Kentsel Dnm eski, ekonomik mrn tamamlam, depreme dayanksz, hasarl, kaak

binalarn olarak tarif ediyaanabilir, depreme dayankl olarak yeniden ina edilmesi kentsel
dnm olarak tarif edilmektedir. Kentsel dnm kapsamnda 20 yllk bir srete Trkiyenin
81 ilinde 7 milyon yapnn ykm dnldnde i gvenlii, evre ve halk sal alarndan
bir ok sorun ile karlalmas beklenmektedir. Kentsel dnm kanunu olarak da bilinen 6306
sayl Afet Riski Altndaki Alanlarn Dntrlmesi Hakknda Kanun (Resmi Gazete Tarihi:
31.05.2012 Says: 28309 ) ile birlikte kanun koyucu tarafndan tarif edilen dier balayc
mevzuatlar erevesinde kentsel dnm faaliyetleri yrtlmektedir.

Asbest ya da dier bir adyla amyant, gemite olduka ok kullanm alanna sahip ve deiik
ticari isimlerle anlan kanserojen bir mineral trdr. Mevzutmzda yasaklanan asbest
trlerinden olan 1) Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4, 2) Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-
5, 3) Grnerit Asbest (Amosit), CAS No 12172-73-5, 4) Krizotil, CAS No 12001-29-5, CAS No
132207-32-0, 5) Krosidolit, CAS No 12001-28-4, 6) Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6 kanser
yapan ve kullanm, ithalat, retimi ve eyalarda kullanm yasaklanmtr.

3.000' den fazla kullanm alan olan asbestten, zellikle gemi, uak, otomobil sanayiinde,
makine konstrksiyonlarnda yalayc madde ve szdrmazlk eleman olarak, inaat
sektrnde, s ve ses izolasyonunda yaygn olarak yararlanlmtr. zellikle yaplarda olmak
zere bir ok noktada kullanlan asbest, kentsel dnm sresince bir ok etki alanna sahip
evreleri etkilemektedir.

Asbest, kanserojen bir maddedir ve insan saln tehdit eden bir yapda bulunur. Bu
zelliinden tr bir ok hastal da beraberinde getiren asbest lifleri kanserin deiik trleri
iin orta ve uzun vadede lmcl hastalk trlerine sebep olmaktadr. Bu hastalklardan bazlar
Kalsifiye veya kalsifiye olmayan plevral plak (akcier zar zerinde kirelenme yapm veya
yapmam lokal zar kalnlamalar), Diffz plevral fibrozis (akcier zarnda epeevre
kalnlama), Benign asbest plrezisi (akcier zarlar arasnda iyi huylu su toplanmas),
Asbestozis (akcierlerde asbest toplanmasna bal sertleme ve bozulma), Yuvarlak atelektazi
(akcierde kk snm alanlar), Mezotelyoma (akcier zar kanseri) ve Akcier kanseridir. Bu
hastalklarn insanlar zerindeki belirtileri bilimsel almalar ile belirlenmi olup, hastalk tipine
bal olarak belirtiler deimektedir. Asbest ilerinde alanlarn hasta olmasalar da dzenli
salk kontrollerine tabi tutulmas bir zorunluluk olmakla birlikte, bu hastalklara yakalanma
riskini drmek ve nlemlerin nceden alnmasna olanak salamaktadr.
Asbestle ilgili yaplan almalarda Gvenlii faaliyetlerinin kontrol altnda tutulmas ve
evresel uygulamalarda kendine deiik dzeylerde yer bulan Asbest birok mevzuatla direkt
ve dolayl olarak tanmlanm ve ilikilidir.

Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi Direktifleri kapsamnda hz kazanan asbest mevzuat

almalar Kanunundan Sal ve Gvenlii Kanununa devredilen SG faaliyetleri
kapsamnda kanun iinde ve balayc dier mevzuatlarda tarif edilmi, uygulamas ve esaslar
tanmlanmtr. Mevzuatlarndan bazlar Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelii gibi SG mevzuatlar olup, evre uygulamalar kapsamnda ise evre
Kanununa paralel olarak Atik Ynetimi Ynetmelii, Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn
Kontrol Ynetmelii gibi mevzuatlarda tanmlanarak kontrol altna alnmaya balanmtr.

Kentsel dnm kapsamnda yaplan ykmlardan kaynaklanan tozlarn, zellikle asbest ierme
ihtimali yksek yaplarnda ykmndan dolay evre saln tehdit etmektedir. Yaplan
almalarn kontrolne ilikin yasa koyucunun ve idarenin yetersizlii, kentsel dnm
srecinde alanlara olduu kadar evrede bulunan dier kiilerinde lmcl hastalklara
maruz kalmas muhtemeldir.

Hafriyat Topra, naat ve Yknt Atklarnn Kontrol Ynetmelii asbestin etkilerinin

anlalmas ve kentsel dnm srecinde yerel ynetimlere yeterli yol ve yntem iin bir
dayanak oluturamamaktadr. Mevzuatn yetersiz kald durumlarda profesyoneller uluslararas
standart ve rehberlere gre davranarak almalar gerekmektedir.

SG mevzuat asndan asbest faaliyetleri uygun eitim ve yetkinlie sahip uzmanlarca

yaplmakta, oluan emisyonlarn alan saln etkilememesi iin mhendislik yntemler
kullanlarak almalar yaplmaya balanmtr. almalarn kontrolne ilikin idarenin kontrol
yetersizlii, kentsel dnm srecinde alan ve dier kiilerinde lmcl hastalklara maruz
kalmas muhtemeldir.

Atk ynetimi ynetmelii kapsamnda tehlikeli inaat atklarnn, deneyimli evre

mhendislerinin hazrlayaca atk ynetim planlarna uygun ekilde bertarafnn salanmas
gerekmektedir.

Bu atklarn gnmzde 1. snf tehlikeli depolama tesislerinde mevzuat gerei depolanmaktadr.

Ayrca evre mevzuat bu atklarn 2. snf depolama tesislerinde de belirlenen artlar
salamas koulu ile depolanabilecei bilinmektedir.
Tm srecin kontrol altnda tutulmas amacyla, mevcut mevzuatlar iin ilgili tm taraflarn
gr alnarak gerekli mevzuat revizyonlarnn yaplmas, evre ve i gvenliini faaliyetlerini
kapsayacak ekilde rehberlerin hazrlanmas, konuyla ilgili profesyonellerin ve tzel kiilerin
grev, yetki ve sorumluluklarnn erevesinin izilmesi ve operasyonel uygulama yntemlerinin
tarif edilmesi gerekmektedir.