1

Jadranka Ahlgren

Prostor kao inspiracija - slike, instalacije i skulpture Marka Kodia, 32, Salzburg
Space. as inspiration - paintings, installations and sculptures of Marko Kodi, 32, Salzburg

free edition 2017

 2

Prostor kao inspiracija - slike, instalacije i skulpture Marka Kodia

Marko Kodi, rodjen 1985, ivi i radi u Salzburgu, Austrija, gde momentalno studira slikarstvo
na univerzitetu Mozarteum. Do sada je izlagao samostalno u galeriji Galerie DAS ZIMMER,
Salzburg, 2016, kao i na vie kolektivnih izlobi.

Marko Kodi je mladi umetnik, jo uvek student, koji nam se pored slika, predstavlja grafikama,
apstraktnim monotipijama; instalacijama u prostoru - ambijentalne instalacije; i skulpturom.
U svim ovim oblastima, on je dobar, te mu preporuujemo da nastavi sa svojom
multidisciplinarnou, posebno zato to ona pogoduje produbljenju oseaja /sense/za rad sa
prostorom i instalacijama, koji nam se kod njega ini najinteresantnijim, budui da u sebi nosi
zanimljiv misaoni diskurs. Retki su likovni umetnici ije je delo obogaeno interesentnom
misaonou. Za slikare se vodi da je poeljno da su oseajni i da se bave emocijama, a ne
intelektom. Moderna umetnost je to izmenila. Danas je poeljno da je umetnik svestrano obrazovan i
drutveno angaovan, da "misli"! Likovnost bogata interesantnim misaonim konceptima posebno je
neophodna za rad sa novim medijima: instalacija, sen/sessija/, hepening, proireni mediji i slino.
Mnogi su se okuavali u tome, od moderne, preko konceptualne umetnosti, pa do danas, poev od
Marcel Duchamp-a /1887-1968, Francuska - USA/ i drugih otaca evropske avangarde, ali
neuspeno. Zato, one koji su dobri u tome, kao Marka, treba podrati.

Prostor kao tema

Temat na kome se bazira dosadanji rad ovag umetnika je prostor - apstraktni, sa apstraktnih
slika, ili realni, sa kojim umetnik radi u ambijentalnim instalacijama. Prostor je glavni temat i
slika realistike konotacije ovog autora: urbani eksterijeri bez ljudi, gradjevine, zidovi. Ove slike,
uradjene su u maniru minimalizma, svedene obrade ploha, toplih i svetlih boja, dok apstrakcije istog
autora preferiraju nedefinisanim, sfumato monohromijama i organski razlivenim bojama. Na
slikama, realistinim prikazima urbanih ambijenata, nailazimo nadalje vrata i prozore, zatvorene,
poluotvorene ili otvorene, kao vodee motive pogleda, i minimalno naznaene, nepoznate prostore
iza njih, iz unuranjosti kua. S obzirom da su apstrakcije uvek put u nepoznato, jer se radi sa novim i
jedinstvenim obrascima, a da je svedenost realistinih prikaza ovog autora simbolina i puna
misaonih naslaga, on se iskazuje kao autor istraivakog duha, sklon metafizikim promislima.
Ovde se ne radi o isto likovnoj problematici: problemima kompozicije, odnosa formi i boja,
doaravanju pojedinih tema - akt, portret, pejza, ili psiholokih atmosfera... o problemima poteza
etke, materijalizacije i slino.
Oko ovih slika se plete pozadinska pria, koju nam umetnik ostavlja da je ispriamo sami,
kontemplirajui nad njima, ne nameui nam reenja i potujui nau linost kao posmatraa. U
apstrakcijama, nije teko ispotovati sve razliitosti buduih posmatraa, jer, apstrakcije su same
po sebi, i generalno, nedefinisane: valeri, curenja i mrlje boja; ali, da bi se razliitosti posmatraa
ispotovale u slikama - realnim prikazima eksterijera, umetnik je platna morao da oisti od svih
izriitosti i ideolokih konotacija, pa ak i od ljudi i dogadjaja.
 3

Simbolizam i purizam

Ove slike su stoga minimalistiki ispranjene i naslikane u modernom slikarskom maniru koji sledi
plonost Henri Matisse-a, 1869-1954, Francuska /slikanje ploha bez tonskih prelaza/, ili, od
mladjih klasika, seriju slika sa bazenima David Hockney-a, 1937, Engleska, kom su sline i po
harmonijski izabranoj paleti svetlih, pastelnih boja, koja dominira. Kako na slikama nema ljudi, one
su na izvestan nain i bezvremenske, slino slikama nadrealista.

