1

XI Predavanje
Organizacija izvoenja geodetskih radova sa analizom cijena

Organizacija izvoenja geodetskih radova, zavisi prije svega od

metode i tipa instrumenata koji e se koristiti za izvoenje geodetskih
radova.
1. Polarna metoda
Izradu topografske podloge Polarnom metodom uz upotrebu
elektromagnetnog daljinomjera izvodi sljedea ekipa:
- dva geodetska strunjaka
- dva pomona radnika figuranta
Raspored ekipe je sljedei:
- Jedan geodetski strunjak vodi skicu snimanja, identifikuje
karakteristine take terena, rasporeuje figurante, odgovoran
je za organizaciju procesa snimanja i on je rukovodilac ekipe
- Drugi geodetski strunjak radi sa instrumentom i on je
odgovoran za tano centrisanje i sve operacije sa instrumentom
i on se zove operater
- Jedan radnik servisira potrebe operatera, odgovoran je za
obezbjeenje instrumenta od sunca i kie, pomae prilikom
centrisanja i otklanja sve prepreke koje smetaju operateru da
izvri viziranje i oitavanje podataka na instrumentu
- Jedan radnik nosi prizmu i postavlja je na mjesta koja izabere
geodetski strunjak koji vodi skicu i obavezan je da nosa
prizme za vrijeme oitavanja podataka, dri u vertikalnom
poloaju, pomou centrine libele na nosau.
Efikasnost ekipe, zavisi od vie faktora, od kojih su najvaniji
obraslost terena gustom vegetacijom i izgraenost terena ili
uzidanost kako se taj termin definie kod gedetske prakse.
Kad je teren obrastao vegetacijom, najee se snima u vrijeme kad
nema vegetacije ili ako se taj termin ne moe koristiti, onda se za
take sa kojih se vri snimanje biraju mjesta koja su na terenu
uzdignuta i sa kojih se bez prosijecanja moe ostvariti najvei broj
vizura.
 2

Kod uzidanih terena, spolje fasade objekata snimaju se sa mree

osnovnoh taaka koje su postavljene na trotoarima ulica, dok se
karakteristine take objekata koje se nalaze u dvoritima snimaju sa
pomnih taaka, koje se postavljaju u dvoritima, ije koordinate se
odreuju sa taaka osnovne mree, i sa kojih se moe snimiti
dvorina fasada objekta.

1.1 Norma dan za Polarnu metodu

Norma dan je mjera sa kojom se mjeri vrijeme potrebno jednoj
geodetskoj ekipi da Polarnom metodom snimi teren u povrini od
jednog hektara.
Efikasnost jedne ekipe zavisi prije svega od stepena strunosti i
sposobnosti geodetskih strunjaka, kvaliteta instrumenata sa kojima
raspolau, informisanosti i uvjebanosti pomonih radnika-figuranata,
vremenskih uslova i na kraju od gustine i visine vegetacije i
uzidanosti terena.
Norma dan je mjera uinka prosjeno sposobne grupe, koja radi na
terenu osam asova sa kraim pauzama za odmor i objed.
Pretpostavlja se da jedna ekipa moe snimiti Polarnom metodom za
jedan Norma dan za razliite razmjere snimanja :
R 1: 500 - 1 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 0.75 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetac.
- 0.50 ha u terenu uzidanom 50%
- 0,35 ha u terenu uzidanom 75%
R 1:1000 - 2 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 1.75 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetac.
- 0.80 ha u terenu uzidanom 50%
- 0,60 ha u terenu uzidanom 75%
R 1:2500 - 2,5 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 2.0 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetac.
- 1.0 ha u terenu uzidanom 50%
- 0,75 ha u terenu uzidanom 75%
 3

