5

2017

MAJ
PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

Balustrady szklane

Rowy drogowe

Wady po odbiorze robt

Ruszya nowa odsona

Wydarzenia Biznes
Technika Inwestycje
Kariera Jzyki
 f o tostr ona
Fot. Dominik Werner

Muzeum II Wojny wiatowej

w Gdasku
Wykonawcy: I etap (suchy wykop)
Soletanche Polska, II etap
konsorcjum HOCHTIEF Polska, HOCHTIEF
Solutions i Warbud (lider)
Kierownik budowy II etapu: Dariusz
Fot. Roman Jocher

Bednarowski
Architektura: Studio Architektoniczne
Kwadrat Sp. z o.o.
Powierzchnia: cakowita 58 000 m,
uytkowa 33 000 m
Kubatura: 259 000 m3
Wysoko maks.: 40,58 m
Lata realizacji: 20122017

Zdjcia: archiwum Muzeum II Wojny wiatowej

Fot. Roman Jocher

maj 2017 [150] 3

 spis tr e ci
5
2017

10 Na Prezydium KR PIIB o dziaalnoci w 2016 r., konferencji Urszula Kieller-Zawisza

oraz remoncie przyszej siedziby PIIB

11 Szkolenie sdziw i rzecznikw Krystyna Winiewska

12 Przysza siedziba samorzdu zawodowego inynierw Urszula Kieller-Zawisza

budownictwa zmienia oblicze

13 Zmiany w zakresie uzgodnie dokumentacji przez spki PKP S.A.

16 Etyka zawodowa a wizerunek inyniera budownictwa

18 Zjazdy izb okrgowych

27 Przykady spraw dotyczcych odpowiedzialnoci zawodowej Lech Grodzicki

32 Minister uchowski o problemach planistycznych

34 Wady fizyczne ujawnione po obiorze robt budowlanych i co dalej Mariusz Filipek

gwarancja i rkojmia

37 Rowy drogowe jako urzdzenia wodne Joanna Antoniak

41 Kalendarium Aneta Malan-Wijata

43 Normalizacja i normy Magorzata Pogorzelska

ODPOWIEDZI NA PYTANIA

46 Uywanie elementw nawiewnych przy zastosowaniu wentylacji Marcin Gasiski

grawitacyjnej

50 OHS electrical works on site Magdalena Marcinkowska

52 Gos projektantw w sprawie norm

53 MakroTherm ciepo i funkcjonalno Artyku sponsorowany

MIESICZNIK
POLSKIEJ IZBY INYNIERW
BUDOWNICTWA

Okadka: Schody awaryjne. Czsto schody zewntrz-

ne su jako awaryjne zejcia w wysokich budynkach.
Metalowe schody ewakuacyjne umoliwiaj pracownikom
lub mieszkacom opuszczenie zagroonego miejsca w razie
niebezpiecznego zdarzenia. W zwizku z tym, powinny
one spenia szereg okrelonych w przepisach wymogw,
uatwiajcych potencjaln ewakuacj.

Fot.: akiyoko Fotolia

4 Inynier budownictwa
 spis tr e ci

54 Izolacyjno akustyczna i zwizane z ni wymagania dotyczce Leszek Dulak

budynkw

60 Industriebden Inessa Czerwiska

Oeksij Kopyow

62 Zawilgocenie warstw termoizolacyjnych w dachach zielonych. Pawe Kouchowski

Zapobieganie i metody zwalczania

69 BIM Sky is not the limit Szymon Dorna

73 Hilti PROFIS Engineering nowy wymiar projektowania Artyku sponsorowany

zamocowa kotwowych

74 Wybrane przykady modernizacji budynkw prefabrykowanych Anna Ostaska

w celu dostosowania ich do potrzeb mieszkacw

82 IHCTM elektrooporowy system utwardzania rkaww Andrzej Kolonko

kompozytowych CIPP

90 Skd si bior rozdzielnice? Andrzej Solski

95 Podkarpackie Centrum Transferu Niskoenergetycznych Tomasz Pyszczek

Technologii w Budownictwie w Rzeszowie, czyli w poszukiwaniu Marcin Stolarski
estetyki OZE Anna Mik

101 Modernizacja i remonty systemw oczyszczania wody Florian G. Piechurski

basenowej w krytych pywalniach cz. I

106 Najczstsze przyczyny powstawania wad i uszkodze Piotr Hajduk

posadzek przemysowych

111 Balustrady szklane Oeksij Kopyow

115 Okadziny z pyt wielkoformatowych cz. II Maciej Rokiel

120 W biuletynach izbowych...

maj 2017 [150] 5

 5
2017

Barbara Mikulicz-Traczyk
redaktor naczelna

Program Mieszkanie plus pen par ma ruszy w przyszym roku.

BGK Nieruchomoci podpisa ju ponad 70 umw, w ramach ktrych
na obszarze blisko 220 ha powstanie okoo 20 tys. mieszka, a pierwsze z nich
maj zosta oddane ju w kocu biecego roku. Nasz misj jest zwikszenie
dostpnoci mieszka na wynajem (...). Dziaamy na zasadach komercyjnych,
bez angaowania pienidzy podatnikw deklaruje instytucja, ktra jest spk
zalen Banku Gospodarstwa Krajowego. Obecnie w dyspozycji spki
znajduje si 5 mld z, docelowo jak deklaruje prezes BGK potencja tego
funduszu moe wynie nawet kilkadziesit mld z.

6 Inynier budownictwa
f o tostr ona

maj 2017 [150] 7

 f o tostr ona
PRENUMERATA
Doda
tek W 4
prenumerata roczna od dowolnie wybranego
numeru na terenie Polski wcenie 99 z (11 numerw
prenumeracie
2017
stal ie
nictw
udow
wb
cjaln
y wcenie 10) + 27,06 z koszt wysyki zVAT
spe
TANIEJ

KWIECIE
prenumerata roczna studencka od dowolnie
PL ISSN 1732-3428 wybranego numeru wcenie 54,45 z (50% taniej)*
MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA
+ 27,06 z koszt wysyki zVAT

numery archiwalne wcenie 9,90 z + 2,46 z koszt

Monitoring w hydrotechnice
wysyki zVAT za egzemplarz
Przy zakupie jednorazowym wicej ni jednego egzemplarza, koszt wysyki ustalany jest
Przemieszczenia
indywidualnie
fundamentw
zamw na 3
2017

www.inzynierbudownictwa.pl/prenumerata

MARZEC
PL ISSN 1732-3428

MIESICZNIK POLSKIEJ IZBY INYNIERW BUDOWNICTWA

zamw mailem
prenumerata@inzynierbudownictwa.pl
Odwrcony VAT

* Warunkiem realizacji prenumeraty studenckiej Pokrycia

Odbir deskowa
z pyt warstwowych
jest przesanie na numer faksu 22 551 56 01
lub e-mailem (prenumerata@inzynierbudownictwa.pl) Etyka inyniera
kopii legitymacji studenckiej
IB_03_2017_okladka.indd 1 2017-02-22 10:13:55

IB_04_2017_okladka.indd 1 2017-03-22 10:29:26

REKLAMA

III KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA Patrona

TECH-BUD2017

t
Me
NOWOCZESNE MATERIAY, TECHNIKI dialny
PZITB I TECHNOLOGIE WE WSPCZESNYM BUDOWNICTWIE
Oddzia Maopolski
w Krakowie 1517 listopada 2017 r., Krakw Patron
at

TEMATYKA KONFERENCJI PATRONAT HONOROWY

zastosowanie nowoczesnych materiaw Minister Infrastruktury i Budownictwa
M
itechnologii budowlanych we wspczesnych Marszaek Wojewdztwa Maopolskiegoedialny
polskich realizacjach JM Rektor Politechniki Krakowskiej
zastosowanie nowych technik budowlanych
problemy materiaowo-konstrukcyjne we KOMITET ORGANIZACYJNY
wspczesnych realizacjach mgr in. Stanisaw NOWAK przewodniczcy
problemy wspczesnej technologii betonu dr in. Janusz RUSEK AGH w Krakowie
nowoczesne metody projektowania, in. Magorzata SYPIE Koo Modych PZITB
wykonawstwa izarzdzania wbudownictwie
zagadnienia energetyczne, klimatyczne igospodarki ORGANIZATOR
przestrzennej wnowoczesnym budownictwie PZITB Oddzia Maopolski w Krakowie
ul. Straszewskiego 28 lok. 16,18, 31-113 Krakw
KOMITET NAUKOWY tel./faks.: 12 421 47 37, techbud@pzitb.org.pl
prof. dr hab. in. Kazimierz FLAGA przewodniczcy
dr hab. in. Andrzej GARBACZ, prof. PW Szczegowe informacje: www.tech-bud.pzitb.org.pl
dr in. Maciej GRUSZCZYSKI wiceprzewodniczcy
dr hab. in. Janusz MIERZWA, prof. PK Obrady Konferencji odbywa si bd w dniach
dr hab. in. Tomasz SIWOWSKI, prof. P Rz. 1517 listopada 2017 r. w hotelu Novotel
8 Inynier
prof. dr hab.budownictwa
in. arch. Zbigniew ZUZIAK przy ul. Armii Krajowej 11 w Krakowie.

Nasza konferencja pt. Etyka iod-
powiedzialno zawodowa inynie-
rw budownictwa fundamentem
zaufania spoecznego, ktr organi-
zowalimy wmarcu br., zostaa pozy-
tywnie odebrana przez jej uczestni-
kw irodowiska budowlane. Zawsze
zwracam uwag na szczeglne zna-
czenie etycznego postpowania dla
umocnienia rangi i prestiu zawodu
inyniera budownictwa.
Zorganizowanie konferencji pod-
jlimy zmyl owzmocnieniu odpo- oraz wskazywano na dalsze dziaania
wiedzialnoci zawodowej wrd nas
oraz wsparciu wizerunku inyniera
budownictwa, jak rwnie wyznacze-
niu zada uatwiajcych budowanie
wzajemnego zaufania pomidzy iny-
nierem, czyli dostawc usugi, aklien-
tem. Jej bardzo dobry odbir bardzo
mnie ucieszy. Dbao o wizerunek
samorzdu zaufania publicznego,
jakim jestemy, to przede wszystkim
promowanie wrd czonkw etycz-
nego postpowania, skuteczne iszyb-
kie egzekwowanie odpowiedzialnoci
zawodowej, atake poszukiwanie al-
ternatywnych sposobw rozwizywa-
nia potencjalnych konfliktw.
samor z d z awodow y
Fot. Pawe Baldwin
Jak podkreliem w czasie kon- W czasie tegorocznych zjazdw
ferencji, na powysze sprawy b- delegaci oceniali dziaalno ifunkcjo-
dziemy zwraca szczegln uwag nowanie okrgowych organw sta-
i bd chcia, aby okrgowe izby tutowych oraz zgaszali swoje uwagi
take uaktywniy swoje dziaania i postulaty dotyczce dalszego funk-
wtym zakresie. Niektre zizb pod- cjonowania izb. Podnoszono take te-
jy te zagadnienia ju podczas od- mat tegorocznych jesiennych spotka
bywajcych si wkwietniu br. okr- obwodowych, podczas ktrych b-
gowych zjazdw sprawozdawczych. dziemy wybiera delegatw na okr-
Nie tylko relacjonowano przebieg gowe zjazdy sprawozdawczo-wybor-
konferencji, ale take dyskutowano cze. Dlatego te, patrzc na cao
na temat etyki wnaszym rodowisku czekajcych nas prac wtym roku ido
poowy przyszego, trzeba okreli ten
majce na wzgldzie promowanie czas jako okres wytonej pracy.
etycznego wykonywania zawodu. Chciabym take doda tak zin-
Jest to bardzo istotne, e sami do- ynierskiej dziaalnoci e w przy-
strzegamy popeniane bdy i chce- szym roku wejd nowe, poprawione
my je eliminowa. Bdzie to na pew- Eurokody, co spowoduje konieczno
no przyczynkiem do podejmowania dokonywania zmian wobecnie obo-
kolejnych inicjatyw. wizujcych przepisach. To wszystko
Wkwietniu odbyy si we wszyst- przed nami i jest tego niemao, dla-
kich okrgowych izbach zjazdy spra- tego te yczmy sobie wytrwaoci
wozdawcze. Byy to ostatnie zjazdy wdziaaniu oraz wykonywania god-
sprawozdawcze w tej kadencji. Na- nie zawodu inyniera budownictwa
stpne bd miay ju charakter spra- i postpowania jak na inyniera bu-
wozdawczo-wyborczych. Podczas downictwa przystao.
nich zostan wybrane nowe wadze Andrzej Roch Dobrucki
na nastpn kadencj przypadajc Prezes Polskiej Izby
na lata 20182022. Inynierw Budownictwa
maj 2017 [150] 9
 samor z d z awodow y
Na Prezydium KR PIIB o dziaalnoci
w 2016 r., konferencji oraz remoncie
przyszej siedziby PIIB
Urszula Kieller-Zawisza
5
kwietnia br. odbyo si wWar-
szawie posiedzenie Prezydium
Krajowej Rady PIIB. W czasie
obrad zapoznano si ze sprawozda-
niami organw statutowych szczebla
krajowego dotyczcymi dziaalnoci
wubiegym roku.
Danuta Gawcka, sekretarz PIIB,
omwia propozycj sprawozdania
Krajowej Rady za rok 2016. Nastp-
nie Andrzej Jaworski, skarbnik KR
PIIB, zreferowa sprawozdanie finan-
sowe i realizacj budetu w 2016 r.
przez KR PIIB. Funkcjonowanie Krajo-
wej Komisji Kwalifikacyjnej w2016r.
omwi jej przewodniczcy Marian
Pachecki. Prac Krajowego Sdu
Dyscyplinarnego zaprezentowa Gil-
bert Okulicz-Kozaryn, jego przewod-
niczcy. Sprawozdania spotkay si
Gilbert Okulicz-Kozaryn
10 Inynier budownictwa
z uznaniem uczestnikw posiedzenia dyski, wiceprezes PIIB, Zygmunt
i zostay rekomendowane do przed- Meyer, przewodniczcy Zachodnio-
stawienia Krajowej Radzie PIIB. pomorskiej OIIB, iLeszek Mellibruda,
W dalszej czci Tadeusz Durak, psycholog spoeczny ibiznesu. Przy-
przewodniczcy Krajowej Komisji Re- byli dziennikarze zapoznali si zdzia-
wizyjnej PIIB, omwi dziaalno komi- alnoci samorzdu zawodowego
sji oraz stwierdzi, e na podstawie inynierw budownictwa oraz inicja-
przeprowadzonej kontroli komisja b- tywami podejmowanymi przez PIIB.
dzie wnioskowaa o udzielnie absolu- W dalszej czci L. Mellibruda zre-
torium Krajowej Radzie PIIB podczas ferowa wyniki internetowego son-
XVI Krajowego Zjazdu Sprawozdaw- dau pt. Etyka i odpowiedzialno
czego PIIB. inynierw budownictwa w czasach
Andrzej R. Dobrucki, prezes PIIB, zoonych przemian politycznych
podsumowa przebieg ioddwik kon- i gospodarczych, ktry by skiero-
ferencji przygotowanej przez PIIB pt. wany do inynierw budownictwa
Etyka i odpowiedzialno zawodowa oraz inwestorw. Sonda spotka si
inynierw budownictwa fundamen- z duym zainteresowaniem redakto-
tem zaufania spoecznego, ktra od- rw. Rzecznik prasowy PIIB omwia
bya si 16 marca br. w Warszawie. take inne dziaania zwizane zpublic
Prezes PIIB podkreli, e inicjatywa relations dotyczce konferencji oraz
ta spotkaa si z uznaniem zarwno przekazywania informacji mediom
osb uczestniczcych w konferencji, i czonkom samorzdu zawodowe-
jak i rodowiska budowlanego. Za- go inynierw budownictwa. Szcze-
gadnienia zwizane z etyk zawodo- glnie zwrcia uwag na potrzeb
w maj dla inynierw budownictwa publikowania informacji w okrgo-
szczeglne znaczenie, zwaszcza e wych biuletynach oraz na stronach
wykonuj oni zawd zaufania publicz- internetowych OIIB. Patronat me-
nego. Jest to priorytetem dla na- dialny nad konferencj sprawoway
szych dziaa podkrela w swojej czasopisma: Rzeczpospolita oraz
wypowiedzi A.R. Dobrucki. Zauway, Inynier Budownictwa.
e przesanie konferencji bdzie reali- PIIB szykuje take wydawnictwo po-
zowane irozwijane wkolejnych inicja- konferencyjne, w ktrym znajd si
tywach samorzdu zawodowego. m.in. wygoszone referaty problemo-
Urszula Kieller-Zawisza, rzecznik we, ankieta pt. Etyka iodpowiedzial-
prasowy PIIB, omwia przebieg nia- no zawodowa inynierw budownic-
dania prasowego, ktre odbyo si twa w czasach zoonych przemian
przed konferencj. PIIB reprezen- politycznych i gospodarczych z wy-
towali A.R. Dobrucki, Zbigniew Kle- nikami i ich analiz, wystpienia
 samor z d z awodow y

wszystkich panelistw bior- prowadzonego przetargu,

cych udzia wkonferencji. Ze-
spoowi wydawnictwa pokon-
ferencyjnego przewodniczy
Zygmunt Meyer.
Danuta Gawcka, sekretarz
KR PIIB, azarazem przewod-
niczca zespou ds. przebu-
dowy i modernizacji budynku
przeznaczonego na siedzib
PIIB przy ul. Kujawskiej 1
wWarszawie, wdalszej cz-
ci obrad omwia dotych-
czasowe dziaania zespou.
Przekazaa, e wwyniku prze-
anastpnie analizy zoonych
ofert, wybrana zostaa firma
Dekpol S.A. jako wykonawca
prac remontowych budynku.
Orealizacji budetu krajowej
izby w cigu dwch pierw-
szych miesicy 2017 r. mwi
A. Jaworski.
W posiedzeniu prezydium
uczestniczya Justyna Krupa
zDepartamentu Architektu-
ry, Budownictwa i Geodezji
Ministerstwa Infrastruktury
iBudownictwa. Ryszard Rak

Szkolenie sdziw i rzecznikw

Krystyna Winiewska

W
Kazimierzu Dolnym 20 i21
kwietnia br. odbya si na-
rada szkoleniowa przewod-
niczcych okrgowych sdw dyscy-
plinarnych okrgowych izb inynierw
budownictwa, okrgowych rzecznikw
odpowiedzialnoci zawodowej OIIB ko-
ordynatorw, radcw prawnych iosb
obsugujcych prace wtych organach,
czonkw Krajowego Sdu Dyscyplinar-
nego oraz Krajowych Rzecznikw Odpo-
wiedzialnoci Zawodowej.
W naradzie wzi take udzia An-
drzej Roch Dobrucki, prezes Kra-
jowej Rady Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa. Prezes zabierajc
gos krtko opisa stan prac nad
modernizacj budynku nowej sie-
dziby izby w Warszawie. Odnis
si rwnie do przygotowywanych
zmian wustawie osamorzdach za-
wodowych architektw i inynierw
budownictwa. Planowana jest likwi-
dacja trybu odpowiedzialnoci za-
wodowej ipozostawienie tylko trybu
postpowania dyscyplinarnego. Roz-
szerzony ma by katalog kar moli-
wych do stosowania. Nowa ustawa te aspekty wsppracy, ktre mog
prawdopodobnie obowizywaaby od usprawnia wspdziaanie organw
poowy 2018 r. iprzyspiesza zaatwianie spraw.
Narad szkoleniow prowadzili mec. Mecenas Zajc omwi liczne zmiany
Krzysztof Zajc imec. Jolanta Szew- prawne, niektre rewolucyjne, w Ko-
czyk. Omwili istotne problemy po- deksie postpowania administracyj-
jawiajce si we wsppracy midzy nego (Kpa). Nowelizacja Kpa wejdzie
organami krajowymi i okrgowymi, wycie ju 1 czerwca 2017 r. Zaka-
podkrelajc przy tym konieczno da ona m.in. wprowadzenie: instytu-
respektowania przez organy I in- cji mediacji, milczcego zaatwiania
stancji wytycznych otrzymywanych sprawy, ponagle wsytuacji bezczyn-
wkonkretnych sprawach od organw noci organu bd przewlekoci pro-
II instancji. Jolanta Szewczyk zazna- wadzenia postpowania, dorczenie
czya, e prawo jasno wskazuje kom- podmiotom publicznym dokumentacji
petencje sdw i rzecznikw, a bez drog elektroniczn. (Szczegowe
siebie nawzajem nie mog oni funkcjo- omwienie zmian w Kpa znajdzie si
nowa. Prawnicy zwracali uwag na na stronie www.piib.org.pl.)

maj 2017 [150] 11

 samor z d z awodow y

Przysza siedziba samorzdu zawodowego

inynierw budownictwa zmienia oblicze
Urszula Kieller-Zawisza

11
kwietnia br. w siedzibie
Polskiej Izby Inynierw
Budownictwa w War-
szawie podpisano umow pomidzy
PIIB i firm Dekpol S.A. o wykonaw-
stwo robt budowlanych w zakupio-
nej przez samorzd zawodowy iny-
nierw budownictwa nieruchomoci
znajdujcej si przy ul. Kujawskiej 1
w Warszawie, gdzie bdzie mieci-
a si przysza siedziba PIIB. Zgod-
nie z kontraktem firma Dekpol S.A.
jest gwnym wykonawc zaplanowa-
nych prac, ktre maj by ukoczone Umow podpisuje Andrzej Roch Dobrucki, Umow podpisuje Adam Olyski, czonek
wmarcu 2018 r. prezes PIIB Zarzdu Dekpol S.A.

W uroczystoci podpisania umowy

uczestniczyli: Adam Olyski, czo-
nek Zarzdu Dekpol S.A., i Marek
Rabcewicz, kierownik budowy. Pol-
sk Izb Inynierw Budownictwa
reprezentowali: Andrzej Roch Do-
brucki, jej prezes, Danuta Gawcka,
sekretarz i zarazem przewodnicz-
ca Zespou ds. przebudowy i mo-
dernizacji budynku przeznaczonego
na siedzib PIIB w Warszawie przy
ul. Kujawskiej 1, Andrzej Jaworski,
skarbnik, Mariusz Oku, inspektor
nadzoru inwestorskiego ze strony
PIIB nad inwestycj iAdam Kumier-
czyk, zastpca dyrektora Krajowego
Biura PIIB.
Rwnoczenie z podpisaniem umowy
nastpio przekazanie terenu budowy.
W chwili pisania niniejszej informacji
wykonawca przystpi do organizowa-
nia zaplecza budowy oraz prac do roz-
Tak jest teraz... poczcia robt budowlanych. Tak bdzie w przyszoci

12 Inynier budownictwa
 samor z d z awodow y

Zmiany w zakresie uzgodnie

dokumentacji przez spki PKP S.A.

C
zonkowie Podlaskiej OIIB, przy ktre kadorazowo pobieray opaty uzgadniania dokumentacji projekto-
uzgadnianiu projektw nowej za te czynnoci. wych przez zarzdcw terenw kole-
infrastruktury, np. sieci ener- Podejmujc inicjatyw czonkw izby, jowych.
getycznych przebiegajcych przez Andrzej Roch Dobrucki, prezes Kra- 4 kwietnia 2017 r. wpyna odpo-
tereny Skarbu Pastwa bdce wza- jowej Rady PIIB, wystpi w grudniu wied podpisana przez Andrzeja Bittla,
rzdzie spek PKP S.A. tzw. kolejo- 2016 r. z pismem do podsekretarza wktrej poinformowa odaleko idcych
we tereny iobszary zamknite na- stanu wMinisterstwie Infrastruktury zmianach wzakresie uzgodnie doku-
potykali na szereg problemw, m.in. iBudownictwa Andrzeja Bittla zpro- mentacji przez spki PKP S.A.
konieczno dokonywania uzgodnie b o interwencj, w celu stworzenia Biorc pod uwag istot tych zmian,
kolejno ze wszystkimi podmiotami, dla projektantw przejrzystych zasad publikujemy tre listu ministra.

maj 2017 [150] 13

 samor z d z awodow y

14 Inynier budownictwa
samor z d z awodow y

maj 2017 [150] 15

 samor z d z awodow y
Etyka zawodowa a wizerunek
inyniera budownictwa
P
oznanie opinii i postaw ro-
dowiska inynierw budow-
nictwa w zakresie etyki i od-
powiedzialnoci zawodowej byo
celem sondau przeprowadzonego
w zwizku z konferencj pt. Etyka
i odpowiedzialno zawodowa iny-
nierw budownictwa fundamen-
tem zaufania spoecznego. Za naj-
waniejsze dla budowania zaufania
spoecznego najczciej uznawano
uczciwo idbao oprzejrzysto bec wybranych aspektw zachowa
relacji wukadach biznesowych zin-
westorem oraz wysok kultur oso-
bist przejawiajc si m.in. wprze-
Dr Leszek Mellibruda (fot. P. Baldwin)
Wyniki przeprowadzonego sonda-
u przedstawi podczas konferen-
cji psycholog spoeczny ibiznesu
dr Leszek Mellibruda, ktremu re-
dakcja zadaa pytanie:
Panie Profesorze, czy etyki
mona si nauczy?
Mona, anawet trzeba si jej
uczy. Wprzypadku etyki zawo-
16 Inynier budownictwa
strzeganiu norm izasad wspycia
spoecznego.
Internetowy sonda pt. Etyka i od-
powiedzialno zawodowa inynierw
budownictwa w czasach zoonych
przemian politycznych i gospodar-
czych przeprowadzono wmiesicach
lutymarzec 2017 r. Celem bada
sondaowych byo poznanie opinii
i postaw rodowiska inynierw bu-
downictwa rnych specjalnoci wo-
prezentowali: inspektorzy nadzoru,
przedstawicieli rodowiska budowla-
nych wzakresie etyki iodpowiedzial-
noci zawodowej.
dowej, aotakiej tu mwimy, ka-
da organizacja buduje hierarchi
wartoci, ktra jest podstaw za-
chowania jej czonkw iktra rw-
noczenie buduje etos zawodowy.
Etos zawodowy natomiast zawiera
wsobie zarwno tradycyjne war-
toci, te, ktre czsto zwizane s
zmoralnoci, zosobistym przygo-
towaniem do ycia uczciwego, ale
rwnie itu pojawia si specyfika
etyki zawodowej zawiera pewne
przepisy, ktre mwi, co robi,
czego nie robi oraz jak robi.
Kodeks etyczny inyniera budow-
nictwa ma wietnie opisane rne
postawy zawodowe, ktrych nie-
przestrzeganie jest jego narusze-
niem, aponiewa zasady oraz nor-
my tam podane nie dla wszystkich
s oczywiste, dlatego po prostu
Dodatkow intencj byo take pozna-
nie pogldw rodowiska inwestorw
zarwno z bran biznesowych, jak
i administracji wobec okrelonych
wankiecie aspektw zachowa przed-
stawicieli rodowiska budowlanych.
Wsondau wziy udzia cznie 3852
osoby, wtym 3735 inynierw budow-
nictwa, 67 inwestorw ze rodowiska
biznesu oraz 50 osb zadministracji
samorzdowej. Grup inynierw re-
kierownicy budw, kierownicy robt,
menederowie, projektanci, rzeczo-
znawcy, pracownicy, waciciele.
trzeba si ich nauczy. Dodam,
e podwjnie nauczy, bo raz trze-
ba przyswoi wiedz, adwa wyro-
bi nawyk jej przestrzegania. Po-
niewa jednak natura ludzka jest
uomna, dlatego ten nawyk powi-
nien by monitorowany itemu su-
rne instancje: rzecznicy od-
powiedzialnoci zawodowej, sdy
dyscyplinarne czy komisje etyki.
Niezalenie od tych organw obo-
wizek przypominania ozasadach
etycznego postpowania ciy na
wszystkich szefach organw, wtym
wypadku samorzdu zawodowe-
go, przewodniczcych poszczegl-
nych izb okrgowych, szefach biur
(rzecz dotyczy rwnie pracowni-
kw administracyjnych), jednym
sowem wszystkich penicych pro-
fesjonalnie funkcje menaderskie.

Wnioski opracowane wopar-
ciu oprzeprowadzony sonda
s nastpujce:
1. U czciwo i dbao o przejrzy-
sto relacji w ukadach bizneso-
wych jest najwaniejsz skadow
wizerunku inyniera, budujcego
zaufanie spoeczne do zawodu.
2. Wizerunek zawodowy inynierw
budownictwa wymaga wikszej
troski ze strony samych inynie-
rw icaej brany budowlanej.
3. Spoeczne opinie na temat zawodu
inyniera budownictwa nie oddaj
czsto najwaniejszych aspektw
jego pracy i zaangaowania po-
nad 1/3 wypowiedzi we wszystkich
grupach podkrelaa, i praca in-
ynierw jest czsto niedoceniana
przez inwestorw.
4. Inynierowie budownictwa uwaa-
j, e najwikszym zagroeniem
dla pozytywnego ich wizerunku s
opinie niezadowolonych klientw
oraz stereotypy spoeczne, wtym
skonno Polakw do narzekania.
5. Konflikt interesw przy zawiera-
niu umw pomidzy inwestorem
a wykonawc (firm inyniersk),
dotyczcy relacji pomidzy cen
i jakoci, jest czciej dostrze-
krtko
Nowy zawd w budownictwie
Wklasyfikacji zawodw MEN, ktra b-
dzie obowizywaa od 1 wrzenia br., wpro-
wadzony zostanie nowy zawd technik
robt wykoczeniowych wbudownictwie.
Obecnie ksztacenie wtym zawodzie
odbywa si tylko na poziomie zasad-
niczej szkoy zawodowej. Wnowej
klasyfikacji zmieniy si te nazwy
dwch zawodw: technika urzdze
sanitarnych zastpi technik inynierii
gany jako zagroenie pozytywne-
go obrazu zawodu inyniera przez
ludzi z biznesu ni przez samych
inynierw.
6. Rywalizacja midzy firmami wbran-
y budowlanej wyranie zaostrza
si, powodujc konflikty iinne nie-
korzystne zjawiska.
7. Najczciej niewaciwymi posta-
wami i zachowaniami etycznymi
s: brak staego podnoszenia wa-
snej wiedzy i umiejtnoci przez
inyniera oraz zbyt maa dba-
o ogodno ihonor wasnego 12. Poczucie
zawodu.
8. Gwnymi powodami zachowa nie-
etycznych w rodowisku budowla-
nych s: maa znajomo prawa,
przepisw iKodeksu Etyki Zawodo-
wej Czonkw PIIB oraz kultura or-
ganizacyjna niektrych firm pomi-
jajca aspekty etyczne zachowa
ludzkich, jak rwnie egocentryzm,
nadmierna dominacja i inne cechy
niedojrzaej osobowoci inyniera.
9. Poziom korupcji w brany budow-
lanej nie zmieni si zasadniczo
w ostatnim okresie najbardziej
korupcjogenne w sektorze budow-
nictwa s ukady personalne wrd
decydentw.
sanitarnej, amontera sieci, instalacji
iurzdze sanitarnych monter sieci
iinstalacji sanitarnych.
Zdanych MEN wynika, e wobecnym
roku szkolnym 2016/2017 wzawodach
zwizanych zbudownictwem nauk od-
bywa 48,9 tys. uczniw. Wgrupie zawo-
dw zwizanych zkolejnictwem zmianie
ulegnie nazwa jednego zawodu zamiast
technik drg imostw kolejowych bdzie
samor z d z awodow y
10. P
 raca Rzecznikw Odpowiedzial-
noci Zawodowej jest sabo roz-
poznawana przez inynierw,
czonkw PIIB i wymaga wikszej
popularyzacji w fachowych wy-
dawnictwach oraz na portalu
PIIB.
11. Nieufno rodowiska budowla-
nego wobec inwestorw buduj
gwnie negatywne dowiadcze-
nia z przeszoci istnieje po-
trzeba dziaa edukacyjno-profi-
laktycznych wtym zakresie.
braku solidarnoci
w brany budowlanej moe przy-
czynia si do nasilania zachowa
nieetycznych lub/i spadku odpor-
noci na sytuacje pokusy.
13. Znaczny odsetek ludzi z admi-
nistracji i biznesmenw wyraa
krytyczne opinie pod adresem in-
ynierw budownictwa istnieje
potrzeba przygotowania strategii
dziaa zorientowanych na zmia-
n niektrych zachowa inynie-
rw budownictwa i wzmocnienie
standardw zawodowych wrela-
cjach zinwestorami.
Wicej na ten temat na
www.piib.org.pl.
NLshop - Fotolia.com
technik drg kolejowych iobiektw iny-
nieryjnych.
rdo: wnp.pl
maj 2017 [150] 17
 zjazd y izb ok r gow y ch
WITOKRZYSKA OIIB
D
elegaci na zjedzie wito-
krzyskiej Okrgowej Izby In-
ynierw Budownictwa do
szybko uporali si ze sprawami pro-
ceduralnymi, zatwierdzili wszelkie
sprawozdania, udzielili Okrgowej
Radzie absolutorium, przyjli te bez
zastrzee budet na 2017 r. wyno-
szcy 1 921 820 z. Dodatni wynik
za 2016 r. wkwocie 159 260,23 z
przeznaczyli na fundusz rezerwowy,
zktrego mona bdzie sfinansowa
przedsiwzicia remontowe.
Bdzie to trudny rok, bowiem przed
izb uregulowanie nalenoci za pra-
ce remontowe na zakupionym pi-
trze, ado tego by moe dojd nowe
roboty, wic koniecznoci staje si
dalsze oszczdne gospodarowanie
stwierdzia Danuta Jamrozik-
-Szymkiewicz, skarbniczka izby.
Uczestniczca w zjedzie Joanna
Gieroba, wiceprezes Polskiej Izby In-
ynierw Budownictwa, przedstawia
najwaniejsze zagadnienia, jakimi si
PIIB ostatnio zajmuje, m.in. zasada-
mi obligatoryjnego doskonalenia za-
wodowego, konsultacjami i udziaem
wtworzeniu kodeksu urbanistyczno-
18 Inynier budownictwa
-budowlanego, opiniowaniu przepisw
dotyczcych wymaga wobec budyn-
kw, wdraaniu systemu BIM w bu-
downictwie, szczeglnie w maych
i rednich firmach, jak i respektowa-
niem zasad etyki wrodowisku.
Maria Gowacka, prezes Okrgowej
Rady Izby Architektw RP, po raz
kolejny pozytywnie ocenia wsp-
prac z izb inynierw, mwia
o spotkaniach i szkoleniach, a tak-
e wzajemnym udziale w konsulta-
cjach dokumentw legislacyjnych.
Sygnalizowaa konieczno bliszej
wsppracy z politechnik poprzez
interesariuszy jak i angaowania
Andrzej Orlicz
w systemie nauczania dowiadczo-
nych specjalistw praktykw bu-
downictwa iarchitektury.
Podczas obrad zgoszono wnioski o:
wystpienie do ministerstwa oprzy-
wrcenie obowizujcych poprzed-
nio okresw praktyk zawodowych;
nadawanie uprawnie budowlanych
w okrelonych specjalnociach na-
ley przeprowadza stosownie do
odbytej praktyki zawodowej; upo-
rzdkowanie procedur zwizanych
z przeprowadzaniem postpowania
kwalifikacyjnego i egzaminacyjnego;
ujednolicenie interpretacji przepi-
sw dotyczcych stosowania drabin
w rnych wojewdztwach brak
skutkuje nakadaniem mandatw na
kierownikw budw wniektrych re-
jonach kraju.
Delegaci przegosowali uchwa
oudzieleniu PIIB poyczki na sfinanso-
wanie remontu obiektu zakupionego
na siedzib.
Uzupeniono wakaty w skadzie dele-
gatw na zjazd PIIB o Bolesawa Bal-
cerka oraz wkomisji rewizyjnej oAdama
Muszyskiego. Podczas obrad 10 osb
otrzymao Odznaki Honorowe PIIB.
W zjedzie uczestniczyo 93 delega-
tw, frekwencja wyniosa 81,6%.

MAZOWIECKA OIIB
31
marca br. wFalentach
koo Warszawy odby
si XVI Zjazd Spra-
wozdawczy Mazowieckiej Okrgowej
Izby Inynierw Budownictwa, ktry
podsumowa dorobek mazowieckiego
samorzdu za 2016 r. iprzyj plan
dziaania na rok 2017.
Obrady uwietnia obecno wielu
znakomitych goci: przedstawicie-
li resortu infrastruktury i budow-
nictwa, Wojewody Mazowieckiego,
bratnich izb i wsppracujcych
stowarzysze zawodowych oraz
uczelni wyszych. Wadze krajowe
PIIB reprezentowali m.in. jej prezes
Andrzej Dobrucki i prof. Zbigniew
Grabowski.
Mamy dzi liczne dowody mwi W ostatnim roku 20% wszystkich
Mieczysaw Grodzki, przewodnicz-
cy Rady MOIIB i nasza izba jest
zjazd y izb ok r gow y ch
organizacj coraz silniej osadzon
w realiach polskiego ycia spoecz-
no-gospodarczego. Jestemy rozpo-
znawani przez przedstawicieli wadzy
wykonawczej i ustawodawczej jako
wyranie doceniany partner dla wielu
instytucji iorganizacji.
Wyniki zeszoroczne mog by powo-
dem do satysfakcji, poniewa prawie
we wszystkich obszarach dziaania izby
mamy wyrany postp. Jest to zna-
czcy przyrost kadry modych upraw-
nionych inynierw, wzrost zaintereso-
wania doksztacaniem we wszystkich
dostpnych formach wraz zczytelnic-
twem prasy technicznej. Ustabilizowa
si stan liczebny czonkw Mazowieckiej
OIIB ina koniec roku wynis 17104.
przyznanych uprawnie w kraju otrzy-
mali inynierowie wMOIIB. Wub.r. ju
Mieczysaw Wodzicki
89% naszych czonkw przeszo szko-
lenia i jest to wzrost w cigu roku
o10%. Zwiksza si proces integracji
naszego rodowiska iudzia wrozgryw-
kach sportowych, wktrych odnosimy
liczne sukcesy.
Obserwujemy zjawisko odmadzania
si kadry inynierskiej. Roczniki do 35
roku ycia stanowi 10%, ado 45 lat
30% ogu czonkw zuprawnienia-
mi nadanymi wizbie.
Go zjazdu Andrzej Sawoni z Okr-
gowej Izby Lekarskiej podzikowa za
owocn wspprac oraz za bezpored-
nie wsparcie MOIIB wurzdzeniu zjazdu
zul. Puawskiej do siedziby jego izby.
Zjazd przyj sprawozdania organw
izby za ub.r. i udzieli absolutorium
kierownictwu MOIIB. Uchwalono plan
pracy na 2017 r. Zasuonym dziaa-
czom wrczone zostay Zote iSrebr-
ne Odznaki Honorowe PIIB.
Nastpnie prezes A. Dobrucki poinfor-
mowa onabyciu nowej siedziby PIIB na
Mokotowie i przygotowaniach do re-
montu oraz prowadzonej zbirce rod-
kw wizbach na ten cel. Stwierdzi, e
oczekiwaby ze strony MOIIB deklaracji
owpacie od 4,5 do 6,5 mln z. Po dys-
kusji zjazd przegosowa upowanie-
nie do Rady MOIIB o wynegocjowanie
ostatecznej kwoty wkadu izby.
maj 2017 [150] 19
 zjazd y izb ok r gow y ch

WIELKOPOLSKA OIIB Mirosaw Praszkowski

Zdjcia autora

Poinformowa delegatw o postpie

prac przy remoncie i adaptacji za-
kupionego budynku na siedzib PIIB.
Liczy na poparcie izb okrgowych
wtych dziaaniach.
Wodzimierz Draber zoy delega-
tom sprawozdanie zdziaalnoci rady
w2016 r. Kazimierz Ratajczak, skarb-
nik WOIIB, skrtowo wyjani zasady
wylicze realizacji budetu w2016r.
Zabezpieczono wszystkie wydatki
statutowe i nie naruszono rezer-
wy budetowej. Delegaci zatwierdzili
sprawozdania i udzielili absolutorium
Okrgowej Radzie.
Andrzej Mikoajczak, zastpca prze-

4
kwietnia br. w Centrum Kon- Prof. Zbigniew Kledyski, wiceprezes wodniczcego Okrgowej Rady,
gresowym Instytutu Ochrony PIIB, zauway, e kady zjazd jest przedstawi Program dziaalnoci na
Rolin w Poznaniu obradowa wany z punktu widzenia funkcjono- 2017 rok, askarbnik izby propozy-
XVI Zjazd Wielkopolskiej Okrgowej wania samorzdu. XVI Zjazd WOIIB cj budetu na 2017 r. Oba projekty
Izby Inynierw Budownictwa. Pre- powinien wypracowa dobre decyzje zostay zatwierdzone.
zydium zjazdu przewodniczy mgr na podsumowanie w przyszym roku Nastpnie wybrano do skadu Okrgo-
in. Lech Grodzicki. Na 175 upraw- 4-letniej kadencji. Z. Kledyski omwi wych Rzecznikw Odpowiedzialnoci
nionych delegatw wzjedzie wzio podjt na XV Zjedzie PIIB szerok Zawodowej Mirona Maciejewskiego
udzia 133 (76%). dyskusj na temat Co pomaga, aco iMirosawa Sztub.
Delegatw oraz przybyych goci przeszkadza w wykonywaniu zawo- Podczas zjazdu delegaci przyjli 6
honorowych przywita Wodzimierz du inyniera budownictwa? Wnioski wnioskw: 1 wniosek dotyczcy szko-
Draber, przewodniczcy okrgowej z tej dyskusji pozwoliy izbie lepiej le idoskonalenia zawodowego, 3 wnio-
rady WOIIB. ustosunkowa si do przedstawio- ski dotyczce gospodarki finansowej
W wystpieniach goci pado wiele nego we wrzeniu 2016 r. projektu WOIIB, 2 wnioski do rozpoznania ire-
ciepych sw pod adresem Wielko- Kodeksu urbanistyczno-budowlanego. alizacji przez Rad WOIIB.
polskiej OIIB.
Wojciech Jankowiak, wicemarsza-
ek wojewdztwa wielkopolskiego,
zwrci uwag na dalszy dynamiczny
rozwj budownictwa w Wielkopol-
sce. W tym rozwoju podkreli rol
dobrze przygotowanych do dziaania
zawodowego inynierw budownic-
twa skupionych wWOIIB.
Prof. dr hab. in. Tomasz odygowski,
rektor Politechniki Poznaskiej, pod-
kreli, e od wielu lat trwa bardzo do-
bra wsppraca pomidzy PP aWOIIB.

20 Inynier budownictwa

DOLNOLSKA OIIB
8
kwietnia br. w Hotelu Novo-
tel & Ibis odby si XVI Zjazd
Sprawozdawczy Dolnolskiej
Okrgowej Izby Inynierw Budow-
nictwa. Uczestniczyo w nim 134
(78%) ze 171 delegatw.
Zjazd otworzy Eugeniusz Hotaa,
przewodniczcy Rady DOIIB, witajc
wszystkich przybyych, aszczeglnie
goci reprezentujcych wadze ad-
ministracyjne i samorzdowe, wro-
cawskie uczelnie, stowarzyszenia
naukowo-techniczne oraz samorzdy
zawodowe polskie izagraniczne.
Gos zabierali take niektrzy zgoci
zjazdu. Piotr Fokczyski, dyrektor
Wydziau Architektury i Budownic-
twa Urzdu Miejskiego Wrocawia,
mwi oswoich obawach zwizanych
z powstajcym Kodeksem urbani-
styczno-budowlanym i wynikajc
z niego liberalizacj prawa budow-
lanego. Podobna w tonie bya wy-
powied Zbigniewa Kledyskiego,
wiceprezesa PIIB, ktry powiedzia
o spodziewanych w tym roku zmia-
nach w prawie dotyczcym dziaal-
noci samorzdu inynierw budow-
nictwa ipracy inynierw. Wspomnia
rwnie, e PIIB zgosia 500 uwag
szczegowych do projektu Kodeksu
urbanistyczno-budowlanego. Inni go-
cie gratulowali izbie dolnolskiej do-
tychczasowego dorobku i dzikowali
za dobr wspprac wtej kadencji.
Nastpnie na przewodniczcego obrad
delegaci wybrali Janusza Szczepa-
skiego. Wybrano komisje: mandatow,
skrutacyjn oraz uchwa iwnioskw.
Sprawozdanie z dziaalnoci Okr-
gowej Rady w 2016 r. przedstawi
jej przewodniczcy. Podkreli, e do
dziaa rady skierowanych na realiza-
zjazd y izb ok r gow y ch
Agnieszka rodek
Zdjcia: Piotr Rudy
cj staych strategicznych celw izby
doszy elementy zainicjowane przez
rad obecnej kadencji poszukiwanie
nowych form integracji czonkw na-
szego samorzdu, wiksze zaangao-
wanie modych inynierw wprace izby
oraz zwikszenie udziau problematyki
budowlanej w mediach. Tu podkreli
rol dziaajcej od pocztku 2016 r.
internetowej telewizji TV DOIIB,
ktrej programy obejrzao do tej pory
ok. 30 tys. osb.
Przedstawione zostay take spra-
wozdania pozostaych organw izby.
Po krtkiej dyskusji delegaci przyjli
wszystkie sprawozdania oraz udzie-
lili absolutorium Okrgowej Radzie.
Przyjto rwnie budet na rok
2017.
Komisja Uchwa i Wnioskw przed-
stawia 17 wnioskw zgoszonych
przez delegatw: 9 zostao przeka-
zanych rnym organom izby okr-
gowej lub krajowej do rozpatrzenia,
a8 nie nadano biegu. Przewodnicz-
cy Rady DOIIB zaapelowa do dele-
gatw o du aktywno w najbli-
szych miesicach, aby odbywajce
si jesieni tego roku zebrania wy-
borcze czonkw izby miay du fre-
kwencj.
maj 2017 [150] 21
 zjazd y izb ok r gow y ch

LUBUSKA OIIB Zenon Pilarczyk

Z
jazd Lubuskiej Okrgowej
Izby Inynierw Budownic-
twa odby si 1 kwietnia br.
tradycyjnie w reprezentacyjnej sali
Wojewdzkiej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej wGorzowie Wlkp.
Zjazd otworzy Andrzej Cegielnik,
przewodniczcy Rady LOIIB, i powi-
ta przybyych goci: Krystyn Si-
bisk, posa na sejm RP, Danut
Wesoowsk-Wujaszek, zastpc
dyrektora Departamentu Infra-
struktury i Komunikacji w Urzdzie
Marszakowskim w Zielonej Grze,
Danut Gawck, sekretarz KR
PIIB, Ew Mari Barcick, sekretarz
Komisji Rewizyjnej PIIB, wadze sa-
morzdu gospodarczego iprezesw
stowarzysze naukowo-technicz-
nych wwojewdztwie. Na przewod-
niczc zjazdu wybrano Ew Bossy.
Wzjedzie udzia wzio 75 delega- udzielia jej wwysokoci 100 tys. z.
tw na 106 uprawnionych.
Na wstpie gos zabrali gocie. Kry-
styna Sibiska zrelacjonowaa swo-
j prac w sejmowej Komisji Infra-
struktury. Omwia harmonogram
legislacyjny Kodeksu budowlanego.
Przewiduje si uchwalenie tej usta-
wy wraz z ustaw wprowadzajc
wtym roku. Elementy kodeksu wej-
d wycie zpocztkiem 2018 r. Da- OKK LOIIB, poinformowa, e w ubie-
nuta Wesoowska-Wujaszek odczy-
taa list Marszaka Lubuskiego do
delegatw zjazdu. Danuta Gawcka ne. Jacek Kasierski, przewodniczcy
przedstawia prezentacj nowo za- OSD LOIIB, powiedzia, e organ ten
kupionej siedziby PIIB w Warszawie. rozpatrywa w2016 r. 7 spraw, kt-
Koszty dostosowania oraz remontu re w wikszoci dotyczyy niedbaego
obiektu s due i Krajowa Rada PIIB wykonywania obowizkw kierownika
wystpia z wnioskiem do Rad Okr- budowy. Natomiast do OROZ wpyno
gowych PIIB o udzielenie poyczki na 27 spraw. Cz znich dotyczya nie-
ten cel. W odpowiedzi nasza izba porozumie ssiedzkich.
Wszystkie sprawozdania oraz abso-
Nastpnie wrczono Srebrne Odznaki lutorium dla Rady LOIIB uchwalono
Honorowe PIIB Janowi Baszczykowi znaczn wikszoci gosw. Zjazd
i Ireneuszowi Trzciskiemu. Zjazd wy- przyj uchwa w sprawie wystpie-
bra komisje zjazdowe iprzewodnicz- nia do Krajowej Rady PIIB o nadanie
cy organw izby wygosili sprawozda- Srebrnych Odznak Honorowych PIIB
nia. Teresa Domaradzka, skarbnik OR dla Przemysawa Bocha, Jacka Ko-
LOIIB, wskazaa, e rok 2016 zakoczy lana i Antoniego Sawickiego, a zotej
si zyskiem w wysokoci 14 464 z. dla Wadysawa Wierzbickiego. Na za-
Jzef Krzyanowski, przewodniczcy koczenie podjto uchwa w sprawie
skierowania do organw izby wnioskw,
gym roku wnaszym wojewdztwie 97 ktre zgoszono do Komisji Uchwa
osobom nadano uprawnienia budowla- iWnioskw, celem ich rozpatrzenia.