Slike su paljivo biranih, svedenih sadraja, puristiki oiene, jasne, i sa simbolikim sadrajima
kao - otvorena vrata, a to e mo nadalje zasebno analizirati. Svojom plonou i simbolizmom, one
su sline i Vizantiskom, ikoninom, srednjevekovnom slikarstvu, sa kojim je ovaj autor upoznat,
budui da je poreklom iz Srbije.

Slike su pune svetlih, toplih, tonova i pozitivne psiholoke konotacije - prizori iz Toskane i drugih
junih krajeva, puni sunca, kao na velikoj slici Visoki Deani, manastira Visoki Deani, iz Srbije,
diptihu dimenzija 200x260 cm, iz 2016, kod kog je kupola naglaena ubacivanjem kontrastne boje -
zeleno-plavo, nad ruiasto-utim zidovima, ime se simboliki, bojom, naglaava duhovnost ove
crkve.
I sam izbor ove crkve, kao teme za sliku, simbolian je, jer njen naziv, "Visoki Deani", opisuje njenu
arhitekturu visokih zidova, koja ini da ovaj objekt, svojim optim izgledom, stremi ka nebu, dakle,
ovaj objekat je izabran kao tema slike zbog svog simbolizma: kao simbol stremljenja duha ka nebu!
To nam govori i o duhovnosti ovog autora, kao aprioriji u njegovom radu. a to potvrdjuje i njegovo
bavljenje apstrakcijom. Apstrakcijom su se u istoriji bavili samo slikari koje je interesovala i
duhovnost, ili su, bar, oni u njoj bili najbolji.

Slike, akril: Vrata krem boje, 200x140cm. 2015; Vrata sa zelenim kapkom i pogleomd na hodnik,
200x180cm. 2016 ; Zelena vrata, 36x48cm 2016
 4

Slika Visok i Deani, akril na platnu, diptih, 200x260 cm, 2016; Visoki Deani, akril na papiru
36x48 cm, 2016

Slike su radjene u tehnici akril, na platnu ili papiru, i najee su velikih formata, sastavljene iz vie
delova. Na slici Vrata iz Toskane delovi slike se mogu postavljati na razliite naine, pa i sueono,
pod pravim uglom, pratei ugao galerije. Ovo omoguava autoru da gradi sliku-instalaciju, prelaz sa
slike na instalaciju, to je veoma intrigantno jer u sebi nosi elemente scenografije, prostorne
slikarske postavke u kojoj se odvija neka pria. Naznaka ove prie lebdi u vazduhu, i mi spontano
zamiljamo razne scene koje se u ovom ambijentu mogu odigrati. Ovo proireno polje delovanja
slike, rezultat je novih umetnikih praksi i novih formi i medija u likovnoj unetnosti danas, kao to
su: instalacije, ready-made, hepening, multimedia i slino. Slikama-instalacijama u Srbiji se bavio
slikar Era Milivojev, iz Beograda, koji se vodi kao konceptualni umetnik, a koji je 1990-tih
izlagao u galerijama svoje slike-sen instalacije /sessia/- obino po jednu, velikog formata, sa
kojima je u toku izlobe radio - nadopunjujui ih novim sadrajima na licu mesta ili ih je koristio
kao okvir za svoje hepeninge, to je fotografisao, a te fotografije kasnije takodje koristio.

