Univerzitet u Sarajevu

Fakultet zdravstvenih studija

Odsjek:

Prva pomo i urgentna pomo kod povreda grudnog koa

Seminarski rad

Predmetni profesor: Doc. dr. sci. Benjamin Kulovac Studenti: Aida Srnja

Sarajevo, juni, 2017. godine

Sadraj

Uvod ........................................................................................................................................... 3

1. Povrede grudnog koa ............................................................................................................ 4

1.1. Zatvorene povrede grudnog koa .................................................................................... 5

1.1.1. Potres grudnog koa .................................................................................................. 5

1.1.1.1. Simptomi, pomo i lijeenje ............................................................................... 5

1.1.2. Nagnjeenje grudnog koa ....................................................................................... 5

1.1.3. Kompresija grudnog koa ......................................................................................... 6

1.1.3.1. Simptomi, pomo i lijeenje ............................................................................... 6

1.1.4. Sindrom udarnog vala ............................................................................................... 7

1.2. Otvorene povrede grudnog koa ...................................................................................... 7

1.2.1. Simptomi, pomo i lijeenje ..................................................................................... 7

1.3. Prelom rebara Fractura Costarum ................................................................................. 8

1.4. Hematotoraks ................................................................................................................... 9

1.4.1. Simptomi, pomo i lijeenje ................................................................................... 10

1.5. Pneumotoraks ................................................................................................................ 11

1.5.1. Simptomi, pomo i lijeenje ................................................................................... 11

1.6. Prelom sternuma simptomi, pomo i lijeenje ........................................................... 12

1.7. Povrede srca ................................................................................................................... 13

Zakljuak .................................................................................................................................. 14

Literatura .................................................................................................................................. 15

Knjige ................................................................................................................................... 15

Web izvori ............................................................................................................................ 15

2
Uvod

Grudni ko je kotano hrskavini kavez koji sadri i titi sredinje organe disajnog i
krvoilnog sistema. Oblikom je unjast, dui straga nego sprijeda. Prednja strana koju ine
prsna kost i rebrene hrskavice je ravna ili blago konveksna i nagnuta odozgo prema dole i
naprijed. Bone strane su konveksne i u potpunosti ih oblikuju rebra meusobno odijeljena s
11 meurebarnih prostora koji su ispunjeni meurebrenim miiima i vezivom. Pri povredi
grudnog koa i organa u njemu su bitna tri mehanizma povrede: prvi tip povreda je izazvan
ubrzanjima kada se tijelo nalazi u brzinskoj inerciji. Drugi tip povrede toraksa su snane
kompresije i udari koji nadmauju skeletnu potporu kojoj se sila kompresije prenosi na
intratorakalne organe. Trei tip povrede su lokalizovane impaktacije sile koje prenose
djelovanje osovinom stvarajui ranu koja zadire u intratorakalni pristup.

U ovom seminarskom radu e biti objanjen pojam povreda grudnog koa, uzrok nastajanja
istih, te njihova podjela. Osim toga bit e objanjeni simptomi, pruanje pomoi i lijeenje
za osnovne i najuestalije povrede grudnog koa kao to su kompresija grudnog koa, prelom
sternuma, hematotoraks, pneumotoraks, prelomi rebara, te povrede srca.

3
1. Povrede grudnog koa

Povrede grudnog koa ugroavaju jednu od osnovnih funkcija organizma disanje. Povredom
grudnog koa srana akcija direktno ili indirektno, preko zakazivanja funkcije disanja, moe
takoer biti poremeena. Ove povrede mogu biti praene obilnim krvarenjem, posebno
krvarenjem u pleuralnu duplju. Dok kod torakalnih povreda je est i obino teak zbog
ugroavanja cirkulacije, respiracije i jakog krvarenja. Bolovi kod povreda grudnog koa su
izraeniji nego kod povreda drugih organa, jer i samo disanje izaziva bolne senzacije, to
dovodi do nesvjesne tednje disajnih pokreta, pa time opet do poremeaja respiracije i
oksigenacije krvi. Stoga je cijanoza jedan od estih simptoma povreda grudnog koa.
Penetratne povrede grudnog koa omoguavaju ulazak vazduha u pleuralnu duplju i razvoj
pneumotoraksa, hematotoraksa ili kombinacije obje ove teke kondicije. Formiranje
ventilnog, hipertenzivnog, pneumotoraksa je ujedno i najtea kondicija koja zahtijeva panju
urgentne medicine. 1