22 Inynier budownictwa

OPOLSKA OIIB
8
kwietnia br. wPrszkowie ob-
radowa XVI Zjazd Sprawoz-
dawczy Opolskiej Okrgowej
Izby Inynierw Budownictwa pod
przewodnictwem Piotra Rybczy-
skiego. Wobradach wzio udzia 85
delegatw ze 105 uprawnionych.
Wrd zaproszonych goci byli m.in.:
Stefan Czarniecki, wiceprezes PIIB,
Urszula Kallik, zastpca przewodni-
czcego Krajowej Komisji Rewizyjnej
PIIB, Katarzyna Kubicz, wojewdz-
ki inspektor nadzoru budowlanego
w Opolu, Zbigniew Bomersbach,
przewodniczcy Opolskiej Okrgowej
Rady Izby Architektw.
Aktywnym czonkom OPL OIIB zo-
stay wrczone Honorowe Odzna-
ki PIIB: zot otrzymaa Joanna
Kurnatowska, za srebrne Anna
Rawska-Skotniczny, Dariusz Bajno,
Bogusaw Barg i Wojciech Otto.
Adam Rak, przewodniczcy Rady
OPL OIIB, przedstawi sprawozdanie
zjej dziaalnoci w2016 r. oraz pro-
gram dziaania na rok 2017.
Wykonanie budetu za 2016 r. oraz
budet na rok 2017 przedstawi
zjazd y izb ok r gow y ch
Ryszard Karwasiecki, skarbnik. Spra-
wozdania zdziaalnoci organw kolej-
no zaprezentowali: Wiktor Abramek
Okrgowej Komisji Kwalifikacyjnej,
Zbigniew Pastuszka Okrgowego
Rzecznika Odpowiedzialnoci Zawo-
dowej, Andrzej Duda Okrgowego
Sdu Dyscyplinarnego, Rafa Porada
Okrgowej Komisji Rewizyjnej. Na-
stpnie zostay podjte przez zjazd
uchway wsprawach: przyjcia spra-
wozda organw statutowych izby,
sprawozdania finansowego oraz wy-
Renata Kicua
Biuro Opolskiej OIIB
konania budetu OPL OIIB za 2016 r.,
atake programu dziaania ibudetu
OPL OIIB na 2017 r. Zjazd udzieli
absolutorium Okrgowej Radzie za
dziaalno w 2016 r. Podj take
uchway wsprawie zmniejszenia licz-
by okrgowych rzecznikw odpowie-
dzialnoci zawodowej OPL OIIB, udzie-
lenia poyczki PIIB na sfinansowanie
remontu i adaptacji budynku w War-
szawie przeznaczonego na siedzib
PIIB, a take zaakceptowa wnioski
o nadanie Odznak Honorowych PIIB
dla czonkw Okrgowej Komisji Re-
wizyjnej.
Podczas obrad delegaci zgosili
7 wnioskw zjazdowych, z czego
2 wnioski uzyskay akceptacj dele-
gatw i zostay skierowane do Rady
OPL OIIB oraz 4 wnioski do Krajowej
Rady PIIB. Na uwag zasuguj te,
ktre dotyczyy rozszerzenia tema-
tyki dostpnych szkole w systemie
e-learningowym oraz przeprowadze-
nia konsultacji wrd czonkw izby
na temat przygotowywanego projek-
tu zasad doskonalenia zawodowego
przez Polsk Izb Inynierw Budow-
nictwa.
maj 2017 [150] 23
 zjazd y izb ok r gow y ch

MAOPOLSKA OIIB Wojciech Biliski

sekretarz Rady Maopolskiej OIIB
Zdjcia: Bartomiej Krcha

imgr in. Pawe Krzysztofowicz, ady-

plom wuznaniu zasug poniesionych na
rzecz rozwoju gospodarki RP wrczo-
no mgr. in. Antoniemu Kawikowi.
Po wyborze komisji zjazdowych proce-
dowano kolejne punkty programu ob-
rad. Sprawozdania zdziaalnoci Rady
MOIIB za 2016 r. zoyli jej przewodni-
czcy dr in. Stanisaw Karczmarczyk
oraz sekretarz dr in. Wojciech Biliski.
Sprawozdanie finansowe za 2016 r.
przedstawi mgr in. Mirosaw Borycz-
ko, skarbnik MOIIB, ktry w osobnym
punkcie obrad omwi rwnie projekt
budetu izby na rok 2017. Sprawozda-
nia z dziaalnoci w 2016 r. poszcze-

8
kwietnia br. w Centrum Kon- funkcji technicznych w budownictwie glnych organw MOIIB przedstawili
gresowym Uniwersytetu Rol- dziekan Andrzej Szarata. ich przewodniczcy: dr in. Zygmunt
niczego w Krakowie odby si Specjalne podzikowania dla dr. in. Rawicki Okrgowej Komisji Kwalifi-
XVI Zjazd Sprawozdawczy Maopol- Stanisawa Karczmarczyka oraz jury kacyjnej, mgr in. Zbigniew Franczak
skiej Okrgowej Izby Inynierw Bu- konkursu za docenienie osigni iny- koordynator Okrgowych Rzecz-
downictwa, w ktrym wzio udzia nierskich iprzyznanie nagrody Statu- nikw Odpowiedzialnoci Zawodowej,
117 na 146 uprawnionych delega- etki Maopolski Inynier Roku 2015 mgr in. Krzysztof Dyk Okrgowego
tw, co stanowio 80,14%. dla dwch przedstawicieli Polskiego Sdu Dyscyplinarnego, mgr in. Danuta
Dr in. Stanisaw Karczmarczyk, Zrzeszenia Inynierw iTechnikw Sa- Opolska Okrgowej Komisji Rewizyjnej.
przewodniczcy MOIIB, powita przy- nitarnych Oddzia w Krakowie zoya Wszystkie sprawozdania zostay przez
byych goci i delegatw. Wybrano mgr in. Magorzata Duma-Michalik, delegatw przyjte, azjazd udzieli Ra-
Prezydium zjazdu z przewodniczc prezes PZITS Oddziau wKrakowie. dzie MOIIB absolutorium za rok 2016.
mgr in. Gabriel Przysta na czele. W trakcie zjazdu Zot i Srebr- Do Komisji Uchwa iWnioskw wpyn-
W zjedzie uczestniczyli zaproszeni n Odznak Honorow PIIB zostali o 6 wnioskw, ktre zjazd przyj do
gocie, ktrzy w krtkich wystpie- odznaczeni: mgr in. Adam Knapik realizacji.
niach poruszyli tematy dotyczce
m.in.: etyki zawodowej inynierw
budownictwa oraz zorganizowanej
przez PIIB konferencji na ten temat
prof. Zbigniew Grabowski, Honoro-
wy Prezes KR PIIB; kontynuacji bar-
dzo dobrej wsppracy midzy Wy-
dziaem Inynierii Ldowej Politechniki
Krakowskiej a Maopolsk OIIB oraz
problemw zwizanych z edukacj
studentw i przygotowaniem absol-
wentw do egzaminu na uprawnienia
budowlane i penienia samodzielnych

24 Inynier budownictwa

LUBELSKA OIIB
7
kwietnia br. w Lublinie odby
si XVI Zjazd Sprawozdaw-
czy Lubelskiej Okrgowej Izby
Inynierw Budownictwa. Uczestni-
czyo w nim 90 ze 103 delegatw,
co stanowio 87,4% uprawnionych.
Zjazd otworzy Wojciech Szewczyk,
przewodniczcy Rady LOIIB, witajc
przybyych delegatw i goci. Nad
sprawnym jego przebiegiem czuwao
Prezydium pod przewodnictwem To-
masza Grzeszczaka.
Uczestniczcy w lubelskim zjedzie
Andrzej Roch Dobrucki, prezes PIIB,
poinformowa zebranych o pracach
PIIB w zwizku z Kodeksem urbani-
styczno-budowlanym oraz ustawie
o architektach, inynierach budow-
nictwa oraz urbanistach. Wspo-
mnia ouwagach zgoszonych przez
samorzd zawodowy, uwzgldnia-
jcych realia wykonywania zawo-
du przez inynierw budownictwa.
Prezes PIIB omwi take przebieg
konferencji pt. Etyka i odpowie-
dzialno zawodowa inynierw bu-
downictwa fundamentem zaufania
spoecznego. Podkreli, e od nas
samych wiele zaley, jak jestemy
postrzegani przez spoeczestwo.
zjazd y izb ok r gow y ch
Wojciech Szewczyk w swoim wy-
stpieniu zwrci uwag nie tylko na
dziaalno izby wminionym roku, ale
w zwizku z jej 15-leciem nawiza
do lat poprzednich. Dla przykadu po-
da, e liczba czonkw lubelskiej izby
wzrosa w tym okresie prawie dwu-
krotnie inadano 3818 uprawnie bu-
dowlanych.
W czasie zjazdu wyrniajcym si
w dziaalnoci na rzecz naszego sa-
morzdu czonkom wrczono Zote
Odznaki Honorowe PIIB. Otrzymali je:
Teresa Stefaniak, Krzysztof Jurycki
i Bolesaw Matej. W zwizku nato- LOIIB zreferowa Program dziaalno-
miast zjubileuszem 10-lecia funkcjo-
nowania biuletynu Lubelski Inynier
Urszula Kieller-Zawisza
Budownictwa wydawanego przez
LOIIB, czonkowie Rady Programowej
czasopisma iredaktor naczelna Ur-
szula Kieller-Zawisza zostali uhonoro-
wani okazjonalnymi statuetkami.
Przewodniczcy LOIIB omwi dzia-
alno Okrgowej Rady w 2016 r.,
a realizacj budetu przedstawi
Zbigniew Mitura, skarbnik. Sprawoz-
dania z dziaalnoci organw statu-
towych omwili ich przewodniczcy.
Delegaci zatwierdzili sprawozdania
iudzielili absolutorium Okrgowej Ra-
dzie. Nastpnie przewodniczcy Rady
ci LOIIB na 2017 rok, a skarbnik
izby omwi propozycj budetu. Za-
rwno program dziaa, jak i budet
na 2017r. zostay zatwierdzone.
W zjedzie wzili udzia take za-
proszeni gocie, m.in.: Dariusz Bal-
wierz, wojewdzki inspektor nadzoru
budowlanego, Piotr Maty z Lubel-
skiego Urzdu Wojewdzkiego, Anna
Halicka, prorektor ds. wsppracy
zotoczeniem spoeczno-biznesowym
Politechniki Lubelskiej, Kazimierz Wi-
dysiewicz, prezes PTM Lublin, Stani-
saw Schodziski, dyrektor GDDKiA
Oddzia Lublin.
maj 2017 [150] 25
 zjazd y izb ok r gow y ch

DZKA OIIB Renata Wostowska

Zdjcia: Jacek Szabela

T
egoroczny, XVI Zjazd dzkiej otrzymali pamitkowe medale jubile-
Okrgowej Izby Inynierw uszowe. Zebrani uczcili take minut
Budownictwa, ktry odby si ciszy zmarych czonkw OIIB.
8 kwietnia w odzi, by szczeglny Wczci sprawozdawczej delegaci po
ze wzgldu na jubileusz izby. Pit- wysuchaniu sprawozda zdziaalnoci
nacie lat temu, 23 marca 2002 r. organw OIIB w2016 r. zatwierdzi-
pierwszy Zjazd dzkiej OIIB powoa li je, podejmujc stosowne uchway
do ycia dzk Okrgow Izb In- iudzielajc absolutorium Radzie OIIB.
ynierw Budownictwa. Etap orga- Uchwalili rwnie budet na 2017 r.
nizacyjny przebieg bardzo sprawnie Zjazd przyj 21 uchwa i9 wnioskw,
idzka OIIB szybko rozpocza re- delegaci zwrcili m.in. uwag na ko- skiego oraz czonka OKK p. Bogdana
alizacj zada okrelonych w usta- nieczno doksztacania modych Wrzeszcza przeprowadzono wybory
wie o samorzdach zawodowych inynierw oraz podjcia pracy nad uzupeniajce. Nowym przewodnicz-
architektw oraz inynierw budow- organizacj inadzorem praktyk zawo- cym OKK zosta dr in. Ryszard Mes,
nictwa, rozwijajc szeroko dziaal- dowych. Wnioskowali take oopraco- a w skad komisji weszli take: Maria
no na rzecz czonkw izby. Nawi- wanie wzorcowych specyfikacji tech- Lisowska iJerzy Przybiski.
zujc do tego jubileuszu, Andrzej R. nicznych wykonania i odbioru robt Sprawny przebieg zjazdu zapewnio
Dobrucki, prezes KR PIIB, podzi- budowlanych oraz tabelarycznych jego Prezydium pracujce wskadzie:
kowa za szereg inicjatyw podejmo- specyfikacji robt zagregowanych cen Urszula Jakubowska, przewodnicz-
wanych przez dzk OIIB, za trud jednostkowych, co pozwoli na norma- ca, Witold Nykiel iJarosaw Bednarek,
powicony na rzecz innych kolegw lizacj rynku robt budowlanych. Nie wiceprzewodniczcy, Monika Moczy-
wykonujcych zawd. zabrako rwnie uwag dotyczcych dowska iTomasz Kluska, sekretarze.
Barbara Malec, przewodniczca prawa budowlanego. Wobradach XVI Zjazdu Sprawozdaw-
Rady OIIB, rozpoczynajc obra- Wzwizku ze mierci dotychczasowe- czego dzkiej OIIB wzio udzia 88
dy przybliya histori powstania go przewodniczcego Okrgowej Komi- ze 102 uprawnionych delegatw oraz
dzkiej OIIB. Wszyscy zgromadzeni sji Kwalifikacyjnej p. Zbigniewa Cicho- zaproszeni gocie.

26 Inynier budownictwa

Przykady spraw dotyczcych
odpowiedzialnoci zawodowej
mgr in. Lech Grodzicki
przewodniczcy Okrgowego
Sdu Dyscyplinarnego Wielkopolskiej OIIB
O
krgowy sd rozpatruje spra-
wy odpowiedzialnoci dyscy-
plinarnej i zawodowej skiero-
wane przez okrgowego rzecznika
odpowiedzialnoci zawodowej jako sd
Iinstancji. Organizacja, zasady itryb
dziaania OSD unormowane s re-
gulaminem przyjtym przez Krajowy
Zjazd Polskiej Izby Inynierw Budow-
nictwa. S dwa rodzaje postpowa,
ktre moe prowadzi sd dotycz
odpowiedzialnoci zawodowej (na pod-
stawie ustawy Prawo budowlane)
idyscyplinarnej (na podstawie ustawy
osamorzdach zawodowych).
Postpowania z zakresu odpowie-
dzialnoci zawodowej prowadzone
s na podstawie przepisw kodeksu
postpowania administracyjnego.
W postpowaniach dotyczcych od-
powiedzialnoci dyscyplinarnej maj
zastosowanie przepisy kodeksu po-
stpowania karnego w zakresie nie-
uregulowanym ustaw osamorzdzie
zawodowym. Czonkowie sdw dys-
cyplinarnych s niezawili wzakresie
orzekania, podlegaj tylko przepisom
prawa. Orzekaj na podstawie swoje-
go przekonania opartego na swobod-
nej ocenie dowodw zebranych wtoku
postpowania z uwzgldnieniem oko-
licznoci (przemawiajcych na korzy
lub niekorzy obwinionego czonka
samorzdu zawodowego). Tym razem
zajmiemy si sprawami zzakresu od-
powiedzialnoci zawodowej, poniewa
Niedbae wykonywanie obowizkw kierownika budowy
to czsty zarzut stawiany obwinionym.
wikszo rozpatrywanych spraw do-
tyczy tego rodzaju odpowiedzialnoci
inynierw.
Czyny powodujce odpowiedzialno
zawodow zagroone s karami:
upomnieniem, upomnieniem z jed-
noczesnym naoeniem obowizkw
ponownego zoenia egzaminu kwali-
fikacyjnego wwyznaczonym terminie,
zakazem wykonywania samodzielnej
funkcji technicznej wbudownictwie na Odpowiadamy za swoje czyny lub za-
okres od jednego do piciu lat (po-
czonym zobowizkiem zoenia egza-
minu kwalifikacyjnego wwyznaczonym
terminie).
Wnioski dotyczce wszczcia post-
powania z tytuu odpowiedzialnoci
zawodowej trafiaj najpierw do okr-
gowego rzecznika odpowiedzialnoci
zawodowej (OROZ), ktry po prze-
prowadzeniu procedury wyjaniajcej
moe skierowa spraw do okrgowe-
go sdu dyscyplinarnego (OSD). Taki
tryb procedowania oznacza, e OROZ
ma kluczow rol w ocenie spraw
wpywajcych do okrgowej izby, od-
dziela sprawy istotne od takich, ktre
si nie kwalifikuj do rozpatrywania
przez sd. Po przeprowadzeniu po-
stpowania wyjaniajcego i uznaniu
wniosku przez rzecznika za zasadny
kieruje on spraw do sdu.
W sprawach tego rodzaju najczciej
chodzi o niedopenienie obowizkw
przez kierownika budowy, projektanta
lub inspektora nadzoru inwestorskie-
samor z d z awodow y
go, rzadko do OSD trafiaj sprawy
dotyczce niedopenienia obowizkw
przy okresowych przegldach budyn-
kw. Wszyscy inynierowie wykonuj-
cy funkcje techniczne wbudownictwie
podlegaj przede wszystkim przepisom
prawa. I nie ma przy tym znaczenia
wola i oczekiwania lub wrcz dania
ze strony zleceniodawcy, inwestora
czy przeoonego bd innej osoby.
niechania w wykonywaniu zawodu za-
ufania publicznego wobec prawa. Za-
ufanie publiczne naley traktowa jako
obowizek wobec spoeczestwa. I to
obowizek na lata. W wyniku naszej
dziaalnoci zawodowej powstaj obiek-
ty, ktre maj suy, funkcjonowa,
istnie, przez wiele lat. Przez cay ten
okres musz by bezpieczne dla ludzi.
Trzeba wic stale pamita o ostro-
noci iprzestrzeganiu przepisw.
W kadym momencie jako reprezen-
tanci zawodu zaufania publicznego
jestemy pod obserwacj otoczenia.
Kady inwestor, waciciel ssiedniej
nieruchomoci, wrcz kady prze-
chodzie moe swoje wtpliwoci do-
tyczce prawidowoci prowadzenia
budowy zgosi Powiatowemu Inspek-
torowi Nadzoru Budowlanego (PINB)
i Pastwowej Inspekcji Pracy (PIP) lub
bezporednio Izbie. Imimo e ani inwe-
stor, ani PINB, ani PIP, ani inna osoba
nie mog by stron postpowania
przed OSD, mog skierowa wniosek
maj 2017 [150] 27
 samor z d z awodow y

do rzecznika i zawiadomi go onieprze-
strzeganiu przepisw lub niewaci-
wym postpowaniu inyniera wzwizku
zwykonywaniem zawodu. Izainicjowa
wten sposb postpowanie rzecznika,
anastpnie sdu.
Przyjta jest zasada stopniowania
kar. Wprzypadku gdy czonek Izby do-
puszcza si czynu skutkujcego odpo-
wiedzialnoci zawodow kolejny raz,
powinien si liczy zwysz kar. Naj-
wysze kary oznaczaj utrat prawa
wykonywania samodzielnych funkcji
wbudownictwie.
Rozpatrzmy kilka przykadw spraw,
w ktrych doszo do postawienia
inyniera przed OSD w2016 r.

Przykad 1. Niedbae wykonywanie obowizkw kierownika budowy; sprawa WOIIB, OSD 2/16.

Wniosek oukaranie osoby penicej funkcj kierownika budowy sieci kanalizacji sanitarnej rzecznik uzasadni stwierdze-
niem obraku nadzoru prac budowlanych, nieprowadzeniu waciwej dokumentacji budowy, nieprzygotowaniu doku-
mentacji powykonawczej, niezgoszeniu obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy,
nieuczestniczeniem wczynnociach odbiorowych oraz nieprzekazaniu inwestorowi owiadcze ozgodnoci wykonania
obiektu budowlanego zprojektem budowlanym, warunkami pozwolenia na budow oraz przepisami, atake owiad-
czenia odoprowadzeniu do naleytego stanu iporzdku terenu budowy itd. Wtoku postpowania wyjaniajcego za-
rzuty te zostay potwierdzone dokumentami przedoonymi przez inwestora izeznaniami obwinionego. Potwierdzono
okolicznoci wskazujce na niedbae wykonywanie obowizkw przez kierownika budowy, wtym take e
obwiniony, penic obowizki kierownika, sporadycznie si pojawia na budowie. Doda trzeba, e obwiniony
by czonkiem innej okrgowej izby, ale obowizki kierownika budowy wykonywa wwojewdztwie wielkopolskim, na
obszarze dziaania WOIIB. Obwiniony mimo poprawnego zawiadomienia nie pojawi si na rozprawie, nie skorzysta
zmoliwoci ustosunkowania si do zarzutw rzecznika. OSD uzna win obwinionego za udowodnion iorzek kar
upomnienia, biorc pod uwag to, e nie by on wczeniej karany ztytuu odpowiedzialnoci zawodowej wbudownic-
twie. Decyzja jest prawomocna. Sprawa bya wywoana skarg inwestora.

Przykad 2. Niedbae wykonywanie obowizkw kierownika budowy; sprawa WOIIB, OSD 3/16.

We wniosku oukaranie rzecznik zarzuci obwinionemu, e penic funkcj kierownika budowy budynku mieszkalnego jedno-
rodzinnego oraz zbiornika bezodpywowego na cieki, realizowa budow wsposb niezgodny zzatwierdzonym projektem
budowlanym i pozwoleniem na budow oraz nieprawidowo dokumentowa zdarzenia w procesie budowlanym. Skarg
na kierownika zoy inwestor, po jej ocenie rzecznik wszcz postpowanie wyjaniajce zurzdu, podobnie jak wsprawie
omwionej wczeniej. Na wezwanie rzecznika skarcy uzupeni dokumenty oposiadane opinie iekspertyzy oraz projekt bu-
dowlany, dziennik budowy idecyzje, atake owiadczenie oobjciu obowizkw kierownika budowy. Wtoku postpowania
wyjaniajcego rzecznik przesucha wiadkw wosobach autora opinii techniczno-budowlanej iosoby, ktra po obwinionym
przeja obowizki kierownika budowy, oraz samego obwinionego. Zzezna tego ostatniego przed sdem wynikao, e po
pierwsze nie przej protoklarnie terenu budowy, ponadto przyzna, e jego wpisy do dziennika budowy byy wniektrych
przypadkach zbyt oglnikowe, atake e dopuci do zmiany konstrukcyjnej stanowicej odstpstwo od ustale iwarunkw
okrelonych wdecyzji opozwoleniu na budow izatwierdzonego projektu budowlanego bez uprzedniej kwalifikacji istotnoci
odstpstwa przez projektanta. Wtym miejscu naley zwrci uwag na postpowanie inwestora, ktry wedug obwinionego
kaza dalej budowa, obiecujc zmian projektu ipozwolenia na budow. Wykonawca kontynuowa roboty ze zmienion
konstrukcj stropu, wedug obwinionego belki byy pooone na polecenie inwestora. Wtej sytuacji obwiniony wpisem do
dziennika budowy postanowi wstrzyma roboty budowlane ze wzgldu na brak uzgodnienia zmian przez inwestora zprojek-
tantem ibrakiem informacji orealnym terminie opracowania projektu zamiennego iuzyskania zmiany pozwolenia na budow.
Obwiniony przyzna, e wpis oprzerwaniu robt traktowa jako rwnoznaczny zzakoczeniem penienia funkcji kierownika,
jednak wdzienniku budowy brak takiego owiadczenia. Wocenie sdu zarzuty zawarte we wniosku oukaranie zostay udo-
wodnione. Kierownik budowy nie wypenia swoich obowizkw wnaleyty sposb. Bdem obwinionego byo,
e zawierzy inwestorowi, i ten dostarczy mu projekt zamienny, izbyt pno przerwa roboty. Wymierzajc kar
upomnienia, sd uwzgldni to, e obwiniony nie by uprzednio karany wsprawie odpowiedzialnoci zawodowej wbudow-
nictwie. Decyzja jest prawomocna.

28 Inynier budownictwa
 samor z d z awodow y

Przykad 3. Niedbae wykonywanie obowizkw kierownika Zarezerwuj termin

budowy; sprawa WOIIB, OSD 4/16.
WOD-KAN 2017
Sprawa wszczta z urzdu przez rzecznika na podstawie skargi inwestora.
XXV Midzynarodowe Targi Maszyn
Rzecznik przeprowadzi postpowanie wyjaniajce i zoy wniosek do OSD
oukaranie osoby penicej obowizki kierownika budowy budynku jednorodzin- i Urzdze dla Wodocigw i Kanalizacji
nego. Wniosek uzasadni tym, e obwiniony niedbale spenia swoje obowiz- Termin: 1618.05.2017
ki, nierzetelnie prowadzi dziennik budowy oraz prowadzi budow wsposb
Miejsce: Bydgoszcz
niezgodny zprojektem budowlanym. Wdzienniku budowy brak potwierdzenia
wykonania wstpnych czynnoci geodezyjnych przez uprawnionego geodet, Kontakt: tel. 52 376 89 25

brak piecztek imiennych osoby uprawnionej do czynnoci geodezyjnych. Budo- www.targi-wod-kan.pl/pl

wa prowadzona bya przez kierownika wsposb niezgodny zprojektem iprze-
pisami techniczno-budowlanymi, wtym m.in. dopuszczono do niewykonania
izolacji przeciwwodnej na elbetowej pycie tarasowej oraz wykonania tej pyty XXIV Midzynarodowe Targi
o zmniejszonej gruboci i uzbrojeniu, nieprawidowego zagszczenia betonu
Stacja Paliw 2017
posadzki, nieprawidowego wykonania elewacji, zaamania schodw zewntrz-
nych wzdu bocznej ciany budynku. W toku postpowania przed OSD po- Termin: 1719.05.2017

twierdzono, e obwiniony kilkakrotnie wpisywa wdzienniku budowy, e nie Miejsce: Warszawa

odbiera robt (m.in. dot. wiby dachowej), lecz brak informacji, czy te roboty
Kontakt: tel. 22 637 50 77 wew. 106
zostay poprawione inastpi ich odbir. Obwiniony zezna te na przykad, e
nie odbiera schodw ipodestu tarasu, awrcz zakaza wpisem do dziennika http://www.targi.paliwa.pl

budowy ich betonowania, jednak gdy wykonawca samowolnie wykona te ele-

menty, to nie podj adnego dziaania poza dokonaniem wpisw onierealizo-
waniu polece przez wykonawc. Wdzienniku budowy nie ma potwierdzenia EXPOPOWER
odbioru przez kierownika budowy tych robt, jednak obwiniony wiedzc, e Midzynarodowe Targi Energetyki
zostay one wykonane pomimo zakazu, do koca penienia funkcji kierownika
Termin: 2325.05.2017
budowy nie wstrzyma robt na budowie. Nie ma rwnie zapisu owstrzyma-
niu robt w zwizku z brakiem reakcji na wpis o niepoprawnym wykonaniu Miejsce: Pozna
elementw. Rwnie zarzut dotyczcy prowadzenia budowy niezgodnie zpro- Kontakt: tel. 61 869 2000
jektem budowlanym znalaz potwierdzenie wmateriale dowodowym. Woce-
http://www.expopower.pl/pl
nie sdu zarzuty zawarte we wniosku oukaranie zostay jednoznacznie udo-
wodnione. Nie ulega wtpliwoci, e bdem obwinionego byo prowadzenie
budowy mimo nawarstwiajcych si bdw wykonawczych, mimo wielokrot-
Modzi dla Inynierii rodowiska
nych wpisw stwierdzajcych nienaleyte wykonanie robt przez wykonawc.
Faktem jest, e kierownik budowy dokonywa regularnie wpisw wdzienniku I Oglnopolska Konferencja Naukowa
budowy i informowa w nim o nieodbieraniu nienaleycie wykonanych prac. Termin: 89.06.2017
Win kierownika budowy byo jednak to, i wmomencie stwierdzenia
Miejsce: Warszawa
kilkukrotnego nierespektowania jego zalece nie wstrzyma robt na
budowie. Wykonawca robt, nie respektujc wpisw w dzienniku budowy, mis.info.pl
dalej wykonywa roboty, doprowadzajc do powstania wad wykonawczych, co
zostao stwierdzone wsporzdzonej na zlecenie wykonawcy opinii technicznej
oceniajcej stan techniczny wykonanych robt. Opinia obarczya jednoznacznie VI Midzynarodowe Targi Budowlane
wykonawc powstaymi bdami iwadami przy realizacji budynku. Wocenie DOM I OGRD
sdu win kierownika budowy by brak reakcji na nierespektowanie jego was
Termin: 1011.06.2017
nych zalece formuowanych wdzienniku budowy iwkonsekwencji niewstrzy-
manie robt na budowie. OSD uzna win obwinionego kierownika budowy Miejsce: Suwaki
iorzek kar upomnienia. Wymierzajc kar upomnienia, sd uwzgldni to, e Kontakt: tel. 603 97 37 26
obwiniony nie by uprzednio karany wsprawie odpowiedzialnoci zawodowej
www.targibudowlane2017.suwalki.info
wbudownictwie. Decyzja jest prawomocna.

maj 2017 [150] 29

 samor z d z awodow y
Podsumowujc kierownicy budowy
w omwionych przypadkach obwi-
nieni zostali o popenienie czynw
okrelonych w art. 95 pkt 4 w zw.
z art. 22 pkt 1, 2, 3, 7, 8 oraz 9
ustawy zdnia 7 lipca 1994 r. Pra-
wo budowlane (t.j. Dz.U. z 2016 r.
poz. 290, ze zm.). Podstaw decyzji
okrgowego sdu dyscyplinarnego
oukaraniu s przepisy art. 96 ust. 1
pkt 1 ustawy zdnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane. Jak wida na
przykadach, kierownicy robt bu-
dowlanych popeniaj podobne bdy
niewaciwie dokumentuj swoje
krtko
Energooszczdno
i akustyka a silikaty
Wmarcu br. Stowarzyszenie Biae
murowanie zorganizowao spotkanie
prasowe powicone energooszczdnoci
iizolacyjnoci cieplnej wbudynkach zsi-
likatw.
Wzili wnim udzia eksperci techniczni
stowarzyszenia. Inynier Tomasz Pou-
biski udowadnia, jak due znaczenie
dla komfortu akustycznego budynku
maj waciwoci uywanych materia-
w, stosowanie odpowiednich rozwiza
projektowo-konstrukcyjnych (np. doty-
czcych wzajemnego poczenia cian)
oraz waciwe wykonawstwo (np. brak
wypenienia spoiny pionowej wprzy-
padku gadkiej powierzchni czoowej
bloczka skutkujcy brakiem szczelnoci
takiej przegrody; uycie nieodpowiedniej
zaprawy). Dobrym sposobem osigania
wysokiej izolacyjnoci jest budowanie
jednowarstwowych przegrd oduej
masie powierzchniowej zsilikatw. Wy-
magania wedug normy PN-B-02151-
3:2015-10 odnonie haasu wbudyn-
kach mieszkalnych nie s obecnie bardzo
wygrowane, warto jest jednak zastoso-
30 Inynier budownictwa
czynnoci i zdarzenia na budowie Na zakoczenie naley przypomnie,
w dzienniku, nie s konsekwentni e informacje okarach iosobach uka-
w wymaganiu waciwej dokumen- ranych s rejestrowane w Krajowym
tacji projektowej od inwestora ieg- Sdzie Dyscyplinarnym, atake odno-
zekwowaniu poprawnego wykonania towywane w rejestrze prowadzonym
robt. Nie potrafili w odpowiednim przez Gwnego Inspektora Nadzoru
momencie wstrzyma robt, doko- Budowlanego.
na konkretnego wpisu orezygnacji
z funkcji do dziennika budowy, aby Uwaga: Artyku ukaza si w nr.
zabezpieczy si przed odpowie- 1/2017 Biuletynu Wielkopolskiej
dzialnoci zawodow. Inn cech Okrgowej Izby Inynierw Budownic-
wspln przytoczonych spraw jest twa.
to, e na takie zaniedbania kierowni-
kw, czsto dopiero po zakoczeniu
budowy, skar si inwestorzy.
wa materiay owyszych parametrach muru zbloczkw czy pustakw (gruboci
akustycznych, aby poprawi akustyk. 2425 cm). Daje to wbudynkach pasyw-
Wprzygotowaniu jest Polska Norma nych dodatkow przestrze na grub
PN-B-02151-5 dotyczca wymaga dla izolacj termiczn. ciany zmateriaw
budynkw mieszkalnych opodwyszo- oduej bezwadnoci cieplnej stwarzaj
nym standardzie akustycznym. moliwo oszczdnego wykorzystania
Inynier Piotr Harasek wskazywa na systemw grzewczych iklimatyzacji.
bezwadno ciepln cian jako wa- Dugi czas oddawania ciepa powoduje,
ny parametr wpywajcy na oszczd- e ogrzewanie moe dziaa tylko wtedy,
no energii wbudynkach pasywnych. kiedy jest potrzebne, bowiem budynek
Czstym rozwizaniem s wic ciany wychadza si bardzo powoli po od-
zblokw silikatowych ocieplone grub czeniu systemu grzewczego. Latem ma-
warstw izolacji (nawet 30 cm). Dziki sywna konstrukcja przegrd sprawia, e
zastosowaniu wytrzymaego silikatu, konieczno chodzenia jest ograniczona,
mur moe mie grubo ok. 1518 cm, awarto pamita, e chodzenie jest ok.
znacznie mniej ni zwykle wprzypadku 4 razy drosze od ogrzewania.
samor z d z awodow y

maj 2017 [150] 31

 w y dar zenia
Minister uchowski o problemach
planistycznych
J
estemy pewni, e po wejciu
w ycie kodeksu przypadki
dziaa niezgodnych z intere-
sem spoecznoci lokalnej zostan
wyeliminowane, a proces lokalizacji
i realizacji inwestycji publicznych b-
dzie efektywny itransparentny za-
powiedzia wiceminister infrastruktu-
ry i budownictwa Tomasz uchowski
3kwietnia br. we Wrocawiu.
Wiceminister T. uchowski podczas
seminarium Problemy planistyczne
wiosna 2017 r. przedstawi kie-
runki prac legislacyjnych MIiB w za-
kresie planowania izagospodarowania
przestrzennego, przede wszystkim
relacjonowa stan prac nad projek-
tem kodeksu urbanistyczno-budowla-
nego. Wiceminister zapowiedzia, e
wII kwartale br. MIiB opublikuje now
wersj kodeksu, przepisy wprowadza-
jce kodeks i projekty ustaw okoo-
kodeksowych, uwzgldniajce wyniki
zakoczonych konsultacji publicznych.
WIII kwartale br. planowane jest skie-
rowanie wszystkich projektw zwi-
zanych zkodeksem do Sejmu RP.
Podczas spotkania wiceminister
mwi o jakoci uchwalanych miej-
scowych planw zagospodarowania
przestrzennego. Wskaza na wyst-
pujce problemy zwizane z lokalizo-
waniem inwestycji na podstawie de-
cyzji o warunkach zabudowy, w tym
m.in. na brak infrastruktury spoecz-
nej i transportowej czy te na brak
32 Inynier budownictwa
Celem nowego kodeksu urbanistyczno-budowlanego jest
przywrcenie izapewnienie efektywnego gospodarowania
przestrzeni oraz wzmocnienie partycypacji spoecznej
wplanowaniu przestrzennym.
wodocigw ikanalizacji na terenach,
na ktrych realizowane s inwestycje
mieszkaniowe, oraz na czste grodze-
nie osiedli blokw mieszkalnych bez
zapewnienia odpowiedniego dostpu.
Zgodnie z przepisami nowego kodek-
su, plan miejscowy bdzie gwnym
narzdziem realizacji polityki prze-
strzennej w gminie. Kodeks przewi-
duje rezygnacj zwydawania decyzji
o warunkach zabudowy i zagospo-
darowania terenu. Rozstrzygnicie
odopuszczalnoci lokalizacji inwestycji
wprzypadku braku planu miejscowego
nastpi w ramach nowo wprowadzo-
nej instytucji zgody inwestycyjnej, po
ustaleniu zgodnoci inwestycji ze stu-
dium rozwoju przestrzennego gminy.
Projekt kodeksu wprowadzi rozwiza-
nia wyznaczajce zasady wsppracy
organw samorzdu terytorialnego
z inwestorami. Wjt (burmistrz lub
prezydent miasta) bdzie mg za-
wrze umow urbanistyczn nakada-
jc na inwestora, wrazie uchwalenia
miejscowego planu umoliwiajcego
realizacj planowanego przez inwesto-
ra przedsiwzicia, obowizek sfinan-
sowania lub wykonania inieodpatnego
przekazania gminie inwestycji powi-
zanych z przedsiwziciem planowa-
nym przez inwestora, przede wszyst-
kim infrastruktury technicznej.
Kodeks wprowadzi uczciwe zasady
finansowania urbanizacji i dostoso-
wanie procedur administracyjnych
do ciaru gatunkowego inwesty-
cji. Inwestycje publiczne bd plano-
wane przy wikszym poszanowaniu
adu przestrzennego i spoecznoci
lokalnych. Nowe przepisy kodeksu za-
stpi opat planistyczn iadiacenc-
k jednolit opat infrastrukturaln
mwi Tomasz uchowski.
Elastyczne inwestowanie zgodnie
znowymi przepisami KUB maj zapew-
ni obszary zorganizowanego inwe-
stowania (OZI). Owprowadzenie roz-
wizania uelastyczniajcego procedury
apelowao wiele rodowisk. OZI umo-
liwi realizowanie duych przedsi-
wzi, wymagajcych koordynacji prac
na etapie planowania przestrzennego,
urbanistyki oraz realizacji inwesty-
cji. Grunty zabezpieczone w planach
jako OZI maj czeka na firmy czy ich
konsorcja, z ktrymi nastpnie maj
by zawierane umowy urbanistyczne.
Na mocy umw urbanistycznych OZI
maj by zabudowywane szybciej
iprociej ni wnormalnym trybie ipod
konkretne potrzeby zainteresowanego
budow biznesu. Bd wic funkcjo-
noway podobnie do specjalnych stref
ekonomicznych.
Organizowane dwa razy w roku se-
minarium Problemy planistyczne
jest kontynuacj cyklu spotka po-
wiconych problematyce gospodarki
przestrzennej, organizowanego przez
urbanistw.
rdo: MIiB
w y dar zenia

maj 2017 [150] 33

 pr awo

Wady fizyczne ujawnione po odbiorze

robt budowlanych i co dalej

gwarancja
radca prawny Mariusz Filipek
Kancelaria Prawna Filipek & Kamiski sp.k.
arahan - Fotolia.com
i rkojmia
Przysugujce inwestorowi uprawnienia z tytuu rkojmi
wskutek wadliwoci wykonanego obiektu nie pozbawiaj
go prawa do wykorzystania uprawnienia w stosunku do wy-
konawcy w ramach obowizujcej midzy nimi gwarancji.

P
o dokonaniu odbioru obiektu
budowlanego czsto mamy do
czynienia z sytuacj, gdy zo-
stan ujawnione wnim wady fizyczne.
Powstaje zatem pytanie, jakie moli-
woci ma inwestor i czy skorzysta-
nie z nich zabezpieczy jego interesy.
Warto wwczas pamita o takich
instytucjach prawnych jak uprawnie-
nia z tytuu rkojmi, a take upraw-
nieniach z tytuu gwarancji. W tym
miejscu wskaza naley, e odbir ro-
bt jest etapem przeomowym wsto-
sunkach midzy inwestorem i wy-
konawc, poniewa z jednej strony
potwierdza wykonanie zobowizania
zgodnie zjego treci iotwiera drog
do zapaty wynagrodzenia wykonawcy
lub te wskazuje na niewykonanie lub
nienaleyte wykonanie zobowizania
wcaoci lub czci irodzi odpowie-
dzialno za wady ujawnione przy od-
biorze, zdrugiej za strony wyznacza
pocztek biegu rkojmi za wady. We-
dug art. 3 pkt 13 Prawa budowlanego
protok stanowi (zarwno czciowy,
jak ikocowy) cz dokumentacji bu-
dowy. Protok jest pokwitowaniem
spenienia wiadczenia i podstaw
dokonania rozlicze stron. Odbir ro-
bt budowlanych nie ma charakteru
czysto technicznego, jak si to po-
wszechnie rozumie, ale ma wistocie
charakter wanej czynnoci prawnej
inwestora iwykonawcy, amianowicie
charakter pokwitowania wykonania
przedmiotu umowy lub umwionej jej
czci czy etapu.
Mwic o uprawnieniach inwestora
ztytuu rkojmi lub gwarancji, naley
mie na wzgldzie art. 656 kodeksu
cywilnego, w myl ktrego do rkoj-
mi za wady stosuje si odpowiednio
przepisy oumowie odzieo. To za de-
terminuje dalsze odesanie, albowiem
zgodnie zart. 638 kodeksu cywilnego
do odpowiedzialnoci za wady dziea
stosuje si odpowiednio przepisy or- z przepisw kodeksu cywilnego do-
kojmi przy sprzeday. Wmyl rwnie
tego przepisu, jeeli inwestor udzieli
gwarancji na wykonane roboty budow-
lane, stosuje si przepisy ogwarancji dzialnoci odszkodowawczej odpowie-
przy sprzeday. Tym samym wykonaw-
ca z umowy o roboty budowlane po-
nosi odpowiedzialno ztytuu rkojmi
wwczas, gdy ujawni si wada, przy
czym podkrelenia wymaga fakt, e
odpowiedzialno wykonawcy nie jest
zalena ani od jego winy, ani od jego
wiedzy oistnieniu wad. Wady fizyczne
mog polega na niezgodnoci rzeczy
sprzedanej zumow. Wszczeglnoci
jeeli nie ma waciwoci, ktre rzecz
tego rodzaju powinna mie ze wzgl-
du na cel w umowie oznaczony albo
wynikajcy zokolicznoci lub przezna-
czenia, nie ma waciwoci, oktrych
istnieniu sprzedawca zapewni kupuj-
cego, nie nadaje si do celu, oktrym
kupujcy poinformowa sprzedawc
przy zawarciu umowy, a sprzedawca
nie zgosi zastrzeenia co do takiego
jej przeznaczenia, zostaa kupujcemu
wydana w stanie niezupenym. War-
to zatem jednoznacznie wskaza, e
w ramach instytucji, jak jest rkoj-
mia, inwestor zyskuje znacznie szer-
sz ochron ni ta przysugujca mu
na zasadach oglnych, wynikajcych
tyczcych nienaleytego wykonania
zobowizania. Co istotne, w przeci-
wiestwie bowiem do oglnej odpowie-
dzialno w ramach rkojmi nie jest
zbudowana w oparciu o zasad winy,
atym samym wykonawca nie ma mo-
liwoci zwolnienia si od odpowiedzial-
noci z tytuu rkojmi przez powoa-
nie si na okolicznoci, za ktre on
odpowiedzialnoci nie ponosi. Odpo-
wiedzialno ztytuu rkojmi za wady
fizyczne nie zaley bowiem od ponie-
sienia przez inwestora szkody, ale
od wykazania, e wada spowodowaa

34 Inynier budownictwa
 pr awo

zmniejszenie wartoci lub uyteczno-
ci obiektu budowlanego1. Przy ocenie
pojcia wady fizycznej zastosowanie
znajduje kryterium funkcjonalne2, od-
noszce si do uytecznoci rzeczy
rozumianej jako spenianie przez ni
wymaga normalnego uytku, doty-
czcych zkolei posiadania takich wa-
ciwoci przez przedmiot sprzeday,
ktre odpowiadaj jego przeznaczeniu
lub wynikaj zokolicznoci bd umo-
wy3. wiadczenie wykonawcy w umo-
wie o roboty budowlane okrelone
zostao jako oddanie obiektu budowla-
nego, stanowicego cao dajc si
wyodrbni co najmniej pod wzgldem
technicznym lub technologicznym,
wykonanego zgodnie zprojektem iza-
sadami wiedzy technicznej. Podsta-
wow przesank odpowiedzialnoci
wykonawcy budowlanego z tytuu r-
kojmi jest istnienie wady. Z wad fi-
zyczn obiektu budowlanego bdziemy
mieli do czynienia zatem wtedy, gdy
obiekt zosta wykonany niezgodnie
zumow, projektem budowlanym czy
te przepisami obowizujcymi w za-
kresie wykonawstwa robt budow-
lanych. Przysugujce inwestorowi
uprawnienia ztytuu rkojmi wskutek
wadliwoci wykonanego obiektu bu-
dowlanego nie pozbawiaj go jednak
prawa do poszukiwania najlepszej dla
siebie w danych okolicznociach re-
kompensaty. Inwestor moe wykona
take swoje uprawnienia w stosunku
do wykonawcy w ramach obowizuj-
cej midzy nimi gwarancji. Co wane,
danie zgwarancji wtej sytuacji nie
musi by poprzedzone prb skorzy-
stania z rkojmi, czy te nie wklucza
prawa z tytuu rkojmi4. O ile jednak
rkojmia jest reimem odpowiedzial-
noci ustawowej, otyle samo istnie-
nie oraz tre gwarancji maj swoj
genez w autonomii kontraktowej.
Prerogatywy gwarancyjne upowa-
niaj gwaranta do dokonania wyboru5.

1
T ak wyrok Sdu Apelacyjnego wBiaymstoku zdnia 4 marca 2015 r., IACa 373/14, cyt. Ustawowa odpowiedzialno sprzedawcy ztytuu
rkojmi za wady sprzedanej rzeczy ma charakter absolutny, tzn. sprzedawca nie moe si zniej zwolni, obcia go ona niezalenie od tego,
czy to on spowodowa wadliwo rzeczy, czy ponosi wtym zakresie jakkolwiek win, anawet czy wogle wiedzia lub mg wiedzie
otym, e sprzedawana rzecz jest wadliwa. Brak wiedzy, choby nawet elementarnej, czy nawet podejrze waden sposb nie wpywaj na
wyczenie odpowiedzialnoci czy nawet jej ograniczenie.
2
Wyrok Sdu Najwyszego zdnia 8 marca 2005 r., IV CK 636/04, cyt. Pomidzy pokryciem dachowym przewiewnym apokryciem dachowym
nieszczelnym, przez ktre przedostaje si deszcz i nieg, zachodzi zasadnicza rnica z punktu widzenia uytecznoci rzeczy sprzedanej
wrozumieniu art. 556 k.c. Dachwka ze wzgldu na swe przeznaczenie powinna zabezpiecza dach, ktrym jest pokryta, przed deszczem
iniegiem. Jeli nie ma takich waciwoci, to przyj naley, e ma wad zmniejszajc jej uyteczno wrozumieniu art. 556 k.c., chyba e
przyczyn nieszczelnoci dachu jest niewaciwe uoenie dachwki.
3
Wyrok Sdu Apelacyjnego wKrakowie zdnia 9 grudnia 2015 r., IACa 1148/15, cyt. Zgodnie zart. 556 1 k.c., majcym zastosowanie
zmocy art. 638 k.c. do umw odzieo, sprzedawca jest odpowiedzialny wzgldem kupujcego, jeeli rzecz sprzedana ma wad zmniejsza-
jc jej warto lub uyteczno ze wzgldu na cel wumowie oznaczony albo wynikajcy zokolicznoci lub zprzeznaczenia rzeczy, jeeli
rzecz nie ma waciwoci, oktrych istnieniu zapewni kupujcego, albo jeeli rzecz zostaa kupujcemu wydana wstanie niezupenym.
Sama formalna tylko zgodno rzeczy znorm techniczn nie wycza jeszcze skutecznoci zarzutu istnienia wady fizycznej rzeczy, gdy
pojcie wady fizycznej jest szerokie. Decyduje tu kryterium funkcjonalne, obejmujce przeznaczenie rzeczy ijej uyteczno, anie kryterium
normatywno-techniczne. Wad dziea jest zatem okrelone odstpstwo od umowy, co sprawia, e pojcie wady ma charakter relatywny,
zaleny od treci umowy stron.
4
Wyrok Sdu Najwyszego zdnia 5 lutego 2003 r., II CKN 1248/00, cyt. Uregulowany wart. 579 k.c. kumulatywny zbieg uprawnie zrkojmi
igwarancji sprowadza si do moliwoci dokonania przez kupujcego wyboru jednego zdwch reimw odpowiedzialnoci sprzedawcy
(gwaranta) ztytuu wystpienia okrelonej wady fizycznej rzeczy. Dokonany wybr wie wodniesieniu do tej wady do koca jej istnienia
ipowoduje zawieszenie roszcze wynikajcych zdrugiej podstawy odpowiedzialnoci. Roszczenia te staj si bezprzedmiotowe zchwil
zaspokojenia roszczenia wybranego. Jeli natomiast nie zostao ono zaspokojone, kupujcy moe pozosta przy roszczeniach wybranej pod-
stawy odpowiedzialnoci albo sign po roszczenia wynikajce zdrugiego reimu odpowiedzialnoci. Jeli zatem kupujcy wodniesieniu do
stwierdzonej wady da naprawy rzeczy woparciu oudzielon gwarancj, to wybr ten wie wtym znaczeniu, e dopiero niezrealizowanie
tego dania przez sprzedawc (gwaranta) wodpowiednim terminie otwiera uprawnionemu drog do skorzystania zrkojmi albo do docho-
dzenia dalszych uprawnie zgwarancji. Natomiast skuteczne zrealizowanie przez gwaranta zgoszonego dania naprawy rzeczy iusunicie
wady wstosownym terminie sprawia, e przywrcona zostaje konieczna ekwiwalentno wiadcze iinne roszczenia zarwno zgwarancji,
jak irkojmi staj si, wodniesieniu do tej wady, bezprzedmiotowe.
5
Wyrok Sdu Najwyszego zdnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 166/11, cyt. Rkojmia zapewnia minimum ochrony interesw kupujcego,
agwarancja jakoci nie jest jej modyfikacj, lecz odrbn, dodatkow form zabezpieczenia interesw kupujcego, nie podlega wic ograni-
czeniom przewidzianym dla rkojmi. Gwarancji udziela sam gwarant, decydujc otym, wjakim zakresie chce przej ryzyko ponad albo obok
tego, co przewiduje rkojmia. Tre stosunku gwarancji jest, zgodnie zart. 577 1 k.c., ksztatowana przez umow. Wrczenie dokumentu
gwarancyjnego ijego przyjcie przez nabywc powoduje powstanie stosunku obligacyjnego pomidzy wystawc tego dokumentu inabywc
rzeczy. Wsytuacji, wktrej wrczajcy dokument gwarancyjny sprzedawca nie jest jego wystawc, peni on rol jedynie posaca, chyba
e jest przedstawicielem gwaranta. Stwierdzenie to wyjania znaczenie zapewnie co do jakoci rzeczy udzielanych przez sprzedawc iich
mocy wicej dla gwaranta. Jeeli zatem sprzedawca nie jest przedstawicielem gwaranta, zapewnienia przez niego wyraane nie wi tego
ostatniego, skoro stosunek obligacyjny wynikajcy zgwarancji powstaje pomidzy wystawc gwarancji anabywc rzeczy.

maj 2017 [150] 35

 pr awo
Umowny charakter instytucji gwaran-
cji decyduje o tym, e udzielajcego
jej gwaranta obcia kontraktowa od-
powiedzialno odszkodowawcza za
uszczerbki, ktrych beneficjent upraw-
nie gwarancyjnych doznaje na skutek
niewykonania lub nienaleytego wyko-
nania umowy. Awic gwarancja jakoci
jest udzielana dobrowolnie, jej tre
formuuje gwarant, inwestor za przez
przyjcie zrk sprzedawcy dokumentu
gwarancyjnego wyraa zgod na za-
warte wnim warunki gwarancji6. Gwa-
rancja jednak stanowi zapewnienie, e
dany obiekt budowlany jest dobrej ja-
koci, awprzypadku wystpienia wady
wtoku zgodnej zprzeznaczeniem eks-
ploatacji zostanie ona usunita, a za-
tem odpowiedzialno dajcego gwa-
rancj obejmuje zwyke funkcjonowanie
obiektu7. Oczywiste jest, e istota
6
 yrok Sdu Apelacyjnego w Gdasku z dnia 23 wrzenia 2009 r., I ACa 712/09, cyt. Stosunek gwarancji ma charakter umowny i podlega
W
zasadzie swobody umw, co oznacza, e tre zobowizania gwaranta moe by co do zasady okrelona swobodnie, co umoliwia rwnie
ograniczenia obowizkw z gwarancji.
7
Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 26 padziernika 1993 r., II CRN 109/93 cyt. Gwarancja jest przyrzeczeniem danym kupujcemu (art. 577
1 k.c.), e w okresie gwarancyjnym gwarant bierze na siebie odpowiedzialno za zgodn z przeznaczeniem normaln eksploatacj rzeczy.
krtko
Odczarowa prefabrykaty
Szwedzi wiedz doskonale, e budowa
wsystemie prefabrykacji mona itanio,
iadnie, ibezpiecznie. Pekabex, polska
spka giedowa od lat obecna wSkan-
dynawii, wybudowaa ju wSzwecji
ponad 3 tys. mieszka wtym wanie
systemie.
Dostarczone wprost zpolskich fa-
bryk wysoko przetworzone prefabry-
katy, wktrych s ju zamontowane
okna wraz zparapetami, kanay pod
instalacj elektryczn, atake warstwy
zizolacj termiczn ielewacj, mon-
towane s na budowie przez kilkuoso-
bowe brygady montaowe opowiada
Micha Oskroba, kierownik projektu.
36 Inynier budownictwa
udzielanej gwarancji jakoci polega na
zapewnieniu przez gwaranta, e wy-
konany przez niego przedmiot umowy
posiada i bdzie posiada przez okres
prby okrelone waciwoci umoliwia-
jce jego normalne uytkowanie, zgod-
nie zfunkcj iprzeznaczeniem. Wypada
jednak podkreli wtym przypadku, e
mimo to, i zobowizania gwaranta,
maj charakter bardzo daleko idcy
gwarant nie moe przyj na siebie
zobowiza, ktre nie s obiektywnie
moliwe do dotrzymania.
Wtakim przypadku nastpiby bowiem
skutek przewidziany w art. 387 1
kodeksu cywilnego, ktry okrela, e
umowa owiadczenie niemoliwe jest
niewana. Wypada rwnie w tym
miejscu wskaza, i jeeli w doku-
mencie gwarancyjnym lub w umowie
To woczywisty sposb uatwia prac,
zmniejsza koszty iilo ewentualnych
usterek. Zanim jednak do tego dojdzie,
ogromnie wany dla inwestora jest
proces przygotowawczy iprojektowy
podkrela. Na tym etapie rozwi-
zuje si bowiem wszelkie problemy,
ktre pojawi si mog wcaym proce-
sie inwestycyjnym. Rwnie wany jest
nadzr iprzestrzeganie zasad BHP.
Szwedzi s tu mocno wyczuleni, my
tego pilnujemy imidzy innymi dlatego
nasza wsppraca przebiega tak do-
brze dodaje polski inynier.
Wydaje si zatem, e nadszed czas
na polskie realizacje wtym systemie,
inwestora zwykonawc nie ma takie-
go postanowienia waciwym cza-
sem lub odpowiednim terminem do
wykonania przez gwaranta jego obo-
wizkw jest okres niezbdny wnor-
malnym toku postpowania do doko-
nania naprawy, przy czym nie krtszy
od zastrzeonego w gwarancji, nie
za okres wynikajcy z moliwoci
faktycznych gwaranta.
Na koniec naley take doda, e
oprcz rkojmi igwarancji, wprzypad-
ku wad obiektu budowlanego, moliwe
jest dochodzenie roszcze przeciwko
wykonawcy na zasadach oglnych, tj.
wedug regu art. 471 inast. kodeksu
cywilnego ito zarwno obok jednoczes-
nego korzystania z instytucji szcze-
glnych, jak i bez korzystania z tych
instytucji.
szczeglnie biorc pod uwag zaoe-
nia rzdowego programu Mieszkanie
plus. Skala programu powinna pomc
wobnieniu kosztw budowy do oczeki-
wanych 22,5 tys. z/m.