Apstrakcije i grafike

Apstrakcije ovog umetnika, akrili na platnu ili papiru, su velikih formata, dimenzija i do 300x400
cm, kao slika Enterijer, sastavljena od etri dela. One su specifinih boja, uglavnom monohromije
umirenog kolorita, nekad tamnih a nekad svetlih gama. Boja dominira slikom, ne forma. Kod tamnih
gama, sve je umireno, forme su amorfne, rasplinjavajue, i gube se jedna u drugoj. Dominiraju plavi,
tamnozeleni, i drugi tamni tonovi. Kako su slike velikih dimenzija, pogled po njima moe slobodno
da se eta, to deluje oputajue i smiruje. Kod slika u svetloj gami, oblici su takodje amorfni,
organski i pretapajui, ali postoje i kontrasti, sukobi boja: plavo-uto- crveno; plavo- belo, i slino.
Na slikama generalno dominira plava boja, simbol neba - prostora. Slike izuzetno prijaju pogledu i
smiruju.
Sklonost ka monohromiji govori u prilogu otklonu ka minimalizmu i redukciji, gde "manje biva
vie", a medju redukovanim elementima slike i male promene se dobro uoavaju. Kod monohromija,
umetnik radi sa diskretnim veliinama a utisak ostaje jak, dok redukcija i minimalizam oputaju duh
i pogoduju miru. Ponekad, usled mira, javljaju se kovitlaci kontrastnih boja, ali dati kontrolisano, kao
naznaka dinamike/ ivota/, a ne destrukcije.
 5

Apstraktne slike velikih formata ili delovi veih kompozicija, akril na platnu dim. 200x150 cm. i
140x100 cm, 2014, 2015

Enterijer sa ovim slikama

 6

Skulptura, drvo, 2015, i Enterijer, akril na platnu,4 dela, 400x300 cm, 2017, novi tip apstrakcija
ovog autora. ova slika je upotrebljena u Instalaciji sa apstrakcjom, kolska izloba, 2017

Boja je kod ovih radova dominantna. To se posebno vidi na grafikama - monotipije, koje su
prethodile apstraktnim slikama, gde je, shodno mediju - printu, razlivanje boja dato izriitije,
takasto, kao kroz neku mreu, red, broj i poredak, a ne neodredjeno i sfumato. U geometrijskim
emama njihovog pojavljivanja, pikselizaciji, uoavamo mesta gde se boje pojavljuju, i gde nestaju.

Grafike, monotipije na papiru, 36x48cm, 2014

 7

Boje grade ove grafike, pa i geometrijski, mada grafike nisu geometrijske. Ovaj geometrizam
naznaka je geometrizma koji se kod ovog autora javlja kao neto novo, u njegovim poslednjim
apstraktnim radovima. Tako se u apstraktnoj slici Enterijer, koja je deo Prostorne instalacije sa
apstrakcijom, kolska izlozba Mozarteum, Salzburg, 2017, javlja geometrijska ornamentika jae
stilizacije, sainjena od dela plave pozadine koj potsea na nebo, ili prostor, i gomile obojenih
geometrijskih oblika nastalih ograniavanjem povrine slike raznim vijugavim ili pravim
geometriskim linijama. Ove povrine su as organskog tipa, napete ili elastino-curee, as
geometrijski pravilno odredjene, i jakih boja. Ova ornamentacija, javlja se kao neto novo i
obeavajue. Dinamizam slike sa njom biva vei. Apstrakciju je medjutim veoma teko raditi, to
zaista ne moe uspeno da radi svako! Umetnik treba da ima viziju i inspiraciju, i ne sme da
preteruje, treba da zna kada da stane. Ovaj umetnik sve to zna, zato su njegove apstrakcije dobre.
Umetnici koje interesuje apstraktno slikarstvo, esto se bave i prouavanjem teorije boja, ili sami
stvaraju sopstvene teorije boja, tokom rada, to mislimo da e biti sluaj i sa ovim autorom jer su
kod njega boje veoma specifine i paljivo birane.

