bulut (Trabzon), Ramazan Oral (Malatya), Ahmet Bozkurt
(Diyarbakr), Mehmet Blbl (Varto), Hac olak, Mustafa Yzbaolu,
Sleyman Metin, Ali Rza bilir (Kahramanmara), Selahattin Tanrverdi
(Tarsus).
883 Saldrya urayan TB-DER ubeleri: Samsun, Adana, Konya, Elaz, Edir-
ne, Uak, Tekirda, Kayseri, Bafra, Mucur, Alanya, ukur, Krkkale, Bala,
Ermenek, Sarkam, Solhan, Kumluca, Safranbolu, Develi, Kelkit, Kadir-
li, Havza, Tavanl, aramba ve tam 6 kez bombalanan BOR.
884 Ylbandan Mart ayna kadar yaplan saldrlarda yaralanan TB-DER ye-
lerinin says 46 kiidir.
885 DSK, 13 ubat 1967de kurulurken, CUT (ili ileri Merkez Birlii) 1953te
kurulmutur.
886 Cumhuriyet Gazetesi; 2 Mart 1979
887 Cumhuriyet Gazetesi; 5 Mart 1979
888 Cumhuriyet Gazetesi; 9 Mart 1979
889 Cumhuriyet Gazetesi; 13 Mart 1979
890 Cumhuriyet Gazetesi; 15 Mart 1979
891 ki ocuk babas Mustafa Yolcunun cenazesi polis kordonu etrafnda has-
taneden alnm, kent merkezinden uzakta bir camiye getirilmitir. Burada
MHP yanda olduklar ileri srlen iki imam cenaze namazn kldrmaya-
rak kamlardr. Mustafa Yolcunun cenaze namaz Din Dersi retmeni
olan arkada tarafndan klnmtr. Bu arada daha nce davadan dnd-
iin ldrlen bir sac komandonun cenaze treni srasnda Belediye
hoporlrnden ba sal dileyen Vali Celal Kayacan, Yolcunun cenaze
trenini yaptrmayacan bildirmitir. Mustafa Yolcunun 7 aylk hamile
olan einin olay duyunca ocuunu drd renilmitir. (Cumhuri-
yet Gazetesi; 25 Mart 1979 )
892 Babakan Blent Ecevite yazlan mektup Kbrs Trk retmenler Sendi-
kasnn yaplacak genel kuruluna katlmak isteyen TB-DER Genel Ba-
kanna izin verilmemesi ve kongreye katldktan sonra Ankara Esenboa
Havaalanna gelen FISE temsilcisinin havaalannda bekletilerek kendisine
giri izninin verilmemesini knayan ieriklidir.
893 Yargtayn daha nce yazdmz Gltekin Gaziolu Bakanlndaki yne-
timin yasal TB-DER ynetimi olduunu onayan karardr. htarname ise
Gltekin Gaziolu tarafndan Talip ztrk ve 8 kiiye ekilmitir. Bilindii
gibi TB-DER 4. Olaan Kongresi srecinde ikinci bir TB-DER yneti-

492
 mi daha oluturulmaya allmt. Bu ikinci ynetim Talip ztrk, Rt
Apaydn Selami Kyma, Kadri ener Yaln, Yusuf Demirci, Sleyman
ahin, Ekrem Alpaslan, Ahmet zgl ve Ycel Zenginden olumutu.
Yargtay kararndan sonra Gaziolu, bu 9 kiiye ihtarname gndererek
baz ubelerden toplanan ye aidatlarnn Genel Merkeze devredilmesini
istemitir.
894 Bu yazda u ifadeler dikkat ekicidir: Ortadouda birok lkede bu
arada Trkiyede de youn rk basklarn olduu yadsnamaz. Tm
ulusal demokratik haklar ellerinden alnan birok halk, dili ile, klt-
ryle, tm ulusal deerleriyle yok edilmeye allyor.
895 18 Mart 1871de Pariste smrclerin elinden iktidar alan Paris iileri-
nin ayaklanmas. ilerin yenilgisine ramen, 19.yzyln en anl direnii
olarak tarihe geti.
896 Yazda yer alan baz blmler yle: 8 Mart Uluslararas Emeki Kadnlar
Gn 69.yldnmnde Dnyada ve Trkiyede cokuyla kutland. 1857
ylnda ABDnin New York kentinde 40 bin dokuma iisi kadnn ekonomik
ve demokratik haklar iin yiite mcadeleye baladklar iin yiite m-
cadeleye baladklar gn olan 8 Mart gnn; bu anl direnii anmsat-
mas iin, Danimarkann bakenti Kophenhagda toplanan (1910) eitli
lkelerin devrimci, sosyalist, ilerici kadnlar, Dnya Emeki Kadnlarnn
Mcadele ve Dayanma Gn olarak ilan ettiler. Dnyann drt bir ya-
nnda baskya, zulme, smrye, eitsizlie kar yiite direnen; insann
insan smrmedii bir dnya iin mcadele eden dnya emeki kadnla-
rnn uluslararas birlik, dayanma ve mcadele gn olan 8 Mart; ilk kez
1911 ylnda Almanya, Avusturya, Danimarka ve svirede kutlanmtr.
Trkiyede ilk kez 1921de kutlanan 8 Mart, tm dnyada da cokuyla kut-
lanmaktadr.
897 Bu yazda saldrya urayan TB-DER ubeleri ve TB-DER yeleri listelen-
mitir.
898 Bu yaz bir basn aklamas metnidir. Aralarnda TB-DER, TMMOB,
HALKEVLER, TTED, TM-DER, TB, TS-DER, TRT-DER, DEV-GEN, T.
ZR-DER, DEV-GR, PTT-DER, AKD, HD, GD, TM-OR-DER, DHKD, SGB,
DDKD, GENEL-DER, HALK-KOOP, GEN NC, KGEF, KD, ADKD, BANK-
DER ve HABER-DER Genel Bakanlarnn katld basn toplantsnda -
iler, kyller, memurlar, retmenler, teknik elemanlar, genler, tm
devrimci demokratik halk gleri 12 Martn zulmne kar nasl diren-
dilerse, egemen snflarn yeni faist tertip ve komplolarna kar yine
direnecekler ve mcadele edeceklerdir. Halkmz, yeni 12 Martlara gei
iin ilan edilen skynetimin kaldrlmasna, gizli-ak faist odaklarn
datlmasn ve faist canilerden hesap sorulmasn istemektedir. Hal-
kmz faizme asla teslim olmayacaktr. Zafer, emeki halkn olacaktr!
denilmitir.

493
899 TB-DER MYK yelerinin katld Blge Toplantlar; Siirt, Van, Bitlis, Bal-
kesir, Sinop, Trabzon, Rize, Gmhane il ve ilelerinin katlmyla gerek-
letirilmitir.
900 TB-DER Genel Bakan ve KTS Sekreteri Hasan Salihin 5 Nisan 1979
tarihinde yaptklar ortak basn aklamas metnidir.
901 G. Gaziolu imzasyla 31 Mart 1979da gnderilen mesajda; Genel Kurula
TB-DERi temsilen Genel Sekreter Kemal Uzunun gnderilmesi kararnn
alnd, ancak hkmetin kard engeller yznden bunun gerekle-
medii anlatlarak yle denilmitir: Kongreniz dolaysyla TB-DERin;
bamsz, balantsz, emperyalist slerden arnm, her iki halkn eit,
zgr, kardee bir arada yaayaca federatif bir Kbrs zlemini size
iletmek isteriz.
902 Cumhuriyet Gazetesi; 18 Nisan 1979
903 Cumhuriyet Gazetesi; 21 Nisan 1979
904 Cumhuriyet Gazetesi; 23 Nisan 1979
905 Cumhuriyet Gazetesi; 24 Nisan 1979
906 Cumhuriyet Gazetesi; 2 Mays 1979
907 Cumhuriyet Gazetesi; 3 Mays 1979
908 Cumhuriyet Gazetesi; 5 Mays 1979
909 Cumhuriyet Gazetesi; 14 Mays 1979
910 Cumhuriyet Gazetesi; 16 Mays 1979
911 Cumhuriyet Gazetesi; 15 Mays 1979
912 12 ubat 1979 tarihli ar
913 Gltekin Gaziolu: Roman Gibi / Anlar, s.148-149
914 Cumhuriyet Gazetesi; 19 Mays 1979
915 Cumhuriyet Gazetesi; 20 Mays 1979
916 Cumhuriyet Gazetesi; 26 Mays 1979
917 Cumhuriyet Gazetesi; 30 Mays 1979
918 Cumhuriyet Gazetesi; 3 Haziran 1979
919 Cumhuriyet Gazetesi; 11 Haziran 1979
920 Cumhuriyet Gazetesi; 14 Haziran 1979
921 Cumhuriyet Gazetesi; 17 Haziran 1979
922 Cumhuriyet Gazetesi; 23 Haziran 1979
923 Cumhuriyet Gazetesi; 5 Temmuz 1979
924 Cumhuriyet Gazetesi; 11 Temmuz 1979
925 Cumhuriyet Gazetesi; 12 Temmuz 1979
926 Cumhuriyet Gazetesi; 12 Temmuz 1979
927 Gaziolu adayl konusunda Daha sonradan aday olmamn yanl oldu-
u kanaatine vardm; fakat i iten gemiti deerlendirmesinde bulun-
mutur. G. Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.151
928 Cumhuriyet Gazetesi; 3 Austos 1979