Rowy drogowe jako urzdzenia wodne
Joanna Antoniak
R
ealizacja jakichkolwiek robt
budowlanych ze wzgldu na
obowizujcy wPolsce system
prawny musi by poprzedzona zespo-
em czynnoci przygotowawczych,
w tym rwnie uzyskaniem niezbd-
nych decyzji administracyjnych. Wza-
lenoci od charakteru projektowane-
go obiektu rne s rodzaje zezwole,
ktre musi otrzyma inwestor, aby
przeprowadzi cay proces zgodnie
z wymaganiami obowizujcego pra-
wa. Moe do nich nalee rwnie po-
zwolenie wodnoprawne na wykonanie
urzdzenia wodnego, wydawane na
podstawie ustawy Prawo wodne.
Kwalifikacja urzdzenia
wodnego
Definicja zawarta w art. 9 ust. 1
pkt 19 ustawy Prawo wodne [1]
wskazuje, e zakwalifikowanie dane-
go obiektu jako urzdzenia wodnego
jest uzalenione od funkcji, jak peni
on wksztatowaniu zasobw wodnych
oraz korzystaniu z wd. Wymienio-
ny przepis zawiera katalog otwarty
najczciej wystpujcych urzdze nych szczegowych, oktrych mowa
wodnych, w tym m.in. budowle pi-
trzce, upustowe, przeciwpowo-
dziowe i regulacyjne, a take kanay
i rowy (art. 9 ust. 1 pkt 19 lit. a)
[1]. Rowami wmyl przepisw ustawy
s sztuczne koryta prowadzce wod
wsposb cigy lub okresowy osze-
rokoci dna mniejszej ni 1,5 m przy
ich ujciu (art. 9 ust. 1 pkt 13).
pr awo
Ocena, czy dany rw stanowi urzdzenie wodne,
zawsze powinna prowadzi do ustalenia, czy wpywa
on na ksztatowanie zasobw wodnych bd suy
korzystaniu z wd.
Naley podkreli, e poniewa urz- gulacji stosunkw wodnych wcelu po-
dzenie wodne ma ksztatowa zasoby lepszenia zdolnoci produkcyjnej gleby,
wodne lub suy korzystaniu z nich uatwienia jej uprawy oraz ochrony
do katalogu tego bd si zalicza uytkw rolnych przed powodziami.
wycznie rowy trawiaste, ktre Jednoczenie konieczne jest zwrce-
umoliwiaj infiltracj wd. Urzdze- nie uwagi, e w ustawie [1] pod ha-
nia takie bd powodowa obnienie sem urzdze wodnych zawarta jest
poziomu wd gruntowych na tere- wiksza grupa obiektw anieli wycz-
nach przylegych (rw suchy) bd te nie urzdzenia melioracji wodnych.
podniesienie poziomu tych wd lub
nawet ich stagnacj (rw wypeniony Zacznijmy od pocztku
wod). Do katalogu urzdze wodnych Czynnoci wymagajce uzyskania
nie bd natomiast zaliczane rowy pozwolenia wodnoprawnego zostay
szczelne, stanowice de facto otwar- wymienione w art. 122, natomiast
te systemy kanalizacyjne. dziaania zwolnione z tego obowizku
Wszystkie rowy nieuszczelnione nale- w art. 124 ustawy [1]. I tak zgod-
y zatem zakwalifikowa jako urzdze- nie z art. 122 ust. 1 pkt 3 ustawy
nia wodne, przy czym wzalenoci od uzyskania pozwolenia wodnopraw-
penionych funkcji bd one nalee do nego wymaga wykonanie urzdze
rnych grup urzdze. Rowy odwad- wodnych, zwolnieniu za w tym za-
niajce drogi, pooone w pasie dro- kresie podlega wmyl art. 124 jedy-
gowym, s urzdzeniami technicznymi nie wykonywanie urzdze wodnych
tych drg, arowy odwadniajce osiedla do poboru wd podziemnych na po-
mieszkaniowe s elementem zagospo- trzeby zwykego korzystania z wd
darowania terenw budowlanych. zuj ogbokoci do 30 m (art. 124
Specyficzny rodzaj urzdze wodnych pkt. 5) oraz wykonywanie urzdze
stanowi urzdzenia melioracji wod- sucych do odwadniania obiektw
lub wykopw budowlanych, jeeli za-
wart. 73 ust. 1 [1], ado ktrych za- sig oddziaywania tego odwadnia-
liczane s m.in. rowy wraz z budow- nia nie wykracza poza granice tere-
lami zwizanymi z nimi funkcjonalnie. nu, ktrego zakad jest wacicielem
Naley jednak podkreli, e wskazane (wwczas zwolnione z uzyskania po-
rowy oraz budowle, aby speni defi- zwolenia jest rwnie samo odwad-
nicj melioracji wodnych, musz su- nianie, por. art. 124 pkt. 6).
y okrelonym celom, ktre zostay Dodatkowo trzeba zwrci uwag na
przez ustawodawc wyszczeglnione szczegln kategori czynnoci, kt-
wart. 70 ust. 1 ww. ustawy, tj.: re- rych nie dotyczy obowizek uzyskania
maj 2017 [150] 37
 pr awo
pozwolenia wodnoprawnego, a ktre
jednak podlegaj swoistej reglamen-
tacji. Mowa o dziaaniach wymagaj-
cych dokonania zgoszenia, ktrych
zamknity katalog zosta wymieniony
w art. 123a [1]. Przepis ten zosta
wprowadzony ustaw [2] iobowizu-
je od dnia 31 grudnia 2015 r. Naley
jednak podkreli, e ustawodawca
tutaj take nie przewidzia moliwoci
potraktowania roww stanowicych
urzdzenia wodne w sposb mniej
rygorystyczny.
Uwzgldniajc przedstawiony wywd
dotyczcy zakwalifikowania wszyst-
kich nieuszczelnionych roww jako
urzdze w taki czy inny sposb
ksztatujcych zasoby wodne, wy-
pada stwierdzi, e wykonanie rowu
w tym rwnie rowu drogowego
zawsze bdzie wymagao uzyskania
pozwolenia wodnoprawnego na wy-
konanie urzdzenia wodnego na pod-
stawie art. 122 ust. 1 pkt 3 usta-
wy Prawo wodne. Co wicej, naley
zwrci uwag, e wmyl art. 9 ust. pkt 2 [1], a w zwizku z tym inwe-
2 pkt 2 przepisy Prawa wodnego do-
tyczce wykonania urzdze wodnych
stosuje si odpowiednio do odbudowy,
rozbudowy, przebudowy, rozbirki lub
likwidacji tych urzdze, z wycze-
niem robt zwizanych z utrzymy-
waniem urzdze wodnych w celu
zachowania ich funkcji. Wjudykaturze
oraz pimiennictwie wskazuje si, e
stosowanie przepisw odpowiednio
oznacza trzy moliwoci: 1) stosowa-
38 Inynier budownictwa
nie wprost, bez adnych modyfikacji,
wstosunku do innego przedmiotu ni
okrelony w przepisie; 2) stosowa-
nie ich zodpowiednimi modyfikacjami;
3) brak zastosowania wobec innego
przedmiotu ze wzgldu na bezprzed-
miotowo lub sprzeczno z innymi wystpi do organu administracji
przepisami. Oznacza to, e w przy-
padku planowanych robt zwizanych
np. zprzebudow urzdzenia wodne-
go kadorazowo konieczna jest ocena,
czy i w jaki sposb w danej sytuacji
bd miay zastosowanie okrelone
przepisy ustawy [1].
Klasycznym przykadem przebudowy
rowu drogowego jest wykonanie zjaz-
du z drogi na posesj, wymagajce
zabudowy rowu przepustem. Wsytu-
acji gdy przepust posiada niezbdny
przekrj, zapewniajcy przepyw wd i charakterystycznych dla nich bio-
bez powodowania ujemnych skutkw
na terenach przylegych (a zatem
niepowodujcy negatywnego kszta-
towania zasobw wodnych), nie ma
podstaw do stosowania art. 9 ust. 2
organ waciwy do rozpatrzenia
stor nie musi si ubiega ouzyskanie
pozwolenia wodnoprawnego. Naley
podkreli, e ocena w zakresie ko-
niecznoci wystpienia o stosowne
pozwolenia naley przede wszystkim
do inwestora, dopiero pniej na ten
temat wypowiada si waciwy organ
administracji publicznej.
Jednoczenie na marginesie wypada
wspomnie o uregulowanej w art.
64a ustawy [1] instytucji legaliza-
fotofuerst - Fotolia.com
cji urzdzenia wodnego wykonanego
bez wymaganego prawem pozwole-
nia wodnoprawnego. Zgodnie z tym
przepisem w przypadku wykonania
urzdzenia wodnego bez wymagane-
go pozwolenia jego waciciel moe
zwnioskiem olegalizacj tego urz-
dzenia (art. 64a ust. 1). Legalizacja
urzdzenia moe nastpi jedynie
wwczas, gdy jego wykonanie nie
naruszyo przepisw o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym,
a take art. 63 [1], w myl ktre-
go przy projektowaniu, wykonywaniu
oraz utrzymywaniu urzdze wod-
nych naley kierowa si m.in. zasa-
d zrwnowaonego rozwoju, wtym
zachowaniem dobrego stanu wd
cenoz, potrzeb zachowania istniej-
cej rzeby terenu oraz biologicznych
stosunkw w rodowisku wodnym
i na terenach podmokych. Ocena
tych kwestii jest dokonywana przez
wniosku. Jeeli wniosek olegalizacj
urzdzenia nie zostanie zoony lub
przeprowadzona analiza wskazuje, e
urzdzenie to nie moe zosta zale-
galizowane ze wzgldu na sprzecz-
no z obowizujcymi przepisami,
wtedy organ nakada na wacicie-
la obowizek likwidacji urzdzenia,
ustalajc warunki itermin wykonania
tego obowizku (art. 64a ust. 5).
Wtoku postpowania wyjaniajcego
 pr awo

organ moe rwnie stwierdzi, e
wykonane urzdzenie nie ksztatuje
w aden sposb zasobw wodnych,
a zatem nie ma obowizku jego le-
galizacji, poniewa nie stanowi ono
urzdzenia wodnego postpowanie
to powinno zosta umorzone jako
bezprzedmiotowe.
Rowy drogowe apozwolenie
wodnoprawne kontrowersje
Wpimiennictwie kilkakrotnie prezen-
towany by pogld, e konieczno uzy-
skania pozwolenia wodnoprawnego na
wykonanie rowu drogowego wwietle
obowizujcych przepisw prawa bu-
dzi wtpliwoci (por. Bogusaw Mysz-
kiewicz, Rowy przydrone a Prawo
wodne, nr 6/2006 IB; Piotr Bieniek,
Przydrone rowy odwadniajce jako
urzdzenia wodne, nr 10/2006 IB).
Szczeglnie interesujcy jest wywd
P. Bieka, w ktrym powizano ko-
nieczno uzyskania pozwolenia na wy-
konanie roww zkwesti odwodnienia
obiektw lub wykopw budowlanych,
o ktrych mowa w art. 124 pkt. 6
ustawy [1]1. Wocenie autora ww. ar-
tykuu analiza tego przepisu wkontek-
cie zasady amaiori ad minus prowa-
dzi do konkluzji, e nie jest konieczne
uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego
na odwodnienie obiektu budowlane-
go, w wyniku ktrego co do zasady
nie powstaje lej depresji (w tym np.
odprowadzanie wd opadowych i roz-
topowych z terenu drogi). Automa-
tycznie pociga to zdaniem autora
brak obowizku uzyskania zezwolenia
na budow urzdze sucych temu
odwodnieniu, nawet jeli miayby one
status urzdzenia wodnego.
REKLAMA
Powyszy wywd opiera si na ca-
kowicie bdnym w moim mniemaniu
zaoeniu, tj. na zakwalifikowaniu od-
prowadzania wd opadowych irozto-
powych zterenu drogi jako czynnoci
mieszczcej si wdefinicji odwadnia-
nia obiektu budowlanego. Jak najbar-
dziej prawdziwe jest stwierdzenie,
e droga stanowi obiekt budowlany
w myl przepisw ustawy Prawo
budowlane [3], jednak odprowa-
dzanie z niej wd opadowych i roz-
topowych nie jest kwalifikowane
jako czynno odwodnienia, ale jako
szczeglne korzystanie z wd zde-
finiowane w art. 37 [1]. W zwizku
ztym bez wzgldu na zasig oddzia-
ywania takiego korzystania zwd do
wykonania urzdze sucych do re-
alizacji przedmiotowego odwadniania
(w tym rwnie roww drogowych)
nie bdzie mia zastosowania art.
124 pkt. 6 [1].
Sformuowanie odwodnienie obiektu
budowlanego lub zakadu grniczego
nie zostao w sposb jednoznaczny
wyjanione wart. 9 ust. 1 [1], sta-
nowicym zbir definicji sporzdzo-
nych na potrzeby tego aktu praw-
nego. Niemniej posikujc si innymi
uregulowaniami zawartymi w usta-
wie, mona wysnu wniosek, e od-
wodnienie takie ma na celu obnienie
poziomu wd zalegajcych wgruncie,
nie za odprowadzanie z niego wd
opadowych. Wskazuje na to tre
cytowanego art. 124 pkt 6 [1],
zgodnie z ktrym wymg uzyskania
pozwolenia wodnoprawnego zosta
uzaleniony od zasigu leja depresji,
wystpujcego wszake wwyniku ob-
nienia poziomu wd podziemnych.

1
 rzmienie tego przepisu ulegao zmianom. W2006 r. byo nastpujce: Pozwolenie wod-
B
noprawne nie jest wymagane na () odwadnianie obiektw lub wykopw budowlanych,
jeeli zasig leja depresji nie wykracza poza granice terenu, ktrego zakad jest wacicie-
lem. Obecnie obowizujcy przepis: Pozwolenie wodnoprawne nie jest wymagane na ()
odwadnianie obiektw lub wykopw budowlanych, atake wykonanie sucych do tego
urzdze wodnych, jeeli zasig oddziaywania nie wykracza poza granice terenu, ktrego
zakad jest wacicielem.

maj 2017 [150] 39

 pr awo
Czy pozwolenie wodnoprawne
wystarczy?
Pozwolenie wodnoprawne poprzedza
wydanie pozwolenia na budow, stano-
wicego ostateczn zgod na wykona-
nie obiektu wprocesie inwestycyjnym.
Wypada podkreli, e pozwolenia na
budow wymaga prowadzenie robt
budowlanych, co do zasady zwiza-
nych z obiektem budowlanym. W tym
miejscu naley si odwoa do definicji
zawartych w Prawie budowlanym [3],
zgodnie zktrymi przez obiekt budow-
lany rozumie si budynek, budowl bd
obiekt maej architektury, wraz z in-
stalacjami zapewniajcymi moliwo
uytkowania obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem, wzniesiony zuyciem
wyrobw budowlanych (art. 3 pkt 1
ustawy [3]), roboty budowlane nato-
miast obejmuj budow, atake prace
polegajce na przebudowie, montau,
remoncie lub rozbirce takiego obiektu
(art. 3 pkt 7 ustawy). Naley rwnie
zwrci uwag na definicj urzdze czym ustawodawca nie uwzgldni
budowlanych, przez ktre rozumie
si urzdzenia techniczne zwizane
zobiektem budowlanym izapewniajce
moliwo uytkowania obiektu zgodnie
zjego przeznaczeniem, wstosunku do
ktrych brak jest wymogu uycia wyro-
bw budowlanych.
Wkontekcie przywoanych przepisw
naley stwierdzi, e ziemny, nieumoc-
niony rw drogowy stanowi urzdzenie
budowlane zwizane z obiektem dro-
gowym, a zatem w sytuacji gdy jego
wykonanie (przebudowa, rozbudowa,
rozbirka) wie si zrobotami budow-
lanymi zwizanymi ztym obiektem, po-
winien zosta objty pozwoleniem na
budow wramach tych robt. Nie b-
dzie natomiast wymagane indywidualne
pozwolenie na budow takiego rowu,
np. w przypadku jego przebudowy
wsposb niezaleny od funkcjonowania
obiektu drogowego. Prace bd ww-
czas wykonywane wycznie na podsta-
wie pozwolenia wodnoprawnego.
40 Inynier budownictwa
Odmienna sytuacja ma miejsce, gdy
rw drogowy jest wykonywany zuy-
ciem wyrobw budowlanych wtedy
taki rw bdzie kwalifikowany jako
budowla, czyli obiekt budowlany, na
ktrego wykonanie konieczne jest
uzyskanie pozwolenia na budow bez
wzgldu na to, czy odbywa si to
w zwizku z budow obiektu drogo-
wego czy te w sposb niezaleny
od tego obiektu. Naley podkreli,
e uycie ww. wyrobw nie musi by
rwnoznaczne zuszczelnieniem rowu
iutrat przez niego cech urzdzenia
wodnego.
Podsumowanie
Reasumujc, wymienione przepisy
ustawy [1] okrelaj wprost koniecz-
no wystpienia oudzielenie pozwo-
lenia wodnoprawnego w przypadku
wykonywania urzdze wodnych. Je-
dyne wyjtki wtej kwestii zostay wy-
mienione wart. 123a i 124 [1], przy
tu moliwoci zwolnienia z koniecz-
noci uzyskania takiego pozwole-
nia w przypadku roww drogowych.
Przebudowa (odbudowa, rozbudowa,
rozbirka, likwidacja) rowu, w zale-
noci od sytuacji, moe wymaga
uzyskania waciwej decyzji wzwiz-
ku zzapisem art. 9 ust. 2 pkt 2 [1].
Natomiast ocena, czy dany obiekt
stanowi urzdzenie wodne, zawsze
powinna by dokonywana w kontek-
cie definicji zawartej w art. 9 ust.
1 pkt 19 [1], azatem powinna pro-
wadzi do ustalenia, czy wpywa on
na ksztatowanie zasobw wodnych
bd suy korzystaniu zwd.
Konieczno uzyskania pozwolenia
na budow takiego rowu drogowego
bdzie natomiast uzaleniona od cha-
rakteru projektowanego urzdzenia
oraz rodzaju inwestycji, w ramach
ktrej bdzie on wykonywany.
Literatura
1. U
 stawa zdnia 18 lipca 2001 r. Prawo
wodne (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 469
zpn. zm.).
2. U
 stawa z dnia 16 grudnia 2015 r.
ozmianie ustawy Prawo wodne oraz
ustawy ozmianie ustawy Prawo wod-
ne oraz niektrych innych ustaw (Dz.U.
z2015 r. poz. 2295).
3. U
 stawa zdnia 7 lipca 1994 r. Prawo bu-
dowlane (t.j. Dz.U. z2016 r. poz. 290).
Fot. K. Winiewska
 pr awo

Ka l e n d a r i u m
13.03.2017 Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zdnia 10 lutego 2017 r. wsprawie ogosze-
nia jednolitego tekstu ustawy Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. z2017 r. poz. 519)

weszo
Obwieszczenie zawiera jednolity tekst ustawy zdnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska.
w ycie

16.03.2017 Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zdnia 24 lutego 2017 r. wsprawie ogosze-
nia jednolitego tekstu ustawy oprzygotowaniu irealizacji inwestycji wzakresie obiektw energetyki
jdrowej oraz inwestycji towarzyszcych (Dz.U. z2017 r. poz. 552)
weszo
w ycie Obwieszczenie zawiera jednolity tekst ustawy zdnia 29 czerwca 2011 r. oprzygotowaniu irealizacji inwestycji
wzakresie obiektw energetyki jdrowej oraz inwestycji towarzyszcych.

25.03.2017 Rozporzdzenie Ministra Energii zdnia 16 marca 2017 r. wsprawie ceny referencyjnej energii elektrycz-
nej zodnawialnych rde energii w2017 r. oraz okresw obowizujcych wytwrcw, ktrzy wygrali
aukcje w2017 r. (Dz.U. z2017 r. poz. 634)
weszo
w ycie Rozporzdzenie stanowice akt wykonawczy do ustawy zdnia 20 lutego 2015 r. oodnawialnych rdach ener-
gii (Dz.U. poz. 478 zpn. zm.) okrela maksymaln cen wzotych za 1 MWh, za jak w2017 r. moe zosta
sprzedana przez wytwrcw wdrodze aukcji energia elektryczna zodnawialnych rde energii (tzw. cena re-
ferencyjna). Wporwnaniu zprzepisami obowizujcymi wpoprzednim roku womiu przypadkach dokonano
podwyszenia wartoci cen referencyjnych, awczterech przypadkach jej obnienia. Rozporzdzenie wyznacza
take pitnastoletni okres trwania obowizku zakupu energii elektrycznej oraz taki sam okres prawa do pokry-
cia ujemnego salda wytworzonej winstalacjach odnawialnego rda energii, obowizujcy wytwrcw, ktrzy
w2017 r. wygraj aukcj.
Pojawiy si take dwa inne rozporzdzenia dotyczce aukcji na energi zodnawialnych rde energii w2017r.,
tj. rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 20 marca 2017 r. wsprawie maksymalnej iloci iwartoci energii elek-
trycznej zodnawialnych rde energii, ktra moe zosta sprzedana wdrodze aukcji w2017 r. (Dz.U. z2017r.
poz. 712) oraz rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 20 marca 2017 r. wsprawie kolejnoci przeprowadzania
aukcji na sprzeda energii elektrycznej z odnawialnych rde energii w 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 713).
Akty te weszy wycie wdniu 18 kwietnia 2017 r.

3.04.2017 Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej zdnia 14 marca 2017 r. wsprawie ogoszenia jednolitego
tekstu rozporzdzenia Ministra Obrony Narodowej wsprawie warunkw technicznych, jakim powin-
ny odpowiada obiekty budowlane niebdce budynkami, suce obronnoci Pastwa oraz ich usy
weszo tuowanie (Dz.U. z2017 r. poz. 711)
w ycie
Obwieszczenie zawiera jednolity tekst rozporzdzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 sierpnia 1996 r.
wsprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada obiekty budowlane niebdce budynkami, su-
ce obronnoci Pastwa oraz ich usytuowanie.

5.04.2017 Rozporzdzenie Rady Ministrw zdnia 6 marca 2017 r. zmieniajce rozporzdzenie wsprawie opat
za korzystanie ze rodowiska (Dz.U. z2017 r. poz. 723)

zostao
Rozporzdzenie wprowadza zmiany wrozporzdzeniu Rady Ministrw zdnia 12 padziernika 2015 r. wsprawie opat
ogoszone za korzystanie ze rodowiska (Dz.U. poz. 1875) wzakresie stawek opat za umieszczanie odpadw na skadowisku.
Akt prawny wejdzie wycie zdniem 1 stycznia 2018 r.

maj 2017 [150] 41

 pr awo

REKLAMA
6.04.2017 Rozporzdzenie Ministra Rozwoju
i Finansw z dnia 22 lutego 2017 r.
zmieniajce rozporzdzenie w spra-
weszo wie warunkw obniania wartoci
w ycie korekt finansowych oraz wydatkw
poniesionych nieprawidowo zwiza-
nych zudzielaniem zamwie (Dz.U.
z2017 r. poz. 615)

Zmieniane rozporzdzenie Ministra Roz-

woju z dnia 29 stycznia 2016 r. w spra-
wie warunkw obniania wartoci korekt
finansowych oraz wydatkw poniesionych
nieprawidowo zwizanych z udzielaniem
zamwie (Dz.U. poz. 200) dotyczy za-
mwie realizowanych ze rodkw pu-
blicznych w ramach projektw objtych
wspfinansowaniem w zakresie polity-
ki spjnoci w perspektywie finansowej
20142020 zgodnie z warunkami wynika-
jcymi zustawy zdnia 29 stycznia 2004 r.
Prawo zamwie publicznych (t.j. Dz.U.
z2015 r. poz. 2164 zpn. zm.) albo zumo-
wy odofinansowanie projektu, albo zdecy-
zji odofinansowaniu projektu. Nowelizacja
rozszerza zakres stosowania zmienianego
rozporzdzenia oustaw zdnia 21 padzier-
nika 2016 r. o umowie koncesji na roboty
budowlane lub usugi (Dz.U. poz. 1920).
Zmiany obejmuj take zacznik do roz-
porzdzenia okrelajcy stawki procentowe
stosowane przy obnianiu wartoci korekt
finansowych ipomniejsze dla poszczegl-
nych kategorii nieprawidowoci indywi-
dualnych. Maj one na celu dostosowanie
rozporzdzenia do znowelizowanej ustawy
Prawo zamwie publicznych.

8.04.2017 Ustawa z dnia 24 lutego 2017 r.

o zmianie ustawy o przygotowaniu
i realizacji strategicznych inwestycji
wesza w zakresie sieci przesyowych (Dz.U.
w ycie z2017 r. poz. 635)

Ustawa wprowadza zmiany wzaczniku

do ustawy zdnia 24 lipca 2015 r. oprzy-
gotowaniu i realizacji strategicznych in-
westycji w zakresie sieci przesyowych
(Dz.U. z 2016 r. poz. 1812) polegajce
na rozszerzeniu wykazu strategicznych
inwestycji w zakresie sieci przesyowych.
Dodane do ustawy inwestycje bd pod-
legay szczeglnym zasadom iwarunkom
przygotowania, realizacji i finansowania
okrelonym wakcie prawnym.

Aneta Malan-Wijata

42 Inynier budownictwa
 normaliz acja i normy

POLSKIE NORMY Z ZAKRESU BUDOWNICTWA OPUBLIKOWANE W MARCU 2017 R.

Numer referencyjny normy Data
Lp. Numer referencyjny i tytu normy KT**
zastpowanej * publikacji
PN-EN 12697-17:2017-03 wersja angielska
1 Mieszanki mineralno-asfaltowe Metody bada Cz 17: PN-EN 12697-17+A1:2008 2017-03-27 212
Ubytek ziaren w prbkach porowatego asfaltu
PN-EN 15651-1:2017-03 wersja angielska
2 Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw PN-EN 15651-1:2013-03*** 2017-03-17 214
i przejciach dla pieszych Cz 1: Kity do elementw fasad
PN-EN 15651-2:2017-03 wersja angielska
3 Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw PN-EN 15651-2:2013-03*** 2017-03-14 214
i przejciach dla pieszych Cz 2: Kity szklarskie
PN-EN 15651-3:2017-03 wersja angielska
4 Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw PN-EN 15651-3:2013-03*** 2017-03-17 214
i przejciach dla pieszych Cz 3: Kity do zczy sanitarnych
PN-EN 15651-4:2017-03 wersja angielska
5 Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw i przejciach PN-EN 15651-4:2013-03*** 2017-03-07 214
dla pieszych Cz 4: Kity stosowane do przej dla pieszych
PN-EN 15651-5:2017-03 wersja angielska
Kity niestrukturalne stosowane w zczach budynkw
6 PN-EN 15651-5:2012 2017-03-31 214
i przejciach dla pieszych Cz 5: Ocena i weryfikacja staoci
waciwoci uytkowych, oznakowanie i etykietowanie
PN-EN 1766:2017-03 wersja angielska
7 Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych PN-EN 1766:2001 2017-03-03 274
Metody bada Betony wzorcowe do bada
PN-EN 1253-5:2017-03 wersja angielska
8 Wpusty ciekowe w budynkach Cz 5: Wpusty ciekowe PN-EN 1253-5:2005P 2017-03-21 278
z oddzielaniem cieczy lekkich
PN-EN 16573:2017-03 wersja angielska
Wentylacja budynkw Badania waciwoci elementw
9 skadowych budynkw mieszkalnych Wielofunkcyjne 2017-03-17 317
urzdzenia wentylacyjne nawiewno-wywiewne do budynkw
jednorodzinnych zawierajce pomp ciepa
* Zastpowanie (wycofywanie) normy obejmuje wszystkie wersje jzykowe tej normy oraz wszystkie elementy dodatkowe.
** Numer komitetu technicznego.
*** Norma zharmonizowana (rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 305/2011 uchylajce dyrektyw 89/106/EWG Wyroby
budowlane) komunikat ogoszony w Dzienniku Urzdowym Unii Europejskiej OJ 2017/C 076/05 z 10 marca 2017 r.
+A1; +A2; +A3 element numeru normy skonsolidowanej, tzn. normy, w ktrej wszelkie zmiany i poprawki s wczone do treci normy
(informacja o wczonych zmianach znajduje si w przedmowie normy).
AC poprawka europejska do normy.
Ap poprawka krajowa do normy.
UWAGA: Poprawki AC i Ap s dostpne w wyszukiwarce norm na stronie www.pkn.pl do bezporedniego pobrania.

ANKIETA POWSZECHNA
Polski Komitet Normalizacyjny, jako czonek europejskich organizacji normalizacyjnych, uczestniczy w procedurze opiniowania Norm
Europejskich.
Pena informacja o ankiecie dostpna jest na stronie: www.pkn.pl/ankieta-powszechna.
Przedstawiony wykaz projektw PN jest oficjalnym ogoszeniem ich ankiety powszechnej. Ankieta projektu EN jest jednoczenie ankiet
projektu przyszej Polskiej Normy (prEN = prPN-prEN).
Wykaz jest aktualizowany na bieco, dla kadego projektu podano odrbnie termin zgaszania uwag.
Uwagi do projektw prPN-prEN mona zgasza bezporednio na stronie internetowej (przycisk Zgo uwagi) lub na waciwych
formularzach przesya do Sektora Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych PKN wpnsbd@pkn.pl.
Szablony formularzy i instrukcje ich wypeniania s dostpne na stronie internetowej PKN.
Projekty PN s dostpne do wgldu w czytelniach Wydziau Sprzeday (WDI) PKN (Warszawa, d, Katowice), adresy dostpne s rwnie
na stronie internetowej PKN.
Magorzata Pogorzelska
kierownik sektora
Wydzia Prac Normalizacyjnych Sektor Budownictwa i Konstrukcji Budowlanych

maj 2017 [150] 43

 na cz asie

Biurowce Imagine w odzi

Na skrzyowaniu ulic Pisudskiego i migego-Ry-
dza Avestus Real Estate zrealizuje kompleks biuro-
wy. W 2 budynkach bdzie 14 500 m powierzchni
biurowej oraz 2300 m powierzchni usugowej. Po-
wstanie 356 miejsc parkingowych (trzeci budynek)
oraz 49 stojakw rowerowych. Rozpoczcie prac
III kwarta br., planowany termin ukoczenia na
przeomie 2018 i 2019 r.

Modernizacja szkoy wHolandii 

Podczas renowacji szkoy Helicon VMBO Den Bosch z lat 80. ar-
chitekci z biura SP Architecten stworzyli fasad przypominajc
odygi bambusa. Wykorzystano wtym celu 1050 m2 paneli Quadro-
Clad300 Hunter Douglas Architectural. Zielone panele fasadowe
oraz rolinno podkrelaj, e jest to szkoa rolnicza.

Koek DuoPower 
DuoPower marki fischer to mocowanie, ktre samo dopasowuje si do konkretnego ro-
dzaju podoa dziki kombinacji dwch skadnikw tworzywa mikkiego i twardego.
Po osadzeniu w otworze koek fischer ulega takiemu odksztaceniu, ktre lepiej zespaja
si z danym materiaem, przez co uzyskuje wysz nono. Wytrzymuje wikszo
typowych obcie w domu i na budowie.

Autograph Collection Hotels wKrakowie 

Angel Poland Group w kamienicy z XIV w. przy ul. Stradomskiej
1214 zrealizuje 5-gwiazdkowy hotel sieci Mariott International.
Bdzie tu 125 pokoi, spa oraz luksusowe apartamenty. Powstanie
take unikatowy ogrd opowierzchni 6 tys. m2.

44 Inynier budownictwa
 na cz asie

Ekologia na lotnisku wPyrzowicach 

Dziki technologii z zastosowaniem recyklingu starej
nawierzchni betonowej (odprenia nawierzchni beto-
nowej), stara droga startowa zostanie przeksztacona
w now drog koowania. Zadanie to, cznie z dosto-
sowaniem infrastruktury portu do II kategorii operacji
lotniczych, realizuje Skanska od padziernika 2015 r.
Warto kontraktu to ok. 40 mln z brutto.

Cztery Oceany wGdasku 

BPi Polska oddao do uytku III etap inwestycji Cztery Oceany Ocean Spo-
kojny (190 mieszka opowierzchni 2789 m2). Ostatni, IV etap Ocean Pou-
dniowy (192 mieszkania opowierzchni 26111 m2) bdzie gotowy wIV kwar-
tale br. I etap Ocean Atlantycki (140 mieszka o powierzchni 30158 m2)
ukoczono w 2011 r. II etap Ocean Indyjski (186 mieszka o powierzchni
25127 m2) oddano do uytku w2014 r.

Elektrownia wodna wAustrii 

Blisko miejscowoci Reid powstaje innowacyjna elektrownia wodna
GKI. Turbiny produkujce elektryczno znajd si nie na rzece Inn,
lecz uwylotu ponad 23-kilometrowego tunelu prowadzcego od ujcia
wody wgrnym biegu rzeki do znajdujcej si niej instalacji energe-
tycznej. BeMo Tunnelling, spka zalena Metrostav, wydry ostatnie
300 m tunelu iwybuduje budynek elektrowni. Cakowity koszt inwestycji
to 56,4 mln euro.

Tynk dekoracyjny ATLAS

ATLAS CERMIT WN pozwala na stworzenie taszej zarwno wwykona-
niu, jak iutrzymaniu elewacji, ktra swoim wygldem imitowa bdzie
drewno. System wyrnia si trwaoci nie odksztaca si oraz jest
odporny na zabrudzenia (hydrofobowy). Dostpny w10 kolorach.

Opracowaa
Magdalena Bednarczyk
WICEJ NA 
www.inzynierbudownictwa.pl

maj 2017 [150] 45

 list y
Uywanie elementw nawiewnych przy
zastosowaniu wentylacji grawitacyjnej
Odpowiada mgr in. Marcin Gasiski Stowarzyszenie Nowoczesne Budynki
Zgodnie zrozporzdzeniem Ministra In-
frastruktury zdnia 6 listopada 2008 r.
zmieniajcym rozporzdzenie w spra-
wie warunkw technicznych, jakim po-
winny odpowiada budynki i ich usytu-
owanie, ktre weszo w ycie z dniem dzaju wentylacji ni wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-
1 stycznia 2009 r. (Dz.U. z 2008 r.
Nr 201, poz. 1238), w 155 ust. 3
otrzymuje brzmienie:
Wprzypadku zastosowania wpomiesz-
czeniach innego rodzaju wentylacji ni
wentylacja mechaniczna nawiewna lub
nawiewno-wywiewna, dopyw powietrza
zewntrznego, w iloci niezbdnej dla
potrzeb wentylacyjnych, naley zapew-
ni przez urzdzenia nawiewne umiesz-
czane w oknach, drzwiach balkono-
wych lub w innych czciach przegrd
zewntrznych.
Przepisy nie definiuj, czym jest urz-
dzenie, w zwizku z tym pojawia si
pytanie, czy zastosowanie oku stolar-
ki umoliwiajcych uycie funkcji mikro-
wentylacji spenia wymagania przepisw
i moe by uznane jako urzdzenie czy
te nie. Naley wzi pod uwag fakt, e
funkcja mikrowentylacji waden sposb
nie zapewnia moliwoci zapewnienia
dopywu powietrza okrelonej wartoci
wymaganej przez normy.
Polska Norma PN-83/B-03430/
Az3:2000 nie uwzgldnia moliwoci
stosowania funkcji mikrowentylacji. Po-
jawia si zatem pytanie czy w okre-
sie, wktrym wprowadzono nowelizacj
przepisw i przy wymaganiach w tam-
tym okresie stawianych w zakresie
szczelnoci stolarki (de facto klasa 4
szczelnoci), zastosowanie mikrowen-
tylacji bez innych urzdze nawiewnych,
jak np. nawiewniki, jest wystarczajce
do spenienia wymogw 155 ust. 3
(Dz.U. z2008 r. Nr 201, poz. 1238).
46 Inynier budownictwa
Wymagania dla urzdze nawiewnych, ktrych funkcj jest doprowa-
dzenie powietrza zewntrznego winstalacjach wentylacji grawitacyj-
nej, hybrydowej oraz mechanicznej wywiewnej, zostay przedstawione
w 155 ust. 3 i4 rozporzdzenia WT:
155.3. Wprzypadku zastosowania wpomieszczeniach innego ro-
-wywiewna, dopyw powietrza zewntrznego, wiloci niezbdnej dla
potrzeb wentylacyjnych, naley zapewni przez urzdzenia nawiewne
umieszczane woknach, drzwiach balkonowych lub winnych czciach
przegrd zewntrznych.
4. Urzdzenia nawiewne, oktrych mowa wust. 3, powinny by sto-
sowane zgodnie zwymaganiami okrelonymi wPolskiej Normie doty-
czcej wentylacji wbudynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowe-
go iuytecznoci publicznej.
Wzaczniku nr 1 do rozporzdzenia wodniesieniu do 155 ust. 4,
odwoujcego si do wymaga dla urzdze nawiewnych, przywoano
pkt 2.1.5 zPolskiej Normy PN-B-03430:1983+Az3:2000:
Wentylacja wbudynkach miesz-
PN-B-03430:1983
155 kalnych zamieszkania zbiorowego
33 PN-B-03430:1983/
ust. 4 iuytecznoci publicznej. Wyma-
Az3:2000
gania (wzakresie pkt 2.1.5)
Polska Norma okrela m.in. rodzaj urzdze nawiewnych nawiewniki
powietrza zewntrznego istawia im nastpujce wymagania:
2.1.5.a)
Wprzypadku zastosowania okien charakteryzujcych si wspczyn-
nikiem infiltracji powietrza amniejszym ni 0,3 m3/(m x h x daPa2/3),
przez nawiewniki powietrza oregulowanym stopniu otwarcia usytu-
owane:
w  grnej czci okna (w ocienicy, ramie skrzyda, midzy ram
skrzyda agrn krawdzi szyby zespolonej), lub
w  otworze okiennym (midzy nadproem agrn krawdzi ocie-
nicy, wobudowie rolety zewntrznej), lub
w  przegrodzie zewntrznej ponad oknem.
Strumie powietrza przepywajcego przez cakowicie otwarty na-
wiewnik, przy rnicy cinienia po obu jego stronach 10 Pa, powinien
mieci si wgranicach:
o d 20 m3/h do 50 m3/h, jeli zastosowana jest wentylacja grawita-
cyjna,
o d 15 m3/h do 30 m3/h, jeli zastosowana jest wentylacja mecha-
niczna wywiewna.

Strumie objtoci powietrza przepywaj-
cego przez nawiewnik, ktrego element da-
wicy znajduje si w pozycji maksymalnego
zamknicia, powinien zawiera si w grani-
cach od 20% do 30% strumienia przy jego
cakowitym otwarciu.
W budynkach o wysokoci do dziewitej
kondygnacji wcznie dopuszcza si do-
prowadzenia powietrza przez okna charak-
teryzujce si wspczynnikiem infiltracji
a wyszym ni 0,5, lecz nie wikszym norma zharmonizowana PN-EN 14351-
ni 1,0 m3/(m x h x daPa2/3), pod warun-
kiem e okna wyposaone s w skrzydo
uchylno-rozwieralne, grny wywietrznik
uchylny lub grne skrzydo uchylne.
Z przywoanych wyej przepisw wyni-
ka, e jedynym urzdzeniem sucym do
doprowadzenia powietrza s nawiewniki
powietrza zewntrznego. Funkcja mikro-
wentylacji nie odgrywa roli nawiewnika,
a w szczeglnoci jest niezgodna z wy-
maganiami zawartymi w normie PN-B-
-03430:1983+Az3:2000, w zwizku
zczym zastosowanie jej zamiast nawiew-
nika naley uzna za nieprawidowe.
Ponadto naley zauway, e wymagania
w zakresie szczelnoci okien i drzwi balko-
nowych zostay zawarte w zaczniku nr 2
do WT:
W budynkach niskich, redniowysokich
i wysokich przepuszczalno powietrza
dla okien i drzwi balkonowych przy cinie-
niu rwnym 100 Pa wynosi nie wicej ni
2,25 m3/(mh) wodniesieniu do dugoci li-
nii stykowej lub 9 m3/(m2h) w odniesieniu
do pola powierzchni, co odpowiada klasie 3
Polskiej Normy dotyczcej przepuszczalno-
ci powietrza okien idrzwi. Dla okien idrzwi
balkonowych wbudynkach wysokociowych
przepuszczalno powietrza przy cinieniu
rwnym 100 Pa wynosi nie wicej ni 0,75
m3/(mh) wodniesieniu do dugoci linii sty-
kowej lub 3 m3/(m2h) wodniesieniu do pola
powierzchni, co odpowiada klasie 4 Polskiej
Normy dotyczcej przepuszczalnoci po-
wietrza okien idrzwi.
Polska Norma, o ktrej mwi prze-
pis, to norma stosowana do klasyfika-
list y
cji okien pod wzgldem ich szczelnoci
PN-EN 12207:2001. Badania szczelno-
ci okien wykonuje si wpozycji zamknitej
bez dodatkowych urzdze rozszczelnia-
jcych, w tym nawiewnikw powietrza ze-
wntrznego czy mikrowentylacji.
Trzeba rwnie pamita, e okna i drzwi
balkonowe s wyrobem budowlanym wpro-
wadzanym do obrotu ze znakiem CE, dla
ktrych specyfikacj techniczn stanowi
-1:2006+A1:2010, a od dnia 1 listo-
pada 2019 r. wycznie PN-EN 14351-
-1:2006+A2:2016. Jedn z waciwo-
ci uytkowych wyrobu jest klasa szczel-
noci okrelana zgodnie z norm PN-
-EN 12207:2001. Stosowanie wymaga
w przepisach krajowych, odnoszcych si
do waciwoci uytkowych niewymienio-
nych wnormie zharmonizowanej, wtym do
wspczynnika infiltracji a, jest nieprawi-
dowe i sprzeczne z przepisami rozporz-
dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 305/2011 zdnia 9 marca 2011 r.
ustanawiajcego zharmonizowane warun-
ki wprowadzania do obrotu wyrobw bu-
dowlanych i uchylajcego dyrektyw Rady
89/106/EWG.
Wpodsumowaniu naley wskaza, e prze-
pisy okrelaj rodzaj urzdze sucych
do doprowadzenia powietrza, s to wy-
cznie nawiewniki powietrza zewntrznego
oraz przypisane im waciwoci uytkowe.
Wymagania w zakresie szczelnoci okien
i drzwi balkonowych zostay zdefiniowane
w rozporzdzeniu WT, a odniesienia tre-
ci normy PN-B-03430:1983+Az3:2000
do wspczynnika infiltracji a, wobec
aktualnego brzmienia WT, nie maj za-
stosowania. Jednoczenie przywoanie
przez rozporzdzenie WT wymaga dla
urzdze nawiewnych ze wskazaniem
na norm PN-B-3430:1983+Az3:2000
oznacza, e wymagania tam zawarte po-
zostaj wice i dotycz budynkw wy-
posaonych w okna o klasie szczelnoci
3 lub 4, anie wokna charakteryzujce si
okrelonymi wartociami wspczynnika in-
filtracji a.
maj 2017 [150] 47
 Styropian
Produkty budowlane Producenci Usugodawcy
www.kataloginzyniera.pl Produkty budowlane Materiay budowlane Materiay izolacyjne Materiay termoizolacyjne i akustyczne Styropian i polistyren ekstrudowany

Styropian
i polistyren ekstrudowany

Usu Usu Usu

Pyty ze styropianu Fasada Grafit Pyty ze styropianu Fasada Komfort Pyty ze styropianu HYDROPIAN
Nazwa:
gr. 300 mm gr. 20 mm EPS P 100 gr. 300 mm

ARBET spka jawna ARBET spka jawna ARBET spka jawna

Producent:
Fabryka Styropianu Fabryka Styropianu Fabryka Styropianu

ciany osonowe (izolacja w systemie
ETICS), ciany szkieletowe, ciany
trjwarstwowe (ze szczelin
Przeznaczenie:
zamknit/otwart), dachy strome
(pod i midzy krokwiami), wiece,
ociea, nadproa
ciany osonowe (izolacja w systemie
ETICS), ciany trjwarstwowe
(ze szczelin zamknit/otwart),
ciany dziaowe, dachy strome
(pod i midzy krokwiami),
stropodachy (wentylowane)
ciany piwniczne (garae), ciany
fundamentowe (podmurwki, fun-
damenty), stropy piwniczne (garae),
podogi na gruncie (posadzki), dachy
odwrcone (zielone tarasy, wiszce
ogrody), tarasy, parkingi na dachach

Rodzaj polistyrenu: ekspandowany ekspandowany ekspandowany

Grubo [mm]: 300 (minimalna 10) 20 (maksymalna 300) 300 (minimalna 20)

Dugo [mm]: 1000 1000 1000

Szeroko [mm]: 500 500 500

proste lub na zakadk; proste lub na zakadk;

Wykoczenie krawdzi: pyty gr. 40 mm proste lub na zakadk pyty gr. 40 mm
gboko frezu 16 mm gboko frezu 16 mm

Wspczynnik przewodzenia ciepa

0,031 (maks.) 0,042 (maks.) 0,036 (maks.)
[W/mK]:

Wytrzymao na zginanie [N/mm]: 0,100 0,075 0,150

Naprenia ciskajce przy 10%

0,100
odksztaceniu wzgldnym [N/mm]:
Wytrzymao na rozciganie si
0,100 0,080
prostopad do powierzchni [N/mm]:

Gsto [kg/m]:

Opr cieplny [mK/W]:

Reakcja na ogie: klasa E klasa E klasa E

Maks. obcienie uytkowe [N/mm]: 0,030

i polistyren ekstrudowany
Artykuy Oferta Kontakt

wicej na www.kataloginzyniera.pl
Usu Usu Usu Usu

Flagowy Styropian Icopal Flagowy Styropian Icopal

Pyty ze styropianu EPS FASSADA Pyty ze styropianu EPS 040
TERMO DACH PODOGA TERMO MUR
PREMIUM (na zakadk) gr. 200 mm FASSADA (na zakadk) gr. 200 mm
EPS 100-037 gr. 300 mm EPS S 040 gr. 300 mm

AUSTROTHERM Sp. z o.o. AUSTROTHERM Sp. z o.o. ICOPAL Sp. z o.o. ICOPAL Sp. z o.o.

ciany (izolacja w systemie ETICS, ciany (izolacja w systemie ETICS, dachy strome, dachy odwrcone,
ciany z okadzin i wentylowan ciany z okadzin i wentylowan stropodachy, podogi na stropie, ciany dziaowe, wiece,
szczelin powietrzn), stropodachy szczelin powietrzn), stropodachy podogi na gruncie, podogi ociea, nadproa
wentylowane wentylowane pywajce, przyziemia, balkony

ekspandowany ekspandowany ekspandowany ekspandowany

200 (minimalna 50) 200 (minimalna 50) 300 (minimalna 10) 300 (minimalna 10)

985 985 1000 1000

485 485 500 500

na zakadk na zakadk proste proste

0,031 0,040 0,037 0,040

0,115 0,100 0,150 0,100

0,100 0,100

13,5 (minimalna) 12,5 (minimalna)

8,30 (0,25 dla dla gr. 10 mm) 7,50 (0,25 dla dla gr. 10 mm)

klasa E klasa E klasa E klasa E

wicej na www.kataloginzyniera.pl

 jz y k angielsk i

OHS electrical works on site

Making an electrical system not only means installa-
tion of cables, sockets, as well as safety and measuring
elements in the building under construction or renova-
tion (where the system is installed permanently) but also
providing power supply to the site, which is a part of land
development. In such a case it is a temporary system,
which is often moved to other locations. Temporary does
not mean provisional.

Fot. K. Winiewska

Connection to the grid and distribution
of power supply on the site are made
based on a special design of providing
power supply to the site. The system
should be designed, made and used
so that it does not cause fire or explo-
sion hazard. It must be safe and protect
employees against electric shock. It
should be highlighted that electrical
systems on the site are subject to more
stringent requirements than perma-
nent ones.
The following sources of power supply
can be used on the site:
LV electrical system in the site area,
transformer substation,
investor's existing connection,
own current generating assemblies.
Electrical energy from the abovemen-
tioned sources is connected to the main
switchgear on the site. The switchgear
should be equipped with a main switch
and necessary electric shock safety de-
vices. Power is transferred to other in-
ternal switchgears (sub-switchgears)
or in the case of minor sites to end
devices (receivers) by means of exten-
sion cables compliant with relevant
standards. The switchgears should be
located in a place which ensures that
the distance to power receivers does
not exceed 50 m.
Observing safety and OHS require-
ments is a very important element on
the site. Always exercise special care
when using electrical equipment or do-
ing electrical works. Incidental electric
shock may result in death or disability.
In order to avoid the above, observe the
following principles:
1. Make the power supply system on
the site correctly and according to
requirements.
2. Observe conditions of the system
use and regularly check its condition
and safety.
3. Check operation of fire safety de-
vices.
4. Make electrical systems and use the
equipment on the site in a safe way.
Regularly, at least once a month, per-
form an inspection of their technical
condition for safety. Check the con-
dition of the insulation resistance
at least twice a year. The inspection
of electrical equipment and systems
should involve tests and measure-
ments of the electrical system insula-
tion resistance, continuity of protec-
tive cables, earthing resistance and
tekst do odsuchania na www.inzynierbudownictwa.pl
checking operation of differential
current devices.
5. Make sure that equipment and ma-
chines are operated by appropriately
trained and authorised staff.
6. Make sure that connections, inspec-
tion, maintenance and repair of elec-
trical systems and equipment are
made only by authorised staff.
7. Disconnect power supply to the
equipment when making any kinds
of repairs and perform a periodical
inspection of their safety after each
repair.
8. Use devices (switchgears, sockets,
plugs and other connections) with
at least IP 44 (IP internal protec-
tion) tightness class and sheathed
cables with relevant insulation. All
pieces of power equipment on the
site should meet the requirements of
relevant standards and be marked
with the CE symbol. It is extremely
important with regard to different
conditions of using electrical energy
on the site (sun, rain, frost and snow).
9. Make sure that electrical equipment
is used properly.
Magdalena Marcinkowska

50 Inynier budownictwa
t umaczenie
BHP prace elektryczne na budowie
Wykonanie instalacji elektrycznej to nie tylko monta przewodw,
gniazd, elementw zabezpieczajcych ipomiarowych wbudowanym lub
remontowanym budynku (gdzie instalacja montowana jest na stae),
ale rwnie zasilanie placu budowy, bdce elementem zagospodaro-
wania terenu. Jest to wwczas instalacja tymczasowa, czsto prze-
noszona winne miejsca. Tymczasowa nie znaczy prowizoryczna.
Podczenia do sieci oraz sposb rozprowa-
dzenia energii na placu budowy wykonuje si
na podstawie specjalnego projektu zaopa-
trzenia placu budowy wenergi elektryczn.
Instalacja ta powinna by zaprojektowana,
wykonana i uytkowana w taki sposb, aby
nie powodowaa zagroenia poarowego
iwybuchowego. Musi by bezpieczna ichro-
ni pracownikw przed poraeniem prdem
elektrycznym. Naley podkreli, e instala-
cje elektryczne na terenie budowy podlegaj
bardziej rygorystycznym wymaganiom ni te,
wykonywane jako stae.
rdem energii elektrycznej do zasilania bu-
dowy mog by:
istniejca wrejonie budowy sie elektryczna
niskiego napicia,
podstacja transformatorowa,
istniejce przycze inwestora,
wasne zespoy prdotwrcze.
Energia zwyej wymienionych rde pod-
czona jest do gwnej rozdzielni elektrycznej
na placu budowy. Rozdzielnia powinna by
wyposaona wwycznik gwny oraz wyma-
gane zabezpieczenia przeciwporaeniowe.
Std energia doprowadzana jest do innych
rozdzielni wewntrznych (podrozdzielni) lub,
w przypadku maej budowy, do odbiornikw
za pomoc speniajcych normy przedua-
czy. Rozdzielnice powinny by usytuowane
tak, by odlego do odbiornikw energii nie
bya wiksza ni 50 m.b.
Bardzo istotnym elementem pracy na bu-
dowie jest przestrzeganie wymaga bez-
pieczestwa i higieny pracy. Korzystajc
z urzdze elektrycznych oraz wykonujc
montaowe roboty elektryczne, naley za-
chowa szczegln ostrono. Przypad-
kowe poraenie prdem moe zakoczy
si mierci lub kalectwem pracownika. Aby
tego unikn, naley:
1. Prawidowo, zgodnie z wymogami, wyko-
na instalacj zasilania budowy wenergi
elektryczn.
2. P rzestrzega wymogw jej eksploatacji
i okresowo kontrolowa jej stan oraz bez-
pieczestwo.
3. S prawdza dziaanie zabezpiecze prze-
ciwporaeniowych.
4. W ykonywa instalacje elektryczne i eks-
ploatowa urzdzenia na budowie wbez-
pieczny sposb. Naley regularnie, co
najmniej raz w miesicu, przeprowadza
okresow kontrol ich stanu technicz-
nego pod wzgldem bezpieczestwa.
Kontrol stanu opornoci izolacji powin-
no si wykonywa co najmniej dwa razy
w roku. Kontrola urzdze i instalacji
elektrycznych powinna obejmowa ba-
dania oraz pomiary rezystancji izolacji
instalacji elektrycznej, cigoci przewo-
dw ochronnych, rezystancji uziemienia,
a take sprawdzenie dziaania urzdze
rnicowoprdowych.
5. U pewni si, e urzdzenia imaszyny ob-
sugiwane s przez osoby do tego prze-
szkolone iuprawnione.
6. Zadba oto, by podczenia, kontrola, kon-
serwacja inaprawa instalacji urzdze elek-
trycznych wykonywane byy wycznie przez
osoby zodpowiednimi uprawnieniami.
7. W yczy urzdzenia z sieci podczas wy-
konywania jakichkolwiek napraw, akado-
razowo po naprawie przeprowadza ba-
dania okresowe ich stanu pod wzgldem
bezpieczestwa.
8. S tosowa urzdzenia (rozdzielnie, gniaz-
da, wtyki i inne poczenia) majce klas
szczelnoci min. IP44 (IP, International Pro-
tection stopie ochrony), a take prze-
wody oponowe o odpowiedniej izolacji.
Wszelkie urzdzenia energetyczne stoso-
wane na placu budowy powinny spenia
wymagania norm i by oznakowane zna-
kiem CE. Jest to niezwykle wane z uwa-
gi na rnorodne warunki uytkowania
energii elektrycznej na budowie (soce,
deszcz, mrz, nieg).
9. N adzorowa uytkowanie urzdze elek-
trycznych we waciwy sposb.
jz y k angielsk i
GLOSSARY:
socket gniazdo, gniazdko
power supply zasilanie
land development zagospodaro-
wanie terenu
temporary tymczasowy
provisional prowizoryczny
(power) grid sie (energetyczna)
electric shock poraenie prdem
elektrycznym
stringent tu: surowy, rygorystyczny
LV electrical system (low voltage
electrical system) sie elektrycz-
na niskiego napicia
transformer substation podstacja
transformatorowa
connection tu: przycze
switchgear rozdzielnia
main switch wycznik gwny
internal switchgear rozdzielnia
wewntrzna
extension cable przeduacz
special care szczeglna ostro-
no
power supply system instalacja
zasilania
according to requirements zgod-
nie z wymogami
fire safety device (also electric
shock safety device) zabezpie-
czenie przeciwporaeniowe
technical condition stan tech-
niczny
insulation resistance oporno
izolacji
protective cable przewd
ochronny
earthing uziemienie
differential current device (also re-
sidua current device) urzdzenie
rnicowoprdowe
plug wtyczka, wtyk
IP (internal protection) stopie
ochrony
tightness class klasa szczelnoci
sheathed cable przewd
oponowy
maj 2017 [150] 51
 moim zdaniem
Gos projektantw
w sprawie norm
P
roblem stosowania w krajowym budownictwie
Eurokodu iwycofanego w2010 r. pakietu Polskich
Norm projektowania konstrukcji budowlanych
poruszony m.in. w artykuach w nr. 9/2016 oraz
3/2017 IB wzbudza wiele kontrowersji. Napisali
do nas w tej sprawie projektanci dr Jan aguna oraz
in. Olgierd Donajko, a take dr Marek Wesoowski i in.
Witold Cioek. Niej publikujemy fragmenty ich wypowie-
dzi, a cao na www.inzynierbudownictwa.pl.
Stosowanie norm budowlanych rozpowszechnianych przez
PKN jest dobrowolne. Osoby penice samodzielne funkcje
techniczne wprocesie budowlanym musz jednak stosowa
obowizujcy system oceny wyrobw budowlanych, ktrego
podstaw s wymagania podane w okrelonych normach.
Zachowanie zgodnoci z tymi normami jest wystarczaj-
ce do zapewnienia bezpieczestwa konstrukcji zgodnie
z 204 ust. 4 rozporzdzenia wsprawie warunkw tech-
nicznych. Zawd inyniera budowlanego jest zawodem zaufa-
nia publicznego, podobnie jak zawd lekarza, ion podejmuje
decyzje w zakresie swojej specjalnoci, a nie zamawiajcy.
Powinien on przez cay okres swojej dziaalnoci zawodowej
stosowa rodki zgodne z aktualnym stanem wiedzy. Naj-
bardziej wiarygodnym zrdem tej wiedzy s obecnie normy.
Na projektanta spada odpowiedzialno za skutki awarii
konstrukcji zaprojektowanej lub wykonanej niezgodnie z ak-
tualnymi normami. Projektant ma obecnie do wyboru: korzy-
stanie z metod projektowania zaleconych w normach albo
udowodnienie odpowiedniego poziomu bezpieczestwa za po-
moc bada wsposb okrelony wnormach. (J..) B15 czy B20. Iprojektant przy Eurokodach zmuszony jest
Normy su do projektowania nowych konstrukcji, nato-
miast analiza istniejcych konstrukcji powinna opiera si
na rzeczywistym ich stanie tu i teraz; () istniejca
konstrukcja nie wie, wedug jakich norm bya zaprojek-
towana (M.W).
Pakiet wycofanych norm projektowania konstrukcji budowla-
nych PN-B obejmuje podstawy projektowania i zapewnienia
bezpieczestwa, oddziaywania oraz obliczanie iwykonywanie
konstrukcji. Normy te zostay w pewnym stopniu zharmo-
nizowane zEurokodem iodwouj si do europejskich norm
wyrobw budowlanych. Rni si jednak od Eurokodu pod
wzgldem oceny niezawodnoci, wielkoci oddziaywa, me-
52 Inynier budownictwa
DeStagge - Fotolia.com
tod oblicze iwymiarowania oraz wymaga jakoci ikontroli.
Oba zestawy norm zostay uznane jako wzajemnie sprzecz-
ne. Dlatego adna norma projektowania wchodzca wskad
Eurokodu nie powinna by zastosowana wprojekcie wykony-
wanym wg pakietu norm wycofanych PN-B iodwrotnie. ()
Konstrukcje budowlane powinny by projektowane i wy-
konywane wedug Eurokodu, a stosowanie w projektowa-
niu wycofanego pakietu norm PN-B naley ograniczy do
obiektw omaych konsekwencjach zniszczenia, jak podano
wyej. Ocena istniejcych konstrukcji budowlanych powin-
na by dokonywana na podstawie aktualnego stanu wiedzy
inorm, awic wg Eurokodu. (J..)
Zarwno normy PN-EN, jak i PN-B branowe dzieli
przepa. Matematyka si nie zmienia, zasady statysty-
ki rwnie. Tylko technika zrobia kilka krokw do przodu.
Metalurgia rwnie. Beton B37 by marzeniem, oktrym
najczciej mona byo sobie co najwyej poczyta wprze-
mycanej z zachodu fachowej prasie. A projektowao si
do mylenia, anie lepego realizowania recept. (O.D.)
O wyborze norm decyduje projektant. Wycznie projek-
tant. Wycznie bowiem projektant ponosi pen odpowie-
dzialno za bezpieczestwo zaprojektowanego obiektu.
I aden zamawiajcy tej odpowiedzialnoci wsppono-
si prawdopodobnie nie bdzie. Jego lini obrony bdzie
stwierdzenie: Przecie to projektowa fachowiec, on po-
winien wiedzie, co robi. (O.D.)
Autor (O.D.) przedstawi (patrz strona internetowa) ze-
stawienie porwnawcze oblicze wykonanych dla rnych
typw konstrukcji i materiaw w rnych konfiguracjach
normowych.
 ar t y ku sponsor owany

MakroTherm ciepo i funkcjonalno

P
rodukt dobrze zaprojektowany
to nie tylko atrakcyjny wygld,
ale i oryginalne rozwizanie
problemu. Jest to szczeglnie istot-
ne wbramach przemysowych, wkt-
rych funkcjonalno to podstawa.
Waciciele duych obiektw przemy-
sowych przekonali si, e od jakoci
i niezawodnoci wykorzystywanego
sprztu wduej mierze zaley sukces
ich firmy. Brama przemysowa Ma-
kroTherm XXL od kilkunastu miesicy
podbija rynek. Ten gigant wswojej kla-
sie stworzony zosta woparciu ouni-
katowe rozwizania. Niezawodno
modelu MakroTherm XXL zostaa
przeniesiona na jej modszego brata
bram MakroTherm. Ta najnowsza
propozycja od firmy WINIOWSKI po-
zwala inwestorom mniejszych obiek-
tw skorzysta z funkcjonalnoci,
ktre dawaa MakroTherm XXL.
Sercem bramy MakroTherm jest
panel INNOVO o gruboci 60 mm cje estetyczne, zakrywajc wszystkie nie wiatrem w klasie 4, przepusz-
i wspczynniku przenikania ciepa zawiasy. Dziki zawiasom wyposao- czalno powietrza w klasie 5 i izo-
U= 0,37 [W/m2xK], co przekada si na nym wtuleje lizgowe oraz podwjnym lacyjno akustyczna na poziomie
termoizolacj caej bramy na poziomie rolkom zyskujemy pewno, e brama Rw = 24 dB.
U= 0,79 [W/m2xK] (dla bramy owy- bdzie pracowaa pynnie icicho. Gwa- Brama dostpna jest wwersji rcznej
miarach 5500 x 2250 mm). Du za- rantowana minimalna liczba cykli to i automatycznej, a trzy rodzaje pro-
sug maj w tym te uszczelnienia 25 000. Dodatkowo bram Ma- wadzenia STL, HL, VL (standardowe,
midzypanelowe, ktre poprawiaj kroTherm cechuje wodoszczelno wysokie, pionowe) pozwol dopasowa
termoizolacj, ale te speniaj funk- w klasie 2, odporno na obcie- j do wikszoci otworw.

