Professional Documents
Culture Documents
Bơm
Bơm
MC LC
2. Phn loi bm
2.1. Bm th tch
2.1.1. Bm pittng
i) Nguyn tc lm vic ca bm pittng
Bm gm hai phn chnh: phn c cu thu lc l phn trc tip vn chuyn cht
lng; v phn dn ng l phn truyn nng lng t ng c n bm, lm cho cht lng
chuyn ng.
Trn ng ng ht v y c bu kh 2 v 7 cha khng kh. Nh b phn dn
ng, pittng di ng qua li dc theo xilanh trn mt on di s gi l khong chy ca
pittng. V tr bin ca pittng v pha phi v tri ca xilanh gi l v tr cht. Khi
pittng chuyn v pha phi lm tng th tch trong xilanh, nn p sut gim xung thp
hn p sut kh quyn. Di tc dng ca p sut kh quyn ln mt thong b cha, cht
lng dng ln trong ng ht, qua van ht vo chon y xilanh, l qu trnh ht. Khi
pittng chuyn ng ngc li v pha tri, van ht ng li, van y m ra, cht lng
c y t xilanh vo ng y, l qu trnh y.
1
ii) S bm pittng.
Hnh 1. Bm pittng
iii) Phn loi bm pittng
Tuy ging nhau v nguyn tc lm vic nh nu, nhng tu theo mc ch, iu
kin lm vic v tnh cht ca cht lng cn vn chuyn m bm pittng c nhiu loi cu
to khc nhau v cng c nhiu cch phn loi khc nhau.
Theo phng php dn ng, chia lm ba loi:
Bm c dn ng ng c in truyn ng qua tay bin quay
Bm tc dng bng hi pittng c ni trc tip vi my hi nc v
lm vic nh ng lc ca my hi nc
Bm tay.
2
Theo cch sp t v tr ca pittng, c hai loi sau:
Bm nm ngang
Bm thng ng
Theo cch lm vic, bm chia thnh ba loi sau:
Bm tc dng n
Bm tc dng kp, tc dng ba hay bn
Bm vi sai
2.1.2. Bm cnh trt
Cu to ca bm cnh trt gm v, bn
trong trc c cnh x rnh theo hng bn knh.
Trong rnh c t cnh trt. Khi trc quay, do
sc ly tm nn cc cnh trt vng ra pha ngoi
p st vi thnh v bm, chia thn bm thnh
hai vng ht y.
Bm cnh trt thng c nng sut t
2,5 60 l/s, p sut t 100 200 m ct nc, s
vng quay n = 500 1500 vng/pht, hiu sut Hnh 2. Bm cnh trt
bm t = 0,70 0,95.
3
2.2. Bm ly tm
2.2.1 Phn loi bm ly tm
Trong cng nghip, bm ly tm c s dng
rng ri v c nhiu loi khc nhau v cu to v vn
hnh. Bm ly tm c phn loi theo nhiu cch nh
theo s bc, theo cch t bm, theo iu kin vn
chuyn ca cht lng t gung ra thn bm, cng nh
theo mt s c trng khc.
i) Theo s bc: c loi bm mt cp, hai cp hoc
nhiu cp, cht lng i qua nhiu gung ni tip
nhau, qua mi gung p sut tng dn ln. Hnh 4. Bm ly tm
ii) Theo cch t trc bm: chia ra loi bm nm ngang v loi bm thng ng.
c dng ph bin l loi t nm ngang c trc ni trc tip vi ng c in, v bm
c hnh xon c. Loi ny c hiu sut cao, tr lc thu lc v c kh nh. Loi thng
ng c dng ch yu ht cht lng t nhng ging su.
iii) Theo chuyn ng ca cht lng c nh hng v khng nh hng.
iv) Theo cu to ca bnh gung: chia ra bm c ca vo ca cht lng hai pha
hoc mt pha. Loi ca vo hai pha c nng sut cao hn.
Ngoi ra theo s vng quay ca gung cn c th chia thnh: bm quay nhanhm
quay trung bnh v quay chm; hoc theo p sut chia ra: bm p sut thp (di 20m ct
nc), p sut trung bnh (t 20 n 60m) v p sut cao trn 60m.