494
929 Dorusu 5 ubat 1977 olmaldr. (. A)
930 Yaasn Sovyetler Birlii eklinde bir slogan, hibir sol grup tarafndan kul-
lanlmamtr. Nazl Ilcak, aka TB-DERi karalamaya almaktadr. (.A)
931 Tercman Gazetesi; 25 Aralk 1979
932 Cumhuriyet Gazetesi; 4 Eyll 1979
933 Cumhuriyet Gazetesi; 6 Eyll 1979
934 Bu toplantyla ilgili olarak Skynetim Komutanl 3 nolu Askeri Mah-
kemesi u karar vercektir: TB-DERin 15.9.1979 tarihinde Ankara
Necatibey Caddesindeki Derya Sinemasnda ube bakanlaryla yaplan
toplantsnda yaptklar konumalarla TCKnun 312/1.maddesini ihlalden
sanklardan; Hasan Basri Aydnn (Hacbekta ubesi) 6 ay hapis ve iki bin
lira para cezasyla, eymus Dip (Diyarbakr)in 6 ay hapis ve Kayseride 6 ay
genel gzetim altnda bulundurulmas, Muammer Toprak (zmir)in 6 ay
hapis, 6 ay Erzurumda genel gzetim altnda bulundurulmas, ner Yac
(MYK yesi)nn12 ay hapis ve 2 bin lira para cezasyla, Gltekin Gaziolu
(Genel Bakan)nun 12 ay hapis ve iki bin lira para cezasyla cezalandrl-
masna, Ayhan Kutlayn beraatine karar verilmitir. (Karar kesinleince
Resmi Gazetenin 16 Ekim 1981 tarih ve 17486 sayl nshasnda yaynla-
nacaktr.)
935 Cumhuriyet Gazetesi; 16 Eyll 1979
936 Cumhuriyet Gazetesi; 19 Eyll 1979. Basknda yaralanan iki retmenden
biri de hayatn kaybetmi ve len retmenlerin says 6ya kmtr. in
ilgin yan bu retmenlerin her hangi bir siyasal gre sahip olmayla-
rdr. Olaydan sonra basna aklama yapan Babakan Blent Ecevit Alt
retmenin ideolojik ayrm gzetilmeden ldrlmesi ilgin demitir. (20
Eyll 1979 Cumhuriyet). ldrrlen retmenler; zcan Doruk, Ylmaz
Kzlay, Mslm Teke, Davut Korkmaz, Ahmet Gle ve Mustafa Kara-
cadr. 28 Kasm 1979 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan bir habere
gre; Prf. Dr. mit Yaar Doanay ldren katillerle lojman basknnda
6 retmeni kuruna dizenler ayn kiiler. Bunlar, Ali Blent Orkan ve Erol
Trkmen adl TT (Trk ntikam Tugaylar) yesi olduklar belirtilmektedir.
937 Cumhuriyet Gazetesi; 20 Eyll 1979
938 Bursa olaylarnda hayatn kaybeden retmen Fehmi Yldrmdr. (.A)
939 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.149-151
940 Cumhuriyet Gazetesi; 2 Ekim 1979
941 Cumhuriyet Gazetesi; 4-5 Ekim 1979
942 Cumhuriyet Gazetesi; 10 Ekim 1979
943 Hrriyet Gazetesi; 20.10.1979
944 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.151-152
945 Cumhuriyet Gazetesi; 21 Ekim 1979
946 Cumhuriyet Gazetesi; 11 Kasm 1979

495
947 Anlarda 3 denilmi, ancak dorusu 5 olmal. YakalanamayanTB-DER y-
neticileri; Abdullah Glbudak, Kemal Uzun, brahim Sevimli, ner Yac
(sonradan yakalanand) ve Bayram Ayazdr. Bunlardan bazlar Devrim-
ci retmen, bazlar Devrimci Demokratik Birlik, bir tanesi de zgrlk
Yolu grubundandr. Cumhuriyet Gazetesi 12 Kasm 1979
948 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.152
949 Cumhuriyet Gazetesi; 11 Kasm 1979
950 Cumhuriyet Gazetesi; 12 Kasm 1979
951 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi, s.152-153
952 Cumhuriyet Gazetesi; 14 Kasm 1979
953 Tutukluluuna itiraz edilenler MYK yeleri ile, ube bakanlar Enver Erol,
Hasan Basri Aydn, Alian ztrk, brahim Aydnolu, Zeki Dmen, Halil
brahim ahin, Hasan Tahsin ner ve Ersin etinerdir.
954 tiraz reddedilenler: Gltekin Gaziolu, smet Yalnkaya, mer Aslan,
ner Yac, Ali Rza Aydn, Ayhan Kutlay, Ersin etiner (Afyon), Alian z-
trk (Tunceli), Hasan Basri Aydn (Hacbekta), Zeki Duman (Uak).
955 Cumhuriyet Gazetesi; 27 Kasm 1979
956 Cumhuriyet Gazetesi; 29 Kasm 1979
957 Cumhuriyet Gazetesi; 30 Kasm 1979
958 Cumhuriyet Gazetesi; 5 Aralk 1979
959 Cumhuriyet Gazetesi; 7 Aralk 1979
960 Cumhuriyet Gazetesi; 7 Aralk 1979. Ortak aklamaya DSK Genel Ba-
kan Abdullah Batrk, TMMOB Genel Bakan Teoman ztrk, TTED
Genel Bakan Aykut Gker, TS-DER Genel Bakan Hasan Fehmi Mavi,
TM-DER Genel Bakan Nizamettin Bar ve TB-DER MYK yesi Tekin
stn imza koymulardr.
961 Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s. 153
962 Cumhuriyet Gazetesi; 21 Aralk 1979. Bu arada Babakan Sleyman De-
mirel 36 ilin valisi ve emniyet mdrleriyle bir toplant yapmtr. Eski-
ehir Valisi Naim Cmertolu, Babakan Demirelden ilinde grev yapan
11 TB-DERli yneticinin emekliye sevk edilmek suretiyle grevlerinden
uzaklatrlmasn istemitir. (Cumhuriyet 21 Aralk 1979)
963 Gne Gazetesi; 25 Aralk 1979
964 Milliyet Gazetesi; 25 Aralk 1979. Anariyle Dolu Bir Gn Yaand,
TB-DER Genel Merkezi Skynetimce Kapatld
965 Milliyet Gazetesi; 27 Aralk 1979 stanbulda 6 retmen Derneinin
Faaliyeti Durduruldu
TB-DER ile birlikte Trkiye Milliyeti retmenler Federasyonu, lkc
retim yeleri ve retmenler Dernei (LK-BR), Mefkureci ret-
menler Dernei (MEF-DER), Hrriyeti retmenler Dernei (Hr--
ret), Hrriyeti retmenler Dernei-Birlii (Hr ret-Bir) ve lkc

496
 retim yeleri ve retmenler Birlii ve Dayanma Derneinin genel
merkezleri kapatlmtr. MHP lideri Trke basna yapt aklamada TB-
DERin kapatlmasn isabetli bulacak ancak dier retmen derneklerinin
kapatlmasna kar kacak, TB-DERi ihtilal provalarnn ba tertipisi
olmakla sulayacaktr. (Cumhuriyet; 27 Aralk 1979)
966 Cumhuriyet Gazetesi; 26 Aralk 1979
967 Milliyet Gazetesi; 29 Aralk 1979
968 Milliyet Gazetesi; 29 Aralk 1979
969 13 Ocak 1980 tarihli Cumhuriyet Gazetesinin 2.sayfasnda bir DUYURU
ilan bulunmaktadr. TB-DER Hukuk Brosu rgtn Skynetimce faa-
liyetten alkonulmas zerine Meneke Sokaktaki (.) adrese tanm-
tr. Avukatlar; Halit elenk, lhan Dii, Akay Saylr, Ycel Yeilgz, Gnfer
Karadeniz, kr Gnel.
970 Gltekin Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s. 153-154
971 Tercman Gazetesi; 29 Aralk 1979
972 Milliyet Gazetesi; 25 Aralk 1979

497
1980
Adanada binlerce renci, retmen kymna kar gsteri yapm, 1004
renci gzaltna alnmtr.973
retmen aklar vekil retmenler atanmak suretiyle kapatlmak is-
tenmi, ancak stanbul Gaziosmanpaa ilesinde grevlendirilen 17 vekil
retmen bir basn toplants yaparak bu grevlendirmeyi kabul etme-
milerdir.974
Bu gelimelerin yaand gnlerde basna stanbul retmenleriyle ilgili
bir saysal istatistik yansmtr.975 stanbuldaki retmen kitlesinde 24
Aralk 1979 TB-DER eylemi arasndaki bir deerlendirmeye gre, 18 bin
ilkokul retmeninden 5 bin 600, 8 bin orta dereceli okul retme-
ninden 3 bini TB-DERe, bin ilkokul retmeni, 300 orta dereceli okul
retmeni LK-BRe kaytldr. TB- DERe kaytl retmenlerin yz-
de 30u eyleme ynelik eilimde, sac retmenlerin yzde 50si ayn
ekilde artlanm durumdadr. Bunlarn bir ksm ar sol ve sa legal
(yasal) veya yasa d kurulularla balant iindedir. retmenin yaad
ekonomik artlar onu baz mihraklarn slogann kullanmaya hazr hale
getirmitir (Cumhuriyet, 30 Ekim 1980).

TB-DER ile ilgili gelimeleri gnlk basndan izlemeye devam edelim.

Bolu TB-DER ubesi Otomatik Silahlarla Tarand

Boluda Belediye ve Polis Karakoluna 100 metre

uzaklkta bulunan Bolu TB-DER binasna otomatik
silahlarla ate edilmi, ancak saldrganlar ele geiri-
lememitir.976

1 ubat 1980 tarihli Cumhuriyet gazetesinin habe-

rine gre tutuklu bulunan TB-DER yneticilerinin
yarglanmalarna 1 Martta balanacaktr. Haberin
devamnda u bilgiler yer almaktadr: Askeri Savc,
TB-DER Genel Bakan Gaziolu ile genel merkez
yneticilerinden Ali Rza Aydn, smet Yalnkaya, Ay-
han Kutlay, ner Yac ve mer Aslan iin dernekler
yasasna ve TCKnun 312/1-2 maddelerine aykr hareketten ayr ayr bir
yla kadar hapis cezas ile cezalandrlmalarn istemitir. Askeri Savc ay-

499
rca sanklardan mer Dinel, Enver Erol,Halil brahim ahin, Hasan Tah-
sin ner, Ferhat ncedere, Hasan Telli, Servet Durgunlu ve Behzat Baskn
haklarnda kovuturmaya yer olmad ynnde gr aklamtr.

Eypte TB-DERli retmen ldrld

Eypte TB-DER yesi ilkokul retmeni Tacettin entrk, dn gece

20.30 sularnda urad silahl saldr sonucu hayatn kaybetmitir.977

9 ubat tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TRT-DER Genel Bakan Erkan

Oyaln Skynetimce gzaltna alndna dair bir haber bulunmaktadr.
Habere gre TRT-DER Genel Kurulunda TB-DERin tutuklu yneticileri-
ne dayanma telgraf gnderen Genel Bakan Erkan Oyal, Ankara Sky-
netim Komutanlnca gzaltna alnmtr.

TB-DER yneticilerinin yarglanmalarna 1 Mart gn balanmtr. An-

kara Skynetim Komutanl 3 numaral Askeri mahkemesinde balayan
duruma sonunda 6 TB-DER yneticisi serbest braklrken Gltekin
gaziolu ve 9 arkadann tahliye istemini kabul etmemitir. Askeri Savc
Nurettin Soyer; ner Yac, mer Aslan, Cemal Kalyoncu, Hasan Basri
Aydn, Ersin elikel ve Zeki Dmeni tahliye ettirmitir.