Produkcja bram dla przemysu niesie ze sob

specyficzne wymogi iniebagatelne wyzwania.
Oprcz funkcjonalnoci ogromn rol odgry-
wa trwao, bowiem wszystkie elementy kon-
strukcji musz znie wdoskonaym stanie
wieloletni izazwyczaj intensywn eksploata-
cj wtrudnych warunkach. Istotne jest przede WINIOWSKI Sp. z o.o. S.K.A.
wszystkim, by brama odpowiadaa najbardziej Wielogowy 153, 33-311 Wielogowy
wygrowanym potrzebom mwi Maciej Perz, tel. 18 447 71 11
meneder Produktu Bramy Garaowe Przemy- faks 18 447 71 10
sowe firmy WINIOWSKI. www.wisniowski.pl
marketing@wisniowski.pl

maj 2017 [150] 53

 technologie

Izolacyjno akustyczna i zwizane z ni

wymagania dotyczce budynkw
dr in. Leszek Dulak
Katedra Budownictwa Oglnego i Fizyki Budowli
Wydzia Budownictwa W padzierniku 2015 r. norma PN-B-02151-3:2015-10
Politechnika lska
Akustyka budowlana Ochrona przed haasem w budyn-
kach Cz 3: Wymagania dotyczce izolacyjnoci aku-
stycznej przegrd w budynkach i elementw budowlanych
zastpia wersj z 1999 r.

A
rtyku stanowi prb uszere-
gowania podstawowych infor-
macji dotyczcych izolacyjno-
ci akustycznej wbudynku. Gwnym
celem autora byo przedstawienie
wymaga wynikajcych z ustawy
Prawo budowlane [1], rozporzdze-
nia wsprawie warunkw technicznych,
jakim powinny odpowiada budynki iich
usytuowanie [3] oraz uwzgldnienie
ostatnich zmian wtym zakresie wpro-
wadzonych nowelizacj trzeciego ar-
kusza normy PN-B-02151 [6].
Izolacyjno akustyczna
Ze wzgldu na sposb powstawa-
nia i rozprzestrzeniania si dwiku
zagadnienia dotyczce izolacyjnoci
akustycznej mona podzieli na dwie
grupy [6]:
izolacyjno od dwikw powietrz-
nych odporno przegrody na
przenoszenie dwikw powietrz-
nych, ktr moemy wyrazi za po-
moc wskanikw RA,1,R, RA,1, DnT,A1,
RA,2, DnT,A2;
izolacyjno od dwikw uderze-
niowych odporno przegrody na
przenoszenie dwikw uderzenio-
wych, ktr moemy wyrazi za po-
moc wskanika Ln,w,R, Ln,w.
Podzia ten pokazano na rysunku.
Parametry dwikoizolacyjne prze- RA,1, DnT,A1, RA,2, DnT,A2, Ln,w. W celu
grd wyznaczone wlaboratorium do- wyznaczenia rzeczywistych parame-
tycz sytuacji, wktrej jedyn drog trw dwikoizolacyjnych midzy po-
przenoszenia dwiku jest droga bez- mieszczeniami konieczne jest wykona-
porednia (przez przegrod rozdzie- nie bada terenowych [10], [11], [12].
lajc pomieszczenia): RA,1, RA,2, Ln,w. Jeeli chcemy uzyska informacje do-
Wynika to z faktu, e pomiary reali- tyczce tych wskanikw na etapie
zowane s w sprzonych komorach projektu, konieczne jest ich okrelenie
akustycznych, ktre oddylatowane w sposb obliczeniowy. W przypad-
s od siebie nawzajem oraz od resz- ku przegrd wewntrznych w celu
ty budynku. Wpraktyce wbudynkach okrelenia wskanikw dotyczcych
oprcz drogi bezporedniej wystpuj dwikoizolacyjnoci midzy pomiesz-
drogi porednie przenoszenia dwi- czeniami (izolacyjnoci od dwi-
ku. Wtakim przypadku mwimy oizo- kw powietrznych i uderzeniowych)
lacyjnoci akustycznej przyblionej: w budynku obliczenia przeprowadzi
izolacyjno akustyczna
izolacyjno od dwikw izolacyjno od dwikw
powietrznych uderzeniowych
RA,1,R, RA,1, DnT,A1, RA,2, DnT,A2, Ln,w,R, Ln,w
Rys. Schematyczne przedstawienie podziau stosowanego przy analizie izolacyjnoci aku-
stycznej przegrd w budynku z punktu widzenia wymaga normowych [6]

54 Inynier budownictwa
 technologie

mona za pomoc algorytmw poda- danych pomiarowych dla cian wykona- -EN-12354-1 [7] podaje zaleno
nych wnormach [7], [8]. Moliwe jest nych zelbetu, betonu zwykego ibeto- pozwalajc wsposb rozsdnie bez-
rwnie ich wyznaczenie w sposb nu komrkowego dopuszcza si korzy- pieczny oszacowa warto projek-
szacunkowy za pomoc metodyki okre- stanie ze wzorw empirycznych prawa tow wskanika oceny izolacyjnoci
lonej winstrukcji ITB 406/2005 [16]. masy [14] przedstawionych niej. akustycznej waciwej RA1R dla cian,
W przypadku przegrd zewntrznych wktrych objto otworw nie prze-
zazwyczaj mwimy wycznie oizolacyj- Wartoci wskanikw oceny izola- kracza 15% objtoci cakowitej. Po-
noci od dwikw powietrznych. Wy- cyjnoci akustycznej waciwej dla rwnujc jednak wartoci obliczone
jtek moe stanowi taras, z ktrego cian z betonu zwykego o gstoci zgodnie z norm [7] z wyznaczonymi
dwiki uderzeniowe mog przenika 22002400 kg/m3 im>100 kg/m2: w laboratorium stwierdzi naley, e
do pomieszcze budynku. Dla wikszo- okrelanie wartoci wskanika RA,1,R
RA,1,R = 30,9 log m ' 26,1 dB
ci przypadkw dotyczcych dwikw (1) w ten sposb prowadzi do znacz-
powietrznych przenikajcych przez cego niedoszacowania jego wartoci,
R A,2,R = 30,9 log m ' 29,6 dB
przegrody zewntrzne udzia przeno- (2) nawet o8 dB. Poniej przedstawiono
szenia bocznego mona pomin [9]. Wartoci wskanikw oceny izola- porwnanie wartoci wskanika RA,1,R
Aby zachowa jednak margines bezpie- cyjnoci akustycznej waciwej dla oszacowanego za pomoc wzoru (1)
czestwa wprzypadku sztywnych ele- cian zbetonu komrkowego odmiany opracowanego przez Zakad Akusty-
mentw zbetonu lub cegy poczonych o gstoci 300700 kg/m3 i m = ki ITB dla cian z betonu zwykego.
zprzegrodami wewntrz budynku (stro- 4070 kg/m2: Powysze porwnanie wskazuje, e
py, ciany), wystarcza uwzgldnienie oszacowane za jego pomoc warto-
RA,1,R = 17,9 log m '+ 4,4 dB
przenoszenia bocznego poprzez obnie- (3) ci wlepszym stopniu odzwierciedlaj
nie izolacyjnoci akustycznej przegrody rzeczywiste (wyznaczone w labora-
R A,2,R = 10,5 log m '+ 15 dB
zewntrznej o2 dB. Wprzypadku obli- (4) torium) wasnoci dwikoizolacyjne
cze jak wyej zalecane jest posugiwa- Wartoci wskanikw oceny izolacyj- cian wykonanych zblokw wapienno-
nie si parametrami dwikoizolacyjny- noci akustycznej waciwej dla cian -piaskowych. Naley w tym miejscu
mi przegrd wyznaczonymi wbadaniach zbetonu komrkowego odmiany 300 wyranie zaznaczy, e stosowanie
laboratoryjnych. Dla wielu materiaw 700 im = 71250 kg/m2: wzoru (1) wpraktyce projektowej dla
parametry te w postaci wskanikw cian zbloczkw silikatowych nie jest
RA,1,R = 25,5 log m ' 9,1 dB
jednoliczbowych odczyta mona z ta- (5) zalecane, a najlepszym sposobem
blic zaczonych do instrukcji ITB [14], okrelenia wartoci wskanika RA,1,R
R A,2,R = 25,5 log m ' 12,6 dB
[15]. Cz producentw, wychodzc (6) jest skorzystanie z wynikw bada
naprzeciw potrzebom projektantw, gdzie: m masa powierzchniowa laboratoryjnych, ktre s dostpne
stara si umieszcza w swoich ma- przegrody wkg/m2. dla znakomitej wikszoci produktw
teriaach informacyjnych wyniki bada Dla cian murowanych z blokw ztej grupy, oferowanych na krajowym
laboratoryjnych. W przypadku braku wapienno-piaskowych norma PN- rynku [13].

Tabl. 1 Porwnanie wartoci wskanika RA1R dla cian z blokw wapienno-piaskowych uzyskane na drodze pomiarw laboratoryjnych oraz
na podstawie wzorw (1) [13]
N 12/500 (P+W)

18
25
NP 18 (P+W)
NP 24 (P+W)
NP 25 (P+W)

SILIKAT A 18
SILIKAT A 25
N 12 (P+W)

N 24 (P+W)
N 25 (P+W)
N 8 (P+W)

PLUS

PLUS
3 NFP

E24S
1 NF

E12

E15
E18
E24
SILIKAT A

SILIKAT A

Pomiar RA,1,R , dB 41 45 45 52 53 49 53 55 47 47 54 56 55 57 45 47 48 52 54
Oszacowanie RA,1,R , dB 36 43 43 51 52 49 54 55 46 46 53 56 53 57 43 46 48 52 53
Rnica, dB -5 -2 -2 -1 -1 0 1 0 -1 -1 -1 0 -2 0 -2 -1 0 0 -1

maj 2017 [150] 55

 technologie

Wymagania dla ich zdrowia, atake umoliwia im w powyszym zakresie. W zakresie

Konieczno uwzgldnienia ochrony
akustycznej w projekcie wynika bez-
porednio zprzepisw Prawa budow-
lanego. Ustawa Prawo budowlane
[1] wart. 5 ust. 1 stanowi, e Obiekt
budowlany jako cao oraz jego po-
szczeglne czci, wraz ze zwizany-
mi z nim urzdzeniami budowlanymi
naley, biorc pod uwag przewidy-
wany okres uytkowania, projektowa
ibudowa wsposb okrelony wprze-
pisach, w tym techniczno-budowla-
nych, oraz zgodnie zzasadami wiedzy
technicznej, zapewniajc:
1) spenienie podstawowych wyma-
ga dotyczcych obiektw budowla-
nych okrelonych w zaczniku I do
rozporzdzenia Parlamentu Euro-
pejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011
zdnia 9 marca 2011 r. ustanawiaj-
cego zharmonizowane warunki wpro-
wadzania do obrotu wyrobw bu-
dowlanych i uchylajcego dyrektyw
Rady 89/106/EWG (Dz.Urz. UE L 88
z04.04.2011, str. 5, zpn. zm.),
dotyczcych:
a) nonoci istatecznoci konstrukcji,
b) bezpieczestwa poarowego,
c) higieny, zdrowia irodowiska,
d) b ezpieczestwa uytkowania i do-
stpnoci obiektw,
e) o chrony przed haasem (wyrnie-
nie autora),
f) o szczdnoci energii iizolacyjnoci
cieplnej,
g) zrwnowaonego wykorzystania
zasobw naturalnych.
Rozporzdzenie [3], wraz z rozpo-
rzdzeniami zmieniajcymi, w dziale
IX powiconym ochronie przed haa-
sem idrganiami w 323 stwierdza:
budynek iurzdzenia znim zwizane
powinny by zaprojektowane i wyko-
nane wtaki sposb, aby poziom haa-
su, na ktry bd naraeni uytkow-
nicy lub ludzie znajdujcy si w ich
ssiedztwie, nie stanowi zagroenia
prac, odpoczynek isen wzadowala-
jcych warunkach. Zgodnie z 323
rozporzdzenia pomieszczenia wbu-
dynkach mieszkalnych, zamieszkania
zbiorowego iuytecznoci publicznej
naley chroni przed haasem:
z ewntrznym przenikajcym do po-
mieszczenia spoza budynku;
p ochodzcym od instalacji i urz-
dze stanowicych techniczne wy-
posaenie budynku;
p owietrznym i uderzeniowym, wy-
twarzanym przez uytkownikw
innych mieszka, lokali uytkowych
lub pomieszcze o rnych wyma-
ganiach uytkowych;
p ogosowym, powstajcym w wyni- nite z normy [6], najistotniejsze
ku odbi fal dwikowych od prze-
grd ograniczajcych dane po-
mieszczenie.
To samo rozporzdzenie [3] wdalszej
czci, w 326 ust. 2, okrela, dla ician wobrbie mieszkania wyma-
jakich elementw iprzegrd wbudyn-
ku naley stosowa wymagania doty-
czce izolacyjnoci akustycznej:
1) cian zewntrznych, stropoda-
chw, cian wewntrznych, okien
wprzegrodach zewntrznych iwe-
wntrznych oraz drzwi wprzegro-
dach wewntrznych od dwikw c przenoszenie porednie dwiku.
powietrznych;
2) s
 tropw ipodg od dwikw po- nych wskanikw (kolumna 4, tabl.
wietrznych iuderzeniowych;
3) p
 odestw i biegw klatek schodo-
wych wobrbie lokali mieszkalnych
od dwikw uderzeniowych.
Zacznik 1 do rozporzdzenia [3]
zawiera wykaz Polskich Norm po-
woanych w zakresie ochrony przed
haasem idrganiami. Normy te iwy-
magania w nich zawarte z racji za-
cytowania w rozporzdzeniu naley
traktowa jako nieodzowne w celu
spenienia ustawowych wymaga.
Spis norm powoany wrozporzdze-
niu nie obejmuje najnowszych zmian
izolacyjnoci akustycznej przywoa-
na jest norma PN-B-02151-3 [5],
podczas gdy wpadzierniku 2015 r.
norma PN-B-02151-3:2015-10 [6]
zastpia wersj z 1999 r. Z tego
powodu wdalszej czci opracowa-
nia jako wymagania normowe w za-
kresie izolacyjnoci akustycznej
przywoane bd wymagania zawar-
te waktualnej normie PN-B-02151-
3:2015-10 [6]. W najbliszym cza-
sie spodziewana jest nowelizacja
Warunkw Technicznych i tym sa-
mym aktualizacja zacznika 1.
W tabl. 1 przedstawiono, zaczerp-
z punktu widzenia tematyki opra-
cowania nazwy i symbole zwizane
z wymaganiami w zakresie izolacyj-
noci akustycznej. Naley zwrci
uwag, e w przypadku stropw
gania dotycz wartoci projekto-
wego wskanika oceny (RA,1,R, Ln,w,R)
w przeciwiestwie do pozostaych
przegrd, dla ktrych naley okre-
li warto wskanika oceny przy-
blionej (RA,1, RA,2, DnT,A1, DnT,A2,
Ln,w), a wic warto uwzgldniaj-
Nieprzekroczenie wartoci granicz-
1) podanych wnormie oznacza spe-
nienie wymaga wzakresie izolacyj-
noci akustycznej.
Sposb przedstawienia wymaga do-
tyczcych izolacyjnoci akustycznej
przez norm PN-B-02151-3:2015-
-10 [6] rny jest dla przegrd we-
wntrznych izewntrznych. Wprzy-
padku przegrd wewntrznych
wymagania przedstawiono wpostaci
tablic zawierajcych minimalne war-
toci wskanikw oceny izolacyjno-
ci od dwikw powietrznych oraz
maksymalne wartoci wskanika

56 Inynier budownictwa
 technologie

Tabl. 2 Wskaniki charakteryzujce izolacyjno akustyczn stropw w budynku, w dB [6]

Wskanik izolacyjnoci akustycznej przegrody w budynku

Rodzaj
Lp. Przegroda dwikw Metoda
zakcajcych Nazwa i symbol obliczania
wskanika

ciana wewntrzna wskanik oceny przyblionej izolacyjnoci akustycznej PN-EN ISO 717-1
1 z wyjtkiem cian dziaowych powietrzne waciwej RA,1
w obrbie mieszkania wskanik oceny wzorcowej rnicy poziomw DnT,A,1 a) PN-EN ISO 717-1

ciana dziaowa w obrbie projektowy wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej

2 powietrzne PN-EN ISO 717-1
mieszkania waciwej RA,1,R

wskanik oceny przyblionej izolacyjnoci akustycznej PN-EN ISO 717-1

strop midzy pomieszczeniami powietrzne waciwej RA,1
z wyjtkiem stropw wskanik oceny wzorcowej rnicy poziomw DnT,A,1 a) PN-EN ISO 717-1
3
w obrbie mieszkania
oraz podesty schodowe wskanik waony przyblionego poziomu PN-EN ISO 717-2
uderzeniowe
uderzeniowego znormalizowanego przyblionego Ln,w

projektowy wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej

powietrzne PN-EN ISO 717-1
waciwej RA,1,R
4 stropy w obrbie mieszkania
projektowy wskanik poziomu uderzeniowego PN-EN ISO 717-2
uderzeniowe
znormalizowanego Ln,w,R

projektowy wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej PN-EN ISO 717-1

5 drzwi wewntrzne powietrzne
waciwej RA,1,R

dodatkowe ustroje izolacyjne na

6 powietrzne
przegrodach wewntrznych b)

ciana zewntrzna, stropodach PN-EN ISO 717-1

7 powietrzne wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej waciwej RA,2
bez okien lub z oknami

okna lub drzwi balkonowe PN-EN ISO 717-1

8 powietrzne wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej waciwej RA,2
w przegrodzie zewntrznej

nawiewniki powietrza
9 zewntrznego stosowane powietrzne
w przegrodach zewntrznych b)

dodatkowe ustroje izolacyjne na

10 powietrzne
przegrodach zewntrznych b)

a)
Wskanik oceny wzorcowej rnicy poziomw DnT,A1 naley stosowa, gdy powierzchnia przegrody S, wsplna w obu przylegych
pomieszczeniach, jest mniejsza od 10 m2.
b)
Dan konstrukcj lub element przegrody naley ocenia cznie z przegrod, z ktr jest powizana.
c)
Jeeli haas zewntrzny pochodzi od rda, dla ktrego przyjmuje si widmowy wskanik adaptacyjny C, to zgodnie z PN-EN ISO 717-1
zamiast wskanika oceny uwzgldniajcego widmowy wskanik adaptacyjny Ctr naley stosowa wskanik oceny uwzgldniajcy widmowy
wskanik adaptacyjny C.

waonego znormalizowanego po-
ziomu uderzeniowego. Wymagania
naley przyjmowa adekwatnie do
rodzaju rozpatrywanego budyn-
ku, rodzaju przegrody lub elementu
(ciany, stropu, drzwi) oraz funkcji
pomieszcze rozdzielonych przegro-
d. W normie przedstawiono wyma-
gania dotyczce dwikoizolacyjnoci
przegrd wewntrznych w budyn-
kach mieszkalnych oraz zamieszkania
zbiorowego iuytecznoci publicznej.
Zestawienie budynkw, dla ktrych
ustanowiono wymagania, przedsta-
wiono wtabl. 2.

maj 2017 [150] 57

 technologie
Dla przegrd zewntrznych, zgodnie
z norm [6], wymagania projektant
musi ustali indywidualnie za pomoc
wzoru (7)
RA,2 = LA,zew LA,wew + 10lg(S/A) + 3, dB
(7)
gdzie:
LA,zew miarodajny poziom haasu na
zewntrz danej przegrody zewntrz-
nej, warto zaokrglona do penej
liczby decybeli,
LA,wew poziom odniesienia do oblicza-
nia izolacyjnoci akustycznej przegro-
dy zewntrznej na podstawie tablicy
normy [dB],
S pole rzutu powierzchni przegrody
zewntrznej na paszczyzn fasady
lub dachu widzianej od strony po-
mieszczenia [m2],
A chonno akustyczna pomiesz-
czenia w oktawowym pamie o cz-
stotliwoci f = 500 Hz bez wypo-
saenia pomieszczenia i obecnoci
uytkownikw [m2],
3 poprawka [dB].
Niezalenie od wyniku oblicze izo-
lacyjno akustyczna przegrody ze-
wntrznej nie moe by mniejsza od
wartoci poniej [6]:
RA,2 = 25 dB hole ipomieszczenia
recepcji whotelach, korytarze ipo-
mieszczenia rekreacyjne w szko-
ach, sale konsumpcyjne kawiarni
irestauracji, sale wystawowe oraz
pomieszczenia do zaj sportowych
i inne pomieszczenia o podobnym
przeznaczeniu;
RA,2 = 30 dB pozostae pomiesz-
czenia.
Wyznaczenie miarodajnego poziomu
haasu LA,zew zwizane jest zkoniecz-
noci wykonania oblicze, poniewa
warto ta dotyczy jednego roku
i dla tak dugiego okresu pomiar
haasu z oczywistych wzgldw nie
jest racjonalny. Pomiar haasu po-
zostaje oczywicie nadal bardzo
podanym narzdziem sucym
58 Inynier budownictwa
Tabl. 3 Rodzaje grup budynkw, dla ktrych ustanowiono wymagania dotyczce dwiko-
izolacyjnoci [6]
Lp. Rodzaj przegrody
1 Budynki mieszkalne
I Budynki wielorodzinne
II Budynki jednorodzinne
2 Budynki zamieszkania zbiorowego i uytecznoci publicznej
I Hotele
Budynki zakwaterowania turystycznego (hotele turystyczne, pensjonaty, domy
II
wypoczynkowe)
Budynki zbiorowego zamieszkania (domy studenckie, internaty i bursy szkolne,
III
hotele robotnicze, domy dziecka, domy opieki spoecznej)
IV obki i budynki szkolnictwa przedszkolnego
V Szkoy podstawowe i ponadpodstawowe
VI Budynki szk wyszych i placwek badawczych
VII Budynki szpitalne i zakadw opieki medycznej
VIII Budynki biurowe
IX Budynki sdw i prokuratur
do kalibracji modelu obliczeniowego. Literatura
Istnieje rwnie moliwo wyzna- 1. U
 stawa z dnia 7 lipca 1994 r. Pra-
czenia wartoci LA,zew na podstawie wo budowlane (Dz.U. Nr 49, poz. 414
map akustycznych. Wtym przypad- zpn. zm.).
ku jednak naley uwzgldni moliw 2. U
 stawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.
zmian wartoci poziomu haasu na Prawo ochrony rodowiska (Dz.U.
wysokoci rozpatrywanej elewacji Nr 62, poz. 627 zpn. zm.).
w stosunku do wysokoci 4 m nad 3. Rozporzdzenie Ministra Infrastruk-
poziomem terenu, dla ktrej spo- tury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
rzdza si mapy haasu. Obiektyw- w sprawie warunkw technicznych,
nie stwierdzi naley, e okrelenie jakim powinny odpowiada budyn-
wartoci miarodajnego poziomu ki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75,
haasu na zewntrz przegrody ze- poz. 690 zpn. zm.).
wntrznej wymaga zaangaowania 4. R
 ozporzdzenie Parlamentu Europej-
odpowiednich si i rodkw oraz nie skiego iRady (UE) nr 305/2011 zdnia
moe si odby bez koniecznego 9 marca 2011 r. ustanawiajce zhar-
wtym zakresie dowiadczenia. monizowane warunki wprowadzania do
obrotu wyrobw budowlanych i uchyla-
Podsumowanie jce dyrektyw Rady 89/106/EWG.
W artykule przypomniano podsta- 5. P
 N-B-02151-3:1999 Akustyka budow-
wowe informacje zzakresu izolacyj- lana. Ochrona przed haasem wbudyn-
noci akustycznej dotyczce teorii kach Izolacyjno akustyczna elemen-
oraz wymaga. Przypomniano rw- tw budowlanych. Wymagania.
nie wzory umoliwiajce okrele- 6. PN-B-02151-3:2015-10 Akustyka
nie projektowych wskanikw oceny budowlana Ochrona przed haasem
izolacyjnoci akustycznej waciwej, w budynkach Cz 3: Wymagania
w przypadku kiedy brak jest warto- dotyczce izolacyjnoci akustycznej
ci wyznaczonych na drodze pomia- przegrd w budynkach i elementw
rw laboratoryjnych. budowlanych.

7. PN-EN 12354-1:2002 Akustyka bu-
dowlana. Okrelenie waciwoci aku-
stycznych budynkw na podstawie
waciwoci elementw. Izolacyjno
od dwikw powietrznych pomidzy
pomieszczeniami.
8. PN-EN 12354-2:2002 Akustyka bu-
dowlana okrelenie waciwoci
akustycznych budynkw na podstawie
waciwoci elementw. Izolacyjno
od dwikw uderzeniowych midzy
pomieszczeniami.
9. PN-EN 12354-3:2003 Akustyka bu-
dowlana Okrelanie waciwoci
akustycznych budynkw na podstawie
waciwoci elementw Cz 3: Izo-
lacyjno od dwikw powietrznych
przenikajcych zzewntrz.
10. PN-EN ISO 140-4:2000 Akusty-
ka Pomiar izolacyjnoci akustycz-
nej w budynkach i izolacyjnoci aku-
stycznej elementw budowlanych
Pomiary terenowe izolacyjnoci od
dwikw powietrznych midzy po-
mieszczeniami.
11. PN-EN ISO 140-5:1999 Akustyka
Pomiar izolacyjnoci akustycznej
wbudynkach iizolacyjnoci akustycz-
nej elementw budowlanych Pomia-
ry terenowe izolacyjnoci akustycznej
od dwikw powietrznych ciany ze-
wntrznej ijej elementw.
12. P
 N-EN ISO 140-7:2000 Akustyka
Pomiar izolacyjnoci akustycznej
wbudynkach iizolacyjnoci akustycz-
nej elementw budowlanych Pomiary
terenowe izolacyjnoci od dwikw
uderzeniowych stropw.
13. L. Dulak, Izolacyjno od dwikw mieszczeniami wbudynku wedug PN-
powietrznych i dwikw uderzenio-
wych. Regulacje prawne, obliczenia
i rozwizania konstrukcyjne na przy-
kadzie cian z silikatw, Stowarzy-
szenie Producentw Biaych Mate-
technologie
REKLAMA
riaw ciennych Biae Murowanie,
Warszawa 2016 (patrz str. 81 IB).
14. B
 . Szudrowicz, B. uchowicz-Wod-
nikowska, P. Tomczyk, Waciwoci
dwikoizolacyjne przegrd budow-
lanych i ich elementw, Instrukcje,
wytyczne, poradniki nr 369, ITB,
Warszawa 2002.
 . Szudrowicz, P. Tomczyk, Waciwo-
15. B
ci dwikoizolacyjne cian, dachw,
okien idrzwi oraz nawiewnikw powie-
trza zewntrznego, Instrukcje, wy-
tyczne, poradniki nr 448, ITB, War-
szawa 2009.
 . Szudrowicz, Metody obliczania
16. B
izolacyjnoci akustycznej midzy po-
-EN 12354-1:2002 iPN-EN 12354-
-2:2002, Instrukcje, wytyczne,
poradniki nr 406, ITB, Warszawa
2005.
maj 2017 [150] 59
 jz y k niemieck i
Industriebden
In Industriehallen, Garagen, Labora-
torien, Lagerhusern, Verkaufs- und
Ausstellungsrumen, das heit, auf
den stark belasteten Flchen sind
Industrieboden zu verwenden. Diese
Bden werden aus diversen, meist
flssigen Kunststoffen, organischen
und anorganischen Bindemitteln,
Zusatzstoffen und Hilfsstoffen her-
gestellt. Die physikalischen
chemischen Eigenschaften der ver-
wendeten Stoffe sorgen fr grere
Widerstandsfhigkeit und Bestndig-
keit des Konstruktionsaufbaus. Die
60 Inynier budownictwa
und
Industriebden sollen je nach Ein-
satzbereich hoch belastbar sein: hart,
robust, eben, abriebfest, glatt, rutsch-
hemmend, langlebig, hygienisch, un-
durchlssig oder ableitfhig, fugen-
los, chemikalienbestndig, befahrbar,
UV-bestndig, leicht zu reinigen,
emmissionsarm fr gesundes Raum-
klima, in vielen Farben lieferbar etc.
Diese Liste kann sehr lang sein. Die
Vielfalt der gestellten Ansprche be-
stimmt den Konstruktionsaufbau des
Industriebodens. Gewhnlich sind die
Industriebden mehrschichtig und be-
stehen aus folgenden Schichten:
Planum (ausreichend fester, ebener
Untergrund) 6 siehe Bild;
Tragschicht aus Schotter, Kies oder
Recyclingmaterial (ihre Aufgabe ist
die Krfte aus der Betonplatte zum
anstehenden Baugrund abzutragen)
5;
Gleitschicht 4;
Betonbodenplatte 3;
Estrich (zementgebundene Indu-
strieestriche, Kunstharze, Epoxidharz,
mineralische Beschichtung) 2;
Deckschicht ( Verschleischicht) 1.
Fot. O. Kopyow
Je nach Anforderungsprofil kann eine
Schicht die Aufgaben zwei oder mehr
anderen Schichten bernehmen, so
dass ein Industrieboden nur aus ei-
nem Untergrund und einer Beton-
platte bestehen kann. Als Tragschicht
kann ein Recyclingmaterial verwendet
werden, keinesfalls doch darf man
die Tragschicht als Mlldeponie se-
hen. Wegen des Umweltschutzes und
wegen der Kosten muss das Recy-
clingmaterial gut geprft werden und
taugen.
Die Industriebden sind ein wichtiger
Konstruktionsteil. Jedes Einsatzgebiet
bringt besondere Anforderungen mit
sich. Das Anforderungsprofil beeinflusst
die Herstellerkosten von Industribden,
die oft circa 20% gesamter Baukosten
betragen.
mgr germ., in. ochr. rod. Inessa Czerwiska
dr in. Oeksij Kopyow (ITB)
t umaczenie jz y k niemieck i

Podogi przemysowe Vokabeln:

ableitfhig zdolny do odprowa-

dzania, przenikliwy
abriebfest odporny na cieranie,
niecieralny
die Anforderung-en wymaganie,
zapotrzebowanie
W halach przemysowych, garaach, labora-
der Anspruch-che wymg
toriach, magazynach, sklepach i salonach wy-
stawienniczych, tam, gdzie wystpuj due abtragen niwelowa, zrwnywa,
obcienia powierzchni, naley uywa podg
rozkada
przemysowych. Takie podogi s wykonane
z rnorodnych tworzyw sztucznych, zazwyczaj befahrbar drony, przejezdny
ciekych, spoiw organicznych inieorganicznych,
chemikalienbestndig odporny
dodatkw i substancji pomocniczych. Waci-
woci fizyczne i chemiczne uytych materiaw na wpywy chemikaliw
zapewniaj wiksz wytrzymao i trwao
eben rwny, wypoziomowany
konstrukcji. Podogi przemysowe w zalenoci
od obszaru zastosowania powinny by odporne: der Einsatzbereich-e obszar,
twarde, wytrzymae, niecieralne, rwne, gadkie,
sfera zastosowania
antypolizgowe, odugiej ywotnoci, higienicz-
ne, nieprzepuszczalne albo przenikalne, bez- das Epoxidharz-e ywica epok-
stykowe, odporne chemicznie, drone, odporne sydowa
na promieniowanie UV, atwe do czyszczenia,
niskoemisyjne dla zdrowego klimatu wpomiesz- der Estrich-e jastrych
czeniach, dostpne wwielu kolorach itd. Ta lista fest stay, stabilny
moe by bardzo duga. Rnorodno posta-
wionych wymaga okrela konstrukcj podogi. fugenlos bezspoinowy
Zazwyczaj podogi przemysowe s wielowar- glatt rwny, gadki, liski
stwowe iskadaj si znastpujcych warstw:
p  odoe gruntowe (odpowiednio wytrzymae hart twardy, wytrzymay
irwne) 6 patrz rys.; die Kraft-Krfte sia, moc,
p  odbudowa ztucznia, wiru lub materiau zre-
cyklingu (zadaniem podbudowy jest przede tu: obcienie
wszystkim przekazanie obcie z pyty beto- das Kunstharz-e ywica synte-
nowej na podoe gruntowe) 5;
w  arstwa polizgowa 4; tyczna
p  yta betonowa 3; das Lagerhaus-huser magazyn
jastrych (jastrych przemysowy na bazie ce-
mentu, ywic syntetycznych, ywic epoksydo- langlebig o dugiej ywotnoci,
wych) 2; trway
w  arstwa wierzchnia (cieralna) 1.
Wzalenoci od wymaga, jedna warstwa moe
lieferbar dostpny
przejmowa funkcje dwch lub wicej innych robust krzepki, mocny
warstw tak, e podoga przemysowa moe ska-
rutschhemmend antypolizgowy
da si z samego podoa i pyty betonowej.
Jako podbudowa moe by stosowany materia sorgen fr (Akkusativ) dba
z recyklingu, ale w aden sposb podbudowa
o co, zapewnia co
nie powinna by postrzegana jako skadowisko
odpadw. Ze wzgldu na ochron rodowiska bernehmen bra na siebie,
ikoszty, materia zrecyklingu powinien by prze-
przejmowa
badany pod wzgldem przydatnoci.
Podogi przemysowe s wanym elementem der Umweltschutz ochrona ro-
budowy. Kada sfera zastosowania niesie ze
dowiska
sob szczegowe wymagania. Te wymagania
wpywaj na koszty produkcji podg przemyso- (un)durchlssig (nie)przepusz-
wych, ktre stanowi czsto okoo 20% kosztw
czalny
budowy obiektu.

maj 2017 [150] 61

 technologie
Zawilgocenie warstw
termoizolacyjnych w dachach
zielonych. Zapobieganie i metody zwalczania
Pawe Kouchowski
Laboratorium Dachw Zielonych
Zdjcia autora
N
egatywne skutki zawilgocenia
materiaw termoizolacyj-
nych na dachach zielonych na
szczcie nie s problemem nagmin-
nym. Dziki wiedzy i dowiadczeniu
w projektach zwraca si uwag na
tak moliwo, jednak praktyka bu-
dowlana dowodzi, e lepiej zapobie-
ga, ni ponosi konsekwencje niepra-
widowego wykonania.
Dachy zielone wykonywane s na
uszczelnionych i zaizolowanych ter-
micznie stropach lub dachach. Wybr
rozwizania izolacyjnego jest jedn
z pierwszych i kluczowych decyzji,
ktr naley podj na etapie projek-
towania. Dachy zielone mona rwnie
dobrze wykonywa zarwno na da-
chach ocieplonych, jak te na dachach
odwrconych. Rni si one jednak
znaczco pod ktem zawilgocenia
warstw termoizolacyjnych ijego mo-
liwych niepodanych nastpstw.
Dachy ocieplone
Dach zielony w ukadzie ocieplonym
(stropparoizolacjatermoizolacja
hydroizolacja) wykonywany jest za-
zwyczaj nad pomieszczeniami ogrze-
62 Inynier budownictwa
Usuwanie zawilgocenia i jego skutkw to trudny proces.
S dwie moliwoci: usunicie hydroizolacji i zawilgoco-
nej termoizolacji lub prba osuszania z wykorzystaniem
kominkw wentylacyjnych montowanych w hydroizolacji.
wanymi, przewanie nad ostatni ewentualna naprawa lub wymiana
kondygnacj. Zaoeniem takiej kon- jest niezwykle utrudniona i kosztow-
strukcji jest stabilna izolacyjno na ze wzgldu na to, e s przykryte
termiczna ukadu warstw uzyskiwa- kolejnymi warstwami, z ktrych zbu-
na dziki stale suchej termoizolacji. dowany jest dach zielony. Stosujc
Aby waciwie dobra materiay ter- na przykad pap termozgrzewaln,
moizolacyjne, naley sprawdzi ich trzeba mie pewno, e zachowa
wspczynnik przewodnoci cieplnej ona odporno na wpyw kwasw
(), ktry podawany jest dla materia- humusowych. Przykadem moe by
w suchych. Wwilgotnym materiale zdjcie znaprawy dachu zielonego, na
wspczynnik wzrasta, co wpywa ktrym papa niskiej jakoci dosownie
na pogorszenie parametrw izolacyj- rozkleia si w agresywnym rodo-
noci caej przegrody. wisku (fot. 1).
Gwnymi przyczynami zawilgocenia Inn przyczyn przecieku moe by
termoizolacji w ukadzie dachu ocie- uszkodzenie hydroizolacji przez ko-
plonego mog by przecieki, konden- rzenie rolin, niespotykane winnych
sacja pary wodnej lub wykonywanie zastosowaniach hydroizolacyjnych.
robt w niesprzyjajcych warunkach Dach zielony z natury jest rodo-
atmosferycznych. Najczciej wina wiskiem stworzonym do wzrostu
ley po stronie projektowej i wyko- i rozwoju korzeni rolin. Z tego po-
nawczej. wodu wszystkie materiay hydroizo-
Do przecieku moe doj z powodu lacyjne stosowane na dachach zielo-
nieprawidowo dobranej hydroizolacji. nych musz spenia norm PN-EN
Hydroizolacja do dachw zielonych 13948:2007, okrelajc odporno
musi by przystosowana do przeby- materiau hydroizolacyjnego i zcz
wania w warunkach stale wilgotnych na przebicie przez korzenie rolin.
w szerokim przedziale temperatury. Nie jest to atwe do osignicia, po-
Nie wszystkie materiay s w sta- niewa na przykad bitum, z ktrego
nie sprosta tym zadaniom, a ich zrobione s papy, nie jest szkodliwy
 technologie

dla korzeni rolin, co czsto mona

zaobserwowa na starych dachach,
na ktrych z powodzeniem roliny
wrastaj w pap. Aby tego unikn,
materiay hydroizolacyjne musz by
czone homogenicznie (na przykad
metod zgrzewania na gorco folii
PCV lub TPO) lub wstruktur mate-
riau musz by wbudowane rodki
odpychajce korzenie (jak warstwa fo-
lii miedzianej lub herbicydy w papach
termozgrzewalnych).
Do przecieku dochodzi take wwyni-
ku nieprawidowego wykonania war-
stwy hydroizolacji. Tu przyczyn jest
czynnik ludzki, czsto najsabsze ogni-
wo. W przetargach, w ktrych naj- Fot. 1 P
 apa zdegradowana przez kwasy humusowe
istotniejsze jest kryterium najniszej
ceny, dowiadczone firmy dekarskie
czsto przegrywaj, a firmy, ktre sze, kiedy rolki papy s przechowywa- bt wPolsce przez co najmniej cztery
wygray poniej racjonalnych kosztw, ne w pomieszczeniach ogrzewanych miesice w roku. Niestety nie ma
musz stale oszczdza, take na otemperaturze ok. 20C iwynoszone prostej metody sprawdzenia jakoci
pracownikach. Niedowiadczony pra- na dach bezporednio przed ich uka- wszystkich parametrw zcz izgrze-
cownik stwarza ryzyko sabej jakoci daniem. Nie naley rwnie prowadzi ww hydroizolacji. Do rozszczelnienia
robt. Hydroizolacja na dachu to kilo- robt dekarskich na dachach przy moe doj wkolejnych latach po od-
metry zgrzeww izcz, wymagajce silnym wietrze oraz na zawilgoconej daniu budynku do uytkowania. Przy-
starannego wykonania, a nastpnie lub oblodzonej powierzchni, a take kadem moe by dach z pokryciem
surowej kontroli. Najskuteczniejsz podczas opadw atmosferycznych. z elastomeru EPDM, ktre si roz-
metod sprawdzenia szczelnoci Takim zaleceniom trudno jest spro- szczelnio po pierwszej zimie (fot. 2).
pokrycia jest prba wodna, czyli za- sta w praktyce, poniewa elimino- Naley pamita, e na dachu zielo-
lanie dachu wod na kilka dni. Nale- waoby to moliwo wykonywania ro- nym hydroizolacja pionowa musi by
y jednak pamita, e prba wodna
jest badaniem inwazyjnym, poniewa
wprzypadku wykrycia przecieku zala-
ne zostan warstwy termoizolacji, co
bdzie skutkowao ich zawilgoceniem.
Do przecieku moe doj rwnie
wwyniku niezastosowania si wyko-
nawcy do zalece producenta. Wyko-
nywanie hydroizolacji dachu w nieod-
powiednich temperaturach oraz przy
niesprzyjajcej aurze moe si okaza
bomb z opnionym zaponem. Na
przykad roboty dekarskie z uyciem
pap termozgrzewalnych naley wyko-
nywa wtemperaturze nie niszej ni
0C, a w przypadku pap z dodatkiem
polimeru SBS nie niszej ni 5C.
Temperatury te mog by nieco ni- Fot. 2 R
 ozszczelniony EPDM

maj 2017 [150] 63

 technologie
wyniesiona co najmniej 20 cm ponad
warstwy substratu oraz musi by
zakoczona doszczelnion listw sta-
low zabezpieczajc przed wcieka-
niem wody. Za hydroizolacj moe si
dostawa woda pynca po cianach
lub woda stojca na dachu zielonym,
powodujc zawilgocenie termoizolacji.
Jest to bd bardzo trudny do wykry-
cia, poniewa wczasie prby wodnej
nie zalewa si dachu do wysokoci
powyej izolacji pionowej. Przykadem
moe by poszukiwanie na jednym
zdachw zielonych przecieku, ktre-
go przyczyn byo niedoszczelnienie
izolacji pionowej, a woda dostawaa
si po skrzynce odgromowej (fot. 3).
W katalogu przyczyn przeciekw
istotn kategori stanowi uszko-
dzenia mechaniczne, ktre mog
powsta w trakcie wykonywania po-
zostaych robt, w tym warstw da-
chu zielonego, lub w trakcie eksplo-
atacji obiektu. Dekarz, ktry wykona
szczelny dach, co potwierdzia prba
wodna, teoretycznie moe spa spo-
kojnie, ale niestety to tylko marzenie.
Po zakoczeniu robt dekarskich po-
zostaj czsto do wykonania: ocie-
plenie i tynk na cianach cokoowych
i kominach, obrbki blacharskie, in-
Fot. 3 Poszukiwanie przecieku na dachu zielonym
64 Inynier budownictwa
stalacja anten lub innych urzdze,
instalacja kanaw wentylacyjnych
i wreszcie sam dach zielony. Naley
bezwzgldnie zminimalizowa ilo
robt prowadzonych po zakoczeniu
prac dekarskich. Czsto pada pyta-
nie, czy najpierw wykonywa dach zie-
lony czy pozostae roboty na dachu?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi.
Zjednej strony dach zielony na pewno
zabezpiecza przed uszkodzeniami me-
chanicznymi, ale on sam moe rw-
nie zosta zniszczony i stratowany
przez ekipy budowlane i instalacyjne.
Wprzypadku uszkodzenia hydroizola-
cji, a nawet jego podejrzenia naley
bezwzgldnie i bezzwocznie wezwa
dekarza, jednak w praktyce to rzad-
ko. Uszkodzenie jest bagatelizowa-
ne, apozostawione na pewno bdzie
skutkowao przeciekiem (fot. 4).
Kondensacja pary wodnej w termo-
izolacji to pseudoprzeciek, ktry moe
wystpi w efekcie nieprawidowo
dobranej lub wykonanej paroizolacji.
Zjawisko powstaje na skutek kon-
densacji pary wodnej, ktra przenika
przez strop, anastpnie si gromadzi
w termoizolacji, by zim si skropli
do postaci kondensatu. Kondensatu
stale przybywa, poniewa termoizola-
Fot. 4 Wykonanie dachu zielonego oraz
innych robt budowlanych i insta-
lacyjnych
cja przykryta jest dyfuzyjnie szczeln
hydroizolacj. Jest to zjawisko bardzo
rozoone wczasie iniewidoczne, dla-
tego czsto bagatelizowane. Naley
zatem pamita, e paroizolacja musi
si charakteryzowa bardzo wysokim
oporem dyfuzyjnym, posiada parosz-
czelne czenia, anajlepiej kiedy stano-
wi rwnie wodoszczeln przegrod.
Wodoszczelna paroizolacja zapewnia
dodatkowo funkcj hydroizolacji, ktra
odprowadzi wod do wpustw wprzy-
padku przecieku. Aby to byo moliwe,
wpusty dachowe musz by wyposa-
one wdwa konierze zbierajce wod.
Dach zielony nie chroni przed konden-
sacj pary wodnej, poniewa nie izoluje
przegrody zim, lecz jedynie zmniejsza
liczb cykli zamarzania.
Wykonywanie termoizolacji w nie-
sprzyjajcych warunkach atmosfe
rycznych. Tym razem nie chodzi
o szczelno pokrycia dachu i prze-
ciek, ale o zamknicie wody w ter-
moizolacji w trakcie wykonywania ro-
bt izolacyjnych. Padajcy deszcz lub
nieg moczy termoizolacj i gdy ta
jest przykrywana hydroizolacj, woda
moe pozosta na trwale uwiziona
bez moliwoci odparowania. To bd,

ktry wynika z koniecznoci prowa-
dzenia robt przez cay rok, i bardzo
trudno go unikn wwarunkach klima-
tycznych Polski.
Zapobieganie zawilgoceniu termoizo-
lacji w dachu ocieplonym polega na
niedopuszczeniu do przeciekw, prze-
myleniu i skoordynowaniu robt na
dachu oraz na ich rzetelnym wykona-
niu. Natomiast usuwanie zawilgoce-
nia ijego skutkw to trudny proces.
S dwie moliwoci usunicie hydro-
izolacji izawilgoconej termoizolacji lub
prba osuszania z wykorzystaniem
kominkw wentylacyjnych montowa-
nych whydroizolacji. Osuszanie takie
jest moliwe wycznie latem, kiedy
w nagrzanym socem dachu zgro-
madzona woda zamienia si w par
wodn. Niestety dach zielony tego nie
uatwia, poniewa jego zaleta, to e
chodzi dach latem, w tym przypad-
ku pogarsza wentylacj w warstwie
termoizolacji dachu, nie podnoszc
temperatury pary wodnej. Dodatko-
wo dach zielony balastuje hydroizola-
cj, ktra si nie unosi i nie uatwia
migracji parze wodnej. Woda jest
zmuszona do przeciskania si midzy
pytami termoizolacji lub do dyfuzji
wmateriale termoizolacyjnym. Naley
zaznaczy, e materiay termoizola-
cyjne rni si wspczynnikiem opo-
ru dyfuzyjnego (okrelanym wedug
PN-EN 12086) od bardzo dyfuzyjnej
weny mineralnej, przez redniodyfu-
zyjne pianki poliuretanowe, styropia-
ny i XPS-y po cakowicie dyfuzyjnie
szczelne szka piankowe.
Dachy odwrcone
Dachy zielone w Polsce wykonywane
s gwnie na stropach garay pod-
ziemnych, na ktrych ze wzgldu na
obcienia statyczne i dynamiczne
wystpuje konieczno stosowania
dachu odwrconego (strophydro-
izolacjatermoizolacja). Zawilgocenie
dachu odwrconego to stan natural-
ny (hydroizolacja jest zawsze mokra),
poniewa jest to ukad przewidziany
do przebywania w warunkach staej
wilgotnoci iobecnoci wody. Przyka-
dem moe by fot. 5, ktra ilustruje
przygotowanie do ukadania termoizo-
lacji bezporednio na mokrej hydroizo-
lacji. Azatem cho niczym niezwykym
jest zawilgocenie termoizolacji, tu
te mog powsta bdy, ktre do-
prowadz do niepodanych skutkw.
Mog wystpi dwa bardzo grone
zjawiska: drastyczne pogorszenie si
wspczynnika przenikania ciepa (U)
przez przegrod oraz nieodwracalne
procesy gnilne wtermoizolacji. Przy-
czyny to: nieprawidowo dobrana ter-
moizolacja lub nieprawidowo dobrane
iwykonane warstwy dachu zielonego.
Waciwa analiza idobr termoizolacji
s konieczne, poniewa termoizolacja
w dachu odwrconym poddana jest
bardzo rygorystycznym i trudnym
warunkom, a nieprawidowo dobra-
na termoizolacja zczasem na pewno
bdzie wymagaa cakowitej wymiany.
Jako termoizolacja dachu odwrcone-
go powinny by stosowane wycznie
materiay bardzo odporne na zawil-
gocenie, co moemy okreli, spraw-
dzajc parametry danego materiau
wedug norm:
Fot. 5 P
 rzygotowanie do ukadania termoizolacji
technologie
PN-EN 12088 Absorpcja wody przy
dugotrwaej dyfuzji gdzie poziom
absorpcji obecnie si okrela sym-
bolem WD(V) zdodatkiem cyfry, kt-
ra okrela maksymaln nasikliwo
procentow wedug poziomw 3-5-
-7-10-15;
PN-EN 12087 Nasikliwo wod
przy dugotrwaym zanurzeniu
gdzie poziom nasikliwoci obecnie
si okrela symbolem WL(T) z do-
datkiem cyfry, ktra okrela mak-
symaln nasikliwo procentow
wedug poziomw 0,7-1-2-3-4-5.
Materiay odporne na zawilgocenie s
drosze, wic czasami pomimo przy-
jtego wprojekcie waciwego mate-
riau stosowane s zamienniki oduo
gorszych parametrach. Gwna bata-
lia toczy si midzy XPS (polistyren
ekstrudowany) ostrukturze zamkni-
tokomrkowej a styropianami wodo-
odpornymi (polistyren ekspandowa-
ny), ktre dziki technologii produkcji
w autoklawach (nie s cite z bloku,
tylko wtryskiwane w formach) wyka-
zuj zblione parametry nasikliwo-
ci. Jednak wpraktyce nawet styro-
piany wodoodporne zamieniane s na
zwyky styropian, ktrego parametry
nie przewiduj moliwoci stosowa-
nia wrozwizaniach stale wilgotnych.
maj 2017 [150] 65
 technologie
Niektrzy mieli moliwo si prze-
kona, e zwyky styropian zastoso-
wany na dachu odwrconym potrafi
nasikn wod do tego stopnia, e
zwyk pyt o gruboci 10 cm mu-
sz podnosi dwie osoby. Tymczasem
o odpornoci na zawilgocenie XPS
moe wiadczy fot. 6 pokazujca, e
mimo staego przybywania w wodzie
Fot. 6 Pyty termoizolacji XPS z nieszczelnego tarasu
Fot. 7 Termoizolacja uszkodzona przez drena
66 Inynier budownictwa
na powierzchni termoizolacji osadziy
si sole wglanw wapnia, awrodku
nadal jest sucha.
Czsto kluczow kwesti s niepra-
widowo dobrane i wykonane war-
stwy dachu zielonego, poniewa nie
zapewniaj moliwoci oddychania
warstwom termoizolacji. Stwier-
dzenie to w pierwszej chwili wydaje
si bezzasadne, bo czego mamy si
obawia, skoro termoizolacja jest
odporna na zawilgocenie? Ijak moe
oddycha termoizolacja? Na wstpie
naley zaznaczy, e woda przepy-
wajca przez dach zielony wypuku-
je i niesie ze sob mikroorganizmy
iskadniki mineralne, ktre osadzaj
si wwarstwie termoizolacji. Wwa-
runkach stabilnej temperatury iprzy
minimalnej iloci tlenu szybko si
tworzy siedlisko dla bakterii, pleni
lub grzybw. Wuproszczeniu mona
stwierdzi, e dach zaczyna gni od
rodka. Iniestety nie jest to czcza
teoria.
Aby nie dopuci do rozwoju proce-
sw gnilnych, naley bezwzgldnie
zastosowa materiay i technologie
odpowiednie do dachu zielonego.
Pierwszym materiaem jest war-
stwa ochronna ukadana na termo-
izolacji w postaci geowkniny, kt-
rej zadaniem jest zabezpieczenie
termoizolacji przed uszkodzeniami
wywoanymi parciem warstwy dre-
naowej. Fotografia 7 ilustruje, jak
termoizolacja zostaa wgnieciona
przez drena. Zasada dziaania jest
prosta geowknina o odpowied-
nich parametrach mechanicznych
(odpornoci na rozciganie) jest
napinana midzy punktami nacisku,
przez co ostatecznie na termoizola-
cj przenosi nacisk ca powierzch-
ni. W dachu zielonym warstw t
oraz geowknin nazywamy dyfuzyj-
n. Drugim zadaniem geowkniny
dyfuzyjnej jest umoliwienie dostpu
tlenu do termoizolacji oraz umo-
liwienie dyfuzji pary wodnej z ter-
moizolacji. Zastanawiajc si nad
wyborem geowkniny dyfuzyjnej,
musimy si zda na dowiadczenie
producentw materiaw do dachu
zielonego, poniewa geowkniny nie
s badane pod ktem wspczynni-
ka oporu dyfuzyjnego. Bada si nie
prowadzi, poniewa opr dyfuzyjny
 technologie