2.2.2 Nguyn tc lm vic ca bm ly tm
Bm ly tm lm vic theo nguyn tc ly tm. Cht lng c ht v y cng nh
nhn thm nng lng (lm tng o sut) l nh tc dng ca lc ly tm khi cnh gung
quay, khc vi bm pittng lm vic nh chuyn ng tnh tin ca pittng.
Bm ly tm mt bc nm ngang. B phn chnh ca bm l bnh gung trn c gn
nhng cnh hnh dng nht nh. Bnh gung c t trong thn bm (c hnh xon c)
v quay vi vn tc ln. Cht lng theo ng ht vo tm gung theo phng thng gc ri
vo rnh gia cc cnh gung v cng chuyn ng vi gung. Di tc dng ca lc ly
tm, p sut ca cht lng tng ln v vng ra khi gung vo thn bm (phn rng gia
v v cnh gung) ri vo ng y theo phng tip tuyn. Khi tm bnh gung to
nn p sut thp. Nh p lc mt thong b cha (b h c p sut kh quyn) cht lng
4
dng ln trong ng ht vo bm. Khi gung quay, cht lng c ht v y lin tc, do
cht lng chuyn ng rt u n (c ht v y lin tc, do cht lng chuyn
ng rt u n (c ht v y u n). u ng ht c li lc ngn khng cho
rc v vt rn theo cht lng vo bm gy tc bm v ng ng. Trn ng ht c van
mt chiu gi cht lng trnh cht lng khi bt ng dn v bm gy ra va p thu
lc c th lm hng cnh gung v ng c in (khi gun quay ngc) do bm bt ng
dng li. Ngoi ra trn ng y cn lp thm mt van chn iu chnh lu lng cht
lng theo yu cu.
Khc vi bm pittng, bm ly tm lc khi ng khng c kh nng ht cht lng,
v lc ly tm xut hin khi gung quay cha ui ht khng kh ra khi bm v ng
ht, to ra chn khng cn thit. V vy trc khi m my bm phi mi cht lng vo
y bm v ng ht hoc nu c th t bm thp hn mc cht lng trong b ht cho
cht lng t ng chon y thn bm.
p sut ca cht lng do lc ly tm to ra hay chiu cao y ca bm ph thuc
vo vn tc quay ca gung; Vn tc cng ln th p sut v chiu cao y cng ln. Tuy
nhin khng th tng s vng quay bt k c, v lc y ng sut trong vt liu lm
gung s tng ln v ng thi tr lc cng tng ln cng vn tc quay. Do bm mt
cp ch t c p sut ti a 40 n 50m, cn mun tng p sut cht lng ln hn na
phi dng bm nhiu cp.
2.3. Mt s loi bm khc
2.3.1 Bm xoy lc
Bm xoy lc c dng khi khng cn
nng sut ln (ti a 40m3/h) nhng p sut cao
(khong 250m, gp 2 n 5 ln bm ly tm c cng
s vng quay).
Cu to bm gm c gung trong c cc hc
nh theo hng bn knh, gung t trong thn hnh
tr, gia gung v thn bm c rnh. Hnh 5. Bm xoy lc
5
l khi quay c mt vng ca cnh gung, cht lng b vng ra v y tr li hc nhiu
ln, mi ln nh vy p sut ca cht lng c tng ln.
Bm xoy lc c dng vi cng sut nh, c vi chc kiloat, bm cc cht
lng t nht, khng c cn bn. Khc vi bm ly tm na l bm xoy lc ht v y cht
lng u theo phng tip tuyn. u im ca bm xoy lc l cu to n gin, kch
thc nh p sut ln. Nhc im nng sut nh, khng vn chuyn c cht lng c
nht cao.
2.3.2 Bm tia (tuye)
Hnh 6. Bm tuye
Nguyn l ca bm tia: dng cht lng hoc kh, hi i qua vi phun c tit din
thu nh lm tng vn tc v gim p sut to ra chn khng, t ht cht lng c
ht t ngoi vo. Dng cht lng ho trn vi dng hi i qua ng dn c tit din m
rng dn lm gim vn tc, to p sut y cht lng ra ngoi.
u im ca bm tia l cu to n gin, gn, kt hp qu trnh vn chuyn v gia
nhit, c th vn chuyn cht lng n mn ho hc.
Nhc im ca bm tia l hiu sut thp, ch vn chuyn cht lng cho php ho
trn.