Gazetenin haberine gre Gaziolu savunmasnda; Bu hukuksal deil

siyasal bir davadr. Bizim admza demokratik retmen hareketi yarg-
lanmak isteniyor demitir.

Gaziolu Anlarnda bu durumay u cmlelerle

anlatr: Tutukluluumuz zerinden drt aya ya-
kn bir zaman getiinde Askeri Savc nihayet id-
dianamesini hazrlamt. () Hukuk Bromuzun
Bakan Av. Halit elenk, her zamanki sakinlii,
dirayet ve dikkatiyle savunmasn yapt. Tahliye
edilmemizi ve beraatimizi talep etti. Arkasndan
ben sz istedim. Yksek sesle konumaya bala-
dm. Salondan t kmyordu. zetle dedim ki,
Bu gn burada yarglanan bizler igal altndaki
stanbulda Sultanahmet Meydannda ilk byk
mitingi dzenleyen stanbul Muallimler Cemiye-

500
tinin miraslaryz. Yine bizler 1920li yllarda yaynladklar beyanname-
lerle halk ve retmenleri Kurtulu Savana aran Trkiye Muallimler
Cemiyetinin devamyz.978 anakkalede Sakaryada silah elde dven
yedek subay retmenlerin miraslaryz. Kubilay bizdendir. Cumhuriyet
devrimlerini Anadoluya, kylere tayan bizleriz. Her trl gericilie kar
her yerde savatk. 1950lerden balayarak btn sac iktidarlarn bas-
ksna ve saldrsna uradk fakat geri durmadk. () Anlalan sayn
Savc burada emir-komuta zinciri altnda davranyor, savclk yapmyor
dedim. () mahkeme benim dmdaki dier sanklarn tahliyesine karar
verdi.979

TB-DER yneticileri yarglanrken 1 Mart gn Elbistanda TB-DERli

retmen Ali Akdoan ldrlecektir.

GAZOLU VE 3 ARKADAI TAHLYE EDLYOR

11 Mart tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TB-DER Genel Bakan ve 3

Arkada Tahliye Edildi balkl haberi grmekteyiz.

Gltekin Gaziolu, smet Yalnkaya, ner Yac ve Ali Rza Aydn tahliye
edilirlerken, ehmuz Dip (Diyarbakr), Erdem Uzun (avat), Muammer
Tarak (zmir) ve Alican ztrk (Tunceli) ube bakanlar tahliye edilme-
milerdir.

Gaziolu 24 Martta tekrar gzaltna alnacak ve 1 Nisan 1980de serbest

braklacaktr.

10 Nisan 1980 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde yer alan haberin bal

yle: 3 TB-DER Yneticisi Daha Tahliye Edildi980

501
 GAZOLU; RETMEN HAREKET ZOR GNLERDEN GEYOR

11 Nisan 1980 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Erbil Tualpn Gltekin

Gaziolu ile yapt bir rprtaj yaynlanacaktr. TB-DER Genel Bakan
Gaziolunun: retmen Hareketi Zor Gnlerden Geiyor balkl bu
rprtajn belge niteliinde olduu iin buraya aktarmay faydal bul-
maktayz:

TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu Ankara Skynetim Komu-

tanl Askeri Tutukevinde geirdii 4 ay onbe gnlk uzun bir gzalt
sresinden sonra ynetiminin banda bulunduu rgt ve demokratik
retmen hareketinin geleceini anlatt.

Soru: TB-DERin son hukuksal ve rgtsel durumu geni bir kitle iin
merak konusu, aklar msnz?

Cevap: Bilindii gibi TB-DER 24 Aralk 1979 gn Ankara Sky-

netim Komutanl karar ile faaliyetten alkonulmutur. Gereke ola-
rak retmenlerin ayr ayr derneklerde toplanmalar, iinde bulunulan
ortamda saknca tekil ettii gsterilmitir. Alnan karar sadece TB-
DERle ilgili olmayp, dier btn retmen derneklerini de kapsamak-
ta ve skynetim sresiyle snrlanmaktadr. Byle olmakla beraber bu
karar, en ok 200 bin yesi ve 670 ubesi olan rgtmz etkilemitir.
nk faaliyetten alkonulan dier rgtlerin tm Trkiyedeki toplam
ye says, TB-DERin Ankara ve stanbul ubelerinin ye says kadar
bile deildir.

TB-DER hakknda yaplan ilem, 1402 sayl yasann Skynetim Ko-

mutanlarna verdii faaliyetten alkoyma yetkisine dayandrlan bir
ilemdir. Oysa, konu hemen her gazetede kapatma karar olarak gs-
terilmitir. Yasaya gre dernekler ancak mahkeme kararyla kapatlabi-
lirler. Derneimiz hakknda hibir mahkemede aleyhine alan bir ka-
patma davas da yoktur. Durum byle olunca, derneimizin tzel kiilii
srmektedir. Seimle gelmi meru yneticileri ve organlar vardr. Ancak
TB-DERin faaliyet gstermesi skynetim sresince yasaklanmtr.
Skynetimin sona ermesi, Skynetim Komutannn faaliyet durdurma

502
kararn kaldrmas, ya da Dantayn yaplan ilemi durdurmas halle-
rinde derneimiz yeniden faaliyete geecektir.

Soru: Yneticilerin son durumu nedir?

Cevap: Yrtme kurulu yeleri aleyhinde su ilemeye tevikten, kimi

ube bakanlarmz hakknda Trk Ceza Yasasnn eitli maddelerini ih-
lal iddias ile alan ceza davalar vardr. Bilindii gibi bu davadan do-
lay 4 ay tutuklu kalmtk. Dava halen devam ediyor. TB-DERin tzel
kiilii devam ediyor, yneticiler de yerel olarak grevlerini korumular
ancak rgtmz faaliyetten alkonulmutur.

Soru: TB-DERin urad zarar var m?

Cevap: Faaliyetten alkoyma ilemi TB-DERe byk maddi zarar ver-

di. Binalarmz kullanamyoruz. Kira szlemeleri devam ediyor. Aidat-
lar dzenli olarak akmyor.

Soru: yeleriniz ne yapyor?

Cevap: TB-DERin yeleri, mesleki demokratik rgtlerinin bir an

nce faaliyete gemesini bekliyorlar. nk ekonomik-demokratik hak-
larn ve karlarn savunan bir baka rgtleri yok. ube lokalleri ka-
pal olduu iin, yelerin bir araya gelmesi, konumas, yardmlamas
sorunlarn birbirine aktarmas mmkn olmuyor. TB-DER yelerini
hakszlklara kar koruyacak, hukukunu arayacak baka rgtleri yok.
Kym ve srgnlerin artt bu dnemde retmenlerin haklarn koru-
yacak bir baka organizasyonlar yok.

TB-DERin faaliyetlerinin durdurulmu olmasn frsat bilen baz ev-

reler, yelerimizi dolap, onlar yeni rgtler kurmaya ikna etmeye al-
yorlar. Bu boluktan yararlanp demokratik retmen hareketini kendi
insiyatifine almak isteyen frsat ve karc evreler var. Bunlar ret-
men hareketinin birliini bozmaya ynelik dar grupu hesaplar iinde.
yelerimiz bu hareketlere ve hesaplara kar uyank olmakla birlikte, te-
dirgin de olmakta, bir an nce mesleki demokratik rgtlerinin faaliyete
gemesini beklemektedirler.

503
Soru: TB-DERin iddet olaylaryla iliki kuranlara bir yantnz ola-
maz m?

Cevap: TB-DERin iddet olaylarnn kayna deil, hedefi olduunu

herkes bilir. Ama demokratik retmen hareketine kar olan kimi evre-
ler, TB-DERi bir su ve sulular rgt gibi gstermekte siyasi yarar-
lar salamaya alyorlar. () TB-DER binalarna ve yelerine kar
sk sk ynelen bombal ve silahl saldrlar karsnda susanlarn sula-
malar elbette ki siyasi amaldr ve havadr.

Soru: Demokratik retmen hareketinin geleceini deerlendirir misi-

niz?

Cevap: Demokratik retmen hareketi zor snav gnlerinden geiyor.

retmenlerimizin bilin dzeyleri, rgtlenme gelenekleri, zverili a-
lmalar bu snav da baaryla gemelerini salayacaktr.

Gemiin tm onurlu baarlarna sahip, bu gn TB-DERde somutlanan

demokratik retmen hareketi ve mcadelesi yaayacaktr.

Aydnda TB-DERli retmen ldrld

18 Nisan 1980 tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki haberin detaylar y-

le: Aydn Efeler Lisesi retmeni Ahmet Alpdoan nceki gece evinde
kimlii belirsiz kiiler tarafndan ldrlmtr. nceki gece saat 21 su-
larnda evinin kaps alnm, Alpdoan kapy atnda kurun yamu-
runa tutulmutur. Alpdoann CHP iktidar dneminde Aydn Kz Lisesi
Mdr Yardmcl yapt ve son seimlerde TSPden Erzincan ady ol-
duu renilmitir.

Karagmrk lkokulu retmeni Halil Babacan kimlii belirsiz kiile-

rin at ate sonucu hayatn kaybetti.981

1980 yl iddetin ve insan lmlerinin youn yaand bir yldr. Artk tek
tek insanlarn lm haber olmaktan km, her gn sokaklarda onlarca
insann ldrlmesi gazete haberi olmaya balamtr. Durum retmen-
ler iin de farkl deildir. Neredeyse her gn bir retmenin lm haberi-
ni gazetelerden okunur hale gelecektir.

504
10 Mays tarihli Cumhuriyet Gazetesini okuyanlar u balkla karlaa-
caklardr: eitli llerdeki Saldrlarda 4 retmen Hayatn Kaybetti
Habere gre; Trabzonda sol grl iki retmen, Adanada bir ret-
men, Malatyada ise TB-DER yesi ve Barbaros ilkokulu retmeni Bek-
ta Mutlu ldrlmtr. 11 Mays tarihli Cumhuriyet Gazetesindeki
habere gre Samsunun Kavak ilesi Kekkda ky ilkokulu retmeni
ve TB-DER yesi Rahmi Aslan, raporlu olarak geldii stanbulda sa g-
rl bir eylemci tarafndan tabancayla vurularak ldrld.

7 ldeki Olaylarda 2si retmen 7 kii ldrld

Bursada Yldrm Bayazt Lisesi edebiyat retmeni TB-DER yesi Meh-

met ber ve Kayseri Gaziosmanpaa lkokulu retmeni Zeynel nald
ldrld.982

TB-DERin Skynetim Komutanl tarafndan faaliyetten men edilmi

olmasnn bir sonucu olarak bata Cumhuriyet gazetesi olmak zere gn-
lk gazetelerde TB-DER ile ilgili haberlere pek nadir olarak rastlamak-
tayz.