REKLAMA
geowkniny nie wystpuje (jest
bliski 1, czyli materia nie stanowi
bariery dyfuzyjnej). Niestety nie ka-
da geowknina jest jednakowo do-
brym materiaem do zastosowania
jako warstwa dyfuzyjna, na przykad
geowkniny igowane, przebywajc
w rodowisku stale wilgotnym, na-
sikaj wod, przez co ich opr dyfu-
zyjny ronie a do paroszczelnoci.
Budowa dachu zielonego zaka-
da konieczno wytworzenia war-
stwy drenaowej, ktra moe by
wykonana z rnych materiaw,
jak na przykad: toczone folie lub
maty z tworzyw sztucznych, siat-
ki przestrzenne, wytaczane pyty
ze styropianu, kruszywa lekkie lub
grysy. Podstawowym zadaniem tej
warstwy jest odprowadzenie wody
do odbiornikw. W rzeczywistoci
woda pynie pod drenaem, czyli po
termoizolacji przykrytej geowkni-
n dyfuzyjn. Jak ju wiemy, cz
tej wody wnika midzy pyty termo-
izolacji. Dobr warstwy drenaowej
jest podyktowany rwnoczenie kil-
koma kryteriami: wielko odwadnia-
nej powierzchni, spadki na stropie,
zdolno do magazynowania wody
oraz odporno na ciskanie. Naley
do tego doda kolejny istotny para-
metr, czyli zdolno dyfuzyjn drena-
u. Oile wprzypadku drenay zkru-
szyw ukadanych na geowkninie
dyfuzyjnej automatycznie powstaje
przestrze dla przepywu powie-
rza, otyle wprzypadku pozostaych
materiaw konieczne jest, aby nie
przylegay one ca powierzchni do
geowkniny dyfuzyjnej, poniewa
uniemoliwia to wymian gazow.
Dodatkowo toczone folie lub styro-
piany musz by perforowane, aby
pozwoli na dalsz wymian gazow,
ktra si odbywa poprzez warstwy
filtracyjne isubstraty glebowe.
Wprzypadku dachw ekstensywnych
o maej miszoci substratu woda

maj 2017 [150] 67

 technologie

zgromadzona w termoizolacji jest

podgrzewana iprzechodzi wstan ga-
zowy, a nastpnie jako para wodna
jest usuwana, pokonujc geowkniny
dyfuzyjne, drenae, geowkniny fil-
tracyjne i substraty. Trudniejsze za-
danie ma woda zgromadzona w ter-
moizolacji na dachach intensywnych,
ktrych miszo czsto przekra-
cza metr, na ktrych wykonywane
s mocno zagszczone nawierzchnie
jezdne lub inne szczelne elementy. Ko-
nieczne staje si zatem poszukiwanie
innych drg ujcia pary wodnej. Je-
dyn moliw drog staj si opaski Fot. 8 Nieprawidowo wykonana opaska wirowa
wirowe wykonywane przy cianach
oraz skrzynkach kontrolnych nad jeli czego nie widzimy, to nie wierzy- Niestety, nie tylko parametry fi-
wpustami. Dziki nim moliwy jest my, dlatego wnieustajcym procesie zyczne maj znaczenie, jak wida
zarwno dostp tlenu do wewntrz, poszukiwania oszczdnoci bagate- potrzebne jest te dowiadczenie
jak idyfuzja pary wodnej na zewntrz lizujemy problem. Czsto spotykan i gboka wielokryterialna analiza.
zwarstw drenau. Mona to nazwa na budowach praktyk jest imitacja Prawidowo zaprojektowany i wyko-
wyrwnywaniem cinie w warstwie opaski wirowej, ktra wykonywana nany dach zielony sam w sobie nie
drenaowej. Prawidowo wykonana jest zuyciem grubej warstwy piasku jest zagroeniem dla termoizolacji.
opaska wirowa dziki pozbawieniu jej igeowkniny pod cienk warstw wi- Zagroeniem moe by le wykonany
geowkniny filtracyjnej staje si prze- ru (fot. 8). Taka przegroda na pewno dach zielony, aza to odpowiada naj-
dueniem drenau lub innymi sowy nie umoliwia wyrwnywania cinie, sabsze ogniwo czowiek.
kominkiem wentylacyjnym. Niestety, ale zpewnoci jest znacznie tasza.

krtko
Inteligentne miasta

Smart cities to wspczesne miasta, kt-

re wsposb kompleksowy izaplanowany
chc dokona zmiany wswoim funkcjo-
nowaniu, wykorzystujc moliwoci, jakie
jcomp - Fotolia.com

dostarcza sektor ICT. Jednak rozwizania

teleinformatyczne to nie wszystko. Istot-
ny jest cel: zapewnienie zrwnowaonego
rozwoju miast przy jednoczesnym podno-
szeniu standardu ycia jego mieszkacw.
Okazuje si jednak, e nie ma jednej dla
wszystkich miast metody, ktra pozwolia-
by osign ten cel kade miasto ma inne si aktywnie wkreowanie miasta ito ich Nie moe wic by inteligentnych miast
problemy, moliwoci, czego innego ocze- potrzeby s brane pod uwag na pierwszym bez inteligentnych obywateli.
kuj jego mieszkacy itd. miejscu. Wane staje si zadbanie ojako
Wedug teorii trzech generacji rozwoju ycia wmiecie. Nastpuje zmiana priory- Wicej wartykule Smart city, czyli miasta
inteligentnych miast Boyda Cohena obec- tetw: spektakularne projekty inwestycyjne coraz bardziej inteligentne B. Dominiaka
nie obserwujemy rozwj trzeciej generacji zastpuj mae ilokalne, bdce odpowie- wPrzestrzeni miejskiej, luty 2017.
Smart city 3.0. Tutaj obywatele wczaj dzi na problemy mieszkacw.
68 Inynier budownictwa

BIM Sky is not the limit
Szymon Dorna
BIM Director BIM Engineers Sp. z o.o.
BIM druynowe
projektowanie
Projektowanie jest pewn form sztu-
ki artystycznej. Aby kompozycje wy-
gryway pikne melodie, musz by
tworzone wsplnie, zpasj iwobrbie
zgranej orkiestry. Dziki programo-
wi Revit do projektowania wielobran-
owego w technologii BIM (Building
Information Modeling) specjalici,
spotykajc si w jednym wirtualnym
miejscu, mog poczy swoje siy
i da pikny koncert swoich umiejt-
noci technicznych. Mog optymalizo-
wa rozwizania projektowe, podcho-
dzc do problemu globalnie, skupiajc
Fot. 1 Przykad instalacyjnego projektu BIM budynku uytecznoci publicznej wPolsce wykonanego woprogramowaniu Revit
technologie
BIM mona porwna do aptekarskiej dokadnoci.
Projektowanie przy uyciu precyzyjnych narzdzi daje
lepsze rezultaty.
si na podstawowych problemach, tak naprawd baz danych naszego
anie na utrudnionej koordynacji kresek projektu, maj ewoluowa, na ktrym
projektowanych w powoli odchodz- etapie jaka informacja ma zosta do-
cej technologii 2D na pasko. Aby starczona poprzez model dla pozosta-
wpeni skorzysta zmoliwoci, jakie ych bran. W bardzo prosty sposb
daje nam realizacja procesu inwesty- mona stworzy model przesycony
cyjnego przy wykorzystaniu nowych zbdnymi elementami geometrycz-
moliwoci dostpnych na rynku, nie nymi i niepotrzebnymi informacjami.
wystarczy nauczy si tylko, jak pro- Przesycony model powoduje zwolnienie
gram dziaa. Trzeba porzuci dotych- i spadek efektywnoci pracy na prze-
czasowy sposb projektowania/my- adowanych informacjami modelach.
lenia orealizacji inwestycji iwyrobi To jak przechowywanie niepotrzebnego
w sobie nowy schemat pracy zgodny lodu/szronu na ciankach wzamraar-
z ide procesu realizacji inwestycji ce. Zbdnych informacji i geometrii
opartego na modelu BIM. Naley si wmodelach BIM naley si pozbywa
zastanowi, jak modele BIM, bdce na bieco.
maj 2017 [150] 69
 technologie
BIM iteracyjna
optymalizacja projektu
Najwikszy zysk z projektowania
w technologii BIM mona uzyska
wtedy, gdy ten sam model jest uy-
wany nie tylko do opracowywania
dokumentacji, ale i do wielowymiaro-
wych kalkulacji (materiau, kosztw,
czasu, planowanego zuycia energii,
przepyww, strat cinienia czy aku-
styki). Dziki moliwoci szybkiej ak-
tualizacji dokumentacji, moliwoci
szybkiego wykonywania rnego typu
oblicze przy wykorzystaniu modelu
BIM moemy cigle dopracowywa
projekt rwnolegle, gdy pojawiaj si
nowe informacje lub wytyczne pro-
jektowe i zachodz istotne zmiany
wprojekcie.
BIM ogromna korzy
dla inwestora
Realizacja procesu inwestycyjnego
wedug BIM to czysty zysk dla in-
westora, ktry z mniejszym ryzy-
kiem otrzymuje informacje o iloci
materiaw, wysokoci planowanych
kosztw ni przy standardowych
metodach realizacji inwestycji (na
podstawie projektowania na kalce lub
w technologii 2D). BIM czsto si
porwnuje do aptekarskiej dokad-
noci. Moemy z wiksz precyzj sprztu komputerowego. Szacuj,
wiedzie, ile potrzebujemy materiau,
kiedy powinien si pojawi na budowie
itrafniej przewidzie, jak przebiega
bdzie finansowanie inwestycji. Pro-
jektowanie przy uyciu dokadnych
narzdzi daje precyzyjniejsze rezul-
taty. Inwestor moe podejmowa de-
cyzje, otrzymujc przy wykorzysta-
niu technologii BIM wysokiej jakoci
projekt, szybsz realizacj inwestycji
na placu budowy, apo oddaniu inwe-
stycji do uytku wydajniej ni za-
rzdza. Budowanie wiadomoci nia w BIM, jeeli kto z zespou nie
w grupie inwestorw jest jednym
z najwaniejszych wyzwa, ktre
naley podj w celu penego wyko- nie umiejtnoci zespou w zakresie
70 Inynier budownictwa
rzystania moliwoci, jakie daje BIM.
A mwimy tu gwnie o korzyciach
zewntrznych w postaci dostoso-
wania si do wymogw wiadomego
odbiorcy (wiadomego ekologicznie,
spoecznie, ekonomicznie) oraz we-
wntrznych redukcji kosztw pro-
jektowania, budowy i eksploatacji
oraz zwikszonej wydajnoci. BIM
zmienia sposb mylenia o inwesty-
cji, zapewnia przejrzysto prowa-
dzenia inwestycji dziki kompletnoci
i czytelnoci danych, usprawnionej
komunikacji pomidzy inwestorem
a wykonawc i projektantem oraz
kontroli nad budetem i harmono-
gramem. Wszystko to daje poczucie
bezpieczestwa i bezproblemowej
budowy, a w rezultacie realizacji in-
westycji zgodnie z zaoeniami wyj-
ciowymi podsumowuje Przemy-
saw Nogaj, meneder ds. rozwiza
Autodesk dla architektury i budow-
nictwa.
BIM nowe moliwoci
Obecnie w Polsce rynek projektowa-
nia opierajcy si na technologii BIM
jest dopiero we wstpnej fazie roz-
woju wporwnaniu zrynkami zagra-
nicznymi. Nie wystarczy zakup opro-
gramowania czy bardziej wydajnego
e aby doj do poziomu dobrze funk-
cjonujcej, wedug technologii BIM, Fot. 2 
Przykad modelu BIM serwerowni
pracowni projektowej, trzeba si sucego do zarzdzania obiektami
przygotowa na minimum 12 lata (FM Facility Management) wykona-
nego w oprogramowaniu Revit
cikiej pracy. W tym czasie naley
oprcz wdroenia zespou przygoto-
wa wewntrzne standardy pracy, wykorzystania BIM. Dowiadczenie
procedury zapewniajce bezpieczn caego zespou przekada si na otwie-
realizacj projektw. Trzeba uwaa, ranie nowych biznesowych drzwi.
jakie warunki brzegowe wprowadza Tak te byo w naszym przypadku.
si do programu bdy mog si Dziki zdobytemu dowiadczeniu mo-
zdarzy rwnie podczas projektowa- glimy rozpocz wspprac znowy-
mi pracowniami architektonicznymi
panuje dobrze nad narzdziem. Dla- (duymi i maymi), z ktrymi czsto
tego istotne jest cige podnosze- wsplnie wymienialimy si zdobyt
wiedz. Udaje si nam pozyskiwa
 technologie

Fot. 3 Fragment projektu BIM wykonanego w oprogramowaniu Revit z wykorzystaniem systemu firmy Uponor - Delta Station

coraz ciekawsze tematy projektowe
w Polsce i za granic: Wielka Bry-
tania, Irlandia, Francja. I tu warto
nadmieni, e wspomniane rynki s
zdecydowanie bardziej wiadome od-
nonie technologii BIM. Funkcjonuj
ju tam standardy, tworzone s ko-
lejne, a poczwszy od inwestorw,
poprzez architektw na firmach wy-
konawczych koczc wida, e maj
oni coraz bardziej sprecyzowane
oczekiwania co do finalnego produktu
wtechnologii BIM. WPolsce od mniej
wicej poowy zeszego roku obser-
wuj wzmoone zainteresowanie t
technologi. Wczeniej bywao tak,
e sami prbowalimy kreowa ten
rynek, uwiadamiajc potencjalnych

Fot. 4 Przykad instalacyjnego projektu BIM budynku uytecznoci publicznej w Wielkiej Brytanii wykonanego w oprogramowaniu Revit

maj 2017 [150] 71

 technologie
Fot. 5 Przykad skryptu Dynamo sucego do synchronizacji danych midzy modelem BIM a schematami instalacyjnymi
klientw o moliwociach i korzy-
ciach z tego pyncych i czasem
faktycznie si udawao podsumowu-
je Maciej Iwaszko managing director
wBIM Engineers Sp. z o.o.
BIM dla kadego typu
iwielkoci realizacji
Czasami podczas spotka projekto-
wych lub wdroe technologii BIM,
ktre prowadzimy, spotykamy si
ze zdaniem, e rozwizania BIM na-
ley wprowadza dopiero po etapie
koncepcji lub projektu budowlanego.
Spotykamy si te zopiniami, e dany
projekt jest za may powierzchniowo,
za mao skomplikowany i nie jest ko-
nieczne wykorzystanie rozwiza BIM
przy takich projektach. Wedug nas
BIM naley wykorzystywa na kadym
etapie projektu (ju od etapu koncep-
cji) dla kadej wielkoci inwestycji.
Projektowanie wtechnologii BIM jest
jedyn suszn drog, ktr naley
poda. Zdarzaj si projekty, na
ktrych niestety BIM nie jest wymo-
giem podczas realizacji. Nasza pra-
cownia realizuje wszystkie projekty
przy wykorzystaniu oprogramowania
dedykowanego BIM (Autodesk Re-
vit, Autodesk Navisworks, Autodesk
Recap, Autodesk Dynamo, Autodesk
3ds Max). W sytuacji gdy wsppra-
cujemy z biurem architektonicznym
pracujcym nadal w technologii 2D,
sami na wasne potrzeby koordynacyj-
72 Inynier budownictwa
ne budujemy model BIM architekto-
niczny ikonstrukcyjny. Pene ukierun-
kowanie firmy na BIM pozwolio nam
na podniesienie jakoci dostarczanych
projektw, redukcje bdw projekto-
wych imoliwo szybszej reakcji pod-
czas zmian na projektach stwierdza
Bartomiej Mokrosiski design direc-
tor wBIM Engineers Sp. z o.o.
Przed rozpoczciem projektowa-
nia i modelowania naley dokadnie
wysucha potrzeb inwestora i ze-
spou projektowego, aby dostarczy
produkt (dokumentacja imodele BIM)
speniajcy ich oczekiwania. Zapre-
zentujemy model sucy inwestorowi
do zarzdzania zespoem serwerw,
wymodelowanych znajwysz dokad-
noci LOD (Level of Development).
Modele na rys. 2, 3 i 4 uwzgldniaj
kade wejcia i wyjcia z urzdze,
ktre s poczone zbaz danych.
Dynamo automatyzacja
procesu projektowego
Technologia ioprogramowanie zmienia-
j si w zaskakujco szybkim tempie,
co wymaga cigego ledzenia innowa-
cyjnych rozwiza iwprowadzania ich
do firmy, dodajc nowe produkty iroz-
wizania do oferty. Autodesk wswojej
ofercie produktowej posiada aplikacj
Dynamo umoliwiajc automatyzacj
powtarzalnych procesw realizowa-
nych przez zesp projektowy do tej
pory manualnie. Wyobramy sobie taki
przypadek: mamy do zaprojektowania
instalacje ogrzewania grzejnikowego
w budynku wielorodzinnym. Grzejni-
kw do wstawienia idobrania s setki.
A gdybymy mogli zautomatyzowa
proces doboru grzejnikw? Do takiego
zadania idealnie si nadaje oprogramo-
wanie Dynamo. Poprzez odpowiednio
przygotowany skrypt moemy dobra
grzejnik na podstawie obliczeniowego
zapotrzebowania na ciepo wpomiesz-
czeniu, sprawdzajc przy tym rwno-
legle szeroko i wysoko montau
okna. Grzejniki po dobraniu pojawi si
wodpowiednich miejscach pod oknami
wmodelu.
Za pomoc wizualnego programo-
wania w Dynamo moemy onglowa
parametrami i uzyskiwa cakiem
nowe funkcjonalnoci w poczeniu
z oprogramowaniem Revit. W naszej
pracowni wykorzystujemy Dynamo
w poczeniu z Revitem do zreduko-
wania do praktycznie zero procent
moliwoci rozbienoci midzy sche-
matami a widokami z modelu BIM
(rzuty, przekroje i widoki 3D). Dziki
tej moliwoci oszczdzamy sporo
czasu na synchronizacji tych samych
danych przedstawianych na rnych
widokach. Zaoszczdzony czas moe-
my przeznaczy na analiz irozwizy-
wanie zagadnie projektowych.
Uwaga: Artyku powsta we wsppra-
cy z BIM Engineers i Autodesk.
 ar t y ku sponsor owany

Hilti PROFIS Engineering nowy wymiar

projektowania zamocowa kotwowych

W
spczesne podejcie do pro-
jektowania irealizacji obiektw
stawia wysokie wymagania
projektantom iwykonawcom, dotyczce
zarwno szybkoci prac, jak i optymali-
zacji oraz doskonaoci technicznej pro-
ponowanych rozwiza.
Nowy PROFIS Engineering to znacznie
wicej ni tylko program do projekto-
wania kotew w betonie i murze czy do
penego wymiarowania balustrad. Ten
program oferuje kompleksowe podejcie
wramach projektowania konstrukcji ijej
wykonania, cznie zdokumentacj.
Kompleksowe podejcie
Nowe rozwizania przynosz wiksze
moliwoci w zakresie efektywnego
realizowania inwestycji budowlanej.
Wspczesne podejcie do procesu
projektowania i realizacji prowadzi do
zasadniczych zmian w zakresie plano-
wania i wykonania projektw budow-
lanych. Naley przy tym pamita, e
projektowanie konstrukcji i wymiaro-
wanie niezmiennie nale do gwnych
zada projektantw w ramach projek-
tu. W tym celu z reguy korzysta si
z oprogramowania do analizy statycz-
nej. Teraz siy dziaajce na podpor
dla wszystkich obcie i kombinacji
obcie obliczone w takim progra-
mie mona po prostu zaimportowa
do PROFIS Engineering.
Wtyczka (plug-in) aplikacji Tekla
Tekla to jedno znajpowszechniej stoso-
wanych programw. PROFIS Engineering
oferuje wtyczk (plug-in) umoliwiajc
wymian danych dotyczcych konstrukcji
opracowanej woprogramowaniu PROFIS
Engineering zaplikacj Tekla. Dziki temu
mona nie tylko przesya dane, lecz tak-
e je opracowywa.
PROFIS Engineering umoliwia uczestni-
kom procesu budowlanego bezporedni
dostp do danych dziki technologii opar-
tej na chmurze. Dotychczas uczestnicy
projektu musieli sobie stale przesya
obszerne dokumentacje, a teraz mog
szybko iatwo dzieli si danymi.
Wizualizacja 3D ioptymalizacja
To wanie wizualizacja oblicze pomaga
projektantowi wyrobi sobie szybko po-
gld na temat danej konstrukcji ipokazuje
potencjalne bdy w planowaniu. W spe-
cjalnie opracowanym i zapewniajcym
du elastyczno edytorze 2D, dziki realizacji inwestycji budowlanej.
moliwoci cofnicia si okilka etapw lub
przeskoczenia kilku etapw, mona wbar-
dzo atwy sposb modelowa optymalny
ukad geometryczny.
Jednoczenie, korzystajc zfunkcji opty-
malizacji, mona znale najlepsz moli- Dostpne s rne modele licencji
w geometri i obcienie kotew. Dziki uprawniajcych do korzystania z opro-
widokowi 3D w programie PROFIS En-
gineering, projektant moe optycznie
sprawdzi wprowadzane dane.
Integracja przepywu pracy
Nowe oprogramowanie PROFIS Engine-
ering firmy Hilti ma dodatkowe moduy
uatwiajce wymian informacji wcaym
procesie realizacji budowy.
Na podstawie zaprojektowanych zako-
twie modu zakupowy wylicza czn
ilo wymaganych cznikw. Ztego po-
ziomu mona wyeksportowa kompletn
list z podan liczb sztuk produktw
wraz zcenami do Excela. Jest to niezwy-
kle przydatne przy wykonywaniu koszto-
rysw. Dodatkowo modu ten pozwala na
zamwienie kotew poprzez jedno klikni-
cie na www.hilti.pl.
Kolejny modu pakietu PROFIS Engine-
ering jest przeznaczony dla montay-
stw. Dziki niemu osoby na budowie
maj dostp za pomoc smartfona do ak-
tualnych instrukcji montau dotyczcych
wanie realizowanego projektu.
Te funkcje zapewniaj maksymaln wydaj-
no inajwyszy poziom bezpieczestwa
Rne warianty licencji (wer-
sje oprogramowania zrnymi
moduami oraz na okrelon liczb
stanowisk)
gramowania PROFIS Engineering.
Pozwala to elastycznie dopasowa
rozwizanie, uwzgldniajc zakres funk-
cjonalnoci programu oraz sposb jego
uytkowania. Specjalici z firmy Hilti
oferuj rzetelne usugi konsultingowe
iwsparcie wzakresie wszelkich kwestii
dotyczcych uytkowania oprogramo-
wania PROFIS Engineering.

Hilti (Poland) Sp. z o.o.

ul. Puawska 491, 02-844 Warszawa
tel. 801 888 801, 22 320 56 00
www.hilti.pl

maj 2017 [150] 73

 technologie

Wybrane przykady modernizacji

budynkw prefabrykowanych
w celu dostosowania ich do potrzeb mieszkacw
dr in. Anna Ostaska
Politechnika Lubelska
Analizowany przykad metamorfozy budynku znajdujce-
go si wParyu moe stanowi podstaw do zmian wpro-
jektowaniu uniwersalnej modernizacji polskich budynkw
prefabrykowanych.

W
ostatnim czasie prefabrykowane budynki miesz- Przedstawiony wartykule przykad realizacji metamorfozy
kalne, realizowane masowo w Polsce w drugiej paryskiego wieowca Tour Bois le Prtre z 1964 r. po-
poowie XX w., poddawano licznym procesom twierdza, e jako zamieszkania w budynku prefabryko-
termomodernizacyjnym. W wyniku tych dziaa w znacz- wanym mona wznaczcy sposb poprawi bez koniecz-
nym stopniu zmniejszono zuycie energii. noci burzenia, na co polscy naukowcy zwracaj ju uwag
[1]. Rekomendowany przykad moe stanowi przyczynek
do wskazania moliwych rozwiza technicznych w wa-
runkach polskich. Zwrcono uwag na konieczno za-
pewnienia bezpieczestwa ocieplonych wostatnich latach
elewacji zprefabrykowanych osonowych pyt kurtynowych
oryginalna fasada (GWO). W tym celu przedstawiono propozycj przebudo-
wy strefy balkonw, dostawnych na przykadzie budynku
zrealizowanego wlatach 80. XX w. wsystemie W-70, na
jednym zlubelskich osiedli.

Rys. 1 Przykad mieszkania T2 stan inwentaryzowany z 1964 r. [2] Francuska metamorfoza

Francusk metamorfoz pokazano na przykadzie projektu
Bois le Prtre Tower Block zrealizowanego w latach 2006
2011. Analizowany budynek powsta w 1964 r. w Paryu
jako prefabrykowany zloggiami cofnitymi. Na pocztku XX w.
wewntrzna kurtyna
ocieplono go, gubic oryginalny charakter loggii cofnitych
termiczna
i do 2005 r. utrzymywano taki stan. W 2006 r. powsta-
przesuwna rama okienna
przegroda przezroczysta nk
u a koncepcja i projekt rewitalizacji opracowany przez biuro
dy
bu
cz
Lacaton & Vassal Architectes, we wsppracy zFederikiem
lna
gin
a Druotem. Zakres metamorfozy autorzy projektu szcze-
ory
wk
i gowo opisali w [2] i zamiecili te informacje na stronie
d
bu wy
barierka balkonu d

o o
im m internetowej biura [3]. Autorka pozyskaa wiedz rwnie
ro ko r dz 2
kotara zacieniajca sze n,
og wwywiadzie bezporednim ze wspautorem projektu Fede-
lko
ba1 m rikim Druotem w2012 r. podczas konferencji wAmbasadzie
Rys. 2 Przykad mieszkania T2 zakres prac rozbirkowych i rozbu- Niemiec wWarszawie, co dopenio informacje z[2]. Na tej
dowy uzupeniajcej struktur o ogrd zimowy i balkon [2] podstawie ustalono, e koncepcja projektu metamorfozy

74 Inynier budownictwa
 technologie

Fot. 1
Sposb montau dostawianego
Rys. 3 Fragment schematu przebudowy przekrj przez segmenty segmentu podczas realizacji
dostawiane zpokazaniem sposobu montau [2] metamorfozy [2]

polegaa na powikszeniu mieszka za hol wejciowy. Popraw dostpu do Popraw funkcjonaln rozkadu miesz-
pomoc samononej konstrukcji ze mieszka uzyskano dziki dobudowie kania iich dowietlenia wwyniku me-
stali i betonu. Prefabrykowane pyty wind na szczytach korytarzy. Wpar- tamorfozy pokazano na fot. 2 i3.
elewacyjne z maymi oknami (rys. 1) terze uzyskano miejsca na integracj Efekty tych dziaa zestawiono
demontowano i zastpowano duymi mieszkacw. wtablicy.
przezroczystymi przeszkleniami (rys.
2), a nastpnie wykonywano obwodo- Tabl. Zestawienie efektw metamorfozy francuskiej 20062011 (oprac. autora) [2]
wo obudow segmentami konstrukcji BYO w 1967 r. JEST po 2011 r.
wok budynku, na kadym pitrze.
Mieszkania socjalne Wasno gminy Wasno gminy
Konstrukcj dostawianych segmen-
Liczba lokali mieszkalnych 97 100
tw zaprojektowano z elementw
prefabrykowanych (rys. 3), tak wic Liczba lokali mieszkalnych
87 100
uytkowanych
prace przeprowadzono przy zamiesz-
Liczba kondygnacji 16 16
kaniu, wykorzystujc odpowiedni
system zabezpiecze docelowymi fa- Wysoko 50 m 50 m
sadami i tymczasowymi barierkami Dugo 30 m 38 m
(fot. 1), [2, 3]. Przezierne segmenty Szeroko 18 m 24 m
o stabilnej konstrukcji utworzyy za- Powierzchnia uytkowa 9 000 m 2
13 000 m2
mykane ogrody zimowe ibalkony. Pod-
Typy lokali mieszkalnych 3 typy: 2, 3 i 6 pokoi 7 typw: 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 pokoi
niesiono poziom terenu wok budyn-
Zuycie energii cieplnej 100% 40% dotychczasowego zuycia
ku do poziomu zero i przebudowano

Fot. 2 Mieszkanie przed metamorfoz, pokj may [2] Fot. 3 Mieszkanie po metamorfozie, pokj may [2]

maj 2017 [150] 75

 technologie

Analiza efektw francuskiej meta- Dotychczas najczciej wykonywa-

morfozy potwierdzia zwikszenie
powierzchni uytkowej o 4000 m2.
W budynku utworzono dodatko-
wo cztery typy lokali mieszkalnych,
co uatwio zasiedlenie mieszka
w100%. Co wicej, wwyniku meta-
morfozy zmniejszono zuycie energii
cieplnej wbudynku o60%.
Polskie dziaania naprawcze
strefy balkonw na przykadzie
budynkw prefabrykowanych
Aby mwi o modernizacji dotycz-
cej strefy balkonw w warunkach
polskich, na wstpie podano stan-
dardy dotychczasowych dziaa.
Na zdjciach przedstawiono stan
maego elbetowego balkonu wspor-
nikowego po 30 latach uytkowania
orazpo roku (fot. 4) ipo 10 latach
(fot. 5) od ostatniego remontu.
Fot. 4 May balkon wspornikowy po 30
latach uytkowania, rok po remon-
cie (fot. autorka)
no standardowe remonty balkonw
(fot. 4), tj. lifting. Naprawiano po-
wierzchni pyty, bez wnikania wpo-
wikszenie strefy wypoczynkowej dla
mieszkacw. Nie pytano mieszka-
cw ani opotrzeby, ani o ch par-
tycypacji finansowej, np. za pomoc
interdyscyplinarnych bada ankie-
towych (IBA). Rozpoznanie opinii
mieszkacw wskazao na potrzeb
powikszenia maych balkonw (fot.
6) i uruchomio partycypacj finan-
sow. To skutkowao uatrakcyjnie-
Fot. 7 Budynek zrealizowany w systemie
niem balkonw istworzeniem strefy W-70. Widok duych balkonw
wypoczynku, szczeglnie w okresie wolno stojcych przed modernizacj
letnim. (fot. autorka)
Innym rodzajem dziaa wstrefie bal-
konw bya likwidacja donic kwiato-
wych na balkonach dostawianych (fot.
7) wsystemie W-70 iczciowo pod-
partych (fot. 8) w systemie Wk-70.
Efekt takiej modernizacji pokazano
na przykadzie budynku prefabryko-
wanego zrealizowanego w systemie Fot. 8 Budynek zrealizowany w systemie
Wk-70 (fot. 9). Wk-70. Widok duych balkonw przed
WPolsce stosowano rwnie wymia- modernizacj (fot. autorka)
n maych balkonw wspornikowych
na nieco wiksze balkony dostawne
montowane do konstrukcji budynku
(fot. 10). Niekiedy wykorzystywano
rwnie tego typu balkony dostawne
tam, gdzie ich nie byo wcale (fot.11).
Spord omwionych przykadw Fot. 9 Budynek zrealizowany w systemie
realizacji polskich najmniej korzystny Wk-70. Widok duych balkonw po
wydaje si remont 3040-letnich modernizacji (fot. autorka)

maych balkonw wspornikowych

Fot. 5 Widok zbrojenia maego balkonu
wspornikowego po 30 latach uytko-
wania, 10 lat po remoncie (fot. autorka)
Fot. 6 M
 ay balkon wspornikowy po 30
latach uytkowania, 4 lata po mo-
dernizacji (fot. autorka)
(fot. 4), anajbardziej korzystna ida-
jca due moliwoci jest propozycja
balkonw dostawnych (fot. 10 i 11).
Zastosowanie samononej konstruk-
cji balkonw dostawnych, kotwionej
do konstrukcji budynku, wymaga do-
brej znajomoci stanu technicznego
konstrukcji budynku, a szczeglnie
moliwoci demontau balkonw. Na
zachodzie Europy najczciej stoso-
wane s balkony dostawiane, czyli

76 Inynier budownictwa
technologie

maj 2017 [150] 77

 technologie
Fot. 10 Efekt wymiany balkonw wsporniko-
wych (po lewej stronie) na balkony
dostawne (po prawej stronie)
(fot. M. Mochnacki)
wolno stojce, wykorzystywano te
konstrukcje samonone z zamkni-
tych termicznie segmentw lub sto-
sowano obudowy balkonw.
Propozycja modernizacji
strefy balkonw na przyka-
dzie niskiego budynku
prefabrykowanego
Moliwy zakres modernizacji balko-
nw, do przeprowadzenia w warun-
Rys. 4 Poczenie ciany kurtynowej ze stropem system W-70
(oprac. autorki) [5, 8]
78 Inynier budownictwa
Fot. 11 O
 cieplony budynek wielorodzinny
przygotowany do montau balko-
nu dostawnego [4]
kach polskich, pokazano na przyka-
dzie niskiego budynku prefabryko-
wanego, wykonanego w systemie
W-70, ze cianami kurtynowymi
GWO (gazobetonowa wielka pyta
osonowa) [6].
Zasad poczenia wza cia-
ny kurtynowej pokazano na rys. 4,
gdzie uwzgldniono standardow
grubo docieplenia 10-centyme-
trowego styropianu. ciana kur-
tynowa ze scalonych elementw
gazobetonowych jest sprona
cigami pionowymi, a nastpnie
wieszana wspecjalnej konsoli meta-
lowej montowanej do stropu, w tu-
lei gwintowanej, za pomoc ruby.
Tak powstae gniazdo betonowano
od wewntrz i w ostatnim czasie
ocieplono je od zewntrz. Mimo to
problem liniowego mostka termicz-
nego pod pyt balkonow pozosta,
co zobrazowano za pomoc termo-
gramu (fot. 12). Rnica tempe-
ratur na styku balkonu ze cian
wynosi ponad 5 K, a rnica tem-
peratury ciany piwnic wzgldem
temperatury ciany parteru nawet
niekiedy 8 K.
Na fot. 13 udokumentowano stan
techniczny budynku zrealizowanego
w systemie W-70 w rok po ocieple-
niu. Analiza in situ nie potwierdzia
adnych uszkodze ani pozostawio-
nych problemw termicznych (bal-
kony, cokoy), ktre zidentyfikowano
za pomoc bada termograficznych
(fot.12).
Majc na wzgldzie sab znajo-
mo zagadnienia [5], [8] na temat
stanu pocze konstrukcyjnych
i zasad konstruowania budynkw
prefabrykowanych w Polsce, naley
korzysta z takich dziaa napraw-
czych jak sprawdzone dowiadczenia
francuskie. Nie wystarczy poprawa
Fot. 12
Termogram fragmentu elewacji rok
po ociepleniu, widoczny mostek liniowy
pod balkonem i mostek powierzchniowy
w strefie cokou [8]
 technologie

REKLAMA
materialna stanu budynku skupiajca si na pro-
jektowaniu kolejnej warstwy docieplenia i liftingu
balkonu, bo moe to doprowadzi do katastrofy
budowlanej. Przecienie cigw wcianach kur-
tynowych czy wieszakw wcianach trjwarstwo-
wych albo korozja balkonu moe by zagroeniem
bezpieczestwa budynkw. Przykad polskiego bu-
dynku zrealizowanego w systemie prefabrykowa-
nym W-70 obejmuje tylko obudow balkonw el-
betowych. Bardziej odwane iprospoeczne wydaje
si wykorzystanie francuskiej koncepcji demontau
kurtynowych cian osonowych wraz z balkonami
idostawienie gotowych segmentw prefabrykowa-
nych (fot. 14). Dodatkowo zainteresowanie prze-
budow lub zabudow strefy balkonowej potwier-
dzaj sami mieszkacy [7, 8].
Na podstawie analizy interdyscyplinarnych bada
ankietowych (IBA 2009, rys. 5) przeprowadzonych
w wywiadzie bezporednim stwierdzono, e miesz-
kacy s zainteresowani ociepleniem cian iwymian
balkonw (po 30%), aniewiele mniej (29%) napraw
iobudow balkonw (wsumie 59%). Uytkownicy de-
klaruj te ch partycypacji finansowej (20%) isami
zgaszaj chtnie kolejno dziaa.

Podsumowanie
Przykad skutecznego wdroenia dziaa paryskiej
metamorfozy wwielorodzinnym budynku prefabryko-
wanym stanowi pretekst do zmiany kierunku ispo-
sobu planowania dziaa naprawczych wPolsce.

Modernizacj przedstawiono na przykadzie pol-

skiego budynku wielorodzinnego zrealizowanego
w systemie wielkopytowym (W-70). Wykazano,
e mimo ocieplenia budynku (fot. 13) nadal nie
rozwizano problemw termicznych (fot. 12).

Fot. 13
Budynek
po ociepleniu
(fot. autorka) [8]

maj 2017 [150] 79

 technologie
Skuteczne ich rozwizanie jest
moliwe, ale wymaga zmiany spo-
sobu mylenia i wyjcia poza sche-
mat dotychczasowych propozycji.
Konieczne jest zatem ujcie wproce-
sie projektowym czowieka jako pod-
miotu i uwzgldnienie jego zmienia-
jcych si potrzeb jako uytkownika.
Wane jest te wykorzystanie dekla-
rowanej chci partycypacji mieszka-
cw we wskazanych przez nich po-
trzebach. Zakres niezbdnych dziaa
budowlanych, proponowanych dla sys-
temu W-70, pokrywa si z opiniami
mieszkacw uzyskanymi w ramach
przeprowadzonych interdyscyplinar-
nych bada ankietowych (IBA 2009).
Uwaga: materia by prezentowany na
IV konferencji GUNB Problemy tech-
niczno-prawne utrzymania obiektw
budowlanychwstyczniu 2016 r.
Literatura
1. M. Szpytma, Rewitalizacja osiedli
z wielkiej pyty. Implementacja rozwi-
Fot. 14 Wizualizacja propozycji modernizacji strefy balkonu w prefabrykowanym budynku
mieszkalnym [8]
80 Inynier budownictwa
Rys. 5
Wyniki interdyscy-
plinarnych bada
ankietowych
(IBA 2009) [8])
za europejskich do warunkw polskich, 3. L
 acaton & Vassal Architectes, strona
Budownictwo iArchitektura, vol. 13, internetowa biura: http://www.lacato-
tom 3, 2014. nvassal.com.
 . Druot, A. Lacaton, J.P. Vasal, Trans-
2. F 4. http://www.balkonydostawne.pl/galeria.
formation of Tour Bois le Prtre, w: html
Small Scale Big Change, New Archi- 5. S. Fic, D. Barnat-Hunek, Opera-
tecture of Social Engagement (ed. tion Phase Problems of Prefabri-
Lepik A.), The Museum of Modern Art, cated Resiedential Buildings with
New York 2010. Integrated Autoclawed Aerated
Concrete Panel Walls, Journal of
Civil Engineering and Architectu-
re 9/2015, doi: 10.17265/1934-
7359/2015.03.004.
6. K atalog elementw. ciana scalona
W-70, Inwestprojekt, Lublin 1979.
7. T . Taczanowska, A. Ostaska, Dokad-
no realizacji apotrzeba modernizacji
budynkw wielkopytowych, Dom Wy-
dawniczy Medium, Warszawa 2012.
 . Ostaska, Moliwoci poprawy
8. A
funkcjonowania budynkw wykona-
nych w technologii prefabrykowanej
zuwzgldnieniem potrzeb osb niepeno-
sprawnych, w: Budownictwo prefabry-
kowane wPolsce stan iperspektywy,
Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu
Technologiczno-Przyrodniczego w Byd-
goszczy, Bydgoszcz 2016.
 li ter a tur a f achowa

STANY GRANICZNE IODPORNO POAROWA ELEMENTW STALOWYCH

WEDUG EUROKODU 3
Zdzisaw Kurzawa, ukasz Polus, Maciej Szumiga
Wyd. 1, str. 325, oprawa mikka, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna 2016.

Podrcznik na temat prawidowego projektowania pocze oraz elementw konstrukcyjnych. Wcelu wyjanienia
problemw zwizanych z interpretacj Eurokodu 3 autorzy zamiecili wiele przykadw obliczeniowych oraz
komentarzy, w ktrych wyjaniono interpretacj zapisw norm oraz przedstawiono moliwoci alternatywnych
rozwiza projektowych. Ksika zawiera zacznik zzestawem tablic potrzebnych do projektowania elementw
konstrukcyjnych.

PROEKOLOGICZNE ODNAWIALNE RDA ENERGII. KOMPENDIUM Patrona

Witold M. Lewandowski, Ewa Klugmann-Radziemska

t
Wyd. 1, str. 460, oprawa mikka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
Me
dialny

Ksika powicona jest energii wodnej, geotermalnej, wiatru, promieniowania sonecznego, energii zbiomasy ibio-
gazu, stosowaniu kolektorw sonecznych, ogniw fotowoltaicznych, pomp ciepa, ogniw paliwowych.
PatroAutorzy opisuj
nat
metody konwersji energii odnawialnych wenergi ciepln, elektryczn imechaniczn.

Media
lny

LOW ENERGY AND PASSIVE BUILDINGS

Magdalena Grudziska, Anna Ostaska, Anna yczyska
Wyd. 1, wersja angielska, str. 116, Grupa Medium, Warszawa 2017.

W publikacji zostay przedstawione standardy budynkw energooszczdnych i pasywnych energetycz

nie. Opisano rozwizania architektoniczne w zakresie usytuowania budynku, jego ksztatu i rozkadu
w nim pomieszcze; rozwizania konstrukcyjne i materiaowe przegrd budynku; systemy techniczne,
wszczeglnoci oparte na odnawialnych rdach energii oraz charakteryzujce si zmniejszonymi stratami
poprzez np. odzysk ciepa.

IZOLACYJNO OD DWIKW POWIETRZNYCH IDWIKW UDERZENIOWYCH.

REGULACJE PRAWNE, OBLICZENIA IROZWIZANIA KONSTRUKCYJNE
NA PRZYKADZIE CIAN ZSILIKATW
Leszek Dulak
Wyd. 1, str. 42, Stowarzyszenie Producentw Biaych Materiaw ciennych Biae Murowanie, Warszawa 2016.

Zeszyt techniczny podejmujcy temat akustyki budowlanej w odniesieniu do murw wapienno-piaskowych. Pub-
likacja przeznaczona jest przede wszystkim dla projektantw odpowiedzialnych za problemy zwizane z fizyk bu-
dowli, a take wykonawcw wznoszcych przegrody budowlane podlegajce wymaganiom izolacyjnoci akusty-
cznej. Autor opisa aktualne i przysze wymogi zwizane z ochron akustyczn budynkw, sposoby projektowania
przegrd iich weryfikacji, jak rwnie pojawiajce si wbudynkach kopoty zakustyk imoliwo ich naprawy.

Publikacj mona pobra bezporednio ze strony: www.bialemurowanie.pl/pl/c,51,akustyka.html

maj 2017 [150] 81

 technologie
IHCTM elektrooporowy
system utwardzania rkaww
kompozytowych CIPP
dr in. Andrzej Kolonko
Politechnika Wrocawska
Wydzia Budownictwa Ldowego i Wodnego
S
tan techniczny przewodw ka-
nalizacyjnych w naszym kra-
ju, mimo znacznych nakadw
poniesionych na ich renowacj, wci
jest niezadowalajcy. Mona oczeki-
wa, e wnajbliszych latach stan ten
bdzie ulega systematycznej poprawie
wzwizku zwymaganiami UE wzakre-
sie ochrony rodowiska oraz zobowi-
zaniami Polski zawartymi w Traktacie
Akcesyjnym. Zgodnie z tymi zobowi-
zaniami do koca 2015 r. gospodarka
wodno-ciekowa miaa by cakowicie
uporzdkowana. Naley przez to ro-
zumie, e wszystkie cieki powinny
by oczyszczane. Wtym stwierdzeniu
zawarte jest take doprowadzenie do
szczelnoci caego systemu kanali-
zacyjnego, tzn. nie tylko przewodw
i studzienek rewizyjnych, ale take
przyczy. Jak wida, skala problemu
jest znacznie wiksza, ni to przewi-
dywano. Dotyczy to zarwno zakresu
robt, jak inakadw finansowych.
W Polsce o ile same przewody ka-
nalizacyjne, a take w ograniczonym
82 Inynier budownictwa
Podstawowe zalety systemu IHCTM to m.in. brak lub mini-
malne iloci wykopw, poprawa wasnoci hydraulicznych
przewodu, dua odporno chemiczna, maa pracochon-
no idua wydajno procesu, krtki czas procesu
utwardzania, skuteczne utwardzanie ywicy niezalenie
od temperatury otoczenia.
stopniu studzienki s sukcesywnie bdzie zobligowany do zlecenia jego
poddawane odnowie, o tyle problem renowacji.
szczelnoci przyczy jest traktowa- W artykule zaprezentowano metody
ny marginalnie. Pewn formaln prze- stosowane obecnie przy renowacji
szkod jest w tym przypadku wci przyczy kanalizacyjnych oraz om-
nierozwizany problem wasnoci wiono nieznan w Polsce metod
przycza. Nadal nie rozstrzygnito, renowacji przyczy, opierajc si na
czy jego dugo wyznacza studzienka systemie utwardzania midzywar-
czy granica dziaki. Warto wiedzie, stwowego IHC TM (ang. Intralaminar
jakie s obecnie dostpne moliwoci Heat Cure). System ten zosta opra-
techniczne w zakresie uszczelniania cowany w USA i jest przeznaczony
przyczy i przywracania im prawi- zasadniczo do renowacji przyczy
dowego stanu technicznego. Obec- kanalizacyjnych oraz do napraw odcin-
nie stan techniki pozwala zarwno na kowych. Mona go take stosowa do
pen diagnostyk, jak ina skuteczn odnowy przewodw kanalizacyjnych,
rehabilitacj nieszczelnych przyczy jeeli rozstaw studzienek rewizyjnych
kanalizacyjnych. Problemy te zostay nie jest zbyt duy. Utwardzony rkaw
szerzej omwione w pracach [3, 7, IHCTM moe samodzielnie przenosi
8]. Naley wic jak najszybciej wdro- obcienia zewntrzne.
y przepisy (stosowane od wielu lat
np. w Niemczech), ktre zobowi Typowe uszkodzenia przyczy
wacicieli przyczy do sprawdzenia kanalizacyjnych iich skutki
ich szczelnoci. Badania takie musz Wwyniku oddziaywania rnych czyn-
by wykonywane przez licencjonowa- nikw dochodzi do utraty szczelnoci
ne firmy. Jeeli takie badanie da wy- przewodw wskutek pkni, rys oraz
nik negatywny, waciciel przycza nieprawidowych zczy rur. Stan taki
 technologie

w przypadku posadowienia przewodu

poniej poziomu wd gruntowych po-
woduje, e przycze staje si swo-
jego rodzaju drenaem i doprowa-
dza nadmiernie rozcieczone cieki
do kanau zbiorczego. Wraz z wod
do przycza dostaje si otaczajcy
grunt, co powoduje ograniczenie lub
blokowanie przepywu. Dodatkowym
negatywnym skutkiem takiego zjawi-
ska jest powstawanie kawern izapa-
dlisk terenu na trasie przycza. Do-
chodzi wwczas czsto do zaamania
konstrukcji przycza i pojawiaj si
przeciwspadki. Przycze nie nada-
je si wwczas do renowacji. Trzeba
usun istniejcy przewd i wykona
przycze na nowo. Jest to czasem
bardzo kosztowne ze wzgldu na in-
tensywno zainwestowania terenu.
Jeeli poziom wody gruntowej znajdu-
je si poniej przycza, dochodzi do
zanieczyszczenia rodowiska. Przez Objte norm ISO 11296
a

rysy i inne nieszczelnoci przycza

wrastaj korzenie drzew i innych ro-
lin, ograniczajc stopniowo zdolnoci
przepywu. Naley dy do renowacji
przyczy, gdy skala uszkodze jest
jeszcze niewielka. Sprawdzi to mo-
na jedynie przez okresowe przegldy
jak wspomniano wNiemczech wyma-
gane s one co 20 lat. Bardzo wane
jest, aby stosowany by ujednolicony
system klasyfikacji uszkodze prze-
wodu kanalizacyjnego, co uatwia po-
dejmowanie decyzji wzakresie doboru
metody renowacji oraz przeprowa-
dzanie przetargw na renowacj sieci
kanalizacyjnych. Obecnie powszechnie
stosowany jest system oparty na
normie europejskiej PN-EN 13508-2
[11]. Zagadnienie oceny stanu tech-
nicznego oraz inspekcji optycznych
przewodw kanalizacyjnych omwiono
szczegowo wpracy [8].
Metody renowacji
Zgodnie z najnowsz norm euro-
pejsk dotyczc renowacji grawita-
Rys. Rodziny technik renowacji podziemnych bezcinieniowych sieci kanalizacji deszczowej
i sanitarnej z zastosowaniem rur z tworzyw sztucznych w zakresie technik renowacji
rurocigw
cyjnych przewodw kanalizacyjnych,
jak jest PN-EN ISO 11296-1:2011,
klasyfikacj rnych metod odnowy
mona przeprowadzi wg schematu
przedstawionego na rysunku [13].
W przypadku przyczy kanalizacyj-
nych wzalenoci od ich stanu tech-
nicznego stosuje si naprawy punk-
towe, renowacj lub wymian caego
przycza lub jego fragmentu. Napra-
wy si wykonuje, jeeli na przyczu
znajduj si pojedyncze uszkodzenia,
profil poduny nie uleg zaamaniu, nie
wystpuj przeciwspadki, a przekrj
poprzeczny nie uleg owalizacji.
Renowacja zostaje przeprowadzana
wwczas, gdy na dugoci przycza
wystpuj powtarzajce si uszko-
dzenia w postaci nieszczelnoci,
natomiast profil poduny nie uleg
zaamaniu i nie wystpuj na nim
przeciwspadki, a przekrj poprzecz-
ny nie uleg owalizacji. Decyzje owy-
mianie naley podj, gdy wskutek
uszkodze przekrj poprzeczny uleg
owalizacji lub profil poduny nie uleg
zaamaniu i wystpuj na nim prze-
ciwspadki.
Rzeczywisty stan techniczny przy-
cza kanalizacyjnego okrela si
najczciej na podstawie inspekcji
specjaln kamer TV, cho znane s
inne metody diagnostyki przewodw
kanalizacyjnych przedstawione m.in.
w pracy [8], gdzie opisano take za-
sady opracowania strategii renowacji
dla caych sieci.
Poniewa przyczami praktycznie si
nie zajmowano, czsto wymagaj one
renowacji na caej dugoci. Ze wzgl-
du na konieczno zachowania prze-
kroju najbardziej przydatn metod

maj 2017 [150] 83

 technologie

renowacji jest zastosowanie rkawa

CIPP okrelanego w normie jako wy-
kadzina utwardzana na miejscu. Me-
tody renowacji przewodw kanaliza-
cyjnych szczegowo omwiono m.in.
wpracach [3, 7].

