UNIVERZITET U BEOGRADU

MEDICINSKI FAKULTET
BEOGRAD

SEMINARSKI RAD
Aorta

Mentor: Student:

- Beograd 2016. godine -

 Seminarski rad

SADRAJ:

1. Aorta.................................................................................................................2
2. Ushodni deo aorte.............................................................................................2
3. Luk aorte...........................................................................................................3
4. Grane luka aorte................................................................................................4
5. Grudni deo aorte ili grudna aorta......................................................................5
6. Grane grudne aorte............................................................................................5
Literatura...............................................................................................................6

Strana 1
 Seminarski rad

1. Aorta
Aorta je osnovni i najvei arterijski sud oveka. Njen kalibar se kree oko 25-27 mm.
Ona poinje aortinim otvorom (ostium aortae) na bazi leve srane komore. Najpre ide
nagore i udesno, zatim u luku ukrta kimeni stub, silazi uz njegovu levu, zatmuuz prednju
stranu, prolazi kroz preagu i dospeva u trbunu duplju. U nivou V slabinskog prljena ona se
zavrava podelom na levu i desnu zajedniku bedrenil arteriju (a. iliaca communis sinistra
etdextra) i neparnu srednju krsnu arteriju (a. sacralis mediana)1.
S obzirom na pravac i poloaj, na aorti se razlikuje nekoliko delova. Prvi, po izlasku iz
srca je njen ushodni deo (pars ascendens s. aorta ascendens). Sledei deo je luk aorte (arcus
aortae), a zatim dolazi najdui, nishodni deo (pars descendens aortae s. aorta descendens)
koji je podeljen na grudni deo (pars thoracica aortae s. aorta thoracica) i trbuni deo (pars
abdominalis aortae s. aorta abdominalis).
U grudnoj duplji se nalazi 2/3 ukupne duine aorte.

2. Ushodni deo aorte

Ushodni deo aorte (pars ascendens aortae s. aorta ascendens) poinje od baze leve
srane komore gde senalaziotvor aorte (ostium aortae) u visini treeg levog
grudnohrskaviavog zgloba. Zatim je ovaj deo aorte upravljen napred, nagore i udesno, a
zavrava se u nivou grudnog ugla (angulus stemi) gde prelazi u luk aorte. Duina ushodnog
dela aorte je oko 5-6 cm, a prenik mu je 26-27 mm. Na prelazu u luk prenik je i vei,
dosee 32 pa i 33 mm (sinus maximus aortae).
Skoro ceo ushodni deo aorte se nalazi u sranoj kesi gde je obavijen njenim seroznim
omotaem, zbog toga se ovaj deo u klinici esto naziva intraperikardijalni deo aorte.
Poetni deo ushodne aorle upadljivo je proiren i naziva se koren aorte (bulbus aortae).
Zidovi bulbusa i listii aortnog zaliska (valva aortae) zaklapaju depove nazvane aortini ili
Valsalveovi sinusi (sinus aortae-Valsalvae) iz kojih polaze koronarne ili venane arterije
srca.

Slika 1. Aorta

1
Bogdanovi D., Anatomija grudnog koa, Savremena administracija, Beograd, 2000, str. 135.

Strana 2
 Seminarski rad
Odnosi ushodnog dela aorte su sledei. On se nalazi izmeu plunog arterijskog stabla
(truncus pulmonalis) koje je na njegovog levoj strani i desnog uvastog nastavka i gornje
upljc vene koji se nalaze desno od ovog dela aorte. Napred je deo arterijskog omotaa koji
gradi srana maramica, a ispred njega su prednji maramini sinus plune maramice i II desna
rebarna hrskavica. Pozadi i gore je desna pluna arterija (a. pulmonalis dextra), a dole i iza je
popreni sinus srane maramice (sinus transversus pericardii).