Povrede grudnog koa ozbiljno ugroavaju kardiorespiratornu funkciju i uzrokuju oko 25%
smrtnosti kod saobraajnih i drugih nezgoda. To su najee tupe ili penetrarne povrede. Oko
80% tupih povreda nastaje kod automobilskih nesrea. Penetrarne povrede uzrokovane su
ubodom noa ili vatrenim orujem. Smrtnost kod povreda toraksa iznosi 4-8%, ako je jo
jedan drugi organ povrijeen, smrtnost je 10-15%, a kod povreda vie organa oko 35%. esto
su to brojne intratorakalne povrede i popratne povrede abdomena, glave i kotanog sistema.
Najvei broj, oko 90% povreda toraksa, ne zahtijeva hitnu torakotomiju, ali su esto hhitno
potrebni postupci za spaavanje ivota. U povrede grudnog koa ubrajamo i patoloka stanja
kao to su: pneumotorax, hydrotorax, haematotorax, pyotorax i ehylotorax. Osim toga, vano
je spomenuti i podjelu povreda grudnog koa. Ua podjela je na otvorene i zatvorene povrede.
ira podjela je na:

Potres grudnog koa commotio thoracis,

Nagnjeenje contusio thoracis,
Pritisak na grudni ko compresio thoracis.

1
Konjhodi, F. (1981). Principi i praksa urgentne medicine. Sarajevo: IP. Veselin Maslea

4
1.1. Zatvorene povrede grudnog koa

Zatvorene odnosno tupe povrede toraksa nastaju djelovanjem mehanike sile na grudni ko,
bez povrede koe ali s povrijeenim unutranjim organima. Ve je spomenuto da zatvorene
povrede grudnog koa dijelimo na potres grudnog koa, nagnjeenje, pritisak na grudni ko i
neki autori navode i sindrom udarnog vala.

1.1.1. Potres grudnog koa

Potres grudnog koa je posljedica kratkog djelovanja neke sile na grudni ko, ali bez oteenja
anatomske strukture. Smatra se da traumatski poloaj neurovegetativnog sistema uzrokuje
klinike simptome, ali neka istraivanja navode da je tu rije o mikroskopskim oteenjima
miokarda.

1.1.1.1. Simptomi, pomo i lijeenje

U sluaju potresa grudnog koa, bolesnik je u besvjesnom stanju, koa je blijeda, hladna i
znojna, usne modroplave, krvni pritisak je snien i ubrzan do 15 otkucaja u minuti, puls se
slabo puni i disanje je ubrzano. U ovom stanju moe ubrzo nastupiti smrt. Ako bolesnik
preivi ovo stanje, puls se brzo popravlja, bolesnik doe svijesti a disanje postaje dublje.
Izgled lica i usana postaje normalan. Bolesnik se samo ali na bol i pritisak u grudnom kou,
te nakon nekoliko dana poslije bolesnik ozdravi. Lijeenje se obavlja u vidu mirovanja,
analgetika, odravanja urednog disanja i cirkulacije.

1.1.2. Nagnjeenje grudnog koa

Ova vrsta povrede grudnog koa nastaje zbog djelovanja snane tupe sile, pri emu moe biti
povrijeena stijenka toraksa, ali bez oteenja koe, a mogua je povreda unutranjih organa:
kontuzija plua, kontuzija i/ili raptura srca s tamponadom srca, ruptura aorte, oita, jednjaka i
duktusa toracikusa. Kod mladih osoba, kod kojih su rebra jo uvijek elastina i ako ne doe
do preloma kostiju, unutranji organi grudnog koa mogu biti povrijeeni. U pluima dolazi
do prsanja plunog tkiva i krvarenja. Kontuzija plua moe biti tako velika da pluno krilo
prsne u cijeloj duini na jednom ili vie mjesta, tako da smrt nastupa vrlo brzo zbog oka i

5
naglog krvarenja u grudnoj upljini. Pri jakom i naglom pritisku na grudni ko dolazi do
prskanja srca i velikih krvnih sudova, a smrt nastupa odmah.