Renowacja przyczy kanali-

zacyjnych zzastosowaniem
wykadzin utwardzanych na
miejscu (tzw. rkawy CIPP)
Powszechnie stosowana na caym
wiecie metoda renowacji przewodw
kanalizacyjnych zzastosowaniem wy-
kadziny utwardzanej na miejscu (tzw.
rkawa) ma ju swoj ponadczter-
dziestoletni histori. Metoda znana
jest w literaturze angielskojzycznej
jako CIPP (od angielskiego Cured In
Place Pipe). Zagadnienia techniczne
dotyczce tej metody reguluj szcze-
gowo normy m.in. [14]. Renowacja
przewodw kanalizacyjnych z zasto-
sowaniem wykadzin CIPP naley do
coraz czciej stosowanych techno-
logii odnowy infrastruktury sieciowej.
Szacuje si, e udzia tej technologii
wodnowie przewodw kanalizacyjnych
przekracza ju 50% [16]. Pierwsze
zastosowanie wykadziny utwardzanej
na miejscu (CIPP) do renowacji prze-
wodw kanalizacyjnych miao miejsce
w 1971 r. w londyskiej dzielnicy
Hackney [17]. Szczeglna przydat-
no rkaww CIPP w zastosowaniu (Institut fr Unterirdische Infrastruk-
do renowacji przyczy kanalizacyj-
nych wynika zkoniecznoci ogranicze-
nia redukcji przekroju, ktry w tym
przypadku jest niewielki rednica
rzadko przekracza DN 200.
Wzwizku zrosncym zapotrzebowa-
niem na renowacj przyczy kanaliza-
cyjnych pojawio si wiele technologii
ich odnowy. Poniewa przycza kana-
lizacyjne charakteryzuj si niewiel-
kimi rednicami i czstymi zaama-
niami trasy, tradycyjne rkawy CIPP
stosowane z dobrym skutkiem do
odnowy przewodw kanalizacyjnych
Fot. 1 P
 rzykady zainstalowanych rkaww CIPP wprzyczach kanalizacyjnych (fot. autor)
nie zawsze s przydatne dla przy-
czy. Dlatego konieczne si okazao
opracowanie nowych rozwiza ma-
teriaowych. Na fot. 1 widoczne s
rne rodzaje rkaww wprowadzone
do modelowych odcinkw przyczy
kanalizacyjnych.
W 2010 r. na zlecenie niemieckiego
Ministerstwa Ochrony rodowiska
(Ministerium fr Umwelt und Natur-
schutz, Landwirtschaft und Verbrau-
cherschutz des Landes NRW) w IKT
tur GmbH wGelsenkirchen) przepro-
wadzono szerokie badania poligonowe
majce na celu ocen przydatnoci
rnych rodzajw rkaww CIPP do
rehabilitacji przyczy kanalizacyjnych
[15]. Poszukiwania nowych rozwiza
wci trwaj, czego przykadem jest
opisany w dalszej czci pracy sys-
tem IHCTM.
System utwardzania
elektrooporowego IHCTM
System IHCTM zosta opracowany
zprzeznaczeniem do renowacji przy-
czy kanalizacyjnych. Podstaw sys-
temu jest specjalny, opatentowany
(patent nr US 6146576 A) rkaw
kompozytowy (liner) okrelany jako
hybrydowy kompozyt zawierajcy
wswej strukturze przewodzce prd
elektryczny wkna wglowe obardzo
wysokich parametrach wytrzymao-
ciowych. Szczegowy opis patentu
mona znale na stronie interneto-
wej [21]. Wacicielem patentu jest
firma Intralaminar Heat Cure, IHCTM.
Rkaw stosowany w systemie IHCTM
zbudowany jest z wkien poliestro-
wych iwkien szklanych ostrukturze
filcowej oraz zintegrowanej tkaniny
z wkien szklanych. Materiay te s
stosowane take w innych rkawach
CIPP. Innowacyjnym rozwizaniem
jest wprowadzenie do struktury r-
kawa wspomnianych wkien wglo-
wych. Przepuszczanie prdu przez
wkna powoduje wydzielanie si
ciepa, przypieszon polimeryzacj
ywicy iutwardzanie kompozytu. R-
kaw ten jest fabrycznie impregnowa-
ny specjalnie zaprojektowan ywic

84 Inynier budownictwa

syntetyczn, ktrej utwardzanie
inicjowane jest przez podwyszenie
temperatury. W praktyce mog by
stosowane ywice epoksydowe, winy-
loestrowe oraz poliestrowe. Zaimpre-
gnowany ywic rkaw moe by du-
go skadowany, pod warunkiem e jest
przechowywany wniskiej temperatu-
rze. Wysok jako rkawa IHCTM za-
pewnia jego fabryczna prefabrykacja.
Rkaw IHCTM podczas procesu jego
instalacji pokazano na fot. 2 [10].
System IHCTM pozwala na precyzyj-
ne sterowanie przebiegiem proce-
su utwardzania rkawa i umoliwia
znaczne skrcenie czasu trwania tego
procesu w stosunku do tradycyjnych
rkaww CIPP utwardzanych przez
ciepo dostarczone zgorcej wody lub
pary wodnej. Samo utwardzanie rka-
wa wpraktyce moe zosta skrcone
nawet do 60 minut [10]. W tradycyj-
nych systemach przepyw ciepa jest
znacznie wolniejszy, poniewa musi
ono przej przez ca grubo rka-
wa, ktry jest jednoczenie chodzony
zimn powierzchni przewodu, do kt-
rego przylega. Szczeglnie intensyw-
ne spowalnianie procesu utwardzania
ma miejsce, gdy poddawany renowacji
przewd znajduje si poniej pozio-
mu wody gruntowej, przez rysy i inne
uszkodzenia, infiltrujcej iochadzajcej
rkaw. W efekcie ywica moe nie zo-
sta odpowiednio utwardzona, co spra-
wi, e rkaw nie osignie oczekiwanych
parametrw wytrzymaociowych.
Fot. 2 Rkaw IHCTM podczas procesu jego
instalacji
technologie
Du zalet opisywanego systemu na wyrni trzy podstawowe etapy:
jest rwnomierno utwardzania na I czyszczenie i inspekcja telewi-
caej dugoci instalowanego rka- zyjna odcinka przycza poddanego
wa. Wtradycyjnych systemach zwy- renowacji,
korzystaniem gorcej wody lub pary II wprowadzanie rkawa,
wodnej wystpuje znaczna rnica III utwardzanie rkawa przez prze-
temperatur na wlocie i na wylocie puszczenie prdu elektrycznego
czynnika grzejnego i dlatego naley wknami wglowymi.
odpowiednio wyduy czas utwar- Inspekcja powinna by przeprowadzo-
dzania. na przez odpowiednio przeszkolony
Skad chemiczny ywicy stosowanej personel, a dokumentacja z inspekcji
w systemie IHCTM zapewnia wzrost powinna by archiwizowana. Jeeli nie
jej lepkoci po wprowadzeniu do kom- ma moliwoci cakowitego odcicia
pozytu. Dziki temu unika si grawi- odcinka przewodu od dopywu cie-
tacyjnego spywania ywicy, nie do- kw, konieczne jest wykonanie by-pas-
chodzi wic do zmniejszenia gruboci su oodpowiedniej przepustowoci.
zainstalowanego rkawa w grnej Rkaw o odpowiednich wymiarach
czci przekroju. wcigany jest do uprzednio oczysz-
czonego odcinka przewodu przez
Zakres zastosowa systemu studzienk rewizyjn bd punktowy
utwardzania elektrooporowego wykop. Nastpnie rkaw jest zamyka-
IHCTM ny korkami pneumatycznymi izostaje
Rkaw IHCTM jest przeznaczony do wypeniany spronym powietrzem,
renowacji przewodw kanalizacyjnych co powoduje jego przyleganie do po-
(gwnie przyczy) standardowo wza- wierzchni wewntrznej kanau. Cinie-
kresie rednic 418 cali na (DN 100 nie powietrza utrzymuje si do czasu
DN 450) odcinkach odugoci do 90 zakoczenia procesu utwardzania.
stp (27,43 m). Zakres ten wynika Kolejnym etapem jest utwardzanie
z faktu, e zdecydowana wikszo linera przez podgrzanie go do wyma-
przyczy kanalizacyjnych mieci si ganej temperatury i utrzymanie jej
w podanym przedziale wymiarowym. przez ok. 60120 minut wzalenoci
Na zamwienie moliwe jest wypro- od wymiarw rkawa i temperatury
dukowanie rkaww IHCTM o innych zewntrznej. Podgrzewanie uzyskuje
wymiarach. Dodatkowym elementem si przez przepyw prdu elektryczne-
systemu IHCTM jest moliwo napraw go o niskim napiciu poprzez wkna
odcinkowych uszkodzonych przewo- wglowe znajdujce si w ciankach
dw kanalizacyjnych zzastosowaniem rkawa.
packera. W tym przypadku zakres Caa instalacja rkawa trwa od 2 do
rednic to 624 cali (DN 150 DN 3 godzin i w tym czasie nie moe
610), a dugo naprawianych odcin- by dopyww ciekw do przycza
kw dochodzi do 11 stp (3,35 m). bd odcinka przewodu kanalizacyj-
Technicznie moliwa jest renowacja nego poddanego renowacji (jeeli nie
przewodw kanalizacyjnych, opiera- wykonano by-passa). Przedstawiciel
jc si na systemie IHCTM odcinkami firmy wykonawczej jest zobowizany
od studzienki do studzienki w zakre- powiadomi mieszkacw o tym fak-
sie rednic 460 cali (DN 100 DN cie nie pniej ni 24 godziny przed
1500) take wprzypadku przekrojw rozpoczciem prac. Plac budowy pod-
niekoowych. W procesie rehabilitacji czas procesu instalacji rkawa IHCTM
technicznej wg technologii IHCTM mo- pokazano na fot. 3 [10].
maj 2017 [150] 85
 technologie
Fot. 3 Plac budowy podczas procesu instalacji rkawa IHCTM
W USA osoby biorce udzia w in-
stalacji rkawa zobowizane s do
cisego przestrzegania przepisw
bezpieczestwa znanych jako OSHA
(Occupational Safety and Health Ad-
ministration). Jest to odpowiednik
naszych przepisw BHP, ktre powin-
ny uwzgldnia zagroenia dla ludzi
i rodowiska wynikajce z kontaktu
zywicami zawierajcymi styren.
Waciwoci rkawa IHCTM
Bardzo dua wytrzymao w-
kien wglowych sprawia, e grubo
cianki linera jest mniejsza wporw-
naniu z gruboci odpowiadajcego
mu najczciej spotykanego stan-
dardowego linera w postaci rkawa
z wkniny poliestrowej o strukturze
filcowej. Dziki temu redukcja po-
wierzchni przekroju poprzecznego
kanau po rekonstrukcji jest mniejsza.
Utwardzony rkaw spenia wymaga-
nia normowe ASTM F1216, D903
dotyczce moliwoci delaminacji
(rozwarstwienia). Rkaw spenia
rwnie wymagania normy ASTM
D2412, co w praktyce oznacza, e
nie ulega uszkodzeniu przy ugiciu
wzgldnym owartoci 30%. Sztyw-
no obwodowa utwardzonego rka-
86 Inynier budownictwa
wa SN wwersji standardowej wynosi
ponad 10 kN/m2, awic jest bardzo
dua. System IHCTM podczas utwar-
dzania jest praktycznie niewraliwy
na temperatur otoczenia, poniewa
ciepo powstajce podczas przepy-
wu prdu elektrycznego przez wk-
na wglowe znajdujce si wewntrz
rkawa cakowicie przekazywane jest
do ywicy.
W przeciwiestwie do rkawa IHCTM
inne rkawy CIPP podczas utwardza-
nia termicznego z zastosowaniem
gorcej wody lub pary s wraliwe
na temperatur otoczenia. Zakce-
nia w procesie utwardzania powodu-
je chodna ciana kanau szczeglnie
w miejscach nieszczelnoci, gdzie
dochodzi do infiltracji zimnych wd
gruntowych. Moe to prowadzi do
lokalnego obnienia parametrw wy-
trzymaociowych rkawa i w przy-
szoci by przyczyn awarii. Ponadto
w przypadku powszechnie stosowa-
nych ywic poliestrowych moe doj
do niezwizania zawartego w nich
styrenu i jego emisji do rodowiska,
a styren w Polsce jest zaliczany do
substancji niebezpiecznych [4].
Lepsz skuteczno utwardzania y-
wicy w systemie IHCTM ni w trady-
cyjnych systemach utwardzania ter-
micznego potwierdzaj wyniki bada.
Wykazano, e utwardzanie wg syste-
mu IHCTM dao o20% wysz wytrzy-
mao na cinanie ni utwardzanie
powszechnie stosowanymi metodami
[20]. Zalety systemu IHCTM:
brak lub minimalne iloci wykopw,
poprawa wasnoci hydraulicznych
przewodu,
dua odporno chemiczna,
maa pracochonno i dua wydaj-
no procesu,
potrzeba stosowania jedynie pro-
stych urzdze,
niskie nakady inwestycyjne,
krtki czas procesu utwardzania,
skuteczne utwardzanie ywicy nie-
zalenie od temperatury otoczenia.
Wnioski
Ze wzgldu na stosunkowo niskie
koszty ywice poliestrowe w rka-
wach CIPP s i bd w najbliszej
przyszoci wykorzystywane. Dc
do uzyskania produktu kocowego
o oczekiwanych parametrach oraz
chronic rodowisko, naley bardzo
starannie przestrzega procedur
podczas instalacji rkawa. Szczegl-
nie istotne jest uzyskanie wymaganej
temperatury podczas utwardzania,
gdy ma do decydujcy wpyw na pa-
rametry wytrzymaociowe utwar-
dzonego rkawa. Monitorowanie tego
parametru jest wymagane przez ak-
tualn norm. Inwestor we wasnym
interesie powinien w specyfikacji
przetargowej okreli, e instalacja
rkawa i jego odbir techniczny po-
winny si odbywa zgodnie z norm
PN-EN ISO 11296-4 [14]. Zalecenia
dla inwestorw przygotowujcych
specyfikacje przetargowe w zakresie
renowacji przewodw kanalizacyj-
nych zwykorzystaniem rkaww CIPP
przedstawiono wpracy [5].
eby osign zaoone cele, war-
to si zainteresowa rkawem CIPP

utwardzanym wskutek ciepa wytwa-
rzanego podczas przepywu prdu
elektrycznego przez wkna wglowe
znajdujce si w strukturze rkawa
(system IHCTM). Taki proces mo-
na znacznie atwiej kontrolowa ni
utwardzanie z wykorzystaniem go-
rcej wody lub pary wodnej. Bardziej
szczegowe analizy dotyczce jako-
ci rkaww CIPP mona znale tak-
e wpracach [5, 6, 18].
Literatura
1. Ch. Berger, Ch. Falk, Zustand der Kana-
lisation in Deutschland; Ergebnisse der
DWA-Umfrage 2009, Deutsche Vere-
inigung fr Wasserwirtschaft, Abwas-
ser und Abfall e.V. 2009.
2. Gwny Urzd Statystyczny, Infrastruk-
tura komunalna wroku 2013.
 . Kolonko iin., Podstawy bezwykopowej
3. A
rehabilitacji technicznej przewodw wo-
docigowych i kanalizacyjnych na tere-
nach zurbanizowanych, Izba Gospodar-
cza Wodocigi Polskie, Bydgoszcz 2011.
4. A. Kolonko, Problem styrenu w ywi-
cach stosowanych w rkawach CIPP,
Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr
1/2014.
5. A. Kolonko, 40 lat dowiadcze z za-
stosowania rkaww CIPP do renowacji
UKADY WENTYLACYJNE KRYTYCH BASENW KPIELOWYCH
W ASPEKCIE ENERGOOSZCZDNOCI
Ratajczak Katarzyna
Wyd. 1, str. 128, oprawa mikka, Wydawnictwo Politechniki Poznaskiej, Pozna 2017.
Autorka przedstawia zagadnienie doboru ukadw wentylacyjnych zapewniajcych odpowiedni jako powietrza
w krytych obiektach basenowych z uwzgldnieniem ich energooszczdnoci. Omawia m.in. rozwizania w zakresie
regulacji parametrw rodowiska wewntrznego w tych obiektach i algorytmy obliczeniowe dla rnych central
wentylacyjnych.
przewodw kanalizacyjnych, Inynieria
Bezwykopowa nr 2/2014.
 . Kolonko, Badania jakoci utwardzo-
6. A
nych rkaww CIPP, Gaz Woda iTech-
nika Sanitarna nr 6/2008.
 . Kuliczkowski i inni, Technologie bez-
7. A
wykopowe winynierii rodowiska, Wy-
dawnictwo Seidel-Przywecki, 2010.
8. C
 . Madryas, L. Przybya, L. Wysocki,
Badania i ocena stanu technicznego
przewodw kanalizacyjnych, Dolnol-
skie Wydawnictwo Edukacyjne, Wro-
caw 2010.
9. M
 ateriay informacyjne firmy MC-Bau-
chemie Sp. zo.o.
10. G .P. Muenchmeyer, Lateral Sewer Re-
habilitation Overview. Current tech-
nologies, materiay informacyjne firmy
K.R. Swerdfeger Construction, Inc.
11. P N-EN 13508-2:2006 Stan ze-
wntrznych systemw kanalizacyj-
nych. Cz 2: System kodowania
inspekcji wizualnej.
12. P N-EN 1610 Budowa ibadania prze-
wodw kanalizacyjnych.
13. P N-EN ISO 11296-1:2011 Syste-
my przewodw rurowych z tworzyw
sztucznych do renowacji podziem-
nych bezcinieniowych sieci kanalizacji
deszczowej isanitarnej. Cz 1: Po-
stanowienia oglne.
technologie
14. P
 N-EN ISO 11296-4:2011 Syste-
my przewodw rurowych z tworzyw
sztucznych do renowacji podziemnych
bezcinieniowych sieci kanalizacji desz-
czowej isanitarnej. Cz 4: Wykada-
nie rkawami utwardzanymi na miejscu.
15. R
 aport, IKT-Warentest Hausan-
schluss-Liner, Institut fr Unterirdi-
sche Infrastruktur GmbH Gelsenkir-
chen, 2010.
16. O
 . Schaff, J. Lenz, Schlauchliner
ganzheitliche Lsung vom Haus bis
zur Klranlage. Stadtentwsserung-
betriebe. bi UmweltBau Kongressaus-
gabe, 2009.
17. R .I. Sterling in., ARetrospective Eva-
luation of Cured-in-Place Pipe (CIPP)
Used in Municipaly Gravity Sewers,
United States Environmental Protec-
tion Agency, 2012.
18. R .W. Waniek, D. Homann, N. Kruse,
10 lat raportw IKT. Jako i trans-
parentno zobowizuje, Inynieria
Bezwykopowa nr 2/2014.
 . Winkler, Abwasserkanle der ver-
19. U
grabene Schatz. 10. Deutscher
Schlauchliner Tag, Hannover 2010.
20. www.csrpipesystems.com/ihc/third-
party.html
21. h ttp://www.google.com.mx/patents/
US6146576.
li ter a tur a f achowa
maj 2017 [150] 87
Nowoczesne rozwizania stosowane
Andrzej Goawski
Prezes Zarzdu
Mostostal Warszawa
Aktualnie w budownictwie du wag przy-
wizuje si do technologii przyjaznych ro-
dowisku. Cech szczegln budowanych
obiektw jest jak najwiksza wydajno
energetyczna, a w zwizku z tym jak naj-
mniejszy pobr energii czy te ogrzewanie
przy zminimalizowaniu strat ciepa, odpo-
wiednia cyrkulacja powietrza wewntrz
budynku itp. Znaczenie maj zarwno wy-
korzystywane materiay, jak i stosowane
rozwizania technologiczne i systemowe.
Wszystko to, co przekada si na mniejsze
koszty eksploatacyjne, ergonomi budyn-
ku i jest przyjazne dla rodowiska. Dobrym
przykadem zastosowania takich rozwiza
jest budowany przez Mostostal Warszawa
Park Wodny w Tychach. Ten nowoczesny
obiekt rekreacyjno-sportowy bdzie zasila-
ny energi odnawialn biogazem produ-
kowanym w miejscowej oczyszczalni cie-
kw. W tym celu zosta wybudowany ponad
szeciokilometrowy rurocig, ktry poczy gwna 40 mm wysokoci), e nono jest
oba obiekty. Dziki takiemu rozwizaniu
Park Wodny stanie si samowystarczalny w
zakresie ogrzewania i zasilania w energi
elektryczn. Poza tym dach Parku Wodnego
tworz membrany z innowacyjnej, przezro-
czystej folii ETFE, ktra przepuszcza tylko
zdrowe promieniowanie soneczne. Jest to
materia o ekologicznych waciwociach:
bezpieczny dla rodowiska, doskonay izola-
tor, nie wymaga te czyszczenia, bo wszelkie
zabrudzenia zmyje deszcz. Przezroczyste
zadaszenie zapewnia naturalne owietlenie
wntrza obiektu. W Mostostalu Warszawa
du wag przywizujemy do stosowania
rozwiza zgodnych z zasadami zrwno-
waonego rozwoju. Jest to jeden z wanych
elementw strategii naszej spki.
Piotr O. Korycki
Penomocnik Zarzdu ds. Wdroe
PRUSZYSKI Sp. zo.o.
Najnowsz pozycj w grupie pyt warstwo-
wych firmy Blachy Pruszyski s pyty PIR-
TECH z rdzeniem poliuretanowym typu PIR
w okadzinach metalowych, ktrych pro-
dukcj rozpoczto w czerwcu 2016 r. Na ich
asortyment skadaj si: cienne pyty war- Unii Europejskiej.
stwowe PWS-PIR-ST z widocznym mocowa-
niem i zakresem gruboci rdzenia od 40 mm
do 120 mm, cienne pyty warstwowe PWS-
-PIR-PL z ukrytym mocowaniem i zakresem
gruboci rdzenia od 60 mm do 120 mm,
chodnicze pyty warstwowe PWS-PIR-CH
z widocznym mocowaniem oraz zakresem
gruboci rdzenia od 120 mm do 220 mm,
a take dachowe pyty warstwowe PWD-PIR
i zakresem gruboci rdzenia od 40 mm do
120 mm.
W przypadku pyt ciennych z ukrytym
mocowaniem styk ma unikaln geometri
dziki zastosowaniu potrjnego poczenia
piro-wpust. W ten sposb mona uzyska
jeszcze lepsze waciwoci w zakresie bez-
pieczestwa poarowego czy waciwoci
mechanicznych.
Jeeli za chodzi o pyty dachowe, okadzina
zewntrzna zostaa uksztatowana tak (fada
cinieniowe reaktory, podgrzewajce oba
porwnywalna z pytami dachowymi o wy-
sokoci fady gwnej 45 mm. Dziki takie-
mu zabiegowi zyskuje si oszczdno na
materiale wsadowym, dugoci cznikw
mocujcych oraz na koszcie transportu.
Dla pyt warstwowych PIRTECH wykona-
no peny pakiet Wstpnych Bada Typu na
zgodno z norm zharmonizowan PN-EN
14509. Uzyskane wyniki potwierdziy bardzo
dobre waciwoci w zakresie izolacyjnoci
termicznej, bezpieczestwa poarowego
oraz waciwoci mechanicznych. W zwiz-
ku z tym dla pyt PIRTECH wystawiana jest
deklaracja waciwoci uytkowych oraz jest
on znakowany CE, dziki czemu moe by
wprowadzony do obrotu na caym obszarze
Pawe Poniak
Kierownik Techniczno-Handlowy
Makroregionu Zachd
SCHOMBURG Polska Sp. zo. o.
Technologia polyurea oparta jest na dwu-
skadnikowej powoce nakadanej metod
natrysku. Produkty te pojawiy si na rynku
w 1987 roku w USA i od tego czasu nieustan-
nie si rozwijaj.
Szerokie spektrum obszarw zastosowa
polyurea wyranie wskazuje na potencja tej
technologii.
Polimocznik (polyurea) jest substancj po-
wsta wskutek reakcji dwch skadnikw:
izocyjanianu oraz mieszanki ywicy i ich
bezporedniego natrysku na podoe. Do
tego stosuje si specjalistyczne wysoko-
komponenty do ok. 70C. W bardzo krtkim
czasie nastpuje polimeryzacja, w wyniku
ktrej powstaje zwizana i trwaa warstwa
elastomeru polimocznikowego. W zale-
noci od kompozycji uzyskuje si powoki
o rnorodnych waciwociach fizycznych.
Charakterystyka powok wykonanych
w technologii polyurea oraz sam proces apli-
kacji wskazuj powoki ochronne jako jeden
z gwnych kierunkw zastosowa zarwno
w zakresie konstrukcji elbetowych, jak i sta-
lowych.
w budownictwie
Dziki tak zaawansowanej technologii
obiekt, w ktrym zastosowany zosta system
polimocznikowy, moe by przywrcony do
eksploatacji w bardzo krtkim czasie po za-
koczeniu nakadania powok, co w znacz-
nym stopniu redukuje wysokie koszty zwi-
zane z wyczeniem obiektu z uytkowania
na czas remontu.
Piotr Stryjak
Penomocnik firmy
Sita Bauelemente GmbH
Od duszego czasu obserwujemy bardzo
dynamiczny rozwj i postp w sektorze ma-
teriaw do odwadniania dachw paskich.
Wpusty dachowe musz spenia coraz bar-
PATRON PROJEKTU
dziej rosnce wymagania projektantw i wy-
konawcw m.in.: zmniejszanie strat ciepa,
du wydajno, zabezpieczenie przeciwo-
blodzeniowe oraz kompaktow zabudow.
Biorc pod uwag wymagania techniczne
dotyczce budynkw, warto odnotowa,
e jako jedyna firma na rynku polskim ofe-
rujemy wpusty dachowe z twardego poli-
uretanu. Nowoczesne rozwizanie majce
due znaczenie w realiach budownictwa
energooszczdnego. Poliuretan jest gwa-
rantem minimalizacji ryzyka wystpowania
tzw. mostkw cieplnych, a co za tym idzie
pleni i grzybw. Wpusty produkowane
przez Sita posiadaj wspczynnik = 0,025 z tworzyw sztucznych, a take skomplikowa-
W/mK, co jest niewtpliwie cech wyr-
niajc produkty naszej firmy. Wykorzysta-
nie do produkcji poliuretanu nie stracio na
znaczeniu mimo upywu czterech dekad
istnienia naszej firmy, a wrcz przeciwnie.
Waciwoci termoizolacyjne oraz zalety
stosowania wpustw dachowych produko-
wanych z poliuretanu zostay dostrzeone
wraz z rosncymi wymaganiami w zakresie
obnienia strat ciepa. Uzupenieniem oferty
s korpusy izolacyjne do montowanych w
poaci wpustw dachowych jako tzw. szalu-
nek tracony. Dziki temu rozwizaniu moe-
my poprawi dodatkowo termoizolacyjno ALSAN PMMA s stosowane jako uszczel-
miejsca usadowienia wpustu lub przejcia
przez przegrody.
Artur Pczkowski
Dyrektor Sprzeday iMarketingu
SOPREMA Polska Sp. zo.o.
SOPREMA oferuje w zakresie pynnych ywic
szerok gam nowoczesnych produktw
i systemw na bazie PMMA (polimetakrylan
metylu) do hydroizolacji balkonw, gankw,
loggii, uytkowych bd nieuytkowych
www.KreatorBudownictwaRoku.pl
dachw paskich, parkingw, schodw
i stropw oraz obrbek blacharskich, profili
nych detali pocze.
Niezalenie czy z wknin wzmacniajc
czy bez ALSAN PMMA zawsze oferuje od-
powiednie rozwizanie, nawet w niskich
temperaturach oraz przy wysokich obcie-
niach mechanicznych. Dziki szybkiej reakcji
i krtkiemu czasowi oczekiwania pomidzy
naoeniem poszczeglnych warstw syste-
my ALSAN PMMA umoliwiaj wyjtkowo
szybkie wykoczenie powierzchni. Oferuj
one niepowtarzalny i atrakcyjny wygld
posadzki zarwno w nowych inwestycjach,
jak i przy renowacji. Systemy hydroizolacji
nienia do wszystkich typw budynkw
i rodzajw powierzchni oraz chroni je
przed uszkodzeniami powodowanymi
przez wod i warunki atmosferyczne. Po-
prawne wykonanie hydroizolacji zawsze
wymaga profesjonalnej organizacji i staran-
nego przygotowania podoa. Wyjtkowe
cechy systemw ALSAN PMMA pozwalaj
w przypadku najbardziej skomplikowa-
nych form architektonicznych, ktre musz
spenia rwnolegle funkcje techniczne
i estetyczne, na uzyskiwanie rozwiza eko-
nomicznych i trwaych.
Opracowaa Dominika Kraszkiewicz
meneder projektu
tel. 22 551 56 23
d.kraszkiewicz@inzynierbudownictwa.pl
 technologie

Skd si bior rozdzielnice?

mgr in. Andrzej Solski
ASZMIA Krakw
Zdjcia autora
Rozdzielnice nn powinny by produkowane przez orga-
nizacje gospodarcze dysponujce odpowiednimi kom-
petencjami. Prby amatorsko-chaupniczego skadania
rozdzielnic przez niedowiadczonych instalatorw mog
skutkowa kopotami biznesowymi, administracyjnymi
ifinansowymi, oby nie tragicznym wypadkiem.

P
rzepis na rozdzielnic: obudo-
w zamw u producenta r-
nych konstrukcji blaszanych,
a wyposaenie elektryczne zrealizuj
wasnymi siami [1], jest od daw-
na nieaktualny, aod 1 maja 2004 r.
rwnie sprzeczny z prawodaw-
stwem unijnym. Problem nie polega
na bardziej czy mniej przemysowym
wytwarzaniu urzdze, ale na zapew-
nianiu, udowadnianiu i potwierdzaniu
bezpieczestwa. Sprzt elektrycz-
ny powinien nie tylko funkcjonowa
zgodnie z oczekiwaniami klienta, ale
rwnie, a moe przede wszystkim,
powinien by bezpieczny.
W latach 80. XX w. Rada Wsplnoty
Europejskiej opracowaa now strate-
gi budowy jednolitego rynku, tzw. za-
sady nowego i globalnego podejcia.
Obowizuj one do dzi, zmodyfikowane
i uzupenione ju w XXI w. przez tzw.
nowe ramy prawne. Wszystkim wy-
robom wprowadzanym na unijny rynek
stawiaj okrelone wymagania jako-
ciowe. Po to, by swobodny przepyw
towarw nie nis ze sob zagroe,
nie zaburza konkurencyjnoci i nie wy-
twarza atmosfery wrogoci wobec
produktw zagranicznych. Harmoniza-
cja prawna jest ograniczona do tzw.
wymaga zasadniczych, dotyczcych
szeroko rozumianego bezpieczestwa
(i ewentualnie jakich innych niezwy-
kle istotnych dla interesu spoeczne-
go spraw, np. oszczdnoci nonikw
energii wskali globalnej). Producent ma
obowizek odszuka wszystkie unijne
akty prawne majce zastosowanie do
jego wyrobu, speni ich wymagania,
a nastpnie udowodni oraz potwier-
dzi spenienie tych wymaga.
Unijne regulacje prawne maj cha-
rakter horyzontalny lub wertykalny.
Akty horyzontalne: decyzje, rozporz-
dzenia i dyrektywy, tworz szerokie
ramy prawodawcze dotyczce caego
rynku. Jednoczenie zawarte w nich

Fot. 1 Zasada bezpieczestwa: otwieranie drzwi przez uycie klucza Fot. 2 Zasada bezpieczestwa: blokada drzwi przez napd cznika

90 Inynier budownictwa

Fot. 3 Zasada bezpieczestwa: bloki funkcjonalne umieszczone
w przedziaach
oglne zasady i przepisy odniesienia
stanowi baz dla prawodawstwa
wertykalnego, przypisanego do po-
szczeglnych sektorw gospodarki
lub wybranych kategorii wyrobw.
W adnym podrczniku nie znajdzie-
my informacji otym, ktre unijne akty
prawne dotycz naszego wyrobu.
Dowiadczenie zawodowe podpo-
wiada, e producenci rozdzielnic nn
powinni si zainteresowa aktami
horyzontalnymi [2], [3] i [4] oraz dy-
rektywami wertykalnymi [5], [6] i[7].
Wszczeglnych przypadkach zasadne
moe by odwoanie si rwnie do
dyrektywy [8].
Decyzja Parlamentu Europejskiego
iRady [2] wraz zjej aneksem wposta-
ci rozporzdzenia Parlamentu i Rady
[3] tworz oglne ramy prawne regu-
lujce wprowadzanie wyrobw na Eu-
ropejski Obszar Gospodarczy (EOG).
Definiowani s rynkowi aktorzy: pro-
ducent, upowaniony przedstawiciel,
importer idystrybutor, oraz okrelane
s ich obowizki. Producentem jest
osoba fizyczna lub prawna, ktra sama
wytwarza wyrb (czyli wytwrca) lub
zleca jego wytworzenie innej organiza-
cji po to, by pniej oferowa go pod
wasnym logotypem. Podstawowym
obowizkiem producenta jest przepro-
Fot. 4 Zasada bezpieczestwa: bloki funkcjonalne na wysuwanych
kasetach
wadzenie procedury oceny zgodnoci
wedug jednego z 16 moduw, jakie
ma do dyspozycji. Wyrb zpozytywn
ocen zgodnoci moe by wprowa-
dzony do obrotu, czyli udostpnio-
ny na rynku po raz pierwszy w celu
jego uytkowania lub dalszej redy-
strybucji, odpatnie lub nieodpatnie.
Kady nastpny akt redystrybucyjny
to kolejne udostpnienie na rynku na
tych samych ww. zasadach. W pro-
cedurach oceny zgodnoci mog lub
musz uczestniczy notyfikowane jed-
nostki oceniajce zgodno, niezale-
ne od producenta. Najczciej s to przeprowadzi czynnoci kontrolne
obce laboratoria badawczo-wzorcuj-
ce. Relacje producenta zjednostkami
notyfikowanymi i rynkiem EOG pozo-
staj pod nadzorem krajowych orga-
nw nadzoru rynku, dysponujcych
dotkliwymi sankcjami za nieuprawnio-
ne wprowadzanie wyrobu do obrotu.
W Polsce funkcjonuje kilkanacie or-
ganw nadzoru, z Urzdem Ochro-
ny Konkurencji i Konsumentw oraz
Krajow Administracj Skarbow na
czele. Poza tym producent odpowiada
za wszystkie szkody wyrzdzone przez
jego wadliwy wyrb, zgodnie z dyrek-
tyw Rady [4] (ikodeksem cywilnym),
przy czym jednym zprzejaww wadli-
woci wyrobu jest niezapewnienie bez-
pieczestwa.
technologie
Elektryczny sprzt niskonapiciowy
posiada swoj dyrektyw wertykaln
[5], nazywan dyrektyw niskonapi-
ciow LVD iobejmujc rwnie roz-
dzielnice nn. Dyrektywa ustala proce-
dur oceny zgodnoci wg Moduu A.
Modu ten opiera si na wewntrznej
kontroli produkcji wykonywanej przez
suby jakociowe producenta, bez
obligatoryjnego uczestnictwa obcej
jednostki notyfikowanej. Producent
powinien:
sporzdzi wymagan dokumenta-
cj techniczn wyrobu;
wg Moduu A;
sporzdzi deklaracj zgodnoci;
umieci na wyrobie oznakowanie
zgodnoci CE;
zapewni identyfikowalno wyrobu
ijego producenta (tabliczka znamio-
nowa);
dostarczy klientowi instrukcj ob-
sugi z informacjami dotyczcymi
bezpieczestwa;
skutecznie reagowa na skargi
i sygnay o zagroeniach genero-
wanych przez wyrb i o jego nie-
zgodnociach z prawodawstwem
unijnym;
p  odejmowa stosowne rodki za-
radcze ze rodkami ograniczajcymi
wcznie.
maj 2017 [150] 91
 technologie
Aspekty wymaga jakociowych (tzw.
wymagania zasadnicze) wyszczegl-
nione w dyrektywie niskonapicio-
wej [5] charakteryzuj si poziomem
oglnoci uniemoliwiajcym dyspo-
nowanie na ich podstawie adnych
92 Inynier budownictwa
konkretnych czynnoci weryfikacyj- wymaga weryfikowalnych i obdarzo-
nych, e o skutecznoci dowodowej nych powszechnym zaufaniem. Tak
nie wspomn. Producent musi za- specyfikacj jest przede wszystkim
tem znale wiarygodn specyfikacj norma produktowa, zharmonizowana
szczegowych wymaga technicz- z konkretn dyrektyw. Harmoniza-
nych odnoszcych si do jego wyrobu, cja normy oznacza jej pen zgodno
merytoryczn z zapisami dyrektywy.
Co oznacza, e po spenieniu wyma-
ga normy wolno nam przypuszcza,
e spenilimy wymagania zasadni-
cze dyrektywy. Jest to tzw. zasada
prawna o domniemaniu zgodnoci,
ktr znajdujemy zarwno w decyzji
[2], jak i w dyrektywie [5]. Domnie-
Fot. 5 manie (presumpcja) polega na uznaniu
Zasada bezpiecze- istnienia faktu niestwierdzonego na
stwa: nieserwiso- podstawie innych faktw stwierdzo-
wane poczenia nych, pozostajcych znim wzwizku.
rubowe szyn Problemy zaczynaj si wwczas, gdy
prdowych (kolo-
rowe znakowanie
dla konkretnego wyrobu Unia nie opu-
momentw dokr- blikowaa dotychczas zharmonizowa-
cajcych) nej normy produktowej. Wprzypadku
rozdzielnic nn normy zharmonizowane
jednak istniej i s powszechnie wy-
korzystywane w procedurach oceny
zgodnoci.
Od kilku lat dysponujemy now,
wieloarkuszow norm produktow
61439 na rozdzielnice isterownice
nn [9], ktrej wszystkie arkusze s
zharmonizowane i posiadaj aktual-
n cech domniemania zgodnoci.
Dowiadczeni producenci rozdziel-
nic pamitaj do dzi synny zamt,
kiedy to PKN latem 2011 r. wyco-
fa ze zbioru norm PN-EN 60439-
1:2003, antydatujc t czynno na
marzec 2011 r., ajej nastpczynie,
czyli PN-EN 61439-1:2011 oraz
PN-EN 61439-2:2011, wprowa-
dzi do zbioru dopiero w listopadzie
Fot. 6 2011 r., ito po angielsku! Od tam-
Zasada bezpiecze- tego wydarzenia mino ju 60 mie-
stwa: przestrzenne sicy, a do dzi w prasie fachowej
rozmieszczenie znale mona nieaktualne odniesie-
gwnych szyn
prdowych reduku-
nia do starej normy 60439. Naley
jce przypadkowe podkreli, e wieloarkuszowa nor-
zwarcia ma 61439 nie jest nowelizacj swej
 technologie

poprzedniczki wieloarkuszowej nor- Grupa druga dotyczy walorw eks- bezpieczestwa zharmonizowanych
my 60439. wiadczy o tym choby ploatacyjnych rozdzielnicy. Sprawdzi zdyrektyw maszynow [8]. Otakich
zmiana numeru. Rnice midzy nor- naley: uzalenieniach producent rozdzielnicy
mami polegaj m.in. na innym podej- w  aciwoci dielektryczne 10.9; powinien by uprzedzony przez projek-
ciu do czynnoci kontrolnych. Nowa s  podziewany przyrost temperatury tanta/producenta maszyny.
norma grupuje je wdwie procedury, 10.10; Drug procedur kontroln jest we-
nazwane weryfikacj projektow w  ytrzymao zwarciow 10.11; ryfikacja wyrobu. Jej program skada
(design verification) oraz weryfika- k ompatybilno elektromagnetycz- si zdziewiciu sprawdze, podzielo-
cj wyrobu (routine verification). n 10.12; nych na dwie grupy. Pierwsza grupa
Obie procedury w zasadzie musi d  ziaanie mechaniczne 10.13. dotyczca konstrukcji zawiera spraw-
wykona producent rozdzielnicy, dzenia:
chyba e w stu procentach powie- Norma [9] przewiduje trzy metody stopnia ochrony obudowy a1);
la kompletn dokumentacj tech- weryfikacyjne: badanie, porwnanie odstpw izolacyjnych powietrznych
niczno-technologiczn konkretnego iocen, azacznik D do tej normy de- idrg upywowych a2);
urzdzenia, otrzyman od producen- terminuje dobr metod do poszczegl- ochrony przeciwporaeniowej i ci-
ta pierwotnego (original-manufac- nych sprawdze. Weryfikacja projek- goci obwodw ochronnych a3);
turer). W takim szczeglnym przy- towa wykonywana jest na kompletnej zabudowy wyposaenia a4);
padku weryfikacj projektow wyko- dokumentacji produkcyjnej rozdzielni- wewntrznych obwodw elektrycz-
nuje oczywicie producent pierwotny. cy przed rozpoczciem wytwarzania nych ipocze (wzakresie techno-
Arkusz 1 normy [9] wylicza i szcze- urzdzenia. Sprawdzenia 10.6, 10.7 logii ich wykonania) a5);
gowo omawia zakresy obu weryfi- i10.8 zawsze bazuj na indywidualnym wyjciowych listew zaciskowych a6);
kacji, a nastpne arkusze wnosz rozwizaniu projektowym konkretnej dziaania mechanicznego a7).
do nich uzupeniajce wymagania, rozdzielnicy. Pozostae sprawdzenia Druga grupa odnoszca si do wa-
wynikajce ze specyfiki rnych od- mog i powinny si opiera na pakie- lorw eksploatacyjnych rozdzielnicy
mian rozdzielnic. Program weryfikacji cie tzw. bada typu, wykonywanych na zawiera sprawdzenia:
projektowej skada si z 12 punk- eksponatach badawczych producenta waciwoci dielektrycznych b1);
tw, podzielonych na dwie grupy. pierwotnego jeden raz dla caego sys- opisw, oznakowania (wtym tabliczek
Grupa pierwsza dotyczy konstrukcji. temu rozdzielczego. znamionowych), oprzewodowania na
Sprawdzi naley: zgodno ze schematem oraz ewen-
wytrzymao materiaw (odpor- Weryfikacja projektowa wymagana tualne prby funkcjonalne b2).
no na korozj czci metalo- przez norm [9] prowadzi producenta Weryfikacj wyrobu wykonuje suba
wych, stabilno termiczn oraz ku zgodnoci zwymaganiami dyrekty- kontroli jakoci wytwrcy w czasie
odporno na ciepo i ogie czci wy niskonapiciowej LVD [5] oraz dy- trwania ipo zakoczeniu wytwarzania
z tworzyw, odporno na ultrafio- rektywy kompatybilnociowej EMC [6]. urzdzenia.
let, przystosowanie konstrukcji do W przypadku rozdzielnic przeznaczo- Pozytywnie zakoczone i udokumen-
podnoszenia, odporno na udary nych dla odbiorcy indywidualnego i do towane obie procedury kontrolne
mechaniczne, trwao oznakowa- obiektw infrastrukturalnych zastoso- uprawniaj producenta do oznaczenia
nia) 10.2; wanie ma rwnie dyrektywa toksycz- rozdzielnicy oznakowaniem CE i wy-
stopie ochrony obudowy 10.3; na RoHS2 [7], ograniczajca uycie stawienia deklaracji zgodnoci UE,
odstpy izolacyjne powietrzne idro- substancji niebezpiecznych. Poniewa potwierdzajcej spenienie zasadni-
gi upywowe 10.4; rozdzielnice s urzdzeniami typu ze- czych wymaga dyrektyw.
ochron przeciwporaeniow i ci- staw, wymagania dyrektywy [7] s
go obwodw ochronnych 10.5; zaspokajane przede wszystkim przez W artykule zaledwie naszkicowano
zabudow aparatw czeniowych dobr odpowiedniego wyposaenia, zakres obowizkw formalnych ci-
ipomocniczych 10.6; co naley udokumentowa w ramach cych na producencie rozdzielnic.
wewntrzne obwody elektryczne procedury weryfikacyjnej. Natomiast Intencj autora nie byo zniech-
ipoczenia 10.7; jeli rozdzielnica jest przeznaczona canie do produkcji rozdzielnic elek-
listwy zaciskowe dla przewodw ze- do cisej integracji z maszyn, musi troinstalatorw, ale uwiadomienie
wntrznych 10.8. rwnie spenia wymagania norm im obowizkw i odpowiedzialnoci

maj 2017 [150] 93

 technologie

spoczywajcych na producentach. w sprawie wsplnych ram dotyczcych do stosowania wokrelonych granicach

Produkcja rozdzielnic nie jest licen-
cjonowana, kady moe zosta pro-
ducentem. Autor apeluje orozsdek
i przestrzeganie unijnych wymaga.
A zatem, jeli jeszcze nie zdobye
peni wiedzy i umiejtnoci do sa-
modzielnego produkowania rozdziel-
nic odpu sobie, a urzdzenia po 4. D
prostu zamawiaj u dowiadczonych
producentw. Takie zachowanie ley
winteresie caego spoeczestwa.
Bibliografia
1. S. Kampert, H. Bory, Instalacje elek-
tryczne w osiedlowych budynkach wie-
lorodzinnych, Inynier Budownictwa
nr 12/2016.
2. Decyzja Parlamentu Europejskiego iRady
nr 768/2008/WE zdnia 9 lipca 2008 r.
wprowadzania produktw do obrotu.
3. R
 ozporzdzenie Parlamentu Europej-
skiego iRady (WE) nr 765/2008 zdnia
9 lipca 2008 r. ustanawiajce wyma-
gania w zakresie akredytacji i nadzo-
ru rynku odnoszce si do warunkw
wprowadzania produktw do obrotu.
 yrektywa Rady zdnia 25 lipca 1985 r.
w sprawie zblienia przepisw usta-
wowych, wykonawczych i administra-
cyjnych pastw czonkowskich doty-
czcych odpowiedzialnoci za produkty
wadliwe (85/374/EWG).
5. D
 yrektywa Parlamentu Europejskiego
i Rady 2014/35/UE z dnia 26 lutego
2014 r. w sprawie harmonizacji usta-
wodawstw pastw czonkowskich odno-
szcych si do udostpniania na rynku
sprztu elektrycznego przewidzianego
napicia.
6. D
 yrektywa Parlamentu Europejskiego
i Rady 2014/30/UE z dnia 26 lutego
2014 r. w sprawie harmonizacji usta-
wodawstw pastw czonkowskich odno-
szcych si do kompatybilnoci elektro-
magnetycznej.
7. D
 yrektywa Parlamentu Europejskiego
i Rady 2011/65/UE z dnia 8 czerwca
2011 r. w sprawie ograniczenia sto-
sowania niektrych niebezpiecznych
substancji w sprzcie elektrycznym
ielektronicznym.
8. D
 yrektywa 2006/42/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 17 maja
2006 r. wsprawie maszyn.
9. Norma PN-EN 61439 (wieloarkuszo-
wa) Rozdzielnice isterownice niskona-
piciowe.

krtko
II Warsztaty Geologii Inynierskiej
67 kwietnia br. wbudynku Wydziau Geologii, Geofizyki
iOchrony rodowiska AGH wKrakowie odbyy si II Warsz-
taty Geologii Inynierskiej. Zostay one zorganizowane przez
Katedr Hydrogeologii iGeologii Inynierskiej oraz Koo Na-
ukowe Geologii Inynierskiej SIGMA, we wsppracy zfirm
BAARS, Polskim Komitetem Geologii Inynierskiej iro-
dowiska oraz Maopolskim Oddziaem Polskiego Komitetu
Geotechniki. Gwnymi partnerami warsztatw byli: Wydzia
GGiO oraz BAARS.
Celem wydarzenia bya integracja przedstawicieli firm iinsty-
tucji zwizanych zgeologi inyniersk. Warsztaty stay si Komitet Organizacyjny II Warsztatw Geologii Inynierskiej
dogodnym miejscem do wymiany praktycznych dowiadcze
oraz prezentacji aktualnych informacji naukowych. Wpierw- Tegoroczne Warsztaty Geologii Inynierskiej cieszyy si
szym dniu przeprowadzono szkolenie techniczne zzakresu bardzo duym zainteresowaniem wzio wnich udzia 240
CPTU. Wdrugim dniu odbyy si sesje plenarne, ktrych te- uczestnikw. Organizatorzy zamierzaj powtrzy sukces
matyka obejmowaa zagadnienia: prawnych aspektw doku- w2019 r. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawowao
mentowania geologiczno-inynierskiego, sondowania statycz- m.in. Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Budownictwa.
nego metod bada iinterpretacji wynikw oraz przykadw Fotorelacja zwydarzenia jest dostpna na stronie organizato-
rozwiza inynierskich stosowanych wgeologii inynierskiej. rw: www.warsztatygi.agh.edu.pl.

94 Inynier budownictwa
 ciek awe r e aliz acje

Wizualizacja: Architektura Pasywna Pyszczek i Stelmach

Podkarpackie Centrum Transferu

Niskoenergetycznych Technologii
w Budownictwie
w Rzeszowie, czyli w poszukiwaniu estetyki OZE

Budynek stanie si now siedzib Podkarpackiej Izby

Inynierw Budownictwa oraz przyjmie bardzo ambitn
funkcj Podkarpackiego Centrum Transferu Niskoenerge-
tycznych Technologii w Budownictwie.