3. Luk aorte
Luk aorte (arcus aortae) nastavlja njen ushodni deo i produava se njenim nishodnim
delom. Luk aorte u celini je upravljen koso unazad i ulevo, od prednjeg ka zadnjem zidu
grudnog koa. Njegov poetak je lako proiren (sinus mcodmus aortae) i lei iza druge desne
rebarne hrskavice u visini ugla grudne kosti (angulus stemi). Luk je dug 5-6 cm ispupen
prema napred i upadljivo je konveskan nagore. Teme luka se obino nalazi u nivou donje
ivice prvog grudnorebarnog zgloba. Luk se zavrava suenjem aorte (isthmus aortae) koje se
nalazi u visini leve strane tela IV grudnog prljena2.
Kod osoba sa uskim grudnim koem luk aorte je skoro sagitalno postavljen, a kod onih
sa kratkim i irokim grudnim koem i kod starijih osoba luk aorte je gotovo u firontalnoj
ravni. U pogledu odnosa, luk aorte ima etiri strane: prednjespoljnu i zadnjeunutranju stranu,
zatim donju i gornju stranu.
Prednjespoljna strana je blago ispupena i orijentisana ulevo, preko nje prelaze sve
grane prednjeg sranog spleta. Levi deo prednje strane ukrta: levi vagus (n. vagus sin.) koji
silazi niz levu potkljunu arteriju, a upolje od njega silazi levi preani ivac (n. phrenicus
sin.). Ova strana luka nalee na levu medijastinalnu plunu maramicu (pleura mediastinalis
sin.) i ostavlja otisak na unutranjoj strani levog plunog krila.
Zadnjeunutranja strana je orijentisana udesno. Njen desni deo dodiruje gornju uplju
venu, a zatim ova strana, preko tankog sloja vezivnog tkiva, nalee na donji deo i levu stranu
dunika i jednjaka i potiskuje ove organe udesno pri emu na njima prouzrokuje
odgovarajua suenja. Ovu stranu luka aorte sasvim levo ukrtaju grudni limfni kanal (ductus
thoracicus) i levi povratni grkljanski ivac (n. laryngealis recurrens sinister). Izmedu zadnje
strane luka aorte i prednje strane rave dunika prolazi duboki ili zadnji srani ivani splet.
Donja strana je upadljivo konkavna. Ona u manje ili vie pravilnom luku prvo prelazi
preko desne plune arterije (a. pulmonalis dextra). Na sredini ove strane zavrava se
arterijska veza (lig. artetiosum - Botallo), a levo od nje oko donje strane luka aorte obilazi
spreda put unazad levi povratni grkljanski ivac (n. laryngealis recurrens sinister). Zatim se
ova strana u luku sputa unazad i dole a ukrta odozgo levu glavnu dunicu (bronchus
principalis sinister), levu plunu arteriju (a. pulmonalis sinistra) i ostale elemente levog
plunog korena (radix pulmonis sinister).
Arterijska ili Botalova veza (lig. arteriosum - Botallo) polazi sa gornje strane poetnog
dela leve plune arterije (a. pulmonalis sin.) i zavrava se na sredini donje konkavne strane
luka aorte. To je traka vezivnog tkiva debela 3-5 mm, duga oko 15 mm3. Ova veza je
obliterisani sud fetalnog krvotoka. Taj sud, ductus arteriosus, spaja plunu arteriju i aortu.
Kroz njega fetalna krv iz plune arterije, mimo plua, odlazi direktno u aortu. Posle roenja,
kada se uspostavi pluna cirkulacija, fetalni ductus arteriosus obliterira i od njega ostaje lig.
arteriosum. Ponekad ovaj kanal moe ostati prolazan i posle rodenja usled ega dolazi do
meanja arterijske i venske krvi i svih tegoba koje prate ovakva stanja. Zaostatak kanala
naziva se ductus arteriosus persistens.

2
Bokovi M., Anatomija oveka, Nauna knjiga, Beograd, 1985, str. 166.
3
Jovanovi S., Anatomija oveka, Savremena administracija, Beograd, str. 203.