Hem artk gazetelerde ldrlen retmenin kimliine de rastlamak zor-

laacak, ldrlen retmenin TB-DER yesi olup olmad bilgisine
de rastlanamayacaktr. Bunun yerine ounlukla len retmenin siyasi
grne gre sol grl olduu renilen bir retmen aklamasna
yer verilecektir.

17 Mays 1980 tarihli Cumhuriyet Gaze-

tesinin haberine gre nyede TB-DER
Binas Atee Verilmitir

19 Mays 1980 tarihli Cumhuriyet Gazete-

sine gre Halkalda Bezirganbahe lko-
kulu retmeni ve TB-DER yesi Ekrem
ztrk, sa grl kiilerce nce dvl-
d sonra kafasna tek kurun sklmak su-
retiyle ldrlmtr. Ayn gazetenin 22
Mays tarihli basksnda Ekrem ztrk iin
verilen lm ilan bulunmaktadr.983

505
4 Haziran tarihinde 12 Eyll darbesi ncesi sokakta l-
drlen son TB-DER yesinin haberi bulunmaktadr:

Eskiehir Alpaslan ilkokulu retmeni ve TB-DER

yesi Ahmet Aydn okul bahesinde rencilerin gz-
leri nnde vurularak ldrld.984

rgt Genel Bakan Gltekin Gaziolunun ad Kemal

Trker iin Cumhuriyet Gazetesinde verilen bir lm
ilannda geecektir.985

12 Eyll darbesi ncesinde TB-DER ile ilgili son ha-

ber 25 Austos 1980 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde
TB-DER Yneticisi retmene Trabzon Emniyetin-
de kence Yapld balyla yer alan haberdir.

Habere gre; TB-DER Genel Ynetim Kurulu yesi

Nabi Belekolu 14 Austos tarihinde Trabzonda gz
altna alnm, kendisine burada adlarn aklad
polisler tarafndan ikence edilmitir.

TB-DERin 12 Eyll dnemine kadar olan servenini

Genel Bakannn anlatmyla aktarmann daha salkl olacan dn-
yoruz.

1975 ylndan 12 Eyll 1980 askeri darbesine kadar geen srete

Trkiyede basna yansd kadaryla 281 retmen siyasi neden-
lerle hayatn kaybetmitir. Bu retmenlerden 68 tanesi sa g-
rl, 180i sol grl (bunlarn 175i TB-DERli), dierlerinin
eilimleri ise belli deildir.

ldrlenler arasnda 3 tane kadn TB-DER yesi bulunmakta-

dr. Bunlar; clal Akn (Alaehir / 1978), Cemile Akgz (Tarsus /
1979), ve Fatma Tm (Bafra / 1980) adl retmenlerdir.

(Karlatrma iin bak; ET-DER tarafndan hazrlanan liste,

Devrimci Yol Savunmas, TB-DER Davas, Eletirel Pedagoji
Dergisi (say 31),)

506
 12 EYLL DARBES

1980 yl ortalarnda iler rndan km, byk kentlerde can g-

venlii kalmamt. Hergn onlarca insan ldrlyor, kahvehaneler,
otobsler, okullar silahl saldrlara uruyordu. Cinayet odaklar kimi
zaman nokta hedefler, tannm kiileri seiyor, kimi zaman da kalaba-
lklara hedef gzetmeksizin ate alyordu. Bylece toplum durmakszn
oklanyor; askeri ynetim zlemleri yeertiliyordu. Oysa, yaklak bir
yldan beri (Kahramanmara Katliamndan beri) lkenin byk bir b-
lmnde, byk sanayi kentlerinde ve Dou illerinde skynetim vard.
Ancak siyasi cinayetler devam ediyordu. () Byle bir ortamda, merkez-
leri Ankarada bulunan kitle ve meslek rgtleri, nce kendi aramzda
bir durum deerlendirmesi yaparak, CHP Genel Bakan Blent Ecevit ile
grmeye karar verdik. Sivil veya askeri faist bir darbenin eli kulan-
dayd.Tm demokrasi gleri ancak birlikte davranabilirlerse bu gidiin
n alnabilir; asgari demokrasi kurtarlabilirdi. Bu balamda CHPnin
nemi bykt. Geni kitle balar olan bu partinin tutarl bir demokrasi
mcadelesine girimesi, dier demokrasi glerini de yanna almas ha-
linde, durum deiebilir; faizm zlemcileri, askeri darbe heveslileri geri-
letilebilirdi. Bu dncelerle grlerimizi saptadk. Aramzdan bir szc
setik. Arkadalarn srarl taleplerine karn, szcl kabul etmedim.
nk, Ecevitin TB-DERe kar nyarglar, yanl deerlendirmeleri
vard. CHPnin son kurultaynda bu durum aka ortaya km; TB-DER
Ecevitin azndan ad verilerek haksz yere sulanm, bunun sonucu sk-
ynetimce gzaltna alnmtk. Yaklak 5 ay tutuklu kalm, skynetim
mahkemesince hakkmzda kiisel ve rgtsel davalar almt. ()

Grme, CHPnin Ulustaki Genel Merkezinde yapld. () Szcmz

ziyaret sebebimizi ve grmz aktard. Ecevit teekkr etti. Ancak
ekinceleri olduunu syledi. () Bizim eitim politikalarmza rk, o-
ven, asimilasyoncu diyen bir rgtle ibirlii yapamayz dedi. Ecevit bu
szleriyle dorudan TB-DERi hedef almt. Derhal ayaa kalkarak; bu
szler TB-DERi hedef alyor. Onun iin toplanty terk ediyorum, yal-
nz arkadalar sizleri tank tutuyorum. Bunlar rgtme ve kamuoyuna
aklayacam. () imdi kyorum dedim. Ecevit derhal tavr deitirdi.
zrler diledi. () CHP ile oluturulan demokrasi platformu, lkenin yedi
blgesinde byk kitle gsterilerine hazrlanyordu. Bu gsterilerin ilki,
memleketim olan Trabzonda 13 Eyllde yaplacak ve Ecevit konuma ya-

507
pacakt. Miting hazrlklar iin Trabzona gider-
ken Esenboa havaalannda kemal trklerin
ldrldn haber aldm. () Kemal Trkleri
MHP tetikilerinin bizzat Alpaslan Trkein em-
riyle ldrdkleri durumalarda ortaya kt.
() Bu arada TB-DERin 200 cvarnda yesi
de faist kurunlara hedef olmu, hayatlarn
kaybetmilerdi. () Trabzondan Makaya ge-
tim. () 13 Eyll sabah darbe yapldn -
rendim. () 22 Eyllde yakalandm. () Sonra
Ankaraya Dil Okuluna gtrldm. () Bir ay
sonra serbest brakldm. () Daha sonra sahte
pasaportla nce Sofyaya sonra Zrihe getim.
()988

TB-DER YARGILANIYOR

TB-DER hakknda Ankara skynetim Askeri Savclnca dava alr.

Askeri Savcln 980/7641 Esas ve 981/526 sayl iddianemesiyle 15.4.
1981 tarihinde Ankara Skynetim 3 Numaral Askeri Mahkemesinde
alan dava 981/342 esas sayl dosya ile grlm ve 25.12.1981 gnn-
de karara balanmtr. Bu srece ait gelimeleri daha ok TB-DER Avu-
kat Halit elenk ve TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolu tarafndan
yazlan kitaplardan aktarmann daha yararl olaca inancndayz.

TB-DER Davas 12 Eyll darbesinden 8 ay 10 gn sonra alm

(22.5.1981) ve ok ksa srede (25.12.1981) yani 7 ay 3 gn sonra karara
balanmtr.

Kenan Evrenin 12 Eyll 1981 tarihinde yap-

t radyo-televizyon konumasnda sarfetti-
i TB-DERe ynelik Milli Eitime szmak
isteyen rgt, lke ynetimini ele geirmek
isteyen rgt gibi sulamalar yarglama ya-
plrken sylenmi ve TB-DER peinen sulu
ilan edilmitir.

508
ncelikle TB-DERin neyle sulandna bakmak gereklidir. dianame-
de TB-DERin Sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerinde tahak-
kmn tesis etmek, memleket iinde messes iktisadi ve sosyal te-
mel nizamlar devirmeye matuf olarak cemiyet sevk ve idare etmek,
bu ama dorultusunda komnizm ve blclk propagandas yapmak
ve dernekler kanununa muhalefet ettii ileri srlm ve sanklar hak-
knda Trk Ceza Kanununun 141/1, 142/1, 142/3, 173/son, Dernekler
Kanununun 64/1, 353 Sayl Askeri Mahkemelerin Kuruluu ve Yargla-
ma Usulleri hakkndaki Kanunun 251/1. Maddelerinin uygulanmas is-
tenmitir.

Bu maddeler, dernein yneticileri iin 8-15 yl, Demokratik Eitim Ku-

rultay (DEK) sanklar iin 1-5 ve 5-10 yl ar hapis cezas ngrmektedir.

Sz geen iddianame ile 58 sank hakknda dava alm,989 dava srer-

ken TB-DER Ankara ubesi ynetim kurulu yeleri990 hakknda alan
dava ile birletirilmitir.991

TB-DER SAVUNMASINDAN

Sanklar cezaevinde sorgu anlatmlarn yazl olarak ortaklaa hazrla-

mlar ve bu ortak savunma TB-DER Genel Bakan Yardmclar smet
Yalnkaya ve Sleyman Yaar tarafndan okunmutur. Sleyman Yaar
o anlar yle anlatyor: TB-DER davas 12 Eyllden sonra grlen ilk
toplu davayd. Demokratik kitle rgtleri iindeki ilk
savunmayd bizimkisi. Bu savunma demokratik g-
ler iin byk moral olmutu o zamanlar. nk biz-
den istenen 12 Eyll ynetiminin meruluunu kabul
etmek ve yaptklarmzdan tr pimanlk gster-
mekti. Bunun duyumunu eitli biimlerde alyorduk.
Yapmadk. Btn yaptklarmzn meru ve yasal ol-
duunu syleyip durduk. Btn yaptklarmz tek tek
savunduk ve 12 Eyll ynetimini meru kabul etme-
dik.982

TB-DER yneticilerinin savunmalarnda zetle u

grler dile getirilmektedir:

509
 Bizler TB-DER yneticileriyiz. TB-DER
yasalara gre kurulmu ve eitim-retim
emekilerinin mesleki, ekonomik ve de-
mokratik karlarn savunan bir rgttr.