Slika-instalacija, Instalacija sa apstrakcijom , simbolizam, perspektiva i skulptura

Na instalacijama, posebno poslednjoj - Instalacija sa apstrakcjom, kolska izlozba Mozarteum,

Salzburg, 2017, koja je, prostorno rasporedjena u tri take galerije i prati njenu
arhitektoniku, kao vaan element rada javlja se i prvac pogleda posmatraa, njegovo
usmerenje, i ishodina taka - objekat posmatranja. To su elementi perspektive, teoretskog
diskursa koji sagledava, meri i barata slikom prostora kroz elemente njegove dubine!
Perspektiva se nasluivala i ranije na slikama ovog autora, posebno na slikama otvorenih
vrata iza kojih se prostor dubinski iri, ali ovde, sada, posmatra i pravac njegovog pogleda
predstavljaju bitan deo rada, i to onaj koji je nepredvidiv, zavistan od posmatraa,
eksperimentalan na neki nain. Time ovaj rad postaje i javni, socijalni - deo edukacije
gradjana, lekcija o umetnosti! Tome doprinosi njegova naracija: ono ta vidimo, zavisi i od
toga "kako gledamo", ili, da li je rad unutar galerije otkriven ili pokriven, a to odrdjuje neko
drugi a ne posmatra, neko van nas, institucija...

Pria o dubini prostora, na slikama sa vratima koja se otvaraju ili ne, kao na slici Vrata iz
Toskane, ili na ovoj instalciji, gde su vrata fiktivna /nacrtana linijama na staklu/, zapravo je
pria o cenzorima, a vrata su samo njihov simbol, cenzorima koji nas spreava da
sagledamo realnost sveta. Taj cenzor moemo biti i mi sami, ako "pogreno gledamo", a i
drutvene institucije, drugi,

U svakom sluaju, ova zelena, poluotvorena vrata, nacrtana spolja na staklu galerije, su
simbolina vrata, a ovo slikarstvo je zato simbolino slikarstvo. Sve to, uklapa se sa
apstrakcijama, jer, simbolizam je kao pokret prethodio apstrakciji, prethodio Duchampe-u
u Parizu, on je izrodio modernu. Ova dva pravca su se uvek neposredno naslanjaju jedan na
drugi i dobro se uklapala zajedno. I svi ornamentalni oblici na apstrakcijama, samo su
simbolini oblici koji se mogu tumaiti ovako ili onako, ne predstavljaju nita realno!
 8

SlikaVrata iz Toskane, akril na platnu. 290x370 cm /sastavljena u jedinstveni pravougaonik/.

Delovi ove slike se mogu postavljati na razliite naine, pa i sueono, pod uglom 90, 2016.

Umetnik ulazi na vrata

 9

Dok Instalacija sa apstrakcijom, nosi u sebi jedan moderni duh, kritian prema sebi i drugima,
slika-instalacije Vrata iz Toskane, akril na platnu. 290x370 cm /sastavljena u jedinstveni
pravougaonik/, klasinog je misaono-simbolikog diskursa, vie poetskog. Ona opisuje prazan
urbani prostor Toskane, bez ljudi, konstruisani prostor naeg urbanog okruenja, kojeg danas,
kao i u doba Renesanse, umetnik ponovo postaje svestan. Nedostatak ljudi. autor nadomeuje
sen-om/sessia/, u nekoj vrsti performansa. kad pokuava da otvori vrata sa slike-instalacije
postavljene u uglu galerije. Iza svega toga stoji njegova, kao i naa, elja za prolaskom kroz vrata,
kako bi zakoraio u jedan humaniji svet, svet Toskane, svet juga, gde gradovi jo nisu u toj meri
dehumanizovani kao kod nas, a humanizovani su u urbanom smislu u doba Renesanse, kad su ih
gradili najbolji umetnici. Ova tema poklapa se sa momentalno najaktuelnijom temom umetnikih
angamana u Evropi danas, angamana na ponovnoj humanizaciji gradova i revitalizaciji njihovih
devastiranog urbanog tkiva, makar putem urbane gerile, i street arta, ako je nemogue sve drugo.