Strana 3
 Seminarski rad
Ispod luka aorte u malom skoro trouglom prostoru, iznad desne plune arterije i udesno
od arterijske veze u masnom tkivu nalazi se jedan od gangliona sranog spleta (ganglia
cardiaca) i to najstalniji i najvei poznat kao Wrisberg-ov ganglion. Ovde se nalazi i jedan od
paratrahealnih limfnih vorova (nodus ligamenti arteriosi) koji pripada limfnim vorovima
srednjeg medijastinuma.
Gornja strana luka aorte je konveksna. Od nje polaze stepenasto, jedna za drugom
zdesna ulevo i od napred unazad, tri velike pobone grane luka aorte. Desno i napred je
brahiocefalino arterijsko stablo (truncus brachiocephalicus), u sredini je leva zajednika
karotidna arterija (a. carotis communis sinistra), a levo i pozadi je poetak leve potkljune
arterije (a. subclavia sinistra). Ove sudove u samom poetku sa prednje strane ukrta leva
brahiocefalina vena (v. brachiocephalica sinistra), koja dodiruje prednji deo gornje strane
luka aorte.
Suenje aorte (isthmus aortae) je zavrni deo njenog luka i nalazi se odmah posle
odvajanja leve potkljune arterije i pripoja arterijske veze, a lei na levoj strani tela IV
grudnog kimenog prljena. Suenje aorte je visoko oko 1,5-2,5 cm, a kalibar aorte ovde je
oko 20 mm4.
Aorta na ovom mestu moe biti znatno suena (kalibra 3-5 mm) to ometa celokupnu
arterijsku cirkulaciju. Ovo suenje (coarctatio aortae) je ponekad udrueno sa drugim
sranim anomalijama.

4. Grane luka aorte

Grane luka aorte su idui u pravcu krvotoka, odnosno zdesna ulevo i od napred put
pozadi, tri velika arterijska suda: brahiocefalino arterijsko stablo (truncus
brachiocephalicus), zatiih leva zajednika karotidna arterija (a. carotis communis sinistra) i
najzad leva potkljuna arterija (a. subclavia sinistra).
Opisani raspored odvajanja pobonih grana luka aorte je uobiajen (70%). Postojanje
razliitih zajednikih stabala za dve ili ak za sve tri arterijske grane luka sree se prilino
esto (23%). Poetak jedne ili obeju kimenih arterija iz luka aorte nalazi se retko (4%). Sve
ostale varijante nastanka grana aortinog luka ili poeci drugih arterija iz tog luka sreu se
izuzetno, pojedinano u manje od 0,1% sluajeva (Lippert i Pabst).
Brahiocefalino arterijsko stablo (truncus brachiocephalicus) je prva i najvea grana
luka aorte. Ovo stablo je dugo 4-5 cm, a kalibar mu je 10-15 mm5. Brahiocefalino stablo
nastaje na poetku luka aorte i upravljeno je koso nagore, malo unazad i udesno ka desnom
grudnokljunom zglobu (art. sternoclavicularis). U visini gornje ivice ovoga zgloba stablo se
deli na dve zavrne grane, to su: desna zajednika karotidna arterija (a. carotis communis
dextra) koja priblino nastavlja pravac stabla i desna potkljuna arterija (a. subclavia dextra).
Prednju stranu brahiocefalinog stabla ukrta istoimena leva vena (v. brachiocephalica
sinistra) ispred koje je donji deo manubriuma grudne kosti. Iza stabla je prednja strana i
desna ivica dunika. Leva strana stabla je masnim retrosternalnim tkivom odvojena od leve
zajednike karotidne arterije. Desna strana stabla dodiruje desnu brahiocefalinu venu i
medijastinalnu plunu maramicu.
Leva zajednika karotidna arterija (a. carotis communis sinistra) odvaja se od temena
luka aorte i penje se nagore i ulevo iza manubrijuma grudne kosti; njenu prednju stranu
ukrta leva brahiocefalina vena. Iza levog grudnokljunog zgloba ova arterija se nalazi uz
dunik koji prominira izmeu nje i brahiocefalinog stabla. Pozadi i levo od ove arterije je
ivica jednjaka, zatim levi povratni grkljanski ivac (n. laringealis recurrens sinister) i grudni

4
Jovanovi S. i sar., Anatomski atlas, Savremena administracija, Beograd, 2004, str. 221.
5
Bokovi M., Anatomija oveka, Nauna knjiga, Beograd, 1985, str. 168.

Strana 4
 Seminarski rad
limfni kanal (ducnis thoracicus). Sasvim levo su levi vagus i levi preani ivac (n. phrenicus
sinister).
Leva potkljuna arterija (a. subclavia sinistra) je poslednja i najmanja grana luka aorte.
Ona se odvaja 1 cm posle leve zajednike karotidne arterije i penje se nagore, upolje i ulevo
od dunika. Ispred ove arterije se nalazi poetak leve brahiocefaline vene. Pozadi je grudni
limfni kanal (ductus thoracicus). Desno su dunik i jednjak, a u lebu izmeu njih je levi
povratni grkljanski ivac (n. laryngealis recurrens sinister). Levo i spolja je svod plune
maramice (cupula pleurae) i pluni vrh na kome esto ostaje otisak ove arterije.