1.1.3. Kompresija grudnog koa

Ova povreda na prvi pogled podsjea na potres grudnog koa, samo to je ovdje traumatogeni
faktor djelovao mnogo due, pa je ugroena venska cirkulacija, to se oituje u napadnoj
cijanozi glave i vrata (zbog povrede gornje uplje vene). Inae, nekih veih organskih lezija
nema na pluima i kotanim strukturama.

1.1.3.1. Simptomi, pomo i lijeenje

Kod ove vrste zatvorene povrede grudnog koa simptomi su sljedei: cijanoza glave, vrata i
gornje polovine toraksa, potkono i subkonjuktivno petehijsko krvarenje i edem vjea. Vene
na licu, vratu i gornjem dijelu toraksa su nabrekle. Krvni pritisak pada, disanje je vrlo slabo,
suta su puna sluzi i bolesnik ima osjeaj guenja. Lijeenje:

1) Osloboditi toraks i odstraniti sve faktore koji oteavaju disanje;

2) Po potrebi zapoeti umjetno disanje i masau srca;
3) Lijeiti pluni edem koji se esto razvija i oteava uspostavu urednog disanja.

Slika 1: Prikaz kompresije grudnog koa

6
1.1.4. Sindrom udarnog vala

Sindrom udarnog vala ili blast-sindrom nastaje usljed eksplozije i najee oteuje plua, a
rjee abdominalne organe. U tom sluaju moe nastati pneumotoraks, hematotoraks i edem
plua, a u teim sluajevima razvija se respiratorna insuficijencija. Zbog povrede plunog
tkiva zrak moe ui u otvorene plune vene i uzrokovati zranu emboliju mozga. Lijeenje je
sumjereno na rjeavanje komplikacija (pneumotoraksa, hematotoraksa i td.) o ijim
simptomima i lijeenju e biti rije u nastavku rada.

1.2. Otvorene povrede grudnog koa

Otvorene ili penetrarne povrede grudnog koa su one koje prolaze kroz torakalnu stijenku i
parijetalnu pleuru, a esto zahvaaju i pojedine intratorakalne organe. To su obino ubodne
rane noem ili strijelne povrede. Pri tome mogu nastati povrede plia, srca, velikih krvnih
ila, jednjaka i traheje. Kod ubodnih rana u donjem dijelu lijeve strane toraksa uvijek je
mogua povreda oita, slezene, eludca ili kolona. Iste povrede na desnoj strani mogu otetiti
opit i jetru.

1.2.1. Simptomi, pomo i lijeenje

Kod povreda toraksa lijeenje se sastoji u uspostavljanju uredne kardiopulmonalne funkcije.

Kod teih povreda je najvanije uspostaviti prohodnost disajnih puteva i osigurati disanje.
Povrede bolesnika mogu zahtijevati uvoenje endotrahejnog tubusa, pogotovo ako je u pitanju
kraniocerebralna povreda. Bolesnika je potrebno stalno kontrolisati i analizirati plinove u krvi.
Pneumotoraks i hematotoraks zahtijevaju drenau prsa, a transfuzija krvi se daje u stanju
oka.