3. Cc thng s c trng ca bm
3.1. Lu lng (nng sut) ca bm
Lu lng Q l th tch khi cht lng c my bm thc hin bm ln trong mt
n v thi gian [m3/s, m3/h]. Th tch c th l m3 hoc lt, cn thi gian c th tnh l
giy (i vi my bm ln), hoc gi (i vi my bm nh).
6
3.2. Cng sut ca bm
c tnh bng nng lng tiu tn bm lm vic, vi cc loi bm c b phn
dn ng nh ng c in, my hi nc, cng sut ca ng c c tnh bao gm cc
dng cng sut sau y:
3.2.1. Cng sut hu ch
L nng lng m bm tiu tn tng p sut cho cht lng, bng tch s gia p
sut ton phn p (nng lng ring) v lu lng ca dng cht lng qua bm:
Nhi = p.Q = .g.H.Q (1.1)
3.2.2. Cng sut trn trc ca bm
to cng sut hu ch cho bm, cng sut trn trc bm phi b thm phn nng
lng tn tht do ma st trc, c trng bi h s hu ch b, vy:
N hi gHQ
Ntr (1.2)
b b
7
NTT = .Nc (1.5)
Gi tr trong thc t thng c chn theo bng s liu sau:
8
T phng trnh (1.6) v (1.7) ta c:
pv p w 2 w v2
1 1 H h hm,h (1.8)
g g 2g
pr p2 w 22 w 2r
H d hm,d (1.9)
g g 2g
9
tc, tr lc do ma st v qun tnh. Chiu cao ht ca bm tng khi p sut bnh cha
tng v gim vi s tng ca p sut ht, vn tc v tr lc trn ng ng ht.
Q.n
2/3
2
4. Bm v ng ng
4.1. c tuyn ca bm ly tm
10
V l thuyt, c th tm c mi quan h gia cc i lng Q, H, N v n theo
inh lut t l, nhng thc t khng hon ton ng nh vy. Do ngi ta phi da vo
thc nghim, bng cch thay i m ca van chn trn ng y, o s thay i ca
nng sut, p sut, cng sut v tnh ra hiu sut tng ng vi tng vng quay. Kt qu
lp c quan h Q-N v Q- trn th hnh 7. Nhng ng cong biu din quan h
ny c gi l c tuyn ca bm. Khi bit c tuyn ca bm c th chn c ch
lm vic thch hp trong iu kin nht nh. i vi s vng quay khng i th Q tng
khi H gim, tr giai on u l giai on lm vic khng n nh (km theo va p thu
lc) th H v Q cng tng. Do i vi bm tt s khng c on ny. Nu lm th
nghim vi s vng quay khc nhau, s nhn c mt dy cc ng cong Q-H nh trn
hnh 8.
Hnh 7. ng c tuyn ca bm ly tm
11
Dng th c tuyn chung d dng thit lp gii hn s dng bm c hiu qu nht v
chn c ch lm vic thch hp cho bm
12
l ltd w 2
Hm ( ) (gm tr lc ma st v cc b)
d 2g
H Bm
M ng ng
hv
kQ2
Q2 Q Q
Q1 1
Q3
13
5. Bm trong Hysys
My bm c s dng lm tng p lc ca dng cht lng i vo. Ph thuc
vo thng tin c cung cp, my bm s tnh ton p sut, nhit cha bit hoc hiu
sut bm.
Ci t Pump bm phm F12 v chn Pump t UnitOps
view hoc chn t Object Palette. b qua my bm trong qu
trnh tnh ton chn Ignore. Hysys s hon ton b qua s hot
ng (v s khng tnh ton dng ra) cho n khi khi phc li v Biu tng bm
kch hot n bng cch b du tch i.
Chn On Pump Switch kch hot hoc khng kch hot bm hot ng. Nu
nh ny c chn, my bm c bt ln v s hot ng bnh thng. Nu khng
Hysys s khng thay i dng cht lng i qua, c ngha l dng i ra s hon ton ging
nh dng i vo. Khi s dng chn On Pump Switch, nn cung cp tng p hn l
ch ra p sut dng i vo v dng i ra. Nu nh cung cp P, gi tr ny n gin s b
bc b khi tt my bm. Mt khc nu nh xc nh p sut ca dng i vo v dng i
ra, s gp li ng nht khi tt my, v Hysys c gng dng i ra c trng thi nh
dng vo.