2. GPS metoda
Izradu topografske podloge GPS metodom, dakle uz upotrebu GPS
ureaja, izvodi ekipa sastavljena od:
- jednog geodetskog strunjaka
- jednog pomonog radnika-figuranta
Nova tehnologija je dovela do smanjenja broja izvoaa geodetskih
radova a samim tim i do smanjenja trokova snimanja.
- Geodetski strunjak, priprema GPS ureaj za rad, izvodi
pozicioniranje ureaja, sastavlja skicu snimanja i vri izbor
karakteristinih taaka objekata i terena.
- Pomoni radnik figurant, postua po instrukcijama geodetskog
strunjaka, nosi GPS ureaj, postavlja ga na karakteristine
take i startuje ureaj da zapie poziciju i izrauna koordinate.
Ponekad, kad se radi o manjim zahvatima, snimanje moe da izvodi
sam geodetski strunjak, jer izradu skice snimanja moe da izvodi
automatski sa softverom koji ima u kontroleru u isto vrijeme kad i
postavlja ureaj na karakteristinim takama. Potrebno je samo da
koristi instrukcije za povezivanje karakteristinih taaka, kojima
ureaj odreuje koordinate.
U sluajevima, kad se snima vea povrina u ugraenom terenu ili na
terenima obraslim gustom vegetacijom, uglavnom tamo gdje ureaj
ne moe da kontaktira dovoljan broj satelita i ne moe da odredi
koordinate, neophodno je kombinovati GPS metodu sa Polarnom
metodom. U tom sluaju ekipa ima povean broj lanova. Uglavnom
to rade obje ekipe GPS sa svoja dva lana i ekipa za Polarnu metodu
sa etiri svoja lana.

2.1 Norma dan za GPS metodu

Za ekipu sastavljenu od jednog geodetskog strunjaka i jednog
radnika i uz uee ekipe za Polarnu metodu za snimanje uzidanih
terena
R 1: 500 - 1.5 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 1.0 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetacijom
- 0.75 ha u terenu uzidanom 50%
 4

- 0,50 ha u terenu uzidanom 75%

R 1:1000 - 2.5 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 2.0 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetac.
- 0.80 ha u terenu uzidanom 50%
- 0,60 ha u terenu uzidanom 75%
R 1:2500 - 3.0 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 2.5 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetac.
- 1.0 ha u terenu uzidanom 50%
- 0,75 ha u terenu uzidanom 75%

3. Aero-fotogrametijska metoda
Za snimanje velikih kompleksa zemljita za izradu katastarskih
evidencija, orto-foto karata i karata specijalnih namjena, koridora
saobraajnica, velikih poljoprivrednih kompleksa i svuda gdje je
potrebno u kratkom vremenu, dobiti topografske podloge, koristi se
snimanje terena iz aviona, koje se zove Aero-fotogrametrija.
Aerofotogrametrijska metoda uglavnom ima tri etape u kojima
geodetski strunjaci imaju svoje uee i to:
3.1 priprema terena za snimanje
3.2 deifrovanje aero-fotogrametrijskih snimaka
3.3 izrada topografske podloge

3.1 Priprema terena za snimanje

Priprema terena za snimanje predstavlja u stvari identifikaciju i
markiranje karakteristinih taaka objekata i granica vlasnitva. Pored
toga na terenu koji treba snimati, treba otkriti i markirati sve take
osnovne geodetske mree, obnoviti unitene i dopuniti novim
takama tamo gdje osnovna mrea nema dovoljno taaka za
kvalitetno prikazivanje u projekcionoj ravni.
Markiranje taaka osnovne mree izvodi se u obliku krsta dimenzije
krakova do 2 m, oformljenog od sitnog kamenja okreenog bijelom
bojom otpornom na vodu. Ovo markiranje organizuje i izvodi
geodetski strunjak, sa dva radnika koja znaju rukovati bojenjem.
 5