Postupak u okviru prve pomoi je identian kao i kod drugih rada, s tim to se ovdje mora
izvriti hermetizacija (zatvaranje) nastale komunikacije pleuralne upljine s vanjskom
sredinom, jer je to dovelo do poremeaja normalnih fiziolokih odnosa u grudnom kou, to
neposredno ugroava disanje. U tom smislu. Nakon to mu se na ranu stavi sterilna gaza,
treba na nju staviti najlonsku vreicu, a preko nje zavoj. Time e biti onemoguen dalji ulazak
vanjskog zraka u pleuralnu upljinu, te nee doi do poveanja pritiska u njoj, to bi moglo
imati teke posljedice na kardiorespiratorne organe. Samo na ovakav nain zbrinuta

7
penetrarna rana na stijenci grudnog koa u okviru prve pomoi moe biti od koristi pacijentu i
ublaiti njegove tegobe. Povrede ovakvog tipa zahtijevaju nedloan transport u hirurku
ustanovu, gdje e se izvriti definitivna obrada postojee rane. Indikacije za hitnu
torakotomoiju su:

o povrede srca,
o tamponada perikarda,
o teke povrede velikih krvnih ila,
o naglo i stalno krvarenje,
o ruptura dijafragme,
o ruptura jednjaka, traheje ili velikih bronhija,
o odstranjenje noa koji se nalazi u podruju srca i velikih krvnih ila. Stalna aritmija
zbog stranog tjela u miokardu,
o obimna povreda plua,
o obimne povrede s gubitkom kotanog dijela toraksa,
o prostrijelne povrede sa znacima oteenja vanih anatomskih struktura.

1.3. Prelom rebara Fractura Costarum

Konjhodi (1981) istie da su prelomi rebara este povrede, posebno u saobraaju a

manifestiraju se bolovima na mjestu preloma, koji se pojaavaju respiracijama. Na mjestu
preloma se osjea prekid kontinuiteta rebara, jaki bolovi i eventualno krepitacije. Nekada se
na tom mjestu moe primijetiti supkutani emfizem. Lijeenje jednostavne i nekomplikovane
frakture rebara ide ka olakanju bolova. Bolesnik se transportuje u polusjedeem poloaju uz
davanje analgetika, te stalnu kontrolu usljed mogunosti razvoja tekih simptoma. Prelom vie
od dva rebra i to na vie mjesta dovodi do paradoksalnog disanja prelomljenog dijela.
Paradoksalno disanje se karakterie time to pri inspiriju dolazi do uvlaenja prelomljenog
dijela grudnog koa, a pri ekspiriju do obratne situacije. Ovo paradoksalno gibanje grudnog
koa ima za posljedicu etanje vazduha krou velike bronhije i inspiriju u zdrava plua, u
ekspiriju na bolesnu stranu. Takva situacija dovodi do slabije oksigenacije krvi. Paradoksalno
disanje usljed dvostruke frakture rebara moe se lahko dijagnosticirati posmatranjem grudnog
koa pri disajnim pokretima. Bolesnik ubrzo postaje disponian i cijanotian. Najbolje
sredstvo na nivou hitne medicinske pomoi je endotrahealna intubacija i ventilacija. U
nemogunosti intubacije pacijentu treba kiseonikom obogatiti vazduh koji udie. Ovakav

8
pacijent treba biti transportovan tako da svojom teinom imobilie grudni ko, ali uvijek u
polusjedeem poloaju, na strani paradoksalnog dijela.

Postoje dvije vrste preloma rebara:2

1. Popreni prelomi koji su uzrokovani direktnim i snanim udarom mehanikog oruja

u grudni ko. Kod ovih preloma, prelomljeni krajevi kostiju ponekad bivaju utisnuti u
dubinu, pa mogu izazvati rascjep porebrice i unutranjih organa (plua, srce, krvni
sudovi);
2. Kosi prelomi koji su najee izazvani posrednim djelovanjem sile, pri kompresiji
grudnog koa i najee su lokalizovani na prednjoj i zadnjoj krivini. Kod ovij
preloma fragmenti su otri, a povrina preloma je upravljena medijalno (prema
sredini) ili lateralno (prema spolja), te ako je polomljeno vie rebara nastaje znatna
pokretljivost i deformacija zida grudnog koa iznad mjesta povrede.