Kurulduu 1971 ylndan beri, mensup-

larnn haklarn yasalar erevesinde ve
kararllkla savunmutur. Eitim emeki-
lerinin bilimden, emekten, demokrasiden,
halktan yana tavrlar bilim ve emek d-
manlarnn, demokrasiye kar olanlarn,
halka kar evrelerin imeklerini zerine
ekmitir.

TB-DER rgtlenmesi, ynetici ve yeleri

hakknda yllardr amansz bir iftira ve ih-
bar kampanyas srdrlmektedir. ()

lkenin yer alt ve yerst zenginlik kaynaklarn insafszca smren bir

avu iadam TSAD, MESS, TSK gibi rgtlerde toplanrken ekonomik
haklar iin smrye kar mcadelede yalnz kalmamak iin 200 bin
eitim emekisinin TB-DERde bir araya gelmesi u mudur? ()

Yzlerce bilim adamn, gazeteciyi, sanaty, yazar, retmeni, ren-

ciyi, emekiyi TB-DER mi katletti? Anayasa Mahkemesini, Dantay,
niversiteleri ve binlerce iyerini, orumda, Marata onlarca insan
TB-DER mi katletti? Bunun cevab evet olamaz.

TB-DER katliama, saldrganla, zorbala, krma kardr. te bu d-

nce ve tavrlardan tr bir kez daha yarglanmak istenmektedir. ()

ddianamede, Temmuz 1976da yaplan 3. Olaan Genel Kurulda o yllar-

da hemen hemen toplumun her kesiminde atlan sloganlarn su olduu
sylenmektedir. O gnlerde ki, 5 yl olmutur- atlan sloganlarn bu gn
su olarak nmze gelmesi anlamszdr. () Genel Kurul sonunda alan
soruturmalar ve yarglamalar sonucu, TB-DER dernek olarak aklan-
mtr. ()

510
DEK, sulanmaktadr. DEKin amac eitim sorunlarn tartmak ve -
zm nerilerini dier alanlarn kitle rgtleriyle birlikte alanlar ku-
rultayna gtrmektir. Ayrca, eitimin ulusal ve emeki halktan yana bir
nitelie kavuturulmas, dil ve kltr zerine konan engellerin kaldrl-
mas, eitimin demokratikletirilmesi amalarn ieren kararlar yzlerce
delegenin iradesidir. Bu, 200 bin retmenin sulanmasdr. ()

ddianamedeki hakl savalar tanmna ve anlayna gre M. Kemalin

nderliinde emperyalizme kar kazanlan Ulusal Kurtulu Savan da
sosyalizmin mevcut dzeni devirerek iktidar ele geirdii sava olarak
deerlendirmek gerekecektir. Oysa hi de yle deildir. Bu tzden TB-
DERin haksz savalara kar kn, hakl savalardan yana yana olu-
unu Marksizm-Leninizm olarak nitelendirmek mmkn deildir. Hakl
savalardan olan Ulusal Kurtulu Savalar sosyalizmin iktidar savalar
olarak deerlendirilemez. ()

Mitinglerimiz sulanmaktadr. Oysa 21 ubat 1976da TB-DER zmir

ubesince, 8 Mart 1976da TB-DER demi ubesinin dzenledii993
Hayat Pahall ve Faist Basklar Protesto Mitingleri tarihlerinden de
anlalaca zere bizim ynetimlerde bulunmadmz tarihlerde yapl-
mtr. 29 Ocak 1977 Diyarbakr, 22 Ocak 1977 Mersin, 29 Ocak 1977
Bursa ve 29 Ocak 1977 Zonguldak mitingleri TM-DER ve TTED tarafn-
dan dzenlenen Ekonomik ve Demokratik Haklar Miting ve Yryleri
Anayasa ve yasalarn tand haklar dorultusunda 171 sayl Toplant
ve Gsteri Yryleri yasasna uygun olarak yaplmtr. Bunun neresi
sutur? ()

24 Aralk 1979 tarihli retmen boykotu srasnda o gnk MYK yeleri

tutuklu bulunuyordu. Bu boykotun nceden planlanp retmenlere du-
yurulduu iddia edilmektedir ki, bu doru deildir. Ad geen Devrimci
retmen ve Yurtsever Devrimci retmen bildirileri 24 Aralk olayyla il-
gili deildir ve ayrca TB-DERi balamaz. Genel Bakanmzn 20 Aralk
1979 tarihli yeni yl mesajnda boykotla ilgili bir eyden sz edilmemitir.
Birlik Dayanma grubunun 27.12.1979 tarihli Politika gazetesindeki
aklamas da yalnzca bir yorumdur ve TB-DERin dnda bir olaydr.
Sonu olarak 24 Aralk eylemi tek tek retmenlerin gerekletirdikleri
bir eylemdir. Yneticilerimizin bu eylemin yaplmas konusunda bir karar
yoktur. ()

511
Davamzdaki sorun, l-
kedeki genel zgrlk
ve demokratik haklarla
ilgili bir sorundur. Biz
bu sorunda en geni
hak ve zgrlklerden
yana olduumuzu her
zaman syledik, sy-
lyoruz, syleyeceiz.
Asl zgrlklere d-
man olanlar ve insan-
lara zgrlkleri layk
bulmayanlar sulu ol-
maldrlar. Tutuklu TB-DER Yneticileri

Biz dnce ve anlaymz nedeniyle insanlk dman faizmin cina-

yetlerine sessiz kalmadmz iin;

yelerimizin hakkn, hukukunu, ekmeini kararllkla korumaya al-

tmz iin;

Daha rgtl ve daha gl mcadele vermek amacyla sendikal haklar

talebini savunup bu uurda yasal almalar yaptmz iin;

arpk, akl d, bilime aykr eitim sistemi yerine aklc, bilimsel, ya-
rarl, insan ve yurt gereine uygun bir eitim sistemi isteyip bunun
ilkelerini aratrdmz iin;

nsan hak ve zgrlklerini, bilimi ve kltr banazca savunduumuz

iin;
Emperyalizme ve faizme kar olduumuz iin;
Yarglanmaktayz.
Bize isnat edilen suu ilemedik.
Geri braktrlm bir lkenin aydn ve ilerici retmenleri olarak yurt-
severlik ve demokratlk grevlerimizi yerine getirmeye altk. Bunun
iin sulanyoruz.

512
nsanlmzdan, onurumuzdan dn vermemiz isteniyor.
Bizden byle bir dn beklenmemelidir.
retmenlerin ve halknn yzne bakamayan retmenler olmaktan-
sa a, isiz, mahpus ve srgnde yaamak, ama onurlu ve aln ak ya-
amak daha gzel olsa gerek.

Derneimizin kapatlma isteminin reddine ve Beraatimize karar veril-

mesini dileriz.994

Skynetim Mahkemesinin Karar da u ekildedir:

retmenlerin mesleki sorunlarn, eitim programlarn zme ula-
trmak daha iyiye, gzele gtrmek amacyla kurulan TB-DERin Genel
Merkezinde olsun, ubelerinde olsun Trkiyede Marksist- Leninist bir d-
zen getirmek iin; ii snf bilimini geni kitlelere retip yayabilmeyi
bu nedenle eitim faaliyetlerini bu ama dorultusunda ynlendirilirken
nazariyenin gerei olarak bl ve paralama politikasnn icab Trkiyede
birden ok ulusun var olduunu, bunlardan zellikle Krt ulusu zerinde
rk, asimilasyoncu eitim program uygulandn iddia ve bu arada
manevi deerleri tahrip etmek, mevcut messes nizam halkn gznde
kk drmek iin yaplan toplantlarda, verilen demelerde, periyo-
dik olarak karlan 15 gnlk gazetelerde, yine aylk olarak bastrlan
dergilerde ok aklc, sistemli ve planl bir biimde hedeflerine adm adm
varmay tasarladklar, bu suretle yasal bir dernek grnm altnda
yasad faaliyetlere yneldikleri ve yn verdikleri, byece legalden il-
legale dntkleri kansna varlmakla, sanklarn, yani hakknda dava
alm bulunan TB-DER Genel Ynetim Kurulu, Merkez Yrtme Kurulu
yelerinin eylemleri sabit grld gibi, Genel Merkez ve ubelerinin
yasal ama dnda faaliyet gsterdikleri anlaldndan kapatlmasna
karar verilmitir.()

TB-DER binalarnda ele geen su unsuru olan tm dkmanlarn m-

saderesine,

TB-DER Genel Merkezinin ve ubelerinin kapatlmasna ve buralarda

bulunan demirba eyalarn hazineye rat olarak kaydna ()995

513
Bu karara dayanarak, iimizden 50 kiinin TCKnn 141.ve 142.maddele-
rine gre, 1-8 yl arasnda hapis cezas ile cezalandrlmamza karar veril-
di. Askeri Yargtayda bu karar onaylad.996

HANG YNETC HANG CEZAYA ARPTIRILDI?

Askeri Mahkeme kararna gre 9 yl ar hapis, yl genel gvenlik

gzetimi, mr boyu kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezas verilen
TB-DER yneticileri:
Seyfettin Bican, brahim yar, lhami en, brahim eri.

8 yl ar hapis, iki yl sekiz ay, genel gvenlik gzetimi, mr boyu

kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezas verilen TB-DER yneticileri:
Sleyman Yaar, smet Yalnkaya, Ali Rza Aydn, Abdullah Glbudak,
Cafer Akyz, ner Yac, Ahmet nce, Haim iek, Enver nceler, Hse-
yin Seluk Vural, Hicabi Temur, Mahmut Nesil nal, Kemal Yksel, Olgun
Delikanl.

5 yl ar hapis, bir yl sekiz ay genel gvenlik gzetimi, be yl kamu hiz-

metlerinden mahrumiyet cezas verilen TB-DER yneticileri unlard:
brahim Nacar, Saim Baluken, Selahattin Yetkin, Nabi Belekolu, Hulu-
si Top, Faruk Atalayer, Seluk Arhan, Doan Ouzer, Hseyin sen, eref
Canbay, Mustafa Ergeldi, Mustafa Deprem, Rza Duru, Firuz etin ver,
Turgut Ylmaz, Mustafa etin, Abdulkadir Yldz, Fahri Bak, Osman Ak-
man, Kenan Aras, Ahmet Fuat zkan, Turgut Haskan, Hasan Yiit.