Vrata i prozore koji se otvraju ili ne, moemo shvatiti i kao psiholoke simbole koji simboliu naa
neostvarena oekivanja i elju za istraivanjem i slobodom. U tom smislu staklo fal-prozora
postavljenog unutar galerije u instalaciji Instalacja sa apstrakcijom, moemo shvatiti kao -
slobodan, zatvoren, otvoren, ili promen, prolaz-izlaz, iz naih ivota ; drvene kapke i zavese
prozora i vrata - kao tajnu; ramove i dovratnike, kao fal ili prave konstrukcije naih ivota, a
zidove kua i parapete na kojima sedimo, kao nau bazu, neophodne konstrukcije medju kojima se
odvija ivot. Ishodi naih perspektivnih pogleda, kao u Instalaciji sa apstrakcijom, medjutim,
nedostini su ideali i nerazumljivi, sve kad ih i pogledom dosegnemo, zbog svoje apstraktne prirode,
jer kao ishodite pogleda u ovoj instalacija postavljena je apstraktna slika Enterijer.

Idealima, medjutim, trebamo teiti, i trebamo nastojati kreirati svakodnevni dizajn dostojan njih.
Odatle i stolica-skulptura, ovog autora, uradjena u ekolokom maniru - drvo, 2015, u tri boje:
prirodno drvo; uglaano, tamno drvo; i izbejeno, robusno, belo drvo - mala kocka postavljena na
stolicu. Minimalistiki, korisno, ekoloki i lepo. Po formi - spoj oblog i etvrtastog - kocke i ovala,
spoj koji je estetski ispitivan takodje u Toskani, u doba Renesanse, od strane Mikelandjela, u
vestibilu Biblioteke Laurentine, u Firenci /Michelangelo, 1475-1564, Italija; Biblioteca Laurenciana,
Florence/. Ovaj rad, mada mali, pokazuje visoke estetske tendencije, to je za pohvalu.

Instalacije i Duchamp

Instalacije ovog autora nagovetavaju neto "van okvira", onako kako je kao "van okvira"
objanjeno poslednje delo Marcele Duchamp- a, tant donns :
- Posljednja kompozicija na kojoj je Dian tajno radio od 1946. do 1966... je leei akt koji se nalazi iza
starih drvenih vrata i polomljenog zida od cigala kao okvira. Ova postavka moe da se promatra u
muzeju jedino kroz dvije rupe na drvenim vratima. ensko tijelo u prirodnoj veliini, napravljeno od
gipsa i obojenog pergamenta, lei... U pozadini se vidi mali, svetao vodopad i brdovit pejza... Dianova
djela su moderna, ali van okvira koja se teorijski i metodoloki nameu kolama i pravcima
umjetnosti. /izvor - https://sh.wikipedia.org/wiki/Marcel_Duchamp/

Crtei na staklu, zelena poluotvorena vrata nacrtana na spoljnjem izlogu galerije kao i prozor
nacrtan na viseem staklu unutar galerije, belom bojom, Marka Kodia, u Instalacja sa
apstrakcijom, takodje su "rad van okvira", neto novo, i potseaju na Duchamp-ove radove
(Poslednji rad/tant donns/ ; Veliko staklo/The Large Glass/), a i sam koncept ovog rada, koji
je misaon, gde pogled treba da se linijski usmerava u odredjenu taku, je ono to ovu instalaciju ini
Dianovski nadrealistinom. I kad dosegnemo ishodinu taku oka, i otkrijemo apstrakciju tamo,
otkrivamo da je svet metafiziki, mistino tajnovit i neobjanjiv, jer apstrakcije su neprotumaljive...
 10

Rad Duchamp-a je proglaavan za kontraverzan ali pun humora i pozitivan, intrigirajui ... Ovaj rad
ima te iste elemente.

Instalacija sa apstrakcjom, kolska izlozba Mozarteum, Salzburg, 2017

 11

Instalacija sa apstrakcijom - otvoren i zatvoren prozor, kao varijante

Instalacija sa apstrakcjom, kolska izloba Mozarteum, Salzburg, 2017, pogled spolja

.......................
studio JI, Jadranka Ahlgren, freelance art critic, 2017