1.4. Hematotoraks

Izljev krvi u krvnu duplju, hematotoraks, znai kompresiju plua, pomjeranje unutranjih
organa u grudnom kou, to ima dalekosene posljedice na mogunosti disanja i opskrbu

Slika 2: Hematotoraks - prikaz krvi u plunom prostoru

2
Guska, S., Hadismailovi, A. i erimagi, Z. (2007). Vodi za torakalnu traumu. Sarajevo: Institut za
naunoistraivaki rad i razvoj Klinikog centra Univerziteta u Sarajevu

9
kisikom. Slina situacija je kod pneumotoraksa, bilo kroz ranu na grudnom kou, bilo
unutranjim putem preko bronhalnog stabla. esto su pneumo i hematotoraks kombinovani. 3

Traumatski hemotoraks nastaje kod zatvorenih i otvorenih povreda grudnog koa, a esto se u
isto vrijeme javlja i pneumotoraks. Iako se hemotoraks uglavnom razvija za vrijeme i
neposredno nakon povrede, krvarenje u prsite moe nastati i nekoliko dana kasnije. Ponekad
se ekstrapleuralni hematom isprazni u pleuralnu uljinu i oituje se kao odgoeno
intrapleuralno kravrenje. Izvor krvarenja je veinom u rani na grudnom kou i interkostalnoj
arteriji ili u povrijeenom plunom parenhimu. Vrlo rijetko se deava da su povrijeeni srce i
velike krvne ile.

1.4.1. Simptomi, pomo i lijeenje

Simptomi hipovoleminog oka zavise od jaine krvarenja. Na rentgenskom snimku vidi se

homogena sjena s latero-uzlaznom granicom i eventualno pomicanje kardiovaskularne sjene
na suprotnu stranu. Lijeenje se ogleda kroz:4

1. Hitna toraktomija potrebna je samo u oko 10% bolesnika, s obimnim kontinuiranim

krvarenjem.
2. Drenaa toraksa kroz 4. Do 6. Interkostalni prostor u srednjoj aksilarnoj liniji i
promatranje opeg stanja dovoljni su kod veine bolesnika i redovito se primjenjuju
kod hemotoraksa poslije pentrantnih povreda.
3. Daje se transfuzija krvi, ovisno o simptomima oka.
4. Ako se hemotoraks ne uspije rijeiti drenaom toraksa, moe se razviti empijem pleure
ili fibrotoraks. Zbog toga je potrebna rana torakotomija da se iz prsita odstrani
hematom. Kasnije se hematom fibrozno promijeni i vrsto sraste uz pleuru pa valja
uiniti obimnu dekortikaciju kako bi se pluno krilo rastegnulo.

3
Konjhodi, F. (1981). Principi i praksa urgentne medicine. Sarajevo: IP. Veselin Maslea
4
Guska, S., Hadismailovi, A. i erimagi, Z. (2007). Vodi za torakalnu traumu. Sarajevo: Institut za
naunoistraivaki rad i razvoj Klinikog centra Univerziteta u Sarajevu

10
1.5. Pneumotoraks

Pneumotoraks moe biti vanjski i unutranji. Kod vanjskog pneumotoraksa vazduh ulazi u
pleuralnu duplju kroz ranu na grudnom kou, a kod unutranjeg pneumotoraksa obino se radi
o rupturi bronhija ili plua, bilo direktnom traumom (no, sklopetarna rana), bilo indirektnim
djelovanjem sile (pad, tupa sila i sl.).

Konjhodi (1981) istie da je najkonstantniji simptom pneumo ili hematotoraksa disnnea, iji
intenzitet zavisi od stepena kompresije plua. Pregledom se konstatuje supkutarni emfizem i
odsustvo disanja na toj strani.

1.5.1. Simptomi, pomo i lijeenje

Najvaniji zadatak spasioca u slubi urgentne medicine je zatvaranje otvorenog

pneumotoraksa. Na ranu koju iti vazduh, to je najbitniji znak otvorenog pneumotoraksa,
stavlja se nekoliko slojeva gaze, a zatim votano platno, kojim je zamotan prvi zavoj ili
nekoliko traka ljepljivog flastera, da bi se onemoguio ulazak vazduha kroz ranu u pleuralnu
duplju. Ako se stavi votano platno od prvog zavoja, njegovi rubovi moraju prelaziti rubove
gaze stavljene na ranu, a potom se fiksira turama zavoja. Kod stavljanja flastera njegovi
rubovi takoer moraju prelaziti rubove gaze koja prekriva ranu. U posljednje vrijeme se to
ee izvodi plastinom folijom, iji rubovi daleko prelaze rubove rane, a koja se moe nai u
svakoj kutiji za prvu pomo.