5.1. Nguyn l ca bm
Nu nh dng nguyn liu c xc nh y , ch cn cung cp hai trong
nhng bin sau bm c th tnh ton tt c cc bin cha bit:
p sut dng ra hoc s gim p sut
Hiu sut
Nng lng bm
HYSYS cng c th tnh ngc li p sut i vo.
Ch rng i vi mt my bm, hiu sut 100% khng tng ng vi s nn
ng entropi ca cht lng. Cc tnh ton ca my bm c th hin bi HYSYS vi s
tha nhn rng cht lng l khng nn c; c ngha t trng l gi tr khng i (th
tch cht lng khng ph thuc vo p sut). y l mt s tha nhn thng thng cho
cc cht lng xa khi im ti hn, v phng trnh chun a ra trn c chp nhn
rng ri cho vic tnh ton p sut cn thit. Tuy nhin, nu nh mun thc hin php tnh
14
v bm cht lng c th nn c mt cch chnh xc hn (v d nh cht lng gn
im ti hn), nn thit lp my nn (Compressor) thay cho my bm (Pump).
Nu nh chn cch th hin my bm bng cch thay th bng my nn trong
HYSYS, cng sut cn thit v tng nhit ca my nn s lun ln hn ca my
bm (i vi cng mt dng cht lng), v my nn s coi nh l cht lng nn c. Khi
p sut ca cht lng nn c tng ln, nhit cng s tng, v th tch ring s gim.
Cng s ln hn vn chuyn cht lng so vi khi n khng nn c, th hin s tng
nhit mt cht, nh trng hp vi mt my bm trong HYSYS.
5.2. Design Tab
Gm 6 trang: Connections, Parameters, Curves, Links, User Variables, Notes.
Connections Page
Trang ny cung cp thng tin v tn dng vo, dng ra v nng lng i km vi
my bm.
Parameters Page
Nhng thng s thch hp cho my bm l hiu sut on nhit, P v nng lng
bm (cng sut). Ch rng c th cung cp c p sut dng vo v dng ra, trong trng
hp HYSYS s tnh ton P. Hoc c th cung cp p sut ca mt dng v P, HYSYS
s tnh p sut ca dng cn li.
15
Curves Page
Nu nh mun cung cp th ng cong c tuyn ca bm, chn trang th v
cung cp cc h s cho phng trnh bm bc 2, cng nh n v cho p sut v lu lng.
Sau chn Activate Curves, v HYSYS s xc nh tng p qua my bm cho tc
dng chy bit.
trnh li trng lp, cn phi ch chc chn rng cha khai bo tng p qua
my bm, c trong dng chy i km cng nh qu trnh hot ng.
16
User Variables Page
Trang User Variables cho php to ra v b sung cc bin trong case m phng
HYSYS. c thm thng tin v trang ny, xem chng User Variables trong
Customization Guide.
Notes Page
Trang Notes cung cp on vn bn, trong c th ghi li bt c li bnh lun no
hoc thng tin no v My bm, hoc lin quan n m phng ni chung.
5.3. Rating Tab
Nu nh ang lm vic trong ch m phng tnh, khng cn phi thay i bt c
thng tin no trong cc trang c th truy cp t tab ny. c nhiu thng tin hn v vn
hnh my bm trong ch ng, xem ch dn Dynamic Modeling.
17
5.5. Performance Tab
Results Page
Trang Results cha ng nhng thng tin p sut ca my bm. Cc gi tr cho p
sut, tc lc, P, ngoi tr p sut tnh u l nhng gi tr c tnh ton.
p sut tng ch c dng cho m phng ng. c thm thng tin, tham
kho Chng 6 - Rotating Equipment ca ch dn Dynamic Modeling.
5.6. Dynamics Tab
Tab ny ch c dung cho m phng ng. c thm thng tin v tab ny, tham
kho Chng 6 - Rotating Equipment ca ch dn Dynamic Modeling.
18
Ti liu tham kho
1. GS. Nguyn Bin. Cc qu trnh,thit b trong cng ngh ha cht v thc phm. Tp 1.
NXB Khoa hc v K thut, 2007.
2. Perrys Chemical Engineers' Handbook. 8th Edition, McGraw-Hil, 2008.
3. Visual Encyclopedia of Chemical Engineering Equipments. MIT, 2001.
4. Hysys Manual.
19