Markiranje taaka vlasnitva, vre vlasnici zemljita po instrukcijama

geodetskog strunjaka a objekte koji su u vlasnitvu drave,
markiraju dravni organi koji upravljaju tim objektima.
3.2 Deifrovanje aero-fotogrametrijskih snimaka
Nakon izvrene pripreme terena, vri se snimanje terena
irokougaonom kamerom smjetenom u podu aviona i dobijaju snimci
terena na jednom od medija ili filmskoj traci ili ee na staklenim
ploama na kojima je nanesen foto-osjetljivi sloj, slino kao na
celuloidnoj traci.
Snimak terena koji pripada jednom paru ploa, ili dvije susjedne
eksponae na filmu, predstavlja stereo par snimaka, na osnovu
kojega se dobija stereoskopski model snimljenog terena u
specijalnom instrumentu koji se zove autograf.
Od jednoga stereopara, radi se fotografija terena, koji se zove
fotoskica, na kojem se vide markirane take, koje geodetski strunjak
povezuje linijama i dobija slike prostornih formi objekata i granica
vlasnitva, upisuje imena vlasnika i njihovu adresu stanovanja,
takozvane indikacije i tako formira skicu, slinu onoj koju geodeta
izrauje kod snimanja Polarnom ili GPS metodom.
Ovaj postupak se zove deifrovanje aero-fotogrametrijskih snimaka
odnosno fotoskica.
3.3 Izrada topografske podloge
Na osnovu sereoskopskog modela koji se dobija od jednog para
snimaka istog terena i na osnovu foto-skice sa deifrovanim
detaljima, geodeta pomou autografa i specijalnog plotera iscrtava u
odabranoj razmjeri topografsku podlogu snimljenog terena.
Kombinacijom povezanih stereoskopskih modela, dobija se
topografska podloga kompletno snimljenog terena i to u horizontalnoj
i vertikalnoj ravni, jer se na stereoskopskom modelu mogu
identifikovati izohipse i njihom poloaj ucrtati u horizontalnoj ravni.

3.1 Norma dan za Fotogrametrijsku metodu

3.1.1 Norma dan za Pripremne radove
Odreuje se u zavisnosti od veliine zahvata koji se snima. Norma
dan procjenjuje rukovodilac snimanja.
 6

3.2.1 Norma dan za Deifrovanje aero-fotogrametrijskih snimaka

R 1: 500 - 4.0 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 3.0 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetacijom
- 2.0 ha u terenu uzidanom 50%
- 1.5.0 ha u terenu uzidanom 75%
R 1:1000 - 7.5 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 5.5 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetacijom
- 3.5 ha u terenu uzidanom 50%
- 3.0 ha u terenu uzidanom 75%
R 1:2500 - 20.0 ha u ravniarskom terenu sa rijetkom vegetacijom
- 15 ha u ravniarskom terenu sa bujnom vegetacijom
- 5.0 ha u terenu uzidanom 50%
- 4,0 ha u terenu uzidanom 75%
4. Nivelmanski radovi
U zavisnosti od toga radi li se Generalni ili Detaljni nivelman, razliit
je i sastav ekipe koja izvodi radove.
Kad je u pitanju Generalni nivelman, ekipa je sastavljena od:
- jednog geodetskog strunjaka
- dva pomona radnika-figuranta
Geodetski strunjak rukovodi mjerenjem, radi sa nivelirom i vri izbor
mjesta na kojima e se postavljati letva
Pomoni radnici-figuranti dre vertikalno nivelmansku letvu na
mjestima koje odredi geodetski strunjak.
Kad se izvode radovi na Detaljnom nivelmanu, onada je sastav ekipe
sljedei:
- dva geodetska strunjaka
- jedan pomoni radnik-figurant.
Jedan geodetski strunjak, vodi skicu i izbor karakteristinih taaka,
dok drugi geodetski strunjak radi sa nivelirom i vri itanje odsjeka
na letvi.
 7

Pomoni ranik-figurant dri vertikalno nivelmansku letvu na

karakteristinim taka, a koje bira geodetski strunjak koji vodi skicu.
4.1 Norma dan za Nivelmanske radove
Norma dan za Nivelman odreuje se prema duini nivelmanskog
vlaka kad je u pitanju Generalni nivelman i brojem taaka na kojima
je mogue oitati odsjeak kad je u pitanju Detaljni nivelman
- za Generalni nivelman - 3 km
- za Detaljni nivelman - 300 oitavanja letve