Poseban oblik pneumotoraksa je hipertenzivni pneumotoraks, to svjedoo o prisustvu

vazduha pod pritiskom u pleuralnoj duplji a kojji ne ini samo kompresiju ipsilateralnog
plua, nego i pomjeranje medijastinuma na suprotnu stranu i kompresiju velikih vena, a
analogno tome i smetnju utoka venske krvi u srce. Ovaj fenomen nastaje formiranjem ventila
na povrijeenom plunom krilu, koje funkcionie na valvula u jednom pravcu, putajui
vazduh pri inspirijumu u pleuralnu duplju, a ne doputajui izlazak vazduha pri ekspiriju.
Osnovni simptomi su teka i pogoravajua sidpnea, cijanoza, zatajivanje srca i vrlo brz
zavretak ako se ne reaugje na adekvatan nain.

U uslovima slube urgentne medicine najbolje je probosti grudni ko jednom iglom, izmeu
drugog i treeg rebra s prednje strane po gornjem rubu donjeg rebra. Na iglu se stavlja
probueni prst od rukavice koji prilikom inspiracije kolabira, a prilikom ekspiracije

11
omoguuje izlazak vazduha iz grudne duplje. Ovaj postupak dovodi do brzog olakanja. Igla
ostaje tokom cijelog vremena transportovanja u bolnicu, te funkcionie kao valvula. Svakog
povrijeenog u grudni ko potrebno je hitno transportovati u bolnicu. Povrijeeni treba da lei
na visokom uzglavlju. Ne smije se provoditi vjetako disanje pritiskom na grudni ko, jer
takva manipulacija nosi mogunosti povrede unutranjih organa prelomljenim rebrom. U
uslovima hitne medicinske pomoi kod svake povrede grudnog koa treba dati sredstva protiv

Slika 3: Pneumothorax (izgled plua)

bolova i obavezno aplicirati kiseonik. Kod preloma rebara povrijeenog uputiti da, usprkos
bolovima u grudnom kou mirno i duboko diu bez jeanja i bez povrnih udisaja. esto samo
razgovor sa povrijeenim moe uspostaviti normalan ritam disanja. Intubacija, oksigenacija,
forsirana ventilacija i sve mjere oivljavanja adekvatne su kod povreda grudnog koa kao i
kod drugih slinih potreba ili oboljenja, a primjenjuju se zavisno od potrebe, odnosno
ugroavanja vitalnih funkcija organizma.5

1.6. Prelom sternuma simptomi, pomo i lijeenje

Svaka jaka tupa trauma prednjeg dijela toraksa (najee udarac prsima od volan)moe
uzrokovati prijelom prsne kosti. Tako moe nastati izolirana trauma sternuma ili udruena s
prijelomom vie rebara. Javlja se kod 5% do 8% svih torakalnih trauma. Frakturna linija na
sternumu je obino poprena i to esto na korpusu sternuma ili na prijelazu u manubrij.
Mjesto prijeloma je vrlo bolno. Dijagnoza se potvruje postraninom rentgenskom snimkom
sternuma i eventualno tomografijom. Ako je dolo do izoliranog prijeloma sternuma, potrebno

5
Konjhodi, F. (1981). Principi i praksa urgentne medicine. Sarajevo: IP. Veselin Maslea

12
je uskljuiti povrede srca i plua. Lijeenje je konzervativno a kod dislokacije fragmenata
potrebne su operacijska repozicija i fiksacija.