Bunlar dnda, 4-11 ubat 1978 tarihinde, TB-DER in Ankarada d-

zenledii Demokratik Eitim Kurultayna (DEKe) katlp konuma ya-
pan ya da bildiri sunan ve bundan tr 5 yl ar hapis, bir yl sekiz
ay genel gvenlik gzetimi, be yl kamu hizmetlerinden mahrumiyet
cezas verilen TB-DER sanklar unlard:
Fikri alkan, Metin Erdemirci, Nazmi oban, Celal Gl, Kenan Hannan
Hoplar, Sezai zen, Fuat Olga, Sleyman zifti, Hayri Erdoan, Fevzi
Ceylan.

514
Ayrca, DEK sanklarndan smail Okuducu, Cevat Gezgin, lhan Alkana
1er yl ar hapis cezas; Hseyin enatmoluna 1 yl hapis, 4 ay genel
gvenlik gzetimi altnda bulundurulma cezas verildi.

Askeri mahkemede, TB-DER Davasndan yarglanp, beraat eden -

retmenler unlard:
Tahsin Doan, Yusuf Basat, brahim Sevimli, Erol alayan, Necip Bekta,
Mustafa Varol, Zeki Aslan, Mahmut zift, Ali Bayraktar, Bahattin zcan
Acar, Feyzullah Erturul, brahim Bekem.

Ankara 2. Ar Ceza Mahkemesinde, gyaben yarglanp, beraat eden

TB-DER yneticileri unlard:
Gltekin Gaziolu, Mustafa Dzgn, smet zdemir, mer Arslan, Bay-
ram Ayaz, Ayhan Kutlay, Cafer Akyz, Turan Ylmaz, Ali Kemal Yayl, Ce-
mal Saygl, Ahmet Melek, Aydn Yeilyurt, Muhammet Tekin stn, Halil
Uslu, Yaar Alagndz, Celal Balolu, Ylmaz Apaydn, hsan Kapusuz,
Mustafa Duru ve Mehmet Yaln.

Ancak TB-DER yneticilerinin 1976-1979 yllar arasndaki faaliyetle-

ri hakkndaTCKnn 141/1.maddesini ihlal etmekten dolay 1986 ylnda
Ankara 2. Ar Ceza Mahkemesinde alan davada Gaziolu ve 19 ar-
kada997 hakknda 15.3.1989 tarihinde (1989 / 54 sayl karar) beraat
karar verilmi,998 bu karar temyiz edilmediinden 23.3.1989 tarihinde
kesinlemitir.

Bu durum 11 Eyll 1990 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde TB-DER Da-

vasnda eliki balyla yer almtr.

Avukat Halit elenkin dedii gibi: TB-DER, askeri yargya gre sulu,
sivil yargya gre susuzdur. Yani TB-DER hem sulu, hem susuzdur.

TB-DER Davasnda dikkat eken dier gariplikler unlard:

Yrme Kurulu yesi Cafer Akyz, Skynetim Mahkemesinde 8 yl ar

hapis cezasna arptrldktan sonra, bu kez yine ayn sulamalarla sivil
mahkemede yargland, beraat etti. te yandan TB-DER Genel Sekrete-
ri Kemal Uzun ile Yrtme Kurulu yesi brahim Sevimli ne birinci yarg-
lamada ne de ikinci yarglamada bulunamad ve durumlar ortada kald.

515
TB-DER hakknda mahkemelerin verdii iki farkl karar zerine TB-DER
davasnda yarglananlarn avukatlar yarglamann yenilenmesi999 ve ka-
rar dzeltme1000 isteminde bulunarak Askeri Yargtay Bakanlna ve As-
keri Yargtay Basavclna bavurmulardr. Genel Bakan Yardmcs s-
met Yalnkaya, bu bavurunun srncemede kaldn sylemektedir.

Ekine Mektup

12 Eylln 2.ayn doldurduu gnlerde Ankara Skynetim

Komutanl TB-DER yneticilerinden 64 hakknda verdii tu-
tuklama karar ile Trk Milli Eitimini kurtaryordu (!).
()
TB-DER, Trkiye de yaayan herkesin z dili ile eitim grmesi-
ni, eitimdeki dil ve kltr ynnden oven ve asimilasyoncu bas-
knn kaldrlmasn istemiti.

Egemenlere gre TB-DER byle davranarak ulusal duygular

yok etmeyi amalam, iktisadi ve sosyal bir snrn dier snflar
zerindeki tahakkmn tesis etmek iin almlard.
()
Bunlarn senin retmenlerin olmasn ok isterdim. Evreni ok
iyi anlatrlard sana; insan, emei ve bar retirlerdi su gibi.
Elinden tutsaydm bir sabah; siyah nln, beyaz yakan ve ke-
lebek gibi kurdelelerinle uup gitseydik Gltekin Hocann nne,
Sleymann, Mustafann, Ayhann, nerin ya da

Kaydn yapsalard bir gzel evreni anlatsalard tm plakl ile.

()
retmendi onlar; smrye kar ktlar, adlar bozguncuya
kt. Sonrasn biliyorsun; yargladlar, tmn ceza evlerinde
yaattlar. Yurttalktan karttlar. nanr msn, salt onlar yar-
glandlar imparatorluun mahkemelerinde. lkc retmenle-
re, Aknc retmenlere ses kartan olmad. Seni onlara teslim
edecekler belki. Dnyadaki esir Trklerin nasl kurtarlacan
anlatacaklar sana. teki dnya iin namaz klp rtnmeyi re-
tecekler

516
 yi reten, gzel anlatan retmenlerdi onlar.
Senin daha hi bilmediin abecenin bulunuundan 7.000 yl sonra
halknn yars okur- yazar olmayan bir lkenin insanlar iin aba-
ladlar yaamlar boyunca. Erbil Tualp Eyll mparatorluundan.

TB-DERN YURTDII FAALYETLER

TB-DERin Skynetim Askeri mahkemesince kapatlmasndan nce

Genel Bakan Gaziolu ve baz MYK yeleri yurtdna kmlard.1001
Yurtdna kanlar o zamanki adyla Federal Almanyada bulunan Alman
Eitim Bilim Sendikas (GEW)nn yardmlaryla 1982de Frankfurtta TB-
DER Yurtd Brosunu amlardr. Yurtd Brosunun almasndan
sonra 15 Kasm 1983te TB-DER, Avrupa retmen Sendikalar Komitesi
(ETCE)ne ye olmutur. TB-DER Genel Bakan Gaziolu, Anlarnda
yurtdndaki almalar hakknda da baz bilgiler aktarmaktadr: 1984
Ocak aynda Trkiye retmen Hareketinin Dn-Bugn-Yarn adl
Trke-Almanca bir kitapk bastrdk. Bu kitapta hem hareketimizin ta-
rihesi, hem de 12 Eyll sonras eitimde yaplan deiiklikler anlatlyor-
du. Bu kitapktan 10 bin adet bastrdk.1002

12 Eyll Askeri Darbesinden sonra binlerce TB-DER yesi 1402 sayl

Sk Ynetim Kanununa gre iten el ektirilip ala ve yoksullaa mah-
kum edilmilerdir. Yine ayn dnemde onlarca TB-DER yesi gz altn-
dan ikencelerle ldrlmtr.

1908den 1990 ylna kadar geen srete hi bir rgtn yeleri

TB-DERliler kadar katledilmemiitir.

Btn bu bask ve zorluklara karn TB-DERin eitim emekilerinin r-

gtlenmesi, grevli ve topluszlemeli sendika yolunda mcadelesi kesin-
tisiz olarak devam etmitir.

Trkiyede 1986 ylnda retmen rgtlnde nemli bir ara ko-

nak grevi stlenen Abece Dergisi kt. 16.2.1988 tarihinde ise eski
TS ve TB-DER yneticileri ve yeleri tarafndan Eitimciler Dernei
(ET-DER) kuruldu. 28 Mays 1990da Eitim-, 13 Kasm 1990da ise
Eit-Sen adnda iki eitimciler sendikas kuruldu.

517
DPNOTLAR
973 Cumhuriyet Gazetesi; 17 Ocak 1980
974 Cumhuriyet Gazetesi; 18 Ocak 1980
975 Cumhuriyet Gazetesi; 30 Ekim 1980 stanbuldaki retmen kitlesinde
24 Aralk 1979 TB-DER eylemi arasndaki bir deerlendirmeye gre, 18
bin ilkokul retmeninden 5 bin 600, 8 bin orta dereceli okul retme-
ninden 3 bini TB-DERe, bin ilkokul retmeni, 300 orta dereceli okul
retmeni LK-BRe kaytldr. TB- DERe kaytl retmenlerin yzde
30u eyleme ynelik eilimde, sac retmenlerin yzde 50si ayn ekil-
de artlanm durumdadr. Bunlarn bir ksm ar sol ve sa legal (yasal)
veya yasa d kurulularla balant iindedir. retmenin yaad ekono-
mik artlar onu baz mihraklarn slogann kullanmaya hazr hale getirmi-
tir.
976 Cumhuriyet Gazetesi; 29 Ocak 1980
977 Cumhuriyet Gazetesi; 8 ubat 1980
978 Gaziolunun szn ettii Beyanname 22 Haziran 1922 tarihinde Haki-
miyet-i Milliye Gazetesinde Trkiye Muallim ve Muallimelerine Beyan-
name balyla yaynlanmtr. Bu beyannameyi yaynlayan retmen
derneinin ad Trkiye Muallim ve Muallimeler Cemiyetidir. (smail AY-
DIN; Dnden Bugne retmenler 1065-2005, s.34-35. Eitim Sen Yay.
Ankara 1999) 980
979 Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.157-159
980 Tahliye edilen retmenler baz ube bakanlardr.
981 Cumhuriyet Gazetesi; 23 Nisan 1980
982 Cumhuriyet Gazetesi; 16 Mays 1980
983 Ancak, lerici Genlik Dernei (GD)nin yayn organ olan Genlik Dnyas
Dergisinde yer alan yazda anlatlanlar daha farkldr. Dergideki yazy bu-
raya aktarmay uygun bulduk:
DevYolcular Ekrem ztrk adl devrimci retmeni katletti
19 Mays 1980 gn TKP yanls Birlik ve Dayanma grubuna mensup
retmen Ekrem ztrk, stanbulda ldrld. Ekrem ztrkn ld-
rlmesinden TKPnin genlik rgt GD, DevYolu sorumlu tuttu. Katil-
lerin DevYol taraftar olduunu aklad. GD taraftar 15 gnlk Genlik
Dnyas adl derginin 29 Mays 1980 tarihli 4. saysnda bu cinayetle ilgili
unlar yazmaktadr:
BirlikDayanmac retmen Ekrem ztrk, stanbul Halkalda Dev
Yolcular tarafndan katledildi. Ekrem ztrkn cenazesi ynsal bir t-
renle Halkal Mezarlnda topraa verildi. Sk gvenlik nlemleri alnan
cenaze trenine demokratik rgt temsilcileri, retmenler, iiler, gen-
ler ve Halkall emekiler katld. Mezarlkta arkadalar tarafndan yap-
lan bir konumadan sonra sayg duruundan bulunuldu ve devrimci and
iildi.