5. Geodetske organizacije
Poslove izrade topografskih podloga, Polarnom i GPS metodom
izvode geodetske organizacije, koje imaju licencu koju su dobile na
osnovu Zakona o dravnom premjeru i katastru nepokretnosti.
Geodetske organizacije pripadaju kategoriji malih i srednjih
preduzea i njihovo poslovanje se odvija i kontrolie, na nain i po
propisima koji vae i za sva druga mala i srednja preduzea.
Prema Zakonu o dravnom premjeru i katastru nepokretnosti,
Geodetsku organizaciju moe osnovati jedano lice geodetske struke
koje ima licencu za obavljanje geodetske djelatnosti koje je u tom
sluaju preduzetnik ili dva i vie lica geodetske struke koja
sainjavaju geodetsku organizaciju.
Pored toga, Zakon propisuje da geodetska organizacija mora imati,
najmanje jedan instrumenat za mjerenje uglova i duina i jedan nivelir
sa priborom. Osim toga, mora imati poslovni prostor koji prijavljuje
prilikom registracije, mora obezbijediti voenje knjiga za finansijsko i
ostalo poslovanje i mora uredno izvravati sve svoje zakonske
obaveze.
Ako se ima u vidu injenica, da sve ove obaveze iziskuju materijalna
ulaganja, koja treba obezbijediti, mogue je izraunatiti minimalan
godini budet jedne geodetske organizacije sa dva zaposlena
geodetska strunjaka.
Pod pretpostavkom da jedan elektromagnetni daljinomjer sa priborom
kota oko 10.000 , nivelir sa priborom 3.000 , jedan GPS ureaj
12.000 , izlazi da ulaganja u opremu iznose oko 25.000 . Ako se
 8

uzme da je period za amortizaciju opreme 10 godina, to e

amortizacija na godinjem nivou iznositi 2.500 .
Pod pretpostavkom da je mjesena bruto plata zaposlenog 1.000 ,
da je poslovni prostor 600 , naknade za voenje knjiga 200 ,
materijalni trokovi poslovanja sa dnevnicama 1.200 , naknada za
rad figurantima 600 , izlazi da bi Godinji budet onda bio:

- bruto plate zaposlenih .....................24.000

- amortizacija .......................................2.500
- poslovni prostor..................................7.200
- naknada za voenje knjiga.................2.400
- materijalni trokovi............................14.400
- naknada za rad figuranata ..................7.200
Ukupno.....57.700
Prema tome, jedna mala geodetska organizacija na mjesenom
nivou, samo za trokove poslovanja mora zaraditi 4.800 ili kad bi se
preraunalo po norma danima za Polarnu metodu, minimalna cijena 1
ha snimljenog za razmjeru 1: 500 iznosila bi 200 i to pod uslovom
da ima obezbijeen posao za sve radne dane u godini, to naravno
nije mogue, pa je zbog toga cijena 1 ha u R 1:500 trenutno na tritu
viestruko vea i iznosi od 750 do 1000 zavisno od kategorije
terena i uzidanosti.
Imajui u vidu injenicu, da graevinski inenjer ili menader u okviru
svojih zaduenja mogu doi u poziciju da procjenjuju vrijednost
geodetskih radova u narednom tekstu dat je Izvod iz UREDBE O
VISINI NAKNADA ZA KORIENJE PODATAKA DRAVNOG
PREMJERA I KATASTRA NEPOKRETNOSTI

Ovom uredbom utvruje se visina naknada za korienje baza i

servisa geo-podataka, izdavanje licence za izvodenje geodetskih
radova i izradu tehnike dokumentacije za pripremu i korienje
katastarskih podataka, kao i za radove snimanja i izrade topografskih
podloga koje izrauje organ dravne uprave nadlean za ove
poslove.
 9

Internet adresa :
http://www.nekretnine.co.me/dok/Uredba%20o%20visini%20naknade
%20za%20koristenje%20podataka%20DP%20i%20KN_26_2012.pdf