PROJEKT
Tomasz Pyszczek
Architektura Pasywna Pyszczek i Stelmach Sp.j.
Realizacj budynku centrum roz-
poczto w czerwcu 2016 r. po
przeprowadzeniu robt wstpnych
przygotowujcych teren pod dalsz
budow. Obiekt bdzie peni funkcj
biurowo-wystawiennicz. Dokumen-
tacja projektowa zostaa opraco-
wana w krakowskim biurze projek-
towo-wdroeniowym Architektura
Pasywna Pyszczek iStelmach Sp.j.
przy aktywnym udziale kierownictwa
Podkarpackiej Okrgowej Izby In-
ynierw Budownictwa.
Centrum poza typow funkcj, jak
spenia Izba Inynierw Budownictwa,
ma promowa i edukowa w zakresie
energooszczdnych technologii bu-
dowlanych, dlatego te poziom parteru
wcaoci bdzie przeznaczony na prze-
strze wystawiennicz ikonferencyjn.
Wszystkie obiekty biurowe realizo-
wane s przez firm Architektura

maj 2017 [150] 95

 ciek awe r e aliz acje

Pasywna Pyszczek i Stelmach wstan- wi si przede wszystkim z de- chodniej, co wynika z kta padania
dardzie budynku pasywnego, s to bu- niem do uzyskania: promieni sonecznych;
dynki zeroenergetyczne czy te spe- wysokiej kompaktowoci bryy, czyli odpowiedniego doboru powierzch-
niajce wymogi programu NFO iGW najniszego stosunku powierzchni ni otworw okiennych wielko
Lemur. Biuro projektowe dokada przegrd zewntrznych (A) do ku- otworw okiennych powinna by
wszelkich stara, by zadba okluczo- batury (V); tak dobrana, aby zapewni korzyst-
we elementy decydujce o szeroko wysokiej szczelnoci powietrznej ne natenie wiata dziennego na
pojtym komforcie uytkowania, za- przegrd zewntrznych n50 < 0,3 wysokoci, gdzie realizowane s
warte m.in. w systemie certyfikacji wymiany/h; podstawowe aktywnoci w danym
wielokryterialnej LEED. wysokiej izolacyjnoci termicznej pomieszczeniu; dla przykadu wener-
Budynek Podkarpackiego Centrum wszystkich przegrd zewntrz- gooszczdnych budynkach biurowych
Transferu Niskoenergetycznych Tech- nych;wspczynniki przenikania nie ma racjonalnego uzasadnienia,
nologii w Budownictwie czy funk- ciepa przegrd zewntrznych s aby projektowa przeszklenia siga-
cj biurow z funkcj dydaktyczno- nastpujce: jce a do posadzki;
-promocyjn. Ten rodzaj funkcji od ciany zewntrzne 0,096 W/m2K, efektywnego systemu zacienie-
pocztku dziaalnoci architektury drzwi zewntrzne 0,81,1 W/m2K, nia zewntrznego ruchome a-
pasywnej by nam szczeglnie bliski. okna zewntrzne 0,80 W/m2K, luzje zewntrzne s instalowane
Wanymi dowiadczeniami, ktre dach 0,076 W/m2K, wznacznym odsuniciu od zestawu
wznaczcy sposb wpyny na nasz podoga na gruncie 0,113 W/m2K; szklanego w celu zapewnienia jak
sposb mylenia o ksztatowaniu odpowiedniej orientacji otwo- najszerszej szczeliny wentylacyjnej;
tego rodzaju budynkw, byy nasze rw okiennych preferowana jest optymalnej konstrukcji budynku
wczeniejsze projekty i realizacje, orientacja poudniowa zapewnia- odpowiedniej do sposobu uytkowania;
przede wszystkim Laboratorium jca najkorzystniejsze owietlenie wprzypadku budynkw uytkowanych
Edukacyjno-Badawcze Odnawialnych wokresie zimowym oraz zmniejszo- w sposb cigy uzasadniony staje
rde Poszanowania Energii AGH ne przegrzewanie wokresie letnim; si wybr cikich konstrukcji; taki
wMikini, pawilon Inynierii Produkcji warto podkreli, e budynki naj- typ konstrukcji sprawia, e budynki
iEnergetyki Uniwersytetu Rolniczego czciej przegrzewaj si wokresie wolniej si przegrzewaj w okresie
wKrakowie, atake oddane do uyt- letnim od strony wschodniej i za- letnim imog by schadzane noc
ku w2015 r. Centrum Budownictwa
Zeroenergetycznego w Kokotowie
pod Krakowem.
Nasze dowiadczenia projektowe
potwierdzaj, e wiadomie kszta-
towana koncepcja wspczesnego
budynku wysoko energooszczdnego
powinna uwzgldnia wrwnym stop-
niu aspekty funkcjonalne, estetyczne
ienergetyczne.
W praktyce projektowej kadziemy
gwny nacisk na dbao oposzano-
wanie energii. Wzwizku ztym powo-
ka zewntrzna oraz brya projektowa-
nych obiektw jest tak ksztatowana,
aby ograniczy zapotrzebowanie na
energi zarwno na potrzeby grzew-
cze, jak ichodnicze.
Dziaania projektowe w zakresie ar-
chitektonicznym, decydujce o mini-
malnym zapotrzebowaniu na energi, Rys. Schemat wentylacji w okresie letnim (Architektura Pasywna Pyszczek i Stelmach)

96 Inynier budownictwa

przez system wentylacji, czsto
przy ograniczonej koniecznoci uy-
cia klimatyzacji.
Warto zauway, e biorc pod uwa-
g powysze, wiadomym zaoeniem
przy projektowaniu Podkarpackiego
Centrum Transferu Niskoenergetycz-
nych Technologii wBudownictwie sta-
o si czytelne wyeksponowanie gw-
nego pomieszczenia technicznego,
penicego rwnoczenie funkcj sta-
ej ekspozycji. Funkcja iznaczenie po-
mieszczenia technicznego/staej eks-
pozycji zostao podkrelone poprzez
wysunicie pnocno-zachodniej cz-
ci budynku. Ten zabieg przestrzen-
ny dodatkowo zaakcentowa stref
wejciow, osaniajc od zachodu ze-
wntrzn, zadaszan przestrze wy-
stawiennicz. We wspomnianym po-
mieszczeniu technicznym znajd si
przede wszystkie urzdzenia grzew-
cze i cz central wentylacyjnych.
Aranacja poszczeglnych urzdze
w pomieszczeniu ma gwarantowa
jak najpeniejsz ich ekspozycj, przy-
bliajc zasad dziaania iprezentujc
aktualny tryb pracy.
Fot. 1
Zbiornik wody, szalunek obstawek stropu;
listopad 2016 r. (fot. Besta.PB)
Podobnie ze wzgldw przestrzen-
nych ienergetycznych sala wielofunk-
cyjna (konferencyjno-wystawiennicza)
zostaa wysunita poza obrys gwnej
bryy budynku wkierunku poudniowo-
-wschodnim, moe stanowi osobny
segment, posiadajcy moliwo cza-
sowego wydzielenia i obnienia tem-
peratury.
Istotn i wyjtkow cech prezen-
towanego obiektu s zastosowane
rozwizania bioklimatyczne, m.in.
wykorzystane materiay budowlane
oraz wentylacja naturalna. Cz
biurowa na pierwszym pitrze wdu-
ej mierze zostaa zaprojektowana
ze w 100 procentach naturalnych,
niewypalanych bloczkw ilastych
zdodatkiem piasku, pozostae ciany
bd wykonane z bloczkw silikato-
wych tynkowanych tynkami wapien-
nymi oraz lekkich cian dziaowych
gipsowo-kartonowych tynkowanych
tynkami glinianymi. Wymienione
wyej materiay, a w szczeglno-
ci cega ilasta, charakteryzuj si
wysok zdolnoci do regulacji wil-
gotnoci w pomieszczeniach, co
ciek awe r e aliz acje
ma szczeglne znaczenie wsezonie
grzewczym. Niewypalane cegy s
wstanie wokresie dwch dni zaab-
sorbowa 30 razy wicej wilgoci ni
cegy wypalane. Ponadto cega ila-
sta oraz bloczek silikatowy to mate-
riay o wysokiej pojemnoci cieplnej
iniskiej promieniotwrczoci, ztego
powodu mog znaczco wpywa na
ksztatowanie naturalnego zdrowe-
go mikroklimatu wewntrznego. Na
uwag zasuguje rwnie fakt, e
do wytworzenia cegy niepalonej wy-
magana jest jedynie minimalna ilo
energii w porwnaniu z innymi kon-
wencjonalnymi materiaami budow-
lanymi. System budowy z bloczkw
zgliny niepalonej rozwinlimy wraz
cegielni Manufaktura Lukova oraz
firm Nowoczesne Budownictwo
Naturalne, zapewniajc du precy-
zj iszybko wykonania.
Kolejnym charakterystycznym ele-
mentem bioklimatycznym jest cen-
tralnie umieszczony nad gwnym
holem wietlik, ktry poza swoj pod-
stawow funkcj zapewni moliwo
naturalnej wentylacji i chodzenia.
maj 2017 [150] 97
 ciek awe r e aliz acje
Ponadto w holu wejciowym zostaa
umieszczona wysoka ciana wykona-
na zcegy silikatowej (kolor biay) oraz
bloczkw ilastych (popielato-zielony),
tworzcych dwubarwn kompozycj
nawizujc do estetyki elewacji ze-
wntrznych. Uzupenieniem oraz pod-
kreleniem podejcia projektowego
jest lada recepcyjna wykonana zwar-
stwowo ubijanej ziemi.
Obecnie w architekturze mona do-
strzec tworzenie si nowej kategorii
budynkw. S to obiekty, ktre mona
okreli mianem budynkw proener-
getycznych. Estetyka tych realizacji
powinna by efektem poszukiwania
optymalnego rozwizania przestrzen-
nego respektujcego najistotniejsze
aspekty uytkowe, estetyczne iener-
getyczne.
Warto zwrci uwag, e uzyskana
forma architektoniczna budynku cen-
trum, dobr, rozmieszczenie ogniw
fotowoltaicznych oraz turbin wiatro-
wych s przykadem na to, e pozyski-
wanie energii z odnawialnych rde
nie musi si wyraa jedynie poprzez
bezrefleksyjn maksymalizacj zyskw
energetycznych.
Podstawowe rozwizania
instalacyjne
System grzewczy
System grzewczy bdzie zasilany
z dwch niezalenych rde ciepa.
Podstawowym rdem ciepa b-
dzie pompa ciepa typu solanka/woda
o nastpujcych parametrach tech-
nicznych:
znamionowa moc cieplna 28,8 kW,
wydajno chodnicza 23,3 kW,
pobr mocy elektrycznej 5,96 kW,
stopie efektywnoci (COP) 4,83.
Dobrana pompa ciepa posiada mo-
liwo pracy w trybie chodzenia pa-
sywnego oraz wzalenoci od potrzeb
chodzenia aktywnego. Na szczegln
uwag zasuguje sposb rozwizania
dolnego rda. Jako dolne rdo dla
98 Inynier budownictwa
projektowanych pomp ciepa przewi- sunku do energii wyprodukowanej
dziano siedem odwiertw pionowych zodnawialnych rde energii zosta-
ogbokoci 100 m kady. n zastosowane nastpujce rozwi-
Jako szczytowe rdo ciepa zapro- zania:
jektowano kondensacyjny kocio ga- sze turbin wiatrowych z piono-
zowy, lub rwnowany oznamionowej w osi obrotu Aerocopter 450
mocy nominalnej 21,6 kW (50/30C). o mocy 2 kW zainstalowanych na
Jako szczytowe rdo chodu wsa- supach na terenie parkingu (za-
lach konferencyjnych zakada si za- stosowane urzdzenia bd miay
stosowanie klimakonwektorw. Cie- moliwo wyprodukowania 12 000
po i chd bd rozprowadzane po kWh/rok);
budynku przez ogrzewanie podogowe trzy turbiny wiatrowe z piono-
oraz system wentylacji. w osi obrotu Aerocopter 220
o mocy 0,3 kW zainstalowane na
System wentylacji supach na dachu (zakadana pro-
W budynku przewiduje si zastoso- dukcja energii 1400 kWh/rok);
wanie rozproszonego systemu wen- projektowane na budynku oraz na
tylacji zoonego z szeciu central zadaszeniu parkingu ogniwa foto-
wentylacyjnych dajcych moliwo woltaiczne posiadajce czn moc
precyzyjnego i ekonomicznego ste- 49 kW. Wszystkie moduy fotowol-
rownia zalenego od warunkw pa- taiczne wykonane zostan z krze-
nujcych w danej strefie. Centrale mowych ogniw monokrystalicznych
wentylacyjne wyposaone s w wy- zprzedni metalizacj (ang. Front-
mienniki krzyowe i podwjne krzy- -Contact).
owe o sprawnoci odzysku ciepa
powyej 80%. Centrale obsugujce Dane techniczne budynku
biura i du sal konferencyjn zo- Razem powierzchnia netto caego bu-
stay wyposaone wmodu chodzenia dynku: 1005,11 m2.
adiabatycznego. Dodatkowo centrala Kubatura netto: 4100,6 m3.
wentylacyjna obsugujca biura wypo-
saona jest w gruntowy powietrzny Charakterystyka energetyczna
wymiennik ciepa, bdcy dodatkowym obiektu budowlanego
uzupeniajcym rdem chodu. Budynek zaprojektowany w standar-
dzie budynku pasywnego:
Bilans mocy elektrycznej projektowane zuycie energii na cele
Szacowane zuycie energii na potrze- grzewcze: 15 kWh/m2rok,
by urzdze wentylacyjno-grzewczo- zakadana szczelno powietrzna n50
-klimatyzacyjnych 21 700 kWh/rok. = 0,3 wymiany/h.
Szacowane zuycie energii na potrze- Budynek jest zaprojektowany wklasie
by bytowe 28 300 kWh/rok. Aprogramu priorytetowego Lemur
Szacowany sumaryczny bilans zgodnie zwymogami NFO iGW.
wszystkich odbiornikw zainstalowa- Mamy nadziej, e przedstawione
nych wobiekcie 50 000 kWh/rok. rozwizania architektoniczne i in-
stalacyjne pozwol si sta Pod-
Sposoby pozyskania energii karpackiemu Centrum Transferu
elektrycznej zodnawialnych Niskoenergetycznych Technologii
rde wBudownictwie wizytwk racjonal-
W celu zbilansowania w skali roku nej, wspczesnej architektury pro-
energii elektrycznej zuytej w sto- energetycznej.

TRWA BUDOWA
Marcin Stolarski
Ecoplastol Sp. zo.o.
Anna Mik
Podkarpacka OIIB
Od padziernika 2016 r. trwaj pra-
ce budowlano-montaowe zwizane
z budow Podkarpackiego Centrum
Transferu Niskoenergetycznych Tech-
nologii w Budownictwie w Rzeszowie
(PCTNTwB). Generalnym wykonawc
jest Besta Przedsibiorstwo Budow-
lane Sp. zo.o.
Po przekazaniu wykonawcy dostpu do
terenu budowy oraz zagospodarowa-
niu i ogrodzeniu placu budowy roboty
budowlane rozpoczto od wykonania
wykopu pod zbiornik przeciwpoaro-
wy oraz zbiornik wody deszczowej.
W padzierniku zapocztkowano rw-
nie roboty konstrukcyjno-budowlane
tych zbiornikw (uoono beton pod-
kadowy, wykonano pyt denn wraz
z izolacj). Kolejny miesic przynis
ze sob prace zwizane zwykonaniem
cian istropw zbiornikw (prace sza-
lunkowe, zbrojarskie, betoniarskie),
a take rozpoczcie prac zwizanych
zwykonaniem pozostaych izolacji.
W listopadzie wykonano przycze
wodocigowe oraz zewntrzn sie
kanalizacji deszczowej, atake opra-
cowano dokumentacj geologiczn
dolnego rda ciepa dla pomp ciepa.
Opracowano dokumentacj wykonaw-
cz gruntowego wymiennika ciepa,
ktry bdzie umieszczony pod pyt
fundamentow.
Gruntowy powietrzny wymiennik
ciepa (GPWC) zastosowany wPCTN-
TwB, produkcji firmy Ecoplastol, to
ukad rwnolegle uoonych w grun-
cie przewodw poczonych wkolek-
torze oduej rednicy (wprzypadku
Podkarpackiego Centrum jest to DN
400), przez ktry przepywa powie-
trze zewntrzne. Na gbokoci po-
niej strefy przemarzania (np. 1,8 m
p.p.t.) grunt otaczajcy wymiennik
ma stabiln, zmieniajc si w nie-
wielkim stopniu w skali roku tempe-
ratur (od +5C w zimie do +16C
latem).
Powietrze zewntrzne przepywajce
przez GPWC zim si ogrzewa, latem
natomiast nastpuje jego schadzanie.
Zim, gdy temperatura zewntrzna
siga 20C, powietrze po przejciu
przez GPWC osiga temperatur
0C. Latem przy temperaturze ze-
wntrznej +30C nastpuje schodze-
nie do +18C.
W przypadku budownictwa energo-
oszczdnego i pasywnego GPWC
jest wanym elementem wspoma-
gajcym ogrzewanie i chodzenie
budynku, bdc jednoczenie od-
nawialnym rdem energii (OZE),
pozwalajcym speni bardzo niskie
wskaniki zapotrzebowania na ener-
gi pierwotn.
Dodatkowo powietrze po przejciu
przez GPWC przez zastosowanie fil-
tra na czerpni terenowej pozbawione
jest pykw ikurzu.
GPWC zabezpiecza elementy wen-
tylacji mechanicznej przed zamar
zaniem i szronieniem zim (nie ma
potrzeby stosowania nagrzewnicy
wstpnej).
Wymagana moc cieplna wymiennika
obliczana jest zgodnie ze wzorem:
Vn ilo nawiewanego powietrza
wentylacyjnego, m3/h,
gsto powietrza (obliczenia ro-
bimy dla zimy, dlatego gsto bie-
rzemy dla 10C),
cp ciepo waciwe powietrza nawie- wego nad rurocigami GPWC oraz
wanego (dla 10C),
t1 temperatura za wymiennikiem
gruntowym, najczciej 0C,
ciek awe r e aliz acje
te temperatura powietrza ze-
wntrznego, obliczeniowa 20C.
Wymagan dugo wymiennika obli-
czamy wg wzoru:
Qw wymagana moc wymiennika,
Rp opr przenikania ciepa przez
ciank rury wymiennika, mK/W,
Rg opr cieplny gruntu, mK/W,
FH wspczynnik cyklicznoci pracy
wymiennika (dla 124 godzinny cykl
dla 0,512 godzinny),
Tln rednia logarytmiczna rnica
temperatur.
Po obliczeniu mocy oraz dugoci
GPWC mona policzy zyski ciepa
zim izyski chodu latem. GPWC jest
instalacj skadajc si ze specjal-
nych rur antybakteryjnych, zakopa-
nych pod ziemi (poniej strefy prze-
marzania gruntu). Rury wwymienniku
zastosowanym w Podkarpackim Cen-
trum wykonane s zpolietylenu wyso-
kiej gstoci HDPE100 zwewntrzn
warstw nanosrebra.
Dziaanie GPWC polega na wykorzy-
staniu duej bezwadnoci gruntu na
pewnej gbokoci wcigu roku. Itak
w zimie mamy wstpne podgrzewa-
nie powietrza wentylacyjnego budyn-
ku (temperatura po przejciu przez
GPWC nie powinna spada poniej 0C
dla temperatury obliczeniowej dla
danej strefy klimatycznej), natomiast
latem powietrze jest schadzane do
1820C.
Wymiennik ciepa wPCTNTwB wykona-
ny zosta wgrudniu 2016 r.
Na prace wykonawcze skadao si
m.in. wykonanie wykopu, zmontowa-
nie przewodw DN 200 od studni
rewizyjnych do studni kondensatu,
uoenie warstwy betonu podkado-
wykonanie nasypw zzagszczeniem
z pospki i piasku pod pyt funda-
mentow.
maj 2017 [150] 99
 ciek awe r e aliz acje

Ponadto w ramach prac

wykonawczych w grudniu
wykonano cz kanaliza-
cji deszczowej pod pyt
fundamentow, a take za-
montowano uraw wieowy
niezbdny do prac w dalszej
czci realizacji inwestycji.

Uwaga: Artykuy o Podkarpac-

kim Centrum Transferu ukazay
si w nr. 3/2016 (Projekt) oraz
4/2017 (Trwa budowa) dwu-
miesicznika Podkarpackiej OIIB
Novum BUDOWLANE. Kolejne
informacje na temat stanu rea
lizacji tej inwestycji znajd si
w czerwcowym numerze czaso-
pisma Novum BUDOWLANE. Fot. 2 U
 oone przewody GPWC, grudzie 2016 r. (fot. Ecoplastol)

w y dar zenia

Targi WIATO
Patrona

t
i Targi ELEKTROTECHNIKA Me
dialny

W
dniach 2224 marca br.
odbya si jubileuszowa
XXV edycja Midzynaro-
dowych Targw WIATO oraz XV
edycja Midzynarodowych Targw
ELEKTROTECHNIKA. Tragi objte byy
Honorowym Patronatem Minister-
stwa Rozwoju.
Podczas jubileuszowej edycji targw
na ponad 13 tys. m2 swoje produk-
ty zaprezentowao 502 wystawcw
zPolski izagranicy. To rekordowa licz-
ba firm. Targi spotkay si z ogrom-
nym zainteresowaniem rwnie ze
strony odwiedzajcych, ktrych liczba
wtym roku wyniosa 15 595.
Targi WIATO iTargi ELEKTROTECH-
NIKA to wane wydarzenia brany
owietleniowej i elektrotechnicznej.
To wanie tutaj wystawcy prezen-
tuj swoje premierowe kolekcje, in-
100 Inynier budownictwa
Pa
tronTargi
nowacje wzornicze i technologiczne. XXVI Midzynarodowe at WIA-
Targi to take bogaty program wy- TO oraz XVI Midzynarodowe Targi
darze towarzyszcych szkolenia ELEKTROTECHNIKA odbd si 31
i konferencje, warsztaty i konsulta- stycznia2 lutego 2018 r. w War-
Media
cje branowe (1566 uczestnikw), szawskim Centrum lnyWystawienni-
wystawy polskiego designu. Roz- czym EXPO XXI.
strzyganych jest tu wiele konkursw,
wrczane s prestiowe nagrody
i wyrnienia wrd nich nagrody
targowe, nagrody Polskiej Izby Iny-
nierw Budownictwa oraz przyznana
po raz pierwszy Nagroda Osobowo
Roku 2016.
Niezmiennie Targi WIATO i Tar-
gi ELEKTROTECHNIKA dostarczaj
praktyczn wiedz z zakresu owie-
tlenia, instalacji elektrycznych i te-
letechnicznych. Rwnolegle s oka-
zj dla brany do spotka, wymiany
dowiadcze czy nawizania nowych
kontaktw handlowych.

Modernizacja i remonty systemw
oczyszczania wody basenowej w krytych
pywalniach cz. I
dr in. Florian G. Piechurski
Instytut Inynierii Wody i ciekw
Politechnika lska, Gliwice
lska Izba Inynierw Budownictwa
R
emontowane i przebudowywa-
ne pywalnie kryte musz by
przede wszystkim przystoso-
wane do zaj wdowolnym czasie, co
niezalenie od koniecznoci uatrakcyj-
nienia basenw i hali basenowej wy-
maga specjalnych zapleczy szatnio-
wo-natryskowych oraz pomieszcze
na urzdzenia technologiczne.
Istniejce niecki basenowe rozwizy-
wane s jako monolityczne konstruk-
cje elbetowe zwykadzin ceramicz-
n, wsparte na supach izdylatowane
od konstrukcji hali w styku obejcia
basenowego stanowicego posadzk
hali basenowej. Istnieje wiele obiek-
tw zposadowieniem basenu bezpo-
rednio na gruncie. Brak podbasenia
wymaga przy modernizacji dobudowa-
nia dodatkowej powierzchni na zbior-
niki isystem oczyszczania wody.
Wymagania jakociowe
dla wody basenowej
Woda wbasenach powinna pod wzgl-
dem bakteriologicznym ifizykochemicz-
nym odpowiada wymaganiom rozpo-
rzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 9
listopada 2015 r. wsprawie wymaga,
jakim powinna odpowiada woda na py-
walniach (Dz.U. z2015 r. poz. 2016)
[1]. Istotne zmiany dotycz wzasadzie
kilku kwestii (wyrnienia autora):
technologie
Niektre pywalnie maj duy problem ze spenieniem
wymaga, jakim powinna odpowiada woda.
Nadmiar chloru czynnego jest to za-
warto chloru, ktra powstaje po de-
zynfekcji wody basenowej i zabezpie-
cza wod przed wtrnym zakaeniem.
Poziom chloru wolnego powinien wy-
nosi 0,30,6 mg/dm3, a w wannach
zhydromasaem 0,71,0 mg/dm3 [1].
Chlor zwizany jest to chlor zawarty
w wodzie w postaci rnych zwiz-
kw nieorganicznych i organicznych Fot. 1 Niecka basenu przed remontem
ubocznych produktw chlorowania,
takie jak np. chloraminy iinne. Maksy-
malna zawarto chloru zwizanego
to 0,3 mg/dm3, a w wodzie uzupe-
niajcej 0,2 mg/dm3 [1] wnormie DIN
19643 [2] to 0,2 mg/dm3.
Rozporzdzenie [1] wprowadza obo-
wizki dla zarzdzajcych obiektem
basenowym oraz dla waciwego pa-
stwowego inspektora sanitarnego
zwizane z badaniami i ocen jakoci Fot. 2 Przykad basenu zwykadzin ceramicz-
n po remoncie
wody basenowej. Dotyczy to wymaga
mikrobiologicznych, fizykochemicznych
oraz czstotliwoci pobierania prbek
wody do bada oraz oceny wynikw.
Sposoby oczyszczania
wody basenowej
Wrd sposobw oczyszczania
wody basenowej wedug [2] oraz [3]
podstawowe to: wstpna filtracja
+ koagulacja + filtracja + korekta pH Fot. 3 Przykad basenu ze stali nierdzewnej
+ chlorowanie (rys. 1). po remoncie
maj 2017 [150] 101
 technologie

Podstawowy i minimalny zesp

procesw oczyszczania moe by
rozszerzony o dodatkowe procesy
wukadach:
wstpna filtracja + koagulacja + fil-
tracja + UV+ korekta pH + chloro-
wanie;
wstpna filtracja + koagulacja +
filtracja + ozonowanie + filtracja
sorpcyjna + korekta pH + chloro-
wanie;
wstpna filtracja + koagulacja +
filtracja + ozonowanie czci stru-
mienia + korekta pH + chlorowanie.
Dla cisoci naleaoby wczy do
wymienionych procesw jeszcze roz-
cieczanie, czyli uzupenianie wie-
wod, i czyszczenie dna i cian Rys. 1 Podstawowy ukad uzdatniania wody basenowej: 1 niecka basenu, 2 zbiornik przelewo-
z osadw za pomoc odkurzacza wo-wyrwnawczy, 3 pompa basenowa, 4 koagulacja, 5 filtracja cinieniowa, 6 pod-
podwodnego. grzewanie wody, 7 korekta pH, 8 chlorowanie dezynfekcja

Systemy przepywowe Najczciej stosowane systemy prze-

Fot. 4 Przykad instalacji filtracji wody baseno-
wej przed remontem
wody basenowej
W modernizowanych nieckach base-
nw dopywy i odpywy w odpowied-
niej liczbie naley tak rozmieci,
aby oczyszczona woda w krtkim
czasie i rwnomiernie dopyna do
wszystkich miejsc w niecce. Rw-
noczenie naley najkrtsz drog
i w jak najkrtszym czasie odprowa-
dzi zanieczyszczon wod syste-
mem rynnowym do zbiornika.
pywowe to: system poziomy lub jeli
to moliwe znacznie bardziej efektyw-
ny, pionowy.
Zasady projektowania
wydajnoci instalacji cyrkulacji
Przed przystpieniem do projektowa-
nia idoboru urzdze naley mie do-
kadne informacje:
jakie bdzie przeznaczenie basenu
(pywacki, rekreacyjny);

Fot. 5 Przykad instalacji filtracji wody baseno- Fot. 6 Przykad instalacji cyrkulacji wody base- Fot. 7 Instalacja cyrkulacji wody basenowej
wej po remoncie nowej przed remontem przed remontem

102 Inynier budownictwa


Fot. 8 Przykad rozwizania poziomej insta-
lacji cyrkulacji wody basenowej po
remoncie
jakie atrakcje s planowane (gejze-
ry, masae, zjedalnie);
o przewidywanym rodzaju filtrw
cinieniowych wielo- lub jednowar-
stwowych, ewentualnie podcinie-
niowych.
Wysoko podbasenia moe limito-
wa wybr rozwizania filtrw.
Dobr filtra
Wnormie [2] oraz [3] mona znale
dokadne wzory do obliczania strumie-
nia objtoci wody cyrkulacyjnej dla
basenw publicznych.
Dla basenu pywackiego:
Q = (0,222/(m2 h)) A/k [m3/h]
A powierzchnia lustra wody m2,
k wspczynnik zaleny od zastoso-
wanej technologii (0,5 dla koagu-
lacji, filtracji, chlorowania; 0,6 dla
koagulacji, filtracji, ozonowania, wgla
aktywnego, chlorowania).
Wyniki oblicze dla basenw o r-
nych wymiarach przedstawiaj tabele
1 i2.
Oprcz odpowiednio dobranego,
w zalenoci od rodzaju niecki base-
nowej, wydatku trzeba koniecznie
pamita ododatkowym wydatku dla
technologie
atrakcji wodnych: na kad atrak-
cj naley zabezpieczy dodatkowo
6 m3/h.
Dla basenu publicznego naley stoso-
wa filtry zdnem dyszowym posiada-
jce odpowiednie dopuszczenia UDT
oraz PZH. Naley przyj, e jest
dobra przy zastosowaniu prdkoci
filtracji vf 30 m/h cinieniowych fil-
trw wielowarstwowej lub ozonowa-
nia, a dla filtrw podcinieniowych vf
= 25 m/h.
Filtry cinieniowe Fot. 9 Cyrkulacja pionowa wbasenie okon-
Zbiorniki filtrw cinieniowych wy- strukcji stalowej po remoncie
konane z kompozytw tworzyw
sztucznych (ywica poliestrowa,
wkno szklane) lub stalowe z od-
powiedni wykadzin odporn na
agresywne dziaanie wody baseno-
wej i rodkw chemicznych zgodnie
z norm DIN 19643 i DIN 19605
dla zapewnienia odpowiedniej pracy
musz by wyposaone warmatur
irurocigi. Woda filtrowana przepy-
wa przez drobnoziarnisty materia.
Zanieczyszczenia wtrakcie filtracji
zostaj zatrzymane na powierzchni
ziaren materiau filtracyjnego lub
w jego grnej czci (filtracja po- Fot. 10 Zbiornik przelewowy zPP wpodba-
wierzchniowa kontaktowa). seniu po remoncie
Najwaniejsze zalenoci midzy wiel-
koci ziaren, wysokoci warstwy
filtracyjnej, prdkoci, efektem
filtracji oraz warunkami hydrauliczny-
mi s nastpujce:
jako filtracji zaley od zawartoci
skadnikw powodujcych mtno,
rodzaju materiau filtracyjnego,
wielkoci ziaren;
strata cinienia zaley od prdkoci
filtracji, czasu przepywu, zawarto-
ci skadnikw powodujcych mt-
no, wysokoci warstwy filtracyj-
nej iwielkoci ziaren;
efekt filtracji zaley od jakoci fizycz-
nej materiau filtracyjnego, ksztatu
Fot. 11 Zbiornik betonowy z instalacjami
ziaren, warstwy podtrzymujcej, pod basenem o konstrukcji stalo-
biegunowoci iobjtoci porw. wej po remoncie
maj 2017 [150] 103
 technologie

Tab. 1 Oglne dane techniczne obliczeniowe dla basenw pywackich ido skokw (k = 0,5)
Wymiary basenu
10 x 6,5 12 x 8,2 16,7 x 8 25 x 8 25 x 10 25 x 12,5 25 x 16,7 50 x 16,7 50 x 20 50 x 21
[m]
Powierzchnia
65 99 133 200 250 312,50 417 833,50 1000 1050
basenu [m2]
Dugo rynny
33 40,40 49,40 66 70 75 83,40 133,40 140 142
przelewowej [m]
Strumie
29 45 59 89 111 139 185 370 444 466
przepywu [m3/h]

Pojemno
zbiornika wody 10,66 14,21 18,90 27,95 34,88 40,97 53,37 103,16 120,82 124,87
[m3]

Tab. 2 Oglne dane techniczne obliczeniowe dla basenw dla niepywajcych irekreacyjnych (k = 0,5)
Wymiary basenu
10 x 6,5 12 x 8,2 16,7 x 8 25 x 8 25 x 10 25 x 12,5 25 x 16,7 50 x 16,7 50 x 20 50 x 21
[m]
Powierzchnia
65 99 133 200 250 312,50 417 833,50 1000 1050
basenu [m2]
Dugo rynny
33 40,40 49,40 66 70 75 83,40 133,40 140 142
przelewowej [m]
Strumie
44 74 99 148 185 232 309 617 741 778
przepywu [m3/h]

Pojemno
zbiornika wody 12,97 20,58 26,24 42,49 49,39 59,53 81,90 158,53 184,74 195,06
[m3]

Cinieniowe filtry jednowar- gwarantuj rwnomierny odpyw fil- warstwach piasku znajduje si war-
stwowe i dwuwarstwowe trowanej wody, oraz zapewnia rwno- stwa z ziarnistego wgla granulo-
W zbiorniku filtra znajduje si zoe mierne rozprowadzenia wody podczas wanego bd antracytu. Wgiel ma
filtrujce, skadajce si z warstwy pukania. szczeglnie dobr zdolno absorpcji
piasku kwarcowego z ziarnami o wiel- W filtrach wielowarstwowych zoe mikrozanieczyszcze.
koci de = 0,61,2 mm lub czciej zbudowane jest z wielu warstw pia- Czsto popenianym bdem przy
stosowane de = 0,40,8 mm. Wy- sku o rnej granulacji ziaren lub na zasypywaniu jest brak warstw
soko warstwy filtracyjnej wynosi
hf = 1,01,2 m (tab. 3). Zoe spoczywa
Tab. 3 Charakterystyka warstw filtracyjnych dla filtra owysokoci zoa h = 1/1,2 [m]
na podou ztrzech wirowych warstw
podtrzymujcych o wysokoci 10 cm rednica uziarnienia Wysoko warstwy
Rodzaj warstwy
kada o zmiennej granulacji dostoso- [mm] [mm]
wanej do granulacji zoa. Cae zoe wir kwarcowy 3,155,6 100
spoczywa na pycie dennej wyposaonej wir kwarcowy 2,03,15 100
wdysze, przez ktre woda odpywa po wir kwarcowy 1,02,0 100
przepyniciu przez zoe filtrujce. Piasek 0,711,25 500/600
Pyta denna filtra skada si z pew-
Piasek 0,40,8 500/600
nej liczby dysz dostosowanych do
Hydroantracyt 0,61,6 500/600
wielkoci natenia przepywu, ktre

104 Inynier budownictwa

 technologie

podtrzymujcych lub ich zaliczanie do

wysokoci waciwej warstwy filtra-
cyjnej. Powoduje to skrcenie drogi
filtracji, zwiksza straty wczasie fil-
tracji, awkonsekwencji prowadzi do
obnienia efektw oczyszczania wody
izwikszenia zuycia wody do puka-
nia filtru.

Aktywne szko filtracyjne AFM

Ciekawym materiaem filtracyjnym
jest AFM aktywne szko filtracyj-
ne. Do jego gwnych zalet naley
Fot. 12 Zesp filtrw cinieniowych dla basenu po remoncie zgaleri zaliczy:
armatury brak kolmatacji zoa czsto wyst-
pujcej wzoach piaskowych;
zapobieganie gromadzeniu inamna-
aniu si bakterii wzou filtra;
dziki dobrym wasnoci sorpcyj-
nym uzyskiwanie wody obardzo ni-
skiej barwie imtnoci;
bardzo efektywne pukanie zo-
a, zuywanie mniejszej objto-
ci wody dziki specyficznej po-
wierzchni;
dugi okres eksploatacji i to e
zczasem nie traci swojej aktywno-
ci sorpcyjnej.

Literatura
1. R
 ozporzdzenie Ministra Zdrowia zdnia
Fot. 13 Wielowarstwowe zoe piaskowe ornej granulacji 9 listopada 2015 r. w sprawie wyma-
ga, jakim powinna odpowiada woda
na pywalniach (Dz.U. z 2015 r. poz.
2016).
2. D
 IN 19643 Aufbereitung von Schwim
und Badbeckenwasser, 1997.
 z. Sokoowski, Wymagania sanitar-
3. C
no-higieniczne dla krytych pywalni,
MZiOS, 1998.
 h. Saunus, Planung von Schwimm-
4. C
bdern, Dsseldorf 1998.
5. Materiay zkonferencji organizowanej
przez Instytut Inynierii Wody cie-
kw Politechniki lskiej w Gliwicach
Instalacje basenowe: I 1997,
II 1999, III 2001, IV 2003,
V 2005, VI 2007, VII 2009,
Fot. 14 Aktywne szko filtracyjne rne granulacje VIII 2011, IX 2013, X 2015.

maj 2017 [150] 105

 technologie
Najczstsze przyczyny
powstawania wad i uszkodze
posadzek przemysowych
Piotr Hajduk
Biuro Konstrukcyjno-Budowlane Hajduk
P
rzyczynami niedoskonaoci
podg mog by bdy projek-
towe, wykonawcze, atake ich
nieprawidowe uytkowanie. Ocenia si
[1], e ponad 50% uszkodze posa-
dzek powstaje zpowodu niewaciwej
jakoci podkadu betonowego lub jego
zego przygotowania. Natomiast 25%
uszkodze jest spowodowane nieodpo-
wiednimi warunkami eksploatacji (np.
zbyt wczesnym wczaniem posadzki
do eksploatacji), a take istotnymi,
wstosunku do projektowanych, zmia-
nami warunkw uytkowania.
Przyczyny uszkodze podg przemy-
sowych mona podzieli na konstruk-
cyjne, materiaowe, technologiczne
ieksploatacyjne [2].
Przyczyny konstrukcyjne to na og
mylnie przyjte rozwizania na eta-
pie projektu. Przyczyny materiaowe
wynikaj czsto z niewaciwie przy-
jtych skadnikw mieszanki betono-
wej, nietrafnego doboru i zej kore-
lacji midzy podbudow awarstwami
wierzchnimi, bdnego skadu ilocio-
wego mieszanki czy wprowadzenia do
jej skadu zanieczyszcze. Przyczyny
technologiczne wystpuj zazwyczaj
jako wady wtrakcie wykonywania ele-
106 Inynier budownictwa
Wszelkie uszkodzenia posadzek w funkcjonujcych
obiektach zmuszaj do ponoszenia bardzo duych kosztw.
mentw podogi przemysowej. Przy-
czyny eksploatacyjne to zwykle za
szybkie przystpienie do uytkowania
posadzki lub dopuszczanie wystpo-
wania wikszych oddziaywa ni pro-
jektowane, np. lokalne przecianie,
zbyt intensywny ruch, wiksze ni
zakadane w projekcie obcienia od
substancji chemicznych, zmiany wa-
runkw cieplno-wilgotnociowych.
Uszkodzenia wpodogach przemyso-
wych mog by spowodowane przez
obcienia:
mechaniczne, jak cieranie, zm-
czenie, uderzenia, przecienie,
przemieszczenie, np. osiadanie, wy-
buch, wibracje;
chemiczne, jak alkaliczna reakcja
kruszywa, czynniki agresywne, np.
siarczany, sole, czynniki biologiczne;
fizyczne, jak zamraanie/rozmraa-
nie, oddziaywanie cieplne, krystali-
zacja soli, skurcz, erozja, zuycie.
Czsto trudno jest jednoznacznie
oceni przyczyn powstania bdw.
Zwykle jest to zesp czynnikw, kt-
ry jest odpowiedzialny za powstanie
zjawisk destrukcyjnych. Szczeglnie
czsto wystpuj przyczyny materia-
owo-technologiczne.
Z innych waniejszych objaww wad
podg przemysowych naley wyr-
ni:
nierwno posadzki;
zniszczenie dylatacji;
paczenie curling;
zarysowanie;
pcherze i rozwarstwienia midzy
podkadem aposadzk;
uszkodzenie warstw wierzchnich,
np. wytarcia, odspojenia, pylenie,
kruszenie si i uszczenie posadzki
wraz z podkadem i nadmierna jej
cieralno, destrukcja powierzch-
niowa, odspojenia i deformacje,
uszkodzenia korozyjne, utrata zdol-
noci odprowadzania adunkw elek-
trostatycznych;
przyczyny geotechniczne zwizane
zgruntem.
Wniniejszym artykule ograniczono si
do omwienia wycznie uszkodze
bezporednio dotyczcych wierzch-
niej warstwy podogi przemysowej
posadzki, pomijajc wady powstae
winnych warstwach, jak: nierwno
podoa, rysy w podkadzie betono-
wym, paczenie, zniszczenie dylatacji
oraz przyczyny geotechniczne. Ich
opis mona znale np. w[4] lub [5].

Uszkodzenia posadzki mog si poja-
wi wkrtkim czasie po jej wykonaniu
albo dopiero w trakcie eksploatacji.
Powstaj na skutek cierania, koro-
zji mrozowej bd chemicznej. Mog
mie charakter wgbny jeli na-
wierzchnia nie jest szczelna lub wy-
stpuje korozja zbrojenia. Czasem ich
przyczyn mog by take niektre
zanieczyszczenia skadnikw betonu
iwarstw posadzki, nawet wystpuj-
ce wniewielkiej iloci, np. zanieczysz-
czenie kruszywa czstkami nieopalo-
nego wgla.
Najczciej wystpuj takie wady, jak:
nadmierna cieralno iwytarcia, roz-
warstwienia, odpryski, powstawanie
pcherzy, uszczenie si, pylenie oraz
zmiana koloru posadzki.
Take w przypadku poprawnie wy-
konanych podg przemysowych
naley si liczy z koniecznoci na-
praw, dotyczy to zwaszcza miejsc
intensywnie eksploatowanych, np.
na cigach komunikacyjnych. Po wy-
tarciu wierzchniej warstwy zabez-
pieczajco-impregnacyjnej dochodzi
do stopniowej destrukcji w kolejnych
warstwach podogi przez wypukiwa-
nie spoiwa. Zczasem wnieremonto-
wanych pytach obserwuje si podob-
ne uszkodzenia (odspojenia, pkania
odpryski itp.) jak dla podg wykona-
nych wadliwie.
Nadmierna cieralno
posadzki
Nadmierna cieralno jest jednym
z waniejszych problemw technicz-
nych podg przemysowych wczasie
ich eksploatacji. Na og jest wyni-
kiem niewaciwej jakoci przyjtych
rozwiza materiaowych, wystpo-
wania zbyt duych obcie, prze-
kraczajcych wartoci graniczne,
oraz korozji chemicznej. Dobr wa-
ciwego rozwizania jest zadaniem
skomplikowanym, bo zaley nie tylko
od zastosowanych materiaw, ale
Fot. 1 Przykad nadmiernego cierania (a) i rozwarstwienia (b) w pododze przemysowej
te od sposobu i jakoci prowadze-
nia prac. Kada, nawet najlepiej wy-
konana, nawierzchnia zczasem ulega
naturalnemu wytarciu. Wedug [8] po
1015 latach uytkowania nastpuje
naturalne zuycie warstwy gruboci
2 mm. Najczciej ma to miejsce
w obszarach naraonych na najwik-
sze obcienia, np. trasy przejaz-
dw wzkw widowych, rejony bram
idrzwi (fot. 1a).
Bardzo wane jest waciwe okre-
lenie przeznaczenia powierzchni po-
sadzki i odpowiadajcy temu sposb
jej wykoczenia. Materiay do wyko-
nywania trudno cieralnych warstw
powinny odpowiada zapisom normy
PN-EN-13813 [9].
Jednym z najczciej stosowanych
rozwiza s posadzki betonowe lub
na bazie modyfikowanych spoiw ce-
mentowych. Przyczyn ich nadmiernej
cieralnoci jest zwykle niska jako
zastosowanego betonu, na co ma
wpyw uycie zbyt duej iloci wody
zarobowej, zbyt wysoki wskanik w/c,
za jako kruszywa, ukadanie mie-
szanki betonowej w zaawansowanej
fazie wizania, zastosowanie niewa-
ciwej warstwy wierzchniej lub ze
jej wykonywanie (tzw. przepracowa-
nie przy zacieraniu), dolewanie wody
w czasie zacierania posadzki w celu
uatwienia sobie pracy, wadliwa
pielgnacja (np. wystpowanie prze-
cigw w pomieszczeniu, w ktrym
wykonywane s prace).
technologie
Zwikszona cieralno obserwo-
wana zarwno z posadzkach beto-
nowych, jak i ywicznych jest take
wywoana: wikszym od zakadanych
obcieniem uytkowym, stosowa-
niem zych technik wykoczeniowych,
za szybkim dopuszczeniem do uytko-
wania, dziaaniem kwasw, olejw lub
siarczanw, szokiem termicznym wy-
nikym zdziaania ekstremalnych tem-
peratur, wielokrotnym zamraaniem
i odmraaniem (np. w pomieszcze-
niach chodniczych lub dla nawierzchni
zewntrznych), a take niedostoso-
waniem rodzaju posadzki do uy-
wanych rodkw transportu oraz
stosowaniem niewaciwych technik
irodkw konserwacji (np. zbyt twar-
de szczotki czyszczce). Dla podg
naraonych na zewntrzne czynniki
atmosferyczne przyczyn bywa take
zalanie wod opadow lub osabienie
wytrzymaoci betonu spowodowa-
ne jego zamarzniciem we wczesnej
fazie dojrzewania.
Rozwarstwienia delaminacja
Rozwarstwienie objawia si brakiem
przyczepnoci do podkadu beto-
nowego i przekroczeniem napre
granicznych midzy podkadem i na-
wierzchni (fot. 1b).
W przypadku powok posadzko-
wych jest wynikiem powstania za
duych i nierwnomiernych napr-
e cieplnych, nierwnomierne-
go skurczu betonu, zbyt szybkiego
maj 2017 [150] 107
 technologie
lub nierwnomiernego schadzania
(wzgldnie ogrzania) pyty betonowej
oraz korozji mrozowej. Jako najwa-
niejsze przyczyny powstawania roz-
warstwienia mona wypunktowa:
niewaciwy skad betonu, awkonse-
kwencji zbyt sabe parametry podkadu
betonowego; nieodpowiedni pielg
nacj i dopuszczenie do nadmierne-
go wysychania w wyniku przecigw;
zawilgocenie podkadu; nieprzestrze-
ganie reimw technologicznych pod-
czas wykonywania warstw podogi
(np. ukadanie mieszanki betonowej
wzaawansowanej fazie wizania); nie-
waciwie dobrane czasy poszczegl-
nych operacji technologicznych zbyt
wczesne lub zbyt pne zacieranie
warstw posadzki; ze przygotowanie
podkadu betonowego (np. wystpo-
wanie na jego powierzchni mleczka
cementowego); ze zagruntowanie;
brak warstwy sczepnej; wystpowa-
nie zanieczyszcze; alkaliczna reakcja
kruszywa w pycie betonowej; uyt-
kowanie niezgodne z projektowanym;
niekompatybilno midzy podkadem
betonowym a materiaem warstwy
wierzchniej.
Powstawanie pcherzy
Pojawienie si pcherzy na powierzch-
ni pyty betonowej jest spowodowa-
ne pcherzykami wody lub powietrza
uwizionymi pod nieprzepuszczaln
powierzchni (fot. 2). Mimo e objawia
si zwykle na powierzchni zewntrznej,
Fot. 2 Przykady wystpowania pcherzy na
powierzchni posadzki przemysowej
108 Inynier budownictwa
to przyczyny tkwi iinnych warstwach
podogi przemysowej. Zjawisko wy-
stpuje, gdy grna powierzchnia pyty
betonowej wie szybciej ni dolna.
Przyczyny powstawania to: nadmier-
na ilo drobnych frakcji kruszywa,
niewaciwe wibrowanie pyty, niewy-
starczajco uwalniajce powietrze
z mieszanki betonowej, zastosowanie
betonu onadmiernym opadzie izawar-
toci powietrza, bdy podczas zacie-
rania powierzchni.
Powstawanie pcherzy w powokach
ywicznych jest wynikiem przekrocze-
nia oddziaywa adhezyjnych (odspo-
jenie od podoa) i kohezyjnych (roz-
warstwienie w podou betonowym
lub rozwarstwienie powoki wielowar-
stwowej) [3]. Gwnymi przyczyna-
mi s bdy technologiczne podczas
wykonywania nawierzchni oraz brak
waciwego odpowietrzenia roztworu
ywicznego, nieuwzgldnianie wpywu
betonu na proces utwardzania ywic
niewaciwe dopasowanie iniezgod-
no stosowanych materiaw, zbyt
due zawilgocenie lub skaenie roz-
puszczalnikami podkadu betonowego
oraz le dobrany preparat gruntujcy.
Odpryski
Powstaj zwykle w wyniku wysadza-
nia, przez cinienie wewntrzne,
maych kawakw betonu (fot. 3).
Negatywny skutek powoduj ziarna
kruszywa wchodzce wreakcj che-
miczn z alkaliami zawartymi w ce-
mencie, co objawia si zwikszeniem
objtoci i wanie powstawaniem
odpryskw na powierzchni. Reakcje
te mog zachodzi zarwno z kru-
szywami bogatymi w krzemionk,
jak i wglowymi. Kruszywo cechuj-
ce si nisk gstoci objtociow Wystpuje, gdy powierzchnia pokryta
ma tendencj do wypywania na po-
wierzchni mieszanki betonowej. Po-
wstaj wwczas odspojenia wierzch-
niej warstwy podogi wwyniku reakcji
zalkaliami [7].
Fot. 3 Przykady wystpowania odpryskw na
powierzchni posadzki przemysowej
Lokalne ubytki wposadzkach przemy-
sowych powstaj take po upadku
cikich przedmiotw. Odpryski mog
by rwnie spowodowane przez
korodujce zbrojenie.
uszczenie si posadzki
Zjawisko ma zwykle miejsce wwyniku
ukadania betonu wgorce, wietrzne
dni, przy braku waciwej pielgnacji.
Wskutek utraty wilgoci na powierzch-
ni pyty powstaje warstwa suchej za-
prawy oduym skurczu, maej wytrzy-
maoci, niewielkiej trwaoci isabym
powizaniu z kruszywem (fot. 4a).
W wyniku procesw atmosferycz-
nych (np. zamraanie i rozmraanie)
lub eksploatacji podogi warstwa ta
pka na granicy zaprawa kruszy-
wo, doprowadzajc do uszczenia si
posadzki. Waniejsze przyczyny usz-
czenia to: saba jako betonu podo-
a owysokim wskaniku w/c, wadliwe
wykonawstwo, a zwaszcza nieprze-
strzeganie reimw technologicznych
iniewaciwe wykoczenie nawierzch-
ni, bdna pielgnacja lub jej brak, ze
spadki w nawierzchniach, wskutek
tego zaleganie np. wd opadowych,
naraenie na cykliczne zamraanie/
odmraanie.
Pylenie posadzki
Pylenie dotyczy zwykle podkadw be-
tonowych lub podsadzek mineralnych.
jest cienk warstewk nietrwaego
mleczka cementowego lub niezhy-
dratyzowanego cementu (fot. 4b).
Warstwa ta pod wpywem nawet ma-
ych napre, spowodowanych przez

Fot. 4 Przykady wystpowania uszkodze posadek przemysowych: a) uszczenie, b) pylenie
oddziaywanie zewntrznych czynni-
kw mechanicznych, ulega starciu
irozpadowi, wwyniku czego powstaje
drobnofrakcyjny proszek lub py. Pyle-
nie moe by spowodowane przez:
karbonatyzacj betonu powierzch-
nia skarbonatyzowanego betonu
jest krucha, pylca i nie utrzymuje
parametrw wytrzymaociowych
na cieranie posadzki betonowej;
sabej jakoci beton uyty do wyko-
nania pyty posadzki przemysowej
zbyt dua ilo wody zarobowej,
za wysoki wskanik w/c;
wadliwy transport betonu na budo-
w, np. zbyt dugo przebywa wbe-
tonowozie izacz wstpnie wiza,
albo wykonawca zbyt pno rozpo-
cz odpowiedni jego obrbk;
sabe waciwoci lub zbyt ma
ilo posypki utwardzajcej;
niekompatybilno posypki utwar-
dzajcej zrodzajem cementu zasto-
sowanego wpodkadzie betonowym;
dolewanie wody wtrakcie utwardza-
nia posadzki, co zmienia stosunek
zawartoci cementu wmasie beto-
nu iosabia jego parametry, wtym
odporno na cieranie;
niekorzystne warunki wtrakcie be-
tonowania i zacierania posadzek
przemysowych, brak odpowiedniej
temperatury, przecigi, przyspie-
szajce wysychanie betonu;
niewaciw pielgnacj lub jej ca-
kowity brak;
przyspieszone uytkowanie posadzki
zbyt szybkie uytkowanie posadzki
powoduje wytarcie zastosowanego
preparatu powokowego;
niewaciw eksploatacj posadzek,
np. przez zbyt due obcienia po-
wierzchni wstosunku do rozwiza
przyjtych wprojekcie;
niewaciwy sposb czyszczenia
stosowanie zbyt agresywnych
rodkw myjcych.
Uszkodzenia korozyjne
wywoane agresj chemiczn
Wobiektach, gdzie wystpuje rodo-
wisko agresywne chemicznie, wyma-
gana jest precyzyjna ochrona mate-
riaowo-strukturalna.
W pomieszczeniach chodniczych na-
ley si liczy zkorozj izniszczenia-
mi spowodowanymi przez wilgo, sole,
wglowodany, zwizki tuszczowe,
kwasy organiczne izmienn tempera-
tur. Zwizki chemiczne, ktre znajd
si na powierzchni, zarwno podczas
eksploatacji, jak ikonserwacji, nawet
w niewielkim steniu, stanowi po-
wane zagroenie dla warstw podg
Fot. 5 Przykady wystpowania uszkodze wywoanych: a) korozj chemiczn, b) zmian koloru
posadzki
technologie
wykonanych z betonw porowatych
inie najlepszej jakoci.
Innym gronym zwizkiem, z ktrym
czsto ma si do czynienia w zaka-
dach przemysu misnego, s kwasy
tuszczowe. Reagujc z wodorotlen-
kiem wapniowym zawartym w beto-
nie, tworz mikkie nierozpuszczalne
mydo wapniowe. Jeeli proces jest
dugotrway, to po wyczerpaniu wo-
dorotlenku wapnia dochodzi jeszcze
do rozkadu krzemianw wkruszywie,
w wyniku czego powstaj znaczne
ubytki wbetonie.
W posadzkach garay jedno- i wie-
lokondygnacyjnych, oprcz wpywu
wody ijej zamarzania zim po wnikni-
ciu wpory nawierzchni, wystpuj za-
groenia wywoane solami, zwizkami
tuszczowymi, wglowodorami.
Bardzo specyficzne rodowisko wy-
stpuje w budynkach inwentarskich
(fot. 5a). Mona si tutaj spodziewa
korozji elementw betonowych wywo-
anych gnojowic, zawierajc midzy
innymi amoniak, siarczany, chlorki
oraz agresywny dwutlenek wgla [6].
Zmiana koloru posadzki
Zmiana barwy nawierzchni nie jest
zwykle problemem konstrukcyjnym lub
uytkowym. Ma natomiast znaczenie
estetyczne. Jest obserwowana jako
janiejsze lub ciemniejsze plamy oraz
rne odcienie szaroci (fot. 5b).
Przyczynami mog by: nierwnoci
nawierzchni, w ktrych duej stoi
maj 2017 [150] 109
 technologie
woda przed odparowaniem, zbyt in-
tensywne zacieranie fragmentw py-
ty, nierwnomierne rozoenie utwar-
dzaczy posadzkowych, zastosowanie
materiaw z rnych dostaw, co
powoduje, e nawierzchnia ma rne
odcienie.
Podsumowanie
Trwao posadzki uzaleniona jest
od prawidowoci zaprojektowania,
wykonania i uytkowania wszystkich
warstw podogi przemysowej.
Dobrze wykonana posadzka przemy-
sowa musi zapewnia wymagan
przepisami rwno, rysoodporno,
dugotrwa odporno na dziaanie ale czsto wymagaj czciowego
obcie, wpyw czynnikw chemicz-
nych imechanicznych.
Prace zwizane z wykonywaniem po-
sadzki zalicza si do najbardziej od-
powiedzialnych, gdy od ich jakoci
czsto zaley warto techniczna
i estetyczna caego obiektu [8]. Bar-
dzo czsto bagatelizuje si ten pro-
blem, co wynika z bdnego przeko-
nania, e uszkodzenia posadzek nie
krtko
Nowe instalacje
w Rafinerii Gdaskiej
WRafinerii Gdaskiej firma Lotos re-
alizuje program Efektywnej Rafinacji
(EFRA), ktrego gwnym celem jest
lepsze zagospodarowanie przerabianej
ropy. Dziki nowym instalacjom zamiast
uciliwego dla rodowiska cikiego
oleju opaowego (powstajcego podczas
przerobu ropy naftowej) bdzie wytwa-
rzane wicej paliw silnikowych oraz
koks. Wprzyszej instalacji koksowania
zostan zastosowane unikatowe rozwi-
zania proekologiczne.
Zaawansowanie realizacji projektu
EFRA osigno ju ponad 60%. Usta-
wiono na fundamentach ikonstrukcjach
elbetowych najwiksze oraz najcisze
110 Inynier budownictwa
powoduj zagroenia dla bezpiecze-
stwa uytkowania.
Jest to jednak najczciej naprawiany
element budowlany, a naprawy mog
stanowi nawet ponad 70% ogu
napraw [3]. Z tego powodu wyst-
powanie rnego rodzaju uszkodze
jest niestety zjawiskiem powszech-
nym. Remonty s zadaniem trudnym
i skomplikowanym z powodw orga-
nizacyjnych, technicznych oraz tech-
nologicznych. Wszelkie uszkodzenia
posadzek w funkcjonujcych obiek-
tach zmuszaj do ponoszenia bardzo
duych kosztw zwizanych nie tyl-
ko z napraw wadliwej nawierzchni,
7. Z. Pajk, . Drobiec, Uszkodzenia ina-
okresowego wyczania pewnych ob-
szarw, prowadzc do powstawania
przestojw wprodukcji.
Literatura
 . Czarnecki, Uszkodzenia i naprawy
1. L
posadzek przemysowych, Materiay
Budowlane nr 9/2008.
 . Czarnecki, J. Mierzwa, Wybrane
2. L
przyczyny materiaowe uszkodze po-
aparaty, wtym dwa reaktory instalacji
koksowania DCU (po 240 t) ikolumn
destylacji hydrowaksu (300 t). Projekto-
waniem, prawie ju ukoczonym, zajmu-
je si woska firma Kinetics Technology
sadzek betonowych, Materiay Budow-
lane nr 9/2004.
3. L . Czarnecki, J. Skwara, Uszkodzenia
i naprawy posadzek przemysowych,
Materiay Budowlane nr 9/2000.
4. P . Hajduk, Projektowanie iocena stanu
technicznego betonowych podg prze-
mysowych, XXXI Konferencja Warsz-
tat pracy projektanta konstrukcji,
Szczyrk 2016.
5. P . Hajduk, Przyczyny powstawania rys
wpodogach przemysowych, Przegld
Budowlany nr 4/2015.
6. K . Maciejewski, Posadzki przemysowe
w budownictwie rolniczym, Materiay
Budowlane nr 9/2006.
prawy betonowych podkadw posa-
dzek przemysowych, XXIII Konferencja
Warsztat pracy projektanta konstruk-
cji, Szczyrk 2008.
8. J . Tejchman, A. Maasiewicz, Posadzki
przemysowe, Wydawnictwo Politechni-
ki Gdaskiej, Gdask 2006.
9. P N-EN-13816:2003 Podkady podo-
gowe oraz materiay do ich wykonania.
Materiay, waciwoci iwymagania.
(KT), gwny wykonawca wikszoci in-
stalacji projektu EFRA. Przy budowie
pracuj gwnie polscy pracownicy, jest
ich ponad 1,5 tys. Zakoczenie prac prze-
widziano na ok. poow 2018 r.