1.7. Povrede srca

Vie od 50% povrijeenih u srce podlijeu traumi neposredno nakon povrede. Konjihodi
(1981) navodi da su ovo ujedno i najtee povrede a idu sa tekim okom, sranom
tamponadom, hladnom i vlanom koom, nemirom, dispneom, cijanozom. Velike vene na
vratu mogu biti proirene i pokazivati paradoksalno punjenje za vrijeme inspiracije. Puls i
pritisak se obino ne mogu mjeriti, a ako se pritisak i mjeri, on je nizak i pada sa inspiracijom
za 10 do 20 mm Hg. Srani tonovi su tihi, daleki, tmuli i jedva ujni. Povreda srca moe biti
penetrirajua bilo da otro, hladno, bilo vatreno oruje prodre kroz jednu od pleuralnih duplji,
kroz abdominalnu duplju ili sa prednje strane grudnog koa u predjelu srca. Tupe povrede srca
nastaju kod iznenadnih akceleracija odnosno kompresije grudnog koa. I jedne i druge idu
najee sa sranom tamponadom. Ruptura sranih zalizaka se kliniki manifestira akutnom
sranom dekompenzacijom kod pacijenta koji je pretrpio svjeu traumu grudnog koa ili
predjela srca. Kontuzije srca, bez tekih simptoma i u sklopu drugih povreda nisu registrovati
samo elektrokardiografski, te ispadaju iz domena urgentne medicine. Veoma malo se moe
uraditi u slubi urgentne medicine i kod povreda srca. Preporuuje se davanje plame
ekspandera, premda je oporavak poslije administracije ovih sredstava kratak, naroito kod
srane tamponade. Davanje kiseonika, intubacija, forsirana ventilacija i ostale mjere
oivljavanja u centru hitne medicinske pomoi. Potreban je hitan transport bolesnika, u
poloaju nauznak i sa niskim uzglavljem da bi se ouvala modana cirkulacija. Uz to treba
sprovesti i sve mjere zatite od guenja.

13
Zakljuak

Povrede grudnog koa ugroavaju kardiorespiratornu funkciju i uzrokuju smrtnosti kod

saobraajnih i drugih nesrea. Etioloki traumatogeni faktori najee jeste mehanika sila.
Obino se to desi na stijenci grudnog koa, otvorena ili ak tupim tvrdim predmetom izazvana
zatvorena povreda grudnog koa kod koje esto moe doi do povrede unutranjih organa u
toraksu. Povrede toraksa dijelimo na otvorene i zatvorene. U povrede grudnog koa ubrajamo
patoloka stanja: pneumotorax, hydrotorax, haematothoraks, pyothorax i ethylothorax. Sve
ove tene nakupine kao i zrak dovode do poremeaja u mehanizmu disanja, te je potrebna
punkcija, drenaa ili ak operativni zahvat torakotomija. Oko 90% povreda grudnog koa
zahtijeva hitnu torakotomiju, ali su esto hitno potrebni postupci za spaavanje ivota.
Najei postupci su rjeavanje opstrukcije disajnih puteva, obimnog hematotoraksa,
tamponade srca te rjeavanje obilnog izlaska zraka kod traheobronhijalne rupture.

14
Literatura

Knjige

1. Guska, S., Hadismailovi, A. i erimagi, Z. (2007). Vodi za torakalnu traumu.

Sarajevo: Institut za naunoistraivaki rad i razvoj Klinikog centra Univerziteta u Sarajevu

2. Konjhodi, F. (1981). Principi i praksa urgentne medicine. Sarajevo: IP. Veselin Maslea

Web izvori

1.http://www.dlums.rs/26_e%20Poster_B.%20Radisavljevic%20[Compatibility%20Mode].pd
f (pristupljeno: 09.06.2017.)

2. http://www.medicalcg.me/broj-57/saobracajne-traume-vratne-kicme/ (pristupljeno:
08.06.2017.)

3. https://www.scribd.com/doc/129298442/Klini%C4%8Dki-pregled-grudnog-ko%C5%A1a-
i-plu%C4%87a (pristupljeno: 08.06.2017.)

4. http://www.milojevicmedic.com/povrede_grudnog_kosa_.html (pristupljeno: 10.06.2017.)

15