5. Grudni deo aorte ili grudna aorta

Grudni deo aorte ili grudna aorta (pars thoracica aortae s. aorta thoracica) je gornji ili
natpreani (supradijafragmatini) deo nishodne aorte (aorta descendens). Grudna aorta
nastavlja luk aorte od donjeg dela aortinog suenja (isthmus aortae). Njen poetak se nalazi
na levoj strani IV grudnog kimenog prljena. Grudni deo aorte silazi nadole, napred i koso
udesno i sve vie se pribliava srednjoj ravni kimenog stuba. Zavrni deo se nalazi sasvim
ispred tela XII grudnog kimenog prljena i u nivou njegove donje ivice prolazi kroz preani
aortini zjap (hiatus aorticus).
Odnosi grudnog dela aorte. Ispred grudnog dela aorte, idui odozgo nadole, nalazi se
prvo levi pluni koren (radix pulmonis sinister) i brojni limfni vorovi srednjeg
medijastinuma, zatim aortu dodiruje zadnja strana srane kese i najzad jednjak i desni vagus.
Zadnju stranu grudne aorte ukrtaju zavrni delovi vene hemiazigos i akcesorne vene
hemiazigos, kao i zadnje meurebarne vene. Desnom stranom grudne aorte penje se grudni
limfni kanal (ductus thoracicus) koji zajedno sa aortom prolazi kroz njen preani otvor.
Jednjak je desno od grudne aorte u gornjem delu, a zatim je ukrta i prelazi ne njenu prednju
stranu od koje je esto odvojen pagom plune maramice (recessus interaorticoesophageus).
Levu stranu grudne aorte u gornjem delu dodiruje pluna maramica i levo pluno krilo na
kome ostaje otisak aorte (impressio aortica).

6. Grane grudne aorte

Grane grudne aorte srazmerno su brojne i srazmerno male po kalibru, a dele se na
drobne ili visceralne i zidne ili parijetalne grane.
Dunine grane (rr. bronchiales) su po kalibru srazmerno najvee i funkcionalno
najznaajnije grane i stoga se opravdano nazivaju arteriae bronchiales. One su opisane sa
krvnim sudovima plua.
Grane za jednjak ( r r . esophageales) su: gornje, male po kalibru, i donje, neto vee i
stalnije. Ima ih obino 6-10 i namenjene su srednjem delu jednjaka6.
Grane za sranu kesu (rr. pericardiaci) su takode male po kalibru i nestalne po broju;
one polaze sa prednje strane grudne aorte i prilaze zadnjoj strani srane kese.
Grane za sredogrue (rr. mediastinales) su brojne male grane koje se iscrpljuju u
limfnim vorovima, masnom i vezivnom tkivu preteno zadnjeg medijastinuma.
Zadnje meurebarne arterije (aa. intercostales posteriores IIIXI) su direktne grane
grudne aorte, osim IV desne, koja se esto odvaja zajedno sa bronhijalnom arterijom kao
bronhointerkostalno stablo. Meurebarne arterije su sa potrebnim detaljima opisane uz
zidove grudnog koa.
Podrebarna arterija (a. subcostalis) prati donju ivicu XII rebra i opisana je sa zidovima
grudnog koa.

6
Bogdanovi D., Anatomija grudnog koa, Savremena administracija, Beograd, 2000, str. 140.

Strana 5
 Seminarski rad
Gornja preana arterija (n. phrenica sup.) se prostire po zadnjoj padini preage i gradi
anastomoze sa meurebarnim arterijama i sa miinopreanom arterijom (a.
musculophrenica).

LITERATURA

1. Bogdanovi D., Anatomija grudnog koa, Savremena administracija, Beograd, 2000,

2. Bokovi M., Anatomija oveka, Nauna knjiga, Beograd, 1985.
3. Jovanovi S., Anatomija oveka, Savremena administracija, Beograd, 2002.
4. Jovanovi S. i sar., Anatomski atlas, Savremena administracija, Beograd, 2004.

Strana 6