518
 te yandan Ekrem ztrkn katledilmesi zerine TBDER atalca, Kar-
tal, Beykoz, ile, Yalova ube bakanlar basna ortak bir aklama yaptlar.
Aklamada, ztrkn Devrimci Yol taraftarlarnca ldrlmesi lanetle-
nerek politik gr ne olursa olsun, btn anti faist retmenleri, saf-
larmza burjuvazinin sokmaya alt bu kamay tutan elleri, bu anlay
mahkum etmeye, tehir etmeye, tecrit etmeye aryoruz dendi.
984 Cumhuriyet Gazetesi: 4 Haziran 1980
985 Bir dnem DSK Genel Bakanl ve MADEN- Genel Bakan Kemal
Trkler silahl sa eylemciler tarafndan vurularak ldrlecektir. Trkler
iin verilen lm ilannda TB-DER Genel Bakan Gltekin Gaziolunun
da adna rastlanmaktadr. Cumhuriyet Gazetesi; 24 Temmuz 1980
986 Bu dnemde ldrlen Nihat Erim, Gn Sazak, CHP stanbul Milletvekili
Abdurrahman Kksalolu, Maden- Genel Bakan Kemal Trkler bu isim-
ler arsnda saylabilir. (.A.)
987 Mara katliam (1978) nedeniyle ilan edilen skynetim dneminin bi-
lanosu da ardr. Skynetim koullarnda 1126 kii lm, 10 bini akn
insan yaralanmtr. (.A.)
988 Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s. 161-171
989 Bu 58 kiiden bazlar 1976-78, bazlar da 1978-1979 yllar arasnda y-
neticilik yapmlardr. Adlarn buraya aktarmay gerekli grdk: smet
Yalnkaya (MYK), Sleyman Yaar (MYK), Ali Rza Aydn (MYK), Abdul-
lah Glbudak (MYK), ner Yac (MYK), Seyfettin Bican (MYK), Kemal
Uzun (MYK), brahim Sevimli (MYK), brahim Nacar (GYK), Saim Baluken
(GYK), Haim iek (GYK), Selahattin Yetkin (GYK), Mahmut Nesil nal
(GYK), Nabi Belekolu (GYK), Hulusi Top (GYK), brahim yar (GYK), Faruk
Atalayer (GYK), Enver nceler (GYK), Sekuk Arhan (GYK), Necip Bekta
(GYK), Doan Ouzer (GYK), Ahmet nce (GYK), Hseyin sen (GYK), eref
Canbay (GYK), Mustafa Ergeldi (GYK), lhami en (GYK), Mustafa Deprem
(GYK), brahim eri (GYK), Hseyin Seluk Vural (GYK), Rza Duru (GYK),
Firuz etin ver (GYK), Turgut Ylmaz (GYK), Mustafa etin (GYK), Ke-
nan Aras (GYK), Ahmet Fuat zkan (GYK), Turgut Haskan (GYK), Osman
Akman (GYK), Olgun Delikanl (GYK), Hasan Yiit (GYK), Hayri Erdoan,
Hseyin enatmolu, Fevzi Ceylan, Mustafa Varol, Sleyman zifti,
Zeki Aslan, smail Okuducu, Fikri alkan, Cevat Gezgin, Metin Erde-
mirci, Feyzullah Erturul, Kenan Hannan Hoplar, Nazmi oban, Mahmut
zift, Celal Gl, Fuat Olga, Ali Bayraktar, lhan Alkan, Sezai zen, Ba-
hattin zcan Acar, brahim Berkem,
990 Tahsin Doan, Yusuf Basat, Erol alayan, brahim Yeilyurt.
991 Halit elenk; Hukuk Asndan TB-DER DAVASI, s.23, ET-DER Yayn An-
kara 1990.

519
992 Sleyman Yaar; Yarm Kalan D, s.145, engeline Yay. stanbul 2006
993 TB-DERin demi Mitingi 8 Mart tarihinde deil, 8 Mays 1976 tarihin-
de yaplmtr. Yeni Asr Gazetesi 8 Mays 1976. (karlatrma iin bak.
Sami Evren, Siyami Erdem, Cafer Yldrm; Eitim Emekileri Tarihi s.65)
994 Halit elenk; Hukuk Asndan TB-DER DAVASI, s.49-160tan zetlenmi-
tir.
995 Sami Evren, Siyami Erdem, Cafer Akyz; Eitim Emekileri Tarihi, s.87-88,-
Birleim Yaynlar stanbul 1995
996 Sleyman Yaar; Yarm Kalan D, s.146
997 Beraat edenler; Gltekin Gaziolu, Mustafa Dzgn, smet zdemir,
mer Aslan, Bayram Ayaz, Ayhan Kutlay, Cafer Akyz, Turan Ylmaz, Ali
Kemal Yayl, Cemal Saygl, Ahmet Melek, Aydn Yeilyurt, Muhammet
Tekin stn, Halil Uslu, M. Yaar Alagndz, Celal Balolu, hsan Kapu-
suz, Ylmaz Apaydn, Mustafa Duru, Mehmet Yaln.
998 Halit elenk; TB-DER Davas, s.280-281. Hukuk skandal: TB-DERin
tutuklu 36 yneticisi askeri mahkemede mahkum oldu. Yurt dndaki 20
yneticisi sivil mahkemede beraat etti. Kaan kurtuldu. Askeri mahkeme-
nin bilir kii raporu olmadan mahkmiyet karar vermesi olumsuzluk ola-
rak niteleniyor.
TB-DER iin 2 zt karar: Askeri mahkemede yarglanan mahkum oldu.
Sivildeki akland. Hukukulara gre mahkumiyet kararnda bask var. Mah-
kumiyet kararnn haksz ve bask altnda alnd ileri srld. TB-DER
davas yeniden grlmeli. Askeri Mahkeme karar siyasi. TB-DER yneti-
cileri yargya bavuruyor. Milliyet Gazetesi ; 8-9-10 Temmuz 1989
999 Yarglamann yeniden yaplmasn isteyenler TB-DER MYK ve GYK yele-
ridir ve saylar 34tr. (elenk: s,284)
1000 Karar dzeltme isteyenler genellikle TB-DERin dzenledii Demokratik
Eitim Kurultay (DEK)nda bildiri sunan, konuma yapan, bror yazm-
na katlan ve dzenleme kurulunda grev alan kiiler olup saylar 13tr.
(elenk; s.294)
1001 Yurt dna kan MYK yeleri; Ayhan Kutlay, Tekin stn, Bayram Ayaz,
Kemal Uzun ve mer Aslandr.
1002 G. Gaziolu; Roman Gibi / Anlar, s.214

520
 1990-2016
TB-DER YENDEN

24 Haziran 2010da son Genel Bakan Yardmcs smet Yalnkaya ve ar-

kadalar Ankara Valiliine bavurarak TB-DERin tzel kiiliinin de-
vam ettiine dair bir dileke verdiler. Valilik apar topar bir yant vererek
kaytlarmzda byle bir dernek yoktur dedi, ama bu ilemle yeni bir
hukuksal sre balam oldu.

Bir rportajnda smet Yalnkayaya Dernei yeniden amay nasl or-

ganize ettiniz? sorusu yneltilmi ve Yalnkayann yant yle olmu-
tur: Son dnem Genel Ynetim Kurulu yelerinden 21 arkadamz bul-
duk. Yurtdnda olanlar var, Genel Saymanmz Abdullah Glbudak gibi
hapishanede ikence grp, tedavi olamad iin len arkadalarmz
var. GYK yeleri bize dernei yeniden ama yetkisi verdiler. (smet Yal-
nkaya, Seyfettin Bican ve eski Ankara ube Bakan Tahsin Doan)1003

Dernei yeniden ama amacnz nedir? sorusuna smet yalnkaya ve

Seyfettin Bicann verdikleri cevap da udur: Bir kere ldrlen arkada-
larmza borcumuz var. kincisi 12 Eylln bu byk hukuksuzluu bizi
rahatsz ediyor. Davamza sahip kp o krlan onurumuzu yeniden onar-
mak istiyoruz. Onlar bizim onurumuzu krdlar, bizi kapattlar, bizi hapis
yatrdlar, bize eitli ikenceler yaptlar, yani bizi insanlktan karmak
iin her trl eyi yaptlar. Biz de 12 Eylln bu hukuksuzluu ile hesap-
lalmas ve yzleilmesi iin derneimizi atk.1004

9-10 Mays 1992de aralarnda TB-DER ynetiminde grev alan ei-

timciler, kamuoyuna bir bildiri yaynlayarak; TB-DERi mahkum eden
TCKnn 141.maddesinin yrrlkten kaldrldn, TB-DER hakknda
askeri ve sivil mahkemelerce verilmi iki elikili karar olduunu, TB-
DERin yeniden almas iin hibir yasal engelin bulunmadn ve TB-
DERin el konulan mallarnn iadesinin gerektiini aklamlardr.1005

TB-DER bir yandan onur mcadelesi yrtrken bir yandan da gasp

edilen mallarn geri almaya alyor. 12 Eyll faizmi TB-DER i kapatp
tm ynetim kadrosunu ve pek ok yesini zindanlara atp ikenceler-
den geirip ilerine son vermekle kalmam, TB-DER in tanr tanmaz

521
tm mal varlklarnda gasp etmitir. rnein TB-DERin tespit edilebi-
len malvarlklarndan bazlar yledir:

Ankara-Demirtepede Genel Merkez binas (1.ve 3.kat), Burgazadada

Rum asll bir vatandamzn balad kk (u anda retmenevi ola-
rak kullanlyor.) Bartnda 3 katl bina. (retmenevi oldu.) Denizlide
Mustafa Gazalcnn amelelik yaparak ina ettii bina, (Turizm il m-
drl oldu), Artvin-avatta bir bina. Bilecikte bina, (retmenevi
olarak kullanlyor.) Bursa-Yeniehir deki bina (imdi retmenevi ola-
rak kullanlyor.) Bursa-neglde tarla. anakkale-Lapsekide arsa. Edir-
ne-Meriteki bina, (retmenevi olarak tahsis edildi.) Kayseride iki katl
bina... Krklareli-Vize katl avlulu bir ev ve daha niceleri...