Balustrady szklane
dr in. Oeksij Kopyow
Zakad Inynierii Elementw Budowlanych
Instytut Techniki Budowlanej
Z
godnie z rozporzdzeniem Mi-
nistra Infrastruktury i Budow-
nictwa wsprawie sposobu de-
klarowania waciwoci uytkowych
wyrobw budowlanych oraz sposobu
znakowania ich znakiem budowlanym
[1] balustrady balkonowe (zacznik nr
1 do rozporzdzenia, poz. 33) zaliczo-
no do wyrobw budowlanych objtych
obowizkiem sporzdzania krajowej
deklaracji waciwoci uytkowych
(rozporzdzenie weszo w ycie
1 stycznia 2017 r.). Oznacza to, e
producent balustrady ma obowizek
deklarowania waciwoci uytkowych
wyprodukowanego wyrobu, wyraajc
je jako poziom, klas lub wsposb opi-
sowy, na podstawie oceny iweryfika-
cji staoci waciwoci uytkowych.
W tym miejscu naley zaznaczy, e
zgodnie z przepisami obowizujcymi
do dnia 31 grudnia 2016 r. producenci
balustrad nie byli objci obowizkiem
znakowania swoich wyrobw znakiem
budowlanym B. Dlatego ustawo-
dawca przewidzia okres przejciowy,
wktrym tego typu wyroby mog by
wprowadzane do obrotu bez sporz-
dzenia krajowej deklaracji waciwoci
uytkowych. Zgodnie z 14 usta-
wy producenci balustrad powinni od
30 czerwca 2018 r. bezwarunkowo
sporzdza krajowe deklaracje na
tego typu wyroby budowlane przy
wprowadzaniu do obrotu lub udostp-
nianiu na rynku krajowym.
Od poowy 2018 r. producenci balustrad bd musieli spo-
rzdza krajowe deklaracje waciwoci uytkowych przy
wprowadzaniu swoich wyrobw do obrotu lub udostpnia-
niu na rynku krajowym.
Ze wzgldu na fakt, e do dzisiaj nie ma
Polskiej Normy kompleksowo okrelaj-
cej wymagania stawiane balustradom
(jak rwnie nie ma zharmonizowanej
normy europejskiej), wprowadzenie ba-
lustrad do obrotu wbudownictwie od
dnia 30 czerwca 2018 r. bdzie mo-
liwe na podstawie krajowej lub euro-
pejskiej oceny technicznej. Jednostk
udzielajc krajowe oceny techniczne
oraz przeprowadzajc oceny tech-
niczne balustrad balkonowych jest In-
stytut Techniki Budowlanej (ITB).
Celem artykuu jest przedstawienie
zakresu oceny technicznej szklanych
balustrad balkonowych wprocedurze
krajowej oceny technicznej.
Ocena techniczna szklanych
balustrad balkonowych
Rozumiejc duy wpyw balustrad
balkonowych na poziom bezpiecze-
stwa uytkownikw budynkw, wZa-
kadzie Inynierii Elementw Budow-
lanych ITB od wielu lat opracowywano
kryteria oceny technicznej tego typu
wyrobw oraz prowadzono badania
laboratoryjne w ramach rekomenda-
cji technicznych ITB. Kryteria oceny
imetody badawcze oparto na krajo-
wych oraz unijnych aktach prawnych,
dowiadczeniu eksperckim ITB oraz
krajowych regulacjach innych krajw
czonkowskich.
Zakres bada w procedurze kra-
jowej oceny technicznej balustrad
technologie
balkonowych z wypenieniem szkla-
nym wnajprostszy sposb mona po-
dzieli na cztery podstawowe etapy:
1. Sprawdzenie geometrii balustrady
wzakresie zgodnoci zobowizujcy-
mi warunkami technicznymi (WT).
Rozwizania geometryczne balu-
strad zalenie od przewidzianego
miejsca stosowania powinny spenia
wymagania WT [2] wzakresie opisa-
nym wtab. 1.
2. Sprawdzenie zgodnoci zastoso-
wanych materiaw z wymaganiami
WT oraz deklarowanymi przez produ-
centa parametrami.
Sprawdzajc materiay budowlane
stosowane do produkcji balustrad,
szczegln uwag naley zwrci
na materia wypenienia balustrady.
Ustawodawca wWT ( 298 ust. 1) [2]
precyzyjnie okreli wymagania wobec
stosowanego wypenienia szklanego:
Szklane elementy balustrad powinny
by wykonane ze szka opodwyszonej
wytrzymaoci na uderzenia, tukce-
go si na drobne, nieostre odamki.
Powyszy zapis jednoznacznie dys-
kwalifikuje w rozwizaniach balkono-
wych pojedyncze szyby ze szka float
(przy stuczeniu szko rozpada si na
fragmenty rnej wielkoci z ostry-
mi krawdziami) lub szka termicz-
nie wzmacnianego (szko tego typu
w myl przepisw europejskich nie
naley do szka bezpiecznego, odamki
mog mie ostre krawdzie).
maj 2017 [150] 111
 technologie
Tab. 1 Wymagania dotyczce geometrii balustrad ( 298 [2])
Rodzaj budynkw
(przeznaczenie uytkowe)
Budynki jednorodzinne
i wntrza mieszka wielopoziomowych
Budynki wielorodzinne i zamieszkania
zbiorowego, owiaty i wychowania
oraz zakadw opieki zdrowotnej
Inne budynki
W trakcie oceny technicznej wy-
penienie szklane balustrad podlega
szczegowej identyfikacji. Przy tym
sprawdzane s ksztaty iwymiary wy-
penienia szklanego, sposb obrbki
krawdzi, ocenia si jako wykonania
otworw w szkle. Szczegowo opi-
sywany jest rwnie stan techniczny
wypenienia szklanego, wzakresie:
sprawdzenia wystpowania wad
punktowych wpostaci wtrce cia
obcych;
s prawdzenia obecnoci pcherzy
otwartych (pkajce) izamknitych;
sprawdzenia wystpowania wad
liniowych wpostaci rys;
oceny wystpowania plam, smug;
oceny wystpowania zjawiska po-
wstawania tczy;
sprawdzenia wystpowania fal rol-
kowych, odciskw na powierzchni
grubych szkie.
Bardzo istotna jest identyfikacja oraz
porwnanie z deklarowan jakoci
wykonania elementw konstrukcyjnych
balustrady (np. supkw, porczy).
W przypadku elementw wykonanych
z wyciskanych profili aluminiowych
ksztaty iwymiary ksztatownikw, ich
pasko, skrcanie powinny si zga-
dza zPN-EN 755-9:2016-07 [3].
3. Sprawdzenie przydatnoci uytko-
wej oraz bezpieczestwa uytkowania.
Z punktu widzenia bezpieczestwa
uytkowania balustrad bardzo istot-
na jest ocena jakoci wykonania jej
poszczeglnych elementw. Warunki
techniczne [2] wymagaj: Balustrady
przy balkonach i loggiach nie powinny
112 Inynier budownictwa
Maksymalny przewit lub wymiar
Minimalna wysoko balustrady,
otworu pomidzy elementami
mierzona do wierzchu porczy [m]
wypenienia balustrady [m]
0,9 nie reguluje si
1,1 0,12
1,1 0,2
mie ostro zakoczonych elementw. Uwzgldniajc powoane wWT normy,
Ocena wtym zakresie dokonywana jest normy badawcze innych krajw iwas
organoleptycznie. Negatywnie oceniane ne dowiadczenie, wITB opracowano
s wyroby zostrymi krawdziami szyb, iakredytowano procedur badawcz
jak rwnie elementami metalowymi. PB LK-140/1/04-2013 [4].
4. Sprawdzenie przydatnoci uytko- Wodniesieniu do szklanych balustrad
wej oraz bezpieczestwa uytkowania procedura ITB [4] przewiduje spraw-
przez potwierdzenie kryteriw wy- dzenie:
trzymaociowych. Wymg ten wynika 1. Odpornoci na uderzenie kul sta-
z [2]: konstrukcja (balustrad) powin- low o masie 0,5 kg z energi 5 J.
na zapewnia przeniesienie si pozio- Uderzenia nie powinny spowodowa
mych, okrelonych wPolskiej Normie przebicia wypenienia, wystpowania
dotyczcej podstawowych obcie niebezpiecznych odpryskw, zawale-
technologicznych imontaowych. nia si balustrady (do zdarzenia moe
Polskie Normy, o ktrych mowa doj wprzypadku balustrad caoszkla-
w WT, zwizane z balustradami, to nych, bezpodporowych, skadajcych
normy dotyczce gwnie projektowa- si z szyby i porczy). W przypadku
nia, wrd ktrych naley wyrni: wypenie symetrycznych (jednakowe
P N-EN 1990:2004 Eurokod Pod- s zewntrzne iwewntrzne warstwy)
stawy projektowania konstrukcji; sprawdzenia dokonuje si od jednej
P N-EN 1991-1-1 Cz 1-1: Ci- strony. W innych przypadkach wype-
ar objtociowy, ciar wasny, nienie jest sprawdzane od strony ze-
obcienia uytkowe wbudynkach; wntrznej iwewntrznej.
P N-EN 1991-1-4 Cz 1-4: Od- 2. Odpornoci na uderzenie ciaem
dziaywania wiatru; mikkim i cikim (workiem kulistym
P N-EN 1993-1-1:2006 Eurokod3 omasie 30 kg) zenergi 200 J. Ba-
Projektowanie konstrukcji stalo- danie jest wykonywane w ramach
wych Cz 11: Reguy oglne sprawdzenia przydatnoci uytkowej.
ireguy dla budynkw; Podczas sprawdzenia uderzenia kie-
P N-EN 1999-1-1:2011 Eurokod 9 rowane s w wypenienie balustrady
Projektowanie konstrukcji aluminio- (od strony zewntrznej iwewntrznej)
wych Cz 1-1: Reguy oglne. oraz welementy konstrukcji wsporczej
Normy te nie opisuj sposobu po- balustrady. Wwyniku bada nie moe
stpowania badawczego, lecz po- doj do przebicia wypenienia, wyst-
daj oglne reguy projektowania powania niebezpiecznych odamkw,
konstrukcji oraz, w ograniczonym uszkodze elementw konstrukcyjnych
zakresie, przedstawiaj wymagania balustrady lub jej zawalenia. Zasad
dotyczce nonoci, uytkowalnoci, przyoenia obcienia uderzeniowego
trwaoci iodpornoci ogniowej. przedstawia rys. 1.

Oprcz powyszego badania wramach
oceny poziomu bezpieczestwa uyt-
kowania balustrad przeprowadzane
jest rwnie badanie odpornoci na
uderzenie (fot.) zapoyczone z norm
niemieckich [6]. Balustrada jest oce-
niana w zakresie odpornoci na ude-
rzenie opon omasie 50 kg ze zwik-
szonym cinieniem (3 bary 3000 hP).
Uderzenie jest przykadane od strony
zewntrznej balustrady, wg schematu
przedstawionego na rys. 2. Wysoko
spadku opony jest uzaleniona od kon-
strukcji balustrady iwynosi (rys. 3):
zwysokoci 900 mm kategoria A,
zwysokoci 700 mm kategoria B,
zwysokoci 450 mm kategoria C.
Na rys. 3 przedstawiono graficzny
opis kategorii balustrad oraz miejsca
uderze.
W wyniku bada nie moe doj do
zawalenia si balustrady, przebicia
wypenienia lub wystpowania nie-
bezpiecznych odamkw.
3. Odpornoci na dziaajc prosto-
padle do paszczyzny balustrady si
Rys. 1 Zasada wykonania uderzenia ciaem
mikkim i cikim o masie 30 kg:
H wysoko spadku ciaa mikkie-
go, decydujca oenergii uderzenia,
a = 60o; L dugo linki do zawie-
szenia ciaa [5]
poziom, przyoon do porczy. Ob-
cienie jest przykadane do balustrady
na 60 sek. Przykadane jest do balu-
strady kilkakrotnie, zinterwaem 5-mi-
nutowym. Minimalna warto obcie-
nia 1 kN/m. Dopuszczalna warto
przemieszczenia doranego porczy
nie powinna przekroczy H/50 (gdzie H
wysoko balustrady). Przy tym mi-
dzy elementami balustrady (np. styka-
mi szyb) nie powinna powsta szcze-
lina szersza ni 8 mm. Wymg ten
jest zwizany z niebezpieczestwem
przytrzanicia palcw. Wwyniku przy-
oenia siy niedopuszczalne s jakiekol-
wiek zniszczenia elementw balustrady
(np. spkania spaww, wyrwania rub,
uszkodzenia wypenienia). Dopuszczal-
na warto odksztacenia trwaego po-
rczy po zdjciu obcienia nie powinna
przekroczy H/100.
4. Odpornoci na obcienie dwiema
siami owartoci 0,5 kN skierowany-
mi w gr lub jedn si skierowan
w d o wartoci 1 kN, dziaajcymi lustrady zanieczyszcze sprzyjajcych
w paszczynie porczy. Siy przyka-
Rys. 2 Schemat badania odpornoci na uderzenie ciaem mikkim [6]
technologie
dane s do porczy balustrad. Bada-
nie jest przeprowadzane na jednym
penym przle balustrady. W wyniku
oddziaywania si nie mog wystpowa
jakiekolwiek uszkodzenia mechaniczne,
balustrada powinna zachowa swoj
funkcjonalno. Odksztacenie dora-
ne porczy pod wpywem obcienia
nie moe przekroczy wartoci L/100
(L dugo przsa). Odksztacenie
trwae (zmierzone po 5 minutach od
momentu zdjcia obcienia) nie moe
przekroczy wartoci L/150.
5. Trwaoci wyrobw. W ramach
sprawdzenia okrela si odporno
korozyjn wyrobw w rnych rodo-
wiskach. Oceniana jest rwnie kon-
strukcja balustrady zpunktu widzenia
podatnoci na korozj. Sprawdza si,
czy poszczeglne elementy balustrady
s kompatybilne inie stanowi ogniwa
korozyjnego. Wizualnie sprawdza si
cigo spaww wcelu niedopuszcze-
nia do gromadzenia si w rodku ba-
zapocztkowaniu korozji.
maj 2017 [150] 113
 technologie
Rys. 3 Kategorie balustrad oraz strefy uderze opon [7]
Literatura
1. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktu-
ry i Budownictwa z dnia 17 listopada
2016 r. wsprawie sposobu deklarowa-
nia waciwoci uytkowych wyrobw
budowlanych oraz sposobu znakowania
ich znakiem budowlanym.
2. R
 ozporzdzenie Ministra Infrastruk-
tury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunkw technicznych,
jakim powinny odpowiada budynki
iich usytuowanie.
REKLAMA
114 Inynier budownictwa
3. PN-EN 755-9:2016-07 Aluminium istopy
aluminium Prty, rury iksztatowniki wy-
ciskane Cz 9: Dopuszczalne odchyki
wymiarw iksztatu ksztatownikw.
4. M. Jakimowicz, Procedura badawcza
PB LK-140/1/04-2013. Badania balu-
strad iporczy budowlanych. Obcie-
nia statyczne i bezpieczestwo uyt-
kowania, ITB, Warszawa 2013.
5. EOTA, Technical Report TR 001. De-
termination of impact resistance of
panels and panel assemblies, 2003.
Fot. 
Utrata funkcjonalnoci balustrady
po uderzeniu ciaem mikkim i cikim
30 kg (archiwum ITB)
6. DIN 18008-4:2013-07, Teil 4. Zusat-
zanforderungen an absturzsichernde
Verglasungen.
7. Technische Regeln fr die Verwendung
von absturzsichernden Verglasungen
(TRAV), Fassung 2003.

Okadziny z pyt wielkoformatowych
cz. II
mgr in. Maciej Rokiel
Podoe
Istotnym problemem, ktry trzeba roz-
wiza, aby dobrze wykona okadzin
z wielkoformatowych pyt ceramicz-
nych, jest odpowiednie przygotowanie
podoa. Wytyczne niemieckie zalecaj
stosowanie wycznie klejw cienko-
warstwowych (wynika to ze wspomnia-
nych w cz. I artykuu potencjalnych
problemw), czyli takich, ktre mo-
na nakada warstw nie grubsz ni
5 mm. Dodatkowo pyty wielkoforma-
towe, zwaszcza typu slim, wogle
si nie nadaj do klejenia na kleju gru-
bowarstwowym.
Po pierwsze, nie kade podoe nada-
je si pod pyty wielkoformatowe. Na
podogach mog one by ukadane na
betonie, jastrychu cementowym lub
zaprawie PCC (polimerowo-cemen-
towej). Znacznie rzadziej tego typu
okadzin ukada si na hydroizolacji
ze szlamw lub folii wpynie. Nie wol-
no jej ukada na suchym jastrychu
gipsowym i podoach drewnianych
lub drewnopochodnych (np. pytach
OSB). Jastrychy anhydrytowe nale-
y zawsze traktowa jak tzw. pod-
oe krytyczne. Chodzi o tendencj
do utraty wytrzymaoci (osabienia
powierzchni) na skutek wnikania wil-
goci znajdujcej si wnormalnie wi-
cej zaprawie klejowej. Skutkowa
to moe odspojeniem si wykadziny
razem z warstw osabionego ja-
strychu przez siy cinajce wywo-
ane zmianami dugoci na skutek
zmian temperatury. Na zjawisko to
s wraliwe przede wszystkim oka-
dziny z pyt o powierzchni 0,5 m2,
technologie
dlatego w tych sytuacjach naley warstwie termoizolacji, rys. 1 cz. I
rozway konieczno zagruntowania artykuu) wpomieszczeniach mieszkal-
powierzchni jastrychu anhydrytowego nych za minimaln grubo przyjmuje
gruntownikiem epoksydowym lub wy- si 4,5 cm przy wytrzymaoci na zgi-
kona podoe cementowe. nanie nie mniejszej ni 4 MPa (klasa
Wytrzymao podoa powinna wy- CT F4) absolutne minimum dla tego
nika z obcie, jednak dla podo- obcienia to 4 cm, jednak wbudynku
a betonowego zaleca si, aby by uytecznoci publicznej przy obci-
to beton klasy minimum C12/15. eniu 5 kN/m2 lub punktowym 4 kN
Przy stosowaniu klejw reaktywnych bdzie to ju grubo przynajmniej
(epoksydowych), ze wzgldu na ich 7,5 cm. Dla tego ostatniego przypad-
wytrzymao dochodzc nawet do ku obcienia mona zmniejszy gru-
6070 MPa, wytrzymao podoa bo o1 cm (do min. 6,5 cm) pod wa-
na odrywanie powinna wynosi przy- runkiem zastosowania jastrychu klasy
najmniej 1,5 MPa (przy obcieniu CT F5, czyli owytrzymaoci na zgina-
wycznie ruchem pieszym dopuszcza nie nie mniejszej ni 5 MPa [11].
si wytrzymao podoa na odrywa-
nie wynoszc przynajmniej 1 MPa).
Jeeli jest to jastrych cementowy na
warstwie rozdzielajcej (rys. 3 cz. I
artykuu), to w pomieszczeniach
mieszkalnych powinien on mie gru-
bo przynajmniej 4,5 cm (absolutne
minimum to 3,5 cm) przy wytrzymao-
ci na zginanie nie mniejszej ni 4 MPa
(klasa CT F4), jednak wprzypadku wik-
szych obcie (4 kN/m2) lub w przy-
padku punktowego obcienia 3 kN (np.
koami) jego grubo naley zwikszy
przynajmniej do 6,5 cm dla klasy ja-
strychu CT F4 (wytrzymaoci na zgi-
nanie nie mniejsza ni 4 MPa) [10].
Jeeli stosuje si jastrych anhydry-
towy, to jego grubo nie moe by
mniejsza ni 4 cm przy wytrzymaoci
na zginanie nie mniejszej ni 4 MPa
Fot. 4 Takie uszkodzenie moe by take
(klasa CA F4) [10]. skutkiem zastosowania zbyt mikkiej
Dla tzw. jastrychw pywajcych wy- termoizolacji w warstwach podogi
konanych z zaprawy cementowej (na (fot. autor)
maj 2017 [150] 115
 technologie
Jastrych anhydrytowy w pomiesz-
czeniach mieszkalnych powinien mie
grubo przynajmniej 4,5 cm (abso-
lutne minimum to 4 cm) przy wytrzy-
maoci na zginanie nie mniejszej ni
4 MPa (klasa CA F4) [11].
Podane klasy wytrzymaoci jastry-
chw w praktyce wykluczaj stoso-
wanie jastrychw przygotowywa-
nych na budowie w betoniarce oraz
wylewek typu miksokret. Musz to
by suche, fabrycznie przygotowa-
ne zaprawy. Dodatkowo dla jastry-
chw pywajcych wpomieszczeniach
mieszkalnych termoizolacja musi by
nieciliwa, tzn. albo polistyren eks-
trudowany (XPS) ewentualnie styro-
pian klasy min. EPS 100. W budyn-
kach uytecznoci publicznej, jeeli
stosuje si styropian, to klasy min.
EPS 200 [12], [13] (porwnaj fot. 41).
To jednak nie wszystkie wymagania.
Kolejnymi, nie mniej istotnymi, s
rwno podoa, wilgotno iwyse-
zonowanie.
Na posadzkach wg wytycznych [14]
przewit midzy podoem a at
odugoci 2 m nie moe by wikszy
ni 5 mm. Jednoczenie odchylenie od
poziomu/zaoonego spadku paszczy-
zny nie moe by wiksze ni 5 mm
i nie moe zmienia kierunku spadku
(jeeli jest przewidziany).
Powysze tolerancje wymiarowe dla
pytek o powierzchni 0,25 m2 lub
o boku duszym ni 70 cm s jednak
niewystarczajce. Na posadzkach nale-
y zawsze stosowa samopoziomujce
masy wygadzajce lub masy szpachlo-
we. Ostateczn tolerancj wymiarow
podoa naley ustali, opierajc si na
zaleceniach producenta pyt, zuwzgld-
nieniem moliwej do naoenia gruboci
warstwy kleju oraz wielkoci iksztatu
(ewentualnych deformacji) pytek.
Podoe pod okadziny wielkoforma-
towe powinno by wysezonowane na
1
Numeracja ilustracji jest kontynuacj numeracji z cz. I artykuu.
116 Inynier budownictwa
tyle, eby ewentualne odksztacenia noci od rodzaju konstrukcji, obcie-
nie spowodoway uszkodzenia okadzi- nia iwielkoci pytek.
ny. Dotyczy to zarwno odksztace Uzasadnienie ma jednak 28-dniowy
skurczowych, jak i na skutek innych czas sezonowania jastrychw, ale tyl-
obcie. Wedug DIN 18157-1:1979 ko takich, ktre s wykonywane zza-
[15] podoe betonowe powinno by praw przygotowywanych na budowie
sezonowane minimum sze miesicy. lub workowanej suchej zaprawy, ktra
Czas ten mona skrci, jeeli zindy- wrzeczywistoci jest cementow za-
widualnej analizy wynika, e wmomen- praw bez dodatkw modyfikujcych.
cie wykonywania prac odksztacenia Co do wilgotnoci sytuacja jest bar-
podoa ustay lub zmniejszyy si do dziej skomplikowana. Dla pyty beto-
akceptowalnego poziomu. Take wy- nowej o gruboci 15 cm 4% wilgot-
tyczne ITB [11] wymagaj minimum noci to 1415 litrw wody w 1 m2
6-miesicznego sezonowania podoa. pyty. To ilo, ktra dla takiej okadzi-
Podoe betonowe pod pytki wg [15] ny moe by zabjcza. Pyty takie s
powinno by w stanie powietrznosu- wzasadzie paroszczelne. Dla takiego
chym, polska literatura techniczna podoa nawet 2% wilgotnoci (77,5
definiuje maksymaln wilgotno pod- litra wody w 1 m2 pyty) moe prze-
oa na poziomie 45%. kracza potencjalnie niebezpieczny
Jastrychy cementowe wg DIN 18157- poziom zawilgocenia. Jeeli podoem
-1:1979 [15] wymagaj 28-dniowego byby natomiast jastrych pywajcy
sezonowania. W przypadku stoso- o gruboci 5 cm, to przy 4-procen-
wania szybkowicych i szybkosch- towej wilgotnoci masowej 1 m2 za-
ncych jastrychw, w sprzyjajcych wieraby ok. 3,6 litra wody. Jest to
warunkach cieplno-wilgotnociowych, ju zupenie inna ilo, co nie zmienia
uoenie pytek moliwe jest nawet po faktu, e do dua (cho ju zaczyna
23 dniach (wice s zawsze wy- by na akceptowalnym poziomie).
tyczne producenta). W przypadku jastrychw cemento-
Wedug wytycznych [16] jastrych ce- wych na warstwie rozdzielajcej lub
mentowy w momencie wykonywania pywajcych bardzo wane jest rw-
prac powinien by suchy (wilgotno nomierne schnicie podkadu. Nierw-
masowa 2%), w polskiej literatu- nomierne schnicie moe prowadzi
rze technicznej za graniczn warto do deformacji warstwy jastrychu (rys.
przyjmuje si 45%. 7) ipniejszych uszkodze (rys. 8).
Podane powyej wilgotnoci i czasy Zupenie inaczej wyglda sytuacja
wysezonowania wymagaj odpowied- w przypadku jastrychw anhydryto-
niego skomentowania. Skurcz odpo- wych. Tu wymg jest duo ostrzejszy.
wiednio pielgnowanego betonu jest Wedug wytycznych [17] wilgotno
najwikszy w cigu pierwszych 34 jastrychu anhydrytowego, oznaczana
tygodni od wylania masy. Po tym cza- aparatem CM lub metodami bezpo-
sie jego przyrost jest wzasadzie po- rednimi w momencie wykonywania
mijalny. Dlatego wymg tak dugiego prac, powinna wynosi:
sezonowania, zwaszcza przy beto-  0,3% dla jastrychw z ogrzewa-
nach towarowych wyszych klas, ma niem podogowym,
uzasadnienie jedynie w wyjtkowych  0,5% dla pozostaych przypadkw.
przypadkach. Za bezpieczny okres Zkolei wytyczne [16] zezwalaj na wy-
mona uzna 13 miesice, wzale- konywanie wykadzin na jastrychach

Rys. 7 Deformacja jastrychu cementowego na skutek przesuszenia wierzchniej warstwy
(rys. Sopro)
cementowych owilgotnoci masowej
oznaczonej metod CM wynoszcej:
 0,5% dla jastrychw z ogrzewa-
niem podogowym,
 1% dla pozostaych przypadkw,
zalecajc jednoczenie obnienie jej
maksymalnej wartoci odpowiednio
Rys. 8 Deformacja jastrychu cementowego na skutek przesuszenia wierzchniej warstwy
(rys. Sopro)
do 0,3% oraz do 0,5%, gdy si
wykonuje wykadzin pytek o boku
40 cm lub przy spoinach o sze-
rokoci 3 mm (a wic dla pytek
wielkoformatowych).
Wynika to z waciwoci samego
spoiwa (w anhydrycie znajduje si
technologie
bezwodny siarczan wapnia CaSO4).
Chodzi otendencj do utraty wytrzy-
maoci (osabienia powierzchni) na
skutek wnikania wilgoci znajdujcej
si w zaprawie klejowej (zwaszcza
gdy jest to klej normalnie wicy).
Skutkowa to moe odspojeniem si
wykadziny razem zwarstw osabio-
nego jastrychu przez siy cinajce
wywoane zmianami dugoci na sku-
tek zmian temperatury. Na zjawisko
to s wraliwe przede wszystkim
pyty o powierzchni 0,5 m2, dlate-
go w tych sytuacjach naley rozwa-
y konieczno zagruntowania po-
wierzchni jastrychu anhydrytowego
gruntownikiem epoksydowym lub wy-
kona podoe cementowe.
Czas schnicia jastrychw anhydryto-
wych zaley od warunkw zewntrz-
nych (temperatura, wilgotno po-
wietrza itp.) jak rwnie gruboci
warstwy. Przecitnie czas sezonowa-
nia/wysychania wynosi 26 tygodni.
W przypadku okadzin na powierzch-
niach pionowych pytki wielkoforma-
towe (o powierzchni przynajmniej
3000cm2 lub okrawdzi duszej ni
70 cm wg [1], lub opowierzchni przy-
najmniej 1600 cm2 wg [2]) wymagaj
podoa ztynku klasy CS IV lub CS III
owytrzymaoci na ciskanie przynaj-
mniej 6 MPa i powinien to by przy-
najmniej tynk III kategorii. Moe te
zaj konieczno wykonania szpachli
wygadzajcej (cementowej lub poli-
merowo-cementowej, nie gadzi).
Konieczno bardzo starannego przy-
gotowania podoa wynika take zpo-
rwnania dopuszczalnych tolerancji
podoa oraz uoonych pyt [14].
W skrajnym przypadku dopuszczalna
nierwno podkadu 5 mm i 2 mm
odchyka od paszczyzny powierzchni
wykadziny daje cznie 7 mm. Zaka-
dajc wnajcieszym miejscu zastoso-
wanie kleju ogruboci warstwy 3 mm,
wpraktyce dyskwalifikuje kleje omak-
symalnej gruboci warstwy 5 mm.
maj 2017 [150] 117
 technologie

Dla powierzchni pionowych odchylenie Przecinaj one warstw wierzchni wsystemach ogrzewania podogowe-
powierzchni (tynku) od paszczyzny i dodatkowo w przypadku podogi go wynika z faktu, e zmiany szero-
oraz odchylenie krawdzi od linii prostej pywajcej uniemoliwiaj powsta- koci dylatacji (nie tylko obwodowych)
mierzone at kontroln odugoci 2 m wanie tzw. mostkw akustycznych. mog dochodzi do 5 mm. Szeroko
nie moe przekracza 3 mm przy liczbie Dylatacje montaowe. Oddzielaj dylatacji porednich przy ogrzewaniu
odchyek nie wikszej ni 3 na dugoci wykadzin ceramiczn od kratek, podogowym nie powinna by mniejsza
aty. Jednoczenie cakowite odchylenie wpustw, rur instalacyjnych itp. Ich ni 10 mm. Konieczno wykonywa-
powierzchni od kierunku pionowego nie szeroko wynosi zwykle 68 mm nia szerszych dylatacji strefowych
moe by wiksze ni 4 mm na wyso- (ale nie mniej ni 5 mm). i brzegowych moe wynika z analizy
koci kondygnacji. Zdrugiej strony od- Dylatacje strefowe peni bardzo wa- zmian szerokoci dylatacji.
chylenie krawdzi okadziny od kierunku n funkcj zarwno przy ogrzewaniu Wedug wytycznych ITB [14] niezdyla-
poziomego i pionowego mierzone at podogowym, jak iprzy rnym od pro- towana powierzchnia nie powinna by
odugoci 2 m nie wiksze ni 2 mm na stokta bd nieregularnym ksztacie wiksza ni 5 x 6 m.
dugoci aty jak rwnie odchylenie po- jastrychu. Tym bardziej e mona roz- Wedug wytycznych [16] pola jastry-
wierzchni od paszczyzny mierzone at rni tu dwa przypadki: pierwszy, gdy chu z ogrzewaniem podogowym nie
o dugoci 2 m nie moe by wiksze ogrzewanie podogowe wystpuje nie mog by wiksze ni 40 m2, przy czym
ni 2 mm na dugoci aty. Wskrajnym pod ca powierzchni jastrychu, oraz dugo niezdylatowanego boku nie
przypadku tylko zastosowanie zej jako- drugi, gdy ogrzewanie podogowe wy- moe by wiksza ni 6,5 m dugoci.
ci, zwichrowanych lub podatnych na stpuje pod ca powierzchni jastry- Powierzchnie nieogrzewane powinny
opisane wczeniej oddziaywania pytek chu. Wpierwszym przypadku podzia na by zdylatowane na pola opowierzch-
moe spowodowa osignicie grnej strefy ogrzewane i nieogrzewane jest ni nie wikszej ni 60 m2, a dugo
granicy tolerancji wymiarowej. Dodat- niezaleny od ksztatu pomieszczenia, niezdylatowanego boku nie moe by
kowe naoenie si odchyek podoa strefy te musz by rozdzielone dylata- wiksza ni 8 m dugoci. Zdylatowana
moe tylko pogorszy sytuacj iwkon- cjami. Dylatacje tego typu wykonuje si powierzchnia powinna by kwadratowa
sekwencji doprowadzi do problemw ponadto wprzypadku znacznych rnic lub prostoktna, oproporcjach bokw
zodbiorem robt. w temperaturze czynnika grzewczego nieprzekraczajcych 1:1,5.
lub rodzaju ogrzewania podogowego Stosownie do wytycznych [17] pola
Dylatacje (elektryczne, wodne). Oddylatowa od jastrychu zogrzewaniem podogowym
Dylatacje w wykadzinie projektuje siebie naley take pola z niezalenie nie powinny by wiksze ni 100 m2,
si, uwzgldniajc obcienia dziaaj- regulowanym ogrzewaniem. Dylata- przy czym dugo niezdylatowanego
ce na posadzk, obecno ogrzewania cje naley take wykona w miejscu boku nie powinna by wiksza ni 10m
podogowego, powierzchni, ksztat projektowanych otworw drzwiowych, dugoci. Przy kwadratowych lub pro-
ikonstrukcj podogi. zwaszcza w miejscach czenia si stoktnych powierzchniach (propor-
Wyrni mona kilka typw dylatacji: wylewek wpomieszczeniach ornych cje bokw nie wiksze ni 2:1) moli-
Dylatacje konstrukcyjne obiektu (bu- wymiarach, na styku podg o rnej we jest take wykonanie wikszych,
dynku). S niezalene od konstrukcji gruboci i/lub konstrukcji. niezdylatowanych powierzchni (jeeli
samej podogi, przebiegaj zawsze Przy okrelaniu szerokoci i ukadu wykona si niezbdne obliczenia). Dla
przez wszystkie warstwy konstrukcji. dylatacji naley uwzgldni rodzaj pomieszcze bez ogrzewania podogo-
Dylatacje strefowe. Przy wikszych podoa (jastrychu), geometri po- wego dugo niezdylatowanego boku
powierzchniach oraz w systemach wierzchni, wielko pytek oraz obci- nie powinna przekracza 20 m gdy
ogrzewania podogowego naley wy- enia termiczne (nie tylko ogrzewa- stosuje si jastrych upynniony, oraz
kona dylatacje porednie. Musz nie podogowe, ale i np. nagrzewanie 15 m wpozostaych przypadkach.
one przechodzi przez ca gru- przez due okna/witryny szklane). Wykonstruowanie dylatacji musi
bo jastrychu i by odwzorowane Dylatacje brzegowe powinny mie sze- zawsze uwzgldnia waciwoci
w okadzinie. Dylatacje strefowe roko przynajmniej 10 mm w przy- materiau warstwy wierzchniej. Moe
wykonuje si take wprzypadku po- padku systemw zogrzewaniem pod- si okaza, e w odniesieniu do kon-
wierzchni oksztacie liter L lub U. ogowym, wpozostaych przypadkach kretnych warunkw uytkowania ikon-
Dylatacje brzegowe. Oddzielaj ja- jest to zalecana szeroko (minimalna kretnego materiau warstwy wierzch-
strych od elementw pionowych. 8 mm). Minimalna szeroko 10 mm niej podane wymogi ulegn zaostrzeniu

118 Inynier budownictwa


chodzi tu przede wszystkim o roz-
staw i szeroko dylatacji. Uwaga:
zmiana szerokoci szczeliny dylatacyj-
nej ma wpyw na dobr materiau do
jej wypenienia zastosowany mate-
ria musi umoliwi przeniesienie (ela-
styczne) zmian jej szerokoci. Dlatego
gdy stosuje si pyty wielkoformatowe
zwaszcza przy relatywnie duych,
niezdylatowanych powierzchniach
konieczne moe by obliczeniowe okre-
lenie szerokoci dylatacji.
Dodatkowe zalecenia
Zastosowanie pyt wielkoformato-
wych w pewnych sytuacjach wyma-
ga przeanalizowania przegrody pod
ktem cieplno-wilgotnociowym. Nie
tyle chodzi tu o wartoci wsp-
czynnika przenikania ciepa UC(max) czy
o kondensacj powierzchniow, ile
o warunek, e we wntrzu przegro-
dy nie moe wystpowa narastaj-
ce wkolejnych latach zawilgocenie na
skutek kondensacji pary wodnej [19].
Bezwzgldnie naley wykona tak
analiz, gdy wykadzina wykonywana
jest na stropach nad przejazdami czy
nad pomieszczeniami o wysokiej wil-
gotnoci wzgldnej powietrza lub na
przegrodach midzy pomieszczeniem
nieogrzewanym i ogrzewanym. Dyfu-
zyjno tak wykonanej okadziny/wy-
kadziny zaley wzasadzie od udziau
spoin w oglnej powierzchni (mona
przyj, e pytki s paroszczelne).
Take wykonanie ocieplenia od we-
wntrz wymusza bezwzgldne wyko-
nanie analizy cieplno-wilgotnociowej.
Do wykonania paroizolacji posadzki naj-
czciej si stosuje paroizolacyjne wy-
roby rolowe, np. membrany samoprzy-
lepne (z dopuszczeniem higienicznym
do stosowania wpomieszczeniach) lub
folie z tworzyw sztucznych. Nie wol-
no stosowa jako paroizolacji zwykych
folii z tworzyw sztucznych gruboci
0,2 mm. Na powierzchniach piono-
Sprostowanie
W cz. I artykuu przy rys. 13 zostao podane bdnie rdo; powinno by: rys. ATLAS.
wych i w pooeniu sufitowym, jeeli 11. D
to konieczne, stosuje si zazwyczaj
pynne dyspersje tworzyw sztucznych
lub materiay rolowe (w zalenoci
od konstrukcji przegrody). Wszystkie
materiay musz mie zadeklarowane
waciwoci paroizolacyjne (okrelony
wzgldny wspczynnik oporu dyfuzyj-
nego lub rwnowan dyfuzyjn gru-
bo powietrza Sd), wynikajce zobli-
cze cieplno-wilgotnociowych.
Literatura
1. M
 erkblatt: Verlegung von grossfor-
matigen Keramikplatten im Innenbere-
ich. Schweizerischer Plattenverband,
2014.
2. M
 erkblatt SMGV, SPV, VHP, VTH, SVGG:
Untergrnde fr Wandbelge aus Kera-
mik, Natur- und Kunststein (Fliesen und
Platten) im Innenbereich, 2009.
3. Fachinformation 03 Grossformatige
keramische Fliesen und Platten, ZDB,
2010.
4. Groformatige keramische Belags
elemente sowie Belagselemente mit
rektifizierten Kanten. sterreichischer
Fliesenverband, 2010.
5. PN-EN 14411:2016-09 Pytki cera-
miczne Definicja, klasyfikacja, waci-
woci, ocena iweryfikacja staoci wa-
ciwoci uytkowych iznakowanie.
6. B
 GR 181 Fubden in Arbeitsrumen
und Arbeitsbereichen mit Rutschge-
fahr. Hauptverband der gewerblichen
Berufsgenossenschaften, 2003.
7. P
 N-EN 12004:2008 Kleje do pytek
Wymagania, ocena zgodnoci, klasyfi-
kacja ioznaczenie.
 . Krl, P. Lisiski, Duy format due
8. A
wymagania. Wok pytek ceramicz-
nych, 3/2014.
9. P
 N-EN 13888:2010 Zaprawy do spoi
nowania pytek Wymagania, ocena
zgodnoci, klasyfikacja ioznaczenie.
10. D IN 18560-4:2012-06 Estriche im
Bauwesen. Teil 4: Estriche auf Trenn
schicht.
technologie
 IN 18560-2:2009-09, Berichtigung
1:2012-05 Estriche im Bauwesen.
Teil 2. Estriche und Heizestriche
auf Dmmschichten (schwimmende
Estriche).
12. P
 N-EN 13163+A1:2015-03 Wyroby
do izolacji cieplnej w budownictwie
Wyroby ze styropianu (EPS) produ-
kowane fabrycznie Specyfikacja.
13. P
 N-B-20132:2005 Wyroby do izola-
cji cieplnej w budownictwie Wyro-
by ze styropianu (EPS) produkowane
fabrycznie. Zastosowania.
14. Warunki techniczne wykonania iodbioru
robt budowlanych cz B: Roboty
wykoczeniowe, zeszyt 5 Okadziny ipo-
sadzki zpytek ceramicznych, ITB, 2014.
15. D
 IN 18157-1:1979-07 Ausfhrung
keramischer Bekleidungen im Dnn-
bettverfahren; Hydraulisch erhrten-
de Dnnbettmrtel.
16. B
 elge auf Zementestrich. Fliesen
und Platten aus Keramik, Naturwerk-
stein und Betonwerkstein auf behe-
izten und unbeheizten Zementgebun-
denen Fubodenkonstruktionen, ZDB,
2007.
17. B
 elge auf Calziumsulfatestrich. Ke-
ramische Fliesen und Platten, Natur-
werkstein und Betonwerkstein auf
calziumsulfatgebundenen Estrichen,
ZDB, 2005.
18. P
 lanungs- und Ausfhrungsrichtlinien
fr Fliessestrich auf Calciumsulfat
basis, Wien, 2004.
19. R
 ozporzdzenie Ministra Infrastruktu-
ry zdnia 12 marca 2002 r. wsprawie
warunkw technicznych, jakim powin-
ny odpowiada budynki iich usytuowa-
nie (Dz.U. Nr 75, poz. 690 z pn.
zm.).
 . Rokiel, Projektowanie i wykonywa-
20. M
nie okadzin ceramicznych. Warunki
techniczne wykonania iodbioru robt,
Grupa Medium, Warszawa 2016.
21. M
 ateriay firmy Agrob Buchta.
22. M
 ateriay firmy Sopro.
23. M
 ateriay firmy Atlas.
redakcja
maj 2017 [150] 119
 w biule t y nach izbow y ch...

Budynek powsta jeszcze przed I wojn wiatow. Poczt-

Na Prag idzie nowe
Przygldajc si dzisiejszej Pradze, mona zauway coraz
wicej odnawianych kamienic. Inwestorzy realizujc swoje
inwestycje staraj si zachowa w nich niezwyky klimat
i ducha starej warszawskiej Pragi. Jednym z takich przed-
siwzi jest Fabryka na Pradze, ktr w grudniu 2016 r.
odwiedzili czonkowie Koa Modych MOIIB. Projekt realizo-
wany jest przez spk Projekt Kawczyska. Obiekt mieci
si przy ul. Kawczyskiej 9/11/13.
kowo miecia si wnim wytwrnia produkujca farby dla
armii niemieckiej. ()
Obecny waciciel postanowi wyremontowa zabytkowy
budynek z zachowaniem klimatu starej warszawskiej Pragi,
nadajc mu funkcj mieszkaln. () Elewacja budynku zo-
staa wpisana do rejestru zabytkw, kubatura budynku prze-
kracza 9 tys. m3 przy powierzchni zabudowy ok. 800 m2. ()
Obecnie wbudynku rozbierane s stare stropy Kleina oraz
klatki schodowe, ktre bd zastpowane elbetowymi.
Wykonywane s take podbicia fundamentw w czci
budynku. Kolejno wykonywanych prac jest niezwykle
wana, poniewa ma decydujce znaczenie dla zachowania
stabilnoci budynku oraz wielkoci pniejszych osiada,
ktre, jak wiadomo, s nieuniknione. ()
Grup wizytujcych oprowadza inspektor nadzoru inwe-
storskiego Radosaw Cichocki oraz kierownik robt Seba-
stian Walczak.
Wicej w artykule Radosawa Cichockiego wInynierze
Mazowsza nr 2/2016.

Krakw musi si rozwija, a nie tylko rozbudowywa

Rozmowa zwiceprezydent Miasta Krakowa E.K.: Zasady budowy wspczesnego miasta zostay zawar-
te w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowa-
mgr in. arch. Elbiet Koterb nia przestrzennego Miasta Krakowa. Wstudium okrelono,
e Krakw ma mie struktur miasta zrwnowaonego,
E.K.: () Miasto podjo pionierskie dziaania, majce na z uwzgldnieniem wartoci rodowiska przyrodniczego
celu wyeliminowanie stosowania paliw staych jako pod- zgodnie zprzyjt zasad rozwj, anie rozbudowa.
stawowego rda ciepa poprzez dofinansowanie wymia-
ny piecw. Zaley nam take na zwikszeniu dostpnoci, Wicej w wywiadzie Aleksandry Vegi w Budowlanych,
iloci ipoprawie jakoci komunikacji publicznej. () Istotne kwartalniku Maopolskiej OIIB nr 1/2017.
znaczenie w walce ze smogiem ma rwnie zachowanie
odpowiednich proporcji pomidzy terenami przeznaczony-
mi do zabudowy aterenami nieinwestycyjnymi. Wikszo
terenw majcych istotny wpyw na przewietrzanie zostao
ju objtych planami miejscowymi.
Wtym zakresie nieocenion pomoc dla urbanistw stano-
wi opracowany na zlecenie miasta Atlas pokrycia terenu
iprzewietrzania miasta. ()
A.V.: Jak pogodzi w planowaniu przestrzennym rne
oczekiwania? Zjednej strony np. zdajemy sobie spraw, e
korytarze powietrzne cign si wzdu ciekw wodnych.
Zdrugiej chcemy odwraca miasto do rzeki, awic wpro-
wadza zabudow wzdu rzeki. Zjednej strony wiemy, e
najwiksze zanieczyszczenie kumuluje si w najbardziej
zwartej zabudowie. Z drugiej zdajemy sobie spraw, e
rozlewanie miasta jest pod kadym wzgldem nieekono-
miczne.

120 Inynier budownictwa


Wielka pyta. Wielkie
nadzieje, niespenione
oczekiwania
() Wodzi dominoway dwa systemy budownictwa wiel-
kopytowego: zaoony w 1961 roku zakad Dbrowa 78, prefabrykacji elementw, ktre mogyby zosta wykorzy-
ktry w opinii wczesnego Architekta Miasta pod wzgl-
dem prostoty rozwiza i czystoci funkcji dorwnywa
najlepszym rozwizaniom w skali kraju pena rozkado-
wo mieszka, dowietlenie kuchni (sic!), od M-3 osobna
Bdy wykonawstwa popeniane podczas
wznoszenia cian
Bdy wykonawstwa mog zniweczy trud projektanta ina-
wet przy najlepiej sporzdzonym projekcie mog przyczyni
si do powstania uszkodze muru. Do typowych bdw wy-
konawczych nale:
n  iekorzystne odstpstwo od projektu;
z a jako robt;
b  rak przewizania elementw murowych;
s tosowanie wmurze rnych materiaw;
n  ieodpowiednie spoinowanie na elewacjach;
s tosowanie materiaw zej jakoci;
n  ieodpowiednie wykonywanie bruzd iwnk. ()
Nieodpowiednia jako robt murarskich jest najczstsz
przyczyn wystpowania uszkodze cian. Do podstawo-
wych wad zwizanych z nieodpowiednim wykonaniem
muru zaliczy naley niestaranne ukadanie elementw
murowych, brak wypeniania spoin lub wykonywanie zbyt
grubych spoin, odchyki od pionu, stosowanie uszkodzonych
elementw murowych, umieszczenie wwarstwie izolacji gru-
zu, cegie itp. ()
w biule t y nach izbow y ch...
azienka iWC. Wysoko kondygnacji nadziemnych 2,8 m,
piwnic 2,5 m. ()
Po wielu latach stosowania technologii wielkopytowej,
opartej na produkcji elementw w fabrykach domw
kombinatach, okazao si, e technologia ta nie jest jedno-
znacznie konkurencyjna wstosunku do innych technologii
(metod) uprzemysowionych wielkoblokowej, monoli-
tycznej, szkieletowej, anawet do tradycyjnej! ()
Dua materiaochonno systemw wielkopytowych
wynikaa take ztego, e technologia ta niejako wzaoe-
niach charakteryzowaa si marnotrawstwem betonu istali,
poniewa w konstrukcji budynkw mieszkalnych ich wy-
trzymao wykorzystywana bya rednio w2030%. Zwy-
mienionych powodw, jak rwnie z powodu zej jakoci
uywanych materiaw cement z domieszkami pyw
zelektrociepowni, niskiej jakoci stal oraz kruszywo, atym
samym wyprodukowane coraz gorsze prefabrykaty stop-
niowo rezygnowano ztego sposobu budowania. ()
Moe warto zastanowi si nad przywrceniem do ask,
choby czciowym ioczywicie dostosowanym do wsp-
czesnych wymogw i parametrw technicznych, systemu
stane do szybkiego iekologicznego wznoszenia budynkw.
Wicej w artykule Mariusza Gaworczyka wKwartalniku
dzkim nr 1/2017.
Na elewacjach beztynkowych istotnym problemem jest ja-
ko wykonania fug. le wykonane spoinowanie, poprzez
uatwianie podciekania i migracji wd opadowych w gb
struktury muru, przyczyni si moe do wywoania uszko-
dze korozyjnych muru.
Wicej wartykule dr. hab. ukasza Drobca wKwartalniku Bu-
dowlanym, biuletynie Zachodniopomorskiej OIIB nr 1/2017.
Opracowaa Krystyna Winiewska
maj 2017 [150] 121
 Rys. Marek Lenc

Nakad: 118 675 egz. Nastpny numer ukae si: 14.06.2017 r.

Publikowane wIB artykuy prezentuj stanowiska, opinie ipogldy ich Autorw. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstw
izmiany tytuw. Przedruki iwykorzystanie opublikowanych materiaw moe odbywa si za zgod redakcji. Materiaw niezamwionych
redakcja nie zwraca. Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci za tre zamieszczanych reklam.

Wydawca Biuro reklamy Rada Programowa

Wydawnictwo Polskiej Izby Inynierw Zesp:
Budownictwa sp. z o.o. ukasz Berko-Haas tel. 22 551 56 20
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40, lok. 110 lukasz@inzynierbudownictwa.pl
tel.: 22 551 56 00, faks: 22 551 56 01 Monika Frelak tel. 22 551 56 11
www.inzynierbudownictwa.pl, m.frelak@inzynierbudownictwa.pl
biuro@inzynierbudownictwa.pl Natalia Goek tel. 22 551 56 26
Prezes zarzdu: Jaromir Kumider n.golek@inzynierbudownictwa.pl
Katarzyna Klorek tel. 22 551 56 06
Redakcja k.klorek@inzynierbudownictwa.pl
Redaktor naczelna: Barbara Mikulicz-Traczyk Magorzata Roszczyk-Hauszczak
b.traczyk@inzynierbudownictwa.pl tel. 22 551 56 07
Z-ca redaktor naczelnej: Krystyna Winiewska m.haluszczak@inzynierbudownictwa.pl
k.wisniewska@inzynierbudownictwa.pl Pawe ebro tel. 22 551 56 27
Redaktor: Magdalena Bednarczyk p.zebro@inzynierbudownictwa.pl
m.bednarczyk@inzynierbudownictwa.pl
Druk
Opracowanie graficzne Tomasz Szczurek
Jolanta Bigus-Koczak RR Donnelley
Skad i amanie: Jolanta Bigus-Koczak ul. Obrocw Modlina 11
Grzegorz Zazulak 30-733 Krakw
Przewodniczcy: Stefan Czarniecki
Wiceprzewodniczcy: Marek Walicki
Czonkowie:
Stefan Pyrak Polski Zwizek Inynierw
i Technikw Budownictwa
Tadeusz Malinowski Stowarzyszenie
Elektrykw Polskich
Bogdan Mizieliski Polskie Zrzeszenie
Inynierw i Technikw Sanitarnych
Dorota Przybya Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Komunikacji RP
Piotr Rychlewski Zwizek Mostowcw RP
Robert Ksy Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Wodnych i Melioracyjnych
Wodzimierz Cichy Polski Komitet Geotechniki
Stanisaw Szafran Stowarzyszenie Naukowo-
-Techniczne Inynierw i Technikw Przemysu
Naftowego i Gazowniczego
Jerzy Gumiski Stowarzyszenie Inynierw
i Technikw Przemysu Materiaw Budowlanych

122 Inynier budownictwa

 f o tostr ona

Myn ytni w Szamotuach

Projekt obejmowa adaptacj starego myna
na budynek mieszkalny oraz budow budyn-
kw mieszkalnych wielorodzinnych.
Inwestor: Scalio
Wykonawca: Scalio
Architektura: Tekktura Hanna Michalik-Tom-
czak, Maciej Tomczak, Tomasz Strzyowski,
Katarzyna Kozub-Paterczyk, Jacek Borzych
Powierzchnia uytkowa: Myn ytni
2342 m2, nowy budynek 1 1968 m2,
nowe budynki 2 i 3 455 m2
Lata realizacji: 20132016

Zdjcia: Tekktura

stycze 2017 [146] 123