TB-DERin el konulan mallarnn iadesi konusu defalarca TBMMye ge-

tirilmitir. En son CHP Antalya Milletvekili Osman kaptan, 12 Eyll 1980
askeri darbesi srasnda kapatlan TB-DER bata olmak zere tm mes-
leki dernek ve kurulularn almas ve hazineye devredilen tanmaz ve
tm varlklarnn iadesi hakknda kanun teklifi vermitir.1006

TB-DER, savamlaryla tarihe mal olmu onurlu bir eitim emekileri

rgtdr. Bir yazarn deyimiyle TB-DER retmen hareketinde bir
alamet-i farika oldu.1007

TB-DERin 12 Eyll 1980 ncesi srete srdrd zgrlk, bar,

demokrasi, sendikal haklar mcadelesi ile gericilie ve faizme kar
verdii kararl ve inanl mcadele gelenei bu gn dinamik bir g olarak
ETM SEN tzel kiiliinde varln devam ettirilmektedir.

522
 - Halit elenke saygyla...-

Tb-der davas

980/7641 esas ve 981/526 sayl iddianamesiyle

nolu skynetim mahkemesi
hazrd eksiksiz bir yarglamaya
yksekte duran yarg
sol yanlarnda iddianamesiyle savc
isimleri mbairce okunan unvanlar silinmi retmenler
tankla yalar tutmayan renciler alnmad
yarglar retmenlerin gzlerine bakamyordu
bir tara kasabasndaki ilk retmeni gibi duruyordu sanklar
glk ektikleri belli

sonra ocuklar dt aklna

okula giden
inanamad ocuunun sesiydi bu
baba retmenim bugn okula gelmedi
hangisiydi bugn okula gitmeyen
ok gz vard
altm drt retmen yz yirmi sekiz gz
matematik retmeni hesaplad hemen
irkildi mahkeme heyeti
grev bandayd
insafsz bir yargya dnd suratlar
faili mehul tanrlara benziyorlard
rzgra gnee ocuklara inanmyorlard
retmenlere de

ve savunman halit elenk

sonu nceden belli olan davalar bildii belli
dedi ki
hkmnz belli

unu bilin ki retmenler imdiden beraat etti

bu yarglamay okutacaklar

523
 sizin ocuklarnza da
sinirlendi mahkeme
mbair ayaa kaldrd retmenleri
hukua ve rencilerine saygdan
ayaa kalkt retmenler
retmenler yarglarn gzne bakarak
kendilerine ait olan kalemleri krdlar
ve karar
yz doksan yl hapis
yz on alt yl dokuz ay srgn
tarih nnde beraat eden retmenler aramzda imdi

(Cengiz Kaplann dalar olumdur kitabndan)

524
DPNOTLAR
1003 Abece Dergisi: say 288, Austos 2010, s. 8-10
1004 TB-DER, AHMne bavuruda bulunmu, ancak AHM, Trkiye 1987de
AHMne ye olduu iin bu tarihten nceki mahkeme kararlarna ynelik
bavuruyu kabul etmemitir.
1005 Bu aklamaya aralarnda Gltekin Gaziolu, smet Yalnkaya, Hamdi
Konur, lhan Alkan, mer Aydn, brahim eri, Rt Apaydn, Mehmet
Danman, Kadri oban, Sezai Kaynak, Mustafa etin, ner Yac, Ylmaz
Elmas, Ali Bapnar, Ali Bozkurt, Ali Rza Aydn, brahim yar, Burhanet-
tin Biber, Olgun Delikanl, Nabi Belekolu, Mehmet Babacan, Cafer Ak-
yz, Ahmet nce, Celal Gl, lhami en, Turgut Haskan, Firuz etin ver,
Selahattin Yetkin, Turgut Ylmaz, Halil Uslu, Kemal Yksel, Av. Halit e-
lenk, Av. Akay Saylrn da bulunduu 54 kii imza atmtr. (Ylmaz Elmas;
Sorunlaryla retmen, s 36-39)
1006 Milliyet Gazetesi; 1. 2. 2012
1007 Yaln Yusufolu; Abece Dergisi say 300, s.16, Austos 2011

525
KAYNAKA
Akyz, Yahya; Trkiyede retmenlerin Toplumsal Deimedeki Etkileri
Doan Basmevi Ankara 1978
Akyz, Do.Dr.Yahya; retmen rgtlenmesi, Ank. n. Et. Fak. Yay.
Ankara
Akyava, Halil; Toplum Kalknmas abalar. Etki Yaynlar zmir 2002
Altunya, Niyazi; Trkiyede retmen rgtlenmesi, rn Yay. Ankara
2008
Ayata, Dr. Yunus; Ayanzade Namk Ekrem, Asitan Yaynclk,Sivas 2009
Tunaya, Prf.Tark Zafer; Trkiyede Siyasal Partiler, Cilt I. Hrriyet Yay..
Aydn, smail; Eitim Emekilerinin Tarihine Katk / Mekatib-i btidaiyye
Muallimleri Cemiyeti Esas Nizamnamesi, Abece Dergisi say 225, Ma-
ys 2005
Aydn, smail; Dnden Bugne retmenler, Eitim Sen yay. Ank,1999
Aydn, Suavi Takn, Yksel; 1960tan Gnmze Trkiye Tarihi, leti-
im Yaynlar, stanbul 2004.
Bozkurt, Ali; 12den 12ye Anlar. Eitim Sen Yay. Ankara 2000
Baykurt, Fakir; FADE /TS Savunmas Eitim- yaynlar, Ankara 1994.
Cokun Feyzi; alma ilkeleri Asndan TB-DER. TC Kltr Bak. Yay.
Ankara 1999
elenk, Halit; Hukuk Asndan TB-DER Davas. ET-DER Yay. Ankara
1990
Demir, Serdar; Kamu Grevlileri rgtlenmesi: Trkiyede Kamu Grev-
lileri Dernekleri Deneyimi. Ank. . Sosyal Bilimler Enstits Yksek
Lisans Tezi, 1990
Devrimci Yol Savunmas / 12 Eyll ncesi ve Sonras. Simge Yayn Evi,
Ankara 1989
Evren, Sami- Yldrm, Cafer- Evren, Siyami; Eitim Emekileri Tarihi, Bir-
leim Yay. 1995 Ankara
Elmas, Ylmaz; Sorunlaryla retmen. Gerek Sanat Yaynlar, stanbul
1994
nce, Ahmet; Demokratik retmen Hareketi, Aygl Matbaas Ankara
1989
Gaziolu, Gltekin; Anadil Eitim Sorunu, Trkiye Postas Say:50 Kln
1985
Gaziolu, Gltekin; Roman Gibi/Anlar, Eitim Sen Yaynlar, Ankara, Ni-
san 2006

526
zcan; Namk; Sosyal Mcadelede TB-DERin Yeri ve levi, Ankara
1975 (Milli Kt. 1976 AD 889 )
Palazolu, Ahmet Bekir; Baretmen Atatrk, Cilt:1, MEB Yaynlar An-
kara 1991
Sosyalizm ve Toplumsal Mcadeleler Ansiklopedisi; Fasikl No: 69, 26
Mart 1990, letiim Yaynlar
T..D.M.F; 17. Kurultay almalar, Ay yldz Matbaas,1964 Ankara.
Yaar, Sleyman; Yarm Kalan D. engel ine Yay. stanbul 2006
Yergn, Berna; TB-DERin Bir Demokratik Kitle rgt Olarak Trki-
yenin Demokratikleme Srecine Etkileri, Yksek Lisans Tezi, 2001.
(tez no: 105161)
Yesevizade; TB-DER Meselesi. Sebil Yay. stanbul 1976

DERG-GAZETE
Hakimiyeti Milliye; 26 Austos 1928.
Muallimler Mecmuas, 15 Mart 1931
Resmi Gazete; Say 17486, 16 Ekim 1981.
MECE Dergisi; say 100, Austos 1969
Abece Dergisi; Say 295, s.1, Mart 2011
Abece Dergisi; Eyll 2015,say 325.
Eletirel Pedagoji Dergisi; say 28, Temmuz- Austos 2013, Ankara
Abece Dergisi, say 325,
TB-DER, I. Olaan Kongresine Sunulan Rapor, Ankara 1972

BRORLER:
TB-DERde Bunalm Yok Kargaa Kundaklar Var (Demokratik Merkezi-
yetiler). Ankara 1977-1978
TB-DERde Yaratlan Bunalm Alacaktr. TB-DER stanbul ube Baka-
n Talip ztrkn Basn Aklamas. Aralk 1977 stanbul
stanbul TB-DER ubesi Kawa Grubu alma Program. 25 Mays 1977
stanbul
zlk Sorunlar zerine nceleme ve neriler; Eitim Dizisi-10, TB-DER
Yay.
Sosyal Savamda TB-DERin Yeri ve levi; Eitim Dizisi-2 TB-DER Yay.
lkelerimiz ve alma Program Tasla (Devrimci Demokratik Birlik)
TB-DER Ankara ubesi 1976-77 alma Program
Demokratik Eitim Kurultay Sonu Bildirgesi-Kararlar, 1978 (Renksiz ka-
pakl)

527
Demokratik Eitim Kurultay Sonu Bildirgesi-Kararlar, 1978 (Renkli ka-
pakl)
TB-DERin 3. Olaan Genel Kuruluna Giderken Demokrasi in Birlik
arsyla Bir Araya Gelen Devrimci retmenlerin Grleri (Demok-
rasi in Birlik)
Demokratik Merkeziyetiler Ankara ubesi 1977 alma Program Tasla-
. Ankara 1976
Yaasn retmenlerin Devrimci Eyleminin Birlii- Devrimci retmen
(Kartal ubesi)
Devrimci retmen Hareketi ve TB-DER, 1979-1980
Emperyalizm-Ulusal Bamszlk ve Kltr; TB-DER Yay. Eitim Dizisi-9,
1977
zgrlk Grubu stanbul ubesi alma Program -1978
TB-DER; ahin Frat, 1976 (Milli Kt. 1976 SC 97 )
TB-DER Adana ubesi Birlik Dayanma Grubu 1977 Program
DERGLER:
TB-DER Bltenleri
TB-DER Gazeteleri
Halkn Sesi; 10 Austos 1976
Halkn Kurtuluu; 14 ubat 1977
Halkn Birlii; 1 Mart 1977
Gr, Mays 1973
zgrlk Yolu Dergisi; Say 41, 8-9 Ekim 1978
Devrimci retmen; 4 Nisan 1977

GNLK GAZETELER:
Cumhuriyet
Milliyet
Hrriyet
Vatan
Yeni Asr
Politika
Tercman
Gne
Yeni Ortam

528